გარდამტეხი მომენტები 2018

ქართულ-ამერიკული ურთიერთობები

IT WAS FIRSTLY PUBLISHED IN GEORGIA საქართველოში გამოიცა პირველად

BY THE LICENSEE: LTD PUBLISHING HOUSE “FACES & NAMES“

ლიცენზიანტი: შპს საგამომცემლო სახლი „სახე(ლ)ები“

THE NEW YORK TIMES ANNUAL EDITION ნიუ იორკ თაიმსის ყოველწლიური გამოცემა

მხარდამჭერები / SUPPORTERS:

გამოცემა არის პოლიტიკური თუ ფინანსური ჯგუფებისგან სრულიად გამიჯნული და დამოუკიდებელი.

დაფინანსდა სარეკლამო გვერდების გაყიდვის გზით;

The publication is funded by advertisements and is completely separate and independent

from the political and financial groups.

ინტერვიუები, ისტორიული მასალები, პროფაილები

საქართველო-ამერიკის ურთიერთობების და იმ ადამიანების

შესახებ, ვინც ქმნიდა და ქმნის ამ ურთიერთობებს

INTERVIEWS, HISTORICAL MATERIALS, PROFILES OF GEORGIAN-AMERICAN

RELATIONS AND OF THOSE PEOPLE WHO CREATED AND ARE CREATING

THESE RELATIONSHIPS

GEORGIAN-AMERICAN RELATIONS (2nd volume)

მთავარი თემა THE MAIN TOPIC

Deep Sea Port

City & Special Economic Zone

პროექტის ავტორი, გამომცემელი:

შპს საგამომცემლო სახლი „სახე(ლ)ები“

პროექტის პარტნიორი (რეკლამა, მარკეტინგი):

შპს „მედია ჯგუფი პიარ საქართველო“

AUTOR OF PROJECT, PUBLISHER:

PUBLISHING HOUSE SAKHE(L)EBI LTD

PARTNER OF PROJECT(ADS Distribution, Marketing)

MEDIA GROUP PR GEORGIA LTD

ქართულ-ამერიკული ურთიერთობები

GEORGIAN-AMERICAN RELATIONS

გამომცემელი: შპს „საგამომცემლო სახლი სახე(ლ)ები“ | Publisher: Publishing house SAKHE(L)EBI (Faces and Names)

თბილისი, იაკობ ნიკოლაძის N2/4, ტელ: (+995) 2431207 | N2/4 I.Nikoladze st. Tbilisi, Georgia

Other Editions | სხვა გამოცემები:

ყოველწლიური გამოცემა სახე(ლ)ები გამოიცემა 2002 წლიდან I Anual Edition Sakhe(L)Ebi (Faces & Names) Published Since 2002

Turning Points - Global Agenda | Lycensed by New York Times - News Service & Syndicate

Business “Faces and Names“ / ბიზნეს “სახე(ლ)ები“

Georgian-France “Faces and Names“ / ქართულ-ფრანგული „სახე(ლ)ები“

Georgian-German “Faces and Names“ / ქართულ-გერმანული „სახე(ლ)ები“

მთავარი თემა THE MAIN TOPIC

TURNING POINTS“-ის ამ გამოცემაზე მუშაობა საქართველო-ამერიკის დიპლომატიური ურთიერთობების 25-წლისთავს დაემთხვა. შესაბამისად,

ბუნებრივია, რომ გამოცემის ერთ-ერთი მთავარი „თურნინგ პოინტს“ სწორედ ამ თემაზე მომზადებული პუბლიკაციებია.

ეს ურთიერთობა არ დაწყებულა ორი ქვეყნის საელჩოს კარების გაღებით ან მაღალჩინოსნების ხელის ჩამორთმევით, ურთიერთობა დაიწყო ამერიკის

შეერთებული შტატების და საქართველოს რიგით მოქალაქეებს შორის, რომელიც წლების განმავლობაში ღრმავდება და ვითარდება. „დამოუკიდებლობის

მძაფრი შეგრძნება და აშკარა ინდივიდუალიზმი; დემოკრატიული იდეალებისთვის დაუსრულებელი ბრძოლა; ღრმა რწმენა იმისა, რომ შევძლებთ საკუთარი

თავის დამკვიდრებას როგორც ინდივიდუალურად, ასევე - ერთობლივად; და ბოლოს, საოცარი ერთგულება მეგობრების, ოჯახისა და ქვეყნის - ეს ის

საერთო თვისებებია, რითაც ჰგვანან ამერიკელი და ქართველი ხალხი ერთმანეთს“ - წერდა თავის წინასიტყვაობაში თამარა ტიფანი, რომელთან

ერთადაც რამდენიმე წლის წინ პირველი გამოცემა „ქართულ-მერიკული სახელები“ მოვამზადეთ ქართულ-ამერიკული ურთიერთობების შესახებ. თუმცა,

როგორც მაშინ, ამჯერადაც შეუძლებელი აღმოჩნდა ამ პარტნიორობის სრულად და ამომწურავად მიმოხილვა. ამიტომ, ორივე შემთხვევაში, შევეცადეთ,

მოკლედ მოგითხროთ იმ ძირითადის შესახებ, რამაც განაპირობა საქართველო-ამერიკის პარტნიორობა ყოფილი საბჭოთა კავშირიდან გამოყოფისა

და დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ, იმ ადამიანების შესახებ, რომლებიც მონაწილეობდნენ და მონაწილეობენ ამ პროცესებში. დიპლომატიური

ურთიერთობა გრძელდება და თავის მხრივ, ყოველწლიურად ფაქტებით და მოვლენებით მდიდარ ახალ ისტორიას ქმნის. ისტორია კი უცვლელია და ამ

ისტორიაში ქართველი და ამერიკელი ხალხის ურთიერთობის ბევრი საინტერესო ფურცელი ინახება.

Working on this issue of Turning Points coincided with the 25th anniversary of Georgian-American diplomatic relations. Thus, it’s natural that a number of

the most important contribution to Turning Points are dedicated to this theme. Though the relationship between these two countries didn’t start with the just

mere opening the doors of subsequent embassies or with the shaking of hands of high officials. These relations began with the relationships between ordinary

citizens of the United States and Georgia and they have developed and deepened over the years. “Dramatic perception of independence and unsurpassable

individualism; relentless struggle for democratic ideals; deep belief that you will be able to hold on your own ground both individually and collectively; and finally,

amazing devotion towards friends, family and the country – these are those common qualities that unite American and Georgian people” – Tamara Tifani wrote

this in her introduction. We prepared the first addition of “Georgian-American Names” about the Georgian - American relations with Tamara a couple of years

ago. Though, this time, as before, it turned out to be impossible to cover the full specter of this partnership. That is why in both cases we tried to give a brief

review of those main topics which preconditioned the Georgian-American partnership after the separation of Georgia from the former Soviet Union and gaining

independence; to tell you about the people who participated and are still participating in these processes.

Diplomatic relations are continuing on and annually, in turn, they create a new rich history full of facts and events. This history is filled with many interesting

pages about the relationship between the people of Georgia and the United States.

RETROSPECTIVE THE GEORGIAN-AMERICAN RELATIONS

ქართულ-ამერიკული ურთიერთობების რეტროსპექტივა

პერსონები / მოვლენები / ვიზიტები / ესსები / ინტერვიუები / ისტორიული მასალები

PERSONS/ EVENTS / VIZITS / ESSEYS / INTERVEWS / HISTORICAL MATERIALS

DAVIT BAKRADZE - Essey 6

დავით ბაქრაძე - ესსე

GEORGIA SUPPORT ACT 10

საქართველოს მხარდამჭერი აქტი კონგრესში

CONGRESSMAN TED POE - Comment 12

კონგრესმენი ტედ პო - კომენტარი

CONGRESSMAN GERALD CONNOLLY - Comment 13

კონგრესმენი ჯერალდ კონოლი - კომენტარი

100TH ANNIVERSARY OF INDEPENDENCE OF GEORGIA 14

საქართველოს დამოუკიდებლობის 100 წლის იუბილე

THE US DEFENCE AUTHORISATION ACT 16

აშშ-ს თავდაცვის ავტორიზაციის აქტი

GIORGI TSIKOLIA - Comment 18

გიორგი ციკოლია კომენტარი

DEMNA DEVDARIANI- FOREWORD 20

დემნა დევდარიანი - წინასიტყვაობა

THE EMBASSY OF GEORGIA TO THE USA 22

საქართველოს საელჩო აშშ-ში

SOFIA GEGECHKORI- PROFILE 24

სოფიო გეგეჭკორი - პროფილი

LEVAN BERIDZE - PROFILE 28

ლევან ბერიძე - პროფილი

MAMUKA TSERETELI -Interview 32

მამუკა წერეთელი - ინტერვიუ

LUKE COFFEY-Interview 38

ლუკ კოფი - ინტერვიუ

IAN KELLY -Interview 44

იან კელი- ინტერვიუ

ELIZABETH ROOD- PROFILE 49

ელისაბედ რუდი - პროფილი

JOHN McCAIN - PROFILE 50

ჯონ მაკკეინი - პროფილი

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN PARTNERSHIP - REWIEV 54

რეტროსპექტივა - ქართულ-ამერიკული პარტნიორობა - მიმოხილვა

R. MICHAEL COWGILL - პროფილი 63

რ. მაიქლ კოგვილი - პროფილი

TEMUR IAKOBASHVILI - Interview 64

თემურ იაკობაშვილი - ინტერვიუ

HILLARY CLINTON in Georgia - PHOTOHISTORY 69

ჰილარი კლინტონი საქართველოში - ფოტოისტორია

MIKE PENCE in Georgia - PHOTOHISTORY 71

მაიკ პენსი საქართველოში - ფოტოისტორია

JOE BIDEN in Georgia - PHOTOHISTORY 73

ჯოზეფ ბაიდენი საქართველოში -ფოტოისტორია

67 YEARS OF THE VOICE OF JUSTICE FROM AMERICA 74

67 წლიანი სიმართლის ხმა ამერიკიდან

PAUL CREGO - INTERVIEW 80

პოლ კრეგო - ინტერვიუ

JEREMY JOHNSON: FROM GEORGIA TO GEORGIA- REVIEW 86

ჯერემი ჯონსონ: ჯორჯიიდან ჯორჯიამდე - მიმოხილვა

GVANTSA TVARADZE: PHOTO PROJECT FROM THE NYC 92

გვანცა თვარაძე: ფოტოპროექტი ნიუ იორკიდან

PETER BRIDGES: GEORGIA & AMERICA - EARLY CONTACTS 104

პიტერ ბრიჯისი: საქართველო-ამერიკა - ადრეული კონტაქტები

DARRA GOLDSTEIN - INTERVIEW 114

დარა გოლდშტეინი - ინტერვიუ

AMERICANS IN GEORGIA - PHOTOARCHIVE 118

ამერიკელები საქართველოში - ფოტოარქივი

FIRST AMERICAN TOURISTS IN GEORGIA - STORY 120

პირველი ამერიკელი ტურისტები საქართველოში - ისტორია

GVANTSA JOBAVA: JOHN STEINBECK IN TBILISI - STORY 128

გვანცა ჯობავა: ჯონ სტაინბეკი თბილისში - ისტორია

LYN COFFIN - INTERVIEW 136

ლინ კოფინი - ინტერვიუ

Anano Lebanidze: WHY ENGLISH? - FOREWORD 140

ანანო ლებანიძე: რატომ ინგლისური? - წინასიტყვაობა

GELA CHARKVIANI - Profile 141

გელა ჩარკვიანი- პროფილი

MAYA DOKSOPULO - Profile 144

მაია დოქსოპულო -პროფილი

NUGZAR RUKHADZE- Profile 146

ნუგზარ რუხაძე - პროფილი

ZURAB KARUMIDZE - Profile 148

ზურაბ ქარუმიძე - პროფილი

ZURAB GUGUCHIA - INTERVIEW 150

ზურაბ გუგუჩია - ინტერვიუ

ETER CHKADUA - WHY AMERICA? - INTERVIEW 154

ეთერ ჭკადუა - რატომ ამერიკა? - ინტერვიუ

GEORGIAN CHAKRULO IN SPACE - STORY 160

ქართული ჩაკრულო კოსმოსში - ისტორია

ANITA RACHVELISHVILI - REVIEW BY NYT 162

ანიტა რაჭველიშვილი -ნიუ იორკ თაიმსის მიმოხილვა

ZAZA PACHULIA - Profile 164

ზაზა ფაჩულია - პროფაილი

IRAKLI KVIRIKADZE - Profile 166

ირაკლი კვირიკაძე - პროფაილი

KATIE ORJONIKIDZE-CASEY - Profile 168

ქეთი ორჯონიკიძე-ქეისი - პროფაილი

JOHN MALKHAZ SHALIKASHVILI - STORY 170

ჯონ მალხაზ შალიკაშვილი - ისტორია

CONSTANTINE SIDAMON-ERISTAVI - STORY 172

კონსტანტინე სიდამონ-ერისთავი - ისტორია

MARUSIA CHAVCHAVADZE - Profile 175

მარუსია ჭავჭავაძე - პროფაილი

GEORGIAN INDUSTRIALISTS IN AMERICA - STORY 176

ქართველი მრეწველები ამერიკაში - ისტორია

ALEXANDRE QARTVELISHVILI - STORY 184

ალექსანდრე ქართველიშვილი - ისტორია

MISTER B - GEORGE BALANCHINI - STORY 186

მისტერ ბი - გიორგი ბალანჩინი - ისტორია

TAMARA TOUMANOVA - STORY 188

თამარა თუმანოვა - ისტორია

GEORGE PAPASHVILY - STORY 190

გიორგი პაპაშვილი - ისტორია

GEORGIANS IN AMERICA - PHOTO RETROSPECTIVE 192

ქართველები ამერიკაში - ფოტო რეტროსპექტივა

GURIAN HORSEMEN IN AMERICA - PHOTOHISTORY 194

გურული მხედრები ამერიკაში - ფოტო ისტორია

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

დავით ბაქრაძე

SPIRITS IN

FREEDOM

WE ARE

KINDRED

Davit Bakradze- Essey

დავით ბაქრაძე

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 7 ]

DaviD Bakradze

Ambassador of Georgia to the United States

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

When Georgia regained its independence in 1991, many on both sides

of the Atlantic were surprised that it had happened or that independence could be sustained. After all, Georgians had lived for the past

70 years under the stultifying Soviet system, which held its imperial

spoils close, letting nothing go. Fortunately, Americans saw the unfolding historical

moment for what it was. Its leaders and lawmakers, its creative elites and its wonderful people embraced the Georgian nation.

Last year, we celebrated 25 years of diplomatic relations with the United States. The

same animating spirit that ignited us in 1991 still burns powerfully. Georgia has built

an attractive democratic state with a flourishing free-market economy in a difficult

neighborhood. To get there, among other things, we have enjoyed the consistent

non-partisan support of every American administration across the board.

Georgia had some advantages, including our deep rooted history of statehood dating back to Roman times. Our culture was immutably European. Our mindset was

transatlantic, despite the heavy burden of communist propaganda. But we still had

to build a new state reflecting the traditions of our nation, the aspirations of our

people, and the values of the West.

Assistance from the United States began to flow immediately after independence.

Since 1992, Georgia has been the grateful beneficiary of nearly $3.5 billion of investment from the American people.

Georgia’s 2018 report card showed dramatic improvement in all areas. More would

be required of Georgia, and America would be there to help. “The United States…

will continue to stand with you as partners, friends, and one day as NATO allies as

well” - said Mike Pompeo at the US-Georgia Strategic Partnership Charter meeting.

Full NATO membership for Georgia was proposed at the Bucharest summit in 2008

and has been reaffirmed at every summit since. The U.S. has been Georgia’s closest partner and a supporter. Defense and security partnerships between the US,

NATO, and Georgia has deepened dramatically since.

We volunteered our soldiers for service with our American compatriots in Iraq and

Afghanistan. More Georgians per capita have fought in these conflicts than all other

NATO partners. Georgia spends more than 2 percent of its GDP on defense, and

more than 20 percent of this on military equipment. Our small but potent military

exercises with those of other NATO members, but particularly with the U.S. military.

Our bilateral commerce is increasing. Foreign direct investment today totals nearly

$20 billion. Georgia’s new port at Anaklia on the Black Sea, built and operated by

American companies, will link Europe and Asia overland to improve transit time of

high-value goods dramatically between the continents. Over 190 U.S. companies

currently operate in Georgia. The World Economic Forum's Global Competitiveness

Report ranks Georgia at 40th in the world, a gain of 97 spots since 2012. Georgia

ranks 23rd place among 113 countries for absence of corruption, better than a number of prominent European countries.

Regrettably we still face hostility from one of our most important neighbors, Russia, who sent its military into Georgia in 2008 and continues to occupy 20 percent

of our sovereign territory. This was retaliation for Georgia’s intention to rejoin the

West by integrating into European and Euro-Atlantic institutions such as EU and

NATO. Georgia is no threat to Russia. To the contrary, a stable Georgia bursting

with economic opportunity benefits Russia like everyone else. The United States

has stood by us unstintingly through our difficult transition, and where Georgia can

support and enhance American interests in our region, we can be counted on. As

the geopolitical tectonic plates of the world shift, Georgia’s value as a strong and

reliable partner only increases. We are confident in this partnership, for which we

are profoundly grateful. We are kindred spirits in freedom.

DONALD TRUMP, DAVID BAKRADZE

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 9 ]

1991წელს საქართველოს მიერ დამოუკიდებლობის ხელახლა მოპოვებამ ატლანტიკის ორივე ნაპირზე დიდი გაოცება გამოიწვია; ბევრს გაუჩნდა კითხვა, თუ რამდენად შეძლებდა

საქართველო მის შენარჩუნებას. სხვა თუ არაფერი, საქართველო ბოლო 70

წლის მანძილზე გამანადგურებელი საბჭოთა სისტემის წნეხის ქვეშ იმყოფებოდა, რომელიც თავის იმპერიულ ზრახვებზე არასდროს ამბობდა უარს და არც

იმას თმობდა, რასაც თავისად მიიჩნევდა.

გასულ წელს ჩვენ შეერთებულ შტატებთან დიპლომატიური ურთიერთობების დამყარების 25 წელი აღვნიშნეთ. ის ამაღლებული სულისკვეთება, რომელითაც ასე აღვსილნი ვიყავით 1991 წელს, დღესაც ისევე მძლავრია ჩვენში.

საქართველომ, რეგიონში არსებული მძიმე პირობების მიუხედავად, შეძლო,

აეშენებინა მიმზიდველი დემოკრატიული სახელმწიფო, კარგად განვითარებული თავისუფალი საბაზრო ეკონომიკით. აქედან მოყოლებული, ჩვენ მოწმენი

გავხდით იმ უპირობო მხარდაჭერის, რომელსაც ამერიკის ადმინისტრაცია იჩენს ჩვენ მიმართ.

საქართველოს გარკვეული უპირატესობები აქვს, მათ შორის ჩვენი სახელმწიფოებრიობის მრავალსაუკუნოვანი ისტორია, რომელიც სათავეს რომის

იმპერიის პერიოდიდან იღებს. ჩვენი კულტურა ცალსახად ევროპული იყო. მიუხედავად კომუნიზმის მძიმე უღლისა, ჩვენი აზროვნება ყოველთვის ტრანსატლანტიკური ხასიათის მატარებელი იყო. მაგრამ ჩვენ წინაშე მაინც იდგა ისეთი სახელმწიფოს აშენების ამოცანა, რომელიც დაეფუძნებოდა ჩვენი ერის

ტრადიციებს, ჩვენი ხალხის მისწრაფებებსა და დასავლეთის ღირებულებებს.

შეერთებული შტატების მხრიდან დახმარება

დამოუკიდებლობის აღდგენის პირველი

დღეებიდანვე დაიწყო. 1992 წლიდან დღემდე

საქართველომ შეერთებული შტატებისაგან

დახმარების სახით თითქმის 3.5 მილიარდი

დოლარი მიიღო, რისთვისაც უზომოა ქართველი

ხალხის მადლიერება ამერიკელთა მიმართ.

2018 წლის ანგარიშში საქართველოს შესახებ ნათლად ჩანს მისი უდიდესი

წარმატებები ყველა მიმართულებით. საქართველოსაგან კიდევ უფრო მეტს

ელიან და შეერთებული შტატები ახლაც გამოთქვამს მზადყოფნას, მას საჭირო

დახმარება გაუწიოს. „შეერთებული შტატები კვლავაც თქვენს გვერდით იდგება, როგორც პარტნიორი, მეგობარი და იმედს ვიტოვებთ, რომ ერთ დღესაც

- როგორც ნატოს წევრი ქვეყნის მოკავშირე“ - განაცხადა მაიკ პომპეომ აშშ-საქართველოს სტრატეგიული პარტნიორობის ქარტიის კომისიის შეხვედრაზე.

საქართველოს ნატოში სრულუფლებიან წევრად მიღების საკითხი დაყენებული იქნა 2008 წელს ბუქარესტში გამართულ სამიტზე და ეს საკითხი მუდმივად

იდგა დღის წესრიგში ყოველ მომდევნო შეხვედრაზე. შეერთებული შტატები

საქართველოს ყველაზე ახლო პარტნიორი და მხარდამჭერია. ამ პერიოდიდან

მოყოლებელი, შეერთებულ შტატებს, ნატოსა და საქართველოს შორის პარტნიორობა თავდაცვისა და უსაფრთხოების საკითხებში მნიშვნელოვნად გაღრმავდა.

ჩვენ საკუთარი ნებით გავგზავნეთ ჩვენი ჯარისკაცები ამერიკელ სამხედროებთან ერთად ერაყსა და ავღანეთში. ერთ სულ მოსახლეზე ანგარიშით,

ნატოს პარტნიორ სხვა ქვეყნებთან შედარებით, საქართველოდან ყველაზე

მეტი სამხედრო პირი მონაწილეობდა ამ კონფლიქტებში. საქართველომ საკუთარი მშპ-ს 2 პროცენტზე მეტი დახარჯა თავდაცვაზე და აქედან 20 პროცენტი

- სამხედრო აღჭურვილობაზე. ჩვენი მცირერიცხოვანი, თუმცა საკმაოდ მძლავრი სამხედრო ძალა წვრთნას გადის ნატოს სხვა წევრ-ქვეყნებთან ერთად და

განსაკუთრებით აშშ-ს სამხედრო ძალებთან ერთად.

ჩვენს ქვეყნებს შორის თანამშრომლობა ორმხრივი ვაჭრობის მიმართულებით თანდათან ღრმავდება. დღეის მდგომარეობით, პირდაპირი უცხოური

ინვესტიციები დაახლოებით 20 მილიარდ აშშ დოლარს შეადგენს. შავ ზღვაზე,

ანაკლიაში, საქართველოს ახალი პორტი, რომელიც ამერიკული კომპანიების

ხელშეწყობით გაიხსნა და ამუშავდა, ერთმანეთთან დააკავშირებს ევროპასა

და აზიას, რაც ამ კონტინენტებს შორის მაღალი ღირებულების საქონლის გადაზიდვის დროს ხარჯებს მნიშვნელოვნად შეამცირებს.

დღესდღეობით საქართველოში საქმიანობს დაახლოებით 190 კომპანია

აშშ-დან. მსოფლიო ეკონომიკური ფორუმის მიერ გამოქვეყნებული გლობალური კონკურენტუნარიანობის ანგარიშის თანახმად, საქართველო მსოფლიოს

ქვეყნებს შორის მე-40 ადგილზე აღმოჩნდა, რაც იმას ნიშნავს, რომ 2012 წლის

შემდეგ საქართველოს მაჩვენებელი 97 ერთეულით გაუმჯობესდა. ქვეყანაში

კორუფციის დაბალი მაჩვენებლის მქონე 113 ქვეყანას შორის საქართველოს

23-ე ადგილი უკავია და ამ თვალსაზრისით იგი ბევრ წარმატებულ ევროპულ ქვეყანას უსწრებს.

სამწუხაროდ, საქართველო კვლავაც რჩება იმ აგრესიის მსხვერპლად, რომელიც ჩვენი ყველაზე მნიშვნელოვანი მეზობელი ქვეყნის - რუსეთის მხრიდან

მომდინარეობს, რომელმაც საკუთარი სამხედრო შენაერთები საქართველოს

ტერიტორიაზე 2008 წელს შემოიყვანა და რომლის „წყალობითაც“ საქართველოს ტერიტორიის 20 პროცენტი კვლავ ოკუპირებული რჩება. აღნიშნული ქმედება რუსეთის მხრიდან ერთგვარი შურისძიება იყო საქართველოს მიმართ,

რომელმაც დასავლეთთან ინტეგრირებისა და ევროპისა და ევრო-ატლანტიკურ

ორგანიზაციებში, როგორიცაა ევრო კავშირი და ნატო, გაწევრიანების სურვილი გამოთქვა. საქართველო რუსეთისთვის საფრთხეს არ წარმოადგენს. პირიქით, საქართველოში სტაბილურობა და ეკონომიკური წინსვლის პერსპექტივა

რუსეთისათვის ისეთივე მომგებიანია, როგორც დანარჩენი მსოფლიოსთვის.

ამერიკის შეერთებული შტატები მუდმივად გვედგა მხარში საქართველოსთვის ყველაზე მძიმე გარდამავალ პერიოდში და თუ შეერთებულ შტატებს ჩვენი მხარდაჭერა და დახმარება დასჭირდება ჩვენს რეგიონში, მათ ნებისმიერ

დროს შეუძლიათ ჩვენი იმედი ჰქონდეთ. იმ პირობებში, როცა მსოფლიოში

გეოპოლიტიკური ძვრები მიმდინარეობს, საქართველოს, როგორც ძლიერი და

სანდო პარტნიორის როლი მხოლოდ იზრდება. ჩვენ გვჯერა ამ პარტნიორული

ურთიერთობის, რისთვისაც მადლიერი ვართ. ის, რაც ჩვენ გვაერთიანებს, არის

წრაფვა თავისუფლებისაკენ.

ის, რაც ჩვენ გვაერთიანებს,

Tavisuflebisken

არის

სწრაფვა

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

2018 წლის ზაფხულში საქართველოს მეგობარი ჯგუფის თანათავმჯდომარეებმა ტედ პომ და ჯერალდ კონოლიმ აშშ-ის კონგრესის ქვედა პალატას წარუდგინეს საქართველოს მხარდამჭერი ორპარტიული კანონპროექტი (“Georgia Support Act”), რომელშიც საუბარია საქართველოს მიმართ აშშ-ის მტკიცე მხარდაჭერაზე და დაგმობილია რუსეთის ქმედებები საქართველოს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე.

კონგრესმენ ტედ პოს განცხადებით, ორპარტიული კანონპროექტი ადასტურებს ამერიკის შეერთებული შტატების სრულ მხარდაჭერას საქართველოს მიმართ და, ასევე, გამოკვეთს აშშ-ის პოზიციას იმის თაობაზე, რომ საქართველო უნდა გახდეს ნატოს წევრი ქვეყანა.

„საქართველო აშშ-ის ერთგული მეგობარია. ორ ერს შორის ამ მეგობრობის დასტურია ისიც, რომ ქართველი სამხედროები ამერიკელი სამხედროების გვერდით დგანან და იბრძვიან ერაყსა და ავღანეთში. უდავოა, რომ აშშ-მა მეტი უნდა გააკეთოს საქართველოს დასახმარებლად, მის დასაცავად ძალიან რეალური

რუსული საფრთხისგან და მისი დემოკრატიული ინსტიტუტების გასაძლიერებლად“, - განაცხადა ტედ პომ. მისმა კოლეგა კონგრესმენმა ჯერალდ კონოლიმ კი

აღნიშნა, რომ „საქართველო არის აშშ-ის მნიშვნელოვანი სტრატეგიული პარტნიორი. ხოლო საქართველოს მხარდამჭერი აქტი ცხადყოფს აშშ-ის მტკიცე

მხარდაჭერას საქართველოს სუვერენიტეტის, მისი დემოკრატიული განვითარებისა და უსაფრთხოების (განსაკუთრებით კი რუსული აგრესიის თვალსაზრისით) კუთხით“.

საკანონმდებლო აქტით, კონგრესი გმობს რუსეთის მიერ საქართველოს რეგიონების - აფხაზეთისა და ცხინვალის რეგიონის - ოკუპაციას; ასევე, ოკუპირებულ რეგიონებში ადამიანის უფლებათა დარღვევის შემთხვევებს.

CHAIRMEN OF GEORGIA CAUCUS

POE - CONNOLLY

CHAIRMEN OF GEORGIA CAUCUS POE - CONNOLLY - GEORGIA SUPPORT ACT

საქართველოს მხარდამჭერი აქტი კონგრესი

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 11 ]

In the June of 2018 Co-Chairmen of the Georgia Caucus, U.S. Congressmen

Ted Poe (R-TX) and Gerald Connolly (D-VA) released the following statements

after the introduction of H.R. 6219, the bi-partisan Georgia Support Act. The

legislation reasserts the United States’ support for Georgia’s sovereignty and

opposition to the forceful and illegal Russian invasion of Abkhazia and Tskhinivali region/South Ossetia.

“Georgia is a stalwart friend of the United States and serves as a regional model for democracy and liberty in a part of the world where government repression

is the norm,” said Congressman Ted Poe. “The friendship between our two

nations has been forged in blood, as Georgian troops fight and die alongside

American forces in Iraq and Afghanistan. There is no doubt, the United States

must do more to help Tbilisi continue its democratic trajectory and defend

against the very real Russian threat to its territorial integrity and democratic institutions. As Co-Chairman of the Congressional Georgia Caucus, I am pleased

to introduce this important legislation reaffirming America’s bi-partisan support

for our friend and partner, Georgia.”

“Georgia is a valued and strategic partner of the United States,” said Congressman Connolly. “The Georgia Support Act demonstrates the United States’

robust support of Georgia’s sovereignty, continued democratic development,

and security, especially in the face of Russian aggression. In the Georgian regions of Abkhazia and South Ossetia, Russia has violated Georgia’s territorial

integrity and committed serious human rights abuses, including ongoing detentions and killings. This bill authorizes sanctions against those responsible for

or complicit in human rights violations and builds on previous efforts to bolster

Georgia’s territorial integrity.”

THE GEORGIA SUPPORT ACT:

Calls for increased security assistance to Georgia to enhance the country’s

deterrence, resilience, and self-defense.

Sanctions Russian actors in the occupied Georgian territories of Abkhazia

and South Ossetia linked to serious human rights abuses.

Aids Georgia in defense against Russia’s cyber-enabled warfare by increasing U.S. cybersecurity cooperation with Georgia.

Requires the Secretary of State to develop a strategy to improve Georgia’s

capabilities to combat Russian disinformation and propaganda campaigns.

GEORGIA SUPPORT ACT

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

Heritage Foundation-ისა და German Marshall Fund-ის მიერ ორგანიზებულ

კონფერენციაზე „ამერიკულ-ქართული დიპლომატიური ურთიერთობების 25 წელი“

წარმოთქმულ სიტყვაში კონგრესმენმა ტედ პომ აღნიშნა, რომ ამაყია, რომ

იკავებს აშშ-ის კონგრესში საქართველოს მხარდამჭერ მეგობართა ჯგუფის

(Georgia Caucus) თანათავმჯდომარის პოსტს.

კონგრესმენმა მოუწოდა საქართველოს მოსახლეობას, კითხვის ნიშნის ქვეშ

არ დააყენონ ამერიკის მხარდაჭერა, „რადგან ამერიკა ყოველთვის საქართველოს

ერთგული იქნება“,

საკუთარი გამოსვლა კონგრესმენმა პომ ამერიკის 35-ე პრეზიდენტის სიტყვებით

დაასრულა: „უნდა გავაგებინოთ ყველა ქვეყანას, მოყვარეს თუ მტერს, რომ აშშ,

ნებისმიერ ფასად, ნებისმიერი გამოწვევის ფონზე მხარს დაუჭერს მეგობარს,

შეებრძოლება ნებისმიერ მტერს, რათა გადაარჩინოს თავისუფლება“.

At the conference “25 Years of American-Georgian Diplomatic Relations”

organized by the Heritage Foundation and the German Marshall Fund,

Congressman Ted Poe pointed out that he’s proud to be a co-chair of the

Georgia Caucus with Gerald Connolly.

The congressman reassured the Georgian population that they should

know that the United States will not waiver on its long-standing support

for its allies and that the United States will always be loyal to Georgia.

Congressman Poe completed his speech with the words of the 35th President of the United States: “Let every nation know, whether it wishes us

well or ill, that we shall pay any price, bear any burden, meet any hardship, support any friend, oppose any foe to assure the survival and the

success of liberty.“

THE UNITED STATES

WILL ALWAYS BE A FRIEND OF GEORGIA.

ამერიკა ყოველთვის საქართველოს მეგობარი იქნება

Congressman ted poe

კონგრესმენი ტედ პო

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 13 ]

We will not rest until Georgian territories have been returned to the sovereign state of Georgia and until the occupation of these Georgian territories by Russia comes to an end – these words, which were said at a state

reception in the US Congress, dedicated to the 100th anniversary of the

first Democratic Republic of Georgia, belong to the congressman Gerald

Connolly, the chairman of the Group of Georgia’s Friends.

“We are exalted by your bravery and here in Congress we founded a strong

group of supporters to stand by your side. We receive resolutions, express

our support not only to the independence of Georgia but especially to your

exceptional bravery,” – stated Gerald Connolly.

„ჩვენ არ მოვისვენებთ, ვიდრე საქართველოს ტერიტორიები არ დაუბრუნდება

საქართველოს სუვერენულ სახელმწიფოს და ვიდრე საქართველოს ამ ტერიტორიების რუსული ოკუპაცია არ დასრულდება, – ამის შესახებ საქართველოს მეგობართა ჯგუფის თანათავმჯდომარემ, კონგრესმენმა ჯერალდ კონოლიმ აშშ-ის

კონგრესში, საქართველოს პირველი დემოკრატიული რესპუბლიკის 100 წლის იუბილესადმი მიძღვნილ საზეიმო მიღებაზე სიტყვით გამოსვლისას განაცხადა.

ჯერალდ კონოლი: ,,ჩვენ აღფრთოვანებულნი ვართ თქვენი სიმამაცით და

აქ, კონგრესში ჩამოვაყალიბეთ მხარდამჭერთა ძლიერი ჯგუფი, რათა თქვენს

გვერდით ვიდგეთ. ჩვენ ვიღებთ რეზოლუციებს, გამოვხატავთ მხარდაჭერას

არამხოლოდ საქართველოს დამოუკიდებლობის, არამედ განსაკუთრებით ქართული სიმამაცისადმი“.

WOULDN'T STOP UNTIL

GEORGIA TERRITORIES

HAVE BEEN RETURNED

არ მოვისვენებთ, ვიდრე

საქართველოს არ დაუბრუნდება

ტერიტორიები

კონგრესმენი ჯერალდ კონოლი

Congressman gerald connolly

კონგრესმენი ჟერალდ კონოლი

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

American diplomats and columnists, by means of Voice of America, congratulated Georgians on this remarkable date.

ამერიკელმა დიპლომატებმა და მიმომხილველებმა „ამერიკის ხმის“ საშუალებით ქართველებს ეს ღირსშესანიშნავი

თარიღი და დამოუკიდებლობის დღე მიულოცეს

100th anniversary of Independence of Georgia

საქართველოს დამოუკიდებლობის 100 წლის იუბილე

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 15 ]

„We, who have worked on the issues concerning Georgia, during the past 20-25 years, remember a

lot of bad and good times. We are happy to congratulate Georgia on the progress that it has made.

Georgia is a wonderful country, that has a lot of friends all over the world, and may the next hundred

years be better than the previous hundred.“

„ჩვენ, ვინც ბოლო 20-25 წლის განმავლობაში საქართველოს საკითხებზე ვმუშაობთ, ბევრი ცუდი და კარგი

პერიოდი გვახსოვს. მოხარულნი ვართ, მივულოცოთ საქართველოს ის პროგრესი, რაც ჰქონდა. საქართველო არაჩვეულებრივი ქვეყანაა, რომელსაც ძალიან ბევრი მეგობარი ჰყავს მსოფლიოში. გისურვებთ, რომ

მომდევნო 100 წელიწადი გასულ ასზე უკეთესი იყოს“

"Firstly - Continue this way! Georgia is a special country. The greatest

dynamism, a strong sense of identity, a strong lust for freedom and

democracy, the desire for connection with the global community, and it

has an unbelievable amount of determination for such a small country.

So, keep it up."

„პირველ რიგში - ასე განაგრძეთ! საქართველო გამორჩეული ქვეყანაა.

უდიდესი შემართება, უდიდესი დინამიზმი, იდენტობის ძლიერი შეგრძნება,

ძლიერი ლტოლვა თავისუფლებისა და დემოკრატიისკენ, სურვილი გლობალურ საზოგადოებასთან კავშირისა, და ესაა დაუჯერებელი შემართება ასეთი

პატარა ქვეყნისთვის. ასე რომ, შეინარჩუნეთ ის".

„During the past 25 years, we, former US ambassadors, have been working

under different governments and in different periods of history, but we all

have one thing in common — a great love, great respect for Georgia and

Georgian people, and an admiration for what you have achieved since your

independence. I wish you all the best for the next one hundred years. „

"მართალია, ამ ბოლო 25 წლის განმავლობაში ჩვენ, ამერიკის ყოფილი

ელჩები, საქართველოში სხვადასხვა მთავრობის დროს და ისტორიის სხვადასხვა მონაკვეთში ვმუშაობდით, მაგრამ ჩვენ ერთი რამ გვაერთიანებს - საქართველოს და ქართველი ხალხის დიდი სიყვარული. დიდი პატივისცემა და

აღტაცება იმით, რასაც თქვენ მიაღწიეთ დამოუკიდებლობის აღდგენის შემდეგ.

გისურვებთ ყველაფერ საუკეთესოს საქართველოს არსებობის მომდევნო ასი

წლის განმავლობაში".

"I always wish Georgia great success. I want to see more economic development, peace, the return of

Abkhazia and South Ossetia to where they belong – Georgia. I wish it all the best. All the ambassadors

that were there during those years, we have very warm feelings towards the country. We love coming

back there and visiting our friends."

„ყოველთვის ვუსურვებ საქართველოს დიდ წარმატებას. მინდა ვნახო მეტი ეკონომიკური განვითარება,

მშვიდობა, აფხაზეთისა და სამხრეთ ოსეთის დაბრუნება იქ, სადაც მათი ადგილია - საქართველოში. ვუსურვებ ყველაფერ ძალიან, ძალიან კარგს. ყველა ელჩს, ვინც იქ ამ წლებში ვიყავით, ქვეყნის მიმართ ძალიან

თბილი გრძნობები გვაქვს, გვიყვარს იქ დაბრუნება, ქვეყნისა და მეგობრების მონახულება”.

SVANTE CORNELL / სვანტე კორნელი

Director of the Central Asia and Caucasus Institute

ცენტრალური აზიისა და კავკასიის ინსტიტუტის დირექტორი

RICHARD NORLAND / რიჩარდ ნორლანდი

Former US ambassador in Georgia

ამერიკის ყოფილი ელჩი საქართველოში

KENNETH YALOWITZ / კენეტ იალოვიცი

Former US ambassador in Georgia

ამერიკის ყოფილი ელჩი საქართველოში

KURT VOLKER / კურტ ვოლკერი

U.S. Special Representative for Ukraine

ამერიკის სპეც. წარმომადგენელი უკრიანის საკითხებში

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

THE US DEFENCE AUTHORISATION ACT

FOR THE 2019 FISCAL YEAR

2019 ფისკალური წლის აშშ-ს თავდაცვის ავტორიზაციის

აქტის შესახებ

THE US DEFENCE AUTHORISATION ACT

აშშ-ს თავდაცვის ავტორიზაციის აქტი

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 17 ]

On 13 August 2018, the President of the United States Donald Trump signed

The US Defence Authorisation Act (FY19NDAA), which defines the policy and

budgetary priorities of the US Department of Defense for the 2019 fiscal year.

According to the Act, Georgia, along with the Black Sea and Baltic States

is referred to as an ally and partner of the United States, in the context of

European security.

According to the Section 1248 of the Act (‘Sense of Senate of Enhancing

Deterrence Against Russian Aggression in Europe’). To protect the national

security of the United States and fulfil the ironclad commitment of the United

States to its obligations under the North Atlantic Treaty, it is the policy of the

United States to pursue, in full coordination with NATO, an integrated approach

to strengthening the defence of allies and partners in Europe as part of a

broader, long-term strategy backed by all elements of United States national

power to deter and, if necessary, defeat Russian aggression”.

The Section also includes important messages with respect to Georgia.

The document, in particular, reads that “in order to strengthen the defence

of United States allies and partners in Europe, the Secretary of Defence, in

coordination with the Secretary of State and in consultation with the commander

of United States European Command, should support robust security sector

assistance for Georgia, including defensive lethal assistance, to strengthen

the defence capabilities and readiness of Georgia, and improve interoperability

with NATO forces”.

The Act calls on the U.S. authorities to pursue an integrated approach

to strengthening the defense of allies and partners in Europe in the face of

the Russian aggression. The document also underlines the im-portance of

increasing the frequency, scale, and scope of NATO and other multilateral

exercises in the Black Sea with the participation of Ukraine and Georgia.

The Budget Act also affirms “support for the Open Door policy of NATO,

including the eventual membership of Georgia in NATO.”

Addressing Georgia’s national interests and security issues in the U.S. Budget

Act document highlights the importance of Georgia-related issues on the

political agenda of the United States.”

2018 წლის 13 აგვისტოს აშშ-ს პრეზიდენტმა, დონალდ ტრამპმა ხელი მოაწერა აშშ-ს ეროვნული თავდაცვის ავტორიზაციის აქტს (FY19NDAA). თავდაცვის ავტორიზაციის აქტი განსაზღვრავს 2019 ფისკალური წლისათვის

აშშ-ს თავდაცვის დეპარტამენტის ბიუჯეტის პრიორიტეტებს. ნიშანდობლივია, რომ აქტის ჩანაწერის მიხედვით, საქართველო, ევროპის უსაფრთხოების კონტექსტში, შავი ზღვისა და ბალტიის ქვეყნებთან ერთად,

მოაზრებულია როგორც აშშ-ს მოკავშირე და პარტნიორი.

კანონის #1248 ქვეთავი, ევროპაში რუსეთის აგრესიის შეკავებას ეხება (SENSE OF SENATE ON ENHANCING DETERRENCE AGAINST RUSSIAN

AGGRESSION IN EUROPE). ქვეთავში აღნიშნულია, რომ ნატო-სთან

მჭიდრო კოორდინაციით, ევროპაში აშშ-ს მოკავშირეებისა და პარტნიორების თავდაცვის უნარიანობის გაძლიერება აშშ-ს ეროვნულ ინტერესს

წარმოადგენს და ის ჩრდილო-ატლანტიკური შეთანხმებით ნაკისრი ურყევი

ვალდებულებების შესრულებას ემსახურება, და რაც თავის მხრივ, რუსეთის

აგრესიის შეკავების კომპლექსურ სტრატეგიას წარმოადგენს. აღნიშნული

ქვეთავი საქართველოსთან დაკავშირებულ მნიშვნელოვან გზავნილებსაც

შეიცავს.

კერძოდ, დოკუმენტში ნათქვამია, რომ ევროპაში აშშ-ს მოკავშირეებისა და პარტნიორების გასაძლიერებლად აშშ-ის თავდაცვის მდივანმა,

სახელმწიფო მდივანთან და ევროპაში აშშ-ის სარდლობასთან კოორდინაციით ხელი უნდა შეუწყოს საქართველოსთვის უსაფრთხოების სფეროში

მნიშვნელოვანი დახმარების გაწევას, მათ შორის, ლეტალური თავდაცვითი შესაძლებლობებით, რაც გააძლიერებს საქართველოს თავდაცვისუნარიანობას და გააუმჯობესებს ნატო-ს ძალებთან თავსებადობას.

ამასთანავე, კანონი მოუწოდებს ადმინისტრაციას შეიმუშაოს და განახორციელოს უსაფრთხოების სფეროში თანამშრომლობის ყოვლისმომცველი სტრატეგია, რომელიც ევროპაში აშშ-ის მოკავშირეებისა და პარტნიორების, განსაკუთრებით, რუსული აგრესიისა და საზიანო გავლენის

უშუალო სამიზნე ქვეყნების მხარდაჭერას მოიცავს.

დოკუმენტი ასევე ხაზს უსვამს საქართველოსა და უკრაინის მონაწილეობით შავ ზღვაში ნატოს და სხვა მრავალეროვნული ფორმატის წვრთნების ჩატარების სიხშირის, მასშტაბისა და სცენარების გაფართოების

მნიშვნელობას.

კანონში დაფიქსირებულია ნატო-ს „ღია კარის“ პოლიტიკის, მათ შორის, საქართველოს ნატოში გაწევრიანების მხარდაჭერა. საკანონმდებლო დონეზე საქართველოს ეროვნული ინტერესებისა და უსაფრთხოების

თემების გათვალისწინება კიდევ ერთხელ ადასტურებს საქართველოსთან

დაკავშირებული საკითხების მნიშვნელობას აშშ-ის ადმინისტრაციის პოლიტიკურ დღის წესრიგში.

ამ შინაარსის და ამ დატვირთვის დოკუმენტი

ეროვნული თავდაცვის ავტორიზაციის წინა წლების აქტებში საქართველოსთან მიმართებაში

არ ყოფილა. ის ხაზს უსვამს საქართველოს, როგორც აშშ-ს მოკავშირის და პარტნიორის როლს.

საქართველო განიხილება ევროპის რეგიონალური უსაფრთხოების კონტექსტში შავი ზღვის

და აღმოსავლეთ ევროპის ქვეყნებთან ერთად.

მნიშვნელოვანია ისიც, რომ აშშ აძლიერებს საქართველოს თავადაცვისუნარიანობას, უსაფრთხოებას და ჩვენს ქვეყანას განიხილავს, როგორც მისი ეროვნული ინტერესების შემადგენელ

ნაწილს.

A document of such content and importance

regarding Georgia has never existed before in

the acts on the authorization of national defense.

It underlines the role of Georgia as the ally and

partner of the USA. Georgia, along with the Black

Sea and East European countries, is considered

in the framework of European Regional Security.

It’s noteworthy that the USA reinforces Georgia’s

defense capability, security and considers our

country as a part of its national interests.

აშშ ჩვენს ქვეყანას განიხილავს, როგორც

მისი ეროვნული ინტერესების შემადგენელ

ნაწილს

THE USA CONSIDERS OUR COUNTRY AS A PART

OF ITS NATIONAL INTERESTS დავით ზალკანიანი

საქართველოს საგარეო საქმეთა მინისტრი

DAVID ZALKALIANI

MINISTER OF FOREIGN AFFAIRS OF GEORGIA

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

GIORGI TSIKOLIA - was appointed Deputy Chief of Mission in August 2015. From October 2016 until January 2017, Mr. Tsikolia served as Charge D’Affairs at the

Embassy. Prior to his posting, he was a CEO at Georgian Entrepreneurship Development Agency (Enterprise Georgia). As a CEO at Enterprise Georgia, Mr.

Tsikolia was responsible for establishment of the first major government institution mandated to facilitate private sector development through a variety of financial

and technical support mechanisms, as well as export support. In addition to managing the agency’s daily activities, Mr. Tsikolia played critical role in introducing

and developing Prime Minister of Georgia’s initiative “Produce in Georgia” aimed at supporting SMEs and export oriented companies. To this date, under the

initiative 200 mln USD of private investments went to the Georgian economy and 2000 jobs were created. From 2011 until 2014 Mr. Tsikolia worked as a First

Deputy Director at Georgian National Investment Agency, the nation’s main state investment promotion arm and as a Director of Investment and Export policy

Department at Ministry of Economy and Sustainable Development. Prior to entering public service, Mr. Tsikolia worked as a Deputy CEO for JSC “Global-Erty”,

a leading telecom company in Georgia and as Team Leader/Assistant Manager for “Granton Marketing”, a marketing firm in Vancouver, Canada. He earned a

bachelor’s degree, in international economic relations from Moscow State Open University (2000) and a business administration diploma from British Columbia

Institute of Technology (2003). Currently, Mr. Tsikolia is pursuing Global Master of Arts Program at the Fletcher School of Law and Diplomacy in Tufts University.

In addition to his native Georgian, Mr. Tsikolia is fluent in English and Russian. He is married and has three children.

Giorgi

Tsikolia

Extraordinary

and

Plenipotentiary

Envoy of

Georgia to the

USA

აშშ-ში საქართველოს

საგანგებო და

სრულუფლებიანი

დესპანი

გიორგი

ციკოლია

Giorgi Tsikolia

გიორგი ციკოლია

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 19 ]

GIORGI TSIKOLIA: Starting negotiations on free trade with the US has been the

priority for us for years and we are working closely with all agencies, both legislative and executive. Trade policy is one of the most important issues for today’s

administration, especially for President Trump.

From the very first day of coming to the power, this administration started to

review many multilateral agreements in this direction. Regarding the bilateral

agreements, we see that the attitude of the Trump administration to us is quite

positive. Georgia has great potential. Many initiatives facilitating the deepening

of relations with Georgia have been aired recently. We think Georgia can become

the first country to offer a paralell trade agreement with the US.

WE UNDERSTAND THAT GEORGIA IS A SMALL COUNTRY WITH A SMALL

MARKET AND THEREFORE IT IS VERY IMPORTANT FOR US, WHEN A HUGE

MARKET LIKE THE UNITED STATES AND THE PRIVATE SECTOR REALIZES

THAT IN TERMS OF TRADE POLICY WE HAVE AN IDEAL RELATIONSHIP, AS

GEORGIA IS A STABLE AND ECONOMICALLY STRONG COUNTRY THAT HAS

REGIONAL POTENTIAL.

The Ministry of Economy has some calculations on what the above mentioned

US Agreement would bring to Georgia and we can see from preliminary research

that within 5 years export to the United States will increase (5-6 times) and the

flow of investments from America will rise at least three fold.

We have a platform within the framework of conducting trade negotiations. This

is a high-level trade dialogue. According to this format we hold meetings once

a year and we take some definite steps. We are gradually getting closer to the

reality – to start negotiations on free trade.

This will be very important for us from a political point of view, as well as in

economic context (and regional perspective). Based on the economic and strategic importance of America-Georgia relations, 30 congressmen called on the

US Trade Representative to begin negotiations with Georgia to sign a bilateral

agreement on 30 June. These types of messages that come from the Congress

will make the path forward even better.

გიორგი ციკოლია: „შეერთებულ შტატებსა და საქართველოს შორის თავისუფალ ვაჭრობაზე მოლაპარაკებების დაწყება წლების განმავლობაში

ჩვენთვის პირველი რიგის საკითხია. ამ მიმართულებით მჭიდროდ ვთანამშრომლობთ ყველა უწყებასთან - როგორც საკანონმდებლო, ასევე აღმასრულებელ რგოლებთან.

დღევანდელი ადმინისტრაციისთვის სავაჭრო პოლიტიკა არის ერთ-ერთი

ყველაზე მნიშვნელოვანი საკითხი. პირველივე დღიდან, როგორც კი ახალი

ადმინისტრაცია მოვიდა ხელისუფლებაში, ამ მიმართულებით დაიწყო ძალიან ბევრი მრავალხმრივი შეთანხმების გადახედვა. პრეზიდენტ ტრამპი

თავის გამოსვლებში მკაფიოდ აღნიშნავს, რომ ის არ არის თავისუფალი

ვაჭრობის წინააღმდეგი. არამედ, ის არის ორმხივად მომგებიანი სავაჭრო

შეთანხმებების და ხელშეკრულებების მომხრე, რაც ამერიკისთვის იქნება

სასარგებლო.

საქართველოს გააჩნია დიდი პოტენციალი, ვართ გამოცდილი, ინსტიტუციურად ძლიერი ქვეყანა და ვიცით, თუ როგორ ვაწარმოოთ წარმატებული

სავაჭრო მოლაპარაკებები. ვფიქრობთ, საქართველო შესაძლოა, სწორედ,

ის პირველი ქვეყანა გახდეს ამჟამინდელი ადმინისტრაციისთვის, რომელიც

შეძლებს და სამაგალითო სავაჭრო შეთანხმებას შესთავაზებს აშშ-ს.

პრეზიდენტ ტრამპის ადმინისტრაციის დამოკიდებულება საქართველოსადმი უდავოდ დადებითია. ძალიან ბევრი ინიციტივა გაჟღერდა ბოლო წელიწადნახევრის პერიოდში, რომელიც მიმართულია საქართველოსთან არსებული სტრატეგიული მჭიდრო პარტნიორობის კიდევ უფრო მნიშვნელოვნად

გაღრმავებისკენ.

კარგად გვესმის, რამდენად რთულია პატარა ქვეყნისთვის

დიდი ბიზნესის ყურადღების მოპოვება. რამდენად

მნიშვნელოვანია , როდესაც ამერიკული კომპანიები

ხედავენ, რომ საქართველო არის სტაბილური,

ეკონომიკურად ძლიერი ქვეყანა, რომელსაც გააჩნია

პოტენციალი, იქცეს რეგიონალურ ჰაბად.

საქართველოსათვის აშშ-სთან თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმების

შესაძლო შედეგებისა და სარგებლის შესასწავლად საქართველოს ეკონომიკის სამინისტრომ ცნობილ საკონსულტაციო კომპანიასთან ერთად კვლევა

ჩაატარა. კვლევის შედეგებით ვხედავთ, რომ შემდეგი 5 წლის განმავლობაში დიდწილად გაიზრდება როგორც ექსპორტი, ასევე ინვესტიციების მოცულობა, რაც თავის მხრივ, აუცილებლად აისახება ახალი სამუშაო ადგილების

შექმნაში.

საქართველოსა და აშშ-ს შორის წლებია, არსებობს პლატფორმა, რომლის ფარგლებშიც სავაჭრო მოლაპარაკებებს ვაწარმოებთ. ეს არის მაღალი

დონის სავაჭრო დიალოგი. ამ ფორმატში წელიწადში ერთხელ ვატარებთ

შეხვედრებს და შედეგად ვდგამთკონკრეტულ ნაბიჯებს. ნელ-ნელა ვუახლოვდებით იმ რეალობას, როდესაც თავისუფალ ვაჭრობაზე მოლაპარაკებები

დაიწყება.

ეს კი, ჩვენთვის ძალიან მნიშვნელოვანი იქნება,როგორც პოლიტიკური

თვალსაზრისით, ასევე ეკონომიკურ ჭრილში (და რეგიონალური კუთხითაც).

წინ დიდი გზა გვაქვს გასავლელი. ამერიკა-საქართველოს ურთიერთობების

ეკონომიკური და გეოსტრატეგიული მნიშვნელობიდან გამომდინარე, ამ

ზაფხულს (27 ივნისი) 30 კონგრესმენმა ორმხრივი სავაჭრო შეთანხმების

გასაფორმებლად აშშ-ის სავაჭრო წარმომადგენელს საქართველოსთან მოლაპარაკებების დაიწყებისაკენ მოუწოდა. კონგრესიდან წამოსული ასეთი

ტიპის მესიჯები ჩვენ ამ გზას კიდევ უფრო გაგვიმარტივებს.

We are approaching the point

where free trade negotiations

between the US and Georgia

should begin

გიორგი ციკოლია: საქართველოს ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების

სამინისტროს სსიპ მეწარმეობის განვითარების სააგენტოს ყოფილი

დირექტორი (2014 -2015 წწ); წლების განმავლობაში მუშაობდა ეკონომიკისა

და მდგრადი განვითარების სამინისტროში ინვესტიციებისა და ექსპორტის

პოლიტიკის კუთხით, იყო დირექტორის პირველი მოადგილე საქართველოს

ეროვნულ საინვესტიციო სააგენტოში; მუშაობდა კერძო ორგანიზაციებში

წამყვან პოზიციებზე, როგორც საქართველოში, ასევე კანადაში.

განათლება მიღებული აქვს უცხოეთში. ფლობს თაფტის უნივერსიტეტის

ფლეტჩერის საერთაშორისო ურთიერთობების და სამართლის სკოლის მაგისტრის

ხარისხს (ბოსტონი, აშშ) (Tufts University, Fletcher School of Law and Diplomacy).

ასევე, ბრიტანული კოლუმბიის ტექნოლოგიის ინსტიტუტის (British Columbia

Institute of Technology) ბიზნეს-ადმინისტრირების დიპლომს (ვანკუვერი, კანადა);

ასევე: ბაკალავრის ხარისხს საერთაშორისო ეკონომიკაში (მოსკოვის

სახელმწიფო ღია უნივერსიტეტი).

ვუახლოვდებით

იმ რეალობას,

როდესაც აშშ-სა და

საქართველოს შორის

თავისუფალ ვაჭრობაზე

მოლაპარაკებები

შეიძლება დავიწყოთ

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

Last year we celebrated the 25th anniversary of Georgian-American diplomatic

relations. The publishing house offered me the opportunity to prepare articles

about the history and development of Georgian-American diplomacy.

Special attention was paid to the people who have made a personal contribution

to the deepening of our diplomatic relations.

Working with them I was able give a full analysis of our diplomatic relations.

This became a very interesting process for me because I saw the role of

the visions and aspirations of individuals in the diplomatic process. Through

this, I realized Georgia’s strategic importance in United States foreign policy.

It would not be an exaggeration to say that the capital of the United States is

the world’s hot spot for diplomatic activity. Here we can observe the unseen

competition of diplomatic missions between the 193 countries attracting the

attention of the State Department or Congress. Almost every day, Washington

is visited by state officials from various countries holding meetings with

representatives of various government officials trying to fulfill the tasks

dictated by national interests. The scale and quality of competition are so

high that diplomats have to constantly keep the attention of the government,

media and analytical circles.

IN WASHINGTON, LIKE NOWHERE ELSE, THIS GOLDEN

RULE IS ENACTED: IF NOBODY SEES YOU NOBODY

REMEMBERS YOU. THAT IS WHY THE COUNTRY'S

DIPLOMATIC MISSIONS REPRESENTED IN THE UNITED

STATES HAVE TO MAKE DOUBLE THE EFFORT TO ACHIEVE

THEIR DESIRED RESULTS.

I would like to thank the respondents: DAVIT BAKRADZE, TEMUR IAKOBASHVILI,

MAMUKA TSERETELI, PAUL CREGO AND LUKE COFFEY, who offered

interesting and valuable points-of-view to our readers under the retrospective

of Georgian-American diplomatic relations.

DEMNA DEVDARIANI - Review

დემნა დევდარიანი

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 21 ]

გასულ წელს საქართველო-ამერიკის დიპლომატიური ურთიერთობების 25 წელი აღინიშნა. გამომცემლობამ შემომთავაზა, მომემზადებინა სტატიები,

რომელიც შეეხებოდა ქართულ-ამერიკული დიპლომატიის ჩამოყალიბებისა და განვითარების ისტორიას.

განსაკუთრებული ყურადღება დავუთმეთ იმ ადამიანებს, რომლებმაც პერსონალური წვლილი შეიტანეს დიპლომატიური ურთიერთობების გაღრმავების საქმეში.

მათთან მუშაობა და დიპლომატიური კავშირების სრულყოფილი ანალიზი ძალიან საინტერესო პროცესი აღმოჩნდა ჩემთვის, რადგან თვალნათლივ

დავინახე ადამიანთა პერსონალური ხედვებისა და მისწრაფებების როლი დიპლომატიურ ურთიერთობებში და გავაცნობიერე საქართველოს სტრატეგიული მნიშვნელობა ამერიკის საგარეო პოლიტიკაში.

გადაჭარბებული არ იქნება, თუკი ვიტყვი, რომ ამერიკის შეერთებული შტატების დედაქალაქი მთელ მსოფლიოში ყველაზე „ცხელი წერტილია“ დიპლომატიური საქმიანობისათვის. აქ თავმოყრილი 193 ქვეყნის დიპლომატიური მისიები არნახულ კონკურენციას უწევენ ერთმანეთს, რათა მიიპყრონ

სახელმწიფო დეპარტამენტის ან კონგრესის ყურადღება. თითქმის ყოველ დღე, ვაშინგტონს სახელმწიფო ვიზით სტუმრობენ სხვადასხვა ქვეყნების

ოფიციალური პირები და მართავენ შეხვედრებს ხელისუფლების სხვადასხვა შტოების წარმომადგენლებთან და ცდილობენ ეროვნული ინტერესებით

ნაკარნახევი ამოცანების შესრულებას. კონკურენციის მასშტაბი და ხარისხი იმდენად მაღალია, რომ დიპლომატებს უწევთ, მუდმივად ყურადღების

ცენტრში იყვნენ მთავრობაში, მედიასა და ანალიტიკურ წრეებში.

მინდა, მადლობა გადავუხადო რესპონდენტებს: დავით ბაქრაძეს, მამუკა წერეთელს, პოლ კრეგოს, ლუკ კოფის და თემურ იაკობაშვილს,

რომლებმაც ქართულ-ამერიკული დიპლომატიური ურთიერთობების რეტროსპექტივის ფარგლებში საინტერესო და ღირებული თვალსაზრისი შესთავაზეს

ჩვენს მკითხველს.

ქართულ-ამერიკული

დიპლომატიური ურთიერთობების

რეტროსპექტივა

დემნა დევდარიანი

ვაშინგტონი

ვაშინგტონში, ისე

როგორც არსად

სხვაგან, მოქმედებს

„ოქროს წესი“: თუკი

არ ჩანხარ, არავის

ახსოვხარ. სწორედ

ამიტომ, ამერიკის

შეერთებულ შტატებში

წარმოდგენილი

ქვეყნის დიპლომატიურ

მისიას ორმაგი

ძალისხმევის გაწევა

უწევს სასურველი

შედეგების

მისაღწევად.

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

the EMBASSY OF GEORGIA TO THE USA

საქართველოს საელჩო აშშ-ში

1824 R Street, NW (5,781.47 mi) Washington, District of Columbia 20009

საქართველოს საელჩო

ამერიკის შეერთებულ შტატებში

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 23 ]

EMBASSY OF GEORGIA

TO THE UNITED STATES

OF AMERIKA

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

Public Affairs and Communications Counselor responsible

for external relations and communication, media relations,

representational and cultural activities management at the

Embassy

აშშ-ში საქართველოს საელჩოს მედიასთან

ურთიერთობისა და საზოგადოებრივ საქმეთა

მიმართულების ხელმძღვანელი სოფიო გეგეჭკორი

SOPHIO GEGECHKORI is Public Affairs and Communications Counselor responsible for external relations and communication, media relations, representational and

cultural activities management at the Embassy. Before joining the Georgian Foreign Service in May 2016, she had been working as a democracy development and

grant programs coordinator for nearly 9 years at the Public Affairs Section of the U.S. Embassy in Tbilisi/Georgia, managing several Million USD annual budget in U.S.

Government Grant Programs in support of the development of civil society sector, educational institutions and independent media in Georgia, and assisting in designing of

the public affairs policies and strategies for the U.S. Mission’s Public Affairs Office. She was awarded by a number of Meritorious Honor Awards from the U.S. Department

of State and certificates of appreciation, to include from The White House, for her contribution to the U.S. Embassy operation in Georgia. In her 20 year-long carrier, she got

an expertise in professional network development and public relations strategy implementation, as well as extensive background in development programs management,

grants administration, and organizational development. Holding the U.S. Department of State’s Edmund S. Muskie Graduate Fellowship, she was actively involved into

formation of the U.S. Government Exchange Programs Alumni Association in Georgia, serving as a chairperson of the Advisory Board for 2 years. Sofia holds Masters

Degree from Joseph Korbel School of International Studies of the University of Denver and Post-Graduate fellowship from Tbilisi State University. She has been serving for

Georgia-US strategic partnership development and people-to-people relations building for nearly a decade, and feels honored to continue so.

SOPHIO GEGECHKORI

სოფიო გეგეჭკორი

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 25 ]

ს ოფიო გეგჭკორი: „ეს სკოლა არამარტო საერთაშორისო

ურთიერთობების მიმართულებით არის ძლიერი, განსაკუთრებით

ძლიერია საერთაშორისო და ეროვნული უსაფრთხოების მიმართულებითაც. სამოქალაქო სკოლებიდან პირველმა დაიწყო ეროვნული

უსაფრთხოების (Homeland Security) სამაგისტრო ხარისხის პროგრამა.

გამომდინარე ჩემი ბეგრაუნდიდან (წარმოშობით სოხუმიდან ვარ და

შესაბამისად, უკვე 25 წელია ე.წ. იძულებით გადაადგილებული პირი),

მიმუშავია კონფლიქტებსა და დევნილთა პრობლემებზეც. მასკის

პროგრამისთვის შევსებული აპლიკაცია კი ითვალისწინებდა სწორედ

უსაფრთხოების მიმართულებას და კონფლიქტების დარეგულირებას,

რამაც გარკვეულწილად ხელი შეუწყო ჩემს იქ მოხვედრას“.

ეს იყო სოფიოს პირველი შეხება ამერიკასთან, 2005 წელს. შემდეგ

დაბრუნდა საქართველოში და მუშაობა ამერიკის საელჩოში დაიწყო.

9-წლიანი მოღვაწეობის შემდეგ, 2016 წლიდან გეზი კვლავ შტატებისკენ

აიღო და საქართველოს დიპლომატიურ მისიას შეუერთდა.

სოფიო გეგეჭკორი: ,,ჩემთვის ეს არის ბუნებრივი გაგრძელება პროფესიული განვითარების, შტატებში სწავლიდან მოყოლებული დღემდე.

S OFIA GEGECHKORI: ”This school is strong not only in international studies

but in homeland security too. It was first public school which started a master’s

degree program in homeland security. Coming from my background (I am from

Sokhumi and consequently I have been a so-called internally displaced person for more

than 25 years), I happened to work on conflicts and refugee problems. Filling out the

application for Muskie program covers security matters and conflict regulations, which

facilitated to my reception there.”

Sofia’s first encounter with America took place in 2005. Later she returned to Georgia

and started working at the US Embassy. After 9 years of activity there she headed for

America again in 2016 and joined the diplomatic mission of Georgia.

SOFIA GEGECHKORI: ”for me it was a natural continuation of my professional development,

starting from getting education in the States up to now. It’s a great honor to represent

Georgia in America as a diplomat. Despite the fact that I’ve worked on strengthening

Georgian-American relations for over 10 years, when I arrived here, I had to start an

absolutely new and interesting stage in my career. It is a unique feeling to represent

your country in such a mega state and work on positioning a territorially small, but a

strategically important country, especially, when you have to face fierce competition with

the rest of the world. Representing such a country us ours through its representation

missions is very hard in any country, but it is twice as difficult in America. It calls for a

much stronger position, better knowledge, experience and a higher level of creativity.

You should exceed other countries and gain the trust and support. Our embassy is justly

სრულიად სხვაა, წარმოადგენდე

შენს სამშობლოს ასეთი

დონის მეგა ქვეყანაში

IT’S AN EXCEPTIONAL FEELING

TO REPRESENT YOUR COUNTRY

IN A MEGA COUNTRY AT THIS LEVEL

სოფიო გეგეჭკორი ამერიკაში, საქართველოს საელჩოში 2016 წლიდან მედიასთან ურთიერთობისა და საზოგადოებრივ საქმეთა მიმართულებით მუშაობს. მანამდე, 9 წლის მანძილზე საქართველოში ამერიკის საელჩოში მუშაობდა საზოგადოებრივ საქმეთა დეპარტამენტში საგრანტო პროგრამების კოორდინატორად (სახელმწიფო დეპარტამენტის დაფინანსებით მიმდინარე პროგრამების სამოქალაქო საზოგადოების,

დამოუკიდებელი მედიის, საგანმანათლებლო ინსტიტუციების განვითარების მიმართულებით).

სწავლობდა ამერიკის შეერთებულ შტატებში დენვერის უნივერსიტეტის კორბელის საერთაშორისო ურთიერთობების სკოლაში. ის სახელმწიფო

დეპარტამენტის Edmund Muskie-ის სამაგისტრო პროგრამის კურსდამთავრებულია.

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

considered to be one of the strongest and most active embassies in Washington. The

results that Georgian diplomacy has achieved in America are exceptional indeed. We

have a strategic partnership framework agreement with such a huge country, which has

been unattainable for many countries. Close cooperation in such spheres as defense and

politics is a great achievement for Georgia. Even when considering progress achieved

under the new administration, we see: support to the territorial integrity, democratic

development or ensuring the security guarantees – this is incredibly great success.

