საბავშვო ლექსები – ნოდარ დუმბაძე

არწივის ბრძანება 

სულით, ხორცით და ბუმბულით
პოეტი იყო ბულბული.
გადაეკიდა წეროო,
ლექსი მე უნდა ვწეროო.
ეს რომ გაიგო ვარდმაო,
გადაიყოლა დარდმაო.
ეს რომ შეიტყო არწივმა,
თვალთაგან რისხვა აწვიმა
ბრძანა: - მომგვარეთ სულელი,
ვარდს დაუბრუნოს სურნელი,
თან გადაეცით წეროსა,
არც წეროს, არც იმღეროსა,
თორემ ფრთასა და ბუმბულსა
გავაცლი ღერო-ღეროსა,
წერომ ბაყაყებს მიხედოს,
ლექსი ბულბულმა წეროსა.

ბუა

ბებომ იმდენი მაშინა,
- მოვა და შეგჭამს ბუაო,
მე მგონი თვითონ შეშინდა
და წნევამ გააბრუაო.
ნუ გეშინია, ბებიკო,
მაგას ვასწავლი ჭკუასა
და შენი შეშინებისთვის,
მე თვითონ შევჭამ ბუასა.

გუგულის საყვედური

დათუნიას მოსაწვევი ბარათი

სათაფლიას უსიერში
ყველას, ყველას გელით,
ხვალ ჯვარს იწერს ჩემი ბიჭი,
საამაყო ბელი.
ფიჭვნარში მაქვს გამართული
მამული და სახლი,
სავსე პანტით, კურკანტელით,
წაბლითა და თაფლით.
ქორწილი მაქვს არნახული,
სმით და ჭამით, დაღლით,
ოღონდ არ წამოიყვანოთ
მონადირე ძაღლი,
ოღონდ არ წამოიყვანოთ
ტყეში სტუმრად ფუტკარი,
და თუ მოვა, ის ნესტარი
შინ დატოვოს, უთხარით.
ოღონდ არ წამოიყვანოთ
მონადირე სოფლის,
და თუ მაინც არ დაიშლის,
შინ დატოვოს თოფი.
თქვენი კარგად ყოფნის მეტი
არაფერი მინდა,
ერთხელ მაინც ვიქეიფოთ
უჩხუბრად და მშვიდად.
ჩემს სასახლეს უღრან ტყეში
არ აწვიმს, არ ათოვს,
თუ მეწვევით, გამახარებთ!
მარად თქვენი დათო.

დღეობა

ხვალ არის ჩემი დღეობა,
იქნება დიდი ღრეობა.
უკვე დღე არის მესამე
დანებს და ჩანგლებს ლესავენ,
ჩამოვლენ, როგორც სვავები,
მშიერი ნათესავები,
ვეღარ გიშველით ვერაფერს,
გადასანსლავენ ყველაფერს.
ვარიკებო და ტახებო,
კარებს გაგიღებთ ახლავე,
ვნახოთ, მშიერი სტუმრები
რას შეჭამენ და დახრავენ.
ოღონდ ზეგ დილით დაბრუნდით,
ვარიკებიც და ტახებიც,
ხომ იცით, თქვენი გულისთვის
რა მაგრად გავილახები!

ექიმი

მოვიდა და გაგვსინჯა
ერთად მე და ბებია,
მერე უთხრა დედიკოს:
- ბავშვი გაგცივებიათ.
მე კი სულ არ მციოდა,
თბილად მეცვა ზემოდან,
გიზგიზებდა ბუხარი
და ძალიან მცხელოდა.
ავად სულაც არა ვარ,
ან მცივანა როდი ვარ,
ძია ექიმს ეშლება -
მე ბებია ვგონივარ.

თაგვი

თაგვი ვარ, სპილო ხომ არ ვარ,
რომ მაბრალებენ ამდენსო,
ერთ მარცვალს შევჭამ, ყვირიან:
- ვაი, ბეღელი დაგვევსო,
ვერაფრით ვერ ავუდივართ,
ამ ღორმუცელა თაგვებსო!
და მთელი ქვეყნიერება
სათაგურებით დამდევსო.
კატის და ძაღლის არ მიკვირს,
კაცი რამ გაამგელაო,
ნეტავი მართლა სპილო მქნა,
სუყველას გადავთელავო.

ია

რა ყვავილს ვგავარ, თუ იცით?
კარგად შემხედეთ, აბა...
ცისფერი ქუდი მახურავს,
მაცვია ლურჯი კაბა.
ბაღში ვარ, ხელით მატარებს
ჩვენი მებაღე ძია,
თავზე პეპელა მაზის და
იცით?
მე ია მქვია.

