Academia.eduAcademia.edu
kavkasiis saerTaSoriso universiteti Tamar gogolaZe nino mindiaSvili a. p. Cexovis `alublis baRis~ qarTuli narativi gamomcemloba `universali~ Tbilisi 2018 uak (UDK) cnobili mwerlis, prozaikosis, dramaturgis, a.p. Cexovis (1860-1904) ukanaskneli piesa `alublis baRi~ (1904) gansakuTrebulad saintereso aRmoCnda inteleqtualuri sazogadoebisTvis, qarTul kulturul sivrceSi am nawarmoebiT daintereseba myisierad moxda, risi magaliTicaa oTxi Targmani (sofio ciciSvili, Salva dadiani, mixeil qvliviZe, manana anTaZe), sxvadasxva reJisoris mier ganxorcielebuli dadgmebi qarTul scenaze da ara erTi saintereso kvleva qarTul saliteraturo diskursSi. winamdebare naSromSi Seswavlili da warmoCenilia anton Cexovis `alublis baRis~ qarTuli narativi, romelic gamoadgeba rogorc Cexovis SemoqmedebiT dainteresebul qarTvel literaturaTmcodneT, xelovnebaTmcodneT, filologiisa da samsaxiobo-sareJisoro fakultetebis studentebs da sakiTxiT dainteresebul adamianebs. redaqtori: rostom CxeiZe recenzentebi: mariam miresaSvili, olRa petriaSvili mxatvari: avTandil RuduSauri © T. gogolaZe, n. mindiaSvili, 2018 gamomcemloba `universali~, 2018 Tbilisi, 0179, i. WavWavaZis gamz. 19, : 2 22 36 09, 5(99) 17 22 30 E-mail: universal505@ymail.com; gamomcemlobauniversali@gmail.com ISBN 978-9941-26-293-7 sarCevi redaqtorisagan .......................................................................... 4 a.p. Cexovis `alublis baRis~ qarTuli narativi ....................................................................... 7 I. avtoris Canafiqridan piesis dadgmamde ........................ 7 II. `alublis baRis~ qarTuli diskursi ............................... 14 III. `alublis baRis~ qarTul enaze Targmanebidan dadgmamde. bibliografia.................................................... 22 t. Sax-azizova `TumaniSvilis sezoni~ (fragmentebi)................................................................. 47 m. TumaniSvili `improvizacia `alublis baRis~ Temaze ............................................................................. 58 rostom CxeiZe `alublis sevda~ da artistuli qalaqi............................................................................... 100 А.П. ЧЕХОВ «Вишневый сад» .............................................. 106 `alublis baRis~ qarTuli Targmanebi: s. ciciSvilis ................................................................................. 160 S. dadianis ...................................................................................... 218 m. qvliviZis .................................................................................... 286 m. anTaZis ......................................................................................... 352 fotogalerea...................................................................... 411 reziume, Резюме, Resumme .................................................. 423 3 redaqtorisagan ideaa da: marjved mignebuli. masalebia da: guldasmiT moCxrekil-moZiebuli da dalagebuli. xorcSesxmaa da: Sesaferisad akinZuli da analitikurad gansjil-Sefasebuli. da sabolood — erTi yvelaze originaluri wigni Cveni droisa, erTnairad mniSvnelovani, rogorc literaturuli, ise Teatraluri procesebisaTvis. Tamar gogolaZisa da nino mindiaSvilis erToblivi garjis warmatebuli nayofi: `anton Cexovis `alublis baRis~ qarTuli narativi~. anton Cexovis drama `alublis baRi~ pirwmindad rusul sinamdvilesac warmosaxavda da zogadsakacobrio gancdebsa da tkivilebsac. da amitomac ahyvebodnen imTaviTve sxvadasxva qveynebSic da saqarTveloSic: Targmans Targmani rom mohyveboda (sofio ciciSvilis, Salva dadianis, mixeil qvliviZis, manana anTaZis. arsebobda gadmokeTebuli versiac ivane barvelis) da dadgma dadgmas. is ki ara, vinc ver Seasxamda xorcs speqtaklad, isinic Zalian moindomebdnen da didxansac ifiqrebdnen Sesatyvisi scenuri formis gamoZebnaze. TviT mixeil TumaniSvils Cahyveboda samareSi ocneba `alublis baRis~ gaspeqtaklebaze. da marTalia ver moaswrebda mayurebeli gaexada speqtaklSi gaTamaSebuli tanjvis Tanamonawile, raTa mere mas Tavisi tanjvisaTvis garedan Seexeda, magram misi mravalwliani Ziebani `alublis baRisaTvis~ Sesaferisi formis misagnebad am wignis erT mniSvnelovan monakveTad Tu sulac sayrdenad unda qceuliyo. bolo xans goris dramatuli Teatris scenaze unda exila mayurebels Cexovis es araordinaruli piesa soso nemsaZis reJisorobiT, mere ki foTis Teatrsac war4 moedgina daviT mRebriSvilis interpretaciiT, goris speqtakli mainc gansakuTrebul STabeWdilebas rom moaxdenda da sasiamovno aJiotaJic mohyveboda mayureblebSic da presis furclebzec, am qalaqis artistuli sulis xelSesaxeb dadasturebadac rom warmoCndeboda, aramcTu Teatraluri tradiciisa. da TvalnaTliv warmoaCenda, raoden aqtualuria misi problematika, TiTqos qarTuli realobis dramatizms SevyurebdeT. perspeqtivaSi rom gaadevneb mzeris SemoqmedebiT istoriasac da monawileTa galereasac, mainc sul sxva siRrmiT aRiqvam yovelives. erTi ramac gamoikveTeboda kanTielad am wignis gacnobis Semdeg: rogor gadajaWvia Cexovis es piesa Cvens Teatralur yofas kerZod da Cvens sulier cxovrebas saerTod. da STamagonebelic es viTareba gaxdeboda Tamar gogolaZisa da nino mindiaSvilisaTvis am wignis Sesadgenad. marjved mignebuli ideao... es TavisTavad. da ueWvelad ubiZgebs sxva mkvlevarTac, amgvari ideebis xorcSesasxmelad. bevri Tu ara, xom mainc mogvepoveba araerTi ucxouri piesa, aramarto Teatraluri, aramed Cveni sazogadoebrivi da sulieri cxovrebis nawilad rom qceula — ramdenime Targmanic arsebobs, ramdenjermec dadgmula da Sesaferisi gamoxmaurebac mohyolia. dae moiZion es nimuSebic. dae aseve daalagon, akinZon, safuZvliani mimoxilva Tu analitikuri narkvevic daurTon da erTianobaSi gangvacdevinon TviTeuli am nimuSis SemoqmedebiTi biografia. 5 xom arsebobs mxatvruli qmnilebani, romelTac aranakleb saxieri da SemZvreli biografiebi aqvT, vidre adamianebs. ager `alublis baRis~ qarTuli narativic gana amas ar gviTvalsaCinoebs?!. *** yvelaferi mainc marjved mofiqrebuli ideiT daiwyo da im satkivriT, rogor SeiZleba ugulisyurobiT (rom aRar iTqvas: uTavbolobiT) gagviqres xelidan yvelaze fesveuli, yvelaze Rirebuli da yvelaze Cveneuli... CvenTvis yvelaze sanukvaris xorcSesxmuli xatebani... 6 a.p. Cexovis `alublis baRis~ qarTuli narativi I. avtoris Canafiqridan piesis dadgmamde mwerlis, Cven SemTxvevaSi dramaturgis, SemoqmedebiTi laboratoria saocrad rTulia da mravalwaxnagovani, rodis mova Tema, bunebrivia Tu ZaldatanebiTi, rogor ganviTardeba da ra bedi eweva mas scenaze, mayureblis Tvalwin. aq yvelaferi Tumca Zalze individualuria, magram erT kanonzomierebas mainc eqvemdebareba: personaJebi, maTi dialog-monologi, qmedebani — dramatu-rgiseuli Canafiqris mixedviT unda aRiqvas mayurebelma. es Teoriulad, magram praqtikulad, SeiZleba sxva zemoqmedeba iqonios, bunebrivia, reJisoris Canafiqris (Tuki es emTxveva dramaturgis mizanswrafvas) gaTvaliswinebiT, msaxiobTa gardasaxvis unariT da sxv. da amave dros `Как правило, драма организует всякое событие через речь, представляет действие через слово. Гегель, рассматривавший драму как соединение лирики и эпоса, выделял в ней два разнородовых начала, – событийность и речевую экспрессию, подчеркивал тяготение драмы к внешне эффективной подаче изображаемого… читатель, зритель словно оказывается свидетелем развития ситуации~1 aqve didi mniSvneloba eniWeba epoqas, wres, romelSic iSva da ganviTarda dramaturgis Semoqmedeba, garemo, literaturuli gemovneba, piesis Rirseuli gatana scenaze (sxvadasxva literaturuli mimdinareobis fonze), mayureblisa da, Semdgom, mkiTxveliseuli Sefasebani XX saukunis dasawyisSi aRmoCnda is nayofieri niadagi, romelzedac aRmocenda rusi mwerlis, dramaturgis anton pavles Ze Cexovis (1860-1904) ukanaskneli 1 Косицин А.А. Теория литературы. Основные понятия и термины. Изд. СГАУ, Самара 2012, с.21-22 (xazi Cvenia- T.g., n.m.) 7 piesa `alublis baRi~, anu dramaturgis ocneba `did piesaze~. `alublis baRs~ mravali subieqtur-obieqturi faqtori uswrebda win: piesa unda Seqmniliyo 1901 wlis 31 ianvarSi moskovis samxatvro Teatris scenaze `sami dis~ warmatebuli premieris Semdgom da ara iseTi, romelic `lodiviT daawveboda sulze~ mayurebels, aramed sicocxliT aRsavse, mxiaruli, amavdroulad, realisturi da axalic, iseT scenaze, romelic iqneboda epoqis movlenebis Sesatyvisi. amas xels uwyobda TviT samxatvro Teatris statusic: «Художественный театр возник в то время (1898 г.), когда сознание необходимости обновления театра охватило всю прогрессивную театральную общественность. В.И. Немирович-Данченко давно мечтал о сближении современной литературы и сцены. Причем свои мечты о новом театре он, как и К.С. Станиславский, связывал его служениием демократическому зрителью, его запросам и интересам. Поэтому в основу создания театра они положили идею общедоступности, которая была для них не формальным, а существенным понятием».2 TviT Cexovi 1901 wlis 22 aprils, rodesac jer kidev ar arsebobda arc Tema, arc personaJebi mwerlis SemoqmedebiT laboratoriaSi, werda: `Минутами на меня находит сиьнейшее желание написать для Художественного Театра 4-актный водевиль или комедию. И я напишу, если ничего не помешает, только отдам в театр не раньше конца 1903 года~ (П., т.10, с.15)3 Tavdapirvelad es survili bundovnad, magram Semoqmedis tvinis xveulebSi aRibeWdeboda jer kidev 1888 wlidan, roca gaiyida mSobliuri saxli 2 Cоколов А.Г. История русской литературы конца XIX-начала XX века. «Высшая школа», М., с.13. 3 aq da qvemoTac vemyarebiT a.i. reviakinis gamokvlevas `Творческая история пъесы `Вышневый сад~ — http://otvet. mail.ru/question/29 26 90 49/. 8 taganrogSi, Semdgom xarkovis guberniis, sumis, dacarielebul da momakvdav aznaurTa budeebis xilvisas, babkinoSi, melixovoSi... ucxoeTSic ki elandeboda a.p. Cexovs mamulis saxli... sevda mwifdeba da mwifdeba, sevda gayinul, mitovebul aznaurTa budeebze, warsulze... dramaturgs aCqareben: Teatri, reJisorebi, msaxiobebi da, iqneb intuitiurad, mosalodneli aRsasrulis SegrZnebac. magram mwerali Wirveulobs, sxvadasxva msaxiobSi xedavs Tavis momaval gmirTa prototipebs, akvirdeba, akeTebs Canawerebs Zalze sasacilo piesis Sesaqmnelad. Tumca ukve ixazeba raRac, romelic Ria fanjrebSi SemoWrili, ayvavebuli alublis totebidan modis. Semdgom piesis saTauric, romelsac, rogorc raRac saidumlos, ise umxels olga leonardovna knipers: `Я хочешь скажу тебе как будет называться пьеса? (1902 г.) – «Вишневый сад» (ix. Ревякин «История пъесы «Вишневый сад»).(там же). mogvianebiT k. stanislavski momavali piesis saTaurSi Cadebul simbolikas axsnis erTi epizodiT Cexovis cxovrebidan: `Первоначально Чехов хотел назвать пъесу «Вишневый сад», но затем остановился на заглавии, смаковал его, «напирая», на нежный звук в слове «вишнёвый», точно стараясь с его помощью обласкать прежнюю, красивую, но теперь ненужную жизнь, которую он со слезами разрушал в своей пъесе. На этот раз я понял тонкость: «Ви́шнёвый сад» это деловой, коммерческий сад, приносящий доход. Такой сад нужен и теперь. Но «Вишнё́вый сад» дохода не приносит, он хранит в себе и в своей цветущей белизне поэзию былой барской жизни. Такой сад растет и цветет для прихоти, для глаз 9 избалованных эстетов. Жаль уничтожать его, а надо, так как процесс экономического развития страны требует этого»4 qarTulad TiTqos gamokveTili araa `alublis baRsa~ da `alublisdar (ase vTargmneT — T. g., n. m.) baRs~ Soris sxvaoba Cexoviseuli interpretaciiT. amitom pirveli Targmanebidan moyolebuili (1905 w.), dRemde piesa iwodeba `alublis baRad~, magram, aSkaraa, dramaturgisaTvis es saxelwodeba arsebiTi unda yofiliyo. `alublis baRis~ pirveli monaxazi 1902 wlis aprilSi iqmneba, zafxulSi ukve sruli konturebi moiniSna, ivlis-agvistoSi, lubimovkaSi (moskovis maxloblad), Cexovi TiTqos qmnis Sesafer garemos piesisaTvis, magram rogor sevdianad, TiTqos ZaldatanebiT ismis misi amonaTqvami: `ho, vwer, vwer...~ 1 oqtombers Cexovi atyobinebs stanislavskis, rom jer araa mzad piesa, albaT, aklia `Tofis wamali...~ 14 dekembers mwerali Tavis meuRles acnobs gegmebs: roca `alublis baRze~ gavagrZeleb muSaobas, mogwero. aTi dRis Semdeg piesa mas sammoqmedebianad warmoudgenia. gamoikveTa personaJebic. memamule ranevskaiam saxe icvala: bebruxana memamule qalidan, monte-karloSi rom aniavebs fuls, nel-nela gaaxalgazrdaveba daiwyo, biliardis moTamaSeebis leqsika bloknotidan piesaSi inacvlebs da a.S. Cexovi ocnebobs, rom TebervalSi daiwyebs piesis weras, xolo moskovSi dabrundeba ukve dasrulebuliT, amavdroulad agrZelebs moTxrobaze (`sacole~) muSaobas. magram plevriti da samxatvro Teatris zewola tanjavs dramaturgs. rogorc ki odnav momjobindeba, agrZelebs weras da fiqrobs erT TveSi daasrulos, magram, Tumca 27 Tebervals ukve daapira Sesdgomoda masze muSaobas, ver axerxebs, radgan fiqrobs xasiaTe4 Станиславский К.С., Собрание сочинений в 8 т. т.1, М., 1954-1960., с. 269. 10 bis gamokveTaze, maT urTierTdamokidebulebebsa da rolis adgilze piesaSi. es yvelaferi misi ubis wignakis furclebze ikveTeba Canawerebis saxiT. xandaxan uimedobac ipyrobs da, Tumca siaxlis asaxvis aucileblobas grZnobs, mainc eWviT aRniSnavs: `Cemi piesa cotacotaTi ikafavs gzas, magram, vSiSob, rom Cemi toni moZveldao~ Tumca es mTlad ase araa. zogierTi mkvlevari (v.v. vinogradovi) miiCnevs, rom Cexoviseuli manera isaa, adamianis xasiaTebi da maTi Sinagani samyaro imgvarad asaxos, maTSi gaxsnas socialuri movlenebis ZiriTadi azri, rac Seesabameba im axal formebs, rogoricaa `сплетения, слияния, противопоставления и взаймодействия элементов, авторского и субъективно-экспрессивного, идущего от персонажа~5 Cexovma erTgvarad Seajera raznoCinul-demokratiuli literatura da rusuli fsiqologiuri realizmi da saTave daudo axal etaps rusul literaturaSi (aramxolod rusulSic), misi stili xom mdgomareobs saxeobrivi ganzogadebis dramatul ZalaSi, erTgvarad cxovrebis Tavisebur realistur simbolizaciaSi, rac yvelaze metad dramaturgiaSi aisaxa. cxovrebiseuli drama ixsneba im yoveldRiurobaSi, romelSic aRibeWdeba sazogadoebasTan adamianis urTierTobis sirTuleebi. TiTqos simZimis dramatuli centri erTgvarad gadanacvldeba saqciel-qmedebaze, gmiris movlenisgare damokidebulebaze sinamdvilisadmi, mis reaqciaze samyaros mimarT. Cexovis dramebSi kerZo konfliqtebi personaJebs Soris ar TamaSoben gmirebisaTvis maT bedisweraSi gadamwyvet mniSvnelobas. magram es kabeluri ganStoebani erT kvanZSi mTliandeba da xsnis Cexoviseul TvalTa5 Виноградов В.В., О языке художественной литературы. М., 1959, с.151. 11 xedvas sagnebis arsebul socialur-zneobriv wesrigze. Tumca Cexovi rCeboda sayovelTao-demokratiuli idealebis CarCoebSi da mis gmirebs mSvenieri, WeSmariti adamianuri urTierTobis idealis xorcSesxma mxolod samomavlod esaxebaT. albaT, amitomac werda erTgan: `После лета должна быть зима, после молодости старость, за счастъем несчастье и наоборот.~ adamianma ki mxolod Tavisi roli unda Seasruloso. swored es surda gadmoeca `alublis baRSic~, iqnebac... Cexovi xatavda garegnulad mSvid yofas sxvadasxva xSiri cxovrebiseuli dramebiT. moCvenebiTi simSvidis ukan imaleba qariSxliani procesebi, swored es axasiaTebs, d. golsuorsis azriT, gviandel Cexovs: man SeZlo simSvide mRelvare grZnobebis gadmosacemad gamoeyenebinao. albaT, amitomac kiTxulobs Cexovs msoflio, amitomac igebs kargad... Cexovi Tavis piesas dasadgmelad wers, amitom araiSviaTad atyobinebs v.i. nemiroviC-danCenkos: `Обстановочную часть в пъесе, я свёл до минимума, декорации никаких особенных не потребуется и пороха выдумывать не надо~6 sammoqmedebianis nacvlad piesa oTxmoqmedebiani gamovida. 1903 wlis 25 seqtembers man daasrula es moqmedebac da 26-Si piesa ukve mzad iyo: `...в моей пъесе, как она не скучно, есть что-то новое~ — werda igi Tavis meuRles. daiwera piesa, magram pirvelad TeatrisaTvis, Semdgom ramdenjerme Casworda TviT avtoris mier da momzadda kidev erTi varianti krebulisaTvis `Знание~-s amxanagobisa (1904 w. t. II), romelic 90-iani wlebis mweralTa gaerTianebis (`Среда~, romelSic a.p. Cexovic Sedioda) organod iqca, piesa mzaddeboda dasadgmelad. 1903 wlis 25 noembers man miiRo cenzuris nebarTva. 4 dekembridan mimdinareobs mzadeba, repeticiebi. Cexovi mos6 Ревекин А.И., там же. 12 kovSi dabrunebisas cudad grZnobs Tavs. amitom, rom ar gadaeRalaT, Tavdapirvelad mis binaze mimdinareobda diskusia. Semdeg Cexovi eswreba sistematurad repeticiebs da teqstze muSaobasac ganagrZobs. msaxiobebi imedianad iyvnen ganwyobilni, avtori — skeptikurad. lamis iqamde mivida saqme, rom Cexovma SesTavaza Teatrs: 3000 rublad eyidaT piesa mudmivi sargeblobisaTvis. da ai, mRelvarebis pikze, 1904 wlis 17 ianvars, Sedga piesis, `alublis baRis~, premiera, is `daemTxva Cexovis dabadebis dResa da literaturuli moRvaweobis 25 wlisTavs. moskovis sazogadoebas undoda mwerlis pativsacemad speqtaklis Semdeg saiubileo saRamo moewyo. Cexovi im dros moskovSi imyofeboda, magram avadmyofobis gamo premieras ver eswreboda. TeatrSi Sekrebili sazogadoebis moTxovniT gagzavnes etli da avadmyofi mwerali miiyvanes TeatrSi. mesame moqmedeba rom damTavrda, daiwyo zeimi. scenaze fermixdili mwerali xvelebas Zlivs ikavebda~7. miuxedavad azrTa sxvadasxvaobisa, igi aRiniSna rogorc didi Teatraluri movlena. darbazi savse iyo literaturul-Teatraluri sazogadoebiT. k. s. stanislavski da v.i. nemiroviC-danCenko maRal Sefasebas aZleven piesas. stanislavski qaliviT tiroda da mas dramad miiCnevda, Cexovi ki acxadebda, rom es farsia, komedia. `Эта трагедия, какой бы исход к лучшей жизни Вы не открывали в последнем акте – писал Станиславский Чехову, утверждая свою логику движения пъесы к трагическому финалу, означавшему, в сущности, конец прежней жизни, утрату дома и исчезновение сада. В его видении спектакль лишался комедийных интонации, что бесконечно возмущало Чехова. По его мнению Станиславский (исполнитель роли Гаева) в четвёртом 7 taliaSvili giorgi, `a.p. Cexovi, cxovreba da Semoqmedeba, `sabWoTa saqarTvelo~, Tb., 1960, gv.80. 13 акте затягивал действие. «Как это ужасно!-писал Чехов жене, – Акт, который должен продолжаться 12 минут maximum, у вас идёт 40 минут. Сгубил мне пъесу Станиславский»8 – wers reviakini. da marTlac, dResac araa dadgenili, romel Janrs mivakuTvnoT `alublis baRi~. Cexovi mas komedias, an farss uwodebda, Teatrma igi dramad miiCnia, zogi lirikul komedias uwodebs, zogi tragikomedias, zogic — komedias (k. rudnicki, s.kaftimovi, g.b.kataevi da sxva). reJisori m. o. knebeli samarTlianad aRniSnavda, rom `alublis baRis~ avtors Zalian kargad esmoda, ras niSnavs dakargo Zalian Zvirfasi, usazRvrod axlobeli. TiToeul Cvengans araerTxel daukargavs Tavisi `alublis baRi~. aseT dros ggonia, rom yvelafers kargav, magram win mTeli cxovrebaa, romelic aTasjer ufro sisxlsavsea, vidre danakargi (m.o. knebeli, `mTeli cxovreba~). Cexoviseuli Canafiqridan dadgmamde bevri rame Seicvala. iqneb asec unda yofiliyo, erTi da igive faqti SeiZleba sxvagvarad Caifiqros avtorma, sxvagvarad aRiqvas reJisorma, msaxiobma, mkiTxvelma, mayurebelma... Tumca iqneb amaSia a.p. Cexovis piesis genialobac. II. qarTuli diskursi a.p. Cexovis Sesaxeb a.p. Cexovi da misi Semoqmedeba msoflio literaturis ganuyofeli nawili iyo, aris da iqneba. misi proza Tu dramaturgia popularuli iyo mwerlis sicocxleSive da mis Semdgomadac mTels evropaSi, rasac SesaniSnavad adasturebs, warmoSobiT rusi, ingliseli reJisori da Teatris Teoretikosi piter bruki, cdilobs 8 Ревякин А.И, там же. 14 ra uaryos Cexovis naturalizmi: `Cexovs... arasodes gauxdia miznad `cxovrebis naglejebis~ Seqmna — is eqimi iyo da SesaSuri simSvidiTa da mzrunvelobiT aclida cxovrebas aTasobiT sxvadasxva Temas. Cexovi am fenebs jer guldasmiT amuSavebda, mere ki, saocari moxerxebulobiT, absoluturi ostatobiTa da mravalmniSvnelovani TanamimdevrobiT alagebda yvelafers, Tanac ise, rom misi muSaobis Sedegi gasaRebis WuWrutanidan danaxuls damgvaneboda, rac, rasakvirvelia, srulebiTac ar Seesabameboda sinamdviles. `sami dis~ yovel furcelze iseTi sruli gancdaa cxovrebis mdinarebisa, TiTqos magnitofoni darCeniaT CarTulio”9. qarTveli dramaturgi guram baTiaSvilic aseve gamokveTs a.p. Cexovis dramaturgiis maradiulobis mizezebs: `me rom mkiTxos kacma, yvelaze Tanamedrove dramaturgiul formad swored Cexoviseuli forma mimaCnia — CexovTan xom Zalze ubralod, Cveulebrivad ixsneba farda da Zalze Cveulebrivad ixureba. ara mgonia, Tanamedrove dramaturgiaSi moiZebnebodes ufro axleburi, ufro zusti gamosaxvis saSualebani, vidre CexovisTvis iyo damaxasiaTebeli. Cexovi dros epoqis garegnul niSnebSi ki ar daeZebs adamianis suls, cdilobs ise amoatrialos adamianis Sina samyaro, rom xelisgulze davalagoT es ukanaskneli~10. Cexovis Semoqmedeba, upirvelesad, rusul enaze, originalSi, Semovida Cvens qveyanaSi, amas mohyva Targmanebi, gadmokeTebani, xolo 1888, 1900 wlebSi misi stumrobac saqarTveloSi. Cexovis proza, misi dramaturgia, gasceniureba xSirad gvxvdeba qarTvel literaturaTmcodneTa, mwe9 piter bruki, carieli sivrce. `xelovneba~, Tbilisi, 1984, gv. 83 (xazi Cvenia — T.g., n.m.) 10 baTiaSvili guram, `Cexovi — Cveni Tanamedrove~, g. `literaturuli saqarTvelo~, 1980 w., 11 ianvari, #2, gv.4 15 ralTa Tu TeatrmcodneTa naazrevSi (v. kiknaZe `qarTuli Teatris istoria~, t. I; `gamoCenili xelovanis werilebi”; a. gersamia `Cexovi qarTul scenaze~; l. oCiauri `ukan, Cexovisken~; g. baTiaSvili `Cexovi — Cveni Tanamedrove~; v. kuxalaSvili `iTargmneboda da idgmeboda~, a. egutia `sumbaTaSvil-iuJini da Cexovi~; g. taliaSvili `a.p. Cexovi cxovreba da Semoqmedeba~, g. stefanovi, `Cexovis mogzauroba kavkasiaSi~; er. qareliSvili `anton Cexovi~; p. RuduSauri `Cexovi da qarTuli literatura~; malalo CxeiZe `a.p. Cexovi qarTul scenaze~ da sxv.). amitom vcadeTY swored am qveTavSi, qarTul diskursSi, warmogvedgina, rogor aRiqvamdnen qarTul kulturul sivrceSi mis saxels, mis cxorebas, teqstebs, piesebsa Tu dadgmebs. `a.p. Cexovi saqarTveloSi orjer iyo, 1888 wlis ivlisSi da 1900 wlis maisis bolos da ivnisis pirvel ricxvebSi. orivejer `igi yirimidan Camovida~11. iqidan ki igi gem `iunonaTi~ gamoemgzavra. 25 ivliss a.p. Cexovi axal aTonSia, sadac gaatara Rame monasterSi da gauCnda ganwyoba, Caexata samaxsovro adgilebi. soxumSi man 1 dRe dahyo, xolo 27 ivliss ki foTisken gamoemgzavra. Tavis werilebsa da mogonebebSi anton pavloviCi araerTxel gamoxatavs sinanuls imis gamo, rom ver SeZlo emuSava am SesaniSnav qveyanaSi. Cexovs Zalian undoda Tbilisis monaxuleba. amitom 1900 wlis maisSi m. gorkis, v. vasencovsa da eqim a. aleqsinTan erTad ialtidan jer vladikavkazSi Cavida, aqedan TbilisSi gamoemgzavra da dabinavda `CrdiloeTis sastumroSi~ (`Северные номера~). aRniSnuli sastumros Senoba idga gudiaSvilis quCis SesaxvevSi, romelic adre Saburovs ekuTvnoda, 1890 wlidan — Tavad WavWavaZes. `1885 wels volfzonma masSi gaxsna `Северные 11 taliaSvili g., `a.p. Cexovi-cxovreba da Semoqmedeba~ `sabWoTa saqarTvelo~, Tbilisi, 1966. gv.81 16 номера…~, 1900 wels `Северные номера~-Si dabinavdnen mwerlebi anton Cexovi da maqsim gorki da mxatvari viqtor vasnecovi~12. rusulenovani gazeTi `tifliski listoki~ ityobineboda, rogor mouwyes a.p. Cexovs Sexvedra Tbilisis rkinigzis sadgurze, xolo veris baRSi, yofil `fantaziaSi~, misTvis sadili gaumarTavT. 1 ivniss Cexovi mcxeTas moinaxulebs, xolo TbilisSi dabrunebis Semdeg samSoblosaken gaemgzavra. `mwerlis fiqri da goneba dReniadag samSoblos dastrialebda Tavs. mas aRelvebda Tavisi qveynis momavalze fiqri. 1903 wlis bolos Cexovma daamTavra piesa `alublis baRi~, romelic, samwuxarod, didi mwerlis `gedis simRerad~ iqca~13 — werda g.taliaSvili. Cexovis gardacvaleba ganicada qarTulma sazogadoebriobam, ilia WavWavaZis `iveriaSi~, `cnobis furcelSi~, gamoqveynda nekrologebi, xolo rusulenovani gazeTi `novoe obozrenie~ aRniSnavda: `gansvenebuls mwerals Cveni literaturac aqcevda yuradRebas: bevri misi patara moTxroba gadaiTargmna da dResac ibeWdeba da iTargmneba qarTul periodul presaSio~. 1961 wels qarTulma sazogadoebriobam aRniSna a.p. Cexovis dabadebidan 100 wlisTavi (p. RuduSauri, `Cexovi da qarTuli literatura~). v. kuxalaSvilma gazeT `TbilisSi~ 1960 wels gamoaqveyna werili `iTargmneboda da idgmeboda~, romelSic avtori aRniSnavs: `a. Cexovis piesebSi, yvelaferi ganaTebulia maRali poeziiT, mSvenierebis diadi grZnobiT. `alublis baRi~, `sami da~, `Tolia~, `Zia vano~ da `ivanovi~ sruliad axal poetur samyaros qmnian rusul 12 Гитович Н., Жизнь и творчество А.П. Чехова. Москва, 1955, с. 623, ibeWdeba d. xoStarias wignidan `Tbilisis Zveli sastumroebi~, `artanuji~, Tbilisi, 2011 , gv. 76. 13 taliaSvili g., gv. 80. 17 dramaturgiaSi. aq aris cxovrebis warmavlobis sevdiani gancda da momavalze lirikuli ocneba, konfliqti sinamdvilesa da warmosaxvaSi Seqmnil qveyanas Soris. am piesebis saerTo tendenciaSi mwerali amJRavnebs Tavis kritikul pozicias fataziorobisa da usagno ocnebis winaaRmdeg~14 a. Cexovis dramaturgiam Tavidanve miiqcia qarTuli sazogadoebis yuradReba. 1889 wels volskim (umwifariZe) qarTulad gadmoakeTa `daTvi~.15 es piesa imave wlis ivlisSi warmoadgina qarTulma dramaturgTa dasma. piesa kvlav daidga 1891 wlis 15 seqtembers, sezonis gaxsnis Semdeg. amave piesaSi gamodiodnen v. abaSiZe, m. safarova. misive informaciiT, 1890 wels, vaso abaSiZis sabenefisod, m. nasiZem qarTulad gadmoTargmna `ivanovi~. 1903 wels `s. b.~-s fsevdonims amofarebulma avtorma Targmna `Zia vano~ qarTuli Teatris moTxovniT `niko jambaraSvilis~ saxelwodebiT. Zia vanos rols asrulebda valerian gunia~.16 `alublis baRi~ pirvelad 1904 welsve Targmna sofio ciciSvilma, romelic daibeWda g. `iveriis~ biblioTekis seriiT 1905 wels. magram es piesa, mogvianebiT, sergo gersamias cnobiT, 1908 wels gadmokeTebuli iqna qarTulad da ewoda `salxino~. rogorc mzia miqaZe gvamcnobs Tavis disertaciaSi (`А.П. Чехов в грузинской критике и переводах~, Tb., 1982) igi qarTulad gadmoukeTebia ivane barvels. `salxino~ daidga pirvelad quTaisis Teatris scenaze da gadmoqarTulebis Sedegad warmoadgenda erTgvar lxins Jamianobis dros, bevri ram gaqarTulebuli iyo (mag.: alublis magier — vazi, filoqseriT daavadebuli, TviT personaJebic qarTul xasiaTs warmosaxavdnen). 14 kuxalaSvili v., iTargmneboda da idgmeboda, g. `Tbilisi~, 1960, 28 ianvari, 323, gv.3. 15 iqve. 16 iqve. 18 piesa komikuri Sinaarsisa iyo, mas ganasaxierebdnen msaxiobebi: v. SalikaSvili zvareTels (gaevs), javaxiSvili — luba andreevnas da sxv., mayurebels gansakuT-rebiT moswonebia v. SalikaSvilis TamaSi. a. Cexovis meoTxe piesa `alublis baRi~ gadmokeTebuli saxiT pirvelad dadges qarTul scenaze TbilisSi 1909 wlis 11 ianvars `salxinos~ saxelwodebiT. warmodgenaSi monawileobdnen saukeTeso aqtiorebi: k. mesxi, v. abaSiZe, n. gvaraZe, n. javaxiSvili, i. imedaSvili, g. aradel-iSxneli da sxv. magram aqve kritikac gaCnda piesis gadmokeTebasTan dakavSirebiT. gazeTi `droeba~ 1909 wels aRniSnavda, rom `Cexovis Zlier Tvisebis kalams Cveni sazogadoeba icnobs. mis piesebs arc ganmarteba esaWiroeba, arc axsna. Cexovis piesebi yovelTvis gansazRvrul sulier ganwyobilebas axasiaTeben da ise ostaturad, rom saTeatro darbazi erTi sulieri mdgomareobiT imsWvaleba. mis piesebSi arc saefeqto scenebia, arc saefeqto sityvebi. magram mayurebeli grZnobs, rom TiTqos Cexovi sulsa da gulSi Casjdomodes mas da aq wnavdes Tavisi fiqrebisa da grZnobebis bades. Cexovis piesebSi rusuli cxovrebis saukeTeso xasiaTia, CrdiloeTis SvilTa bunebrivi temperamenti, rusuli tipebis niSandoblivi Tvisebebi ise ganuyrelad aris Sezelili siuJetTan da piesaSi sulier ganviTarebasTan, rom maTi gancalkeveba yovlad SeuZlebelia~. aqedan gamomdinare, recenziis avtori askvnis: `amitom ar SegviZlia saxeiro ganzraxvad CavTvaloT misi piesebis gadmoqarTuleba. piesis gadmokeTeba saerTod Sesawynarebeli da mosawoni saqme ar aris xelovnebis TvalsazrisiT, xolo iseTi nacionaluri piesis gadmokeTeba, rogoric `alublis baRia~, Cveni fiqriT, sru- 19 lebiT Seuwynarebeli~, `ukeTesi iqneba aseTi piesebi iTargmnos da ise daidgas~17. ikveTeba azri: Cexovis piesebi ki ar unda iqnas gadmokeTebuli qarTulad, aramed unda iTargmnos da ise daidgas. es azri didxans trialebda qarTvel reJisorTa warmosaxvaSi, aqedan gamomdinare, dRis wesrigSi dgeboda maTi maRalmxatvruli Targmnisa da Rirseulad dadgmis sakiTxi. guram baTiaSvili 1980 wels werilSi `Cexovi — Cveni Tanamedrove~ sruli kategoriulobiT acxadebs: `uCexovod xom ar vaRaribebT Cvens reJisuras aCvenos Teatraluri cxovreba... Tu Cven ZalgviZs aseT doneze davdgaT sofokle, Seqspiri, brexti da ver vdgamT Cexovs, amis mizezi Cexovis dramaturgiaSi ki ar unda veZeboT, an qarTvel mayurebelSi, aramed Cvens SemoqmedebiT praqtikaSi... swored Cexovis principebiT Seqmnili piesebi pouloben gamarjvebas... amitom `qarTuli Teatris ganviTarebis dRevandel etapze dadga dro CexoviT gadavamowmoT Cveni potenciali. wavideT Cexoviseuli siRrmeebisaken. ukan Cexovisaken!~18 qarTveli reJisorebi ganagrZoben Cexovis piesebis Targmnas, magram bolo piesa `alublis baRi~ iqceva maTTvis erTgvar gamoucnob, ZneladmisaRwev, Zneladgasceniurebul nawarmoebad, romelzedac wlobiT fiqroben, msjeloben. aseTi speqtakli WeSmaritad Rirseul Targmans iTxovda Cexovis piesisa. amitom reJisorma giga lorTqifaniZem poets, rusuli enis Rrmad mcodnes, mixeil 17 g. `droeba~, 1909 w. 2 ianvari. iqve minaweria: `recenzentis aseT mosazrebas sxvebic uWeren mxars~. 18 baTiaSvili guram, `literaturuli saqarTvelo~, 1980, 11 ianvari, #2, gv.4. 20 qvliviZes SeukveTa Cexovis piesebis Targmna qarTul enaze (Tumca am droisaTvis ukve arsebobda `alublis baRis~ ori Targmani): `Teatraluri reJisura, msaxiobebi, ise viyaviT Seyvarebuli miSa qvliviZis ZarRvian qarTulze, rom mis gareSe arsebobac ki SeuZleblad migvaCnda: rostanis `sirano~, vadim korostilevis `asi wlis Semdeg~, misive `firosmani~, maqsim gorkis `fskerze~, evgeni Svarcis `Crdili~ (reJisori gia anTaZe), a. Cexovis `Tolia~ (reJisori anzor quTaTelaZe). amas mohyva Cexovisave `alublis baRis~ da `ivanovis~ brwyinvale Targmanebi, romelTa dadgma ver ganvaxorcieleTo~. rogorc reJisoris qaliSvili elene TumaniSvili ixsenebs, `xSirad mifiqria, ra sainteresoa, striqonebs miRma, nafiqrs miRma amoicno, amoikiTxo adamiani. Tundac, zogad xazebSi, cotaTi mainc miuaxlovde mis pirovnebiseuls, siRrmiseuls da Seecado gaigo, ra aris masSi arsebiTi, niSneuli... win midevs reJisor mixeil TumaniSvilis sareJisoro gegma-eqsplikacia saTauriT: `improvizacia Cexovis `alublis baRis~ Temaze~. bevri weli dastrialebda Tavs reJisoris fiqri Cexovis am piesas... neli-nel, TiTqos parviT uaxlovdeboda reJisori piesas: odnav Seexeboda Tu ara, gverdiT gadasdebda, garkveuli xniT ganeSoreboda, mere kvlav miubrundeboda, isev ganerideboda... — ufrTxodao TiTqos. Cans, raRac Zalian-Zalian Zvirfasi, Zalian-Zalian saTuTi, piraduli iyo misTvis am piesaSi... iseTi, rasac ase, xelis erTi dadebiT ver Seexebi~. mixeil TumaniSvils ocnebad darCa `alublis baRis~ dadgma, `Tumca TumaniSvilma mainc ver dadga `alublis baRi~, ver moaswro. 80-iani wlebidan eltvoda Cexovis am piesas. samjer daiwyo masze muSaoba, sul raRac aCerebda. saqarTveloSi momxdari kataklizmebi da katastrofebi aiZulebda Seewyvita repeticiebi. mesa- 21 med ukve safuZvlianad imuSava, scenaze avida da mokvda... ...rodesac miSa TumaniSvils asaflavebdnen, mis gverdiT cocxali alublis xe iyo, scenaze yvavilebi efina, xolo iatakze, kubos garSemo, alublis totebi~ — werda natalia krimova, mixeil TumaniSvilis didi xnis megobari.”19 Semdgomad da, albaT, TumaniSvilis ocnebis xorcSesxmisaTvis reJisorma giorgi margvelaSvilma axali Targmani SeukveTa kinomsaxiobTa Teatris saliteraturo nawilis gamges, mTargmnels manana anTaZes, albaT, amitom da iqneb amitomac SeirCa Cveni werilic, romelic warmoadgens sakuTriv erTi piesis, `alublis baRis~ istorias TargmanebiT dawyebuli mis dadgmamde qarTul scenaze. III. `alublis baRis~ qarTul enaze Targmanebidan dadgmamde a.p. Cexovis `alublis baRma~ metad mniSvnelovani adgili daikava qarTul mTargmnelobiT sivrceSi. Aarada XIX saukunis meore naxevridan Targmna-gadmokeTebas ukve farTod, SeuzRudavad misdeven mwerlebi, sazogado moRvaweni, msaxiobebi Tu maswavleblebi. interesi, mSobliur enaze exilaT ucxouri nawarmoebi, imdenad didi iyo, raime principis dacva TiTqos Tavis aucileblobas hkargavda, magram samocianelTa mowinave Sexedulebani, romliTac ZiriTadad mTargmnelobiTi principebis dadgenas cdilobdnen, jer kidev Tavs iCens ilia WavWavaZis pirveli werilidan `oriode sityva~ (Tumca aq saqme poemis Targmans exeba, ukve gamokveTilia, ra unda vTargmnoT da rogor), ucxo mwerlis 19 Sax-azizova t., `TumaniSvilis sezoni~, `24 saaTi~, #5, (797), 2006 wlis Tebervali. 22 nawarmoebi unda inarCunebdes TargmanSi erovnul suls da ar unda dairRves qarTuli enis siwminde. mogvianebiT werilebis ciklSi `qarTuli Teatri~ ilia gadaWriT acxadebs: `...roca sasceno xelovneba sxvisis cxovrebis xatsa hkidebs xels Cvens scenaze gadmosatanad, orSi erTi unda iqonios saxeSi: an igi, rom sxvisi cxovreba, xasiaTs Tu zne-CveulebaSi gamoTqmuli, gvacodinos ise, rogorc aris, utyuarad da Seucvlelad, an igi, rom marto azri, sagani aiRos, Tundac mTeli agebulebac piesisa, oRond iq ki, saca sxvisa xasiaTi, zne-Cveuleba da viTareba cxovrebisa ar Segvefereba, ar gvixdeba, gveucxoeba — iq Cveni xasiaTi, Cveni zneCveuleba, Cveni cxovrebis viTareba Caayenos. amiT ucxo xati sxvisi cxovrebisa cotad Tu bevrad Cvenis cxovrebis xatad gardaiqmneba da ramodenadac es gardaqmna didia, imdenad naSromi kargia da mosawoni. pirvel SemTxvevaSi naSroms Targmani hqvian da meoreSi — `gadmokeTebuli~20. Targmnili da gadmokeTebuli—ase warmogvidgeba ucxouri dramatuli nawarmoebi qarTul Teatralur sivrceSi XIX saukunidan XX saukunis pirvel aTeul wlebamde. ukve 1900-iani wlebidan qarTuli Teatris moTaveebis winaSe dgeba gadmokeTebulis uaryofisa da xarisxiani Targmanis sakiTxi, gansakuTrebiT, Tu igi scenisaTvis aris gankuTvnili. amitom gazeTi `cnobis furclis~ (`h~-s fsevdonims amofarebuli) avtori 1903 wlis 27 ianvars swored Cexovis `ivanovis~ gadmokeTebasTan dakavSirebiT (gadmokeTda `niko jambaraSvilad~) mkacrad acxadebda: `sakvirvelia: rogorc originaluri piesebis, ise piesebis gadmoTargmnas — gadmokeTebas CvenSi iseTi adamianebi kisruloben, romel20 WavWavaZe i., qarTuli Teatri, rC., Txz. xuT tomad, t.III, `sabWoTa saqarTvelo~, Tbilisi, 1986, gv.113. 23 Tac, etyoba, araviTari winsvla ara aqvT Cvens sazogadoebriv cxovrebaze da Zlier cudaTac esmiT dramatuli xelovnebis da mwerlis. M magram yovels baronsa Tavisi fantazia aqvs da yvelas SeuZlia, rac undodes, is gadmoTargmnos da gadmoakeTos? es imis Tavisufalia, vervin verafers aukrZalavs. mxolod samwuxaro da gasakicxi aq is aris, rom aseT yovlad Seufasebel gadmoTargmnil da gadmokeTebul piesebs vxedavT Cven qarTul scenaze~ (g. `cnobis furceli~). ase mwifdeba sakiTxi, yuradReba gamaxvildes karg Targmanze da Tbilisis dramatuli sazogadoeba iZulebuli xdeba am droisaTvis daawesos fuladi jildo maTTvis, vinc kargad gadaTargmnis qarTul enaze saukeTeso rusul da evropul piesebs. rogorc Targmnis Teoretikosi givi gaCeCilaZe aRniSnavs, XIX saukunis `Targmnil literaturaSi pirveli adgili uWiravs ruseTs — mis wilad modis 1921 wlamde Targmnili literaturis daaxloebiT naxevari~21 ucxoeli mwerliT daintereseba xSirad misi originalSi gacnobiT iwyeba, Semdgom popularobas mosdevs survilic, gadmoakeTon an Targmnon igi mSobliur enaze, dadgan (Tu saqme dramatul nawarmoebs exeba) qarTul scenaze. `Targmani istoriuli kategoriaa da amitom misi xarisxis Sefasebac cvalebadia, rac mkacr kanonzomierebaTa cikls emorCileba. Targmnis Sefaseba damokidebulia sazogadoebis literaturul gemovnebaze, rac, Tavis mxriv, imave sazogadoebis esTetikuri doniT aris gapirobebuli. marTalia, albaT, benedeto kroCe, romelsac miaCnia, rom ara marto Targmani axdens gavlenas, originaluri literaturis mxatvrul-esTetikuri kredo mniS21 gaCeCilaZe g., mxatvruli Targmnis Teoriis Sesavali, `ganaTleba~, Tbilisi, 1966, gv.98. 24 vnelovnad ganapirobebs Targmanis kulturasa da esTetikas~22. rogorc Sussana Bassnett wers, `dramatuli teqstebis Targmnis specifikur problemebTan dakavSirebiT arsebuli masala sakmaod mwiria, xolo Teatraluri Targmanebis Sesaxeb mosazrebebi xSirad gulisxmobs, rom Targmnis procesSi gamoyenebuli meTodologia imave midgomas gulisxmobs, rogorc prozauli teqstebis Targmnisas~ (gv. 124). `Tumca, sakiTxis yvelaze zedapirulad ganxilvisasac ki unda Candes, rom dramatuli teqstis Targmna SeuZlebelia prozauli teqstis msgavsad. pirvel rigSi unda iTqvas, rom Teatraluri teqsti sxvagvarad ikiTxeba. is ikiTxeba, rogorc garkveulwilad dausrulebeli da ara rogorc sruli erTeuli, radganac mxolod Teatraluri warmodgenis dros xdeba teqstis potencialis bolomde realizeba. es ki mTargmnels umTavres problemas uqmnis: Targmnos teqsti wminda literaturul teqstad, Tu scados misi Targmna misi funqciis Sesabamisad, rogorc sxva, ufro rTuli sistemis elementisa. rogorc TeatrTan dakavSirebul naSromebSi Cans, lingvisturi sistema mxolod erTi SerCeviTi komponentia im urTierTdakavSirebuli sistemebis nakrebisa, romlebic qmnian speqtakls. ane ubersfeldi gansazRvravs, Tu rogor aris SesaZlebeli teqstis gancalkeveba warmodgenisgan, imdenad ramdenadac Teatraluri warmodgena Sedgeba am oris dialeqtikuri urTierTobisagan; is aseve amtkicebs, rom teqstsa da warmodgenas Soris xelovnurad Seqmnilma gansxvavebam gamoiwvia literaturuli teqstisTvis ufro maRali statusis miniWeba. literaturuli teqstis uzenaeso- 22 wibaxaSvili g., Targmnis Teoriisa da praqtikis sakiTxebi. Tsu, Tbilisi, 2000, gv. 27. 25 bis erT-erTi Sedegi, misi azriT, Teatraluri warmodgenis mxolod `Targmanis~ saxiT aRqma. …. . . dawerili teqstis upiratesoba Tavis mxriv warmoSobs mosazrebas, rom arsebobs teqstis wakiTxvis da, aqedan gamomdinare, arsebobs Teatraluri warmodgenis mxolod erTi swori gza, ra SemTxvevaSic mTargmneli valdebulia ufro mkacrad gaiTvaliswinos pirveladi modeli, vidre es poeturi an prozauli teqstebis mTargmnelis SemTxvevaSi xdeba~ (gv. 124). `Tuki Teatraluri teqstis mTargmneli xvdeba TamaSis unaris damatebiT kriteriums, rogorc winapirobas, misgan maSinve moiTxoveba sxva tipis teqstis mTargmnelisgan raime gansxvavebulis ganxorcieleba. ufro metic, daweril teqstze damatebiTi ganzomilebis cneba, romelsac mTargmneli ramenairad unda CaeWidos, mainc gulisxmobs gansxvavebas teqstisa da warmodgenis ideebs Soris, dawerilsa da fizikurs Soris. aqedan gamomdinare, ufro logikuri iqneboda vivaraudoT, rom Teatraluri teqsti, romelic iwereba misi samomavlod dadgmis gaTvaliswinebiT, Seicavs ganmasxvavebel struqturul Taviseburebebs, romelic mas warmodgeniTs xdis scenis gareTac ki. Sedegad, mTargmnelis amocanaa gansazRvros es struqturebi da Targmnos is, miuxedavad imisa, rom aman SesaZloa gamoiwvios mniSvnelovani cvlilebebi lingvistur da stilistur WrilebSi~ (gv. 25). (Sussana Bassnett `Translation Studies~ — nawyvetebis Targmani inglisuridan ekuTvnis goga ruxaZes). metic, Teatris TamaSis stili da koncefciebi aseve mniSvnelovnad gansxvavebulia sxvadasxva erovnul konteqstebSi, rac mTargmnelisaTvis kidev erTi gasaTvaliswinebeli elementia. diaxac, aRniSnavs giorgi wibaxaSvili, rodesac mkiTxveli ar icnobs nawarmoebs originalSi, mas Tar26 gmanis mixedviT aRiqvams da afasebso. amis magaliTad swored a. Cexovis samtomeuls miiCnevs, qarTul enaze Targmnils: `ase daemarTa ...a. Cexovis samtomeuls qarTulad, sadac imdeni da iseTi xarvezebia, rom qarTvel mkiTxvels gauWirdeba aRiaros a. Cexovis genialoba~23. am samtomeulSi Sedis Cexovis `alublis baRis~ Salva dadianiseuli Targmani, magram es Sefaseba xdeba 50 wlis Semdeg, roca icvleba TviT epoqa da Targmnis meTodic. savaraudod, Salva dadians Cexovis es piesa unda scnoboda jer kidev 1908 an 1909 wels, rodesac igi ivane barvelis mier gadmokeTebuli iqna qarTulad da mas `salxino~ ewoda. Tumca aqve sagulisxmoa is faqtic, rom ukve 1905 wels gamodis `alublis baRis~ pirveli Targmani qarTul enaze. is Seasrula sofio ciciSvilma (1904), romelic `jejilis~ redaqciis aqtiuri TanamSromeli, `redaqtoris marjvena xeli iyo da TanamSromlebis suli da guli~ (e. gabaSvili), sabavSvo mwerali (avtori moTxrobebisa: `guladi~, `mefes sZinavs~, `Sobis xe tyeSi~, `bus Tavgadasavali~, `patara dedofali~, `saSobao koWi~, `vasos saidumlo~, `Wreli stviri~ da sxv.), mTargmneli. samwuxarod, ekaterine gabaSvilis mier `jejilSi~ (1905 w. #6) gamoqveynebul nekrologSi, `portreti~, araa moxseniebuli arc dabadebis weli, arc sxva raime informacia misi ojaxuri mdgomareobisa Tu ganaTlebis Sesaxeb. mxolod aRniSnulia, rom `sona kiTxulobda mraval saymawvilo Jurnals da winaswar Tu ipovida rasme rigian da gamosadegs qarTveli mkiTxvelisaTvis, maSinve, Seudgeboda igi gadmoTargmnas an gadmokeTebas~. sofio (sona) ciciSvils Cexovis `alublis baRi~ daweridan, misi pirveli dadgmidan male unda eTargmnos, 1904 welsve, gamoqveynebiT ki 1905 wels daibeWda `iveriis~ biblioTekaSi. manamde TbilisSi gamarTula speq23 iqve, gv.29. 27 takli `alublis baRi~. rogorc rusulenovani gazeTis `kavkazis~ (1904 wlis 24 ianvari, #22) rubrikis `Teatri da musika~ avtori ityobineba, `artistuli sazogadoebis TeatrSi gaimarTa premiera a.p. Cexovis piesisa energiuli antreprenioris krasovis xelmZRvanelobiT. da es maSin, rodesac 17 ianvars Sedga premiera mxatSi, da saqarTveloSic maSinve Camoitanes speqtakli. krasovs, etyoba, SeeZlo eSova xelnaweri avtorisagan. albaT, kargad gamarTulic rom ar iyo mis mier. piesa yofila iumoriT aRsavse, mxiaruli. vfiqrobT, es dadgma iqneb a.p. Cexovis survilsac exmianeboda — piesa-komedia~. sagulisxmoa is garemoebac, rom 1912 wels swored `alublis baRis~ pirveli Targmanebidan germanul enaze iwyeba misi aRqmac. pirveli mTargmnelia miunxenSi mcxovrebi rusi literatori zigfrid aSkenazi. Mmagram esaa mxolod sityva-sityviTi Targmani, romelsac sabolood dasrulebuli saxe mianiWa cnobilma mweralma lion feixtvangerma. mTargmnelebma pirvelwyarod gamoiyenes ara originaluri gamocema Cexovis `alublis baRisa~, aramed misive damuSavebuli varianti samxatvro TeatrSi dadgmisaTvis. amasTan dakavSirebiT germaneli Teatrmcodne klaus bednarci aRniSnavda: `Объективная оценка перевода едва ли представляется возможной, так как нельзя определить, какие недостатки нужно записать насчёт переводчика, а какие содержал источник, положенный в основу перевода~24 aRniSnuli magaliTi dagvWirda imis dasamtkiceblad, Tu ra mniSvneloba aqvs Targmanis originals. Tumca am SemTxvevaSi CvenTvis ucnobia, saidan unda eTargmna sofio ciciSvils, an gadmoekeTebina ivane 24 Олицкая Д.А. «Чеховский текст в пространстве межкультурного диалога. Немецкие переводы «Вишневого сада» в сб. «Европа чете Чехов», изд. «Св. св. Кирил и Методий». Велико Търново, 2012, с. 287. 