And the lion’s share of this success can be ascribed to the work of diplomatic mission.

We are trying to embrace not only big cities but to cover the bigger territories, laying

beyond the central cities. Intensive work in all directions is underway.

As for the popularization of the culture, history, cuisine and ancient traditions of Georgia

– the embassy has launched a number of new programs: every month the embassy

arranges screenings of Georgian films with thematic discussions. It also tries to popularize

Georgian cuisine and the ancient traditions of Georgian wine-making among the locals

at wine tasting receptions, which are held every month; one of such reception was

organized even in Congress (which is a great honor indeed). In partnership with the first

Georgian restaurant Supra in Washington, the embassy participates in important city

culinary and wine festivals. Besides this, the embassy often hosts evenings of Georgian

დიდი პატივია, ამერიკაში წარმოვადგენდე საქართველოს, როგორც

დიპლომატი. მიუხედავად იმისა, რომ უკვე 10 წელია, საქართველო-ამერიკის ურთიერთობების გამყარებაზე ვმუშაობ, ამერიკაში ჩამოსვლით

და მოღვაწეობით ახალი, სრულიად განსხვავებული და საინტერესო

ეტაპი დაიწყო. სრულიად სხვაა, წარმოადგენდე შენს სამშობლოს

ასეთი დონის მეგა ქვეყანაში და მუშაობდე საქართველოსნაირ ტერიტორიულად პატარა, თუმცა სტრატეგიულად მნიშვნელოვანი ქვეყნის

პოზიციონირებაზე, როდესაც კონკურენციაში ერთვები მთელ დანარჩენ

მსოფლიოსთან. ძალიან მნიშვნელოვანია ჩვენისთანა ქვეყნის წარდგენა თავისი წარმომადგენლობითი მისიებით ნებისმიერ ქვეყანაში,

მაგრამ ამერიკაში ორმაგად რთულია. ეს მოითხოვს ბევრად უფრო

ძლიერ პოზიციას, ცოდნას, გამოცდილებას და მეტ კრეატიულობას.

შენ უნდა აჯობო სხვა ქვეყნებს და მოიპოვო ნდობა და მხარდაჭერა.

საბედნიეროდ, დღეს ჩვენი საელჩო ნამდვილად არის ერთ-ერთი ყველაზე

ძლიერი და აქტიური საელჩო ვაშინგტონში. ის შედეგები, რაც ქართულ

დიპლომატიას აქვს ამერიკაში, მართლაც გამორჩეულია. ამხელა სახელწიფოსთან სტრატეგიული პარტნიორობის ჩარჩო-ხელშეკრულება გვაქვს,

რაც ბევრი ქვეყნისთვის მიუწვდომელია. განსაკუთრებით მჭიდრო

თანამშრომლობა როგორც თავდაცვის სფეროში, ასევე პოლიტიკური

მიმართულებით დიდი მიღწევაა საქართველოსთვის. თუნდაც ახალი

ადმინისტრაციის პირობებში მიღწეულ პროგრესზე რომ ვისაუბროთ:

მხარდაჭერა ტერიტორიული მთლიანობის მიმართ, დემოკრატიული

განვითარების კუთხით თუ უსაფრთხოების გარანტიის მიმართ - ეს

არის წარმოუდგენლად დიდი წარმატება. ამ წარმატებაში კი უზომო

წვლილი აქვს დიპლომატიური მისიის მუშაობას.

ვცდილობთ, არამხოლოდ დიდი ქალაქების მიმართულებით ვიაქტიუროთ, არამედ გავიდეთ უფრო ფართო

ტერიტორიებზეც, ცენტრალურ ქალაქებს მიღმა. მიდის

ინტენსიური მუშაობა ყველა მიმართულებით.

.

რაც შეეხება საქართველოს კულტურის, ისტორიის, სამზარეულოსა და

უძველესი ტრადიციების პოპულარიზაციას, საელჩომ წამოიწყო და

ახორციელებს მთელ რიგ ახალ პროგრამებს: ყოველთვიურად საელჩო

აწყობს ქართული კინოს ჩვენებებს თავისი თემატური დისკუსიებით.

ასევე მდიდარი ქართული კულინარიისა და უძველესი ღვინის წარმოების

ტრადიციებს აცნობს ადგილობრივებს ყოველთვიურ ღვინის სადეგუსტაციო მიღებებზე, მათ შორის აშშ-ის კონგრესში (რაც გამორჩეული

პატივია). ვაშინგტონის პირველ ქართულ რესტორანთან „სუფრა“ პარტნიორობით, ქალაქის მასშტაბით მნიშვნელოვან კულინარიისა და

ღვინის ფესტივალებში ღებულობს მონაწილეობას. ასევე, საელჩო

პერიოდულობით მასპინძლობს ქართული კულტურის საღამოებსა და

გამოფენებს სხვადასხვა აუდიტორიისათვის. საქართველო საელჩო

ერთ-ერთი გამორჩეულია თავისი აქტიურობით უცხოეთის მისიებს

შორის ვაშინგტონში. მით უფრო, თუ გავითვალისწინებთ საელჩოს

ზომასა და რესურსს სხვა მსხვილ მისიებთან შედარებით. ამ ყველაფრიდან გამომდინარე, საქართველოს ცნობადობა უფრო ფართო

საზოგადოებაში ნამდვილად იზრდება.

აღსანიშნავია ისიც, რომ ვაშინგტონში საკმაოდ დიდი ქართული დიაარ ვიცი, მომავალში სად ვიქნები და რას

გავაკეთებ, მაგრამ შევეცდები, ის კავშირში

იყოს ჩემი ქვეყნის სახელთან. თავის საქმეში

წარმატებული და პროფესიონალი ქართველი, რა სფეროშიც არ უნდა იყოს და მსოფლიოს რომელ წერტილში, ჩვენი ქვეყნის

დესპანია - დიპლომატი, რომელმაც სამშობლო ღირსეულად უნდა წარადგინოს.

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 27 ]

სპორაა, რომელსაც სხვადასხვა პროფესიის საინტერესო ადამიანები

შეადგენენ. მჭიდრო პარტნიორული და მეგობრული ურთიერთობები

გვაკავშირებს მათთან. საელჩოს ხშირად აქვს ღონისძიებები, რომელსაც დიასპორულ ორგანიზაციებთან ერთად ვახორციელებთ კიდეც.“

სოფიო ბედნიერად მიიჩნევს თავს, რომ სწორედ შტატებში მოხვდა

წლების წინ სასწავლებლად და ახლაც - დიპლომატიურ მისიაში. ამჟამად

ამერიკაა მისი მთავარი პროფესიული ინტერესი და გარემო. სამომავლოდ კი, სადაც არ უნდა წაიყვანოს პროფესიულმა გზამ, აუცილებლად

იქნება კავშირში საქართველოს წარდგინებასა და წარმოჩენასთან.

სოფიო გეგეჭკორი: „არ ვიცი, მომავალში სად ვიქნები და რას გავაკეთებ,

მაგრამ შევეცდები, ის კავშირში იყოს ჩემი ქვეყნის სახელთან. თავის

საქმეში წარმატებული და პროფესიონალი ქართველი, რა სფეროშიც არ

უნდა იყოს და მსოფლიოს რომელ წერტილში, ჩვენი ქვეყნის დესპანია

- დიპლომატი, რომელმაც სამშობლო ღირსეულად უნდა წარადგინოს.“

culture and various exhibitions for different audiences. In Washington, the Embassy of

Georgia distinguishes itself from other diplomatic missions by its activity - especially if

we consider the recourses and size compared with other large missions. All of these

will definitely facilitate to the growth of recognizability of Georgia in society.

It must also be mentioned that there is quite a big Georgian diaspora in Washington,

which is comprised of many interesting people of different professions. “We have close

partnerships and friendly relationships with them. Different kind of evenings are held in

the embassy which are accomplished with diaspora organizations.”

Sofia considers herself to be happy that years after she managed to come to the states

for studying and now – she is again here, but this time in the diplomatic mission. Today,

America is in the center of her professional interests. And in the future, no matter where

her professional path leads her, she will always be connected with the presentation

and promotion of Georgia.

SOFIA GEGECHKORI: ” I don’t know where I will be or what I will do in future, but I

will try to connect my activities with the name of my country. Successful in their field,

a Georgian, no matter in which field they endeavor and in which part of the world they

reside, they will always be our envoy – the diplomat, who should present their country

with proper dignity.”

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

levan

beridze

Counselor at the

Embassy of Georgia

to the United States

and leads the economic

section

levan beridze

ლევან ბერიძე

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 29 ]

რ ა ხ დ ი ს გ ა ნ ს ხ ვ ა ვ ე ბ უ ლ ს ვ ა შ ი ნ გ ტ ო ნ შ ი დ ი პ ლ ო მ ა ტ ი უ რ

მ ი ს ი ა ს დ ა რ ა ს ნ ი შ ნ ა ვ ს ა ქ დ ი პ ლ ო მ ა ტ ა დ მ უ შ ა ო ბ ა ?

ს ა მ ყ ა რ ო ს ც ე ნ ტ რ შ ი ს ტ რ ა ტ ე გ ი უ ლ პ ა რ ტ ნ ი ო რ თ ა ნ

ყ ვ ე ლ ა ზ ე ა ხ ლ ო ს , ს ა ქ ა რ თ ვ ე ლ ო ს ყ ვ ე ლ ა ზ ე დ ი დ

ს ა ე ლ ჩ ო შ ი მ ო ღ ვ ა წ ე ო ბ ა ლ ე ვ ა ნ ბ ე რ ი ძ ი ს თ ვ ი ს დ ი დ ი

პატივი და უზარმაზარი პასუხისმგებლობაა. ის ერთე რ თ ი ყ ვ ე ლ ა ზ ე „ ხ ა ნ დ ა ზ მ უ ლ ი “ თ ა ნ ა მ შ რ ო მ ე ლ ი ა . მ ი ს ი

დიპლომატიური საქმიანობა შტატებში 7 წელს ითვლის

და ეს წლები მისთვის საუკეთესო გამოცდილებაა.

ა მ ბ ო ბ ს , რ ო მ ფ ა ქ ტ ო ბ რ ი ვ ა დ , ა მ ე რ ი კ ა შ ი გ ა ი ზ ა რ დ ა .

გ ა ნ ა თ ლ ე ბ ა ჯ ე რ ს ა ე რ თ ა შ ო რ ი ს ო უ რ თ ი ე რ თ ო ბ ე ბ ი ს

მ ი მ ა რ თ უ ლ ე ბ ი თ , შ ე მ დ ე გ კ ი ს ა ხ ე ლ მ წ ი ფ ო მ ა რ თ ვ ი ს

კუთხით მიიღო. მაგისტრის ხარისხის მოპოვების შემდეგ

მ უ შ ა ო ბ ა ს ს ა ქ ა რ თ ვ ე ლ ო შ ი , კ ე რ ძ ო ს ე ქ ტ ო რ შ ი შ ე უ დ გ ა .

მ ო გ ვ ი ა ნ ე ბ ი თ კ ი ს ა გ ა რ ე ო ს ა ქ მ ე თ ა ს ა მ ი ნ ი ს ტ რ ო შ ი

გ ა დ ა ი ნ ა ც ვ ლ ა . რ ა მ დ ე ნ ი მ ე თ ვ ი ს შ ე მ დ ე გ შ ე თ ა ვ ა ზ ე ბ ა

მ ი ი ღ ო ა მ ე რ ი კ ა შ ი ს ა ქ ა რ თ ვ ე ლ ო ს ს ა ე ლ ჩ ო დ ა ნ დ ა

2 0 1 2 წ ე ლ ს დ ი პ ლ ო მ ა ტ ი უ რ ი ს ა ქ მ ი ა ნ ო ბ ა ვ ა შ ი ნ გ ტ ო ნ შ ი

პ ი რ ვ ე ლ ი მ დ ი ვ ნ ი ს რ ა ნ გ შ ი გ ა ნ ა გ რ ძ ო - ჩ ა ი ბ ა რ ა

პ ო რ ტ ფ ე ლ ი ე კ ო ნ ო მ ი კ უ რ ი მ ი მ ა რ თ უ ლ ე ბ ი თ . 2 0 1 6

წ ე ლ ს მ ე ო რ ე რ ო ტ ა ც ი ი თ დ ა ტ ო ვ ე ს , დ ა ა წ ი ნ ა უ რ ე ს დ ა

საელჩოში მუშაობა უკვე მრჩევლის რანგში განაგრძო.

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

LEVAN BERIDZE: “the first year of work in America was a year of

adaptation and the period of building new relationships. Our one of

the primary goals was to achieve the free trade between the United

States and Georgia and I was the one who was given the responsibility

of working with different American institutions in that direction. The main

objective of the embassy was to enhance and strengthen the USA-Georgian

relationships. This process successfully developed in different directions

(from political, economic and security viewpoints, etc.). If we devide these

relationships into 5 year intervals from the day of independence up to

now, it’s safe to say that we are moving forward and every new period is

marked by some kind of progress.

As I have already mentioned, today we have good economic and trade

relationships with the USA. We have constantly tried to deepen them (among

them – in the direction of free trade). We succeed in assuring America that

we have strengthened not only from the democratic point of view and we

are ready for this step, but also in displaying that the business environment

in Georgia opens many possibilities to the American companies there.”

Levan Beridze is from a family of diplomats, his father (Roland Beridze) has

worked in the Ministry of Foreign Affairs and now is in diplomatic position.

Levani mentions with humor that “in my childhood, when my peers were

busy with reading Tom Sawyer and some other books for children, he was

studying with interest the rules of diplomatic protocol.” His activities extend

beyond only strict working relations it implies the setting of friendly ties

with the diplomats of different countries too. He says that the experience,

which the Georgian diplomats receive in the United States is particularly

ლევან ბერიძე: ,,ამერიკაში მუშაობის პირველი წელი

გაცნობის და ახალი ურთიერთობების დამყარების

პერიოდი იყო. ჩვენი ერთ-ერთი მთავარი მიზანია

აშშ-საქართველოს შორის თავისუფალი ვაჭრობის მიღწევა და სწორედ

მე დამევალა ამერიკის სხვადასხვა უწყებებთან ამ მიმართულებით

მუშაობა. საელჩოს მთავარი მიზანია აშშ-სა და საქართველოს შორის

ურთიერთობების გამყარება და გაძლიერება. ეს პროცესი წარმატებით

მიმდინარეობს სხვადასხვა მიმართულებით (პოლიტიკური, ეკონომიკური,

უსაფრთხოების კუთხით, და ა.შ.) ეს ურთიერთობები რომ დავყოთ

5-წლიან ინტერვალებად დამოუკიდებლობის დღიდან დღემდე, თამამად

შეგვიძლია ვთქვათ, რომ წინ მივიწევთ და ყოველი მომდევნო პერიოდი

გარკვეული პროგრესით აღინიშნება.

როგორც ავღნიშნე, დღეს გვაქვს კარგი ეკონომიკური,

სავაჭრო ურთიერთობები აშშ-თან. ამის გაღრმავებას

მუდმივად ვცდილობთ (მათ შორის თავისუფალი ვაჭრობის კუთხით). ჩვენ ამერიკას წარმატებით ვუმტკიცებთ,

რომ არამხოლოდ დემოკრატიულად გავძლიერდით და

მზად ვართ ამ ნაბიჯისთვის, არამედ ამერიკული კომპანიებისთვის უკვე არსებობს ბევრი შესაძლებლობა და

მისაღები ბიზნეს-გარემო საქართველოში.“

ლევან ბერიძე დიპლომატის ოჯახიდანაა, მამა როლანდ ბერიძე წლების

მანძილზე იყო საგარეო საქმეთა სამინისტროს თანამშრომელი და

ამჟამადაც დიპლომატიურ სამსახურში იმყოფება. ლევანი ხუმრობით

აღნიშნავს, რომ „ბავშვობაში, როცა მისი თანატოლები, ტომ სოიერისა

და სხვა საბავშვო ლიტერატურის კითხვით იყვნენ დაკავებულნი, ის

ინტერესით ეუფლებოდა დიპლომატიური პროტოკოლის წესებს.“ მისი

საქმიანობა არა მხოლოდ სამსახურეობრივ ურთიერთობას გულისხმობს,

არამედ მეგობრულ კავშირებსაც სხვადასხვა ქვეყნების დიპლომატებს

შორის. ამბობს, რომ გამოცდილება, რასაც ქართველი დიპლომატები

ამერიკის შეერთებულ შტატებში იღებენ, მის პროფესიულ საქმიანობას

განსაკუთრებულად ამდიდრებს.

ლევან ბერიძე: „ამერიკაში საქართველოს საელჩოში მუშაობა

ძალიან დინამიური პროცესია. გაქვს საშუალება, გაიცნო უამრავი

ადამიანი, დაამყარო საინტერესო კონტაქტები და შეიძინო ახალი

WORKING IN THE EMBASSY OF GEORGIA IN AMERICA IS A VERY DYNAMIC

PROCESS. YOU HAVE AMPLE POSSIBILITIES TO GET TO KNOW A LOT OF

PEOPLE, ESTABLISH INTERESTING RAPPORTS AND GAIN NEW FRIENDS.

THESE RELATIONSHIPS ALSO HELP YOU IN PLANNING YOUR SUCCESSFUL

DIPLOMATIC CAREER. APART FROM EVERYTHING ELSE DIPLOMACY IS INTERESTING AS YOU ARE GIVEN THE POSSIBILITY TO VISIT MANY DIFFERENT PLACES, GET TO KNOW NEW COUNTRIES, THEIR CULTURAL HERITAGE

AND PEOPLE. ENTHUSIASM AND THE GENUINE INTEREST TO THE TASK

YOU UNDERTAKE IS OF PRIMARY IMPORTANCE IN DIPLOMATIC ACTIVITY.

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 31 ]

important for their professional activity.

LEVAN BERIDZE: ”working in the embassy of Georgia in America is a

very dynamic process. You have ample possibilities to get to know a lot

of people, establish interesting rapports and gain new friends. These

relationships also help you in planning your successful diplomatic career.

Apart from everything else Diplomacy is interesting as you are given the

possibility to visit many different places, get to know new countries, their

cultural heritage and people. Enthusiasm and the genuine interest to the

task you undertake is of primary importance in diplomatic activity. Levani

believes that well calculated relationships and good communication which

at a large extent precondition the success of any diplomat, are two of the

component parts of diplomacy.

The social life of diplomats isn’t easy. In the mature age, when everything

in your life is more or less settled, “moving” into a new country and starting

a new life there is a kind of challenge. But all of this makes your life more

interesting and attractive. Your colleges become as dear for you as your

earlier gained friends. And often they become the members of your family

and part of your circle of friend.

After America, Levan Beridze would find it more interesting to work in the

country which would provide the possibilities to set up and strengthen

economic relations.

მეგობრები. ეს ურთიერთობები გეხმარება წარმატებული კარიერის

დაგეგმვაშიც. დიპლომატია თუნდაც იმიტომ არის საინტერესო, რომ

უამრავ ახალ ადგილს ნახულობ, ეცნობი უცხო ქვეყნებს, მათ კულტურულ

მემკვიდრეობას და ადამიანებს. დიპლომატის საქმიანობაში უმნიშვნელოვანესია ენთუზიაზმი და ჭეშმარიტი ინტერესი იმ საქმიანობის

მიმართ, რასაც ეწევი.“ ლევანი ასევე მიიჩნევს, რომ დიპლომატიის

ერთ-ერთი მთავარი შემადგენელი ნაწილი სწორი და გააზრებული

კომუნიკაცია და კომუნიკაბელურობაა, რაც დიდწილად განაპირობებს

ნებისმიერი დიპლომატის წარმატებას.

„დიპლომატების სოციალური ცხოვრება არც თუ ისე მარტივია. უკვე

ზრდასრულობის ასაკში, როდესაც ყველაფერი მეტნაკლებად აწყობილი

გაქვს, უცხო ქვეყანაში ,,გადაბარგება“ და იქ ახალი ცხოვრების დაწყება

თავისებური გამოწვევაა. მაგრამ ეს ყოველივე ცხოვრებას საინტერესოს და მიმზიდველს ხდის. შენი ახალი კოლეგებიც თითქმის ისეთივე

ახლობლები ხდებიან შენთვის, როგორც ადრე შეძენილი მეგობრები და

ხშირ შემთხვევაში შენი ოჯახის და სამეგობროს წევრები ხდებიან.“

ამერიკის შემდეგ, ლევან ბერიძისთვის მიმზიდველი ისეთ ქვეყანაში

მუშაობა იქნება, სადაც თანამშრომლობა ეკონომიკური ურთიერთობების გაღრმავების და საქმიანობის გაზრდის კუთხით საინტერესო

და პერსპექტიული იქნება.

What makes the conclusion of a diplomatic mission in

Washington different and what does it mean to work there

as a diplomat? To be so close to your strategic partner in

the center of the universe – for Levan Beridze, working in

Georgia’s biggest embassy was a great honor and heavy

responsibility. He is one of the “oldest” officers. His

diplomatic activity in the States comprised 7 years and

these years were the best experiences for him.

He says that he practically grew up in America. He received

the education first in international relations and later

in the state management. After receiving a master’s

degree he started working in a private sector in Georgia.

Few months later he received an offer from the Georgia

embassy in America and from 2012 he continued his activity

in Washington, at the position of the first secretary and

accepted the portfolio of an economic direction. In 2016

he stayed there for the second term; he was promoted

and continued working in the embassy, this time, at the

rank of an advisor.

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

მამუკა წერეთელი ერთ-ერთია, ვინც მონაწილეობდა საქართველო-ამერიკის პირველი დიპლომატიური ურთიერთობების ჩამოყალიბებაში. იგი

ამერიკაში ჩამოვიდა 1994 წელს და მუშაობა დაიწყო საქართველოს საელჩოში, საერთაშორისო-ფინანსურ ინსტიტუტებთან მუშაობის მიმართულებით.

ამერიკაში მრავალწლიანი ცხოვრების მანძილზე, აქტიურად თანამშრომლობდა ამერიკის ბიზნეს და აკადემიურ წრეებთან, იყო ამერიკა-საქართველოს

ბიზნეს საბჭოს აღმასრულებელი დირექტორი, ასევე - ამერიკაში ქართული ასოციაციის პრეზიდენტი. მუშაობდა სხვადასხვა აკადემიურ თანამდებობაზე

ვაშინგტონისა და ამერიკის უნივერსიტეტებში, 2009 წელს კი დააარსა კვლევითი ორგანიზაცია.

დღეს მამუკა წერეთელი დაკავებულია ქართული ღვინის ექსპორტითა და მისი ამერიკულ ბაზარზე პოპულარიზაციით, ამავე დროს, არის უფროსი მკვლევარი ცენტრალური აზიისა და კავკასიის კვლევის ინსტიტუტში. მან წარმატებით დაიმკვიდრა თავი ვაშიგნტონის ანალიტიკურ წრეებში და წარმოადგენს

ერთ-ერთ კვალიფიციურ ექსპერტს კავკასიის საკითხებში.

Mamuka Tsereteli is someone who has actively contributed to the development

of the first diplomatic relations between Georgia and the Unites States. He

first arrived to the United States in 1994 and started a career at the Embassy

of Georgia focusing on relationships with international financial institutions.

Over many years he has actively cooperated with American businesses and

academic circles, acted as the CEO of the American-Georgian Business

Council, as well as the President of the Georgian Association in the US.

He has held various academic positions at universities in Washington and

other states. In 2009 he founded a research organization.

Currently, Mamuka Tsereteli is focused on trade, particularly focusing on the

import of Georgian wine and its popularization on the American market. At

the same time, he is a senior researcher at the Central Asian and Caucasian

Institute. He has successfully established himself in analytical circles of

Washington and is considered as one of the most qualified experts on the

Caucasus.

INTERVIEW WITH

Mamuka Tsereteli

By Demna Devdariani

Mamuka Tsereteli - Interview

მამუკა წერეთელი

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 33 ]

MAMUKA TSERETELI:

Soon after the Parliamentary Elections in 1990 and the arrival of Zviad

Gamsakhurdia’s political team, diplomatic efforts to establish relations with

the Unites States were made and first the Parliamentary Delegation and then

Government Delegation from Georgia visited the US. During the same period,

the former US president Richard Nixon visited Georgia as well.

THE FIRST OFFICIAL VISIT OF THE US STATE SECRETARY JAMES

BAKER TO GEORGIA WAS HELD IN 1992 AND SOON THIS WAS

FOLLOWED BY THE OPENING OF THE US EMBASSY IN TBILISI. IN 1993,

EDUARD SHEVARDNADZE, THE HEAD OF THE COUNTRY BY THAT TIME

PAID HIS FIRST VISIT TO THE UNITED STATES.

During the same period, Mr. Petre Chkheidze was appointed as the first

Ambassador of Georgia to the US. His main activity was to lead the Permanent

Representative of Georgia to the UN. Therefore, the Embassy of Georgia

was located in the New-York City, while only a Consulate was operating in

Washington.

By that time, the US had several interests in our region and Georgia, particularly:

maintaining stability in the region and avoiding conflicts, as well as the flow of

refugees; support of sovereignty of newly established states and assistance

in creating the economic foundations essential for that sovereignty; support

of American and in general western companies in exporting the rich energy

resources of Caspian Sea basin to free global markets and strengthening

Georgia’s role in this process, as a transit country for energy carriers.

Since November 1994, the first Embassy of Georgia independent from

Georgia’s representative office at the UN started operating in Washington.

Mr. Tedo Japaridze was appointed as the Ambassador to the United States

of America. As you know, in Georgia's recent history, the period of 1991-

მამუკა წერეთელი:

1990 წლის საპარლამენტო არჩევნების და ხელისუფლებაში ზვიად გამსახურდიას პოლიტიკური გუნდის მოსვლის შემდეგ მალევე დაიწყო დიპლომატიური ძალისხმევა ამერიკის შეერთებულ შტატებთან ურთიერთობის

დამყარების მიმართულებით და ვაშინგტონს საქართველოს პარლამენტის

და შემდგომში, სამთავრობო დელეგაციაც ესტუმრა. იმავე პერიოდში შედგა ამერიკის ყოფილი პრეზიდენტის ნიქსონის ვიზიტიც საქართველოში.

საქართველოში სახელმწიფო მდივნის ჯეიმს ბეიკერის პირველი ოფიციალური ვიზიტი 1992 წელს შედგა და ამას მალე თბილისში ამერიკის

შეერთებული შტატების საელჩოს გახსნაც მოჰყვა. 1993 წელს გაიმართა

საქართველოს სახელმწიფოს მაშინდელი მეთაურის, ედუარდ შევარდნაძის

პირველი ვიზიტი ამერიკის შეერთებულ შტატებში.

იმავე პერიოდში დაინიშნა საქართველოს პირველი ელჩი ამერიკის შეერთებულ შტატებში ბატონი პეტრე ჩხეიძე, რომლის ძირითადი საქმიანობა

გაეროში საქართველოს მუდმივი წარმომადგენლობის ხელმძღვანელობა

იყო. ამიტომ საელჩო ქალაქ ნიუ-იორკში იყო განთავსებული და ვაშინგტონში მხოლოდ საკონსულო მუშაობდა.

იმ პერიოდში ამერიკას რამდენიმე ინტერესი გააჩნდა ზოგადად ჩვენი

რეგიონისა და საქართველოს მიმართ, კერძოდ: რეგიონში სტაბილურობის

შენარჩუნება და კონფლიქტებისა და ლტოლვილთა ნაკადების თავიდან

აცილება; ახლად შექმნილი სახელმწიფოების სუვერენიტეტის მხარდაჭერა

და სუვერენიტეტისათვის აუცილებელი ეკონომიური საფუძვლის შექმნაში

დახმარება; ამერიკული და ზოგადად დასავლური კომპანიებისთვის მხარდაჭერა კასპიის აუზის ენერგორესურსების თავისუფალ გლობალურ ბაზარზე

ექსპორტის ხელშეწყობის მიზნით და ამ პროცესში საქართველოს, როგორც

ენერგომატარებლების სატრანზიტო ქვეყნის ფუნქციის გაძლიერება.

1994 წლის ნოემბრიდან, ქალაქ ვაშინგტონში მუშაობა დაიწყო გაეროში წარმომადგენლობისგან დამოუკიდებელმა საქართველოს პირველმა

საელჩომ, ხოლო საქართველოს ელჩად ამერიკის შეერთებულ შტატებში

დაინიშნა ბატონი თედო ჯაფარიძე. როგორც მოგეხსენებათ, 1991-1994

ON THE US-GEORGIA

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

1994 was a challenging one due civil and ethno-political conflicts, as well

as political instability. Some stabilization was observed by the end of 1994,

in which our cooperation with the International Monetary Fund and World

Bank played a considerable role. The parliament elected in 1995 recognized

country’s pro-western course and the first wave of legislative reforms were

initiated. By the way, even then, Georgia was known as the favorite country

of various international financial institutions, as we have made major progress

in implementing economic reforms. The trajectory of the diplomatic relations

of the 90s was increasingly positive. Every step, even a very modest step in

this relationship increased Georgia’s opportunities for further development

of democracy, economic progress or its involvement in international projects.

Energy projects were of special importance in this regard. In 1996, the

decision was made that the so-called “early oil” of Baku would be exported

through Georgia from a specially built terminal in Supsa. It may seem a bit

unusual, but partially the close cooperation of Azerbaijani and Georgian

diplomats in Washington and the National Security Council of the Clinton

Administration contributed to Azerbaijan’s President Aliyev’s decision. In

addition, a large oil pipeline project Baku-Tbilisi-Ceyhan was designed with

great efforts made by American, Turkish, Azerbaijani and Georgian diplomats

and government officials.

SIMULTANEOUSLY, IN THIS PERIOD, IMPORTANT DEVELOPMENTS

AND NEGOTIATIONS ON THE CONVENTIONAL ARMED FORCES

TREATY IN EUROPE WERE TAKING PLACE IN THE FIELD OF SECURITY.

THE NEGOTIATIONS WITH A VIEW TO AMENDING THE TREATY

CONCLUDED IN 1990 WERE HELD WITHIN THE OSCE FRAMEWORK.

THE TREATY IMPOSED ARMAMENT LIMITS TO NATO AND WARSAW

PACT COUNTRIES. AFTER THE COLLAPSE OF THE SOVIET UNION,

EVERYONE REALIZED THE NEED TO UPDATE THE TREATY AND

ONLY WAY TO DO THAT WAS THE AMENDMENT OF THE EXISTING

AGREEMENT. IN THE AMENDMENT PROCESS GEORGIA DEVELOPED

წლები სამოქალაქო და ეთნო-პოლიტიკური კონფლიქტების და პოლიტიკური არასტაბილურობის უმძიმესი პერიოდი იყო საქართველოს უახლოეს

ისტორიაში. 1994 წლის ბოლოდან დაიწყო გარკვეული სტაბილიზაცია, რაშიც

მნიშვნელოვანი წვლილი საერთაშორისო სავალუტო ფონდთან და მსოფლიო

ბანკთან თანამშრომლობამაც შეიტანა. 1995 წელს არჩეულმა პარლამენტმა აღიარა ქვეყნის პროდასავლური კურსი და დაიწყო საკანონმდებლო

რეფორმების პირველი ტალღა. სხვათაშორის, საქართველოს ჯერ კიდევ

მაშინ უწოდებდნენ სხვადასხვა საერთაშორისო ფინანსური ინსტიტუტების

„რჩეულს“, რადგან ეკონომიკური რეფორმების განხორციელების კუთხით,

ჩვენ საკმაოდ დიდ პროგრესს მივაღწიეთ. 90-იანი წლების დიპლომატიური

ურთიერთობების ტრაექტორია აღმავალი იყო. ყველა, თუნდაც მოკრძალებული ნაბიჯი დემოკრატიის გაღრმავების, ეკონომიკური პროგრესის, ან

საერთაშორისო პროექტებში საქართველოს ჩართვის - ამ ურთიერთობას

კიდევ უფრო ავითარებდა. განსაკუთრებით დიდ როლს თამაშობდა ენერგეტიკული პროექტები. 1996 წელს გადაწყვეტილება იქნა მიღებული, რომ

ეგრეთწოდებული „ადრეული ნავთობი” ბაქოდან საქართველოზე გაივლიდა

და სუფსაში სპეციალურად აშენებული ტერმინალით მოხდებოდა მისი

ექსპორტი. შეიძლება ცოტა უჩვეულოდ ჩანდეს, მაგრამ აზერბაიჯანის

პრეზიდენტის ალიევის ამ გადაწყვეტილებაში ვაშინგტონში საქართველოს და აზერბაიჯანელი დიპლომატების და კლინტონის ადმინისტრაციის

ეროვნული უსაფრთხოების საბჭოს მჭიდრო თანამშრომლობის შედეგიც

არის. ასევე, ამერიკელი, თურქი, აზერბაიჯანელი და ქართველი დიპლომატების და სახელმწიფო მოხელეების დიდი ძალისხმევით მზადდებოდა დიდი

ნავთობსადენის პროექტი ბაქო-თბილისი-ჯეიჰანი.

პარალელურად ძალიან მნიშვნელოვანი რამ ხდებოდა უსაფრთხოების

მიმართულებითაც. ამ პერიოდში მიმდინარეობდა ძალიან მნიშვნელოვანი

მოლაპარაკებები ე.წ. Conventional Forces in Europe-ის თაობაზე. ეს იყო

ეუთო-ს ფარგლებში მოლაპარაკების ჩარჩო, 1990 წელს მიღებულ ხელშეკრულების მოდიფიკაციის მიზნით, რომელიც თავის დროზე შეიარაღების

ლიმიტებს უწესებდა ნატოსა და ვარშავის ბლოკის ქვეყნებს. საბჭოთა

კავშირის დაშლის შემდეგ, ყველამ გააცნობიერა ამ შეთანხმების განახლების

საქართველოში სახელმწიფო მდივნის ჯეიმს

ბეიკერის პირველი ოფიციალური ვიზიტი 1992

წელს შედგა და ამას მალე თბილისში ამერიკის

შეერთებული შტატების საელჩოს გახსნაც მოჰყვა.

1993 წელს გაიმართა საქართველოს სახელმწიფოს მაშინდელი მეთაურის, ედუარდ შევარდნაძის

პირველი ვიზიტი ამერიკის შეერთებულ შტატებში.

The first official visit of the US State Secretary

James Baker to Georgia was held in 1992

and soon this was followed by the opening of

the US Embassy in Tbilisi. In 1993, Eduard

Shevardnadze, the head of the country by that

time paid his first visit to the United States.

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 35 ]

საჭიროება, რომლის ერთ-ერთი გზა არსებული ხელშეკრულების ცვლილება

იყო. აღნიშნული ხელშეკრულების ცვლილების პროცესში მოხდა საქართველოს

დაახლოება მოლდოვასთან, უკრაინასთან და აზერბაიჯანთან. საბოლოო

ჯამში, 1999 წელს სტამბულის სამიტზე, ამერიკის აქტიური ჩარევით და

მხარდაჭერით, საბოლოო დოკუმენტში აისახა რუსეთის ვალდებულება

საქართველოდან სამხედრო ბაზების გაყვანასთან დაკავშირებით. აღნიშნული პროცესი დასრულდა 2005 წელს, საქართველოს ტერიტორიიდან სამი

რუსული ბაზის სრულად გაყვანით(კიდევ ერთი ბაზა, გუდაუთაში, რუსეთმა

ფორმალურად დახურულად გამოაცხადა და ვითომდაც სამშვიდობო ძალების

საწვრთნელ ბაზად გადააკეთა, სინამდვილეში რუსეთმა ბაზა არ დახურა),

რაც საქართველოს დიპლომატიის და ქართულ-ამერიკული თანამშრომლობის

დიდი დამსახურება იყო.

2002 წელს დაიწყო წვრთვნისა და აღჭურვის პროგრამა ამერიკის მხარდაჭერით, რაც საქართველოს იმდროინდელი ხელისუფლების მიერ გადადგმული,

საკმაოდ ჭკვიანური ნაბიჯი იყო რუსეთისგან მომდინარე საფრთხის

თვალსაზრისით. პირველი ბატალიონების საწვრთნელი პროგრამის გაცხადებული მიზანი მორგებული იყო საქართველოს იმდროინდელ საჭიროებებზე,

კერძოდ, ვგულისხმობ, პანკისის ხეობის ტერორისტებისაგან „გაწმენდას“.

თუმცა სინამდვილეში აღნიშნული მიზანი გაცილებით შორსმჭვრეტელი

იყო და რეალურად ითვალისწინებდა საქართველოს ჯარების დასავლურ, და

პირველ რიგში ამერიკულ სტანდარტებზე გადაყვანის პროცესის დაწყებას,

რაც გაგრძელდა ჯარების ერაყში, და შემდგომში ავღანეთში გაგზავნით.

მე ვფიქრობ, რომ 2002 წელს დაწყებული აღნიშნული სამხედრო თანამშრომლობა იყო უაღრესად მნიშვნელოვანი ისტორიული ფაქტი, რომელიც

დღესაც აგრძელებს თავის აქტუალობას.

2003 წლის „ვარდების რევოლუცია“, რა თქმა უნდა, ძალიან მნიშვნელოვანი,

ახალი ეტაპი აღმოჩნდა, როგორც ჩვენი ქვეყნის ისტორიისთვის, ასევე

ქართულ-ამერიკული ურთიერთობისთვის. ვინც იმ დროს ამერიკის შეერთებულ შტატებში ვცხოვრობდით და ჩახედული ვიყავით ქართულ-ამერიკული

ურთიერთობების დეტალებში, კარგად ვიცოდით, რომ ამერიკას არ უნდოდა

CLOSER RELATIONS WITH MOLDOVA, UKRAINE AND AZERBAIJAN.

ULTIMATELY, WITH ACTIVE INTERVENTION AND SUPPORT FROM

THE US AT THE ISTANBUL SUMMIT IN 1999, THE FINAL DOCUMENT

REFLECTED RUSSIA'S COMMITMENT TO WITHDRAW MILITARY BASES

FROM GEORGIA. THIS PROCESS WAS COMPLETED IN 2005, WITH THE

FULL WITHDRAWAL , OF THREE RUSSIAN BASES FROM GEORGIAN

TERRITORIES AND IT WAS A GREAT SUCCESS FOR GEORGIAN

DIPLOMACY AND GEORGIAN-AMERICAN COOPERATION.

In 2002, Georgia launched a Train and Equip Program supported by the

US, which was a clever step taken by the Georgian government in terms of

the threat from Russia. The stated goal of the first battalion participating in

the training program was tailored to the needs of Georgia, namely, I mean

“purging” the Pankisi Gorge of terrorists. In reality, however, the ultimate

goals were much more far-reaching and actually envisaged launching the

process of transforming Georgian troops to Western and first of all American

standards, the process was later continued with the deployment of troops

first in Iraq, and then in Afghanistan. In my mind, the military cooperation

launched in 2002 was a very important historical fact that continues to play

important role even today.

The Rose Revolution in 2003, of course, was a very important step in the

history of our country as well as for Georgian-American relations. Those who

lived in the United States at that time and who were aware of the details of

Georgian-American relations, knew well that the US did not support Eduard

Shevardnadze’s resignation prior to end of his term, as the peaceful, democratic

and non-revolutionary change of power in Georgia was in its interest. Though,

then the decision to resign was made by the President Shevardnadze himself.

However, the developments that were taking place in Georgia suited well the

democracy promotion policy of the US administration of that time. Washington

supported the anti-corruption and reform-oriented program of Georgia's new

In May 2005, the President Bush paid a visit to Georgia and this event definitely had

a very high historical, diplomatic and political importance for the relations between

the two countries.

2005 წლის მაისში პრეზიდენტი ბუში ეწვია საქართველოს და ეს მოვლენა ნამდვილად

იყო ძალიან მაღალი ისტორიული, დიპლომატიური და პოლიტიკური ღირებულების

მქონე ორი ქვეყნის ურთიერთობებისთვის.

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

President Saakashvili. In February of the same year, Mikheil Saakashvili paid

a state visit to Washington. In May 2005, the President Bush paid a visit to

Georgia and this event definitely had a very high historical, diplomatic and

political importance for the relations between the two countries.

There should be a separate discussion and analysis about whether Georgia

and the United States with joint efforts could have prevented Georgian-Russian

war. To my mind, the war had many reasons or causes, among them were

the acceleration of Georgia's Euro-Atlantic integration, US policy towards

Kosovo and the recognition of Kosovo's independence, declaring Georgia's

membership in NATO at the 2008 Bucharest Summit, but not pushing the

matter through, Georgia’s domestic political processes, dynamics of the

Georgian government’s position with regard to conflicts, etc. My personal

opinion is that prevention of war with Russia was possible, but Georgia could

not handle the issue alone.

After the August 2008 war, very strong and clear support for the non-recognition

of the occupied territories by the US administration gained a vital importance

for the prospects of reintegrating Abkhazia and Tskhinvali regions in the

future. In addition to post-war financial assistance, the US-Georgia Charter

on Strategic Partnership (2009) has been concluded. Of course, this is the

most important document that implies major diplomatic commitments of the

US in relation to Georgia and constitutes a platform for constant cooperation.

IN 2012, A PEACEFUL CHANGE OF POWER IN GEORGIA WAS A

POSITIVE SIGNAL FOR THE UNITED STATES AND WAS EVALUATED AS

A STEP TOWARDS GEORGIA'S DEMOCRACY.

Despite numerous problems that exist and I guess will exist in Georgia for

quite a long time, the trajectory of Georgia-US partnership is constantly

developing. In my opinion, extremely significant decisions were made last

year, including decisions in the field of military cooperation, which has taken

our relationship to another level. Of course, questions and problems are heard

from both sides, but it is important that we agree on the principle issues and

our relationship is constantly developing.

In your opinion, have Georgia-US relations shown

continuity over the course of four US administrations?

What were the tangible results achieved with each

administration? What are the differences between

the attitudes shown by the administrations?

ედუარდ შევარდნაძის მიერ თანამდებობის დროზე ადრე დატოვება, რადგან

ამერიკის ინტერესი ითვალისწინებდა საქართველოში ხელისუფლების

მშვიდობიანი და დემოკრატიული, არარევოლუციური გზით პირველ ცვლილებას. თუმცა მაშინ ეს გადაწყვეტილება თავად პრეზიდენტმა შევარდნაძემ

მიიღო და გადადგა. თუმცა საქართველოში მიმდინარე მოვლენები კარგად

მოერგო ამერიკის მაშინდელი ადმინისტრაციის „დემოკრატიის წახალისების”

(democracy promotion) პოლიტიკას. საქართველოს ახალი პრეზიდენტის,

მიხეილ სააკაშვილის ანტიკორუფციულ და რეფორმებზე ორიენტირებულ

პროგრამას ვაშინგტონი მხარდაჭერით შეხვდა. იმავე წლის თებერვალში,

ვაშინგტონს სახელმწიფო ვიზიტით მიხეილ სააკაშვილი ესტუმრა პრეზიდენტის რანგში. 2005 წლის მაისში კი პრეზიდენტი ბუში ეწვია საქართველოს

და ეს მოვლენა ნამდვილად იყო ძალიან მაღალი ისტორიული, დიპლომატიური

და პოლიტიკური ღირებულების მქონე ორი ქვეყნის ურთიერთობებისთვის.

ცალკე განხილვის და ანალიზის თემა უნდა იყოს, შეეძლოთ თუ არა საქართველოს და ამერიკის შეერთებულ შტატებს ერთობლივი ძალისხმევით

ქართულ-რუსული ომის პრევენცია. მე მივიჩნევ, რომ ომს ბევრი გამომწვევი

მიზეზი თუ საბაბი ჰქონდა, მათ შორის საქართველოს ევრო-ატლანტიკური

ინტეგრაციის აქსელერაცია, ამერიკის შეერთებული შტატების პოლიტიკა

კოსოვოსთან მიმართებაში და კოსოვოს დამოუკიდებლობის აღიარება, საქართველოს ნატოში მიღების დეკლარირება ბუქარესტის 2008

წლის სამიტზე, მაგრამ საქმის ბოლომდე არმიყვანა, საქართველოს შიდა

პოლიტიკური პროცესები, კონფლიქტებთან მიმართებაში საქართველოს

ხელისუფლების დამოკიდებულების დინამიკა და ასე შემდეგ. ჩემი პირადი

მოსაზრებაა, რომ რუსეთთან ომის პრევენცია შესაძლებელი იყო, მაგრამ

საქართველო ამას მარტო ვერ მოახერხებდა.

2008 წლის აგვისტოს ომის შემდგომ განსაკუთრებული მნიშვნელობა

შეიძინა ამერიკის ხელისუფლების ძალიან მყარმა და მკაფიო მხარდაჭერამ ოკუპირებული ტერიტორიების არაღიარების მიმართულებით, რასაც

აფხაზეთისა და ცხინვალის რეგიონის მომავალში საქართველოში რეინტეგრირების პერსპექტივისთვის სასიცოცხლო მნიშვნელობა აქვს. ომის

შემდგომ მნიშვნელოვანი ფინანსური დახმარების გარდა, ამერიკა-საქართველოს შორის ხელი მოეწერა სტრატეგიული პარტნიორობის შესახებ

ქარტიას (2009 წელი), რაც, რა თქმა უნდა, უმნიშვნელოვანესი დოკუმენტია,

რომელიც საკმაოდ დიდ დიპლომატიურ ვალდებულებებს აკისრებს ამერიკულ

მხარეს საქართველოსთან მიმართებაში და მუდმივი თანამშრომლობის

პლატფორმას ქმნის.

2012 წელს, საქართველოში განხორციელებული ხელისუფლების მშვიდობიანი ცვლილება პოზიტიური სიგნალი იყო ამერიკისთვის და საქართველოს

დემოკრატიისკენ გადადგმულ ნაბიჯად შეფასდა.

მიუხედავად იმ ბევრი პრობლემისა, რაც საქართველოში არსებობს და

ალბათ კიდევ დიდხანს იარსებებს, საქართველო-ამერიკის პარტნიორული

ურთიერთობების ტრაექტორია მუდმივად ღრმავდება. გასულ წელს, ჩემი

აზრით, მოხდა რადიკალურად მნიშვნელოვანი გადაწყვეტილებების მიღება,

მათ შორის სამხედრო თანამშრომლობის სფეროში, რამაც სხვა დონეზე

აიყვანა ჩვენი ურთიერთობები. რა თქმა უნდა, კითხვები და პრობლემები

ორივე მხრიდან ისმის, თუმცა მნიშვნელოვანია, რომ ჩვენ ვთანხმდებით

პრინციპულ საკითხებზე და ჩვენი ურთიერთობები მუდმივად ღრმავდება.

როგორ ფიქრობთ, რამდენად განგრძობადი იყო საქართველო-ამერიკის ურთიერთობები ამერიკის 4 პრეზიდენტის

მანდატის ფარგლებში? რა ხელშესახები შედეგი მოიტანა

თითოეული ადმინისტრაციასთან მუშაობამ? რა სხვაობებს

ხედავთ ადმინისტრაციების მხრიდან გამოვლენილ დამოკიდებულებებს შორის?

ძალიან საინტერესო ფაქტია, რომ პრეზიდენტ კლინტონის ადმინისტრაციის მიმართ ჩვენ გვქონდა კრიტიკა და ბრალს ვდებდით არასაკმარის

აქტიურობაში საქართველოსთვის მნიშვნელოვან საკითხებისადმი, მაგრამ

მოგვიანებით აღმოჩნდა, რომ კლინტონის ადმინისტრაციის პოლიტიკა

საკმაოდ ნაყოფიერი აღმოჩნდა საქართველოსათვის. რომ შეხედოთ ამ

ადმინისტრაციის მემკვიდრეობას, აღმოაჩენთ, რომ ძალიან ბევრი პოზიტიური მოვლენა მოხდა იმ პერიოდში, კერძოდ: მილსადენებზე გადაწყვეტილებების მიღება, 1999 წლის სტამბოლის შეთანხმება, რომელზეც უკვე

ვისაუბრეთ და რეალურად, საქართველოს პოლიტიკურ რუკაზე დამკვიდრება,

როგორც დამოუკიდებელი სახელმწიფოსი. რა თქმა უნდა, გლობალური

და რეგიონულ პოლიტიკური კონტექსტის გათვალისწინებით შეგვიძლია

ვიმსჯელოთ ამერიკის სხვადასხვა პრეზიდენტების ადმინისტრაციებთან

mamuka wereTeli, senatori qris merfi / Mamuka Tsereteli, Senator Chris Murphy

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 37 ]

მიღწეულ შედეგებზე და ეს ერთგვაროვანი მსჯელობა ვერ იქნება, თუმცა,

ვფიქრობ, პრეზიდენტ კლინტონის დროს მიღწეული შედეგები მნიშვნელოვანი იყო ჩვენი ქვეყნისთვის. თუმცა ყველა შემდგომი ადმინისტრაციის

დროსაც ხდებოდა პოზიტიური წინსვლა, მიუხედავად იმისა, რომ ცალკეული

საკითხების მიმართ შეიძლება ჩვენ კრიტიკულადაც ვიყოთ განწყობილი.

კარგია, რომ ტენდენცია გრძელდება და ტრამპის ადმინისტრაციასთანაც

საქართველოს მჭიდრო თანამშრომლობა აქვს.

ნატოს სამიტისგან რა კონკრეტულ გზავნილებს ელოდებით?

(ინტერვიუ ჩაწერილია ნატოს სამიტამდე. რედ). რა სახის

შედეგების მომტანი შეიძლება აღმოჩნდეს აღნიშნული სამიტი

საქართველოს ნატოში გაწევრიანების თვალსაზრისით?

მე არ ვფიქრობ, რომ ჩვენ რაიმე გარღვევას უნდა ველოდოთ აღნიშნული

სამიტიდან. გარღვევაში ვგულისხმობ, რომ ჩვენ მივიღოთ ნატოს სრულუფლებიანი წევრის სტატუსი. მე ვთვლი, რომ საქართველოს არ სჭირდება

არანაირი „საგზაო რუკა“, ჩვენ გაგვაჩნია ნატოსთან თანამშრომლობის

ორივე განზომილება: პოლიტიკური და სამხედრო. ამ ეტაპზე საჭიროა პოლიტიკური ნება გაწევრიანებასთან დაკავშირებით. ერთადერთი შედეგი,

რასაც ველოდები მომავალი სამიტიდან, არის არსებული თანამშრომლობის

ფორმატების გაღრმავება.

ქართულ-ამერიკულ ურთიერთობების მანძილზე, რომელი

სფერო აღმოჩნდა ყველაზე წარმატებული? რომელ მიმართულებას ისურვებდით, რომ განვითარებულიყო ორ

ქვეყანას შორის სამომავლოდ?

რა თქმა უნდა, მე ვისურვებდი მეტ ამერიკულ ინვესტიციას საქართველოში და მეტ სავაჭრო-ეკონომიურ ურთიერთობას, განსაკუთრებით

ახალი ტექნოლოგიების განვითარებისა და საქართველოს თანამედროვე

გლობალურ ტექნოლოგიურ სისტემაში ჩართვის თვალსაზრისით. ამ მხრივ,

გარკვეული ნაბიჯები იდგმება და მეც ვცდილობ, რომ ეს გზები და ურთიერთობები განვითარდეს. ამერიკული ინვესტიცია საქართველოში მხოლოდ

ბრენდების შეტანა და პროდუქციის გაყიდვა არ არის, საჭიროა ამერიკული

მენეჯმენტ-კულტურის და ტექნოლოგიების საქართველოში დამკვიდრება

და ქართულ-ამერიკული საერთო საწარმოების განვითარება. მართვის

კულტურის თვალსაზრისით ქართველებს ბევრი რამის სწავლა შეუძლიათ

ამერიკული ბიზნესისგან. რა თქმა უნდა, განათლების სფერო საჭიროებს მეტ განვითარებას და უკვე გამოიკვეთა გარკვეული პროგრესი,

ვგულისხმობ სან-დიეგოს უნივერსიტეტში ქართული უნივერსიტეტების

სასწავლო პროგრამებში ჩართულობას. თუმცა, განათლების სფერო

მხოლოდ საუნივერსიტეტო დონეზე ვერ განვითარდება, საჭიროა სკოლის,

დაწყებითი განათლების განვითარება, თუმცა ეს უფრო შიდა რეფორმის

პრიორიტეტია.

როგორ ფიქრობთ, ამერიკის ხელისუფლების რომელი

შტოს, რომელი წარმომადგენლები არიან საქართველოს

ყველაზე დიდი მეგობრები დღეს?

კონგრესში ყველაზე ღვაწლმოსილი და საქართველოსთვის ერთ-ერთი

ყველაზე ძველი მეგობარი, რა თქმა უნდა, სენატორი მაკკეინი იყო,

რომელიც ჩვენი გამორჩეული გულშემატკივარი გახლდათ. კონგრესმენი

ჰანტერი, რომელიც ქართველ სამხედროებთან ერთად იბრძოდა და შემიძლია

გითხრათ, რომ ძალიან აქტიურია საქართველოს თემების ლობირებაში

კონგრესის წარმომადგენელთა პალატის მხარეს. კონგრესის ორმოცამდე

წევრი ერთიანდება საქართველოს მხარდამჭერთა ჯგუფში, რომლებიც ჩვენი

გულშემატკივრები არიან. რაც შეეხება პრეზიდენტის ადმინისტრაციას,

ვფიქრობ, რომ ადმინისტრაცია ყოველთვის ჩვენი დიდი მხარდამჭერია,

და ვიცე-პრეზიდენტი პენსი უკვე საკმაოდ კარგად იცნობს საქართველოს

და საქართველოს პრობლემატიკას. ასევე აღსანიშნავია ყველა დონის

ამერიკელი დიპლომატი, რომელთაც საქართველოში ვიზიტები ან მუშაობა

მოუწიათ, ყოფილი სახელმწიფო მდივნების და ყოფილი ელჩების ჩათვლით.

ამ ადამიანების დიდი უმრავლესობა საქართველოს კარგი მეგობარია.

It's a very interesting fact that we were criticizing and accusing President

Clinton's administration of lack of active concern for issues important to

Georgia, but later it turned out that the Clinton administration's policy was

very fruitful for the country. If you take a look at the heritage and legacy of

this administration, you will discover that there were many positive events

during the period, namely: decisions on the pipeline, the previously mentioned

Istanbul Document (1999) and in fact, the establishment of Georgia on a

political map as an independent state. Of course, considering the global and

regional political context we can judge the results of each administration of

the United States on different terms, but I think the results achieved during

the President Clinton were important for our country. However, during every

subsequent administration, there were positive developments, even though

we might be critical of individual issues. It is good that this trend continues

and Georgia is closely cooperating with the Trump administration.

What are the specific messages you are expecting

from the NATO summit? What kind of results can

this summit bring in terms of Georgia's membership

in NATO?

I DO NOT THINK THAT WE SHOULD EXPECT ANY BREAKTHROUGH

FROM THIS SUMMIT. BY BREAKTHROUGH I MEAN NATO FULL

MEMBERSHIP. I THINK GEORGIA DOES NOT NEED A “ROAD MAP”,

AS WE ALREADY HAVE TWO DIMENSIONS OF COOPERATION WITH

NATO: POLITICAL AND MILITARY. AT THIS STAGE, POLITICAL WILL

WITH REGARD TO MEMBERSHIP IS NECESSARY. THE ONLY RESULT I

EXPECT FROM THE UPCOMING SUMMIT IS TO DEEPEN THE EXISTING

COOPERATION FORMATS.

In the course of the Georgian-American relations,

which were the most successful areas for cooperation? Which direction would you like to see develop

between the two countries in the future?

Of course I would like to see more American investment in Georgia and

enhanced trade-economic relations, especially in terms of advanced

technologies and Georgia's involvement in the modern global technological

system. There are some steps made in this regard and I also am trying to

contribute to these developments. American investment in Georgia is not just

about introducing brands and selling products on the market; it is necessary

to establish an American culture of management and technology in Georgia

and develop Georgian-American joint enterprises. In terms of management

culture, Georgians can learn much from American businesses. Of course,

education needs more development and some progress has already been

made in this regard, e.g. involvement of Georgian Universities with San Diego

State University programs. However, education should not only advance at

the university level, it is necessary to develop primary education. Though,

this is more a matter of domestic reforms.

What do you think, which branch of the US government or representatives are the biggest friends of

Georgia today?

One of the oldest and the most prominent friends of Georgia in the Congress

is of course Senator McCain, our outstanding supporter. Congressman Hunter

fought with the Georgian military men and is very active in lobbying for Georgia

at the House of Representatives. About forty members of Congress are united

in a group of Georgian supporters. As for the President’s Administration, I

think that they have always been our great supporters, and Vice-President

Pence already knows the problems of Georgia quite well. American diplomats

of any level, who had to visit or work in Georgia, including former Secretaries

of State and Ambassadors have to be noted as well, as the vast majority of

these people are Georgia's good friends.

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

Luke Coffey

Luke Coffey is foreign policy expert and columnist on international

politics. His report published on 29th of January 2018 ‘NATO

Membership for Georgia: In U.S. and European Interest’ has

significantly resonated within analytical circles and among Georgian

politicians. Since 2015 he acts as the Director of the Allison Center for

Foreign Policy Studies and oversees research on political processes in

Middle East, Africa, Russia and post-Soviet countries.

ლუკ კოფი

The Heritage Foundation-ის საერთაშორისო პოლიტიკის

მიმომხილველია, რომლის 2018 წლის 29 იანვარს გამოქვეყნებულმა

ანგარიშმა „ნატოს წევრობა საქართველოსთვის ამერიკულ და

ევროპულ ინტერესებში“ დიდი რეზონანსი გამოიწვია ანალიტიკურ

წრეებსა და ქართველ პოლიტიკოსებს შორის. 2015 წლიდან ის

ხელმძღვანელობს The Allison Center for Foreign Policy Studies-ს და

სწავლობს შუა აზიის, აფრიკის, რუსეთისა და ყოფილი საბჭოთა

კავშირის ქვეყნებში მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებს.

I must admit that Georgia’s

journey has gone so far and the

current level of its development is

like a miracle if we consider the

country’s starting point after the

collapse of the Soviet Union.

Luke Coffey- Interview

ლუკ კოფი

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 39 ]

GEORGIA and NATO

ლუკ კოფი The Heritage Foundation-ის საერთაშორისო პოლიტიკის

მიმომხილველია, რომლის 2018 წლის 29 იანვარს გამოქვეყნებულმა

ანგარიშმა „ნატოს წევრობა საქართველოსთვის ამერიკულ და ევროპულ

ინტერესებში“ დიდი რეზონანსი გამოიწვია ანალიტიკურ წრეებსა და

ქართველ პოლიტიკოსებს შორის. 2015 წლიდან ის ხელმძღვანელობს

The Allison Center for Foreign Policy Studies-ს და სწავლობს შუა აზიის, აფრიკის, რუსეთისა და ყოფილი საბჭოთა კავშირის ქვეყნებში

მიმდინარე პოლიტიკურ პროცესებს.

წლების მანძილზე მუშაობდა ბრიტანეთის თავდაცვის სამინისტროში,

აგრეთვე, იყო კონგრესის წარმომადგენლობითი პალატის მრჩეველი

თავდაცვისა და უსაფრთხოების სფეროში კონსერვატიული პარტიიდან.

2005 წელს კოფი იბრძოდა ავღანეთში და მიიღო ამერიკის ვეტერანის

სტატუსი. წლების მანძილზე თანამშრომლობდა წამყვან ამერიკულ და

ბრიტანულ მედიასთან, არის მრავალი პუბლიკაციისა და გახმაურებული

ანგარიშის ავტორი.

ინტერვიუს მიზანია, მკითხველს გააცნობს ვაშინგტონში ერთ-ერთი

ყველაზე გავლენიანი კვლევითი ორგანიზაციის ექსპერტის თვალსაზრისი ქართულ-ამერიკული დიპლომატიისა და საქართველოს ნატოში

გაწევრიანებასთან დაკავშირებით.

Luke Coffey is foreign policy expert and columnist on international

politics. His report published on 29th of January 2018 ‘NATO Membership

for Georgia: In U.S. and European Interest’ has significantly resonated

within analytical circles and among Georgian politicians. Since 2015 he

acts as the Director of the Allison Center for Foreign Policy Studies and

oversees research on political processes in Middle East, Africa, Russia

and post-Soviet countries.

Coffey has served as an advisor to the UK Ministry of Defense and previously

worked in the House of Commons as an adviser on defense and security

issues for the Conservative Party. In 2005, Coffey served in the military

in Afghanistan and was awarded the Bronze star for his service. Over the

years, Coffey has collaborated with leading American and British media

outlets and has authored numerous publications and reports.

This interview aims to introduce the reader to the expert opinion of one

of the most influential research organizations in Washington on GeorgianAmerican diplomacy and Georgia's NATO membership.

უნდა ვაღიარო, რომ საქართველოს მიერ განვლილი გზა და ამჟამინდელი

განვითარების დონე სასწაულის ტოლფასია, თუკი გავითვალისწინებთ საბჭოთა

კავშირის დაშლის შემდეგ ქვეყნის სასტარტო ნიშნულს“

By DEMNA DEVDARIANI

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

LUKE COFFEY:

o my mind, unlike other countries in the

region (unless we consider the Baltic States),

diplomatic relations between Georgia and

the US have always been progressive and

results-oriented. The success of this cooperation

was determined by Georgia’s commitment to the

process of democratic transformation, which

aside from numerous reforms, involved major

political transformations. The United States has

always been and remains a partner on the path to

building democracy in Georgia. I am not saying

that there aren’t any challenges or problems, but

democracy builds over the years, and sometimes

this process requires generational change.

I MUST ADMIT THAT GEORGIA’S JOURNEY HAS GONE

SO FAR AND THE CURRENT LEVEL OF ITS DEVELOPMENT

IS LIKE A MIRACLE IF WE CONSIDER THE COUNTRY’S

STARTING POINT AFTER THE COLLAPSE OF THE SOVIET

UNION.

What can you tell us about Georgian diplomatic mission

in Washington?

Since 2012, I have been living in Washington and every Ambassador

of Georgia I’ve known was a fantastic diplomat. Embassy staff has

worked hard to raise the level of awareness of American society

about Georgia.

THE EMBASSY OF GEORGIA IS ONE OF THE RARE

EXCEPTIONS IN WASHINGTON, WHICH FULLY

UNDERSTANDS THE ROLE OF CAPITOL HILL IN THE

PROCESS OF FORMING US FOREIGN POLICY

Georgian diplomats are constantly present at the US Congress. European diplomats do not pay much attention to the Congress. While

living in London, I had frequent contact with the Georgian diplomatic

missions there. I think Georgian diplomats are very talented people.

What was the state of mind that you observed during last

visit to Tbilisi? Is Georgia politically mature enough for full

NATO membership?

I would say that Georgia is ready for full integration with NATO. Of

course, there are some political tensions in the country between

the opposition parties and the Georgian Dream. There are tensions

within the Georgian Dream, as well as the government itself. But this

is absolutely normal; democracy works just like that and I would be

surprised if there were no tensions between political actors at all.

One thing that does bother me is the political health of the opposition. To my mind, the existence of a loyal and strong opposition

is of utmost importance for parliamentary democracy. Today, the

Georgian opposition spectrum is dismantled and weakened. I believe a strong and sustainable opposition wing is essential for the

establishment of healthy political climate. If you take a look at the

NATO summit declarations at different times, you will always notice

emphasis on the fair and independent elections held in Georgia over

the last few years. I would like this emphasis to become unnecessary

in subsequent texts and for the democratic elections in Georgia to

be an established reality.

Is it true that behind-the-scenes Georgian politicians share

the idea of suspending the Fifth Article with regard to the

ლუკ კოფი:

მე ვფიქრობ, რომ საქართველოსა და ამერიკის დიპლომატიური

ურთიერთობები ყოველთვის პროგრესული და შედეგზე ორიენტირებული იყო, განსხვავებით რეგიონის სხვა ქვეყნებისგან (თუ არ

ჩავთვლით ბალტიისპირეთის სახელმწიფოებს). თანამშრომლობა

წარმატებული სწორედ იმიტომ აღმოჩნდა, რომ საქართველომ

გამოავლინა თავდადება და პასუხისმგებლობა ქვეყნის დემოკრატიული ტრანსფორმაციის პროცესში, რაც უამრავი რეფორმის გატარებასთან და დიდ პოლიტიკურ გარდაქმნებთან იყო

დაკავშირებული. ამერიკის შეერთებული შტატები ყოველთვის

პარტნიორულ რეჟიმში რჩებოდა და რჩება საქართველოსთან

დემოკრატიის მშენებლობის გზაზე. მე არ ვამბობ, რომ არ არსებობს გამოწვევები, ან თუნდაც პრობლემები, მაგრამ დემოკრატიის

მშენებლობა წლების მანძილზე გრძელდება, ზოგჯერ ამ პროცესს

თაობების ცვლაც სჭირდება ხოლმე. უნდა ვაღიარო, რომ საქართველოს მიერ განვლილი გზა და ამჟამინდელი განვითარების

დონე სასწაულის ტოლფასია, თუკი გავითვალისწინებთ საბჭოთა

კავშირის დაშლის შემდეგ ქვეყნის სასტარტო ნიშნულს.

რას გვეტყვით ვაშინგტონში ქართული დიპლომატიური

მისიის შესახებ?

2012 წლიდან ვცხოვრობ ვაშინგტონში და საქართველოს ყოველი ელჩები, ვისთანაც კი სამსახურეობრივი შეხება მქონია,

ფანტასტიკური დიპლომატები იყვნენ. საელჩოს თანამშრომლები

ძალიან ბევრს მუშაობენ, რათა აამაღლონ ამერიკელი საზოგადოების ცნობიერების დონე საქართველოსთან დაკავშირებით.

საქართველოს საელჩო ერთ-ერთი იშვიათი გამონაკლისია

ვაშინგტონში, რომელიც სრულად იაზრებს კაპიტოლიუმის მთის

როლს ამერიკის საგარეო პოლიტიკის ფორმირების პროცესში,

ქართველი დიპლომატები მუდმივად არიან წარმოდგენილი

ამერიკის საკანონმდებლო ორგანოში. ევროპელი დიპლომატები

კი სათანადო ყურადღებას არ უთმობენ კონგრესს. ლონდონში

ცხოვრებისას, ასევე ხშირი შეხება მქონდა იქაურ ქართულ დიპლომატიურ მისიასთანაც, ვფიქრობ, ქართველი დიპლომატები

ძალიან ნიჭიერი ხალხია.

რა განწყობები დაგხვდათ თბილისში ბოლო ვიზიტისას?

პოლიტიკური თვალსაზრისით, რამდენად მომწიფებულია

ქართული მხარე ნატო-ს სრულფასოვანი წევრობისთვის?

მე ვიტყოდი, რომ საქართველო მზადაა ნატოში სრული ინტეგრაციისთვის. რა თქმა უნდა, ქვეყანაში შეინიშნება გარკვეული

პოლიტიკური დაძაბულობა ოპოზიციურ პარტიებსა და „ქართულ

ოცნებას“ შორის. დაძაბულობაა თავად „ქართული ოცნების“

რიგებში, ასევე მთავრობის შიგნით, თუმცა ეს აბსოლუტურად ნორმალურია, ესაა დემოკრატია, რომელიც სწორედ ასე მუშაობს, მე

ის გამაკვირვებდა, თუკი საერთოდ არ იარსებებდა დაძაბულობა

პოლიტიკურ მოთამაშეებს შორის. ერთი, რაც მაფიქრებს, არის

ოპოზიციის პოლიტიკური სიჯანსაღე. ვთვლი, რომ საპარლამენტო

დემოკრატიისთვის უმნიშვნელოვანესია ლოიალური და ძლიერი

ოპოზიციის არსებობა. დღეს ქართული ოპოზიციური სპექტრი დაშლილი და დასუსტებულია. მიმაჩნია, რომ ჯანსაღი პოლიტიკური

კლიმატისთვის აუცილებელია ძლიერი და მდგრადი ოპოზიციური

ფლანგის არსებობა. ნატოს სხვადასხვა დროს გამართული სამიტების დეკლარაციებს თუ გაეცნობით, ნახავთ, რომ ყოველთვის

ხაზგასმულია სამართლიანი და დამოუკიდებელი არჩევნები,

რომლებიც ბოლო წლების მანძილზე საქართველოში გაიმართა.

