სიბრძნე სიცრუისა

სიბრძნე სიცრუსაშევიდა, მოტირალნი გამოსხნა, ორნივე მკლავნიდაუხსნნა და მრავალი სისხლი ადინნა. მორჩა კაციიგი, და უქებდენ სიბრძნესა და ცოდნასა მიერითგან.86. ვირის წვივის ჩამდგმელითქვა მესამემან:მეზობელი ჩემი ხელმარჯვე დოსტაქარი იყო.მეზობელმან ჩემმან წვივი დაილეწა ასე, რომე ძვალისრულობით დაიფქვა, აღარ შეერთდებოდა და ხორციგაუჭრა, ძვლები გამოუღო და წვივად ვირის წვივიჩაუგდო. წამლები აყარა და შეადუღა და მოარჩინა.87. ბრძენი მკურნალი უსაცილოდ - უსათუოდთქვა მეოთხემან:ჩემი გამწვრთნელი დიდი აქიმი იყო. ყოვლის სენისმკურნალი იყო და თვით დასნეულდა დიდად.მოვიდენ მრავალნი მკურნალნი და რომელნიცაშემოვიდის საწამლოდ, მან სნეულმან ერთი თითიაუშვირის. იგი აქიმნი ვერას მიუხვდიან და აღარაწამლების.გამოხდეს მრავალნი დღენი. ეს ამბავი გაითქვაყოველგან. ერთი სხვა აქიმი მოვიდა და ნახა. მანსნეულმან რომ ერთი თითი აუშვირა, მან მოსულმანორი თითი აჩვენა. იამა სნეულსა, მოიხმო და მაჯააჩვენა. უწამლა და მორჩა.მე ვკითხე:- რად სხვათ არ აწამლებინე-მეთქი?მან მითხრა:- ყველა გამოვსცადე და სიბრძნე არც ერთსა ჰქონდა,და უსიბრძნო აქიმი სამსალას მშობელია.ვჰკითხე:- თითის ჩვენება რა იყო-მეთქი?მან მითხრა:- მე ერთის თითის ჩვენებით ამას ვეტყოდი, თუცა ასიკაცი არ გაგიტყავებია, სრული აქიმი არა ხარ-მეთქი.სხვათ ვერა შეიგნეს რა. და მან ორი თითი მითPage 101 სიბრძნე სიცრუსამიჩვენა, ორასი გამიტყავებიაო და იგი, ამისი ცოდნა,მიამა და მით მოვრჩი. რა სნეულს გულს დიდადიამოს, იგი მორჩეს უსაცილოდ.88. მეფე და აქიმი ყია - ყელის ყანყრატოთქვა მეხუთემან:ბასრელს მეფეს საჭმლის ჭამასა შინა ყიას ძვალიდაეხირა. ვერა მკურნალმან ვერ არგო. წაიყვანეს პაპაჩემი. მივიდა და ნახა. ჰკითხა ყოველი ყოფილი დაშეიგნო.მერმე ჰკითხა: შვილი გივისო?მეფემ უბრძანა:- ერთი ძე მივის ვირე ცხრისა წლისა და მსგავსიმზისა არის.აქიმმან მოახსენა: თუცა მას დამაკვლევინებ და მისღვიძლსა სჭამ, მორჩე, თვარა სხვა ღონე არა არისმორჩენისა შენისაო. მეფემ შორს დაიჭირა და მანიგივე უთხრა. რა ღონე აღარ იყო, ვაზირთაც ურჩიეს:- თუ შენ მოჰკვდე, მტერნი შენნი შენს ძესაცმოჰკვლენ და სამეფოსაც ააოხრებენ და, შენ თუმორჩები, სხვა ძე გეყოლება.გამოიყვანა მეფემან ძე, მუხლთა დაისვა დააკოცებდა, ტიროდა და ეტყოდა: შვილო, ესრეთმეტყვიან, ძე შენი დაკალ და მისი ღვიძლი ჭამე დამორჩებიო!შვილმან ეგრე მოახსენა: თუცა შენ გერგება, ჩემი თავიშენისა ჭირისამც ნაცვალი იყოს, აჰა, დამკალ. მამაშვილსა შობს და შვილი მამას ვეღარაო!მოსცეს აქიმსა დასაკლავად.მან აქიმმან ეგრე თქვა: ერთი ფარდაგი გამიბით,მეფემ თავისი შვილის დაკვლას არ უმზიროსო!ფარდაგს იმიერ ერთი თხა მოაყვანინა მალვით. რათხას ყელზე დანა დააჭირეს, დიდი დაიბღავლა.მეფეს შვილის ხმა ეგონა, გული დაეწვა, ესეთიდაიყვირა „ვაი შვილოო“, რომ ძვალი შორსგასტყორცა.Page 102 სიბრძნე სიცრუსაგამოიჭრა, ნახა, შვილი ცოცხალი იყო. აქიმს უთხრა:რა ესრე მიყაო?მან ეგრე მოახსენა: თუცა ეს ხრიკი არ მექმნა, შენთხისათვის ეგეთს რა დაგაძახებდა, ძვალიგამოგლეჯილიყოო?მეფე იგი მორჩა.89. პირდაქცეული ბმოს მკურნალი ბმო - დიდი მუწუკი; შაშარი - სისხლისგამოსაშვები ნესტარითქვა მეექვსემან:ჩემს უხუცესს ძმასთან მოვიდა ერთი სნეული.ყოველთა აქიმთა უკვირდა მისი სენი. ჩემმან ძმამანრქვა სხვათა:- ამა კაცსა გვამსა შიგან პირდაქცეული ბმო აბია;თვით არ გამოირწყვის, შაშარი არ მისწვდების დაწამალი არ დაედების, რა ვუყოთ?მათ რგების ღონე ვერა თქვეს რა. მან ხუთი წურბელიმოასხმვვინა და ჩაანთქა. კაცი იგი მკვდარსდაემსგავსა. თურე წურბელი ბმოს მოეკიდა დადახეთქა. რა იდროვა ჩემმან ძმამან ერთი წამალიჩაასხა, წურბელებიც წამოაგდო და მრავალი სისხლიდა ბაყლი ედინა და მორჩა.90. ქირმან-შაჰის ძე არ იშვნია - ვერ შეირგო, ვერ შეიშნოვათქვა მეშვიდემან.ქირმან-შაჰის ძე დია დასნეულდა. მისთვის მრავალნიმკურნალნი შეკრბნეს და ვერა არგეს რა. აბდულ-ჯაფარ წაიყვანეს. ბევრი რამ უწამლა და ღონე ვერადაიდვა. მერმე მის ყრმის და მამა-დედისა მისისასახე გასინჯა. მაშინ ეჭვი რამე ჩაიგდო: სახეს სახისამსგავსება შორევდა.გამოიხმო იდუმალ დედა მის ყმისა და უთხრა: თუცაძისა შენისა სიცოცხლე გინებს, მითხარ, ვისგან გივის?ესე შაჰის ძე არ არის, მე ვსცანო.პირველად ბევრი უარი ფიცა, მაგრამ, რა ღონე აღარიყო, გაუმხილა და უთხრა: ქმარი ესე ჩემი უშვილოიყო და ნათესავი არა ჰყვა. მკვიდრი სხვასა რჩებოდა.ერთი მეწისქვილე ვიხელთე უაზრობისათვის დამისგან არისო.Page 103 სიბრძნე სიცრუსააქიმმან რა ყველაყა შეიგნა, მამა-დედას აღარ აჩვენა;საგებელი გამოაცალა, მცირე ჩალა დაუფინა; მაზედააწვინა, წამალი აღარ უყო. თუ რამ ითხოვისსაჭმელად, აგინის და მცირედი ხმიადი მისცის.თურე მამის აგებულება ჰქონდა და ძვირფასი წამალიარ იშვნია და ამით მორჩა, და მამა-დედას მთელიმიჰგვარა.91. საგათის მკურნალი საგათა - სენი, რომელიც ავადმყოფს მკვდარს ამსგავსებსთქვა მერვემან:სიძე ჩემი ერთის მოხუცებულის კაცის მეგობარი იყოდა უყვარდათ ერთმანერთი.სიძე ჩემი სოფლად წავიდა სააქიმოდ და ვირემმოვიდოდა, კაცი იგი მოკვდა.რა დაფლეს, მას დღესა მოვიდა აქიმი. რა მის კაცისსიკვდილი სცნა, მრავალი იტირა და მერმეგამოიკითხა: რის სენით მოკვდაო? მათ ყოველივეუთხრეს.მალვით წავიდა, ერთი ბაროსანი კაცი თან წაიტანა,საფლავი მოთხარა, კაცი ამოიღო. თურე საგათაშეჰქნოდა და ცოცხალი დაეფლათ. მის სენის უფალიმკვდარს ემსგავსება, და ვერ ეცნათ.აქიმმან ეს კაცი განძარცვა და, სადაც ძარღვი ჰქონდა,ყველა შაშრით დაჩხვლიტა, საფლავი ეგრევეგანგოზა, ვით იყო. კაცი შინ წამოიღო. მრავალისისხლი ადინა, უწამლა და მოარჩინა და დამალათავისავ სახლს შიგან.შვილი მის კაცისა წუხდა და, რამდენჯერ აღაპიქმნის, აქიმიც აწვივის. აქიმი აღარ სტიროდის,მხიარულად იყვის. უკვირდა მას კაცსა: ესე დამამაჩემი მოყვარულნი იყვნეს, აწ მისი სიკვდილირად უხარისო?რა ორმოცისა აღაპი გათავდა, აქიმმან უთხრა მასკაცსა: მე სიზმარი ვნახე, მამა შენი საფლავიდამგაიპარაო.მან კაცმან არ დაიჯერა. წაიყვანა, მოთხარეს, ნახეს,საფლავში აღარ იყო. დაიწყო ტირილი და მწუხარება.აქიმმან შინ წაიყვანა და ეტყოდა: Page 104 სიბრძნე სიცრუსა- მკვდარი რაღას გარგებს, საფლავშია თუ არა, რასარგებელი აქვს?კაცი იგი უფროსად ტიროდა. მერმე შეიყვანა შინა დაუჩვენა მამა მისი: აჰა, ასეთი აქიმი ვარო!რა ნახა, დიდი სიხარული შეექმნა და განითქვააქიმის სახელი.92. მტერობით განკურნებული ასპიტი - შხამიანი გველითქვა მეცხრემანმეზობელი ჩემი დასნეულდა. ყოველი მონაგებიმკურნალზე წარაგო, და ვვრავინ რა ჰკურნა.ესმა: შირაზის ქალაქსა ერთი აქიმი არის, რა სნეულსნახავს, სცნობსო, თუცა სასიცოცხლოა, წამლის ნუსხასმისცემს, ეს იწამლეო, და თუ იწამლა, უეჭველადმორჩებაო და, თუცა სასიკვდილოა, პირსმიიმრუდებს და არას ეტყვისო.რა ეს ამბავი ესმა, წავიდა სნეული იგი, ერთი მონაწაიტანა და მივიდა. რა მან აქიმმან ნახა, ფიცხლავპირი მიიმრუდა და არა უთხრა რა. სნეული უღონოშეიქმნა, გამორიდა და მონასა თვისსა უთხრა:- შენვე იცი, რამდენი ვეცადე და ვეღარ მოვრჩი,მოკვდავი ვარ. წადი, მაწონი მიყიდე, გული მითქვამს:ვჭამ, მოვკვდე.ერთს წალკოტს შიგან გარდასვა, მიაწვინა. მოუტანამაწონი და აჭამა. სრულად ვერ შეჭამა. გადანარჩომიმიაბარა. მიღმართ ხის ძირს დადგა. მონაფხიზლობდა და სნეულს ეძინა.მოვიდა ერთი ასპიტი და მაწვნის ჯამში თავი ჩაკიდა,სრულად შენთქა. მან შიშით ვერა განაძო. ასპიტმანისევ ამოანთხივა, ჯამშიგავ ჩაასხა და წავიდა. მონაიგი პატრონისა სნეულობით აბეზარ ქმნილიყო: თუცაჭამოს, მოკვდეს და თავისუფალ ვიქმნაო!რა გაეღვიძა, მაწონი მოითხოვა. მოართვა. სრულ ასრეშეჭამა, ჭურჭელიც მოლოკა, დაწვა და დაიძინა.დაასხა ოფლმან და განიკურნა. გაიღვიძა,გამრთელებული ადგა, აღარა სჭირდა რა. უთხრამონასა: წავიდეთ, აქიმი იგი გავკიცხოთ, სიკვდილიჩემი ეგონა და უწამლოდ მოვრჩიო. Page 105 სიბრძნე სიცრუსარა აქიმთან შევიდნენ, აქიმმან დაასწრო, აგინა დაეგრე უთხრა: ვინ მოგცა? ასპიტის ნათხევი გიჭამია დამით მორჩომილხარო!მან კაცმან ეგრე უთხრა: რას მიჰქარავ, უმეცარი ხარდა ვერა სცანო!ამას ზედა შესცილდენ. მონა იგი წამოდგა კრთომითდა ყოველივე უამბო. მერე მან აქიმმან ეგრე უთხრა:- მე მაშინვე ვსცან, შენ ასპიტის ნათხევიგაგკურნებდა, მაგრამ რა მექნა, ძმაო? შეპყრობა არძალმედვა და, თუცა კიდეც შემეპყრა, ვითვანთხევინებდი? აწ ღმერთს შენთვის წყალობადმოუვლენია და მორჩომილხარ.93. სოკოს მკურნალი ქურთისტანი - ქურთთა ქვეყანათქვა მეათემან:ჩემმან მასპინძელმან, ქურთისტანის ბატონმან, მეწამიყვანა, დედა მისი თავად ხნიანი დიაცი იყო, დამერმე ასრე თქვეს: ოცი წელიწადია ასრე არისო დავერა აქიმმან ვერ უწამლა რაო.მიველ, ვნახე, უსუსურად იყო, დამჭლობილ იყო,ღონეf არა ჰქონდა; ხორცი დაეყარა, ფერი წასლოდა,საჭმელს ვერ ინელებდა, სლვისაგან დავრდომილიყო,სიტყვა დამძიმებოდა, მაგრამ ცნობა კიდევ კარგიჰქონდა. გავსინჯე. დიდი ზრუნვა შემექნა. რამრავალი გულისთქმა შევქმენ, მის სენის თავიშევიგენ. ღვიძლზედ სოკო დასხმოდა და მას გაეხადა.გამიჭირდა და დავღონდი.ვუთხარ: ამას ასეთი სენი სჭირს, რომ ხნიანიც არიყოს, ძნელ მოსარჩენი არის, მაგრამ ჩემს ოსტატობასვსცდი-მეთქი და მადლი ღმერთსა-მეთქი.მათაც ნება დამრთეს. აბანოს გარ სრულობით ნაბადიმოვაკარ და შიგან ფარდაგი დავკიდე, რომ ნიავი არშემოსულიყო და ორთქლი დამდგარიყო. შევიყვანე,საძილო წამალი ვასვი, დავაწვინე. მუცელი გავუპე,შიგანი გამოვუშალე, საცა ღვიძლზე ან გვამში სოკოესხა, ამოვთალე, წამლები დავსცხე, ზეთები დავასხი.შიგანი შიგავ შევუკრიფე, მის მის ადგილს დავაწყევ,მუცელი გავუკერე და მაგრად შევუკარ. რა გაეღვიძა,წამლით ხელი შევუწყევ. გავამთელე. მორჩა, გასუქდა,გაკეთდა დიდად მიქებდენ ხელოვნებასა და Page 106 გაკეთდა. დიდად მიქებდენ სიბრძნე სიცრუსამაქებდენ ყოველნი. ხელოვნებასა დარაც ხანი მუნ დავყავ, მალხინეს, განმასვენეს დაკარგის ამბებით შემაქციეს.ლოდის დამგორებელიწამოველ მუნით. მიველ ადგილსა ერთსა,მინდვრიანსა და ცხელსა. რა იგი გავვლე, ვნახეჩაღმართი დიდი. მუნ კაცი ერთი ჩაღმართს ჩავიდის,აიკიდის ლოდი მრგვალი, ამოვიდის აღმართ,დააგორის; ჩაღმართ კიდევ ჩავიდის, აიკიდის,ამოიტანის და დააგორის. ამოტანაში ხვნეშოდის და,რა დააგორის ლოდი, იცინოდის.მე ვკითხე: ძმაო, რად იჭირვი, ანუ რად იცინი-მეთქი?