28 barvels. varaudiT SeiZleba aRiniSnos, rom am droisaTvis, 1904 wlisaTvis, arsebobda TviT Cexovis mier gamosacemad momzadebul-Casworebuli teqsti, romelic daibeWda krebulSi `Сборникъ товарищества «Знание» за 1903 год, СПБ, 1904, Вып. 2». am krebulisaTvis Cexovma aiRo Teatraluri dadgmisaTvis manqanaze gadabeWdili egzemplarebidan erTi, scenisaTvis momzadebul-Casworebuli, da axali koreqturiT gagzavna redaqciaSi. aq gzadagza avtori iTvaliswinebda met-naklebad dadgmis drois xarvezebs, msaxiobTa survilebs: ase ixveweboda ranevskaias, gaevis rolebi, Zlierdeboda komizmi piSCikis epizodebSi da sxv. anu, rogorc mkvlevari a. reviakini aRniSnavs: `Все другие поправки, сделанные в этот период, ставили своей целью углубить индивидуальную характеристику персонажей... Все исправления, сделанные Чеховым после отправки рукописи в набор, были внесены им в первую корректуру, которую он читал в конце января 1904 г… Долгие годы писательской деятельности убедили Чехова, что создавать подлинно художественные произведения даже при наличии гениального дарования можно только длительным, терпеливым, скурпулёзным трудом… Плодом художественного гения и явился поэтический шедевр Чехова – пьеса «Вишневый сад»25 TiTqmis yvela Casworeba xelnawerSi Sesrulda 1904 wlis ianvarSi. Cexovi ZiriTadad emyareboda kanonikur teqsts, romladac miiCnia `Знание~-s krebulSi gamoqveynebuli, Tumca dadgmebis dros iTvaliswinebda reJisorTa da msaxiobTa azrsac. magram Tu rame ar moewoneboda dadgmebisas, Cexovi sastikad brazdeboda da ambobda: es me ara var, TviTon moifiqres. es xom saSinelebaa, rac TavSi mouvaT, imas akeTeben, avtorma ki pasuxi unda agoso (a. reviakini). 25 Ревякин А.И. Творческая история пьесы «Вишневый сад». 29 aA mdenad `Сборник~-Si gamoqveynebuli teqsti, rogorc TviT avtori miiCnevda, unda vigulisxmoT kanonikurad, miTumetes, piesa male gamodis calke wignadac: (Вишневый сад. Комедия въ 4-хъ действияхъ, Артисты. заведение А.Ф. Маркса. Измайл. пр. №29). aqve gasaTvaliswinebelia misi dadgmisaTvis avtoris mier gakeTebuli Casworebanic. SevecadeT Segvedarebina a. reviakinTan moxmobili Cexoviseuli koreqturiT gamocemuli teqstidan nawyvetebi s. ciciSvilis TargmanTan da ramdenadme davrwmundiT, rom igi mTargmnels pirveli gamocemidan unda Seesrulebinos. magaliTisaTvis gamodgeboda piSCikis dialogi ranevskaiasTan. Sarlotas fokusebis Cvenebis epizodi da firsTan misi saubris meore moqmedebis dasawyisSi gadatana, anu avtoriseuli Casworebani, rac ganmeorebulia Targmanis teqstSic. CvenTvis savsebiT ucnobia, i. barvelis mier gadmokeTebuli `salxino~ Cexovis romelime gamocemidan Sesrulda Tu moskovis samxatvro Teatris egzemplaridan, magram ramdenadac 1904 wlis gamocemisaTvis Cexovic Cqarobda, radgan provinciuli Teatrebi gamudmebiT sTxovdnen avtors, maTTvis miewodebina dazustebuli teqsti, vvaraudobT, rom isic `Сборник~-Si gamoqveynebuli teqstidan, an calke gamocemidan unda Seesrulebina. rac Seexeba prozaikosis, dramaturgis, reJisoris Salva dadianis Targmans (1874-1959), aqac mxolod varaudi SeiZleba gamovTqvaT. `alublis baRis~ miseuli Targmani pirvelad gamosca 1954 wels `xelovnebam~. 1962 wlisaTvis ki, rodesac gamovida a. Cexovis TxzulebaTa mesame tomi (romelSic Sedioda `alublis baRis~ es Targmani) arsebobda rusul enaze Cexovis TxzulebaTa da werilebis sruli krebuli 20 tomad (M., 1944-1951), sxvadasxva drois uamravi calke gamoce30 mani, magram, aSkaraa, S. dadians ar unda gaeTvaliswinebinos s. ciciSvilis Targmani, rasac erTi patara magaliTic gvidasturebs: s. ciciSvilis Targmanis erTerT epizodSi (romelzedac Cexovic amaxvilebda yuradRebas) iaSa ase axasiaTebs epixodovs: `metad sasaciloa epixodovi, — Tavcarielia, ocdaori ubedureba~. Ddadianiseul TargmanSi ki: `metad sasacilo ram aris Cveni epixodovi, WkuaTxeli kaci. ocdaorfaTerakiani~. aSkaraa, Tavcarieli-WkuaTxelis sinonimebi erTma Tavisi drois leqsikaSi miRebulidan aiRo, rusul damcinav formas pirdapiri Targmani mouZebna — двадцать два несчастья – 22 ubedureba, xolo meore mTargmnelma moxdenilad Seufarda `faTerakiani~. romel teqsts unda emyarebodnen mixeil qviliviZe da manana anTaZe? manana anTaZem Targmna wignidan: А.П. Чехов «Избранные произведения», т.III, М., 1999. aqac mxolod varaudi SeiZleba gamovTqvaT mixeil qvliviZis wyarosTan dakavSirebiT. 1982 wels Jurnal `sabWoTa xelovnebaSi~ ibeWdeba `alublis baRis~ Targmani (1982 wlis #4, gv., 135-156). SemdgomSi ki 1990 wels is Sevida Cexovis piesebis krebulSi, gamomcemloba `qarTvel Teatralur moRvaweTa gaerTianebis~ egidiT. 2003 wels igive teqsti Sedis a.p. Cexovis TxzulebaTa krebulSi gamomcemloba `palitras~ seriiT `kidev 49 wigni, romelic unda waikiTxo, sanam cocxali xar~ (wigni 13, 2013, gv. 224-275). Targmanze muSaobis dasawyisisaTvis, SesaZloa, m. qvliviZes xelT ar hqonoda Cexovis TxzulebaTa sruli krebuli 30 tomad (М., 1974-1983) amitom mainc octomeuli unda vivaraudoT (1944-1951), romlidanac SesaZloa esargebla Salva dadians, an iqneb calke gamocemiTac. manana anTaZis Targmani specialurad 2004 wels, `alublis baRis~ dadgmisaTvis Sesrulda da Semdgom 31 2014 gamoica `kentavris~ mier piesis monawile msaxiobebis CamonaTvaliT. yvela, oTxive, Targmani metad specifikuria, oTxive scenisTvis, dadgmisTvis gankuTvnili, maTi Rirsebanaklovanebani dRemde ar gamokveTila, Tu ar vigulisxmebT g. wibaxaSvilis uaryofiTY miniSnebas S. dadianiseul Targmanze, romelsac 50-iode wlis Semdeg Caanacvleben axali TargmanebiT, ufro zustad, ama Tu im speqtaklisaTvis saWiro TargmaniT (kinomsaxiobTa Teatris dadgmisaTvis m. anTaZe). 1996 wels poloneTSi moRvawe qarTvel reJisors andro enuqiZes, vroclavSi vauCesis Teatrma SeukveTa a. Cexovis `alublis baRis~ dadgma, risTvisac gamoyenebuli iqna poloneli reJisoris ieJe iarockis mier rusulidan polonurad Sesrulebuli Tavisufali Targmani. goris g. erisTavis saxelobis profesiuli saxelmwifo dramatuli Teatris reJisorma soso nemsaZem speqtaklis scenarisaTvis Tavdapirvelad dadianis Targmans mohkida Turme xeli, Semdeg ki mixeil qvliviZis Targmanze SeCerda. mTargmnelobiTi saqmianobis genezisidan gamomdinare, Tu gaviTvaliswinebT TargmanmcodneTa naazrevs, 1905 wlis Targmani met-naklebad unda eqvemdebarebodes erT ZiriTad meTods: `mTargmnelebi, imis miuxedavad, mimarTaven isini dedansa Tu asruleben Targmanis Targmans, cdiloben Sehqmnan qarTveli mkiTxvelisaTvis gasagebi nawarmoebi, romelsac mkiTxveli aRiqvams, rogorc mSobliuri literaturis nimuSs, formiT da stiliT qarTuls~26. am periodSi mTargmnelis ZiriTadi yuradReba miqceulia mxatvruli teqstis formobriv Sesatyvisoba26 gaCeCilaZe g., mxatvruli Targmanis Teoriis Sesavali. `ganaTleba~, 1966, gv. 103.. 32 ze, amitomac Tavisuflebas aniWeben iseT detalebs, rogoricaa gmiris xasiaTi, qcevis Tavisebureba, frazeologizmebi, anTroponimebi da sxv. mag.: s. ciciSvilis TargmanSi XIX saukunis metyvelebisaTvis damaxasiaTeblad JRers personaJTa saxelebi da gvarebi: luba andrias asuli ranevskaia, anna, varo, magram Sarlota ivanovna ratomRac ucvleladaa gadmotanili TargmanSi. Ggamoyenebulia Teatraluri terminologia: moqmedeba pirveli, meore da a.S. Tumca, amisdamiuxedavad, Targmani laRia, gasagebi, alag-alag enobrivi saRebavebiT gamuqebul-gaRiavebuli... CvenTvis ucnobia, iyo Tu ara ciciSvilis Targmani aramarto wasakiTxad, aramed dadgmisTvisac gankuTvnili. magram, savaraudod, raRacam SeuSala xeli am Targmanis meSveobiT 1908 wels `alublis baRis~ warmodgenas quTaisis scenaze. amitom da iqneb amitomac mimarTa i. barvelma mis gadmokeTebas `salxinos~ saxelwodebiT. mTavari mainc erTia: piesa `alublis baRi~ qarTuli sazogadoebisaTvis mniSvnelovani aRmoCnda misi TargmniT dawyebuli, gadmoqarTulebuli speqtaklis saxiT. magram ai gadis wlebi da `alublis baRis~ dadgmas ver kideben xels qarTveli reJisorebi. mainc ra problemebis winaSe idga TviT a.p. Cexovi, rogorc avtori, da reJisorebi, romlebic scenaze dgamdnen mis piesebs? es sakiTxi jer kidev Cexovis sicocxleSive warmoiSva da, vfiqrobT, saukunis Semdegac musirebs Teatralur samyaroSi. bunebrivia, unda moiZebnos TviT a.p. Cexovis dramaturgiis specifikis niSnebi da avtoriseuli Canafiqris Teatraluri xorcSesxmisaTvis aucilebeli kanonzomierebani, rac idga maSindeli rusuli Teatraluri sazogadoebis winaSe. 33 Tu Cexovamdeli rusuli dramaturgia emyareboda ZiriTadad movlenis, komunikabelobis signifikacias, mibaZvas ki ara, aramed qmediTobasa da cxovrebas, bednierebasa Tu ubedurebas (aristoteleseuli gansazRvra), Cexovis Semdgomi ufro im martiv sistemas emyareba, romliTac konstatirdeba niSnebis enis araCveulebrivi gamoyeneba da romlis meSveobiTac Cveulebrivi faqtebi adresatisaTvis iZenen virtualuri movlenis mniSvnelobas, anu komunikatorul movlenas. `alublis baRSi~ magaliTad, — aRniSnavs i.v. Satini, xdeba uamravi cvlileba. ranevskaia sayvarels apatiebs da parizSi brundeba, gaevi bankSi Soulobs samsaxurs, ania apirebs gamocdebi Caabaros da mere imuSaos, varia ragulinebTan ekonomqalad muSaobas apirebs, lopaxini ki mamulis gadakeTebaze ocnebobs. amasTan arcerTi movlenis komunikacia ar hpovebs Semdgom ganviTarebas da aqcents akeTebs piesis semantikur erTeulze. «Напротив, все единицы человеческих фабул снимаются единцами более высокого порядка, так называемыми профанируемыми символами. Примерами профанируемого символа в пьесах Чехова являются, в частности… вишневый сад, который нужно вырубить, чтобы спасти… Такие единицы, задаваемые как заявки на сакральный смысл, в конце концов профанируются в дискусивном пространстве того или иного персонажа… Чехов сделал гораздо болше, превратив словесное выражение торгующей России в «борьбу против зачарования нашего интеллекта средствами нашего языка» (Л. Витгенштейн) путём обнаруженных разрывов между денотатом и референтом»27 acxadebs Satini da aqve askvnis: «Теперь мы можем сказать, в чем именно заключается главная новация Чехова драматруга: 27 Шатин Ю.В., «Коммуникативное событие в пьесе и спектакле («Вишневыё сад» А.П. Чехова – Э. Наякрошюса) в сборнике «Международна научна кноференция «Европа, чете Чехов», Изд. «Св. Св. Кирил и Методии», Велико Търново, 2012, с. 936 34 Она в наложении уже имеющих символистических значении «компонентами иконических и индексальных знаков: Так с точки зрения коммуникативной стратегии, текст «Вишневый соада» - это виртуланое поле бессмысленных слов, произносимых персонажами, поверх которого создатель спектакля может выполнит мозайку собственных смыслов» – (xazi Cvenia — T.g., n.m.) zemoTmoyvanili citata 21-s saukunis mkvlevars ekuTvnis da, bunebrivia, codnis gavrcobis safuZvelze, a.p. Cexovis dramaturgiasTan axleburi midgomis mcdelobacaa, amavdroulad, erTgvari axsnac, ratom uWirdaT Tu uWirT misi piesebis dadma da ra SesaZleblobani SeiZleba gaixsnas reJisorebisaTvis samomavlod. magram a.p. Cexovis epoqaSi, miuxedavad simbolisturi xelovnebis gaaqtiurebisa, mainc moqmedebs jer dauwereli, Semdgom 1909 wels ruseTis reJisorTa meore yrilobaze erTgvarad gamokveTili, problemebi TeatrSi: (a) meningelebi da dasavleTis Teatri b) moskovis samxatvro Teatri, axali tendenciebi TeatrSi (realizmi, simbolizmi, stilizacia), romelmac cvlilebebis winaSe daayena samxatvro Teatri. `alublis baRis~ dadgmisaTvis igi dRidan Tavisi daarsebisa (1898 w.), aviTarebs ra rusuli demokratiuli Teatraluri kritikis tradiciebis, masSi mainc airekla is zogadi procesebic, romlebsac adgili hqonda saukunis dasawyisis rusul realizmSi. v.i. nemiroviC-danCenko k.s. stanislavskisTan erTad didi xani ocnebobda Tanamedrove literaturisa da scenis demokratiuli mayureblis interesebisaTvis Teatris daaxloebaze. 1898 wels repeticiis dawyebis win stanislavski acxadebs: «мы приняли на себя дело, имеющее не простой, частный, а общественный характер, не забывайте, что мы 35 стремимся осветить темную жизнь бедного класса, дать им счастливое минуты среди той тьмы, которое покрыло их»28. am periodisaTvis kote marjaniSvilic samxatvro Teatris repertuars (gorkisa da Cexovis piesebs) eyrdnoba da epoqis mowinave miswrafebaTa gamomxatvel piesebze muSaobiT iZens reJisorul ostatobas29 (d. janeliZe). k. marjaniSvili imasac aRniSnavs, rom Teatrs usamarTlod sayvedurobdnen, `ratom dRemde ar dadga man aramcTu marto gamouqveynebeli piesebi, aramed jerac dauwerelio, (sic...), magaliTad, Cexovis `alublis baRi~. piesa jer kidev ar dausrulebia avtorso~30. marjaniSvili eswreboda Turme `alublis baRis~ warmodgenebs mxatSi da aRtacebiT aRniSnavda: `Cexovis piesebi mayurebelTa iseTive interess iwveven axla, rogorc es winaT iyo da Zalian karg Semosavalsac iZleviano~31. Tumca `alublis baRs~ man ar mohkida xeli. gadmokeTebuli piesa `salxino~, savaraudod, cnobili unda yofiliyo Salva dadianisaTvis, romelic s. gersamias cnobiT (`quTaisis Teatri~, Tbilisi, 1947), uZRveboda 1907/1908 da 1908/1909 sezonebs. misi meTaurobiT Semdgar msaxiobTa amxanagobaSi Sediodnen despine ivaniZe, liza gvetaZe, p. SoTaZe, andro murusiZe, v. SalikaSvili, iuza zardaliSvili, sandro boWoriSvili, gr. Carkviani, petre ZelgeniZe, nino daviTaSvili da efemia mesxi. aqedan ramdenime msaxiobi monawileobda `salxinos~ quTaisis Teatris dadgmaSic: valerian SalikaSvili TamaSobda zvareTels (Cexovis gaevs) da, ro28 Соколов А.Г. «История русской литературы конца XIX –начала XX века», М., «Высшая школа», 1988,с.13) 29 `marjaniSvilis SemoqmedebiTi memkvidreoba~, `kote marjaniSvili~, w.I, `xelovneba~, `Tbilisi~, gv.. 30 iqve, gv. 114. 31 iqve, gv. 126. 36 gorc gazeTi `amirani~ (1908 wlis 26 seqtemberi) iuwyeba, mas iseTi cocxali da uSualo saxe ganuxorcielebia, rac arasodes gvinaxavso sxva droso. rogorc aRiniSna, piesa `salxinom~ Tumca mayureblis mowoneba daimsaxura, gamoiwvia didi xmauric kategoriuli moTxovniT — gadmokeTebis nacvlad WeSmariti Targmani dadgmuliyo qarTul scenaze. albaT, amitomac iyo, rom `alublis baRis~ dadgmas didi sifrTxiliT ekidebodnen reJisorebi. Gguram baTiaSvili amis mizezs xedavs nakleb mondomebasa da SemoqmedebiTY midgomaSi. igi gamoTqvams wuxils imis gamo, rom quTaisis TeatrSi apirebda giorgi qavTaraZe Turme `alublis baRis~ dadgmas, magram ver ganaxorciela... magram speqtakli `vTamaSobT Cexovs~ mainc dadga g. qavTaraZem Teatralur sardafSi 1992 wels da is aerTianebda Cexovis sam piesas (`alublis baRs~, `sam dasa~ da `Tolias”) speqtakli reJisorma gaitana a.Cexovisadmi miZRvnil saerTaSoriso festivalzec. da ai, wlebis, TiTqmis erTi saukunis Semdeg `alublis baRis~ dadgmas xeli mohkida mixeil TumaniSvilma. misTvis es ocneba iyo, sulTan axlos mdgomi ocneba, siyvaruli, sevda, rasac miuZRvna kidec Tavisi `improvizacia Cexovis `alublis baRis~ Temaze~ (Jurnali `xelovneba~, 1995 wlis #1,2,3). mixeil TumaniSvili miiCnevda, rom, mTavaria gauwonasworeblobis, konfliqtis mizezis dadgena, vin uSlis xels, vin riTaa dainteresebuli... ra amoZravebs konfliqtTa sistemas? Tumca konfliqti sulac ar niSnavs Cxubs, aurzaurs, cxovrebiseuli konfliqtebi umeteswilad CvenSi xdeba, Cvens da Cvens irgvliv myofT Soris, Cvensa da sxvadasxva garemoebas Soris. yvela am konfliqts Cven, ubedurebi, saocari simZafriTa da gancdiT aRviqvamT~ (gv. 294). Ddiax, am konfliqtis moZebnas cdilobda genialuri reJisori, amitom damuSavda TiToeuli moqmedeba, gamoikveTa Tavisebu37 rad piesaSi ganviTarebuli `cxovrebis sami wesi~ (sistema), reJisori Tavad miiCnevda `alublis baRs~ musikad, piesad cxovrebaze, romelic iwyeba da sruldeba: es piesa sulierebis, cxovrebis azris Sesaxeb gvesaubreba~ (gv. 317). manve meoTxe moqmedebas Seusabama f. Sopenis noqtiurni da mazurka (a-moll, op. 16, #49). m. TumaniSvilisaTvis es piesa da, gansakuTrebiT bolo moqmedeba, ar iyo Cexovis Canafiqris mixedviT mxiaruli: `magram CemTvis es ase ar ariso.~ reJisors miaCnda, rom misi dadgmis mixedviT, Tavad Teatris arsidan gamomdinare, mayurebeli unda gamxdariyo speqtaklSi gaTamaSebuli tanjvis Tanamonawile, `raTa mere Tavis tanjvas garedan Sexedoso~. msaxiobebic SeirCa, repeticiebic Catarda, veRar moaswro... da ai, reJisori giorgi margvelaSvili xels hkidebs `alublis baRs~, magram ara TumaniSviliseuli, aramed sakuTari gadawyvetiT. Targmanic misTvis SeirCa, axali Targmani manana anTaZisa. `alublis baRis~ premiera Sedga 2005 wlis 22 oqtombers. mas mohyva gamoxmaurebebi presaSi (l. oCiauri). speqtaklSi monawileobdnen: nineli WankvetaZe (ranevskaia), paata baraTaSvili (gaevi), giorgi roiniSvili (lopaxini), maia gelovani / mari kitia (ania), TinaTin korZaZe / nana buTxuzi (varia), giorgi nakaSiZe (trofimovi), gia abesalaSvili (simeonov-piSCiki), eka CxeiZe (Sarlota), zaza miqaSaviZe (epixodovi), qeTevan miqaSaviZe (duniaSa), revaz TavarTqilaZe (firsi), beqa jumutia (iaSa) da sxv. gansakuTrebiT gamoikveTa ranevskaias rolis Semsruleblis nineli WankvetaZis brwyinvale TamaSi. igi sagastrolodac wavida moskovSi, rasac mohyva mxurvale ovaciebi da recenziebi. xelovnebaTmcodne giorgi gvaxariam specialuri interviuc Cawera reJisor giorgi margvelaSvilTan: `sarisko iyo oTxsaaTia38 ni `alublis baRis~ warmodgena. gazeT `kulturas~ mimomxilvelis, ina bezirganovas, TqmiT, margvelaSvilma Cexovis piesis `wyalqveSa dineba~ gamoxata, uari Tqva dramaturgis mier Cafiqrebul `naz da faqiz intrigaze...~ margvelaSvilis warmodgenaSi alublis baRis mosalodneli gayidva bevrad ufro mtkivneulia, vidre CexovTan... es marTlac asea, magram aitanda ki amgvar interpretacias moskoveli mayurebeli? giorgi margvelaSvilis TqmiT, igi eloda Teatris moyvarulTa keTilganwyobas, magram eSinoda, rom aseT `alublis baRs~ publika bolomde ver gaigebda — TumaniSvilelTa warmodgena xom pirvel rigSi Tbiliseli mayureblisTvis iyo gansazRvruli [giorgi margvelaSvilis xma] 22.4.40~ imdenjer aris dadgmuli, imdeni variantia gakeTebuli (da aramarto rusul speqtaklebSi) — Cexovi erT-erTi yvelaze popularuli dramaturgia evropaSic, amerikaSic. is Zalian xSirad idgmeba, amitom interpretaciebi `alublis baRisa~ uamravia — ra Tqma unda, vRelavdi, mainteresebda, rogor miiRebdnen Cvenebur variants, radgan me mainc davdgi speqtakli imaze, rac saqarTveloSi xdeba. Sevecade damedga speqtakli Cvenze, qarTvelebze, Cexovis piesis mixedviT, magram Cvenze erTi ram maTTvis Zalian maTi aRmoCnda... aqcenti keTdeboda lopaxinis personaJis interpretaciaze — im xazze, romelzedac agebulia misi gmiris moqmedeba speqtaklSi~ (g. gvaxarias interviudan `dRes Cvens yovelkvireul kulturul mimoxilvaSi~, 2006 w. 25. 06). amas mohyva warmatebuli gastrolebi moskovSi, mossovetis TeatrSi, 2006 wlis ivnisis dasawyisSi piesa monawileobda `Gift Festival 2006~ (TbilisSi, 2006 wlis 25 oqtombers). g. margvelaSvilis dadgmaze SesaniSnavad msjelobs tatiana Sax-azizova statiaSi `TumaniSvilis sezoni~, romlis fragmentic calke davurTeT naSroms. 39 andro enuqiZem 2015 wlis 29 ianvars TbilisSi a.s. griboedovis saxelobis saxelmwifo rusul dramatul TeatrSi a.p. Cexovis piesis `alublis baRis~ motivebze warmoadgina erTmoqmedebiani speqtakli. rogorc maka vasaZe werilSi `moaruli `miTebis~ ngreva — andro enuqiZiseuli `alublis baRi~ griboedovis TeatrSi~, wers, `andro enuqiZem Cexoviseuli ambavi, samSoblos mowyvetili, xanSiSesuli da Sua asakis, ori `gaborotebuli~, erTmaneTisadmi faruli zizRiT aRvsili qalis mogonebad aqcia. sainteresod aqvs reJisors mofiqrebuli `alublis baRis~ metafora~. speqtakls aRfrTovanebuli statia miuZRvna i.bezirganovam. speqtakli Seiqmna saerTaSoriso saqvelmoqmedo fond `qarTus~, saerTaSoriso kulturul-saganmanaTleblo kavSiris `rusuli klubis~ mxardaWeriT da mieZRvna a.p. Cexovis dabadebidan 155-e wlisTavs. scenuri versiis avtori da damdgmeli reJisori iyo andro enuqiZe, prodiuseri nikolai svetnicki. rolebs ganasaxierebdnen: lubov andreevna ranevskaias saqarTvelos saxalxo artisti, k. marjaniSvilisa da m. TumaniSvilis premiis laureati guranda gabunia, qals — irina meRvineTuxucesi, gaevs — oleg mWedliSvili, lopaxins — arCil baraTaSvili, petia trofimovs — mixeil ambrosovi, simeonov-piSCiks — mixeil arjevaniZe. `alublis baRis~ a. enuqiZiseuli scenuri versiiT asaks miRweuli lubov andreevna ranevskaia ixsenebs parizSi gancdils, mtkivneuli mogonebani mis win kinokadriviT Caivlis da uamrav kiTxvas tovebs ... uyvars ki mas samSoblo, ratom gaiyida alublis baRi, uyvars Tu ara Tavisi axloblebi an, saerTod, vinme ki uyvars, ra mouvida firss bolosdabolos? ranevskaia (g. gabunia) esaubreba viRac qals, vinaa es ania, varia Tu Sarlota? dausruleblad grZeldeba es dialogi. piesam warmatebiT Caiara rusuli Teatris scenazec gastrolebis dros. 40 2015 wlis 28 noembers giorgi erisTavis goris dramatuli Teatris `mesame sivrcis~ scenaze dadga `alublis baRi~ Teatris samxatvro xelmZRvanelma soso nemsaZem (scenografia s. nemsaZisa). piesas didi warmatebebi mohyva da Sefasebanic. (naTia xorbalaZe `mesame sivrce erisTavis TeatrSi~, g. `goris macne~, #46, 30 noemberi-6 dekemberi, 2015 w; Tea kaxiani `alublis baRi~ qarTul sufraze~, J. `Teatri da cxovreba~, 2016 wlis #1; rostom CxeiZis `alublis sevda da artistuli qalaqi~, g. `saqarTvelos respublika~, 2016 wlis 6 ianvari; nino gabravas `alublis baRi~ da sxva). speqtaklSi, romelic erT moqmedebad warmoadgina soso nemsaZem, monawileobdnen: lubov ranevskaia — gvanca kandelaki, ania — Tekla marjaniSvili, varia — ana CogovaZe, gaevi — kaxa beriZe, ermolai lopaxini — omar beqauri /SoTa xanjaliaSvili, piotr trofimovi — zaza Tedeluri, firsi — anzor gvaZabia, duniaSa — mari arRuTaSvili, gamvleli — koba kopaZe. reJisorma 6 personaJi (simeonov-piSCiki, Sarlota, epixodovi, iaSa, sadguris ufrosi, fostis ufrosi) amoiRo piesidan, magram avtoriseuli Canafiqri aRniSnul speqtaklSi ar kargavs Tavis gezs. rogorc Tea kaxiani aRniSnavs, `es Cveni `alublis baRia~ — romantizebuli, infantilurobasTan axlos mdgomi Taobisa, da SeiZleba ufro ganzogadebulad, mTeli eris sumburuli savane, scenaze daSvebuli saqanelebis msgavsad, cas rom ekuTvnis, vidre miwas~32 Teatrmcodne yuradRebas amaxvilebs speqtaklSi monawile TiToeul personaJsa da maT daniSnulebaze da askvnis, rom `s. nemsaZe TiTqos ramdenime pirobis dadgenis Semdeg Tavisufal sivrceSi uSvebs personaJebs, arcerTi mxaris mimarT ar igrZnoba damdgmelis 32 kaxiani T., `alublis baRi~ qarTul `sufraze~, J. Teatri da cxovreba~, 2016 w. #1, gv. 39. 41 gansakuTrebuli simpaTia. is mxolod warmoadgens movlenebs, faqtebsa da adamianebs yovelgvari gansjis gareSe~. `soso nemsaZis reJisuraSi sivrcis ganawilebas yovelTvis gansakuTrebuli datvirTva da Sinaarsi aqvs. mniSvnelovania personaJis mdebareoba ama Tu im scenis mimdinareobisas. am warmodgenaSi firsis figura centraluria. vgrZnobT, Tu rogor mTavrdeba mis irgvliv moZravi samyaro~, `anzor gvaZabia firsis rolSi mTeli Tavisi cxovrebiseuli Tu SemoqmedebiTi beqraundiT~ warsdga. misi biografiuli monacemebi Sesasrulebeli rolis bunebas mTeli organulobiT daukavSirda da Seiqmna mxatvruli saxe, romelsac Tavisi dokumentalurobac axlavs Tan. es is bednieri SemTxvevaa, rodesac zustad ici, vin aris firsi!~ amasve aRniSnavs nino gabravac: `vxedav, rogorc zustad ipova reJisorma firsi sakuTar dasSi da, marTlac, roca baton anzors vxedavT scenaze, vxvdebiT, rom sxvas vis unda eTamaSa, Tu ara mas~. aseve gamorCeulad Sefasda anzor gvaZabia firsis rolSi 2017 wlis TurqeTSi, adanas me-19 saerTaSoriso Teatralur festivalze, romelzedac goris Teatri warsdga speqtakliT `alublis baRi~. swored es speqtakli SeirCa kidec 4 sxvasTan erTad stambolis, sabancis universitetis TeatrSi, saTamaSod (J. `Teatri da cxovreba~, 2017 w.#3) manamde ki saqarTvelos Teatraluri kavSiris granpris mflobeli gaxda goris TeatrSi damdgmuli a.p. Cexovis `alublis baRi~. piesas Tavis drozeve gamoexmaura mwerali da mecnieri rostom CxeiZe Tavisi uaRresad poeturi, Sinaganad saocrad amaRlebuli weriliT `alublis sevda da artistuli qalaqi~ (romelsac calke vurTavT Cvens naSroms). rostom CxeiZe swored qarTuli satkivridan danaxul sawuxarze amaxvilebs yuradRebas Cexovis piesaSi: `unda damdgariyo am piesis gaspeqtaklebis Jamic ise, mixeil TumaniSvils rom eocnebeboda. da es unda 42 momxdariyo soso nemsaZis reJisoruli xelovnebis wyalobiT. da es unda momxdariyo gorSi~. rostom CxeiZis yuradRebis miRma ar rCeba mayureblis gancda, kaTarziss rom iwvevs da, uwodebs ra samarTlianad, `ukiduresad daZabul, mRelvarebis zRvarze gaTamaSebul dramas, kidev erTxel rom mogvabRauWebs Cven — Cven miwas baRs, alublebs... Torem alublis mtveriviT Cagveleva xelSi is, rac yvelaze Zvirfasad da sanukvrad gveguleboda da simxneves gvinarCunebda, Zaxilad gardasuli Jamisa, Soreul movlenebad samoTxidroindeli sinamdvilisa.~ goris Teatris es speqtakli kidev erTxel aCvenebs reJisoris SemoqmedebiTobasa da, amavdroulad, Cexovis Tanadroulobas. samarTliania, am kuTxiT TiTqos stereotipuli fraza: `ukan, Cexovisaken~, rac daadastura swored `alublis baRmac~. 2017 wlis martSi foTis TeatrSi reJisorma daviT mRebriSvilma warmoadgina speqtakli `alublis baRi. repeticia~. 2017 wlis 9 oqtombers reJisorma daviT doiaSvilma, Tbilisis saerTaSoriso Teatraluri festivalis farglebSi, warmoadgina rumineTSi, buqarestSi, dadgmuli speqtakli a. Cexovis `alublis baRi~, romelSic monawileobdnen: monika davidesku, irina movila, krina semCiuki, raluca aprodu, Gavril patru, ioan andre ionesku, rares andrici, vitali biCiri, iStvan tuglasi, idris klate, ana kovalCiuki, mihai konstantini, silviu mirCesku. Cexovis Semoqmedebis qarTuli diskursi sakmaod vrcelia, amitom SevecadeT mxolod mis `alublis baRze~ SegveCerebina Cveni yuradReba, rasac 2010 wlidan moyolebuli mivuZRveniT ramdenime statia respubli- 43 kur Tu saerTaSoriso samecniero konferenciebze wakiTxul-gamoqveynebuli moxsenebis saxiT.∗ gamoyenebuli literatura 1. gaCeCilaZe g., mxatvruli Targmnis Teoriis Sesavali, `ganaTleba~. Tbilisi, 1966, gv.98; 2. J. `droeba~, 1909 w. 2 ianvari; 3. baTiaSvili g., `Cexovi — Cveni Tanamedrove~, g. `literaturuli saqarTvelo~, 1980 w. 11 ianvari; 4. baTiaSvili g., `literaturuli saqarTvelo~, 1980, 11 ianvari, #2, gv.4; ∗ winamdebare naSromis nawilebi 2010 wlidan moyolebuli Cven mier (T. gogolaZe, n. mindiaSvili) wakiTxuli iqna da gamoqveynebuli sxvadasxva dros. 1. 2. 3. 4. 44 Гоголадзе Т.А., Миндиашвили Н.М., «Межкультурные коммуникации в грузинском переводческом и театральном пронстранстве (на примере драматургии А.П. Чехова) – quTaisis saerTaSoriso samecniero konferenciaze `kulturaTSorisi dialogi da enobrivi kontaqtebi~ (2010 wlis 30.10-1.11); Гоголадзе Т.А., Миндиашвили Н.М. «Варианты иноязычных переводов и художественный код автора», TurqeTSi, stambolis kulturis universitetis saerTaSoriso kongresze enaTmecnierebasa da SedarebiT literaturaSi~ (2011 wlis 12-13 oqtomberi); Гоголадзе Т.А., Миндиашвили Н.М. «Вишневый сад» А.П. Чехова в грузинских переводах и постановках, daibeWda moskovis saxelmwifo universitetis II saerTaSoriso konferenciis («Русский язык и культура в зеркале перевода» masalebSi (2010 w.); Гоголадзе Т.А., Миндиашвили Н.М. «Из грузинской чеховианы» daibeWda bulgareTSi, veliko tirnovos universitetis saerTaSoriso samecniero konferenciis masalebSi, `evropa kiTxulobs Cexovs~ (2012). 5. kaxiani T., `alublis baRi~ qarTul `sufraze~, J. Teatri da cxovreba~, 2016 w. #1, gv. 39; 6. kuxalaSvili v., iTargmneboda da idgmeboda, g. `Tbilisi~, 1960, 28 ianvari, 323, gv.3; 7. `marjaniSvilis SemoqmedebiTi memkvidreoba~. `kote marjaniSvili~, w.I, `xelovneba~, `Tbilisi~; 8. piter bruki, carieli sivrce. `xelovneba~, Tbilisi, 1984, gv. 83; 9. taliaSvili g., `a.p. Cexovi, cxovreba da Semoqmedeba, `sabWoTa saqarTvelo~, Tb., 1960, gv.80; 10. Saxazizova t., `TumaniSvilis sezoni~, `24 saaTi~, #5, (797), 2006 wlis Tebervali; 11. wibaxaSvili g., Targmnis Teoriisa da praqtikis sakiTxebi. Tsu, Tbilisi, 2000, gv. 27; 12. WavWavaZe i., qarTuli Teatri, rC., Txz. xuT tomad, t.III, `sabWoTa saqarTvelo~, Tbilisi, 1986, gv.113; 13. Виноградов В.В., О языке художественной литературы. М., 1959, с.151; 14. Гитович Н., Жизнь и творчество А.П. Чехова. Москва, 1955, с. 623 (ibeWdeba d. xoStarias wignidan Tbilisi Zveli sastumroebi~, `artanuji~, Tbilisi, 2011 , gv. 76); 15. Гоголадзе Т.А., Миндиашвили Н.М., «Ьежкультурные коммуникации в грузинском переводческом и театральном пронстранстве (на примере драматургии А.П. Чехова) – quTaisis saerTaSoriso samecniero konferenciaze `kulturaTSorisi dialogi da enobrivi kontaqtebi~ (2010 wlis 30.10-1.11); 16. Гоголадзе Т.А., Миндиашвили Н.М. «Варианты иноязычных переводов художественный код автора», TurqeTSi, stambolis kulturis universitetis saerTaSoriso kongresze enaTmecnierebasa da SedarebiT literaturaSi~ (2011 wlis 12-13 oqtomberi); 17. Гоголадзе Т.А., Миндиашвили Н.М. «Вишневый сад А.П. Чехова в грузинских переводах и постановках, daibeWda 45 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 46 moskovis saxelmwifo universitetis II saerTaSoriso konferenciis («Русский язык и культура в зеркале перевода» masalebSi (2010 w.); Гоголадзе Т.А., Миндиашвили Н.М. «Из грузинской чеховианы» daibeWda bulgareTSi, veliko tirnovis universitetis saerTaSoriso samecniero konferenciis masalebSi, `evropa kiTxulobs Cexovs~ (2012); КосицинА.А. Теория литературы. Основные понятия и термины. Изд. СГАУ, Самара 2012, с.21-22; Олицкая Д.А. «Чеховский текст в пространстве межкультурного диалога. Немецкие переводы «Вишневого сада» в сб. «Европа чете Чехов», изд. «Св. св. Кирили Методий». Велико Търново, 2012, с. 287; Ревекин А.И `Творческая история пъесы `Вышневый сад~ — http://otvet.ru Соколов А.Г. «История русской литературы конца XIX – начала XX века», М., «Высшая школа», 1988, С.13); Станиславский К.С., Собрание сочинений в 8 т. М., т.1, 1954-1960; Шатин Ю.В., «Коммуникативное событие в пьесе и спектакле («Вишневыё сад» А.П. Чехова – Э. Наякрошюса) в сборнике «Международна научна кноференция «Европа, чете Чехов», Изд. «Св. Св. Кирил и Методии», Велико Търново, 2012, с. 936. tatiana Sax-azizova TumaniSvilis sezoni (nawyvetebi recenziidan) mixeil TumaniSvilis saxelobis Tbilisis kinomsaxiobTa TeatrisTvis wlevandeli sezoni ocdameaTea. maisSi 10 weli Sesruldeba, rac gardaicvala misi damaarsebeli, romelsac Tebervlis dasawyisSi 85 Seusruldeboda. yoveli mrgvali TariRi mudam acocxlebs, Zabavs mexsierebas da gaiZulebs warsulSi dabrunde, raTa Teatralur sferoSi moRvawe axalgazrda Taobas warudgino is, vis Sesaxebac man SeiZleba aRaraferi icis da Tu icis, mxolod yurmokvriT. xolo, vinc icnobda, dae maTTvis es kidev erTi Sexvedra iyos warsulTan. *** misma ocnebam xorci ver Seisxa scenaze, mxolod qaRaldze darCa, Janric ganmarta: `improvizaciebi alublis baRis Temaze~ — datova aRsareba, lirikuli esei. kiTxulob da saocari grZnoba geufleba. xedav da grZnob samyaros, romelic avtorma Seqmna, iZirebi, cxovrob masSi. Tumca es ar aris `alublis baRis samyaro~ — aq realuri da gamonagoni isea mocemuli, rogorc amas felini axerxebda. es qarTuli `amarkordis~ eskizia... `natif mTxrobels~ — rogorc mas krimova uwodebda, Tavis samyaroSi SevyavarT. `speqtakli poetur moTxrobasaviT unda SeTxza, zogjer SeiZleba avtors arc ki misdio. umjobesia piesa ramdenime xniT gadado da sakuTari samyaro SeTxza. mere ki, Tu es kargi avtoria, rogorc Cexovi an sofokle, daekiTxebi: SeiZleba Tu ara ase? CemTvis yvelaze 47 bednieri wuTebi maSin dgeba, rodesac Tavisuflad viwyeb SeTxzvas da arafris meSinia. am dros gmirebis, Cemi an Cemi axloblebis cxovreba erTmaneTs Seerwymeba, erT mTlianobad iqceva~. vkiTxulob replikebs da Cems warmosaxvaSi Cndeba raRac ganumeorebeli, nacnobi da amave dros ucnobic: TandaTanobiT ikveTeba adamianTa bedi, awmyo Tu warsuli, Tan Senic da Tanac araSeni. ai, daibada sunTqva, xma, moZraoba. haeri, esaa firi warmaval da momaval Taobaze, ocnebebze, cxovrebis dasawyissa da dasasrulze, Cvenze. ra aris iq mere? reJisoris mexsierebaSi darCenilia bavSvoba, `bebos saxli mcxeTaSi, alublis baRi da nuSis xeebi~, — sabavSvo oTaxi — `yvelaze intimuri, yvelaze Tbili da Zvirfasi oTaxia qveyanaze~. `kaklis xis veeberTela karada, CemTvis es gasuli cxovrebis simboloa~, `aseTi karadis win monologis Tqmac ki SeiZleba...~ cxovrebiseuli realiebi, `alublis baRSi~ danaxuli. Cexoviseuli piesis peripetiebi aRqmulia, rogorc sakuTari saxlis da baRis dakargva. cxovrebiseuli problemebi, romlebic sxva ojaxebsac daatyda Tavs `Zveli~ da `axali~ cxovrebis Sesayarze. es aris Canaxati, gasaRebia, romelic garkveul morals, tradicias ergeba: `lia eliavam gviambo, mSoblebis dapatimrebis Semdeg is da bebiamisi, rogor cxovrobdnen sadRac sardafSi da rogor aswavlida bebia mas mazurkis cekvas~. da daskvna, mkafio da martivi: `esaa istoriis gamWol qarSi cxovreba~. `alublis baRi~ musikasaviTaa. es piesa cxovrebazea, romelic iwyeba da sruldeba. cxovrebis azris Sesaxeb gvesaubreba. gvesaubreba mouxerxebel adamianebze, romlebmac ar ician, rogor icxovron. `alublis baRi~ Sedevria. esaa fiqri droze, warmaval Taobebze, moaxloebul saSinelebebze: fiqri mouwyoblobaze, adami48 anTa rwmenaze, rom warsuli bevrad ukeTesi da saintereso iyo. `es Cemi cxovrebis Sesaxebaa. Cveni cxovrebis Sesaxeb, yvela Cemianis, cocxlebisa da wasulebis, keTili, magram arapraqtikuli adamianebis Sesaxeb, romlebsac arasodes gaaCndaT sulierebisa da TamaSis garda. TamaSisa cxovrebaSi, politikaSi, SemoqmedebaSi. Cven mouxerxeblebi varT, magram Cvens gareSe ar SeiZleba, es aris civilizaciis safuZveli, sasacilo da odnav sevdiania es yovelive~. es misi piesa iyo. misTvis dawerili. TviTonac am piesis moqmed pirad grZnobda Tavs. `Cven~-o ambobda, magram ase namdvilad ar yofila. SesaZloa `mouxerxebeli~, romelsac `sulierebisa da TamaSis garda araferi gaaCnda~, iyo kidevac, magram Semoqmedis mtkice neba arasodes aZlevda saSualebas Tavisi TavisTvis eRalata. ukve naxevar saukunes gadabijebulma xelaxla daiwyo cxovreba, axali saqme wamoiwyo. is iyo `Sinaganad savse~ — keTili, mokrZalebuli, ganumeorebeli, warmoudgeneli xiblis mqone. amitomac uyvardaT TbilisSic da moskovSic, yvelas, visac Teatri uyvars, magram ara rogorc kerpi, aramed rogorc axlobeli, Zvirfasi adamiani. mowafeebsac mamasaviT uyvardaT, maT, vinc ostatma gamozarda, ar sWirdebaT mexsierebis daZabva, rom gaixsenon. is mudam maTTan aris, ra qartexilic ar unda daatydes saqarTvelos Tavze. misi saxeli ewoda Teatrs. SesasvlelTan misi Zegli dgas, magram mTavari is aris, rom igi warsulis kuTvnileba ar gaxda. igi arsebobs mogonebebSic da Teatris momavalSic. rogor gaumarTla, rom aseTi madlieri mowafeebi hyavs — maT miRebac ician da gaRebac, arasodes iviwyeben mis xsovnas. erTma aseTma erTgulma mowafem, energiulma cecxliviT, qeTi doliZem xelovnebis saerTaSoriso festivali daaarsa da mixeil TumaniSvilis sa49 xeli uwoda, araviTar dabrkolebas da siZneles ar ufrTxis. meorem, romelic axla TumaniSvilis Teatris samxatvro xelmZRvanelia, gogi margvelaSvilma, gaagrZela da daasrula misi dawyebuli saqme, misi `alublis baRi~. `misi gardacvalebis Semdeg vfiqrobdiT, es saqme imave variantiT, im saboloo versiiT migveyvana bolomde, rogorc amas TviTon fiqrobda. ganvaaxleT repeticiebi, magram cota xanSi mivxvdiT, rom SeuZlebelia dadga is, rac sxva adamianma moifiqra, yovel SemTxvevaSi TeatrSi es SeuZlebelia. amitom repeticiebi maleve Sewyda. gadavwyviteT: radgan man ver ganaxorciela am piesis dadgma, ese igi, es esec unda momxdariyo. magram, dadga dro da momeCvena, rom dRevandeli saqarTvelosaTvis, dRevandeli qarTuli sazogadoebisaTvis ufro aqtualuri piesis moZieba Znelia da gadavwyvite damedga `alublis baRi~. rodesac qveyanaSi gadatrialeba da yvela Rirebulebis im masStabiT gadafaseba xdeba, rogorc es axla saqarTveloSi moxda, sazogadoebaSi Cndeba sasowarmkveTi SiSi, rom yvelaferi damTavrda da iqneba SeuZlebelic kia axali `alublis baRis~ gaSeneba. aq ar aris nostalgia, mogonebebiseuli lirika, zmanebebi da arc is, rasac anatoli efrosi `cxovrebiseul poezias~ uwodebda. TiTqos ostatisgan aRebuli formula — `cxovreba gamWol qarSi~, gamoyenebulia, rogorc speqtaklis atmosfero da xati. scenaze yvelaferi (mxatvari SoTa glurjiZe) nacrisferia da amaforiaqebeli: Savi Rrublebi ukana kedelze, siCume, sibnele, sicive. ar gjera Citebis WikWikis, scenis miRma rom moismis. iqneb es vinmes eCveneba, an agonebs imas, rac unda iyos — `alublis baRs~, magram baRi ar aris. Semdeg ukan konturulad, eskizis saxiT gamokrTebian xeebi, romlebic yovelive warmavalTan gamoTxovebis niSnad nel-nela Cndebian. 50 gamWol qarSi, am cariel sivrceSi mdgom miusafar saxls ar gaaCnia saxuravi da kedlebi. aRmoCndeba, rom calad mdgomi Zveli karada karia, romelsac arsad mivyavarT da romlis miRmac mejlisis dros TanmimdevrobiT xan ania da xan varia qrebian da xanac ranevskaia. karadis garda scenaze skivricaa, masaviT didi da Zveli da masaviT ormagi, ucnauri daniSnulebis. finalSi am skivrSi ranevskaia Caikargeba da TviTonve daixuravs skivris Tavsaxurs... scena TandaTan icleba. iatakis ficarnagi yoveli aqtis bolos nawil-nawil adis zeviT — aq saxuravi raa, iatakic ki aRar darCeba. Tavidan yvelaferi gulisgamawvrileblad didxans iweleba: moqmedeba vera da ver iwyeba, miuxedavad CamosvlasTan dakavSirebuli aurzaurisa da sxvadasxva gaTamaSebuli CanarTebisa — xan iaSa uRebs fotoebs ojaxs, xan piSCiki ylapavs abebs da gulyris imitirebas axdens. geCveneba, TiTqos yvelaferi nel-nela cocxldeba, Tavis Cveul mdgomareobas, daZabul, araTanabar ritms ubrundeba. meore aqtSi TamaSi metia — xan ranevskaias cekva sam kavalerTan, xan erTgvari turniri, lopaxinisa da petias paeqroba, magram am mxiaruleba-TamaSSi, romelic Taviseburi TavdaRwevaa moZalebuli yoveldRiuri problemebisagan, jer ar Cans is infernaloba, rasac gvpirdeba scenis ucnauri Cacmuloba da rac Tavs iCens mesame aqtSi, mejlisis gadamwyvet scenaSi. es mejlisi, romelic Zalian iSviaTad gamodis scenaze warmatebuli, savsea boroti da saxifaTo energiiT. es energia pirvelad gakrTeba ranevskaiasa da petias SelaparakebaSi, Semdeg gamarjvebuli lopaxinis RimilSi, da yvelaze metad Sarlotas (rusudan bolqvaZe) gamoCenisas. stumrebs xelSi atacebuli droSasaviT SemoyavT Sarlota, Semdeg, karadis Tavze amxedrebuli, is aq iseTi eSmakeuli SemarTebiT meufebs, rom uecrad 51 volandis mejlisi gagaxsendeba `ostati da margaritidan~ da aq eZeb raRac kavSirs. mejlisi damTavrdeba, ranevskaia karadaSi gauCinardeba, lopaxini (giorgi roiniSvili) ganacxadebs Tavis kredos da aqedan yvelaferi, rogorc ityvian, gansakuTrebuli kodiT iwyebs svlas. meoTxe aqti iqceva aseT gaxsnil kodad, am xangrZlivi istoriis finalad. yvelafri dasruldeba mkafio, auRelvebel ritmSi, TavSekavebulad, saqmianad, melodramis gareSe. dasruldeba samudamod. ranevskaia TviTonve Cawveba Tavis skivr-kuboSi. speqtaklis ukanaskneli Jesti: yvelasgan miviwyebuli firsi pistolets miitans safeTqelTan. yvela am gamonaTebasa da CavardnaSi igrZnoba sicocxlia agonia, romelic adamianebsRa SemorCaT, maT irgvliv samyaroSi is ukve aRar aris. JRalTmian ranevskaiaSi (nineli WankvetaZe), ufro parizelSi, vidre rusSi, cocxalsa da nerviulSi, zogjer umweosa da mizezianSi — da yovelTvis daumarcxeblad qalurSi. bombora, Tavadurad mZime da mouqnel gaevSi (paata baraTaSvili) erT-erT im `Semodgomis aznaurTaganSi~, romelTac kargad icnoben saqarTveloc da ruseTic. da mis megobarSic, aseTsave sayvarlad mouqnel simeonov-piSCikSic (g. abesalaSvili), romelsac speqtaklSi bevrad meti dro da yuradReba eTmoba, vidre TviT piesaSi. patara, moridebul variaSic (T. korZaZe), romelic TavgamodebiT, magram uSedegod icavs Camqral keras. maTSi, vinc Sinaganad aRar ekuTvnian am samyaros, am saxlsa da baRs, vinc Tavisufalia am yvelafrisagan, warsulis magiisagan — mxiarul da Zlier petiaSic (g. nakaSiZe) da is aranairad ar aris `Camofxauli mebatone~. aniaSi (m. gelovani), romelic Tanamedrove Tineijerebs ufro Camohgavs. mTeli es Tanamedrove da maradiuli tipaJi qmnis cocxal, mravalgvarovan masas, romelic jer kidev ra52 RaciT SekavSirebulia, magram kavSiri sustdeba da Cvens Tvalwin irRveva, yvela sxvadasxva mxares ifanteba da da ismis am piesis dRevandeli dRisaTvis yvelaze mniSvnelovani SekiTxva. `am piesaze muSaobisas CemTvis yvelaze saintereso iyo TviT is, ramac mibiZga, erT-erTi mTavari motivacia — mivmxvdariyavi ratom moxda ase? ra aris mizezi? is xom ara, rom maT, vinc kargavs am baRs, TviT miiyvanes aqamde saqme da Zalauneburad aRmoCndnen am situaciaSi. albaT, TiToeulisaTvis, vinc am piesaze muSaobda, TviToeuli msaxiobisaTvis Semdeg es iqca mTavar sakiTxad. iyo cxare kamaTi, imitom rom msaxiobTagan erTni amtkicebdnen — ra unda eqna keTilSobilTa fenas, romelic ar iyo mzad aseTi cxovrebisaTvis? ar SeuZlia am xalxs vaWrukanobao. xolo meoreni ambobdnen — saqme is aris, rom maT es arc undodaTo. msaxiobebica da recenzentebic zogjer erTad esxmodnen Tavs am uniaToebs da dRevandeli saqarTvelosa da guSindeli ruseTis yvela ubedurebaSi swored maT sdebdnen brals. aq ZalaSi Sedis TviTon Cexovis piesis mTavari mzakvroba da misi umTavresi wesi, — aravin gaamarTlo da brali aravis dasdo, da kidev ufro meti mzakvroba scenisa — cocxlad, Tbilad, adamianurad naTamaSevi uniaToebi damnaSaveebad ar gamodgebian. adamiani adamiania da dro masze ufro Zlieria — bedisweras ver gaeqcevi. ostatisa ar iyo, reJisorisTvisac prokuroris pozicia miuRebelia, misi TvalTaxedva saRia da farTo. `zogjer SeuZlebelia gadaarCino `alublis baRi~, romelic yovel adamians, Taobas, sazogadoebas, yovel ers Tavisi aqvs, imitom, rom garemoebebia aseTi, SeuZlebelia maTi daZleva maSin, roca faqtis winaSe aRmoCndebi. albaT, am movlenebamde didi xniT adre winaswar fiqrob, rogor SeiZleba moxdes es. am dartymis Serbileba, albaT, raRacnairad SeiZleba, acileba ki ara~. 53 uniaToebis am krebulSi arsebiTad erTi moqmedi piria — lopaxini, dRevandeli dRisa da speqtaklis gmiri. `im msaxiobebisaTvis, vinc piesaze muSaobdnen aq yvelaferi iseTi nacnobi, imdenad dRevandeli iyo, — is, rac qveyanaSi xdeba, roca yvelaferi Seicvala, Seicvalnen adamianebi, iseTi movlenebi ganviTarda, romlebisTvisac mTlianobaSi sazogadoeba moumzadebeli aRmoCnda, samagierod, sruliad moulodneli adamianebi aRmoCndnen maTTvis mzad. erTi sityviT, winaswar veravin gaTvlida, rom adamiani, romelic TiTqos nebismieri logikiT axla ar unda marTavdes situacias — uceb yovelisSemZle xdeba. situacias lopaxinebi marTaven. aqauri lopaxini ar hgavs axal rusebs, moduri karikaturuli interpretaciiT. msaxiobis nerviuli, daxvewili saxe da misi inteligenturobis aura cxadyofs, ratom moiTxovda ase daJinebiT Cexovi am rolze stanislavskis. mas fsiqologiuri dramis personaJi sWirdeboda, ukve gakulturulebuli rTuli adamiani da ara vaWrukana. aqac aseTia saWiro. magram aq ufro metad, vidre CexovTan, — is qmedebis kacia, myari nebisyofiT, gamarjvebuli, Tanac evropuli yaidis. misi modeli — Cveni saukunis dasawyisSia da ara gasulis, axalgazrda, Wkviani, xisti adamianebis im TaobaSi, romelic axla moqmedebs saqarTveloSic da ruseTSic. TviTon saqme ganapirobebs sixistes da lopaxinic ase moqmedebs, roca rwmundeba, rom sxva meTodebi ar gamodgeba, rom misi yvela rCeva fuWia. lopaxini uceb im situaciaSi aRmoCnda, roca mis gulwrfel survils — daexmaros, daarwmunos, misces gadarCenis erTdaerTi SesaZlebloba, win ubralod winaaRmdegoba ki ara, raRac qedmaRluri damokidebuleba daxvda, aman mis Tavmoyvareobaze imoqmeda. 