ვისურვებდი, რომ ეს ხაზგასმა აღარ დაფიქსირებულიყოს მომდევნო ტექსტებში და საქართველოში შემდგარი ყოველი მომდევნო

დემოკრატიული არჩევნები მიგვეღოს რეალურ მოცემულობად.

მართალია თუ არა, რომ კულუარულ საუბრებში ქართველი

პოლიტიკოსები თქვენს იდეას, მეხუთე მუხლის ოკუპირებულ ტერიტორიებთან მიმართებაში შეჩერების შესახებ,

იზიარებენ? თუ გქონდათ ამ თემაზე მმართველ პარტიასთან

საუბარი და როგორია მათი დამოკიდებულება?

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 41 ]

ამ თემაზე საუბრები მქონდა არაოფიციალურ ფორმატებში

სხვადასხვა პოლიტიკოსებთან და მინისტრებთან, ასევე წინა

ხელისუფლების წარმომადგენლებთანაც. რა თქმა უნდა, არ შემიძლია გაგიზიაროთ კონკრეტული სახელები, თუ ვის შევხვდი,

თუმცა მინდა დაგიდასტუროთ, რომ ჩემს ანგარიშში გამოთქმულ

იდეას მხარდამჭერები ნამდვილად ჰყავს მმართველ პოლიტიკურ

ძალაში და მე-5 მუხლთან დაკავშირებული იდეა (მისი მხოლოდ

საქართველოს ხელისუფლების მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე გავრცელება, მანამ, სანამ აღდგება საქართველოს

ტერიტორიული მთლიანობა), ბოლო დროს აქტიურად განიხილება არაოფიციალურ საუბრებში. სიმართლე გითხრათ, ძალიან

მომბეზრდა კონფერენციებზე და სხვადასხვა ფორმატის შეხვედრებზე ერთი და იმავე მოსაზრებების მოსმენა საქართველოს

ნატოში გაწევრიანებასთან დაკავშირებით. ჩემი ანგარიშით და

იქ მოცემული რეკომენდაციებით მინდოდა ახალი დისკურსის

შემოტანა საუბრებში, განსაკუთრებით ბრიუსელში დაგეგმილ,

ნატოს მომდევნო სამიტის წინ.

რა დამატებით ღირებულებას მოუტანს ამერიკას საქართველოს ნატოში წევრობა არსებულ ვითარებაში? ხომ არ

იქნება ეს ამერიკისთვის დამატებითი თავსატეხი რეგიონში

რუსეთის ფაქტორის გათვალისწინებით?

საქართველოს ნატოში გაწევრიანება იქნება კიდევ ერთი, დამატებითი ელემენტი ევროპის უსაფრთხოებისა და სტაბილურობისთვის.

ამერიკა და ევროპა ჯამში შეადგენენ მსოფლიოს მშპ-ს ნახევარს,

ისინი არიან ერთმანეთის ყველაზე დიდი სავაჭრო პარტნიორები

და ერთმანეთისთვის ქმნიან მილიონობით სამუშაო ადგილს.

რა თქმა უნდა, ამერიკისთვის, როგორც გლობალური მოთამაშისათვის, მისი გეოპოლიტიკური მიზნებიდან გამომდინარე,

მნიშვნელოვანია საკუთარი ეროვნული ინტერესების დაცვა ამ

რეგიონში. რა თქმა უნდა, ეს ეგოისტურად ჟღერს, თუმცა ამერიკული ინტერესების გარდა, ჩვენ უნდა ვისაუბროთ საქართველოს

ნატოში ინტეგრაციის გზაზე მიღწეული პროგრესის დაფასებაზე და

იმ დამსახურებულ პოზიციაზე, რაც დღეს საქართველოს უკავია

ასპირანტი ქვეყნების რიგებში.

საქართველოს ნატოში მიღების საკითხი ალიანსის წევრთა ერთსულოვანი გადაწყვეტილების შედეგი უნდა იყოს და არავითარ

მესამე მხარეს არ უნდა ჰქონდეს შესაძლებლობა, ხელი შეუშალოს საქართველოს მისწრაფებებს. იმის გამო, რომ ოდესღაც

საქართველო იყო რუსეთის იმპერიისა და საბჭოთა კავშირის

ნაწილი, არ ნიშნავს, რომ მას, მთელი მისი ცხოვრების მანძილზე,

უნდა წაერთვას ჩრ. ატლანტიკურ ალიანსში გაწევრიანების შესაძლებლობა. ნატო, თავისი არსით, თავდაცვითი ალიანსია, ამიტომ

თუკი რუსეთი არ დააპირებს ნატოს ტერიტორიაზე თავდასხმის

განხორციელებას, მაშინ მას შიშის საფუძველიც არ აქვს. სამწუხარო

რეალობაა, რომ არსებობს მრავალი სფერო, სადაც ამერიკასა

და რუსეთს, ან რუსეთსა და ნატოს შეუძლიათ თანამშრომლობა,

მაგრამ ეს არ ხდება და არც მოხდება, სანამ ვლადიმერ პუტინი

იქნება რუსეთის ფედერაციის მმართველობაში.

როგორ სცენარს ითვალისწინებთ, თუკი თქვენი რეკომენდაციები უგულებელყოფილი იქნება ამერიკის მთავრობის

მიერ და ასევე, თუკი ივნისში დაგეგმილ ნატოს სამიტზე

საქართველო ვერ მიიღებს ხელშესახებ შედეგებს ნატოში გაწევრიანების მიმართულებით? რა უნდა გააკეთოს

საქართველომ 10 წლიანი ფრუსტრაციის შემდეგ ამ

სცენარის გათამაშებისას? (ინტერვიუ ჩაწერილია ნატოს

სამიტამდე. რედ.).

რთულია ამის განსაზღვრა, რადგან არასდროს იცი, რა გარემოებები დადგება დღის წესრიგში. ჩემი ანგარიში მოიცავს 20

რეკომენდაციას, თუმცა რატომღაც ყველა მხოლოდ მე-5 და

მე-6 მუხლებთან დაკავშირებით საუბრობს. რეკომენდაციების

დიდი ნაწილი ითვალისწინებს ამერიკისა და ნატოს კიდევ უფრო

მეტ ჩართულობას საქართველოს სამხედრო სფეროში და დიდი

იმედი მაქვს, რომ ნაწილი მაინც, აღნიშნული რეკომენდაციებისა,

occupied territories? Have you had any conversations with

the ruling party on this issue and what is their position?

I had unofficial conversations on this topic with various politicians

and ministers, as well as with representatives of the former government. Of course, I cannot share specific names, but I would

like to confirm that the idea expressed in my report indeed has its

supporters in the ruling political force. The idea of the 5th Article (to

apply it only on the territory controlled by the Georgian government

until restoration of Georgia’s territorial integrity) is being actively

discussed behind-the-scenes. To be honest, it is very tiring to listen

to the same opinions on Georgia’s NATO membership at various

conferences and meetings. With my report and recommendations,

my goal was to introduce a new discourse especially, prior to the

upcoming NATO summit in Brussels (this interview took place in

the spring of 2018).

What will be the additional benefits the US might gain

with Georgia’s NATO membership? Can this turn out to be

an additional hurdle for the US considering the Russian

factor in the region?

Georgia’s NATO membership will be an additional element for

Europe’s security and stability. The US and Europe constitute half

of the world’s GDP, they are one of the biggest trading partners

and create millions of jobs for each other. Of course, considering

the US’s geopolitical aims as a global player it is important for it

to safeguard its own national interests in this region. This might

sound selfish, but in addition to American interests, we should

talk about the progress Georgia has achieved on its way to NATO

membership and the well-deserved position it holds in the line of

aspirant countries.

The issue of Georgia’s admittance to NATO should be the result of a

unanimous decision of alliance members and no third party should

be able to prevent Georgia’s aspirations. Just because Georgia was

once a part of the Russian Empire and the Soviet Union, does not

DEMNA DEVDARIANI, LUKE COFFEY

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

mean that it should be deprived of the opportunity to join the alliance.

NATO, by its essence, is a defensive alliance, so if Russia does not

intend to attack the territory of NATO, then there is no reasons for

fear. It is an unfortunate reality that there are many areas where

the US and Russia, or Russia and NATO could cooperate, but this

does not happen and will not happen until Vladimir Putin governs

the Russian Federation.

What kind of scenario would you consider if your recommendations are to be ignored by the US government and

that during the NATO summit in June Georgia does not

get favorable results with regard to NATO membership?

What should Georgia do after 10 years of frustration if

this scenario plays out?

It’s hard to tell, as you never know what will be the circumstances

on the agenda. My report covers 20 recommendations, though

everybody only talks about the 5th and 6th Articles. Most of the

recommendations envisage further involvement of the US and NATO

in the Georgian military sphere and I hope that at least part of the

recommendations will be considered at NATO’s Brussels summit.

In my mind, it’s essential at the NATO summit in Brussels for the

Member States to once again be very clear of their support to Georgia’s NATO membership aspirations. Several recommendations of

my report include Georgia’s involvement in the Black Sea Security

Concept, as well as the opening of the military-training center in

Georgia (probably in Batumi), the provision of aerial defense armaments by the US, and shifting NATO-Georgia dialogue from the

Minister level to the Heads of State level.

IT IS UNFORTUNATE THAT IN PRIVATE CONVERSATIONS

MANY EUROPEAN AND SOME AMERICAN POLITICAL

LEADERS STILL SAY THAT GEORGIA’S NATO MEMBERSHIP

WILL AUTOMATICALLY RESULT IN MILITARY

CONFRONTATION WITH RUSSIA.

The scenario offered in your report is not new. This very

scenario appeared in analytical circles shortly after the

2008 war, but since then, no government has dared to

communicate it with the population, as Georgians believe

that in case of such configuration, the country will lose its

occupied territories. The new government has not managed

to publicly speak about this topic with the population either. What gives you the reason to assume that the government will take this step considering the fact that no

გათვალისწინებული იქნება ნატოს ბრიუსელის სამიტზე. მნიშვნელოვნად მიმაჩნია, რომ ბრიუსელში დაგეგმილ ნატოს მომდევნო

სამიტზე კიდევ ერთხელ, მკაფიოდ და ნათლად დაფიქსირდეს

საქართველოს ნატოში გაწევრიანების მიზნების მხარდაჭერა

წევრი სახელმწიფოების მხრიდან. ჩემი ანგარიშის რამდენიმე

რეკომენდაცია ითვალისწინებს საქართველოს ჩართულობას

შავი ზღვის უსაფრთხოების კონცეფციაში, ასევე სამხედრო-მოსამზადებელი ცენტრის საქართველოში გახსნას (ალბათ ბათუმში),

ასევე ამერიკის მხრიდან საქართველოსთვის საჰაერო თავდაცვის შეიარაღების მიწოდებას, ნატო-საქართველოს დიალოგის

გადატანას მინისტრების დონიდან სახელმწიფოს მეთაურთა

დონეზე და ა.შ. სამწუხაროა, რომ პირად საუბრებში ევროპელი

და ზოგიერთი ამერიკელი პოლიტიკური ლიდერი კვლავ მეუბნება,

რომ საქართველოს ნატოში გაწევრიანება ავტომატურად ნიშნავს

სამხედრო კონფრონტაციას რუსეთთან.

სცენარი, რომელიც თქვენ შესთავაზეთ თქვენს ნაშრომში,

ახალი არ არის და ეს სცენარი 2008 წლის ომის შემდეგ

მალევე გაჩნდა ანალიტიკურ წრეებში, თუმცა მას შემდეგ

ვერცერთმა ხელისუფლებამ ვერ გაბედა, ამ სცენარის

კომუნიკაცია მოეხდინა მოსახლეობასთან, რადგან საქართველოში სჯერათ, რომ ნატო-ში ინტეგრაციის ამ

კონფიგურაციით საქართველო დაკარგავს ოკუპირებულ

ტერიტორიებს. მათ შორის, ვერც ახალმა ხელისუფლებამ ვერ შეძლო აღნიშნულზე საჯაროდ საუბარი საკუთარ

მოსახლეობასთან. რა გაძლევთ საფუძველს, ივარაუდოთ,

რომ ხელისუფლება ამ ნაბიჯს გადადგამს იმის ფონზე,

რომ აქტიური კომუნიკაცია მოსახლეობასთან და ამ თემის

განმარტება არცერთ ეტაპზე არ მომხდარა? ანუ შიდაეროვნული კონსენსუსი ამ თემაზე მიღწეული არ არის, ასევე

საქართველო დაუცველია რუსეთის პროპაგანდის მიმართ,

რომელიც ამ თემას წარმატებით იყენებს ეროვნული ნარატივის შესაცვლელად.

საჭიროა, რომ ერს გაუძღვეს საკუთარი ხელისუფალი. თუკი

მთავრობას ექნება ეფექტიანი კომუნიკაცია საკუთარ მოსახლეობასთან და განუმარტავს მათ იმას, რაზეც ჩემს ანგარიშში ასახული რეკომენდაციები ითვალისწინებენ, ვფიქრობ, რომ ხალხი

გაერთიანდება ამ იდეის გარშემო და ეროვნული კონსესუსიც

შედგება. ანგარიშში ასახული რეკომენდაციები არ სთავაზობს

ქართველ ერს საკუთარი ტერიტორიების სანაცვლოდ ნატოში

ინტეგრაციას, აქ ცენტრალური მნიშვნელობა სწორედ ამ გზავ-

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 43 ]

ნილის სწორ კომუნიკაციას აქვს. ვფიქრობ, რომ საქართველოს

მთავრობამ ინტენსიურად უნდა იმუშაოს ევროპის ქვეყნების მთავრობებთან, გააძლიეროს ძალისხმევა ევროპელი დიპლომატების

დასარწმუნებლად და ეს საუბრები სულაც არ არის საჭირო, რომ

გასაჯაროვდეს, მთავარია, რომ მთავრობას ჰქონდეს ეფექტური

კომუნიკაციის გეგმა ყველა მხარესთან. გეთანხმებით, რომ ჩემს

ანგარიშში ასახული იდეა საქართველოს ნატოში გაწევრიანებასთან დაკავშირებით და მე-5 და მე-6 მუხლების მოქმედების

ფარგლები ახალი არ არის, თუმცა მე პირველმა შევძინე ამ იდეას

ფორმალური ხასიათი, რათა აღნიშნული მიმართულებით დაწყებულიყო დიალოგი ქართველებს შორის. სწორედ ეს არის ჩემი,

როგორც მკვლევარის როლი. ოპტიმისტურად ვარ განწყობილი

საქართველოს ნატოში გაწევრიანებასთან დაკავშირებით, ასევე

ვფიქრობ, რომ ქართველები უფრო მომთმენნი უნდა იყვნენ ამ

მიმართულებით.

რამდენად ოპტიმისტურად ხართ განწყობილი იმასთან დაკავშირებით, რომ ამერიკა მოახერხებს ევროპაში, ყველაზე

დიდი მოთამაშის - გერმანიის დარწმუნებას საქართველოს

ნატოში მიღებასთან დაკავშირებით, იმ დროს, როდესაც

საქართველო ამისთვის არაფერს აკეთებს და ჩვენი დიპლომატია გერმანიაში საკმაოდ სუსტად მუშაობს?

სამწუხაროდ, არ ვარ ღრმად ჩახედული გერმანიაში ქართული

დიპლომატიის მუშაობაში, თუმცა გერმანია უდაოდ არის მნიშვნელოვანი მოთამაშე ნატოს წევრი სახელმწიფოების რიგებშიც.

მიმაჩნია, რომ თუკი ამერიკა და ევროპული სახელმწიფოები

მოინდომებენ საქართველოს ნატოში გაწევრიანების თემის

ლობირებას, ისინი შეძლებენ გერმანიის დარწმუნებას. პრობლემა, რასაც ამ ეტაპზე გერმანიასა და სხვა არაერთ ევროპულ

სახელმწიფოში ვხედავ, არის ის კომფორტული მდგომარეობა,

რომელიც ამ ქვეყნებს რუსეთის ფედერაციასთან აქვთ, ამიტომ

ვახსენე, რომ ქართველები უფრო მომთმენნი უნდა იყვნენ ნატოში

ინტეგრაციის საკითხთან დაკავშირებით. გერმანიის, სლოვაკეთის, კვიპროსის, უნგრეთისა და ხორვატიის დამოკიდებულება

რუსეთთან საკმაოდ თბილი და კომფორტულია, რაც, ამ ეტაპზე,

არ ქმნის საქართველოსთვის ხელსაყრელ მომენტუმს.

active communication with the population has taken place

at any stage? (i.e. the domestic consensus with regard to

this issue is not reached and, at the same time, Georgia

is vulnerable to the Russian propaganda that successfully

uses this topic to change the national narrative).

It is essential for a nation to be led by its own government. If the

government effectively communicates with its own population and

explains what the recommendations outlined in my report are about,

I think that people will share this idea and the national consensus

will be achieved. The recommendations outlined in the report do

not ask the Georgian nation to integrate into NATO in exchange

for their territories – clearly communicating of this message is of

central importance. I think the Government of Georgia must work

intensively with European governments, strengthen its efforts in

convincing European diplomats. It is not necessary for these talks to

be made public. What’s most important is to have a plan for effective communication with all parties. I agree that the idea expressed

in my report concerning Georgia’s NATO membership within the

scope of Articles 5 and 6 is not new. Though, I was the first person

to give it formal shape to it in order to initiate a dialogue among

Georgians – this was my role as a researcher. I am optimistic about

Georgia’s membership in NATO and I think that Georgians should

be more patient in this regard.

How optimistic you are about the US managing to convince

the Europe’s biggest player, Germany, with regard to Georgia’s NATO membership, while Georgia makes no effort

about it and our diplomacy is quite weak in Germany?

Unfortunately, I’m not well aware of the work of Georgian diplomacy in Germany, but Germany is undoubtedly an important player

among NATO member states. I think that if the US and the European

states want to lobby for Georgia’s NATO membership, they will

be able to convince Germany. The problem that I see in Germany

and many other European countries at this stage is the comfort

situation that they have with the Russian Federation. That’s why

I mentioned that Georgians should be more patient about NATO

integration. Germany, Slovakia, Cyprus, Hungary and Croatia are

quite comfortable with Russia, and at this stage does not create a

favorable momentum for Georgia.

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

Q&A WITH IAN KELLY

By Nino Sharashidze

IAN KELLY - Interview

იან კელი

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 45 ]

The most recent ambassador of the United States in Georgia, Ian

Kelly, has ended his 33 year-old diplomatic career and, consequently,

completed his work as an Ambassador in Georgia at the end of

March of 2018. “I wish that by the 30th anniversary [of independence],

you will have become full member states of NATO and the EU, and that

you would have greatly increased the number of Georgian businesses

that are trading with America and the number of American businesses

that are trading with Georgia. I also hope that you will have your territorial

integrity back. I’m convinced of that. I’m not going to predict when that’ll

be, but I can always hope.” - He said in an interview last week with the

magazine Diplomat.

What do you think are the major challenges that Georgia

is facing today and what roles do you think the US can play

to help Georgia overcome some of these difficulties?

Our role is quite direct; we are here to help Georgia and its

government attain their expectations, which is in the direction of

continued integration with the Western community, specifically with

the EU and NATO. I think it is no coincidence, that three countries

who feel the need to join the EU, are all under occupation in one

form or the other by Russian troops against their express wishes.

This is a major problem, and of course, Georgia like every other

country in the former Soviet Union has its own challenges in

terms of making the transition from a command economy to a

market economy.

I would argue that Georgia has had the most success out of all

the former Soviet States and I think much of that is because it

has made a big investment in its youths. Of course, much of our

assistance goes into supporting the education system here, but

also I think it is important in terms of ease of doing business, to

fight the problem of corruption, which is widespread in the former

Soviet Union.

This is because with the prevalence of corruption, then the efforts

put into tackling other problems will not yield appreciable results.

However, I must warn that tackling corruption will take time.

Considering all this, I cannot but admit that the Russian occupation

and the legacy in place during the 70 years under a command

economy are the biggest challenges.

Do you see any diplomatic solution to the problems arising

because of the relationship with Russia?

I wish I had a solution. The United States right now is trying very

hard to try to develop a productive relationship with Russia, but it

is becoming very difficult. I think that just as Georgia that has had

its sovereignty violated in a very concrete physical way, the US has

also have had her sovereignty violated by attempts to undermine

the faith in our election process and the spread of misinformation

through social media. I must say that it is very difficult for us and

for any country to get back on track and remain productive when

we have to deal with these various assaults on our Sovereignty.

Can you characterize the bilateral relations between Georgia

and the US? Moreover, what further steps should be taken

to improve these relations?

Well, I think that we need to do more in the trade and investment

area. For one, I think that there is an agreement in place between

both sides, which should spur us on to do more. I also think we need

to do a lot more in terms of helping to provide for Georgia’s security

ა მერიკის ბოლო ელჩმა საქართველოში იან კელიმ 33-წლიანი

დიპლომატიური კარიერა და შესაბამისად, საქართველოში ელჩის რანგში საქმიანობა 2018 წლის მარტის ბოლოს დაასრულა.

„ვისურვებდი, რომ საქართველო-ამერიკის ურთიერთობების 30 წლის

იუბილეზე ჩვენ ერთად ვიზეიმოთ თქვენი გაწევრიანება ნატო-სა და

ევროკავშირში, და რომ გაიზარდოს ქართული კომპანიების რიცხვი,

რომლებიც ვაჭრობენ ამერიკასთან. ასევე მნიშვნელოვნად გავზრდით

ამერიკული ბიზნესების რაოდენობას. ასევე ვიმედოვნებ, რომ თქვენ

ტერიტორიულ მთლიანობის დაიბრუნებთ. ამაში დარწმუნებული ვარ. არ

ვაპირებ იმის პროგნოზირებას, თუ როდის მოხდება ეს, მაგრამ უფლება

მაქვს, ამის იმედი მქონდეს“ - ამბობს ის ჟურნალ „დიპლომატისთვის“

მიცემულ, ელჩის რანგში ერთ-ერთ ბოლო ინტერვიუში, რომელსაც მცირე

შემოკლებით გთავაზობთ.

როგორ ფიქრობთ, რა ძირითადი გამოწვევებია დღეს საქართველოს წინაშე და როგორ აპირებს აშშ, დაეხმაროს

საქართველოს ამ პრობლემების გადალახვაში?

ჩვენი როლი საკმაოდ პირდაპირია; ჩვენ აქ ვართ, რათა დავეხმაროთ საქართველოს და მის მთავრობას, მიაღწიონ თავიანთ

მოლოდინებს, რაც დასავლეთის თანამეგობრობასთან ინტეგრაციის მიმართულებით მიმდინარეობს, კერძოდ, ევროკავშირსა და

ნატო-სთან. ვფიქრობ, რომ ეს არ არის დამთხვევა, რომ სამივე

ქვეყანა, რომელიც გრძნობს ევროკავშირში გაწევრიანების აუცილებლობას, განიცდის ოკუპაციას რუსეთის ჯარების მხრიდან,

მათი ნების წინააღმდეგ.

ეს არის მთავარი პრობლემა და, რა თქმა უნდა, საქართველოს, ისევე როგორც ყოფილი საბჭოთა კავშირის ყველა

სხვა ქვეყანას, საკუთარი გამოწვევები აქვს, როგორიცაა

გეგმიური ეკონომიკიდან საბაზრო ეკონომიკაზე გადასვლა.

ვიტყოდი, რომ საქართველო, ყოფილი საბჭოთა კავშირის წევრებიდან ამ კუთხით ყველაზე წარმატებულია, რაც განპირობებულია ახალგაზრდებში ჩადებული ინვესტიციით. რა თქმა უნდა,

ჩვენი დახმარების უდიდესი ნაწილიც განათლების სისტემის

მხარდაჭერისკენ მიდის, თუმცა ეს არ არის საკმარისი. აუცილებელია კორუფციის პრობლემის დაძლევაც, რადგან კორუფციის

გავრცელებასთან ერთად, სხვა პრობლემების მოგვარების მცდელობებიც არ გამოიღებს სათანადო შედეგებს. ყოველივე ამის

გათვალისწინებით, საქართველოსთვის ყველზე დიდ გამოწვევად

70-წლიანი რუსული ოკუპაციის მემკვიდრეობა და გეგმიური

ეკონომიკის ნარჩენები გვევლინება.

როგორ უნდა დალააგოს საქართველომ რუსეთთან ურთიერთობა დიპლომატიური გზით?

დიდი სურვილი მაქვს, რომ მქონდეს ამ კითხვაზე პასუხი. ანალოგიური პრობლემის წინაშე დგას აშშ-ც. ჩვენ ვცდილობთ

რუსეთთან პროდუქტიული ურთიერთობის განვითარებას, მაგრამ

ეს ძალიან რთულია. მე ვფიქრობ, რომ როგორც საქართველოს

სუვერენიტეტი დაირღვა ფიზიკური ფორმით, ასევე დაირღვა

აშშ-ს სუვერენიტეტიც, როცა ჩვენს საარჩევნო პროცესში რუსეთი

ჩაერია დეზინფორმაციის გავრცელების მცდელობებით. ყოველივე

ამის გათვალისწინებით, ჩვენთვის ძალზე ძნელია ურთიერთობის

ძველ ტალღაზე დაბრუნება.

როგორ დაახასიათებთ საქართველოსა და აშშ-ს ორმხრივ

ურთიერთობებს? რა შემდგომი ნაბიჯები უნდა გადაიდგას

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

needs especially in terms of border management and in terms of

building up a modern defense force. I think we have also done a

lot in terms of economic development and political development

by providing developmental assistance mostly through USAID.

However, for Georgia to become a Self-sustaining and independent

nation, it is going to have to really channel efforts into growing its

economy. I think the U.S. can do more to raise Georgia’s profile to

draw attention to the ease of doing business here.

Therefore, we are taking some steps in that direction. Recently

we had a trade mission here, where over a dozen big American

companies were involved to see where and how we can expand

our relationships in terms of trade and investment.

How do you assess Georgian constitutional changes?

Well, that is a difficult question. It is not my place to comment on

internal Georgian political events or initiatives and what I try to

do is to talk about what the U.S. experience instead.

We have a very different attitude towards the Constitution and

toward changes in the Constitution, but I think this is due to our

experience, which has been for more than 200 years now as

regards amending the Constitution. I mean normally, we take

years to change the Constitution.

You have to note that the way our system is set up, is such that

that there has to be a very broad consensus for changing the

Constitution, because we consider it as the fundamental law of the

land. This is the very foundation of our entire political system, so

we need to be very deliberate about changing the Constitution. In

instances where we change the constitution, it is because those

changes to the Constitution are based on consensus among many

parties who feel it is our best and legitimate chance at success.

When you came to office, Georgia had a coalition party

leadership. Since 2016 though, we have had a one party

leadership - what do you think are the main challenges the

current government is facing?

The main challenge is that Georgia has decided to go the route

of parliamentary democracy and in order for a parliamentary

democracy to really thrive it has to be multi party.

I think that Georgia should do everything it can to encourage as

many parties participation in her parliament. I really think that is

kind of at the heart of the debate going on now about what the

electoral system should look like in terms of threshold for parties

and the bonus. I am not an expert on parliamentary democracy

but it seems to me that it is important at to ensuring a truly

parliamentary system.

To what extent has Georgia achieved democracy since your

ascendency as US ambassador to Georgia?

I’ll say that Georgia has made a lot of progress. I think that Georgia

has had a number of competitive elections that each time seemed

to get better. This is not my assessment, but the assessment of the

international community. There was a real leap forward in attaining

democracy and having a peaceful transfer of power in 2012. That

is a very rare thing to experience in a former Soviet space.

I think where the US would want Georgia to do more work is as

regards the whole idea of separation of powers across equal

branches of government. Honestly, I think you will see a lot of our

assistance going towards building up an independent judiciary that

will assist the parliament to achieve its oversight role.

All of this is about checks and balances. You need to have three

separate but equal branches of government to ensure there is

no abuse of power.

You often visit the so called border line, what do you think

could be the solution to the creeping occupation?

Well it’s difficult. I think the key thing is transparency, sharing

information and predictability. I certainly would like to see fewer

barriers instead of more barriers as we have now between the

populace, to straddle those two administrative boundary lines.

I have been supportive of this government’s approach in terms

ამ ურთიერთობების გასაუმჯობესებლად?

ვფიქრობ, რომ ჩვენ მეტი უნდა გავაკეთოთ სავაჭრო და საინვესტიციო თანამშრომლობის კუთხით. არსებობს ორმხრივი შეთანხმება, რომელიც ხელს შეუწყობს უფრო მეტ დაახლოებას. გარდა

ამისა, ჩვენ უფრო მეტი უნდა გავაკეთოთ იმ თვალსაზრისით,

რომ ვუზრუნველყოთ საქართველოს უსაფრთხოების მოთხოვნები, განსაკუთრებით საზღვრის მართვისა და თანამედროვე

თავდაცვის ძალების შექმნის თვალსაზრისით. მე ვფიქრობ, რომ

ჩვენ ასევე ბევრი რამ გავაკეთეთ ეკონომიკური განვითარებისა

და პოლიტიკური განვითარების მიმართულებით ძირითადად

USAID-ის მეშვეობით. თუმცა, იმისათვის, რომ საქართველომ

თვითმართველობა შეინარჩუნოს და დამოუკიდებელი ქვეყანა

იყოს, მან დრო უნდა დაუთმოს თავისი ეკონომიკის ზრდას. აშშ-მ

კი მეტი უნდა იმუშაოს საქართველოს, როგორც ბიზნესის კეთების

სიმარტივით ერთ-ერთი მოწინავე ქვეყანის პოპულარიზაციისთვის.

აქედან გამომდინარე, ამ მიმართულებით გარკვეულ ნაბიჯებს

ვდგამთ. ცოტა ხნის წინ ჩვენ გვქონდა სავაჭრო მისია, სადაც

ათზე მეტი მსხვილი ამერიკული კომპანია იყო ჩართული, რათა

ენახათ, სად და როგორ შეგვიძლია, გავაფართოვოთ ჩვენი

ურთიერთობები ვაჭრობისა და ინვესტიციების თვალსაზრისით.

როგორ შეაფასებთ საქართველოს საკონსტიტუციო ცვლილებებს?

არ ვაკეთებ კომენტარს საქართველოს შიდა-პოლიტიკურ მოვლენებზე ან ინიციატივებზე, მაგრამ შემიძლია, ვისაუბრო აშშ-ს

გამოცდილებაზე.

ჩვენ საკონსტიტუციო ცვლილებებისადმი ძალიან განსხვავებული დამოკიდებულება გვაქვს, ვფიქრობ, ეს ჩვენს 200-წლიან

გამოცდილებასთანაა დაკავშირებული. ვგულისხმობ იმას, რომ

კონსტიტუციის შესაცვლელად წლები გვჭირდება.

უნდა აღინიშნოს, რომ ჩვენი სისტემა ისეა მოწყობილი, რომ

კონსტიტუციის შეცვლისთვის ძალიან ფართო კონსენსუსი უნდა

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 47 ]

of pragmatic dialogue with Russia. However, I think more can be

done to gain more contacts, more trade. I mean it is certainly in

the interests of the de facto authorities and the populations of

these two regions to have more trade. Which I think is also in the

interests of Georgia as well.

Therefore, whenever I visit the boundary lines, it is because I see

issues tending towards a different direction. For example, when the

Authorities in Sukhumi closed down crossing points, I thought that

was a tremendously backward step; and this was not only because

that had a real destructive impact on the lives of ordinary people,

especially the 30,000 Georgian ethnic group from Gali district.

I also tried to draw attention to what I see as very regressive.

Events like throwing up more barbed wires and throwing up more

boundary signs. They do not contribute in any way to the peaceful

solution of this conflict and it has a tremendous and damaging

impact on the locals who are simply trying to come through with

their lives. It is bad to have them end up in a jail cell in Tskhinvali.

It is appalling.

In addition, I think that there should be much permits granted and

much attention paid to some of these very disgusting and illegal

activities in the state or the nation.

What prospects of peace and stability do you foresee in

Georgia?

Well, I think the main thing is that Georgia has to continue trying

to grow its economy into a 21st century economy that will bring

a number of benefits. These benefits will not only be in terms of

economical value, but I also think in terms of building a stronger,

better resilient and resistant statehood. In addition to these, much

attention should not be paid to the distractions and the disruptive

initiatives by the de facto authorities or by the Russians. The efforts

should be directed into trying to grow your economy, which we

really want to succeed. This is why we made an investment in

იყოს, რადგან მიგვაჩნია, რომ ეს არის ქვეყნის ფუნდამენტური

კანონი. ეს არის ჩვენი მთელი პოლიტიკური სისტემის საფუძველი,

ამიტომ კონსტიტუციის შეცვლასთან დაკავშირებით უნდა ვიყოთ

ძალიან მიზანშეწონილები. იმ შემთხვევებში, როდესაც ჩვენ

კონსტიტუციას ვცვლით, საჭიროა მხარეებს შორის თანხმობა,

რომლებიც გრძნობენ, რომ ეს არის ჩვენი საუკეთესო და ლეგიტიმური შანსი წარმატებისთვის.

როდესაც თქვენ ელჩად დაინიშნეთ საქართველოში, აქ

კოალიციური მმართველობა დაგხვდათ. 2016 წლიდან ერთ

პარტიული მმართველობით შეიცვალა. როგორ ფიქრობთ, რა

არის დღევანდელი მთავრობის წინაშე არსებული მთავარი

გამოწვევები?

მთავარი გამოწვევა ისაა, რომ საქართველომ გადაწყვიტა

საპარლამენტო დემოკრატიის გზით სიარული, რისთვისაც მრავალპარტიულობა აუცილებელია.

საქართველომ ყველაფერი უნდა გააკეთოს იმისათვის, რომ

მის პარლამენტში ბევრმა მხარემ მიიღოს მონაწილეობა. ალბათ, სწორედ ეს არის იმ განხილვების საფუძველიც, რომელიც

ამჟამად მიმდინარეობს მხარეებს შორის, ანუ როგორი უნდა

იყოს საარჩევნო სისტემა, მათ შორის ბარიერის და ბონუსის

საკითხები. მართალია მე არ ვარ საპარლამენტო დემოკრატიის

ექსპერტი, მაგრამ მჯერა, ჭეშმარიტი საპარლამენტო სისტემის

უზრუნველყოფა ასე იქნება შესაძლებელი.

რამდენად მიაღწია საქართველომ დემოკრატიას თქვენს

ელჩად დანიშვნის შემდეგ?

საქართველომ დიდ პროგრესს მიაღწია. ჩატარდა მთელი რიგი

კონკურენტუნარიანი არჩევნები, რომელიც ყოველ ჯერზე უკეთესობისკენ მიდიოდა. ეს არ არის ჩემი შეფასება, ამაზე თანხმდება

საერთაშორისო საზოგადოება. 2012 წელს ძალაუფლების მშვიდობიანი გადაცემა იყო რეალური ნახტომი დემოკრატიის მისაღწევად. ეს ძალიან იშვიათი მოვლენაა ყოფილ საბჭოთა სივრცეში.

ახლა საჭიროა ძალთა ბალანსი მთავრობის შტოებში. აშშ საქართველოს დაეხმარება დამოუკიდებელი სასამართლოს შექმნაში, რომელიც ხელს შეუწყობს პარლამენტს, თავის კონტროლს

მიაღწიოს.

ეს ყველაფერი კონტროლის და ბალანსის შესახებაა. თქვენ უნდა

გქონდეთ სამი განსხვავებული, მაგრამ თანაბარი სახელისუფლებო

განშტოება, რომ არ მოხდეს ძალაუფლებას ბოროტად გამოყენება.

თქვენ ხშირად სტუმრობთ ე.წ. სასაზღვრო ხაზს, როგორ ფიქრობთ, რა შეიძლება იყოს მცოცავი ოკუპაციისგან გამოსავალი?

ზოგადად, გამყოფ ხაზთან მივდივარ, როცა ვხედავ შემაშფოთებელ ტენდენციებს სხვადასხვა მიმართულებით. მაგალითად,

როცა სოხუმში დე ფაქტო ხელისუფლებამ გადაკეტა გამშვები

პუნქტები, ვიფიქრე, რომ ეს იყო უკან გადადგმული ნაბიჯი; ამას

ჰქონდა რეალური დესტრუქციული გავლენა ჩვეულებრივი ადამიანების ცხოვრებაზე, განსაკუთრებით გალის რაიონში მცხოვრებ

30 000-მდე ეთნიკურ ქართველზე.

მე ასევე შევეცადე, ყურადღება მიმექცია იმისთვის, რასაც ვხედავ ძალიან რეგრესიულად. ისეთი მოვლენები, როგორიცაა

მავთულხლართების გაბმა და მეტი სასაზღვრო ნიშნები. ისინი

არ ცდილობენ კონფლიქტის მშვიდობიანად მოგვარებას, რასაც საზიანო გავლენა აქვს იმ ადგილობრივებზე, რომლებიც,

უბრალოდ, ცხოვრობენ ამ ტერიტორიაზე და ხშირად გაუგებარი

მიზეზების გამო ცხინვალის ციხეში ხვდებიან.

მშვიდობის და სტაბილურობის რა პერსპექტივას ხედავთ

საქართველოში?

მთავარია, საქართველომ განაგრძოს ეკონომიკის ზრდა 21-ე საუკუნის ეკონომიკაში, რაც რიგ შეღავათებს მოიტანს. ეს სარგებელი

არ იქნება მხოლოდ ეკონომიკური ღირებულების თვალსაზრისით,

არამედ უფრო ძლიერი, სტაბილური და მდგრადი სახელმწიფოებრიობის ჩამოყალიბებისთვის. გარდა ამისა, ყურადღება არ

უნდა მიექცეს დე-ფაქტო ხელისუფლების ან რუსების მხრიდან

დისკრედიტაციასა და დამანგრეველ ინიციატივებს. ძალისხმევა

უნდა იყოს მიმართული თქვენი ეკონომიკის ზრდისკენ, რაშიც

ჩვენ ნამდვილად გვსურს წარმატების მიღწევა. ამიტომაც ჩვენ

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

your security as well. Moreover, just as Vice

President Pence said when he was here in August, we will stand

by you just as we did with your involvement in the North Atlantic

Treaty Organization. We will continue to support your sovereign

choice.

How do you view Georgia’s progress in the field of economics

and education?

Georgia’s efforts in these areas are very positive and encouraging

the growth of the economy. I think it is also showing the right

approach to Russia in a non-confrontational but pragmatic way,

where the goal is to try as much as possible to build predictability

into the relationship. That’s not to minimize nor undermine the

tremendous challenges you face.

I must admit that you live in a very difficult region. The problem

is not peculiar to Georgia. Some other destabilizing factors here

contribute to your development. However, I think you deserve a

lot of credit for staying this course of reform and integration with

the Western community.

As regards education, this is obviously a long-term process

since you are trying to educate young people for a 21st century

information tuation where there are many headwinds to economic

growth. It will take time.

What measures do you feel should be taken to increase the

current volume of trade between the two countries?

I think in terms of drags or impediments to direct investment in

the areas that we have identified, the ones that needs the most

attention is the judicial system. There is a perception among

international investors that the court system here is not completely

impartial and that obviously is going to have a discouraging effect

on having more foreign investment and I think Georgia is the kind

of country that needs a lot of foreign investment.

The good news is that I think th at the government recognizes

this and so they are working with the international community

to set up a separate commercial court system, which should be

obviously separate from the regular court system. I think that will

be a very big step forward, but we have not hidden the fact that

we need to see more progress in that area. We want to see an

impartial court system. There were a number of court cases in

the last few months that had a chilling effect on the international

business community here and the government recognized it and

immediately took steps to try to address these problems. For

Georgia to attain the kind of foreign direct investment that it

really needs, she is going to have to send a real, strong signal to

attract investors here so that when they come in here, they can

feel secure. They need to be assured that they are going to be

able to get their money out and get the profits alongside. They

haven’t felt completely secure until now.

What are your wishes in honor of the 25th anniversary of the

bilateral diplomatic relations?

I wish that by the 30th anniversary, you would have become full

member states of NATO and the EU, and that you would have

greatly increased the number of Georgian businesses that are

trading with America and the number of American businesses

that are trading with Georgia. I also hope that you will have your

territorial integrity back. I’m convinced of that. I’m not going to

predict when that’ll be, but I can always hope.

ასევე ინვესტიცია ჩავდეთ თქვენს უსაფრთხოებაში. უფრო მეტიც,

როგორც ვიცე-პრეზიდენტმა მაიკ პენსმა 2017 წლის აგვისტოში

აქ ყოფნისას განაცხადა, ჩვენ დაგიდგებით მხარში, როგორც

ჩრდილოატლანტიკური ხელშეკრულების ორგანიზაციაში ჩართულობის დროს, ასევე ვაგრძელებთ თქვენი სუვერენული არჩევანის

მხარდაჭერას.

როგორ განიხილავთ საქართველოს პროგრესს ეკონომიკისა

და განათლების სფეროში?

ამ მიმართულებით საქართველოს ძალისხმევა ძალიან დადებითია.

ამას ხელს უწყობს რუსეთის მიმართ არაკონფრონტაციული, პრაგმატული გზების ძიებაც, რომელიც მიზნად ისახავს, მაქსიმალურად

სცადოს ურთიერთობების პროგნოზირებადობის ჩამოყალიბება.

თუმცა ეს არ ამცირებს იმ უზარმაზარს გამოწვევებს, რომელიც

არის თქვენ წინაშე.

უნდა ვაღიარო, რომ თქვენ ძალიან რთულ რეგიონში ცხოვრობთ.

აქ სხვა დესტაბილიზაციის ფაქტორებიც იჩენს თავს, თუმცა, მე

ვფიქრობ, თქვენ შექებას იმსახურებთ რეფორმების ამ კურსის

შენარჩუნებისა და დასავლურ საზოგადოებასთან ინტეგრაციისათვის.

რაც შეეხება განათლებას, ეს აშკარად გრძელვადიანი პროცესია,

რადგან თქვენ ცდილობთ ახალგაზრდების განათლებას 21-ე

საუკუნეზე დაფუძნებული ეკონომიკისთვის. თქვენ ამის მიღწევას

ცდილობთ სიტუაციაში, სადაც ბევრი შემაფერხებელი გარემოებაა

ეკონომიკურ ზრდაში. ამას დრო დასჭირდება.

რა ზომები უნდა იყოს გამოყენებული, იმისთვის, რომ ორ

ქვეყანას შორის ვაჭრობის არსებული მოცულობა გაიზარდოს?

ვფიქრობ, რომ კონტროლისა და ბალანსის თვალსაზრისით, პირდაპირ ინვესტირებას ყველაზე მეტად საჭიროებს სასამართლო

სისტემა. საერთაშორისო ინვესტორებს შორის არსებობს ისეთი

აღქმა, რომ სასამართლო სისტემა აქ სრულიად მიუკერძოებელი

არ არის და აშკარად ამას ექნება შემაკავებელი ეფექტი უფრო

მეტი უცხოური ინვესტიციების მოზიდვისას.

საბედნიეროდ, ხელისუფლება ამას აღიარებს და საერთაშორისო საზოგადოებასთან ერთად მუშაობენ ცალკე კომერციულ

სასამართლო სისტემის შექმნაზე, რომელიც აშკარად უნდა იყოს

რეგულარული სასამართლო სისტემისგან განცალკევებული. მე

ვფიქრობ, რომ ეს ძალიან დიდი წინგადადგმული ნაბიჯი იქნება,

მაგრამ ჩვენ არ ვმალავათ იმ ფაქტს, რომ ამ სფეროში უფრო

მეტი პროგრესი გვჭირდება. ჩვენ გვსურს მიუკერძოებელი სასამართლო სისტემის ნახვა. ბოლო რამდენიმე თვეში იყო რამდენიმე სასამართლო საქმე, რომელსაც ჰქონდა საერთაშორისო

ბიზნეს-საზოგადოებაზე უარყოფითი გავლენა და მთავრობამ ეს

აღიარა და დაუყოვნებლივ გადადგა ნაბიჯები ამ პრობლემების

მოსაგვარებლად.

საქართველოსთვის პირდაპირი უცხოური ინვესტიციების მისაღწევად, რაც მას ნამდვილად სჭირდება, მან რეალური და ძლიერი სიგნალი უნდა გამოაგზავნოს ინვესტორების მოსაზიდად,

რომ როდესაც ისინი აქ მოვლენ, უსაფრთხოდ იგრძნონ თავი.

ისინი დარწმუნებულები უნდა იყვნენ, რომ თავიანთი მოგების

მიღებას შეძლებენ. დღემდე ბოლომდე დაცულად ისინი თავს

არ გრძნობდნენ.

როგორია თქვენი სურვილები ორმხრივი დიპლომატიური

ურთიერთობების 25 წლისთავისადმი?

ვისურვებდი, რომ 30 წლის იუბილეზე ჩვენ ერთად ვიზეიმოთ

თქვენი გაწევრიანება ნატო-სა და ევროკავშირში, და რომ გაზრდილიყოს ქართული კომპანიების რიცხვი, რომლებიც ვაჭრობენ

ამერიკასთან და ასევე მნიშვნელოვნად გავზრდით ამერიკული

ბიზნესების რაოდენობას. ასევე ვიმედოვნებ, რომ თქვენ ტერიტორიულ მთლიანობის დაიბრუნებთ. ამაში დარწმუნებული ვარ. არ

ვაპირებ იმის პროგნოზირებას, თუ როდის მოხდება ეს, მაგრამ

უფლება მაქვს, ამის იმედი მქოდეს.

ესაუბრა ნინო შარაშიძე, ჟურნალი „დიპლომატი“

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 49 ]

Elizabeth Rood arrived in Tbilisi, Georgia July 2017 as Deputy Chief of Mission at the U.S. Embassy. Her most recent previous position was Political

Counselor in Kabul, Afghanistan, from 2014 to 2016.

ELIZABETH ROOD: „America’s support in terms of Georgia entering NATO is steadfast and we think that Georgia is ready to do so; we agree with civil

society organizations that Georgia must become a member of NATO in which their support can be very helpful.“

ელიზაბეთ რუდი 2017 წლის ივლისიდან იკავებს მისიის ხელმძღვანელის მოადგილის თანამდებობას ამერიკის შეერთებული შტატების საელჩოში. ამ

პოსტის დაკავებამდე იგი მუშაობდა პოლიტიკურ მრჩევლად ქაბულში, ავღანეთში 2014-2016 წლებში.

ელიზაბეთ რუდი: „ამერიკის მხარდაჭერა საქართველოს ნატოში გაწევრიანების მიმართ ურყევია და ჩვენ ვფიქრობთ, რომ საქართველო მზად არის

ამისთვის, ჩვენ ვეთანხმებით საქართველოს სამოქალაქო საზოგადოების ორანიზაციებს, რომ საქართველო უნდა გახდეს ნატოს წევრი. რა თქმა უნდა,

ამაში მას სამოქალაქო საზოგადოების ორგანიზაციების მხარდაჭერა დაეხმარება“.

აშშ-ის ელჩის მოვალეობის შემსრულებელი

CHARGÉ D’AFFAIRES

ELIZABETH ROOD - Profile

ელისაბედ რუდი

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

John Mccain

ჯონ მაკკეინი

სენატორმა მაკკეინმა საქართველოს მხარდაჭერი ერთ-ერთი ყველაზე

ყველაზე დასამახსოვრებელი კომენტარი 2008 წლის ამერიკის საპრეზიდენტო

არჩევნების დროს გააკეთა. ის, როგორც რესპულიკელი კანდიდატი, ამომრჩეველს ხვდებოდა, როცა თქვა, რომ ამერიკელებს უნდა აინტერსებდეთ

საქართველო, პატარა და მოშორებული ქვეყანა, რადგან „ისტორია ხშირად

პატარა და მოშორებულ ქვეყნებში იწერბა.“ თავისუფლების დაცვის და

დამოუკიდებლობისთვის ბრძოლაზე მინიშნებით, სენატორმა თქვა, რომ

„დღეს ყველანი ქართველები ვართ.“

The Senator made one of the most memorable remarks in support

of Georgia during the 2008 presidential elections. He, as a Republican

candidate, was meeting his electorate when he said that Americans

should be interested in Georgia, this small and remote country, as

“history often is written in small and remote countries.” Talking about the

necessity of the defense of freedom and struggle for the independence

the Senator said “Today we all are Georgians.”

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 51 ]

ძალიან ცოტა პოლიტიკოსია დასავლეთში, ვისაც საქართველოს

ტკივილი სტკივა და მისი ხალხის ესმის. 25 აგვისტოს ერთი ასეთი

ადამიანი, არიზონის ექვსგზის სენატორი ჯონ მაკკეინი 82-ე

დაბადების დღემდე რამდენიმე დღით ადრე აგრესიული ფორმის

თავის ტვინის კობოსთან ერთწლიანი ბრძოლის შემდეგ გარდაიცვალა.

სიცოცხლის ბოლო წუთები მან ქალაქ სედონაში, საკუთარ სახლში, ოჯახის

წევრების გარემოცვაში გაატარა.

სენატორი მაკკეინი, პოლიტიკური კარიერის მანძილზე მიღწეულ არაერთ წარმატებასთან ერთად, ხალხს შეიძლება დაამახსოვრდეს როგორც

ადამიანი, რომელიც სიმამაცით და ძლიერი ხასიათით პოლიტიკოსების

უმრავლესობისგან გამორჩეოდა. ის საკუთარი პრინციპების და ღირებულებების ერთგული - რომლებსაც ყოველთვის მტკიცედ და მამაცად

იცავდა - მაშინაც კი, როცა ეს მისთვის პოლიტიკურად მომგებიანი არ

იყო - სიცოცხლის ბოლომდე დარჩა.

რესპუბლიკელმა სენატორმა და ორგზის საპრეზიდენტო კანდიდატმა

ამერიკის როგორც საშინაო, ასევე საგარეო პოლიტიკაზე წარუშლელი

და უნიკალური კვალი დატოვა. ის ყოველთვის აღიქმებოდა, როგორც

შეუპოვარი, სამართლიანი და უშიშარი პოლიტიკოსი. ამერიკის საშინაო

პოლიტიკის პოლარიზებულ გარემოში, ის ერთ-ერთი ადამიანი იყო, რომელიც ქვეყნის სასიკეთოდ ორპარტიული თანხმობის მიღწევას ცდილობდა.

იყო შემთხვევებიც, როცა ის საკუთარი პარტიის წევრებსაც საჯაროდ

აკრიტიკებდა, როცა მიჩნდა, რომ ისინი ქვეყნის ინტერესებზე მაღლა

პარტიულ დაპირისპირებას აყენებდნენ.

მაკკეინი საგარო პოლიტიკაში ის ერთ-ერთი ყველაზე კარგად ცნობილი

ამერიკელი პოლიტიკოსი იყო. მხოლოდ შარშან მან 27 ქვეყანაში, მათ

შორის, ახალ წელს, საქართველოშიც იმოგზაურა. თითოეულ ქვეყანაში

ის დემოკრატიული ღირებულებების, კანონის უზენაესობის, ადამიანის

უფლებების დაცვის და დაჩაგრულებისთვის ძალის მიცემის გზავნილით

ჩადიოდა.

საქართველოში, ორ კოლეგასთან ერთად 2017 წლის 1 იანვარს ვიზიტის

დროს, ის ცხინვალის რეგიონში ადმინისტრაციულ საზღვარზე მდებარე

სოფელ ხურვალეთს ესტუმრა. მან რუსეთის საოკუპაციო ხაზს მიღმა

დარჩენილ, ვანიშვილების ოჯახს ახალი წელი მიულოცა და თქვა, რომ

ამერიკა გააგრძელებს საქართველოს აქტიურ მხარდაჭრას მისი ტერიტორიების სრულ დეოკუპაციამდე.

თუმცა, სენატორმა მაკკეინმა საქართველოს მხარდაჭერი ერთ-ერთი

ყველაზე ყველაზე დასამახსოვრებელი კომენტარი 2008 წლის ამერიკის

საპრეზიდენტო არჩევნების დროს გააკეთა. ის, როგორც რესპულიკელი

კანდიდატი, ამომრჩეველს ხვდებოდა, როცა თქვა, რომ ამერიკელებს უნდა

There are few politicians in the West that share the sorrows of Georgia

and understand its people. On August 25, one such persons, John

McCain, a six-term senator from Arizona, died a few days before

his 82nd birthday after a year of struggle, from an aggressive form

of brain cancer. He spent his last days in Sedona, in his house surrounded

by his family members.

Senator McCain, along with his numerous political achievements, can be

remembered as a person, who stood separately from majority of politicians

thanks to his bravery and strong character. He remained devoted to his

principles and values – firmly and courageously defended them, even when

politically it was unprofitable for him – up to his last day.

The Republican senator and twice the candidate for the presidency left a

lasting and unique impact both at home and in America’s foreign policy. He was

always perceived as a tireless, just and brave politician. In the environment of

political pluralism existing in the US, he was the only one who, for the sake of

the country, had been trying to achieve bipartisan efforts. There were cases

when he criticized his own party members, when he believed that they had

put their party interests ahead the interests of the country.

McCain was one of the most well-known American politicians in foreign

policy. Only last year, he visited 27 countries, among them, at New Years,

Georgia. He used to come to every country as an advocate for democratic

values, rule of law, protection of human rights and to give strength to the

oppressed.

While visit Georgia on January 1, 2017 together with his two colleagues,

he went to the village of Khurvaleti, situated at the administrative border with

the Tskhinvali Region. He visited the Vanishvili’s, whose house turned out to

be left beyond the occupation line and wished them Happy New Year. There

he said that America would continue to support Georgia actively until the full

restoration of its territories.

Though, the Senator made one of the most memorable remarks in support

of Georgia during the 2008 presidential elections. He, as a Republican

candidate, was meeting his electorate when he said that Americans should

be interested in Georgia, this small and remote country, as “history often is

written in small and remote countries.” Talking about the necessity of the

defense of freedom and struggle for the independence the Senator said

“Today we all are Georgians.”

McCain, who was a prisoner of war for 5 years during the Vietnam War, was

a relentless defender of human rights and freedoms. He likewise protected

ია მეურმიშვილი

ამერიკის ხმა

BY IA MEURMISHVILI Voice of America

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

აინტერსებდეთ საქართველო, პატარა და მოშორებული ქვეყანა, რადგან

„ისტორია ხშირად პატარა და მოშორებულ ქვეყნებში იწერბა.“ თავისუფლების დაცვის და დამოუკიდებლობისთვის ბრძოლაზე მინიშნებით,

სენატორმა თქვა, რომ „დღეს ყველანი ქართველები ვართ.“

მაკკეინი, რომელმაც ვიეტნამის ომის დროს ხუთი წელი სამხედრო

ტყვეობაში გაატარა, ადამიანის უფლებებისა და თავისუფლებების შეუპოვარი დამცველი იყო. ის ასევე მტკიცედ იცავდა პატარა ქვეყნების

უფლებებს, რომლებიც რუსეთის აგრესიული პოლიტიკის სამიზნეები იყვნენ.

მათ შორის იყო საქართველოც, რომლის სიყვარულზეც სენატორი

ხშირად საუბრობდა.

2013 წლის ნოემბერში გერმანიის

მარშალის ფონდში სიტყვით გამოსვლისას

სენატორმა მაკკეინმა საქართველოს

შესახებ ისაუბრა. „იმ ქვეყნის შესახებ,

რომლის მიმართაც წლების განმავლობაში

უზარმაზარი სიყვარული ჩამომიყალიბდა.

მე მიყვარს საქართველო, მისი ხალხი, მისი

მშვენიერი ბუნება, კულტურა, ისტორია.

მე საქართველოს და მისი მოქალაქეების

მეგობარი ვარ,“ თქვა მაშინ სენატორმა

მაკკეინმა.

საქართველოს მხარდაჭეაზე საუბრისას მან თქვა, რომ ქვეყნისადმი

მისი „ერთგულება არ განისაზღვრება იმით, თუ რომელი ლიდერი, პარტია

ან მთავრობაა ხელისუფლებაში. ყველაზე მთავარი ისაა, რომ ჩემთვის

მნიშვნელოვანია თუ რა არის კარგი საქართველოს სახელმწიფოსთვის

და ხალხისთვის.“ მაკკეინი ყოველთვის გულთბილად აფასებდა საქართველოს მიღწევებს დემოკრატიული განვითარების თვალსაზრისით

და მთავრობას, როგორც მეგობარი, ქვეყნის წინვლისთვის ყოველთვის

მეტის კეთებისკენ მოუწოდებდა.

the rights of small countries, which were the political targets of Russia’s

aggressive policy.

AMONG THEM WAS GEORGIA – THE LOVE TOWARDS

WHICH HE OFTEN REMARKED. IN NOVEMBER, 2013

IN GERMANY IN HIS SPEECH AT THE MARSHALL

FOUNDATION HE SAID ABOUT GEORGIA: “THIS IS

THE COUNTRY FOR WHICH OVER THE YEARS I HAVE

DEVELOPED A TREMENDOUS LOVE. I LOVE GEORGIA,

ITS PEOPLE, CULTURE AND HISTORY. I AM A FRIEND OF

GEORGIA AND ITS CITIZENS,” SAID SENATOR MCCAIN.

When talking about his support of Georgia he said that his “devotion to

the country doesn’t depend on which leader, party or the administration is

in the office. The decisive factor for me is - what is the best option for the

state of Georgia and its people.”

McCain always gave an unbiased assessment to the achievement of

Georgia in the democratic development and as a friend he always called the

country administration for working harder for the well-being of the country.

In October 2011 in the interview with Voice of America he said that “We

as friends always tell the truth to each other. We hope that much progress

will be achieved in the protection of human rights and in the process of

democratization through strengthening the role of police and the role of

the court. But in the meantime it’s essential to see the difference between

the Georgia of Shevardnadze’s time and contemporary one. The level of

lawlessness and crime was so high at that time that one was unable to walk

in the streets of Tbilisi without an armed guard. Besides, the country was

absorbed in corruption and factually economy didn’t exist. Thus, it will be

correct to admit that Georgia has achieved much but it should be mentioned

that there is much still to be done.”

Along with the unconditional demand for the respect of human rights by Photo by VOA

დათა ვანიშვილი და ჯონ მაკკეინი, რუსულ საოკუპაციო ხაზზე, ხურვალეთი, 2017 წლის 1 იანვარი

DATA VANISHVILI AND JOHN McCAIN AT RUSSIAN OCCUPATION LINE; KHURVALETI, JANUARY 1, 2017

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 53 ]

2011 წლის ოქტომბერში „ამერიკის ხმასთან“ ინტერვიუში მან

განაცხადა, რომ „ჩვენ, როგორც მეგობრები, ყოველთვის პირდაპირ

ვესაუბრებით ერთმანეთს. ჩვენ მოველით, რომ მეტი პროგრესი იქნას

მიღწეული ადამიანის უფლებების დაცვის და დემოკრატიზაციის პროცესებში პოლიციისა და სასამართლოს როლის გამყარების მხრივ. მაგრამ

ამავდროულად, მნიშვნელოვანია დავინახოთ განსხვავება შევარდნაძის

დროინდელ საქართველოსა და დღევანდელ საქართველოს შორის. მაშინ

უკანონობა და დანაშაულებრივი ფონი ისეთი მაღალი იყო, რომ შეიარაღებული დაცვის გარეშე თბილისის ქუჩებში ვერ გაივლიდი. ამასთან

ქვეყანა კორუფციით იყო მოცული და ეკონომიკაც ფაქტობრივად არ

არსებოდა. ასე, რომ სამართლიანი იქნებოდა იმისი აღიარება, რომ

საქართველომ ბევრ რამეს მიაღწია, თუმცა ისიც უნდა აღვნიშნოთ,

რომ ჯერ ისევ ბევრია გასაკეთებელი.“

სახელმწიფოს მიერ ადამიანის უფლებების პატივისცემის უპირობო

მოთხოვნასთან ერთად, სენატორი მაკკეინი საქართველოს სუვერენიტეტისა და ტერიტორიული მთლიანობის მტკიცე დამცველი იყო.

ის საქართველოსთვის იარაღის მიყიდვას წლების განმავლობაში

ითხოვდა, რაც საბოლოო ჯამში, შეერთებული შტატების ადმინისტრაციის

მიერ მისაღები გადაწყვეტილება იყო. 2018 წელს თეთრმა სახლმა ეს

გადაწყვეტილება მიიღო.

2016 წელს „ამერიკის ხმასთან“ ინტერვიუში სენატორმა კიდევ ერთხელ

ისაუბრა რუსეთის მიერ საქართველოს ოკუპაციასა და მცოცავ ანექსიაზე. როგორც მანამდე არაერთხელ, სენატორმა საქართველოს ნატოში

გაწევრიანების მხარდაჭერა გამოთქვა და აღნიშნა, რომ საამაყოა ის,

რასაც ქართველი ჯარისკაცები ავღანეთში აკეთებენ. „ყველაზე სამარცხვინო ის არის, რომ ახლა ნაკლებად თუ ადარდებს ვინმეს საქართველოს

სუვერენული სახელმწიფოს წინააღმდეგ რუსეთის აგრესია. ყოველთვის,

როცა დასავლვეთი ყურადღებას ასუსტებს, რუსეთი საზღვრის ხაზს სწევს.

მიმაჩნია, რომ საქართველო იმსახურებს ნატოში გაწევრიანებას. ჩემი

გადასაწყვეტი რომ იყოს, ქართველებს, ალიანსთან მიერთების უფრო

მკაფიო გზას შევთავაზებდი. ამ პოლიტიკას, შესაძლოა, არ იზიარებდეს

ამერიკის დღევანდელი ადმინისტრაცია, მაგრამ საქართველო და მისი

ჯარი ავღანეთში გვერდში დაგვიდგა. ვიცი, რომ საქართველო თვითონაც

ამაყობს ამ კონტრიბუციითა და მისი ჯარისკაცების სიმამაცით,” თქვა

სენატორმა მაკკეინმა.

სენატორმა მაკკეინმა ამერიკის პოლიტიკაში უმაღლესი სტანდარტი

დააწესა. ეს მის არა მხოლოდ სენატში საქმიანობაზე, არამედ ორი

საპრეზიდენტო კამპანიის დროსაც გამოჩნდა.

მაკკეინს მეუღლე სინდი და 7 შვილი დარჩა. სენატორის დედა რობერტა

მაკკეინი 106 წლის ასაკში საკუთარი შვილის სიკვდილს მოესწრო.

the state, senator McCain was a passionate proponent of independence and

the territorial integrity of Georgia.

He had advocated selling of weapons to Georgia for years, which after all

was the decision that should have been made by the US Administration. In

2018, the White House made that decision.

In 2016 in the interview with the Voice of America, the senator once

again talked about the occupation of Georgia by Russians and about the

creeping annexation. As earlier before, the senator confirmed his support for

the reception of Georgia in NATO and stressed that the service of Georgian

soldiers in Afghanistan was the source of deep pride. “The most shameful fact

is that today the number of those who cares about the aggression of Russia

against the sovereign state of Georgia is very few.” Always when the West

weakens its attention, Russia moves the borderline. I believe that Georgia

deserves NATO membership. If it were my responsibility to decide I would

have offered a more distinct way for the Alliance membership to Georgians.

Today’s American administration might have not shared this policy, but Georgia

and its army stood by our side in Afghanistan. I know that Georgia is proud

itself of this contribution and the bravery of its soldiers,” said senator McCain.

Senator McCain set the highest standard in the policy of America. That

was seen not only during his work in Senate but during his two presidential

campaigns too.

McCain is survived by his wife Cindy and seven children and his mother

106 years old Roberta McCain.

ჯონ მაკკეინი

ია მეურმიშვილი

JOHN McCAIN

IA MEURMISHVILI

JON McCAIN, LEVAN IZORIA, GEORGIA, JANUARY 2017

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

After establishing diplomatic relations with Georgia in 1992, the United

States pledged to take a role in helping Georgia integrate into

international organizations. It was also not long after the diplomatic

courtesies that food and medical aid began to flow into Georgia.

But the genesis of the modern U.S.-Georgia partnership did not begin with the

opening of embassy doors or the handshakes of state dignitaries. Instead, it

began with the partnerships made between ordinary citizens from the United

States and Georgia. In 1988, well before the dissolution of the Soviet Union,

the Atlanta-Tbilisi Sister City committee began its work in building ties between

the two Georgias.

“The thought was to overcome the drift of the Cold War by people-to-people

relations,” says John Hall, the Chairman of the Atlanta-Tbilisi Sister City

Committee and an Honorary Consul for Georgia. According to Hall, it was

through a series of cultural exchanges facilitated by the Atlanta Friendship

1992 წელს, საქართველოსთან დიპლომატიური

ურთიერთობების დამყარების შემდეგ,

ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა პირობა

დადო, რომ აქტიურ როლს ითამაშებდა საქართველოს საერთაშორისო ორგანიზაციებში ინტეგრირების საქმეში.

საქართველოში დიპლომატიური ურთიერთობის დამყარებიდან ცოტა

ხანში ამერიკიდან საკვები პროდუქტის და სამედიცინო დახმარების

ნაკადი წამოვიდა.

თუმცა ქართულ-ამერიკული პარტნიორობა არ დაწყებულა საელჩოს კარების

გაღებით ან მაღალჩინოსნების ხელის ჩამორთმევით. ურთიერთობა

დაიწყო ამერიკის შეერთებული შტატებისა და საქართველოს რიგით

მოქალაქეებს შორის. 1988 წელს, საბჭოთა კავშირის დაშლამდე კარგა

ხნით ადრე, ატლანტა-თბილისის დაძმობილებული ქალაქების კომიტეტმა

დაიწყო მუშაობა ორ „ჯორჯიას“ შორის ურთიერთობების დამყარების

მიზნით. „მიზანი იყო ცივი ომის უმოქმედობის ხანის გადალახვა ხალხთა

შორის ურთიერთობების დამყარების გზით,“ – აცხადებდა ჯონ ჰოლი,

ატლანტა-თბილისის დაძმობილებული ქალაქების კომიტეტის თავმჯდომარე და საქართველოს საპატიო კონსული. ჰოლის თქმით, სწორედ

Atlanta Friendship Force-ის და დაძმობილებული ქალაქების კომიტეტის

ხელშეწყობით განხორციელებულმა კულტურულმა გაცვლებმა ჩაუყარა

საფუძველი არა მხოლოდ კავშირების გამყარებას, არამედ - ძლიერი

ეროვნული ურთიერთობების ჩამოყალიბებას ამერიკის შეერთებულ

შტატებსა და საქართველოს შორის.

ატლანტას ინიციატივები მხოლოდ პირველი ნაპერწკალი იყო, რომელიც

შემდეგ საქართველოსა და შტატ ჯორჯიას ხალხებს შორის პარტნიორობაში გადაიზარდა. იმან, რაც დაიწყო სამოქალაქო დიპლომატიის

სახით, მოგვიანებით მთელი რიგი სამოქმედო პროგრამების შემუშავებას შეუწყო ხელი.

ამის ერთ-ერთი თვალსაჩინო მაგალითი იყო ექიმი კენეტ უოლკერი,

ემორის უნივერსიტეტის მედიცინის დეპარტამენტის პროფესორი და

საქართველოს საპატიო მოქალაქე, რომელსაც 1992 წელს თბილისში

ჩამოსვლა სთხოვეს, რათა დახმარება აღმოეჩინა ატლანტის და

By Micheal Cecire

kenet uolkeri / Kenneth Yalowitz

Retrospective - the georgian-american partnership

რეტროსპექტივა - ქართულ-ამერიკული პარტნიორობა

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 55 ]

ევორის უნივერსიტეტებთან ურთიერთობების გაღრმავებაში. ეს

ურთიერთობა 1988 წლიდან დაიწყო. „რა თქმა უნდა,““ – უპასუხა ექიმმა

უოლკერმა, - „სად არის თბილისი?“

ატლანტის სამედიცინო საზოგადოების სხვა კოლეგებთან ერთად კენეტ

უოლკერის ვიზიტი თბილისში პირველი იყო, რომელიც თბილისის სამედიცინო საზოგადოებასთან ხანგრძლივ პარტნიორობაში გადაიზარდა.

2004 წელს კენეტ უოლკერი საქართველოს საპატიო მოქალაქე გახდა;

2006 წელს მან და მისმა ქართველმა კოლეგამ, ირაკლი სასანიამ აშშ-ს

საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს ჯილდოც დაიმსახურეს.