მან მითხრა: მე ამ ერთის ქვით ჭირსაც ვნახავ დალხინსაცა. ერთი ცოტა ქვა მაქვს და ჭირი და ლხინიორივე დიდი; და მრავალს კაცს ათასი ამდენი ოქროაქვს და ცუდად უცან, მით ვერც ჭირს ნახვენ და ვერცლხინსაო.მომეწონა მისგან. ცოტა ცუდი სიტყვა დიდად კარგამითხრა.ორი პურით მასპინძლობამას გამოვეყარე. მიველ ერთსა წყაროზე. ორნი კაცნიწყალსა სმიდენ. რა მნახეს, ჩემი ნახვა იამათ.დასხდენ ჭამად. ორის პურის მეტი არა ჰქონდათ რა.მეც დამსვეს. ერთი პური ერთმან დაიდვა და მეორემეორემან. მე არა მქონდა. ნახევარი ერთმან მომიტეხადა ნახევარი მეორემან.ჩემი თურე მეტი შეიქმნა. რა შევჭამეთ, მათ არა ეყო.გამირისხდენ: გვაცდუნაო! ერთი პური ორთავ ვჭამეთდა ერთი მარტო ამან შეჭამაო.ორნი ერთს როგორ არ მომერეოდენ! შემიპყრეს,დამაბეს, ორთავ ას-ასი არგანი მკრეს. ჩემი მშველელიკაცი ვინ გამოჩნდებოდა! ხან ვედრებას ვეტყოდი, ხანსხვასა, მაგრა არ გამიკითხეს.მე ვუთხარ: ვისცა ეწვივნეთ, მასცა თქვენთვის ასრეაქმნევინოს-მეთქი! Page 107 სიბრძნე სიცრუსადამაგდეს მუნ დაბმული და სწრაფით წავიდნენ.მოვიდა ვინმე კაცი ერთი მოწყალე; მკითხა ჩემი მოიმართებულეთ - მართებულადამბავი. მე ყოველივე მოვახსენე. მან მითხრა: ძმაო, მოექეცით, პატივი მიაგეთხუთ სწავლას გამცნებ და დაიმარხეო: უმეცარს კაცსაგულით ნუ მიენდობი;შეუმცნებელს უსუსურად ნუ ეჩვენები;ყოველ ჟამ ფრთხილად იყავ, შენი სახლიც იყოს; სასალუქო - საკეკლუცო, საკოხტაომშიერს სტუმრად ნუ ეწვევი;გლახაკისაგან ჩუქება ნუ გინდა!მე დიდად დავუმადლე. ამხსნა და ესრე მითხრა: მათკაცთა ბევრი სხვა მოუცდუნებიათო.საგზალი მომცა და თვით წავიდა. მე რადღადავდგებოდი?!ჯიზი-გურგენ ცხედარი - საგებელი, საწოლიწამოველ მუნითაცა. დამხვდა ზღვა. ჩავჯე ნავად.ამიდგა ქარი. ხომალდი დაგვემსხვრა. ყოველნიმონაგებითურთ დაინთქნენ. მე ერთს ფიცარს შევრჩი.შვიდი დღე და ღამე მატარა.მერვე დღეს ღადომ კიდურად გამაგდო.ავდეგ მაშვრალი, ზღვის ღელვისაგან დაღლილი,ვიარე. მცირე მთა იყო. გარდავხედ. ჟამი ზამთრისაიყო. დიდი თოვლი იდვა, ვიდრე მუხლამდე. მიველერთ კერძო. თუცა შენობა ვპოვო, მნებავს ჭამა პურისა.ვნახე ჭაბუკი ერთი მომავალი, ახოვანი, შვენიერი,მხნე, მწყაზარი. თხელი ტილოს ნიფხავ-პერანგი ეცვა,სხვა არარა. თავშიშველი, ფეხთუცმელი, დაეკარწახა.პერანგზე ოქროს სარტყელი ერტყა. ორი ისარიგაეპყრა. მშვილდი ხელთ ჰქონდა. მოვიდა, მნახა.უცხოს თემობისად მიცნა. ამბავი მკითხა, მოვახსენე.მან მითხრა: მე ჯიზი-გურგენ მქვიან. ამ ჩემს ქაშანსმიყევ, სოფლად მიხვალ, ჩემს მაგიერ მათ კაცთაუთხარ: ვიდრე მოვიდე, კაცი ესე მოიმართებულეთ -თქო.და წავიდა თვისსა გზასა. მე მოვყევ კვალსა მისსა. Page 108 სიბრძნე სიცრუსამოველ, ქალაქი იყო დიდი და კარგი. და რა მისისახელი ვახსენე, მომეგებნენ კაცნი. ესრეთდამიჭირეს, ვითა მათი პატრონი ვყოფილიყავ. კარგადამხვდნენ: გამათბეს, მალხინეს, გამანებიერეს.საღამოს მოვიდა ჯიზი-გურგენ. ერთი ირემი მოეკლა,ზურგს ეკიდა. კართა დააგდო. შევიდა შინა.სასალუქო შეიმოსა და გამოვიდა. დიდად პატიოსანიკაცი იყო. გვერდს დამიჯდა. ორი მზგეფსიგანმასვენა.მერმე მითხრა: მომყევ, ჩემსა სახლსა და რიგსყველაყას გიჩვენებო!ავდეგ, მივყევ. ბევრი კარგი სახლი დამატარა,ყოველი სამოხელო გაწყობილი და შემიყვანა ერთსდერეფანში. შუა დიდი აუზი იყო, ცივის წყლით იდგადა ყინული ეყარა. შიგ სამისა და ოთხის თვის მეტიდა, წლისა და ორისა და სამის წლისა მარტვილებიისხდეს. ზოგი დავიდოდა, ზოგი იწვა.გამოვიდა და ვჰკითხე: ყრმანი ესე არ მოსწყდებიან-მეთქი?მან ეგრე მითხრა: სიკვდილი ღვთის ხელთ არის,თუცა მოკვდავია, აბანოთა შიგაც მოკვდებიან. ჩვენიაგებულება ესრეთ მამა-პაპათ უჩვევიათ და ესრევიქმთ. ვინ მოკვდება, მოკვდეს და რომელიცდარჩება, მე ძოღან რომ მნახე, მისთანა ჭაბუკიგამოვაო.გამიკვირდა და წამიყვანა მუნით.შემიყვანა ერთს პალატში. დია კაი სახლი იყო. შუავეცხლის ბოძი ედგა და ოქროს ჯაჭვი ძირს მოება დაწვერთა ბორკილი ჰქონდა. მას ზედა ერთი ბერიკაციება. ჯაჭვი ესრეთ გრძელი იყო, მას სახლს სულმოუვლიდა და სხვა სახლსა შევიდის. მას სახლშიერთგნით ცხედარი ეგო, ერთგნით ტაბლა, ყოვლისსანოვაგით სავსე: ერთგნით ღვინო და ერთგნითჭადრაკი და ნარდი. რომელსაც იგი ბერიკაციმოინებებდა, მას იქმოდა: სმასა, ჭამასა, ძილსა, თუშექცევასა.ვჰკითხე: ვინაა-მეთქი?მან მითხრა: მამაჩემიაო. Page 109 სიბრძნე სიცრუსამე ვუთხარ: რად შეგიბორკილავს-მეთქი?მან მითხრა: ძმაო, რა კაცი დაბერდება, ჭკუადაუსუსტდება, კაცსა აწყენს. ეს ავი თემია. არავინდაუთმობს, მე მას არ დავუთმობ. მას შუღლიმოსდევს და შუღლს კაცის კვლა. აწ ნებიერ არის,კართ ვერ გავა და, რაც იამებოდეს, იგი ქმნასო.მუნით შემიყვანა, ერთი მშვენიერი სახლი იყო,დამსვა. უხმო, ერთი მწყაზარი ქალი გამოვიდა.მისთანა არა მინახავს რა. დია ლამაზი იყო დატანადაც საროს ჰგვანდა. მრავალი თვალისა დამარგალიტის სამკაული აქვნდა. თავზე ერთი ოქროსწვლილი მავთულით მობმული, მრგვალი რაღაცა ება,თვალ-მარგალიტით შემკული, და ადგილზემიათრევდა.იგი არა ვკითხე. შევიგენ, მისი რამ იყო.მან მითხრა: ეს ჩემი ცოლიაო და იგი კაცის თავიმისთრევსო.მე ვჰკითხე: რად მისთრევს-მეთქი?მან მითხრა: ერთს დღეს ამის უცნაურად შემოველ,მას კაცსა ეხვეოდა, და ეგრე უთხრა: ნეტამც შენს თავსარავინ გამყსო. მე ესე სასიკვდილოდ ვერ გავიმეტე,სიტურფეს ჰხედავ და გუნება უკეთესი აქვს, დაცოდნა და რიგი იმისებრი არ ეგების, და ამასდავუთმე. მას კაცსა თავი მოვსჭერ, ოქროთი შევამკევდა ზედ მოვაბი, ნატვრა არ გავუქარვე. ღმერთმან ნუგაჰყაროს! მის სიცოცხლეში ზედ ებას და იყოსო.მერმე ეგრე მითხრა: ამაზე ნუ გამკიცხავ, რომ ჩემიაუგი გითხარ. თუცა არ მეთქვა, უცხო კაცი, უცხოთემს, უცხოს ამბავს ვეღარ იტყოდიო.ხუთასი ფლური მომცა, კაცი გამომატანა, ზღვაში ნავსჩამსვა და გამომისტუმრა და წამოველ.მიველ ქვეყანასა, რომელსა ჰქვიან დია კეთილი დაკარგი თემი, მარა მას თემსა სიმართლე და მართალისიტყვა არ ითქმის. ყველანი, დიდნი და მცირენი,მტყუარნი არიან.მეფესთან მიმიყვანეს. მუნ ვიყავ, მართალს ვერავინიტყოდა, დიდი სირცხვილი იყო. Page 110 სიბრძნე სიცრუსამეფემან ნადიმი დაგვიდვა და დაიწყეს ნადირობისამბის თქმა.94. შავარდენი და წეროთქვა ერთმან დიდებულმან:წეროს შავარდენი მოვუტივე. შეიპყრა და ქვეჩამოიღო. მიველ, ვნახე: შავარდენს თავი აღარ ება.ვთქვი: ნუთუ წერომ მოსწყვიტა-მეთქი! ვძებნე და ვერვპოვე. რა შავარდნის ქუდი ვნახე, შიგ იდვა. თურემოტევებაში ქუდის საფხუწი ვერ მოვუფონე დაძლიერ გამექნივა; გაგდებაში თავი მომეწყვიტნა.შავარდნის სიკეთემ ეგოდენი მისტანა, უთავომ წეროშეიპყრა და მერმე მოკვდა.95. ბრმა ავაზი ავაზი - ავაზა, ვეფხვზე მცირე და მისი მსგავსი ცხოველი, მოშინაურებულითთქვა სხვამან: ნადირობენავაზი მყვა, მამისაგან დანარჩომი, რომე ნადირი ვერგარდეხვეწის. სენიანობით თვალები დაუბრმავდა.დავღონდი და ვეღარა ვუწამლე რა. მიმძიმდა მისიწახდენა. მისთანა აღარ იშოებოდა.ერთმან კაცმან მითხრა:- მაგას თავსა ზედა კატა დააკარ და ნადირს ადევნე;კატა ნახავს და ავაზა შეიპყრობს.ეგრე ვქმენ და ვეღარას ღონით ნადირი ვეღარგარდაეხვეწა.96. ბზიკის მწვრთნელი ვარხვი - წყლის გრძელნისკარტიანი დიდი ფრინველითქვა სხვამან:მე ბზიკს ასრე გავწვრთნი, ჰაერიდამ მფრინავი წერო ბორა - მკბენარე ბუზიდა ვარხვი ჩამოიღოს.პირველ მოუწონეს. მერმე ჰკითხეს: ვითაო?მან თქვა:- ლერწამში ჩავსხამ, რა დაიმართება, რა წეროსკავკავი მოვა, ამოვუტევებ, ჰაერში ავლენ ორნივ,ერთი ერთს თვალში უცემს, მეორე - მეორეში.თვალნი დაუბრმდებიან და ჩამოცვივიან.იწყინა ვაზირმან და მეფესა ჰკადრა: რა შენი Page 111 სიბრძნე სიცრუსასაკადრისია, ასეთსა სიტყვასა მოგახსენებს! ეგება ესკი იქმნას და მართალი იყოს: ის ბორა ბუზი რომ არის,იმან ამ რიგად ქმნას, რომ შეაწუხოს მეკალოვეხარივითა და ძირს ჩამოიღოს.თავმან შენმან, ამისთანა კაცი შენ წინ არ უნდამოიყვანო!97. მათრახიანი ხოხობი ბილდირგა - ხელის ან თითის გასაყარი თასმა (მათღახის ტარისა, ხმლისთქვა სხვამან: ვადისა და სხვ.)ნადირობას ვიყავ. მამალი ხოხობი გაფრინდა. ქორიმოვუტიე. მერმე დედალი გაფრინდა. აღარა მაქვნდარა. მათრახი შევსტყორცნე. მათრახის ბილდირგახოხობს ყელს გადაეცვა და წავიდა.მეორეს წელს შემოვიარე, მას ხოხობს ღლაპნიდაეფრინნეს და ყველას ყელზე წვრილნი მათრახნიეკიდნეს.98. თავტაფიანნითქვა აქიმმან:მე ნადირობისა არა ვიცი რა და ეს ვიცი: მე სომხითისმეფისა აქიმი ვიყავ. მასთან ვჯე. ერთი შემცოდე კაციმოიყვანეს. მეფემ მისის თავის წარკვეთა ბრძანა. მემცირედი დავაყოვნე, მუნვე წამალი შევაგებე. რა თავიმოჰკვეთეს მას კაცს, იგი წამალი ყიას ჩავასხი და ტაფაყელზე დავაკარ.აღარ მოკვდა კაცი იგი და თავის ნაცვლად ტაფა ება.სიკვდილს უკან სამი-ოთხი შვილი ეყოლა და თავიარც ერთს არ ება და წვრილი ტაფები ებნეს თავთანაცვლად.99. ბნელეთისა პირსა მსახლობელი კაცითქვა ვაზირმან:მე ვიყავ ბნელეთისა პირსა მსახლობელი კაცი.გლახაკი და უპოვარი ვიყავ. ერთი ცოლი მყვა დაერთი სახლი მედგა.გავედ მინდვრად მარტო და ვლიდი ცუდად. ვნახე,ერთსა მგელსა პირთა ყრმა სჩრია და მოაქვს.შევუზახე. ყრმა დააგდო და გაიქცა.ავიყვანე ყრმა და ვჰკითხე: ვისი ხარ-მეთქი? Page 112 სიბრძნე სიცრუსამან მრქვა: ქაჯის შვილი, მგელმა მომიტაცა. აწ რადგანმომარჩინე, დამმალე, მამაჩემი მოვა ძებნად, ჩემსწონას თვალსა და მარგალიტს მოგცემს, ნუ მიმცემ,ვირემ თავისი მარნის კლიტე არ მოგცეს. იგი შენგეყოფისო.ჩავსვი ჯირკსა შიგან და წამოსასხამი ჩემი მივაფარე.მოვიდა ქაჯი და მითხრა:- მგელმან შვილი მომტაცა: თუ იცი და მასწავლი,ეგოდენს ოქროს მოგცემ, დასასრულამდე გეყოს.მე ბევრი მიზეზი დავიდევ: ვიდრე მარნის კლიტესარ მომცემ, არა იქნება-მეთქი.მარნის კლიტე დია დამძიმებით მომცა და შვილსაბრალა, თვარა შენ რა იცოდიო და კლდე დამანახვა:მას კლდეს მიაყრდენ და კარი გაეღებაო! და წავიდა.მიველ მას კლდესთან, კარი გავაღე. შეველ, არა იყორა. ერთი ვირი ება. მეწყინა და ასე ვთქვი: ქაჯი იყოდა მაცდინა, თვარა მრავალს მაძლევდა, ამის კლიტესრას ვაქნევდი-მეთქი.გამწყრალმან ვირს არგანი ვკარ. ვირმან უკანითხაზინა გახსნა. სულ ვეცხლი და ოქრო გაყარა. რა ესვნახე, დიდად მიამა და შინ მოვიყვანე. ცოლს ვახარე.შევიყვანე სახლში, დავაბი. ქვეშ ვარცლი შევუდგითხოლმე, ვცემდით და ვეცხლი და ოქრო გამოგვიყარის.გამოხდა ხანი. გაავმპარტავნდი. აბანოში წაველ. მასვირზე შეჯდომა მოვინებე. ცოლმა დამიშალა: მაგვირს ნუ წაიყვანო!