54 `msaxiobebi mekiTxebodnen: — gana ar SeeZlo gamoesyida da eCuqebina baRi, romelic xuTjer ufro Zviri daujda, vidre sinamdvileSi Rirda? ratom ar moiqca ase? — albaT, imitom, rom es ar iyo gamosavali. piesaze muSaobisas, masalebSi amovikiTxe, rom pirvel redaqciaSi lopaxinis teqsti, roca is Tavis proeqts warmoadgens, cota sxvanairi iyo. `Tqveni mamuli rom wamgebiani ar iyos, yovel diliT 4 saaTze unda adgeT da mTeli dRe iSromoT. TqvenTvis es, ra Tqma unda, SeuZlebelia, mesmis~, e.i. man apriori icoda, rom am JestiT (TviTon eyida da eCuqebina) is verafers gadaarCenda~. amasTanave, ramdenic unda ilaparakos radikalma petiam, lopaxini mtacebeli ar aris. mas siyvarulis unari aqvs. xangrZlivi, idumali siyvarulis, amis xazgasasmelad misi monologi-aRsareba ranevskaiasadmi reJisorma piesis Sua nawilidan pirveli aqtis bolos gadaitana da aqedan gamomdinare, STambeWdav kodad aqcia. lopaxinis tirada, sadac is ranevaskaiasTan Sexvedrisas mas siyvaruls uxsnis da eubneba, rom uyvars, rogorc `Tavisiani, RviZli da ufro metadac~, Cven pirveli qmedebis bolos gadavitaneT da damamTavrebel, damoukidebel epizodad vaqcieT. CemTvis Zalian mniSvnelovani iyo, rom lopaxinis damokidebuleba ranevskaiasadmi yofiliyo iseTi, rodesac kaci aRmerTebs qals, ki ar uyvars — aRmerTebs. da misi cxovrebiseuli warmatebis mTavari motivaciac, albaT es qali iyo. mamakacis cxovrebaSi qali udides rols TamaSobs. darwmunebuli var, nebismieri warmateba, iqneba es biznessa Tu SemoqmedebaSi (nebismier sferoSi), umravles SemTxvevaSi qalebiTaa motivirebuli. yvelafers, rac gaaCnia, `lopaxinma, albaT, imitom miaRwia, rom ranevskaias aRmerTebda da mdidaric imitom gaxda, rom rogorme Tavisi statusi aemaRlebina~. `da uceb — marcxi~. 55 maTi urTierTobis ganviTarebisaTvis Teatrs moZebnili aqvs zusti axsna ranevskaiasadmi lopaxinis gaucxoebisa, da misi gaucxoebisa yvelafrisagan, rac ranevskaias ukavSirdeba, romlis gareSec — vin icis, iqneb es ambavi sxvanairad dasrulebuliyo. aq Cndeba danaSaulis grZnoba, ara yofiTis, klasobrivis — yofil mepatroneTa danaSaulisa momavalTa winaSe. uneblie, wvrilmani, magram realuri danaSaulisa, romelsac yovelTvis rodi amCneven. es aris zevidan qveviT mipyrobili mzera maTken, vinc aRzrdiT, CamomavlobiT da sxva niSan-TvisebebiT qvemoTaa, ubraloa, sxvanairia. da imis nacvlad, rom miiCvion isini — maT xels hkraven, aboroteben, da aRviveben maTSi revanSis aRebis survils. ase eqceodnen debi prozorovebi nataSas (`Zvirfaso, Tqven qamari gikeTiaT~) an solenis. margvelaSvilis speqtaklSi aseTi urTierToba aqvs ranevskaias lopaxinTan, sxvadasxva kavalerebTan cekvisas is ratomRac gverds uqcevs lopaxins. es ar aris xazgasmuli, magram darbazidan SesamCnevia, miTufro amCnevs amas lopaxini da es ileqeba masSi. iqneb swored aqedan ibadeba misi gamarjvebuli Rimili auqcionis Semdeg, mayurebelTa darbazisken mipyrobili Rimili, romelic gamarjvebis sixaruliT ki ara, ironiiTaa savse. misi perspeqtiva ki axlobelia da gasagebi. isic iqceva xalifad erTi saaTiT, da misTvisac mzaddeba cvla. oRond amjerad ara epixodovis saxiT (rogorc es xandaxan TeatrSi xdeba), an iaSasi, rac principSi yovlad SeuZlebelia (Tumca Cven Cveni `axali cxovrebis~ gariJraJze amis SegveSinda), an petiasi, rogorc cota xnis winaT gvegona da SevcdiT. speqtaklSi lopaxins fexdafex dasdevs misi referenti Tu asistenti — RmerTma uwyis vin; Tan axlavs mas, mudmivad iniSnavs raRacas bloknotSi, biWi aSkarad azrzea, rac unda — is xvalindeli vip-personaa. ai 56 ase, dRevandeli realiebidan da ganwyobilebebidan, magram dRevandelobis ukiduresobebis gareSe ibadeba saCuqari maswavleblebisadmi — es speqtakli. jer kidev ver idga myarad fexze Semodgomis premierebze, rodesac momeca saSualeba menaxa. vfiqrob, rom axla, albaT, TandaTan momwifda. speqtakli, romelmac presa aaforiaqa. etyoba, zustad moartya mizanSi, kidev erTi biliki gaikvala Cexovisken, romlis gaTavisebasac saqarTveloSi didi sifrTxiliT ekidebian. margvelaSvili aSkarad damuxtuli da Sepyrobilia CexoviT. `es Zalian mkacri, usazRvrod mkacri gamomcdelia. da yvelaze saSiSi masSi — misi ironiaa, romelic sul Tan gdevs. aba mixvdi? moifiqre rame Tu ver moifiqre? iTamaSes Tu ver iTamaSes? es gaqezebs kidev da raRac boroti azartic giCndeba: kidev ra gavakeTo? Cven didxans vmuSaobdiT, TiTqmis ori weliwadi. visac daudgams Cexovi da gansakuTrebiT `alublis baRi~, mixvdeba, es ras niSnavs, imitom, rom me ar meguleba sxva piesa, romelsac gaaCnia am raodenobis sxvadasxva plani, am raodenobis SesaZlebloba yoveli scenis gadawyvetisa. da Zalian Znelia mowyde masalas, Zalian Znelia gadawyvetilebis miReba: ai mxolod ase — da wavideT vimuSaoT. sul ginda daubrunde ukve gakeTebul, awyobil scenas. mudmivad midis Zieba, raRacas axals poulob da xSirad CixSi Sedixar. msaxiobebi mondomebiT muSaobdnen, Tumca xSirad TavianT SesaZleblobaTa zRvarze, imitom, rom Cexovze muSaobisas xSiria situacia, roca yvelaferi naTelia, yvelaferi dalagda, agrZeleb muSaobas! da uceb CixSi eqcevi, ubrundebi da isev iwyeb CiCqnas da yvelafris Tavidan awyobas, da, rac yvelaze sainteresoa, SeiZleba variantebis usazRvro raodenoba warmoidgino. minda giTxraT, rom es iseTi danaRmuli velia, romelze siarulic mxolod saxifaTo da saSiSi ki ara, mim57 zidvelicaa. naRmebi ki imdenia mis piesebSi Cadebuli, gansakuTrebiT am piesaSi, rom sxva analogiebis moyvana, rom ara Seqspiri, sakmaod Znelia. Cexovi CemTvis gamocanaa. ar vici, SeZlebs ki vinme am gamocanis gamocnobas... magram ramxela bednierebaa reJisorebisa da msaxiobebisaTvis masTan muSaoba...~ gazeTidan `ekrani da scena~, #5 (797) 2006 wlis Tebervali m. TumaniSvili improvizacia Cexovis `alublis baRis~ Temaze dilaobiT adrianad vdgebi da axali dRis moaxloeba rom ar gamomrCes, maSinve quCaSi gavdivar. gariJraJi — namdvili saocrebaa. yurs vugdeb mas. Cqari (ramdenadac gamomdis) nabijiT parkisken, stadionisken mivdivar. iq Cemi ubnelebi — axalgazrdebi, moxucebi, qalebi da kacebi, bavSvebi damxvdebian. yvela varjiSobs: zogi darbis, zogi Cqari nabijiT dadis, zogic CogburTs TamaSobs, anda kus tbisken mimaval aRmarTs miuyveba. Cven davrbivarT, erTi msuqani kaci SeZaxilebiT gvamxnevebs: `moumate, moumate!~ dilaobiT, seirnobisas vfiqrob, vTxzav, vgegmav, axali dRisaTvis vemzadebi. vfiqrob `alublis baRze~, vfiqrob imaze, rom cxovrebaSi yvelaferi cvalebadia da warmavali. qreba raRac, CvenTvis Zalian mniSvnelovani, Zvirfasi. sadRac aRmosavleTiT cis elvare mnaTobi amobrwyindeba da gveubneba — dila mSvidobisa, adamianeboo-o! 58 *** iwyeba `alublis baRi~. zafxulobiT, sam saaTze, jer kidev bnela. gareT wvims, moqufruli ca ufro metad abnelebs Rames. didi saxlia, Zveli, saxuravidan wyali Camodis. meore sarTulis erT-erT oTaxSi taStebi da qvabebia dadgmuli. duniaSas drodadro wyliT savse taSti gaaqvs, mere carieli Semoaqvs da kvlav udgams. wvima xan matulobs, xanac cotaTi iklebs. caze veeberTela, goliaTi Rrublebi erTmaneTs ebrZvian. taxtze lopaxins sZinavs. mere eRviZeba, gaugebaria, ratom? iqneb duniaSam sibneleSi SemTxveviT skami waaqcia da xmaurma gaaRviZa, izmoreba. - romeli saaTia? - male ori gaxdeba. axal, yviTel fexsacmelSi saSinlad daubuJda fexebi. Zlivs gaixdis fexsacmels, xeliT isress fexis TiTebs. Cafiqrdeba. Tavis Tavs ebaaseba. ixsenebs ranevskaias, bavSvobas. fexsacmels Caicvams, Seikravs. adgeba, wvimis wyliT savse taSts miuaxlovdeba. xelebs gadaibans. am dros duniaSac Semodis. doqiT sufTa wyali moaqvs misTvis. uceb lopaxini welamde gaSiSvldeba. siamovnebiT, xmauriT ibans. duniaSa ganuwyvetliv ybedobs. lopaxini sabolood gamofxizldeba. dunias pirsaxoci moaqvs. lopaxini nela, auCqareblad imoseba. ranevskaiasTan Sesaxvedrad emzadeba. kvlav Tavis Tavs esaubreba. mxolod erTxel, isic ukmayofilod, gaxedavs dunias, duniaSa batonebs baZavs — es ki mas ar moswons. tempi Senelebulia. Weridan Camosuli wvimis wveTebi wkapa-wkupiT eSveba taStSi — yurs Tu daugdebT, Tavisebur musikas mousmenT. sveli CeqmebiT Semoabija epixodovma. alublis xis totebi moaqvs. am sibneleSi rogor iara baRSi, anda rogor datexa totebi, rogoria es baRi? iqneb aRar hgavs 59 im winandel ayvavebul baRs? firsi xom ambobs, rom iyo dro, rodesac am alublisagan murabas xarSavdnen, axmobdnen kidec da qalaqs mihqondaT gasayidad. axla ki... mebaReobis wignSi amovikiTxe, rom yovel aT weliwadSi erTxel alublis xe unda amoZirkvo da mis adgils axali dargo. baRi, romelsac ase mistirian, karga xania TiTqmis aRar arsebobs, yvelani Cvens warsuls mivtiriT da xSirad Soridan mSvenieri gveCveneba. parizSi yofnisas ranevskaia Tavis warmosaxvaSi araCveulebriv alublis baRs xatavs. am baRSi talaverebicaa, mRvimeebic, guburebic, mSvenieri haeri, saqanelebi. araCveulebrivi baRia, pirvelqmnili silamaze! parizidan diliJansiT an faetoniT didxans rom imgzavro, bolos da bolos CaaRwev ruseTamde, alublis baRamde, bavSvobamde, bavSvoba ki umSvenieres, ulamazes alublis baRSia Cafluli mudam. bavSvoba. mcxeTa, bebiaCemis saxlidan qvemoT, xididan xelmarcxniv, patara samWedlosTan, bebriscixis mimarTulebiT, bebriscixemde, alublis baRebia gaSenebuli. marjvena mxares aragvis xmaurobs. mis ukan, cicabo ferdobze jvris monasteria aRmarTuli. koxta da lamazi, mSvenier sazafxulo kabaSi gamowyobili bebia SviliSvilebTan erTad etlSi zis da yvelani alublis sakrefad mivdivarT. irgvliv aravinaa. siCumea. am siCumeSi mxolod WriWinebisa da sxvadasxva mweris bzuili ismis. Zalian maRla, ukidegano caze mwveli mze gamokidula. sicxea, alublis totebqveS gadawolil CrdilSi ki sasiamovno sigrilea. vkrefT damwifebul nayofs, bebias Seqeba gvinda davimsaxuroT. yunwebze or-ori, zogjer sami alubalic hkidia erTad. ra saocari, msuye feri aqvs mwife alubals, ra damaTrobeli sigriliTaa aRsavse... gadmocemiT vici, rom odesRac es baRi babuaCems ekuTvnoda, mere ki viRac mdidari somxisTvis miuyidia. 60 da mainc ra xdeba, ra imaleba sityvebs miRma? matarebeli igvianebs. im droSic igvianebdnen matareblebi, lopaxins CaeZina. sagangebod, maT dasaxvedrad Camovida, magram CaeZina. Ramis sami saaTia. ranevskaia, gaevi, ania saxlSi wasvlis nacvlad sadgurSi SeCerdnen wasaxemseblad. nuTu maSin bufetebi Ramis sam saaTzec muSaobda? albaT, bargs Tu elodebodnen. erTi CemodniT xom ar Camovidodnen. dRes SeiZleba erTi CemodniT mTeli msoflios Semovla, Torem maSin sxvanairad mgzavrobdnen, sad aris ania? SeiZleba mosacdelSi skamze zis... iqneb CaTvlima kidec. arsebobs samxedro specialoba — menaRme. isini gansakuTrebuli xelsawyoTi, garkveul adgilebSi — xidebqveS, saxlebSi — eZeben naRmebs da uvnebelyofen. Cven, reJisorebi menaRmeebis msgavsad veZebT naRmebs, oRond maTgan gansxvavebiT — vafeTqebT. piesaSi sad aris damaluli asafeTqeblad gamzadebuli naRmebi. mTavaria gauwonasworeblobis, konfliqtis mizezis dadgena, vin vis uSlis xels, vin riTaa dainteresebuli... ra amoZravebs konfliqtTa sistemas? Tumca konfliqti sulac ar niSnavs Cxubs, aurzaurs, cxovrebiseuli konfliqtebi umeteswilad CvenSi xdeba. Cvensa da Cvens irgvliv myofT Soris, Cvensa da sxvadasxva garemoebas Soris. yvela am konfliqts Cven, ubedurebi, saocari simZafriTa da gancdiT aRviqvamT. ra moxda alublis baRis mkvidrT Soris? ras ityvian am ambavze mravali wlis Semdeg aq dasaxlebuli moagarakeni, raze iWoraveben? iqneb imaze, rac am sasacilo, yovlad mouxerxebel, uunaro adamianebs gadaxdaT Tavs? ras mogviTxroben isini? 61 arsi valebi. procentebis gadauxdelobis gamo alublis baRi unda gaiyidos. saRad moazrovne, praqtikuli adamiani aq macxovrebelT gadarCenis saSualebas sTavazobs. es gegma ki maTTvis saSineli, warmoudgeneli ramaa. am adamianisTvis `baRi~ — xeebia. maTTvis ki — sulieri cxovrebis kvali, isini uunaroni arian. wuxandeli, Cavlili dRis msgavsni. saswaulsRa elodebian. saswauli ki ar xdeba. `baRi~ sajaro vaWrobaze gaiyida. praqtikulma adamianma iyida, morCa da gaTavda. arapraqtikuli adamianebi ki TandaTan midian da Tan miaqvT raRac Zalian mniSvnelovani, Zvirfasi, is, risi arc yidva SeiZleba da arc gayidva. mSvidobiT, alublis baRo! zogi gakicxavs am arapraqtikul adamianebs, sxva sevdanarevi aRfrTovanebiT isaubrebs maTze, zogierTni saqmiani adamianebis sazrianobiT aRfrTovandebian, zogma ki SeiZleba swored am praqtikuli Wkuis gamo gakicxos isini, amas winaT erTi sakmaod simpaTiuri adamiani didxans mixsnida, Tu rogor unda icxovros kacma dRes. Turme imisaTvis, rom Seqmna xelovneba, TeatrSic da cxovrebaSic fulis keTeba unda iswavlo. vTqvaT, cimbirSi iyidi tyes (!) da inglisSi gayidi (!), mere monagebi fuliT films gadaiReb. anda kaxeTSi moxarSav kaklis murabas da mere gayidi... ar vici, iqneb raRac ver gavige. SeiZleba gaakritiko Cemi nacnobi. taZars Sesuli es saqmosani gakicxo, an piriqiT, aRfrTovande misi sazrianobiT. TiToeulma Txrobis sakuTari versia unda airCios, sakuTari ambavi moyves. movida epixodovi. erTi uiRblo, gameSCanebuli xepre. qvemoT, kibesTan SeCerda. sisuleleebs bluyunebs, mas yuradRebas ar aqceven. Tumca ara, ai, duniaSam gaia- 62 ra da, TiTqos SemTxveviT, epixodovs da mis motanil totebs WuWyiani wyali gadaasxa. wvimam isev dauSva. duniaSa taStebiT Semorbis da dgams iq, sadac wveTavs, wveTebis xmas, zaris wkriali uerTdeba. es pirveli etiudia. Zalian Semiyvarda piter bruki — anTebuli, gatacebuli, Tavis saqmeze uzomod Seyvarebuli... Zveleburi patara Teatri aqvs, iarusebiT, odesRac oqroTic yofila mopirkeTebuli. brukma gaauqma scena, moaSora parteri da SuaSi naxevari metris simaRlis ficarnagi dadga. rodesac masTan TeatrSi viyaviT, brukma fexze gaixada, msaxiobebTan erTad wreSi Cadga da maTTan erTad savarjiSoebs Seudga: maRali indoeli raRac rTul motivs RiRinebda, danarCenebi ki, piter brukis CaTvliT, taSs ukravdnen da melodias imeorebdnen. Tan gzadagza ritms da monaxazs cvlidnen. isini am savarjiSoebs atarebdnen, rogorc rituals, ritualis gareSe ki namdvili Teatri ar arsebobs. wvims. saxuravs gasdis, caSi Sav-TeTr Rrublebs omi aqvT gaCaRebuli. gauTaveblad erTmaneTs ejaxebian. sadRac sadgurSi ranevskaia, gaevi, ania da sxvebi bargs elodebian. ra moeliT am saocrad simpaTiur, magram arapraqtikul adamianebs? sadgurSi gaevi das da diswuls Zalian energiulad, xmaurianad Sexvdeba. mere ki uceb moeSveba. adgils ver poulobs, dajdeba... wamoxteba, swrafad gaivlis baqans, sabargo ganyofilebisken miemarTeba, romelic sadguris bolos, asanTis qarxnis axlos mdebareobs. mere mosacdel darbazSi Seva. ratomRac yuradRebiT waikiTxavs matareblis ganrigs, xanZrisa da malariis koRos Sesaxeb plakatebs daaTvalierebs, sadguris naxevradmZinare ufrosTanac Seivlis. mere TavisianebTan dabrundeba, restoransa Tu bufetSi waiyvans yvelas. gaevi 63 aRelvebulia — ai, Camovida da daiwyebs ufrosobas. eh, ara uSavs, rogorRac yvelaferi mogvardeba! Soridan meetlis zaris wkriali moisma... saxlSi yvela gamococxlda, atyda sirbili, facifuci, orive kari Riaa da pirvel sarTulze, SemosasvlelSi atexili aurzauri zeviTac ismis. kibeze ania amorbis, mohqris, svel mosasxams iatakze daagdebs. namgzavrs Tma aSlia. amodis varia. isic galumpulia (es yvelaferi etiudebia). Semdeg danarCenebic Semodian. muSebi uzarmazar skivrebs, baulebs, kalaTebs ezidebian. saqmianad gaivlis gaevi — TiTqos uamravi saqme hqondes da ver aswrebdes. sinamdvileSi sulac ar aqvs saqme. da ai, rodesac scenaze xalxi ireva (magram yvela CurCuliT laparakobs, jer xom Ramea!), Semodis ranevskaia! SeCerda, egona, yvela gairindeboda, is xom Tavis samSobloSi dabrunda! magram mis mRelvarebas veravin amCnevs. ar Sedga! yvelaferi CaiSala, ranevskaia aireva, Tavis TavSi Caiketeba da sabavSvo oTaxidan gadis. es xom yofili sabavSvo oTaxia. sabavSvo oTaxi! es yvelaze intimuri, yvelaze Tbili da Zvirfasi oTaxia qveyanaze. aq cxovrobdnen bavSvebi. aq eZinaT, TiToeuls Tavisi patara sawoli edga. saTamaSoebi hqondaT, TamaSobdnen, kuTxeSi marmarilos pirsabani idga. iqve pirsaxocic ekida. saRamoobiT aq zRaprebs gviyvebodnen — iyo da ara iyo ra... aqve fortepianoze gedikes etiudebs gvikravdnen da Cven, yvelani erTad, vmRerodiT. aq naZvis xis saTamaSoebs da samaskarado qudebs gvikeravdnen. es yvelaze naTeli oTaxi iyo mTel saxlSi. sabavSvo oTaxi — bednieri bavSvobisa da warsulis simboloa! es aris is, risi gulisTvisac Camovida ranevskaia, magram zRapris nacvlad mas WerCamoqceuli, minebCamtvreuli gamavali oTaxi daxvda, sadac es sazizRari taStebi daudgamT. 64 gaevi da ranevskaia da-Zmani arian. maTi mama — generali gaevi, uaRresad RvTismosavi adamiani gaxldaT. sakmaod mdidrulad cxovrobda. awyobda mejlisebs, generlebi modiodnen. `alublis baRi~ enciklopediur leqsikonSic ki Seitanes. ranevskaia — qmris gvaria, uyvarda stumrebi, dResaswaulebi, musika, mxiaruleba. udardeli, didbunebovani adamiania. cxovreba uiRblod waremarTa: dedis survilis winaaRmdeg, colad gahyva ara aznaurs, aramed ubralo gvaris warmomadgenels. qmari Sampanuris smas gadahyva (loTi iyo). ranevskaia sxvas gaiCens. am dros patara griSa mdinareSi daixrCoba. saSinelebaa. ranevskaia sazRvargareT garbis. sayvareli gaedevneba. mere avad xdeba (riT?). mentonis maxloblad yidulobs agaraks (fuli?). sami autaneli weliwadi mentonis agarakze. agaraks valebis gasastumreblad yidian. parizs miemgzavreba. sayvarels gaurbis, magram is kvlav daedevneba. mTel mis qonebas gaflangavs parizSi. sayvareli Ralatobs. ranevskaia Tavs iwamlavs. sircxvili, damcireba, sasowarkveTa, dardi samSobloze. Camodis ania, ranevskaias amcnobs, rom valebSi alublis baRi unda gayidon. samSobloSi dabruneba, sircxvili, sasowarkveTa. samSobloSi ukanaskneli fuli gaaniava. lopaxinisgan 40 aTasi isesxa. saxli da baRi gayides. sayvareli parizSi dabrunebas sTxovs daJinebiT. ukanaskneli fuliT (rac ki SerCaT, yvelafers waiRebs) brundeba parizSi, samudamod? 65 mzis wiTeli diskodan, agizgizebuli cecxlovani brZmedis siRrmidan patara, gamxdari, gamlRvali kacunebi moZvrebian. diskos kideze Camosxdebian da mxiarulad aTamaSeben fexebs. mere zRvaSi gadaeSvebian. talRebze micuraven. mzidan napirisken mimavali kaSkaSa, elvare zoli warmoiqmneba. zoli ise brwyinavs, rom Tvalebi geWuteba. mze ki sul dabla da dabla eSveba, rom kacunebi erTad Seagrovos da Sors, horizonts iqiT zRvis morevSi miaZinos. moelvare bilikic qreba. arc dRea, arc Rame. raRac Sualeduria, TiTqos gaCerda yovelive. mTvare Ramis naTuras anTebs da yvelas miaZinebs. bodvaa da meti araferi. saRamoa. saRamoobiT sevda momeZaleba xolme. mudam ase viyavi, bavSvobidan. saRamoobiT sevda mereva da martoobas vgrZnob. imitom, rom Cemi patara, gamxdari. gamlRvali kacunebi sadRac dasaZineblad midian. yvela movlenaSi, saerTod yvelaferSi, rac ki Cems irgvliv xdeba, am patara kacunebs da veeberTela goliaTebs vxedav. rodesac caze bevri Rrubelia erTad, Cems warmosaxvaSi erTdroulad patara, gamxdari, odnav wagrZelebuli kacunebi da uSvelebeli, zorba, Rrublebze maRali, Rrublebisgan qmnili goliaTebi Cndebian. isini mSvenivrad Tanaarseboben, an ufro sworad, verc ki amCneven erTimeores, sxvadasxva ganzomilebaSi arian. patarebisaTvis goliaTebi imdenad didebi arian, rom isini ver aRiqvamen maT, goliaTebi ki patarebs ubralod ver amCneven. kacunebs da goliaTebs Sinagani mzeriT, SegrZnebiT aRviqvam, ra sainteresoa maTze dakvirveba. yofili sabavSvo oTaxi derefans daemsgavsa. simyudrove gaqra, ranevskaia oTaxSi Sevida da gaSra, gaqvavda. jer kidev parizSi, Semdeg ki gzaSi es scena warmosaxvaSi mravaljer gaiTamaSa. saSinlad Relavs. sakuTari Tavis SecnobiTaa dakavebuli. Sinagan xmasac usmens da amave dros gaucxoebuladac uyurebs. uceb Za66 lian Seecodeba sakuTari Tavi. griSas sikvdilis Semdeg am oTaxSi pirvelad Semovida. maxsendeba: bebiaCemi Tavisi daRupuli Svilis, miSas, yovel gaxsenebaze Cumad, sxvebisagan malulad tiroda. mis xsenebaze didroni nacrisferi Tvalebi umal cremliT evseboda. kedelze mdidrul vercxlisfer CarCoSi miSas suraTi ekida — samxedro qudiTa da xmliT. sul es darCa misgan. 1921 wlis 19 Tebervlis im saSinel dilas wavida da tabaxmelasTan axlos mokles kidec. an meore varianti: ranevskaia marto gamoCnda sibneleSi, qviTinebs, rodesac sxvebi Semovlen, patara sabavSvo skamidan wamodgeba da Tavis TavSi wasuli, Caketili, oTaxs datovebs, misi aRzrdis adamianebma icodnen grZnobebis damalva. CamonaJoni wylis kvali SiSvel kedlebze. veeberTela kaklis xis karada. karadaze fanjridan Camoglejili gamWvirvale mdidruli farda. CarCos erT kuTxeSi babuas suraTTan erTad griSas suraTicaa. Weridan uSvelebeli abaJuri eSveba, aveji Zveleburia. dRes aseTi aveji aRar mzaddeba. oTaxi dasalagebelia. mouwesrigebeli (ver gaigeb, ra oTaxia). Sua oTaxSi ratomRac pirsabanis niJara dgas da aravis afiqrdeba misi sadme sxva adgilas dadgma. am oTaxsac hqonda Tavisi warsuli. aq gaismoda musika, Rebulobdnen stumrebs, gansakuTrebul liqiors sagangebo patara WiqebiT miirTmevdnen... maxsendeba Cemi cxovreba javaxiSvilis quCaze. ase mgonia, es Cemi axalgazrdobis ubednieresi, umSvenieresi xana iyo. sinamdvileSi, rasakvirvelia, es ase ar aris. anda maxsendeba bebiaCemis saxli mcxeTaSi, alublis baRi, nuSis xeebi... yvelaferi, rac warsulSia, mSvenieria, ganumeorebeli, mxolod erTxel arsebuli. warsulma didi xania ganvlo, Cven ki kvlav iqa varT. 67 esaa istoriis gamWol qarSi cxovreba. ai, rogorc axla: verafriT gagvigia, ra gvelis. varias aniasagan mgzavrobis Sedegebis Setyoba surs: parizidan Camoitanes Tu ara procentebis gadasaxdeli fuli? am dros ania Cemodnis amolagebas iwyebs. amoiRebs Ramis perangs, flostebs, nelsacxeblebs, sunamos, varias saCuqars. Tan yveba (Tavs imarTlebs), deda cud dReSia, fuli ver Camoitana, rac hqonda, isic gaflanga. varias sayvedurebiT avsebs: ratom gamiSvi parizSi, ra saWiro iyo, arc franguli vici wesierad, Tan, kidev es Sarlota! (ase melaparakeba xolme Cemi Svili lika, Tumca icis, rom mainc ar vupasuxeb). varias marto darCena mounda. mixvda, procentebis gadasaxdeli fuli ar aris. cdilobs mRelvareba damalos. oTaxidan gasvlisas karebTan anias kiTxva daeweva: — procentebi gadaixadeT? — saidan! yvelaferi gasagebia. katastrofa, pauza. yvelaze metad xom amisi eSinodaT, da ai, aRsrulda kidec. Semodis lopaxini. lopaxinma baRis gadarCenis gegma moifiqra da amis Sesaxeb ranevskaias xuT saaTamde unda Seatyobinos. varia mas oTaxidan agdebs — ukve gviania, aniac Caucmelia. ania odnav gabrazebuli ekiTxeba: erTi amixseni, colad ratom ar mihyvebi? es sayveduria. Sen bevri sikeTe gaxsovs Cveni ojaxidan. SegeZlo am gasaWiris Jams dagvxmarebodi! varia aReldeba. anias miuxvdeba. Tavis gamarTlebas cdilobs. mere uceb Caexutebian da ebodiSebian erTmaneTs. atirdebian, varias SemTxveviT kabaze damagrebuli qinZisTavi SeerWoba. wamoiyvirebs. ania sadRac garbis, Ramis perangi da flostebi aviwydeba. 68 ai, aRelvebuli duniaSa gamoCndeba. ver gaugia, ra mouxerxos axal yavis safqvavs, is xom gansakuTrebulia, parizuli. mere iseve ania Semorbis, flostebis wasaRebad. naxevrad gaxdilia. uceb SeCerdeba! — yurs ugdebs ganTiads. varia — erTi, Seni Tavi gagvaTxovebina vinme mdidar kacze. ania — Citebi WikWikeben (samSobloSi, sakuTar saxlSi igrZno Tavi, daavlebs xels Ramis perangs da Tavis oTaxisken garbis). diliT, ranevskaias Camosvlis win lopaxini ixsenebda: ra gamxdaria liuba! lopaxini Seyvarebulia mis sigamxdreSi. Seyvarebulia am sifrifana, daxvewil, araCveulebriv qalSi. es qali yovelTvis xiblavda, izidavda, Tumca axlos arasodes miuSvia. masTan ar SeiZleba iyo ubralod, Sinaurulad, TviTon ki yvelasTan Sinauruladaa. da ai, Camodis ranevskaia. is sulac ar Secvlila, iseTivea, rogoric iyo: patara, umweo, usazRvrod keTili. Ria feris Tma da saocrad Rrma cisferi Tvalebi aqvs. odnav mgrZnobiare tuCebi. Tmis varcxnilobas xSirad icvlida da yvelanairi varcxniloba uxdeboda. lamazi, koxta, miuxedavad asakisa, mainc axalgazrda liuba... ubralo kabac ki saocrad Svenis. yovelTvis kargi fexsacmeli ecva. uyvarda simRera da TviTonac kargad mReroda. roialze Sopenis mazurkebs ukravda. xSirad idumali Rimili dahkravda saxeze, magram Tvalebi cremliT aevseboda xolme. yvelgan, sadac unda gamoCeniliyo, mudam yuradRebis centrSi eqceoda. amas mSvenivrad grZnobda da siamovnebda, rom yvelas moswonda. xSirad Wirveulobda, zogjer gabrazebac icoda. ironiiT paTetikaSi gadadioda, paTetikidan — Rrma sevdaSi: `Cemi griSa, Cemi... biWi, iq anias sZinavs. me ki... 69 ase vxmaurob~. lopaxinisgan uzarmazari Tanxa isesxa da mTeli azartiT karts (fraps) TamaSobs, Zalian ganicdis am ambavs. ise ganicdis, rom irgvliv yvelaferi aviwydeba. lopaxinis saqmiani winadadeba — moqmedebis epicentria. lopaxinma ranevskaias da anias CamosvlisTanave, faetonTan rom miegeba maT, gaevs uTxra, rom is dilis xuT saaTze miemgzavreba da amitom saswrafod unda moelaparakos saqmeze. raRac movifiqre — uTxra lopaxinma — gaevma veraferi gaigo. magram upasuxa: `e-ees genialuria!!!~ axali ambis Sesatyobineblad dasTan gaiqca — gamosavali napovnia. lopaxini, albaT, procentebs gadaixdis da es variasaTvis saqorwino saCuqari iqneba. molaparakebaze yvela Tanaxmaa, ai, samgzavro tansacmels gamoicvlian, mowesrigdebian da am did, Zvelebur, firsiviT daSlil saxlSi gadawyveten im did problemas, ase rom awuxebs yovel maTgans. karg dReSi rom yofiliyo saxli, lopaxini xom ar daangrevda mas? aq uamravi oTaxia, kibeebi, aivnebi, verandebi, Senobis garemontebas, albaT, didZali Tanxa dasWirdeba da ufro Zviric dajdeba. moagarakeni, rogorc wesi, aseT saxlebs ar qiraoben. Cveulebriv, maT angreven da im masaliT axal agarakebs aSeneben. Seikribnen. mTavar Temaze saubris dawyebas Tavis arideben. ranevskaia parizidan Camotanil saCuqrebs arigebs. gavixsenoT, rogor xdeba saCuqrebis darigeba: TiToeuls sagangebod gadascemen saCuqars da isinic gansxvavebulad miiReben mas. es — varias, es — firss, Tojina — duniaSas. ranevskaias duniaSas wlovaneba ukve daaviwyda. da ai, uceb ranevskaiam Zveli karada SeniSna: bavSvobis am kvalma SeZra... bavSvobisdroindeli ramdenime Zveli nivTi SemomrCa. isini gansakuTrebiT Zvirfasia 70 CemTvis. mxolod CemTvis. roca sevda Semomawveba xolme, viReb am nivTebs, vwmend da vakvirdebi. warmosaxviT vcdilob, Cavwvde. mivuaxlovde da gavixseno warsuli... maTi meSveobiT mogonebebSi gadaveSvebi xolme. karada! kaklis xis veeberTela, zorba, tlanqi karada! CemTvis es gasuli cxovrebis simboloa. xSirad, roca marto darCena mindoda, davimalebodi karadis ukan kuTxeSi da varkvevdi, ratom iyo Cveni binis es kuTxe sxva kuTxeebze metad wawvetebuli. karadis Tavze Zveli, revoluciamdeli sabavSvo Jurnalebi ewyo. ramdenjer davmalulvar am karadaSi, rogor miyvarda iq jdoma. es karada Cemi warsulis simboloa. Cveni karada imxela iyo, rom Sig binaSi aawyves — karSi ver Semoetia. aseTi karadis win monologis Tqmac ki SeiZleba. lopaxinma siurprizi moamzada: alublis baRi nakveTebad gdavanawiloTo. es dRes igivea, rom CemTvis eTqvaT: modiT, Tqveni bina sam TiTo oTaxad davyoTo. geqnebaT saerTo samzareulo da tualeti. samagierod, am oTaxebs TveSi 100 maneTad (dRes ar vici, ramdeni eRireboda) studentebs miaqiravebT da mogebac geqnebaTo! lopaxins aravin usmens. iqneb gaugebrad laparakobs: iqneb sxvanairad unda aexsna? arada, rogor uxaroda, egona, baRis gadarCenis aseTi kargi gegma gaaxarebda maT. ra sisulelea! alublis baRi xom sagvareuli mamulia! lopaxins vera da ver gaurRvevia maTi moCvenebiTi uyuradReboba. yvela aRelda, saxeze wamowiTldnen. mere feri dakarges. molaparakeba ar Sedga. baRis nakveTebad dayofa? ra sisulelea! gaevisa da ranevskaiasaTvis es sruliad warmoudgenelia. liuba arc ki dainteresebula wvrilmanebiT, mkvaxed uaryo lopaxinis mosazrebebi. lopaxins aRar usmendnen, radgan am ucnauri adamianebisTvis TavisTavad cneba `baRis gayidva~, misi 71 nakveTebad dayofa da gaqiraveba — uxamsobaa! uzneobaa! gana SeiZleba suli, guli nawilebad dayo? gaevi wamiwiTlda (Seuracxyofisagan wnevam auwia) da am xepre lopaxins axsna dauwyo, rom baRi erovnuli da sagvareulo saimayea, rom maT aswliani fesvebi aqvT, genebs Zveleburi venzelebi umSvenebs, rom maTma winaprebma romi ixsnes odesRac, yovelive amis Semdeg SeiZleba ase moeqce baRs? ai, swored am situaciaSi ibadeba gaevis monologi karadaze — es qaris wisqvilebTan brZolaa. lopaxini dabneuli usmens am beber, arafrismaqnis bavSv-memamules da aRar icis, ra upasuxos. mas xom mTeli arsebiT surs daxmareba. isini ki xels uSlian. ar esmiT, rom es fantaziebi warsulze problemebs ver gadawyvets. aq xom yvelaferis Secvlaa saWiro, saxli mTlianad unda gadakeTdes. maTsa da lopaxins Soris gaugebrobis kedeli aRimarTa. lopaxini xvdeba, rom yru adamians esaubreba da TandaTan meore planze gadadis: mokled, moifiqreT, erT-or kviraSi Camovalo! gaevi gabrazebulia daze — liubas bralia, Tavisi daufiqreblobiT yvelaferi gaafuWa. CemTvis mainc ekiTxa rCeva. jer proeqti unda ganxiluliyo. iqneb lopaxini am saqmeSi fuls abandebda? liubas ra enaRvleba, ra, mokurcxlavs isev Tavis parizSi... Cven vikiTxoT, ra gveSveleba. jandabas magis Tavi! ise lopaxinic kargi vinmea, Tavxedi! am sisulelis SemoTavazeba rogor gabeda! ranevskaia Tavs imarTlebs, cdilobs, axsnas uaris Tqmis mizezi. mTel javrs petiaze iyris, romelic ase udroo dros movida. gaevi brazobs, Tumca Tavis Sekavebas cdilobs. icdis, liubas gasvlas elodeba. oTaxSi varia da ania rCebian. dis saqcieliT aRSfoTebuli gaevi guls gadauSlis varias (liubas ra enaRvleba. Cajdeba matarebelSi da mokurcxlavs parizSi, amaT ra eSvelebaT, am ubedurebasa da gasaWirSi rom un72 da icxovron!). gaevi grZnobs, gadarCenis bolo SesaZleblobac aRar arsebobs. brazobs, dauswreblad lanZRavs das. uzneobas da, vin icis, kidev ras aRar daswamebs. ra aris es? siZulvili? nuTu marTla ase fiqrobs gaevi? Cems naTesavebs erTmaneTi Zalian uyvarT, magram sul akritikeben erTmaneTs: iman ase uTxra, aman ase upasuxa, is aseTia da iseTi! magram sakmarisia vinme gareSem romelime maTgani augad moixsenios, rom yvela erTad Tavs daesxmis, sityvasac ar SearCenen. gaevic asea. mas Zalian uyvars Tavisi da, ania, varia, magram akritikebs maT. Cemi Zvirfasi, sayvareli naTesavebi saocrad hgvanan gaevis am kompanias. isinic, alublis baRis mflobelTa msgavsad, arapraqtikulni da gulubryviloni arian. meoce saukunis bolos mecxramete saukunis wesebiTa da normebiT cxovroben. RmerTmani, es mSvenieria. ania — biZia, ar ginda, gaCumdi. gaevs Sercxveba. xels Semoxvevs diswuls da gadarCenis sruliad warmoudgeneli gegmis SeTxzvas iwyebs. am ocnebiT aniasac amSvidebs da TviTonac cxreba. bolos, STagonebas ayolili, sakuTar monagons daijerebs da sxvis darwmunebasac cdilobs. ra kargia, roca sasowarkveTils imeds Caginergaven da getyvian — yvelaferi mogvardeba. yvelaferi kargad iqnebao. ra xdeba mere? yvela amTqnarebs, yvelas saSinlad eZineba. amTqnareben gauTaveblad. yvelaze paTetikur momentSic, amTqnareben maSinac ki, roca gaevi arwmunebs anias, rom yvelaferi mSvenivrad mogvardeba. ai, pirveli moqmedebis ZiriTadi kvanZi. warmoiqmna ori Zala: lopaxinis saqmiani winadadeba da gaevis arapraqtikuli gamonagoni (bebia gvasesxebs). viwyeb SeTxzvas. vcdilob, SevigrZno kar-midamos cxovrebiseuli atmosfero, amovicno moqmed gmirTa survilebi. sakuTari cxovrebidan msgavs situaciebs, 73 warsulSi momxdar ambebs vixseneb. es CemTvis yvelaze bednieri wuTebia. vTxzav ranevskaias da gaevis bavSvobas, vcdilob warmovidgino, rogor cxovrobdnen, ras TamaSobdnen, sad darbodnen. marTlac aseTi araCveulebrivi iyo maSin yvelaferi, rogorc axla, ukve asakSi SesulT warmoudgeniaT? ranevskaiam Zlivs icno duniaSka, petia, firsi (romelic isea dafexvili, Zlivs dgas fexze), es lopaxini kidev isea gamowkepili, rom... da saerTod, SeiZleba ki anton Cexovis am saukeTeso piesis gaanalizeba, movlenebad daSla, awyoba da a.S.? piesa movlenebis mixedviT davyavi da Semdeg pasiansiviT davalage. movlenaTa rigi Sevadgine. TiTqos yvelaferi TavTavis adgilas dalagda. magram epizodebi gadavikiTxe da vigrZeni, rom yvelaze mTavari xelidan misxlteboda. gana SeiZleba, degas genialuri balerinebi — laqebis, ferebis, fiqrebis, gancdebis mTeli es samyaro raime sqemaSi moaqcio?! gana SeiZleba Sopenis mazurkebis sqema aago? ra darCeba maTgan? me ras vakeTeb? vkiTxulob replikebs da Cems warmosaxvaSi Cndeba raRac ganumeorebeli, nacnobi da, amave dros, ucnobic: TandaTanobiT ikveTeba cxovreba, adamianTa bedi, awmyo Tu warsuli, Tan Senic, Tanac ara-Seni. ai, daibada sunTqva, xmebi, moZraobebi, faCuni, yofis SegrZneba. haeri, esaa fiqri warmaval da momaval Taobebze, ocnebebze, cxovrebis dasawyissa da dasasrulze, Cvenze, raRa iqneba mere? riT uSvelon `alublis baRs~? Camovidnen, Seikribnen baRis bedis gadasawyvetad da ver SeZles. TiTqos saxlSi, sadRac sxva oTaxSi, mZime avadmyofi wevs, danarCenebi ki aqeT, calke oTaxSi Sekrebilan. yvelam icis, avadmyofis dReebi daTvlilia, magram ver gadauwyvetiaT, rogor unda moiqcnen mere, rodesac is aRar iqneba, ra mouxerxon baRs? dilaa. wvimam gadaiRo. buCqebSi, aqa-iq gabmul obobas qselSi almasebiviT brwyinaven wvimis gayinuli, 74 didroni wveTebi. siCumea. petias romanis dilaa. `wamodi, wamodi, Zvirfaso...~ varia gaiyvans anias. Sors, baRis siRrmidan pikolos Cumi xma ismis. pirveli moqmedebis dasasruli. meore moqmedeba es piesa imdenad idumalia, rom lion feixtvangerma mas `jokondas Rimili~ uwoda. albaT, aRarasodes davdgam `alublis baRs~, magram zogjer gadavxedav xolme, raRac gamaxsendeba, vifiqreb dRevandelobaze, warsulze... rogoria aq Cexovi, sevdiani Tu ironiuli, Semodgomisaa Tu gazafxulis? borcvze aqa-iq uzarmazari, xavsmokidebuli lodebi yria, sxvadasxva feris xavsia modebuli: mwvane, yviTeli, nacrisferi. irgvliv uamravi mindvris yvavilia. aqedan kargad Cans soflisaken zoziniT mimavali naxiri. Zroxebi TviTon agneben TavTavianT ezoebs. garSemo saocari siCumea, Cvenc aqve, gorakze vsxedvarT da mzis Casvlas vuyurebT. renuari Tavis parizs xatavs. igi ferTa laqebiT, ferTmusikiTaa gatacebuli, magram misTvis mTavaria parizi, misi suli, misi cxovreba. Cemi fanjrebis win pawawina baRia. baRSi iebi yvavis. yovelTvis miyvarda iebi. mudam vakvirdebi maT. mTavaria, ar aCqarde. Seecade yuri miugdo, dainaxo, SeigrZno maTSi sicocxle, isini CvensaviT arian. iebi alionze, adrianad iRviZeben, izmorebian, gaixed-gamoixedaven, mezoblebs eZeben, miesalmebian, mere TavebiT zeviT-zeviT miiweven da mzis sxivebs egebebian. Tormeti saaTisaTvis ki, foTlebis CrdilSi mimalulni, yvelani erTad sadRac uCinardebian. Tu am dros uceb Sxapuna wvima dauSvebs da Tan mzec gamoanaTebs, ai, roca mze pirs ibans, maSin Cemi iebisaTvis namdvili dResaswauli dgeba. Tuki kargad mi75 ugdeb yurs, SeiZleba gaigono, rogor Woraoben iebi mxolod maTTvis gasageb problemebze. rogor msjeloben, gana ar SeiZleba yovelive amis etiudSi gaTamaSeba? namdvili Teatri xom etiudidan iwyeba da ara sityvidan. am diliT parkSi kavaleri-ZaRli Tavis `satrfos~ earSiyeboda. maT erTmaneTi uyvardaT! uceb saidanRac xepre ZaRli gamoCnda. kavalers SeuRrina, eca, kinaRam kbilebiT gaglija. is sawyali tkivilisagan wkmutunebda, ymuoda, mere zurgze dawva, magram xepre cxoveli ar moeSva. kbilebiT xaxaSi swvda — Cemia, aq yvelaferi Cemia. yvelgan yvelaferi Cemia. misTvis jentlmenoba, raindoba gaugebaria. bolos, rogorc iqna, moeSva, gabrazebuli gaecala mas. damarcxebuli kavaleri kudamoZuebuli ganze gadga, `Tavxedur Zalas~ daemorCila. am dros ki satrfo gaunZrevlad iwva — TiTqos mas es yvelaferi arc exeboda. movdiodi da vfiqrobdi — Cvenc, adamianebi, xSirad xom ase mxecurad, Tavxedurad viqceviT. SeiZleba viRacas yeli ar gamovRadroT, magram qceviT ki daaxloebiT amgvaradve viqceviT. TavxedTa wesia Tavxedoba, mZuls! balaxze uzarmazari boSuri Salia gaSlili. masze msaxurebi wamogorebulan, fexsacmelebi gauxdiaT da SiSveli fexis TiTebs aTamaSeben. duniaSka aRfrTovanebulia anias garegnobiT. ania nazi meocneb qaliSvilia, duniaSas ki fexis zoma 42 aqvs. iaSas yviTeli feris kubokruli Jileti acvia, sigaras eweva, am saSinel qveyanaSi cxovreba aRar SeuZlia, aqauroba ar Seefereba, sakuTari dedisac ki rcxvenia. gansxvavebuli kultura. sxvanairi, franguli siyvaruli mounda iaSkas. anda epixodovi, es farSevangisfrTiani yvavi (marTalia wignebs kiTxulobs, magram maTi araferi gaegeba), arafris maqnisia, Tavi ki aristokratad moaqvs. RmerTo, Seunde! 76 am aristokratiis Semxedvares SiSi geufleba kacs. RvTis madliT, meoTxe moqmedebaSi lopaxini karmidamos Seisyidis, misi patroni gaxdeba, epixodovs daxravs da isic kudamoZuebuli muSaobas Seudgeba. epixodovs pistoleti uWiravs. qalaqSi SeiZina. rodesac yidulobda. didxans ijda da irCevda — undoda, maRaziaSi yvelas daenaxa, rasac akeTebda. rodesac adamiani iaraRs yidulobs, is ar xumrobs. am Temis garSemoc SeiZleba etiudis gaTamaSeba. movida, Tavis sqeli erTi nawiliT daajda saflavis qvas. marTalia warwera qvaze waSlilia, magram is xom adamianTa mexsierebas inaxavs. dajda da wamowolil wyvils Tavxeduri delikaturobiT uyurebs. sazizRrad mReris romanss. iqneb marTlac uyvars duniaSa an ubralod Seyvarebulis roli moswons. saSiSi mamakacia. sakuTar Tavsa da temperamentze pasuxs ar agebs. Tumca epixodovs temperamenti arsebiTad arca aqvs. metismetad eZaleba nair-nair gancdas. rodesac aRgznebulia, mdinaresTan midis da gauxdelad xteba wyalSi. ai, axlac ise iqceva, TiTqos TviTmkvlelobas apirebs. anda sxvisi (albaT, iaSkas) mokvla surs, an iqneb duniaSkasi, romelic siyvarulisagan gvritiviT daibera. gamoucdeli duniaSka metismetad etmasneba iaSkas. es suleli soflis gogo cdilobs iaSkasTan siaxlove mTels qveyanas mosdos. iaSka eubneba: moiTmineT, momwydiT Tavidan. axla batonebi movlen! ara, ara, sul sxvaa parizeli gogoebi, isini umalve xvdebian yvelafers. vin arian es adamianebi, adre samzareulos iqiT fexs rom ar adgmevinebdnen da dRes rom (axla xom demokratia gvaqvs) batonebis oTaxSi dabrZandebian. msjeloben, xalxs televiziiT morals ukiTxaven, yvelas Wkuas arigeben. didroni vardebiT moCiTuli boSuri Sali. Sors, horizontze sakvamle mili moCans. iqneb satelegrafo mavTulebi zuzuneben. gavixsenoT, rogor zuzuneben 77 mavTulebi. iqneb axla maTi meSveobiT parizidan ranevskaias saxelze telegramas gadmoscemen: `Camodi, uSenod aRar SemiZlia~, an iqneb anias bebiis telegrama modis: `miiReT fuli!