საქართველოში ექიმი უოლკერის ანალოგიურ პროგრამებს USAID-ი

აფინანსებდა. USAID-ის დაფინანსება მიმართული იყო საქართველოს

დახმარებისკენ, რათა ქვეყანა გამკლავებოდა იმ უამრავ გამოწვევას,

რომელიც საბჭოთა კავშირის უეცარ დაშლას მოყვა. ექიმმა უილიამ

კასარელამ, ემორის უნივერსიტეტის რადიოლოგიის დეპარტამენტის

Force and the Sister City committee that laid the groundwork for not only an

upsurge in various Georgia-to-Georgia associations, but also for a strong

national bond between the United States and Georgia.

The Atlanta initiatives were only the first sparks in what would become a warm

partnership between the people of the state of Georgia and the country of

Georgia. What began as citizen diplomacy turned into close friendship and

helped develop a series of direct action programs.

One of the most notable examples of such work comes from Dr. Kenneth

Walker, a professor of medicine at Emory University and an honorary citizen

of Georgia, who was asked to visit Tbilisi in 1992 to help build upon the Atlanta

and Emory University relationships that had been growing since 1988. “Sure,”

Dr. Walker had replied, “where is Tbilisi?”

Along with other colleagues from the Atlanta medical community, Dr. Walker’s

trip to Tbilisi was the first in what was to become a long partnership with the

Tbilisi medical community that continues to this day. In 2004, Dr. Walker

was declared an honorary citizen of Georgia; in 2006 he and his Georgian

counterpart Dr. Irakli Sasania were honored by the United States Agency for

International Development (USAID) for hard work and leadership in helping

develop Georgia’s human and physical medical infrastructure.

Programs like Dr. Walker’s were funded by USAID to build capacity in Georgia.

With diplomatic recognition established between the United States and Georgia

earlier that year, USAID assistance was targeted to help Georgia recover from

the many challenges that came with the Soviet Union’s sudden demise. Dr.

William Casarella, then the chair of Emory’s Department of Radiology who

joined some of the early medical delegations, experienced these challenges

firsthand during one of Georgia’s most difficult periods.

“The black night was disturbed by nearby street battles between roving

bands of thugs brandishing AK-47s and other Kalishnikov automatic rifles.”

Security problems, including Russia-backed separatism in Abkhazia and in

the Tskhinvali region, largely subdued much collaboration between the two

riCard mailsi / Richard Miles countries for some time.

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

But as the cycle of violence waned, the relationship received a fresh start.

William Courtney, U.S. Ambassador to Georgia from 1995 to 1997, remembers

how former Georgian President Eduard Shevardnadze undertook a series of

reforms to enlist young people in government and the effects it had on Georgia’s

stability. He noted that broad-based reforms “can make a big difference.” Many

of the same people who had benefited from the array of U.S.-Georgia cultural

and educational exchange programs were brought into government; one such

example was a young Columbia Law graduate named Mikheil Saakashvili.

U.S. - Georgia relations continued to develop through other means. From

programs like the Georgia to Georgia citizen diplomacy programs and various

education exchanges, people-to-people contacts between the two countries

continued to progress. The Atlanta Methodist congregation Peachtree Road

United Methodist Church began sending annual humanitarian missions to

Georgia in 1999, which gradually grew to become the international development

nonprofit Georgia to Georgia, Inc., which has delivered direct humanitarian

aid to victims of regional conflict as well as provided scholarships and funded

programs to assist vulnerable populations in Georgia.

PARTNERSHIP - STEP II

Cooperation between the United States and Georgia extended into other areas

as well. Building upon growing military ties, including the American Georgia

National Guard’s partnership with the Georgian military through the State

Partnership Program since 1995, defense relations received a huge boost with

the 2002 Georgia Train & Equip Program (GTEP), which committed $64 million

მაშინდელმა ხელმძღვანელმა, რომელიც რამოდენიმეჯერ იყო სამედიცინო დელეგაციის წევრი, საკუთარ თავზე გამოსცადა ეს გამოწვევები საქართველოს ერთ-ერთ ყველაზე რთულ პერიოდში: „ბნელ

ღამეში სიჩუმეს ახლომახლო ქუჩებზე AK-47-ით და კალაშნიკოვის

ავტომატებით შეიარაღებულ ბანდიტებს შორის ქუჩის ბრძოლები

არღვევდა,“ - იხსენებს იგი.

უსაფრთხოების პრობლემებმა, მათ შორის რუსეთის მიერ მხარდაჭერილმა

სეპარატიზმმა აფხაზეთსა და ცხინვალის რეგიონში გარკვეული პერიოდით მნიშვნელოვნად შეასუსტა ორ ქვეყანას შორის თანამშრომლობა.

თუმცა, როგორც კი ძალადობის ციკლი მინელდა, ურთიერთობამ ახალი

იმპულსი შეიძინა. უილიამ კორტნი, აშშ-ის ელჩი საქართველოში 1995-

1997 წლებში, იხსენებს, თუ როგორ დაიწყო საქართველოს პრეზიდენტმა ედუარდ შევარდნაძემ მთელი რიგი რეფორმების განხორციელება

ახალგაზრდების მთავრობაში მოყვანის მიზნით და როგორ იმოქმედა

ყველაფერმა ამან საქართველოს სტაბილურობაზე. კორტნის თქმით,

ფართომასშტაბიანი რეფორმები „მნიშვნელოვნად ცვლის საქმეს“.

ბევრი ის ადამიანი, რომელმაც აშშ-საქართველოს კულტურული და

საგანმანათლებლო გაცვლით პროგრამებში მიიღო მონაწილეობა,

მთავრობაში მოვიდა, მათ შორის: კოლუმბიის უნივერსიტეტის იურიდიული ფაკულტეტის კურსდამთავრებული მიხეილ სააკაშვილი.

აშშ-საქართველოს ურთიერთობებმა სხვა გზით დაიწყო განვითარება. ისეთი პროგრამების საშუალებით, როგორიცაა სამოქალაქო

დიპლომატიის პროგრამები და სხვა საგანმანათლებლო გაცვლითი

პროგრამები, ორი ქვეყნის ხალხთა შორის პირდაპირი კონტაქტები

კვლავ ვითარდება. 1999 წელს ატლანტის Peachtree Road United Methodist

Church-მა დაიწყო ყოველწლიური ჰუმანიტარული მისიების გამოგზავნა

საქართველოში, შედეგად, ჩამოყალიბდა საერთაშორისო განვითარების არაკომერციული ორგანიზაცია Georgia to Georgia, Inc., რომელიც

ჰუმანიტარულ დახმარებას უგზავნიდა რეგიონალური კონფლიქტების

შედეგად დაზარალებულ მოსახლეობას და ასევე სტიპენდიებს უნიშნავდა

და მთელ რიგ პროგრამებს აფინანსებდა საქართველოს სოციალურად

დაუცველი მოსახლეობის დასახმარებლად.

პარტნიორობის მეორე ეტაპი

საქართველოსა და ამერიკის შეერთებულ შტატებს შორის თანამშრომლობამ მალე სხვა სფეროებიც მოიცვა, მათ შორის - სამხედრო სფეროც.

ურთიერთობები თავდაცვის სფეროში მნიშვნელოვნად გაღრმავდა 2002

წელს საქართველოში წვრთნისა და აღჭურვის პროგრამის დაწყებასთან

ერთად. პროგრამის ფარგლებში აშშ-მა ქართული ჯარის გასაწვრთნელად

64 მილიონი აშშ დოლარი გამოყო. პროგრამის დასრულების შემდეგ ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა განაგრძო ქართული ძალების წვრთნა,

რათა მოემზადებინა ისინი უცხოეთში გასაგზავნად. თავის მხრივ,

საქართველო დაეხმარა ამერიკის შეერთებულ შტატებს კოსოვოს,

ერაყისა და ავღანეთის სამშვიდობო ოპერაციებში მონაწილეობით.

აშშ-საქართველოს ხალხთა შორის დიპლომატიის განვითარების

ფარგლებში, 2001 წელს საქართველოში აშშ-ს სამშვიდობო კორპუსის

მოხალისეები ჩამოვიდნენ, რათა ქართველებისთვის ინგლისური ენა

ესწავლებინათ. სამშვიდობო კორპუსის საქართველოში ყოფნის ვადა

გახანგრძლივდა და 2004 წელს ამას დაემატა არასამთავრობო სექტორის

განვითარების პროგრამა. სკოლებსა და არასამთავრობო ორგანიზაციებში მუშაობის გარდა, სამშვიდობო კორპუსის მოხალისეებმა სხვა

პროექტებიც წამოიწყეს, მათ შორის იყო ტურიზმის განვითარების

პროგრამები და ახალგაზრდული ბანაკები.

2003 წლის ვარდების რევოლუციის შემდეგ საქართველოს და ამერიკის შეერთებულ შტატებს შორის ურთიერთობები მნიშვნელოვნად qarTuli samxedro danayofi eraySi / Georgian soldiers in Iraq

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 57 ]

გაფართოვდა. ახალი ხელისუფლების მიერ დაწყებულმა ფართომასშტაბიანმა რეფორმებმა თანდათან შეცვალა საქართველოს, როგორც

პოსტ-საბჭოთა გადმონაშთის იმიჯი; დაიწყო მთელი მსოფლიოდან

ინვესტიციების განხორციელება, წამოვიდა ტურისტების ნაკადიც.

ამერიკის შეერთებული შტატები ერთ-ერთი პირველი გამოეხმაურა 2008

წლის აგვისტოს ტრაგედიას. მან საქართველოს ერთ-ერთი უძლიერესი

ქომაგის როლი ითამაშა საერთაშორისო ორგანიზაციებში და რუსეთს

მოუწოდა, დაუყონებლივ გაეყვანა საკუთარი ძალები საქართველოს

ტერიტორიიდან. ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა სამხედრო გემებისა

და თვითმფრინავების საშუალებით საქართველოში ჰუმანიტარული

დახმარება შემოიტანა და რეკონსტრუქციის მიზნით ქვეყანას 1

მილიარდი აშშ დოლარის დახმარებაც აღუქვა.

აშშ-ს საერთაშორისო

განვითარების სააგენტო

აშშ-ს ყოფილი ელჩი საქართველოში კენეტ იალოვიცი საქართველოში

ელჩობის პერიოდს (1999-2000 წლები) აშშ-ის საერთაშორისო განვითარების სააგენტოს მუშაობის გახსენებით იწყებს.

კენეტ იალოვიცი: „USAID–ი ახორციელებდა პროგრამას, რომელიც

ითვალისწინებდა კერძო პირების დახმარებას თავიანთ მფლობელობაში არსებული მიწებისთვის სახელების მინიჭების საქმეში. პირველ

ცერემონიაზე მე ვნახე თვალცრემლიანი ხალხი, რომელთაც მანამდე

არაფერი გააჩნდათ საკუთრებაში“.

to training Georgian troops. After the expiration of GTEP, the United States has

continued training Georgian forces through replacement programs – usually

to prepare Georgian forces for overseas deployments. For its part, Georgia

has assisted the United States by contributing to peacekeeping missions in

Kosovo, Iraq, and Afghanistan.

Continuing the growing tradition of U.S.-Georgia people-to-people citizen

diplomacy, in 2001, the first U.S. Peace Corps Volunteers arrived in Georgia

to teach English. The Peace Corps presence expanded over time, with a

non-governmental organization (NGO) development program added in 2004.

In addition to working in schools and NGOs, Peace Corps Volunteers undertook

a variety of other projects that ranged from tourism development programs to

youth mentorship camps.

After the 2003 Rose Revolution, the relationship between Georgia and the

United States expanded dramatically. In addition to greater engagement

through official channels, aid programs, and political cover, Americans of all

walks began to interact with Georgians in ever greater numbers. The reform

programs enacted by the new guard, many of whom had great exposure to

the United States and Americans, gradually changed Georgia’s image from a

post-Soviet basket case into what came to be known as the ‘Caucasus tiger;’

investment dollars from the around the world poured in.

The United States was one of the first to respond to the tragedies of August 2008,

acting as one of Georgia’s strongest advocates in international organizations

and calling on Russia to withdraw its forces. The U.S. also deployed military

vessels and aircraft to deliver humanitarian aid and pledged $1 billion in

reconstruction funds.

THE UNITED STATES AGENCY FOR

INTERNATIONAL DEVELOPMENT

It does not take long for former U.S. Ambassador to Georgia Kenneth Yalowitz

to consider his most enduring memory during his ambassadorship in Tbilisi

from 1999 to 2000. It’s not surprising that he cites the work of the United

States Agency for International Development (USAID).

“USAID had a program to help individuals to get titles to their land,” says

Yalowitz, “and the first ceremony that we had, I saw people who hadn’t ever

owned anything before with tears in their eyes.”

Although the outpouring of emotion by the Georgians for something as seemingly

mundane as land titles may have struck some Westerners are strange, the

event was about so much more than just the event itself. “It was symbolic of

the end of the old state economy,” offers Yalowitz.

USAID has been an active partner in Georgia assisting in that transition

since the United States established diplomatic relations in 1992. During the

course of the Georgia mission’s operations, it has delivered over $1 billion in

humanitarian and development aid. USAID’s first programs in Georgia have

focused on assisting victims of conflict in Georgia. In 1998, USAID’s role in

Georgia expanded to other areas as well, such as: the rule of law, democratic

reforms, private enterprise, energy, and social programs.

Through the determination of strategic objectives as a framework, USAID

Georgia contracts with partner organizations to meet these objectives.

Throughout the agency’s tenure in Georgia, it has worked with international

NGOs, multinational contractors, and local organizations to implement these

strategic objectives and contribute to Georgia’s development. More specifically,

USAID focuses its funding on projects that will not only adequately serve the

local population, but also to build up structural capacity to lend local institutions

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

the strength to assume responsibility for the long term.

Over time, USAID’s role has expanded considerably with the growing relationship

between the United States and Georgia. While USAID’s operations in Georgia

began as an extension of USAID operations in Armenia with a 3-person staff

and a relatively small budget, its budget as of Fiscal Year 2008 was over

$64 million, with almost 30% of that dedicated to economic growth, another

third to security investments, and close to another third earmarked for good

governance programs. Requests for Fiscal Year 2009 are set to be even higher.

Despite the large expenditures made by USAID, the economic impacts of its

investments are even more demonstrably robust. Between 1994 and 2008,

Georgia’s GDP has skyrocketed from a paltry $0.8 billion in 1994 to over

$12 billion in 2008, following years of enviable economic growth, improved

policymaking, and strategic investments in key areas by international

organizations like USAID and the Georgian government. From this perspective,

USAID’s return on investment (ROI) in Georgia has been nothing short of a

stunning success story.

EXCHANGE PROGRAMS

Since American organizations in Atlanta began a series of exchanges with

Georgia in the late 1980s, hundreds of Georgians and Americans have visited

the other country to learn about things like ancient Georgian polyphonic musical

traditions, to observe American jurisprudence in action, or to get to know a

little more about the other country’s customs. The exchanges have been official

and unofficial, government-sponsored and privately financed, years-long and

only a few days – but they have all played a part in making a difference in the

lives of many Americans and Georgians, both directly and indirectly.

Education exchanges with America are among the most well-known and

highly-sought after programs in Georgia. From the highly competitive Future

Leaders Exchange program (FLEX) sponsored by the American Councils

for International Education to the immensely prestigious Edmund S. Muskie

Graduate Fellowship Program, administered by the International Research &

Exchanges Board (IREX), many Georgians have been afforded the opportunity

to experience life in the United States firsthand and take their experiences

back to Georgia with them. It is not a coincidence that many of Georgia’s most

USAID-ი საქართველოს აქტიური პარტნიორია და ქვეყანას გარდამავალ

პერიოდში ეხმარება მას შემდეგ, რაც ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა

1992 წელს საქართველოსთან დიპლომატიური ურთიერთობები დაამყარა. USAID-ის პირველი პროგრამები საქართველოში მიმართული იყო

კონფლიქტის შედეგად დაზარალებული მოსახლეობის დახმარებისკენ.

1998 წელს USAID-ის როლი საქართველოში გაფართოვდა და სხვა

სფეროებიც მოიცვა, როგორიცაა: კანონის უზენაესობა, დემოკრატიული რეფორმები, კერძო საწარმოები, ენერგეტიკა და სოციალური

პროგრამები.

სტრატეგიული მიზნების განსაზღვრის შემდეგ USAID Georgia ხელშეკრულებებს აფორმებს პარტნიორ ორგანიზაციებთან ამ მიზნების განსახორციელებლად. სააგენტომ იმუშავა საერთაშორისო არასამთავრობო

ორგანიზაციებთან, მრავალეროვან კონტრაქტორებთან და ადგილობრივ

ორგანიზაციებთან ამ სტრატეგიული მიზნების განხორციელებისა და

საქართველოს განვითარების ხელშეწყობის მიზნით და დაფინანსება

მიმართა იმ პროექტებისკენ, რომლებიც არა მხოლოდ ეფექტურად ემსახურება ადგილობრივ მოსახლეობას, არამედ აძლიერებს სტრუქტურულ

შესაძლებლობებს, რათა ადგილობრივმა ინსტიტუტებმა თავად შეძლონ

პასუხისმგებლობის აღება გრძელვადიან პერიოდში.

ამერიკის შეერთებულ შტატებსა და საქართველოს შორის ურთიერთობების გაღრმავებასთან ერთად USAID-ის როლი მნიშვნელოვნად

გაფართოვდა. USAID-მა საქართველოში საქმიანობა სომხეთში სააგენტოს საქმიანობის გაფართოებასთან ერთად დაიწყო, 3-კაციანი

პერსონალით და მცირე ბიუჯეტით. 2008 წლის ფისკალური წლისთვის მისი

ბიუჯეტი 64 მილიონ აშშ დოლარს აღემატებოდა, საიდანაც თითქმის

30% ეკონომიკურ ზრდას მოხმარდა, ერთი მესამედი – უსაფრთხოების

სფეროში ინვესტიციებს, ხოლო კიდევ ერთი მესამედი – უკეთესი

მმართველობის პროგრამებს.

1994 წლიდან 2008 წლამდე საქართველოს მშპ-მ მნიშვნელოვან ზრდას

მიაღწია (0.8 მილიარდი აშშ დოლარიდან 12 მილიარდ აშშ დოლარამდე),

რასაც წინ უსწრებდა შესაშური ეკონომიკური ზრდა, გაუმჯობესებული

პოლიტიკური საქმიანობა და სტრატეგიული ინვესტირება.

გაცვლითი პროგრამები

80-იან წლებში ამერიკულმა ორგანიზაციებმა ატლანტაში წამოიწყეს

გაცვლითი პროგრამები საქართველოსთან. მას შემდეგ ასობით ქართველმა და ამერიკელმა ნახა ერთმანეთის ქვეყანა, რათა შეესწავლა

ისეთი ფენომენი, როგორიცაა ძველი ქართული მრავალხმოვანი სიმღერა,

ენახა „ცოცხალი“ ამერიკული იურისპრუდენცია ან, უბრალოდ, ოდნავ მეტი

შეეტყო უცხო ქვეყნების უნარ–ჩვევებისა და ტრადიციების შესახებ. ამ

გაცვლებმა, იმის მიუხედავად, ოფიციალური იყო თუ არაოფიციალური,

სახელმწიფო აფინანსებდა თუ კერძო პირი, რამდენიმეწლიანი იყო

თუ რამდენიმედღიანი, პირდაპირ თუ არაპირდაპირ, გარკვეულწილად

შეცვალა ამერიკელებისა და ქართველების ცხოვრება.

განათლების გაცვლითი პროგრამები ამერიკასთან ყველაზე გავრცელებული პროგრამებია საქართველოში. მათ შორის ყველაზე

პოპულარულია მომავალი ლიდერების გაცვლითი პროგრამა (FLEX),

დაფინანსებული საერთაშორისო განათლების ამერიკის საბჭოს

(IREX) მიერ და ძალიან პრესტიჟული ედმუნდ მასკის პროგრამა,

ადმინისტრირებული საერთაშორისო კვლევისა და გაცვლის საბჭოს

მიერ. ამ პროგრამების წყალობით ბევრმა ქართველმა დააგროვა

გამოცდილება ამერიკის შეერთებულ შტატებში და ახალი ცოდნით

აღჭურვილი დაბრუნდა საქართველოში. ალბათ, არც ისაა დამთხვევა,

რომ საქართველოში ყველაზე გამოჩენილი რეფორმატორები სწორედ

kenet ialovici / Kenneth Yalowitz

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 59 ]

ამ პროგრამის კურსდამთავრებულები არიან.

აშშ–სა და საქართველოს შორის მიმდინარეობს გაცვლითი პროგრამები კულტურის სფეროშიც. ალბათ, ყველაზე ნაკლებად ცნობილი,

თუმცა არანაკლებ მნიშვნელოვანი გაცვლითი პროგრამა სპორტშიც

ხორციელდება. YMCA, რომელიც საქართველოში 1991 წლიდან მუშაობს,

აქტიურად ნერგავდა საქართველოში ბეისბოლსა და ქუჩის კალათბურთს; YMCA–ს ბეისბოლის გუნდმა საქართველოდან მონაწილეობაც

კი მიიღო მცირე ლიგის მსოფლიო სერიებში, აშშ-ში. რენდი ბრაუნი,

ყოფილი მთავარი ლიგის ბეისბოლის პიტჩერი (ჩამწოდებელი), მუშაობდა ატლანტის მეტროს YMCA–სთან და 1990–იან წლებში ჩამოვიდა

საქართველოში, რათა ახალგაზრდებისათვის რამდენიმე წლის განმავლობაში ესწავლებინა ბეისბოლი.

საქართველოში უკვე ძალიან პოპულარული კალათბურთიც საქართველოსა და აშშ–ის შორის თანამშრომლობის ერთ-ერთი სფეროა. ზაზა

ფაჩულიამ, აღიარებულმა ქართველმა ფორვარდმა ამერიკის კალათბურთის ეროვნულ ასოციაციის (NBA) Atlanta Hawks–ში, დააფინანსა

კალათბურთის ბანაკები საქართველოში NBA–სა და აშშ საელჩოს

დახმარებით. ბოლო პერიოდში კალათბურთის ბანაკებს ერთობლივად

აფინანსებენ აშშ საელჩო და საქართველოს ახალგაზრდული კალათბურთის ფედერაცია. 2009 წლის ზაფხულში ბანაკი მოეწყო თბილისში,

გორში, ბათუმსა და ქუთაისში; დაფინანსებაში მონაწილეობდა ასევე

ვლადიმერ სტეფანია, პირველი ქართველი, რომელმაც NBA–ში ითამაშა

და WNBA -ს ვარსკვლავი ბარბარა ტერნერი.

მშვიდობის კორპუსი საქართველოში

საქართველოს მთავრობის მოწვევით, მშვიდობის კორპუსის მოხალისეებმა საქართველოში მოღვაწეობა 2001 წლიდან დაიწყეს.

notable reformers were alumni of such programs.

Another well-known area of exchange between the United States and Georgia

has been in cultural areas.

But perhaps one of the least well-known, but no less important, areas of

collaboration between the United States and Georgia has been in sports. The

YMCA, which began working in Georgia in 1991, has been active in introducing

baseball to Georgia and street basketball; a YMCA baseball team from Georgia

has even progressed to the point where it has competed in the Little League

World Series in the United States. Randy Brown, a former Major League

Baseball pitcher, has worked with the Atlanta Metro YMCA and visited Georgia

to teach baseball to youth over the course of several years in the mid-1990s.

Basketball, already highly popular in Georgia, has been a natural area for

cooperation between Georgia and the United States, the country where

basketball was first played. Zaza Pachulia, the heralded Georgian forward for

the American National Basketball Association (NBA) team Atlanta Hawks, has

sponsored basketball camps in Georgia with the support of the NBA and the

U.S. Embassy. More recently, basketball camps have been jointly sponsored

by the U.S. Embassy and the Georgian Basketball Federation for Georgian

youth. In summer 2009, the camp was held in four cities – Tbilisi, Gori, Batumi,

and Kutaisi – and featured Vladimir Stephania, the first Georgian to play in

the NBA, and WNBA star Barbara Turner.

THE UNITED STATES PEACE CORPS

IN GEORGIA

At the invitation of the Georgian government, Peace Corps Volunteers began

zaza faCulia / Zaza Pachulia

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

serving in Georgia in 2001.

The first Volunteers served as English language educators in secondary

schools. In 2004 the program expanded its scope to include NGO Development

and later, in 2007, business support and development. During the conflict in

August 2008, Volunteers were evacuated to Armenia and closed their service

or transferred to other Peace Corps countries. Following extensive safety and

security assessments in November 2008 and March 2009, Volunteers returned

in June 2009 to once again serve the people of Georgia.

Since the beginning of the program on 2001, over 300 Volunteers have

served in Georgia exchanging skills with their counterparts, supervisors and

community members; sharing American culture; and taking a part of Georgian

culture back to the United States.

Before they can begin their assignments with Georgian organizations and

institutions, Volunteers must successfully complete an intensive pre-service

training program, which includes instruction in Georgian language and culture,

technical skills, health, and safety. During both their training and their service,

Volunteers live with Georgian families to immerse themselves in Georgian

language and culture and to truly become a part of the community they serve.

At the same time, they share their experience as an American with their host

families and communities. Volunteers do not receive a salary, but do receive

an allowance to cover their living expenses. Peace Corps began its English

Education project in Georgia in 2001 with the support and cooperation of the

Ministry of Education and Science to improve English language acquisition

of students, teachers and community members; improve teaching practices.

პირველი მოხალისე ინგლისური ენის მასწავლებლად მუშაობდა საშუალო

სკოლებში. 2004 წელს პროგრამა გაფართოვდა და მოიცვა არასამთავრობო ორგანიზაციები. მოგვიანებით, 2007 წლიდან, პროგრამამ

მიზნად ბიზნესის მხარდაჭერა და განვითარება დაისახა.

მშვიდობის კორპუსი ბიზნესისა და სოციალური მეწარმეობის პროექტის

განხორციელებას 2007 წლიდან შეუდგა, ეკონომიკის განვითარების

სამინისტროს მხარდაჭერითა და თანამშრომლობით. პროექტის მიზანი

მცირე ბიზნესის, ორგანიზაციების, საზოგადოებრივი ჯგუფებისა და

არასამთავრობო ორგანიზაციების სხვადასხვა პროგრამაში მონაწილეობის უზრუნველყოფა იყო, მათი მენეჯმენტისა და ბიზნესპრაქტიკის

გაუმჯობესების გზით.

ბიზნესისა და სოციალური მეწარმეობის პროექტის ფარგლებში, მოხალისეებმა დააფუძნეს სამეწარმეო კლუბები, სადაც გაერთიანდნენ

უნივერსიტეტის სტუდენტები, აგრეთვე, სხვა დაინტერესებული პირები.

მოხალისეებმა მათ შეასწავლეს ბიზნესის უნარ-ჩვევები: გაყიდვები,

ბიზნეს-დაგეგმვა, მართვა და მარკეტინგი.

2008 წლის აგვისტოს კონფლიქტის დროს, მოხალისეები გადაიყვანეს

სომხეთში. 2008 წლის ნოემბერსა და 2009 წლის მარტში ქვეყნის

უსაფრთხოება დადებითად შეფასდა, რის შემდეგაც, 2009 წლის ივნისში, მოხალისეები უკან დაბრუნდნენ, რათა ისევ დახმარებოდნენ

ქართველ ერს.

2001 წლიდან მოყოლებული, 300 მოხალისეზე მეტმა იმსახურა საქართველოში, გაუზიარა თავისი გამოცდილება ქართველ კოლეგას,

მენეჯერსა და საზოგადოების სხვა წევრს, გააცნო მათ ამერიკული

კულტურა, ამერიკელებთან კი ქართული კულტურის ნაწილი წაიღო.

ტრენინგისა და მუშაობის დროს მოხალისე ცხოვრობს ქართულ ოჯახში, რათა კარგად შეისწავლოს ქართული ენა და კულტურა და გახდეს

იმ საზოგადოების ჭეშმარიტი წევრი, სადაც მსახურობს. ამავე დროს,

მოხალისე მასპინძელ ოჯახსა და საზოგადოებას უზიარებს თავისი,

როგორც ამერიკელის, გამოცდილებას. მოხალისე არ იღებს ხელფასს; მას

უხდიან გარკვეულ თანხას საცხოვრებელი ხარჯების ასანაზღაურებლად.

საქართველოში, 2001 წელს, მშვიდობის კორპუსმა განახორციელა

ინგლისური ენის განათლების პროექტი განათლებისა და მეცნიერების

სამინისტროს ხელშეწყობითა და თანამშრომლობით.

მოხალისეები ატარებენ მასწავლებელთა ტრენინგს იმ რეგიონებში,

სადაც პედაგოგისთვის ნაკლებად ხელმისაწვდომია პროფესიული

განვითარების შესაძლებლობა. მოხალისეები პედაგოგებს უზიარებენ

საკომუნიკაციო და თვალსაჩინოების მეთოდებს შეზღუდული რესურსების ფონზე. გარდა პედაგოგიური და ტრენინგთან დაკავშირებული

მოვალეობისა, მოხალისეები აქტიურად მონაწილეობენ ახალგაზრდული

განვითარების პროექტებში, რაც მორგებულია ადგილობრივი საზოგადოების საჭიროებებს.

ჩვენი მომავლის ბავშვები:

ქართველ-ამერიკელი თაობა

ქართველი და ამერიკელი მშობლების ბავშვები ორი კულტურის ნამდვილი ასიმილაციის ნიმუშს წარმოადგენენ. არ აქვს მნიშვნელობა,

თუ რამდენად კარგად და ეფექტურად სწავლობენ ქართველ-ამერიკელი

მშობლები მეუღლის ენას, რამდენად კარგად ეჩვევიან კულტურას ან

იღებენ მეუღლის მოქალაქეობას, ისინი მაინც რჩებიან საკუთარი

ფესვების ერთგულნი.

ქართველ-ამერიკელი ბავშვები ჩვენი მომავლის ბავშვებია: შერეული

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 61 ]

კულტურული პიროვნულობით, ერებისთვის დამახასიათებელი ნიუანსების, ტემპებისა და წინააღმდეგობების აღქმის თვითნაბადი უნარით.

ერთ-ერთი უმთავრესი პრობლემა, რომლის წინაშეც ქართულ-ამერიკულ

ოჯახები აღმოჩნდებიან ხოლმე, არის მათი შვილების განათლება.

სად უნდა მიიღონ მათმა ბავშვებმა ამერიკული სტილის განათლება,

თუ ისინი საქართველოში ცხოვრობენ და როგორ განვითარდნენ და

შეინარჩუნონ ქართული ენა, თუ მათი ოჯახები აშშ-ში ცხოვრობენ?..

გამომდინარე იქიდან, რომ ქართულ-ამერიკული ოჯახები ან ორივე

ქვეყანაში ცხოვრობენ, ან სურთ, შვილებს ამერიკაში მიაღებინონ

უმაღლესი განათლება, ბევრი მათგანი ირჩევს ამერიკული ორიენტაციის

ან ამერიკაში აკრედიტირებულ სკოლებს თბილისში. ასეთი სკოლებია:

QSI თბილისი, ახალი სკოლა, ამერიკული აკადემია.

ამერიკული ბიზნეს-ინტერესები

საქართველოში

1998 წლის მიწურულს საქართველოში ამერიკის ინტერესების წარმომადგენელ ბიზნესმენთა ჯგუფი შეიკრიბა, რათა გამოეკვლიათ და

განესაზღვრათ ამერიკის, საქართველოსა და საერთაშორისო ბიზნესის

საერთაშორისო ასოციაციის არსებობის საჭიროება. არაკომერციული

ორგანიზაცია `ამერიკის სავაჭრო პალატა საქართველოში~ ოფიციალურად 1998 წლის 29 სექტემბერს დარეგისტრირდა. მისი მიზანია

საქართველოს, ამერიკასა და საერთაშორისო საზოგადოებას შორის

კომერციული ურთიერთობების ჩამოყალიბება.

Peace Corps Volunteer teachers work in towns and villages in the regions with

secondary schools to expand and enhance their English language programs.

Volunteers assist in improving English communication and critical thinking skills

of students through classroom instruction and extra-curricular activities and

in enhancing existing English language learning resources by developing or

acquiring supplementary learning materials for local schools and communities.

Volunteers also work closely with Georgian English teachers to introduce and

enhance communicative teaching methods through team teaching, collaborative

lesson planning and by conducting teacher training actvities.

Volunteers have also conducted teacher trainings in the regions where teachers

have little access to professional development opportunities. Volunteers focus

on teaching the communicative method and creating visual aids with few

resources. In addition to their teaching and training responsibilities

Volunteers have been very active and involved in developing sustainable

youth development projects based on community needs. Volunteers promote

healthy lifestyles among students and community members, addressing topics

such as alcohol and drug awareness, nutrition, responsible decision making,

HIV/AIDS awareness, and leadership skills, both in the classroom and in

community education projects.

Peace Corps began its Business & Social Entrepreneurship (BSE) project

in 2007, with the support and collaboration of the Ministry of Economic

Development, to help small businesses, organizations, community groups and

NGOs engage in sustainable programs by developing improved management

and business practices.

Volunteers in this program work with organizations promoting business and

social development by providing training in business skills, business planning,

financial planning, strategic planning and project design and management. They

also assist organizations and businesses develop strategic and sustainable

business and funding plans.

Volunteers have been effective in helping businesses to build national and

international linkages and linking buyers and suppliers. Volunteers also advise

businesses, organizations, community and youth groups on entrepreneurial

projects. BSE Volunteers have started entrepreneurship clubs in their communities

for the university level students, or other interested community members teaching

business skills including sales, business planning, management and marketing.

CHILDREN OF OUR FUTURE:

GEORGIAN-AMERICAN CHILDREN

Children born to Georgian and American parents represent a true assimilation of

the two cultures. Now matter how effectively the parents of Georgian-American

children learn the language, adapt to the culture, or even take the citizenship

of their spouses, they will always remain rooted in the identity of their birth.

Georgian-American children are the children of our future: rooted inextricably

in a mixed cultural identity, with an inborn understanding of and appreciation

for the nuances, cadences and contradictions of the two cultures.

One of the challenges facing Georgian-American couples is how to educate their

children so that they are able to transition seamlessly between Georgian-based

and U.S. schools if residing in Georgia – and conversely, how to develop and

maintain Georgian language capability and cultural studies if living in the U.S.

Because many Georgian-American families have either lived in both countries,

or intend for their children to complete higher education in the U.S., many

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

families have opted for a number of U.S.-oriented and/or accredited schools

operating in Tbilisi. Amongst others: QSI Tbilisi, New School, American Academy.

AMERICAN BUSINESS

INTERESTS IN GEORGIA

In late 1998 a group of leading businesspeople representing American interests

in Georgia convened to further examine and define the need for an international

association of American, Georgian and international businesses. The American

Chamber of Commerce in Georgia was officially registered in Georgia as a

non-profit non-commercial organization on September 29, 1998.

The Chamber protects and promotes the common economic interests of its

members and represents their opinions on all types of business matters while

striving to facilitate constructive solutions to economic issues concerning

Georgia-US business relations.

The Chamber promotes its goals by establishing relations with key policy

makers and appropriate governmental bodies in both the US and Georgia

on subjects of interest to its members. Additionally, the Chamber collects

and disseminates timely information concerning areas of interest, organizes

conferences and seminars, works on legislative initiatives of concern to the

business community in Georgia, and most importantly, provides an ongoing

forum for members of the American business community to gather to share

knowledge, experiences, problems and solutions.

Roundtable meetings and business luncheons held each month provide AmCham

members the chance to meet with and get to know their fellow members of

the business community in an informal setting.

პალატა იცავს მისი წევრების ეკონომიკურ ინტერესებს და წარმოადგენს

მათ მოსაზრებებს ნებისმიერ ბიზნეს-საკითხზე, საქართველო-ამერიკის

ბიზნეს ურთიერთობებთან დაკავშირებული ეკონომიკური საკითხების

კონსტრუქციული გადაწყვეტილებების ძიებისას.

პალატა მისი წევრებისთვის საინტერესო საკითხების მოგვარების

მიზნით, ურთიერთობს ქართველ და ამერიკელ უფლებამოსილ პირებთან

და სახელმწიფო მოღვაწეებთან, დროულად აგროვებს და ავრცელებს

ინფორმაციას, აწყობს კონფერენციებსა და სემინარებს, მუშაობს

საკანონმდებლო ინიციატივებზე, რომლებიც ეხება საქართველოში

ბიზნესმენთა საზოგადოებას და რაც მთავარია, აწყობს ამერიკის

ბიზნეს საზოგადოებისათვის ფორუმს ცოდნის, გამოცდილების, პრობლემების, მათი გადაწყვეტის გზების გაზიარების მიზნით.

ყოველთვიურად მრგვალ მაგიდასთან გამართული შეხვედრები და ბიზნეს-ლანჩები საშუალებას აძლევს ამერიკის სავაჭრო პალატის წევრებს,

არაფორმალურ გარემოში შეხვდნენ და გაეცნონ თავის კოლეგებს

ბიზნესის სამყაროდან. ყოველთვიურად გამართული შეხვედრები მრგვალ

მაგიდასთან მოიცავს აშშ-ს საელჩოს კერძო ბრიფინგებს საქართველოში

შექმნილ პოლიტიკურ და ეკონომიკურ საკითხებთან დაკავშირებით

და პალატის წევრთა მიერ ახალი საქონლისა თუ სერვისის წარდგენას.

პალატა გამოსცემს საქართველოში და მთლიანად კავკასიაში ყველაზე

გავრცელებულ ინგლისურენოვან ბიზნეს-თემატიკის მქონე ჟურნალს

Investor.ge -ს.

ამერიკის სავაჭრო პალატის ძირითადი ბირთვია მისი კომიტეტები,

რომლებიც დაკომპლექტებულია ექსპერტებით შესაბამისი სფეროებიდან.

პალატის წევრებს საქართველოში ინვესტირების და ბიზნესის კეთების

მნიშვნელოვანი გამოცდილება გააჩნიათ.

devid li, vera qobalia / DAVID LEE, VERA KOBALIA jon basi / JON BASS

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 63 ]

A merican Chamber of Commerce in Georgia (AmCham) is the largest

international business chamber in Georgia with up to 200 company

members. Founded in 1998, AmCham's primary objective is to

promote US - Georgia ties and the improvement of the business

environment in Georgia. We do this by working with the government

to help shape improvements in the business regulations, facilitating connections

between Georgian and international investors and by supporting business and

government links.

This is done in a range of ways. Through regular meetings we keep members

in contact with senior officials in the government of Georgia, the US Embassy and

each other. Our magazine, Investor.ge, is the premier business magazine in the

country and provides insights into changes in the economy and updates on the

deals being done and the personalities behind them. Finally, our committee-work

provides a vehicle for collecting opinions, conducting research and lobbying the

government on particular issues of importance to our members and the business

community more widely.

The various AmCham Committees are vital tools in achieving this goal. The

past year has seen the revival of AmCham’s ITT committee and the launch of

three new committees: Commercial Law & Tax, Corporate Social Responsibility

and Agribusiness. We plan to continue working to strengthen our committees and

to create new ones with which we will be better equipped to raise awareness of

issues affecting our members, to better promote our businesses and to strengthen

sectorial awareness & cooperation.

This is a challenging time in Georgia but, as always, with challenges come

the opportunities for even greater positive developments in the country and we

feel that, working together, we will be able to help these happen.

ა

მერიკის სავაჭრო პალატა საქართველოში - უდიდესი საერთაშორისო

ბიზნეს პალატაა საქართველოში, რომელიც 200-მდე წევრს

ითვლის. 1998 წელს დაარსებული ამერიკის სავაჭრო პალატის

მთავარი მიზანია აშშ-საქართველოს კავშირების გამტკიცება

და ბიზნეს-გარემოს გაუმჯობესება საქართველოში. ჩვენ ამას

ვახორციელებთ მთავრობასთან თანამშრომლობით, ვეხმარებით რა

მათ ბიზნესთან დაკავშირებული დებულებების დახვეწაში, საქართველოს,

უცხოელ ინვესტორებთან დაკავშირებასა და ბიზნესისა და სახელმწიფოს

კავშირების მხარდაჭერაში.

ამის გახორციელება სხვადასხვა გზით ხდება. რეგულარული შეხვედრების

საშუალებით ჩვენ ვუზრუნველვყოფთ ჩვენი პალატის წევრებთა კონტაქტს

საქართველოს მთავრობის მაღალი თანამდებობის პირებთან, აშშ-ს

საელჩოსა და ერთმანეთთან. ჩვენი ჟურნალი Investor.ge წამყვანი ბიზნეს

ჟურნალია საქართველოში; იგი გვაწვდის ანალიტიკურ სურათს ეკონომიკაში

მიმდინარე ცვლილებების შესახებ, ასევე - ინფორმაციას მათ შესახებ

ვინც ამ პროცესების უკან დგას. და ბოლოს, ჩვენი კომიტეტის მუშაობა

ფაქტობრივად, აზრთა დაგროვების საშუალებაა; იგი აწარმოებს კვლევებს და

უზრუნველყოფს პალატის წევრთან ლობირებას მთავრობისათვის (ამა თუ იმ

საკითხთან დაკავშირებით) და უფრო დიდი მაშტაბით კი - ბიზნესისათვის.

ჩვენი სავაჭრო პალატის კომიტეტები ამ მიზნების გახორციელებისათვის

აუცილებელი ინსტრუმენტებია. გასულ წელს ჩვენ მოწმენი გავხდით ამერიკის

სავაჭრო პალატის ITT კომიტეტის აღდგენის და სამი ახალი კომიტეტის

შექმნის: სავაჭრო კანონი და გადასახადი, კორპორატიული სოციალური

პასუხისმგებლობა და აგრობიზნესი. ვგეგმავთ, კვლავაც გავაგრძელოთ

მუშაობა არსებული კომიტეტების გამტკიცების კუთხით და შევქმნათა

ახალი კომიტეტები, რომლებიც ჩვენი პალატის წევრთათვის საინტერესო

საკითხების შესახებ ინფორმირებულობის გაზრდის კიდევ უფრო მეტ

საშუალებას მოგვცემს; ხელს შეუწყობს ჩვენი ბიზნესების წარმოჩენას,

გააძლიერებს მათ ცნობადობასა და მათთან თანამშრომლობას.

ეს საქართველოსთვის სხვადასხვა გამოწვევებით სავსე პერიოდია, მაგრამ,

როგორც წესი, გამოწვევებს ქვეყნის განვითარებისათვის აუცილებელი

კიდევ უფრო დიდი, სიკეთის მომტანი შესაძლებლობები მოსდევს და ჩვენ

ვგრძნობთ, რომ ერთობლივი მუშაობით შევძლებთ, ყოველივე ამას ხორცი

შევასხათ.

THIS IS A CHALLENGING TIME IN GEORGIA BUT, AS ALWAYS, WITH

CHALLENGES COME THE OPPORTUNITIES FOR EVEN GREATER

POSITIVE DEVELOPMENTS IN THE COUNTRY.

რ. მაიქლ კოგვილი: როგორც წესი, გამოწვევებს ქვეყნის

განვითარებისათვის აუცილებელი კიდევ უფრო დიდი,

სიკეთის მომტანი შესაძლებლობები მოსდევს.

R. Michael Cowgill President

რ. მაიქლ ქაუგილი

R. Michael Cowgill

რ. მაიქლ კოგვილი

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

Diplomatic career began at the Ministry of Foreign Affairs of Georgia, where he worked in various positions. The period when he served as an Ambassador of Georgia to the US is

associated with significant diplomatic achievements such as visits between the presidents of the two countries to Georgia and the US, a free trade agreement with the US, the issuance

of long-term American visas for the citizens of Georgia, and the establishment of the term “occupation” in US official documents.

დიპლომატიური კარიერა საქართველოს საგარეო საქმეთა სამინისტროში დაიწყო, სხვადასხვა რანგის პოზიციებზე მუშაობით. მისი ამერიკაში ელჩობის პერიოდი

უკავშირდება ისეთ მნიშვნელოვან დიპლომატიურ წარმატებებს, როგორიც იყო საქართველოსა და ამერიკის პრეზიდენტების გაცვლითი ვიზიტები, ამერიკასთან მიღწეული

თავისუფალი ვაჭრობის შეთანხმება, საქართველოს მოქალაქეებისათვის გრძელვადიანი ამერიკული ვიზების გაცემა, ტერმინ „ოკუპაციის“ დამკვიდრება ამერიკის

სახელმწიფო დოკუმენტებში და სხვა.

Temur Iakobashvili

თემურ იაკობაშვილი

თემურ იაკობაშვილი:

BARACK OBAMA

TEMUR IAKOBASHVILI

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 65 ]

ბატონო თემურ, რა გამოწვევების წინაშე აღმოჩნდით, როდესაც

ამერიკის შეერთებულ შტატებს ეწვიეთ საქართველოს

სრულფლებიანი ელჩის სტატუსით?

ამერიკის შეერთებული შტატები არასდროს ყოფილა ჩემთვის უცხო

ქვეყანა. სახელმწიფო მინისტრად დანიშვნამდე, საგარეო საქმეთა

სამინისტროში, ამერიკის დეპარტამენტს ვხელმძღვანელობდი. მოგვიანებით, ბატონ ალექსანდრე რონდელთან ერთად დავაფუძნე

საქართველოს სტრატეგიისა და საერთაშორისო ურთიერთობების

კვლევის ფონდი, სადაც ჩვენი მთავარი პარტნიორები ამერიკელები

იყვნენ. კვლევითი ფონდის მუშაობის ფარგლებში, აქტიურად ვთანამშრომლობდით როგორც ამერიკაში არსებულ კვლევით-ანალიტიკურ

ორგანიზაციებთან, ასევე პოლიტიკოსებთან. აქედან გამომდინარე,

ჩემთვის ამერიკაში ჩამოსვლა არ ჰგავდა უცხო მიწაზე მოხვედრას.

სახელმწიფო მინისტრობის პერიოდში ძალიან ინტენსიური ურთიერთობები გვქონდა ამერიკის მთავრობასთან მთელ რიგ საკითხებთან დაკავშირებით და ჩემთვის საქართველოს ელჩის სტატუსით

ამერიკაში ჩამოსვლა უფრო ჰგავდა ადრე დაწყებული საქმიანობის

განსხვავებულ ეტაპზე გაგრძელებას. სამწუხარო ფაქტია, რომ ის ორი

ადამიანი, რომლებიც ამერიკაში დიპლომატიური გზების გაკვალვაში

უნდა დამხმარებოდნენ და რომლებზეც დიდ იმედებს ვამყარებდი,

გარდაიცვალნენ იმავე წელს, როდესაც ამერიკაში ელჩად დავინიშნე.

ესენი იყვნენ რიჩარდ ჰოლბრუკი და რონალ ასმუსი, რომლებიც

ჩემი პირადი და საქართველოს დიდი მეგობრები იყვნენ. თავად ის

ფაქტი, რომ ამ ორ ადამიანთან წარსული ურთიერთობა და საერთო

მეგობრები მაკავშირებდა, დამეხმარა ჩემი ელჩობის საწყის ეტაპზე.

განვითარების რა ეტაპზე იყო ქართულ-ამერიკული დიპლომატიური ურთიერთობები იმ დროს, როდესაც ელჩად დაინიშნეთ

ამერიკის შეერთებულ შტატებში?

ქართულ-ამერიკული ურთიერთობების ისტორიას თუ გადავავლებთ

თვალს, საინტერესო დინამიკას აღმოვაჩენთ. ჯერ კიდევ უფროსი ბუში

ამბობდა, რომ საბჭოთა კავშირის დაშლა არ იყო სწორი მოვლენა,

მან ეს კიევში განაცხადა. საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ დაიწყო

ჰუმანიტარული და ტექნიკური დახმარებები ამერიკის შეერთებული

შტატებიდან და იყო მცდელობა, რომ ურთიერთობები გადაგვეყვანა

თანამშრომლობის რელსებზე და არ დავრჩენილიყავით მხოლოდ

დახმარების მიმღებ ქვეყნად. საკმაოდ კარგი ურთიერთობები ჩამოყალიბდა უკვე უმცროსი ბუშის ადმინისტრაციასთან, რომელიც

საქართველოსაც ესტუმრა 2005 წელს. მე უკვე დამხვდა ობამას

ადმინისტრაცია. ეს ის პერიოდია, როდესაც საქართველო-რუსეთის

ომი დასრულებულია და ობამა ცდილობს ბუშის ადმინისტრაციის

What were the challenges you faced when you first

visited the United States as the Plenipotentiary

Ambassador of Georgia?

The United States has never been an alien country for me. Before

my appointment as a State Minister, I was in charge of the US

Department under the Ministry of Foreign Affairs. Later, together

with Mr. Alexander Rondell I founded the Georgian Foundation for

Strategic and International Studies, where our main partners were

Americans. Within the framework of the research foundation, we

were cooperating with research and analytical organizations and

politicians in the US. Therefore, my arrival to the US was not like a

visit to a foreign land.

During my service as a State Minister we had very strong relations

with the US government regarding a number of issues and my

nomination as an Ambassador of Georgia to the US was more like

a continuation of earlier work though on a different level. Sadly, the

two people, who were supposed to help me in paving the diplomatic

ways to the US and in whom I placed great hopes passed away the

same year I was nominated. These were Richard Holbrooke and

Ronald Asmus – my dear friends and great supporters of our country.

My past friendship with these two people and our common friends

helped me during the initial stage of my work as an ambassador.

At what stage were Georgian-American diplomatic relations

at the time of your nomination as an Ambassador of Georgia

to the Unites States?

If you take a look at the history of Georgian-American relations, you

will find interesting dynamics. In his time, George H. W. Bush said

that the collapse of the Soviet Union was a mistake. He made that

statement in Kiev. After the collapse of the Soviet Union, the United

States started providing humanitarian and technical assistance.

There were attempts to bring our diplomatic relations to a new

level of cooperation and not to simply remain assistance recipient

country. Quite good relations were formed with the administration

of George W. Bush Junior, who visited Georgia in 2005.

I was appointed as an Ambassador during the Obama administration.

This was a period when the war between Georgia and Russia was over

and Obama was trying to distance himself from the policy of Bush’s

administration. Foreign policy priorities were being altered. There was

a threat of Georgia being omitted from the list of priorities. Therefore,

my objective was to achieve some success in that main direction. The

primary objective was to maintain Georgia as a country of interest for

INTERVIEW WITH

TEMUR IAKOBASHVILI

By Demna Devdariani

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

პოლიტიკისგან დისტანცირებას და იცვლებოდა საგარეო პოლიტიკური

პრიორიტეტები. არსებობდა საქართველოს პრიორიტეტების სიიდან

ამოვარდნის საშიშროება. აქედან გამომდინარე, ჩემი ამოცანა მდგომარეობდა რამდენიმე, მთავარი მიმართულებით წარმატების მიღწევაში. უპირველეს ამოცანას წარმოადგენდა საქართველოს შენარჩუნება

ამერიკის ინტერესებში. მეორე ამოცანა უკავშირდებოდა ოკუპირებულ

ტერიტორიებს (ეს ის პერიოდია, როდესაც რუსეთი ცდილობს ოკუპირებული ტერიტორიების აღიარებას საერთაშორისო არენაზე) და ტერმინ

„ოკუპაციის“ დამკვიდრებას, რომელიც ამერიკელებს თავდაპირველად

არ მოსწონდათ და ასევე აფხაზებისა და ოსებისათვის ნეიტრალური

სამგზავრო დოკუმენტის აღიარების საკითხი, რომელიც ჩემი ელჩობის

პერიოდში განხორციელდა. შემდეგი თემა იყო ამერიკასთან კონკრეტული

მიმართულებების განვითარება, რომლებიც ძირითადად დაკავშირებული

იყო ეკონომიკის, განათლებისა და ჰუმანიტარულ საკითხებთან. ჩვენ

აქტიურად ვითხოვდით შესაბამის ფინანსურ მხარდაჭერას ათასწლეულის

გამოწვევის ფონდისაგან ტექნოლოგიური უნივერსიტეტისათვის. ასევე

არსებობდა მთელი რიგი პროგრამები ეკონომიკური განვითარების

სფეროში, მათ შორის თავისუფალი ვაჭრობის ხელშეკრულება ამერიკის

შეერთებულ შტატებთან. ახალი ტექნოლოგიების მოზიდვა საქართველოში

ასევე წარმოადგენდა თანამშრომლობის მნიშვნელოვან მიმართულებას.

რაღა თქმა უნდა, ყოველი ელჩისთვის პრიორიტეტულია მისი მთავრობის

მეთაურის ოფიციალური და არა სამუშაო ვიზიტი შედგეს მისი ლოკაციის

ქვეყანაში, ეს იყო მნიშვნელოვანი ზრუნვის საგანიც. სამხედრო თანამშრომლობის საკითხებში გარდატეხის შეტანა იყო წამყვანი პრიორიტეტი,

რადგან იმ პერიოდში ჩვენ ვიმყოფებოდით დე-ფაქტო იზოლაციაში,

რადგან იარაღს ვერ ვყიდულობდით ვერც ამერიკიდან და ვერც ნატიოს

წევრი, პარტნიორი ქვეყნებიდან.

ჩემი პირველი შეხვედრები ამერიკის სახელმწიფო დეპარტამენტში

იწყებოდა სამი საკითხის განხილვით, მეკითხებოდნენ, თუ რა ხდებოდა

საქართველოს პროფ-კავშირებში; თედო ჯაფარიძის დიპლომატიური

პასპორტის შესახებ, რომელიც მას რატომღაც ჩამოართვეს; ხოლო მესამე საკითხი იყო საქართველოში იმ დროს დაკავებული ისრაელელი

ბიზნესმენი. მე ვუხსნიდი, რომ მსგავს საკითხებზე სასაუბროდ არ ვიყავი

ჩამოსული, ხოლო ეს საკითხები მათ შეეძლოთ განეხილათ საქართველოს

საელჩოს, მაგალითად, მესამე მდივანთან. მე მათ განვუმარტე, რომ

ჩემი ამერიკაში ჩამოსვლის მიზანი სტრატეგიული თანამშრომლობის

საკითხები იყო.

ზოგადად, ელჩის მუშაობა საკმაოდ სპეციფიური თემაა, ანუ როგორც

დააყენებ საკითხს, ისე დაგელაპარაკებიან. ჩემი, როგორც ელჩის

პრიორიტეტი არ იყო მსგავსი საკითხების მოსმენა და თავის დახრა, მე

მინდოდა შედეგებზე ორიენტირებული დიალოგისა და თანამშრომლობის

ფორმატი მათთან, მქონდა საკმაოდ დიდი ამბიციები სტრატეგიული პაthe US. The second objective was related to the occupied territories

(in this period Russia was trying to achieve the recognition of the

occupied territories on an international arena) and the establishment

of the term “occupation” which was initially disliked by the Americans,

as well as the issue of recognition of the neutral travel documents for

Abkhazians and Ossetians achieved during my ambassadorial period.

The next issue was the development of concrete directions, mainly

related to the economy, education and humanitarian issues. We were

actively requesting the relevant financial support from the Millennium

Challenge Fund for the Technological University. There were a number

of programs in the field of economic development, including a free

trade agreement with the United States. Bringing new technology

to Georgia was also a significant direction of cooperation. Of course,

for every Ambassador the priority is to arrange officially and not a

working visit with the head of the government to its country. This

also was a subject of considerable care. Making a breakthrough in

the field of military cooperation was a primary priority, as we were

in de-facto isolation at that time, we could not buy weapons either

from the US or partner NATO member countries.

My first meetings at the US State Department always concerned

three issues. I was asked what was happening in Georgian trade

unions; why Tedo Japaridze's diplomatic passport was confiscated

for some reason; And the third issue was the Israeli businessman

who was detained in Georgia at that time. I was explaining that

the aim of my visit was not the discussion of such issues and that

these issues could be discussed with the Embassy of Georgia, for

example, with the Third Secretary. I was explaining to them that

the purpose of my visit was strategic cooperation.

In general, the Ambassador's work is quite peculiar, you will be

treated as you position yourself. My priority of an Ambassador was

not to listen to such issues and to bow my head. My aim was resultsoriented dialogue and cooperation with them, I had a great deal of

ambitions of establishing a strategic partnership. At these meetings,

I raised issues regarding the visit of my country's president to the

United States, grant from the Millennium Challenge Fund, free trade

regime and the non-recognition policy with regard to the occupied

territories of Georgia. These topics were completely new to them,

for instance, the Millennium Challenge Fund had never had issued

a grant for educational programs and only funded infrastructural

projects. These issues were very ambitious for a small country.

We must not forget that here we are talking about the capital

of the country, Washington D.C., where daily official visits of the

leaders of various countries are a way of life. Just imagine the scale

ამერიკულ-ევროპული ურთიერთობების სპეციალისტი. ავტორი რუსეთ-საქართველოს ომის

შესახებ დაწერილი წიგნისა: „პატარა ომი, რომელმაც შეძრა მსოფლიო“.

„საქართველომ წააგო ეს ომი. მან დაკარგა ტერიტორია და პრესტიჟი. ამ ომით არც აფხაზეთს და სამხრეთ ოსეთს მოუგიათ. ის წამგებიანი იყო დასავლეთისთვისაც, იმიტომ რომ

ევროპის უსაფრთხოების სისტემამ არ იმუშავა ისე, როგორც უნდა ემუშავა. სამწუხაროდ, არც იმ

დოკუმენტებმა და კომუნიკეებმა იმუშავა, რომლებსაც ოცი წლის განმავლობაში ვამზადებდით.

როგორ განვითარდება მოვლენები, ამაზე მზა პასუხი არავის აქვს, ეს წიგნი ამიტომაც დაიწერა, რომ გაგვეანალიზებინა საკუთარი შეცდომები. მისი ბოლო თავი ჯერ არ დაწერილა.“ - თქვა

რონალდ ასმუსმა საქართველოში, 2010 წლის 15 აპრილს ბიოლის ფონდში გამართულ პრეზენტაციაზე.

„სავალდებულო საკითხავი მათთვის, ვისაც სურს გაიგოს, თუ რა მოხდა კულისებს მიღმა

რუსეთ-საქართველოს ომში და როგორ დატოვა დასავლეთმა თბილისი რუსეთის აგრესიის პირისპირ,“ - სენატორი ჯონ მაკკეინი. ამ ნაშრომის წაკითხვას ვურჩევ ყველას, ვისაც ადარდებს

ევროპა და მისი სამეზობლო, ხოლო რუსეთ-საქართველოს აგვისტოს ომის ქრონიკის მისეული

აღწერა არ უნდა გამორჩეს ამ რეგიონის ნამდვილ გულშემატკივარს.“- მადლენ ოლბრაიტი, ამერიკის

შეერთებული შტატების სახელმწიფო მდივანი, 1997-2001.

“Georgia lost the war. It lost the territories and prestige. Neither Abkhazia nor South Ossetia have

won this war. It was a lose-lose situation for the West as well as the Europe’s security system didn’t

work the way it was supposed to. Unfortunately, neither have the documents and communiques

that we’ve been preparing over the years worked. There are no ready answers to how the events

might be developing in the future. That was the purpose of this book to analyze own mistakes.

Though, the last chapter of the book has not been written yet.” – said Ronald Asmus in Georgia at

the presentation held in Boll Foundation on April 15, 2010.

“Required reading if you want to know what really happened behind the scenes in the Russo-Georgian

war - and how the West let Tbilisi down in the face of Russian aggression.”- Senator John McCain

“His writing should be required reading for those who care about Europe and its neighborhood, and

his account of the August 2008 Russo-Georgia war is one that no one who cares about the region

should miss.”-Madeleine K. Albright, U.S. Secretary of State, 1997-2001.

RONALD D. ASMUS

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 67 ]

რტნიორობის ჩამოყალიბებასთან მიმართებაში. აღნიშნულ შეხვედრებზე

ვაყენებდი საკითხებს ჩემი ქვეყნის პრეზიდენტის ამერიკაში ვიზიტთან

დაკავშირებით, ათასწლეულის გამოწვევის ფონდისგან მისაღები გრანტის

თაობაზე, თავისუფალი ვაჭრობის რეჟიმსა და საქართველოს ოკუპირებული ტერიტორიების არაღიარების პოლიტიკასთან დაკავშირებით.

აღნიშნული თემები სრულიად ახალი იყო მათთვის, მაგალითად, იქამდე

ათასწლეულის გამოწვევის ფონდს არასოდეს არ ჰქონდა გრანტი გაცემული საგანმანათლებლო პროგრამებზე და მხოლოდ ინფრასტრუქტურულ

პროექტებს აფინანსებდა. აღნიშნული საკითხები ძალიან ამბიციური იყო

საქართველოს ზომის ქვეყნისთვის.

არ უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ჩვენ ვსაუბრობთ იმ ქვეყნის დედაქალაქზე

- ვაშინგტონზე, სადაც ყოველ დღე ოფიციალური ვიზიტით იმყოფება

რომელიმე ქვეყნის ლიდერი. წარმოიდგინეთ კონკურენციის მასშტაბი ამ

ქალაქში. დიპლომატიურ წარმომადგენლებს შორის უზარმაზარი შეჯიბრია. ვაშინგტონში აუცილებელია, რომ ერთდროულად ჩანდე რამდენიმე

ადგილას, კონგრესში, მედიაში, აკადემიურ სფეროში. როდესაც ელჩად

ინიშნები, გაქვს შენი გეგმა, რას გინდა, რომ მიაღწიო ელჩად მუშაობის

მანძილზე, ყოველშემთხვევაში, ნორმალური ელჩები ასე იქცევიან.

როდესაც ჩემი ელჩად მუშაობის წელიწადნახევარს ვაანალიზებ,

ვფიქრობ, რომ დასახულ მიზნებს მაქსიმალურად მივაღწიე. მივიღეთ

გრანტი ათასწლეულის გამოწვევის ფონდიდან განათლების პროგრამების

დაფინანსებაზე, გაიმართა საქართველოს პრეზიდენტის ოფიციალური

ვიზიტი ამერიკაში, რომელიც უმაღლესი დონის იყო, კონგრესის მიერ

ერთხმად იქნა მიღებული საქართველოს მხარდამჭერი რეზოლუციები.

აგრეთვე, ნეიტრალური სამგზავრო დოკუმენტების აღიარება და ტერმინი

ოკუპაციის „ჩაცემენტება“ მოხდა ოფიციალურ დოკუმენტებში. ასევე,

მივაღწიეთ „გარღვევებს“ სამხედრო თანამშრომლობისა და 10-წლიანი

ვიზების მიღების თვალსაზრისით. მე ვფიქრობ, იმ წელიწადნახევრის

მანძილზე ჩვენ მნიშვნელოვან წარმატებებს მივაღწიეთ და თვისობრივად

ახალ ეტაპზე გადავიდა ამერიკა-საქართველოს ურთიერთობები და ეს

იმ პირობებში, როდესაც ობამას ადმინისტრაციას მაინცდამაინც არ

აინტერესებდა საგარეო პოლიტიკა.

როგორ იწყებოდა საქართველო-ამერიკის ურთიერთობების ჩამოყალიბება და რა შედეგებამდე მივედით ამერიკის ბოლო 4 პრეზიდენტის ადმინსტრაციასთან მუშაობის მანძილზე?

მე არ მახსენდება ჩემი წინამორბედი ელჩებიდან, რომ რომელიმე

ყოფილიყო წარუმატებელი, რადგან ყოველ ელჩს ხვდებოდა საკმაოდ

სპეციფიკური სიტუაცია და კონტექსტიდან გამომდინარე, ამოცანები

განსხვავებული იყო. ამერიკაში საქართველოს პირველი ელჩის, პეტრე

ჩხეიძის დროს გადაიდგა პირველი დიპლომატიური ნაბიჯები, ხოლო უკვე

თედო ჯაფარიძის დროს დამყარდა ურთიერთობები. მე მახსოვს ერთი

შეხვედრა თბილისში იმ დროს, როდესაც თედო ჯაფარიძე ჯერ კიდევ

ედუარდ შევარდნაძის მრჩეველი იყო. მას ჰქონდა შეხვედრა ამერიკიდან

ჩამოსულ ერთ-ერთ ჯგუფთან. მაშინ ჩვენი თხოვნა იყო, რომ შეხვედრა

გვქონოდა იმდროინდელი სახელმწიფო მდივნის მოადგილესთან, რომელიც კურირებდა პოსტ-საბჭოთა სივრცეს. მე ვფიქრობ, რომ თედო

ჯაფარიძემ ამოცანებს საკმაოდ წარმატებულად გაართვა თავი. ყოველი

შემდეგი ელჩის საქმიანობა საკმაოდ დინამიურად ვითარდებოდა და

მათ სხვადასხვა ამოცანების შესრულება უწევდათ. ჩვენი სახელმწიფოს

ზრდასთან ერთად იცვლებოდა ჩვენი ინტერესები, პრიორიტეტები და

ამოცანები.

2017 წელი წარმტებული აღმოჩნდა ამერიკაში ქართული დიპლომატიისათვის. მაგალითად ანტი-სატანკო შეიარაღების შესყიდვა და

ზოგადად, უსაფრთხოების სექტორში მიღწეული შედეგები. რამდენად

ეთანხმებით ამ მოსაზრებას?

ჩემი მხრიდან არ იქნება სწორი, რომ შევაფასო ჩემი შემდგომი ელჩების საქმიანობა, თუმცა ერთს ვიტყოდი, რომ ის თემები, რომლებზეც

ამბობენ, რომ წარმატებული აღმოჩნდა, არის ჩვენ მიერ დაწყებული.

მაგალითად, ჯაველინების თემა ახალი არ არის და მისი ფასეულობა

ადრე უფრო მნიშვნელოვანი იყო, ვიდრე ახლა. კარგია, რომ დინამიკაში

ეს ურთიერთობები არსებობს და კურსიდან გადახვევა არ ხდება, თუმცა

ჩვენი მიზანი იყო ქართულ-ამერიკულ ურთიერთობებში ახალი თემების

შემოტანა, რასაც წარმატებით მივაღწიეთ.

მე ვფიქრობ, რომ მთავარია ის, თუ რა არის შენი პროექტი, სამწუხაროდ,

მე არ ვიცი, რა არის დღევანდელი, ქართული დიპლომატიის ამბიცია,

რას სთავაზობენ ახალს ამერიკულ მხარეს. ანალოგიური მდგომარეოof competition in this city among diplomatic missions of different

countries. In Washington, it is necessary to be simultaneously visible

in many places including congress, media, and academic circles.

Once you are appointed as an ambassador you have a plan for your

future achievements, normally it works like that.

When analyzing my work as an ambassador, I think that I have

maximally achieved my set goals. We received a grant for educational

programs from Millennium Challenge Fund, the official visit of the

President of Georgia was held in the United States at the highest

level. The neutral travel documents were recognized and the term

occupation was “consecrated” in the official documents. We have

also achieved „breakthroughs“ in terms of military cooperation and

10-year visas. I think that we have achieved significant success in a

year and a half. Qualitatively, US-Georgia relations have reached a

new level and this happened under the conditions, when the Obama

administration had no big interest in foreign policy.

How did the development of the US-American relations take a

start? What are the results of working with the administrations

of the last four Presidents of the Unites States of America?

I cannot recall any predecessor of mine being unsuccessful. The

situation for each Ambassador was quite specific and they had

different objectivess due to the context. The first diplomatic steps

were made during the term of the First Ambassador of Georgia

to the US, Petre Chkheidze, while the relations were established

during the term of Tedo Japaridze. I remember one meeting in

Tbilisi during the time when Tedo Japaridze was an adviser to

Eduard Shevardnadze. He had a meeting with one of the groups

that had arrived from America. Our request at that time was to

meet with the then Deputy Secretary of State, who was in charge

of post-Soviet space. I think that Tedo Japaridze has succeeded in

accomplishing the set objectives. Every subsequent Ambassador's

activity was quite dynamic and they had to carry out different

objectives. Our interests, priorities and objectives changed with

the growth of our state.

2017 was a successful year for Georgian diplomacy in the

United States especially regarding the procurement of

anti-tank weapons and the results achieved in the security

sector in general. Do you agree with that assumption?

It's would not be right on my part to assess the work of my

successor, but one thing I would say is that we started the issues

that are being discussed as successful now. For example, the

topic of Javelin Missiles is not new and at the time its value was

RICHARD HOLBROOKE

1941 - 2010

„Sadly, the two people, who were supposed to help me in paving

the diplomatic ways to the US and in whom I placed great hopes

passed away the same year I was nominated. These were Richard

Holbrooke and Ronald Asmus – my dear friends and great supporters

of our country.“

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

ბაა ევროკავშირთან მიმართებაშიც. დიპლომატიაში მნიშვნელოვანია,

რომ ყოველ ელჩს ჰქონდეს ამბიცია და ვისურვებდი, რომ ამ ეტაპზეც

დავინახო მსგავსი, სახელმწიფო ინტერესებით ნაკარნახევი ამბიცია

ქართულ-ამერიკული ურთიერთობების ახალ ეტაპზე გადაყვანის.