არ დავუჯერე. შევჯე, წაველ, ვირი აბანოს კარზედავაბი და მე შინ შეველ. თურე მეაბანოვე სხვაგანიყო, მოვიდა, აბანოს კარზე ვირი ნახა, არგანი ჰკრა დააგინა. ვირმან თავისი ხაზინა გახსნა.მეაბანოემ ნახა, იამა, მოიპარა და სხვა მისი მსგავსივირი დამიბა.გავათავე აბანო, გამოველ, შევჯე, წაველ. რამდენივსცემე, ჩონჩორიკის მეტი აღარა გაყარა რა.დამიწყო ცოლმან ბრალება და საყვედური. წაველკიდევ მარნისაკენ, მეგულებოდა რამე. მიველ, შეველ, Page 113 სიბრძნე სიცრუსაერთი ხელსაფქვავი იდვა. სხვა ვერა ვნახე რა.წამოვიღე დაღონებულმან, მომეხმარება-მეთქი.მოველ. თუ წაღმართ მოვაბრუნი, სრულ სასმელ-საჭმელი, რაც მინდის, ყოვლის ნივთისა გამოყარის.აწ მით დავიწყე რჩომა.კიდევ გაავმპარტავნდი და მეფის წვევა მოვინდომე.ცოლმა დამიშალა: ნუ იწვევო! არ დავიშალე, ვიწვივე.რა ფიცი მინდა, კარგა დავხვდი. შემიტყეს დახელსაფქვავი წამიღეს. დავრჩი დაღონებული.წაველ მარნისაკენ, ჩემი ღონე იქივ მწევდა. შეველ,ერთი გოგრა ეკიდა. სხვა აღარა იყო რა მის მეტი.წამოვიღე და წამოველ.მაშვრალი, მოწყენილი გზაზე დავჯე და გულისთქმამომივიდა და თავს ვაბრალე: რად ვქმენ, მე აბანოსრას ვაქნევდი, ან მეფის წვეულობასა? ამისთანა ვირიდა ამისთანა საფქველი დავკარგე. ნეტამც ოთხი კაციხელარგნოსანი მომაყენა და ეგოდენი მირტყა, რომსულად მიმწურა.გოგრიდამ ოთხი კაცი ამოძვრა, ეგოდენი მირტყეს,სულად მიმაგდეს. რა მოვისვენე, მიამა.წამოვიღე გოგრა, მოველ ქალაქის პირსა. ვთქვი:ნეტამც თორმეტი ათასი კაცი ამოვიდეს, მეფესვირიცა და საფქველიც წამირთონ და მომიტანონ-მეთქი!ამოძვრნენ ამდენი კაცი გოგრიდამ, ჩაესივნენ ქალაქს,ვირიც და საფქველიც წაართვეს და მომიტანეს.ცოლმან მითხრა: სხვა თემს წავიდეთ, ჩვენი ყოფნა აქაღარ იქნებაო!წამოვედით, ზღვაში ჩავსხედით. აღელდა ზღვა,ხომალდი დაამტვრია. ყველა დაინთქა. მე მარტოფიცარს შევრჩი, ღადომ გამომაგდო კიდურსა. მოველაქა და ამ დიდებას მივხვდი.100. აბდულ-აზიმ დავრიში დავრიში - მაჰმადიანთა მოხეტიალეთქვა მეფემან:მამის მამა ჩემი, აბდულ-აზიმ, დავრიში იყო დავლიდა პირსა ყოვლისა ქვეყანისასა. ესეთისა Page 114 სიბრძნე სიცრუსავლ დ ყ ვლ ქვეყ ეეტილისმისა ხელოვნობა ჰქონდა, რომე მას საქმე ვერ მათხოვარი, მაჰმადიანი ბერიგადურჩებოდა. მრავალს უცხოსა და საკვირველსსაქმესაც იქმოდა. თურე სადაც მიწათა, ანუ კლდეთასაუნჯე შეამცნივის, ამოუღებელი არ გაუშვის და რაცზედ ძნელი ტილისმა ნახის, მოშალის და განძიგლახაკთ განუყვის.დღესა ერთსა ნახა ერთს ქვაბის კარს ტილისმათანიშანი და დაუწყო მას ჩხრეკა.მას გზაზე მრავალი უცხო ტილისმა ნახა შექმნილი. მაშია - ფეხსაცმელინახა პირველად ხრმალი, რომელი იქცეოდა, დამოშალა.შევლო, ნახა წყალი, მდუღარე მომდინარე, რომგასვლა არ ეგებოდა, და გაახმო. მასთან - მაიმუნისპილენძისა, მებრძოლი სასტიკად, და იგიცა მოშალა.შევლო, ნახა ტბა ვეცხლისა წყლისა. ეს კლდისბილიკი ვერას ტილისმას, ვერას მხარს ვერგადაუვლის, ზედ მიადგება. ვეცხლის წყლის მოშლადიდად ძნელია და იგიცა განვლო.ნახა ცოტა სახლი, მას შიგან ზარდახშა დაბეჭდილი,აიღო, გამოიღო. ნახა ერთი ბალნით და ჩალითდაწნული ქუდი, ერთი დაბალი მაშია და ერთისასანთლე იდვა.გაუკვირდა და თქვა: ეს რა უნდა იყოს? ამას რაერთიფასი აცნ, რომ ერთი უცხო და მძიმე ტილისმანიდაუცან ამისთვისო?მუნით წამოვიდა, მოვიდა ქალაქსა ერთსა. ქუდი თავსერქვა. ვისაც ეტყოდის რასმე, იგინი არას მიუგებდენდა უკვირდა დიდად. რა იგი ქუდი მოიხადის,ყოველმან კაცმან ხმა გასცის. თურე ვირემ თავს ერქვა,ვერა თვალი ვერ დაინახევდა. ეს იყო ქუდისა მისისასაქმე.თქვა პაპამან ჩემმან:- ქუდი შევიგენ რა არის და აწ ამათი რა ვყო?შევიდა სახლად და ამოიღო სასანთლე და აანთო. დარა სანთელი დაანთო, ერთი დიდი, შავი და მაღალიჭაბუკი წამოდგა და ხელს აკოცა და დადგა.ჰკითხა პაპამან ჩემმან: ვინ ხარო? Page 115 სიბრძნე სიცრუსამან მოახსენა: მე მონა მაგ სანთლისა ვარ. ვისცა ეგაქვს, მას ვმსახურებო.პაპამან ჩემმან უბრძანა:- რა სამსახური ძალგიც?მან მოახსენა:- ასეთს კაცი ვერას მომიდებს, რა გინდ ძნელისაქნარი იყოს, არა ვქმნა.პაპამან ჩემმან ბევრი რამ შეუკვეთა და რაც უთხრამოსატანი, მოუტანა, საქმნელი უქმნა.მერმე უბრძანა: ინდოეთს მინდა წასვლა და მალმიმიყვანეო!მან კაცმან მოახსენა:- მე ამ სანთლის მსახური ვარ და ესეები შემიძლია,და სხვა უდიდესი საქმე და ეგ თემზე ტარება მაგმაშიის წესია. ჩაიცვი, ფერხი ქვეყანასა ჰკარ და სადაცგინდა, წუთზედ მიხვალ.ქუდი თავს დაირქვა, სასანთლე უბეს ჩაიდვა, მაშიაჩაიცვა, ფერხი მიწას ჰკრა: ინდოეთს მივიდეო, დაწუთსავ მუნ მივიდა მეგობრის კარზე.მაშინ რა მაშიის, სანთლისა და ქუდის საქმე სამივსცნა, მოვლო ყოველი ქვეყანა.ამ თემს დიდი მძლავრი მეფე ჯდა, მოუსივასასანთლის მონა, იგი მეფე მოკლა და თვითდაემკვიდრა.- აქა მათმან ტყუვილმან გამაკვირვა. მრავალი სხვაასეთი ტყუვილი ითქვა, ვერც დავისწავლე და არცმეფეთ წინაშე იკადრება.100.1. მისანი ყვავი ევლათი - ქალაქი გამაგრებული ნავსადგური ტრანსიორდანიაში,წამოველ მუნით და მოველ თემსა ევლათისასა. ვერას მეწამული ზღვის ყურეში, ეგვიპტიდანღონით პური საჭმელად ვერ ვიშოვნე. ძუნწნი, და სირიიდან მომავალი ქარავნებისუღთონი და ავნი კაცნი იყვნენ. ორი დღე მშიერი საკრებულოვიარე. მერმე ეს ღონე მოვიგონე: ყვავს ჯოხიშევსტყორცე, მხარი მოვტეხე და უბეს ჩავისვი. Page 116 სიბრძნე სიცრუსავაჩხავლებდი. მით მისნობა დავიწყე.მოვადეგ ერთსა სახლსა. მარტო დიაცი იყო. კარი არგამიღო, სახლად არ შემიყვანა. ღამე მესწრა. ღონე არმქონდა, კარზედ მივეყრდნენ.დიაცმან ცეცხლიდამ ფუნთუშის პურები ამოიღო,კიდობანში ჩადვა. ცოტა ხანი გამოვიდა. მის სოფლისმამასახლისი მოვიდა, დოქით ღვინო და ერთინამზადი ბატი მოიტანა. ღვინო და ბატი სარკმელშიშედვა. დასხდეს, მცირე იალერსეს. კარზე ერთიცხენოსანი კაცი მოადგა. რა ცხენის ხმა ესმათ,მამასახლისი, გოდორი იდგა, მას ქვეშ შესვა. დიაციმიწვა. მე ყოველივე ვნახე. ეს კაცი თურე მის დიაცისქმარი იყო, საქმარზე წასულიყო და არ მოელოდენ.მოვიდა, მე მკითხა: ვინ ხარო?მოვახსენე: ღვთის სტუმარი ვარ-მეთქი და სახლშიარავინ შემიშვა-მეთქი. კაცმან უყივლა. დიაცმან ხმაგვიან გასცა, ვითამ მძინარობა შეიფერა. ცეცხლიაანთო, შემიყვანა. ორნივ მშიერნი ვართ. ცოლსსაჭმელი სთხოვა. ცოლმან ზუზვით ორი მჭადიმოიღო და მოსცა: საჭმელი ვინ მომცა, შუაღამეაო!მე ყვავი უბეში მიჯდა, მკლავი მოვუჭირე დადავაჩხავლე.მან კაცმან მკითხა: რა არისო?მე ვუთხარ: მისანი ყვავია და ყველას სცნობს, ამისიენა კარგა ვიცი-მეთქი.იამა მას კაცსა და წლის მოსავლისა მკითხა. ყველაკარგი ვუთხარი.მერმე დავაჩხავლე და მკითხა: რა თქვაო?ვუთხარ: ეს თქვა-მეთქი: მჭადს რად სჭამთ,კიდობანში ორი თეთრი ფუნთუში ძევს და ისასჭამეთო.მერმე დავაჩხავლე და ბატისა ვუთხარ და იგიცამოვაღებინე. კიდევ დავაჩხავლე და ღვინოცმოვაღებინე.კაცმან ცოლი დატუქსა: თუ ეს გქონდა, რად არმოგვართვიო? Page 117 სიბრძნე სიცრუსამან თავის გამართლება დაიწყო: სამშობლოსმივიდოდი, ნუზლად მინდოდაო.რა გავძეღ, მეტი აღარ მინდოდა, ყვავი კიდევდავაჩხავლე.მასპინძელმა მითხრა: რა თქვაო?მე ვუთხარ: ეს თქვა-მეთქი: თქვენ რომ სმადსხედხართ და მშიერი მამასახლისი გოდორ ქვეშ ზის,უკაცრაოდ რატომ დარჩებით, მასცა ლხინი აჩვენეთო.მამასახლისსა რა ესმა, გოდორი თავს გარდაივლო,კარში გამოვარდა, კაცი თან გამოჰყვა, მე ჩემს გზასმივმართე.100.2. ცოცხლად დამარხული და უსახოდ დიდიადამიანებიმოველ ქვეყანასა ერთსა. უცხო და უცხო რიგი დასაკვირველი წესი ჰქონდათ. შეველ ქალაქად. მშიერივიყავ. ხუთი ბისტის ხორცი მინდოდა მეყიდნა.მათ კაცთა ასე მიპასუხეს: შენ უცხო თემის კაცსაჰგავხარ, თვარა მაგდენი ხორცი მიმინოს ვერ კმაეყოფისო.ერთი მათი უხუცესი კაცი იყო, ოქროს სელზე ჯდა,მასთან მიმიყვანეს და ეს სყიდვა აცნობეს. მან ჩემისადაურობა მკითხა. მე ცოტა რამ ვუამბე და უცხოვარ-მეთქი.მან მითხრა: კარგს ვისმე გამსგავსე. მე ძე არ მყავს,უმკვიდრო ვარ, ერთი ასული მივის, იგი შეირთევ დაჩემი მონაგები და მამული შენ დაიმკვიდრეო.მე დავჯერდი. ვნახე ქალი მისი, მეტად შვენიერიიყო. შემრთო, ქორწილი მიყო. თვით შინ დაჯდა დამე მას ოქროს სელზე დამსვა. ხორცის სყიდვის საქმემე მაურვებინა.რა ათი დღე გამოვიდა, ქალი დასნეულდა და ოთხსდღეში მოკვდა.მომკაზმეს უცხოდ, რაც უკეთესი ჰქონდათ. შემმოსესპატიოსნითა თვალითა და მარგალიტითა.ძვირფასები ჩამაცვეს მეცა და მას მკვდარს ქალსაცა Page 118 სიბრძნე სიცრუსაძვირფასები ჩამაცვეს მეცა და მას მკვდარს ქალსაცა.მე ვუთხარ: რასა იქმთ? უნდა ვსტიროდე, თავიდავაკლა და თქვენ მკაზმავთ-მეთქი.მე რა ვიცოდი, რას მიპირობდენ?მათ მითხრეს: ჩვენი წესი ეს არის და ასრე უნდავყოთო.მოიღეს ქოსი, ტაბლაკი, დაფი და დაფდაფი, ნაფირი.ჰკრეს და ლხინით მკვდარიც წაიღეს, მეც წამიტანეს.მაღლა გორაზე ერთი დიდი ციხე იყო, იქ ავიდენ.ციხეში ერთი დიდი ღრმა აკლდამა იყო, მართ ორიუტევანი განი ჰქონდა.მკვდარი ჩაიტანეს, მეც ჩამსვეს, შვიდის დღისნუზლი ჩამატანეს. კიბე აგრევ აიტანეს და დავრჩიმუნ მარტოკა.ავდეგ, მივიარ-მოვიარე, ვნახე, ის აკლდამა სრულ მისქალაქის სასაფლაო იყო და, რაც ქვეყანას კარგი დაპატიოსანი იარაღი, ან სამკაული იყო, იქ ეყარა.ქალისათვის საქალო იარაღი ჩაეტანებინათ დავაჟისათვის - სავაჟო. დიდად გამიკვირდა.ოთხი დღე დავყავ. ქოსისა და ნაფირის ხმა მომესმა.მოვიდნენ. თურე ერთი დიდებული კაციმომკვდარიყო. ახალ ნაქორწილევი ცოლი თანმოსდევდა.მკვდარიცა და მისი ცოლიც მუნ ჩემთან ჩამოსვეს.შვიდის დღის ნუზლი მას ჩამოატანეს. ქალიშეჭირვებული იყო, თვარა დია უზომოდ კეკლუციიყო.სიმწყაზრემან მისმან გამაკვირვა. კიბე აიღეს დაიგინი აგრევ წავიდნენ.ვჰკითხე მას ქალსა: ეს რა არის, რასათვის ასრე სისტანი - ირანის პროვინცია ავღანეთისგვიყვეს-მეთქი? საზღვარზემე ჩემი ამბავი ვუთხარ.მან ქალმან მიპასუხა:- ამ თემს ასრე წესობს. თუ ცოლი მოკვდება, ქმარიუნდა თან ჩაჰყვეს, და თუ ქმარი ამას - ცოლი. შვიდის Page 119 სიბრძნე სიცრუსადღის ნუზლს მისცემენ და მერე უნდა ზედდააკვდესო. მას უკან აღარ უნდა იცოცხლოს, ვეღარცდღე ნათელი ნახოს.მე დიდად დამიმძიმდა და გულითა ვეტყოდი: დაუსართე - დაუმატე- ვაიმე, ჩემი ჟამი უსახელოდ მივლია, მე ცოლს რასვაქნევდი, ანუ დიდებასა, თუ ასრე ადრედამშხამდებოდა!ბევრი ვიზრუნე, მაგრამ ღონის მოშვება არასმარგებდა. მას ქალს სხვა რიგი საუბარი დავუწყე.ამას ვეტყოდი: ვინც მოკვდა, რა სარგებელია? ჰხედავ,რამდენი მკვდარი ძევს, სულობით წამხდარი? მე დაშენ ღმერთს შესაყრელად ვუნდოდით და აწ გულისნებას ვეწიოთ-მეთქი.