~ yvela Tavis saqmiTaa dakavbuli. Sarlota jibidan kitrs amoiRebs da xraSuniT CakbeCs. albaT, es-esaa bostanSi mowyvita. Sarlota, vin aris is? uTvistomo, yvelasagan mitovebuli Sarlota. wevs daxuWuli TvalebiT da saubrobs. mere odnav gaaxels Tvalebs da Sua caze mimaval Rrublebs gaxedavs. elodeba. sameulze ironiulad laparakobs. jambazs hgavs. aiRebs Tofs. risTvis, sanadirod? iqve, tyeSi, bilikebis gadasayarTan, mindorSi gava. mze Cavida. irgvliv mayvlis buCqebia, zog maTganze nayofi damwifda kidec. binddeba. ukve kanti-kuntad gaismis Citebis JRurtuli. Sarlotas momavali cxovreba damokidebulia depeSaze, romlis mosatanadac axla wavidnen batonebi — gamoagzavnis Tu ara bebia fuls. gadaixdis Tu ara procentebs? rogorc iqna, xmebi gaisma. iaSka wamoxta, xeli hkra duniaSkas, Cqara gaswi aqedan, mdinarisken wadi! ai, aniac gamoCnda mezRvauris kostiumSi gamowyobili. bavSvobaSi Cvenc vatarebdiT aseT kostiumebs. wvrili xeljoxebi, maraoebi, joxebi, mindvris yvavilebi, Taigulebi. ranevskaia aRgznebulia. qalaqidan odnav nasvami dabrunda. sadgurSi depeSisaTvis wavidnen, gzad ki restoranSi gauxvies. `ra saWiroa amdeni Wama, ra saWiroa amdeni sma, ra saWiroa amdeni laparaki~ — ambobs ranevskaia. axsendeba parizi, Tavisi satrfo. msubuqad waicekvebs, ixsenebs, odnav alamazebs monayols. movidnen, dasxdnen, daiwyes baasi, magram mTavarze saubars yvela gaurbis. gaCumdnen, raime mniSvnelovanis gadasawyvetad uZlurni arian, radganac avadmyofs venaSi yvelanairi wamali ukve gaukeTes da mainc araferi eSvela. eqstrasensebic iyvnen. eqimbaSebic, vin aRar 78 iyo. yvela raRacas elodeba, iqneb Cexovis gamwydari simis xmas? cxovrebis sami wesi (sistema) gaevi da ranevskaia — Cvenma winaprebma romi gadaarCines. cxovreba warsuliT. petia — ocneba da mowodeba ukeTesi cxovrebisaken, raime qmedebis gareSe. lopaxini — saqmis keTeba. lopaxini! sagangebod Camovida. uamravi saqme hqonda. magram yvelaferi miatova da `alublis baRis~ gadasarCenad Camovida. mSvenieri gamosavali ipova, yvelafers TviTon moagvarebs. lopaxini gadaarCens maT, gadaarCens ranevskaias — yvelaze araCveulebriv qals mTels qveyanazea! an iqneb dayruvdnen da aRaraferi esmiT! lopaxini uxsnis da uxsnis, iqneb rogorme SeuSvas maT arapraqtikul TavebSi, rom momakvdavis gadasarCenad aucilebelia moqmedeba. nuTu ar esmiT, rom es gapartaxebuli baRi aRar varga? an iqneb am saxelwodebis miRma sxva rames gulisxmoben? lopaxinisTvis baRi SeSa, gasayidi masalaa, saxli ki — erTi Zveli, dangreuli Senoba, romelic unda daingres da mis adgilze axali aSendes. iqneb maTTvis `alublis baRi~ niSnavs suls, xsovnas, warsuls, faseulobas?! lopaxini giJdeba, itanjeba, cdilobs daarwmunos, magram uSedegod, isini sul sxva rameze saubroben, laparakoben... gauTaveblad `vinaidan gulis sisavsisagan metyvelebs bage~ (maTe, XII, 34), mWermetyvelebas amofarebulni imalebian, lopaxins damalva ar sWirdeba, man yvela konkurents unda gamoglijos `alublis baRi~, unda ibrZolos, gadaarCinos warsuli: misi mama-papa 79 ymebi iyvnen, mas ki baRis yidva SeuZlia, baRis mepatrone gaxdeba! magram... ai, am mouxerxebel adamianebs aqvT raRac iseTi, rasac verafriT iyidi da risi yidvac, miuxedavad didZali fulisa, lopaxins ar ZaluZs! saqmec esaa! mze Caesvena. rogor unda icxovro? icxovro warsuliT, awmyoTi, iocnebo Tu bevri imuSao? Tu mxolod ukeTesi momavlisaken unda mouwodo da araferi akeTo. rogor unda icxovro momavalSi? Zveli urTierTobebi gaqra (batoni, mepatrone, msaxuri, mecnieri, mzareuli, glexi) da gaCnda axali: yvela adamiani Tanasworuflebiania, Zlieria is, visac fuli aqvs, visac saqmis keTeba SeuZlia. yvela problemas, yvela urTierTobas fuli wyvets. suliereba gaqra. kikeTis darajis coli mTavrobis saxlSi mebufeted muSaobs. darajs miaCnia, rom kikeTi misi sakuTrebaa. Tavxedia, magram ai, iseTma adamianebma, rogoric lopaxinia, vaWrebma, saqmosnebma ranevskaiebis wyalobiT inteligentoba, didi kultura SeiTvises da Semdgom msaxurad daudgnen am kulturas. faqtobriv, ruseTSi yvela didi saqmisa Tu wamowyebis sulisCamdgmelebi mdidari vaWrebi iyvnen. isini Teatrebs aSenebdnen. muzeumebs xsnidnen. arsebobs saintereso fotosuraTi: vaWari morozovi samxatvro Teatris mSenebare nagebobasTan dgas da xelosans agurs awvdis. Teatri or weliwadSi aaSenes. es adamianebi TviTon muSaobdnen, kulturas emsaxurebodnen. isini TavianTi bunebiT moRvaweebi iyvnen, SeeZloT fulis keTeba, codnas inteligenciisagan, gaRatakebuli Tavadaznaurobisagan Rebulobdnen. lopaxini ranevskaiais aRmerTebs, iqneb Seyvarebulicaa. maxsovs, Cems bavSvobaSi iyo erTi mandilosani, sul mis gverdiT mindoda yofna. Cemze bevrad ufrosi iyo. misgan viRebdi imas, risi arc yidva SeiZleba da arc 80 gameoreba. yvelafers gansakuTrebulad akeTebda: misi samosi Tu siaruli, sicili Tu Wama, kiTxva Tu hamakSi dasveneba gansakuTrebuli iyo, ranevskaia gamoucnobia. idumali. igi magnitiviT gizidavs, is yovelTvis yuradRebis centrSia. `saxli, romelSic vcxovrobT, didixania aRar aris Cveni saxli~ — ambobs ania, TiToeulma maTganma (albaT, Sarlotas garda) daaxloebiT mainc moniSna Tavisi momavali cxovreba. moniSna SegrZnebiT, miaxloebiT, magram esec fantaziaa, ararealuri proeqtebi. gaevi bankis Sesaxeb miedmoedeba raRacas, magram vin miiRebs bankSi? saWiroa muSaoba, gaevma ki muSaoba ar icis. gaevs SeuZlia maRalfardovnad isaubros moralze, movaleobaze, genebze... sokrates zugdidelma Svilma garigeba SemogvTavaza (me vyidi, Tqven yidulobT, momeciT fuli — bina Tqvenia). Cven aRvSfoTdiT (trofimovi, ania). wesierebisaken movuwodebT, idealebze vesaubrebiT... sulierebas vqadagebT... sokrates Svili ki sulierebis mimarT yrua, Cveni ar esmis, momavalSi Tu raime Seicvleba, amis imedi aRara gvaqvs. petias ki jerac swamda. an ra unda eSvelos am jer kidev gasul saukuneSi dabalzamebul firss? rogor unda icxovros dRes? warsulis idealebiT, fuliT, revoluciiT, TavisuflebiT (ra aris es Tavisufleba, Tavisufleba risgan?) Tu kidev raRac sxviT. petia da lopaxini kamaToben. gadawyvetileba ver miiRes, veraferze SeTanxmdnen, imitom, rom erTmaneTis ar esmiT. maT gansxvavebuli zneobrivi kodeqsebi, qcevis gansxvavebuli eTikuri normebi da cxovrebis wes-Cveulebebi aqvT. isini sxvadasxva enaze saubroben. ai, rogorc odesRac babilonSi: adamianTa ampartavnebam RmerTi ganarisxa da man ise aria erTmaneTSi enebi, rom adamianebi erTmaneTs veRar elaparakebodnen. amas koSkis mSenebelTa Soris iseTi areuloba mohyva, rom maT ganzraxvaze uari Tqves da qvey81 nis sxvadasxva mxares gaiSalnen. gaevs `alublis baRis~ gadarCena surs, magram rogor? ar icis. erT dros icoda, magram gadaaviwyda. ranevskaiasac ar SeuZlia. igi cdilobs Tavisi ojaxis ubedurebis mizezi gaarkvios: es Cveni codvebia! is, rasac lopaxini sTavazobs, misTvis uzneobaa. saCveno saqme ar aris. da uceb, TiTqos qvesknelidan, aCrdil-gamvleli aRmocendeba! aryisTvis fuls maTxovrobs. mawanwalaa, Tavxeduri gamometyvelebiT, Tumc inteligentad moaqvs Tavi. es adamianTa gansakuTrebuli tipia. maTTvis yvelaferi nebadarTulia, ufro sworad, TviTon aZleven Tavs yvelafris uflebas. sircxvilis grZnoba ar gaaCniaT. maTi Tavxedobisagan garSemomyofni wiTldebian, TviTon isini ki — ara. sxvanairad cxovreba verc ki warmoudgeniaT. zogjer maTSi niWierebic da ase Tu ise ganaTlebulebic gamoerevian. rac kidev ufro saxifaToa. isini sazogadoebis eTikur mcnebebs ironiiT uyureben. iqneb swored esaa Tavisufleba? maSin me ar minda aseTi Tavisufleba. maT gverdiTY yofna saxifaToa. cxovrebaSi Semxvedrian aseTi adamianebi da yovelTvis gavurbodi maT. ranevskaiam parizidan kidev erTi depeSa miiRo. ase mgonia, mas Sinaganad ukve gadawyvetili aqvs parizSi dabruneba, icis, rom ver SeZleba aq cxovrebas. Soridan, parizidan, saxli, karmidamo romantikulad lamaz ferebSi warmoedgina, sinamdvileSi ki sul sxva ram daxvda. ranevskaia marTlac mTeli arsebiT moiwevda Tavisi bavSvobisaken, Tavis warmosaxvaSi Seqmnili alublis baRisaken, samSoblosaken, magram... ara, ara, Tavis mansardas, parizs is ver miatovebs. ukve sxva cxovrebasaa miCveuli. Tan kidev griSas saflavis qva. griSa sul xuTi wlisa iyo! ara, ara, aq didxans verafriT gaZlebs. ruseTSi erTi, ori an, sul didi, sami TviT SeiZleba Caxvide, magram ara samudamod. ai, gaevi ki parizSi 82 cxovrebas ver SeZlebda, is alublis baRiviTaa, firsiviTaa. gaevi aqauria, Sezrdilia aqaur miwas, am qalaqs, umiznod Semoirbenda xolme qalaqs, nacnob-naTesavebs daivlida. sadRac, albaT, sayvarelic hyavda. didi xniT arsad Cerdeboda, sul eCqareboda, Tumca saqme ar hqonda. sadRac, ocnebaTa mxareSi eZaxis petia trofimovi anias da aniac mihyveba, mihyveba mis ideebSi, mis rwmenaSi, mis revoluciur romantizmSi Seyvarebuli. ania amaRlebulze, mSvenierze, Tavganwirvaze ocnebobs. da ai, Tavis warmosaxvaSi fexSiSveli mtvrian, WuWyian gzaze midis ukve da xalxisTvis rwmena, Sveba, bedniereba moaqvs, sikeTes qadagebs! da sjera, rom caze almasebi akiafdebian! oh, es sacodavi-bednieri gogona! mis cxovrebaSi xom yvelaferi piriqiT moxdeba. mas mouwyobeli, awewili, gaWirvebuli cxovreba elis, ara ojaxi, ara siyvaruli... ase kardakar ivlis sxvis sadilebze da gakveTilebs Caatarebs, magram, amis miuxedavad, mudam ocnebiTa da imediT icxovrebs. moqmedi gmirebis Sesaxeb Cexovis azri amovikiTxe. ranevskaia — keTili suleli, mdidrulad ara, magram yovelTvis didi gemovnebiT acvia, Zalian keTilia, dabneuli, sakuTar Secdomebs yovelTvis aRiarebs, moinaniebs. saxe mudam momRimari aqvs. ara, arasodes mdomebia am qalis damSvidebuli yofna. mas mxolod sikvdili Tu daamSvidebs. ranevskaias TamaSi rTuli ar aris. Rimilisa da sicilis maneraa mosanaxi. kargad Cacmac unda icodes, scenaze ranevskaia ukve ganvlili cxovrebiT unda gamovides. Zalian alersiani unda iyos. TiTebze uamravi beWedi ukeTia. misi xelebi mudam eferebian, ealersebian sagnebs. rbilad exebian adamianebs. lopaxini — momismineT, is ar yviris. mas xom yviTeli fexsacmeli da bevri fuli aqvs. es komikuri rolia, centraluri. Tu lopaxini fermixdili iqneba, rolic, mTeli piesac Cavardeba. is xom vaWari ar aris am sit83 yvis adrindeli mniSvnelobiT — es unda gavacnobieroT, is rbili adamiania. ania — axalgazrda msaxiobi. varia — geri. 22 wlis. komikuri roli. meore da meoTxe moqmedebebSi xma unda iyos mokle da Soreuli. meoTxe moqmedeba unda grZeldebodes 12 wuTi da ara ormoci, rogorc samxatvro TeatrSi. mesame moqmedeba siRrmeSi uzarmazari TeTri kedelia, wylis CamonaJoniT dalaquli. zemoT alublis totebia. marcxniv, kedlis win namdvili sahaero buStis mcire maketia. am buStiT ania parizSi dafrinavda. buSti anias ganwyobis mixedviT (rogorc barometri) xan dabla eSveba, xan ki maRla-maRla miiwevs. buSti sibneleSic Signidan anaTebs. scenis diagonalze didi magida dgas skamebiT. sufra lamazadaa gawyobili 20 kacze. magidis erT kuTxeSi sanTlebi dgas. rogorc micvalebulis sasTumalTan, magidaze Zalian mdidruli naqsovi sufraa gadafarebuli, romelic dabla eSveba da iataks xaliCasaviT efineba. masze dadian. es sufra-xaliCaa. scenaze, aqa-iq, Zveleburi saTagurebi daudgamT, firsi, rogorc am saqmis didi specialisti, sul saTaguriTaa dakavebuli, rasakvirvelia, scenaze Tagvebs ar iWeren. speqtakli poeturi moTxrobasaviT unda SeTxza. zogjer SeiZleba avtors arc ki misdio, umjobesia piesa ramdenime xniT gadado kidec da sakuTari samyaro SeTxza. mere ki, Tu es kargi avtoria, rogorc Cexovi an sofokle, daekiTxebi: SeiZleba Tu ara ase? CemTvis yvelaze bednieri wuTebi maSin dgeba, rodesac Tavisuflad viwyeb SeTxzvas da arafris meSinia. am dros gmirebis, Cemi an Cemi axloblebis cxovreba erTmaneTs Seer84 wymis, erT mTlianobad iqceva. xarkovidan uaxloes sadguramde gamyavs rkinigza, ranevskaias mamulis axlomaxlo vaSeneb saxls. varkvev, sad cxovrobs anias bebia, mainteresebs, rogor binaSi cxovrobs epixodovi: msurs gavarkvio, vin arian am ebrauli orkestris musikosebi, rogorebi arian, rogor movidnen da dasxdnen, rogor ukraven? scenis ukan, kulisebSi Tu naxevradCabnelebul scenaze? ukravs orkestri. mesame moqmedebaa. saSineli saRamoa. vxedav gaurkvevel Crdilebs, uzarmazar Crdilebs. Wersa da kedlebze rom dacocaven, ganaTebac Semzaravia, iqneb viRacam navTis lampa `elva~ (maxsovs, Cems bavSvobaSi iyo aseTi naTurebi) iatakze dadga da amitom sinaTle qvemodan amodis. ase xdeba, rodesac odnav SezarxoSebulebi raRacas vigonebT: cekvebi, cekvebi sibneleSi. Sarlotam raRac axali niRbebi gamoigona, viRacam Tqva, berikebi movidneno. axla sulac ar mainteresebs, saidan gaCndnen aq berikebi, amas merec gavarkvev. am wuTas isini scenaze sigiJis agoniis Sesaqmnelad mWirdebian. es kargad unda movifiqro: lxini Jamianobis dros. Sarlotas tragikuli balagani, jambazis kostiumi acvia. erTbaSad TiTqos yvela gadaaviwyda moaxloebuli katastrofa. Sarlotas mSoblebi odesRac cirkSi muSaobdnen. sainteresoa cirkis msaxiobebze dakvirveba, oRond arenaze ki ara, kulisebSi. maTi samyaro sruliad gansxvavebulia. maT gansakuTrebuli cxovrebis pirobebi aqvT, gansakuTrebuli varjiSebi. isini naxerxisa da cxovelebis sunis gansakuTrebul garemoSi cxovroben. isini yvelani jambazebi arian. maTi Svilebic aucileblad cirkis msaxiobebi xdebian. `vina var me, vis vWirdebi?~, xval am saxls gayidian, me ra vqna, sad wavide?~ 85 msjeloben yvelaferze, alublis baRis garda, ranevskaia Tavze wamocmuli cilindriT mazurkas cekvavs. lia eliavam miambo. mSoblebis dapatimrebis Semdeg is da bebiamisi sadRac sardafSi rogor cxovrobdnen da rogor aswavlida bebia mas mazurkis cekvas. es epizodi unda gamoviyeno. ranevskaia petias mazurkis cekvas aswavlida! petia ewinaaRmdegeba, ranevskaia iZulebiT acekvebs da kmayofilia amiT. ucnauri qalia, albaT, Znelia masTan cxovreba. mere uceb ranevskaia variaze, lopaxinze iwyebs saubars, cdilobs mTavars gverdi auaros, raRac sxvaze gadaerTos, magram sulis siRrmeSi axloblebis bed-iRbali aRelvebs. saswauls elodeba, raRacis imedi aqvs, Tumca ki icis, rom baRi daRupulia. RmerTo, rogor unda, rom es yvelaferi damTavrdes. yovelive daiviwyos! cdilobs cekviTa da im suleluri fokusebiT, romlebsac Sarlota ukve meaTasjer aCvenebs, gairTos Tavi da gaurkvevlobis SiSs ganeridos. elodebian, yvela elodeba gulis rTuli operaciis Sedegs. Zalian Relaven, magram sul iRimebian. sad aris aqamde Zma? ra xdeba, ratomaa cxovrebaSi aseTi saSineli pauza? es suleluri saRamo, cekvebi, stumrebi — yvelaferi liubas mogonilia, raTa sakuTari Tavica da sxvebic daarwmunos, rom yvelaferi rigzea, gansakuTrebuli araferi xdeba. da ai, liuba, Tavidan kargad rom eWira Tavi, TandaTanobiT kontrols kargavs, petias ekamaTeba, cdilobs guli atkinos, TiTqos yvelaferSi petiaa damnaSave (griSa rom daiRupa, petia iq iyo), kamaTSi ixarjeba. petia — gamxdaria. grZelTmiani, mudam wigni uWiravs xelSi, Tavidan raRacas Taviseburi gatacebiT umtkicebs ranevskaias, mere Secbeba. daibneva, liubas pirdapirobisa SeeSindeba da gaiqceva, sadRac kibeze daecema. 86 `adamianebisagan SeumCnevlad SiSi isadgurebs~ — ase werda am scenis Sesaxeb meierholdi. viRaca gitaras akvnesebs. cotaoden SezarxoSebulni arian. iaSka xarxarebs (jadosnuri farniT SiSvel gogoebs aCvenebs, parizidan Camoitana), sazizRari, boroti iaSka, personaJebi jadosnuri farnis sxivSi moZraoben, ris gamoc TeTr kedelze uzarmazari, Semzaravi Crdilebi Cndeba. iaSka satana. mesame moqmedebaSi is marTavs mejliss, Tavisi personiT mTel saTamaSo sivrces avsebs, orkestrs diriJorobs, sazRvargareTul simRerebs mReris — Tavisi sazizRari, wripina xmiT gaayrua aqauroba. Tavxedurad cxovrobs, ise, rogorc moeprianeba! xepre! ver vitan! da ai, am sodomSi, mTeli qveynis ukidegano sivrcis SoreTidan ania ranevskaias uyviris: samzareuloSi Tqves, rom baRi gaiyida!!! ranevskaias Semzaravi xmiT aRmoxdeba: vin iyida? — TiTqos axla amas raime mniSvneloba hqondes. mTavaria — baRi gaiyida da is ukve aRar arsebobs. siCume Camovarda. yvela sadRac miimala, albaT, imis gasagebad, Tu vin iyida baRi. mxolod firsi dafaCunobs uxmod parketze. wina saukuneSi CarCenili firsi, romelsac warmodgena ara aqvs, ra xdeba. ranevskaia siCumeSi auCqareblad ekiTxeba: Sen sad waxval? pasuxi — sadac mibrZanebT. Semzaravi replikaa. aRelvebuli Semorbis iaSka. ukve mixvda, rom ranevskaia parizSi wasvlas daapirebs. iqneb rogorme daiTanxmos da gahyves. iaSkas parizSi unda! am gadajiSebuls Tavis samSobloSi gaCereba aRar SeuZlia. Semorbis piSCiki. ranevskaias sacekvavod iwvevs. valsis neli cekviT gadian. siCumea. gaaznaurebuli xepreebi Semorbian — es reaqciaa siCumeze. xarxareben, xorxocoben, rogorc boroti sulebi valpurgis Rames. iaSka da epixodovi gamoTvrnen. 87 es ukanaskneli duniaSkas siyvaruls uxsnis, yviris, yvela yviris da xarxarebs. sasaciloa Tu ara, mainc yvela sityvaze icinian. uazro xarxaria, iseTi, roca TviTon xarxari ganiWebs siamovnebas da ara is, razec icini. naxevradsibneleSi odnav nasvami duniaSka valss cekvavs. iaSka centrSia! da uceb varias isterika, samoTxidan gandevna. biliardis joxs waavlebs xels da am Tavgasul msaxurT batonebis saxlidan erekeba. samzareuloSi, ezoSi gayris. varia gacofebulia. yvelani adgilebze!!! pauza. pauza. yvela gaSeSda, gairinda, rogorc panaSvidze, Cumad dganan da elodebian. modis gaevi. uCumrad miemarTeba Tavis oTaxisaken. cdilobs ar daenaxos das. gaisma biliardis burTebis rakarukis xma. orkestri TandaTan Cumdeba. ranevskaia: alublis baRi gaiyida? vin iyida? — da ai, aq, Cumad, TiTqos mobodiSebiT, lopaxini: — me viyide. grZeli pauza. varia gasaRebebis acmas gadaugdebs. xma — wertili. lopaxinma siTamamisaTvis gadahkra da saprogramo sityva warmoTqva: aq me var baton-patroni! dReidan me var! ai, aq aris mTeli piesis vulkanis amofrqvevis mwvervali. viyide, Tumca maincdamainc ar mWirdeboda. am araCveulebriv qalTan axlomaxlo yofna — ai, es iyo Cemi ocneba. ras kargaven? ranevskaia — warsuls, yvelafers, rac esoden Zvirfasi iyo misTvis. axla parizSi wava, mansardaSi icxovrebs. gaevi — mamuls, saxl-kars, firss. cxovrebis centrs. bankSi muSaoba romc daiwyos, maSinve mixvdebian, visTan aqvT saqme da gamoagdeben. 88 ania — bavSvoba. maswavleblobas mihyofs xels. mudam gaWirvebaSi icxovrebs. almasebiT moWedil caze iocnebebs. firsi — cxovrebas, yvelafers. duniaSka — keTil batonebs — lopaxini yvelas muSaobas aiZulebs. Tu ar imuSaveben — gaagdebs. iaSka — erTxans ranevskaiasTan imsaxurebs, vidre liubas iaroslavleli bebiis fuli gamoeleodes. mere restorans gaxsnis. epixodovi — lopaxini epixodovs gaagdebs. mas muSaoba aRar SeuZlia. varia — vinmesTan saxlSi karg guverniorad imuSavebs an monasterSi wava. petia — ase mTeli cxovreba raRacas iqadagebs. mere revoluciis mowinaaRmdege gaxdeba. iqneb sadRac gadakargulSi, cimbiris maRaroebSi dalios suli. lopaxini — did saqmeebs daatrialebs, mTeli cxovreba alublis baRs gaixsenebs. `alublis baRi~ musikasaviTaa. es piesa cxovrebazea, cxovrebaze, romelic iwyeba da sruldeba. es piesa sulierebis, cxovrebis azris Sesaxeb gvesaubreba. gvesaubreba. gvesaubreba mouxerxebel adamianebze, romlebmac ar ician, rogor icxovron, `alublis baRi~ Sedevria. esaa fiqri droze, warmaval Taobebze, moaxloebul saSinelebebze: fiqri mouwyoblobaze, adamianTa rwmenaze, rom warsuli bevrad ukeTesi da saintereso iyo. kargi iqneboda, yovel Cvenganze, Cvens sazogadoebaze mogveTxro, dagvedga sasacilo da odnav sevdiani speqtakli Cvens Sesaxeb. Cven mudam arapraqtikulebi viyaviT, maRali materiebiT, sulieri faseuloebebiT vcxovrobdiT. materialur faseulobebs CvenTvis mniSvneloba ar hqonda. arc vicodiT, rogor SegveZina Tu dagvegrovebina isini. Cvens Soris arasodes yofila lopaxinebi... arada, 89 swored isini akeTebdnen saqmes: baRebs Cexavdnen, cxovrebis axal modelebs agebdnen, dakargvisa ar eSinodaT, magram gzadagza kargavdnen imas, risi SeZenac SeuZlebelia. Tu mxolod gveCveneba es! Cemma meuRlem, leilam, miTxra: ver gamigia `alublis baRi~ ratom mogwons? sazizRari xalxia. ranevskaia da misi Zma sul erTmaneTis lanZRvaSi arian, saqmes ar akeTeben, yvelaferi sazRvargareT daaniaves. normaluri ojaxi ver Seqmnes, baRi daRupes. vis rad unda aseTi adamianebi? yvelaferSi TviTonve arian damnaSaveni. robert sturua ki `alublis baRis~ Sesaxeb ai, ras wers: `Cexovi icinoda, is ver itanda, ecodeboda inteligencia da miaCnda, rom yvela ubedureba maTgan da maTi ampartavnebidan modis... lopaxini ki ar aris damnaSave, aramed Tavad inteligencia da amis Sesaxeb maT xandisxan unda SevaxsenoT.~ ar vekamaTebi maT, SeiZleba isini marTlebic arian, magram CemTvis es koncefcia sevdismomgvrelia. ratomRac aRar axsovT inteligenciis sikeTe. am adamianebTan erTad raRac kargi, ganumeorebeli wavida. isini TeTri weroebiviT arian. es mSvenieri frinvelebi TandaTanobiT Yqrebian. yovel gazafxulze velodebiT, aba, am jerze ramdeni mofrindeba, anki mofrindebian saerTod?! meoTxe moqmedeba Sopenis noqtiurni da mazurka (a-moll, op. 17 #49) auCqareblad gavdivar repeticias. saocar siamovnebas ganvicdi. meoTxe moqmedeba garindebulia, miyuCebuli: aRar ismis biliardis burTebis rakuni. yvela kuTxe-kuTxe imaleba — TiToeul maTgans, Tundac wamiT, saxlTan marto darCena surs, yvela sxvadasxva mxares daifanteba. ranevskaia ojaxis jgufur fotosu90 raTs gamoiRebs CarCodan. iq, parizSi, es misi uZvirfasesi relikvia iqneba. alublis baRi gayidulia. cxovreba axlidan unda daiwyon, xelaxla moawyon. qalaq-qalaq daifantebian sxva, realuri cxovrebis saZebnelad, `alublis baRis~ miTis gareSe, romelic enciklopediur leqsikonSia Setanili. lukmapuris saSovnelad daiwyeben cxovrebas, maswavleblobas, guverniorobas, moxeleobas mihyofen xels. studentebi gaxdebian, jamagiridan jamagiramde daiwyeben cxovrebas. ise moiqcevian, TiTqos gansakuTrebuli araferi momxdara. ubralod, maT Zalian kargad ician Tavis daWera. ician, rogor damalon is, rac Sinaganad stanjavT. agiJebT. saSinlad dabneulebi, daTrgunulebi, yvelaferis miuxedavad, iRimebian, ise iqcevian, TiTqos yvelaferi rigzea. es finaluri scenebi `mxiarulad~ unda gaTamaSdes, rac maT ganwirulobas kidev metad gausvams xazs. axlebi ki ise daiwyeben cxovrebas, rogorc sWirdebaT: did saqmeebs daatrialeben, saxlebs, maRaziebs aiSeneben, ofisebs gaxsnian, TavianT momavals uzrunvelyofen. Temidan gadaxveva Cven reJisorebi, inteligentebi unda viyoT, msaxiobebs Tavazianad vepyrobodeT, radgan isini yvelaze ubeduri da damokidebuli xalxia qveyanaze. rodesac speqtakli Cavardeba, Cven, reJisorebi, Cveulebriv kulisebSi vimalebiT, sawyali msaxiobebi ki yvelas dasanaxad scenaze arian, ara, rac unda moxdes, yovelTvis msaxiobebis mxares var. isini daucvelebi arian. imis SiSiT, rolis gareSe ar davrCeTo, cdiloben reJisors ar waeCxubon. msaxiobebi Wirveulebi, sazizRrebi, autanlebi arian, magram uimaTod Cven ra varT — araferi, Teatri — msaxiobia! 91 meoTxe moqmedeba 1. gasamgzavreblad emzadebian. nivTebs alageben, Cemodnebs kraven. gamosamSvidobeblad glexebi movidnen. es scena teqstidan qmedebaSi unda gadmovitano. 2. trofimovisa da lopaxinis bolo kamaTi or ideologias Soris kamaTia. isini ki ar Cxuboben, aramed kamaToben. arkveven. sazogadod moswonT kidec erTmaneTi. 3. pirvel moqmedebaSi anias skivridan frTxilad amoaqvs parizSi axalnayidi lamazi servizi. mesame moqmedebaSi sufras am serviziT awyoben. meoTxe moqmedebaSi ki mas kvlav skivrSi alageben, TiToeul nivTs naWersa Tu qaRaldSi frTxilad axveven. 4. firsi bedis anabara datoves. uyuradRebo adamianebi arian. ver SeamCnies, viRacas mainc xom unda SeemCnia igi, magram vis? 5. duniaSa ubeduria. iaSkas eTxoveba. sofleli dedakaciviT tiris (iqneb fexmZimedaa). iaSka cdilobs rogorme xelidan gausxltes. 6. optimistebi — ise uWiravT Tavi, TiTqos yvelaferi rigzea. 7. Sarlotas saSineli scena. ukanaskneli replika: Cemo patarav, nana-nana, Cu, Cemo biWo, Cemo kargo, rogor mecodebi... mTeli sicxadiT SeigrZnes Sarlotas martooba. yvela saxtad rCeba. 8. piSCiki valebs istumrebs. am moqmedebaSi yvelaze bednieri adamiania. Zalian aqtiuria, aRelvebuli, santimentaluri, piSCiki sulmudam gansacdelSia, sulmudam sazrunavi aqvs — isesxos, valebi gaistumros, mere kvlav isesxos da iqneb gasaWirs Tavi daaRwios... uamravi vali aqvs. 9. ranevskaia varias mowyobas cdilobas. lopaxins axvedrebs (nu dagvaviwydeba, rom ranevskaias lopaxinis 40 aTasi marTebs. RmerTo, ramdenia!). 92 10. xelis Txovna — sasaciloa da sevdiani, rodesac lopaxini daapirebs siyvaruli auxsnas varias, ucbad dainaxavs, rom karadis ukan ranevskaia imaleba. saSinlad Secbeba, araferi gamouvida. an iqneb lopaxini ubralod veRar Sehbedavs varias xelis Txovnas, an, iqneb, ranevskaia sulac ar iyo iq. 11. xmauriani gamgzavreba. oTaxebSi viRaceebi midi-modian. ai, is sazizRari xepre gamvlelic meore moqmedebidan — bargs moaTrevs. skivrebisa da kalaTebis gadatanaSi exmareba. xepreebi yvela kuTxe-kunWulidan moZvrebian. mTel saxls avseben. yvela Tavisas iTxovs, magram lopaxini amuSavebs maT. gauTaveblad win da ukan dadian. rogorc sadgurSi. winaT bodiSis moxdiT ekiTxebodnen: SeiZleba SemovideT? axla ukiTxavad, yovlad utifrad moZvrebian. bolos lopaxini mainc yvelas iZulebiT aamuSavebs, epixodovsac ki — usaqmurebs fuls ar gadauxdis. duniaSka maSinve mosamsaxured gadaiqceva, iaSka cdilobs ranevskaias moemsaxuros, rom rogorme aq ar datovon. scenaze xepres simboluri figura daseirnobs. ra undaT aq, vin SemouSva, vin dauZaxa? vin sTxova? maT uceb aitaces lozungi `Tanasworoba, Zmoba, Tavisufleba!~ yvelaferi xelT igdes, wesieri xalxi gaaZeves. ganaTlebulebi gaxdnen, ganaTlebuli xepre ki gaunaTlebelze bevrad saSiSi da saxifaToa. yvela xmaurobs, aqeT-iqiT dadian. gaaqvT bargi. scenaze uamravi xalxi ireva: Sedian, gamodian, raRac aviwydebaT, eZeben, pouloben, skivrebsa da CemodnebSi alageben. ania sahaero buSts mimarTavs: mSvidobiT Zvelo cxovrebav! da buStic, rogorc cocxali arseba, dabla eSveba. mere ki isev cdilobs maRla aiwios, caSi gafrindes. gamarjoba, axalo cxovrebav! — yviris petia. es replikebi mravaljer gameordeba (reverberacia) mTel TeatrSi, foieSi, yvelgan — rogorc eqo xeobaSi. 93 12. bavSvobis datireba. gaevi da ranevskaia mxolod erTxel, sul bolos darCebian marto, rogorc odesRac bavSvobaSi. ai, am oTaxSi, albaT, verasodes Sexvdebian erTmaneTs. ras niSnavs da, erTaderTi da? es moqmedebis mTavari scenaa. gaevi da ranevskaia kaklis xis uzarmazar karadas miuaxlovdebian (romelic maT garda aravis sWirdeba) da atirdebian. mere, TiTqos SemTxveviT, mivardebian erTmaneTs da Caexutebian. bavSvoba, warsuli cxovreba damTavrda! uceb gaevi daixreba, iatakidan Zvel Jurnal `nevas~ aiRebs, sadac port-arturis omia aRwerili, ratomRac dakecavs da jibeSi Seinaxavs. mere isev karadasTan miva. karada oTxive moqmedebis dros scenazea. misTvis adgils ver pouloben. pirvel moqmedebaSi isea win gamoCrili, rom yvelas siarulSi xels uSlis, amitom garSemo uvlian: meore moqmedebaSi — sadRac siRrmeSi dgas, rogorc warsulis simbolo, mesame moqmedebaSi kidev sxvagan, xolo meoTxeSi — isev winaa gamoCxerili. am sawyals orientacia aqvs dakarguli da aRar icis, sad unda idges, daaviwyda. win da ukan uadgilod daaTreven, xan sad dadgamen, xanac — sad da mTeli es ambavi sabolood am karadiT damTavrdeba. mas ki sagangebo venzeli aqvs. aseT venzelebs uwin nivTis, avejis ukana mxareze Wridnen, masSi Cadebulia mTeli genetikuri Senadedi warsulisa, romelic aRar arsebobs. es karada xom kvalia, raRac Zalian mniSvnelovanis, mniSvnelovanis CemTvis, maTTvis, sxvebisTvis ki — gaugebari niSania mxolod. lopaxini ambobs: vis raSi sWirdeba es Zveli Senoba, unda davangrioT da mis adgilas axali avaSenoT. amas winaT Cvens Zvel saxls Cavuare. am saxlSi mTeli bavSvoba maqvs gatarebuli. da uceb davinaxe, rom Cemi saZinebeli oTaxis fanjara amouqolavT. Cemi fanjara aRar aris, iseve, rogorc aRar aris Cveni ezos wi94 Teli WiSkari, aRar aris Cveni baRi, Cveni aluCis xe, gazafxulobiT TeTrad rom gaipenteboda xolme, Cveni TuTa. Tvalze cremli momadga. kinaRam vitire. sxvebisTvis, axali macxovreblebisTvis, es ubralod fanjaraxvrelia, ubralod TuTis xe, ubralod WiSkaria. CemTvis ki uamravi gancdis, momxdari ambis kvali. vin moTvlis, Cem fanjarasTan ramdeni ram momxdara! Cemi fanjara omSic ki maxsendeboda. maxsendeboda, fanjarasTan rom vijeqi da fexsacmlis saxelosnosa da kviparosebs vxatavdi, rogor vaTvalierebdi fanjridan erT gogonas, romelic maSin miyvarda, saRamoobiT skolis megobari fanjaraze rom damikakunebda da rusTavelis gamzirze saseirnod mivdiodiT. garSemo yvelaferi icvleba, axali saxlebi, Senobebi Sendeba, me ki Zveli saxlebis Tvaliereba miyvars. isini raRacas, CemTvis gansakuTrebulad mniSvnelovans da Zvirfass magoneben, ai, rogorc es karada — gaevs. moSorebiT lopaxini miyuCebula magidasTan. gaevi da ranevskaia mas ver amCneven. isini warsulSi imyofebian. warsuli ki mSvenieria. da-Zma ukve asakSia, egeb pirvelad cxovrebaSi ase axlos Seexnen erTmaneTs da bavSvebiviT atirdnen. ai, rogorc Cemi SviliSvili — rodesac waiqceva da fexs itkens, mwared, Zalian Cumad atirdeba xolme da Tvalebze didroni cremlebi moadgeba. TiTqos mTeli kacobriobis wyena da uZlureba Camowva — me mgoni, mTeli speqtaklis grZnobadi centri aq aris. gaaqvT Cemodnebi, tyaviT gawyobili kalaTebi, uwin sxvanairad, solidurad mgzavrobdnen, CvensaviT ki ara, Tan CamohqondaT tansacmliT savse Cemodnebi sagangebo CasafenebiT, romlebSic kabebsa da kostiumebs fenafena awyobdnen (maxsovs, giorgi daviTaSvils hqonda aseTi Cemodnebi). batonebi faetoniT mgzavrobdnen, moaxleebi ki ukan mihyvebodnen urmiT. aq mTavaria mouwyobloba, xvalindeli dRis SiSi, daurwmunebloba. ai, ase areul-dareulad, fuqsavatu95 rad gaatares mTeli cxovreba. patriarqaluri sayrdenebi ingreva. xval ra iqneba? ra kargad hqonda piter bruks bolo scena mofiqrebuli: gaevi maRal Cemodanze jdeboda da bavSviviT aTamaSebda fexebs — umweo, arapraqtikuli, arafris maqnisi didi bavSvi, romelmac gazrda ver moaswro, ufrosi, romelic bavSvad darCa. finalSi wuTiT yvela Camojdeba, TiToeuli — Taviseburad. sxvis dasanaxad da saCveneblad ki ara, TavisTvis. wamiT gairindebian. siCumeSi Soreuli, gawelili mikarguli xma gaismis, romelic TandaTan qreba da bolos sul miwydeba. yvela gaqvavda. ojaxuri portreti. ukanaskneli, magram, cxadia, suraTs aravin iRebs. auCqareblad dgebian da sxvadasxva mxares gadian. wvims, amitom yvela oTaxSi isev taStebi da qvabebi dgas. saxuravs, Cvens saxuravs gasdis, magram misi SekeTeba ukve SeuZlebelia. es dasasrulia. `alublis baRi~ — gamomSvidobebaa! gamomSvidobeba am mouxerxebel, sasacilo, magram saukeTeso adamianebTan. yovelive amaSi cxovrebisa da Teatris saidumloa, raRac gamouTqmeli, mouxelTebeli, usxeulo. ai, rogorc lirikaSi. es Cemi cxovrebis, Cveni cxovrebis Sesaxebaa. yvela Cemianis, cocxlebisa Tu wasulebis, keTili, magram arapraqtikuli adamianebis Sesaxeb, romlebsac arasodes araferi gaaCndaT sulierebisa da TamaSis garda. TamaSisa — cxovrebaSi, politikaSi, SemoqmedebaSi, Cven mouxerxeblebi varT. magram Cvens gareSe ar SeiZleba. esaa civilizaciis safuZveli. sasacilo da odnav sevdiania es yovelive! gamomSvidobebis xmebi: o, Cemo Zvirfaso, mSveniero baRo! Cemo cxovrebav, Cemo axalgazrdobav, Cemo aluCis xeo, iasamnis buCqo, vardebo, mSvidobiT! cxovrebam ise gaiara, TiTqos arc micxovria! 96 13. gardacvaleba. firsic emzadeba wasasvlelad. mTeli Tavisi bargi-barxana erT patara boRCad Sekra (sul esaa, rac daagrova. mas xom Tavis dReSi jamagiri ar miuRia!), magram maTTan erTad ver moaswro wasvla — gaevisaTvis pleds eZebda. epixodovi ficrebiT aWedebda Sesasvlels. firsma ki xma ver miawvdina. aseve darCa. saxli kvdeba. man Tavisi dro moWama. Cemi saxlis fanjara amoqoles da amiT erTi ambavi, dedaCemis cxovrebis istoria dasrulda, aseve Cemic. SeiZleba dawero, anda SeTxza monologi saxlisa, romelic daangries, an kidev ise Secvales, rom veRar icnob. axali dro dadga, movidnen saqmosnebi da yvelaferi gadaakeTes. gaqra pirvelqmnili da raRac arabunebrivi aRmocenda. anton Cexovi ki ambobda, rom bolo moqmedeba mxiarulia! SeiZleba! magram CemTvis es ase ar aris! wyeulma Savma demonma wre Sekra. TavSi uzarmazari Tujis burTi qanaobs. Tavis qalis Zvlebs ejaxeba. Zvlebs lawaluwi gaaqvT. cis patara naWeri varskvlavebianad mowyda samyaros gumbaTs da warmoqmnili xvrelidan qimerebma gamoiWyites. daxedes dedamiwas, dagvxedes Cven, adamianebs da aTasgvari sisaZaglis, usiamovnebis mogoneba daiwyes. sibnelea. sanTeli anTia da Cemi oTaxi idumalebiT ivseba. rogor gavacocxlo mkvdari msaxiobi, rogor vaswavlo sxva adamianis cxovrebiT cxovreba. gancda, tanjva, is, rasac usulo msaxiobi akeTebs — kargad nacnobi Teatraluri Stampia, SeiZleba sasaciloc, magram uintereso. vakvirdebi, TandaTan rogor ileva, qreba sanTeli: Caqreba, mere uceb SekrTeba, gaibrZolebs, ganicdis, daitanjeba da nel-nela sakuTar lRobad stearinSi Caefloba. albaT, Teatris arsic esaa. albaT, amito97 mac dadis mayurebeli TeatrSi, rom tanjvis, daRupvis mowme gaxdes. ara mxolod mowme, aramed gancdis Tanamonawilec, raTa mere Tavis tanjvas garedan Sexedos. ai, Caqra kidec sanTeli. mere uceb isev ainTo da Caqra. axla ukve samudamod, gamocxadebis qadagebisas Caiwva koconze, mSvidobiT sanTelo! adamianic asea — SekrTeba da Caiferfleba Tavisi gzis dasasruls, speqtaklis dasasruls. `xelovneba~, #1-2-3, 1995 98 rostom CxeiZe alublis sevda da artistuli qalaqi (ciklidan „drois ieroglifebi“) „alublis baRi“ TiTqos pirwmindad rusul satkivarzea amozrdili, magram anton Cexovis mwerluri xelovneba Zaldautaneblad ganazogadebda am problemas da sakacobrio sadardeblis ganuyofel nawilad aqcevda. qarTul satkivarsac amitom gamoxatavs — TavisTavad da Zaldautaneblad, oRond es „TavisTavadobac“ da „Zaldautaneblobac“ reJisoruli xelovnebiT unda iyos gansazRvruli, garegnulad dafaruliT, anton Cexovis dramaturgiuli ostatobisa ar iyos, TiTqosda sinamdvile fotografiuli sizustiT rom gadainacvlebs furcelze da... sul esaa, magram „fotografiuloba“ ukan gadadis finaluri akordisa da ganzogadebis winaSe, alublis baRi erTbaSad rom unda gasimbolovdes dakargul edemad, romelic wuTisofelSi Tavs iCens aristokratul sulsa da romantikul miswrafebebSi, romlis gadasarCenad zrunvac yovelwamieri unda iyos, isedac rkalSi moqceulis, isedac xifaTis winaSe mdgaris, Torem uRvTo ganwirulebas win veRaraferi daudgeba. aristokratuli suli Cainavleba. romantikul miswrafebebs frTebi Seekveceba. da silamazesa da amaRlebulobas gadaetotyeba sitlanqe da uxeSoba, is sulgamoclili, meqanikuri, masobrivi adamiani, romlisTvisac alublis baRis idumali warmomavloba samoTxisagan sruliad arafers niSnavs da... amdeni xnis naloliavebi ise daunaneblad SeiZleba aiCexos, nasaxic aRar darCes odindeli mSvenierebisa. 99 didxans ocnebobda „alublis baRis“ dadgmaze mixeil TumaniSvili, imeorebda da imeorebda am ocnebas, magram ise unda wasuliyo amqveynidan, es fiqri da swrafva aRusrulebeli darCenoda. Sesaferis formas eZebda da... vera da ver miegno. iseT speqtaklad ki aqcevda, qarTuli Teatraluri xelovnebisaTvis kidev erTi Cinebuli nimuSi rom yofiliyo, magram didebul reJisors es ar akmayofilebda — raRac sxvagvarad moWdoboda gulze es satkivar-sadardebeli da surda gansakuTrebul movlenadac Camoeqna, anton Cexovis fiqrisaTvis Tavisi fiqrebic miedevnebina da „Zalian rusuli“ problematikis miRmidan „Zalian qarTul“ sawuxars SemoenaTebina, am fonze ki axali gza moeniSna Teatralur cxovrebaSi. an yvelaferi, an araferi — mogexsenebaT es maqsimalizmi. da amjeradac am gulisWidiliT rom Sepyrobiliyo reJisori, amjobinebda sulac aRar daedga. da tovebda am ocnebas erTgvar sajildao qvad, dae axal Taobebsac raRac gansakuTrebuli daenaxaT „alublis baRSi“ da rigiT — Tund TavisTavad momxiblav — sanaxaobas ki ar dasjerebodnen, aramed, upirvelesad, formis siaxleze ezrunaT — klasikuri dadgmis sazRvrebSi moZebniliyo siaxle da ara garegnul morTulobasa da ekvilibristikaSi, im fsevdomodernul xerxebSi, swrafwarmavali rom aris da sasikeTo aras daaCnevs xolme Tund Teatraluri cxovrebis mdinarebas. unda damdgariyo am piesis gaspeqtaklebis Jamic ise, mixeil TumaniSvils rom eocnebeboda. da es unda momxdariyo soso nemsaZis reJisoruli xelovnebis wyalobiT. da es unda momxdariyo gorSi. maincdamainc da sworedac am artistul qalaqSi, sadac wvrTnida da amzadebda msaxiobTa dass giorgi 100 erisTavi, da Tumc pirveli speqtakli TbilisSi daidgmoda da qarTuli profesiuli Teatris arsebobis aTvlac am dRidan daiwyeboda, sayrdeni da safuZveli gorSi momzadebuliyo da amitomac daudevs Tavisi wili am qalaqsac Cveni profesiuli Teatraluri cxovrebis dasabamSi: 1850 wlis 1 (14) ianvars. mosalodnelia, rom mis kidev erT ganaxlebasac mniSvnelovani Rvawli dasdos — jer isedac rom ipyrobs yuradRebas aqauri speqtaklebi, mTeli qalaqi rom aiyolies da arc Tbilisel Tu quTaisel mayurebels isakliseben, da axla „alublis baRis“dadgma im axal esTetikasac apovninebda reJisors, misi warmatebuli saxelovnebo Ziebani Sesaferisadac rom dagvirgvindeboda: „dantons“ (georg biuhneri, dagni pSibeSevskaia), „sawvavsa“ (ameli notomi) Tu „mususs“ (mixeil javaxiSvili), erTi mxriv tragediebsa da meore mxriv — komedias, Seemateboda is speqtakli, gamorCeuli rom iqneboda TviT Cinebuli dadgmebiT gadavsebul Teatralur sinamdvileSi, da raRa unda iTqvas Cvens sazogadoebriv-kulturul realobaze, Teatrs Rrma krizisis Jami rom dasdgomia da, TiToorola marTlac Rirebuli speqtaklis garda, yvelaferi yovlad ugemovno da mdare Sous damsgavsebia, sityva saerTod rom gaufasurebula da kidec dakargula scenaze da pantomimas waulekavs speqtaklis Sinaarsi. erTi pantomimis Teatri ara kmara, Tanac am xelovnebis WeSmariti ostatis amiran SalikaSvilis xelSi, yvela warmodgena misi niWieri Tu uniWo mowafeebis dadgmuli rom ar gvegonos?!. soso nemsaZe inarCunebs sityvis madlsa da Zalmosilebas scenaze da, cxadia, mis mier xorcSesxmuli „alublis baRic“ Tavidan bolomde sityvis gamomsaxvelobazea agebuli, msaxiobebs — am mxriv ukve sakmaod gawafulT — gulSiCamwvdomad rom moaqvT mayureblamde da srulyofilad ganacdevineben Cexoviseul tkivi- 101 lebsac da qarTul sawuxarsac, yofiTi suraTebi TandaTanobiT rom unda amaRldes Rrma ganzogadebamde. arc sanaxaobrivi mxare aklia speqtakls, oRond sanaxaoba sityvasaa damorCi-lebuli, da ara piriqiT, raTa qarTulma Teatrma Seasrulos is daniSnuleba da vali, ilia WavWavaZe da misi Tanamoazreni rom ganusazRvravdnen imTaviTve da: taZars Seadridnen. es SegrZneba geufleba speqtaklis msvlelobisas da TviT erotikuli scenis gaelvebac aRar aRiqmeba Semacbuneblad Tu sulac scenuri erotomaniisaTvis xarkis gadaxdad, da es imitom, rom TviTmiznuri ar aris, dadgmis Sinaarss aZlierebs, sityvis eqspresias TvalsaCinoebiT adasturebs, iseve rogorc saqanelebze qanaoba Tu maxvilgonivrulad mignebuli foni — arsad Cans alublis xeebi, samagierod rkinis konstruqciebze agebuli magida-scenis garSemo Semowyobila faifuris servizi: raRa is da raRa alublis baRi!.. gamWvirvalea metaforuli gaigiveba — erTic da meorec im tradiciisa da sulierebis niSania, romelic TvaldaTval unda dailewos da gaqres. da alublis baRis garduval gaCexvas moaswavebs ermolai lopaxinis mier TefSis daxeTqeba Zirs da namtvrevebad daSla, am namtvrevebsac ulmoblad rom unda Sedges zed da mTlad daanamcecos, raTa CaiSritos yovelgvari imedi TefSis gamrTelebisa. msaxiobebs gulSiCamwvdomad rom moaqvT mayureblamdeo... marjved SerCeuli ansambli artistebisa aniWebs reJisorul Canafiqrs im STambeWdaobas, „alublis baRi~ esTetikuri siaxlis nimuSad rom gvevlineba, samagaliTod qarTuli TeatrisaTvis, mdare vodevilebad da ugemovno Souebad daxurdavebu-lisaTvis, iliaseuli Segoneba sadRac miRma rom darCeniaT da raRac gaugebrobaSi daborialoben. 102 neta kvlavac gori xom ar gansazRvravs Tbilisis Teatraluri cxovrebis sasikeTo feriscvalebas? am siaxles xom ar Caukvirdebian? da TviTonac xom ar moindomeben im siRrmisa da daxvewilobis miRwevasac, romelTa gareSec yovelgvari siaxle haerSi gamoekideba? msaxiobebs sruli asparezi miecemodaT sakuTari unaris gamosavlenad da amitomacaa, yvela bolomde rom ixarjeba da TavTavisebur xasiaTsac kanTielad gamokveTs: Tekla marjaniSvilic, marina arRuTaSvilic, kaxi beriZec, omar beqauric, zaza Tedeluric, anzor gvaZabiac, koba kopaZec, nato aivazaSvilic (es vinc me vnaxe speqtaklSi, da rogorc mamcnes — ana CogovaZe da SoTa xanjaliaSvilic sakmaod karg STabeWdilebas toveben), msaxiobTa ansambls ki hkravs gvanca kandelaki aristokratuli graciozulobiTa da im artistuli ostatobiT, axmetelis Teatris speqtaklSi „naTeli bnelSi“ TvalnaTlivi rom gaxada Tavisi niWiereba da gardasaxvis unari. is, rac anton Cexovs daekisrebina liubov ranevskaiasaTvis, msaxiobi zustad aRasrulebs im movaleobas. uTuod unda aRiniSnos kompozitoris wvlilic — mamuka megreliSvilis, qoreografisac — giorgi marRaniasi, da teqnikuri reJisorisac — sofio drulevisa. sagulisxmoa, rom: speqtakli daidga ara did scenaze, aramed mesame sivrced saxeldebul darbazSi, amgvari dasaTaureba — Segnebulad Tu qveSecneulad — mZafri molodinis gancdas rom aCens: mesame zaris Semdeg daiZvris matarebeli, mesame zaris Semdeg iwyeba speqtakli da mamlis mesame yivili ki gvagrZnobinebs, rom jvarcmis misteria erTxel sulac ar aRsrulebula samyaroSi da is kvlavdakvlav meordeba. da yoveli sulieri Rirebuleba xom am misteriis Taviseburi gamosxivebaa!.. 103 da es imis miuxedavad, tragizmiTac gaJRenTila Tu ara, ager `alublis baRi~ uSualo gamoZaxilad rom warmogvidgeba im sulieri rRvevisa, macxovris movlineba rom ver aRkveTda, egaa — Seanelebda mis sazarlobas da imedovnebasac ar CagviSretda, raTa sicocxle gausaZlisi ar Seqmniliyo. raoden mZafria Tund is mizanscena, liubov ranevskaia da duniaSa velosipeds rom daejajgurebian zemoT-qvemodan... da gamarjveba unda darCes im duniaSas, romelic ermolai lopaxinTan erTad batonpatronic unda Seiqnas alublis baRisa, romlis sila-mazec unda Seimusros dolis Semzaravi, sulisgamyinavi, damTrgunveli braxunis fonze. da raRa dagSTenia: ayra im miwidan, romelic mogdevs, mogZaxis da sulsa da guls gibrunebs. da es Zaxilia, kaTarziss rom ganacdevinebs mayurebels, yvela Taoba sunTqvaSekruli rom misCerebia ukiduresad daZabul, mRelvarebis zRvarze gaTamaSebul dramas, kidev erTxel rom mogvabRauWebs Cven-Cven miwas, baRs, alublebs... Torem alublis mtveriviT Cagveleva xelSi is, rac yvelaze Zvirfasad da sanukvarad gveguleboda da simxneves gvinarCunebda, Zaxilad gardasuli Jamisa, Soreul molandebad samoTxisdroindeli sinamdvilisa... *** am araordinaruli speqtaklis dasrulebis Semdgom vin ar aRiarebs, rom anton Cexovi qarTveli mweralia, Tund garegnuli koloriti piesis pirwmindad rusulic iyos. bolosdabolos, xom SeiZleba moqmedeba — gaucxoebis esTetikis kvalobaze — rusul garemoSic gaSalo da personaJebsac rusuli gvar-saxelebi SeurCio, avTandil-TinaTinis arabobisa da tariel-nestanis indoelobisa ar iyos!.. 104 *** — soso nemsaZem Teatraluri cxovrebis epicentri gorSi gadaitanao, — dabejiTebiT irwmuneba ioseb WumburiZe sajaro sivrceSi. Cemi mxriv isRa damrCenia, rom gaviziaro es Sexeduleba Cveni Teatraluri cxovrebis sasikeTo feriscvalebis molodinSi. g. `saqarTvelos respublika~, 2016 wlis 6 ianvari 105 А. П. ЧЕХОВ ВИШНЕВЫЙ САД∗ Комедия в четырех действиях ДЕЙСТВУЮЩИЕ ЛИЦА: Раневская Любовь Андреевна, помещица. Аня, ее дочь, 17 лет. Варя, ее приемная дочь, 24 лет. Гаев Леонид Андреевич, брат Раневской. Лопахин Ермолай Алексеевич, купец. Трофимов Петр Сергеевич, студент. Симеонов-Пищик Борис Борисович, помещик. Шарлотта Ивановна, гувернантка. Епиходов Семен Пантелеевич, конторщик. Дуняша, горничная. Фирс, лакей, старик 87 лет. Яша, молодой лакей. Прохожий. Начальник станции. Почтовый чиновник. Гости, прислуга. Действие происходит в имении Л. А. Раневской. ДЕЙСТВИЕ ПЕРВОЕ Комната, которая до сих пор называется детскою. Одна из дверей ведет в комнату Ани. Рассвет, скоро взойдет солнце. Уже май, цветут вишневые деревья, но в саду холодно, утренник. Окна в комнате закрыты. Входят Дуняша со свечой и Лопахин с книгой в руке. ∗ piesa qveyndeba internetSi gamoqveynebuli variantis mixedviT. 106 Лопахин. Пришел поезд, слава Богу. Который час? Дуняша. Скоро два. (Тушит свечу.) Уже светло. Лопахин. На сколько же это опоздал поезд? Часа на два по крайней мере. (Зевает и потягивается.) Я-то хорош, какого дурака свалял! Нарочно приехал сюда, чтобы на станции встретить, и вдруг проспал... Сидя уснул. Досада... Хоть бы ты меня разбудила. Дуняша. Я думала, что вы уехали. (Прислушивается.) Вот, кажется, уже едут. Лопахин (прислушивается). Нет... Багаж получить, то да се... Пауза. Любовь Андреевна прожила за границей пять лет, не знаю, какая она теперь стала... Хороший она человек. Легкий, простой человек. Помню, когда я был мальчонком лет пятнадцати, отец мой покойный – он тогда здесь на деревне в лавке торговал – ударил меня по лицу кулаком, кровь пошла из носу... Мы тогда вместе пришли зачем-то во двор, и он выпивши был. Любовь Андреевна, как сейчас помню, еще молоденькая, такая худенькая, подвела меня к рукомойнику, вот в этой самой комнате, в детской. «Не плачь, говорит, мужичок, до свадьбы заживет...» Пауза. Мужичок... Отец мой, правда, мужик был, а я вот в белой жилетке, желтых башмаках. Со свиным рылом в калашный ряд... Только что вот богатый, денег много, а ежели подумать и разобраться, то мужик мужиком... (Перелистывает книгу.) Читал вот книгу и ничего не понял. Читал и заснул. Пауза. Дуняша. А собаки всю ночь не спали, чуют, что хозяева едут. Лопахин. Что ты, Дуняша, такая... Дуняша. Руки трясутся. Я в обморок упаду. Лопахин. Очень уж ты нежная, Дуняша. И одеваешься как барышня, и прическа тоже. Так нельзя. Надо себя помнить. 107 Входит Епиходов с букетом; он в пиджаке и в ярко вычищенных сапогах, которые сильно скрипят; войдя, он роняет букет. Епиходов (поднимает букет). Вот садовник прислал, говорит, в столовой поставить. (Отдает Дуняше букет.) Лопахин. И квасу мне принесешь. Дуняша. Слушаю. (Уходит.) Епиходов. Сейчас утренник, мороз в три градуса, а вишня вся в цвету. Не могу одобрить нашего климата. (Вздыхает.) Не могу. Наш климат не может способствовать в самый раз. Вот, Ермолай Алексеич, позвольте вам присовокупить, купил я себе третьего дня сапоги, а они, смею вас уверить, скрипят так, что нет никакой возможности. Чем бы смазать? Лопахин. Отстань. Надоел. Епиходов. Каждый день случается со мной какое-нибудь несчастье. И я не ропщу, привык и даже улыбаюсь. Дуняша входит, подает Лопахину квас. Я пойду. (Натыкается на стул, который падает.) Вот... (Как бы торжествуя.) Вот видите, извините за выражение, какое обстоятельство, между прочим... Это просто даже замечательно! (Уходит.) Дуняша. А мне, Ермолай Алексеич, признаться, Епиходов предложение сделал. Лопахин. А! Дуняша. Не знаю уж как...