მიმდინარე წლის ივლისის თვეში, ბრიუსელში დაგეგმილია ნატოს

მომდევნო სამიტი (ინტერვიუ ჩაწერილია ნატოს სამიტამდე. რედ.

). რა გზავნილებს ელოდებით აღნიშნული სამიტიდან საქართველოსთან დაკავშირებით?

ბოლო დროს ხშირად მესმის ის ტონი, რომელსაც ნატოს მიმართ იყენებენ

შესაბამისი პირები საქართველოდან და ეს ძალიან არ მომწონს. ტონი

არის ძალიან რბილი და არა მომთხოვნი. ჩვენი რიტორიკა უნდა იყოს

ძალიან კონკრეტული, პირდაპირი და მკაცრი, საჭიროა პოლიტიკური

გადაწყვეტილების მიღება და ჩვენი ნატოში გაწევრიანება, რადგან

ვაკმაყოფილებთ ყველა არსებულ მოთხოვნას. ყველამ კარგად იცის,

რომ საქართველო უკვე დიდი ხანია აკმაყოფილებს ნატოს სტანდარტებს

და აკმაყოფილებს იმაზე მეტად, ვიდრე ის ქვეყნები, რომლებიც ბოლო

დროს მიიღეს ნატოში.

სტრატეგიული ქარტიის მიმართულებებს თუ შევხედავთ, ალბათ

ყველაზე წარმატებული აღმოჩნდა სამხედრო თანამშრომლობა. თუ

მეთანხმებით ამ მოსაზრებაში? რომელი მიმართულებების გააქტიურებას ისურვებდით ქარტიის ფარგლებში?

ვერ დაგეთანხმებით, რომ სამხედრო მიმართულებაა ყველაზე წარმატებული სტარტეგიული ქარტიის ფარგლებში, რადგან მხოლოდ ჯავენილების

არსებობა, რომელიც მოგვყიდეს, არ უჩუქებიათ, არ არის წარმატების

მაჩვენებელი. მე ვფიქრობ, რომ, უბრალოდ, სამხედროები აღმოჩნდნენ

სხვებთან შედარებით უფრო აქტიურები. მიმაჩნია, რომ ქარტიის ყოველი მიმართულება უნდა იყოს თანაბრად განვითარებული, თუმცა აქვე

გასაგებია, რომ ყველა ერთნაირად წარმატებული ვერ იქნება, მაგრამ

პოლიტიკა უნდა იყოს მწყობრი.

როგორ ფიქრობთ, ჰყავს დღეს საქართველოს მეგობრები ამერიკის

სახელისუფლებო წრეებში?

ყველა ელჩისთვის მნიშვნელოვანია, რომ არსებული, მხარდამჭერი პოლიტიკოსთა ჯგუფი გააფართოვოს. როდესაც მე დავინიშნე ელჩად, ჩემი

წინამორბედების მიერ უკვე დამხვდა ე.წ. მეგობართა ჯგუფი კონგრესში,

მე მიზნად დავისახე ამ ჯგუფის გაფართოება, ალბათ იგივე ამოცანა დგას

მომდევნო ელჩებისთვისაც. ერთია მეგობრების არსებობა და მეორეა ამ

მეგობრების ეფექტური გამოყენება შენი ინტერესებისათვის. თუკი ჩვენი

ხედვა არის 500 მილიონი დოლარის ღირებულების ჩაის პლანტაციებში

ინვესტირება იმ დროს, როდესაც ილონ მასკმა 500 მილიონ დოლარად

კოსმოსში რაკეტა გაუშვა, მე ვფიქრობ, რომ მეგობრები ჩვენ დაგვცინებენ.

მე არ მახსენდება ჩემი წინამორბედი ელჩებიდან, რომ რომელიმე ყოფილიყო წარუმატებელი, რადგან

ყოველ ელჩს ხვდებოდა საკმაოდ სპეციფიური სიტუაცია და კონტექსტიდან გამომდინარე, ამოცანები

განსხვავებული იყო. ამერიკაში საქართველოს პირველი ელჩის, პეტრე ჩხეიძის დროს მოხდა პირველი

დიპლომატიური ნაბიჯების გადადგმა, ხოლო უკვე თედო ჯაფარიძის დროს დამყარდა ურთიერთობები.

მე მახსოვს ერთი შეხვედრა თბილისში იმ დროს, როდესაც თედო ჯაფარიძე ჯერ კიდევ ედუარდ შევარდნაძის მრჩეველი იყო. მას ჰქონდა შეხვედრა ამერიკიდან ჩამოსულ ერთ-ერთ ჯგუფთან. მაშინ ჩვენი

თხოვნა იყო, რომ შეხვედრა გვქონოდა იმდროინდელი სახელმწიფო მდივნის მოადგილესთან, რომელიც კურირებდა პოსტ-საბჭოთა სივრცეს. მე ვფიქრობ, რომ თედო ჯაფარიძემ ამოცანებს საკმაოდ

წარმატებულად გაართვა თავი.

I remember one meeting in Tbilisi during the time when Tedo Japaridze was an adviser to Eduard Shevardnadze.

He had a meeting with one of the groups that had arrived from America. Our request at that time was to

meet with the then Deputy Secretary of State, who was in charge of post-Soviet space. I think that Tedo

Japaridze has succeeded in accomplishing the set objectives. Every subsequent Ambassador's activity was

quite dynamic and they had to carry out different objectives

TEDO JAPARIDZE

Ambassador of Georgia to the United States, Canada and Mexico 1994 - 2002

more important than it is now. It is good that these relationships

are developing dynamically and there isn’t any deviation from the

course that is made, but our goal was to introduce new topics to

Georgian-American relations, which we have achieved successfully.

I think that the most important thing is your project. Unfortunately,

I am not aware of the ambitions of Georgian diplomacy today

with regard to either the Unites States or the European Union. In

diplomacy, it is important that every Ambassador has ambition and

I would like to see something like that today as well - the ambition

of projecting US-Georgia relations on to a new stage.

In July of this year, the NATO summit is planned to be held

in Brussels. What are your expectations from the summit

with regard to Georgia?

I really disapprove the tone frequently used by Georgian officials

towards NATO recently. The tone is very soft and not demanding.

Our rhetoric should be very concrete, direct and strict. A political

decision needs to be made with regard to Georgia’s NATO membership,

as we satisfy all the existing requirements. Everybody knows that

Georgia has long satisfied NATO standards more than the countries

recently accepted to NATO.

If you look at the directions of the Strategic Charter, perhaps

military cooperation appears to be the most successful. Do

you agree with this opinion? Which directions would you like

to see more emphasized within the Charter?

I cannot agree that the military field is the most successful, since

the mere existence of Javelins that were sold to us not gifted cannot

be a measure of the success. I think that the military arena was

simply more active than others. I think that every direction of the

Charter should be equally well developed, but it is also clear to

me that everything cannot be equally successful, though politics

should be orderly.

Do you think that Georgia has friends among the officials

of the US government?

It is important for every ambassador to expand the circles

of supporters among politicians. When I was appointed as an

ambassador, a group of friends in the Congress was created by

my predecessors, my aim was to expand this group. I suppose my

successors have the same goals. It is one thing is to have friends

and another to effectively use them in favor of your interests. If

our vision is to invest $500 million in green tea plantations, at the

same time when Elon Musk launches a rocket into the space worth

of $ 500 million, our friends might mock us.

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 69 ]

2010 წლის 5 ივლისს თბილისს ამერიკის სახელმწიფო მდივანი ჰილარი

კლინტონი ერთდღიანი ვიზიტით ეწვია. სახელმწიფო მდივანთან ერთად

საქართველოში ჩამოვიდნენ კლინტონის მოადგილე ფილიპ გორდონი,

ევრაზიის ენერგოსაკითხებში სახელმწიფო მდივნის სპეციალური წარმომადგენელი რიჩარდ მორნინგსტარი და წარმომადგენელი ქალთა გლობალურ საკითხებში მელან ლერვიე.

On July 5, US Secretary of State Hillary Clinton made paid a one-day

visit to Tbilisi. The Secretary of State was accompanied by Assistant

Secretary of State Phillip Gordon, Special Envoy for Eurasian Energy

Richard Morningstar, and Ambassador-at-Large for Global Women’s

Issues Melanne Verveer.

HILLARY

CLINTON

ჰილარი კლინტონი

Hillary Clinton

ჰილარი კლინტონი

Anaklia

State of the art port

and shortcut for the busiest trade

of Europe and Asia

Deep Sea Port

City & Special Economic Zone

www.anakliadevelopment.com

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 71 ]

U.S Vice President Mike Pence conveyed a message of support from U.S.

President Donald Trump to Georgian leaders at an official dinner in Tbilisi

late on July 31, 2017.

The United States stands with Georgia, Pence said, as he toasted the Caucasus

nation for fighting for freedom over the centuries, just as America has.

Pence said America hopes that Georgia prospers and becomes a strong country.

ამერიკის შეერთებული შტატების ვიცე-პრეზიდენტმა მაიკ პენსმა აშშ-ის

პრეზიდენტ დონალდ ტრამპის მხარდაჭერის გზავნილი 2017 წლის 31 ივლისის

ბოლოს საქართველოს ლიდერებს მიაწოდა.

„შეერთებული შტატები საქართველოს მხარში უდგას“ - განაცხადა პენსმა

და კავკასიის იმ ერის სადღეგრძელო წარმოთქვა, რომელიც საუკუნეების

მანძილზე იბრძოდა თავისუფლებისთვის, ისევე, როგორც ამერიკა.

პენსის თქმით, ამერიკა იმედოვნებს, რომ საქართველო აყვავდება და

ძლიერი ქვეყანა გახდება.

Mike Pence

მაიკ პენსი

Donald Trump

დონალდ ტრამპი

The visit of U.S. Vice President Joe Biden to Georgia was one of the most

important events of the year. Biden arrived in Tbilisi on July 22, 2009, about

a year after the Russian-Georgian war.

Biden’s arrival should have demonstrated once again what the new U.S.

Administration was planning to do in respect of Georgia;

During his visits to Georgia and Ukraine Vice President Biden made it clear

that Obama’s Administration would not compromise in order to improve the

relations with Russia.

აშშ-ის ვიცე-პრეზიდენტი ჯო ბაიდენი თბილისში 2009 წლის 22 ივლისს

ჩამოვიდა, საქართველო-რუსეთის ომიდან ერთი წლის თავზე.ბაიდენის

ჩამოსვლით კიდევ ერთხელ უნდა გამოაშკარავებულიყო, თუ რას გეგმავდა

საქართველოსთან დაკავშირებით ამერიკის ახალი მთავრობა.

საქართველოსა და უკრაინაში მოგზაურობის დროს ბაიდენმა პირდაპირ

განაცხადა, რომ რუსეთთან ურთიერთობის გასაუმჯობესებლად ობამას

ადმინისტრაცია კრემლთან კომპრომისზე არ წავიდოდა.

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

67

წლიანი

სიმართლის ხმა

ამერიკიდან

67 years of the voice of justice from america

67 წლიანი სიმართლის ხმა ამერიკიდან

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 75 ]

“News sometimes will be good and sometimes will be bad, but we

will always tell you the truth”- for the first time, these words were

heard in 1942, during the broadcast of the Voice of America - an

international radio broadcast source from New York.

The first broadcast took place on February 24, 1942, in German, after the

Nazi Germany started broadcasting the worldwide. Later, the American

government, which had already been involved in the war, made the decision

to establish an international broadcasting source and to inform the world

population about its positions through radio.

The first charter of the Voice of America (in 1960 the regulations of the

Voice of America were worked out) was enshrined in law under president

Gerald Ford and which, during the Cold War, became America’s main

weapon against propaganda, an affective means for the penetration of

societies where the voice of the free media was under certain restraints.

Despite the fact that some countries frequently blocked out the broadcast

of programs of the Voice of America, it still had the support of Congress

and the president.

During the cold war, one of the broadcasted programs that enjoyed

extremely high ratings was the Jazz Hour of Willis Conover. He acquainted

the population of the Soviet Union with the music of freedom; he made

them love jazz and helped them to discover America.

Voice of America remains faithful to the principle – to tell the truth- up to now.

Today it is broadcasted in 85 countries in 40 languages via TV, radio, internet

and mobile broadcasting sources. It reaches 237 million people per week

and is transmitted with the help of 2400 local partners / broadcast sources.

“ა

ხალი ამბები ხან კარგი იქნება და ხან ცუდი, მაგრამ ჩვენ

აუცილებლად სიმართლეს მოგახსენებთ“, - ეს სიტყვები გაისმა

პირველად ამერიკის ხმის საერთაშორისო მაუწყებლობის

ეთერში ნიუ იორკიდან 1942 წელს.

პირველი რეპორტაჟი 1942 წლის 24 თებერვალს გერმანულ ენაზე გადაიცა,

მას შემდეგ, რაც ნაცისტურმა გერმანიამ მსოფლიო მასშტაბით რადიომაუწყებლობა დაიწყო. შემდეგ უკვე ომში ჩართულმა შეერთებული შტატების

მთავრობამაც მიიღო გადაწყვეტილება, შეექმნა საერთაშორისო

მაუწყებლობა და მსოფლიოს მოსახლეობისთვის რადიოს საშუალებით

მიეწოდებინა თავისი პოზიცია.

ამერიკის ხმის პირველი ქარტია (1960 წელს ამერიკის ხმის წესდება

შემუშავდა) კანონად გადაიქცა პრეზიდენტ ჯერალდ ფორდის დროს და

ცივი ომის დროს ამერიკის მთავარი იარაღი გახდა პროპაგანდის

წინააღმდეგ და ისეთ საზოგადოებებში შესაღწევად, სადაც თავისუფალი

მედიის სიტყვა შეზღუდულად ვრცელდებოდა.

მიუხედავად იმისა, რომ სხვადასხვა ქვეყნები ხშირად ახშობდნენ

ამერიკის ხმის გადაცემებს და მაუწყებლობას, ის ინარჩუნებდა ამერიკაში

კონგრესის და პრეზიდენტის მხარდაჭერას.

ცივი ომის დროს ერთ-ერთი გადაცემა, რომელსაც განსაკუთრებით

მაღალი რეიტინგი ჰქონდა, უილის კონოვერის ჯაზის საათი იყო. მან

თავისუფლების მუსიკა გააცნო საბჭოთა კავშირს, შეაყვარა ჯაზი და

აღმოაჩენინა ამერიკა.

„ამერიკის ხმა“ დღემდე ერთგული რჩება პრინციპის - თქვას მხოლოდ

სიმართლე. დღეს ის 85 ქვეყანაში ვრცელდება, 40 ენაზე ტელე, რადიო,

ინტერნეტ და მობილური მაუწყებლობის საშუალებით. ყოველკვირეულად

237 მილიონ ადამიანს სწვდება მსოფლიოში და 2400 ადგილობრივი

პარტნიორის/მაუწყებლების საშუალებით ვრცელდება.

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

THE GEORGIAN BUREAU OF THE VOICE OF AMERICA

On May 26, 1951 the Georgian Bureau was added to the Voice of America.

Its first chief was Tornike Orbeliani, whose contribution in the founding of

the Georgian community is immense.

A few months earlier, the Secretary of State, Dean Acheson, congratulated

Georgia on its Day of Independence, which gave the official start to the

work of the bureau. The main goal was to deliver the reliable and balanced

information to those behind the iron curtain, the Georgian population.

Anna Kalandadze, the head of Georgian Bureau of the

Voice of America, the author of the leading projects

of the Bureau in radio, TV and internet space:

The first TV program produced by Georgian bureau, ‘Washington

Today”, was broadcasted by Georgian Public Broadcasting. And

today, the Georgian bureau, provides ‘Moambe’, TV ‘Pirveli’,

‘Business Media Georgia’, ‘Maestro”, Public Broadcasting of Adjara

and other regional broadcasters with the exclusive interviews

and live broadcasts from Washington about the American way of

life and the Georgian diaspora; it cooperates with a number of

educational institutions and print editions (printing in Georgian

and English languages) in Georgia.

From august 10, 2018, the Georgian language radio broadcast

stopped. ‘Voice of America’ keeps up with the era of digital

technologies and stays involved in modern processes. The

Georgian bureau of the Voice of America plans to switch over

more actively to the TV broadcasting by attracting more sponsors

and work more intensively on websites and social media.

“Turning Point” asked the head of the Georgian Bureau and some leading

journalists to remember the most interesting respondents while working for

the Voice of America and the programs that enjoyed the greatest attention

„ამერიკის ხმის“ ქართული რედაქცია

1951 წელს 26 მაისს ,,ამერიკის ხმას“ ქართული რედაქცია დაემატა. მისი

პირველი ხელმძღვანელი იყო თორნიკე ორბელიანი, რომელსაც დიდი

წვლილი მიუძღვის ამერიკაში ქართული სათვისტომოს ჩამოყალიბებაში.

რამდენიმე თვით ადრე, ამერიკის მაშინდელმა სახელმწიფო მდივანმა

დინ ატჩინსონმა საქართველოს დამოუკიდებლობის დღე მიულოცა, რაც

რედაქციის მუშაობის ოფიციალური დასაწყისი გახდა. მთავარი მიზანი

რკინის ფარდის მიღმა მყოფი ქართველი მოსახლეობისთვის სანდო და

დაბალანსებული ინფორმაციის მიწოდება იყო.

ანა კალანდაძე, ამერიკის ხმის ქართული რედაქციის ხელმძღვანელი, რედაქციის წამყვანი პროექტების ავტორი

რადიო, ტელე და ინტერნეტ სივრცეში:

- ქართული რედაქციის მიერ წარმოებული პირველი ტელე-პროგრამა „ვაშინგტონი დღეს“ საზოგადოებრივი მაუწყებლის

ეთერში გადაიცემოდა. დღეს კი, მის გარდა, ქართული რედაქცია

ექსკლუზიურ ინტერვიუებს, ტელერეპორტაჟებს - ჩართვებს ვაშინგტონიდან ამერიკული ცხოვრების და დიასპორის შესახებ აწვდის

ახალი ამბების გამოშვება „მოამბეს“, ტვ „პირველს“, „ბიზნეს მედია

ჯორჯიას“, „მაესტროს“, აჭარის საზოგადოებრივ მაუწყებელს,

სხვადასხვა რეგიონულ მაუწყებელს, თანამშრომლობს არაერთ

საგანმანათლებლო ინსტიტუტთან და ბეჭდურ გამომცემლობასთან

ქართულ და ინგლისურ ენებზე საქართველოში.

2018 წლის 10 აგვისტოდან რადიომაუწყებლობა ქართულ ენაზე

შეწყდა. ახალ ციფრულ ერაში ,,ამერიკის ხმა“ ფეხს უწყობს დროს

და ინარჩუნებს თანამედროვე პროცესებში ჩართულობას. ,,ამერიკის

ხმის“ ქართული რედაქცია აპირებს, უფრო აქტიურად გადავიდეს

ტელემაუწყებლობაზე დამატებითი პარტნიორების მოზიდვით და

მეტად იმუშაოს ვებგვერდზე და სოციალურ მედიაში.

„Turning Points Georgia“-მ სთხოვა ქართული რედაქციის

რედაქტორს და ასევე - რედაქციის რამდენიმე წამყვან

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 77 ]

of the listeners and TV viewers:

ANNA KALANDADZE: a memorable respondent was Sandra Day O’

Conner, the first woman judge of the US Supreme Court; a memorable and

popular interview was with the journalist and photographer of the American

National Geographic Society – Kenny Grant, who participated in the

excavations of Dmanisi in early 2000s and who recollected his participation

in the archeological excavations with great warmth and respect;

IA MEURMISHVILI - Editor, Presenter of the Show

“Washington Today”:

I started working in the Voice of America in 2009. Since then, almost

every day I acknowledge and appreciate how large the task at hand

is for this organization. The show “Washington Today”, which I have

been involved with as a presenter since the very beginning, has

been on air for 8 years already. Every Sunday, we broadcast from

Washington to the First Channel of Georgia giving information to the

viewers about American foreign policy, American-Georgian relations,

the Georgian diaspora and about life in the United States.

I often invite people on my show who are designers of the policy,

creators of public opinion or influential analysts. I will name only some

of them – Steve Hadley, the former US National Security Advisor;

Donald Rumsfeld, the former Secretary of Defense; John Bellinger, the

former legal advisor for the White House; ssenators – John McCain,

James Risch, Jin Shaheen etc.

Despite the fact that majority of my respondents are very interesting

and impressive people, my most memorable one was one Georgian

emigrant – Botso (Vakhtang) Korisheli; he died two years ago at the

age of 93. A few months earlier before his death I visited him at his

house in California. Uncle Botso was a wonderful musician, composer,

artist, architect, teacher and a sculptor. He was self-educated in

almost everything. The town of Moro in California is decorated with

uncle Botso’s sculptures. He was a great man. He gave generations

of successful musicians to America –some of them are even Grammy

award winners.

ჟურნალისტს, გაეხსენებინათ ყველაზე საინტერესო რესპონდენტი „ამერიკის ხმის“ რედაქციაში მუშაობის მანძილზე.

ასევე - გადაცემები, რომელსაც ყველაზე დიდი რეზონანსი

მოჰყვა მსმენელის თუ მაყურებლის მხრიდან:

ანა კალანდაძე: სამახსოვრო რესპონდენტი იყო აშშ-ის უზენაესი

სასამართლოს პირველი ქალი მოსამართლე სანდრა დეი ო-კონერი;

სამახსოვრო და პოპულარული ინტერვიუ: ამერიკის ეროვნული გეოგრაფიული

საზოგადოების ჟურნალისტთან ფოტორეპორტიორ კენი გარეტთან, რომელიც

2000-იან წლებში დმანისის ნაქალაქევის გათხრებში მონაწილეობდა და

დიდი სითბოთი და პატივისცემით გაიხსენა არქეოლოგიური გათხრების

პროცესი;

ია მეურმიშვილი, რედაქტორი, გადაცემის „ვაშინგტონი დღეს“

წამყვანი:

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

„ამერიკის ხმაში“ მუშაობა 2009 წელს დავიწყე. მას შემდეგ, ყოველ დღე

ვაცნობიერებ და ვაფასებ იმას, თუ რამდენად დიდია საქმე, რომელსაც

ეს ორგანიზაცია აკეთებს. გადაცემა „ვაშინგტონი დღეს,“ რომლის

წამყვანიც მისი დაწყებიდან ვარ, უკვე 8 წელია, გადის ეთერში. ყოველ

კვირა დღეს, ვაშინგტონიდან საქართველოში საზოგადოებრივი მაუწყებლის

პირველ არხზე, მაყურებელს ვაწვდით ინფორმაციას ამერიკის საგარეო

პოლიტიკაზე, ამერიკა-საქართველოს ურთიერთობაზე, ქართულ დიასპორასა

თუ ამერიკული საზოგადოების ცხოვრებაზე.

გადაცემაში სტუმრად ხშირად მყავს ადამიანები, რომლებიც პოლიტიკის

შემმუშავებლები, საზოგადოებრივი აზრის შემქმნელები თუ გავლენიანი

მკვლევარები არიან. რამდენიმეს დავასახელებ მხოლოდ - აშშ-ის ეროვნული

უშიშროების ყოფილი მრჩეველი სტივ ჰედლი, თავდაცვის ყოფილი მდივანი

დონალდ რამსფელდი, თეთრი სახლის ყოფილი იურიდიული მრჩეველი ჯონ

ბელინჯერი, სენატორები ჯონ მაკკეინი, ჯეიმს რიში, ჯინ შაჰინი და სხვა.

მიუხედავად იმისა, რომ რესპოდენტების დიდი ნაწილი საინტერესო და

შთამბეჭდავი ადამიანია, ყველაზე თბილად ერთი ქართველი ემიგრანტი

მახსენდება: ბოცო (ვახტანგ) კორიშელი ორი წლის წინ 93 წლის ასაკში

გარდაიცვალა. გარდაცვალებამდე რამდენიმე თვით ადრე მას კალიფორნიაში,

საკუთარ სახლში ვესტუმრე. ძია ბოცო არაჩვეულებრივი მუსიკოსი,

კომპოზიტორი, ხელოვანი, არქიტექტორი, პედაგოგი და მოქანდაკე

იყო. თითქმის ყველაფერში თვითნასწავლი იყო. კალიფორნიის შტატში

ქალაქი მორო ბეი ძია ბოცოს ქანდაკებებითაა დამშვენებული. დიდებული

ადამიანი იყო. ამერიკას წარმატებული მუსიკოსების რამდენიმე თაობა

გაუზარდა, მათ შორის ზოგიერთმა გრემის ჯილდოც კი მიიღო.

მიუხედავად დიდი პროფესიული წარმატებისა, რომელსაც ამერიკაში ძია

ბოცომ მიაღწია, და მიუხედავად იმისა, რომ ამ ქვეყანაში თითქმის

ექვსი ათწლეული ცხოვრობდა, ქართველობა, ქართული ენა და ტრადიციები

არ დავიწყებია. გემრიელი ქართულით მეტყველებდა და ინგლისურად საუბრის

Despite his significant professional success in America and that he

lived in this country for more than 60 years, he never forgot his

national identity and his mother language- Georgian and Georgian

traditions. His speech in Georgian was fascinating and when speaking

in English you felt his sweet Georgian accent.

He showed me how deep the love towards the homeland is in the

consciousness of emigrants, despite however long ago they might

have left their country. He hoped till the last minute that he would

have been able to come to Georgia again, but alas… during our

conversation he would tell me:” Upon my mother’s soul! I long for

Tbilisi so much!” or “Upon my mother’s soul! There’s nothing better

than feasting with my friends!”

I think the Voice of America has played a great role in that people

in Georgia have learned more about such people as Botso and other

emigrants and appreciate them. I can name George Papashvili,

Aleqsandre Karvelichvili, George Balanchivadze etc. This is one of

the aspects of my activity that makes me happy to come to work.

The Voice of America up to now remains a source that not only offers

reliable information based on facts to it viewers but also shows what

a person might achieve when he/she has the constant desire to

succeed, is diligent, is devoted to his/her personal values and aims.

MAYA KVARTSKHAVA, a Journalist and Duty Editor:

I have been working at the Voice of America almost 8 years. I have

met many interesting respondents - both foreigners and Georgians.

Petre Khvedelidze, the oldest emigrant, who died at the age of 95

a few years ago, made the biggest impression on me. He had a

very interesting biography: he left Georgia after the Second World

War; he was a real man of principle and was distinguished by his

uncompromised character, unique memory and, besides all these

characteristics, he spoke in a perfect, unique Georgian. Sometimes I

have the impression that emigrants, especially the emigrants of the

old generation had been more careful with their language and show

their love to it more than we, who have spent all our lives in Georgia

and in everyday speech we usually use absolutely senseless jargon.

Uncle Petre when speaking in Georgian would have never used any

non-Georgian words; e.g. instead of mobile phone he used “pocket

phone”, which he had invented. “Why not? If we in Georgian have

such word as ‘ubis tsignaki’(notebook for the pocket) why shouldn’t

a mobile phone be a phone for the pocket?” – He used to say.

As a rule, the articles and TV broadcasts with positive plots enjoyed greater

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 79 ]

დროს თბილი ქართული აქცენტი ჰქონდა.

ბოცომ ის დამანახა, თუ რამდენად ღრმაა ემიგრანტების ცნობიერებაში

სამშობლოს სიყვარული, იმის მიუხედავად, რამდენი ხნის წასულიც არ

უნდა იყოს საკუთარი ქვეყნიდან. ბოლო წუთამდე იმედი ჰქონდა, რომ

საქართველოში კიდევ ერთხელ შეძლებდა ჩასვლას, მაგრამ არ გამოუვიდა.

საუბრის დროს მეუბნებოდა: „დედას გეფიცები, ძალიან მენატრება თბილისი,“

ან: „დედას გეფიცები, ჩემს მეგობრებთან ქეიფს არაფერი სჯობსო.“

ვფიქრობ, „ამერიკის ხმამ“ დიდი როლი ითამაშა იმაში, რომ ბოცოს და

სხვა ბევრი ემიგრანტის ამბავი საქართველოში უფრო მეტად გაიგეს და

დააფასეს. მაგალითად, გიორგი პაპაშვილი, ალექსანდრე ქართველიშვილი,

გიორგი ბალანჩივაძე და სხვა. ეს არის ჩემი საქმის ერთ-ერთი ასპექტი,

რომლის გამოც სამსახურში მისვლა მიხარია.

„ამერიკის ხმა“ დღემდე რჩება იმ წყაროდ, რომელიც ადამიანებს არა

მხოლოდ სანდო და ფაქტებზე დაფუძნებულ ინფორმაციას სთავაზობს,

არამედ იმასაც აჩვენებს, თუ რის მიღწევაა შესაძლებელი, როცა ადამიანს

წარმატების დაუღალავი სურვილი, შრომისმოყვარეობა, პერსონალური

ღირებულებები და საკუთარი მიზნებისადმი შეურყეველი თავდადება აქვს.“

მაია ქვარცხავა, ჟურნალისტი და მორიგე რედაქტორი:

„ამერიკის ხმაში“ თითქმის 8 წელია, ვმუშაობ. ბევრ საინტერესო

რესპონდენტთან მისაუბრია, როგორც უცხოელთან, ასევე ქართველთან. ყველაზე დიდი შთაბეჭდილება პეტრე ხვედელიძემ დამიტოვა

- უხუცესმა ქართველმა ემიგრანტმა, რომელიც რამდენიმე წლის

წინ, 95 წლის ასაკში გარდაიცვალა. მას ძალიან საინტერესო ბიოგრაფია ჰქონდა, საქართველოდან მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ

წამოვიდა, გამოირჩეოდა პრინციპული და უკომპრომისო ხასიათით, საოცარი მეხსიერებით და ყველაფერთან ერთად, სრულიად

უნიკალური ქართულით მეტყველებდა. ზოგჯერ მეჩვენება, რომ

ემიგრანტები, განსაკუთრებით ძველი თაობის წარმომადგენლები,

ენას უფრო უფრთხილდებოდნენ და ეფერებოდნენ, ვიდრე ჩვენ,

ვინც მთელი ცხოვრება საქართველოში გავატარეთ და ყოფით

დიალოგებში ძირითადად სრულიად გაუგებარ ჟარგონებს ვიყენებდით. ძია პეტრე საუბარში არაფრით გამოურევდა არაქართულ

სიტყვას, მაგალითად, მობილური ტელეფონის ნაცვლად ამბობდა

„უბის ტელეფონს“, რაც თვითონ მოიგონა. „რატომაც არა? თუკი

უბის წიგნაკი დამკვიდრდა, რატომ არ არის მობილური ტელეფონი

უბის ტელეფონიო“- ამბობდა.

ჩემი მასალებიდან ყველაზე დიდი რეზონანსი, როგორც წესი, უფრო

დადებითი ხასიათის სტატიებს თუ ტელე-სიუჟეტებს მოჰყოლია, ვიდრე

- კრიტიკულს. სოციალურ ქსელებში ეს იყო: „ვინ აჩუქა მანჰეტენს

ნამდვილი ქართული სული“, რომელიც ქართველი ემიგრანტი ქალის, მაია

დვალაძის წარმატებას ეხებოდა. მას „ფეისბუქზე“ 250 ათასამდე ნახვა

და ათასობით გაზიარება ჰქონდა. მაია დვალაძე ყოფილი პლასტიკური

ქირურგია, რომელმაც მანჰეტენზე პირველი ქართული რესტორანი გახსნა.

ის დღესაც პოპულარულია. მაია დვალაძე ერთ-ერთი პირველი იყო, ვინც

ამერიკის წამყვან მედიაში მოხვდა და ქართული სამზარეულოს ცნობადობა

ამერიკაში განუზომლად გაზარდა.

პეტრე ხვედელიძე ამერიკაში 1950-იან წლებში ჩავიდა. რადიოსადგურ

„ამერიკის ხმაში“ 1985 წლამდე მუშაობდა, მას რადიომსმენელი კიკა ჭალელის

სახელით იცნობდა. გარდაიცვალა 2014 წლის 26 აპრილს. დაკრძალულია

თბილისში, დიდუბის პანთეონში.

attention than the ones with negative stories. On social media it was: “Who

Granted Manhattan with the Genuine Georgian Spirit”, which was about

the success of Maya Dvalidze, a Georgian emigrant woman. It had been

seen 250 thousand times and had thousands of shares in the Facebook.

Maya Dvalidze is a former plastic surgeon, who opened the first Georgian

restaurant at Manhattan. It is still popular today. Maya Davalidze was the

first person, whose activity was covered by American leading media sources

and thanks to her, the recognizability of Georgian cuisine in America has

grown immensely.

Petre Khvedelidze came to America in the 1950s. He worked at the Voice

of America until 1985 and radio listeners knew him under the name of Kika

Chaleli.

He died on April 26, 2014. He is buried in Tbilisi, in Didube Pantheon.

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

Paul Crego

Dr. Paul Crego is an American Kartvelologist,

theologian and researcher of Soviet history who works

at the Library of Congress. He has dedicated his

academic career to studying both Georgian Church

History and modern identity issues (religion, ethnicity,

language, sexuality, ect). He often visits Georgia,

speaks Georgian and keeps up with the country’s

political developments.

პოლ კრეგო

ამერიკელი ქართველოლოგი, თეოლოგი და საბჭოთა

კავშირის ისტორიის მკვლევარია, რომელმაც სრული

მისი აკადემიური კარიერა ქართული ხელნაწერებისა

და დამოუკიდებელი საქართველოს ისტორიის

შესწავლას მიუძღვნა. დღეს იგი ამერიკის

კონგრესის ბიბლიოთეკაში მუშაობს, ხშირად

სტუმრობს საქართველოს, ფლობს ქართულ ენას

და მუდმივად ადევნებს თვალს საქართველოში

განვითარებულ პოლიტიკურ მოვლენებს.

Paul Crego - Interview

პოლ კრეგო

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 81 ]

PAIL GREGO:

IN 1977, I started my MA studies in the Soviet Studies program at Harvard

University. One of the courses in Russian history was taught by Professor

Richard Pipes, an important supporter of Georgia. Professor Pipes had the

idea that I could learn Georgian and Professor Alice Harris, a prominent

linguist was able to help me. Professor Harris had lived in Georgian in

1976-1977 and helped me begin to master the language by starting me off

with phonetics. She recommended that I study Georgian grammar with a

German textbook as there were no English textbooks at the time. Within a

month of her help, I was able to switch to Tschenkeli’s grammar and began

to study on my own. I also had special cassette taps for learning Georgian

from Harvard’s language lab. These tapes were recorded by the great

Georgian patriot, Dodona Kiziria. Sometimes, when I am reading Georgian,

I still hear Dodona’s voice.

პოლ კრეგო:

1977 წელს ჰარვარდის უნივერსიტეტში დავიწყე სწავლა საბჭოთა კავშირის

შემსწავლელ სამაგისტრო პროგრამაზე. ერთ-ერთი კურსი ეძღვნებოდა

რუსეთის ისტორიას და მას პროფესორი რიჩარდ პაიპსი უძღვებოდა,

რომელიც საქართველოს დიდი გულშემატკივარი იყო. სწორედ მისი რჩევა

იყო, რომ დამეწყო ქართული ენის შესწავლა და ასევე სიღრმისეულად

შემესწავლა დამოუკიდებელი საქართველოს რესპუბლიკის (1918-1921

წლები) არქივები, რაც იმ პერიოდისთვის ჰარვარდის უნივერსიტეტში

იყო დაცული. სწორედ ასე დაიწყო ჩემი პირველი, პროფესიული შეხება

ქართულ ენასთან. ძალიან იღბლიანი აღმოვჩნდი, რადგან ენის სრულფასოვან დაუფლებაში ისეთი პროფესიონალი ლინგვისტი მეხმარებოდა,

როგორიც იყო ალისა ჰარისი, რომელიც 1976-76 წლებში ცხოვრობდა

საქართველოში. ჰარისის დისერტაციის თემა ქართული სინტაქსი იყო.

მისი რჩევით, ქართული გრამატიკის შესწავლა დავიწყე გერმანული

სახელმძღვანელოთი, რადგან იმ დროისთვის ინგლისურ ენაზე, ფაქტობრივად, არ არსებობდა შესაბამისი ლიტერატურა, ხოლო რუსულ ენაზე

არსებულ წიგნებს მაინცდამაინც ვერაფერი გავუგე, მიუხედავად იმისა,

რომ იმ დროისათვის უკვე გამაჩნდა რუსული ენის გარკვეული ცოდნა.

ქართული ენა ჩემით ვისწავლე, 2 კვირა

ვსწავლობდი არსებით სახელებს, შემდეგ

გადავედი ზმნებზე და ა.შ. ასევე მქონდა

ქართულის შემსწავლელი, სპეციალური

აუდიო ფირფიტები დოდონა კიზირიას

ავტორობით, რომელიც საქართველოს და

ქართველი ერის დიდი დამცველია. მისი

ხმა ჩამესმის მუდამ, როდესაც ქართულად

ვკითხულობ რაიმე ტექსტს.

I would like to see more

Americans not confusing the

country of Georgia with the

state of Georgia.

მინდა, ვნახო უფრო მეტი

ამერიკელი, რომელსაც ერთმანეთში

არ შეეშლება საქართველო და

ამერიკის ჯორჯიის შტატი.

THE PROFESSIONAL GOAL OF

AN AMERICAN KARTVELOLOGIST

DODONA KIZIRIA

Intervew by Demna Devdariani

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

My longest and the most interesting visit to Georgia was in the summer

of 1990 when the Soviet Union was on the verge of collapse and it was

apparently felt in Georgia too. During that summer, I visited Tbilisi State

University to continue research. When I look back at the events of those

days, I realize now that anyone who was visiting Georgia at the time understood and felt how fragile was the governance of the Soviet Union was

during that period. Unfortunately, this was not adequately perceived by the

US Government. New political parties were forming; the newspapers were

being published before being censored. It was clear that the regime of the

Soviet Union could no longer continue to exist. Georgia was ahead of its

neighbors in becoming post-Soviet.

Another problem that existed in the US was the lack of information about

the countries in the region. As a rule, the Russian history and politics were

studied, while the rest of the countries in the region with absolutely different

ethnos, culture, politics and context remained undiscovered. In other words,

the US was so concerned about Russia that it left the other countries, including Georgia, beyond the scope of its attention.

Public life was quite active; people went to theaters, the Christian church

was getting stronger and churches were opened up.

I returned to Georgia in 2002, twelve years after my first visit, when Eduard

Shevardnadze's leadership was coming to an end. Despite my long absence,

I often observed the political developments in Georgia and was regularly

reading Georgian books that were kept at Harvard.

What is your opinion of Georgian-American relations?

I thought and I still think that Eduard Shevardnadze’s administration

ჩემი ყველაზე ხანგრძლივი და საინტერესო ვიზიტი საქართველოში 1990

წლის ზაფხულში შედგა, როდესაც საბჭოთა კავშირი დაშლის პირას იყო

და ეს აშკარად იგრძნობოდა საქართველოშიც. საზაფხულო სკოლის

ფარგლებში, რამდენიმე მკვლევარი ჰარვარდიდან ვეწვიეთ თბილისის

სახელმწიფო უნივერსიტეტს კვლევის გასაგრძელებლად. როდესაც

დღევანდელი გადმოსახედიდან ვუყურებ მაშინდელ მოვლენებს, ვხვდები,

რომ ვინც კი იმ დროს საქართველოში ვიმყოფებოდით (ვგულისხმობ

ამერიკელ მკვლევარებს), ვხვდებოდით და ვგრძნობდით, თუ რამდენად

მყიფე იყო იმ პერიოდის საბჭოთა კავშირის მმართველობა. სამწუხაროდ,

აღნიშნული არ იყო ადეკვატურად აღქმული ამერიკის მთავრობის მიერ.

ყალიბდებოდა ახალი პოლიტიკურ პარტიები, იბეჭდებოდა გაზეთები,

რომლებიც იქამდე გაყიდვაში არ იყო, ნათელი იყო, რომ საბჭოთა

კავშირის რეჟიმი დიდხანს ვეღარ გააგრძელებდა არსებობას.

კიდევ ერთი პრობლემა, რაც ამერიკაში არსებობდა, იყო რეგიონის

ქვეყნების შესახებ ძალიან მწირი ინფორმაცია. როგორც წესი,

ხდებოდა რუსეთის ისტორიის და პოლიტიკის შესწავლა და ამერიკას

მხედველობიდან რჩებოდა რეგიონში არსებული სხვა ქვეყნები, რომლებიც რუსეთისგან აბსოლუტურად განსხვავებული ეთნოსის, კულტურის,

პოლიტიკისა და კონტექსტის მატარებლები იყვნენ. სხვა სიტყვებით,

რომ ვთქვა, ამერიკა იმდენად იყო რუსეთზე კონცენტირებული, რომ მან

ყურადღების მიღმა დატოვა სხვა ქვეყნები, მათ შორის საქართველო.

საზოგადოებრივი ცხოვრება საკმაოდ აქტიური იყო, ხალხი დადიოდა

თეატრებში, ქრისტიანული ეკლესია ძალას იკრებდა და ახალი ტაძრები

იხსნებოდა. პირველი „კულტურული შოკი“ მაშინ მივიღე, როდესაც

აღმოვაჩინე, რომ თბილისში მაღაზიები ცარიელი იყო, იმ დროს

COOPERATION IN THE AREA OF PREVENTION OF PROLIFERATION OF WEAPONS OF MASS DESTRUCTION AND PROMOTION OF DEFENSE AND MILITARY RELATIONS," FOLLOWING THEIR MEETING AT THE PENTAGON, JULY 17,

1997. DOD PHOTO BY R. D. WARD

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 83 ]

ხალხი თითქმის არ დადიოდა მაღაზიებში, რამაც ძალიან გამაკვირვა.

საქართველოში 2002 წელს დავბრუნდი, ჩემი პირველი ვიზიტიდან 12

წლის შემდეგ, იმ დროს, როდესაც ედუარდ შევარდნაძის მმართველობა

დასასრულს უახლოვდებოდა. მიუხედავად ამ პერიოდისა, ყოველთვის

თვალს ვადევნებდი საქართველოში მიმდინარე პოლიტიკურ მოვლენებს, ასევე რეგულარულად ვკითხულობდი ქართულ წიგნებს, რომლებიც

ჰარვარდისა და კონგრესის ბიბლიოთეკებში ინახებოდა.

როგორია თქვენი თვალსაზრისი ქართულ-ამერიკული

ურთიერთობების შესახებ?

მაშინაც ვფიქრობდი და ახლაც იმავე აზრზე ვრჩები, რომ ედუარდ

შევარდნაძე ნამდვილად წარმოადგენდა მნიშვნელოვან, დადებით ფაქტორს ქართველებისთვის, ამერიკასთან ურთიერთობის

კუთხით. მან, თავისი კარიერის მანძილზე, ჯერ კიდევ საბჭოთა

კავშირის დროს, მოახერხა, რომ დაემყარებინა ძლიერი და გავლენიანი კავშირები ამერიკის მაღალი „კალიბრის“ პოლიტიკურ

ფიგურებთან, რამაც საბოლოო ჯამში მნიშვნელოვნად გაუდვილა

საქმე შემდგომში, საქართველოს პრეზიდენტის რანგში. ასევე

მივიჩნევ, რომ ედუარდ შევარდნაძის ფაქტორმა საკმაოდ დიდი

როლი შეასრულა ამერიკის შეერთებული შტატების ინტერესების

ფორმირებაში დამოუკიდებელ საქართველოსთან მიმართებით.

კარგად მახსოვს რამდენად დიდი ენთუზიაზმით შეხვდნენ

ამერიკული არასამთავრობო ორგანიზაციები საქართველოში

ხელისუფლების ცვლილებას 2003 წელს და რამდენად დიდი

იყო ინტერესი მათი მხრიდან თანამედროვე საქართველოსადმი. მათ თითქოს პირველად აღმოაჩინეს ქვეყანა, რომელშიც

დაინახეს უდიდესი პოტენციალი დემოკრატიული განვითარებისა

და სწორედ იმ პერიოდში გაჩნდა თქვენი ქვეყნის მიმართ მათი

ყველაზე დიდი ინტერესი.

სააკაშვილის პრეზიდენტობის პერიოდს შევაფასებდი, როგორც

პოზიტიურს საქართველოსთვის. მის პერიოდში განხორციელებული

რეფორმები ნამდვილად შთამბეჭდავი იყო, განსაკუთრებით, სამართალდამცვალი სტრუქტურების მოდერნიზება და თანამედროვე

პოლიციის ჩამოყალიბება. მიუხედავად ამისა, მისი პრეზიდენტობის

ბოლო წლებში, როგორც ამერიკაში, ასევე საქართველოში გაიზარდა იმ ადამიანთა რიცხვი, რომლებიც უკმაყოფილები იყვნენ

მისი პოლიტიკით და ეს უკმაყოფილება მზარდი იყო. თუმცა,

ვფიქრობ, რომ მოსაზრება მისი ავტოკრატიული მმართველობის

სტილის შესახებ ზოგჯერ გადაჭარბებული იყო.

კარგად მახსოვს, 2012 წელს, როდესაც ნათელი გახდა, რომ

„ქართული ოცნება“ გაიმარჯვებდა საპარლამენტო არჩევნებში,

ამერიკის შეერთებული შტატების პოლიტიკურ ესტაბლიშმენტში

ეგონათ, რომ სააკაშვილი არ დათმობდა ხელისუფლებას მშვიდობიანი გზით. ჩემი აზრი იყო, რომ მთელი მისი პრეზიდენტობის

მანძილზე, მისი დემოკრატიული ღირებულებებისადმი ერთგულება იმდენად მტკიცე იყო, რომ შეუძლებელი იქნებოდა, რომ

მას დამარცხების შემთხვევაში ხელისუფლების შენარჩუნების

ძალადობრივი მეთოდებისათვის მიემართა. და ეს ასეც მოხდა,

მან შეძლო ძალაუფლების დემოკრატიული გზით გადაბარება და

1 წელი მშვიდობიანად თანაარსებობდა საპარლამენტო არჩევნებში გამარჯვებულ „ქართულ ოცნებასთან“. არჩევნების გზით

ხელისუფლების ცვლილება კვლვ რჩება ქვეყნის დემოკრატიის

ერთ-ერთ მნიშვნელოვან საზომად.

როგორ შეაფასებდით ამერიკასა და საქართველოს თანამშრომლობას ამერიკის შეერთებული შტატების ახალი

ადინისტრაციის პირობებში?

ტრამპი აბსოლუტურად გამოუსადეგარია, როდესაც საქმე ეხება

საგარეო პოლიტიკას. მას ალბათ ახსოვს საქართველოში ვიზიტი

და ერთობლივი ფოტო მიხეილ სააკაშვილთან. იმდენად დიდი

ქაოსია მოქმედი ადმინისტრაციის პირობებში თავად ამერიკის

შეერთებულ შტატებში, რომ არ მგონია, მას ჰქონდეს საკმარისი

რესურსი წარმატებული საგარეო პოლიტიკის წარმოებისა. ჯერ

was a positive factor for Georgians, in terms of relations with the

US. During his career, even during the Soviet Union, he managed to

establish strong and influential ties with important political figures

of the US, which ultimately resulted in great success for him as the

President of Georgia.

I ALSO BELIEVE THAT EDUARD SHEVARDNADZE PLAYED A

PART IN SHAPING THE UNITED STATES’ INTERESTS IN A

RELATIONSHIP WITH INDEPENDENT GEORGIA.

I remember how enthusiastic American NGOs were about the change

of administration in 2003 and how great their interest was towards

modern Georgia. As if it was for the first time that they discovered

the country in which they saw the greatest potential for democratic

development. A huge amount of interest towards Georgia was born

in that very period.

I would rate the presidency of Saakashvili as a positive one for

Georgia. He did some things right and the reforms he carried out

during that period were definitely impressive, especially the modernization of law enforcement structures and the establishment of

the modern police. Nevertheless, in the last years of his presidency,

both in the US and in Georgia, a number of people were dissatisfied

with his policies and that dissatisfaction was growing. However, I

think that the opinion of his governance as autocratic is somewhat

exaggerated.

I remember well enough: when in 2012 it became clear that Georgian

Dream would win the parliamentary elections, many among the US

political establishment thought that Saakashvili would not give up

power peacefully. From my point of view, Saakashvili’s devotion to

democratic values was so strong during his whole term in office that

it would be impossible for him to use force for the preservation of

power case of failure. And I was right, he managed to transfer power

through a democratic process and for over a year peacefully coexisted with Georgian Dream, the party which won the parliamentary

elections. The change of power through elections remains one of

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

კიდევ ვერ გაგვირკვევია რუსეთის მიერ ამერიკის 2016 წლის

საპრეზიდენტო არჩევნებში ჩარევასთან დაკავშირებით. საბოლოო

ჯამში, ეს ყველაფერი, რა თქმა უნდა, ცუდად აისახება საქართველოზეც, მიუხედავად იმისა, თუ რა დაპირებებით სტუმრობს

ამერიკის ვიცე-პრეზიდენტი თბილისს.

როგორ შეაფასებდით 26-წლიან დიპლომატიურ ურთიერთობებს საქართველოსა და ამერიკის შეერთებულ

შტატებს შორის?

ზოგადად თუ შევაფასებთ, რა თქმა უნდა, ამ ურთიერთობებმა საკმაოდ პოზიტიური როლი შეასრულეს საქართველოს დემოკრატიულ

სახელმწიფოდ ჩამოყალიბების პროცესში. ამერიკის სამხედრო

დახმარება, დემოკრატიული ინსტიტუტების მშენებლობისათვის

გამოყოფილი ფინანსური და ექსპერტული მხარდაჭერა, ასევე

საქართველოს უმნიშვნელოვანესი სამხედრო კონტრიბუცია ნატოს

სამშვიდობო ოპერაციებში - ყოველივე ეს წარმატებული თანამშრომლობის შედეგებია. რაც შეეხება თეთრის სახლის დღევანდელ

ადმინისტრაციას, როგორც მინიმუმ, კარგია, რომ მათ ის მაინც

იციან, თუ სადაა საქართველო მსოფლიო პოლიტიკურ რუკაზე.

თუკი რაიმეს ვისურვებდი ამ ურთიერთობების გაღრმავებისა და

განვითარების კუთხით, ეს აუცილებლად იქნებოდა განათლების მიმართულება. ასევე მინდა ვნახო უფრო მეტი ამერიკელი,

რომელსაც ერთმანეთში არ ეშლება საქართველო და ამერიკის

ჯორჯიის შტატი.

the key measurements of a country's democracy.

How would you assess the cooperation of the US and

Georgia under the new administration in the Unites States?

Trump is absolutely useless when it comes to foreign policy. At

least, He probably remembers his visit to Georgia and his joint

photo with Mikheil Saakashvili. There is so much chaos within

the administration of the United States, that I do not think it will

have enough resources to produce a successful foreign policy.

We are still unable to determine the extent of Russia's intervention in the US presidential elections of 2016. In the end, all of

these factors, will have adverse effects for Georgia, regardless

of promises made by Vice-President of the Unites States during

his visit to Tbilisi.

What would be your assessment of the 26 years diplomatic

relations between Georgia and the United States?

If speaking generally, of course, these relations played quite a

positive role in the process of developing Georgia as a democratic

country. US Military assistance, financial aid and expert support

for the development of democratic institutions, as well as Georgia’s military contribution to NATO’s operations in Afghanistan,

all these are the result of successful cooperation. With regard

to the current administration of the White House, at least they

know Georgia’s location on a world map. I hope that our relations

will progress and develop, especially in the field of education. In

addition, I would like to see more Americans not confusing the

country of Georgia with the state of Georgia.

საქართველოს პარლამენტის

ეროვნული ბიბლიოთეკის

საკონფერენციო დარბაზში

ამერიკის შეერთებული შტატების

კონგრესის ბიბლიოთეკის

წარმომადგენელმა, თეოლოგიის

მეცნიერებათა დოქტორმა პოლ

კრეგომ წაიკითხა საჯარო ლექცია

„კონგრესის ბიბლიოთეკის

მონაცემთა ბაზებში ჩანაწერების

შექმნა და ინტერპრეტაცია“.

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 85 ]

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

Jeremy Johnson - Review

ჯერემი ჯონსონი

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 87 ]

I

remember the first time I discovered the nation of Georgia on a map.

I was six years old and my well-intentioned uncle gave me a globe for

my birthday. This was in 1988 before the collapse of the Soviet Union.

Spinning the globe, I fantasized about all of seemingly exotic other

places I someday might visit. My finger landed on the Soviet Republic of

Georgia. As a child growing up in the US State of Georgia, the fact that

another place had the same name amused me. Two Georgias! I showed

my mother who told me, yes, there were two Georgias but the other one

was impossible to visit as it was part of the Soviet Union.

18 years later, I would find myself visiting that once impossible-to-visit

place. My first trip to Georgia, the country, was during the summer of

2006. After two long days of travel, I was greeted at the airport by my

host Murtazi, who opened his home to me for my visit. As an artist,

Murtuzi gave me a unique visual perspective on the country. I spent

many evenings talking with him about life in Georgia under the vines of

his family vineyard. Though the trip was short (two weeks), I became

enchanted with Georgia, its warm people, rich traditions, fascinating

past and delicious food. I spent my days wandering around old Tbilisi

and visiting nearby sites. Murtazi and his family became close friends of

mine and I have since visited Georgia many times, each time discovering

new and wonderful things.

Tbilisi, being usually the first destination within Georgia, is quite easy to

get around and full of modern conveniences. Tbilisi’s cultural life is equally

impressive with numerous theaters and a vibrant art scene.

Compared to Georgia, the United States has a relatively short history.

პ

ირველად საქართველო რუკაზე აღმოვაჩინე. ექვსი წლის

ვიყავი, როდესაც ბიძაჩემმა დაბადების დღეზე გლობუსი

მაჩუქა. ეს იყო 1988 წელს, საბჭოთა კავშირის დაშლამდე.

ვატრიალებდი გლობუსს და ვოცნებობდი ყველა იმ ეგზოტიკურ

ქვეყანაზე, რომლებსაც შესაძლოა, ოდესღაც ვწვეოდი. ჩემი თითი

საქართველოს საბჭოთა რესპუბლიკაზე დაეშვა. როგორც ბავშვს,

რომელიც ვიზრდებოდი აშშ-ს შტატ ჯორჯიაში, მაოცებდა ის ფაქტი,

რომ არსებობდა იგივე სახელწოდების მქონე სხვა ქვეყანა. ორი

ჯორჯია! როდესაც დედაჩემს ვკითხე ამის შესახებ, მან მიპასუხა:

`დიახ, მართლაც არსებობს ორი ჯორჯია, თუმცა მეორე ჯორჯიაში

წასვლა შეუძლებელია, ვინაიდან იგი საბჭოთა კავშირის ნაწილია.~

18 წლის შემდეგ აღმოვჩნდი ქვეყანაში, რომელშიც ვიზიტი ერთ დროს

წარმოუდგენელი იყო. პირველად საქართველოს 2006 წლის ზაფხულში

ვეწვიე. ორდღიანი დამქანცველი მოგზაურობის შემდეგ აეროპორტში

ჩემი მასპინძელი - მურთაზი დამხვდა, რომელმაც სტუმრად საკუთარ

ოჯახში მიმიღო. მურთაზმა, როგორც ხელოვანმა, არაჩვეულებრივი

ვიზუალური ხედვა შემიქმნა ქვეყანაზე. არაერთი საღამო მაქვს

გატარებული მურთაზის ეზოში, ხეივნის ქვეშ საქართველოს შესახებ

საუბარში. ხანმოკლე ვიზიტის მიუხედავად (რომელიც მხოლოდ ორ

კვირას გაგრძელდა) მოხიბლული დავრჩი საქართველოთი, მისი თბილი

ხალხით, მისი მდიდარი ტრადიციებით, გასაოცარი ისტორიითა და

უგემრიელესი სამზარეულოთი. მთელ დღეებს ვატარებდი თბილისის

ქუჩებში ხეტიალში და ახლომდებარე ღირსშესანიშნაობების მონახულებაში. ამასობაში მურთაზი და მისი ოჯახი ჩემი ახლო მეგობრები

გახდნენ. მას შემდეგ მრავალჯერ ვეწვიე საქართველოს და ყოველი

Jeremy

Johnson

PhD candidate from the University of Michigan

ჯერემი

ჯონსონი

მიჩიგანის უნივერსიტეტის დოქტორანტი

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 89 ]

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

To best experience the founding legend of Tbilisi, a trip to the magnificent sulfur baths is usually required. It is these hot springs that in the

5th century attracted King Vakhtang I Gorgasali to the land that became

modern Tbilisi. The sulfur baths built over the centuries attracted many

famous visitors including the great writers Pushkin and Dumas. The United

States does not have such medicinal bathing practices or public baths,

so I usually recommend that people experience the relaxing sulfur waters

for themselves. To get a sense of Georgia’s ancient past, however, one

should leave Tbilisi.

The ancient cave cities at Uplistsikhe, Vardzia and David Gareja offer

a glimpse at life at a time centuries before European settlers arrived in

America. To get a glimpse of the near past, Americans can travel to Gori

to visit the Stalin museum, with its new section devoted to the repressions.

To better understand the painful effects of the August (2008) war, a visit to

one of the nearby IDP settlements provides real faces to this awful tragedy.

While traveling around Georgia, Americans should notice the wide variety

of landscapes and environments concentrated compactly within the borders of Georgia. While there are a variety of landscapes in the US, the

concentration is more distinct in Georgia. Mountains, forests, glaciers,

beaches and plains, Georgia offers many options for nature lovers. From

skiing in Svaneti, to hiking in the temperate forests along the Azeri border

in Lagodekhi to swimming in the Black Sea, Americans are usually amazed

at all the options Georgia has to offer.

While exploring the country, it is most important to explore the richness of

Georgian cuisine. Georgian food is more than just khinkali and khachapuri.

Spicy kupati (sausages) and ostri (meat stew), rich satsvi (a walnut sauce

usually with poultry) and elargi (similar to cheese grits), chkhmeruli (chicken

with garlic) and kubdari (spicy meat pastry), savory sauces and delicious

vegetable dishes like ajapsandali will surprise those who may only know

Georgian food from other former Soviet locations.

Each year more and more Americans are travelling in Georgia. And now,

more and more Georgians are coming to America. Georgians who come to

America often enjoy our large cities. If I had any advice to give Georgians

travelling to the US, it is to try to spend some time somewhere rural too.

While big cities offer many sightseeing opportunities, smaller towns offer

a more personalized experience and usually in smaller towns people are

more friendly and hospitable. As someone from the other Georgia, I suggest that Georgians travel from Georgia to Georgia and visit the south to

get a taste of American hospitality and delicious southern cuisine.

ჯორჯიადან

ჯორჯიამდე

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 91 ]

ვიზიტისას ახალი, საოცარი აღმოჩენები მქონდა.

სტუმართათვის უპირველესი დანიშნულების ადგილი თბილისია, სადაც

გადაადგილება ადვილია და თანამედროვე კომუნიკაციები მრავლადაა.

თბილისის კულტურული ცხოვრება შთამბეჭდავია არაერთი თეატრითა

და მჩქეფარე სახელოვნებო სცენებით.

საქართველოსთან შედარებით, აშშ-ს ხანმოკლე ისტორია აქვს. თბილისის შესახებ ლეგენდის უკეთ შესაცნობად აუცილებლად უნდა ეწვიო

ჩინებულ გოგირდის აბანოებს. მე-5 საუკუნეში სწორედ ამ გოგირდის

აბანოებმა მოხიბლა მეფე ვახტანგ I გორგასალი. საუკუნეების მანძილზე

აშენებული აბანოები ხიბლავდა ასევე მრავალ ცნობილ სტუმარს, მათ

შორის ისეთ უდიდეს მწერლებს, როგორებიც იყვნენ პუშკინი და დიუმა.

ამერიკას არ გააჩნია არც საჯარო აბანოები და არც ბალნეოლოგიური

მკურნალობის გამოცდილება. შესაბამისად, მე ჩვეულებისამებრ ვურჩევ

ხოლმე ამერიკელებს, გამოსცადონ განმტვირთველი გოგირდის აბანოები.

საქართველოს უძველესი წარსულის შესაგრძნობად

ადამიანმა თბილისში უნდა იცხოვროს

უძველესი კლდეში ნაკვეთი ქალაქები - უფლისციხე, ვარძია და დავით

გარეჯი წარმოდგენას გვიქმნის იმ პერიოდზე, ვიდრე ევროპელები

დასასახლებლად ამერიკაში ჩავიდოდნენ. ახლო წარსულის საზიარებლად

ამერიკელებს შეუძლიათ, ეწვიონ სტალინის მუზეუმს ქალაქ გორში,

სადაც მუზეუმის რამდენიმე სექცია აქვს დათმობილი რეპრესიების

თემას. 2008 წლის აგვისტოს ომის მწარე ეფექტის შესაგრძნობად

სტუმრებს შეუძლიათ ეწვიონ ომის შედეგად დაზარალებულ, იძულებით

გადაადგილებულ პირთა ახლომდებარე დასახლებას, რომელიც ამ ტრაგედიის რეალურ სურათს ასახავს.

საქართველოში მოგზაურობისას ამერიკელები აუცილებლად შენიშნავენ

ქვეყნის საზღვრებში თავმოყრილ მრავალფეროვან ლანშაფტსა თუ

ბუნებას. მიუხედავად იმისა, რომ აშშ-ში ლანშაფტის მრავალსახეობა

არსებობს, მათი კონცენტრაცია საქართველოში უფრო თვალშისაცემია. საქართველოს მთები, დაბლობები, ციხესიმაგრეები, მყინვარები

და პლაჟები ბუნების მოყვარულებს ფართო არჩევანს სთავაზობს.

სვანეთში თხილამურებზე სრიალით დაწყებული, აზერბაიჯანის საზღვართან მდებარე, ლაგოდეხის ნაკრძალში ლაშქრობით ჩათვლითა

და შავ ზღვაში ბანაობით დამთავრებული, ამერიკელები გაოცებულები

რჩებიან იმ არჩევანის სიმრავლით, რაც საქართველოს შეუძლია, დამსვენებელს შესთავაზოს.

ქვეყანაში მოგზაურობისას აუცილებელია გაეცნოთ საქართველოს

მრავალფეროვან სამზარეულოს, ქართული სამზარეულო მხოლოდ ხინკალი

და ხაჭაპური როდია. კუპატი, ოსტრი, საცივი, ელარჯი, შქმერული, კუბდარი, მადის აღმძვრელი სოუსები, ბოსტნეულის სალათები (მაგალითად,

აჯაფსანდალი) გააოცებს მათ, ვინც საქართველოს კულინარიას მხოლოდ

სხვა ყოფილი საბჭოთა ქვეყნებიდან იცნობს.

ყოველწლიურად სულ უფრო მეტი ამერიკელი მოგზაურობს საქართველოში და კიდევ უფრო მეტი ქართველი მიემგზავრება ამერიკაში.

აშშ-ში ვიზიტად მყოფი ქართველები სტუმრობენ დიდ ქალაქებს. რჩევა,

რაც შეიძლება ამერიკაში მიმავალ ქართველების მიმართ მქონდეს,

არის ის, რომ მათ აუცილებლად დაათვალიერონ და გარკვეული დრო

დაჰყონ ამერიკის პროვინციებშიც. მაშინ, როდესაც მეგაპოლისები

გაჯერებულია მრავალი სანახაობით, შედარებით პატარა ქალაქებში

უფრო მეტი საშუალება გაქვს, დაიკმაყოფილო პირადი სურვილები

და შეიძინო გამოცდილება. როგორც ყოველთვის, პატარა ქალაქებში

ხალხი უფრო მეტად მეგობრული და სტუმართმოყვარეა. რაც შეეხება

მეორე `ჯორჯიას,~ მე ვურჩევ ქართველებს, იმოგზაურონ `ჯორჯიიდან~

ჯორჯიაში და ეწვიონ აშშ-ს სამხრეთს, რათა გაეცნონ ამერიკულ

სტუმართმოყვარეობასა და სამხრეთულ სამზარეულოს.

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

ხშირად შეხვედრიხართ ქუჩის ფოტოგრაფს, ძველი, ვინტაჟური

40-იანი წლების გრაფლექსის კამერით? მე შევხვდი - გრანდ

ცენტრალში ლუის მენდესს, რომელიც 40 წელზე მეტია, ნიუ-იორკის ქუჩებში პორტრეტებს იღებს ფირით. მინდოდა უფრო მეტი

მცოდნოდა ამ ადამიანზე.

ერთ-ერთი ინტერვიუში ის ამბობს: „შეკითხვა, რატომ ვიღებ

ყოველ დღე, ჰგავს შეკითხვას - რატომ ვსუნთქავ ყოველ დღე, მე

მიყვარს სიცოცხლე, მიყვარს ხალხი, მიყვარს, როცა ვაფიქსირებ

მათ ემოციას, გრძნობებს, მე მათ ვაძლევ ერთ კადრს. ამ გზით მე

შევიგრძნობ მომენტს და ვიტოვებ იმედს, რომ მათაც მოეწონებათ ის, რასაც მე ვქმნი. აი, სწორედ ამისთვის ვაკეთებ ამას”.

ვფიქრობ, მეც შევძელი ეს და ერთი კადრით შევიგრძენი და

შემოვინახე მისი პორტრეტი ჩემი განსაკუთრებული ფოტოების

თაროზე.

Have you often gotten the chance to meet a street photographer with an old vintage Graflex camera from the forties? I have met one, Louis Mendes

in Grand Central Station, who for more than forty years has been taking portraits in New York with his film camera. I wanted to know more about this

person. In an interview he says: “ The question, why do I take photos every day, is similar to why do I breathe every day: I love people. I love capturing

their emotions and feelings. I give them one shot. This way I feel the moment and hope that they too will like what I create. That’s why I do it.”

I think I also managed to do this; with one shot, I felt the moment and eventually kept his portrait on my special photos shelf.

GVANTSA TVARADZE

GVANTSA TVARADZE – Photo Project

გვანცა თვარაძე

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 93 ]

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

NYC - PHOTO PROJECT BY GVANTSA TVARADZE

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 95 ]

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

NYC - PHOTO PROJECT BY GVANTSA TVARADZE

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 97 ]

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

NYC - PHOTO PROJECT BY GVANTSA TVARADZE

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 99 ]

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

NYC - PHOTO PROJECT BY GVANTSA TVARADZE

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 101 ]

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

NYC - PHOTO PROJECT BY GVANTSA TVARADZE

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 103 ]

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

by Peter Bridges

GEORGIA

mbassador Bridges, a U. S. Foreign

Service officer from 1957 to 1986, AMERICA

received assignments abroad at Panama, Moscow,

Prague, and Rome, in addition to a posting as

US envoy to Somalia. He is the author of Safirka:

An American Envoy, a memoir of his service in

Somalia, and Pen of Fire: John Moncure Daniel,

the first biography of an American diplomat who

became the most influential Confederate editor,

both published by Kent State University Press. In

2012 Kent State will publish his Donn Piatt: Gadfly

in the Gilded Age, the biography of an American

diplomat who became famous as a Washington

editor in the 1870s. The book has been selected for

inclusion in the ADST-DACOR series on Diplomats

and Diplomacy.

ელჩი ბრიჯისი, აშშ-ს სამხედრო ძალების ოფიცერი

1957-1986 წლებში, მსახურობდა საზღვარგარეთ

პანამაში, მოსკოვში, პრაღაში და რომში; ამავე

დროს - აშშ-ს წარმომადგენლი სომალიში.

პ

ირველი ამერიკელი სტუმარი, რომელიც საქართველოს ეწვია, ამერიკაში ყველაზე გავრცელებული

გვარის იყო - სმიტი. თუმცა ის ყველაზე არაორდინალური ადამიანი გახლდათ, ყოველ შემთხვევაში

მოგზაურობასთან დაკავშირებით მაინც. ჯოზეფ ალან სმიტი, რომელსაც „უდიდესი ამერიკელი

ტურისტი“ უწოდეს, დაიბადა 1769 წელს შეძლებულ ოჯახში, სამხრეთ კაროლინაში; სხვა შეძლებულ

ახალგაზრდა ამერიკელთა მსგავსად, ისიც საზღვარგარეთ გაემგზავრა.