ამგვარი რამე შევუმრავლე, გავიტკბევით და, რა კეკელა - ლამაზობის მოყვარული;შევრიგდით, ვნახე, ერთი დიდი ძღარბი, მართ მოგვი - 1. ვარსკვლავთმრიცხველი,ღორისაგან უფრო დიდი, შემოვიდა. ციხე თურე გრძნეული, 2. მისანი ცოცხლადშემოეთხარა, ქვეშ მიწა სოროდ შემოეხვრიტა, დამარხული და უსახოდ დიდიმკვდრის ხორცს შემოსჩვეოდა საჭმელად. ადამიანებირა იგი ვნახე, გავიხარე და მას ქალს ვუთხარ: აწღმერთმან დაგვიხსნა ჯოჯოხეთისაგან-მეთქი.მუნ მრავალი აბრეშუმის თოკი ეყარა, მოვძებნესოროს პირი და მასზე მახე მოვუდგი. შევიპყარძღარბი, უკანას ორსავ ფეხზე თოკი მოვაბი დამივუშვი. შევიდა სოროსა. თოკს გამოვზიდე.ძღარბმან მიწას თითებით ბრდღვნა დაუწყო.ამგვარად ბევრჯერ ვქმენ. ასე გამოთხარა, რომ ჩვენგავეტეოდით. დავუწყე მიწას ყრა და სოროგავსწმინდე. რაც ორთავ თვალ-მარგალიტი და ოქროგვეზიდებოდა, ავიკიდეთ და გამოვძვერით.გამოვედით. დღისით დამალულნი ვიყავით დაღამით ვიარებოდით. ერთი კვირა ეგრე ვიარეთ. მერმეორი ცხენი ვიყიდეთ. შევსხედით და სისტანისქვეყანას მივედით.ვნახე ერთი კაცი, დიდად უსახოდ დიდი, წინდამხვდა, მკითხა: ვინ ხარ, სად მიხვალო?მე შიშით ხმა ვერ გავეც. მან შემატყო შეშინება დაეგრე მითხრა: ნუ გეშინიან, არას გავნებ. ამ ქალს თუმომცემ, შვილურად შევიტკბობ, თვარა ქალსაცPage 120 ცე ვ ლუ დ ევ ტკ სიბრძნე სიცრუსაწაგგვრი და ბევრსაც გავნებო. ვ ქლ ცმე ჩემს თავს ვუთხარ: თუ მშვიდობით გარდარჩები,სხვაც დაუსართე -მეთქი. მივეც იგი ქალი. დია იამა,გამეწყო, უბეს ჩამისვა და წამიტანა.მისი სიდიდე ამისგან კიდე რაღა გითხრა?რა მთას ავედით, ორნი დიდნი კაცნი შუღლობდენ. მჭელი - პეშვიჩემსა უფრო იყვნენ, თვარა მისოდენი არ იყვნენ.ამაზე შეცილებულიყვნენ. ერთს კაცს ზურგს ერთირუმბი ღვინო ჰკიდებოდა და აღმართშიდამძიმებოდა, მეორე მოსწეოდა და ეთქვა: თუგემძიმება, მე ამკიდე, მთამდის ავიტან და მუნ ერთიხლაპი მაქნევინეო.მას ღვინის პატრონს ეთქვა: თუ მთამდის ამიტან,ხლაპსაცა და ხლუპსაც გაქნევინებო.რა წვერზე ასულიყო, რუმბისათვის პირი დაედვა დაღვინო ერთ ყლაპად შეესვა.ღვინის პატრონი ეშუღლებოდა: სულ რატომშემისვიო.და იგი კაცი სხვასა სთხოვდა: დამპირდი, ხლაპიშევსვი და ხლუპად აღარ მერგოო.ამ ცილობაზე მან კაცმან აღარც ერთი აუბნა. ორივშეიპყრა. ერთი ერთს მოგვში ჩაისვა, მეორე - მეორეში.მივიდა შინ. ცოლი მოეგება, დიდობაზე კეკელა ქალიიყო. უთხრა: მოგვი გამხადეო!გაჰხადა ერთი - კაცი ჯდა, მეორე გაჰხადა, - მეორეჯდა. მე უბით გამომიყვანა. მოიწონა თავი და ცოლსდააქადნა: ჩემისთანა კაცი გინახავსო?! და იგი ქალირომ წამგვარა, იგიცა უბეს უჯდა, გამოიყვანა დაცოლს მისცა. თურე ცოლი იგი მოტაცებით მოეყვანადა მისი სამშობლო არ ენახა.მან ქალმან უთხრა: მამაჩემს ვერ ედარებიო.იწყინა მან კაცმან და ეგრევ უბეში ჩამისვა და წავიდასიმამრის ნახვად.მისი სიმამრის სიდიდე ამის მეტი რაღა გითხრა:ყანასა რწყევდა და მისი სარწყავი რუ რომ მიაქვნდა, Page 121 სიბრძნე სიცრუსაამ მისმან სიძემ შიგ გასვლა მოინდომა. ცხენითკაცამდინ წყალმან აიტაცა და წაგვიღო. რა სიმამრმანნახა წყალს ცხენი და კაცი მიაქვს, ამოჰკრა ბარი დაცხენკაცით აიღო და მშრალზე დასვა.ჰკითხა: ვინ ხარო?მან მისი ამბავი უამბო.მან კაცმან უთხრა: ვაგლახთა! - ჩემი სიძე ყოფილხარ,კინაღამ მოგკალო!გააშრო, დასვა.წუთი გამოხდა. ცოლი მოუვიდა, სადილი მოუტანა.სადილი ვჭამეთ, მეც მაპატივებდენ. მათის ქვეყნისთაგვის ოდენი თუ ვიყავ!მერმე სიდედრი შინ წავიდა და სიძე აწვია. წაიყვანა.იგი დიაცი უცხენოდ მოვიდოდა. მათი სანუზლეგოდორი ზურგს ეკიდა. სიძე ცხენს მიაჭენებდა დავერ მიეწია. სიდედრმან მოიხედა, სიძე დავარდნილინახა, დადგა, აიყვანა ცხენით, გოდორში ჩაისვა,აიკიდა და წაგვასხა.მივიდა შინ. კარგად დახვდა. რა დაღამდა, ერთიცალთვალი კაცი მოვიდა, თურე მის დიაცის აშიყიიყო; ბანიდამ სვლა დაიწყო, დიაცი სიძისსირცხვილით არ გავიდა. მას კაცსა გულმან არმოუჭირვა, ჩამოვიდა. მისი სიძე აითვალწუნა დადიაცს კოცნა დაუწყო. სიძემ იწყინა, მას სახლსსვეტნი გამოუყარნა თავს დასაქცევლად და თვითკარი გაიარა. დიაცმან ორივ ფეხი ძელებს სვეტადმისცა, ვირემ კაცი მის ალერსს აღასრულებდა. მერმემან კაცმან სვეტნი შეუდგნა, სახლი აღარ დაიქცა დაგამოგვიდგა.ჩვენ ვიარეთ. ნახა ერთი კაცი ცერცვსა სთესვიდა.საფარცხავი ფეხზე ება და თან ფარცხვიდა. კალთასცერცვი ეყარა. თითოს მჭელს პირში შეიყრიდის დაიტყოდის: ეს ჰოო! თითოს მჭელსა დასთესდის დაიტყოდის: ან ჰო, ან არაო. მჭელი - პეშვიიგი კაცი მას შეევედრა: ერთი ცალთვალი კაციმომდევს და მიშველეო!მან კაცმან ცხენიანად აგვიყვანა და ცერცვიანკალთაში ჩაგვისხა. პირში რომ ცერცვი ჩაიბნივა, ცხენ- Page 122 სიბრძნე სიცრუსაკაციანად თან ჩაგვატანა. ერთი ქვევითი კბილიმოტეხილი ჰქონდა, იმაში ცხენი უკუაყენა და მორჩა.მოვიდა, მან ცალთვალმან კაცმან ჰკითხა, მან უთხრა:აქათ არ გამოუვლიაო.გაბრუნდა, წავიდა. მან კაცმან კალთა ინახა, აღარვიყავით. სინანული შექმნა, ჩანთქმა ეგონა. შიგნიდამგამოეძრახა კაცი იგი: აქა ვარ და ცოცხალ ვარო!გამოგვიყვანა და ქვეყანაზე დაგვსხა.მერმე შეევედრა კაცი იგი: ეს კბილი რას მოუტეხიაო?მან კაცმან თავისი ამბავი უამბო და უთხრა: ჩვენთორმეტნი ამხანაგნი შევიყარენით, ყველა ჩემსაუახოვნე იყო.წავედით სამეკობროდ. აგვიდგა ქარი და ბუქი.მინდორი დიდი იყო და სახვეწარი აღარსადგვაქვნდა. ვნახეთ, ერთი ხმელი კაცის თავი ეგდო.ესრეთ დიდი იყო, რომ ჩვენ თორმეტნივ შიგდავეტიენით. რა მცირე განვისვენეთ, თურე ერთისმწყემსისათვის მგელს თიკანი მოეტაცნა და მასმოსდევდა. ხან ჯოხი ესროლა, ხან ქვა. რა ჩვენთანმოვიდა, ესრეთ დიდი კაცი იყო, აიღო იგი თავი, ჩვენთორმეტნი შიგ ვისხედით, შეგვსტყორცა მგელსა დამგელი, რაღა კითხვა უნდა, იქავ დანაყა. თერთმეტიჩემი ამხანაგი მოკვდა და მე ეს კბილი მაშინმომტყდაო.მასცა გაუკვირდა მათი სიდიდე და ძალი, თვარა მერომ გამკვირვებოდა, რა უცხო იყო?წამოვიდა ცოლთანა, მოვიდა, უთხრა: ყველასმართალს მეუბნებოდიო.მე ერთი ჯორი მომცა, სამოსელი შემმოსა, ნუზლიმომცა, ინდოეთამდინ მიმიყვანა: არავინ რაგაწყინოსო და, დაბრუნდა.100.3. ინდოელი ჯამბაზებიმიველ ინდოეთს და მრავალი უცხო რამე ვნახე: ანუხე, ანუ ხილი, ანუ პირუტყვი, ანუ მფრინველი,მაგრამ მისის მოხსენებისათვის სიტყვაგაგრძელდების და მეფეს თავი შეეწყინება. Page 123 სიბრძნე სიცრუსამრავალი უცხო მოთამაშე მოვიდა ხელმწიფესთანა დასამის კაცის თამაშობა დიდად მეუცხოვა დაგამიკვირდა.ერთი კაცი მოვიდა და დადგა. ორმოცი მისი შეგირდიმოიყვანა. ერთი ავიდა. მას ოსტატსა ერთი ფეხიმარჯვენას მხარზე დაადგა, მეორე - მარცხენაზედა.დადგა მასზედა სხვა, აგრევე მას ზედ სხვა.ორმოცნივ ერთმანერთზე შედგნენ. არც ერთი არჩამოვარდა, არც გადრკა და არც ქვევითმან კაცმანმათი სიმძიმე შეიმჩნივა და აგრეთვე ხან სვლა იწყოკაცმან მან, ხან დაჯდის, ხან აღდგის. ბოლოსგაირბინა, შეხლტა და კაცნი გარდმოყარნა. არცერთიზურგზე არ დაეცა, ყოველნივე ფერხზე დადგნენ.მოვიდა მეორე მოთამაშე. ხენი ფიცრულადდაეთალნეს და მის მფრინველის მსგავსად მხარნი დაფრთენი გაეწყვნეს. შეიხსნა იგი და იწყო ფრენა. ხანმთაზე გავიდის, ხან მინდვრად ჰაერში ფრინევდის,რომ ყოველს კაცს მფრინველი ეგონა. მისი ფრენაარწივს არ ძალუცს.მოვიდა მესამე მოთამაშე და ერთი კანაფის გორგალიმოიტანა. ერთი წვერი ხელთ დაიჭირა და გორგალიჰაერში შეაგდო. წავიდა. გორგალი გაიშალა და ჰაერშიავიდა. რა სრულობით გაიშალა და ჰაერში აღარგამოჩნდა, მან მოთამაშემ კანაფს დასწია, ვერჩამოიღო, კიდევ დაზივა. არ იქმნა. თქვა: გავალ ამთოკზე, ჰაერში რამ დააბაო?!გავიდა თოკზე, იარა, ავიდა ჰაერში. მოთამაშედაიფარა, აღარ გამოჩნდა. რა ცოტა ხანი გამოხდა,ერთი კივილი და კიჟინა შეიქმნა, თოფის სროლა დაგრიალი, კაცი გაჩემდებოდა. ჰაერიდამ ზოგან კაცისთავი ჩამოვარდა და ზოგან მოკვეთილი ხელი დაფერხი და ზოგან გაკვეთილი კაცი. ვნახეთ, ეს ჩვენიმოთამაშეც შუა გაკვეთილი ჩამოვარდა.ეწყინა მეფესა და ყველას დაგვიმძიმდა.მოვიდა მის მოთამაშის ცოლი და ორი შვილითცეცხლში შევიდა და დაიწვნენ. ნაცარი გაანიავეს,ვითა ინდოთა წესია.რა მცირედი ხანი გამოხდა, მოთამაშე ჰაერიდამგამოჩნდა, თოკზე ჩამოეხვია. უთხრეს ეს საქმე:ცოლისა და შვილის დაწვა. მან თქვა: Page 124 სიბრძნე სიცრუსა- მე არცარა ომი მინახავს, არცარა ყიჟინა მსმენია.მეფემან სამძიმარი უთხრა და სამეფო სამოსელიშეჰმოსა, სიასამურისა ტყავი წამოასხა. მივიდა,ხელმწიფეს თაყვანია სცა. ერთი კალთა გაიბერტყა,ცოლი ცოცხალი დააგდო; მეორე გაიბერტყა, შვილებიდაყარა. გაუკვირდა ყოველსა კაცსა: ამისებრიმოთამაშე არავის უნახავსო.მრავალი უბოძა და გაისტუმრა.100.4. თურიჯანელი მეტილისმენი თურიჯანი (თუნიჯარი) - ტუნისი, ქვეყანა ჩრდილო აფრიკაშიწამოველ მუნით და მოველ ქვეყანასა თუნჯარისასა.მუნ მრავალი ტილისმა და გრძნება იციან. ასეთი ტყავის ქარტა - ტყავის ფურცელიჭკუათამყოფელი კაცი არ მივა, მათი რამ გაიგოს.ძველთაგან ვისმე ერთი კლდე გამოუხვრეტია შიგდიდს მთაშია და შიგნით კამარებით ერთის დღისსავალი შეუკრავს ბნელითად და ერთი დიდი რკინისკარი შეუბამს და ასეთი ტილისმა დაუცს: წელიწადშიერთხელ გაეღება, ექვსსა ჟამსა ღია არის და აგრევდაიხშვის. მას შიგან ტყავის ქარტების წიგნებიშეუკრავს და ზედ არაბულად ტილისმანი დაგრძნებანი დაუწერია.ვისაც მისი სწავლა უნდა, ერთის წლის ნუზლს და მისსანთელს მზას იქმს და მას კარზე დადგება. რაგაიღება, შევა. წლამდის შიგ უნდა იყოს, მონახოს. რაძნელი ტილისმა უნდა, ჰპოებს და გარდასწერს. რაცგრძნება უნდა, მუნ შეიგნებს და რა წელიწადზე კარიგაეღება, გამოვა, და რაც უნდა იქმს.აწ მე მუნ ვიყავ, და ამბავი მოვიდა და მე კი თვალითარ მინახავს.100.5. გრძნეული აქიმი წყალჯავარი - ეშხიანობა, მიმზიდველობა; ვარდი ზაფრანადერთს აქიმს ერთი შეგირდი გაეწრთვნა. თურე ის შეჰქმნოდა - გაყვითლებულიყოაქიმიც მას საგრძნეულოში ყოფილიყო და მერმე იგიშეგირდიც შესულიყო და მას უფრო უცხოებიესწავლა. ორნივ ინდონი იყვნენ.შეგირდი მეფის ქალაქში მივიდა. ერთი ჭაბუკი ნახა,დიდად მოეწონა, კარგი და ახოვანი კაცი იყო, მაგრამდია გაყვითლებულიყო, დამჭლობილიყო,წყალჯავარი მოჰშლოდა და ვარდი ზაფრანადშეჰქმნოდა.Page 125 სიბრძნე სიცრუსაჰკითხა აქიმის შეგირდმან: რა გჭირს, ძმაო, რა სენისუფალი ხარო? მე მოგარჩენო.მან კაცმან უთხრა: შენ არა და, ქვეყნის აქიმნიშეიყარნენ, მე ვერას მარგებენ; დამთმე, წადიო!