Человек он смирный, а только иной раз как начнет говорить, ничего не поймешь. И хорошо, и чувствительно, только непонятно. Мне он как будто и нравится. Он меня любит безумно. Человек он несчастливый, каждый день что-нибудь. Его так и дразнят у нас: двадцать два несчастья... Лопахин (прислушивается). Вот, кажется, едут... Дуняша. Едут! Что ж это со мной... похолодела вся. Лопахин. Едут в самом деле. Пойдем встречать. Узнает ли она меня? Пять лет не видались. Дуняша (в волнении). Я сейчас упаду... Ах, упаду! Слышно, как к дому подъезжают два экипажа. Лопахин и Дуняша быстро уходят. Сцена пуста. В соседних 108 комнатах начинается шум. Через сцену, опираясь на палочку, торопливо проходит Фирс, ездивший встречать Любовь Андреевну; он в старинной ливрее и в высокой шляпе; что-то говорит сам с собой, но нельзя разобрать ни одного слова. Шум за сценой все усиливается. Голос: «Вот пройдемте здесь...» Любовь Андреевна, Аня и Шарлотта Ивановна с собачкой на цепочке, одеты по-дорожному, Варя в пальто и платке, Гаев, Семеонов-Пищик, Лопахин, Дуняша с узлом и зонтиком, прислуга с вещами – все идут через комнату. Аня. Пройдемте здесь. Ты, мама, помнишь, какая это комната? Любовь Андреевна (радостно, сквозь слезы). Детская! Варя. Как холодно, у меня руки закоченели. (Любови Андреевне.) Ваши комнаты, белая и фиолетовая, такими же и остались, мамочка. Любовь Андреевна. Детская, милая моя, прекрасная комната... Я тут спала, когда была маленькой... (Плачет.) И теперь я как маленькая... (Целует брата, Варю, потом опять брата.) А Варя по-прежнему все такая же, на монашку похожа. И Дуняшу я узнала... (Целует Дуняшу.) Гаев. Поезд опоздал на два часа. Каково? Каковы порядки? Шарлотта (Пищику). Моя собака и орехи кушает. Пищик (удивленно). Вы подумайте! Уходят все, кроме Ани и Дуняши. Дуняша. Заждались мы... (Снимает с Ани пальто, шляпу.) Аня. Я не спала в дороге четыре ночи... теперь озябла очень. Дуняша. Вы уехали в великом посту, тогда был снег, был мороз, а теперь? Милая моя! (Смеется, целует ее.) Заждалась вас, радость моя, светик... Я скажу вам сейчас, одной минутки не могу утерпеть... Аня (вяло). Опять что-нибудь... Дуняша. Конторщик Епиходов после Святой1 мне предложение сделал. Аня. Ты все об одном... (Поправляя волосы.) Я растеряла все шпильки... (Она очень утомлена, даже пошатывается.) Дуняша. Уж я не знаю, что и думать. Он меня любит, так любит! 109 Аня (глядит в свою дверь, нежно). Моя комната, мои окна, как будто я не уезжала. Я дома! Завтра утром встану, побегу в сад... О, если бы я могла уснуть! Я не спала всю дорогу, томило меня беспокойство. Дуняша. Третьего дня Петр Сергеич приехали. Аня (радостно). Петя! Дуняша. В бане спят, там и живут. Боюсь, говорят, стеснить. (Взглянув на свои карманные часы.) Надо бы их разбудить, да Варвара Михайловна не велела. Ты, говорит, его не буди. Входит Варя, на поясе у нее вязка ключей. Варя. Дуняша, кофе поскорей... Мамочка кофе просит. Дуняша. Сию минуточку. (Уходит.) Варя. Ну, слава Богу, приехали. Опять ты дома. (Ласкаясь.) Душечка моя приехала! Красавица приехала! Аня. Натерпелась я. Варя. Воображаю! Аня. Выехала я на Страстной неделе2, тогда было холодно. Шарлотта всю дорогу говорит, представляет фокусы. И зачем ты навязала мне Шарлотту... Варя. Нельзя же тебе одной ехать, душечка. В семнадцать лет! Аня. Приезжаем в Париж, там холодно, снег. По-французски говорю я ужасно. Мама живет на пятом этаже, прихожу к ней, у нее какие-то французы, дамы, старый патер3 с книжкой, и накурено, неуютно. Мне вдруг стало жаль мамы, так жаль, я обняла ее голову, сжала руками и не могу выпустить. Мама потом все ласкалась, плакала... Варя (сквозь слезы). Не говори, не говори... Аня. Дачу свою около Ментоны4 она уже продала, у нее ничего не осталось, ничего. У меня тоже не осталось ни копейки, едва доехали. И мама не понимает! Сядет на вокзале обедать, и она требует самое дорогое и на чай лакеям дает по рублю. Шарлотта тоже. Яша тоже требует себе порцию, просто ужасно. Ведь у мамы лакей Яша, мы привезли его сюда... Варя. Видела подлеца. Аня. Ну что, как? Заплатили проценты? Варя. Где там. 110 Аня. Боже мой, Боже мой... Варя. В августе будут продавать имение... Аня. Боже мой... Лопахин (заглядывает в дверь и мычит). Ме-е-е... (Уходит.) Варя (сквозь слезы). Вот так бы и дала ему... (Грозит кулаком.) Аня (обнимает Варю, тихо). Варя, он сделал предложение? (Варя отрицательно качает головой.) Ведь он же тебя любит... Отчего вы не объяснитесь, чего вы ждете? Варя. Я так думаю, ничего у нас не выйдет. У него дела много, ему не до меня... и внимания не обращает. Бог с ним совсем, тяжело мне его видеть... Все говорят о нашей свадьбе, все поздравляют, а на самом деле ничего нет, все как сон... (Другим тоном.) У тебя брошка вроде как пчелка. Аня (печально). Это мама купила. (Идет в свою комнату, говорит весело, по-детски.) А в Париже я на воздушном шаре летала! Варя. Душечка моя приехала! Красавица приехала! Дуняша уже вернулась с кофейником и варит кофе. (Стоит около двери.) Хожу я, душечка, цельный день по хозяйству и все мечтаю. Выдать бы тебя за богатого человека, и я бы тогда была покойной, пошла бы себе в пустынь, потом в Киев...5 в Москву и так бы все ходила по святым местам... Ходила бы и ходила. Благолепие!.. Аня. Птицы поют в саду. Который теперь час? Варя. Должно, третий. Тебе пора спать, душечка. (Входя в комнату к Ане.) Благолепие! Входит Яша с пледом, дорожной сумочкой. Яша (идет через сцену, деликатно). Тут можно пройти-с? Дуняша. И не узнаешь вас, Яша. Каковы вы стали за границей. Яша. Гм... А вы кто? Дуняша. Когда вы уезжали отсюда, я была этакой... (Показывает от пола.) Дуняша, Федора Козоедова дочь. Вы не помните! Яша. Гм... Огурчик! (Оглядывается и обнимает ее; она вскрикивает и роняет блюдечко.) Яша быстро уходит. 111 Варя (в дверях, недовольным голосом). Что еще тут? Дуняша (сквозь слезы). Блюдечко разбила... Варя. Это к добру. Аня (выйдя из своей комнаты). Надо бы маму предупредить: Петя здесь. Варя. Я приказала его не будить. Аня (задумчиво). Шесть лет тому назад умер отец, через месяц утонул в реке брат Гриша, хорошенький семилетний мальчик. Мама не перенесла, ушла, ушла без оглядки... (Вздрагивает.) Как я ее понимаю, если бы она знала! Пауза. А Петя Трофимов был учителем Гриши, он может напомнить... Входит Фирс, он в пиджаке и белом жилете. Фирс (идет к кофейнику, озабоченно). Барыня здесь будут кушать... (Надевает белые перчатки.) Готов кофий? (Строго, Дуняше.) Ты! А сливки? Дуняша. Ах, боже мой... (Быстро уходит.) Фирс (хлопочет около кофейника). Эх ты, недотепа... (Бормочет про себя.) Приехали из Парижа... И барин когда-то ездил в Париж... на лошадях... (Смеется.) Варя. Фирс, ты о чем? Фирс. Чего изволите? (Радостно.) Барыня моя приехала! Дождался! Теперь хоть и помереть... (Плачет от радости.) Входят Любовь Андреевна, Гаев и Симеонов-Пищик; Симеонов-Пищик в поддевке6 из тонкого сукна и шароварах. Гаев, входя, руками и туловищем делает движение, как будто играет на бильярде. Любовь Андреевна. Как это? Дай-ка вспомнить... Желтого в угол! Дуплет в середину! Гаев. Режу в угол! Когда-то мы с тобой, сестра, спали вот в этой самой комнате, а теперь мне уже пятьдесят один год, как это ни странно... Лопахин. Да, время идет. Гаев. Кого? Лопахин. Время, говорю, идет. Гаев. А здесь пачулями7 пахнет. Аня. Я спать пойду. Спокойной ночи, мама. (Целует мать.) 112 Любовь Андреевна. Ненаглядная дитюся моя. (Целует ей руки.) Ты рада, что ты дома? Я никак в себя не приду. Аня. Прощай, дядя. Гаев (целует ей лицо, руки). Господь с тобой. Как ты похожа на свою мать! (Сестре.) Ты, Люба, в ее годы была точно такая. Аня подает руку Лопахину и Пищику, уходит и затворяет за собой дверь. Любовь Андреевна. Она утомилась очень. Пищик. Дорога небось длинная. Варя (Лопахину и Пищику). Что ж, господа? Третий час, пора и честь знать. Любовь Андреевна (смеется). Ты все такая же, Варя. (Привлекает ее к себе и целует.) Вот выпью кофе, тогда все уйдем. Фирс кладет ей под ноги подушечку. Спасибо, родной. Я привыкла к кофе. Пью его и днем и ночью. Спасибо, мой старичок. (Целует Фирса.) Варя. Поглядеть, все ли вещи привезли... (Уходит.) Любовь Андреевна. Неужели это я сижу? (Смеется.) Мне хочется прыгать, размахивать руками. (Закрывает лицо руками.) А вдруг я сплю! Видит Бог, я люблю родину, люблю нежно, я не могла смотреть из вагона, все плакала. (Сквозь слезы.) Однако же надо пить кофе. Спасибо тебе, Фирс, спасибо, мой старичок. Я так рада, что ты еще жив. Фирс. Позавчера. Гаев. Он плохо слышит. Лопахин. Мне сейчас, в пятом часу утра, в Харьков ехать. Такая досада! Хотелось поглядеть на вас, поговорить... Вы все такая же великолепная. Пищик (тяжело дышит). Даже похорошела... Одета попарижскому... пропадай моя телега, все четыре колеса... Лопахин. Ваш брат, вот Леонид Андреич, говорит про меня, что я хам, я кулак, но это мне решительно все равно. Пускай говорит. Хотелось бы только, чтобы вы мне верили попрежнему, чтобы ваши удивительные, трогательные глаза глядели на меня, как прежде. Боже милосердный! Мой отец был крепостным у вашего деда и отца, но вы, 113 собственно вы, сделали для меня когда-то так много, что я забыл все и люблю вас, как родную... больше, чем родную. Любовь Андреевна. Я не могу усидеть, не в состоянии... (Вскакивает и ходит в сильном волнении.) Я не переживу этой радости... Смейтесь надо мной, я глупая... Шкафик мой родной... (Целует шкаф.) Столик мой. Гаев. А без тебя тут няня умерла. Любовь Андреевна (садится и пьет кофе). Да, царство небесное. Мне писали. Гаев. И Анастасий умер. Петрушка Косой от меня ушел и теперь в городе у пристава живет. (Вынимает из кармана коробку с леденцами, сосет.) Пищик. Дочка моя, Дашенька... вам кланяется... Лопахин. Мне хочется сказать вам что-нибудь очень приятное, веселое. (Взглянув на часы.) Сейчас уеду, некогда разговаривать... ну, да я в двух-трех словах. Вам уже известно, вишневый сад ваш продается за долги, на двадцать второе августа назначены торги, но вы не беспокойтесь, моя дорогая, спите себе спокойно, выход есть... Вот мой проект. Прошу внимания! Ваше имение находится только в двадцати верстах от города, возле прошла железная дорога, и если вишневый сад и землю по реке разбить на дачные участки и отдавать потом в аренду под дачи, то вы будете иметь самое малое двадцать пять тысяч в год дохода. Гаев. Извините, какая чепуха! Любовь Андреевна. Я вас не совсем понимаю, Ермолай Алексеич. Лопахин. Вы будете брать с дачников самое малое по двадцать пять рублей в год за десятину, и если теперь же объявите, то, я ручаюсь чем угодно, у вас до осени не останется ни одного свободного клочка, все разберут. Одним словом, поздравляю, вы спасены. Местоположение чудесное, река глубокая. Только, конечно, нужно поубрать, почистить... например, скажем, снести все старые постройки, вот этот дом, который уже никуда не годится, вырубить старый вишневый сад... Любовь Андреевна. Вырубить? Милый мой, простите, вы ничего не понимаете. Если во всей губернии есть что114 нибудь интересное, даже замечательное, так это только наш вишневый сад. Лопахин. Замечательного в этом саду только то, что он очень большой. Вишня родится раз в два года, да и ту девать некуда, никто не покупает. Гаев. И в «Энциклопедическом словаре» упоминается про этот сад. Лопахин (взглянув на часы). Если ничего не придумаем и ни к чему не придем, то двадцать второго августа и вишневый сад, и все имение будут продавать с аукциона8. Решайтесь же! Другого выхода нет, клянусь вам. Нет и нет. Фирс. В прежнее время, лет сорок–пятьдесят назад, вишню сушили, мочили, мариновали, варенье варили, и, бывало... Гаев. Помолчи, Фирс. Фирс. И, бывало, сушеную вишню возами отправляли в Москву и в Харьков. Денег было! И сушеная вишня тогда была мягкая, сочная, сладкая, душистая... Способ тогда знали... Любовь Андреевна. А где же теперь этот способ? Фирс. Забыли. Никто не помнит. Пищик (Любови Андреевне). Что в Париже? Как? Ели лягушек? Любовь Андреевна. Крокодилов ела. Пищик. Вы подумайте... Лопахин. До сих пор в деревне были только господа и мужики, а теперь появились еще дачники. Все города, даже самые небольшие, окружены теперь дачами. И можно сказать, дачник лет через двадцать размножится до необычайности. Теперь он только чай пьет на балконе, но ведь может случиться, что на своей одной десятине он займется хозяйством, и тогда ваш вишневый сад станет счастливым, богатым, роскошным... Гаев (возмущаясь). Какая чепуха! Входят Варя и Яша. Варя. Тут, мамочка, вам две телеграммы. (Выбирает ключ и со звоном отпирает старинный шкаф.) Вот они. Любовь Андреевна. Это из Парижа. (Рвет телеграммы, не прочитав.) С Парижем кончено... 115 Гаев. А ты знаешь, Люба, сколько этому шкафу лет? Неделю назад я выдвинул нижний ящик, гляжу, а там выжжены цифры. Шкаф сделан ровно сто лет тому назад. Каково? Можно было бы юбилей отпраздновать. Предмет неодушевленный, а все-таки как-никак книжный шкаф. Пищик (удивленно). Сто лет... Вы подумайте!.. Гаев. Да... Это вещь... (Ощупав шкаф.) Дорогой, многоуважаемый шкаф! Приветствую твое существование, которое вот уже больше ста лет было направлено к светлым идеалам добра и справедливости; твой молчаливый призыв к плодотворной работе не ослабевал в течение ста лет, поддерживая (сквозь слезы) в поколениях нашего рода бодрость, веру в лучшее будущее и воспитывая в нас идеалы добра и общественного самосознания. Пауза. Лопахин. Да... Любовь Андреевна. Ты все такой же, Леня. Гаев (немного сконфуженный). От шара направо в угол! Режу в среднюю! Лопахин (поглядев на часы). Ну, мне пора. Яша (подает Любови Андреевне лекарства). Может, примете сейчас пилюли... Пищик. Не надо принимать медикаменты, милейшая... от них ни вреда, ни пользы... Дайте-ка сюда... многоуважаемая. (Берет пилюли, высыпает их себе на ладонь, дует на них, кладет в рот и запивает квасом.) Вот! Любовь Андреевна (испуганно). Да вы с ума сошли! Пищик. Все пилюли принял. Лопахин. Экая прорва. Все смеются. Фирс. Они были у нас на Святой, полведра огурцов скушали... (Бормочет.) Любовь Андреевна. О чем это он? Варя. Уж три года так бормочет. Мы привыкли. Яша. Преклонный возраст. Шарлотта Ивановна в белом платье, очень худая, стянутая, с лорнеткой на поясе проходит через сцену. 116 Лопахин. Простите, Шарлотта Ивановна, я не успел еще поздороваться с вами. (Хочет поцеловать у нее руку.) Шарлотта (отнимая руку). Если позволить вам поцеловать руку, то вы потом пожелаете в локоть, потом в плечо... Лопахин. Не везет мне сегодня. Все смеются. Шарлотта Ивановна, покажите фокус? Любовь Андреевна. Шарлотта, покажите фокус! Шарлотта. Не надо. Я спать желаю. (Уходит.) Лопахин. Через три недели увидимся. (Целует Любови Андреевне руку.) Пока прощайте. Пора. (Гаеву.) До свиданция. (Целуется с Пищиком.) До свиданция. (Подает руку Варе, потом Фирсу и Яше.) Не хочется уезжать. (Любови Андреевне.) Ежели надумаете насчет дач и решите, тогда дайте знать, я взаймы тысяч пятьдесят достану. Серьезно подумайте. Варя (сердито). Да уходите же наконец! Лопахин. Ухожу, ухожу... (Уходит.) Гаев. Хам. Впрочем, пардон... Варя выходит за него замуж, это Варин женишок. Варя. Не говорите, дядечка, лишнего. Любовь Андреевна. Что ж, Варя, я буду очень рада. Он хороший человек. Пищик. Человек, надо правду говорить... достойнейший... И моя Дашенька... тоже говорит, что... разные слова говорит. (Храпит, но тотчас же просыпается.) А все-таки, многоуважаемая, одолжите мне... взаймы двести сорок рублей... завтра по закладной проценты платить... Варя (испуганно). Нету, нету! Любовь Андреевна. У меня в самом деле нет ничего. Пищик. Найдутся. (Смеется.) Не теряю никогда надежды. Вот, думаю, уж все пропало, погиб, ан, глядь,– железная дорога по моей земле прошла, и... мне заплатили. А там, гляди, еще что-нибудь случится не сегодня-завтра... Двести тысяч выиграет Дашенька... у нее билет есть. Любовь Андреевна. Кофе выпит, можно на покой. Фирс (чистит щеткой Гаева, наставительно). Опять не те брючки надели. И что мне с вами делать! 117 Варя (тихо). Аня спит. (Тихо отворяет окно.) Уже взошло солнце, не холодно. Взгляните, мамочка: какие чудесные деревья! Боже мой, воздух! Скворцы поют! Гаев (отворяет другое окно). Сад весь белый. Ты не забыла, Люба? Вот эта длинная аллея идет прямо, прямо, точно протянутый ремень, она блестит в лунные ночи. Ты помнишь? Не забыла? Любовь Андреевна (глядит в окно на сад). О мое детство, чистота моя! В этой детской я спала, глядела отсюда на сад, счастье просыпалось вместе со мною каждое утро, и тогда он был точно таким, ничто не изменилось. (Смеется от радости.) Весь, весь белый! О сад мой! После темной ненастной осени и холодной зимы опять ты молод, полон счастья, ангелы небесные не покинули тебя... Если бы снять с груди и с плеч моих тяжелый камень, если бы я могла забыть мое прошлое! Гаев. Да и сад продадут за долги, как это ни странно... Любовь Андреевна. Посмотрите, покойная мама идет по саду... в белом платье! (Смеется от радости.) Это она. Гаев. Где? Варя. Господь с вами, мамочка. Любовь Андреевна. Никого нет, мне показалось. Направо, на повороте к беседке, белое деревцо склонилось, похоже на женщину... Входит Трофимов в поношенном студенческом мундире, в очках. Какой изумительный сад! Белые массы цветов, голубое небо... Трофимов. Любовь Андреевна! Она оглянулась на него. Я только поклонюсь вам и тотчас же уйду. (Горячо целует руку.) Мне приказано было ждать до утра, но у меня не хватило терпения... Любовь Андреевна глядит с недоумением. Варя (сквозь слезы). Это Петя Трофимов... Трофимов. Петя Трофимов, бывший учитель вашего Гриши... Неужели я так изменился? Любовь Андреевна обнимает его и тихо плачет. 118 Гаев (смущенно). Полно, полно, Люба. Варя (плачет). Говорила ведь, Петя, чтобы погодили до завтра. Любовь Андреевна. Гриша мой... мой мальчик... Гриша... сын... Варя. Что же делать, мамочка. Воля Божья. Трофимов (мягко, сквозь слезы). Будет, будет... Любовь Андреевна (тихо плачет). Мальчик погиб, утонул... Для чего? Для чего, мой друг? (Тише.) Там Аня спит, а я так громко говорю... поднимаю шум... Что же, Петя? Отчего вы так подурнели? Отчего постарели? Трофимов. Меня в вагоне одна баба назвала так: облезлый барин. Любовь Андреевна. Вы были тогда совсем мальчиком, милым студентиком, а теперь волосы негустые, очки. Неужели вы все еще студент? (Идет к двери.) Трофимов. Должно быть, я буду вечным студентом. Любовь Андреевна (целует брата, потом Варю). Ну, идите спать... Постарел и ты, Леонид. Пищик (идет за ней). Значит, теперь спать... Ох, подагра моя. Я у вас останусь. Мне бы, Любовь Андреевна, душа моя, завтра утречком... двести сорок рублей... Гаев. А этот все свое. Пищик. Двести сорок рублей... проценты по закладной платить. Любовь Андреевна. Нет у меня денег, голубчик. Пищик. Отдам, милая... Сумма пустяшная... Любовь Андреевна. Ну, хорошо, Леонид даст... Ты дай, Леонид. Гаев. Дам я ему, держи карман. Любовь Андреевна. Что же делать, дай... Ему нужно... Он отдаст. Любовь Андреевна, Трофимов, Пищик и Фирс уходят. Остаются Гаев, Варя и Яша. Гаев. Сестра не отвыкла еще сорить деньгами. (Яше.) Отойди, любезный, от тебя курицей пахнет. Яша (с усмешкой). А вы, Леонид Андреич, все такой же, как были. Гаев. Кого? (Варе.) Что он сказал? Варя (Яше). Твоя мать пришла из деревни, со вчерашнего дня сидит в людской, хочет повидаться... 119 Яша. Бог с ней совсем! Варя. Ах, бесстыдник! Яша. Очень нужно. Могла бы и завтра прийти. (Уходит.) Варя. Мамочка такая же, как была, нисколько не изменилась. Если бы ей волю, она бы все раздала. Гаев. Да... Пауза. Если против какой-нибудь болезни предлагается очень много средств, то это значит, что болезнь неизлечима. Я думаю, напрягаю мозги, у меня много средств, очень много и, значит, в сущности, ни одного. Хорошо бы получить от кого-нибудь наследство, хорошо бы выдать нашу Аню за очень богатого человека, хорошо бы поехать в Ярославль и попытать счастья у тетушки-графини. Тетка ведь очень, очень богата. Варя (плачет). Если бы Бог помог. Гаев. Не реви. Тетка очень богата, но нас она не любит. Сестра, во-первых, вышла замуж за присяжного поверенного, недворянина... Аня показывается в дверях. Вышла за недворянина и вела себя нельзя сказать чтобы очень добродетельно. Она хорошая, добрая, славная, я ее очень люблю, но, как там ни придумывай смягчающие обстоятельства, все же, надо сознаться, она порочна. Это чувствуется в ее малейшем движении. Варя (шепотом). Аня стоит в дверях. Гаев. Кого? Пауза. Удивительно, мне что-то в правый глаз попало... плохо стал видеть. И в четверг, когда я был в окружном суде... Входит Аня. Варя. Что же ты не спишь, Аня? Аня. Не спится. Не могу. Гаев. Крошка моя. (Целует Ане лицо, руки.) Дитя мое... (Сквозь слезы.) Ты не племянница, ты мой ангел, ты для меня все. Верь мне, верь... 120 Аня. Я верю тебе, дядя. Тебя все любят, уважают... но, милый дядя, тебе надо молчать, только молчать. Что ты говорил только что про мою маму, про свою сестру? Для чего ты это говорил? Гаев. Да, да... (Ее рукой закрывает себе лицо.) В самом деле, это ужасно! Боже мой! Боже, спаси меня! И сегодня я речь говорил перед шкафом... так глупо! И только когда кончил, понял, что глупо. Варя. Правда, дядечка, вам надо бы молчать. Молчите себе и все. Аня. Если будешь молчать, то тебе же самому будет покойнее. Гаев. Молчу. (Целует Ане и Варе руки.) Молчу. Только вот о деле. В четверг я был в окружном суде, ну, сошлась компания, начался разговор о том о сем, пятое-десятое, и, кажется, вот можно будет устроить заем под векселя, чтобы заплатить проценты в банк. Варя. Если бы Господь помог! Гаев. Во вторник поеду, еще раз поговорю. (Варе.) Не реви. (Ане.) Твоя мама поговорит с Лопахиным; он, конечно, ей не откажет... А ты, как отдохнешь, поедешь в Ярославль к графине, твоей бабушке. Вот так и будем действовать с трех концов – и дело наше в шляпе. Проценты мы заплатим, я убежден... (Кладет в рот леденец.) Честью моей, чем хочешь, клянусь, имение не будет продано! (Возбужденно.) Счастьем моим клянусь! Вот тебе моя рука, назови меня тогда дрянным, бесчестным человеком, если я допущу до аукциона! Всем существом моим клянусь! Аня (спокойное настроение вернулось к ней, она счастлива). Какой ты хороший, дядя, какой умный! (Обнимает дядю.) Я теперь покойна! Я покойна! Я счастлива! Входит Фирс. Фирс (укоризненно). Леонид Андреич, Бога вы не боитесь! Когда же спать? Гаев. Сейчас, сейчас. Ты уходи, Фирс. Я уж, так и быть, сам разденусь. Ну, детки, бай-бай... Подробности завтра, а теперь идите спать. (Целует Аню и Варю.) Я человек восьмидесятых годов... Не хвалят это время, но все же 121 могу сказать, за убеждения мне доставалось немало в жизни. Недаром меня мужик любит. Мужика надо знать! Надо знать, с какой... Аня. Опять ты, дядя! Варя. Вы, дядечка, молчите. Фирс (сердито). Леонид Андреич! Гаев. Иду, иду... Ложитесь. От двух бортов в середину! Кладу чистого... (Уходит, за ним семенит Фирс.) Аня. Я теперь покойна. В Ярославль ехать не хочется, я не люблю бабушку, но все же я покойна. Спасибо дяде. (Садится.) Варя. Надо спать. Пойду. А тут без тебя было неудовольствие. В старой людской, как тебе известно, живут одни старые слуги: Ефимьюшка, Поля, Евстигней, ну и Карп. Стали они пускать к себе ночевать каких-то проходимцев – я промолчала. Только вот, слышу, распустили слух, будто я велела кормить их одним только горохом. От скупости, видишь ли... И это все Евстигней... Хорошо, думаю. Коли так, думаю, то погоди же. Зову я Евстигнея... (Зевает.) Приходит... Как же ты, говорю, Евстигней... дурак ты этакой... (Поглядев на Аню.) Анечка!.. Пауза. Заснула!.. (Берет Аню под руку.) Пойдем в постельку... Пойдем!.. (Ведет ее.) Душечка моя уснула! Пойдем... Идут. Далеко за садом пастух играет на свирели. Трофимов идет через сцену и, увидев Варю и Аню, останавливается. Варя. Тсс... Она спит... спит... Пойдем, родная. Аня (тихо, в полусне). Я так устала... все колокольчики... Дядя... милый... и мама и дядя... Варя. Пойдем, родная, пойдем... (Уходит в комнату Ани.) Трофимов (в умилении). Солнышко мое! Весна моя! З а н а в е с. 122 ДЕЙСТВИЕ ВТОРОЕ Поле. Старая, покривившаяся, давно заброшенная часовенка, возле нее колодец, большие камни, когда-то бывшие, по-видимому, могильными плитами, и старая скамья. Видна дорога в усадьбу Гаева. В стороне, возвышаясь, темнеют тополи: там начинается вишневый сад. Вдали ряд телеграфных столбов, и далеко-далеко на горизонте неясно обозначается большой город, который бывает виден только в очень хорошую, ясную погоду. Скоро сядет солнце. Шарлотта, Яша и Дуняша сидят на скамье; Епиходов стоит возле и играет на гитаре; все сидят задумавшись. Шарлотта в старой фуражке; она сняла с плеч ружье и поправляет пряжку на ремне. Шарлотта (в раздумье). У меня нет настоящего паспорта, я не знаю, сколько мне лет, и мне все кажется, что я молоденькая. Когда была маленькой девочкой, то мой отец и мамаша ездили по ярмаркам и давали представления, очень хорошие. А я прыгала salto mortale9 и разные штучки. И когда папаша и мамаша умерли, меня взяла к себе одна немецкая госпожа и стала меня учить. Хорошо. Я выросла, потом пошла в гувернантки. А откуда я и кто я – не знаю... Кто мои родители, может, они не венчались... не знаю. (Достает из кармана огурец и ест.) Ничего не знаю. Пауза. Так хочется поговорить, а не с кем... Никого у меня нет. Епиходов (играет на гитаре и поет). «Что мне до шумного света, что мне друзья и враги...» Как приятно играть на мандолине! Дуняша. Это гитара, а не мандолина. (Глядится в зеркальце и пудрится.) Епиходов. Для безумца, который влюблен, это мандолина... (Напевает.) «Было бы сердце согрето жаром взаимной любви...» Яша подпевает. 123 Шарлотта. Ужасно поют эти люди... фуй! Как шакалы. Дуняша (Яше). Все-таки какое счастье побывать за границей. Яша. Да, конечно. Не могу с вами не согласиться. (Зевает, потом закуривает сигару.) Епиходов. Понятное дело. За границей все давно уж в полной комплекции. Яша. Само собой. Епиходов. Я развитой человек, читаю разные замечательные книги, но никак не могу понять направления, чего мне, собственно, хочется, жить мне или застрелиться, собственно говоря, но тем не менее я всегда ношу при себе револьвер. Вот он... (Показывает револьвер.) Шарлотта. Кончила. Теперь пойду. (Надевает ружье.) Ты, Епиходов, очень умный человек и очень страшный; тебя должны безумно любить женщины. Бррр! (Идет.) Эти умники все такие глупые, не с кем мне поговорить... Все одна, одна, никого у меня нет и... и кто я, зачем я, неизвестно... (Уходит не спеша.) Епиходов. Собственно говоря, не касаясь других предметов, я должен выразиться о себе, между прочим, что судьба относится ко мне без сожаления, как буря к небольшому кораблю. Если, допустим, я ошибаюсь, тогда зачем же сегодня утром я просыпаюсь, к примеру сказать, гляжу, а у меня на груди страшной величины паук... Вот такой. (Показывает обеими руками.) И тоже квасу возьмешь, чтобы напиться, а там, глядишь, что-нибудь в высшей степени неприличное, вроде таракана. Пауза. Вы читали Бокля10? Пауза. Я желаю побеспокоить вас, Авдотья Федоровна, на пару слов. Дуняша. Говорите. Епиходов. Мне бы желательно с вами наедине... (Вздыхает.) Дуняша (смущенно). Хорошо... только сначала принесите мне мою тальмочку... Она около шкапа... Тут немножко сыро... 124 Епиходов. Хорошо-с... принесу-с... Теперь я знаю, что мне делать с моим револьвером... (Берет гитару и уходит наигрывая.) Яша. Двадцать два несчастья! Глупый человек, между нами говоря. (Зевает.) Дуняша. Не дай бог, застрелится. Пауза. Я стала тревожная, все беспокоюсь. Меня еще девочкой взяли к господам, я теперь отвыкла от простой жизни, и вот руки белые-белые, как у барышни. Нежная стала, такая деликатная, благородная, всего боюсь... Страшно так. И если вы, Яша, обманете меня, то я не знаю, что будет с моими нервами. Яша (целует ее). Огурчик! Конечно, каждая девушка должна себя помнить, и я больше всего не люблю, ежели девушка дурного поведения. Дуняша. Я страстно полюбила вас, вы образованный, можете обо всем рассуждать. Пауза. Яша (зевает). Да-с... По-моему, так: ежели девушка кого любит, то она, значит, безнравственная. Пауза. Приятно выкурить сигару на чистом воздухе... (Прислушивается.) Сюда идут... Это господа... Дуняша порывисто обнимает его. Идите домой, будто ходили на реку купаться, идите этой дорожкой, а то встретятся и подумают про меня, будто я с вами на свидании. Терпеть этого не могу. Дуняша (тихо кашляет). У меня от сигары голова разболелась... (Уходит.) Яша остается, сидит возле часовни. Входят Любовь Андреевна, Гаев и Лопахин. Лопахин. Надо окончательно решить,– время не ждет. Вопрос ведь совсем пустой. Согласны вы отдать землю под дачи или нет? Ответьте одно слово: да или нет? Только одно слово! 125 Любовь Андреевна. Кто это здесь курит отвратительные сигары... (Садится.) Гаев. Вот железную дорогу построили, и стало удобно. (Садится.) Съездили в город и позавтракали... желтого в середину! Мне бы сначала пойти в дом, сыграть одну партию... Любовь Андреевна. Успеешь. Лопахин. Только одно слово! (Умоляюще.) Дайте же мне ответ! Гаев (зевая). Кого? Любовь Андреевна (глядит в свое портмоне). Вчера было много денег, а сегодня совсем мало. Бедная моя Варя из экономии кормит всех молочным супом, на кухне старикам дают один горох, а я трачу как-то бессмысленно. (Уронила портмоне, рассыпала золотые.) Ну, посыпались... (Ей досадно.) Яша. Позвольте, я сейчас подберу. (Собирает монеты.) Любовь Андреевна. Будьте добры, Яша. И зачем я поехала завтракать... Дрянной ваш ресторан с музыкой, скатерти пахнут мылом... Зачем так много пить, Леня? Зачем так много есть? Зачем так много говорить? Сегодня в ресторане ты говорил опять много и все некстати. О семидесятых годах, о декадентах. И кому? Половым говорить о декадентах! Лопахин. Да. Гаев (машет рукой). Я неисправим, это очевидно... (Раздраженно, Яше.) Что такое, постоянно вертишься перед глазами... Яша (смеется). Я не мог без смеха вашего голоса слышать. Гаев (сестре). Или я, или он... Любовь Андреевна. Уходите, Яша, ступайте... Яша (отдает Любови Андреевне кошелек). Сейчас уйду. (Едва удерживается от смеха.) Сию минуту... (Уходит.) Лопахин. Ваше имение собирается купить богач Дериганов. На торги, говорят, приедет сам лично. Любовь Андреевна. А вы откуда слышали? Лопахин. В городе говорят. Гаев. Ярославская тетушка обещала прислать, а когда и сколько пришлет, неизвестно... Лопахин. Сколько она пришлет? Тысяч сто? Двести? Любовь Андреевна. Ну... Тысяч десять–пятнадцать, и на том спасибо. 126 Лопахин. Простите, таких легкомысленных людей, как вы, господа, таких неделовых, странных, я еще не встречал. Вам говорят русским языком, имение ваше продается, а вы точно не понимаете. Любовь Андреевна. Что же нам делать? Научите, что? Лопахин. Я вас каждый день учу. Каждый день я говорю все одно и то же. И вишневый сад, и землю необходимо отдать в аренду под дачи, сделать это теперь же, поскорее,– аукцион на носу! Поймите! Раз окончательно решите, чтобы были дачи, так денег вам дадут сколько угодно, и вы тогда спасены. Любовь Андреевна. Дачи и дачники – это так пошло, простите. Гаев. Совершенно с тобой согласен. Лопахин. Я или зарыдаю, или закричу, или в обморок упаду. Не могу! Вы меня замучили! (Гаеву.) Баба вы! Гаев. Кого? Лопахин. Баба! (Хочет уйти.) Любовь Андреевна (испуганно). Нет, не уходите, останьтесь, голубчик. Прошу вас. Может быть, надумаем что-нибудь! Лопахин. О чем тут думать! Любовь Андреевна. Не уходите, прошу вас. С вами все-таки веселее. Пауза. Я все жду чего-то, как будто над нами должен обвалиться дом. Гаев (в глубоком раздумье). Дуплет в угол. Круазе в середину...11 Любовь Андреевна. Уж очень много мы грешили... Лопахин. Какие у вас грехи... Гаев (кладет в рот леденец). Говорят, что я все свое состояние проел на леденцах... (Смеется.) Любовь Андреевна. О, мои грехи... Я всегда сорила деньгами без удержу, как сумасшедшая, и вышла замуж за человека, который делал одни только долги. Муж мой умер от шампанского,– он страшно пил,– и, на несчастье, я полюбила другого, сошлась, и как раз в это время,– это было первое наказание, удар прямо в голову,– вот тут на реке... утонул 127 мой мальчик, и я уехала за границу, совсем уехала, чтобы никогда не возвращаться, не видеть этой реки... Я закрыла глаза, бежала, себя не помня, а он за мной... безжалостно, грубо. Купила я дачу возле Ментоны, так как он заболел там, и три года я не знала отдыха ни днем, ни ночью; больной измучил меня, душа моя высохла. А в прошлом году, когда дачу продали за долги, я уехала в Париж, и там он обобрал меня, бросил, сошелся с другой, я пробовала отравиться... Так глупо, так стыдно... И потянуло вдруг в Россию, на родину, к девочке моей... (Утирает слезы.) Господи, Господи, будь милостив, прости мне грехи мои! Не наказывай меня больше! (Достает из кармана телеграмму.) Получила сегодня из Парижа... Просит прощения, умоляет вернуться... (Рвет телеграмму.) Словно где-то музыка. (Прислушивается.) Гаев. Это наш знаменитый еврейский оркестр. Помнишь, четыре скрипки, флейта и контрабас. Любовь Андреевна. Он еще существует? Его бы к нам зазвать как-нибудь, устроить вечерок. Лопахин (прислушиваясь). Не слыхать... (Тихо напевает.) «И за деньги русака немцы офранцузят»12. (Смеется.) Какую я вчера пьесу смотрел в театре, очень смешно. Любовь Андреевна. И, наверное, ничего нет смешного. Вам не пьесы смотреть, а смотреть бы почаще на самих себя. Как вы все серо живете, как много говорите ненужного. Лопахин. Это правда. Надо прямо говорить, жизнь у нас дурацкая... Пауза. Мой папаша был мужик, идиот, ничего не понимал, меня не учил, а только бил спьяна, и все палкой. В сущности, и я такой же болван и идиот. Ничему не обучался, почерк у меня скверный, пишу я так, что от людей совестно, как свинья. Любовь Андреевна. Жениться вам нужно, мой друг. Лопахин. Да... Это правда. Любовь Андреевна. На нашей бы Варе. Она хорошая девушка. Лопахин. Да. 128 Любовь Андреевна. Она у меня из простых, работает целый день, а главное, вас любит. Да и вам-то давно нравится. Лопахин. Что же? Я не прочь... Она хорошая девушка. Пауза. Гаев. Мне предлагают место в банке. Шесть тысяч в год... Слыхала? Любовь Андреевна. Где тебе! Сиди уж... Фирс входит; он принес пальто. Фирс (Гаеву). Извольте, сударь, надеть, а то сыро. Гаев (надевает пальто). Надоел ты, брат. Фирс. Нечего там... Утром уехали, не сказавшись. (Оглядывает его.) Любовь Андреевна. Как ты постарел, Фирс! Фирс. Чего изволите? Лопахин. Говорят, ты постарел очень! Фирс. Живу давно. Меня женить собирались, а вашего папаши еще на свете не было... (Смеется.) А воля вышла, я уже старшим камердинером13 был. Тогда я не согласился на волю, остался при господах... Пауза. И помню, все рады, а чему рады, и сами не знают. Лопахин. Прежде очень хорошо было. По крайней мере драли. Фирс (не расслышав). А еще бы. Мужики при господах, господа при мужиках, а теперь все враздробь14, не поймешь ничего. Гаев. Помолчи, Фирс. Завтра мне нужно в город. Обещали познакомить с одним генералом, который может дать под вексель. Лопахин. Ничего у вас не выйдет. И не заплатите вы процентов, будьте покойны. Любовь Андреевна. Это он бредит. Никаких генералов нет. Входят Трофимов, Аня и Варя. Гаев. А вот и наши идут. Аня. Мама сидит. Любовь Андреевна (нежно). Иди, иди... Родные мои... (Обнимая Аню и Варю.) Если бы вы обе знали, как я вас люблю. Садитесь рядом, вот так. 129 Все усаживаются. Лопахин. Наш вечный студент все с барышнями ходит. Трофимов. Не ваше дело. Лопахин. Ему пятьдесят лет скоро, а он все еще студент. Трофимов. Оставьте ваши дурацкие шутки. Лопахин. Что же ты, чудак, сердишься? Трофимов. А ты не приставай. Лопахин (смеется). Позвольте вас спросить, как вы обо мне понимаете? Трофимов. Я, Ермолай Алексеич, так понимаю: вы богатый человек, будете скоро миллионером. Вот как в смысле обмена веществ нужен хищный зверь, который съедает все, что попадается ему на пути, так и ты нужен. Все смеются. Варя. Вы, Петя, расскажите лучше о планетах. Любовь Андреевна. Нет, давайте продолжим вчерашний разговор. Трофимов. О чем это? Гаев. О гордом человеке. Трофимов. Мы вчера говорили долго, но ни к чему не пришли. В гордом человеке, в вашем смысле, есть что-то мистическое. Быть может, вы и правы по-своему, но если рассуждать попросту, без затей, то какая там гордость, есть ли в ней смысл, если человек физиологически устроен неважно, если в своем громадном большинстве он груб, неумен, глубоко несчастлив. Надо перестать восхищаться собой. Надо бы только работать. Гаев. Все равно умрешь. Трофимов. Кто знает? И что значит – умрешь? Быть может, у человека сто чувств и со смертью погибают только пять, известных нам, а остальные девяносто пять остаются живы. Любовь Андреевна. Какой вы умный, Петя!.. Лопахин (иронически). Страсть! Трофимов. Человечество идет вперед, совершенствуя свои силы. Все, что недосягаемо для него теперь, когда-нибудь станет близким, понятным, только вот надо работать, помогать всеми силами тем, кто ищет истину. У нас, в 130 России, работают пока очень немногие. Громадное большинство той интеллигенции, какую я знаю, ничего не ищет, ничего не делает и к труду пока не способно. Называют себя интеллигенцией, а прислуге говорят «ты», с мужиками обращаются, как с животными, учатся плохо, серьезно ничего не читают, ровно ничего не делают, о науках только говорят, в искусстве понимают мало. Все серьезны, у всех строгие лица, все говорят только о важном, философствуют, а между тем у всех на глазах рабочие едят отвратительно, спят без подушек, по тридцати, по сорока в одной комнате, везде клопы, смрад, сырость, нравственная нечистота... И, очевидно, все хорошие разговоры у нас для того только, чтобы отвести глаза себе и другим. Укажите мне, где у нас ясли, о которых говорят так много и часто, где читальни? О них только в романах пишут, на деле же их нет совсем. Есть только грязь, пошлость, азиатчина... Я боюсь и не люблю очень серьезных физиономий, боюсь серьезных разговоров. Лучше помолчим! Лопахин. Знаете, я встаю в пятом часу утра, работаю с утра до вечера, ну, у меня постоянно деньги свои и чужие, и я вижу, какие кругом люди. Надо только начать делать чтонибудь, чтобы понять, как мало честных, порядочных людей. Иной раз, когда не спится, я думаю: «Господи, ты дал нам громадные леса, необъятные поля, глубочайшие горизонты, и, живя тут, мы сами должны бы понастоящему быть великанами...» Любовь Андреевна. Вам понадобились великаны... Они только в сказках хороши, а так они пугают. В глубине сцены проходит Епиходов и играет на гитаре. (Задумчиво.) Епиходов идет... Аня (задумчиво). Епиходов идет... Гаев. Солнце село, господа. Трофимов. Да. Гаев (негромко, как бы декламируя). О природа, дивная, ты блещешь вечным сиянием, прекрасная и равнодушная, ты, которую мы называем матерью, сочетаешь в себе бытие и смерть, ты живишь и разрушаешь... 131 Варя (умоляюще). Дядечка! Аня. Дядя, ты опять! Трофимов. Вы лучше желтого в середину дуплетом. Гаев. Я молчу, молчу. Все сидят, задумались. Тишина. Слышно только, как тихо бормочет Фирс. Вдруг раздается отдаленный звук, точно с неба, звук лопнувшей струны, замирающий, печальный. Любовь Андреевна. Это что? Лопахин. Не знаю. Где-нибудь далеко в шахтах сорвалась бадья. Но где-нибудь очень далеко. Гаев. А может быть, птица какая-нибудь... вроде цапли. Трофимов. Или филин... Любовь Андреевна (вздрагивает). Неприятно почему-то. Пауза. Фирс. Перед несчастьем то же было: и сова кричала, и самовар гудел бесперечь. Гаев. Перед каким несчастьем? Фирс. Перед волей. Пауза. Любовь Андреевна. Знаете, друзья, пойдемте, уже вечереет. (Ане.) У тебя на глазах слезы... Что ты, девочка? (Обнимает ее.) Аня. Это так, мама. Ничего. Трофимов. Кто-то идет. Показывается прохожий в белой потасканной фуражке, в пальто; он слегка пьян. Прохожий. Позвольте вас спросить, могу ли я пройти здесь прямо на станцию? Гаев. Можете. Идите по этой дороге. Прохожий. Чувствительно вам благодарен. (Кашлянув.) Погода превосходная... (Декламирует.) Брат мой, страдающий брат...15 выдь на Волгу: чей стон...16 (Варе.) Мадемуазель, позвольте голодному россиянину копеек тридцать... Варя испугалась, вскрикивает. Лопахин (сердито). Всякому безобразию есть свое приличие! 132 Любовь Андреевна (оторопев). Возьмите... вот вам... (Ищет в портмоне.) Серебра нет... Все равно, вот вам золотой... Прохожий. Чувствительно вам благодарен! (Уходит.) Смех. Варя (испуганная). Я уйду... я уйду... Ах, мамочка, дома людям есть нечего, а вы ему отдали золотой. Любовь Андреевна. Что же со мной, глупой, делать! Я тебе дома отдам все, что у меня есть. Ермолай Алексеич, дадите мне еще взаймы!.. Лопахин. Слушаю. Любовь Андреевна. Пойдемте, господа, пора. А тут, Варя, мы тебя совсем просватали, поздравляю. Варя (сквозь слезы). Этим, мама, шутить нельзя. Лопахин. Охмелия, иди в монастырь...17 Гаев. А у меня дрожат руки: давно не играл на бильярде. Лопахин. Охмелия, о нимфа, помяни меня в твоих молитвах!17 Любовь Андреевна. Идемте, господа. Скоро ужинать. Варя. Напугал он меня. Сердце так и стучит. Лопахин. Напоминаю вам, господа: двадцать второго августа будет продаваться вишневый сад. Думайте об этом!.. Думайте!.. Уходят все, кроме Трофимова и Ани. Аня (смеясь). Спасибо прохожему, напугал Варю, теперь мы одни. Трофимов. Варя боится, а вдруг мы полюбим друг друга, и целые дни не отходит от нас. Она своей узкой головой не может понять, что мы выше любви. Обойти то мелкое и призрачное, что мешает быть свободным и счастливым, вот цель и смысл нашей жизни. Вперед! Мы идем неудержимо к яркой звезде, которая горит там вдали! Вперед! Не отставай, друзья! Аня (всплескивая руками). Как хорошо вы говорите! Пауза. Сегодня здесь дивно! Трофимов. Да, погода удивительная. Аня. Что вы со мной сделали, Петя, отчего я уже не люблю вишневого сада, как прежде. Я любила его так нежно, мне казалось, на земле нет лучше места, как наш сад. 133 Трофимов. Вся Россия наш сад. Земля велика и прекрасна, есть на ней много чудесных мест. Пауза. Подумайте, Аня: ваш дед, прадед и все ваши предки были крепостники, владевшие живыми душами, и неужели с каждой вишни в саду, с каждого листка, с каждого ствола не глядят на вас человеческие существа, неужели вы не слышите голосов... Владеть живыми душами – ведь это переродило всех вас, живших раньше и теперь живущих, так что ваша мать, вы, дядя, уже не замечаете, что вы живете в долг, на чужой счет, на счет тех людей, которых вы не пускаете дальше передней... Мы отстали по крайней мере лет на двести, и у нас нет еще ровно ничего, нет определенного отношения к прошлому, мы только философствуем, жалуемся на тоску или пьем водку. Ведь так ясно, чтобы начать жить в настоящем, надо сначала искупить наше прошлое, покончить с ним, а искупить его можно только страданием, только необычайным, непрерывным трудом. Поймите это, Аня. Аня. Дом, в котором мы живем, давно уже не наш дом, и я уйду, даю вам слово. Трофимов. Если у вас есть ключи от хозяйства, то бросьте их в колодец и уходите. Будьте свободны как ветер. Аня (в восторге). Как хорошо вы сказали! Трофимов. Верьте мне, Аня, верьте! Мне еще нет тридцати, я молод, я еще студент, но я уже столько вынес! Как зима, так я голоден, болен, встревожен, беден, как нищий, и – куда только судьба не гоняла меня, где я только не был! И все же душа моя всегда, во всякую минуту, и днем и ночью, была полна неизъяснимых предчувствий. Я предчувствую счастье, Аня, я уже вижу его... Аня (задумчиво). Восходит луна. Слышно, как Епиходов играет на гитаре все ту же грустную песню. Восходит луна. Где-то около тополей Варя ищет Аню и зовет: «Аня! Где ты?» Трофимов. Да, восходит луна. Пауза. 