თუმცა, ჯოზეფ სმიტი, სხვა მდიდარი ახალგაზრდა ინგლისელებისგან განსხვავებით, არ დაადგა ჩვეულ

ე.წ. გრანდ ტურს, რომელიც, როგორც წესი, გულისხმობდა რამდენიმეთვიან ვიზიტს საფრანგეთში, იტალიასა

და ზოგჯერ გერმანიაშიც. სმიტმა 14 წელი გაატარა საზღვარგარეთ მოგზაურობაში და მისმა მარშრუტმა

იგი 1800 წლის დასაწყისში, რუსეთის იმპერიაშიც და მათ შორის საქართველოშიც, მოკლეხნიანი ვიზიტით

მიიყვანა. იგი საქართველოს გავლით, რუსეთის სამხედრო ესკორტის თანხლებით, აზერბაიჯანს ეწვია

და რუსეთის არმიის მიერ განჯის სახანოს დაპყრობის მოწმე გახდა. სმიტს კავკასიაში დაბრუნების

შესაძლებლობა ექნებოდა, რუსეთში ამერიკის დესპანი რომ გამხდარიყო, რისი დიდი იმედიც ჰქონდა,

მაგრამ მისთვის დიპლომატის პოსტი არასოდეს შეუთავაზებიათ და შესაბამისად, მან ვეღარ შეძლო

რუსეთის იმპერიაში დაბრუნება.

შემდეგი ამერიკელი, რომელიც საქართველოს ესტუმრა სმიტის ვიზიტიდან სულ რაღაც სამი წლის

შემდეგ, იყო კიდევ ერთი შეძლებული ახალგაზრდა სამხრეთ კაროლინიდან - ჯოელ პოინსეტი. პოინსეტი

ცნობილია როგორც 19 საუკუნის 20-იან წლებში ამერიკის წარმომადგენელი მექსიკაში. იგი ასევე

ცნობილია, როგორც მოყვარული ბოტანიკოსი, რომელმაც აღმოაჩინა ულამაზესი წითელყვავილებიანი

ბუჩქნარი, რომელსაც ახლა მისი სახელი - პოინსეტია ჰქვია. მოგვიანებით იგი ამერიკის შეერთებული

შტატების კონგრესმენად და სამხედრო მინისტრად გვევლინება.

პოინსეტი სანკტ პეტერბურგს 1806 წლის ბოლოს ეწვია, როცა ის 27 წლის იყო. მის წინამორბედ

სმიტის მსგავსად, მასაც ჰქონდა მეგობრული ვიზიტი მეფე ალექსანდრე პირველთან. შედეგად, როდესაც

მან 1807 წლის მარტში თანმხლებ 20 წლის ინგლისელ ლორდ როუსტონთან ერთად დატოვა დედაქალაქი

ვოლგაზე და შემდგომ კავკასიაში გასამგზავრებლად, ხელისუფალთა წარმომადგენლებმა მათ კაზაკთა

ესკორტი გამოუყვეს და რუსეთის წარმომადგენლებს ხმა მიაწვდინეს, რომ ამ ორი მოგზაურისათვის

მაქსიმალურად შეეწყოთ ხელი. ისინი ასტრახანიდან ბაქოს, თბილისსა და ბოლოს ერევანს ესტუმრენ,

სადაც რუსეთის არმიის მიერ ქალაქის წარუმატებელი ალყის მოწმენი გახდნენ.

შეიძლება ვინმეს გაუჩნდეს კითხვა: თუ ახალგაზრდა პოინსეტმა, რომელიც კაზაკთა ესკორტის თანხლებით მოგზაურობდა, რამდენად შეძლო საქართველოსა და მისი ხალხის შესახებ რაიმეს შეტყობა?

თუმცა, მისი დღიურიდან ვიგებთ, რომ მას პატივი ჰქონდა იმერეთის დედოფალთან ერთად მისი სახლის

ბანზე ევახშმა. ეს, სავარაუდოდ ქუთაისის შემოგარენში მოხდა და მისი უდიდესებულებაც, სავარაუდოდ

georgia & america - early contacts

საქართველო - ამერიკა - ადრეული კონტაქტები

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 105 ]

The first recorded American visitor to Georgia was a man who bore the

most common surname in America: Smith. He was, however, a most

uncommon man, at least as regards travel. Joseph Allen Smith, who has

been called an “American Grand Tourist,” was born in 1769 to a wealthy

family in South Carolina, and, like a number of other wealthy young Americans,

he went abroad.

Joseph Smith, however, did not go on the usual Grand Tour that a wealthy young

Englishman might take, which was a trip of several months to France, Italy, and

sometimes Germany. Smith spent fourteen years in foreign travel, and his travels

took him to the Russian Empire including, briefly, Georgia, at the beginning of

1804. He went beyond Georgia into Azerbaijan, with a Russian military escort,

and watched the Russian army occupy the Muslim khanate of Gandja. Smith might

have returned to the Caucasus if he had become the American envoy to Russia,

as he hoped would happen; but he was never named to a diplomatic post and

never returned to the Russian empire.

The next American to visit Georgia, just three years after Smith, was another

wealthy young man from South Carolina, Joel Poinsett. Poinsett is best known as

the American envoy to Mexico in the 1820s who, as an amateur botanist, discovered

the shrub with beautiful red flowers which is named for him — the poinsettia. Later

იმერეთის მეფის სოლომონ მეორის მეუღლე იყო; იმერეთის მეფემ ტახტის შენარჩუნება 1810 წლამდე შეძლო (სანამ რუსეთი ტახტს ჩამოართმევდა). აქ მხოლოდ

ვარაუდი შეიძლება იმის თაობაზე, ესაუბრა თუ არა დედოფალი მას საქართველოსა

და ქვეყანაში არსებულ სირთულეებზე.

კიდევ ორი ამერიკელი, რომელიც ესტუმრა საქართველოს, იყვნენ პროტესტანტი

ქრისტიანი მისიონერები, მისი უწმინდესობა ელი სმითი და მისი უწმინდესობა

ჰ.გ.ო. დუაითი. ისინი თბილისს 1830 წელს ესტუმრენ; ეს ვიზიტი იმ მოგზაურობის

ნაწილი იყო, რომელიც მიზნად ისახავდა სომხეთსა და ირანში ქრისტიანი მრევლის

მდგომარეობის შესწავლას. ისინი მივიდნენ დასკვნამდე, რომ ქართველთა შორის,

მისიონერული მუშაობის ჩატარება შეუძლებელი იყო, რადგან მათი შეფასებით

„ძალიან ძლიერი იყო კავშირი ადგილობრივ და რუსულ ეკლესიას შორის“.

ამ ორი მისიონერის ვიზიტიდან ათი წლის შემდეგ, საქართველოს ეწვია ჯენტლმენი ვერმონტიდან სახელად ჯორჯ დიტსონი; მას თან ახლდა რუსეთის არმიაში

მომსახურე ქართველი პოლკოვნიკი, რომელსაც იგი „კარგანოვს“ უწოდებს. დიტსონი

კარგი მწერალი აღმოჩნდა, რომელმაც ქართველი ხალხისადმი დიდი სიმპატიებიც

გამოამჟღავნა. იგი აღწერს, ორი საუკუნით ადრე თუ როგორ აღუდგა საქართველო

სპარეთის ძლიერებას...და აჩვენა ისეთი სიმამაცე, რომელიც დღემდე აღაგზნებს

მისი შვილების სულს...“ როდესაც დიტსონი თბილისიდან მცხეთაში, ქვეყნის უძველესი

დედაქალაქის დასათვალიერებლად ჩავიდა, მან დაინახა, რომ მის თვალწინ გადაშლილი

ბუნების სილამაზე, ქალაქის ისტორიასთან „მნახველზე ისეთ ძლიერ შთაბეჭდილებას

ახდენდა, რომლის დავიწყება ან დაძლევა შეუძლებელი იყო“;

რადგან ამერიკის საზოგადოება მეცხრამეტე საუკუნეში ჩამოყალიბდა, ამერიკელთა მზარდი რაოდენობა საზღვარგარეთ სამოგზაუროდ მიდიოდა არა როგორც

მხოლოდ ტურისტი, არამედ როგორც ჟურნალისტი ან მეცნიერი. იმ პერიოდისათვის

ერთ-ერთი მეტად საინტერესო ამერიკელი სტუმარი პირველი ჯორჯ კენან გახლდათ.

და. ის უფროსი ბიძაშვილი იყო ამერიკელი დიპლომატის ჯორჯ ფროსტ კენანის,

რომელიც 2005 წელს 101 წლის ასაკში გარდაიცვალა და რომელმაც საბჭოთა კავშირში

ელჩად ყოფნის შემდეგ გამოაქვეყნა მრავალი ისტორიული მნიშვნელობის მქონე

წიგნი რუსეთ-ამერიკის ურთიერთობებსა და სხვა საკითხებზე.

უფროსი კენანის პირველი ვიზიტი რუსეთის იმპერიაში დაკავშირებული იყო

ციმბირის გავლით სატელეგრაფო ხაზის გაყვანის შესაძლებლობის შესწავლასთან.

იგი აღმოსავლეთ საქართველოში 1870 წელს ჩამოვიდა, 25 წლის ასაკში. მისი

მიზანი, როგორც ის ამას მოგვიანებით წერდა, „ნაწილობრივ განპირობებული

იყო მოგზაურობის სიყვარულით, ნაწილობრივ კი შედარებით უცნობი და საოცრად

საინტერესო ადამიანთა რასის - კავკასიის მაღალმთიანი მოსახლეობის შესწავლის სურვილით“ (დაუგეგმავი მოგზაურობების მიმართ მისი სიყვარულის გარდა,

კენანმა სამოგზაუროდ წამოსვლის წინ დაგეგმა ლექციათა ციკლი, რომელსაც მისი

აზრით „ოქროს საწმისის მიწა“ უნდა დარქმეოდა და ძირითადად საქართველოს

სანაპიროსთან იქნებოდა დაკავშირებული; იგი ამ ლექციათა ციკლის წაკითხვას

სამშობლოში დაბრუნების შემდეგ გეგმავდა. სინამდვილეში მან ინახულა ქვეყანა,

თუმცა ლექციათა კურსი არასდროს წაუკითხავს).

პეტერბურგიდან მომავალი ახალგაზრდა კენანი დაღესტანში სექტემბერში აღმოჩნდა. მან საქართველოში ჩასვლა არა საქართველოს სამხედრო გზის მეშვეობით,

არამედ მთების გადალახვით გადაწყვიტა, რათა, როგორც წერდა „ახალი და თავგადასავლებით სავსე გამოცდილება“ მიეღო, რისთვისაც მან უფრო სამხრეთით

მდებარე, მოგზაურთა მიერ ნაკლებად ათვისებული მარშრუტი აირჩია. მან ერთი

კვირა გაატარა სოფელში, რომელსაც იმჟამად თამირ-ხან შურა ერქვა (ახლანდელი

JOSEPH ALLEN SMITH AND / ჯოზეფ ალენ სმიტი

JOEL POINSETT / ჯოელ პოინსეტი

georgia & america - early contacts

საქართველო - ამერიკა - ადრეული კონტაქტები

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

in life he served as a member of the U.S. Congress and as Secretary of War.

Poinsett traveled to St. Petersburg at the end of 1806, when he was 27 years old.

Like Smith before him, he had a friendly audience with Tsar Alexander I. As a result,

when he left the capital in March 1807 for the Volga and the Caucasus, accompanied

by a 20-year-old Englishman, Lord Royston, the authorities provided them with an

escort of Cossacks and sent word to Russian commanders that they should offer

the two travelers all possible assistance. They traveled from Astrakhan to Baku,

Tbilisi, and Erevan, where they watched the unsuccessful Russian siege of that city.

One can question how much young Poinsett, traveling with a Russian military escort,

learned about Georgia and its people. However, we know from his diary that he

“supped with Her Majesty the Queen of Imeretia on the roof of her house.” This was

presumably outside Kutaisi, and the lady was presumably the wife of King Solomon

II, who retained his throne until the Russians deposed him in 1810. One can only

guess whether the queen gave Poinsett a briefing on Georgia and its difficulties.

Two other early American visitors to Georgia were Protestant Christian missionaries,

the Reverend Eli Smith and the Reverend H.G.O. Dwight. They visited Tbilisi in 1830

in the course of a journey planned mainly to look into the condition of Christian

-ბუინაკსკი) და მაინც ვერ მოახერხა ადამიანის პოვნა, რომელიც მას მეგზურობას

გაუწევდა. შემდეგ, მისდა საბედნიეროდ, ის შეხვდა რუსეთის სამსახურში მყოფ

ქართველ თავადიშვილს, პრინც გიორგი დავითის-ძე ჯორჯაძეს, რომელიც ალაზნის

ველზე მდებარე თავის მამულში ბრუნდებოდა და რომელმაც, როგორც კენანმა შემდგომ გაიგო, 25 -კაციანი შეიარაღებული ესკორტის, მეგზურებისა და თარჯიმნების

თანხლებით მოგზაურობდა. კენანმა დაუფარავი სიამოვნებითა და შვებით მიიღო

თავადის მოპატიჟება, შეერთებოდა მის ესკორტს.

ოქტომბრის პირველ რიცხვებში, ექსპედიციამ დაღესტნის ბოლო სოფელი,

რომელსაც კენანი ბეჟხუთად მოიხსენიებს, დატოვა და დაადგა მთაში მიმავალ,

უხეშ თოვლით დაფარულ გზას, რომელის უმაღლესი წერტილი ოცი ათასი ფუტის,

დაახლოებით 3600 მეტრის სიმაღლეზე მდებარეობდა. ისინი ნისლში მიიკვლევდნენ

გზას, მაგრამ როდესაც მთიდან დაეშვნენ, ნისლი გაიფანტა და როგორც კენანი

წერს „ჩვენს ფეხქვეშ გამოჩნდა ულამაზესი, ნახევრად ტროპიკული საქართველოს

დაბლობი...ორქიდეები, ვენახები, ზეთისხილის კორომები მრავალფეროვნებას

მატებდა გარემოს...აქა იქ მუქი სიმწვანე, რომელიც უფრო შორს მეწამულის

ფერში გადადიოდა კიდევ უფრო მკაფიოდ წარმოაჩენდა სომხეთის თოვლიანი

მთის წვერებს.“ ის მონუსხული იყო და ეს გრძნობა არ განელებია მას შემდეგაც,

რაც რამოდენიმე საათის შემდეგ შევიდნენ თავადის თეთრ კედლებიან სასახლეში,

რომელიც მის მამულში ალაზნის ველზე მდებარე, სოფელ ენისელში მდებარეობდა.

აქ მან ხუთი სასაიმოვნო დღე გაატარა, თუმცა, როგორც ის წერდა, სამწუხაროდ,

ქართველი თავადის მამული შორს იყო თავისი ადრინდელი დიდებისგან. თავადის

მამულში, რომელიც სიდიდით ამერიკის საგრაფოების ნახევრის ტოლი იყო, „მე

მოვითვალე 14 ეკლესია-მონასტერი, ყველა ცარიელი და მიტოვებული...“

1891 წელს კენანმა მისი ყველაზე მნიშვნელოვანი ნაშრომი - „ციმბირი და გადასახლების სისტემა“ გამოაქვეყნა. ეს იყო ცარისტულ საპოლიციო რეჟიმზე მიტანილი

გამანადგურებელი თავდასხმა. სამწუხაროდ, იგი აღარ დაბრუნებია რუსეთის თემას

და არ დაუწერია წიგნი კავკასიის შესახებ, როგორც ის გეგმავდა. ვაშინგტონში,

კონგრესის ბიბლიოთეკაში დაცულ მის საიდენტიფიკაციო ბარათზე, რომელიც 1883

წლით თარიღდება, შემდეგი წარწერაა გაკეთებული: „კავკასიის შესახებ ჩემი წიგნის

სათაური „იალბუზი თუ დიდი ყინულქვეშა ნაღმი“- კავკასიონის მთაგრეხილების

თათრული სახელწოდება.“

ამგვარად, ამერიკელთა უმრავლესობა, რომლებმაც საქართველო მოინახულეს,

კერძო და არაოფიციალური პირები იყვნენ. სატრანსპორტო მიმოსვლის გაუმჯობესებასთან ერთად, რომელსაც დაემატა ბათუმსა და თბილისს შორის სარკინიგზო

ხაზის გაყვანა, 1865 წელს ამერიკაში სამოქალაქო ომის დასრულებამ, ქვეყნაში

შეძლებულ მოქალაქეთა რაოდენობა მკვეთრად გაზარდა და საქართველოსა და

კავკასიის სხვა რეგიონებს უფრო მეტმა ამერიკელმა მოაშურა.

შესაძლოა, ყველაზე მნიშვნელოვანი სტუმარი ამერიკიდან, რომელიც საქართველოს ეწვია, მეცხრამეტე საუკუნეში იყო არა კერძო პირი, არამედ მაღალჩინოსანი სამხედრო პირი. ის გახლდათ უილიამ ტეკუსეი შერმანი, სამოქალაქო ომის

პერიოდის ერთ-ერთი ყველაზე უფრო გავლენიანი გენერალი; ეს ის გენერალია,

რომელიც 1864 წელს სათავეში ედგა ცნობილ მარშს ზღვისაკენ, რომელმაც სამხრეთ

კონფედერატების ძალები ორად გახლიჩა. ამ მარშის დროს ჯარმა, ფაქტობრივად,

მთელი ჯორჯია, ჯორჯიის შტატი გადაკვეთა; ეს იყო ხუთასკილომეტრიანი სვლა

ატლანტიდან ატლანტიკის სანაპიროზე მდებარე სავანამდე. სამოქალაქო ომის

დასრულების შემდეგ ერთ-ერთმა კომპოზიტორმა შექმნა სიმღერა „სვლა ჯორჯიის

გავლით,“ რომელსაც ხშირად ასრულებდნენ ომის ვეტერანთა შეხვედრების დროს.

ამბობენ, რომ გენერალ შერმანს იმდენჯერ ჰქონდა ეს სიმღერა მოსმენილი, რომ

მას ის ფაქტობრივად შეძულდა, მაგრამ ამას არ შეუშლია ხელი იმაში, რომ საქართველოს უძველეს სამეფოში ჩამოსულიყო.

შერმანი საქართველოში 1872 წელს ჩამოვიდა; იმ პერიოდისთვის ის ამერიკის

შეერთებული შტატების არმიის მთავარსარდალი იყო. მისი ვიზიტი, ევროპის

გასწვრივ, ხმელთაშუა ზღვასა და შავ ზღვაში ხანგრძლივი მოგზაურობის ნაწილს

წარმოადგენდა; მან ეს მოგზაურობა დაგეგმა მას შემდეგ, რაც ამერიკელმა ადმირალმა, რომელიც სათავეში უნდა ჩადგომოდა ხმელთაშუა ზღვაში მდებარე ამერიკულ ესკადრას, შერმანს შესთავაზა ნიუ იორკიდან ხმელთაშუა ზღვამდე თავისი

ფრეგატით ესკორტირება. მაშინ, როცა ამ ვიზიტის ოფიციალური მიზანი ევროპის

სამხედრო სისტემის შესწავლა იყო, არც ტურიზმი, როგორც ერთ-ერთი ძირითადი

ელემენტი, არ იქნა დავიწყებული. ხმელთაშუა ზღვიდან შერმანმა და მისმა მცირერიცხოვანმა ამალამ, რომელშიც რუსეთში ამერიკის დესპანი - ენდრიუ ქურტანიც

შედიოდა, კომერციული გემით შავი ზღვისკენ აიღო გეზი. მრავალი გაჩერების

შემდეგ, ისინი ბათუმში ჩავიდნენ და მატარებლით ქუთაისისკენ გაემგზავრნენ.

ქუთაისს გარეთ სარკინიგზო ხაზი ჯერ კიდევ მშენებლობის პროცესში იყო, მაგრამ

შერმანმა და მისმა თანხლებმა პირებმა, დარჩენილი რამოდენიმე ასეული კილომეტრის

დასაფარად, სამშენებლო მატარებლით ისარგებლეს; თბილისს კი უკვე ეკიპაჟით

მიაშურეს. გზა უსწორ-მასწორო იყო, თუმცა შერმანის თანაშემწე, რომელიც მას ამ

მოგზაურობაში ახლდა, წერდა რომ გზა „საოცარ“ ბუნებაში გადიოდა. გზის გასწვრივ

როდოდენდრონები ყვაოდნენ და მთლიანობაში „თვალწარმტაც ხედს ქმნიდნენ“.

როდესაც ჯგუფმა თბილისს მიაღწია, შერმანი მიიღო და მის გართობაზე ზრუნავდა

რუსეთის მეფისნაცვალი კავკასიაში, დიდი თავადი მიხეილ ნიკოლოზის ძე, რუსეთის მეფის ნიკოლოზ პირველის მეოთხე შვილი. ამ ეტაპზე შერმანმა გადაწყვიტა,

რომ აღარ გაემეორებინა ბათუმისაკენ მიმავალი მარშრუტი და ვლადიკავკასისკენ

მაღალმთიან გარემოში გაყვანილი საქართველოს სამხედრო გზით გაეშურა; მას

თან ახლდა კაზაკთა 40 კაციანი ესკორტი. თუმცა ეს მგზავრობა ინცინდენტის

GEORGE KENNAN / ჯონ კენანი

GEORGE FROST KENNAN / ჯონ ფროსტ კენანი

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 107 ]

communities in Armenia and Iran. They decided that there was no possibility of

undertaking missionary work among the Georgians, given what they called “the

thorough amalgamation of their church with that of Russia”.

A decade after the two missionaries, a gentleman from the State of Vermont named

George Ditson visited Georgia, escorted by a Georgian colonel in the Russian

service whom he calls “Carganoff.” Ditson was both a good writer and an admirer

of the Georgian people. He describes how two centuries earlier, “Georgia made

her last grand stand against the whole Persian strength…acquitting herself with a

sublimity of valor which still fires the souls of her sons.” When Ditson went from

Tbilisi to see Mtskheta, the country’s ancient capital, he found that the beauty of

the surroundings and the history of the place combined to.” give them a power

over the beholder which he cannot surmount and which he can never forget.”

As American society developed in the nineteenth century, an increasing number

of Americans traveled abroad not just as tourists but as journalists and scholars.

One of the more interesting American visitors to Georgia in that period was the

first George Kennan. He was an elder cousin of the American diplomatist George

Frost Kennan, who died in 2005 at the age of 101, after serving as American

ambassador to the Soviet Union and publishing a number of notable historical

works on Russian-American relations and other subjects.

The elder Kennan had first visited the Russian empire as a young surveyor for a

possible telegraph line through Siberia. He came to eastern Georgia in 1870 when

he was 25 years old. His purpose, he said later, was “partly to gratify a love of

rough travel, and partly to study a comparatively unknown and highly interesting

race of people — the Caucasian mountaineers.” (Besides his love of rough travel,

Kennan had arranged before leaving America to give a series of lectures on his

return that he was going to call “The Land of the Golden Fleece,” focusing on

Georgia’s coast. In the event, he saw the coast but never delivered the lectures.)

Young Kennan reached Dagestan in September, coming from St. Petersburg. He

decided to cross the mountains into Georgia not on the Georgian Military Highway

but instead, in order to have a “novel and adventurous experience,”, to take a more

southerly and far less traveled route. He spent a week in the village then called

Temir-Khan-Shura (today’s Buinaksk) without finding anyone he could employ as

a guide. Then, fortunately, he met a Georgian nobleman in the Russian service,

გარეშე არ დამთავრებულა. როგორც ჩანს, მას თბილისში გატარებული დრო კარგ

მოგონებად დარჩა; მისი თანაშემწე წერს, რომ მათი ნომრები სასტუმრო ევროპაში

„საკმაოდ კარგი“ იყო და იმ სასიამოვნო ხედებს შორის, რომლებიც მათ ნახეს

იყო „ლამაზი საჯარო პარკი.“

საქართველოში ამერიკელთა ვიზიტი კვლავაც გრძელდებოდა, თუმცა მათი

რაოდენობა სიმრავლით არ გამოირჩეოდა. ზოგიერთმა მათგანმა ქვეყნის უძველესი ისტორიისა და კულტურის ჯეროვანი შეფასებაც შეძლო. ნიუ იორკ თაიმსის

კორესპონდენტმა, რომელიც თავის სტატიების ხელმოწერისას „დ.კ.“ ინიციალებს

იყენებდა, 1884 წელს საქართველოში ვიზიტის შემდეგ დაწერა, რომ აქ აღმოაჩინა

აღმოსავლეთისა და დასავლეთის ნაზავი, რომელიც „ენის მთელ სიძლიერეს გაჩვენებს.“ იმავე სტატიაში სვამს კითხვას: როგორ უნდა მოიქცეს ადამიანი, როდესაც

მას უჩვენებენ სწორედ იმ კლდეს, რომელზეც იაზონმა არგო მიაბა, , როდესაც იგი

ოქროს საწმისის საძებრად მოადგა კოლხეთს? თბილისში ხუთწუთიან გასეირნებას

შეუძლია თქვენი მეცხრამეტე საუკუნიდან მეცხრე საუკუნეში გადაყვანა. თუმცა,

სამწუხაროდ „ისტორიული ქართული თავადაზნაურთა გვარები: შერვაშიძე, ვაჩნაძე

და სხვანი - რომელთაც ჯერ კიდევ აქვთ შერჩენილი ძველი დიდება, ამჟამად ძირითადად ღვინის მაღაზიებისა თუ საჯარო დაწესებულებების აბრებზე თუ გვხვდება.

ქარხნის მაღალი საკვამლე მილიდან ამოსული ბოლი ეფინება მდინარის სანაპიროს,

რომელზეც 900 წლის წინ ტრიუმფალური მარშით ჩაიარა მეფე დავით აღმაშენებელმა.“

პროტესტანტული ეკლესიის ცნობილმა წარმომადგენელმა და მწერალმა ლიმან

ებოტმა, თბილისში, 1901 წლის გაზაფხულზე თავისი ვიზიტის დეტალური ანგარიში

დაგვიტოვა. იგი წერს, რომ საკრუიზო გემმა, რომელზეც იგი იმყოფებოდა, ნიუ

იორკი რამოდენიმე კვირით ადრე დატოვა და ხმელთაშუა ზღვიდან შავ ზღვამდე

მიმავალ მარშრუტზე საკმაოდ ხშირად აწყობდა გაჩერებებს. ბათუმში ჩასვლამდე

ებოტი გაეცნო ბროშურას - სავარაუდოდ მისი ავტორი ქართველი არ უნდა ყოფილიყო - რომელიც გემის მგზავრებს თბილისში ოთხდღიან ექსკურსიას სთავაზობდა;

ბროშურაში მოცემული აღწერით, ეს ნახევრად ევროპული და ნახევრად აღმოსავლური,

კონტრასტებით სავსე ქალაქი იყო; აღმოსავლური პოეზიისა და დეკადენსის მსგავს

ნაზავს, რომელსაც ევროპული საზოგადოებისათვის დამახასიათებელი მოკრძალებული

ნიშნებიც გააჩნდა, მხოლოდ კაიროში თუ ნახავდა ადამიანი. ებოტი დაინტერესდა

და დანარჩენ 150 მგზავრთან ერთად, რომლეთა უმეტესობა სავარაუდოდ ამერიკელი

იყო, გადაწყვიტა ესარგებლა ამ შემოთავაზებით. ბათუმიდან თბილისში წასაყვანად

და უკან დასაბრუნებლად, მათთვის სპეციალური მატარებელი გამოიყო. WILLIAM TECUMSEH SHERMAN / უილიამ ტეკუსეი შერმანი

ANDREW CURTIN / ენდრიუ ქურტანიც

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

Prince Giorgi Davidovich Djordjadze, who was returning to his home in the valley

of the Alazani and who, Kennan found, was traveling with an escort of 25 armed

men as well as guides and interpreters. Kennan was pleased, indeed relieved, to

be invited to join him.

In early October the party passed through the last village in Dagestan, which Kennan

called Bezhuta, and made their way upward along a rough snow-covered track to

a pass at an elevation of twelve thousand feet, i.e. over 3600 meters. They were

in a cloud, but as they descended the cloud lifted and, Kennan wrote, “beneath us

lay the beautiful semi-tropical valley of Georgia…orchards, vineyards, and olive

groves diversified it here and there with patches of darker green, and far away in

the distance loomed the purple, snow-clad peaks of Armenia.” He was enchanted,

and he remained enchanted when, hours later, the party rode into the courtyard of

the prince’s white-walled mansion at Eniseli in the Alazani valley. There he spent

five pleasant days. Alas, he wrote, the countryside was not what it once had been.

On the prince’s estate, which was half as large as an American county, “I counted

14 churches and cathedrals, all empty and deserted….”

In 1891 Kennan published his most famous work, Siberia and the Exile System. It

was a shattering attack on the police regime of the Tsars. Unfortunately he never

got around to writing a book about the Caucasus, although he planned to do so. In

his index card files in the Library of Congress in Washington is a card from 1883

on which he had written “Title for my book on the Caucasus ‘Yalboos or the Great

Ice-Mane,’ the Tatar name for the Caucasus range.”

So far, most Americans who were coming to Georgia were private persons and

not officials. As transportation improved — including the opening of the rail line

from Batumi to Tbilisi — and after the American Civil War ended in 1865 and many

Americans became more prosperous, more Americans came to Georgia and other

parts of the Caucasus.

Probably the most notable American who came to Georgia in the nineteenth century

was not a private person but a senior military official. This was William Tecumseh

Sherman, one of the top generals in the Union Army during the Civil War — the

general who led the famous March to the Sea in 1864, cutting the Southern

Confederacy in half. It was a march, in fact, through Georgia, the State of Georgia,

for five hundred kilometers from Atlanta to Savannah on the Atlantic coast. When

ბათუმში ნაპირზე ჩამოსვლის შემდეგ, ებოტი შეხვდა ამერიკის კონსულს ჯ.კ.

ჩემბერსს, რომელსაც ეს პოსტი 1890 წლიდან ეკავა. ჩემბერსი მხოლოდ ნაწილობრივ

ასრულებდა კონსულის მოვალეობას; მას ხელფასს ჯონ როკფელერის კომპანია

სტანდარტ ოილი უხდიდა. როკფელერმა ჩემბერსი გამოგზავნა ბათუმში სტანდარტ

ოილის კონკურენტის კომპანია ნობელის შესახებ ინფორმაციის შესაკრებად; ამ

უკანასკნელმა ბაქო-ბათუმის შემაერთებელი რკინიგზა გახსნა, რომლის მეშვეობითაც იგი კასპიის ზღვის ნავთობის გადმოზიდვას ახორციელებდა, ბათუმში

მყოფ ტანკერებში ჩასატვირთად. ამერიკის ბიზნეს საზოგადოების საბედნიეროდ,

ჩემბერსი უშუალოდ კონსულის მოვალეობასაც პირნათლად ასრულებდა და პერიოდულად

ვაშინგტონში,სახელმწიფო დეპარტამენტში კომერციულ ანგარიშებს აგზავნიდა,

რომლებიც თავის მხრივ ფართო საზოგადოებისათვის ხელმისაწვდომი იყო.

სავარაუდოდ, ვინმემ შეიძლება შენიშნოს, რომ მეცხრამეტე საუკუნის ბოლოს,

შეერთებულ შტატებს შედარებით მცირე რაოდენობით დიპლომატიური მისიები

ჰქონდა საზღავრგარეთ: მათი რიცხვი მხოლოდ ორმოცდაორს შედაგენდა, რადგან

მაშინ დამოუკიდებელ ქვეყანათა რიცხვი გაცილებით ნაკლები იყო, ვიდრე დღეს.

მიუხედავად ამისა, იმ პერიოდში ბათუმის მსგავსად, საზღვარგარეთ მდებარე ქალაქებში სამასზე მეტი საკონსულო იყო გახსნილი (საკონსულო ბათუმში 1886 წელს

იქნა გახსნილი). კონსულები და ვიცე-კონსულები ხშირად ნახევრად სამხელმწიფო

მოხელენი იყვნენ, მაგრამ ისინი ძალიან დიდ როლს ასრულებდნენ - ეხმარებოდნენ

საზღვარგარეთ მყოფ ამერიკელებს და ვაშინგტონში მუდმივად გზავნიდნენ ინფორმაციულ ანგარიშებს.

ლიმან ებოტისათვის თბილისისაკენ მგზავრობის ყველაზე შთამბეჭდავი

მომენტი იყო, როდესაც გზის უმაღლეს წერტილზე მატარებელი გვირაბში შევიდა

და „გამოსვლისას მგზავრებმა ბაღში ამოყვეს თავი; მათ თვალწინ გადაიშალა

მწვანე ბალახით შემოსილი ველები, აყვავებული ხეხილის ხეები და თვალშისაცემი

კეთილდღეობითა და სიცოცხლით სავსე სოფლები.“

თბილისი ის არ აღმოჩნდა, რასაც ებოტი ელოდა. სასტუმრო სასიამოვნო იყო,

სადაც იგი ჭუჭყიან ნომერს ელოდა და ქალაქი კი ნაკლებ ეგზოტიკური, ნაკლებ აღმოსავლური, ვიდრე მის მიერ ადრე ნანახი სტამბოლი. შეძლო თუ არა ებოტმა ამერიკაში

დაბრუნებისათვის უკეთ გაეგო საქართველოს უძველესი ისტორია, ეჭვს ბადებს.

მეორე ამერიკელი, რომელიც 1902 წლის შემოდგომაზე საქართველოს ეწვია,

იყო ქალბატონი, რომელიც „მარგარეტ სტირლინგის“ ფსევდონიმის ქვეშ წერდა.

მის კალამს ეკუთვნის ნიუ იორკ თაიმსისათვის დაწერილი მრავალი სტატია,

რომლებიც დღესაც კი კარგი საკითხავია. სტირლინგი ბათუმში ოდესიდან რუსული

სამგზავრო გემით ჩამოვიდა; მასზე წარუშლელი შთაბეჭდილება დატოვა გემის

ბაქნიდან დანახულმა კავკასიონის თვალწარმტაცმა მთაგრეხილმა და შემდეგ კი,

პორტთან მიახლოებისას საოცრად ლამაზმა ზღვის სანაპირომ. სტირლინგი და

მეორე ამერიკელი ქალბატონი თბილისისაკენ მატარებლით გაემგზავრენ, ხოლო

ჩამოსვლიდან რამოდენი საათის შემდეგ კი ოთხ ცხენშებმული კერძო ეტლით საქართველოს სამხედრო გზით ვლადიკავკაზისაკენ გაემგზავრენ. მოგზაურობის მეორე

დღეს მათ უთხრეს, რომ ცოტა ხნით ადრე, გზაზე ბანდიტებთან შეტაკებას ქონდა

ადგილი და ამიტომ ისინი სიამოვნებით შეუერთდნენ ორ სხვა ეკიპაჟს; ერთ-ერთ

მათგანს ოთხი რუსი ოფიცერი მიჰყავდა, რომელთათვისაც ასევე სასიამოვნო

აღმოჩნდა ორ მამაც ამერიკელ ქალბატონთან ერთად მგზავრობა. მათ გადალახეს

მთები და ვლადიკავკაზში მშვიდობით ჩავიდნენ, რის შემდეგაც სტირლინგი თავის

მოგზაურობას ასე აღწერდა: „ეს იყო ულამაზეს გარემოში გახორციელებული ისეთი

საინტერესო მოგზაურობა, რომლის ანალოგიც, ჩემი აზრით, ძნელად თუ მოიძებნება“

სტირლინგი და მისი მეგობარი თბილისში ბაქოდან დაბრუნდნენ და ოთხი დღე

გაატარეს აქ. როგორც ისინი წერდნენ „საოცრად სუფთა“ სასტუმრო ინგლისში.

სტირლინგი ცოტა არ იყოს, იმედგაცრუებული დარჩა თბილისით; ის საინტერესო

LYMAN ABBOTT / ლიმან ებოტი

ELI SMITH / ელი სმიტი

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 109 ]

the Civil War ended, a composer wrote a song called “Marching through

Georgia” that was often played at reunions of war veterans. They say that

General Sherman heard the song so many times that he came to hate it —

but that did not stop him from coming to the ancient Kingdom of Georgia.

Sherman came to Georgia in 1872, at which point he was the Commanding

General of the United States Army. His visit was part of a long trip through

Europe, the Mediterranean, and the Black Sea, which he had arranged

after an American admiral who was going out to command the European

squadron of the U.S. Navy offered to convey Sherman from New York to

the Mediterranean on his frigate. While the official purpose of the trip was

to study European military establishments, a certain element of tourism

was also involved.

From the Mediterranean, Sherman and his small party — including the

American envoy to Russia, Andrew Curtin — took a commercial ship into the

Black Sea. After several stops they reached Batumi and took the railroad to

Kutaisi. Beyond Kutaisi the line was still under construction, but Sherman

and his comrades took a construction train for another hundred kilometers

and then continued by carriage to Tbilisi. The road was rough, but an aide

who accompanied Sherman wrote that the countryside was “splendid.”

Rhododendrons were in bloom and “the whole scenery enchanting.”

When the party reached Tbilisi, Sherman was received and entertained by

the Russian viceroy for the Caucasus, Grand Duke Mikhail Nikolaevich, the

fourth son of Tsar Nicholas I. At this point Sherman decided not to retrace

his route to Batumi but instead to take the Georgian Military Highway across

the mountains to Vladikavkaz, which he did without incident, accompanied

by an escort of sixty Cossacks. He seems to have enjoyed the several

days he spent in Tbilisi; his aide wrote that their accommodations at the

Hotel de l’Europe were “quite good” and that among other pleasant sights

they saw was “a fine public park.”

American visitors kept coming to Georgia, though not in great numbers.

Some, at least, could appreciate the country’s culture and long history. A

correspondent of The New York Times who signed himself “D.K.” wrote

after a visit to Georgia in 1884 that he had found there a mingling of East

and West that “defies all powers of language.” How was one to behave,

he asked, among men who showed you in modern times the very rock

to which Jason moored the Argo when he came looking for the Golden

Fleece? Five minutes’ walk in Tbilisi took you from the nineteenth to the

ninth century. Sadly, though, “The historical names of Georgia’s hereditary

nobles - Shervashidze, Vatchnadze, and the like still linger on the scene

of their former greatness, but they are now to be found inscribed over the

doors of wine shops or on the gateways of public offices. A tall factory

chimney flings its smoke over the river bank along which the hosts of

‘Prince David the Restorer’ marched in triumph 900 years ago.”

Lyman Abbott, a well-known Protestant clergyman and author, wrote a

detailed account of his visit to Tbilisi in the spring of 1901. He had sailed

from New York several weeks earlier, on a cruise ship that made frequent

stops as it sailed through the Mediterranean into the Black Sea. Before

reaching Batumi, Abbott had read a brochure — presumably not written

by a Georgian — that offered the ship’s passengers the possibility of a

four-day excursion to Tbilisi, which was described as “a half-European, halfAsiatic town, aptly described as a city of contrasts, Cairo alone presenting

a similar mixture of Oriental poetry and decay, with some of the humble

types of European society.” Abbott was intrigued, and decided to take the

excursion, along with a hundred and fifty other passengers, most if not all

of them presumably American. A special train was arranged to take them

from Batumi to Tbilisi and back to the ship.

After going ashore in Batumi, Abbott met the American consul, J.C.

Chambers, who had held his post since 1890. Chambers was only a parttime consul; his salary was paid by the Standard Oil company, owned by

John D. Rockefeller. Rockefeller had sent Chambers to Batumi to gather

intelligence on Standard Oil’s competitor, the Nobel company, which had

opened the rail line from Baku to Batumi to ship Caspian oil to Black

Sea tankers. Fortunately for the larger American business community,

Chambers, as consul, also sent commercial reports to the State Department

ქალაქი იყო, მაგრამ აკლდა

ისეთი მკვეთრი „აღმოსავლური“

იერი, როგორიც ტანჟერს ჰქონდა; ლიმან ებოტის მსგავსად

,ის რაღაც უფრო ეგზოტიკურის

ნახვას ელოდა. მან და მისმა

მეგობარმა ქალბატონმა ერთი

დღე ბაზარში სუვენირების

შეძენასა და გამყიდველებთან

ვაჭრობას დაუთმეს; მოინახულეს ძველი ეკლესიები, დაისვენეს

უძველესი ბოტანიკური ბაღის

სიმშვიდესა და ხეების ჩრდილში

და ბათუმში დაბრუნდნენ „ცოტა

არ იყოს გულდაწყვეტილნი, იმ

აზრის გამო, რომ კავკასია

უნდა დაგვეტოვებინა და რომ

მთავრდებოდა ის რამოდენიმე

კვირა, რომელსაც ჩვენ, ჩვენი

ცხოვრების საუკეთესო მონაკვეთად მივიჩნევდით.“.

ზევით ჩვენ უკვე ვახსენეთ,

საქართველოში ევროპელ ალპინისტთა ვიზიტები. ავტორმა

ვერ შეძლო 1800-იან წლებში

ამერიკელ მთასვლელთა საქართველოში, ან სადმე კავკასიაში

ჩამოსვლის დამადასტურებელი

ფაქტების მოძიება. ზოგიერთი

მათგანი გამოჩნდა მეოცე

საუკუნის დასაწყისში და გასაკვირი არაა, რომ ეს ტენდენცია

დღესაც გრძელდება. ერთ-ერთი

მთასვლელი, რომელიც მეოცე

საუკუნეში ეწვია საქართველოს, იყო ლოურენს ქულიჯი,

ცნობილი ამერიკელი იურისტი,

რომელიც 1950 წელს გარდაიცვალა. ქულიჯი საქართველოში

1930 წელს სრულიად ახალგაზრდა

ჩამოვიდა; მოგვიანებით მან

მარტომ დალაშქრა იალბუზი, მას

შემდეგ, რაც მისმა თანხლებმა

მთასვლელმა სიმაღლის შიშის

გამო დატოვა მარშრუტი და ძირს

დაეშვა. ამერიკელი გლაციოლოგი

და ჰარვარდის უნივერსიტეტის

კურსდამთავრებული ვ. ოზგუდ

ფილდი 1929 წელს, იმ დროისათვის საქართველოს შორეულ,

მიუვალ კუთხეს - სვანეთს

ესტუმრა. მის მიერ გადაღებული

სვანეთისა და საქართველოს

სხვა კუთხეების ფოტოები,

დღესაც მესტიაში მდებარე

სასტუმრო თეთლუნდის (სადაც

ისინია გამოფენილი) სიამაყის

საგანს წარმოადგენს.

ქართველები ამერიკაში მეცხრამეტე საუკუნეში გამოჩდნენ, თუმცა ავტორის მტკიცე

რწმენით, არც-ერთ ქართველს

არ დაუდგია ამერიკის მიწაზე

ფეხი, საქართველოში პირველი

ამერიკელის გამოჩენამდე. გივი

კობახიძე წერს, რომ პირველი

ქართველი ემიგრანტები ამერიკასა და კანდაში, მეცხრამეტე

საუკუნის 20-იან წლებში გამოჩნდნენ. ემიგრანტთა ნაკადი

მეცხრამეტე საუკუნის 60-იან

წლებში, რუსეთის იმპერიაში

ბატონყმობის გაუქმებისა და

ამერიკაში სამოქალაქო ომის

დასრულების შემდეგ გაიზარდა;

essay by Margaret Stirling in New York Times, 1902

მარგარეტ სტირლინგის სტატია „ნიუ იორკ თაიმსში“ (1902)

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

in Washington that were made available to the public.

One may note parenthetically that at the end of the nineteenth century, the United

States had relatively few diplomatic missions abroad-forty-two-since there were

far fewer independent countries than today. In contrast, there were over three

hundred American consulates in foreign cities like Batumi. (The Batumi consulate

had been opened in 1886.) The consuls and vice consuls were often only part-time

government employees, but they played a useful role, helping American citizens

abroad and sending a stream of informative reports to Washington.

A high point of Lyman Abbott’s trip to Tbilisi came when his excursion train reached

the top of a long ascent through arid country, went through a tunnel, and “emerged,

in a garden; the fields green with verdure, the trees radiant with blossoms, the

villages alive with apparent prosperity.”

Tbilisi was not quite what Abbott had expected. The hotel was pleasant, where

he had expected a dirty room, and the city was less exotic, less “Oriental,” than

what he had seen in Istanbul. Whether Abbott returned to America with any better

appreciation of Georgia’s long history seems doubtful.

Another American visitor to Georgia, in the autumn of 1902, was a woman who

wrote, under the pseudonym of “Margaret Stirling,” several articles for The New York

Times that make good reading even today. Stirling arrived in Batumi from Odessa

aboard a Russian passenger ship, after being “overjoyed” to see from the deck

the “magnificent range” of the Caucasus and then the “wonderfully fine” coastal

scenery as they approached the port. Stirling and another American woman took

the train to Tbilisi, and several hours after their arrival set off for the Georgian

Military Highway and Vladikavkaz in a private carriage pulled by four horses. On

the second day of the trip they were told there had been recent skirmishes with

bandits, and so they were pleased to join company with two other carriages, one

of them carrying four Russian officers who were in turn pleased to be traveling

with the two intrepid ladies. They crossed the mountains and reached Vladikavkaz

safely, after what Stirling described as “a journey which, in beauty of scenery and

events of interest, in my mind, can have no equal.”

Stirling and her friend returned to Tbilisi via Baku, and spent four days at what she

described as the “delightfully clean” Hotel Ingles. Stirling was slightly disappointed

with Tbilisi; it was interesting but not as “Eastern” as Tangiers; like Lyman Abbott

she had hoped for something more exotic. She and her friend spent a day haggling

for souvenirs in the bazaar, visited old churches and the “cool shades and quiet” of

the old botanical gardens, and returned to Batumi “ a little mournful at the thought

of leaving the Caucasus and ending up the weeks which we could consider among

the pleasantest of our lives.”

Mention was made earlier of European alpinists in Georgia. The author has found

no record of American climbers in Georgia, or elsewhere in the Caucasus, in the

1800s. Some, at least, came in the 1900s, and of course a number come today.

One of the climbers in the twentieth century was Lawrence Coolidge, a prominent

American lawyer until his death in 1950. Coolidge went to Georgia as a young man

in 1930, and later reached the summit of Elbruz alone, after a fellow-climber came

down with altitude sickness. An American glaciologist and graduate of Harvard

University, W. Osgood Field, visited the then remote region of Svaneti in 1929.

His photographs of Svaneti and other parts of Georgia are prominently displayed

today at the Hotel Tetnuldi in Mestia, the chief town in Svaneti.

Georgians began to come to America in the nineteenth century although, as best

the author can ascertain, no Georgians reached the United States until some

years after the first Americans visited Georgia. Givi Kobakhidze has written that

the first Georgian immigrants in the United States and Canada arrived as early as

the 1820s. More began to come, especially from the poorer mountainous regions

of Georgia, in the 1860s, after the abolition of serfdom in the Russian empire and

the end of civil war in America. A group of a dozen horsemen led by Prince Ivan

Rostromov Marcheradze came in 1890, hired by the famous Buffalo Bill Cody and

his Western show, the Wild Congress of Rough Riders. It is not clear how Buffalo

Bill obtained the services of Georgian riders, but he had performed in Europe

and his show included riders from various countries. A second group of Georgian

riders, both male and female, came to America in 1910 and performed with the

Ringling Brothers Circus.

It is difficult to ascertain how many Georgians may have come to America in the

1800s. Indeed, as Elene Medzmariashvili has made clear, it is difficult to be sure

ისინი უმთავრესად საქართველოს ღარიბი მთიანეთიდან იყვნენ. 1890 წელს ამერიკაში ჩამოვიდა რამოდენიმე ათეული ცხენოსანი, რომელთაც სათავეში პრინცი

ივანე როსტრომოვ მახარაძე ედგა; ისინი დაიქირავა ცნობილმა ბუფალო ბილი

კოდიმ, მის სახელგანთქმულ ველური დასავლეთის შოუებში - ველურ მოჯირითეთა

წარმოდგენებში მონაწილეობის მისაღებად. გაურკვეველია, როგორ მოიძია ბუფალო

ბილმა ეს ქართველი მოჯირითეები, მაგრამ ცნობილია, რომ იგი წარმოდგენებს

მართავდა ევროპაში და მის შოუში ბევრი სხვადასხვა ქვეყნის წარმომადგენელი

მონაწილეობდა. ქართველ მოჯირითეთა მეორე ჯგუფი, რომელშიც უკვე მამაკაცების გარდა, ქალებიც იყო, ამერიკაში 1910 წელს ჩამოვიდა და ძმები რინგლინგების

ცირკთან ერთად გამოდიოდა.

ძნელია იმის მტკიცება, თუ რამდენი ქართველი ჩავიდა ამერიკაში 1800-იან

წლებში. ელენე მეძმარიაშვილმა საკმაოდ ნათლად აჩვენა, თუ რამდენად რთულია

თუნდაც ბოლო ათწლეულების მანძილზე ამერიკაში ემიგრირებულ ქართველთა ზუსტი

რიცხვის დადგენა.

პირველი გამოქვეყნებული ანგარიში ამერიკაში მყოფი ქართველების შესახებ

იყო გიორგი პაპასკირის (პაპაშვილისა) და მისი მეუღლის მიერ დაწერილი წიგნი

„ყველაფერი შეიძლება მოხდეს“. ის მოგვითხრობს მეცხრამეტე საუკუნის 20-იან

წლებში ამერიკაში უსახსროდ მყოფი ემიგრანტის ბედის შესახებ; მხოლოდ შეერთებულ

შტატებში ამ წიგნის ექვსასი ათასი ეგზემპლარი გაიყიდა. პაპაშვილმა ამერიკაში

სახელი არა მხოლოდ როგორც მწერალმა, არამედ როგორც მოქანდაკემაც გაითქვა.

იმ პერიოდისათვის, რომელიც პაპაშვილის წიგნშია აღწერილი, ნიუ იორკში ერთი ან

ორი ქართველი თუ ცხოვრობდა, თუმცა გივი კობახიძე წერს, რომ მეოცე საუკუნის

30-იან წლებში ამერიკას ქართველ ემიგრანტთა საკმაოდ დიდმა რიცხვმა მოაშურა.

1931 წელს ნიუ იორკში, ვანო კობახიძისა და პავლე კვარაცხელიას ინიციატივით,

დაარსდა „შეერთებულ შტატებში მცხოვრები ქართველ ემიგრანტთა სათვისტომო“

მეოცე საუკუნის შუა ხანებში, ბევრმა ქართველმა ემიგრანტმა მოიხვეჭა სახელი

ამერიკაში. მათ შორის, ქორეოგრაფმა ჯორჯ ბალანჩინმა (გიორგი ბალანჩივაძე),

სუნამოების მწარმოებელმა პრინცმა ჯორჯ მაჩაბელმა (გიორგი მაჩაბელი) და

ავიაკონსტრუქტორმა, ალექსანდრე ქართველმა (ქართველიშვილი).

რაც შეეხება ამ ორ ქვეყანას შორის განხორციელებულ ოფიციალურ კონტაქტებს, ისინი, რამდენადაც ავტორისთვისაა ცნობილი, მეცხრამეტე საუკუნის დასაწყისისათვის, როცა საქართველო რუსეთის იმპერიის ნაწილს წარმოადგენდა,

არ არსებობდა. ასეთ ურთიერთობათა ისტორიის დასაწყისი დაკავშირებულია

ვინმე ფრედერიკ ედისონ გიბინსის სახელთან, რომელიც 1883 წლიდან, ნახევარ

FRANK MEYER / ფრენკ მეიერი

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 111 ]

exactly how many Georgians have emigrated to America even in recent decades.

The first well publicized account of Georgians in America was the first book

published by George Papashvily and his wife, called Anything Can Happen. It told

about his experiences as a penniless immigrant in this country in the 1920s, and it

sold six hundred thousand copies in the United States alone. Papashvily became

famous in America not only as a writer but as a sculptor. From what Papashvily

wrote, there may have been no more than two or three Georgians in all of New

York City at the time he arrived there. However, Givi Kobakhidze reports that by

the 1930s a considerable number had come. A “Community of Georgian Emigrants

in the United States” was founded in New York in 1931 on the initiative of Vano

Kobakhidze and Pavle Kvaratskhelia.

By the middle of the twentieth century a number of Georgian immigrants had become

famous in America. Among them were the choreographer George Balanchine (born

Giorgi Balanchivadze), the perfume manufacturer Prince Georges V. Matchabelli

(Giorgi Machabeli), and the aircraft engineer Alexander Kartveli (Kartvelishvili),

designer of the P-47 and F-84.

As to official contacts between the two countries, there were none, to the author’s

knowledge, before Georgia was incorporated into the Russian empire at the beginning

of the 19th century. The story begins when a man named Frederick Edison Gibbins

was appointed part-time American consular agent at Batumi in 1883. Three years

later, in 1886, came the opening of the American consulate there. As noted earlier,

our consuls abroad sent periodic commercial reports to Washington, but for some

years our consuls at Batumi were only part-time employees of our government and it

does not appear that they were able to promote much American trade with Georgia.

One of the more interesting reports from Georgia, in 1910, was written not by a

consul but by Frank Meyer, an American who was sent to the Caucasus by the

U.S. Department of Agriculture to find plants of possible economic value. He found

that a factory in Georgia called Argo was manufacturing a product from roasted

soybeans that was intended as a substitute for coffee. Meyer tasted the product,

and found it better than a well-known coffee substitute called Postum that was sold

in the United States until 2007. However, there is no indication that the Georgian

product was ever imported into America.

განაკვეთზე ამერიკის კონსულის ფუნქციებს ასრულებდა ბათუმში. სამი წლის

შემდეგ, 1886 წელს ბათუმში უკვე იხსნება ამერიკის ოფიციალური საკონსულო.

როგორც ზემოთ ვთქვით, საზღვარგარეთ მომუშავე ჩვენი კონსულები პერიოდულად

კომერციულ ანგარიშებს გზავნიდნენ ვაშინგტონში, მაგრამ რადგან გარკვეული ხნის

მანძილზე ჩვენი კონსულები ბათუმში მხოლოდ ნაწილობრივ იყვნენ სახელმწიფო

სამსახურში. როგორც ჩანს, სწორედ ამ ფაქტმა განაპირობა ისიც, რომ მათ ვერ

შეძლეს, დიდად შეეწყოთ ხელი ამერიკა-საქართველოს შორის სავაჭრო ურთიერთობების განვითარებისათვის.

ერთი განსაკუთრებით საგულისხმო ანგარიში საქართველოდან, რომელიც 1910

წლით თარიღდება, ეკუთვნის არა კონსულს, არამედ ფრანკ მეიერს, ამერიკელს,

რომელიც კავკასიაში ამერიკის სოფლის მეურნეობის სამინისტროს მიერ იყო

გამოგზავნილი იმისათვის, რომ კომერციული ფასის მქონე მცენარეები მოეძიებინა. მან საქართველოში აღმოაჩინა ქარხანა, სახელად არგო, რომელიც მოხალულ

სოიოს მარცვლებს აწარმოებდა; ეს მარცვლები ყავის შემცვლელად გამოიყენებოდა.

მეიერმა შეამოწმა პროდუქტი, და დაასკვნა, რომ იგი, თავისი თვისებებითა და

ხარისხით ბევრად აღემატებოდა სხვა ყავის შემცვლელ, უკვე არსებულ ცნობილ

ბრენდს - პოსტუმს, რომელიც შეერთებულ შტატებში 2007 წლამდე იყიდებოდა. თუმცა, ამ ქართული პროდუქტის ამერიკაში ოდესმე იმპორტირების მიმანიშნებელი

ფაქტი არ არსებობს.

შესაძლოა, პირველ მსოფლიო ომამდე საქართველოში ამერიკის ყველაზე ცნობილი

კონსული ფელიქს ვილოუგბი სმითი იყო, რომელიც წარმოშობით შავი ზღვის რეგიონის მკვიდრი იყო. იგი დაიბადა 1872 წელს ოდესაში, სადაც მამამისი ამერიკის

კონსულად მსახურობდა. სმიტი იყო იმ პროფესიის გამოცდილი წარმომადგენელი,

რასაც ეხლა ამერიკის საკონსულო სამსახური ჰქვია. საკონსულო კარიერის დაწყებამდე, იგი თოთხმეტი წლის მანძილზე იურიდიულ სფეროში მოღვაწეობდა და

ბათუმში ჩამოსვლამდე საკონსულოს ოფიცრის ფუნქციებს ასრულებდა კატანიაში,

ვარშავაში, ბეირუთსა და ადენში. ის თავისუფლად ფლობდა რუსულსა და ფრანგულს,

თუმცა ქართული არ იცოდა.

1914 წლის აგვისტოში მსოფლიო ომი დაიწყო. უკვე ნოემბერში თურქეთის ჯარები

საფრთხეს უქმნიან ბათუმს. იქ მყოფმა რუსეთის კომენდანტმა ბატონ სმიტს

შეატყობინა თბილისში მყოფი მეფის ნაცვლის მიერ გაცემული ინსტრუქციების

შესახებ, რომ ყველა უცხოელ კონსულს დაუყოვნებლივ უნდა დაეტოვებინა ბათუმი

და თბილისში ჩასულიყო. სმიტმა პეტერბურგში ამერიკის საელჩოში გაგზავნა დეპეშა, კითხვით: უნდა დამორჩილებოდა თუ არა მიღებულ მოთხოვნას; საელჩოდან

მოსული პასუხი მისგან „მეფინაცვლის მოთხოვნის შესრულებას“ მოითხოვდა. ჩქარა

W.Osgood Field / უილიამ ოსგუდ ფილდი - 1929

GERMAN MEMARNISHVILI - PRIEST, SCHOOL TEACHER AND BLACKSMITH

გერმან მემარნიშვილი - მღვდელი, მასწავლებელი, მჭედელი

WILLIAM OSGOOD FIELD / უილიამ ოსგუდ ფილდი

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

Perhaps the most notable American consul in Georgia in the years before World

War I was Felix Willoughby Smith, who was a native of the Black Sea region; he

had been born in Odessa in 1872 when his father was the American consul there.

Smith was an experienced member of what had by now become a career American

consular service. Before entering the service he had practiced law in America

for fourteen years, and he had served as a consular officer at Catania, Warsaw,

Beirut, and Aden before coming to Batumi in 1914. He spoke fluent Russian and

French, but no Georgian.

The World War broke out in August 1914. By November, Turkish forces were

threatening Batumi. The Russian commandant there informed Consul Smith, on

instructions from the Viceroy in Tbilisi, that all foreign consuls in Batumi and their

staffs were to leave Batumi immediately for Tbilisi. Smith telegraphed the embassy

in Petrograd to ask whether he should comply, and the embassy replied that he

should “Accede to wishes of Viceroy.” Soon it seemed safe enough for consulates

to return to Batumi. In May 1915, however, Smith was told by the commandant

that he must again move to Tbilisi. He moved unwillingly — he saw no immediate

threat — but he soon decided that Tbilisi was a better site than Batumi for his post.

Tbilisi had greater wealth and political importance; it was the seat of the Russian

Viceroy and “The powers of the Viceroy are absolute, few cases are referred to

Petrograd or decided there contrary to his wishes.” The Caucasus offered wide

opportunities for American-made goods. Smith was confident — and, he added,

the Viceroy hoped — that the volume of trade would increase. Finally, Smith noted,

all the major powers except for the Americans and the British had their principal

consular offices at Tbilisi.

Thus began the official American presence in what would become, in 1918, the

capital of a new Georgian republic. Smith did a competent job at Tbilisi. A consular

inspector reported in November 1916 that “Smith is discreet officer and linguist and

is well liked at this post. It is recommended that he be retained there until end of

war unless his health demands transfer.” It seems he was already suffering from

the unspecified condition that was to bring about his death in 1920 at the age of 47.

After the Bolsheviks seized power in St. Petersburg and Moscow in 1917, American

officials focused their attention on the question of anti-Bolshevik forces in southern

Russia. Consul Smith reported to Washington that in the Caucasus, the population

and the army were refusing to join the Bolsheviks, and he recommended that the

United States aid the anti-Bolshevik forces. The State Department was doubtful

about this; it did not want to encourage what it called “sectionalism or disruption of

Russia.” Smith responded that the new “temporary” Trans-Caucasus government

in the process of formation was expressing “full loyalty to Russia.”

George Kennan, the diplomatist, has suggested that Smith was closely acquainted

with many of the “local figures prominent in political developments” and as a result

lacked objectivity in analyzing and reporting on these developments. Neither Smith

nor any other American official, it seems, foresaw that very soon, in May 1918,

the Transcaucasian Republic would be succeeded by independent republics in

Georgia, Armenia, and Azerbaijan. (American officials’ inability to predict what

was going to happen in the Caucasus is perhaps not surprising when one recalls

how few experts predicted the demise of the Soviet Union.)

Before Georgia proclaimed independence, conditions in Georgia were seriously

disturbed and it appeared that the Turkish army might occupy Tbilisi. In March

1918 Willoughby Smith moved his consulate across the mountains to Vladikavkaz.

Smith soon went on to America. Eventually the consular staff returned to Tbilisi.

Smith too later returned there, but left for good after several months, as his health

worsened. In January 1920 a new consul arrived, another experienced officer,

Charles K. Moser.

Unfortunately Moser’s relations with the new republican government of Georgia

proved far less than satisfactory. He blamed this in good part on the Minister of

Supply, Giorgii Eradze, in the government led by Noe Zhordania, a Menshevik

politician and journalist. Moser reported to Washington that Eradze was the dominant

figure in Zhordania’s cabinet and that “He is credited with being the implacable foe

of ‘capitalism’ and of ‘capitalistic government,’ in short, a pronounced Bolshevik.”

There was, however, another problem. Georgia was now an independent republic

and, as such, it expected—or at least hoped—that other governments would send

to Tbilisi not just consular but diplomatic representatives. The fact was that the

United States did not want to recognize the independence of Georgia or other

nations that had been incorporated in the Russian empire, with the exception of

საკონსულოებისათვის ბათუმში დაბრუნება თითქოს და უსაფრთხო გახდა. თუმცა

1915 წლის მაისში სმიტმა ისევ მიიღო კომენდანტისაგან შეტყობინება, რომ

იგი ისევ თბილისში უნდა დაბრუნებულიყო. ის დიდი სურვილის გარეშე დამორჩილდა

ბრძანებას - რადგან უშუალო საფრთხეს ვერ ხედავდა - მაგრამ მალევე გადაწყვიტა,

რომ თბილისი, მისი თანამდებობისთვის ბევრად უფრო მომგებიანი ადგილი იყო,

ვიდრე ბათუმი. თბილისი უფრო მდიდარი და უფრო დიდი პოლიტიკური გავლენის მქონე

ქალაქი იყო; იქ იყო რუსეთის მეფინაცვლის რეზიდენციაც, რომლის „ძალაუფლებაც

ფაქტობრივად შეუზღუდავი იყო და მისი სურვილის გარეშე პეტერბურგში ძნელად

თუ რაიმე საკითხი იგზავნებოდა განსახილველად ან გადასაწყვეტად.“ კავკასია

ფართო შესაძლებლობებს უხსნიდა ამერიკაში წარმოებულ პროდუქციას. სმიტი

დარწმუნებული იყო, და ამას ემატებოდა მეფისნაცვალის სურვილი, რომ ვაჭრობის

მოცულობა გაიზრდილიყო. და ბოლოს, სმიტმა აღმოაჩინა, რომ ყველა წამყვან

ქვეყანას ჰქონდა თავისი სათაო საკონსულო თბილისში, ამერიკის შეერთებული

შტატებისა და ბრიტანეთის გარდა.

ამგვარად დაიწყო ფუნქციონირება ამერიკელთა ოფიციალურმა წარმომადგენლობამ

თბილისში, რომელიც მოგვიანებით, 1918 წელს უკვე დამოუკიდებელი საქართველოს

დედაქალაქი გახდა. სმიტი მართლაც დიდ სამუშაოს ასრულებდა თბილისში. საკონსულოს ინსპექტორის 1916 წლის ნოემბრის ანგარიშში ვკითხულობთ, რომ: „სმიტი

ფრთხილი დიპლომატი და შესანიშნავი ლინგვისტია და თავის პოსტზე საკმაო

ავტორიტეტითაც სარგებლობს. სასურველია მისი აქ დატოვება ომის დასასრულამდე,

თუ კი მისი ჯანმრთელობის მდგომარეობა არ მოითხოვს მის დაუყონებლივ გადაყვანას.“ როგორც ჩანს, იგი უკვე დაუდგენელი დაავადებით იყო ავად, რაც 1920

წელს, 47 წლის ასაკში, მისი გარდაცვალების მიზეზიც გახდა.

მას შემდეგ, რაც 1917 წელს პეტერბურგსა და მოსკოვში ბოლშევიკებმა ჩაიგდეს

ხელში ძალაუფლება, ამერიკის ოფიციოზმა თავისი ყურადღება სამხრეთ რუსეთში

არსებულ ანტი-ბოლშევიკურ ძალებზე გადაიტანა. კონსულმა სმიტმა ვაშინგტონს

შეატყობინა, რომ კავკასიაში როგორც ხალხი და ისე იქ განლაგებული არმია, ბოლშევიკებთან შეერთებაზე უარს აცხადებდა და იგი შეერთებულ შტატებს ურჩევდა

ანტი-ბოლშევიკური ძალებისათვის გაეწია დახმარება. სახელმწიფო დეპარტამენტი

ეჭვის თვალით უყურებდა ამ რეკომენდაციას; მას არ უნდოდა გამხდარიყო იმ პროცესების მიმეზი, რომელთაც ისინი „რუსეთის დაშლასა და განადგურებას“ უწოდებდნენ.

ამაზე სმიტმა უპასუხა, რომ ტრანსკავკასიაში ჩამოყალიბების პროცესში მყოფი

„დროებითი“ მთავრობა „რუსეთისადმი სრულ ლოიალობას“ აცხადებს.

დიპლომატ ჯორჯ კენანის აზრით, სმიტს ძალზე ახლო ურთიერთობები ჰქონდა

„ადგილობრივ ლიდერებთან, რომელებიც ფაქტობრივად განსაზღვრავდნენ პოლიტიკური ცხოვრების განვითარებას“ და შედეგად, მიმდინარე პოლიტიკური სიტუაციის

მისეული შეფასება, ობიექტურობას იყო მოკლებული. ვერც სმიტმა და ვერ რომელიმე

სხვა ამერიკელმა ოფიციალურმა პირმა ვერ ივარაუდა, რომ ძალიან სწრაფად 1918

წლის მაისში, ტრანსკავკასიის რესპუბლიკას საქართველოს, სომხეთისა და აზერბაიჯანის დამოუკიდებელი რესპუბლიკები ჩაანაცვლებდნენ (ამერიკელ ოფიციალურ

პირთა უუნარობა, განესაზღვრათ, თუ რა ცვლილებები იყო მოსალოდნელი კავკასიაში, შესაძლოა, გასაკვირი არც იყო, თუ გავითვალისწინებთ იმას, რომ მხოლოდ

რამდენიმე ექსპერტმა შეძლო საბჭოთა კავშირის დაშლის წინასწარმეტყველება).

დამოუკიდებლობის გამოცხადებამდე, საქართველოში შექმნილი სიტუაცია

საკმაოდ რთული იყო; არსებობდა თურქეთის მიერ თბილისის დაპყრობის საშიშროებაც. 1918 წლის მარტში ვილოუგბი სმითმა თავისი საკონსულო მთების

მიღმა - ვლადიკავკაზში გადაიტანა. ამის შემდეგ, სმიტი ძალიან მალე ამერიკაში

დაბრუნდა. დროთა განმავლობაში საკონსულოს შემადგენლობა თბილისში დაბრუნდა.

მოგვიანებით სმითიც დაბრუნდა თბილისში, მაგრამ რამოდენიმე თვის შემდეგ,

ჯანმრთელობის გაუარესების გამო, ახლა უკვე სამუდამოდ დატოვა აქაურობა.

1920 წლის იანვარში ახალი კონსული ჩამოვიდა; ეს იყო კიდევ ერთი გამოცდილი

დიპლომატი - ჩარლზ კ. მოზერი.