მან აქიმის შეგირდმან ფიცი უთხრა: ესეთი არაგეჭირება რა, მე არ გიწამლოო. უთხრა მან კაცმან: შენამას რას მიწამლებო? დღესა ერთსა მეფის ასულიაბანოდ მივიდოდა და სარკმლით დავინახე და მასვეტრფიალე. მას ჩემი გული გაჰყვა და მან გამხადა.შენ რით მიშველი? შოვნა არ ძალგიც, და თხოვნა დაქორწილი, და მე უმისოდ არ მოვრჩებიო.აქიმმან უთხრა: შენ მეფიცე, ხვევნა-კოცნის კიდე არადააკლო-რა, და მე მალე გიწამლებო.ეფიცა კაცი იგი და აქიმმან რაღაც ულოცა. ერთიასეთი გრძნება ჰქმნა, რა დაღამდა, ქალი ზეწარშიგახვეული შემოვიდა, მან კაცმან გვერდს დაისვა,ეხვია, უალერსა და, რა რიჟრაჟი შეიქმნა, ქალი აგრევწავიდა. რა შინ მივიდა ქალი, ცნობას მოვიდა, შექმნატირილი, კივილი, მეფე-დედოფალი შემოვიდნენ,კითხვა დაუწყეს: რა დაგემთხვიაო? მან ყოველიუამბო. შექმნეს დიდი მოწყენა.ჰკითხა მეფემან ვაზირთა და მათ მოახსენეს: არა,მეფეო, ეგე კაცი ამა თემისა არ არის, სხვაგნითმოვინმევიდა. აწე ამას ღამესაც წაიყვანენ ასულსაშენსა, და ამცენ, რათა ხელი მელნით გაისვაროს და,რა მივიდეს, კართა ხელი ჰკრას, ზედ ხელიგამოისახვის. ხვალ მოვნახოთ. სადაც ხელი ჯდესმელნიანი კართა, იგი იქმნება და შევიპყრათ, და რაცგენებოს, ჰქმენო.ჰყვეს ეგრე და მას ღამეს წავიდა ქალი და კარიმელნით შეუსვარა. დილა გათენდა. მან აქიმმანუთხრა მას ჭაბუკსა: შვილო, თუცა ჩვენი ესე საქმეცნეს, ავია, და გარე გადი და ჩვენს მიდამოს ნიშანიარა იყოს რაო!გამოვიდა კაცი იგი, კართა ხელი ნახა. შევიდა დააქიმს უთხრა. აქიმმან ერთი რაღაც შეულოცა. მასქალაქის სახლის კარზედა ხელი ყველგან გამოისახა.ვაზირმან მრავალი ხელარგნოსანი კაცი შეყარა ხელისსაძებრად. წამოვიდა, ნახა თავისავე კარზე ხელი Page 126 სიბრძნე სიცრუსაგამოსახული. გაუკვირდა და შეშინდა. მოვიდა მეფისკარზე, ნახა ხელი აგრევე და, რაც კარი გაიარა,ყველგან ხელი გამოსახული იყო. მოვიდა მეფესთანდა მოახსენა: თქვენს ასულს ამაღამ ქალაქი სულდაუვლიაო.შექმნეს რჩევა და თქვეს: ამას ღამესა ხელმანდილსაშიგან ფეტვი ჩაიყაროს, ძირი გაუხვრიტოს დამუნამდის ბნევით წაიღოს და ხვალ მივყვეთ დავპოვებთო.ჰყვეს ეგრე.მეორეს დღეს გამოვიდა კაცი იგი, ნახა და აქიმსუთხრა:- ფეტვი მოუფანტავთ ჩვენს კარზე.ჰქმნა გრძნება. მოვიდა მრავალი ჭივჭავი დასრულობით აკენკეს.რა ვაზირთ ვეღარცარა მით შეიგნეს, ქალი ვაჟადმოკაზმეს. ოცი კაცი თან გაატანეს და ფოლორცთასლვა დააწყებინეს და უთხრეს: სადაცა იგი კაციჰნახო, ხომ იცნობ და უთხარ კაცთა ამათ დაშეიპყრანო.დაიწყეს სლვა და ნახეს ჭაბუკი იგი ბაზართა ჯდა.აქიმი მუნ არ იყო. შეიპყრეს და მეფეს მიჰგვარეს.მეფემან ბრძანა:- ეგე ძელსა დამოჰკიდეთ და ყოველი კაციგამოვიდეს, ვინც ხმასა ჩემსა ერჩის. თოფი და ისარიდაუშინონ და ზედ ძელზე დაწყვიტონ!გამოვიდა ყოველი კაცი და აქიმიც მათთანა. რააქიმმან მისი შვილი ძელზე დაკიდებული ნახა, ჰქმნაგრძნება და ვინც თოფი შესტყორცა და ან ისარი,უკუიქცის და მსროლელსავე ეცის და მოკვდის.ამოსწყდა მრავალი ჯარი.მოახსენა ვაზირმან მეფესა:- ამ კაცსა ჩვენ ვერას დავაკლებთ, სხვაფრივვიურვოთ, მცირეს ხანს საპყრობილეში დავაბათ დამერე, რომელიც სჯობდეს, ვყოთ. Page 127 სიბრძნე სიცრუსაბრძანა მეფემან კაცისა მის ჩამოშვება და პატიმრადშენახვა. მივიდა აქიმი. მესაპყრობილეს ერთი ფლურიმისცა და უთხრა: ეგ კაცი ჩემი მოვალეა და კარიგამიღე, შევიდე, ვნახო, ვახში არ დამეკარგოს, დამერმე გამოვალო.შეუშვა აქიმი და გარეგან კარი დაკლიტა დასაქმარზედ წავიდა.რა მოვიდა და კარი გააღო, ნახა საპატიმრო სახლიწალკოტი შექმნილა. თურე აქიმს გრძნება უქმნია.მრავალი კარგი ხილი დგას, უცხო ყვავილნი ყვავიან,სურნელება ფშვის, აუზნი წყლით სავსენი არიან დაორნი კაცნი მაღლა ოქროს ტახტზე მსხდომარენიარიან. ეგრევ კარი დახშა. მივიდა, ვაზირს უთხრა:ვაზირმან მეფეს მოახსენა: მათგან დასაჯერიაო,წავიდეთ, ვნახოთო!მივიდნენ მეფე და ვაზირი, შევიდენ, ნახეს. ქებისუმეტესი იყო. ყოველივე ნახეს.აუზის პირს ერთი ატამი იდგა. მეფემ მოკრიფა დადაჯდა, ჭამა ენება. ვირემ მეფე ერთს ატამსგაფცქვნიდა, ვაზირმან პირზე წყალი შეისხა, დიაცადშეიცვალა, ვითომ კაცისა ვისმე ცოლი იყო და მოვიდამისი ქმარი, აგინა და წაიყვანა.დიაცი დაორსულდა, ვაჟი ეყოლა, მან ყრმამან ფეხიაიდგა. დიაცს ისევ ვაზირის ბუნება ჰქონდა.წამოვიდა საპატიმროსა, ვაჟი თან მოჰყვა, ეგრევეკაცად შეიცვალა. მეფეს ჯერ ატამი არ გაეფცქვნა.ჰკითხა ვაზირმან: ეგ ატამი წლეულია თუშარშანდელიო?მეფემან უთხრა: რას ამბობო? ახლა არ შემოვედითო?ვაზირი სიტყვას შეეცილა, თავისი დიაცობა და ყრმისშობა უამბო. გაკვირდენ და თქვეს: რადგან ვერას თავსგაუვედით, ესე ვქმნათო. მეფის ასული მას კაცსშევრთოთ და ვაზირისა აქიმსაო!ქორწილი უყვეს და ლხინობდეს.გამოხდა ხანი. ვაზირს თავისი აუგი არ დავიწყებოდა.თავისი ქალი ცოლად მისცა და ამცნო; რა აქიმი Page 128 სიბრძნე სიცრუსაშენთან დაწვეს და წყალი გაათბოს საბანებლად, ვირეიბანდეს, მაცნობეო!რა წყალი გაათბო აქიმმან, ცოლმან დაუქცია და მამასაცნობა. მოვიდენ. აქიმმან გრძნება ვეღარ ქმნა დაშეიპყრეს. მივიდა მეფესთან ვაზირი და ორისავდახოცა არჩივეს.მეფემ ქალს ჰკითხა, მან არა ჰყო: რადგან ერთს ავსკაცს მიმეცი, მე აღარ ვიკადრებ ამის გამოცვლასო.ქალმან იგი არ მოაკვლევინა, და აქიმისა ზოგმან თქვა:მოკლესო და ზოგმან თქვა: არ მოუკლავთო. უდიდესგრძნებას ამბობდენ. და მე ამათ სიკვდილი უფრომეჯერება. ის გრძნებაები კაცისაგან არ იქმნება, და, რაკაცის სახელი გაითქმის, ბევრს მოუმატებენ, თვარამოკლეს. მაგრა ვინც მოუკლაობას ამბობს ამას იტყვის:აღარ მოკლეს, გამოაძესო. და მოკვლა ტყუვილი იყოდა გამოძება მართალი.რა ეს გრძნებაები შეიტყო ამ აქიმის ოსტატმან, გაწყრაიმ შეგირდზე და მოსაკლავად წავიდა, რომ უარესსასაქმეს იქმსო.რა მივიდა, უამბეს: შენი ოსტატი მოვიდა დასიკვდილს გიპირობსო.შეგირდი შეშინდა, ტრედად იქცა და გაფრინდა;ოსტატი შავარდნად იქცა და გამოუდგა. რა მოწევნასლამობდა, ჩინეთის მეფე ნადირობდა, გვირგვინადიქცა შეგირდი და თავს დაერქვა. შეექმნათსიხარული, რომე ზეცით გვირგვინი მოვიდაო.ოსტატი მეჭიანურედ შეიცვალა და მივიდა.მეფე სმად ჯდა, უცხო ხმები ჰკრა და ტკბილადიმღერა.ჰკითხეს: სადაური ხარო?მან უთხრა: საიდამაც გვირგვინი მოვიდა, მეცმუნებური ვარო.ეს უფრო გაიხარეს. მეფეს აფიცა მეჭიანურემ: რადგანორივ ერთის ადგილიდამ მოვსულვართ, მაგგვირგვინის თავს მაკოცნინეო!მეფემ რა კოცნა ბრძანა, გვირგვინი ბროწეულად იქცადა ჩამოვარდა. დაეცა, გასქდა და გაიბნია. Page 129 სიბრძნე სიცრუსაოსტატი მამლად იქცა და მარცვალს კენკა დაუწყო.გაშტერდენ ყოველნი კაცნი.იმ ბროწეულის ქერქიდამ კაცი გამოძვრა და მეფესმუხლს მოეხვია: მიშველე რამე, ჩემი ოსტატია დამკლავსო!შეიქმნა კითხულობა. მამალიც კაცად შეიცვალა. მეფემყველა შეიტყო. მას აქიმს აღთქმა დაადებინეს, რომკვლა გრძნება აღარა ქმნაო, მაგრამ მე სიკვდილიუფრო მემართლება, რომ ამგვარი გრძნება არ იქნებაო.რა ლეონ გრძნეულთ ამბავი დაასრულა, სხვის ამბისთქმა აღარ დააცალა რუქამ და მოახსენა მეფესა:- დღეს აქამომდე ავად მიქმნია ქიშპობა ლეონისა,რადგან ესრეთ მცოდინარეა და ამდენის კარგისსაქმის სწავლულია და ამდენის თემის მნახავი, ესშესანახავია და ნურც მოიშორებთ. რაცა თქვა, ქმნაცძალუცს. აქ გამოაჩინა ლეონ თავისი გრძნებისხელოვნება.101. გლახაკი და ფლურითქვა ჯუმბერ არაკი:ერთი კაცი დია გლახაკი იყო. დღე ყოველ ღმერთსგამდიდრებას ევედრებოდა. გამოხდა ხანი, და მასკაცს მუცლის ტკივილი და ყვანა დაემართა. რა კარშიგავიდის, ტკივილი დაუწყის. აზომ შეწუხდა, მიწასგლეჯა დაუწყო. რა მიწა მოგლიჯა, ერთი ქილაფლური ჰპოვა.მან კაცმან ღმერთს მადლი მისცა და თქვა: დიდადმოწყალ ბრძანდები, მაგრამ ვირემ კაცსა სისხლს არდაანთხევინებ, არას მისცემო!- ეს არაკი ამისთვის მოგახსენე, რომ ლეონ ვირემდისსამჯერ-ოთხჯერ სიკვდილად არ წააყენე, არმოეხმარე და აწ წყალობა უყავ!ლეონ უთხრა ჯუმბერს:- ძეო მეფისაო, ყრმა ხარ და მოხმარებას ჰგონებ,თვარა აწ დამკლა სრულიად. მტერი რა კაცსამტერობით ვერას დააკლებს, დაემოყვრების და მითგაუსრულებს მტერობას. Page 130 სიბრძნე სიცრუსა102. ორნი მომტერენითქვა ლეონ არაკი:იყვნენ ორნი მომტერენი. არ იქმნა, ვერა დააკლო რამან კაცმან მის მტერსა.გამოხდა ხანი. დამოყვრდენ, დიდად გაიწყვნენ.წავიდენ გზასა და ოთხნი ამხანაგნი სხვა გაიტანნეს.მივიდნენ ერთი კაცის სახლში და დადგნენ. ესსტუმრები გამოღმართ დაწვნენ და სახლის პატრონიმისის ცოლით გაღმართ დაწვა. რა ცეცხლი დანელდა,აიპარა ეს კაცი და მას დიაცთან განსვენება მოინდომა.დიაცმან დაიძახა, ქმარი წამოაყენა. კაცი იგი გაიპარადა მუნვე თავის ლოგინში დაწვა.ადგა სახლის პატრონი, მივიდა, ეს სტუმრებიდაჩხრიკა. გულში ყველას ხელი ჩაუყო. ბნელა იყო,სხვით ვერათი იცნა, და შემცოდეს გული უძგერდა.ზედ ქუდი ნიშნად დაადვა, ცეცხლს დავანთებ და ამკაცს ვსცნობო.იგი კაცი ვირემ ცეცხლს დაანთებდა, მან კაცმან ქუდითავისაგან აიღო და მას ძველთაგან მტერს და ახალსმოყვარეს დაადვა. მას გულით ეძინა, ვერა შეიგნა რა.ცეცხლი აანთო, ნახა ამ საბრალო უბრალო კაცს ქუდიაძევს. მან მისი უბრალობა რა იცოდა, შემცოდე იგიეგონა. დაჰკრა თავში ცული და მოკლა უბრალოდაუნაშავებელი კაცი.ყოველი მტერი ასრე უზამს, თვარა რით მომეხმარა,გრძნების ქმნა და ეშმაკობა შემომითქვა.103. უსაქმო კაცი აღაპი - მკვდრის მოსახსენებლად გამართული ლოცვა და ჭამა-სმათქვა კიდევ ლეონ არაკი:იყო ერთი მოცლილი, უსაქმო კაცი. არას ნივთისაგანსაქმარი არა იცოდა რა. შემოუვიდა გულშიგან დაიწყო მიწის თხრა და ნიავება. სამს-ოთხს თვეს მისმეტი არცარა საქმე ჰქონდა და არცარას ისაქმებდა.მოუვიდა კაცი მოურავისა, სამკალად აწვიეს და არწავიდა: სამუშაო შინ მიცსო, გარ რად ვიმუშაოო.მოუვიდა მეზობლის კაცი, მამა მოჰკდომოდა, დააწვიეს: მოდი მიტირეო და აღაპიც მიჭამეო! არც მუნწავიდა. Page 131 სიბრძნე სიცრუსამოუვიდა სხვა მექორწილის მაწვევარი და ეგრეუთხრა: ძლივ ერთს საქმეს შევმართე, ვირემგავასრულებდე და ამისაგან მოვიცლიდე, არც სეფაზეწავალ და არც სატირლად მცალიან და არც ლხინსვნახაო. რა დავათავებო, მას უკან ყველას ვიქმო.- მის მსგავსად, ვიდრემდის ჩემის საქმისაგან ეგ არმოიცლის, მაგას არცარა ქორწილისა, არცარა ვაებისა,არც მეფისა და არც ერისა არა უნდა რა, და მასუკანსხვას რასმე მოიგონებს, თვარა ჩემის მეტი საწუხარიდა სალხინო მაგას არა აქვს რა.თქვა რუქამ:- არა ახალია ეს საქმე. ძველთაგან თქმულა: არას კაცსკარგის მოქმედისათვის კარგი არ უქმნია და მისმაგიერ ავი მიუგია. თვარა ლეონ რას მემტერება?