134 Вот оно, счастье, вот оно идет, подходит все ближе и ближе, я уже слышу его шаги. И если мы не увидим, не узнaем его, то что за беда? Его увидят другие! Голос Вари: «Аня! Где ты?» Опять эта Варя! (Сердито.) Возмутительно! Аня. Что ж? Пойдемте к реке. Там хорошо. Трофимов. Пойдемте. Идут. Голос Вари: «Аня! Аня!» Занавес ДЕЙСТВИЕ ТРЕТЬЕ Гостиная, отделенная аркой от залы. Горит люстра. Слышно, как в передней играет еврейский оркестр, тот самый, о котором упоминается во втором акте. Вечер. В зале танцуют grand-rond18. Голос Симеонова-Пищика: «Promenade à une paire!» Выходят в гостиную: в первой паре Пищик и Шарлотта Ивановна, во второй – Трофимов и Любовь Андреевна, в третьей – Аня с почтовым чиновником, в четвертой – Варя с начальником станции и т. д. Варя тихо плачет, танцуя, утирает слезы. В последней паре Дуняша. Идут по гостиной, Пищик кричит: «Grand-rond balancez!» и «Les cavaliers à genoux et remerciez vos dames!» Фирс во фраке приносит на подносе сельтерскую воду. Входят в гостиную Пищик и Трофимов. Пищик. Я полнокровный, со мной уже два раза удар был, танцевать трудно, но, как говорится, попал в стаю, лай не лай, а хвостом виляй. Здоровье-то у меня лошадиное. Мой покойный родитель, шутник, царство небесное, насчет нашего происхождения говорил так, будто древний род наш Симеоновых-Пищиков происходит будто бы от той самой лошади, которую Калигула посадил в сенате...19</A (Садится.) Но вот беда: денег нет! Голодная собака верует 135 только в мясо... (Храпит и тотчас же просыпается.) Так и я... могу только про деньги... Трофимов. А у вас в фигуре в самом деле есть что-то лошадиное. Пищик. Что ж... лошадь хороший зверь... лошадь продать можно... Слышно, как в соседней комнате играют на бильярде. В зале под аркой показывается Варя. Трофимов (дразнит). Мадам Лопахина! Мадам Лопахина!.. Варя (сердито). Облезлый барин! Трофимов. Да, я облезлый барин и горжусь этим! Варя (в горьком раздумье). Вот наняли музыкантов, а чем платить? (Уходит.) Трофимов (Пищику). Если бы энергия, которую вы в течение всей вашей жизни затратили на поиски денег для уплаты процентов, пошла у вас на что-нибудь другое, то, вероятно, в конце концов вы могли бы перевернуть землю. Пищик. Ницше...20 философ... величайший, знаменитейший... громадного ума человек, говорит в своих сочинениях, будто фальшивые бумажки делать можно. Трофимов. А вы читали Ницше? Пищик. Ну... Мне Дашенька говорила. А я теперь в таком положении, что хоть фальшивые бумажки делай... Послезавтра триста десять рублей платить... Сто тридцать уже достал... (Ощупывает карманы, встревоженно.) Деньги пропали! Потерял деньги! (Сквозь слезы.) Где деньги? (Радостно.) Вот они, за подкладкой... Даже в пот ударило... Входят Любовь Андреевна и Шарлотта Ивановна. Любовь Андреевна (напевает лезгинку). Отчего так долго нет Леонида? Что он делает в городе? (Дуняше.) Дуняша, предложите музыкантам чаю... Трофимов. Торги не состоялись, по всей вероятности. Любовь Андреевна. И музыканты пришли некстати, и бал мы затеяли некстати... Ну, ничего... (Садится и тихо напевает.) Шарлотта (подает Пищику колоду карт). Вот вам колода карт, задумайте какую-нибудь одну карту. Пищик. Задумал. 136 Шарлотта. Тасуйте теперь колоду. Очень хорошо. Дайте сюда, о мой милый господин Пищик. Ein, zwei, drei!21 Теперь поищите, она у вас в боковом кармане... Пищик (достает из бокового кармана карту). Восьмерка пик, совершенно верно! (Удивляясь.) Вы подумайте! Шарлотта (держит на ладони колоду карт, Трофимову). Говорите скорее, какая карта сверху? Трофимов. Что ж? Ну, дама пик. Шарлотта. Есть! (Пищику.) Ну, какая карта сверху? Пищик. Туз червовый. Шарлотта. Есть! (Бьет по ладони, колода карт исчезает.) А какая сегодня хорошая погода! Ей отвечает таинственный женский голос, точно изпод пола: «О да, погода великолепная, сударыня». Вы такой хороший мой идеал... Голос: «Вы, сударыня, мне тоже очень понравился». Начальник станции (аплодирует). Госпожа чревовещательница, браво! Пищик (удивляясь). Вы подумайте! Очаровательнейшая Шарлотта Ивановна... я просто влюблен... Шарлотта. Влюблен? (Пожав плечами.) Разве вы можете любить? Guter Mensch, aber schlechter Musikant22. Трофимов (хлопает Пищика по плечу). Лошадь вы этакая... Шарлотта. Прошу внимания, еще один фокус. (Берет со стула плед.) Вот очень хороший плед, я желаю продавать... (Встряхивает.) Не желает ли кто покупать? Пищик (удивляясь). Вы подумайте! Шарлотта. Ein, zwei, drei! (Быстро поднимает опущенный плед.) За пледом стоит Аня; она делает реверанс, бежит к матери, обнимает ее и убегает назад в залу при общем восторге. Любовь Андреевна (аплодирует). Браво, браво!.. Шарлотта. Теперь еще! Ein, zwei, drei! (Поднимает плед.) За пледом стоит Варя и кланяется. Пищик (удивляясь). Вы подумайте! Шарлотта. Конец! (Бросает плед на Пищика, делает реверанс и убегает в залу.) 137 Пищик (спешит за ней). Злодейка... какова? Какова? (Уходит.) Любовь Андреевна. А Леонида все нет. Что он делает в городе так долго, не понимаю! Ведь все уже кончено там, имение продано или торги не состоялись, зачем же так долго держать в неведении! Варя (стараясь ее утешить). Дядечка купил, я в этом уверена. Трофимов (насмешливо). Да. Варя. Бабушка прислала ему доверенность, чтобы он купил на ее имя с переводом долга. Это она для Ани. И я уверена, Бог поможет, дядечка купит. Любовь Андреевна. Ярославская бабушка прислала пятнадцать тысяч, чтобы купить имение на ее имя,– нам она не верит,– а этих денег не хватило бы даже проценты заплатить. (Закрывает лицо руками.) Сегодня судьба моя решается, судьба... Трофимов (дразнит Варю). Мадам Лопахина! Варя (сердито). Вечный студент! Уже два раза увольняли из университета. Любовь Андреевна. Что же ты сердишься, Варя? Он дразнит тебя Лопахиным, ну что ж? Хочешь – выходи за Лопахина, он хороший, интересный человек. Не хочешь – не выходи; тебя, дуся, никто не неволит... Варя. Я смотрю на это дело серьезно, мамочка, надо прямо говорить. Он хороший человек, мне нравится. Любовь Андреевна. И выходи. Что же ждать, не понимаю! Варя. Мамочка, не могу же я сама делать ему предложение. Вот уже два года все мне говорят про него, все говорят, а он или молчит, или шутит. Я понимаю. Он богатеет, занят делом, ему не до меня. Если бы были деньги, хоть немного, хоть бы сто рублей, бросила бы я все, ушла бы подальше. В монастырь бы ушла. Трофимов. Благолепие! Варя (Трофимову). Студенту надо быть умным! (Мягким тоном, со слезами.) Какой вы стали некрасивый, Петя, как постарели! (Любови Андреевне, уже не плача.) Только вот без дела не могу, мамочка. Мне каждую минуту надо чтонибудь делать... Входит Яша. 138 Яша (едва удерживаясь от смеха). Епиходов бильярдный кий сломал!.. (Уходит.) Варя. Зачем же Епиходов здесь? Кто ему позволил на бильярде играть? Не понимаю этих людей... (Уходит.) Любовь Андреевна. Не дразните ее, Петя, вы видите, она и без того в горе. Трофимов. Уж очень она усердная, не в свое дело суется. Все лето не давала покоя ни мне, ни Ане, боялась, как бы у нас романа не вышло. Какое ей дело? И к тому же я вида не подавал, я так далек от пошлости. Мы выше любви! Любовь Андреевна. А я вот, должно быть, ниже любви. (В сильном беспокойстве.) Отчего нет Леонида? Только бы знать: продано имение или нет? Несчастье представляется мне до такой степени невероятным, что даже как-то не знаю, чтo думать, теряюсь... Я могу сейчас крикнуть... могу глупость сделать. Спасите меня, Петя. Говорите же что-нибудь, говорите... Трофимов. Продано ли сегодня имение или не продано – не все ли равно? С ним давно уже покончено, нет поворота назад, заросла дорожка. Успокойтесь, дорогая. Не надо обманывать себя, надо хоть раз в жизни взглянуть правде прямо в глаза. Любовь Андреевна. Какой правде? Вы видите, где правда и где неправда, а я точно потеряла зрение, ничего не вижу. Вы смело решаете все важные вопросы, но скажите, голубчик, не потому ли это, что вы молоды, что вы не успели перестрадать ни одного вашего вопроса? Вы смело смотрите вперед, и не потому ли, что не видите и не ждете ничего страшного, так как жизнь еще скрыта от ваших молодых глаз? Вы смелее, честнее, глубже нас, но вдумайтесь, будьте великодушны хоть на кончике пальца, пощадите меня. Ведь я родилась здесь, здесь жили мои отец и мать, мой дед, я люблю этот дом, без вишневого сада я не понимаю своей жизни, и если уж так нужно продавать, то продавайте и меня вместе с садом... (Обнимает Трофимова, целует его в лоб.) Ведь мой сын утонул здесь... (Плачет.) Пожалейте меня, хороший, добрый человек. 139 Трофимов. Вы знаете, я сочувствую всей душой. Любовь Андреевна. Но надо иначе, иначе это сказать... (Вынимает платок, на пол падает телеграмма.) У меня сегодня тяжело на душе, вы не можете себе представить. Здесь мне шумно, дрожит душа от каждого звука, я вся дрожу, а уйти к себе не могу, мне одной в тишине страшно. Не осуждайте меня, Петя... Я вас люблю, как родного. Я охотно бы отдала за вас Аню, клянусь вам, только, голубчик, надо же учиться, надо курс кончить. Вы ничего не делаете, только судьба бросает вас с места на место, так это странно... Не правда ли? Да? И надо же чтонибудь с бородой сделать, чтобы она росла как-нибудь... (Смеется.) Смешной вы! Трофимов (поднимает телеграмму). Я не желаю быть красавцем. Любовь Андреевна. Это из Парижа телеграмма. Каждый день получаю. И вчера и сегодня. Этот дикий человек опять заболел, опять с ним нехорошо... Он просит прощения, умоляет приехать, и по-настоящему мне следовало бы съездить в Париж, побыть возле него. У вас, Петя, строгое лицо, но что же делать, голубчик мой, что мне делать, он болен, он одинок, несчастлив, а кто там поглядит за ним, кто удержит его от ошибок, кто даст ему вовремя лекарство? И что ж тут скрывать или молчать, я люблю его, это ясно. Люблю, люблю... Это камень на моей шее, я иду с ним на дно, но я люблю этот камень и жить без него не могу. (Жмет Трофимову руку.) Не думайте дурно, Петя, не говорите мне ничего, не говорите... Трофимов (сквозь слезы). Простите за откровенность, Бога ради: ведь он обобрал вас! Любовь Андреевна. Нет, нет, нет, не надо говорить так... (Закрывает уши.) Трофимов. Ведь он негодяй, только вы одна не знаете этого! Он мелкий негодяй, ничтожество. Любовь Андреевна (рассердившись, но сдержанно). Вам двадцать шесть лет или двадцать семь, а вы все еще гимназист второго класса! Трофимов. Пусть! 140 Любовь Андреевна. Надо быть мужчиной, в ваши годы надо понимать тех, кто любит. И надо самому любить... надо влюбляться! (Сердито.) Да, да! И у вас нет чистоты, а вы просто чистюлька, смешной чудак, урод... Трофимов (в ужасе). Что она говорит! Любовь Андреевна. «Я выше любви»! Вы не выше любви, а просто, как вот говорит наш Фирс, вы недотепа. В ваши годы не иметь любовницы!.. Трофимов (в ужасе). Это ужасно! Что она говорит?! (Идет быстро в залу, схватив себя за голову.) Это ужасно... Не могу, я уйду... (Уходит, но тотчас же возвращается.) Между нами все кончено! (Уходит в переднюю.) Любовь Андреевна (кричит вслед). Петя, погодите! Смешной человек, я пошутила! Петя! Слышно, как в передней кто-то быстро идет по лестнице и вдруг с грохотом падает вниз. Аня и Варя вскрикивают, но тотчас же слышится смех. Что там такое? Вбегает Аня. Аня (смеясь). Петя с лестницы упал! (Убегает.) Любовь Андреевна. Какой чудак этот Петя... Начальник станции останавливается среди залы и читает «Грешницу» А. Толстого. Его слушают, но едва он прочел несколько строк, как из передней доносятся звуки вальса, и чтение обрывается. Все танцуют. Проходят из передней Трофимов, Аня, Варя и Любовь Андреевна. Ну, Петя... ну, чистая душа... я прощения прошу... Пойдемте танцевать... (Танцует с Петей.) Аня и Варя танцуют. Фирс входит, ставит свою палку около боковой двери. Яша тоже вошел из гостиной, смотрит на танцы. Яша. Что, дедушка? Фирс. Нездоровится. Прежде у нас на балах танцевали генералы, бароны, адмиралы, а теперь посылаем за почтовым чиновником и начальником станции, да и те не в охотку идут. Что-то ослабел я. Барин покойный, дедушка, всех сургучом пользовал, от всех болезней. Я сургуч принимаю 141 каждый день уже лет двадцать, а то и больше; может, я от него и жив. Яша. Надоел ты, дед. (Зевает.) Хоть бы ты поскорее подох. Фирс. Эх ты... недотепа! (Бормочет.) Трофимов и Любовь Андреевна танцуют в зале, потом в гостиной. Любовь Андреевна. Merci. Я посижу... (Садится.) Устала. Входит Аня. Аня (взволнованно). А сейчас на кухне какой-то человек говорил, что вишневый сад уже продан сегодня. Любовь Андреевна. Кому продан? Аня. Не сказал, кому. Ушел. (Танцует с Трофимовым.) Оба уходят в зал. Яша. Это там какой-то старик болтал. Чужой. Фирс. А Леонида Андреича еще нет, не приехал. Пальто на нем легкое, демисезон, того гляди, простудится. Эх, молодозелено! Любовь Андреевна. Я сейчас умру! Подите, Яша, узнайте, кому продано. Яша. Да он давно ушел, старик-то. (Смеется.) Любовь Андреевна (с легкой досадой). Ну, чему вы смеетесь? Чему рады? Яша. Очень уж Епиходов смешной. Пустой человек. Двадцать два несчастья. Любовь Андреевна. Фирс, если продадут имение, то куда ты пойдешь? Фирс. Куда прикажете, туда и пойду. Любовь Андреевна. Отчего у тебя лицо такое? Ты нездоров? Шел бы, знаешь, спать... Фирс. Да... (С усмешкой.) Я уйду спать, а без меня тут кто подаст, кто распорядится? Один на весь дом. Яша (Любови Андреевне). Любовь Андреевна! Позвольте обратиться к вам с просьбой, будьте так добры! Если опять поедете в Париж, то возьмите меня с собой, сделайте милость. Здесь мне оставаться положительно невозможно. (Оглядываясь, вполголоса.) Что ж там говорить, вы сами видите, страна необразованная, народ безнравственный, притом скука, на кухне кормят 142 безобразно, а тут еще Фирс этот ходит, бормочет разные неподходящие слова. Возьмите меня с собой, будьте так добры! Входит Пищик. Пищик. Позвольте просить вас... на вальсишку, прекраснейшая... (Любовь Андреевна идет с ним.) Очаровательная, все-таки сто восемьдесят рубликов я возьму у вас... Возьму... (Танцует.) Сто восемьдесят рубликов... Перешли в зал. Яша (тихо напевает). «Поймешь ли ты души моей волненье...» В зале фигура в сером цилиндре и в клетчатых панталонах машет руками и прыгает; крики: «Браво, Шарлотта Ивановна!» Дуняша (останавливаясь, чтобы попудриться). Барышня велит мне танцевать – кавалеров много, а дам мало,– а у меня от танцев кружится голова, сердце бьется. Фирс Николаевич, а сейчас чиновник с почты такое мне сказал, что у меня дыхание захватило. Музыка стихает. Фирс. Что же он тебе сказал? Дуняша. Вы, говорит, как цветок. Яша (зевает). Невежество... (Уходит.) Дуняша. Как цветок... Я такая деликатная девушка, ужасно люблю нежные слова. Фирс. Закрутишься ты. Входит Епиходов. Епиходов. Вы, Авдотья Федоровна, не желаете меня видеть... как будто я какое насекомое. (Вздыхает.) Эх, жизнь! Дуняша. Что вам угодно? Епиходов. Несомненно, может, вы и правы. (Вздыхает.) Но, конечно, если взглянуть с точки зрения, то вы, позволю себе так выразиться, извините за откровенность, совершенно привели меня в состояние духа. Я знаю свою фортуну, каждый день со мной случается какое-нибудь несчастье, и к этому я давно уже привык, так что с улыбкой гляжу на свою судьбу. Вы дали мне слово, и хотя я... Дуняша. Прошу вас, после поговорим, а теперь оставьте меня в покое. Теперь я мечтаю. (Играет веером.) 143 Епиходов. У меня несчастье каждый день, и я, позволю себе так выразиться, только улыбаюсь, даже смеюсь. Входит из залы Варя. Варя. Ты все еще не ушел, Семен? Какой же ты, право, неуважительный человек. (Дуняше.) Ступай отсюда, Дуняша. (Епиходову.) То на бильярде играешь и кий сломал, то по гостиной расхаживаешь, как гость. Епиходов. С меня взыскивать, позвольте вам выразиться, вы не можете. Варя. Я не взыскиваю с тебя, а говорю. Только и знаешь, что ходишь с места на место, а делом не занимаешься. Конторщика держим, а неизвестно – для чего. Епиходов (обиженно). Работаю ли я, хожу ли, кушаю ли, играю ли на бильярде, про то могут рассуждать только люди понимающие и старшие. Варя. Ты смеешь мне говорить это! (Вспылив.) Ты смеешь? Значит, я ничего не понимаю? Убирайся же вон отсюда! Сию минуту! Епиходов (струсив). Прошу вас выражаться деликатным способом. Варя (выйдя из себя). Сию же минуту вон отсюда! Вон! Он идет к двери, она за ним. Двадцать два несчастья! Чтобы духу твоего здесь не было! Чтобы глаза мои тебя не видели! Епиходов вышел; за дверью его голос: «Я на вас буду жаловаться». А, ты назад идешь? (Хватает палку, поставленную около двери Фирсом.) Иди... Иди... Иди, я тебе покажу... А, ты идешь? Идешь? Так вот же тебе... (Замахивается.) В это время входит Лопахин. Лопахин. Покорнейше благодарю. Варя (сердито и насмешливо). Виновата! Лопахин. Ничего-с. Покорно благодарю за приятное угощение. Варя. Не стоит благодарности. (Отходит, потом оглядывается и спрашивает мягко.) Я вас не ушибла? Лопахин. Нет, ничего. Шишка, однако, вскочит. Голоса в зале: «Лопахин приехал! Ермолай Алексеич!» 144 Пищик. Видом видать, слыхом слыхать... (Целуется с Лопахиным.) Коньячком от тебя попахивает, милый мой, душа моя. А мы тут тоже веселимся. Входит Любовь Андреевна. Любовь Андреевна. Это вы, Ермолай Алексеич? Отчего так долго? Где Леонид? Лопахин. Леонид Андреич со мной приехал, он идет... Любовь Андреевна (волнуясь). Ну что? Были торги? Говорите же! Лопахин (сконфуженно, боясь обнаружить свою радость). Торги кончились к четырем часам... Мы к поезду опоздали, пришлось ждать до половины десятого. (Тяжело вздохнув.) Уф! У меня немножко голова кружится... Входит Гаев; в правой руке у него покупки, левой он утирает слезы. Любовь Андреевна. Леня, что? Леня, ну? (Нетерпеливо, со слезами.) Скорей же, бога ради... Гаев (ничего ей не отвечает, только машет рукой; Фирсу, плача). Вот возьми... Тут анчоусы23, керченские сельди... Я сегодня ничего не ел... Столько я выстрадал! Дверь в бильярдную открыта; слышен стук шаров и голос Яши: «Семь и восемнадцать!» У Гаева меняется выражение, он уже не плачет. Устал я ужасно. Дашь мне, Фирс, переодеться. (Уходит к себе через залу, за ним Фирс.) Пищик. Что на торгах? Рассказывай же! Любовь Андреевна. Продан вишневый сад? Лопахин. Продан. Любовь Андреевна. Кто купил? Лопахин. Я купил. Пауза. Любовь Андреевна угнетена; она упала бы, если бы не стояла возле кресла и стола. Варя снимает с пояса ключи, бросает их на пол, посреди гостиной, и уходит. Я купил! Погодите, господа, сделайте милость, у меня в голове помутилось, говорить не могу... (Смеется.) 145 Пришли мы на торги, там уже Дериганов. У Леонида Андреича было только пятнадцать тысяч, а Дериганов сверх долга сразу надавал тридцать. Вижу, дело такое, я схватился с ним, надавал сорок. Он сорок пять. Я пятьдесят пять. Он, значит, по пяти надбавляет, я по десяти... Ну, кончилось. Сверх долга я надавал девяносто, осталось за мной. Вишневый сад теперь мой! Мой! (Хохочет.) Боже мой, Господи, вишневый сад мой! Скажите мне, что я пьян, не в своем уме, что все это мне представляется... (Топочет ногами.) Не смейтесь надо мной! Если бы отец мой и дед встали из гробов и посмотрели на все происшествие, как их Ермолай, битый, малограмотный Ермолай, который зимой босиком бегал, как этот самый Ермолай купил имение, прекрасней которого ничего нет на свете. Я купил имение, где дед и отец были рабами, где их не пускали даже в кухню. Я сплю, это только мерещится мне, это только кажется... Это покрытый мраком плод вашего воображения, неизвестности... (Поднимает ключи, ласково улыбаясь.) Бросила ключи, хочет показать, что она уж не хозяйка здесь... (Звенит ключами.) Ну, да все равно. Слышно, как настраивается оркестр. Эй, музыканты, играйте, я желаю вас слушать! Приходите все смотреть, как Ермолай Лопахин хватит топором по вишневому саду, как упадут на землю деревья! Настроим мы дач, и наши внуки и правнуки увидят тут новую жизнь... Музыка, играй! Играет музыка. Любовь Андреевна опустилась на стул и горько плачет. (С укором.) Отчего же, отчего вы меня не послушали? Бедная моя, хорошая, не вернешь теперь. (Со слезами.) О, скорее бы все это прошло, скорее бы изменилась какнибудь наша нескладная, несчастливая жизнь. Пищик (берет его под руку, вполголоса). Она плачет. Пойдем в залу, пусть она одна... Пойдем... (Берет его под руку и уводит в зал.) Лопахин. Что ж такое? Музыка, играй отчетливо! Пускай всё, как я желаю! (С иронией.) Идет новый помещик, владелец 146 вишневого сада! (Толкнул нечаянно столик, едва не опрокинул канделябры.) За все могу заплатить! (Уходит с Пищиком.) В зале и гостиной нет никого, кроме Любови Андреевны, которая сидит, сжалась вся и горько плачет. Тихо играет музыка. Быстро входят Аня и Трофимов. Аня подходит к матери и становится перед ней на колени. Трофимов остается у входа в залу. Аня. Мама!.. Мама, ты плачешь? Милая, добрая, хорошая моя мама, моя прекрасная, я люблю тебя... я благословляю тебя. Вишневый сад продан, его уже нет, это правда, правда, но не плачь, мама, у тебя осталась жизнь впереди, осталась твоя хорошая, чистая душа... Пойдем со мной, пойдем, милая, отсюда, пойдем!.. Мы насадим новый сад, роскошнее этого, ты увидишь его, поймешь, и радость, тихая, глубокая радость опустится на твою душу, как солнце в вечерний час, и ты улыбнешься, мама! Пойдем, милая! Пойдем!.. Занавес ДЕЙСТВИЕ ЧЕТВЕРТОЕ Декорация первого акта. Нет ни занавесей на окнах, ни картин, осталось немного мебели, которая сложена в один угол, точно для продажи. Чувствуется пустота. Около выходной двери и в глубине сцены сложены чемоданы, дорожные узлы и т. п. Налево дверь открыта, оттуда слышны голоса Вари и Ани. Лопахин стоит, ждет. Яша держит поднос со стаканчиками, налитыми шампанским. В передней Епиходов увязывает ящик. За сценой в глубине гул. Это пришли прощаться мужики. Голос Гаева: «Спасибо, братцы, спасибо вам». Яша. Простой народ прощаться пришел. Я такого мнения, Ермолай Алексеич: народ добрый, но мало понимает. Гул стихает. Входят через переднюю Любовь Андреевна и Гаев; она не плачет, но бледна, лицо ее дрожит, она не может говорить. 147 Гаев. Ты отдала им свой кошелек, Люба. Так нельзя! Так нельзя! Любовь Андреевна. Я не смогла! Я не смогла! Оба уходят. Лопахин (в дверь, им вслед). Пожалуйте, покорнейше прошу! По стаканчику на прощанье. Из города не догадался привезть, а на станции нашел только одну бутылку. Пожалуйте! Пауза. Что ж, господа! Не желаете? (Отходит от двери.) Знал бы – не покупал. Ну, и я пить не стану. Яша осторожно ставит поднос на стул. Выпей, Яша, хоть ты. Яша. С отъезжающими! Счастливо оставаться! (Пьет.) Это шампанское не настоящее, могу вас уверить. Лопахин. Восемь рублей бутылка. Пауза. Холодно здесь чертовски. Яша. Не топили сегодня, все равно уезжаем. (Смеется.) Лопахин. Что ты? Яша. От удовольствия. Лопахин. На дворе октябрь, а солнечно и тихо, как летом. Строиться хорошо. (Поглядев на часы, в дверь.) Господа, имейте в виду, до поезда осталось всего сорок шесть минут! Значит, через двадцать минут на станцию ехать. Поторапливайтесь. Трофимов в пальто входит со двора. Трофимов. Мне кажется, ехать уже пора. Лошади поданы. Черт его знает, где мои калоши. Пропали. (В дверь.) Аня, нет моих калош! Не нашел! Лопахин. А мне в Харьков надо. Поеду с вами в одном поезде. В Харькове проживу всю зиму. Я все болтался с вами, замучился без дела. Не могу без работы, не знаю, что вот делать с руками; болтаются как-то странно, точно чужие. Трофимов. Сейчас уедем, и вы опять приметесь за свой полезный труд. Лопахин. Выпей-ка стаканчик. 148 Трофимов. Не стану. Лопахин. Значит, в Москву теперь? Трофимов. Да, провожу их в город, а завтра в Москву. Лопахин. Да... Что ж, профессора не читают лекций, небось все ждут, когда приедешь! Трофимов. Не твое дело. Лопахин. Сколько лет, как ты в университете учишься? Трофимов. Придумай что-нибудь поновее. Это старо и плоско. (Ищет калоши.) Знаешь, мы, пожалуй, не увидимся больше, так вот позволь мне дать тебе на прощанье один совет: не размахивай руками! Отвыкни от этой привычки – размахивать. И тоже вот строить дачи, рассчитывать, что из дачников со временем выйдут отдельные хозяева, рассчитывать так – это тоже значит размахивать... Какникак, все-таки я тебя люблю. У тебя тонкие, нежные пальцы, как у артиста, у тебя тонкая, нежная душа... Лопахин (обнимает его). Прощай, голубчик. Спасибо за все. Ежели нужно, возьми у меня денег на дорогу. Трофимов. Для чего мне? Не нужно. Лопахин. Ведь у вас нет! Трофимов. Есть. Благодарю вас. Я за перевод получил. Вот они тут, в кармане. (Тревожно.) А калош моих нет! Варя (из другой комнаты). Возьмите вашу гадость! (Выбрасывает на сцену пару резиновых калош.) Трофимов. Что же вы сердитесь, Варя? Гм... Да это не мои калоши! Лопахин. Я весной посеял маку тысячу десятин и теперь заработал сорок тысяч чистого. А когда мой мак цвел, что это была за картина! Так вот я, говорю, заработал сорок тысяч и, значит, предлагаю тебе взаймы, потому что могу. Зачем же нос драть? Я мужик... попросту. Трофимов. Твой отец был мужик, мой – аптекарь, и из этого не следует решительно ничего. Лопахин вынимает бумажник. Оставь, оставь... Дай мне хоть двести тысяч, не возьму. Я свободный человек. И все, что так высоко и дорого цените вы все, богатые и нищие, не имеет надо мной ни малейшей власти, вот как пух, который носится по воздуху. Я могу 149 обходиться без вас, я могу проходить мимо вас, я силен и горд. Человечество идет к высшей правде, к высшему счастью, какое только возможно на земле, и я в первых рядах! Лопахин. Дойдешь? Трофимов. Дойду. Пауза. Дойду или укажу другим путь, как дойти. Слышно, как вдали стучат топором по дереву. Лопахин. Ну, прощай, голубчик. Пора ехать. Мы друг перед другом нос дерем, а жизнь знай себе проходит. Когда я работаю подолгу, без устали, тогда мысли полегче, и кажется, будто мне тоже известно, для чего я существую. А сколько, брат, в России людей, которые существуют неизвестно для чего. Ну, все равно, циркуляция дела не в этом24. Леонид Андреич, говорят, принял место, будет в банке, шесть тысяч в год... Только ведь не усидит, ленив очень... Аня (в дверях). Мама вас просит: пока она не уехала, чтоб не рубили сада. Трофимов. В самом деле, неужели не хватает такта... (Уходит через переднюю.) Лопахин. Сейчас, сейчас... Экие, право. (Уходит за ним.) Аня. Фирса отправили в больницу? Яша. Я утром говорил. Отправили, надо думать. Аня (Епиходову, который проходит через залу). Семен Пантелеич, справьтесь, пожалуйста, отвезли ли Фирса в больницу. Яша (обиженно). Утром я говорил Егору. Что ж спрашивать по десяти раз! Епиходов. Долголетний Фирс, по моему окончательному мнению, в починку не годится, ему надо к праотцам. А я могу ему только завидовать. (Положил чемодан на картонку со шляпой и раздавил.) Ну, вот, конечно. Так и знал. (Уходит.) Яша (насмешливо). Двадцать два несчастья... Варя (за дверью). Фирса отвезли в больницу? Аня. Отвезли. 150 Варя. Отчего же письмо не взяли к доктору? Аня. Так надо послать вдогонку... (Уходит.) Варя (из соседней комнаты). Где Яша? Скажите, мать его пришла, хочет проститься с ним. Яша (машет рукой). Выводят только из терпения. Дуняша все время хлопочет около вещей; теперь, когда Яша остался один, она подошла к нему. Дуняша. Хоть бы взглянули разочек, Яша. Вы уезжаете... меня покидаете. (Плачет и бросается ему на шею.) Яша. Что ж плакать? (Пьет шампанское.) Через шесть дней я опять в Париже. Завтра сядем в курьерский поезд и закатим, только нас и видели. Даже как-то не верится. Вив ла Франс!..25 Здесь не по мне, не могу жить... ничего не поделаешь. Насмотрелся на невежество – будет с меня. (Пьет шампанское.) Что ж плакать? Ведите себя прилично, тогда не будете плакать. Дуняша (пудрится, глядясь в зеркальце). Пришлите из Парижа письмо. Ведь я вас любила, Яша, так любила! Я нежное существо, Яша! Яша. Идут сюда. (Хлопочет около чемоданов, тихо напевает.) Входят Любовь Андреевна, Гаев, Аня и Шарлотта Ивановна. Гаев. Ехать бы нам. Уже немного осталось. (Глядя на Яшу.) От кого это селедкой пахнет? Любовь Андреевна. Минут через десять давайте уже в экипажи садиться... (Окидывает взглядом комнату.) Прощай, милый дом, старый дедушка. Пройдет зима, настанет весна, а там тебя уже не будет, тебя сломают. Сколько видели эти стены! (Целует горячо дочь.) Сокровище мое, ты сияешь, твои глазки играют, как два алмаза. Ты довольна? Очень? Аня. Очень! Начинается новая жизнь, мама! Гаев (весело). В самом деле, теперь все хорошо. До продажи вишневого сада мы все волновались, страдали, а потом, когда вопрос был решен окончательно, бесповоротно, все успокоились, повеселели даже... Я банковский служака, теперь я финансист... желтого в середину, и ты, Люба, какникак выглядишь лучше, это несомненно. Любовь Андреевна. Да. Нервы мои лучше, это правда. 151 Ей подают шляпу и пальто. Я сплю хорошо. Выносите вещи, Яша. Пора. (Ане.) Девочка моя, скоро мы увидимся... Я уезжаю в Париж, буду жить там на деньги, которые прислала твоя ярославская бабушка на покупку имения – да здравствует бабушка! – а денег этих хватит ненадолго. Аня. Ты, мама, вернешься скоро, скоро... не правда ли? Я подготовлюсь, выдержу экзамен в гимназии и потом буду работать, тебе помогать. Мы, мама, будем вместе читать разные книги... Не правда ли? (Целует матери руки.) Мы будем читать в осенние вечера, прочтем много книг, и перед нами откроется новый, чудесный мир... (Мечтает.) Мама, приезжай... Любовь Андреевна. Приеду, мое золото. (Обнимает дочь.) Входит Лопахин. Шарлотта тихо напевает песенку. Гаев. Счастливая Шарлотта: поет! Шарлотта (берет узел, похожий на свернутого ребенка). Мой ребеночек, бай, бай... Слышится плач ребенка: «Уа, уа!..» Замолчи, мой хороший, мой милый мальчик. «Уа!.. Уа!..» Мне тебя так жалко! (Бросает узел на место.) Так вы, пожалуйста, найдите мне место. Я не могу так. Лопахин. Найдем, Шарлотта Ивановна, не беспокойтесь. Гаев. Все нас бросают, Варя уходит... мы стали вдруг не нужны. Шарлотта. В городе мне жить негде. Надо уходить... (Напевает.) Все равно... Входит Пищик. Лопахин. Чудо природы!.. Пищик (запыхавшись). Ой, дайте отдышаться... замучился... Мои почтеннейшие... Воды дайте... Гаев. За деньгами небось? Слуга покорный, ухожу от греха... (Уходит.) Пищик. Давненько не был у вас... прекраснейшая... (Лопахину.) Ты здесь... рад тебя видеть... громаднейшего ума человек... возьми... получи... (Подает Лопахину деньги.) Четыреста рублей... За мной остается восемьсот сорок... 152 Лопахин (в недоумении пожимает плечами). Точно во сне... Ты где же взял? Пищик. Постой... Жарко... Событие необычайнейшее. Приехали ко мне англичане и нашли в земле какую-то белую глину... (Любови Андреевне.) И вам четыреста... прекрасная, удивительная... (Подает деньги.) Остальные потом. (Пьет воду.) Сейчас один молодой человек рассказывал в вагоне, будто какой-то... великий философ советует прыгать с крыш... «Прыгай!» – говорит, и в этом вся задача. (Удивленно.) Вы подумайте! Воды!.. Лопахин. Какие же это англичане? Пищик. Сдал им участок с глиной на двадцать четыре года... А теперь, извините, некогда... надо скакать дальше... Поеду к Знойкову... к Кардамонову... Всем должен... (Пьет.) Желаю здравствовать... В четверг заеду... Любовь Андреевна. Мы сейчас переезжаем в город, а завтра я за границу... Пищик. Как? (Встревоженно.) Почему в город? То-то я гляжу на мебель... чемоданы... Ну ничего... (Сквозь слезы.) Ничего... Величайшего ума люди... эти англичане... Ничего... Будьте счастливы... Бог поможет вам... Ничего... Всему на этом свете бывает конец... (Целует руку Любови Андреевне.) А дойдет до вас слух, что мне конец пришел, вспомните вот эту самую... лошадь и скажите: «Был на свете такой-сякой... Симеонов-Пищик... царство ему небесное»... Замечательнейшая погода... Да... (Уходит в сильном смущении, но тотчас же возвращается и говорит в дверях.) Кланялась вам Дашенька! (Уходит.) Любовь Андреевна. Теперь можно и ехать. Уезжаю я с двумя заботами. Первая – это больной Фирс. (Взглянув на часы.) Еще минут пять можно... Аня. Мама, Фирса уже отправили в больницу. Яша отправил утром. Любовь Андреевна. Вторая моя печаль – Варя. Она привыкла рано вставать и работать, и теперь без труда она как рыба без воды. Похудела, побледнела и плачет, бедняжка... Пауза. 153 Вы это очень хорошо знаете, Ермолай Алексеич; я мечтала... выдать ее за вас, да и по всему видно было, что вы женитесь. (Шепчет Ане, та кивает Шарлотте, и обе уходят.) Она вас любит, вам она по душе, и не знаю, почему это вы точно сторонитесь друг друга. Не понимаю! Лопахин. Я сам тоже не понимаю, признаться. Как-то странно все... Если есть еще время, то я хоть сейчас готов... Покончим сразу – и баста, а без вас я, чувствую, не сделаю предложения. Любовь Андреевна. И превосходно. Ведь одна минута нужна, только. Я ее сейчас позову... Лопахин. Кстати и шампанское есть. (Поглядев на стаканчики.) Пустые, кто-то уже выпил. Яша кашляет. Это называется вылакать... Любовь Андреевна (оживленно). Прекрасно. Мы выйдем... Яша, allez26! Я ее позову... (В дверь.) Варя, оставь все, поди сюда. Иди! (Уходит с Яшей.) Лопахин (поглядев на часы). Да... Пауза. За дверью сдержанный смех, шепот, наконец входит Варя. Варя (долго осматривает вещи). Странно, никак не найду... Лопахин. Что вы ищете? Варя. Сама уложила и не помню. Пауза. Лопахин. Вы куда же теперь, Варвара Михайловна? Варя. Я? К Рагулиным... Договорилась к ним смотреть за хозяйством... в экономки, что ли. Лопахин. Это в Яшнево? Верст семьдесят будет. Пауза. Вот и кончилась жизнь в этом доме... Варя (оглядывая вещи). Где же это... Или, может, я в сундук уложила... Да, жизнь в этом доме кончилась... больше уже не будет... Лопахин. А я в Харьков уезжаю сейчас... вот с этим поездом. Дела много. А тут во дворе оставляю Епиходова... Я его нанял. 154 Варя. Что ж! Лопахин. В прошлом году об эту пору уже снег шел, если припомните, а теперь тихо, солнечно. Только вот холодно... Градуса три мороза. Варя. Я не поглядела. Пауза. Да и разбит у нас градусник... Пауза. Голос в дверь со двора: «Ермолай Алексеич!..» Лопахин (точно давно ждал этого зова). Сию минуту! (Быстро уходит.) Варя, сидя на полу, положив голову на узел с платьем, тихо рыдает. Отворяется дверь, осторожно входит Любовь Андреевна. Любовь Андреевна. Чтó? Пауза. Надо ехать. Варя (уже не плачет, вытерла глаза). Да, пора, мамочка. Я к Рагулиным поспею сегодня, не опоздать бы только к поезду... Любовь Андреевна (в дверь). Аня, одевайся! Входит Аня, потом Гаев, Шарлотта Ивановна. На Гаеве теплое пальто с башлыком. Сходится прислуга, извозчики. Около вещей хлопочет Епиходов. Теперь можно и в дорогу. Аня (радостно). В дорогу! Гаев. Друзья мои, милые, дорогие друзья мои! Покидая этот дом навсегда, могу ли я умолчать, могу ли удержаться, чтобы не высказать на прощанье те чувства, которые наполняют теперь все мое существо... Аня (умоляюще). Дядя! Варя. Дядечка, не нужно! Гаев (уныло). Дуплетом желтого в середину... Молчу... Входит Трофимов, потом Лопахин. Трофимов. Что же, господа, пора ехать! Лопахин. Епиходов, мое пальто! Любовь Андреевна. Я посижу еще одну минутку. Точно раньше я никогда не видела, какие в этом доме стены, 155 какие потолки, и теперь гляжу на них с жадностью, с такой нежной любовью... Гаев. Помню, когда мне было шесть лет, в Троицын день я сидел на этом окне и смотрел, как мой отец шел в церковь... Любовь Андреевна. Все вещи забрали? Лопахин. Кажется, всё. (Епиходову, надевая пальто.) Ты же, Епиходов, смотри, чтобы все было в порядке. Епиходов (говорит сиплым голосом). Будьте покойны, Ермолай Алексеич! Лопахин. Что это у тебя голос такой? Епиходов. Сейчас воду пил, что-то проглотил. Яша (с презрением). Невежество... Любовь Андреевна. Уедем – и здесь не останется ни души... Лопахин. До самой весны. Варя (выдергивает из угла зонтик, похоже, как будто она замахнулась; Лопахин делает вид, что испугался). Что вы, что вы... Я и не думала. Трофимов. Господа, идемте садиться в экипажи... Уже пора! Сейчас поезд придет! Варя. Петя, вот они, ваши калоши, возле чемодана. (Со слезами.) И какие они у вас грязные, старые... Трофимов (надевая галоши). Идем, господа!.. Гаев (сильно смущен, боится заплакать). Поезд... станция... Круазе в середину, белого дуплетом в угол... Любовь Андреевна. Идем! Лопахин. Все здесь? Никого там нет? (Запирает боковую дверь налево.) Здесь вещи сложены, надо запереть. Идем!.. Аня. Прощай, дом! Прощай, старая жизнь! Трофимов. Здравствуй, новая жизнь!.. (Уходит с Аней.) Варя окидывает взглядом комнату и не спеша уходит. Уходит Яша и Шарлотта с собачкой. Лопахин. Значит, до весны. Выходите, господа... До свиданция!.. (Уходит.) Любовь Андреевна и Гаев остались вдвоем. Они точно ждали этого, бросаются на шею друг другу и рыдают сдержанно, тихо, боясь, чтобы их не услышали. Гаев (в отчаянии). Сестра моя, сестра моя... 156 Любовь Андреевна. О мой милый, мой нежный, прекрасный сад!.. Моя жизнь, моя молодость, счастье мое, прощай!.. Прощай!.. Голос Ани весело, призывающе: «Мама!..» Голос Трофимова весело, возбужденно: «Ау!..» Любовь Андреевна. В последний раз взглянуть на стены, на окна... По этой комнате любила ходить покойная мать... Гаев. Сестра моя, сестра моя!.. Голос Ани: «Мама!..» Голос Трофимова: «Ау!..» Любовь Андреевна. Мы идем!.. Уходят. Сцена пуста. Слышно, как на ключ запирают все двери, как потом отъезжают экипажи. Становится тихо. Среди тишины раздается глухой стук топора по дереву, звучащий одиноко и грустно. Слышатся шаги. Из двери, что направо, показывается Фирс. Он одет, как всегда, в пиджаке и белой жилетке, на ногах туфли. Он болен. Фирс (подходит к двери, трогает за ручку). Заперто. Уехали... (Садится на диван.) Про меня забыли... Ничего... я тут посижу... А Леонид Андреич небось шубы не надел, в пальто поехал... (Озабоченно вздыхает.) Я-то не поглядел... Молодо-зелено! (Бормочет что-то, чего, понять нельзя.) Жизнь-то прошла, словно и не жил. (Ложится.) Я полежу... Силушки-то у тебя нету, ничего не осталось, ничего... Эх ты... недотепа!.. (Лежит неподвижно.) Слышится отдаленный звук, точно с неба, звук лопнувшей струны, замирающий, печальный. Наступает тишина, и только слышно, как далеко в саду топором стучат по дереву. З а н а в е с. 157 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 158 После Святой – после Пасхи; Святая, или Святая неделя, – праздник Пасхи у христиан. Страстнáя неделя – последняя неделя перед Пасхой. Пáтер – католический священник. Ментóна – курортное место на юге Франции. «Пошла бы себе в пу́стынь, потом в Киев... » – то есть на богомолье. Пу́стынь – монастырь, построенный в безлюдной местности и возникший на том месте , где раньше жил отшельник; «в Киев» – в Киево-Печерскую лавру, – крупнейшее из «святых мест» – место паломничества богомольцев. Поддёвка – одежда без рукавов, поддеваемая под верхний кафтан. П а ч у́ л и – сильно пахнущие духи из эфирного масла; добываются из п а ч у́ л е й – небольших тропических растений с душистыми листьями и ветками. А у к ц и о н (нем. Auktion – возрастание) – публичная распродажа имущества, при которой продаваемая вещь достается тому, кто предложит наивысшую сумму. salto mortale (ит.) – сальто-мортале; буквально: смертеольный прыжок акробата, при котором его тело описывает в воздухе круг. Б о к л ь Г е н р и Т о м а с (1821–1862) – английский историк, автор «Истории цивилизации в Англии», книги, пользовались большой популярностью в России в 60-е годы XIX века. Дуплет в угол... Крузе в середину – термины, употребляемые при игре на бильярде. «И за деньги русака немцы офранцузятся» – видимо, строка из куплетов, исполняемых в популярном тогда водевиле. Камердинер – слуга в дворянском доме, обычно приближенный хозяина. Враздробь – искаженное «вразброд». «Брат мой, страдающий брат…» – Прохожий неточно цитирует строку из популярного в девяностые годы стихотворения С. Надсона, начинающееся строкой: «О брат мой, усталый, страдающий брат!... » 16 «Выдь на Волгу: чей стон раздается…» – строка из стихотворения Н. Некрасова «Размышления у парадного подъезда». 17 «Охмелия, иди в монастырь...», «Охмелия, о нимфа, помяни меня в твоих молитвах!» О х м е л и я – искаженное Офелия – героиня из трагедии В. Шекспира (1564-1616) «Гамлет». Обе фразы – цитата из «Гамлета». 18 Grand-rond (фр.) – большой круг – фигура в бальных танцах; promenade à une paire! – пройдитесь парами!; grand-rond balancez! – большой круг, балансируйте, то есть делайте «балансé» – особую фигуру в танце; las cavaliers à genoux et remerciez vos dames! – кавалеры на колено и благодарите ваших дам! Все эти французские выражения – названия танцевальных фигур и принятые обращения распорядителя к танцующим. 19 Лошадь Калигулы. – Римский император Гай Цезарь (12–31 гг. н. э.), прозванный Калигулой (от Galiga – башмак, лат.); отличался деспотизмом и сумасбродством; намеревался, издеваясь над своими сенаторами, сделать консулом своего коня. 20 Ницше Фридрих – немецкий филосов-идеалист, проповедник сверхиндивидуализма. 21 Ein, zwei, drei! (нем.) – Раз, два, три! 22 Guter Mensch, aber schlechter Musikant (нем.) – хороший человек, но плохой музыкант. 23 Анчоусы – рыба породы сельдей, которую солят с пряностями; вкусное, дорогое блюдо. 24 «Циркуляция дела не в этом». – Лопахин неправильно употребляет незнакомое ему иностранное слово (лат. Circulation – круговращение). 25 Да здравствует Франция!... (фр.) 26 Allez! (фр.) – Идите! 159 qarTuli Targmanebi p. Cexovi `alublis baRi~ Targmani sofio ciciSvilisa momqmedni: luba andrias asuli ranevskaia, memamule anna — amisi qali, 17 wlisa. varo — ranevskis Svilobili, 24 wlisa. leonid andrias Ze gaevi, luba andreevnas Zma. ermile aleqsis Ze lopaxini, vaWari. petre sergeis Ze trofimovi — studenti. boris borisis Ze simonov-piSCiki — memamule. Sarlota ivanovna — guvernantka. simon panteleimonis Ze epixodovi — ranevskis kantorSCiki. duniaSa — mosamsaxure gogo. firsi — moxuci mosamsaxure, 87 wlisa. iaSa — ymawvili kaci, mosamsaxure. ucxo kaci. sadguris ufrosi. fostis moxele, stumrebi da mosamsaxureni. moqmedeba pirveli scena warmoadgens oTaxs, romelsac isev bavSvebis oTaxs e Zaxian da romlis erTi kari gadis annas oTaxSi. gaTenebaa. ma le mzec amova. maisia. alublis xeebi yvavian, magram baRSi mai nc civa. dilis susxia. fanjrebi daxurulia. Semodis duniaS a, sanTeliT da lopaxini _ wigniT. 