საუბედუროდ, მოზერის ურთიერთობა საქართველოს დამოუკიდებელი რესპუბლიკის

მთავრობასთან არც თუ ისე დამაკმაყოფილებლად წარიმართა. ის ამაში უმეტესწილად ნოე ჟორდანიას, მენშევიკი პოლიტიკოსისა და ჟურნალისტის, მთავრობის

მომარაგების მინისტრს გიორგი ერაძეს ადანაშაულებდა. მოზერი ვაშინგტონში

გაგზავნილ ანგარიშში წერდა, რომ ერაძე, ნოე ჟორდანიას კაბინეტში, წამყვან

ფიგურას წარმოადგენდა და რომ ის „კაპიტალიზმისა და კაპიტალისტური სახელმწიფოებისა და მათი მთავრობების დაუძინებელი მტერი და, მოკლედ რომ ვთქვათ,

ნამდვილი ბოლშევიკია“.

თუმცა, კიდევ ერთი პრობლემა არსებობდა. ახლა საქართველო დამოუკიდებელ

რესპუბლიკას წარმოადგენდა და ის მოელოდა,ან იმედს იტოვებდა, რომ სხვა

სახელმწიფოები თბილისში არა მხოლოდ საკონსულოებს, არამედ დიპლომატიურ

მისიებსაც გამოგზავნიდნენ. საქმე ის იყო, რომ შეერთებულ შტატებს არ სურდა

ადრე რუსეთის იმპერიის შემადგენლობაში მყოფი საქართველოს ან სხვა ერების

დამოუკიდებლობის ცნობა; გამონაკლისს წარმოადგენდნენ ფინეთი, პოლონეთი

და მოგვიანებით სომხეთი. სახელმწიფო დეპარტამენტმა საკმაოდ ნათლად განაცხადა, რომ მიუხედავად იმისა, რომ თეთრი სახლი ბოლშევიკების წინააღმდეგი

იყო, მას არ სურდა რუსეთის იმპერიის მთლიანობის პრინციპში ეჭვის შეტანა.

მისგან განსხვავებით პრეზიდენტი ვუდრო უილსონი თავის 1918 წლის იანვარში

გამოქვეყნებულ თოთხმეტ პუნქტში, მხარს უჭერდა ავსტო-უნგრეთის იმპერიაში

შემავალი ქვეყნების დამოუკიდებლობას და მოგვიანებით ხელი შეუწყო კიდეც,

ახალი რესპუბლიკის ჩეხოსლოვაკიის შექმნას. მიუხედავად ამისა, რომ ამერიკელებმა საქართველოს სუვერენიტეტის აღიარებაზე უარი თქვეს, 1921 წლის

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 113 ]

Finland, Poland, and later Armenia. The State Department made clear that while

Washington opposed the Bolsheviks it did not want to “prejudice…the principle

of Russian unity.” In contrast, President Woodrow Wilson in his Fourteen Points

of January 1918 had urged “autonomous development” for the peoples of the

Austro-Hungarian Empire, and had later backed the creation of new republics like

Czechoslovakia. Nevertheless, despite American failure to recognize Georgian

sovereignty, by January 1921 Consul Moser was able to describe his relations

with the Georgian government as “amicable.”

Alas, this situation did not last. The next month the Soviet army invaded Georgia

and occupied Tbilisi. The American consulate was closed. This was, however, not

quite the end of an American official presence in Georgia. For another eighteen

months an officer of the U.S. Department of Commerce maintained an office in

Tbilisi, and the official American Relief Administration carried out a relief operation in

Georgia, as it did elsewhere in the former Russian empire, saving an estimated ten

million lives. Finally, in September 1922, the pressures from the Soviet authorities

had become intolerable. Secretary of Commerce (and future President) Herbert

Hoover informed the Department of State that he was closing the office at Tbilisi.

Almost seven decades were to pass before American officials were again stationed

in Tbilisi, after Georgia declared its independence from the USSR in 1991.

იანვარში მოზერი საქართველოს მთავრობასთან თავის ურთიერთობას საკმაოდ

„მეგობრულად“ აფასებდა.

სამწუხაროდ, ეს სიტუაცია დიდხანს არ გაგრძელებულა. მომდევნო თვეში საბჭოთა არმია საქართველოში შემოვიდა და თბილისი დაიპყრო. ამერიკის საკონსულო

დაიხურა. თუმცა, ეს ამერიკელთა საქართველოში ყოფნის ოფიციალურად ყოფნის

დასასრული არ იყო. მომდევნო თვრამეტი წლის მანძილზე, ამერიკის სახელმწიფო

დეპარტამენტის სავაჭრო პალატა თავის ოფისს ინარჩუნებდა თბილისში; ამასთან

ამერიკის დახმარების ადმინისტრაცია საქართველოში, ისევე, როგორც ყოფილი

რუსეთის იმპერიის შემადგენლობაში მყოფ სხვა ქვეყნებში, სამაშველო სამუშაოებს ახორციელებდა და სავარაუდოდ ათობით მილიონი ადამიანის სიცოცხლე

გადაარჩინა. ბოლოს, 1922 წლის სექტემბრისათვის საბჭოთა ხელისუფლების ზეწოლა

აუტანელი გახდა. ვაჭრობის მინისტრმა (და მომავალმა პრეზიდენტმა) ჰერბერტ

ჰუვერმა სახელმწიფო დეპარტამენტს შეატყობინა თბილისში წარმომადგენლობის დახურვის შესახებ. თითქმის სამოცდაათი წელი გავიდა მას შემდეგ, ვიდრე

ამერიკის ოფიციალური წარმომადგენლობები კვლავაც გაჩნდებოდა თბილისში; ეს

მოხდა 1991 წელს - საქართველოს საბჭოთა კავშირიდან გამოყოფისა და მის მიერ

დამოუკიდებლობის გამოცხადების შემდეგ.

Khevsur man dressed for battle wearing chainmail (Photo by WILLIAM OSGOOD FIELD - 1929) / ხევსური მამაკაცი საბრძოლო სამოსში, უილიამ ოსგუდ ფილდის ფოტო, 1929 წ.

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

Darra

Goldstein

An academic, author of 17 books, and a traveler. Her

book The Georgian Feast is still considered the best

English language cook book for Georgian culinary

enthusiasts in Europe and America.

დარა

გოლდშტეინი

აკადემიკოსი, 17 წიგნის ავტორი და მოგზაური.

მისი წიგნი ,,ქართული სუფრა“ დღემდე ყველაზე

სრულყოფილ ინგლისურ რეცეპტების წიგნადაა

მიჩნეული ქართული გემოების ენთუზიასტებისთვის

ევროპასა და ამერიკაში.

Darra Goldstein - Interview

დარა გოლდშტეინი

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 115 ]

დაახლოებით 30 წლის წინ, როცა საქართველოში სამოქალაქო ომი

მძვინვარებდა, დარა იჯდა თბილისის ერთ-ერთ უბანში, ნახევრად

ჩაბნელებულ ნაქირავებ ოთახში ნავთის ქურასთან და კარდაკარ მოგროვილ

ქართულ რეცეპტებს აკონსპექტებდა თავისი თანამემამულეებისთვის:

„კარგი იქნება, თუ ექსკურსიას ქართულ სამზარეულოში დაიწყებთ საცივით, დაგჭირდებათ 2 ჭიქა ნიგოზი, 6 ჭიქა წყალი, უცხო სუნელი, ყვითელი

ყვავილი...“ - იკითხება მის „ფრინველის ხორცის’’ სექციაში. მანამდე

იქვე აკეთებს რამდენიმე წინადადებიან შესავალს და ხატავს ქართული

სოფლის ასეთ სცენას:

„აქ ჯადოსნური საღამოები იცის. ქათმები თავისუფლად არიან გაშვებული საკენკად. როგორც კი შეღამდება, აშრიალდებიან და რიგრიგობით

ჩამომწკრივდებიან ხოლმე ტყემლის ტოტებზე ღამის გასათევად.’’

„მიუხედავად იმისა, რომ ბევრჯერ დავბრუნდი უკან და უმეტესი ადგილები

მოვლილი მაქვს ფეხით, ვერასდროს მოვახერხე თუშეთსა და რაჭაში

ასვლა,“- ამბობს „ქართული სუფრის“ ავტორი.

საინტერესოა დარას პირველი შეხვედრა ქართულ კულტურასთან - ეს იყო

80-იან წლებში.

About 30 years ago, at the time of the Georgian civil war, Darra was sitting in one of

Tbilisi’s neighbourhoods. In a half-dark room of a rented house, seated in front of a

kerosene stove, she was summarizing all of the Georgian recipes that she had collected

to share with her fellow Americans:

„Satsivi is a good place to begin an excursion into Georgian ways with poultry. You will

need 2 heaping cups of walnuts, 6 cups of water, mixed Georgian spices, and some

dried marigold.“ - we can read this in her „Poultry“ section. Prior to that, she also makes

some introductory comments and paints this scene of a Georgian village:

“All over rural Georgia, an enchanting scene occurs each evening at twilight. Chickens

that range freely about the farmsteads stop clucking. As the sky grows dim, they fly

up into the trees to roost, their wings whishing. The crepuscular sky and the sudden

stillness of doz¬ens of birds in tkemali trees create a strangely beautiful sight.”

“Despite the fact that I have returned to Georgia many times and have visited most of

regions, I never managed to get to Tusheti and Racha,“ says the author of The Georgian

Feast.

Darra’s first meeting with Georgian culture was very interesting - it was in the late 1970s.

By Ketevan Maglakelidze

„afxazura Cemi namdvili sisustea“

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

რუსული ლიტერატურის ახალგაზრდა მკვლევარი იმ პერიოდში დისერტაციას

წერდა ნიკოლაი ზაბოლოტსკიზე - შოთა რუსთაველის, ვაჟა ფშაველას,

ტიციან ტაბიძის მთარგმნელზე.

გულაგში გატარებული 8-წლიანი უმძიმესი პერიოდის მერე, ფიზიკურად და

სულიერად განადგურებული ნიკოლაი საცხოვრებლად გადადის ქვეყანაში,

სადაც ახერხებს ბედის შემოტრიალებას: „მაშინ პირველად დავინტერესდი

და გადავწყვიტე, რადაც არ უნდა დამჯდომოდა, მენახა ადგილი, სადაც ჩემი

დისერტაციის ობიექტი გადავიდა საცხოვრებლად, აბსოლუტურად მიწასთან

გასწორებული, და სადაც მან განიცადა სასწაულებრივი პიროვნული და

პროფესიული რეგენერაცია,“ - ამბობს დარა.

„პირველად 1978 წელს ჩავედი საქართველოში, შევხვდი იმ ხალხს, ვინც

პირადად იცნობდა ზაბოლოტსკის, ესენი იყვნენ მწერლები, პოეტები...

ჩემ მიერ გატარებული დრო მაშინ საქართველოში, როგორც მკვლევარის, ძალიან ნაყოფიერი გამოდგა. უამრავი შთაბეჭდილებით დავრუნდი

ამერიკაში, მაგრამ რამაც ყველაზე მეტად გამაოცა და მოახდინა შთაბეჭდილება, და გარკვეულწილად გასცა კიდეც პასუხი ჩემს კითხვას, იყო

ქართული საჭმელი. მსგავსი რამ არასდროს გამესინჯა! ჰოდა, მარტო ერთ

სტუმრობას ვერ დავჯერდი, ვბრუნდებოდი უკან ხშირად, რადგან მტკიცედ

მქონდა გადაწყვეტილი, რომ ქართული სამზარეულო უნდა შემესწავლა და

გამეცნო ამერიკელებისთვის.

ბევრი გასახსენებელი მაქვს იმ ვიზიტებიდან. ერთ-ერთი, ჩემი და ჩემი

მეუღლის ზუგდიდში მოგზაურობის დროიდან. მაშინ აფხაზეთის კრიზისი

სრულ ფაზაში იყო შესული და მიუხედავად იმ ჭირ-ვარამისა, რაც ყოველ ოჯახს

დაატყდა თავს იმ რეგიონში, ეს იყო ის გულისხმიერება ადგილობრივების,

რომლებსაც ერთი წუთითაც არ დავუტოვებივართ უყურადღებოდ. მაშინ

დავრწმუნდი პირველად, თუ რამხელა დიდსულოვნება და პასუხისმგებლობა

იყო ამ ქართულ სტუმართმოყვარეობაში, მივხვდი, რამდენს ნიშნავდა

ქართველისთვის ერთობა. იმ რთულ დროში პირადად არასდროს მიგრძვნია

შიში, აუტანელი ფიზიკური სიდუხჭირის მიღმა, ხალხში იყო უდიდესი იმედი

და გამტანიანობა.’’

The young researcher of Russian literature wrote a dissertation on the poet Nikolai

Zabolotsky, a translator of Shota Rustaveli, Vazha Pshavela and Titsian Tabidze.

After having managed to survive eight devastating years in the Gulag, Zabolotsky,

physically and spiritually destroyed, moved to Georgia, where he managed to reverse

his fate:

“I became interested in Georgia for the first time and decided that, no matter what, I

would see the place where the subject of my dissertation had lived when he was

almost completely destroyed, and where he experienced a miraculous personal and

professional regeneration,” - says Darra.

''The first time I arrived in Georgia, in 1978, I met people who had known Zabolotsky

personally-- these were writers, poets. That time spent in Georgia was very fruitful for

me as a researcher. I returned to America with lots of impressions, but what surprised

and impressed me the most, and even answered my questions to some extent, was

Georgian food. I had never tasted anything like it! So, I was not satisfied with just a

single visit, I returned often, because I was determined to learn Georgian cuisine and

introduce it to Americans. I have so many vivid images that it’s hard to choose a single

one, but I think it may have been in 1989, when my husband and I were in Zugdidi during

the Abkhazian conflict. There were armed Georgians and Russian tanks in the streets.

We were on our way to visit friends of friends. Despite their distress, they insisted on

regaling us with an amazing feast. We understood then how deep Georgian hospitality

runs, and how crucial it is for national unity“.

- Darra, the 25th anniversary of ‘The Georgian Feast’ is approaching. What should we, your fans, expect and how will

this version be different from the previous edition?

- I’m really excited about this 25th Anniversary edition, which will be

published in October by University of California Press. It will have a

completely new look. I worked with the wonderful Nestan Nijaradze,

the artistic director of the Tbilisi Photo Festival, to find beautiful

documentary photographs that will add a new layer of visual

narrative. There are some famous international photographers

like Henri Cartier-Bresson and Robert Capa, but also some great

Georgian ones like Natela Grigalashvili, whose photo of a Georgian

PHOTO BY SHALVA ALKHANAIDZE

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 117 ]

feast table appears on the cover. I’ve also written a new preface and

developed a dozen new recipes.

- The preface to the 2013 edition is very interesting, and

you extensively covered the social and political challenges

Georgia was facing. Some of those have escalated in the

last five years: are you still optimistic that we can recover

from the possible damage?

- I’m really not good at predicting politics. I try to be optimistic, but

it’s true that things are complicated. What I can say is that Georgia

has endured invasions and occupations for hundreds of years, yet

the country’s distinctive culture remains intact. So in the realm

of culture-which includes the culinary arts-I believe Georgia will

continue to be an extraordinarily rich place. And now that people

are taking note of Georgia and beginning to travel there, it will

benefit from the tourist economy.

- You travel extensively in Russia and I understand you’re

working on a book about Russian food. Do you think Russia

has changed, from your perspective, in the time that you

have been going there?

- Wow, that’s a subject for another dissertation! I first visited Russia

in 1972, and the changes since then have been phenomenal, but I’m

definitely worried about the new authoritarianism.

- What is your favourite Georgian dish, to cook or to eat?

-Another difficult question! I can never eat enough eggplant

with garlic, or any kind of pkhali. I absolutely adore nadugi and

gadazelili khveli, and I have a weakness for abkhazura, though I

can hardly ever find caul fat to make these meatballs properly at

home. I also love kubdari, and...and...and...

- დარა, თქვენს ტიტულოვან „ქართულ სუფრას“ 25 წელი

უსრულდება წელს, რას უნდა ველოდოთ თქვენი ფანები,

რითი იქნება ის განსხვავებული წინა გამოცემებისგან?

- საიუბილეო წიგნს კალიფორნიის უნივერსიტეტი გამოცემს

წელს შემოდგომაზე და ის იქნება მთლიანად განსხვავებული უწინდელისგან, ახალი ყდით, ახალი წინასიტყვაობით.

რამდენიმე საინტერესო და იშვიათი დოკუმენტური ფოტო

იქნება ამ წიგნში და ასევე უამრავი ვიზუალური მონათხრობი

საქართველოზე, რაც წინა გამოცემებს აკლდა. გამიმართლა

და ამჯერად ვიმუშავე ისეთ ნიჭიერ ხალხთან ერთად, როგორებიც არიან ნესტან ნიჟარაძე, თბილისის ფოტო გამოფენის

არტ-დირექტორი. ასევე, განახლებულ „ქართულ სუფრაში“

რამდენიმე მსოფლიოში აღიარებული ფოტო ხელოვანი ჩაერთო. მაგალითად, ჰენრი კარტერ-ბრესონი და რობერტ კაპა,

ასევე ქართველებიდან - ნათელა გრიგალაშვილი, მისი ერთი

ნამუშევარი წიგნის ყდა იქნება.

ახალი წინასიტყვაობა უკვე დაწერილი მაქვს და თორმეტამდე

ახალი რეცეპტიც დაემატება საიუბილეო გამოცემას, რომლის

გამოსვლასაც ისე მოუთმენლად ველი, როგორც არასდროს.

- 2013-ის წინასიტყვაობა იყო იმაზე მეტი, ვიდრე კულინარიულ წიგნებში მოელის მკითხველი, თქვენ ინტესიურად

მიმოიხილეთ თანამედროვე პოლიტიკურ-სოციალური

გამოწვევები. და მიუხედავად იმისა, რომ იმ დროის სურათი არცთუ ისე სახარბიელო დახატეთ, ბოლოს მაინც

დასძინეთ, რომ „ქართველები გამოსავალს ნახავენო“.

მაინტერესებს, რა პროგნოზი გაქვთ ახლა, 5 წლის თავზე? შინ თუ გარეთ განვითარებული პროცესების ფონზე,

მაინც ოპტიმისტურად ხართ განწყობილი? ფიქრობთ რომ

„გამოვძვრებით“?

- ზოგადად, ვერ ვიქნები კარგი პოლიტიკური წინასწარმეტყველი, მაგრამ ის, რომ თქვენ გაქვთ ისტორიული გამოცდილება

ატანის, როცა ამდენ საუკუნოვან შემოტევებს გაუძელით და

შეძელით, შეგენარჩუნებინათ თქვენი კულტურა და სახე, ამის

ფიქრის საშუალებას იძლევა.

მე ვფიქრობ, რომ თქვენ მოახერხებთ შეწოვას, ათვისებას და

გამდიდრებას კულტურულ-სოციალურად, თუნდაც კულინარიულადაც. მითუმეტეს, ახლა უნდა შეინარჩუნოთ თქვენი სუფრაც,

როცა აღიარება მოვიდა და საქართველო გასტრონომიული

ტურისტული პუნქტია რუკაზე.

ვფიქრობ, ამ პროცესის სწორედ წარმართვამ უნდა მოგცეთ

გარკვეული ფინანსური ამოგება და, შესაბამისად, სოციალური

კეთილდღეობა.

- თქვენ ასევე ხშირად დადიხართ რუსეთში და მათ კულტურას „შიგნიდან“ იცნობთ. როგორ ატყობთ, შეიცვალა

რუსეთი ამ თითქმის 40 წლის მანძილზე, რაც თქვენ შეხება

გქონიათ მასთან?

- ეს კითხვა ცალკე, ერთი გრძელი დისერტაციის თემაა... კი,

შეიცვალა ფენომენალურად, და მართალი გითხრათ, ძალიან

ვნერვიულობ იმ პროცესებზე, რაც იქ იკვეთება ამ ბოლოს,

ახალი ავტორიტარული მმართველობის სახით.

- დარა, დამეთანხმებით, რუსეთი საჭმლის არჩევანში

ისევ ქართულ გემოებს უტრიალებს და ჩვენც ისევ ჩვენს

სამზარეულოს რომ დავუბრუნდეთ, რომელია ის ქართული

კერძი, რომელიც ყველაზე მეტად გიყვართ?

- ოო..! ნიგვზიან ბადრიჯნებს ვემტერები. ნებისმიერი ფხალი,

რა თქმა უნდა, და ნადუღს ვავლებ კიდევ მუსრს... მაგრამ

ჩემი ნამდვილი სისუსტეა აფხაზურა, რომლის გაკეთებასაც,

სამწუხაროდ, იშვიათად ვახერხებ, იმიტომ, რომ ამერიკაში

ბადე-ქონის შოვნა ჭირს... კუბდარიც ძალიან მიყვარს და

კიდევ ბევრი, ბევრი სხვა რაღაც, რა ჩამოთვლის!..

COVER PHOTO BY NATELA GRIGALASHVILI

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

Composer Al. Machavariani, American conductor George (Bell) and composer

D.Toradze 1974

კომპოზიტორი ალ. მაჭავარიანი, ამერიკელი დირიჟორი ჯორჯ

(ბელი) და კომპოზიტორი დ. თორაძე 1974

American singer Harry Belafonte

ამერიკელი მომღერალი ჰარი ბელაფორტე 1960 წელი

Bob Dylan in Tbilisi, 1985, Photo by Qisho Glunchadze

ბობ დილანი თბილისში, 1985 წელი. ქიშო გლუნჩაძის ფოტო

American Journalist Lucite stones and William Rice in Khevsurian clothing, 1924, Tbilisi

ამერიკელი ჟურნალისტები ლუსიტი და ვილამს რისი

ხევსურულ ტანსაცმელში თბილისი, 1924 წელი, თბილისი

Correspondents of the magazine “Life” in Georgia.

ჟურნალ „ლაიფის“ კორესპონდენტები თბილისში

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 119 ]

Irving Stone in Georgia. From left to right : I. Noneshvili, I.Stone and his wife J. Stone.

Tbilisi, 1962

ირვინგ სტოუნი მეუღლესთან ერთად საქართველოში, 1962 წელი

John Steinbeck and Irakli Abashidze.

George Balanchine

ჯორჯ ბალანჩინი რეპეტიციაზე

American journalists at the banks of the river Mtkvari, 1962

American journalists in Tbilisi

ამერიკელი ჟურნალისტები თბილისში

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

First American tourists in Georgia - Story

პირველი ამერიკელი ტურისტები საქართველოში

istoria / History

SVANETI / PHOTO: BY GOGA CHANADIRI

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 121 ]

First American tourists in Georgia - Story

პირველი ამერიკელი ტურისტები საქართველოში

... აშშ-ს სახელმწიფო დეპარტამენტის ხელმძღვანელის, მადლენ ოლბრაიტის მოადგილის სტრობ ტელბოტის ოჯახში სტუმრად მისულ მერი რიდერის

ძაღლს მასპინძლის ძაღლთან კონფლიქტი რომ არ მოსვლოდა, ტელბოტმა

იგი სარდაფში ჩაკეტა. ამ ფაქტმა მარი რიდერს გაახსენა, რომ სარდაფი

სახლშიც ჰქონდა, სადაც მამისგან დანატოვარი კინოფირი ედო, რომელსაც

საკმაოდ უცნაური წარწერა ჰქონდა: „სვანეთი, 1926 წელი“.

1990-იან წლებში ამერიკის შეერთებულ შტატებში საქართველოს სრულუფლებიანი ელჩი თედო ჯაფარიძე გახლდათ, რომელიც მეუღლესთან ერთად სტრობ

ტელბოტის ოჯახს სტუმრობდა ხოლმე. მარი რიდერმა გადაწყვიტა, რომ

სარდაფში ის შემთხვევით აღმოჩენილი მასალა ტელბოტების ქართველი

მეგობრებისთვის საინტერესო იქნებოდა.

ასე მიიღეს თედო ჯაფარიძემ და თამარ ჩხიკვაძე-ჯაფარიძემ უილიამ

ვასერმანის მიერ 1926 წელს საქართველოში გადაღებული 17-წუთიანი

კინო-ფირი.

მარი რიდერი უილიამ და მერიონ ვასერმანების ქალიშვილია. იგი ჟაკლინ

კენედის უახლოესი მეგობარი იყო და რობერტ კენედის მკვლელობის

უნებლიე მომსწრეცაა.

2003 წელს საქართველოს მერი რიდერი და მისი ძმა უილიამ ვასერმან

უმცროსი ეწვივნენ. მაშინ თბილისში წინასაარჩევნო ციებ-ცხელება იდგა,

ამერიკელი სტუმრები პოლიტიკოსთა ჯგუფთან ერთად ჩამოვიდნენ. ქართველმა პოლიტიკოსებმა, ინტელიგენციამ, არასამთავრობო სექტორის

წარმომადგენლებმა მათ ნავთობკორპორაციის ოფისში მოუწყეს შეხვედრა,

შემდეგ კი ვერტმფრენით უშგულშიც გადააფრინეს და ის ადგილები აჩვენეს, სადაც მე-20 საუკუნის დასაწყისში მათმა მშობლებმა იმოგზაურეს.

ამერიკელები წავიდნენ, საზოგადოებრივ ტელევიზიას უილიამ ვასერმანის

კინოფირი საჩუქრად გადაეცა, მაგრამ ეს ამბავი აქ არ დასრულებულა. თედო

ჯაფარიძის მეუღლემ, თამარ ჩხიკვაძე-ჯაფარიძემ თავის მეგობარ მწერალს, ზურაბ ქარუმიძეს ამ ამბავზე ფილმის სცენარის დაწერა შესთავაზა.

ქარუმიძემ ეს იდეა შორს დაიჭირა, სამაგიეროდ, ამ ამბით შთაგონებულმა

რომანის წერა დაიწყო („მელია-ტულეფია: FOX-TROT), სადაც ამერიკელ

მოგზაურებს და მათ ქართველ მეგობარს მხოლოდ გვარები შეუცვალა,

მათი ჩამოსვლის მიზეზი და აქ განვითარებული მსუბუქი სასიყვარულო

ისტორია კი რომანში უცვლელად გადაიტანა.

ზურაბ ქარუმიძე: „სვანეთში ორი სხვადასხვა კულტურის შეხვედრა მოხდა.

საინტერესო იყო თვითონ ის ეპოქა: მე-20 საუკუნის 20-იანი წლები, როცა

ქართული მოდერნიზმის პერიოდს ბოლშევიკების შემოსვლა დაემთხვა. 1926

წელს ჯერ კიდევ იყო ესთეტიკის თავისუფლება, არსებობდა ავანგარდული

მიმდინარეობები. ქართულ მწერლობაში ამ ეპოქის შესახებ ძალიან ცოტაა

დაწერილი და ვფიქრობ, საჭირო იყო, თქმულიყო.“

ვიდრე რომანი დაიწერებოდა, თამარ ჩხიკვაძე-ჯაფარიძემ, უილიამ ვასერმანის დღიურებზე დაყრდნობით, ამერიკელი ახალგაზრდა წყვილის სვანეთში

მოგზაურობის შესახებ ქართველ მკითხველს 2008 წელს გამოსულ ჟურნალ

„საბას“ პირველ ნომერში მოუთხრო.

ფოქსტროტი უშგულში

უილიამ ვასერმანის დღიურის მიხედვით

ეს ამბავი 1926 წლის ზაფხულში მოხდა. ახალგაზრდა, თავგადასავლების

მაძიებელი ამერიკელი ბანკირი ფილადელფიიდან, უილიამ ვასერმანი

და მისი მომხიბვლელი ფრანგი მეუღლე მერიონი საბჭოთა ქვეყანაში

მიემგზავრებიან.

რუსეთი ჯერ კიდევ ტურგენევის რომანების კითხვისას გაიცნეს. ამის

შემდეგ მოხდა მათი საბჭოთა ექსპერიმენტებით, „ნეპის“ ახალი შესაძლებლობებით, კონცესიებით დაინტერესება და რაც უნდა გასაკვირი იყოს,

ამას მარკო პოლოს მიერ აღწერილ გოლიათ ცხვარზე ნადირობის უდიდესი

სურვილიც დაერთო.

მერიონ ვასერმანი, პროფესიით ჟურნალისტი, ამ საინტერესო მოგზაურობაში ჟურნალ „აზიას“ წარმოადგენდა და საბჭოთა ქალების პრობლემების

შესწავლას აპირებდა.

ვასერმანებმა თავიანთი პატარა გოგონა მარი, პარიზში, მერიონის დედაDuring the 1990s, Tedo Japaridze, the Georgian Ambassador to the

United States, together with his wife, often visited the family of

Strobe Talbott, the US Deputy Secretary of State at the time. When

Mary Rider, a friend of Talbot’s family, heard that Tedo Japaridze

was from Georgia, she remembered that her parents, William and Marian

Wasserman, travelled to Georgia in 1926, in particular to Svaneti. Mary Rider

gave Tedo Japaridze and his wife, Tamar Chkhikvadze–Japaridze, a 17 minute

long movie about Svaneti along with her father’s diary. The ambassador gave

this material to Georgian television channels.

In 2003, Mary Rider and her brother, William Wasserman

Jr., visited Georgia. The American guests came to

Georgia with group of politicians. The Georgian hosts

flew the American guests to Svaneti, in particular to

Ushguli, and showed them those places where their

parents had traveled to at the beginning of 20th

century.

After watching the movie and reading the diary of

William Wasserman, Zurab Karumidze wrote a novel

about this story (“Melia - Tulefia: FOXTROT”). The only

things that he changed in the novel were the names

of the American travelers and their Georgian friend.

The rest of the story – the purpose of arriving in

Georgia and the light love story – remained unaltered.

“Sakhelebi” presents to you the history of the first

American tourists in Georgia written by wife of Tedo

Japaridze, Tamar Chkhikvadze – Japaridze, based on

the diary of William Wasserman.

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

სთან დატოვეს და მატარებლით დამღლელი მგზავრობის შემდეგ, რამდენიმე

დღეში ლიტვის გავლით საბჭოთა საზღვარი გადაკვეთეს.

„ნეპის“ პერიოდის მოსკოვში გატარებულ ექვს კვირაში ამერიკელებმა

საფუძვლიანად შეისწავლეს საბჭოთა სისტემა, კონცესიები და მათთვის

არცთუ დამაიმედებელი დასკვნები გააკეთეს: „მართალია იმ პერიოდში

ხმამაღლა არავისთვის მითქვამს, მაგრამ დავრწმუნდი, რომ დასავლეთიდან

მოსულ ბიზნესმენს არავინ შეარჩენდა საწარმოს – ეს სრულიად ეწინააღმდეგებოდა საბჭოთა მორალს, წარმატებული კაპიტალისტის საწარმო

ქვეყანაში, სადაც სოციალიზმი ვერ ახერხებდა წარმოების განვითარებას,

წარმოუდგენელი იყო“.

დარჩენილი 6 კვირის გატარება უილიამ ვასერმანს შუა აზიაში უნდოდა - გოლიათ ცხვარზე ნადირობა და სახლში ძვირფასი ნადავლით დაბრუნება აშკარად

აანაზღაურებდა ბიზნესშესაძლებლობით დაკარგულ შანსს. სამწუხაროდ, იმ

დროს აზიაში წასვლა შეუძლებელი აღმოჩნდა. ვინმე კომისარმა შუმანმა,

რომელიც პასუხს აგებდა ამერიკელი სტუმრების უსაფრთხოებაზე, პირდაპირ

განუცხადა ვასერმანებს, რომ სამარყანდსა და ბუხარაში არეულობა იყო

და მათ უსაფრთხოების გარანტიას ვერავინ მისცემდა.

„იქნებ კავკასია გენახათ? იქ სიმშვიდეა და თანაც მსოფლიოს

ულამაზეს მხარეს და რუსეთის საუკეთესო ნაწილსაც ნახავთ.

კავკასია მდიდარია სხვადასხვა ტომით, ნახავთ, რა გავაკეთეთ

სამეფო კურორტ კისლოვოდსკში - მეფის რეზიდენცია მშრომელებს

გადავეცით დასასვენებლად და სამკურნალოდ. იქვე მოინახულებთ

ჰარიმანის მანგანუმის კონცესიას. ეს პირველი დიდი საწარმოა,

რომელიც ჩვენ უცხოელებს მივეცით. ასე რომ, თქვენთვის ძალიან

საინტერესო იქნება ეს მოგზაურობა“.

ასე შეცვალა წითელმა კომისარმა შუმანმა ვასერმანების მოგზაურობის

გეზი შუა აზიიდან კავკასიის მიმართულებით.

სარეკომენდაციო წერილებით და თარჯიმან-გიდით, ანუ საიდუმლო პოლიციის აგენტით „აღჭურვილი“ ბილ (იგივე უილიამ) და მერიონ ვასერმანები

კვლავ მატარებელში აღმოჩნდნენ.

ორი დღის შემდეგ კისლოვოდსკიც გამოჩნდა, იალბუზის თოვლიანი მწვერვალის მთელი ბრწყინვალებით.

ერთ საღამოს ვასერმანების წყვილი ადგილობრივი ფოლკლორული ცეკვების

სანახავად კისლოვოდსკის „კურზალს“ ეწვია. ბილის ყურადღება მიმტანი

ქალის სილამაზემ და მისი ხელების სინატიფემ მიიპყრო:

„არა მგონია, ამ ხელების პატრონი გლეხი იყოს, მოდი, ფრანგულად

დაელაპარაკე, ვნახოთ, რა მოხდება“, - სთხოვა თავის მეუღლეს ბილმა.

ახალგაზრდა, ლამაზი ქალი ნადია, მართლაც მაღალი წოდებისა აღმოჩნდა.

მეფის ყოფილი გენერალ-გუბერნატორის ქალიშვილი სიამოვნებით დათანხმდა, ამერიკელების უსახური და საეჭვო თარჯიმანი შეეცვალა.ასე

შეემატა ამერიკელი მოგზაურების წყვილს ახალი წევრი, მშვენიერი ნადია.

ბილ ვასერმანი თავის დღიურში წერს, რომ ნადიას გამოჩენამ ვასერმანების წყვილი ე.წ. სამკუთხედად აქცია. სამართლიანობა მოითხოვდა, ეს

უხერხული სამკუთხედები ოთხკუთხედად ქცეულიყო. მშვენიერი ნადიას

მცდელობით, სულ მალე, ამერიკულ დელეგაციას მომხიბვლელი და ახოვანი

თავადი შაქრო შანშიევი შეემატა.

თავადი შაქრო

თავადმა შაქრო შანშიაშვილმა ვასერმანებს თავი წარუდგინა, როგორც

საქართველოს პირველმა პრეზიდენტმა(?!) და უდიდესმა მიწათფლობელმა.

და ახლა, თითქოს რევოლუციის ქარტეხილგამოვლილი პრინცი თავს ტაქსის

მძღოლობით ირჩენდა. გაცნობის დღიდან მოყოლებული, ვასერმანების

ყოველი საღამო ორი ბოთლი ღვინითა და ენამჭევრი პრინცის უაღრესად

საინტერესო ისტორიებით იწყებოდა და საქართველოს შესახებ არსებული

და არარსებული ლეგენდებით და მითებით მთავრდებოდა.

ერთ საღამოს მან მთებში „დაკარგული“ სვანეთი ახსენა, სადაც გაუვალი

გზებისა და ჭირვეული ამინდის გამო, მხოლოდ ზაფხულში თუ მოხვდებოდით.

„სვანები ციხე-სიმაგრეების მსგავს კოშკებში ცხოვრობენ, დღესაც

კი ფეოდალურ ომებს ეწევიან და მესამე საუკუნის პრიმიტიული

ცხოვრების წესი აქვთ. 2 წლის წინ, - ჰყვება პრინცი შაქრო, - საქაAccording to diaries of William Wasserman

This story happened during the summer of 1926. A young, adventureseeking American banker from Philadelphia, William Wasserman and his

attractive French wife, Marian, are traveling in the Soviet Union.

William Wasserman was interested in Soviet Union as a businessman.

He also wanted to go for hunting for giant sheep, like the ones described

by Marco Polo. His journalist wife, Marian Wasserman reported for “Asia”

magazine while traveling; she was traveling to learn about the problems

facing Soviet women.

After six weeks in Moscow, William Wasserman concluded that “business

for a successful capitalist in a country, where socialism was not able to

develop a manufacturing sector, was impossible.” Therefore he stopped his

business visit and decided to spend the rest of his weeks in Asia hunting

giant sheep. Commissar Shuman, who was responsible for security of the

American guests, told to Wassermans that in Samarkand and Bukhara

there was a disturbance and nobody could guarantee their security there.

“Perhaps you would like to go to the Caucasus? It is calm there. You will

FOXTROT IN

USHGULI

SVANETI / PHOTO: BY GOGA CHANADIRI

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 123 ]

რთველოს მთავრობამ შესაძლებელი წინააღმდეგობის მოძრაობის

გასაკონტროლებლად ექსპედიცია გაგზავნა ამ მხარეში, მაგრამ

ერთ-ერთ ხეობაში ადგილობრივებმა ყველა ამოწყვიტეს. შარშან

უკვე საბჭოთა მთავრობამ მეორე ექსპედიცია მიავლინა, ამჯერად

მონადირეთა შეიარაღებული ბატალიონისა და ვერტმფრენის თანხლებით. ერთ-ერთი სოფლის დაბომბვისა და განადგურების შემდეგ

სვანები მოლაპარაკებაზე დათანხმდნენ. „მშვიდობის ხელშეკრულების“ პირობები უნიკალური იყო. სახელმწიფოს ნება ეძლეოდა,

მხარეში საკუთარი წარმომადგენელი, ორი ექიმი, ორი მედიცინის

და, ორი სტომატოლოგი და ოთხი პედაგოგი გაეგზავნა. ამასთანავე,

სახელმწიფოს გზის გაყვანის „უფლებასაც“ აძლევდნენ. ალბათ 10

წლის შემდეგ ეს მხარე სულ შეიცვლება“.

ეგზოტიკის მაძიებელმა ბილ ვასერმანმა სწორედ ამ ნაამბობის შემდეგ

მოინდომა სვანეთის „დალაშქვრა“. „შეუძლებელია, - ჩაილაპარაკა თავადმა

შაქრომ, - მთავრობა არასოდეს მოგცემთ ამის უფლებას“.

შეხვედრა ელიავასთან

ამერიკელი მეორე დღესვე შეუდგა თავისი სურვილის განხორციელებას.

მოსკოვის სარეკომენდაციო წერილებმა მნიშვნელოვანი როლი შეასრულა

- წინასწარდაგეგმილი შეხვედრა ბატონ ელიავასთან, ცეკას პირველ მდივანთან (ვასერმანის დღიურებში ის პრეზიდენტად მოიხსენიება) მეტად

საინტერესო აღმოჩნდა.

როგორც ბილ ვასერმანი წერს, მას მომზადებული ჰქონდა სამი ბიზნესწინადადება, რომელიც ამერიკელ სტუმარს ნიუ-იორკში უნდა ჩაეტანა (ხიზილალის წარმოება, გოგირდის მოპოვება და ნავთობის ამოღება). ასევე

მისი სანუკვარი ოცნება იყო, აშშ-ს ბანკიდან სესხი აეღო, ტრაქტორები

შეეძინა და საქართველოს რესპუბლიკის სოფლის მეურნეობის მექანიზაცია

დაეფინანსებინა.

„ბატონო ელიავა, მე დიდი სიამოვნებით გავაცნობ თქვენს წინადადებებს ჩემს ნიუ-იორკელ კოლეგებს, ოღონდ ერთი უჩვეული

პირობით, დამეხმარეთ, რომ სვანეთში ვიმოგზაურო“.

ბატონი ელიავა გაოცებას ვერ ფარავდა: „სვანეთში კონცესიებს რა უნდა,

ეს უკიდურესად ღარიბი მხარეა“. ბილ ვასერმანმა ღიმილით განაგრძო:

„ბატონო პრეზიდენტო, მე ერთი ცნობისმოყვარე ამერიკელი ვარ,

მსმენია, რომ სვანები დღემდე უჩვეულო ციხე-სიმაგრეებში ცხოვრობენ, თანაც ისეთივე წეს-ჩვეულებებით, როგორიც მესამე საუკუნეში

ჰქონდათ. აუცილებლად უნდა მოვინახულო ის ულამაზესი კუთხე,

სადაც სოფლები კავკასიის უმაღლესი მწვერვალების ძირასაა.“

ბატონმა ელიავამ გულიანად იცინა. შემდეგ ტელეფონის ყურმილი აიღო

და დაურეკა თბილისის უნივერსიტეტის პროფესორს გიორგი ნიკოლაძეს,

რომელიც წინა წელს თან ახლდა წითელ არმიას.

„მინდა, კიდევ ერთ ექსპედიციას გაუძღვე სვანეთში. ორი ახალგაზრდა ამერიკელია დაინტერესებული, შეიარაღებული გამცილებლები

წაიყოლეთ“.

ბილ ვასერმანის თხოვნით, ექსპედიციაში თარჯიმნად თავადი შაქროც

ჩართეს. ასე და ამგვარად, ბილ ვასერმანის თქმით, სწორედ საქართველოს

პრეზიდენტის (ანუ ცეკას მდივნის) სამუშაო კაბინეტში დაკომპლექტდა

ვასერმანების - პირველი ამერიკელი ტურისტების ექსპედიცია სვანეთში.

თავადი შაქროს სიურპრიზი

ბილ ვასერმანმა ექსპედიციისათვის დაიწყო მზადება და როგორც მოსალოდნელი იყო, გარკვეული თანხა გადასცა თავად შაქროს, ნაბდებისა და

SVANETI / PHOTO: BY GOGA CHANADIRI

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

be able to see the former Tsar’s health resort of Kislovodsk. We gave the

tsar’s residence to workers as a holiday resort. Also, you will be able to

see the Harriman Manganese Concession. This is was the first enterprise

given to foreigners. So visiting here will be very interesting for you”.

This is how Shuman changed theire rout from Central Asia to the Caucasus.

The Wassermans arrived in Kislovodsk after two days of travel. One evening

the Wassermans watched a folk dance concert. That night William’s attention

was caught by the beauty of a waitress and the refinement of her hands:

“I do not think that woman, who has got such hands, is a peasant. Please

speak to her in French and let’s see what happens,” William asked his wife.

The young woman, Nadia, was really the daughter of a former high ranking

Governor General, agreed to be the Americans’ interpreter.

This is how Wasserman party gained a new member, beautiful Nadia.

Very soon, a friend of Nadia, Shakro Shanshiev, joined the American

delegation as well.

Shakro has introduced himself to Wassermans as the first President of

Georgia and one of the largest landowners of a previous period. The

prince was now driving a taxi for a living. Shanshiev told the Wassermans

stories about Georgia every night, about its fantastic beauty. Once he told

them about Svaneti. William Wasserman, who was interested by all things

exotic, decided to travel to Svaneti.

The Americans began preparing to travel there the next day. He asked

the Russian officials to write recommendation letters to the Georgian

government and very soon William, Marian and Shakro arrived in Georgia.

The former head of Georgia, Eliava, sent a professor from Tbilisi University,

Giorgi Nikoladze, to be their guide along with armed guards.

At the request of William Wasserman, prince Shakro was involved in

expedition as an interpreter. He received some funds from the Americans

to purchase food supplies.

On that day Marian was ill and stayed at hotel. In the evening, when

William returned from business meetings, she delicately smiled at him. Her

room was full of beautiful roses. The letter attached to the door revealed

interesting information:

“Dear William, you have forgotten that today is our dear Marian’s birthday.

I used the money, which you gave me, for this little surprise. I owe you.”

– The letter was signed by prince Shakro.

William was very angry because he did not have Soviet Rubles. Luckily

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 125 ]

სანოვაგის მარაგის შესაძენად.

იმ დღეს მერიონი შეუძლოდ იყო და სასტუმროში დარჩა. საღამოს, როდესაც

ბილი საქმიანი შეხვედრებიდან დაბრუნდა, ნებიერად წამოწოლილმა მერიონმა კმაყოფილი ღიმილი შეაგება - მისი ოთახი ულამაზესი ვარდებით იყო

სავსე. ვარდების ტალავერი თუ წარმოგიდგენიათ, სწორედ ისე.

საინტერესოა კარებზე მიმაგრებული წერილის შინაარსიც:

„ძვირფასო ბილ, თქვენ დაგავიწყდათ, რომ დღეს ჩვენი ძვირფასი

მერიონის დაბადების დღეა. იმ ფულით, რომელიც თქვენ სანოვაგის

საყიდლად მომეცით, ეს პატარა სიურპრიზი მოვუწყე, თქვენი მოვალე

ვარ“. - წერილს ხელს აწერდა თავადი შაქრო.

ქართველი თავადის ამ „რაინდული“ ჟესტით განრისხებული ბილ ვასერმანი

სიბრაზეს ვერ მალავდა. მით უფრო, რომ საბჭოთა რუბლები თითქმის აღარ

ჰქონდა და რომ არა მისი მოსკოვიდან წამოღებული სარეკომენდაციო

წერილები, ვერც კი გამოიყენებდა თავის საბანკო კრედიტს.

ძალიან მალე, როგორც ბილ ვასერმანი წერს, მისთვის ცნობილი მოგზაურობებიდან, ყველაზე ღარიბულად ეკიპირებული და მოუმზადებელი (ორი ნაბადი,

რამდენიმე წიწილა, შავი პური, კვერცხები, 4 ყუთი ხიზილალა, ცოტა ცხვრის

ყველი, თხა, რომელიც გზაში უნდა დაეკლათ, და სვანებისათვის საჩუქრად

განკუთვნილი ოთხი საზამთრო) ექსპედიცია სვანეთის გზას დაადგა.

ასეთი აღმოჩნდა თავადი შაქროს რაინდული ჟესტის შედეგი.

გზა სვანეთისაკენ

მატარებელში გატარებული ერთი ღამის შემდეგ, ექსპედიცია ქუთაისში

ჩადის: „ის ულამაზესი ბაღებითა და მთავარი ღირსშესანიშნაობით

- უძველესი ტაძრის ნანგრევებითაა ცნობილი,“ - წერს ბილ ვასერმანი.

სწორედ ქუთაისიდან იწყება ეს უნიკალური ექსპედიცია, რომლის შემადგენლობაში არიან: ბილ და მერიონ ვასერმანები, თბილისის უნივერსიტეტის

პროფესორი გიორგი ნიკოლაძე, თავადი შაქრო შანშიაშვილი, შეიარაღებული

გამყოლები, ერთი ეტლი და ცხენები.

შვიდი დღის შეუჩერებელი და დამქანცველი მოგზაურობის შემდეგ ნანატრი

სვანეთის პირველი სოფლები გამოჩნდა. მოსახლეობაში დაპირისპირებების

გამო ადგილობრივი ფეხშიშველა გამყოლები სოფლიდან სოფელში ძალიან

ხშირად იცვლებოდნენ. განსაკუთრებით საინტერესოა ექსპედიციის წევრებს

შორის კომუნიკაციის მეთოდი: ბილ ვასერმანი ინგლისურად მიმართავდა

მერიონს, მერიონი ფრანგულად უთარგმნიდა შაქროს, ის კი, თავის მხრივ,

ქართულად უთარგმნიდა შეიარაღებულ გამყოლ ჯარისკაცებს, რომელიც,

საბოლოოდ, სვანურად გადასცემდა სათქმელს ადგილობრივ გამყოლს.

„ჩემი აზრის გამოსათქმელად 5 შუამავალი მჭირდებოდა, ასე, რომ

წარმომიდგენია, რა ცვლილებებს განიცდიდა პირველადი აზრი“,

- წერს ბილ ვასერმანი.

ექსპედიცია ნელ-ნელა მიიწევდა წინ. ბუნების სილამაზით აღტაცებული

ამერიკელები ხშირად დაღლას არაფრად აგდებდნენ. განსაკუთრებით შთამბეჭდავი აღმოჩნდა მყინვარების ფონზე ულამაზეს ყვავილთა ხალიჩებისა

და წყალუხვ ჩანჩქერთა სიმრავლე.

საბოლოოდ კავკასიონის დიდებული ქვების ძირში ქვისგან ნაშენი კოშკებიც გამოჩნდა.

უშგული

„სოფელში არავინ ჩანდა, მხოლოდ ძაღლების ყეფა ისმოდა, უეცრად

ერთი სახლიდან აღტაცებული შეძახილებით გამოიფინა კაცებისა

და ქალების დიდი ჯგუფი. მათ პროფესორი ნიკოლაძე იცნეს და

დიდი სიხარულით შეეგებნენ,

ჩვენ სოფლის ექიმი ქართველი ქალი გავიცანით, რომელიც ხუთ

სოფელს უწევდა დახმარებას, როგორც თერაპევტი, სტომატოლოგი

და პრაქტიკულად, ყველა საკითხის მთავარი ექსპერტი.

ვერაფრით დავადგინე, რისგან ამზადებდა ეს ხალხი არაყს, რომლის დალევაც დაახლოებით ცეცხლის გადაყლაპვას უდრიდა. იმ

საღამოს ჩვენს პატივსაცემად ცხვარი დაკლეს და გარეთ შეწვეს.

სწორედ აქ შევირცხვინე თავი – აქაური წესით სტუმარს არყით სავსე

ყანწით ხვდებოდნენ. საკუთარი მამაკაცური ღირსების დასაცავად

სტუმარმა ბოლომდე უნდა დაცალოს სასმისი და ცარიელი ყანწი

მასპინძელს დაუბრუნოს.

ეს მოვალეობა რომ პირნათლად შემესრულებინა, მერწმუნეთ, დღეს

ამ წიგნის (როგორც ჩანს, ბილ ვასერმანი წიგნის დაწრას აპირებდა

ამ მოგზაურობის შესახებ) ავტორობას ნამდვილად ვერ ვეღირსებოდი.

ასე, რომ სიცოცლის გადარჩენის ფასად გავწირე ჩემი მამაკაცური

ღირსება და სავსე ყანწი უკანვე დავაბრუნე.

იმავე ღამით, როდესაც არაყმა თავისი გაიტანა, ცეკვებიც დაიწყო.

ძირითადად კაცები ცეკვავდნენ და თუკი ქალი გაერეოდა, შეიძლებოდა მხოლოდ ხელით ხელზე შეხებოდა.

ძალიან გვთხოვეს, გვეჩვენებინა, როგორ ცეკვავენ ამერიკელები,

რადგან უმეტესობამ არაფერი იცოდა ამერიკის შესახებ, გარდა

იმისა, რომ ჩვენ ძალიან, ძალიან შორიდან ვიყავით ჩამოსულები,

მათში ცნობისმოყვარეობას და ინტერესს ვიწვევდით.

ფოქსტროტი ვიცეკვეთ. დარწმუნებული ვარ, მათთვის ეს ცეკვა

უკიდურესად ამორალური იყო, მე ხომ საქვეყნოდ მყავდა ქალი

ჩახუტებული.“

ვასერმანი აქვე აღწერს ზოგიერთ ადგილობრივ წეს-ჩვეულებას (აკვანში

დანიშვნის, მიცვალებულის დატირების, სისხლის აღების და ა.შ.).

როგორც ჩანს, უშგულის მოსახლეობა დიდი პატივით დახვდა შორი გზიდან

ჩამოსულ უცხო სტუმრებს. ბილ ვასერმანი თეთნულდის მყინვარზე მთის

ლეოპარდზე სანადიროდაც კი წაუყვანიათ. მართალია უშედეგოდ, მაგრამ ეს

თვით სტუმრის მიზეზით - მას ისე მოსწყურებია, რომ უკან დაბრუნებულა,

რითაც ნადირი დაუფრთხია.

ასე ჩაიშალა ბილ ვასერმანის დიდი ნადირობა და ამერიკაში ნანადირევი

ნადავლით დაბრუნების ბოლო შესაძლებლობა.

განძი

ამერიკელები გასაკუთრებით დაინტერესდნენ სვანების რელიგიით და სალოცავებში დაცული საგანძურით. „თავდაპირველად სვანები ქრისტიანები

ყოფილან, მაგრამ ჩემი სტუმრობისას მათი რელიგია უფრო ბუნების ძალების

გაღმერთებას წააგავდა. ხატები, ძირითადად, ოქროსი და ვერცხლისაა,

თუმცა ზოგიერთი მათგანი ხეზეა შესრულებული. საუკუნეების განმავლობაში, საქართველო, არაქრისტიანი დამპყრობლებისაგან (მონღოლების,

სპარსელების, არაბების და ა.შ.) საგანძურს მთებში, სვანეთში მალავდა.

ამ სოფელში ორი ეკლესია იყო, ორივეს სამ-სამი საკეტი ჰქონდა დადებული.

იმისათვის რომ საგანძური გენახათ, სამი უხუცესის თანხმობა იყო საჭირო – თითოეული მხოლოდ ერთი დიდი გასაღების მფლობელი გახლდათ, ასე,

რომ ეკლესიის გასაღებად სამივე მათგანის დასწრება იყო აუცილებელი.

ცხადია, ერთი მცველის ყოლას სამი სჯობს, სვანებს არ ჰყავთ მღვდელი

და მათი ყველაზე დიდი საგანძური ხატებია“.

ვასერმანი გაოცებულია სვანი მამაკაცების ახოვანებითა და სიმამაცით.

ქალებზე კი თანაგრძნობით წერს, მძიმე შრომის გამო, 30 წლის ახალგაზრდებიც კი მოხუცებივით გამოიყურებიანო.

დამშვიდობება

ექსპედიცია მალე ტოვებს უშგულს და უკან დასაბრუნებლად ენგურის ნაპირებს

მიუყვება საკურორტო ქალაქისკენ და ისევ - მატარებლით მოსკოვამდე.

ბათუმში მოხდა მერიონ ვასერმანისა და თავადი შაქროს თვალცრემლიანი დამშვიდობება. როგორც ბილ ვასერმანი წერს, თავადსა და მერიონს

შორის გაჩენილმა გრძნობამ გადაატანინა ეს უმძიმესი მოგზაურობა

ახალგაზრდა ქალს.

„მე შაქროს მადლიერი ვიყავი. ექსპედიციის დასაწყისში, როდესაც მერიონი ცხენზე შევსვი, მისი ყვირილი შავიდან კასპიის ზღვამდე ისმოდა.

საბედნიეროდ, შაქრო მუდამ მის გვერდით იყო, თავისი ლეგენდებითა და

სასიყვარულო ისტორიებით.“

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

the recommendation letters helped him get loans from the bank.

Very soon, as William Wasserman wrote, he began his poorly equipped

and unprepared expedition.

After seven days of nonstop and tiresome travel, the first villages of

long-awaited Svaneti began to appear. During this travel, the method of

communication between expedition members was particularly interesting:

William Wasserman addressed his wife in English, Marian was translating

in French to Shakro, and he was translating into Georgian for the guards,

who finally were telling what William said to a local guide in Svan.

“To express my opinion, I needed 5 middlemen. So I can imagine what is

happening my actual words” – wrote William Wasserman. Finally, at the

bottom of the Caucasus, stone built castles appeared.

William Wasserman: “That evening a sheep was slaughtered and cooked

in my honor. In the same night, when vodka made us all slightly drunk,

dances began. Basically men were dancing and if a woman was dancing,

you could only touch her hand.

They have asked to us to show them how Americans dance, because a

majority did not know anything about America, except for the fact that we

came from very far away and it was very interesting for Svans.

We danced the Foxtrot. I am sure that this dance was extremely immoral

for them. I was hugging woman in front of everyone.”

The population of Ushguli met the foreign guests with great honor.

Apparently the Svans took William Wasserman hunting for mountain

leopards on Tetnuldi glacier.

The Americans were especially interested in the religion of the Svans

and the religious treasures, which were kept in chapels. “There were two

churches in this village and each one was locked by three locks. To see

the treasure we needed to get consent from three elders. Each elder was

a holder of one big key. Attendance of all three of them was essential

to opening the church.” – Wrote Wasserman. He was surprised by the

courage of Svan men. Their women, because of hard work, even if they

are 30 years old, look old.

The expedition soon left Ushguli and followed the Enguri river to a health

resort, and then they travelled to Moscow by train.

In Batumi, Shakro and Marian had a parting farewell. As William Wasserman

wrote, the feeling that appeared between them helped the young woman

endure this hardest travel.

“I was grateful to Shakro. At the beginning of the expedition, when I set

Marian on horse, her shouting was heard from the Black to Caspian Sea.

Luckily Shakro was always beside her with his legends and love stories.”

The Wassermans spent together two days in Moscow. On third day Marian

went to Paris to see her daughter.

William Wasserman stayed in Moscow for couple more days and soon

received the letter from Shakro: “It is essential that we meet each other

about the concession, please finance my arrival.”

William Wasserman sent money and in few days Shakro was in Moscow.

His business offer was not interesting for Wasserman; however, after

two days the American financed Shakro again. William gave him a sum

that should have been enough for one month and said a warm good bye.

Shakro gave him a letter for Marian.

That same evening, Wasserman saw Shakro in a restaurant: lonesome

and sad Shakro sat at a table with expensive French Champaign and

delicacies. Indignant Wasserman rebuked him because Shakro spent so

much money in one evening.

“You should understand me William. I again was Prince Shakro Shanshiev

for at least one hour. The swamp is waiting for me from tomorrow. So long.”

The prince’s letter is also interesting. Shakro said that he still loved

Marian. He left his wife and was a free man. The letter finished with

the text: - “Maybe it is possible to invite me to America”. This letter

caused Wasserman to smile sadly and as he said he never heard about

Shakro again.

The exotic travel of 1926 completely changed William Wasserman’s life.

As he says, he became one of the notable figures of Philadelphia. Nobody

had penetrated the young Soviet Union before, especially its exotic and

magical part, the unknown Svaneti.

As soon as William Wasserman returned, his articles and photos taken

in Svaneti, were printed in local newspapers and magazines (Atlantic

Monthly, Philadelphia Sunday Ledger). He was invited to the Travellers

Club in New York, also to the London Royal Geographic Society, which

was very honorable. He also became a member of the Association of

Foreign Politics and the Social Science Academy.

William Wasserman was first man from west, who produced a unique

movie and photo materials while travelling in Svaneti. This film came back

to Georgia decades later.

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 127 ]

მოსკოვს დაბრუნებული ვასერმანები ორიოდე დღეს ატარებენ ერთად და

მერიონი პარიზს მიემგზავრება თავისი მონატრებული პატარა გოგონას

სანახავად.

ბილ ვასერმანი კიდევ რამდენიმე დღით რჩება მოსკოვში და მალე შაქროს

ტელეგრამას იღებს; „აუცილებელია ჩვენი სასწრაფო შეხვედრა კონცესიის

თაობაზე, გთხოვთ, დააფინანსოთ ჩემი ჩამოსვლა“.

ბილ ვასერმანი უგზავნის ფულს და რამდენიმე დღეში თავადი მოსკოვშია.

მისი საქმიანი წინადადება ვასერმანისათვის საინტერესო არ აღმოჩნდა,

თუმცა ორი დღის შემდეგ, დამშვიდობებისას, ამერიკელი მოგზაური კვლავ

აფინანსებს შაქროს, აძლევს ერთი თვის სამყოფ ფულს და გულთბილად

ემშვიდობება. თავის მხრივ, შაქრო მერიონისთვის გადასაცემად დიდ

კონვერტს აწვდის.

იმავე საღამოს სასტუმროში დაბრუნებული ვასერმანი ნაცნობ სილუეტს

დალანდავს, იქვე რესტორანში ასეთი სურათი დახვდება: განმარტოებული,

მოწყენილი თავადი შაქრო, უძვირფასესი ფრანგული შამპანურით, დელიკატესებით... აღშფოთებული ვასერმანი თავს ვერ იკავებს და საყვედურობს

თავადს ერთ საღამოში განიავებული ერთი თვის სამყოფი ფულის გამო.

„უნდა გამიგოთ, ბილ, ერთი საათით მაინც ხომ ისევ თავადი შაქრო

შანშიევი ვიყავი, ხვალიდან კვლავ ჭაობი მელოდება, მშვიდობით“, - ასე

დაემშვიდობა თავადი შანშიაშვილი ბილ ვასერმანს.

საინტერესოა თავადის წერილი. ის მერიონს კვლავ სიყვარულში უტყდება,

არწმუნებს, რომ ცოლი მიატოვა და უკვე თავისუფალი კაცია, მისი წერილი

„მოკრძალებული“ თხოვნით მთავრდება - იქნებ შესაძლებელი იყოს მისი

მიწვევა ამერიკის შეერთებულ შტატებში. ამ წერილმა სევდიანი ღიმილი

მოჰგვარა ბილ ვასერმანს და როგორც თვითონ წერს, მას შემდეგ არაფერი

სმენია თავადი შაქროს შესახებ (გარდა ერთი წერილისა, რომელშიც იგი

ატყობინებს, რომ სვანეთში მოგზაურობის შესახებ წიგნი დაწერა).

ასე უშედეგოდ დასრულდა თავადი შაქროს სასიყვარულო თავგადასავალი

და ამერიკაში მოხვედრის იმ დროისათვის უნიკალური შესაძლებლობა.

1926 წლის გაზაფხულის ეგზოტიკურმა მოგზაურობამ მთლიანად შეცვალა ბილ

ვასერმანის ცხოვრება. როგორც თვითონ წერს, ის ფილადელფიის ერთ-ერთ

„ღირსშესანიშნაობად“ იქცა. მანამდე არავის შეუღწევია უცხოელებისათვის

დახურულ სამყაროში, ახალგაზრდა საბჭოთა ქვეყანაში და განსაკუთრებით

მის ყველაზე ეგზოტიკურ და მაგიურ ნაწილში, უცნობ სვანეთში.

დაბრუნებისთანავე მისი სტატიები და სვანეთში გადაღებული ფოტოები

ადგილობრივ პრესაში დაიბეჭდა (Atlantic Monthly, Philadelphia Sunday Ledger).

მიიწვიეს ნიუ-იორკის მოგზაურთა კლუბში, ასევე ლონდონის სამეფო

გეოგრაფიულ საზოგადოებაში, რაც ძალიან საპატიო იყო. იგი საგარეო

პოლიტიკის ასოციაციისა და პოლიტიკური და სოციალური მეცნიერებების

აკადემიის საპატიო წევრიც გახდა.

ბილ ვასერმანი იყო პირველი ადამიანი დასავლეთიდან, რომელმაც გადაიღო

უნიკალური კინო და ფოტო მასალა სვანეთში მოგზაურობისას,რომელმაც

ათწლეულების შემდეგ საქართველომდე ჩამოაღწია.

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

Gvantsa Jobava - John Steinbeck in Tbilisi / Story

გვანცა ჯობავა - ჯონ სტაინბეკი თბილისში

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 129 ]

By Gvantsa Jobava

„სადაც არ უნდა ვყოფილიყავით, მოსკოვში, უკრაინასა თუ სტალინგრადში, ყველგან გამუდმებით საქართველოს ჯადოსნური სახელი ჩაგვესმოდა. ისინიც კი, ვინც არასდროს ყოფილან იქ, და

ვერც ვერასდროს ჩავლენ ალბათ, საქართველოზე მონუსხულები

აღტაცებით ლაპარაკობდნენ. ისინი ქართველებზე ისე ყვებოდნენ, როგორც სუპერმენებზე, დიდებული მსმელები არიან, დიდებული

მოცეკვავეები, დიდებული მომღერლები, დიდებული მშრომელები და

საყვარლებიო. თან ისე ლაპარაკობდნენ, თითქოს ეს კავკასიის

მთებსა და შავ ზღვას შორის მოქცეული ქვეყანა მეორე სამოთხე

იყოს. ეგ კი არა, ისიც გვგონია, რომ ბევრ რუსს სჯერა, წესიერად,

პატიოსნად თუ იცხოვრებს, სიკვდილის შემდეგ სამოთხეში კი არა,

საქართველოში მოხვდება.“

The greatest twentieth-century American writer John Steinbeck traveled to

the Soviet Union, including Georgia twice: first in 1947, during the Cold War,

with the famous photographer Robert Capa. After returning home, he wrote

the book A Russian Journal, where, together with other nations of the Soviet

Union, he portrayed the nuances of Georgian life, describing Georgian people,

their lives, nature, and customs. Robert Capa dedicated 500 of his photos to

his journey to Georgia. The second time John Steinbeck returned to Georgia

was in 1963, after being awarded the Nobel Prize, but this time with his spouse

Elaine Steinbeck.

Steinbeck’s

novel A Russian Journal, which belongs to

the genre of documentary prose, and was not

published in the Soviet Union until 1990, was

published in America in 1948, one year after his

journey with Robert Capa to the Soviet Union.

As John Steinbeck says, their main motive for wanting to travel to the Soviet

Union was not related to politics, but to people:

“…There were some things that nobody wrote about Russia, and they were the

things that interested us most of all. What do the people wear there? What do

they serve at dinner? Do they have parties? What food is there? How do they

make love, and how do they die? What do they talk about? Do they dance, and

sing, and play? Do the children go to school? It seemed to us that it might be

a good thing to find out these things, to photograph them, and to write about

them.”

The Russian authorities seemed to believe that the writer’s visit and the

depiction of Soviet people’s lifestyle, which he promised, would only be

beneficial to the empire and granted him two months of travel to Moscow,

Stalingrad, Kiev, a few villages in Ukraine, Tbilisi and Georgia’s other cities

too.

“WHEREVER WE HAD BEEN in Russia, in Moscow, in Ukraine, in Stalingrad,

the magical name of Georgia came up constantly. People who had never been

there, and who possibly never could go there, spoke of Georgia with a kind

of longing and a great admiration. They spoke of Georgians as supermen, as

great drinkers, great dancers, great musicians, great workers, and lovers. And

they spoke of the country in the Caucasus and around the Black Sea as a kind

of second heaven. Indeed, we began to believe that most Russians hope that if

they live very good and virtuous lives, they will go not to heaven, but to Georgia

when they die.”

After having traveled to Russia and Ukraine, these are the words with which

Jon Steinbeck begins to describe Georgia, who after hearing so much, was

waiting impatiently to come to the country that everyone without exception,

described as a dreamland.

“The people of Tiflis were better dressed, better looking, and more full of spirit

than any we saw in Russia. There were gaiety and color in the streets. The

clothing was handsome, and the women wore colored kerchiefs on their heads.

This city is incredibly clean. It is the first clean oriental city I have ever seen.

In the river that cuts through the center of the city hundreds of little boys swim.

And here there is no destruction, except that which time does to the ancient

buildings.”

“In these terrific Georgians, we had met more than our match.

They could out-eat us, out-drink us, out-dance us, out-sing

us. They had the fierce gaiety of the Italians and the physical

energy of the Burgundians. Everything they did was done with

flair. They were quite different from the Russians we had met,

and it is easy to see why they are so admired by the citizens of

the other Soviet republics.”

Perhaps even these extracts are enough to analyze what would not please

the Soviet government in the American writer’s “Russian Journal”. Or how

could the toast, said by Steinbeck’s while visiting Batumi, be missed by the

interested eyes or ears?!

“And we proposed a toast to the abolishment of curtains of all kinds—of iron

curtains, and nylon curtains, and political curtains, and curtains of falsehood,

and curtains of superstition. We suggested that curtains were a prelude to war

and that if war should come it could be for only one of two reasons—either

through stupidity, or through intent, and if it was through intent on the part

of any leaders, then those leaders should be removed, and if it was through

stupidity, then the causes should be more closely inspected. And we proposed

that since no one, not even the most stupid and belligerent of men, could

imagine that a modern war could be won by anyone, then any leader on any

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

side who seriously proposed war should be hunted down as an insane criminal

and taken out of circulation.”

And it would also be impossible if the Georgians didn’t surprise their American

guests with the Supra’s (Georgian table’s) traditions and didn’t get to tire them

completely.

“If we did not eat, we were urged to eat, and if we did eat, our plates were

replenished instantly. And meanwhile the decanters of local wine were passed,

and it was a delicious wine, light and full of flavor, and it probably saved our

lives.”

At the end of his narrative, John Steinbeck calls the Georgian people fabulous

and Georgia - a magical place, that “becomes dream-like the moment you have

left it. “

It is possible that John Steinbeck followed this dream, when after many years,

in 1963, a year after being awarded a Nobel Prize in 1962, he visited Georgia

a second time, this time with his wife Elaine Steinbeck. On this visit, a meeting

with Georgian writers made a big impression on the American writer; he felt

closer to them and even found like-minded authors. This is confirmed by the

memories of Georgian writers who remember their meeting with him. In this

regard it is important to remember the memory of Vakhtang Chelidze, the first

Georgian to translate Steinbeck, on the impact of Georgian folk songs on him:

“He got very enthusiastic and when the party got really excited, he asked to

sing, I cannot say he had a good singing voice, the tune was monotonous and

one could not like that, not after those great songs. But this was Steinbeck,

Steinbeck sang! “

Having returned to his homeland from Georgia, Steinbeck sent a letter to a

Georgian poet Kolau Nadiradze with his Nobel Prize speech. However, the

Russian translation of the letter, that reached Kolau, was shortened. There

is also no trace of the speech, mentioned in the letter in the poet’s archives.