ერთი დაკარგული კაცი არავის შეეწყნარებინა დამოვიდა, მეფეს გავაწყევ და დიდი წყალობა მიანიჭა.აწ მე რას მიპირებს?104. კაცი და გველითქვა რუქამ არაკი.ერთი კაცი მოვიდოდა გზაზედა. ნახა, ერთს ძეძვსცეცხლი შემოჰგზნებია და ზედ გველი გასულა.წასასვლელი გზა არა აქვს, ღონობს და წივის. ნახა მანკაცმან, შეეწყალა და თქვა: ამ გველს მოვარჩენ,მადლია ჩემთვისაო.მივიდა, შუბის წვერი მიუშვირა. გველი ზედშემოეხვია, მხარზე შეახლტა და ყელსშემოეღვლარჭნა, მაგრა მოუჭირა.ჰკითხა მან კაცმან: რა გაწყინე, რატომ მიზამ?სიკვდილს მოგარჩინეო!გველმან უთხრა: კარგისათვის კარგი არავის უქმნიადა მეც ასრე გიყავო.კაცი შეეხვეწა: ამდენი მაცალე, იგი ჭანდარი რომდგას, მუნამდის მივიდეთ და მას ვჰკითხოთ. თუჩემის ცოდვით ხემაც ხმა ამოიღოს და დაგიშალოს,გამიშვი, თუ არა და, რაც გინდა მიყავო. Page 132 სიბრძნე სიცრუსაცოტა მოუფონა გველმან და მივიდნენ ჭანდართან.ჰკითხა მან კაცმან: ეს გველი სიკვდილს მოვარჩინე, აწასე მიზამსო.მან ჭანდარმან ეგრე უთხრა: ამ ცხელს მინდორშიმარტო ერთი ხე ვდგავარ; მგზავრი, თუ არ ჩემსჩრდილში, ვერ განისვენებს. მოვლენ, მოიგრილებენ,დავაჩრდილებ, მერმე შტოებს დამამტვრევენ, ზოგსდასწვენ, ზოგს კოლოფებად აკეთებენ: რა კარგი ხეაო!კარგისათვის კარგი არავის უქმნია, მოუჭირე,გველოო!მოუჭირა ყელსა გველმან.კიდევ შეეხვეწა კაცი გველსა: ცოტა მოუშვიო, აგერხარი სძოვს, მას ვჰკითხოთო!წავიდნენ, ხარს ჰკითხეს.ხარმან უთხრა: მოვხნავ, დავფარცხავ, გავლეწ დაზაფხულ-ზამთარ სულ კაცთათვის ვმუშაობ,დამაწვენენ და დამკვლენ: რაო და, სტუმარიმომივიდაო! კარგისათვის კარგი არავის უქმნია,მოუჭირე, გველოო!მოუჭირა კიდევ ყელსა.შეეხვეწა კაცი: ცოტა კიდევ მაცალე, აგერ მელი არისდა მასაც ვჰკითხოთო!მივიდნენ, მელს ჰკითხეს. კაცმან თავისი საჩივარი დაგველმან ხისა და ხარის მოწმობა მოახსენა.მელმან უთხრა თავის ხერხიანის სიტყვითა გველს:ლომნადირთ ხელმწიფისაგან დასმული მდივანბეგივარო, ყელზე შემოჰხვევიხარ და ისე მესამართლები,როგორ იქმნებაო? შემოეშვი და შენც დამიჩოქე და ამკაცმანცაო!რა გველი შემოეშვა და დაბლა ჩამოვიდა, დაჰკრამელმან ტოტი თავში, გველი მოკლა და თქვა: გველისსამართალი ეს არისო!მერმე მან კაცმან ის მელა აღარ დაინდო და შუბისცემა მოინდომა: კარგი რამ ბეწვი აქვსო.შეუტყო მელმან, გაექცა და თავსა აბრალა: დავაშავე, Page 133 სიბრძნე სიცრუსამოვარჩინეო!- აწ შენც ლეონ, მას გველსავით გამომიყვანე, მარჩობდა რა ვქმნა? ლეონის სიტყვა ჰხამს.105. კეთილი გველითქვა ლეონ არაკი:ერთი გლახაკი კაცი მივიდოდა გზასა. ნახა ორიგველი, ერთი შავი და ერთი წითელი, იბრძვის დაშავი ერეოდა.და თქვა მან კაცმან: ამ წითელს ეჭირვება მოხმარებადა მოვეხმარებიო.მივიდა, შავს გველს ჯოხი დაჰკრა და მოკლა.მოვიდა წითელი გველი, თავი ადგილზედ დაუკრადა კალთას კბილით მოეკიდა და გაზიდა. გაჰყვა ესკაცი. ერთის კლდის ქვაბში მიიყვანა. ეგზომი განძიაჩვენა, მეფეს არა ჰქონდა იმდენი, და გამდიდრდაკაცი იგი.- რუქავ! როგორიც კაცი შენა ხარ, ის გველიც, შენინათქვამი, შენისთანა ყოფილა, თვარა კარგისათვისავს ვინ უზამს კაცსაო.106. გლახა და მდიდარითქვა რუქამ არაკი:ერთი გლახა კაცი თავის სახლში იჯდა და ინატრა:ღმერთო, ხუთასი მარჩილი მომეცო და თუ ან ერთიაკლია, არ ვინდომებო.ერთი მდიდარი კაცი თურე ბანზე იარებოდა, მანგაიგონა და თქვა: მივიტანო და გამოვცადო კაცი ესეთუ რასა იქმსო? წავიდა, ხუთასი მარჩილი დათვალადა ათი დააკლო. დაბეჭდა და ბანიდამ ჩაუგდო.დათვალა კაცმან მან და ათი აკლდა. თქვა: ღმერთო,შენმც კურთხეულ ხარო! ერთი მარჩილიც გებოძა,იმასაც დავიმადლებდი, არამც თუ ეს დაგამწყრალოო.ჩამოვიდა იგი მდიდარი კაცი და უთხრა: ჩემია,გამოგცადე. მომეც, წავიღოო! Page 134 სიბრძნე სიცრუსამან შორს დაუჭირა: შენთვის არ მითხოვნია, ღმერთსავსთხოვე და მომცაო.შეიცილნენ და ყადთან საჩივლელად წავიდნენ.მან გლახამან უთხრა: მე არა მაცვია რა და შენ კარგადმორთულხარ, ეგ შენი ტყავ-კაბა მათხოვე დაწამოვალო.მან კაცმან ამდენს სიკეთეზე ისიც დაამატა, ათხოვა.ჩაიცვა, და წავიდენ ყადთან. იჩივლეს.მერმე მან გლახაკმან თქვა: ეგ ასეთი მაცილობელიკაცია, თუ ამ ტყავ-კაბასაც არ შემომეცილება,ნახავთო!მან კაცმან უთხრა: ახლა არ გათხოვეო?ამაზე ყადი გაწყრა, მრავალი ჯოხი ჰკრეს, მდიდარიკაცი გააძეს. ასრე კარგი პასუხი უყო, კიდევ გაძარცვადა ათრევინა.- კარგისათვის კარგი არავის უქმნია, ნუ ამბობ!107. მოხერხებული არაბითქვა ლეონ არაკი:ბაღდადის ხალიფა დია კარგი მეჯინიბე იყო და კაისცხენს ძვირფასად იყიდდა. დავარდა ამისი ხმა.ერთმან არაბმან ერთი ცხენი მოიყვანა, ორი ათასმარჩილად დააფასა. ხალიფამ მაშინვე მოუტანინა.მან არაბმან უთხრა: ერთს ძაძაში ჩამიყარეთ, თვარარით წავიღოო?ჩაუყარეს და მისცეს. მოჰკრა არაბმან ვეცხლს ხელი,გარდაჰკიდა ცხენსა, შეჯდა, გააჭენა ცხენი.გამოუდგნენ სულ ხალიფას ჯარი კაის ცხენებითა.გზა და კვალი ვეღარ გაიგნეს. მობრუნდენდაღონებულნი.მესამეს დღეს არაბი მოვიდა, ცხენი მოიყვანა.ჰკითხეს: რატომ ჰქმენო?მან მოახსენა: შორს ვიდეგ, საკიდარი არა მყვანდა რა,ვეცხლი მძიმე არის, ვერ ვზიდევდი, წავიღე და, ახლაცხენი მომიყვანიაო. Page 135 სიბრძნე სიცრუსამერმე უთხრეს: ვინღა მოგდევდა, ცხენი რადღამოგყვანდაო?მან გაიცინა და უპირობა უზრახა: კარგის პასუხად ეგმექმნა, ღმერთი რას მიზამდაო?- თუ არაბმან იცის კარგისათვის კარგი, სხვას კაცს ვისარ ეცოდინება. ან ავს ვინ იქმს, თუ არა ღვთისშემცოდე. თვარა მისთვის მას კაცს რა კაი ექმნა, ან მანრა კაი უყო?ღმერთს მისთვის წაურთმევია და ამ საბრალოსკაცისათვის მიუცემია.108. ჭაბუკი და მეკობრენითქვა რუქამ არაკი:ერთი კაცი, კარგი ჭაბუკი, მოვიდოდა და ხმალიცკარგი ერტყა. ყოველი საჭურველი კარგი ჰქონდა.ცოლი თან მოჰყვანდა, დია, ლამაზი და კარგი ქალი.გაიარა გზა და მიჰხვდა ადგილსა სამეკობროსა.ხუთნი ამხანაგნი იდგნენ და ბევრს კაცს აზიანებდენ.იგი კაი ჭაბუკი უცნაური იყო და უფიქროდმივიდოდა. ვიდრემდის ხელი არა სტაცეს, ვერაშეიტყო რა.გაძარცვეს, ხელი შეუკრეს და წაიყვანეს.ერთს მათგანს ამხანაგს მისი ხრმალი თურე მოეწონა,მალვით უთხრა: ამ შენს საჭურველსა და სხვასქონებას შენ გაგაყოფინებ. შენი ხრმალი წილად მემომახვედრე და შენს ცოლს მოგცემ და გაგიშვებო.მან კაცმან ფიცი მისცა: თუ მე გამაყოფინებ, ჩემსხრმალს შენ მოგახვედრებო. წაიყვანეს. ერთსსამზირალს ალაგს ციხე იდგა, მუნ დაესადგურათ.ათი კაცი სხვა მხარშეკრული იდვა და ნაძარცვიაუარებელი.მან განდობილმან ამხანაგმან თქვა: ეს დღევანდელიკაცი სულის კაცსა ჰგავს და მოდი ამასგავაყოფინოთო!ნება დართეს სხვათაც და ხელი გაუხსნეს.დაუწყო ყოფა მან კაცმან; ერთ წილად თავისი ცოლიდასვა და ერთ წილად ერთი ფარი და ზედ შიშველი Page 136 სიბრძნე სიცრუსათავისი ხრმალი.ანაზდად დაავლო ხელი, უწინ, რომელსაც ხრმალიუქადა, სცა მას და მოკლა. ერთი სხვა მოკლა. სამნიგაექცნენ. მუნ ხელდაკრულნი კაცნი დახსნნა,ხრმლები მისცა, გამოუდგნენ და ყველა დახოცეს. მანკაცმან თავისი ცოლი წაიყვანა და თავისისაჭურველი. სხვა მათ კაცთ მისცა: მე ეს მეყოფაო.- რადგან მან ერთმან ამხანაგმან ამდენი სიკეთე უყო,რომ ენდო, ხელი გაუხსნა, გააყოფინა, ცოლი მისცა, ესმის სიკვდილ რასღა ემართლებოდა? კარგისათვისკარგი არაოდეს ქმნილა, რასაც შენ არა სტყუი დაახლა არ იგონებო!ლეონ უთხრა:- კარგი ჰქმენი, მას კაცსა მათზე ავის ქმნა დაუწუნე.ცოლი წაართვეს, გაძარცვეს, თავი დაიხელთა და ისმოკლა, ავად უქმნიაო. მე მასცა ვუძრახავ, უწინვერასათვის ასრე ღალფად დარჩა? თუცა უკანის არაექმნა რა, შენებრი კაცი იქმნებოდა109. დიდვაჭარი და მეფუნდუკე ბოლნისი - ადგილის სახელია; გზის გადასავალს - უღელტეხილზე, გზისთქვა ლეონ არაკი: გადასასვლელზე; ფუნდუკი - მგზავრთაბოლნისისა მთისა ძირსა, გზის გადასავალსა, ერთი სადგომი სახლი; ქარვასლა, სასტუმრო;კარგი ფუნდუკი აეშენათ, და მუნ ერთი მეფუნდუკე მეფუნდუკე - ფუნდუკის (სასტუმროს)იდგა. ასეთი კაცი იყო, რომე, რაც მგზავრი გაიარდა, პატრონი; ქერი - პურეული მცენარე.მას ღამეს სამადლოდ ასვის, აჭამის, ცხენის ქერი და აქვს ფხიანი თავთავი. იხმარებაბზე მისცის, ფასი არ აიღის, და მეორეს დღეს ცხოველების საჭმელად; ბზე - ყანისგაისტუმრის. (ნამჯის) ნალეწი ქარავანი - საპალნიანი საკიდარიერთი დიდი ქარავანი მოვიდა და დადგა. კარგა ცხოველები. უმეტესად აქლემებიდახვდა. მას ღამეს ასეთი თოვლი მოვიდა, მთა (აღმოსავლეთის ქვეყნების უდაბნოებსაშეიკრა: ვეღარ გარდავიდა და ვეღარც გამობრუნდა. და ველებში); მთა შეიკრა - გზა ჩაიკეტა;მას ზამთარს მას ფუნდუკში დარჩა. მან მეფუნდუკემ გაიწყვნენ - შეეწყვნენ ერთიმეორესარა რა დაახარჯვინა, სულ კაცთათვის დააქლემთათვის თავისი ხარჯი მისცა. გაიწყვნენ კეთროვანი - კეთრით, კანის მძიმედიდვაჭარი და მეფუნდუკე, და ჰკითხა: შვილი გადამდები და უკურნებელიგყავსო? სნეულებით,დაავადებული; გამოუტევამეფუნდუკემ უთხრა: არა მყავსო. თურე არ უჩენდა, - გამოუშვაკეთროვანი იყო და ამ ჩემს სტუმარს არ ეზიზღოსო,და ჩემი ლხინი აღარ იამებაო. მუნამდინ შვილი კარშიარ გამოუტევა, ვირე ვაჭარი არ წავიდა Page 137 სიბრძნე სიცრუსაგაზაფხული მოვიდა, მთა გაიხსნა. ეს დიდვაჭარი მთა გაიხსნა - გზა გაიხსნა, მიმოსვლაწავიდა, დია მადლიერი იყო და ნაცვალს პასუხსაც შესაძლებელი გახდასცდილობდა.მერმე მეფუნდუკემ შვილი გამოუშვა.შემოსწყრა შვილი და უთხრა: მე მაინც გძულვარ და შემოსწყრა - დაემდურა; გაუნაწყენდააქეთგან წავალო.გამოუდგა უკან ქარავანსა და მოეწია.ჰკითხა დიდვაჭარმან: ვინ ხარო? გონჯი - მეტისმეტად ულამაზო, მახინჯიმან უთხრა: მეფუნდუკის შვილი ვარ. შენ ამაზეუშვილობა გითხრა, ნახვას მოინდომებს, გონჯია,აღარა იამება რაო. ახლა მეც შემოვსწყერ და წამოველ,წავალ სადმე, ან ვიშველებ და ან დავიკარგებიო.მან დიდვაჭარმან ფიცი უთხრა: თუ რამ გეშველება,გიშველიო!წაიყვანა და წავიდა. ვერა ღონე დაუდვა - ვერაფერი გააწყო,მივიდა შინ. აქიმი მოაყვანინა, ვერა ღონე დაუდვა. ვერაფერს გახდა შეიბღალოს - დაისვაროსერთმან აქიმმან უთხრა: ერთს კაცს რომე ერთის მეტივაჟი არა ჰყვანდეს, ორის წლისა იყოს, ლამაზი, კარგი. ნაკეთარი - გაკეთებული, გაღებულიმამამან ნებით მისცეს, დაკლას, და მისი სისხლით სიკეთეშეიბღალოს, მით მორჩებაო!დაღონდა. ამას ვინ მისცემდა? თურე მასვე ვაჭარსა მარტვილი - ყრმა, ჭაბუკიჰყვანდა ამისთანა ვაჟი, მის მეტი არა ჰყვანდა რა.