moswavlis biblioTeka afrikuli zRaprebi ilustratori maia baTumaSvili
Sinaarsi hotentotebis zRaprebi leopardi da tura. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 suto-CvanTa zRaprebi antilopa da ku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 maimuni, piToni da kurdReli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 tura da ku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 moCuanas anderZi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 iorubaTa zRaprebi xarbi qali. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 tela da ku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 dagomelebis zRaprebi mze da mTvare. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 25 eveTa zRaprebi ratom aRar cxovrobs mavu adamianebTan. . . . . . . . . . . . . 28 ratom cxovrobs maimuni xeze. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 akanebis zRaprebi sixarbes sibriyve mosdevs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 Wkviani tura . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 tyuili laxvarze uaresia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 vin ufro Ronieria . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
Wkviani mamali. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 rogor moatyua miwis kurdRelma lomi. . . . . . . . . . . . . . . 45 suleli qaTami. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48 rogor gaCnda spilo. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 ratom debs qaTami kvercxs. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51 ori Rataki. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 keTili da Zunwi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 uWkuo biWi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56 masaebis zRaprebi vis ekuTvnis patara siraqlemebi?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 muxluxi da gareuli mxecebi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64 fulbeebis zRaprebi rogor moatyua melam afTari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68 briyvi afTari. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 suahilebis zRaprebi katis ambavi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71 eTiopiis xalxTa zRaprebi codvili viri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74 jiuti coli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 adi-nifaseli gmiri. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80 lomisa da kurdRlis nadiroba . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84 RmerTo, dagvifare!. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89 lambTa zRaprebi uWkuo qmari . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 ori briyvi. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
bauleTa zRaprebi ratom icvlis qameleoni fers. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 ratom aris zogi ZaRli Sinauri, zogi ki – gareuli. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 rogor daRupa oboba Tavisive eSmakobam. . . . . . . . . . . . . 98 rogor gareka patara biWma nadiri tyeSi. . . . . . . . . . . 103 kanurTa zRaprebi rogor miecaT cxovelebs Wkua-goneba. . . . . . . . . . . . . . 107
hotentotebis zRaprebi leopardi da tura n adirobidan dabrunebulma leopardma kraa- lis* axlos cxvars mohkra Tvali. leopards winaT arasodes enaxa aseTi mxeci. SeSinebuli mivida cxvarTan da gaubedavad hkiTxa: – gamarjoba, megobaro, ra gqvia? cxvarma fexebi daabakuna, daibRavla da upasuxa: – me cxvari var, Sen viRa xar? – me – leopardi. kidev ufro SeeSinda leopards da ukanmouxe- davad mokurcxla. gzad turas gadaeyara da mouyva, ra saSiSi mxecic naxa. turas gaecina: – oi, Se briyvo, Sena! kargi gemrieli lukma *kraali – aq: qoxi. saerTod, patriarqaluri ojaxisaTvis calke SemozRuduli kar-midamo, sacxovrebeli adgili. sacxovrebeli qoxebi kraalis ganapiras wred aris gaSenebuli, SuaSi ki datovebulia saqonlis Sesareki moedani. 7
gagiSvia xelidan. modi, xval erTad vewvioT im Sens cxvars da SevaxramunoT. leopardi da tura meore dRes marTlac wa vidnen cxvris mosaZebnad. male miuaxlovdnen kraals. cxvari mindorSi wasasvlelad emzade- boda. uceb borcvze leopardsa da turas mohkra Tvali da colisken gaiqca bRaviliT: – leopardi da tura aqeT modian, axla ki dad- ga Cveni aRsasrulis dRe. – nu geSinia, Cveni Svili xelSi aiyvane da Se sagebeblad gaswi. miuaxlovdebi Tu ara, bavSvs uCqmite da aatire, rom leopardsa da turas mSieri egonos,– daariga colma. cxvarma daujera cols. aiyvana kravi da leop- ardsa da turas Seegeba. leopardma cxvar i rom dainaxa, SeSinda da ukan gabruneba scada, magram turas leopardi tyavis TokiT hyavda gamobmuli. am dros cxvarmac uCqmita kravs da aabRavla, Tan turas gasZaxa: – turav, ra kargi qeni, leopardi rom mo- miyvane, Cemi Svili mSieria da Wamas mTxovs. am sityvebis gagonebaze leopardma erT i sazarlad daiRriala da mokurcxla; Tavpirismt- vreviT gadarboda borcvebsa da gorakebze. bolos, rogorc iqna, mivida Sin da Tan TokiT gamobmuli mkvdari turac miaTria. 8
9
suto-CvanTa zRaprebi (bantus xalxi) antilopa da ku e rTxel antilopa kus Sexvda da daitrabaxa, Zalian swrafad davrbivaro. mere hkiTxa: – Sena, Sen Tu SegiZlia sirbili? – SemiZlia, – upasuxa kum, – me Senze ufro swrafi sirbili vici. antilopas gaecina: – kargi, Tu asea, modi, SevejibroT! ku daeTanxma. meore dRes, dilaadrian mividnen daniSnul adgilze. – aba, gaviqceT, – Tqva antilopam. rac Zali da Rone hqonda mokurcxla da ku ukan moitova. cota xnis Semdeg SeCerda da daiZaxa: – ei, Zmobilo, sada xar? – aqa var! – upasuxa kum. gaukvirda antilopas da ufro swrafad gaiqca. 10
11
male isev gaCerda da daiZaxa, Zmobilo, sada xaro! – aqa var! – isev moesma pasuxi. wamdauwum Cerdeboda antilopa da ekiTx eboda kus, sada xaro! kuc yovelTvis pasuxobda, aqa varo! bolos antilopam miaRwia daniSnul adgils da ras xedavs: ku ukve iq zis da elodeba. – me ukve didi xania, gelodebi, – Tqva man, – rogorc xedav, me gajobe. es ki imitom moxda, rom kum moatyua antilopa. winaRamiT Sekriba mTeli Tavisi naTesaoba da daavala, mwkrivad Camsxdariyvnen balax ebSi im gzis gaswvriv, romelic antilopas unda gaer- bina. ramdenjerac antilopa gaCerdeboda da gasZaxebda kus, – sada xaro, – imdenjer balaxebSi Camaluli romelime ku gamoepasuxeboda. swored mas Semdegaa, rom amboben: swrafad morbenal fexebs, Wkviani Tavi sjobso. 12