იხვი და მამალი

ვიტი, ვიტი,
ჩემზე დიდი
მოცურავე ვინ არი,
ვის ამშვენებს ულვაში,
გამეჯიბროს ცურვაში.
ზურგზე ლურჯი ზოლი გამდევს,
ჩემპიონის კანტია,
იხვთა მოდგმა ვასახელე,
მეძახიან „კვატიას“.
და დედლების ამალით
იქვე გაჩნდა მამალი.
უკან არ დაიხია,
ტანზე შემოიხია:
- მაგ დაფეხვილ ტრაბახას
მივალ, ყელში ვეცემი,
დაახალეთ, დედლებო,
თქვენი ლაყე კვერცხები.
ისე მაგრად გავცურო,
ისე მაგრად ვიყივლო,
მაგას თუ არ ვაჯობო,
დე, გამიხმეს ბიბილო!
გადაეშვა მორევში,
ცა ყივილით გახია,
და იმ დღიდან მამალი
დედლებს არ უნახია.

კრუხი

ახლოს მისვლას არ დამაცლის,
იკივლებს და იწივლებს,
თითქოს რამეს ვუპირებდე
თავყვითელა წიწილებს.
ეს რა ავი კრუხი არის,
როგორ შემომაფრინდა!
ამის შემდეგ მე მაგასთან
ლაპარაკიც არ მინდა.
შენიაო წიწილები,
თუგინდ მითხრათ ასჯერაც,
სანამ კრუხს არ მომაშორებთ,
არავისი არ მჯერა.

მგელი, ბატკანი და მურია

ერთხელ ბატკანმა მურიას
შეჰკადრა საყვედურია:
- რაა, რომ ბატკნებს მგლის შიშით
ვერ გვიჭამია პურია?!
გაბრაზებულმა მურიამ
ხელად იძია შურია,
მგლის ლეკვს, ფარეხში შეპარულს,
ძირში მოჭამა ყურია.
მგლის ლეკვმა დედას შესჩივლა
დაკბენილმა და უყურომ:
- მურიას მამაძაღლობას
როდემდე უნდა უყურო?!
შეშინებულმა ძუ მგელმა
ატეხა ვაი-ვიშიო,
შვილს უთხრა: - ხომ გაგაფრთხილე,
გქონდეს ძაღლების შიშიო,
ცხვრის გადამკიდე, მაგ ოხრებს,
არ უყვართ ჩვენი ჯიშიო.
სხვა გზა არ არის, შვილებო,
მგლის ჯიშმა დღეის იქეთო,
უნდა გვარი და სახელი
ძაღლებად გადავიკეთოთ.

მღერიან თუშის ბიჭები

მიტანტალებენ ბილიკზე
თუშის პატარა ბიჭები,
ფეხში ესობათ ეკლები,
ფეხში ესობათ ხიჭვები.
მიდიან, მიიმღერიან,
მთები უწყობენ ხმასაო:
"თუში ვარ, მაგრამ კარგი ვარ,
კიდევ ვჯობივარ სხვასაო...
არ მივატოვებ არასდროს
მთაში გარეკილ ცხვარსაო,
არ გავაცივებთ ღადარსა,
არ გამოვკეტავთ კარსაო,
ომალოს, დიკლოს, შენაქოს
არ დავუტოვებთ სხვასაო".
ნიამორები გადმოდგნენ
გადმოეფინენ მთებსაო.
მდინარეები გადმოსკდნენ,
კლდემ კლდეზე დაიკვნესაო.
ირემმა ირემს გასძახა:
ბალღებმა ეს რა თქვესაო!
ნეტაი, ჩვენსა მამულსა!
ნეტაი, დედათქვენსაო!

ნანა

ლურჯ ჯეჯილს ეკითხებოდა
გაოცებული ნანაო:
- ეგ კაბა ყაყაჩოებით
ვინ მოგიქარგა, ყანაო?
ერთი ის კაცი მაჩვენე,
მეც მინდა მაგისთანაო

პრანჭიები

სულ ერთი ციცქნა, პაწია
ბოსტანი ჰქონდა ბაჭიას,
ისე პატარა ბოსტანი,
ხან ჩიტი ჭამდა, ხან - ჭია,
იქვე ბაჭიას მეზობლად
ციყვს ჰქონდა ნაძვზე ფუღურო,
შიგ ედგა ერთი ქოთანი,
ცარიელი და უყურო.
და მათ მეზობლად, ღრუბლების
იმედითა და ნუგეშით,
პატარა იხვი ცხოვრობდა
გობისოდენა გუბეში.
ბაჭია გაიძახოდა:
- შრომით მასკდება ოფლიო,
სტაფილოთი და მწვანილით
მე ვამარაგებ მსოფლიოს!
იხვი გუბიდან ყვიროდა:
- ცა თავზე ქუდად მხურავსო,
რაც მსოფლიოში თევზია,
სულ ჩემს გუბეში ცურავსო!
ციყვი ისეთი ფრთხილია,
ფუღურო ჩაკეტილი აქვს,
შიგნიდან გაიძახოდა:
- ეს ჩემი ორი კბილია,
ისეთი ალესილია,
რაც მსოფლიოში თხილია,
სულ ჩემი დაკვნეტილია!
ტრაბახში დადგა ზამთარი,
ერთ თვესაც არ გაუვლია,
იხვსაც,
ციყვსაც
და ბაჭიას
შიმშილით გასძვრა სულია.
იხვი,
ციყვი
და ბაჭია
სამთავე იყო პრანჭია.