ასრე თქვა: თუ ეს ჩემი შვილი არ დავკლა, მაშ მამისაამის ნაკეთარი რით გადავიხადო?ცოლი სხვაგან გაიტყუა. დაკლა შვილი. სისხლითკეთროვანი შებღალა, და მაშინვე მას კაცს ხესავითქერქი გასძვრა და მორჩა. მკვდარი შვილი აკვანშიჩააწვინა და ზეწარი წაჰხურა. იქ იმ ვაჭრის ცოლსმუცელმან და ძუძუებმან ტკივილი და წვა დაუწყო,მოიჭრა. ქმარს უთხრა: ძუძუნი მეწვიან, მარტვილსთუ არა სჭირს რაო?ქმარმან უთხრა: რა სჭირს, კარგად სძინავსო.მივიდა, დედამ ძუძუ მისცა, მარტვილმან წოვადაუწყო. ამოიყვანა კარგად მყოფი, დედას სიცილიდა ფოფინი დაუწყო. ყელზე ოქროს სალტესავითაჩნდა რამე.ქმარს დაუძახა: ეს რა არისო?ქმარმან ღმერთს მადლი შესწირა და ცოლს ყოველი Page 138 სიბრძნე სიცრუსაყოფილი უთხრა.შენ რომ ამბობ, კარგისათვის კარგი არავის უქმნიაო,აჰა, ნაკეთარიც ნახე! რა გამოიმეტა წამლად დაღმერთმან რა წყალობა უყო? ავს კაცს ყოველი კაცითავისი მსგავსი ჰგონია, თვარა რა სიტყვაა.110. სამნი ბრმანი წავიდა სხვაგან სამწიროდ - წავიდა სხვა, უცხო ადგილებშითქვა რუქამ არაკი: ყარიბობისათვის, სახეტიალოდ;იყო ერთი გლახაკი ყრმა. წავიდა სხვაგან სამწიროდ. ფლური - ოქროს ფული = 6 ან 7,5 აბაზს;დაჰყო ერთი წელი. ცხრა ფლური მოიღვაწა. წლის მოიღვაწა - იშოვა, მოიპოვა; წლისგასრულებაზე წამოვიდა თვისსა თემსა. გასრულებაზე - წლის დასასრულს, წლის ბოლოსთვის.რა ქალაქს მოახლოვდა, მდინარე იყო და გაშიშვლდა,დაიბანა და ტანს ჩაიცვა. წამოვიდა, ფლურები თურემუნვე დარჩა.მოაგონდა ფლურები და აღარ აქვნდა. ღმერთსააღთქმა დაუდვა: თუ ჩემი ფლურები ვიპოვნე, ერთიშენს სახელზე გლახაკს მივსცეო.მივიდა, სადაც ტანი ებანა, მუნვე პოვა.წამოვიდა ქალაქად. ერთი უსინათლო გლახა პოვა,უთხრა თავისი ამბავი: ასე აღთქმა დამიც და აჰაფლურიო!იგი გლახა ორისავ თვალით ბრმა იყო. ასე უთხრა:რადგან ღვთისათვის შეგიწირავს, ცხრავე მომეც, მერომელიც მნებავს, გამოვარჩევო.დაენდო კაცი იგი, და ცხრავ მისცა. მან ბრმამ ცხრავჯიბეში ჩაიდვა. ამ კაცმან თხოვა დაუწყო.გლახამ ზახილი შექმნა: მიშველეთ, ეს კაცი რასმიპირობსო?მოწამე არა ჰყვანდა. წაართვა მან ბრმამან ფლურები.დაღონდა ის საბრალო კაცი, თან გაჰყვა: ამ ჩემფლურებს რას უზამსო?შევიდა ეს გლახა თავის სახლში, ერთი ქილა ამოიღო,სულ ფლური ედვა, ისიც ზედ დააყარა და უთხრა:ჩემო ხუთასო ფლურო, ეს ცხრაც შემოგმატეო!სამჯერ შეაგდო ქილა და დაიჭირა. მეოთხედ რა Page 139 სიბრძნე სიცრუსაშეაგდო, მან კაცმან ჰაერში ხელი მოჰკრა დადაუმალა. ეძება ბევრი, მაგრამ სადღა ჰპოვებდა?გამოვიდა და დაიწყო ტირილი.მოვიდა სხვა უსინათლო გლახაკი და უთხრა: რაგატირებსო? უამბო მის ამბავი: ასე, ხუთასი ფლურიდავკარგეო!მან მეორე ბრმამ უთხრა: აგრე უნდა ფლურის ძეს - დევს, არის.შენახვაო! ამ ჩემს მრუდს ჯოხში შვიდასი ფლურიძეს, სადაც დავაგდებ, ვინც აიღებს, მევე მომიტანსო! ეს საქმე სამეფოდ გახდა - ეს საქმე მეფის გასარჩევი და გადასაწყვეტიუწინდელმა ბრმამ სთხოვა: მაჩვენეო! შეიქნა.რო მიაძლია, ეს საბრალო კაცი იქივ იდგა, მანგამოართვა. რა დაგვიანდა, თხოვა დაუწყო.მან უთხრა: არ მოგიციაო. ამაში შუღლი გამოერიათორთავ ბრმათა.ამ ჩხუბზე ერთი სხვა უსინათლო ბრმა მოვიდა,ჰკითხა: რა გაშუღლებსთო?მან მისი ქილისა უთხრა და მან მისი ჯოხის ამბავი.მან მესამემ ბრმამ უთხრა: ვაი თქვენს ჭკუასა, რაკარგა შეგინახავსთ ფლურებიო! ამ ჩემს ძველს ჩოხაშიათასი ფლური ძეს, სადაც გავაგდებ, მევე მომცემენო.საბრალო იგი კაცი მუნვე დგა. ესმოდა, წავიდა,თაფლი იყიდა და ჩოხაზე შესცხო. ფუტკარი დაეხვია.ბრმამ ჩოხა გაიხადა. ისიც მან საბრალო კაცმან წაიღო.შექმნეს ამ სამთავ ბრმათ ყვირილი და ტირილი. ესსაქმე სამეფოდ გახდა.მეფემ კაცი დააძახა: ვინც ჰქმენით, მოდით, მემიამბეთ, თვარა სულ ამოგწყვეტთო!იგი საბრალო კაცი შეშინდა. მივიდა და ყველაყამოახსენა: ესრე კარგი ვუყავ და სიკეთის პასუხი ესმიყოო.მას საბრალო კაცს მეფემ ესრე უბრძანა: რადგანკარგისათვის კარგი არავის უქმნია, ას-ასი ფლურიშენს სამლოცველოდ მიეც და სხვა შენი იყოსო.უთხრა ლეონ: Page 140 სიბრძნე სიცრუსაეგ კარგისათვის ავი პასუხი არ არის. მას საბრალოსკაცსა ღვთის აღთქმა გარდაუხდია, ბრმადაჰხარბებია, სამთავ უსამართლოებით ნაშოვნიჰქონიათ და ღმერთს სულ იმ საბრალოსთვის მიუცია.111. მაგისტროსი კეისრისა მაგისტროსი - აქ: მოძღვარი, ოსტატი პაშტა - საკმაოდ დიდი, საკმაოდ ბევრითქვა ლეონ არაკი:იყო მაგისტროსი ერთი, დია კარგი და სახელოვანიჭაბუკი, ყმა კეისრისა. და გაგზავნა კეისარმანმოციქულად საფრანგეთს. დია ქველის მოქმედი კაციიყო, უფროსად ფარულად იქმოდის.წავიდა. რა გზა განვლო, ნახა, ერთს ადგილს ერთიშიშველი მკვდარი კაცი გდია. წავლო პაშტა ადგილი,მოსამსახურეთ უთხრა: თქვენ წადით, მე ნუ მელითო!რა ისინი გაიცალა, დაბრუნდა, ტანს გაიხადა, ორიპერანგი ეცვა, ერთი მას მკვდარს წახურა. ჩაიცვააგრევ და მსახურთ მოეწია.მივიდა ქალაქსა ერთსა. ნახა, ფოლორცში მწვირედგას და შიგ საპყარი გლახა ეგდო. არცავინ ამომყვანიპყვანდა და არცავინ მიმცემი რისამე. თვითმაგისტროსი ჩამოხდა სახედრით და ამოიყვანასაპყარი, ხმელზე დასვა და ერთი ფლურიც მისცა.წავიდა საფრანგეთს, ჩაჯდა ნავში, ზღვა აუღელდა,ნავი დაემსხვრა და მაგისტროსი უფსკრულშიდაინთქა.მოუხდა კაცი ერთი, მოჰკრა ხელი და ხმელზეგამოიყვანა და უთხრა მაგისტროსს: მე ის გლახა ვარ,შენ რომ წუმპით ამომიყვანე; მე მის მაგიერ ესმიქნიაო!წავიდა საფრანგეთს, ყოველი კეისრის ბრძანებულიგაასრულა, მობრუნდა, მოვიდა კონსტანტინეპოლედ.მოედანზე ცხენი გამოაჭენა, წაექცა, წვივი სრულებითდაილეწა. გამოვარდა მეფე და სრული ჯარი. აიყვანესმაგისტროსი, შეიყვანეს, დააწვინეს, მკურნალნიდააყენეს. ვერა უწამლეს რა.მაგისტროსს ერთი გულითადი მონა ჰყვა, სულსაწოლს უწვის, იგი შეუყენა დასტაქართა: ჩემთვისრას იტყვიანო? დასტაქარნი გავიდენ, მონა გაჰყვა,დასტაქართ თქვეს: ხვალ მოვიდეთ, თუ მუხლშიმოგვაჭრევინოს, უწამლოთ, და კიდეც მორჩება, თვარა Page 141 სიბრძნე სიცრუსამოკვდება და ხელს ნუ მივყოფთო!მივიდა მონა და ყველა უამბო.რა მაგისტროს მოისმინა, ასე თქვა: მე ცალფეხსსიცოცხლეს, მოვკვდე, დია მიჯობსო!მრავალი იტირა და მიეძინა. და მონა იგი ფერხთითუწვა.შუაღამისას შემოვიდა კაცი ერთის სარკმლიდგან,თეთრი პერანგი ემოსა, დაჯდა. მაგისტროს მოიკითხადა ფერხის ამბავი ჰკითსა. მერმე უთხრა: მაჩვენეფერხი, რა რიგად გაქვსო?გაუხსნა და უბეთა ერთი მოთხე ედვა, ამოიღო. მასშიგან წამალი რამ იდვა, ამოიღო, თითი დააწო დაფერხი დაუზილა. უთხრა: გაიძარო! არ მოეხსნა დაგააძვრევინა. ფერხი კარგა გაიძრა.მეორედ კიდევ წასცხო წამალი და უთხრა: ადეგ,მამეყრდენო! მაგისტროს კიდევ უარი თქვა და არმოეხსნა, აღადგინა და მიიყრდნა.დააწვინა და მესამეც წასცხო და უთხრა: აღდეგ,წარვლე, მორჩიო!წარვლო, მთელი კაცი შეიქმნა. უთხრა: მე იგიმკვდარი ვარ, შენ რომ გზაზე მნახე და პერანგიწამხურეო. მე მის სიკეთის პასუხი ეს მიქნიაო!- აწ, ძმაო რუქავ, დიდმან იცის და მცირემანკარგისათვის კარგი პასუხი. გლახაკმან და ვაჭარმან,მკვდარმან და საპყარმან ესე ქმნა და შენ რად იტყვიკარგისათვის ავსა და მაგიერის უქმნელობასა?112. მეფე ანაკოფიისა ანაკოფია - ძვ. ქალაქი აფხაზეთშითქვა რუქამ არაკი:მეფე იყო ანაკოფიისა. მრავალი ერი მონებდა დაყოველი კაცი უყვარდა. ერთგულისას ამას იტყოდის:რა გინდ ბევრი ვაწყინო, ისევ ერთგული ბუნება აქვსდა არ დამთმობსო და ორგულს ეგოდენს წყალობასვუზამ, გავიერთგულოო.გამოხდა ხანი. ორგული არ გაუერთგულდა დაერთგულიც გაუორგულდა. მტერნი აუჩნდნენ. მეფე Page 142 სიბრძნე სიცრუსასამკვიდროზე ვეღარ დადგა და სხვას თემსივლტოდა. თან ორივ გარდაჰყვა: ერთგულიცა დაორგულიცა.რა დიდად გასჭირდა ხანთ სიგრძისაგან, თუ რამორგულს უბრძანის სამსასური, აყვედრის: რამეწყალობება? სახლი გაუშვი, მამული და შენგახლავარ. აწ კიდევ აქა-იქ ტანტალს არ მაჯერებო!რა ერთგულს უბრძანის, უთქმელად ჰყვის.გამოხდა ხანი და უფრორე გაუძნელდა საქმე.რა აღარას ხსნა იყო, მოახსენა ერთგულმან:გარდმოვარდნილხარ და საგანძური დაგლევია,აღარა გეშოვება რა. მე გამყიდე და ჩემის ფასითსხვანი დაარჩინე!შეწუხდა მეფე და არა ქმნა ენება. მაგრა ღონე აღარიყო. გაყიდა ერთგული და მისი ფასი იხმარა. მანერთგულმან, რა თავი გაიყიდა და გაჰშორდა,გამოიპარა და პატრონთან მოვიდა. რამდენჯერგაუჭირდის, თავი გაიყიდის და გამოიპარის დაპატრონთან მოვიდის.ჟამთა ვითარებით, მეფე იგი მუნვე მამულსა თვისსა დაძაბუნება - დაუძლურება, დასუსტებამოვიდა და გამეფდა. მას ერთგულის ნამსახურსაღარა პატივი მისცა და მისი მამულიც მიუღო, დაორგულს ბევრი შეჰმატა, რომ ეს მხნე და გამძრავიკაციაო, და შენ უღონო და გულდედალი კაცი ხარო!- ამით სცან, რომ კარგისათვის კარგი არავის უქმნიაო.უთხრა ლეონ რუქას:- რამცაღა გითხარ, ესრეთ შმაგხარ, მეფეს პირისპირეტყვი: კარგისათვის კარგი არ ძალგიც და ავისათვისავიო. მე შენ დღეის წაღმა აღარას გეუბნები, თავმანმეფისამან!მან სიტყვის მდინარემან, ამბავტკბილმან,ენამრავალმან ვაზირმა სედრაქ დაუწყო წვრთნარუქასა და ეტყოდა:- რუქავ, მე რა ამაღლებულისა და ღრუბელთაუმაღლესისა ხელმწიფისა საფარველს ქვეშეშემოვსულვარ და შენ შემისწავლიხარ, ძმასა დაშვილსა ორსავ მირჩევნიხარ და არცა შენგან უკეთესი Page 143 სიბრძნე სიცრუსამეგობარი მყოლია. ამას გეტყვი და გასწავლი: რა კაციკაცს გაუმტერდება, სიქიშპე ვეღარას დაანახვებს,თვარა შენგან მართებული არ არის. რასაც კაცისათვისავი და ბოროტის მთქმელი იყო, ყოველს კაცსასიყვარულს უნდა აჩვენებდე, თვარა, რა გაუმტერდედა ვეღარ შეიძლო, დაძაბუნდები.თათვალიარის ინდოეთს მფრინველი ერთი, რომელსათათვალს უხმობენ, მიმინოს უფროა და მფრინველსნადირობს, თუცა მოუხდა. რასაც დღეს მფრინველივერ ინადირა, მივა და გუშინდელს ნაჭამს ძვალსმონახავს, დაჯდება და თითო-თითო ძვალს აიღებსნისკარტითა და უკანით შეიყოფს. თუ სრულიადდაეტია, მერმე ჩანთქამს. იცის რომე მოვიდნობო დაგანსავალითაცა გავაო. და თუცა არ დაეტია, აგრევედასდებს, რომ ვერ მოვიდნობო, და არცა ხელჰყოფსჭამად.- თუცა მფრინველს ეგოდენი გონი აქვს, წინასწარგამოიკითხავს საქმესა, შენ ხომ კაცი ხარ და მეფის წინაღზრდილი, რად იქმ უგვანსა, რად არ დაადუმებცუდის საუბრისაგან ენასა.კარგი ამხანაგი ადვილად არ იშოვების, გზაზედცუდად არ იპოვების, იაფად ვერავინ იყიდის.ამხანაგი ციხე წყლიანია, ზღუდე მაღალია, სიმაგრედაურღვეველია.ამხანაგი ლხინი ფრიადია, სიხარულთაგამამდიდრებელია, სუფრათა შემამკობელია.ამხანაგი გულთა ნათელია, თვალთა ჩინია, მკლავთაძალია და ზურგთა მომბმელია.