CARD TO KOLAU NADIRADZE:

`Dear friend, me and my wife Elaine, after having visited you,

when we came back from Tbilisi, from then on we’ve been

passing our time by thinking about your splendid city. How much

warmth, delight, and excitement you sent with us. They will

never leave our memories. As an expression of my gratitude,

I am sending you the only copy of the speech that I made or

will make in the future. Viewed in this way it is quite unique. I

believe it is. Despite that, if I could change it now, I would add

to the writer’s duties, to give the world a little more glee, a

little more carefreeness and fill it with a little more laughter. It

wouldn’t hurt anyone. Perhaps this is the confirmation of what

we all believe: we become closest to each other when we laugh

together. I remember how much we laughed in Tbilisi, danced

and sang too. We hope you’ll visit us one day, and express a

doubled hope, to provide, at least approximately the same

hospitality, to be a peer of your generosity. Elaine shares my

desires. I wish you happiness and health.

Your friend, John Steinbeck 9th of May, 1964

PHOTOS: BY ROBERT CAPA

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 131 ]

ლ

იტერატურის დარგში პირველი ნობელიანტი, რომელმაც საქართველოს

საზღვრები გადმოკვეთა, ნორვეგიელი კნუტ ჰამსუნი გახლდათ -თუმცა

ეს 1899 წელს მოხდა, მისთვის ნობელის პრემიის მინიჭებამდე ოცდაერთი წლით ადრე. ნობელიანტის სტატუსით კი საქართველოს სულ თითზე ჩამოსათვლელი მწერალი სტუმრობდა, მათ შორის: ბორის პასტერნაკი, მიხეილ

შოლოხოვი და ჯონ სტაინბეკი - გასულ საუკუნეში. აი, 21-ე საუკუნეში კი ორმა ლაურეატმა - თურქმა მწერალმა ორჰან ფამუქმა და ბელარუსმა სვეტლანა

ალექსიევიჩმა გაგვანებივრეს თავიანთი სტუმრობით. ეს უკანასკნელი 2017

წლის სექტემბერში, ნობელის პრემიის მინიჭებიდან ორ წელიწადში ჩამოვიდა საქართველოში და მისი მასპინძელი, გამომცემლობა „ინტელექტთან“ და

გამომცემლობა „არტანუჯთან“ ერთად, თავად გახლდით. ვიზიტის შემდეგ

სვეტლანა ალექსიევიჩი დამპირდა, რომ მის მომდევნო წიგნში, რომელსაც სიყვარულზე ამჟამად წერს, და, რომელიც მისი წერის სტილის შესაბამისად, ამჯერადაც რეალური ადამიანების ხმებს გააერთიანებს, აუცილებლად შევხვდებით

ქართველ პერსონაჟს, რომელიც თბილისში სტუმრობისას გაიცნო. ეს არც თუ

ისე შორეული, მაგრამ მაინც მომავლის საქმეა, ეს სტატია კი მეოცე საუკუნის

უდიდეს ამერიკელ მწერალზე, ჯონ სტაინბეკზეა, რომელმაც საბჭოთა კავშირში და, მათ შორის, საქართველოშიც ორჯერ იმოგზაურა: პირველად 1947 წელს,

ცივი ომის პერიოდში ცნობილ ფოტოგრაფ რობერტ კაპასთან ერთად. შინ დაბრუნებულმა დაწერა წიგნი „რუსული დღიური“, სადაც საბჭოთა კავშირის სხვა

ხალხებთან ერთად, ასახა ქართული ყოფის ნიუანსები, აღწერა ქართველი

ხალხი, მათი ცხოვრება, ბუნება და წეს-ჩვეულებები. რობერტ კაპამ კი საქართველოში მოგზაურობას 500-მდე ფოტო მიუძღვნა. მეორედ ჯონ სტაინბეკი

საქართველოში უკვე ნობელის პრემიის მინიჭების შემდეგ, 1963 წელს დაბრუნდა, ამჯერად მეუღლესთან ელენ სტაინბეკთან ერთად.

პირადად ჩემი და ჯონ სტაინბეკის „ურთიერთობა“ უცნაურად აეწყო. კარგად

მახსოვს, ჯერ კიდევ სკოლის მოსწავლეს, როგორ გადმომიღო წიგნების თაროდან მამაჩემმა ჯონ სტაინბეკის რომანის „ზამთარი ჩვენი მღელვარებისა“

ვახტანგ ჭელიძისეული თარგმანი, მითხრა, ძალიან მიყვარს ეს წიგნიო და წაკითხვა მირჩია. ცოდვა გამხელილი სჯობს, გამიჭირდა მაშინ წიგნის კარგად

გაგება და უფრო მეტად კი - შეყვარება, მაგრამ სამუდამოდ ჩამებეჭდა გონებაში ამ მწერლის სახელი, როგორც იმ დროისთვის ჩემთვის ყველაზე დიდი

ავტორიტეტის, მამაჩემის რჩეული ავტორი იყო და გულში მის მიმართ გაუცნობიერებელი სიყვარულიც კი გამიჩნდა.

ამერიკულ ლიტერატურასთან ჩემი პირველი სიღრმისეული შერკინება 23

წლის ასაკში მოხდა, როდესაც ჯერ კიდევ დამწყებმა მთარგმნელმა 1976 წლის

ნობელიანტი მწერლის სოლ ბელოუს რომანის „მისტერ სამლერის პლანეტის“

თარგმნა გადავწყვიტე და დიდი ძალისხმევის სანაცვლოდ, განვახორციელე

კიდეც. თუმცა, გარდა იმისა, რომ ეს ჩემთვის პირველი სერიოზული გამარჯვება იყო საკუთარ თავზე, სწორედ ამ წიგნის გამოცემამ შემახვედრა უილიამ

ფოლკნერის, უილიამ ბატლერ იეიტსისა და სხვა უამრავი დიდი მწერლისა თუ

პოეტის არაჩვეულებრივ ქართველ მთარგმნელს, მედეა ზაალიშვილს, რომელიც,

ჩემთვის მოულოდნელად, სოლ ბელოუს დიდი მოამაგე აღმოჩნდა და ჩემს თარგმანს პირველი პროფესიული რეცენზიაც მიუძღვნა. მაგრამ ბედისწერა კიდევ

უფრო მნიშვნელოვანი ამბისთვის მამზადებდა, და სადღაც, ვიღაცის მიერ

ჩემი ბედის წიგნში ჩაწერილი ამბის განხორციელებას სწორედ ქალბატონი

მედეას ხელით ლამობდა.

...გავა წლები და სწორედ მედეა ზაალიშვილი, არაჩვეულებრივი მთარგმნელი ქალი გამანდობს თავის გულის ნადებს, როგორ სურდა ყოველთვის ჯონ

სტაინბეკის პატარა, მაგრამ არაჩვეულებრივი წიგნის თარგმნა (რომლის სათაურსაც მე მომავალში ასე გადმოვთარგმნი: „თაგვებსა და ადამიანებზე“),

მაგრამ რატომღაც ამისთვის დრო ვერასდროს გამონახა, მომცემს მის მიერ

ალაგ-ალაგ ფანქრით დამუშავებული წიგნის ინგლისურენოვან ეგზემპლარს

და მთხოვს, მის ნაცვლად ამ საქმეს მე მოვეკიდო. იმ დროისთვის მამაჩემი

ცოცხალი აღარ იქნება, მაგრამ მე სწორედ მისი და ქალბატონი მედეას ხათრით წამოვიღებ ამ წიგნს სახლში, წავიკითხავ და ემოციებით, შთაბეჭდილებებით აღვსილი აღმოვაჩენ, რომ წლების წინ ჩემს გულში ამ ავტორისადმი

ჩანერგილი გაუცნობიერებელი სიყვარული, სრულიად გაცნობიერებული შეიქნა,

რომ ეს შანსია, 28 წლის ასაკში ჩემი ცხოვრების ერთ-ერთი მთავარი წიგნი

ვთარგმნო, წიგნი, რომელიც ალბათ მთელი ცხოვრება მეყვარება.

ჯონ სტაინბეკის რომანს თუ ვრცელ მოთხრობას „თაგვებსა და ადამიანებზე“ ჩემი თარგმანით 2015 წელს გამომცემლობა „არტანუჯი“ გამოსცემს და

2016 წელს ლიტერატურული პრემია „საბას“ წლის საუკეთესო თარგმანის მოკლე

სიაში პირველად და სწორედ ამ წიგნით მოხვედრილი ნომინანტი მცირე ვიდეო

ბლოგში ვიტყვი:

„ჯონ სტაინბეკის „თაგვებსა და ადამიანებზე“ თამამად შეიძლება ითქვას, რომ მეოცე საუკუნის ამერიკული ლიტერატურის თუ ზოგადად მსოფლიო ლიტერატურის შედევრია.

ეს არის ძალიან სევდიანი და ტრაგიკული პერსონაჟების სასტიკი და დაუნდობელი წიგნი, ალბათ, სწორედ ისეთი, როგორიც თავად ჩვენი ცხოვრებაა

ხოლმე ხშირ შემთხვევაში. და ალბათ ეს წიგნი დაიწერა იმ მკითხველისთვის,

ვინც ადამიანების გარემოცვაში ან მათ გარეშე ხშირად თავს გრძნობს

მარტო და ჩვენს საუკუნეშიც კი იბრძვის პირადი თავისუფლების მოპოვებისთვის.“

სწორედ იმ წელს შევხვდები თბილისში სიუზენ შილინგლოუსაც, ჯონ სტაინბეკის ცხოვრებისა და შემოქმედების ერთ-ერთ მთავარ მკვლევარსა და

სალინასში (კალიფორნია) არსებული სტაინბეკის ნაციონალური ცენტრის დირექტორს, რომელიც საქართველოში თბილისის საერთაშორისო ლიტერატურული ფესტივალის ფარგლებში ჩამოვა და სამახსოვრო ავტოგრაფსაც დამიტოვებს ჩემივე თარგმანის ერთ ეგზემპლარზე.

თუმცა ეს ჩემი პირადი ისტორიაა, რომელიც ჯონ სტაინბეკთან მაკავშირებს, სინამდვილეში კი არსებობს უფრო დიდი ისტორიაც, რომელიც ზემოთ უკვე

ვახსენე და ჯონ სტაინბეკისა და საქართველოს ურთიერთობას უკავშირდება.

სტაინბეკის რომანი „რუსული დღიური“, რომელიც დოკუმენტური პროზის ჟანრს

განეკუთვნება, და რომელიც საბჭოთა კავშირში 1990 წლამდე არ გამოცემულა,

ამერიკაში 1948 წელს, მისი და რობერტ კაპას საბჭოთა კავშირში მოგზაურობის მომდევნო წელს გამოვიდა. წიგნის სრული ქართული თარგმანი კი თამარ

სუბელიანს ეკუთვნის და სულ სამიოდე წლის წინ, 2015 წელს გამომცემლობა

„არტანუჯმა“ გამოსცა. სწორედ მისი წაკითხვის შემდეგ შეგვიძლია, ერთგვარი შთაბეჭდილება შევიქმნათ, „საბჭოთა ხალხის მეგობრად“ წოდებული მწერლის წიგნი რატომ შეიძლებოდა აკრძალულიყო იმპერიაში და მხოლოდ საბჭოორჰან ფამუქი თბილისში თა კავშირის არსებობის უკანასკნელ პერიოდში გამოცემულიყო.

სვეტლანა ალექსიევიჩი თბილისში

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

როგორც თავად ჯონ სტაინბეკი გვიყვება, მისი და რობერტ კაპას მთავარი

მოტივი, რატომაც საბჭოთა კავშირში მოგზაურობა მოისურვეს, არა პოლიტიკას, არამედ ადამიანებს უკავშირდებოდა:

„იყო რაღაც-რაღაცები რუსეთის შესახებ, რაზეც არავინ წერდა და რაც ჩვენ ყველაზე მეტად გვაინტერესებდა. როგორ

ეცვათ იქ? სადილად რას ჭამდნენ? წვეულებებს თუ მართავდნენ და რითი უმასპინძლდებოდნენ სტუმრებს? როგორი

სექსი ჰქონდათ, ან როგორ კვდებოდნენ? რაზე ლაპარაკობდნენ? თუ ცეკვავდნენ, მღეროდნენ და თამაშობდნენ?

ბავშვები სკოლაში დადიოდნენ თუ არა? ვიფიქრეთ, კარგი

იქნებოდა, ეს ამბები გაგვერკვია, ფოტოები გადაგვეღო

და ამაზე დაგვეწერა. რუსეთის პოლიტიკა ისეთივე მნიშვნელოვანია, როგორიც ჩვენი, მაგრამ ამის გარდა კიდევ

ბევრი რამ უნდა ხდებოდეს იქ, როგორც ჩვენთან. რუს

ხალხს თავისი პირადი ცხოვრება აქვს, და ამაზე ვერაფერს

ვკითხულობდით, რადგან არც არავინ წერდა ამაზე, არც

მათი ცხოვრების ამსახველ ფოტოებს აქვეყნებდა ვინმე.“

მისივე თქმით, მას და კაპას მცირედი იმედიც არ ჰქონდათ, რომ ჩანაფიქრის აღსრულებას შეძლებდნენ, მაგრამ სხვებთან ერთად, თავადაც გაკვირვებული დარჩნენ, ვიზები რომ მიიღეს. მოგვიანებით, უშიშროების არქივში

აღმოჩნდა ლოს-ანჯელესში საბჭოთა კავშირის ვიცე-კონსულის, ტუმენცევის

წერილი, რომელსაც ის მოსკოვს უგზავნის და რომელიც საბჭოთა კავშირში გამგზავრების მოსურნე ამერიკელი მწერლის დახასიათებას წარმოადგენს:

„მარქსიზმი სტაინბეკისთვის მხოლოდ მოდაა... იგი ახლოს არ ეკარება

პროგრესულ ორგანიზაციებს. იგი იმ ადამიანებს მიეკუთვნება, რომლებიც

ცოტა ხნის წინ „ლიბერალებს“ უწოდებდნენ საკუთარ თავს, ახლა კი „არ ესმით“

საბჭოთა კავშირის საგარეო პოლიტიკა”.

რუსეთის ხელისუფლებამ, როგორც ჩანს, მიიჩნია, რომ მწერლის სტუმრობა

საბჭოთა კავშირში ცივი ომის საწყის ეტაპზე, და პოლიტიკური თემებისგან

დამოუკიდებლად, ჩვეულებრივი ადამიანების ცხოვრების ასახვა, რის პირობასაც სტაინბეკი დებდა, მხოლოდ სარგებლის მომტანი თუ იქნებოდა იმპერიისთვის. მით უფრო, რომ ცნობილი გახლდათ ის ფაქტი, რომ ჯონ სტაინბეკი

ყოველთვის კეთილგანწყობილი იყო მოგზაურობისას გაცნობილი ადამიანების მიმართ, რაც ქმნიდა მოლოდინს, რომ საბჭოთა ადამიანებზეც დადებით

კონტექსტში დაწერდა. ამიტომ იმ ფაქტისთვის, რომ მწერალს საბჭოთა კავშირის საგარეო პოლიტიკა არ ესმოდა, დიდი მნიშვნელობა არ მიუნიჭებიათ

და ორი თვის განმავლობაში მოსკოვში, სტალინგრადში, კიევში, უკრაინის

რამდენიმე სოფელში და თბილისსა და საქართველოს სხვა ქალაქებში მოგზაურობის ნება დართეს. ცხადია, ჩვენ საქართველოში მოგზაურობის დეტალებზე

შევჩერდებით.

„სადაც არ უნდა ვყოფილიყავით, მოსკოვში, უკრაინასა თუ

სტალინგრადში, ყველგან გამუდმებით საქართველოს ჯადოსნური სახელი ჩაგვესმოდა. ისინიც კი, ვინც არასდროს

ყოფილან იქ, და ვერც ვერასდროს ჩავლენ ალბათ, საქართველოზე მონუსხულები აღტაცებით ლაპარაკობდნენ.

ისინი ქართველებზე ისე ყვებოდნენ, როგორც სუპერმენებზე, დიდებული მსმელები არიან, დიდებული მოცეკვავეები,

დიდებული მომღერლები, დიდებული მშრომელები და საყვარლებიო. თან ისე ლაპარაკობდნენ, თითქოს ეს კავკასიის მთებსა და შავ ზღვას შორის მოქცეული ქვეყანა მეორე

სამოთხე იყოს. ეგ კი არა, ისიც გვგონია, რომ ბევრ რუსს

სჯერა, წესიერად, პატიოსნად თუ იცხოვრებს, სიკვდილის

შემდეგ სამოთხეში კი არა, საქართველოში მოხვდება.“

ამ სიტყვებით იწყებს საქართველოს აღწერას რუსეთ და უკრაინა მოვლილი

ჯონ სტაინბეკი, რომელიც, საქართველოს შესახებ მოსმენილის გამო, მოუთმენლად ელოდა ჩამოსვლას ქვეყანაში, რომელსაც უკლებლივ ყველა ზღაპრულ

მხარედ უხასიათებდა. საკუთარი თვალით ნანახის შემდეგ კი, თავადაც არ

იშურებს კომპლიმენტებს:

„...თბილისელებს უკეთ ეცვათ, უკეთესადაც გამოიყურებოდნენ და უფრო ამაღლებული განწყობაც ჰქონდათ,

ვიდრე სხვა რუს ხალხებს. ქალაქის ქუჩებში მხიარულება

სუფევდა და იქაურობა ფერადი იყო. ლამაზი ტანსაცმელი

ეცვათ და ქალებს ფერად-ფერადი თავსაფრები ეხურათ.

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 133 ]

ეს ქალაქი წარმოუდგენლად სუფთაა. პირველი სუფთა

აღმოსავლური ქალაქია, რომელიც ოდესმე მინახავს. მდინარეში, რომელიც ქალაქს შუაზე ჰყოფს, ასობით პატარა

ბიჭი დაცურავს. და აქ არსად არაფერია დანგრეული, თუ

დროთა განმავლობაში ჩამონგრეულ ძველისძველ სახლებს არ ჩავთვლით.“

„...ეს საოცარი ქართველები ყველაფრით გვჯობდნენ. ჭამაც ჩვენზე მეტი შეეძლოთ, სმაც, ცეკვაც, სიმღერაც. ისინი იტალიელებივით მხიარულები იყვნენ და ბურგუნდიელებივით ძლიერები. ყველაფერი გამოსდიოდათ, რასაც

ხელს მოკიდებდნენ. ბევრად განსხვავდებოდნენ სხვა რუსი

ხალხებისგან, რომლებიც იქამდე გვენახა, და ადვილი მისახვედრი იყო, სხვა საბჭოთა რესპუბლიკების მოქალაქეები რატომ აღმერთებდნენ მათ, ქართველებს. ტროპიკული

კლიმატია მათი ენერგიის წყარო. ვერაფერი მათ სულს ვერ

დასცემს, და მათ თვითმყოფადობას ვერ დაუკარგავს. ამის

მცდელობაში ამაოდ იყვნენ საუკუნეების მანძილზე დამპყრობლები, მეფის რუსეთის არმიები, მტარვალები, და

აქაური წვრილი თავადაზნაურებიც. ყველას ქართველების

გატეხვა სურდა, მაგრამ კვალიც ვერ დაამჩნიეს მათ ძლიერ სულისკვეთებას.“

ალბათ ეს ამონარიდებიც კი საკმარისია იმის გასაანალიზებლად, რა შეიძლებოდა არ მოსწონებოდა საბჭოთა ხელისუფლებას ამერიკელი მწერლის

„რუსულ დღიურში“, სადაც ავტორი საკუთარი შეფასებების გარეშე, თითქოს

მხოლოდ რეალურ ფაქტებს აღწერდა. ქართველების მომეტებული ქება?! ან

იქნებ ჩვენი ქვეყნის ტოლერანტული ბუნების ხაზგასმაც:

„თბილისში ბევრი ეკლესია დგას, და უნდა იყოს კიდეც ასე,

რადგან რელიგიური ტოლერანტობის ქალაქია, აქ ხომ

ძველისძველი სინაგოგები და მუსლიმური ტაძრები დგას,

და არც ერთი მათგანი არასდროს არ დაუნგრევიათ“.

იქნება პრობლემა ქართველების მომეტებულ ქებაზე მეტად, ბევრად უფრო

ფუნდამენტურ საკითხებში იყო... სავარაუდოდ, „რუსული დღიურის“ რუსულად

თარგმნის მიზანშეწონილობის „შემსწავლელი კომისია“ არც სტალინის სამშობლოში, გორში, მისსავე მუზეუმში სტაინბეკის სტუმრობის შთაბეჭდილებების ამსახველ ეპიზოდს წაიკითხავდა გულგრილად და უყურადღებოდ:

„ვერავინ გავიხსენეთ მთელი კაცობრიობის ისტორიის მანძილზე, ვინც ასეთი დაფასებული იყო თავის ცხოვრებაში.

მხოლოდ ოქტავიანე ავგუსტუსი მოგვაგონდა და თან იმაშიც ეჭვი გვეპარება, რომ სიცოცხლეში ისეთივე მოწიწებითა და პატივისცემით მოპყრობოდნენ, როგორც სტალინს.

ამ ხალხისთვის სიმართლე ისაა, რასაც სტალინი ამბობს,

თუნდაც ეს ბუნების წესს ეწინააღმდეგებოდეს. მისი დაბადების ადგილი უკვე პილიგრიმობის ადგილად არის ქცეული. ხალხი, ჩვენი იქ ყოფნისას რომ სტუმრობდა მუზეუმს,

ჩურჩულებდა და ფეხის წვერებზე დადიოდა.

თუ სიცოცხლეშივე ამხელა ძალაუფლებით სარგებლობს

სტალინი, რომ მოკვდება, მერე რაღას იზამს? რუსეთში

ყოფნის დროს ხშირად მოგვისმენია, როგორ მოიშველიებდნენ ხოლმე უბრალო საუბრების დროს სტალინის

სიტყვებს, რასაც ისეთივე ძალა ჰქონდა, როგორიც მედიავისტი სწავლულის `Iპსე დიხიტ~-ს, რომელიც არისტოტელეს არგუმენტს მოიშველიებდა ხოლმე. და მართალია,

ამას პროპაგანდით, წვრთნით, მუდმივი მითითებებით,

იკონოგრაფიით მიაღწიეს, მაგრამ მიუხედავად ამისა, მაინც ასეა. ამას მხოლოდ მაშინ ირწმუნებ, როცა ჩვენსავით

ბევრჯერ მოისმენ ამ ფრაზას: `სტალინი არასდროს ცდება.

მთელ თავის ცხოვრებაში ერთხელაც არ დაუშვია შეცდომა~. ამის მთქმელს ეს არგუმენტად კი არ მოჰყავს, ამის

დამტკიცებას კი არ ცდილობს, არამედ ისე წარმოთქვამს,

როგორც სრულ ჭეშმარიტებას, რომელიც არგუმენტაციის

მიღმა დგას.“

ანდა ბათუმში სტუმრობის დროს, მრავალრიცხოვან სუფრაზე სტაინბეკის

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

მიერ წარმოთქმული სადღეგრძელო როგორ შეიძლებოდა გამორჩენოდა დაკვირვებულ თვალსა თუ ყურს?!

„რადგან ჩვენ უცხოელები ვიყავით, ნება დაგვრთეს, თამადის სადღეგრძელოზე პასუხი გაგვეცა. ჩვენ უფარდობის

სადღეგრძელო დავლიეთ, ფარდების ჩამოხსნის სადღეგრძელო, ნებისმიერი სახის ფარდის ჩამოხსნისა – რკინის

ფარდებისა და ნეილონისა, პოლიტიკური ფარდებისა და

სიყალბის ფარდებისა, და კიდევ – ცრურწმენის ფარდებისა. ჩვენი მოსაზრება გამოვთქვით – ფარდები ომის პრელუდიაა, და თუ ომი უნდა დაწყებულიყო, ამ ორიდან ერთი

მიზეზით – ან სისულელის გამო, ან კიდევ განზრახ, და თუ

რომელიმე მხარის ლიდერი განზრახ წამოიწყებდა ომს, ეს

ლიდერი თავისივე ხალხს უნდა გადაეყენებინა, და თუ სისულელით მოუვიდოდათ ომის დაწყება, მაშინ ამის გამომწვევი მიზეზები უფრო საფუძვლიანად უნდა გამოეკვლიათ.

რადგან, ყველაზე სულელმა და ომსმოწყურებულმა კაცმაც

უნდა იცოდეს, რომ თანამედროვე ომში გამარჯვებული

არავინაა. მაშინ ნებისმიერი მხარის ლიდერი, რომელიც

ომის წამოწყებას დააპირებს, უნდა შეიპყრონ, როგორც

შეშლილი დამნაშავე და პოლიტიკური მოღვაწეობა აუკრძალონ.“

არანაკლებ საგულისხმოა თბილისში, მწერალთა სახლში მწერლებთან შეხვედრისას მიღებული შთაბეჭდილება და ამერიკელი მწერლის მოსაზრება, რომელიც ნამდვილად შეიძლება თამამ შეფასებად ჩაითვალოს და საბჭოთა და

ამერიკელი მწერლების შედარებით დახასიათებასა და ფუნდამენტური განსხვავებულობის წარმოჩენას გულისხმობს:

„ქართველი მწერლები ძალიან მკაცრები და თავდადებულები არიან და მათთვის ძალიან რთულია იმის ახსნა, რომ მართალია, სტალინმა თქვა, მწერალი სულის არქიტექტორიაო, მაგრამ ამერიკაში მწერალი არაფრის არქიტექტორად არ მიიჩნევა, და მხოლოდ მას შემდეგ თანაუგრძნობენ ხოლმე,

რომ მოკვდება და მისი სიკვდილის შემდეგაც ოცდახუთი წელი არც არავის

მოაგონდება.

არაფერში ისე არ იგრძნობა განსხვავება ამერიკელებსა

და საბჭოთა კავშირელებს შორის, როგორც მათ დამოკიდებულებაში, არა მხოლოდ მწერლებისადმი, არამედ

მწერლების დამოკიდებულებაშიც თავიანთი სისტემის მიმართ. საბჭოთა კავშირელი მწერლის საქმეა მათი სისტემის ქება-დიდება, წაქეზება. მაშინ, როცა ამერიკასა და

ინგლისში კარგი მწერალი საზოგადოების დარაჯი ძაღლია.

მისი საქმე საზოგადოების სისულელის სატირიზება, უსამართლობის გაკიცხვა და დანაშაულისთვის დაღის დასმაა.

სწორედ ამიტომაა, რომ ამერიკაში მწერლები დიდად არც

საზოგადოებას უყვარს და არც მთავრობას. ორი სრულიად საპირისპირო დამოკიდებულებაა ლიტერატურისადმი.

ისიც უნდა აღინიშნოს, რომ დიდი რუსი მწერლების ეპოქაში, ტოლსტოის, დოსტოევსკის, ტურგენევის, ჩეხოვის და

ადრეული გორკის ეპოქაში, რუსების დამოკიდებულებაც

ისეთი იყო ლიტერატურისადმი, როგორიც ამერიკელებისა.

მხოლოდ დრო აჩვენებს, შეუძლია თუ არა `სულის არქიტექტორს~ ისეთივე დიადი ლიტერატურის შექმნა, როგორიც საზოგადოების სადარაჯოზე მყოფ ძაღლს. ასევე, ისიც

უნდა აღინიშნოს, რომ `სულის არქიტექტორთა სკოლას~

დიდებული ლიტერატურული ნიმუში ჯერჯერობით არ შეუქმნია“.

ვკითხულობთ ამ და სხვა ფრაგმენტებს და აღარ გვაოცებს ის გარემოება, რომ ჯონ სტაინბეკს იმპერიიის მესვეურებმა „ცხვირი აუბზუეს“ და „რუსულ

დღიურს“ მათი გავლენის ზონაში დიდი ხნით მიწა მიაყარეს.

თუმცა, მავანთათვის ამ ორაზროვანი, საეჭვო პასაჟების მიღმა, წიგნი

გაჯერებულია იუმორით, და სიცილის მიზეზი შეგვიძლია ამერიკელი და საბჭოთა ადამიანების მენტატლიტეტის აბსოლუტურ განსხვავებულობაში ვეძიოთ. სტაინბეკის და კაპას მძღოლის მაგალითზე, რომელიც საქართველოში

ვიზიტის განმავლობაში მათ ემსახურებოდა, ირკვევა, რომ საქართველოში

მოძრაობის წესებისადმი სიყვარულით არც გასული საუკუნის 40-იან წლებში

გამოვირჩეოდით:

„გიჟი კაცივით ატარებდა, მას არავისი ეშინოდა. გადატვირთული მოძრაობის დროს გამძვინვარებული მძღოლები

აიძულებდნენ, მშვიდად ევლო, ისინი ქართულად აგინებდნენ ერთმანეთს, ჩვენი მძღოლი კი ღიმილით აგრძელებდა გზას. ყველაფერში უმართლებდა. ძალიან შეგვაყვარა

თავი. პირველი კაცი იყო საბჭოთა კავშირში, ვისაც ჩვენნაირი განწყობა ჰქონდა პოლიციელების მიმართ.“

ან ისე როგორ იქნებოდა, ქართული სუფრის ტრადიციებით არ გაეკვირვებინათ და იქვე გვარიანადაც არ დაეღალათ ქართველებს ამერიკელი სტუმრები:

„ოცი სტუმარი გაგვაცნეს და დავსხედით. იქ დაიწყო ჩვეჯონ სტაინბეკი, ირაკლი აბაშიძე

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 135 ]

ნი გასაჭირი. თუ არ ვჭამდით, გვაძალებდნენ, ჭამეთო,

შევჭამდით და მაშინვე საჭმლით გვივსებდნენ თეფშებს.

ამასობაში გრაფინებით ჩამოდგეს ადგილობრივი ღვინო,

გემრიელი იყო, მსუბუქი და არომატული, სავარაუდოდ ამ

ღვინომ გვიხსნა სიკვდილისგან“.

თხრობის დასასრულს ჯონ სტაიბეკმა ქართველებს ზღაპრული ხალხი, საქართველოს კი ჯადოსნური მხარე უწოდა, რომელიც „სიზმრისეულ ზმანებას

ემსგავსება იქიდან წამოსვლის შემდეგ“. შესაძლოა, სწორედ ამ ზმანებასაც

გამოჰყვა უკვე ჯონ სტაინბეკი, როდესაც მრავალი წლის შემდეგ, 1962 წელს

მიღებული ნობელის პრემიიდან ერთ წელიწადში, 1963 წელს მეუღლესთან ელენ

სტაინბეკთან ერთად ხელმეორედ ეწვია საქართველოს. ქართველ მწერლებთან

შეხვედრას ამჯერად დიდი შთაბეჭდილება მოუხდენია ამერიკელ მწერალზე, მეტი სიახლოვეც უგრძვნია მათთან და თანამოაზრეებიც უპოვია, გაღრმავებულა მისი ინტერესი ჩვენი ქვეყნისადმი. ეს დასტურდება ერთის მხრივ ქართველი მწერლების მოგონებებით, რაც სტაინბეკთან მათ შეხვედრებს აღწერს. ამ

მხრივ საგულისხმოა სტაინბეკის პირველი ქართველი მთარგმნელის, ვახტანგ

ჭელიძის მოგონება იმის შესახებ, თუ როგორი ზემოქმედება მოახდინა მასზე ქართულმა ხალხურმა სიმღერამ:

„თვითონაც მოვიდა ეშხზე და როცა ქეიფი გახურდა, ითხოვა, მეც ვიმღერებო. ვერ ვიტყვი, კარგი სასიმღერო ხმა ჰქონოდეს, ჰანგიც მონოტონური იყო და იმ დიდებული სიმღერების შემდეგ არ შეიძლებოდა, კაცს მოსწონებოდა. მაგრამ ეს ხომ სტაინბეკი იყო, სტაინბეკი მღეროდა!“

მეორეს მხრივ კი ამ მოსაზრებას ამყარებს წერილი, რომელიც საქართველოდან სამშობლოში დაბრუნებულმა ჯონ სტაინბეკმა ქართველ პოეტს, კოლაუ ნადირაძეს გამოუგზავნა თავის სანობელო სიტყვასთან ერთად. თუმცა,

აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ წერილის რუსულენოვანი თარგმანი, რომელმაც

კოლაუ ნადირაძემდე მიაღწია, შემოკლებული გახლდათ და ზედმიწევნით არ

მიჰყვებოდა ორიგინალ ტექსტს. არ იძებნება ქრთველი პოეტის არქივში არც

სანობელო სიტყვა, რომელიც წერილშია მოხსენიებული. მკვლევარი ვახტანგ

მაღალაშვილი ეჭვობს, რომ შესაძლოა წერილს თანდართული სიტყვა თავიდანვე კგბ-მ ამოიღო. მისივე მოსაზრებით, სტაინბეკის მეორე ვიზიტი საქართველოში სცდებოდა მხოლოდ კულტურულ კონტექსტს, პოლიტიკური მნიშვნელობა ჰქონდა და, ამერიკა-რუსეთის პოლიტიკური ურთიერთობის ფარგლებში,

დიდი გეგმის ნაწილი გახლდათ. ცხადია, ეს ეჭვი სავსებით საფუძვლიანიც შეიძლება იყოს და ამ მოსაზრების გასამყარებლად არაერთი სხვა ფაქტიც არსებობს, თუმცა წლების შემდეგ, რაც ჩვენ უტყუარად ხელთ გვიპყრია, ამერიკელი

ნობელიანტი მწერლის ჯონ სტაინბეკის წერილია უკანასკენლი ცისფერყანწელის, კოლაუ ნადირაძისადმი მიწერილი, რომლის წაკითხვაც გულგრილს ნამდვილად არავის დაგტოვებთ:

ბარათი კოლაუ ნადირაძეს

ძვირფასო მეგობარო: მე და ჩემი მეუღლე ელენი, თქვენთან

სტუმრობის შემდეგ, თბილისიდან შინ რომ დავბრუნდით, იქედან

მოყოლებული თქვენზე და თქვენს დიდებულ ქალაქზე ფიქრში

ვატარებთ. რამდენი თბილი, სააამო და ამაღელვებელი რამ გამოგვატანეთ თან. ისინი ჩვენი მოგონებებიდან არასდროს ამოიშლება. მართალია, ვიკამათეთ, განსხვავებული მოსაზრებანიც

გამოვთქვით, თუმცა ყველაფერი ამით ამოიწურა და ჩვენი მეგობრობისათვის ამას ზიანი არ მიუყენებია. მჯერა, ამ აზრთასხვაობის

არსმა დაგვარწმუნა, კეთილ ადამიანებს მიზნები და მისწრაფებები

ყველგან ერთნაირი რომ აქვთ. ჩვენ მხოლოდ საშუალებანი წარმოგვიდგენია ოდნავ სხვაგვარად. ამიტომ, ვფიქრობ, მუდმივად

უნდა ვიფხიზლოთ, რათა საშუალებებმა მიზანი არ გააბუნდოვნოს.

მადლიერების ნიშნად, იმ პატივისათვის, თქვენ რომ დამდეთ,

გიგზავნით ერთადერთი სიტყვის ასლს, რომელიც წარმოვთქვი ან

მომავალში წარმოვთქვამ. ამ თვალსაზრისით ის უნიკალურია. მე

ასე მწამს. მიუხედავად ამისა, ახლა რომ მისი შესწორება შემეძლოს, ალბათ მწერლის მოვალეობებს იმას დავუმატებდი, რომ სამყაროს ოდნავ მეტი მხიარულება, ოდნავ მეტი სილაღე შესძინოს

და ოდნავ მეტი სიცილით აავსოს. ამით არაფერი დაშავდებოდა.

ალბათ ეს იმის დასტურიცაა, რაც ყველას გვწამს: კაცები მაშინ

ხდებიან ერთმანეთის უახლოესნი, როცა ერთად იცინიან. მახსენდება, თბილისში ერთად ძალიან ბევრს რომ ვიცინოდით, ვცეკვავდით და ვმღეროდით კიდეც. იმედი გვაქვს, რომ ოდესმე გვესტუმრებით და გაორკეცებულ იმედს გამოვთქვამთ, დაახლოებით

მაინც, ისეთივე გულუხვი სტუმარ-მასპინძლობა გაგიწიოთ, თქვენი

ხელგაშლილობის დარი რომ იქნეს. ელენი ჩემს სურვილებს უერთდება. გისურვებთ ბედნიერებასა და ჯანმრთელობას.

თქვენი მეგობარი, ჯონ სტაინბეკი

9 მაისი, 1964წ.

გვანცა ჯობავა

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

LYN COFFIN

The Knight Is The Panther’s Skin

is so melodic, you can dance to it

Famous American poet, writer, dramaturg and translator Lyn Coffin, took it upon herself to complete a very difficult task: to create for the first time in the

history of our literature the most accurate translation possible for Shota Rustaveli’s epic poem, while maintaining the 16 feet per line, its musicality and

staying as close as possible to the original poem. In addition to many other literary prizes, for this translation she has wone the “Saba” prize.

By Teona Dolendjashvili

LYN COFFIN - Interview

ლინ კოფინი

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 137 ]

“ვეფხისტყაოსანი” რთული პოემაა. როგორ აირჩიეთ ის და

როგორი იყო თარგმანზე მუშაობის პროცესი?

“ვეფხისტყაოსნის” თარგმნა ჩემმა ქართველმა მეგობრებმა

მირჩიეს. როდესაც გავიგე, რომ საუბარი მე -12 საუკუნის

ტექსტზე იყო, უმალ უარი ვთქვი. მაგრამ პირველივე სტროფიდან პოემის მუსიკამ ისე დამატყვევა, ყველაფერი დამავიწყა.

ბწკარედს დოდონა კიზირია მიგზავნიდა. თან შენიშვნებს ურთავდა. ძალიან მეხმარებოდა ნატო ალხაზიშვილი. მისი რჩევები

ფასდაუდებელი იყო და ეს წიგნი რომ არსებობს, ჩემს გარდა

კიდევ ორი ქალის - ნატოს და დოდონას დამსახურებაა...

…იცით, ინგლისურში უფრო მეტი სიტყვაა, ვიდრე ქართულ

ენაში, მაგრამ გაცილებით ნაკლებია რითმა. რუსთაველს

ალბათ ძალიან გაუადვილდებოდა ინგლისური ტექსტის

ქართულად გადმოთარგმნა. მოკლედ, ჩემთვის არსებითი

სწორედ პოემის მელოდია იყო და მასში არსებული საოცარი

მუსიკის შენარჩუნება..

ვიცი, რომ სწორედ მუსიკის არარსებობის გამო არ მოგეწონათ

უორდროპისეული თარგმანი. რამდენად მნიშვნელოვანია, რომ

პოეზიაში ისმოდეს რიტმი, მელოდია? და როგორ მოახერხეთ

თავად, რომ ამისთვის მიგეღწიათ?

მე, პირველ რიგში, პოეტი ვარ. პოეტი ვიყავი იქამდე, ვიდრე

მთაგმნელი გავხდებოდი. სწორედ ამან მიმიყვანა რუსთაველამდეც. ვიდრე შინაარს გავეცნობოდი, სწორედ მისმა მუსიკამ

მიმიზიდა, საოცრად ლამაზია, შეგიძლია მასზე იცეკვო. იმდენად მელოდიურია.. სიმღერასავითაა, ბრწყინვალეა! შემდეგ

უორდროპის თარგმანს გავეცანი და გულწრფელად რომ

გითხრათ, სრულებით არ მომეწონა. მესმის, რომ ისტორიული

მიზეზების გამო ქართველი ხალხი ძალიან აფასებს მის თარგმანს, მაგრამ მარჯორის ინგლისური ძალიან ერთგვაროვანია.

ამანაც მიბიძგა თარგმნისკენ. რადგან მიმაჩნია, რომ თუკი

უკვე არსებული თარგმანი კარგია, ახლის საჭიროება არ არის.

„ვეფხისტყაოსნამდე“ თარგმნეთ გალაკტიონი, ქართული

პროზის და პოეზიის სხვა ნიმუშები.

რამდენიმე წლის წინ ამერიკაში ”ქართული პოეზიის ანთოლოგია“ გამოიცა, რომელშიც ჩემს მიერ თარგმნილი ძველი

ქართული ლიტერატურის ნიმუშები შევიდა. ვთარგმნე თანამედროვე ქართველი პოეტების ლექსებიც. რაც შეეხება

გალაკტიონს, მან ისევე გამაოცა და მომაჯადოვა, როგორც

რუსთაველმა. გალაკტიონის პოეზია - ეს სრულყოფილებაა.

მაგრამ, სამწუხაროდ, არ მოხდა ჩემი და ვაჟა ფშაველას „შეხვედრა“. ვერ მივიღე, რადგან ვაჟა ფშაველა ჩემთვის უფრო

ფილოსოფიური ავტორია, ვიდრე პოეტური.

გარდა იმისა, რომ თავად ხართ პოეტი და პროზაიკოსი,

ნობელიანტი ავტორების საღამოებიც მიგყავდათ. ახლოს

იცნობდით იოსიფ ბროდსკის, ჩესლავ მილოშს..

ბევრ ნობელიანტ მწერალთან მიმუშავია. რაც შეეხება ჩესლავ

მილოშს, მასთან ვმეგობრობდი. მისი პირველი ცოლი პოლონელი ქალი იყო. ერთმანეთს სკოლაში შეხვდნენ. წყვილი

შემდეგ ბრუკლინში ჩამოვიდა. ცოლი ძირითადად სახლში იყო

შეკეტილი, ჩესლავი კი გარემოსამყაროსთან ურთიერთობდა. და საბოლოოდ, მასზე ბევრად ახალგაზრდა ამერიკელ

ქალს დაუმეგობრდა. მოგვიანებით, ცოლი გარდაეცვალა და

ამ ამერიკელ ქალზე იქორწინა კიდეც. ჩვენთან მოდიოდნენ

ხოლმე და ჩვენ - მე, ჩემი ბოიფრენდი, ჩესლავი და მისი

გერლფრენდი მარიხუანას ვეწეოდით. ჩესლავი, უმეტესად,

სვამდა, მე კი ძირითადად მარიხუანას ვეწეოდი. მოკლედ,

მშვენივრად ვეწყობოდით და ვუგებდით ერთმანეთს. მილოშზე ერთი რამ მახსენდება: მისი წიგნის კითხვის დღე იყო,

ნობელის პრემიაზე იყო წარდგენილი და ისეთი პირი უჩანდა,

რომ მიიღებდა კიდეც ამ პრემიას. თუმცა მისი წიგნები ჯერ

კიდევ არ იყო ინგლისურად ნათარგმნი. ხალხს ჩესლავისგან

ავტოგრაფი სურდა, მაგრამ წიგნი არ ჰქონდათ. ჰოდა, ერთი

ბიჭი მივიდა, რომელმაც ჩესლავს „ჰეკლბერი ფინი“ მიაწოდა

The Knight in the Panther’s Skin is a difficult poem. Why did

you choose it and what did the translation process look like?

The idea to translate The Knight in the Panther’s Skin was suggested

to me by my Georgians friends. When I heard that they were talking

about a 12th century text, I immediately refused. But after reading

the very first verse I became so enraptured by the poem’s music

that it made me forget everything. Dodona Kiziria provided me

with annotations with her comments on them. Nato Alkhazashvili

helped me a lot as well. Her advice was priceless and the fact that

this book exists is thanks to these two women excluding me- Nato

and Dodona. You know, there are more words in English than in

Georgian, but there are considerably less rhymes. Probably, it

would have been very easy for Rustaveli to translate an English

text into Georgian. My point is that, for me it was vital to maintain

the poem’s melody and its incredible musicality.

I know that it’s exactly for the lack of music that u disliked

Wardrop’s translation. How important is it to feel the rhythm

and melody in poetry? And how did you manage to achieve it?

First and foremost, I’m a poet. I was a poet before I became

a translator. That is also what brought me to Rustaveli. Before

learning the plot, it was his music that attracted me. It’s incredibly

beautiful, you can even dance to it. It’s so melodic… it’s like a song,

it’s brilliant! Afterwards I became acquainted with the Wardrop’s

translation and to be honest I didn’t like it at all. I understand

that for historical reasons Georgian people appreciate it a lot, but

Marjory’s English is very monotonous. That also encouraged me

to translate it, as I believe that if an existing translation is good,

a new one is not needed.

Before The Knight in the Panther’s Skin you translated Galaktioni

and other samples of Georgian prose and poetry.

A few years ago, The Anthology of Georgian Poetry was published

in USA, which included some of my translations of a sample of

Georgian literature. I have also translated modern Georgian

poets’ works. On Galaktioni, I can say that he charmed me just

like Rustaveli. Galaktioni’s poetry- it’s perfection. But sadly the

“meeting” between me and Vazha Pshavela didn’t happen. It

didn’t happen, as for me Vazha Pshavela is more of a philosophical

author than poetic…

Apart from being a poet and a writer, you have also hosted

many evenings featuring Nobel laureates. You have known

Joseph Brodsky and Czesław Miłosz.

I have worked with many Nobel laureates. Czesław Miłosz, was a

friend of mine. His first wife was Polish; they met each other at

school. When the couple then arrived in Brooklyn, his wife was

mostly at home, while Czesław Miłosz was interacting with the

outside world. And finally, he became friends with a much younger

American woman. Later, his wife passed away and he married that

American woman. They used to visit me and we- my boyfriend, me,

Czesław and his girlfriend, we used to smoke marijuana. Czesław,

ლინ კოფინი

„vefxistyaosani“

ისეთი მელოდიურია, რომ მასზე შეიძლება იცეკვო

ცნობილი ამერიკელი პოეტი, პროზაიკოსი, დრამატურგი და მთარგმნელი ლინ კოფინი ურთულეს ამოცანას შეეჭიდა, ჩვენი ლიტერატურის

ისტორიაში პირველად შოთა რუსთაველის გენიალური პოემის 16 მარცვლოვანი შაირით შესრულებული, დედანთან მაქსიმალურად მიახლოებული, მუსიკალური, სრულყოფილი თარგმანი შექმნა და მრავალ ლიტერატურულ ჯილდოსთან ერთად პრემია „საბას“ ლაურეატიც გახდა.

(ინტერვიუს სრული ვერსია გამოქვეყნდა გაზეთში „კვირის პალიტრა“ )

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

და სთხოვა, წაეწერა. ჩესლავმაც გაიცინა და ყდაზე წააწერა:

„მე არ ვარ მარკ ტვენი, ჩესლავ მილოში ვარ“. ამ ამბავზე

ყველამ კარგად ვიცინეთ, თუმცა ბიჭი ნამდვილად ჭკვიანურად

მოიქცა, ახლა მას აქვს მარკ ტვენის ძვირფასი წიგნი, რომლის

ყდაზეც ჩესლავი ამბობს, რომ ის არ არის მარკ ტვენი!

რაც შეეხება იოსიფს, მგონი ჩემი მემუარები „იოსიფ ბროდსკი

იყო იოსიფ ბროდსკი“ ჯერ კიდევ ხელმისაწვდომია. მისი

თანაშემწე ვიყავი და ამან გასაოცარი გამოცდილება შემძინა!

ბროდსკის სამაგისტრო პროგრამის სტუდენტების გულგრილობა თავზარს სცემდა. შედარებით ლიტერატურას ასწავლიდა.

ვკითხულობდით კავაფის, ყველა მის საყვარელ მწერალს.

მახსოვს, ერთხელ ოდენის „უილიამ ბატლერის ხსოვნას“

გავდიოდით, ეს მისი ძალიან ცნობილი ლექსია და კლასს

ჰკითხა, თუ რას ფიქრობდნენ ამ ლექსზე. არავის არაფერი

ჰქონდა სათქმელი. მაშინ ბროდსკიმ იკითხა: „ნამდვილად

იცით, ვინ იყო ოდენი?“ არავინ იცოდა, ვინ იყო ოდენი. იოსიფი

გაოცებული იყო: „შედარებითი ლიტერატურის სტუნდეტები

ხართ და არ იცით, ვინ არის ოდენი?“. შოკში აგდებდა ის,

რომ ამერიკელებმა არ იცოდნენ ინგლისური ლიტერატურა.

„არ ველოდები, რომ რუსული ლიტერატურა გეცოდინებათ,

მაგრამ ამერიკული და ინგლისური ლიტერატურა უნდა იცოდეთ!“, - ითხოვდა დაჟინებით. ჰოდა მომიბრუნდა და მითხრა:

„მოუყევი, ვინ იყო ოდენი“. მეც მოკლე ლექცია ჩავატარე

ოდენზე. ისევ თავიდან დავიწყეთ ყველაფერი და ისევ ყველა

დუმდა. კარგად მახსოვს, მისი შეძრწუნებული სახე, აქეთ-იქით

იყურებოდა და ცდილობდა გაერკვია, რა ხდება, რაშია საქმე

და სად მოხვდა. ბოლოს სასოწარკვეთილი ხმით იკითხა: „და

ის თუ იცით, ვინ არის უილიამ ბატლერ იეიტსი? ლინ, უთხარი,

ვინ იყო იეიტსი!“.

ბროდსკითან ურთიერთობაზე ლექსი დავწერე, რომელიც

აღწერს მასთან მუშაობის გამოცდილებას. ლექსში ვწერ:

„წახვედი, მე კი მხოლოდ შენი სტროფები დამრჩა.“ ძალიან სასაცილო და საოცრად საინტერესო კაცი იყო. ჩემს

საძინებელში პოსტერი მაქვს, რომელზეც წერია „კოფინი

და ბროდსკი“. ძალიან, ძალიან ვამაყობ ამ ნივთით.

mostly, used to drink while I smoked marijuana. To sum it up, we

were very compatible and we used to understand each other well.

I remember a story about Miłosz: it was at one of his readings. He

was nominated for Nobel’s prize and it looked like he was going to

receive it, even though his books weren’t translated into English

yet. People wanted autographs from Czesław but didn’t have

his books. So, a boy approached him, handed him “Adventures

of Huckleberry Finn” and asked him to sign it. Czesław laughed

and wrote on the book’s cover: “I’m not Mark Twain, I’m Czesław

Miłosz.” We all laughed about that story. However the boy did a

smart thing. Now he has a precious Mark Twain book, on the cover

of which Czesław says that he is no Mark Twain!

And about Joseph, I think that my memoires Joseph Brodsky was

Joseph Brodsky are still available. I was his assistant and that

was a wonderful experience for me! Brodsky was shocked by the

indifference of his students during their Masters program. He was

teaching comparative literature. We used to read Cavafy and his

other favorite writers. I remember, we were studying Auden’s “In

Memory of W. B. Yeats”, his very famous poem. He asked the class

what they thought about this poem. No one had anything to say.

Then Brodsky asked: “Do you actually know who Auden was?”

No one knew. Joseph didn’t know what to say: “You are studying

comparative literature and you don’t know who Auden was?!”.

He was shocked by the fact that Americans didn’t know about

English literature. “I don’t expect you to know Russian literature,

but you have to know American and English literature!”- he used

to claim persistently. He turned to me and said “Tell them about

Auden” and so I made a short lecture about Auden. We started

everything all over again and once again everyone remained silent.

I remember his outraged face, he was looking around, trying to

figure what was going on and where he ended up. Finally, with a

desperate voice he asked: “Do you at least know who was William

Butler Yeats? Lyn tell them who Yeats was!”.

I wrote a poem about my relationship with Brodsky, which describes

the experience of working with him. In the poem I wrote:

“You are gone and all I have left are your verses.” He was

a very funny and an amazingly interesting man. I have a

poster in my bedroom that says “Coffin and Brodsky”. I am

very, very proud of it.

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 139 ]

თიბისი მაიკროსოფტთან, ჯეოლაბთან და საბასთან ერთად ქართული ენის

ხელშეწყობის პროექტს - „ქართულად“ იწყებს.

პროექტის მიზანია სათარჯიმნო რესურსის შექმნა, ამ რესურსის მაიკროსოფტის პროგრამებში ინტეგრაცია და ქართულენოვანი მომხმარებლისთვის

საერთაშორისო პროგრამებთან და ინფორმაციასთან მშობლიურ ენაზე წვდომის

შესაძლებლობის მიცემა.

სისტემაში ქართულის ინტეგრაციისთვის პროგრამამ უნდა ისწავლოს ენა,

რისთვისაც პირველ ეტაპზე მინიმუმ 100 000 ქართული წინადადების ინგლისურად

გადათარგმნაა საჭირო.

პროექტის ფარგლებში მაიკროსოფტის სისტემისთვის ქართულის სწავლების

შესაძლებლობა ყველა მსურველს მიეცემა. ვებგვერდზე kartulad.ge - დარეგისტრირებული თითოეული მომხმარებელი ავტომატურად ჩაერთვება პროექტში და

შესაძლებლობა ექნება, ქართული წინადადებები ინგლისურ ენაზე თარგმნოს.

წინადადებები შერჩეულია საბას ელექტრონული წიგნების ბაზიდან.

მას შემდეგ, რაც ორენოვანი წინადადებების განსაზღვრული რაოდენობა

შეგროვდება, პროექტი გადავა შემდეგ ეტაპზე, როცა საჭირო იქნება ნათარგმნის რედაქტირება სპეციალისტების მიერ.

„ქართულად“ ენის შენარჩუნებას ემსახურება და მისი განვითარებისთვის

განსაკუთრებულად მნიშვნელოვანია რაც შეიძლება მეტი ადამიანის ჩართულობა.

„ქართულად“ ღიაა ქართული ენის მხარდაჭერის ყველა მსურველისათვის!

In support of Georgian language, TBC in collaboration with Microsoft, GeoLab

and Saba has launched a project – ‘Kartulad’.

The project aims to create a translation resource and integrate it into Microsoft

software enabling Georgian language users to access international software

and information on their native language.

In order to integrate Georgian language in the system, the software has to learn

first. For that purpose, initially it will necessary to translate at least 100’000

Georgian sentence into English language.

Within the framework of the project, everyone will be able to contribute to the

process of teaching Microsoft the Georgian language. Each user registered

on a website kartulad.ge – will be automatically involved in the project and

have the opportunity to translate Georgian sentences to English language. The

sentences have been selected from Saba’s e-book database.

After the definite number of bilingual sentences will be accumulated, the project

goes to the next stage, where specialists have to edit the translated material.

The project Kartulad is dedicated to preservation of Georgian language. Involvement of as many people as possible is crucial for its development.

Kartulad is open to any volunteers who would like to support Georgian language.

თიბისიმ ქართული ენის მხარდასაჭერად ახალი პროექტი -

„ქართულად“ დაიწყო

IN SUPPORT OF GEORGIAN LANGUAGE TBC HAS LAUNCHED A NEW PROJECT

KARTULAD

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

WHY ENGLISH?

რატომ ინგლისური?

Their friendship with the English language started during their childhood.

Consequently, this language naturally became a determinant in the

life and creative work of Gela Charkviani, Maya Doqsopulo, Nugzar

Rukhadze and Zurab Karumidze. The number of benefiters of their

educational process is quite considerable. At the time, when tuition was

factually forbidden, and contact across the iron curtain with ‘outer civilizations’

was accomplished via this language, such a way of gaining and spreading

knowledge was a kind of a policy. The English language was studied during that

very period and later this language was taught as foreign language to others,

which facilitated the development of many people’s world views in Georgia.

In due time, even the second president of Georgia studied English language

from Gela Charkviani. As for Maya Doksopulo she, as a ‘bonus,’ introduced

and taught Georgian language to Americans. “This is the language that defined

my identity” – says Nugzar Rukhadze. The language became a bridge and

the guide map and was perfectly used by Zurab Karumidze too: he is the only

contemporary Georgian writer who has written a novel directly in the English

language. The period he spent in America had a significant influence on the

professional activity of the writer and at various times became a part of his

creative work.

The English language naturally connected these people with ‘the Big State’

across the ocean. Their relationship with America and the “transformations’

that took place in their lives thanks to these ties, is another, no less interesting

topic… after speaking with them, you once more realize the importance and

role of English as a global language in the life of our contemporary society.

მ

ათი მეგობრობა ინგლისურ ენასთან ბავშვობიდან იწყება.

შესაბამისად, ეს ენა თავისთავად გახდა გელა ჩარკვიანის, მაია

დოქსოპულოს, ნუგზარ რუხაძის და ზურაბ ქარუმიძის ცხოვრებისა

და შემოქმედებითი საქმიანობის განმსაზღვრელი. სწავლა–

სწავლების განუწყვეტელი პროცესისგან მიღებული სარგებელი კი მათგან

ძალიან ბევრმა სხვა ადამიანმაც ნახა. მაშინ, როდესაც რეპეტიტორობა,

ფაქტობრივად, იკრძალებოდა, ფარდის მიღმა ,,სულ სხვა“ ცივილიზაციასთან

დაკავშირება ამ ენის საშუალებით ხდებოდა და ცოდნის მიღებისა და

გადაცემის ასეთი პროცესი ერთგვარ პოლიტიკასაც წარმოადგენდა. სწორედ

ამ დროს შესწავლილმა და მოგვიანებით კი სხვებისთვის ნასწავლმა

უცხო ენამ, მათთან ერთად, საქართველოში უამრავი სხვა ადამიანის

მსოფლმხედველობის ჩამოყალიბებას შეუწყო ხელი.

თავის დროზე ინგლისური ენა გელა ჩარკვიანისგან ქვეყნის მეორე

პრეზიდენტმაც კი ისწავლა. მაია დოქსოპულომ კი ,,ბონუსად“ ამერიკელებს

ქართული ენა შეასწავლა. „ეს არის ენა, რომელმაც მე განმსაზღვრა“

- ამბობს ნუგზარ რუხაძე. ენა, როგორც ურთიერთობების ხიდი და

გზამკვლევი, კარგად გამოიყენა ზურაბ ქარუმიძემაც: ის ერთადერთი

თანამედროვე ქართველი მწერალია, რომელმაც რომანი პირდაპირ ინგლისურ

ენაზე დაწერა. ამერიკაში გატარებულმა პერიოდმა მწერლის პროფესიულ

მოღვაწეობაზე მნიშვნელოვანი გავლენა მოახდინა და არაერთხელ გახდა

მისი შემოქმედების ნაწილი.

ეს ადამიანები ინგლისურმა ენამ ოკეანის გადაღმა ,,დიდ სახელმწიფოსთან“

ბუნებრივად დააკავშირა. მათი ამერიკასთან ურთიერთობა და ამ

ურთიერთობების შედეგად მათ ცხოვრებაში მომხდარი „ტრანსფორმაციები“

არანაკლებ საინტერესო თემაა... მათთან საუბრის შემდეგ უფრო მეტად

რწმუნდები ინგლისურის, როგორც გლობალური ენის მნიშვნელობასა და

როლზე თანამედროვე საზოგადოებაში.

ანანო ლებანიძე ANANO LEBANIDZE

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 141 ]

Language Is Not Just Knowledge,

IT IS A BIG SYSTEM OF HABITS

Gela Charkviani

An English teacher was hired for me at the age of seven: British Dora GoyerTsereteli, wife of a famous academic and Arabist, Giorgi Tsereteli. My father

(Kandid Charkviani, First Secretary of the Central Committee of the Communist

Party of Georgia) was fluent in German. It was mandatory for their generation to

study this language. After the war, which coincided with my childhood, English

became the main language. It's the same now and probably will be in future

(800 million people in the world speak English).

Dora Goyer also accompanied us at our country house and taught us English

there. She taught me the ABCs of English and made me love the language.

For example, she taught us English folk songs and I still remember all of

them. Later, I even used the text of one of the songs to for the film "Pirveli

Mertskhali" (The First Swallow) in English. This woman managed to bring this

language close to me, but it was just an introduction, because a little child's

frame of concept is small, their vocabulary – tiny. Thorough accumulation

begins at the age of 12-13.

I got back to the English language seriously later. The political atmosphere

changed; a bipolar world was created, and Soviet Union and the West

(especially America and Britain) confronted each other. From this period Dora

was no longer our teacher, because you couldn't have a foreign teacher. A

British person was seen as an enemy. Since then, I have never had a native

English-speaking teacher.

During my student years (I studied architecture), an agreement was signed

between the Soviet Union and the United States, regarding exchange programs,

me and my friend accidentally met American tourists in the streets. We spoke

to them in English and we made friends. At that time, a tourist was rarity, and

we could have been severely punished for talking to them. This meeting was

an incredible motivation for me to learn English well. It was summer and I had

a lot of free time. I remember learning 100 words a day, I took 2 adapted books

to the village and studied whole texts. I made a decision and transferred from

the Technical University to the Institute of Foreign Languages. I was admitted

straight to the 3rd year group. Since then I have been working hard.

A language is not just knowledge, it is a big system of habits. Developing

these habits is pretty hard. Knowledge is relatively easy to obtain – you read

and you remember. Learning a language is a constant exercise. At night, half

asleep, I thought about the sentences, phrases, what and how would I say

them in English, I jumped up and wrote things down as to not forget. This is

hard work. As a result, I was able to enrich my vocabulary up to 90 thousand

words (while Shakespeare uses only 26 thousand words).

Then the new phase began: I was teaching others at the institute, as well as

privately. This was beneficial for me – I was also developing and learning new

things. I was working with tourists in "Intourist", which was a separate experience.

Gela Charkviani

გელა ჩარკვიანი

Licensed By: The New York Times News & Service Syndicate

As a result I was an intern at the University of Michigan, which played a major

role in my life. They sent me to deepen my language in America, but I passed

the TOEFEL test so well that they told me that I did not need any language

courses so I went for sociolinguistics.

My American journey coincided with an interesting period, years of Revolutionary

Youth Movement. It was not an ordinary state, I found myself in revolutionary

America. Being there gave me an incredibly great experience. When I returned,

my only goal was to prepare a lecture course, where all the concepts that were

known to the Western youth and not to the Soviets were brought together.

Because I couldn't call it sociology directly in the conditions of the regime,

I came up with the term "Mkharetmcodneoba" (area studies), where I could

emphasize America. I was reading this subject in English, so they could not

really understand what I was talking about. In 1970s, ideological pressure was

reduced. I think it was an interesting course because students came from other

schools to attend lectures.

Many of my students became public figures, ministers, ambassadors, for

example Zura Abashidze. One of my students was the 3rd President of Georgia,

Mikheil Saakashvili. He used to sit here at this table where the interview is

being recorded. Vasil Kacharava was an interesting student in American

studies. He is now the head of American studies at Ivane Javakhishvili Tbilisi

State University. Also Tako Shioshvili, who works at the International Black

Sea University in the same field.

BEFRIENDED AMERICA

If you look at the statistics, today in the United States, after

New York, most Georgians live in Atlanta. This is also associated

with the friendship that began years ago. There was a nongovernmental organization (it was called so but it was a usual

governmental organization) "Society of Friendship and Cultural

Relations with Foreign Countries" whose vice president was

me. Shortly after Gorbachev's appointment, the head of the

Friendship Force, a big organization in Atlanta, Wayne Smith

visited me and told me that it would be a good way to deepen

the relations if families of two countries would become friends. A

strange thing happened - the proposal was approved by Soviet

Union. This is how the friendship with Atlanta started, and it

developed in a way that once even a special flight took Georgians

to America. After all Atlanta and Tbilisi became sister cities. A

lot of young Georgians went to America and Americans visited

our country. After the collapse of the Soviet Union, when I was

the advisor of the second president (Eduard Shevardnadze),

America became Georgia's greatest friend. Political support was

very important as it allowed us to develop as a free society.

America was and still remains our main partner.

The country, which was established as a democratic state, still

continues to develop with the principles that were considered

foundational from the very start. How wise were the Founding

Fathers to establish a state, capable of existing institutionally,

without being dependent upon leaders? America is the symbol of

freedom. It is an amazing natural experiment with coexistence

of so many nationalities, which gives it synergy. Can you

think of a field that America hasn’t contributed to: art, music,

literature, cinematography, medicine. I keep saying that this

country operates on the basis of interests and principles, while

other countries follow only interests.

The New York Times News & Service Syndicate-ის ლიცენზირებული გამოცემა

RETROSPECTIVE - THE GEORGIAN-AMERICAN relations [ 143 ]

ენა მხოლოდ ცოდნა არ არის,

ის ჩვევების დიდი კომპლექსია

გელა ჩარკვიანი

ინგლისურის პედაგოგი 7 წლის ასაკში ამიყვანეს: ინგლისელი დორა გოიერ-წერეთელი, ცნობილი აკადემიკოსის, არაბისტის გიორგი წერეთლის

მეუღლე. მამაჩემმა (საქართველოს სსრ კომუნისტური პარტიის ცენტრალური

კომიტეტის პირველი მდივანი კანდიდ ჩარკვიანი) კარგად იცოდა გერმანული.

მათ თაობაში ამ ენის შესწავლა აუცილებლობას წარმოადგენდა... ომის

შემდგომ პერიოდში, რომელსაც დაემთხვა ჩემი ბავშვობა, ინგლისური

მთავარ ენად იქცა, ასეა დღემდე და ალბათ ასე გაგრძელდება მომავალშიც

(ინგლისურს მსოფლიოში მილიარდ 800 მილიონი ადამიანი ფლობს).

დორა გოიერი აგარაკზეც კი მოგვყვებოდა და გვასწავლიდა ინგლისურს.

ანა-ბანა შემასწავლა, სულისკვეთება გამიღვივა. მაგალითად, გვასწავლიდა ინგლისურ ხალხურ სიმღერებს და დღემდე მახსოვს ყველა მათგანი.

ერთ-ერთი სიმღერის ტექსტი მოგვიანებით ფილმის ,,პირველი მერცხალი“

ინგლისურად გახმოვანებისას გამოვიყენე კიდეც. ამ ქალბატონმა მოახერხა

და ჩემთვის ახლობელი გახადა ეს ენა, მაგრამ ეს შესავალი იყო, რადგან

პატარა ბავშვის ცნებების ჩარჩო მცირეა, ლექსიკური მარაგი - მწირი. მისი

საფუძვლიანად დაგროვება 12-13 წლის ასაკიდან იწყება.

სერიოზულად ინგლისურ ენას მოგვიანებით მივუბრუნდი... პოლიტიკური

ატმოსფერო შეიცვალა, ბიპოლარული სამყარო შეიქმნა, ერთმანეთთან

დაპირისპირებული იყო საბჭოთა კავშირი და დასავლეთი (განსაკუთრებით

ამერიკა და ბრიტანეთი). ამ პერიოდიდან დორა უკვე აღარ იყო ჩვენი

მასწავლებელი, რადგან უცხოელი პედაგოგი აღარ უნდა გყოლოდა, ინგლისელი მტრად ითვლებოდა. ეს იყო და ეს, ინგლისურენოვანი რეპეტიტორი

აღარც მყოლია.

ჩემს სტუდენტობისას (არქიტექტურაზე ვსწავლობდი) ხელშეკრულება

დაიდო საბჭოთა კავშირსა და ამერიკის შეერთებულ შტატებს შორის, რომელიც შეეხებოდა ტურისტულ გაცვლით პროგრამებს, მე და ჩემი მეგობარი

შემთხვევით ქუჩაში შევხვდით ამერიკელ ტურისტს. ინგლისურად გამოველაპარაკეთ, შემდეგ იყო გადაპატიჟებ-გადმოპატიჟება... იმ დროს უცხო

ხილი იყო ტურისტი, მასთან დალაპარაკებისთვის შეიძლებოდა მკაცრად

დავსჯილიყავით კიდეც. ამ შეხვედრამ მომცა საოცარი სტიმული, საფუძვლიანად შემესწავლა ინგლისური ენა. ზაფხულის პერიოდი დაემთხვა, ბევრი

თავისუფალი დრო მქონდა. მახსოვს, დღეში 100 სიტყვას ვსწავლობდი,

სოფლად 2 ადაპტირებული წიგნიც წავიღე და ტექსტები სრულად შევისწავლე.

მივიღე გადაწყვეტილება და ტექნიკური უნივერსიტეტიდან (ე. წ. გეპეი)

გადავედი უცხო ენების ინსტიტუტში, პირდაპირ მე-3 კურსზე დამსვეს. მას

შემდეგ თავდაუზოგავად ვმუშაობდი საკუთარ თავზე...