160 l o p a x i n i : madloba RmerTs, matarebeli movida. romeli sa aTia? d u n i a S a : ori saaTia. (sanTels aqrobs) gaTenebula! l o p a x i n i : kargad daigviana matarebelma, sul cota, mgoni, ori saaTiT. (amTqnarebs da izmoreba) mec ra sisulele momivida! gangeb aq imitom movedi, rom sadgurze Sevxvedrodi, da aq-ki dameZina... dajdomils CamZineboda. ra guli momdis Cems Tavze!... Sen mainc ratom ar gamaRviZe... duniaSa: me megona, rom Tqven sadgurze waxvediT. (yurs ugdebs) ai, mgonia, kidec modian. lopaxini: (yurs ugdebs) ara... bargis miRebao, es erTio, es meoreo. (pauza) luba andreevna, ager xuTi weliwadia, sazRvar gareTa scxovrobs. ar vici, axla rogori adamiania... kargi ram iyo winad; keTili, sada maxsovs, me rom patara viyavi, ase TxuTmeti wlisa, cxonebulma mamaCemma, maSin am sofelSi duqans amuSavebda, erTxel Sig saxeSi muSti mTxliSa. cxviridan sisxli niaRvariviT wamsqda... im dros riRasTvisac orive aq movdiodiT. mamaCemi gadakrulSi iyo. luba andreevnam, — TiTqo axlac Tval-win midgas, sul ymawvili iyo, metad susti agebulobisa, — mimiyvana pirsabanTan, ai swored am oTaxSi — `nu stiri, patara glexis biWoo, qorwilamdis morCebio~. (pauza) glexis biWoo... mamaCemi, marTalia, glexi iyo, magram me axla TeTr JiletSi da yviTel axalmodur fexsacmelebSi var gamoWimuli, mec maraqaSi gaverie!... marTalia, mdidari var, fuli blomaTa maqvs, magram kacma rom muStris TvaliT gamSinjos, gleci mainc glexad davrCi. (furclavs wigns) bevri vikiTxe, ai, es wigni, magram veraferi gavige, kiTxvaSi dameZina (pauza). duniaSa: ZaRlebs ki mTel Rames ar dauZiniaT! etyoba, batonebis mosvlas grZnoben. 161 lopaxini: duniaSa, Sen raRacnaiaraTa xar! ra gemarTeba? duniaSa: xelebi mikankalebs. ager, guli Semiwuxdeba. lopaxini: Zalian ganazebuli xar, duniaSa, CacmiT xom isen icvam, TiTqos qalbatoni iyo, Tavsac swored ise ivarcxni. agre ar SeiZleba, unda Seni vinaoba gaxsovdes. (Semodis epixodovi. xelSi Taiguli uWiravs. pijaki acvia. fexsacmeli SesamCnevad gawmendil-gaprialebuli aqvs, romlebsac xmamaRla gaaqvT WriWini. Semosvlis dros Taiguli xelidan gauvardeba). epixodovi: (saCqarod aitacebs Taiguls) es Taiguli mebaRem gamogzavna. sasadilo oTaxSi dadgiT (aZlevs Taiguls duniaSas). lopaxini: duniaSa, barem kvasic momitane. duniaSa: batoni brZandebiT (gadis). epixodovi: dilis susxia. yinva sam gradusamde iqneba. baRSi ki alublebi yvavian. swored rom ucnauria Cvenebuli hava. (oxravs) ar momwons aqauri hava, xels ver uwyobs bunebas. ermile aleqseiC, gTxovT momisminoT. am sami dRis winad viyide, ai, es waRebi da, swored mogaxsenoT, iseTnairad WriWineben, rom Zala aRar aris. maswavleT, ra wausva. lopaxini: erTi Tavi damanebe, Tu RmerTi gwams. gaaWire saqme! epixodovi: yovel der uTuod rame ubedureba memarTeba, magram beds ar vuCivi, SeveCvie. (Semodis duniaSa da lopaxins kvass udgams). me waval. (midis, skams miexleba da waaqcevs) ai... (mniSvnelovnad) xedav! ra SememTxva! ukacrauli pasuxia, sxvaTa Soris, CvenTvis rom vsTqvaT: es SesaniSnavi ambavia!... (gadis). duniaSa: ermile aleqseiC, erTi ram unda mogaxsenoT... epixodovi mTxoulobs. 162 duniaSa: ar vici, ra vqna... marTalia, dinji kacia, magram xandaxan, rom laparaks daiwyebs xolme, TiTqo kargaTac laparakobs, grZnobiTac, mainc ara mesmis-ra! TiTqo momwons kideca. imasac gagiJebiT vuyvarvar. ubeduri kacia. yovel dRe rame ubedureba emarTeba. magas aq yvela ocdaor ubedurebas eZaxis. lopaxini: (yurs ugdebs) ai, mgonia, axla-ki modian. duniaSa: modian! ra memarTeba, mTlad gavyine. lopaxini: marTla modian. wavideT, mivegeboTo. neta, Tu micnobs? xuTi weliwadia, ar minaxavs. duniaSa: (aRelvebuli) meSinian, ar waviqce... sacaa, davecemi. etlebis xma ismis (lopaxini da duniaSa saCqarod gadian, scena calieria. garedan xmauroba moismis. gamoivlis firsi, Tan joxs ebjineba. Zveleburi livrei acvia, maRali qudi xuravs. etyoba batonebis Sesaxvedrad yofila. erTTavad raRacas gaugebrad butbutebs. xmauroba kulisebSi TandaTan emateba. ismis: `aqeT gamoiareT, aqeT~ Semodian: luba andreevna, anna, Sarlota ivanovna, romelsac jaWviT patara finial mohyavs, varo paltoTi da Tavze Sal-moxveuli, gaevi, simonovpiSCiki, lopaxini, duniaSa boRCiTa da qolgiT da mosamsaxureebi — bargiT). anna: ase gaviaroT, dedilo, gaxsovs es oTaxi? luba. and.: (sixaruliT cremlebi ereva) bavSvebis oTaxia! varo: ra sicivea! xelebi mTlad gameyina. (luba. and.) Tqveni oTaxebi, dedilo, TeTri da iisferi, isev ise dagaxvedreT. luba and.: LbavSvebis oTaxi! Cemo sayvarelo, koxta oTaxo... ai, aq meZina xolme, rodesac patara viyavi. (tiriliT) axlac, TiTqo isev bavSvi viyo, ise mixaris. (hkocnis Zmas, varos, isev Zmas). varo, Senc isev 163 isa xar, Solozansa hgevxar. ai, duniaSac vicani. (hkocnis duniaSas). gaevi: matarebelma or saaTs daigviana. rogor mogwonT? ra uwesoebaa! Sarlota: (piSCiks) Cemi ZaRli Txilsaca sWams. piSCiki: (gakvirvebiT) warmoidgineT! (yvelani gadian, annasa da duniaSas garda). duniaSa: Tqvens lodinSi suli dagvelia... (xsnis Sliaps, paltos). anna: oTxi Ramea, ara mZinebia: am dilas xom sul gaviyine. duniaSa: did marxvaSi rom waxvediT, maSin ufro Tovlic iyo da yinvaca... axla-ki? Cemo sasurvelo qalbatono... (Tan icinis, Tan hkocnis) Zlivs moveswar Tqvens mosvlas, Cveno sixarulo, Cveno manaTobelo... raRaca maqvs saTqmeli, exlave unda giTxra erT wamsac ver moviTmen. anna: (zarmacad) kidev ra? duniaSa: kantorSCiki epixodovi aRdgomis Semdeg colaT mTxoulobs. anna: Sen sxva ara gaxsovs-ra. (Tmebs isworebs) yvela Spilkebi davkarge... (daRalvisagan TiTqmis barbacebs). duniaSa: ar vici, ra vqna... ise vuyvarvar, ise vuyvarvar, rom... anna: (Sescqeris Tavis oTaxis karebs da alersiT) Cemi oTaxi, Cemi fanjara! TiTqo sulac arsad wavsulvar... Cems saxlSi var! xval dilas avdgebi, gaviqcevi baRSi... ox, netavi exla-ki dameZinos da! mTeli gza ise gamoviare, rom ara mZinebia. sul raRac mawuxebda... duniaSa: es sami dRea, petre sergeiCi aqa brZandeba. anna: (sixaruliT) peto! duniaSa: abanoSi sZinavs, iqve scxovrobs. sul imas gaiZaxis, meSinian, aravin Sevawuxoo (ubis saaTs Sin164 javs) axla-ki droa, rom gavaRviZo. magram varvara mixailovnam amikrZala, nu gaaRviZeb, Seni saqme ar ariso. (Semodis varo. welze gasaRebebis grova hkidia). varo: duniaSa, Cqara yava daamzade, deda Txoulobs. duniaSa: am wuTSi (gadis). varo: (alersiT) madloba RmerTs, Zlivs moxvedi. isev Sen saxlSi xar, Cemo suliko, Cemo mSveniero. anna: ih, varo, rac me gaWireba gamoviare! varo: warmodgenili maqvs, Cemo kargo. anna: aqedan xom jvarcmis kviraSi wavedi, Zalian sicive iyo. Sarlota gzaSi sul ybedobda. aTasnair fokusebs akeTebda, gamiWira saqme. neta vicode, ra saWiro iyo, rom amikviate! varo: Cemo mtredo, Cvidmeti wlis qali xar da rogor SeiZleboda Seni marto mgzavroba! anna: mivediT parizSi. iqac sicive, Tovli. amas garda xom ici, rom franguls glaxad vlaparakob, rogorc iyo mivageniT dedis binas. sadRac mexuTe sarTulSi idga. mivediT, vnaxoT: sxedan viRac frangebi: kacebi, qalebi, beberi patri — wigniT xelSi. saZageli TuTunis suni idga. oTaxi areuldareuli. saSinlad Semecoda sawyali deda, ise Semecoda, rom mivvardi, Cavikar gulSi da veRar viSorebdi. dedamac damiwyo alersi da Tan tiroda. varo: (Tvalcremliani) kargi, kargi, nuRaras metyvi, nuRaras! anna: mentonTis axlos rom saagarako saxli hqonda dedas, ukve gauyidnia. aRaraferi ar darCenia, sul dauxarjavs. mec, rac mqonda, sul davxarje, erTi groSi aRar damrCa, saxlamdis Zlivs movaxwieT. dedam ki amaebisa sul araferi icis, araferi esmis. gadavidoda xolme sadgurze, sasadilo oTaxSi da sul Zvirfass saWmelebs Txoulobda, laqiebsac saCuqraT sul TiTo manaTobiT urigebda. axla 165 Sarlotas calke kerZi, iaSac-ki calke Txoulobda saSinelebaa!... ici, iaSa vin aris? dedas mosamsaxurea, Tan moviyvaneT. varo: vnaxe is viRac usircxvilo iaSaa. anna: ra hqeniT? rogor aris saqme? SeitaneT bankSi sargebeli? varo: sad aris anna: RmerTo Cemo! RmerTo Cemo! varo: agvistoSia daniSnuli sajaro vaWroba. anna: RmerTo Cemo! RmerTo Cemo! lopaxini: (Semoixedavs karebSi da ZroxasaviT bRavis) meee!... (gadis). varo: (creml moreuli) ox, erTi magisTvis macemina! (musts uRerebs). anna: (exveva da Cumad) varo, colaT giTxova? (varo uaris niSnad Tavs iqnevs) xom uyvarxar mag kacs... ratom aras etyviT erTmaneTs? ras gaCumebulxarT? varo: me ase mgonia, rom Cvens Soris araferi ar moxdeba. eg didi saqmis kacia da ra Cemi javri aqvs. yuradRebasac ar maqcevs. RmerTma mSvidoba misces. neta TvaliTac aRar damenaxvebodes. mTeli qveyana Cvens SeuRlebaze laparakobs, yvela milocavs da saqmiT ki araferi sCans. RmerTmani TiTqo sizmarSi var... (xmas icvlis) Seni broSka ra sxvanairia, TiTqo futkari gaziso. anna: (Sewuxebuli) dedam miyida (midis Tavis oTaxisaken da mxiarulad, bavSvurad laparakobs) ici, ra giTxra, varo: pariJSi haerostatiT vifrine! varo: Cemo suliko, Zlivs ar moxvedi, Cemo mSveniero. (duniaSas Semoaqvs yavadani da yavas amzadebs). varo: (karebTan dgas) Cemo gvrito, mTel dRes ojaxSi rom davtrialeb, sul imaze vfiqrob: neta, erTi gavaTxovo Cemi anna, SevrTo mdidari kaci da movisveno-meTqi. waval mere udabnoSi, —kievSi... moskovSi da 166 ase vivlidi da vivlidi wminda adgilebis Tayvan-sacemlad. oh, ra sulis netareba iqneboda!.. anna: Citebma WikWiki, daiwyes, ramdeni saaTia? varo: sami unda iyos. Seni daZinebis droa, Cemo kargo. (Sedis annas oTaxSi) ra sulis netareba iqneboda!... (Semodis iaSa CamadniT xelSi. pledi asxia). iaSa: (zrdilobianis nabijiT) SeiZleba ase gaviaro? duniaSa: veRarc-ki gicnobT kaci, iaSa! Zalian gamocvlilxarT sazRvar gareT!E iaSa: Tqven vina brZandebiT? duniaSa: rodesac Tqven aqedan waxveliT. me, ai, amodena viyavi, (aCvenebs xeliT iatakidan) duniaSa var, Tevdore kozoedovis qali. ar gaxsovarT? iaSa: hm... kitriviT ki xar gargvalebuli. (aqeT-iqiT miixedavs, moexveva da akocebs. duniaSa Sehkivleb da lambaqi xelidan gauvardeba. iaSa saCqarod gadis). varo: (ukmayofilod iZaxis karebidan) ra ambivia? duniaSa: (tiriliT) lambaqi gamityda. varo: eg kargi niSania. anna: (gamodis) dedas unda SevatyobinoT, rom peto aq aris. varo: me nabrZanebi maqvs, rom peto uCemoT ar gaaRviZon. anna: (dafiqrebuli) eqvsi wlis winad mama—Cemi gardaicvala. erTis Tvis Semdeg Zma damexrCo. damexrCo, Cemi sayvareli, lamazi, yoCaRi Zamia griSa. dedam es veRar aitana da wavida. wavida ise, rom ukan aRar mouxednia. (mwuxared) rom icodes Cemma dedilom, rogor TanavugrZnob! (pauza) petre trofimovi griSas maswavlebeli iyo. mas Semdeg dedas ar unaxavs da axla misi danaxva mwuxarebas ganuaxlebs. (Semodis firsi pijakiT da TeTri JiletiT). firsi: (midis yavadanTan da faTurobs) qalbatoni aq miirTmevs yavas... (icvams TeTrs xelTaTmanebs) yava mzad aris? (duniaSas) Sen, ei! naRebi sadRaa? 167 duniaSa: ox, RmerTo Cemo!... (saCqarod gadis). firsi: (yavadanTan fusfusebs) ox, mouSuSari! (butbutebs) movidnen... pariJidan... erT dros didi batonic yofila pariJSi... ekipaJiT... (icinis). varo: ras butbuteb, firs? firsi: ra gnebavT? (mxiarulad) raki Cemi qalbatonis mosvlas moveswar, axla Tundac movkvde!.. (sixaruliT stiris. Semodian luba andrevna, gaevi da simonov-piSCiki. piSCiks acvia glexuri Sav-maudis tanisamosi. gaevi tanSi ise irxeva da xelebs ise aqnvs, TiTqo, billiards TamaSobso). liub. and.: rogor iyo? daica, movigono: жёлтого въ уголъ! дуплетъ въ середину! gaevi: Ръжу въ уголъ! erT dros, Cemo dao, me da Sen am oTaxSi gveZina xolme, axla ki me ager 51 wlisa var. gana es ucnauri ram ar aris? lopaxini: diax, dro mifrinavs. gaevi: rao? lopaxini: dro mifrinavs-meTqi. gaevi: aq raRac paCulis suni dgas. anna: waval, daviZineb. Rame mSvidobisa, deda! (hkocnis dedas). luba and.: Cemo Zvirfaso Svilo. (xelebs ukocnis) gixarian, rom Sen saxlSi dabrundi? me jer gonebas ver movsulvar. anna: naxvamdis, Zia. gaevi: (hkocnis pirsa da xelebze) RmerTma dRe mogces, ranairad hgevxar dedaSens! (das) luba, amis xanSi Sen sworeT aseTi iyavi, (anna lopaxinsa da piSCiks xels CamoarTmevs, gadis da kargs gaixuravs). luba and.: mgzavrobaSi Zalian daiRala. piSCiki: didi gza gamoiareT, qalbatono! 168 varo: (lopaxins da piSCiks) aba, batonebo, ras apirebT? sami saaTia, Zilis droa da mgoni wabrZanebis droc unda iyos. luba and.: (icinis) Sen isev is varo xar. (hkocnis) ai, davlevT da yvelani wavalT. (firsi fexebs qveS baliSs udebs) madlobeli var, Cemo kargo! yavasa var SeCveuli; dReca vsvam da Ramec. madlobeli var, Cemo bebruxana firso! (hkocnis firss). varo: aba erTi vnaxo, sul bargi moitanes Tu ara (gadis). luba and.: nu Tu Cem saxlSi var? (icinis) minda vicino, vixtuno! (pirze xelebs afarebs) xom ara mZinavs! RmerTma xom icis, miyvars Cemi samSoblo, guliT miyvars. vagonidan ver vixedebodi, sul metireboda. (cremlebiT) es yava gacivda, unda davlio. madlobeli var, firso, madlobeli, Cemo bebrucuna! ra mixaris, rom isev cocxali damixvdi. firsi: guSinwin. gaevi: yarT aklia. lopaxini: am diliT xuT saaTze xarkovs mivdivar. ra rigad mwyins: guliT mindoda cota xans TqvenTan davrCeniliyav, TqvenTan melaparakna... Tqve iseTive mSvenieri garT. piSCiki: (Zlivs sunTqavs) ufroc galamazebula... namdvil parizulaTaa Cacmuli... eh, пропала моя телъга… lopaxini: Tqveniu Zma, leonid andreiCi, me gauTlels, CarCs, wurbelas meZaxis, magram yuradRebas ar vaqcev, rac unda, is damarqvas. me mxolod is minda, rom Tqven, uwindebulad SemomxedoT xolme. RmerTo mowyaleo! mamaCemi Tqveni mama-papis yma iyo, magram Tqven, gansakuTrebiT Tqven, erT dros iseTi didi sikeTe miyaviT, rom sruliad damaviwyda ymis Sviloba, da SemiyvardiT ise, rogorc sakuTari naTesavi... ara naTesavze ufro metad. 169 luba and.: erT adgils gaCereba ar SemiZlian. (wamodgeba da aRelvebuli dadis) ver avitan amdens sixaruls... damcineT am sisulelisaTvis... Skafo, Cemo naTesavo! ara, naTesavze meti xar CemTvis. (hkocnis Skafs) Cemo magidav! gaevi: Sens iq yofnaSi sawyali ZiZa gardaicvala. luba and.: (dajdeba da yavas svams) gavige. RmerTma acxonos, mwerdnen mis sikvdils. gaevi: anastasiac mokvda. elami petre rom myavda, gameqca da axla qalaqSi dgas boqaulTan. (jibidan amoiRebs kolofiT yinvare Saqars da erT natexs pirSi idebs). piSCiki:L Cemi qali daSa mokiTxvasa gwerT. lopaxini: Zalian guliT minda sasiamovno, samxiarulo giTxraT rame. (Sinjavs saaTs) magram axlav unda wavide, salaparako dro aRara maqvs... erTi-ori sityviT mogaxsenebT: Tqven, ueWvelia, gagebuli geqnebaT, rom Tqveni alublis baRi valSi geyidebaT. 22-s agvistos aris daniSnuli sajaro vaWroba. magram Tqven nu SeswuxdebiT, Cemo Zvirfaso, saqmes advilad moevleba. ai, ras girCevT, yuri damigdeT: Tqveni mamuli qalaqidan oci verstis manZilze mdebareobs, axla gverdiT rkinis gza gaiyvanes da, Tu alublis baRsa da miwebs patar-patara saagarako adgilebad dahyofT da saagarako saxlebis asaSeneblad ijariT gascemT, weliwadSi Semosavali geqnebaT, sul cota, ocdaxuTi aTasi maneTi. gaevi: ukacravaT ki ar gaxldeT da, eg mtknari sisulelea! luba and.: ermile aleqseiC, me Tqveni laparakisa sruliad ara mesmis-ra. lopaxini: Tqven TiTo moagarakesagan erT desetinaSi, sul cota, ocdaxuTs manaTs aiRebT weliwadSi da, amas Tu exlave gamoacxadebT, razedac gindaT da170 genaZlevebiT, rom Semodgomamdis arc erTi dRiuri aRar dagrCebaT Tavisufali, sul daitaceben. erTis sityviT, exlave SemiZlian mogilocoT, rom Tavs daixsniT. adgilmdebareoba saucxovo aqvs Tqvens mamuls. iqve gverxe didi mdinare Camoudis. mxolod, rasakvirvelia, mamuls gawmenda-gasufTaveba unda... unda daingres yvela Zveli Senoba, ai, vTqvaT es saxli, romelic exla aRarafrisTvis aRar varga, unda gaiCexos Zveli alublis xeebi. luba and.: gaiCexos?! Cemo kargo, ukacravaT da, Tqven sruliad araferi gesmiT! mTels guberniaSi Tu aris rame SesaniSnavi, es mxolod Cveni alublis baRia. lopaxini: SesaniSnavi mxolod imiTia, rom metad didi adgili uWiravs. alubali orweliwadSi erTxel isxams da isic ver gamogiyenebiaT, ara saRdeba, gasavali ara aqvs. gaevi: enciklopediurs leqsikonSiac ki aris moxsenebuli Cveni alublis baRi! lopaxini: (saaTs Sinjavs) Tu exlave ar gadaswyvetT da verafers iRonebT, 22 agvistos alublis baRica da mTeli mamulic sajaro vaWrobiT gageyidebaT. gadaswyviteT exlave, geficebiT, sxva gza ar aris, ara da ara! firsi: uwin, am oci-ormocdaaTis wlis wined alublisagan bevrs rameebs akeTebdnen; kerkad axmobdnen, CurCavdnen, wnilad sdebdnen, murabebs akeTebdnen. amas garda kidev... gaevi: gaCumdi, firso. firsi: gamxmars alubals urmobiTa gzavnidnen xolme moskovsa da xarkovSi. folic modioda. im drois gamxmari alubali metad gemrielic iyo, rbili, tkbili, sunnelovani... eeh, imdros kargad icodnen alublis xeloba. luba and.: ra uyves axla mag xelobas. firsi: daiviwyes, qalbatono, aRaravis axsovs. 171 piSCiki: sxvaa? parizis ambavi gviambeT rame. bayayebs miirTmevdiT. luba and.: niangis xorcs giaxlebodiT. piSCiki: (gaocebuli) nu Tu!!... lopaxini: aqamdis soflebSi cxovrobdnen mxolod mebatoneebi da ymebi, axla-ki moagarakeebi gamoCndnen. TiTqmis yvela qalaqebs, patarebsac-ki agarakebi artyia. ocis wlis Semdeg Zalian gamravldeba. exla isini mxolod Caisa da sadil-vaxSams miirTmeven sofelSi, magram mova is droc, rom meagarakeebi meurneobasac daiwyeben, da maSin Tqveni alublis baRi ufro gamSvenierdeba, gamdidrdeba, gabednierdeba... gaevi: (SfoTavs) ra sisulelea! (Semodian varo da iaSa). varo: dedilo, ori telegramaa Tqven saxelze (eZebs gasaRebs da Skafis kars aRebs) ager! luba and.: parizidan aris (waukiTxavad xevs) parizidan aRaraferi ambis miReba ar minda — parizTan yvelaferi saqme gavaTave. gaevi: ici, luba, es Skafi ramdeni wlisaa? am erTi kviris wined ujra gamovswie da vxedav, zed ricxvia amoWrili! es Skafi Turme swored am asis wlis wined aris gakeTebuli! ras ityvi? ha? SeiZleba iubilei gavumarToT? Tumca usulo sagania, magram, rac ginda sTqvi da, wignebis Skafia! piSCiki: asi weliwadi!... Tqven warmoidgineT!... gaevi: diax, es Zvirfasi (xels usvams Skafs) nivTia! didad pativsacemo Skafo, movesalmebi Sens asis wlis arsebobas! am drois ganmavlobaSi pirnaTlac emsaxurebodi sikeTisa da simarTlis naTel ideals. Seni utyvi mowodeba nayofier Sromisadmi ar SeCerebula asis wlis ganmavlobaSi. Sen amxnevebdi Cvens STamomavlobas, rom igini yofiliyvnen yovelis sikeTiT srulni da morwmuneni ukeTesis mo- 172 mavlisa. Sen CvenSi nergavdi sikeTisa da sazogado TviTcnobierebis ideals. (pauza). lopaxini: diax!... luba and.: Sen isev is leo xar! gaevi: (cota darcxveniT) Отъ шара на право въ уголъ! Ръжу среднюю! lopaxini: (saaTs uyurebs) Cemi wasvlis droa. iaSa: (awodebs luba andreevnas kolofiT ambebs) abebs xo mar inebebT?... piSCiki: aRaraferi wamloba aRar gindiT, Cemo kargo, mag wamlebisagan ara gamodis-ra, arca rgebs da arca swyens. miboZeTYaqa, (gamoarTmevs abebis kolofs, daiyris xelis gulze, Seuberavs, erTbaSad Caiyris pirSi da zed kvass daayolebs) ai, ase unda. luba and.: (SeSinebuli) gagiJdiT! piSCiki: sul yvela erTaT gadavylape. lopaxini: svavia, swored, svavi! (yvela icinis). firsi: eg batoni aRdgomis Semdeg CvenTan brZandeboda da naxevar Canaxi kitri erTbaSad SeWama (butbutebs gaugebrad). luba and.: rao, ras, ambob? varo: sami weliwadia, agre butbutebs. Cven SeveCvieT kidec. iaSa: eg siberem icis. (Semodis Sarlota TeTris kabiT. Zalian gamxdaria da Zalian viwrod Sekerili kaba lorneti welze hkidia). lopaxini: ukacravad, Sarlota ivanovna, weRan salamis mocema ver movaswar (xelze kocnas upirobs). Sarlota: (xels gamostacebs) exla rom xelze kocnis neba mogce, mere klavze momindomeb kocnas, Semdeg mxarze da... lopaxini: dRes cud fexze avmdgarvar. (yvelani icinian) Sarlota ivanovna, aba rame fokusi gvaCveneT. Sarlota: qeifze ara var, meZineba (gadis). 173 lopaxini: mSvidobiT brZandebodeT. (luba and. xelze hkocnis) sam kviras ukan vnaxamT. axla-ki droa. (gaevs) naxvamdis. (piSCiks hkocnis) naxvamdis. (xels arTmevs varos, Semdeg firssa da iaSas) menaneba, rom gSordebiT. (luba andreevnas) Tu moifiqrebT agarakebis Sesaxeb da rames gadaswyvetT, SematyobineT da sesxiT gind xuTi-aTasobiT giSoviT, kargad moifiqreT. varo: (gajavrebiT) kargi, wadiT, da! lopaxini: mivdivar, mivdivar... (gadis). gaevi: gauTleli, xepre, magram ukacravad... eg xom varos saqmroa. varo: Zia, nu iciT eg ualago laparaki. luba and.: ratom, varo, Zalian mesiamovneba Tu lopaxins SeirTav, kargi kacia. piSCiki: unda gamogitydeT, rom... yovlad patiosania. Cemi daSac... isic ambobs, rom... raRaebsac ambobs... (xvrinavs. male fxizldeba) eg iqiT iyos da, Cemo Zvirfaso, momeciT... masesxeT oras ormoci manaTi... xval giravnobis sargebeli unda Sevitano. varo: ara gvaqvs, ara! luba and.: marTlac, araferi ara maqvs. piSCiki: movaxerxoT. (siciliT) me kidev imedi maqvs. yovelTvis ase memarTeboda xolme. rom vfiqrobdi, e saris yvela imedi dakargulia da viRupebi-meTqi, Cems mamulSi rkinis gza gaiyvanes... da fulebi momces. dRes an xval SeiZleba kidev rame moxdes... SeiZleba Cemma daSam orasi aTasi moigos, bileTi aqvs. luba and.: yavas movrCiT. axla SeiZleba daviZinoT? firsi: (CoTqiT uwmendavs gaevs tanisamoss da Tan arigebs) Tqven kidev is Sarvali ar CagivcamT! ra unda giyoT kacma, RmerTmani! varo: (CurCuliT) annas sZinavs. (frTxilad aRebs fanjaras) mze kidec amovida. aRarca civa. dedilo, 174 erTi SexedeT ra mSvenieri sanaxavia xeebi! RmerTo Cemo! ra haeria! SoSiebic galoben. gaevi: (aRebs meore fanjaras) mTeli baRi gadaTeTrebulia. gaxsovs, luba, es grZeli xeivani? ra sworea, sabeliviT ki gaWimula! xo mar dagaviwyda, mTvarian RameSi rogor kaSkaSebs xolme? luba and.: (fanjridan gahyurebs baRs) ox, Cemo umankoebav, Cemo siymawivlev! am oTaxSi meZina xolme. yovel dRe ra bednierad viRviZebdi. aqedan gavyurebdi Cem,s sayvarels baRs, maSinac amisTana iyo, araferi cvlileba ara momxdara-ra. (siamovnebiT icinis) mTlad, mTlad TeTrad gadapentila! ox, Cemo baRo! moRuSul Semodgomisa da civ zamTris Semdeg, Sen isev ise norCi da moRimari xar. keTili angelozebi ar gaSoreben TavianT mowyale kalTas... ox, rom SeiZlebodes im mZime mwuxarebis moSoreba, romelic ise lodiviT mawevs gulze... rom SemeZlos Cemi warsulis daviwyeba. gaevi: es baRic unda valSi gaiyidos! usamarTloba ar aris! luba and.: SexedeT, gansvenebuli dedaCemi baRidan modis... TeTri kaba acvia! (mxiarulis saxiT) is aris, is! gaevi: sad aris? varo: RmerTo Cemo! ra dagemarTaT, dedav? luba and.: aravinac ar aris, momeCvena. marjvniv, fanCaturis gverdiT, mosaxvevTan TeTrad ayvavebuli xea, ise inZreoda, rom namdvilad qals hgavda. (Semodis trofimovi studentis gaxunebul tanisamosiT). gasaocari baRia! TeTri yvavilebis zRva... firuzis feri ca... trofimovi: luba andreevna! (luba SeniSnavs trofimovs) me mxolod salams mogcemT da maSinvel waval. (xelze hkocnis) mibrZanes, rom dilamdis ar gCvenebodiT, magram ver moviTmine!.. (luba andreevna gaStrebiT Sescqeris). 175 varo: (Tval-cremliani) es, deda, petre trofimovia. trofimovi: Tqveni griSas maswavlebeli... gana ise gamovicvale? (luba andrevna Tan exvavda Tan tiris). gaevi: (darcxveniT) kmara, kmara, luba! varo: (tiris) xom giTxariT, petre, xvalemdis moicadeT-meTqi... luba and.: Cemo griSa... Cemo biWiko... Cemo Svilo... varo: ra gaewyoba, dedilo, neba RvTisa asrulda. trofimovi: (Tvalcremliani, alersiT) kmara, geyofaT... luba and.: (Cumad qviTinebs) daiRupa bavSvi, dairCo... raTa, risTvis, risTvis, Cemo kargo! (Cumad) annas sZinavs da me ki ase xma-maRla vlaparakob!.. vxmaurob... sxva, petre? ranairad wamxdarxar, daberebulxar! trofimovi: vagonSi erTma dedakacma gaquculi batono damarqva. luba and.: maSin sul bavSvi iyavi, sayvareli studenti. axla Tma gagTxelebia!... es saTvaleebi... gana isev studenti xar? (midis karebisaken). trofimovi: mgonia, Tavis dReSi studentadac davrCebi. luba and.: (hkocnis jer Zmas, mere varos) wadiT, daiZineT... Cemo leonid, Senc damiberdi. piSCiki: (misdevs ukan) iZinebT... ox, qarebi, qarebi! gamiWira saqme. me aq davrCebi TqvenTan... luba andreevna, Cemo sulo, xvalisaTvis oras ormoci manaTi... gaevi: es isev Tavisas gaiZaxis! piSCiki: oras ormoci manaTi... zakladnois sargebeli unda Sevitano. luba and.: fuli srulebiT ara maqvs, Cemo kargo. piSCiki: Cemo sicocxlev, isev male mogarTmev... ra didi ram aris. luba and.: kargi, leonidi mogcems... mieci leonid... 176 gaevi: mivarTmev, rogor ara! jibis piri gaixsna. luba and.: ra gaewyoba, mieci... isev male mogcems. (luba andrevna, trofimovi da piSCiki gadian). gaevi: Cemi daÁ kidev ar gadaCveula fulebis fantvas. (iaSas) mogvSordi, Tu dmerTi gwams, ra qaTamiviT dafratunob. iaSa: (RimiliT) ar gamocvlilxarT, leonid andreiC! gaevi: rao? (varos) ra sTqva? varo: (iaSas) soflidan dedaSeni Camovida, guSindels aqeTia, samzareuloSi zis, Seni naxva unda. iaSa: sworeT imis javri maqvs. varo: ra usvindiso xar! iaSa: Zalian saWiroa, gana xval ver mividoda. (gadis). varo: marTla isev is aris, deda, sruliad ar gamocvlila! rom SeeZlos, rac rom xelSi moxvdeba, sul aqeT-iqiT daarigebs. gaevi: diax... (pauza) rodesac romelisame senis mosarCenad avaTmyofs sxvadasxva wamlis miRebas urCeven, es imas niSnavs rom seni ukurnebelia. bevrsa vfiqrob, Tavs vitex, bevri RonisZieba maqvs, Zalian bevric, magram gamodis, rom arc erTic ara mqonia... kargi iqneba, rom visganme memkvidreoba damrCes. kargi iqneba, rom annam mdidari kaci SeirTos, kargi iqneba, rom iaroslavSi wavide da mamida grafinias gamovcinclo rame... mamida xom Zalian mdidaria. varo: (tiriliT) Tu RmerTi Segvewia. gaevi: nu stiri... mamida Cemi Zalian mdidaria, magram Cven imas arafrad mivaCnivarT. amis mizezi pirveli is aris, rom Cemma dam SeirTo veqili, romelic keTilSobilis Camomavlobisa ar iyo. (anna gamoCndeba karebSi) keTilSobili ar iyo. amas garda, kacma marTali unda Tqvas, lubas verc eWira Tavi kargaT. kargi ram aris, keTili, me Zalian miyvars 177 Cemi daÁ, magram, unda gamovtyde, rom, rac unda vecado, mainc saxels ver gavuwmend, is Semcodea. es erTi SexedviTve etyoba. varo: (CurCuliT) anna karebSi sdgas. gaevi: rao? (pauza) sakvirvelia, marjvena TvalSi raRac Camivarda... glaxad vxedav. oTxSabaTs samsaxurSi rom viyavi... (Semodis anna). varo: anna, ratom ar gZinavs? anna: bevrs vecade, magram ar dameZina. gaevi: Cemo patarav. (hkocnis annas xelsa da pirze) Cemo Svilo!.. (Tvalcremliani) Sen diswuli ki ara xar Cemi, angelozi xar. Sen CemTvis yvelaferi xar. amaze darwmunebuli iyav. anna: darwmunebuli var, Zia. Senc yvelas uyvarxar, yvela pativsa gcems. magram, Cemo sayvarelo Zia, rom gaCumebuli iyo xolme, is umjobesi iqneba. ras laparakobdi am wamSi dedaCemze, Sens daze? ra saWiro iyo imisi Tqma. gaevi: diax, diax... (annas xelebs saxeze miifarebs) marTla rom saSinelebaa! RmerTo Cemo, Sen damifare! dRes Skafsac ki qeba-dideba Sevasxi!... ra mivqare!... rodesac gavCumdi, maSin vigrZen, rom sisulele momivida! varo: marTla, Zia, unda Cumad iyo xolme, nuRaras ilaparakebT da is ukeTesi iqneba. anna: SenTvis kargia, — Tu Cumad iqnebi, ufro damSvidebiT icxovreb. gaevi: Cumad viqnebi. (annas da varos xelze hkocnis) Cumad viqnebi. mxolod saqmeze vilaparakeb. oTxaSabaTs sasamarTloSi viyavi. Semovidnen viRac-viRaceebi. Camovarda laparakio aqeTurze-iqiTurze da, mgonia, movaxerxeb veqsiliT fulis Sovnas, rom bankSi sargebeli Sevitano. varo: Tu RmerTma qna da moxerxda. 178 gaevi: samSabaTs waval da kidev movelaparakebi. (varos) Sen nu stiri (annas) dedaSeni lopaxins moelaparakeba, imedia, uars ar etyvis... Sen ki jer cota Seisvene da iaroslavSi wadi papida Sen grafiniasTan. ase, Cemo kargo, davtrialdeT samive da, imedia saqmes gavakeTebT, darwmunebuli var, sargebels Sevitan... (idebs pirSi Saqrisyinuls) geficebiT Cems patiosnebas, rom mamuli ar gagveyideba, (aRtacebiT) geficebiT Cems beds. ai Cemi xeli, Tu me iqamdis miviyvano saqme, rom sajaro vaWrobiT Cveni mamuli gaiyidos, maSin, rac gindaT, is damiZaxeT, wamxdari, gafuWebuli, usvindiso. anna: (damSviddeba da RimiliT) ra kargi ram xar, Ziav, ra Wkviani! (exveva) me exla damSvidebuli var, bednieri. (Semodis firsi). firsi: (sayveduriT) leonid andreiC! RmerTi ara gwamT, rodis-Ra unda gamoiZinT? gaevi: exlave, exlave, Sen wadi, firs. rac gaxdes, — gaxdes. me TiTon gavixdi. aba, Svilebo, nanai... danarCeni xval, axla ki daiZineT. (hkocnis annas da varos) me oTxmociani wlebis adamiani var... Tumca im drois xalxs mimarTulebas ar uqeben, magram, marTali unda vsTqva, bevri usiamovneba Semxvedria Cemi mimarTulebis wyalobiT. tyuilad ki ar vuyvarvar glexobas. glex kacs unda icnobde kargad, unda icnobde rogoris... anna: kidev daiwye, Ziav? varo: Cumad iyavi, Ziav! firsi: leonid andreiC! gaevi: mivdivar, mivdivar... daweqiT. Отъ двухъ бортовъ (gadis firsi ukan misdevs). anna: sruliad gul-damSvidebuli var. iaroslavSi wasvla axla arafrad miameba, swore giTxra, arc mamida grafinias naxva meWaSnikeba raTme, magram mainc 179 kmayofili var, damSvidebuli. ra madlobeli var biZaCemisa! (jdeba). varo: Zilis droa, axla ki waval. ra saZagloba iyo aqauroba uSenoT. Zvel darbazSi, xom ici, beberi mosamsaxureebi scxovroben: eqvTime, polia, estate da karpe. eseni ise gaTamamdnen, rom yvela mawanwalas saxlSi iwvevdnen. me gaCumebuli viyavi, aras vambobdi. erTic vnaxoT, xma gavarda, viTomc me mebrZanebinos, rom imaT caliera cercvis mets nuras aWmevTo. gesmis, viTom es siZunwiT momdiodes. Turme vin avrcelebs am xmebs, ici? beberi estate. maS kargi-meTqi, Tu agrea, damacadeT, ras gizamTmeTqi!... davibare estate... (amTqnarebs) mobrZanda... estate, vekiTxebi, rad giTqvams Sen esa da es, Se sulelo-meTqi. (Sexedavs annas) aneta!... (pauza) dauZinia!... (xelsa hkidebs) wamodi, loginSi daweqi, Cemo suliko. (mihyavs) Cemma mtredma daiZina... wamodi, genacvale (midian. Soridan moismis salamuris xma. trofimovi gamoivlis scenaze da, rom dainaxavs mimavals qalebs, SeCerdeba). varo: sssu... sZinavs... wamodi, Cemo kargo. anna: (buranSia, nela laparakobs) Zalian daviRale... yvela zarebi... sayvarelo... Zia... deda... Zia... varo: wamodi, Cemo daiko, wamodi... (gadian annas oTaxSi). trofimovi: (aRelvebuli) Cemo mzev! Cemo gazafxulo! farda. moqmedeba meore (scena warmoadgens mindors. Suaze moCans Zveli, gagverdelavebuli samlocvelo. mis gverdiT Wa. aqa-is daZvelebuli saflavebis qvebi hyria. samlocvelos ax180 los sdgas skami. moCans gaevis saxlisken mimavali gza. erT mxares maRali wiflis xeebia Camwkrivebuli. iqve iwyeba alublis baRi. sCans telegrafis boZebic. Sors bundaT moCans qalaqi, romelsac mxolod karg darSi gaarCevs kaci. mze Casasvlels aris. Sarlota, iaSa da duniaSa skamze sxedan. epixodovi maT axlos sdgas da gitaras ukravs. yvela dafiqrebulia. Sarlotas Zveli Sliapa xuravs, mxridan Tofi Camouxsnia da Tasmebs usworebs). Sarlota: (dafiqrebuli) rigiani baSforTi ara maqvs. ar vici, ramdeni wlisa var. Cemi Tavi Zalian ymawvili mgonia. rodesac patara viyavi, maxsovs, Cemi ded-mama bazrobaze dadiodnen da warmodgenebs marTavdnen, Zalian kargadac ardgendnen. mec davxtodi, gadavdiodi yiramala da aTasnair eSmakobas Cavdiodi. rodesac ded-mama damexoca, erTma nemecis qalma amiyvana da swavleba damiwyo. gamovizarde da ojaxebSi maswavlebloba daviwye. saidana var da vina var, araferi ara vici-ra... an Cemi ded-mama vin iyo, iqniba, jver dauwerlebic iyvnen, vin icis! (amoiRebs jibidan kitrs da sWams). (pauza) Zalian minda visme velaparako, magram rom aravin aris... aravin gamaCnia. epixodovi: (ukravs gitaras da mReris) `ra maqvs xalxTan saerTo, an rad minda megobari da mteri~... ra sasiamovnoa mandolinaze dakvra. duniaSa: eg mandolina ki ara, gitaraa. (iyureba sarkeSi da pudrs iyris). epixodovi: vinc siyvarulisaTvis giJideba, es imisTvis mandolinaa. (mReris) `sayvarlis TanagrZnobiT Tu guli maqvs gamTbari~ (iaSa bans aZlevs). Sarlota: ra saZaglad mRerian!... fui, namdvili turebis Wyavilia. 181 duniaSa: mainc didi bednierebaa sazRvar-gared mogzauroba. iaSa: oRondac, magaze ar SeiZleba ar dageTanxmo. (jer daamTqnarebs da mere sigaras dauwyebs wevas). epixodovi: ra Tqma unda, marTals ambobT. sazRvar gared, didi xania, cxovreba unaklulodaa mowyobili. iaSa: WeSmarits brZanebT. epixodovi: me goneba gaxsnili kaci var, sxvadasxva SesaniSnav wignebs vkiTxulob, magram jer ver gamigia, ra minda, ra mwadian! vicocxlo Tu Tavi movikla. magram revolveri ki mudam Tan damaqvs. ai, sada maqvs Senaxuli (aCvenebs revolvers). Sarlota: gavaTave. axla-ki waval. (Tofs gadikidebs) epixodovo, Sen Zalian Wkviani kaci xar da Zalian saSiSaric. qalebs gagiJebiT unda uyvarde... Srrr! (midis) Wkviani xalxi sul ase sulelebi arian. erTi adamiani ar aris, rom velaparako... sul marto var, marto, aravin ara myavs. da vina var, raTa var gaCenili... es swored ar vici. (nelanela gadis). epixodovi: swored rom vsTqva, sxva sagnebs aras Sevexo, mxolod Cems Tavze rom mogaxsenoT, sxvaTa Soris, vityvi, rom bedi me ise Seubraleblad meqceva, rogorv grigali patara gems. Tu rom, vsTqvaT, amaSi Semcdari var, maS is raRa iyo, rom diliT gaviRviZe da, vnaxoT, Cems gulze didi babaWua dacocavs; ...ai, amodena (aCvenebs orive xeliT) an kidev viReb WiqiT kvass, rom davlio, da, vnaxoT, Sig raRac, ukacrauli pasuxia, uwmindureba gdia, magaliTad, abanos didi Wia (pauza) bokli wagikiTxavT? (pauza) avdotia Teodorovna, TqvenTan oriode sityva maqvs saTqmeli. duniaSa: brZaneT. epixodovi: me msurs TqvenTan martod... (oxravs). 182 duniaSa: (darcxveniT) kargiT... mxolod jer Cemi wamosasxami momitaneT... Skapis gverdiT hkidia... axla cota sinotioa. epixodovi: kargi... mogitan... axla ki vici, risTvisac movixmaro Cemo revolveri... (aiRebs gitaras, Tan midis da Tan ukravs). iaSa: es ocdaori ubedureba, CvenSi ki darCes da... waisulelebs. duniaSa: RmerTma nu qnas, rom Tavi moiklas (pauza) metad mSiSara gavxdi, yvelaferi maSinebs. jer kidev patara viyavi, rom batonebTan wamomiyvanes. axla glexis cxovrebas sruliad gadaveCvie, xelebi ise gamiTeTrda, rogorc qalbatons. sxvanairid gavxdi: nazi, zrdilobiani, keTilSobiluri, yvelafrisa meSinian... SiSis zari mecema. da Tu, iaSa, Tqven momatyueT, ar vici, maSin Cems ZarRvebs ra daemarTebaT. iaSa: Cemo kitruna! rasakvirvelia, yvela qali Tavis Tavs unda ufrTxildebodes. me yvelaferze Zriel is mejavreba, Tu qali cud yofa-qcevisa aris. duniaSa: me gagiJebiT SemiyvardiT, iaSa, Tqven ganaTlebuli xarT. yvelaferze laparaki SegiZlianT... (pauza). iaSa: (amTqnarebs) diax... Cemis azriT, Tu qalma sxva Seiyvara, garyvnilia. (pauza) sasiamovnoa wminda haerze sigaris weva (yurs ugdebs) batonebi... modian... (duniaSa uceb moexveva iaSas) wadiT saxlSi, uTxariT sabanaod viyaviTqo. iqiTa gziT wadiT, Torem SegxvdebaT vinme da Cemze ifiqreben, viTom dabarebuli myavdiT. es me saSinlad mejavreba. duniaSa: sigaram Tavi amatkia. (gadis. iaSa zis Semodian luba and. da lopaxini). lopaxini: unda rame gadaswyvitoT, dagvianeba ar SeiZleba... sul ubralo saqmea, Tanaxma xarT agarake- 183 bad dahyoT Tqveni mamuli Tu ara? mxolod erTi sityva unda sTqvaT. luba and.: neta vicode, am saZagel sigaras vina swevs? (jdeba). gaevi: gaiyvanes rkinis gza da yvelaferi gadaadvilda, wavediT qalaqSi da visauzmeT... Желтаго въ середину! modi jer saxlSi Seval da erT pirs viTamaSeb. luba and.: kedev moaswreb, nu geSinian. lopaxini: mxolod erTis sityviT (xvewniT) mipasuxeT. gaevi: (amTqnarebs) rao? luba and.: (Sinjavs fulis qisas) guSin imdeni fuli mqonda da dRes ki sul cota-Ra damrCa. sacodavi Cemi varo, ise ufrTxildeba yvelafers, rom kerZoobas marto calieri rZis fafiTa hkvebavs. bebrebs xom cercvis SeWamadis mets aras aZlevs da me-ki ra sulelurad vflangav fulebs! (gaagdebs xelidan qisas da fuli daepneva) oh, daipna! iaSa: moiTmineT, axlave avkrebavT (hkrebs fulebs). luba and.: geTayva, iaSa, ahkribe... ra saWiro iyo, sastumroSi rom visauzmeT... saZaglobaa aqauri sastumroebi, musikiT. sufrebs xom sul sapnis suni udiodaT... ra aris, leonid, Sengan imodena sma da Wama? an imdens raT laparakob? dRes sastumroSi sul Sen laparakobdi, amasTan ra usagnoT mohyevi: mesamoce wlebio, dekadentobao. mere raT? visTvis? ra saWiro iyo sastumros biWebTan dekadentobaze laparaki? lopaxini: diax! gaevi: (xelebs Zirs daiqnevs) eh, cxadia, exla Cemi gamocvla yovlad SeuZlebelia (iaSas, gulmosuli) ra aris, rom mudam Tvalwin gverCxirebi? iaSa: Tqveni xma rom mesmis sicils Zlivs vikaveb. gaevi: (das) an me unda viyo am saxlSi, an es! luba and.: iaSa, wadiT, wadiT exlave. 184 iaSa: (aZlevs luba and. fulis qisas) exlave waval. (sicils Zlivs ikavebs) mivdivar... (gadis). lopatini: mdidari vaWari deriganovi apirobs Tqveni mamulis yidvas, sajaro vaWrobis dros Turme TiTon apirobs Camosvlas. luba and.: eg Tqven visgan gaigeT? lopaxini: qalaqSi laparakobdnen. gaevi: mamida gvpirdeba, iaroslavidan gamogigzavniTo, magram ar viciT, ramdens an da rodisTvis gamogvigzavnis. lopaxini: ramdens gamogigzavniT? asi aTass? oras aTass? luba and.: imisic didi madlobeli viqnebiT, Tu TxuTmet aTass gamogvivzavnis. lopaxini: ukacravad ki var, batonebo, da iseTs moufiqrebels, iseTs saqmis ucodinars da ucnaurs xalxs, rogorc Tqvena xarT, jer ar Sevxvedrivar! geubnebian — mamuli geyidebaTo, da Tqven ki, TiTqo ar gesmodeT, yurs ar ugdebT! luba and.: ra vqnaT, rogor moviqceT, gvaswavleT. lopaxini: barem yovel dRe gaswavliT, yovel dRe erTsa da imaves gelaparakebiT, alublis baRi da miwebi dahyaviT, ijariT gaeciT, rom zed saagarako saxlebi gakeTdes-meTqi. gaeciT exlave, saCqarod, radgan Tqvenis mamulis sajaro vaWroba moaxlovebulia, gesmiT, moaxlovebulia. Tu gadaswyvetT rasme da male gamoacxadebT, rom Tqvens mamuls dahyofT da saagarakoebaT gascemT, maSinve, ramdensac gindaT, fuls iSoviT da mamuls SeinarCunebT. luba and.: agarakebi da moagarakeni!... ukacravad da es metis-meti ugvanobaa... gaevi: mec mag azrisa var. 185 lopaxini: RmerTmani an tirils daviwyeb, an yvirils da an guli Semiwuxdeba! amaze meti aRar SemiZlian, sworeT jvars macviT!... (gaevs) qalaCunav! gaevi: rao? lopaxini: qalaCunav! (wasvlas apirobs). luba and.: (SeSinebuli) ara! ara. nu waxvalT. geTayva, moicadeT. iqneba, rame movifiqroT. lopaxini: raRaa aq mosafiqrebeli? luba and.: gTxovT, nu waxvalT. Tqven rom aqa xarT ufro mxiarulobaa... (pauza) TiTqo raRasac veli, TiTqo saxli Tavze unda dameqceso. gaevi: (Rrmad Cafiqrebuli) Дуплетъ въ уголъ, круазе въ середину. luba and.: Zalian bevris Semcode varT. lopaxini: Tqven ra Secodeba geqnebaT... gaevi: (idebs pirSi Saqris yinuls) amboben, viTomc mTeli Cemi sacxovrebeli tkbileulobaSi gameflangos! (icinis). luba and.: ox, Cemni Secodebani... mTels Cems sicocxleSi fulebs giJsaviT vflangavdi. gavyevi colad iseTs kacs, romelsac valebis meti ara Semohqonda-ra saxlSi da romelsac Sampaniurma mouRo bolo. saSinlad, loTobda sacodavi. Cemda saubedurod, Semdeg sxva kaci Semiyvarda. daviwye masTan cxovreba. swored am dros momevlina saSineli sasjeli, pirveli mexi, romelic zed Tavze dameca. ai, aq, am wyalSi... daixrCo Cemi biWiko, Cemi Svili. am ambis Semdeg maSinve wavedi sazRvar-gared, samuSaod, rom aRar davrbrunebuliyav aq, aRar damenaxa es wyali... Tval-daxuSuli mivdiodi, me TiTon ar vicodi — sad! isic ukan damedevna... Seubraleblad, mxecurad!... viyide saagarako saxli bentonTan axlos... is Zalian avad gaxda. sami weliwadi dRe da Rame dausvenebels tanjvaSi gavatare. avadmyofma jvars macva, guli gamiSro. SarSan, ro186 desac saxli valSi gamiyides da parizSi wavedi — iq iman gamqurda, mompara yvelaferi da sxva qalTan daiwyo cxovreba. me mindoda Tavi momewamla... ra sisulelea!... uceb gulma aqed gamoiwia, Cems samSobloSi, Cems qalTan... (cremlebs iwmends) RmerTo macxovaro, Semibrale, mapatie Cemi Secodebani! metad nuRar damsji! (amoiRebs jibidan depeSas) dRes miviRe parizidan... mTxovs, mevedreba, vapatio da isev masTan davbrunde. (xevs depeSas) TiTqo musikis xma ismis. (yurs ugdebs). gaevi: es Cveni memusike uriebis gundia. gaxsovs — skripka, fleita da kontrabasi. luba and.: gana isev aq arian? erTxel, rogorme saRamo gavmarToT da moviwvioT. lopaxini: (yurs ugdebs) aRar ismis... (RiRinebs) fuli Tu gaqvs, nemecebi uceb gagafrancuzeben! (icinis) ranair piesas ardgendnen wuxelis TeatrSi? Zalian bevri vicineT. luba and.: darwmunebuli var, araferi sasacilo ara iqneboda-ra. Tqven Teatrebs ki nu adevnebT Tvalyurs, TiTons Tqven cxovrebas daugdeT yuri. ra uferuli cxovreba gaqvT, ramdens tyuil-ubralod laparakobT!... lopaxini: sruliad WeSmarits brZanebT. unda swored sTqvas kacma, rom Cveni cxovreba metad sulelurai. (pauza) mamaCemi erTi ubralo glexi iyo, briyvi, araferi ar esmoda. me swavlaSi arsad mimca da Sin cema-tyepiT mzrdida, metadre maSin, roca Tvreboda... mec iseTive xepre da briyvi var, veraferi Seviswavle. weriTac ki saZaglada vwer, ise saZaglada vwer, ise, ise saZaglad, glexurad, rom xalxisa mrcxvenian. luba and.: Cemo megobaro, Tqven ueWvelad coli unda SeirToT. lopaxini diaR... namdvilsa brZanebT. 187 luba and.: ai, vTqvaT, Cveni varo... Zalian kargi qalia. lopaxini: diaR... luba and.:L Zalian yoCaRi da ubralod gazrdili qalia, mTels dRes muSaobs, magram Tavi da Tavi is aris, rom Tqven uyvarxarT. Tqvenc-ki, mgonia, kai xania, mogwonT... lopaxini: ratom, ratom... me winaaRmdegi ara var... Zalian kargi qalia. gaevi: (das) bankSi adgils mpirdebian. weliwadSi eqvsas Tumans daginiSnavTo... gaige? luba and.: ra Seni saqmea... ijeqi SenTvis saxlSi. (Semodis firsi, xelSi palto uWiravs). firsi: (gaevs) inebeT palto, batono, CaicviT Torem Zalian notioa. gaevi: (paltos icvams) Tavi momabezre, Cemo Zmao. firsi: bevrs nu laparakobT... dilasac ise gamoxvediT, ara SematyobineT-ra. (aTvalierebs gaevs). luba and.: Zalian daberebulxar, firs. firsi: oh, didi xnisa var. me rom colis SerTvas mipirobdnen — mamaTqveni maSin dabadebuli ar iyo... (icinis) baton-ymoba rom gadavada, maSin mamemrdinerad viyavi, arsad wavedi, batonTan davrCi. Tavisufleba yvelas uxaroda da rad uxarodaT — ar icodnen. lopaxini: maSindeli dro kargi iyo, gamaTraxeba mainc icodnen. firsi: (ver gaigonebs) oRondac. glexebi batonTan iyvnen, batonebi — glexebTan... axla-ki vyela TavisTvis aris, kaci verafers gaigebs. gaevi: kargi, gaCumdi, firso. xval qalaqSi unda wavide. dampirdnen, erT generals gagacnobT, romnlsac SeuZlian fuli gasesxoso. lopaxino: magitac ara gamova-ra. sargebelsac ver SeitanT. 