ამხანაგი მტერთათვის მაზიანებელია,მოყვარეთათვის საიმედოვნეა, უცხოს თანაგამოსაჩენია და მეცნიერსა თანა მოსამსახურეა.ამხანაგი მარტოსათვის ხმის გამცემია, ჯართათვისმარგებელია და ცოტას კაცთა შემაქცეველია.ამხანაგი ჭირში მომხმარია, სნეულებაში მკურნალია,სიკვდილში თავის წამგებია.ამხანაგის უკეთესსა შენ რას იშოვნი? რად გძულან, Page 144 სიბრძნე სიცრუსარად ეშუღვლი, რად ეკამათები? მე მრავალი კარგიკაცი მინახავს, მამაშვილობასა და ძმობას გაჰყროდესდა ამხანაგს შესწყობოდეს.ამხანაგში თუ არ სიყვარული, საქიშპარი არა არის რა.113. სალამანდრა სალამანდარი (სალამანდრა) - კუდიანი წყალ-ხმელეთა ცხოველი, რომელიცუთხრა რუქამ არაკი: გარეგნულად რამდენადმე ხვლიკსინდოეთს არის სულიერი ერთი, რომელსა მიემსგავსებასალამანდრას ეძახიან. სადაც სააგურე ენთება, ანაბანოს სახმილი, ან საკირე, მას ცეცხლში იქმნება დამუნ იპოვების. რა ცეცხლი მოაკლდება, მაშინვემოკვდება მეტის სიგრილისაგან. ცეცხლის სიცხეარჩენს.მუნებური მეფე მის ტყავს შეიმოსს სიგრილისათვის.მას ეგეთი აგებულება აქვს, რომე ცეცხლი თუმოაკლდა, მოკვდება და სხვას სულიერს, თუ ცეცხლიმიეხლო, დასწვავს.რა რიგადაც სხვადასხვა რიგი აგებულობის პატრონიმფრინველია, აგრევ სხვადასხვა რიგისა კაცია.შენ მაგ ბუნების პატრონი ხარ, რომე ყოველი კაციგიყვარს და მე ყოველნი მძულან. მე კი არავინ მძულს,მაგრამ მე ყველას ამაზე ვძულვარ, მეფის ერთგულივარ. მე ამის მეტი არავინ ვიცი და არცავის ვეფერები,ვირემ მეფე ცოცხალია, არცავინ მინდა. თქვენყველაყანი სხვასა დაეკვრით და სხვას პირს ჰკრავთ,თვარა მე ვისზე რა დანაშაული მაქვს, რაც ცუდად არამიმტერდით.114. სამნი ამხანაგნითქვა რუქამ არაკი:იყვნენ სამნი ამხანაგნი. ერთი დია კარგი და ბატონისერთგული და ყოვლის კაცის შეუცოდარი, მართალიდა მართლის მთქმელი იყო და ორნი მტყუარნი დაორგულნი.იგი ორნი ამხანაგნი ორგულებაზე აწვევდენ მასერთსა, და იგი ერთი ეტყოდა: ნუ, ძმანო, არა სჯობს.პატრონისა ორგული ღმერთსაც სძულს და კაცსაცა,და ნუ ბოროტებთო! Page 145 სიბრძნე სიცრუსაიგინი გაუმტერდენ და პატრონთან შესმენას ეცადენ.არ შეიბეზღა და ღამე ბაგირი წაუჭირეს და დააშთვეს.- თქვენც აგრე მიპირობთ, განა ვერა ვხედავ? ამხანაგსრომ მიქებ, ამხანაგი ესეთი მინდა, ჩემის ნებისა დაჩემთვის კარგის მოქმედი, კეთილისმყოფელი,უზიანო, მეფესთან კადნიერად სიკეთის მოქენე, არამაოხარი, ქიშპი, მტერი და წახდენის მცდელი.ღმერთმან ეგეთი ამხანაგი თქვენ მოგცეს, თქვენ მეამხანაგები მყავხართ, ან როგორსაც ამხანაგობასმიპირობთ!115. გლახაკი და ქილა ერბო კერატი - დაუკოდავი ღორითქვა ვაზირმან არაკი: განზრახული გაათაო - განზრახულიერთი გლახაკი კაცი მივიდოდა გზასა ზედა და ერთი შეასრულოქილა ერბო ჰპოვა. აიღო ქილა, საკიდარში ჯოხიგაუყარა და მხარზე შეიდვა. დაიწყო გზა-გზა სლვადა გულთა ამასა უბნობდა:- აწ გამდიდრება მოინდომა ღმერთმან ჩემი. ჩავალქალაქად და ერბოს ნახევარ მარჩილად გავყიდი; მითთორმეტს ქათმის სამამლე წიწილებს ვიყიდი,მოვიყვან, დავზრდი, დავყვერავ, დავასუქებ დათითოს თითო აბაზად დავყიდი. მერმე მით საეშვეგოჭებს ვიყიდი, დავასუქებ, დავაკერატებ და ორ-ორმარჩილად დავყიდი. მერმე მით სახარე ხბორებსვიყიდი, დავზრდი, მოვხნავ, მოვთესავ დააშენებული შევიქმნები.და ამ გულისთქმაში შეშა აუდვა და ქალაქსგასასყიდლად წამოიღო.ერთი ხიდი დახვდა. თქვა მან კაცმან: აქ ხარი არგაიარს, ხმა გავცეო. შესძახა: ჰარიო!დაუქნია ჯოხი, ერბოს ქოთანი ხიდზე დაჰკრა,ქოთანი გატეხა, ერბო დაიქცა. მისის გულისთქმითგამდიდრება წუთზე წაუხდა.- შენც შენის გონებით ბევრს რასმე ზრახავ დაგამდიდრდები, მაგრამ ასეთი რამ გაგიზრახავს, რომეღვთის ძალით შენს თავსაც მოჰშლი, არამც თუგანზრახული გაათაო.Page 146 სიბრძნე სიცრუსა116. ორი დავრიში და შაჰიუთხრა რუქამ პასუხად არაკი:ორი დავრიში მოვიდა ისპაანს. ერთი სადგომს დადგადა ერთი ისპაანის შაჰთან მივიდა.ჰკითხა შაჰმან: მრავალი თემი მოგივლია, რა უფროუცხო გინახავსო?მან დავრიშმან მოახსენა:- მრავალი უცხო მინახავს, მაგრამ ძოღან ღამ აქსაკვირველი რამ უცხო ვნახე, არას ადგილს არმინახავსო. რა შუაღამე შეიქმნა, მოვიდა ერთი ასეთიმფრინველი: ერთი ფუნდუკი მისის კაცებითა,აქლემებითა, ადგილითა, სახლებითა, გალავანითა,სრულობით აიტაცა და წაიღო.გაწყრა შაჰი და გააძო: ასეთი ტყუვილი რასათქმელია, ფუნდუკი და მისი გარეშემომფრინველმან აიტაცა და წაიღოო!მოვიდა გაწბილებული დავრიში და ამხანაგს ყოველიუთხრა. აგინა ამხანაგმან და ეგრე უთხრა: საშოვარსმოველოდი და შენ მაგისთანა ტყუვილითგამოძებული მოხვალო! ფუნდუკის აღება რამგათქმევინაო? ან აქლემის ატაცებას იტყოდი, ანცხენისასაო.მერმე მან დავრიშმან თქვა: წავიდე ამ ჩემს ამხანაგსტყუვილი გაუმართლოო. მივიდა. შაჰმან დავრიშინახა, ჰკითხა: მრავალი თემი გინახავს და რა უფროუცხო გინახავაო?მან დავრიშმან მოახსენა: ბევრი რამ უცხო მინახავსდა გუშინ წინ რომ აქ უცხო ვნახე, მისთანა არამინახავს რაო. რა მამლის ყივილი შეიქმნა, ჰაერითგანხან აქლემის თავი ჩამოვარდა, ხან ფერხი, ხან ცხენისნაწყვეტი, ხან აგურის ნატეხი, ხან ალიზის ნალეწი.გათენებამდის ძილი არ მომსვლიაო.შაჰს გაუკვირდა და თქვა: თურე იგი გუშინდელიდავრიში მართალს უბნობდა, და ცუდად გავაძეო.მრავალი მისცა და ის ტყუილიც დაუჯერა.- თქვენც სამთავ პირი შეგიკრავსთ და რომელიც Page 147 სიბრძნე სიცრუსატყუვილს იტყვით, მეორეს ასეთს სიტყვასმოახსენებთ, რომ მეფეს დააჯერებთ და მე კიწამახდენთ.117. გლეხი და სამი გველითქვა ლეონ არაკი:ერთი კაცი ყანას მკიდა. ნახა, ორი გველი თამაშობდა.ერთმან გველმან მეორე დააწვინა, გარეშემო თვითწრე შემოავლო და წავიდა.მივიდა ერთი სხვა გველი. დაინახა, წრეს შიგნითერთი გველი წევს, წრე აღარ შეშალა, შეიკუნჩხა,შეხლტა, წრეში ჩახლტა, გველი მოკლა და ისევგადახლტა და წავიდა.მოვიდა მეორე იგი გველი. ნახა, თავისი ტოლიმოკლულია. მას კაცსა ცხენისათვის ალერდიდაეთიბა, ხორომად შეეკრა. მას შიგ შეძვრა დადაიმალა. მან კაცმან რა მუშაობა გაათავა, თივააიკიდა, შინ წაიღო. მას ღამე გველი გამოძვრა და სულჯამჭურჭელი დაუშხამა და თივაშივე დაიმალა.მეორეს დღეს მან კაცმან მათ გველთ ამბავი ცოლსუამბო. რა გველმან მის კაცის უბრალობა შეიგნა,გამოძვრა და, რაც ჭურჭელი გესლით დაეშხამა, სულჩამოყარა და დაამტვრია და კარი გაიარა.შეიგნეს მათ ცოლ-ქმართა, რომ გველი თანმოჰყოლოდა და ახლა უბრალობისათვის ჭურჭლისდაშხამაც აცნობა და წავიდა.- ძმაო რუქავ! დია კაი კაცი ხარ და ამას იქმოდე:უბრალოსას, თუ გველი ცდილობს, არა აწყინოს რა,შენ ხომ ადამის ტომი ხარ. ჩვენ შენთან შეცოდება არაგვიცს რა, და ნურც ეგრე გესლით გვშხამავ, თვარაუბრალოს ღმერთი არ მოიძულებს და არც შენისგულისას უზამს.118. სამნი ძმანითქვა რუქამ არაკი:სამნი ძმანი იყვნენ. ორნი ბოროტნი და ხარბნი დაერთი მართალი და ღვთისმოსავი. გაიყარნენ. ავნიძმანი ერთგან დადგნენ და კარგი ძმა ცალკერძ გააძეს. Page 148 სიბრძნე სიცრუსაწავიდა კარგი ძმა, ნახა ერთს ალაგს ერთი დიდი ქილაფლური. ერთპირობით ვერ ზიდა. წამოვიდა შინ. მასღამესა ცოლს უთხრა: ამა და ამ ალაგს ქილით ფლურივნახე და ხვალ წავალ, სახედარს წავიყვან დამოვიტანო.თურე ძმანი ერდოდამ უმზერდენ, დახარბდენ. მასვეღამეს წავიდენ, ხვალ ჩვენმან ძმამ არ დაგვასწრასო.მივიდენ, ლამპარი აანთეს, ნახეს, ქილა სრულობითგველითა და ღრიანკლით სავსე ეჩვენათ.მათ ძმათა ესრე თქვეს: ჩვენმან ძმამ გვიღალატა. ესუნდოდა ჩვენთვის ესმენინა, მოვსრულვიყავით,დაგვენახა და ეკბინათ, თვარა რა ჩვენს მზერაში თქვაიგი ამბავიო.პირს მაგრა მოჰკრეს ორთავ ძმათ, აიკიდეს, ესრეთთქვეს: მას ჩვენს ძმას ჩვენი სიკვდილი უნდოდა, დაჩვენ ცოლ-შვილით დავხოცოთო.წაიღეს ქილა და ბანიდამ ჩაუგდეს. თქვეს: ქილაშეიმუსვრის, გველი და ღრიანკალი სახლს მოიცავსდა ყველაყას დახოცსო.მეორეს დღეს გაეღვიძა მას მართალს ძმას, ნახა,გუშინდელი ფლურები სახლში უყრია. მათ ძმათ მისიწახდენა მოინდომეს, მაგრამ ღმერთმან ფლურები შინგაურჯელად მიუტანა.- თქვენც ჩემსა ამ რიგად რასმე სცდილობთ, მაგრამღმერთი თქვენის ნებისას არ მიზამს, იცოდეთ!119. გრძნეული ცოლის პატრონი ფლიდი - მლიქვნელი, ცბიერი, გაიძვერა, გაქნილითქვა ჯუმბერ არაკი:იყო ისპაანს ერთი საბრალო კაცი. და ჰყვა ცოლიერთი, ფლიდი და გრძნეული, რომე იმისთანა არიქმნებოდა. ქმარსა სხვა რიგად ახედებდა.მუდამისად ყურანს იკითხვიდა, დღეში ხუთსლოცვას არ აკლებდა, ნასვამის წყლით ხელს არდაიბანდა, სულიერობას ჩემულობდა.თქვა მან კაცმან: რადგან ცოლი ასეთი მლოცავი მივის,მეცა ქაბას წავალ და ორნივ დაუცადებლადსამოთხეში შევალთო.Page 149 სიბრძნე სიცრუსაერთს დღეს ქარავანი გადგა ბაღდადისაკენ და კაცითან გაჰყვა. ქალაქს გარეთ ქარავანი ახლოს დადგა დამან კაცმან ესრე თქვა: რადგან ესრეთ ახლოს დგანან,ამას ღამეს შინ მივალ და დილას ადრიან ამათმოვუსწრობო.მის ცოლს ქმარი მისი წასული ეგონა. თავისისატრფიალო კაცი ეწვივა და ლხინად დაჯდა. ღვინოსსმიდენ. კაცი იგი ღამე კარს მიადგა. ნახა დაფის ცემა,როკვა და სიმღერა იყო. მან კაცმან უჩუმრადვე გაიარადა ასრე წავიდა, მათ ვერა გრძნეს რა მისი მოსვლა დაწასვლა, და ქარავანსავე მიეწია და წაჰყვა.წავიდნენ ბაღდადად. და მუნ მერწყულად დადგა.დღივ და ღამივ წყალსა ზიდევდა, და მით ფულსშოობდა და იზრდებოდა. ბაღდადის ქალაქში ასეთიქურდობა შეიქმნა, სახლი დაუთხრელი არ დარჩა.აოხრდა ქალაქი იგი. შეიქმნა ჩივილი.იწყინა ხალიფამ და შეიპყრა ბაზრის მცველნი დაუბრძანა: თუცა მპარავნი არ მიპოვნოთ, ვფიცავ თავსაჩემსა, მუცლებს დაგიპობ ყოველთაო!წავიდნენ კაცნი იგი და ესე ღონე მოიპოვეს: იგიისპაანელი კაცი შეიპყრეს.კაცმან ჰკითხა: რად შემიპყართ, რა შეგცოდეთო?მათ უთხრეს: ამ ქალაქის განძი სრულობით მოიპარესდა შენ უნდა მოგკლათ, მპარავი შენ ხარო.მან კაცმან ვედრება დაუწყო: ერთა კვირა მაცალეთ,თუცა ქურდი ვერ ვიპოვნო, მაშინ მომკალითო.მათ თავდები სთხოვეს. მას ვინ უთავდებებდა?ღმერთი მისცა თავდებად და წავიდა. ორი-სამი დღეიარა. ნახა მათი სჯულის თავი, რომელსაც სადრსეძახიან, მოვიდოდა, წინარე ორნი კაცნი მოვიდოდენ,ცოცხით გზას მოჰგვიდენ.იკითხა მან კაცმან: ვინ არის კაცი ესე, ანუ გზასრისათვის მოჰგვიანო?უთხრეს: ამ ქვეყნის რჯულის თავია, ესეთი ღირსი დაწმიდა არის, რომ ამისის ლოცვით დგას ეს თემი დაწვიმაც და მოსავალიც ამისის ლოცვით მოვაო.თქვა მერწყულმან კაცმან: აჰა ამ ქალაქის მომთხრელი Page 150