188 luba and.: eg ise, laparakobs raRa. generali ki ara da! (Semodian trofimovi, anna da varo). gaevi: ai, Cvenebic modian. anna: deda, aqa xar? luba and.: (alersiT) modi, modi... Cemo yvelav... (exveva annas da varos) rom icodeT, orive ra Zlier miyvarxarT. dasxediT CemTan, ai, agre (yvelani sxdebian). lopaxini: Cveno saukuno studento, sul qalebTan daseirnob? trofimovi: eg Tqveni saqme ar aris. lopaxini: ager ormocdaaTis wlisa Sesruldeba da isev studentad aris. trofimovi: sulelur xumrobas Tavi daanebeT. lopaxini: Se kai kaco, ras brazob? trofimovi: nu ici Cacieba. lopaxini: ar SeiZleba mibrZanoT, Tqven Cemze ra azrisa xarT? trofimovi: me Tqvenze, ermil aleqseiC, ai, ra azrisa var: Tqven mdidari kaci xarT, male milionis patroni SeiqnebiT. rogorc cxovrebis CarxisaTvis saWiroa is mxeci, romelsac, win rac SeefeTeba, yvelafersa sWams, ise Tqvena xarT saWiro (yvelani icinian). varo: petre, umjobesia Tqven rame gviamboT varskvlavebze. luba and.: ara, modi wuxandel ambavs davubrundeT. trofimovi: ra ambavs? gaevi: ai, kacis siamayeze rom laparakobdi. trofimovi: Cven wuxelis didxans vilaparakeT, magram verafer daskvna-ki ver davadeqiT. amayi kaci, Tqvenis azriT, raRac saidumloebas warmoadgens. SeiZleba arc scdebodeT. magram Tu ar gamoviZiebT da ubralod gansjiT, ra siamaye, ris siamaye? Tuki kaci agebulobiT uxeirod aris mowyobili, 189 xeprea, uWkuo, maSin ubeduria. kacma Tavis-Tavis mowonebas Tavi unda daanebos da mxolod imuSaos. gaevi: sul erTia mainc mokvdeba. trofimovi: eg vin icis? an ras niSnavs — mokvdeba? iqneba kacs asi grZnoba aqvs da, rodesac aRsasrulis dRe mouva, masTan mokvdes mxolod misi xuTi grZnoba da danarCeni oTxmocdaTxuTmeti ki isev cocxali darCes. luba and.: ra Wkviani rama xar, petre! lopaxini: (ironiulad) metis-meti!... trofimovi: kacobrioba win midis, Tan-da-Tan Zalas ikrebs. rac exla misTvis gaugebaria, odesme anbanur WeSmaritebad gadaiqceva, mxolod muSaoba da Sromaa saWiro. daxmareba unda maT, vinc kvleva-ZiebT, sibrZnes iZens. CvenSi jer Zalian cotaa muSa. umetesi nawili im inteligenciisa, romelsac me vicnob, arafer akeTebs, arafers ikvlevs, erTis sityviT, muSaobis unari ara aqvs. Tavis-Tavs inteligentebs eZaxian da mosamsaxureebs-ki `SenobiT~ elaparakebian. glexkacobas ise eqcevian, rogoraTac pirutyvebs. glaxad swavloben, samecniero wignebs ara kiTxuloben, sruliad aras akeTeben. mecnierebaze mxolod laparakoben, xelovnebisa ki ara gaegebaT-ra; yvela dafiqrebulia, yvelas sastiki Sexeduloba aqvs, yvela `did saqmeze~ laparakobs, filosofosobs da amave dros umetesoba, asSi oTxmocda-cxrameti scxovrobs, rogorc nadiri xalxi. Tu rame awyenine, maSinve muStebs momarTavs da lanZRva-ginebas daiwyebs. Wama-sma sazizRari aqvT, sZinavT WuWyian loginSi, SexuTul haerSi; yvelgan usufTaobaa: baRlinjoebi, notiobaa, zneobiTi sibinZure... cxadia yvela ptyelptyel sityvebs imitom visvriT, rom Cvenc Tvalebi avixvioT da sxvaTac. maCveneT erTi, sad aris is bavSvTa TavSesafari, romelzedac ise xSirad vla190 parakobT xolme? sad aris samkiTxveloebi? yvela amaebze mxolod sweren, saqmiT-ki ara sCans-ra, sCans mxolod sibinZure, garyvniloba, veluroba. me Zalian meSinian da kidec mejavreba warb-Sekruli saxeebi, Wkvianuri laparaki. umjobesia, sul CumaT viyoT. lopaxini: iciT batonebo, me yovelTvis dilis xuT saaTze vdgebi, vmuSaob dilidan saRamomdis, Cems xelSi mudam trialebs Cemi da sxvisi fuli da amitom kargad vicnob Cvens xalxs. sakmarisia rame saqme daiwyoT, maSinve gaigebT, ra cotaa xeiriani, patiosani xalxi. xandaxan, rodesac Zili gamitydeba xolme, vfiqrob: RmerTo, Sen xom mogveci kacobriobis uzarmazari tyeebi, Tvaluwvdeneli mindvrebi, uZiro cis ce da gana aq mcxovrebni Zlieri gmirebisivr ar unda viyvneT? luba and.: Tqven Zlier gmirebs axsenebT. isini mxolod zRaprebSi arian kargebi. namdvilaT ki saSiSrebi arian. (scenis siRrmeSi gaivlis epixodovi. gitaras ukravs). epixodovi modis! anna: (dafiqrebuli) epixodovi modis. trofimovi: diaR. gaevi: (xmadabla, viTom mWevrmetyveluraT) ox, mSveniero bunebav, Sen anaTeb ukvdavis brwyinvalebiT, Sena xar turfa, Tan gulgrili! Sen, romelsac dedaT gsaxavT, aerTeb sikvdil-sicocxles, Sen acocxleb da arRvev yvelafers... varo: (mudariT) Zia! anna: Zia, kidev daiwye!... trofimovi: Tqven umjobesia — желтаго въ середину дуплетомъ. gaevi: gavCumdebi, gavCumdebi. (yvela dafiqrebulia. siCumea. mxolod firsis butbutis xma ismis. Soridan gaismis raRac ucnauri xma, yru, mwuxare, TiTqo simi gawydao). 191 luba and.: es ra xma iyo? lopaxini: ar vici. albaT Sors, sadme maRaroSi, rame gatyda, an CamouvardaT. Soridan ki moisma da! gaevi: an iqneba rame frinveli... ai, vsTqvaT, wero... trofimovi: an, iqneba, Woti!... luba and.: (gaaZoZginebs) raRac nairad mejavra (pauza). firsi: im ubedurebis winad ase iyo xolme, xan bu bRuoda, xan samovari daiwyebda SeuCerebels yuyuns... gaevi: romel ubedurebis winad? firsi: ai, batonymobis gadavardnis winad. luba and.: wavideT, batonebo, ukve Ramdeba. (annas) Tvalebi cremliani gaqvs... ra ambavia, Cemo gogona? (exveva). anna: ise, dedilo, araferi. trofimovi: viRac modis. (gamoCndeba viRac kaci, TeTri Zveli qudiTa da paltoTi, cotad gadakrulia). ucxo kaci: Tu SeiZleba, mibrZaneT, aqedan pirdapir sadgurze wasvla SeiZleba? gaevi: SegiZlian, ai, iqiT, pirdapir gzaze wadi. ucxo kaci: didaT gmadlobT. (axvelebs) mSvenieri daria... (dramatiulaT) Cemo Zmao, tanjulo Zmao... gadi volgaze, visi kvnesa ismis... (varos) qal-batono, uwyalobeT mSiers moqalaqes erTi eqvsiode Sauri. (varo SeSinebuli Sehkivlebs). lopaxini: (gajavrebuli) yovels sisaZagles Tavisi dros aqvs! luba and.: ai, waiReT... aha... (eZebs qisas) vercxlis fuli ara mqonia. sul erTia, aha oqro. ucxo kaci: umorCilesad gmadlobT. (gadis. yvelani icinian). varo: (SiSiT) me waval... waval... deda, saxlSi xalxisaTvis saWmeli ara gvaqvs-ra da Tqven ki mag kacs oqro aCuqeT! 192 luba and.: ras izamT, suleli var, suleli! yvelafers Sen gadmogcem, rac ki rama maqvs. ermile aleqseiC, masesxeT kidev fuli! lopaxini: batoni brZandebiT. luba and.: wamobrZandiT, batonebo, droa. varo, Cven Sen dagniSneT kideca, momilocavs. varo: (Tval-cremliani) deda, eg ra saxumaroa! lopaxini: oxfelia, wadi monasterSi. gaevi: xelebi mikankalebs. ramdeni xania biliardze ar miTamaSnia. lopaxini: oxfeliav! oxfeliav! mec momixsene locvasa Sensa! luba and.: wamobrZandiT, batonebo, vaxSmis droa. varo: ranairad SemeSinda! guli isev mikankalebs. lopaxini: kidev gagaxsenebT, batonebo, rom ocdaors mariamobisTves alublis baRi gaiyideba. amaze kargaT moifiqreT. (yvelani gadian trofimovsa da annas garda). anna: (siciliT) ra kargi saqme qna im kacma, rom varo SeaSina, Torem Cven xom marto ar dagvtovebda. trofimovi: varos eSinian, rom Cven erTmaneTi ar SeviyvaroT, da amitom mTels dRes Tvals ar gvaSorebs. imas Tavisi moklis WkuiT is ver warmoudgenia, Cven siyvarulze ufro wminda varT. moviSoreT Tavidan is wvrilmanoba da cru-morwmuneoba, romelic xels uSlis Tavisuflebas, bednierebas. ai, es aris mizani Cvenis cxovrebisa. gavswioT win, brwyinvale varskvlavisaken, romelic Soridan gzas gvinaTebs. gavswioT, ukan ar CamovrCeT, megobrebo! anna: (xeli-xels Semohkravs) ra kargaT laparakobT! (pauza) ra mSvenierebaa dRes aqauroba! trofimovi: diaR, saucxovo droa. anna: ranairad SemicvaleT guli, petre! ratom Cveni alublis baRi ise aRar miyvars, rogorc winad? ox, 193 ra nairaT miyvarda. ase megona, Cven alublis baRze lamazi adgili mTels qveynierobaze arsad iyo. trofimovi: mTeli ruseTi Cveni baRia. qveyana Tvaluwvdeneli da mSvenieria, bevri lamazi adgili moipoveba. (pauza) dafiqrdiT anna: Tqveni mama-papa day vela winaparni iyvnen mebatoneni, mflobelni mravalis ymebisa, cocxal adamianebisa, da gana yvela alublis toti, yoveli foToli ar gagonebT im mona adamianebs? ar gesmiT maTi xma? oh, Tqveni alublis baRi sazarelia da, rodesac saRamos, an Rame gaivli alublis xeebTan, maTi Zveli qerqidan bundi sinaTle gamokrTis, TiTqo xeebi sTvlemen da sizmraT xedaven imas, rac asi-orasi wlis winad xdeboda, da es saSineli zmaneba suls uxuTavs maT. ra Tqma unda, Cven metis-meRad ukan CamoTvrCiT, jer araferi ara gagvikeTebia-ra. ara gvaqvs gamorkveuli Tu ra damokidebuleba unda gvqondes warsulTan, mxolod vfilosofosobT, an vwuwunobT, an-da vsvamT arrays. es cxadia, rom, Tu ginda axali cxovreba daiwyo, jer unda gamoisyido Zveli Secodebani, mospo yovelive kavSiri masTan. warsulis codvis monanieba ki SeiZleba mxolod dauRalavis, Seuwyvetelis SromiT, tanjviT, gaigeT es, anna! anna: es saxli, sadac axla Cven vcxovrobT, didi xania, Cveni aRar aris. mec waval aqedan, gaZlev patiosan sityvas. trofimovi: Tu Tqven xelT aris risame gasaRebi gadisroleT wyalSi da wadiT, anna! gainTavisufleT Tavi ise, rogoradac qaria Tavisufali. anna: (aRtacebiT) ox! ra kargaTa sTqviT! trofimovi: merwmuneT amaze, anna, merwmuneT! jer ocda-aTi wlisa ara var, isev ymawvili var, studenti, magram ramdeni ram gamovcade! rogorc ki zamTari dadgeba, glaxasaviT davdivar, mSieri, Raribi, 194 avadmyofi, Sewuxebuli. sad ar mimagdo bedma, sad ar viyavi, magram yovelTvis, yovels wams, dRe da Ram Cemi suli raRac gamourkvevelis winad-grZnobiT iyo savse. me bedniers momavals vgrZnob, anna, TiTqo vxedav kidec. anna: (dafiqrebuli) mTvare amodis. (ismis epixodovis gitaris mwuxare xma, mTvare amodis). varo: (daeZebs annas da iZaxis) anna, sada xar? trofimovi: diaR, mTvare amodis. (pauza) ai, bedniereba, ager modis. axlovdeba TandaTan axloa, fexis xma mesmis da, Tu ver vxedavT ver vamCnevT, ara uSavs-ra, sxvebi dainaxaven. varos xma: anna, sada xar? trofimovi: isev es varo! (gabrazebiT) ilaji waiRo. anna: wavideT wylis pirisken. iqa sjobs. trofimovi: wavideT, wavideT. (midian). varos xma: anna! anna! farda. moqmedeba mesame sastumro didi oTaxi, romelic darbazisagan TaRiT aris gayofili, xomli anTia. ukravs im memusikeTa gundi, romelzedac meore moqmedebaSi laparakobdnen. saRamoa, darbazSi cekvamen. simonov-piSCikis xma ismis, meTaurobs. sastumroSi gamodian pirvel wyvilaT piSCiki da Sarlota, meored trofimovi da luba andreevna, mesamed anna da fostis moxele, meoTxed varo da sadguris ufrosi da sxva. varo Cumad stiris da cekvis dros Tvalebs iwmends. ukanasknelaT Semodis duniaSa. gaivlian scenaze. piSCiki yviris frangulad. firss fodnosiT zelteris sasmeli daaqvs, Semodian trofimovi da piSCiki. 195 piSCiki: metad sisx-Warbi var. orjel damblac momivida. cekva miZneldeba, magram, rom ityvian: `sadac mixvide, iqauri qudi daixureo~, Cemi saqmec asea. saRi ki var cxensaeb. gansvenebuli mamaCemi ityoda xolme, metad xumara iyo cxonebuli, rom simonovpiSCikebi im cxenis Camomavalni irian, romelic kaligulam senatSi dasvao. (jdeba) magram ubedureba es aris, fuli ara maqvs, mSier ZaRls mxolod umi xorci gamoafxizlebso... (xvrinavs, isev Cqara fxizldeba) mec ise var, mxolod fuli magondeba... trofimovi: marTla, Sexeduloba ki TiTqo cxenisa gaqvT! piSCiki: ra aris mere?... cxeni Zalian kargi cxovelia... cxenis gayidva SeiZleba. (darbazidan biliardis moTamaSeTa xma ismis. arkaSi gamoCndeba varo). trofimovi: (agulisebs) madam lopaxinisav! madam lopaxinisav? varo: (gabrazebuli) gaquculo vaJbatono. trofimovi: diax, me gaquculi var da amiTi Tavic momwons. varo: (dafiqrebuli) memusikeebi daiWires da imas-ki aRar fiqroben, saidan ar mivceT! (gava). trofimovi: (piSCiks) is energia, rac Tqven valis sargebelSi misacem fulis Sovnaze dagixarjavT Tqvens sicocxleSi, sxva rameze rom mogexmarebinaT, aqamdis mTel qveyanas gadaabrunebdiT. piSCiki: nicSe filosofosi... udidesi da warCinebuli kaci, ubrZenesi da umaRlesi Wkuis patroni... swers Tavis TxzulebaSi, rom viTom yalbi qaRaldis fulis gakeTeba SeiZlebao! trofimovi: gana Tqven nicSesi rame wagikiTxavT? piSCiki: me ki ara, Cemma daSam miambo. da me amJamad iseTs mdgomareobaSi var, Tunda yalb fulsac-ki gavakeTeb. zeg 310 manaTi unda Sevitano... as-ocda196 aTi ki viSove... (eZebs jibeSi, SeSinebuli) fulebi damkargvia! sadRac gamqrala! (Tval-cremliani) ra meqna fuli?! (sixaruliT) ai, sad Cavardnila! sarCulsa da sapires Sua... uh! ofli damasxa... (Semodian luba andreevna da Sarlota). luba and.: (lekuris xmaze RiRinebs) ratom aqamdis leonidi arsad sCans? ras akeTebs qalaqSi? (duniaSas) duniaSa, memusikeebs Cai miarTvi. trofimovi: uTuod vaWroba ar moxda. luba and.: memusikeebic udrovo dros movidnen. es saRamoc udrovo dros gavmarTeT... magram araferia... (jdeba da RiRinebs). Sarlota: (aZlevs piSCiks saTamaSo qaRalds) ager es saTamaSo qaRaldi, aba romelime CaniSneT. piSCiki: CavnSne. Sarlota: axla aurieT, kargad. axla momeciT, eh, Cemo batono, piSCiko! ain, cvain, train! aba Tqveni CaniSnuli qaRaldi jibeSi inaxeT. piSCiki: (jibidan iRebs qaRalds da trofimovs) yvavis rviani! namdvilia! (gaocebuli) warmoidgineT! Sarlota: (qaRalds xelis gulze daidebs da trofimovs) sTqviT Cqara, zemodan romeli qaRaldia? trofimovi: yvavis qalia. Sarlota: agrea (piSCiks) axla Tqvena sTqviT: zemodan romeli qaRaldia? piSCiki: aguris kikoa. Sarlota: agrea. (Semohkravs xels xelzed. qaRaldi sadRac gadavardeba) dRes ra mSvenieri daria! (gaismis saidumlo xma, TiTqo iatak qvemodan iZaxiso: — `diaR, qalbatono, mSvenieri daria!~) Tqven metad kargi rama xarT, swored Cemi ideali! (xma: — qalbatono. me Tqven Zalian momwonxarT!~). sadguris ufrosi: vaSa, vaSa! qalbatono, mucliT molaparakev! 197 piSCiki: (gakvirvebuli) warmoidgineT!... gulis warmtaco Sarlota ivanovna... me Tqven miyvarxarT... Sarlota: (mxrebs iwevs) giyvarvarT? gana Tqven siyvaruli SegiZlianT? trofimovi: (piSCiks mxarze xelsa scems) ahai, Tqve cxeno!... Sarlota: smena iyos da gagoneba. ai kidev erTi fokusi: (aiRebs kamodidan Sals) ai es mSvenieri Sali minda gavyido... (bertyavs) xom ar gindan iyidoT? piSCiki: (gaocebuli) Tqven warmoidgineT!... Sarlota: ain, cvain, train... (uceb aswevs Camofarebuls Sals, ukan mifarebuli sdgas anna, romelic xalxs Tavs ukravs, mere moexveva dedas, akocebs da isev imaleba. yvela aRtacebulia). luba and.: vaSa! vaSa! (taSs ukravs).… Sarlota: erTic kidev. ain, cvain, train (aswevs isev Camofarebuls Sals da axla varo gamoCndeba da yvelas Tavs ukravs). piSCiki: (gaocebuli) Tqven warmoidgineT! Sarlota: axla-ki gaTavda. (gadaafarebs piSCiks Sals, yvelas Tavs ukravs da garbis). piSCiki: (sirbiliT ukan misdevs) ai, ai, Se kudiano!.. ra nairia!... luba and.: leonidi kidev ara sCans. amdens xans ras akeTebs qalaqSi, ar mesmis! aqamdis ueWvelia yvelaferi gaTavdeboda; an vaWrobas gadasdebdnen, an mamuli gaiyideboda. neta ras gvawvaleben, rom aqamdis aras gvatyobineben! varo: (cdilobs nugeSi sces) darwmunebuli var mamuls uTuod Zia iyidda. trofimovi: (dacinviT) namdvilaT. varo: bebiam Zias veqiloba gamougzavna, mamuli Cems saxelze iyideo. es mamuli rom imas annasTvis unda, amaSi me eWvi ara maqvs. RmerTi moumarTavs xels Zias da mamuls uTuod iyidis. 198 luba and.: mamidas TxuTmeti aTasi maneTi gamougzavnia, rom mamuli mis saxelze gadavitanoT! Cven aRar gvendoba! magram es TxuTmeti aTasi rom sargebelsac ar eyofa. (pirze xelebs ifarebs) dRes gadaswydeba Cemi bedi. trofimovi: (varos abrazebs) madam lopaxinisav! varo: (javrobs) saukuno studento! orjel ukve gamogagdes universitetidan. luba and.: raTa javrob, varo? lopaxinze gexumrebian? ra vuyoT. Tu ginda, misTxovdi lopaxins, kargi kacia. da Tu ar ginda, nu, misTxovdebi, Svilo, Zalas aravin dagatans. varo: me mag saqmes, deda, ufro sxva TvaliT vuyureb. eg saxumaro ar aris. marTali unda giTxraT, Zalian kargi kacia, momwons kidec. luba and.: maS SeirTe! ar mesmis, raRas ucdiT! varo: deda, me xo mar davuwyeb xvewnas, Seni Wirime, SemirTe-meTqi. es ori weliwadia, yvela lopaxinze melaparakeba da TiTon lopaxini ki an Cumad aris an masxaraobs. me vxedav, rom is Tan-da-Tan mdidrdeba, saqmeebSia garTuli da CemTvis ara scalian. me rom cotaodeni fuli mqonoda, Tunda, Tund asi maneTi, davanebebdi yvelafers Tavs da gadvikargebodi sadme, monasterSi wavidodi. trofimovi: ra sulis netarebaa! varo: studenti Wkviani unda iyos. (guli uduRs, TiTqos stiris) ranairad gamoicvaleT, petre! gafuWdiT, daberdiT. (luba and. Tamamad) mxolod dedajan, usaqmod yofna ar SemiZlian, mudam, uTuod rasme unda vakeTebde! (Semodis iaSa). iaSa: (sicils Zlivs ikavebs) epixodovma biliardis joxi gatexa... (dadis). varo: ra undoda epixodovs iq! biliardze TamaSobis neba vin misca!... swored vera gamigia-ra am xalxisa?... (gadis). 199 trofimovi: (gabrazebiT) hm!... luba and.: nu brazobT petre. varo xom xedavT, uimisodac javrianad aris. trofimovi: metis-metia. yovelTvis iq eCreba, sadac magis saqme ar aris. mTels zafxuls mosvenebas ar gvaZlevda, arc me da arc annas, eSinoda, vai Tu erTmaneTi Segveyvarebina. es ra magisi saqmea? an da me xom sabuTi ara mimicia-ra? fiqradac ar momima eg garyvnili azri. Cveni grZnoba amnairs siyvarulze bevrad wminda grZnobaa. luba and.: me-ki agre wminda ara var. (SeSfoTdeba) ratom aqamdis leonidi ar modis! neta erTi Sevityo, gaiyida mamuli Tu ara. es ubedureba iseTi moulodneli iqneba CemTvis, rom verc-ki warmomidgenia. dafantuli var... SeiZleba Rrialic daviwyo, an rame sisulele Cavidino... gamomarkvie am mdgomareobidan, petre, sTqviT rame! trofimovi: dRes gaiyideba Tqveni mamuli Tu xval, sul erTi ar aris? es saqme, didi xania, gadawyvetilia, gamobruneba aRar SeiZleba, gza Sekrulia. damSviddiT Cemo Zvirfaso, Tavs nu atyuebT. erTxel mainc swored SexedeT saqme,s simarTles Tvali gausworeT. luba and.: romel simarTles? Tqven SeiZleba arCevdeT simarTlesa da sicrues. me-ki ise davkarge mxedveloba, rom verafers vxedav. Tqven yvela Znel saqmeze advilad sjiT. geTayva, namdvili miTxariT, eg imitom xo mar mogdiT, rom jer ymawvili xarT da arc erT saganse ar gifiqriaT, Tqven Tavze ara gamogicdiaT-ra, ar tanjulxarT? Tqven Tamamad gaiyurebiT win, imitom ki ara, rom versa xedavdeT, an saSiSars aras moelodeT, aramed imitom, rom cxovreba jer ucxoa, ucnobia Tqvenis norCis TvalisTvis! Tqven Cvenze ufro patiosani xarT, ufro Wkviani, guladi, magram dafiqrdiT, gamoiCineT 200 imdeni gulkeTiloba, rom cotaTi mainc SemibraloT me xom aqa var dabadebuli, aq cxovrobdnen Cemi deda, mama, papa. me miyvars es saxli. verc ki warmomidgenia sicocxle ualoblis baRod! da Tu mainc-da-mainc saWiroa misi gayidva, maSin baRTan erTad mec gamyideT... (moexveva trofimovs da Sublzed hkocnis) Cemi Svili xom aq dairCo... (stiris) Semibrale, kargo, keTilo adamiano! trofimovi: Tqven kargad iciT, rom suliT da guliT TanagigrZnobT. luba and.: Lmagram sxvanairad, sxvanairad miTxariT. (jibidan cxvirsaxocs amoiRebs da jibidan telegrama davardeba). Tqven ver warmoidgenT, dRes guli ra mZimeTa maqvs. aqauri xmauroba metad mawuxebs, yovel fexis xmaze guli mikankalebs. mTlad vTrTi. Cems oTaxSi Sesvlac ki ar SemiZlian, marto darCena, SiSis zarsa mcems. nu gamkicxavT, petre... me Tqven ise miyvarxarT, rogorc Cemi sakuTari naTesavi. geficebiT, rom didis siamovnebiT mogaTxovebdiT annas, mxolod, Cemo kargo, jer unda swavla daasrulo, kursi gaaTavo. Tqven exla arafers akeTebT. usaqmod aqeT-iqiT ecemiT. xom marTals vambob?... ara? am Tqven wversac unda rame mouxerxoT, rom cotaTi wamoizardos. (icinis) ra sasacilo xarT! trofimovi: (telegramas aiRebs), me sruliadac ara msurs, rom lamazaT gamovCnde. luba and.: eg telegrama parizidan aris, yovel dRe momdis, guSinac momivida, dResac. is mxeci kaci kidev avad gamxdara, cudad aris. mTxovs—vapatio. mexveweba, modio. swored rom sTqvas kacma, iseTs mdgomareobaSia is sacodavi, rom unda wavsuliyav, movjdomodi gverdiT da momevlo... metad sastiki Sexeduleba gaqvT, petre, magram ra vqna, Cemo kargo, ra vuyo; is avadmyofia, martoa, upatrono, 201 ubeduri. rame sisuleles Caidens da vin mixedavs, vin mixedavs, vin ugdebs yurs? vin miawodebs TavTavis droze wamlebs? an ra dasamalavia, — es cxadia, rom me is kaci miyvars, miyvars da miyvars... is Cemi tvirTia da uimisod sicocxle ar SemiZlian. (trofimovs xelze xels uWers) nu gamkicxav, petre... nurafers metyvi, nurafers... trofimovi: (Tvalcremliani) momiteveT marTlis TqmisaTvis,— im kacma xom Tqven gagqurdaT?... luba and.: ara, ara, ara! Nuras metyviT (yurebze xelebs ifarebs). Trofimovi: Tqven Tvals aridebT mis usvindisobas. is kaci metis-meti sulmdabalia, usvindiso. luba and.: (gabrazebulia, magram Tavs imagrebs) ocdaeqvsisa Tu Svidis wlis ymawvili xar da jer isev meore klasis gimnazielsa hgevxar. trofimovi: CemTvis sul erTia, visac unda vgavde. luba and.: unda kaci iyoT, Tqvens xanSi kargaT unda gesmodeT imisi mdgomareoba, vinc Seyvarebulia... Tqvenc unda SeiyvaroT... unda giyvardeT...(gabrazebuli) diaR, diaR, Tqven wminda metad xarT, ara gaqvT siwmindave, Tqven metad sasacilo xarT, raRac ucnauri, ara-kaci, maxinji! trofimovi: (Tavzardacemuli) ras ambobs!! luba and.:L `Cveni grZnoba siyvarulze wminda grZnobaa!~ Tqveni grZnoba siyvarulze wminda ki ara, rogorc firsi ambobs, raRac mouSuSaria, umi, Tqvens xanSi rom kacs jer sayvareli ara hyavdes!!... trofimovi: (SeZrwunebuli) es saSinelebaa!... aRar SemiZlian, unda wavide!... (midis, isev brundeba) CvenSi yovelisferi gaTavebulia (gadis derefanSi). luba and.: (eZaxis) petre, petre, moicadeT! Ra sasacilo xarT! Gexumrebodi! (trofimovis fexis xma ismis, kibeze rom Cadis. bolos viRac waiqceva da 202 braxuniT Zirs Cagordeba, anna da varo jer Sehkivleben da mere icinian). luba and.: ra ambavia! (Semorbis anna). anna: (siciliT) petre kibeebze Cagorda. (garbis). luba and.: ra ucnauri kacia! (sadguris ufrosi, Sua darbazSi gaCerebuli, a. tolstois Txz. `Semcode asuls~ kiTxulobs, xalxi yurs ugdebs, magram jer oTxi pwkaric ar waukiTxavs, rom musika valss daukravs da isic kiTxvas SeaCerebs. Yvela cekvas iwyebs. Sesvla-gasvlaa. Scenaze gamodian trofimovi, anna, varo da luba andreevna). luba and.: kargia, petre, kargi... wminda arsebav... bodiSs vixdi... modi, vicekvoT. (daiwyeben trofimovTan cekvas, anna da varoc cekvamen. Semova firsi, joxs karebTan miayudebs... iaSa sastumro darbazidan Semodis da cekvas Tvals adevnebs). iaSa: rao, papa? firsi: ise, SeuZloTa var. wineT rom Cven mejlisebs vmarTavdiT, sul Renerlebi cekvamdnen xolme, baronebi, admiralebi, exla ki vexvewebiT viRac fostis moxeleebs, sadguris ufrosebs da isinic imadlebian mosvlas. eh, davsustdi rogorRac. Gansvenebuli didi batoni avadmyofobas wiTeli laqaTi arCenda mec, ager oc weliwadze metia, yoveldRe laqasa vsvam; iqneba, imisaganaca var aqamdis cocxali. iaSa: gaaWire saqme, papav. (amTqnarebs) erTi Cqara mainc CaRrZvebode. firsi: eeh, Se...mouSuSaro. (butbutebs trofimovi da luba andrevna cekviT gamodian darbazidan). luba and.: Mersi! aq davisveneb. (jdeba) daviRale. anna: (aRelvebuli) es aris, exla viRac kaci Semovida samzareuloSi da ambobs, rom Cveni alublis baRi dRes kidec gayidula! luba and.: vis uyidnia? 203 anna: ar uTqvams, vis. Wavida kidec. (daiwyebs trofimovTan cekvas da orive cekviT gadian). iaSa: viRac berikaci iyo da is roSavda. firsi: leonid andreiCi ki jer ar mobrZanebula. Sazafxulo palto acvia, erTic vnaxoT gacivdes. Ra aris siymawvile! luba and.: me Cemi RamemarTeba. wadiT, iaSa, da gamigeT vin iyida Cveni alublis baRi. iaSa: is berikaci, didi xania wavida, qalbatono (icinis). luba and.: (L gulmosuli) aba ras icini, iaSa? ra gixarian? iaSa: metad sasaciloa epixodovi, Tavcalieria, ocdaori ubedureba. luba and.: firso, mamuli rom gagviyidon, Sen sad waxval? firsi: (ironiulad) diaR! me rom daviZino, mere uCemod aq vin ras mogarTmevT vin ra Tadarigs miscems? erTad-erTi me var mTeli saxlis-yuris mgdebeli. iaSa: (luba andreevna) luba andreevna! Neba miboZeT, erTi ram gTxovoT. iseTi mowyaleba moiReT, rom, Tu isev parizSi waxvideT, mec Tan wamiyvaneT. SeuZlebelia Cemi aq darCena. (aqeT-iqiT ixedeba da CurCuliT) raRa Tqma gindaT! Tqvenc xedavT, rom es qveyana metad gaunaTlebelia, xalxi mTlad garyvnili. saSineli mosawyenia. samzareuloSi xom kacs mSiersa hklaven. Aaq kide firsma gaaWira saxme, dadis da sul raRacas butbutebs. gevedrebi, miyavi sikeTe da Tan wamiyvane. piSCiki: (Semodis) mSveniero, gTxovT cota xans valsi icekvoT. (luba andreevna misdevs, cekvaven) momxibvleli arseba xarT, magram asormoc manaTs mainc gamogarTmevT. (gadian cekviT). iaSa: (mReris) vin ra icis Cemi gulis dardebi. (darbazSi viRac daxtis, nacrisfer cilindrSi da Wrel Sar- 204 valSi gamowyobili. xma: vaSa, vaSa, Sarlota karlovna! Semorbis duniaSa). duniaSa: (SeCerdeba da pudrs iyris) annam mibrZana, icekveo, mocekvave kacebi blomad arian da qalebi—cotao. me-ki cekvis dros Tav-bru mexveva da guli mikankalebs. firs nikalaiC, es aris axla, fostis moxelem iseTi ram miTxra, rom suli migubdeba (musika gaCumdeba). firsi: iseTi ra giTxra? duniaSa: Tqven swored vardi xarTo. iaSa: (amTqnarebs) ra uzrdelobaa... (gadis). duniaSa: rogorc vardio... me TiTon zrdilobiani qali var da saSinlad miyvars saalerso sityvebi. firsi: me vici, Sen sul gagijdebi. epixodovi: (Semodis) Tqven, avdotia Teodorvna, mgonia, Cemi TvaliT danaxvac-ki aRar gindaT... TiTqo me rame ubralo Wia viyo... (oxravs) eh, cxovrebav! duniaSa: ra gnebavT? epixodovi: eWvi ara maqvs, SeiZleba, Tqven marTalic iyoT (oxravs), magram, rasakvirvelia, Tu CaukvirdebiT am saqmes, gamodis, rom Tqven,— momiteveT rom amas vambobs, bodiSs vixdi marTlis TqmisaTvis da, — iseT gunebaze damayeneT, rom... me karga vici Cemi bedis ambavi, yovel dRe, ueWvelad rame unda SememTxves. amas-ki me, didi xania, SeveCvie, ise rom, Cem beds gulgrilad Sevyureb. Tqven piroba momeciT da Tumca me... duniaSa: gTxovT, magaze Semdeg movipalarakoT da axla-ki Tavi damaneboT. axla me ocnebaSi var. (maraos aTamaSebs). Eepixodovi: yovel dRe, ueWvelad, rame ubedureba memarTeba da neba momeci, ase gamovstqva, mxolod viRimebi xolme, TiTqmis vicini... (darbazidan varo gamodis). 205 varo: Sen kidev ar wasulxar, svimon? RmerTmani erTi bewva pativiscema ara gaqvs. (duniaSas) gadi aqedan duniaSa. (epixodovs) xan biliardze TamaSob da joxebs amtvrev, xan sastumro oTaxSi daseirnob, TiTqo mowveuli stumari iyo! epixodovi: neba momeciT mogaxsenoT, rom Tqven neba ara gaqvTY Cemis Cxubisa. varo: me ki ar geCxubebi, ise geubnebi, Sen aqeT-iqiT siarulis meti ara SegiZlian-ra, saqmes veras akeTeb, kantoris moxele gviWiravs da, RmerTma icis, risTvis. epixodovi: (wyeniT) vmuSaob rasme Tu ara, davdivar sadme, vWam rasme, an biliards vTamaSob Tu ara — amis gansjis neba aqvs mxolod Segnebuls adamians da Cems ufrosebs. varo: gana mandamdisac mixvedi, rom magaebs mibedav! (SeteviT) rogor mibedav?! maS me Seugnebeli adamiani var? damekarge aqedan! am wamSi damekarge! epixodovi:L (cota SemkrTali) umorCilesad gTxovT, cota zrdilobianad melaparakoT. varo: (moTminebidan gamosuli) am wamSi damekarge-meTqi aqedan. damekarge! (epixodovi midis, varo ukan misdevs) ocda-oro ubedurebav, Seni xseneba aRar iyos am saxlSi. TvaliT aRar damenaxo! (epixodovi gadis, kulisidan ismis misi xma: icodeT sasamarTloSi giCivlebT!) isev ukana brundebi?... (varo aiRebs xelSi firsis joxs) wadi... wadi... wadi, me Sen gaCveneb seirs... isev modixar?! Modixar? maS esec Sen!... (joxs mouqnevs, am dros Semodis lopaxini). lopaxini: umorCilesad gmadlobT! varo: (gajavrebiT da dacinviT) ukacravad. lopaxini: arsfers!... gmadloba keTili salamisTvis. varo: ara Rirs madlobad. (midis. isev mibrundeba da TanagrZnobiT) xom ara gatkineT-ra? 206 lopaxini: ara, araferia. ise cota mozrdili kopi amiburcda. xma darbazidan: lopaxini mosula! Ermile aleqseiC! piSCiki: TvaliT vxedav, mesmis misi xma (hkocnis lopaxins) koniakis suni gidis, Cemo kargo, Cemo suliko! Cvenc mxiarulad vatarebT dros. (Semodis luba andreevna). luba and.: moxvediT, ermile aleqsiC? rad daigvianeT? leonidi raRa iqna? lopaxini: leonid andreiCi da me erTad movediT. axlave Semova. luba and.: ra ambavia? iyo vaWroba? sTqviT raRa! lopaxini: (sixaruls malavs. cota darcxveniT) vaWroba oTx saaTze gaTavda, matarebelma gamogvaswro da aTis naxevramdis mogvixda cda. (gaWirebiT amoisunTqavs) uh! Tavbru mexveva. (Semodis gaevi; marjvena xelSi savaWroebi uWiravs, marcxena xeliT cremls iwmendav). luba and.: leo, ras ityvi? ha? (mouTmenlad, cremliT) RvTis gulisaTvis, Cqara sTqvi. gaevi: (das ara eubneba. firs uqnevs xelsaxocs da tiriliT) aha, waiRe... am kolofebSi sxva-da-sxva-nairi Tevzeulobaa. dRes araferi ara miWamia-ra! rac me tanjva gamoviare! (biliardis saTamaSo oTaxis kari Riaa, ismis biliardis burTebis tkaca-tkuci da iaSas xma: `Svidi da Tvrameti~. gaevi mSviddeba, aRar stiris) Zalian daviRale. firss, erTi sxva tanisamosi Camacvi. (gadis Tavis oTaxSi. firsi ukan misdevs). piSCiki: ra ambavi moxda? gviambe rame vaWrobisa. luba and.: gaiyida alublis baRi? lopaxini: gaiyida. luba and.:L vin iyida? lopaxini: me viyide. (pauza. luba andreevna metad sasowarkveTilia. magidasa da savarZels Sua rom ar 207 mdgariyo, Zirs daecemoda. varo moisxnis welidan gasaRebebs, gadisvris iatakze da gadis). lopaxini: diaR, me viyide. RvTis gulisTvis damicadeT, batonebo, Tavbru mexveva, laparaks veRar vaxerxeb... (icinis) mivediT im dros, rodesac vaWroba daiwyo da deriganovi ukve iqa brZandeboda. leonid andreiCs mxolod TxuTmeti aTasi maneTi edo jibeSi. deriganovma ki, vals garda, erTbaSad ocda aTi aTasi meti SeaZlia, rom davinaxe, saqme ase datrialda, Sevejibre — gavxade ormoc aTasad. iman ormocda xuTi aTasi SeaZlia, me ormocda TxuTmeti aTasi. bolos gaTavda, vals garda davumate oTxmocda aTi aTasi da mamuli me darmCa. alublis baRi axla Cemia, Cemi! (xarxarebs) RmerTo macxovaro! alublis baRi Cemia!... damarwmuneT, rom mTvrali var, an Wkuaze SeSlili da yvela es meblandeba. (fexebs atyapunebs) nu damciniT! exla rom mama-Cemma da papa-Cemma saflavidan wamoixedon da naxon es ambavi, naxon Tu maTma nacem-natyepma, uswavlelma ermilem, romelic zamTrobiT fexSiSvela darboda xolme, sworeT im ermilem iyida aseTi mamuli, romlis umSvenieresi mTels qveyanaze ara moipoveba-ra! me viyide is mamuli, sadac scxovrobdnen Cemi mama-papani, rogorc ubralo mona-ymani. am mamulis patronebi Cem mama-papas samzareuloSiac-ki ar uSvebdnen! ara, mgonia mZinavs! mesizmreba yvela es, moCvenebaa. es mxolod Tqveni fantaziis nayofia, romelic saidumloebiT aris moculi. (aiRebs gasaRebs da alersiTa da RimiliT) gadisrola... amiT unda gamoacxados, rom am saxlSi diasaxlisad aRar aris... (aCxakunebs gasaRebs). eh, rac unda qnas, sul erTia. (muzikas marTaven, aWriWineben). Tqven ei! memusikeebo! daukariT, minda yuri dagigdoT! modiT yvela da naxeT ermile lopaxini, rogor dauwyebs alublis 208 xeebs culiT Wras, rogor daeyrebian es xeebi Zirs. Cavamwkriveb saagarako-saxlebs da aq Cveni Svilebi, Svili-Svilebi daiwyeben axal cxovrebas... musika, daukriT! (musika ukravs. luba andreevna savarZelSi zis da stiris). lopaxini: (sayveduriT) ratom ar gaigoneT Cemi rCeva, ratom? Cemo kargo, Cemo sabralov, exla veRaras uSveliT. (creml-moreuli) ox, netavi Cqara gaiaros am drom, Cqara Seicvalos Cveni dauwyobeli, ubeduri cxovreba. piSCiki: L(mklavs mklavSi gauyris da xma-dabla) tiris... wavideT darbazSi, marto darCena urCevniaT... wavideT (midian da Tan laparakoben). lopaxini: ra vuyoT, memusikeebo, garkveviT daukriT. yvela ise unda moiqces, rogorc me msurs. (ironiulad) modis axali memamule, alublis baRis patroni! (ucabedaT miexleba stols da kandeliabrebs kinaRam Camoagdebs) yvelafers vzRam! (gadis piSCikTan erTad. darbassa da sastumro oTaxSi aravin aris, luba andrevnas garda, romelic mokuntuli zis savarZelSi da sacodavad stiris, musika nel-nela ukravs. saCqarod Semodian anna da trofimovi. anna miuaxlovdeba dedas dam is win daiCoqebs. trofimovi Semosaval karTan gaCerdeba). anna: deda!... deda, stiri? Cemo sayvarelo, kargo, keTilo deda, Cemo mSveniero, me Sen miyvarxar... alublis baRi gaiyida, Cveni aRar aris. es marTalia, marTali, magram nu stiri, Cemo deda. Sen jer kidev mTeli cxovreba gaqvs. Sen jer kidev gaqvs Seni keTili wminda guli. wamodi CemTan, wavideT aqedan, Cemo sayvarelo, wavideT... Cven gavaSenebT axal baRs, bevriT am baRze ukeTess. Sen naxav, Cemo deda, am axal baRs, axal bednierebas. mzis sxivebsaviT brwyinvale sixaruli moefineba Sens guls 209 da Senc RimiliT miegebebi amas, Cemo sayvarelo dedav! wamodi, Cemo Zvirfaso, wavideT!... (farda) moqmedeba meoTxe (dekoracia pirvelis moqmedebisa. CamoRebulia fanjrebidan fardebi da kedle-bidan suraTebi. datovebulia cotaodeni aveji, romlebic, TiTqo gasayidiao, kuTxeSia mogrovili. saxli sul dacalierebulia. gasaval karidan, scenis siRrmeSi moCans Cemodnebi, boxCebi da sxvadasxva samgzavro samzadisi. marcxena kari Riaa, iqidan moismis annasi da varos xmauroba. lopaxini gaCerebulia. iaSas xelSi uWiravs fodnosi, romelzedac SampaniuriT savse Wiqebi awyvia. derefanSi epixodovi skvirs Tokebs uWers. scenis gared glexebi xmauroben, romlebic gamosaTxovrad mosulam. gaevis xma: `madlobeli var, Cemo Zmebo, madlobeli!~). iaSa: glexkacobaa, gamosaTxovrad mosula. unda mogaxsenoT Cemi azri, ermile aleqseiC, rom es glexkacoba, marTalia, gulkeTili xalxia, magram bevri ara esmis-ra, gaunaTlebelia. (xmauroba Sewydeba. derefnidan Semodian luba andrevna da gaevi. luba andreevna, Tumca aRar stiris, magram fermkrTalia, saxe ukankalebs, ver laparakobs). gaevi: luba, ra hqeni, sul raT mieci, rac qisaSi gqonda! egre rogor iqneba, rogor SeiZleba! luba and.: uaris Tqma ver SeviZel da ra vqna! (orive gadian). lopaxini: (misdevs karebamdis) mobrZandiT, umorCileaad gTxovT, TiTo Wiqa miirTviT. gamoTxovebisas, mxolod TiTo Wiqa, qalaqidan ver wamoviRe Sampa210 niuri, damaviwyda da aq, sadgurze, mxolod erTi boTli viSove! mobrZandiT!... (pauza) ra ambavia, batonebo! ar gnebavT? (moSordeba karebs) ase rom mcodnoda, ar viyiddi, maS arc me davlev. (iaSa frTxilad sdgams magidaze fodnoss) iaSa, Sen mainc dalie. iaSa: wamsvlelT gza mSvidobisa, Tqven ki bednierad brZandebodeT. (svams) es, merwmuneT, namdvili Sampaniuri ar aris. lopaxini: boTli rva maneTiania. (pauza) ra oxeri sicivea! iaSa: dRes buxrebi ar dagvinTia. mainc wasvlas vapirobT (icinis). lopaxini: ras icini? iaSa: es sixarulisagan momdis. lopaxini: oqtomberSi da aseTi wynari, mziani dReebi! TiTqo zafxuliao! asli Senobis droa (saaTs daxedavs) batonebo, icodeT matareblis wasvlamdis ormocda eqvsi wami-Ra darCa, ase rom ori wamis Semdeg unda sadgurze waxvideT, daeCqareT (trofimovi ezodan paltoTi Semodis). trofimovi: me mgonia, wasvlis droa. cxenebi mzad aris. (karebidan uZaxis) anna, Cemi kaloSebi arsada sCans, ver vipove. lopaxini: xarkovSi saqme maqvs da mec TqvenTan wamoval. erTi matarebliT wavalT. iq mTels zamTars davrCebi. es ramodeni xania sul TqvenTan vtrialeb da momkla usaqmurobam. usaqmod yofna ar SemiZlian. tyuil ubralod davaqnev xelebs, ra vuyo, ar vici, ase mgonia Cemebi ar arian-meTqi. trofimovi: Cven exlave wavalT da SegiZlianT, Tqven sasargeblo muSaobas mihyoT xeli. lopaxini: erTi Wiqa maanc dalie, kaco! trofimovi: ar minda. lopaxini: maS exla moskovSi midixar? 211 trofimovi: diax, jer magaT qalaqamdis mivacileb da xval moskovSi waval. lopaxini: diaR... profesorebi leqciebs ara kiTxuloben Turme, Sens misvlas elian. lopaxini: eg Seni saqme ar aris. lopaxini: ramdeni weliwadia, rac universitetSi swavlob? trofimovi: axali rame sTqvi. eg oxunjoba daZvelebulia, kbil-Cavardnili. (kaloSebs eZebs) ici, ra giTxra? SeiZleba, erTmaneTi veRarc ki vnaxoT da amitom, gamoTxovebis dros, modi erT rCevas mogcem:Lnu ici eg xelebis qneva, gadaeCvie mag ucnaurs Cveulebas. amas garda, rom agixirebia, saagarako saxlebs avaSenebo, yvela moagarake kargi memamule iqnebao, esec xom Seni xelebis qnevas hgavs. rac unda sTqva, mainc miyvarxar, Sen artistiviT metad saTuTi da SuSa TiTebi gaqvs da sufTa da nazi guli. lopaxini: (exveva) mSvidobiT, Cemo gvrito, yvelafrisTvis madlobeli var. Tu saWiroa SenTvis samogzavro fuli, miTxari da mogcem. trofimovi: ra saWiroa! ar minda. lopaxini: amJamad xom ara gaqvs fuli? trofimovi: gmadlob, rogor ara maqvs, TargmanebSi miviRe, ager, aqa maqvs, jibeSi. (SeSfoTebiT) kaloSebi arsada sCans. varo: (oTaxidan iZaxis) waiReT es Tqveni JRanebi. (gadmoisvris scenaze erT wyvil Zvel kaloSebs). trofimovi: ra gajavrebT, varo! m... m... es xom Cemi kaloSebi ar aris. lopaxini: gazafxulze ori aTasi dRiuri xaSxaSi davTese da exla ormoci aTasi wminda mogeba damrCa. rodesac yvaoda, unda genaxa, ra mSvenieri sanaxavi iyo! ho da, imas geubnebi, ormoci aTasi movigemeTqi da, Tu saWiro iyos fuli, isesxe Cemgan, es 212 imitom, rom SeZleba maqvs. ras ipranWebi, alalis guliT geubnebi, me ubralo glexi var. trofimovi: mamaSeni ubralo glexi iyo, mamaCemi meafTiaqe! mere eg ra SuaSia!... (lopaxini fulis qisas amoiRebs ubidan) daanebe Tavi, daanebe orasi aTasic rom momce, ar gamogarTmve. me Tavisufali kaci var da rasac Tqven, mdidrebi Tu Raribebi ise didaT afasebT, Cemze iotis odenaTac ar imoqmedebs. uTqvenoTac iolad waval. me Zala maqvs da siamaye, kacobrioba miiswrafvis umaRles simarTlisaken, bednierebisaken, rogorc ki SesaZlebelia am qveynad, da me am kacobriobis pirvel rigSi vurevivar. lopaxini: miaRwev ki iqamdis? trofimovi: mivaRwev... (pauza) mivaRwev. an da sxvebs gavuklvve gzas (xeebs sWrian da misi xma Soridan mkafiod gaismis). lopaxini: mSvidobiT, Cemo kargo. wasvlis droa. Cven erTmaneTs cxvirs vubzuebT da sicocxle ki Taviss-Tavad garbis. rodesac bevrs vmuSaob, azrebic ufro Tavisuflad moqmedeben da amdros TiTqo mec mesmis xolme, risTvisac vcxovrob. eh, Cemo Zmao, ramdeni xalxia ruseTSi, romlebic, aravin icis, risTvis scxovroben. magram saqme amaSi ar aris, amboben, leonid andreeviCma bankSi samsaxuri iSova. eqvsasi Tumani jamagiri eqnebao... magram gana is erT adgils gasZlebs! metad zarmaci kacia! anna: (karebidan iZaxis) ermile aleqseiC, dedama gTxova, manam wavidode, alublis baRis Cexas Tavi daanebebineTo. trofimovi: nu Tu marTla imdeni mofiqreba aRara gaqvT! (gadis). lopaxini: exlav SevaCereb, exlav... eh, ra xalxia! (gadis). anna: firsi waiyvanes saavadmyofoSi? 213 iaSa: me diliTve vuTxari da albad waiyvandnen. anna: (epixodovs, romelic scenaze gaivlis) svimon panteleeviC, SeityveT, geTayva, firsi waiyvanes Tu ara saavadmyofoSi. iaSa: (wyeniT) dilas me vuTxari iagoras, raRa aTasjer kiTxulobT! epixodovi: mraval wlovani firsi, Cemis azriT, dasakereblad aRar varga. is unda Tavis mamapapasTan gaistumroT. me Sevnatri imis beds. (Cemodans daadebs Sliapas kardons da gastexs). ai, batonebo, me ki ar vicodi! (gadis). iaSa: (dacinviT) ocda-ori ubedureba. varo: (garedan iZaxis) firsi waiyvanes saavadmyofoSi? anna:L waiyvanes. varo: mere eqimTan werili ratom ar waiRes. anna: maSa saCqarod unda daadevnoT kaci (garbis). varo: (garedanve) iaSa sad aris? uTxariT, rom dedamisi movida gamosaTxovrad. iaSa: (xelebs gaiqnevs) moTminebidan gamoiyvanen kacsa. (duniaSa bargTan faTurobs da, rom dainaxavs iaSa marto darCa, miva masTan). duniaSa: iaSa, erTxel mainc gadmoixeTeT Cemsken... midixarT... mtovebT... (tiriliT. moexveva yelze). iaSa: ra gatirebs? (svams Sampanurs) eqvsi dRis Semdeg isev parizSi gavCndebi. xval CavsxdebiT mswrafl matarebelSi da gavswevT. TiTqos rogorRac ara mjera. `viv lafrans~. aq cxovreba ra Cemi saqmea, veRar gavZleb... versa gavawyob. meyo, rac aq sibriyve vnaxe. (svams Sampaniurs) ra gatirebs, duniaSa? patiosnurad moiqec da satirali ara geqnebara. duniaSa: (sarkeSi iyureba da purds iyris) werili momwereT xolme parizidan. me xom Tqven miyvardiT, iaSa, Zalian miyvardiT! metad nazi agebulebisa var, iaSa! 214 iaSaL sssu! modian. (CemodanTan faTurobs da nelis xmiT RiRinebs. Semodian luba andreavna, gaevi, anna da Sarlota). gaevi: wasvlis droa, cota dro-Ra darCa. (iaSas Sescqeris) ra seliotkis suni modis? luba and.: aTi wamis Semdeg avdgeT da gavudgeT gzas. (aqeT-iqiT icqireba) mSvidobiT, Cemo sayvarelo saxlo, Cemo samSoblov! gaivlis zamTari, dadgeba gazafxuli da Seni xseneba gahqreba, dagangreven. ramdeni ramis momswrea es kedlebi? (hkocnis qals gatacebiT) Cemo saunjev, Sen mxiarulada xar, Tvalebi almasebiviT gibrwyinavs, kmayofilni xar, Svilo? Zalian? anna: LZalian, deda, axali cxovreba iwyeba CemTvis. gaevi: (mxiarulad) marTlaca da exla yvelaferi kargaTaa mowyobili, manam alublis baRi gaiyideboda, Cven yvela vSfoTavdiT, vitanjebodiT da, rodesac saqme sabolood gadawyda, rodesac davrwmundiT, rom saqmes aRara eSveleba-ra, yvela davmSviddiT, TiTqmis kidevac gavmxiaruldiT... me exla bankis moxele var, finansisti... Желтого въ середину da Senc, luba, rac ginda sTqvi, exla bevriT ufro uked gamoiyurebi. luba and.: m L arTali xar, exla ufro damimSvidda ZarRvebi. (moutanen qudsa da paltos) ufro kargad mZinavs xolme. gaitaneT Cemi bargi, iaSa, droa, (annas) Cemo gogona, rodis-Ra vnaxavT erTmaneTs... me parizSi mivdivar im fuliT, romelic iaroslavidan papidaSenma gamogzavna mamulis dasaxsnelad. gaumarjos papidas... Tumca didxans ki ar ikmarebs es fuli... anna: Sen male unda dabrunde, dedilo, Zalian male — xom deda? me manamdis movemzadebi, daviWer gimnaziaSi egzamens da mere daviwyeb muSaobas. mogexmarebi yvelaferSi, Cemo dedilo, erTad daviwyebTY 215 xolme wignebis kiTxvas... ara, deda? (xelze hkocnis) Semodgomis Rameebi didia, bevrs wignebs wavikiTxavT, erTis sityviT, axalsa da mSveniers cxovrebas daviwyebT... (ocnebobs) uTuod male modi, deda. luba and.: moval, Cemo brilianto, moval (exveva annas. Semodian lopaxini, Sarlota, romelic nelis xmiT RiRinebs). gaevi: r L a bednieria Sarlita, rom emRereba! Sarlota: (aiRebs boxCas, romelic ise grZlad aris Sekruli, TiTqo bavSvi SeuxveviaTo) nana, nana, Cemo Svilo... (TiTqo bavSvi tiriso:Lua, ua, ua!) gaCumdi, Cemo kargo, Cemo sayvarelo biWiko. (ua, ua, ua!) uh, ra mecodebi! (gadaagdebs boxCas Tavis adgils) geTayva, alagi miSoveT sadme. ase darCena ar SemiZlian. lopaxini: giSoviT, giSoviT, Sarlota ivanovna, magaze nu swuxarT. gaevi: yvela Tavs gvanebebs. varoc midis, erTis sityviT, aRaravis vundivarT (Semodis piSCiki). lopaxini: sakvirvelebav bunebisav!... piSCiki: (qSeniT) oh, damacadeT, suli movibruno... davitanje, batonebo... wyali... wyali momawodeT. gaevi: kidev fulisTvis mosulxar? ver mogarTvi (gadis). piSCiki: ramdeni xania. Tqvensa aRara vyofilvar, uumSveniereso... (lopaxins) aqa xar... ra mixarian Seni naxva... didi Wkviani kaci xar... inebe... miiRe... (aZlevs fuls) oTxani maneTia... kidev darCeba Cemze rvaas ormoci. lopaxini: (gakvirvebuli) sizmarSi xom ara var!... sad iSove? piSCiki: damacade... uh, mcxela... moulodneli SemTxvevaa... movidnen viRac ingliselebi farda. 216 a.p. Cexovi alublis baRi komedia 4 moqmedebad Targmani rusulidan Salva dadianisa∗. moqmedi pirni: l i u b o v a n d r e e v n a r a n e v s k a i a , memamule. a n i a , m i s i q a l i S v i l i , 17 wlis. v a r i a , r a n e v s k a i a s n a S v i l e b i , 24 wlis. l e o n i d a n d r e e v i C g a e v i , ranevskaias Zma. e r m o l a i a l e q s e e v i C l o p a x i n i , vaWari. p i o t r s e r g e e v i C t r o f i m o v i , studenti. b o r i s b o r i s o v i C s i m e o n o v - p i S C i k i , memamule. S a r l o t a i v a n o v n a , guvernantka. s e m i o n p a n t e l e v i C e p i x o d o v i , kantori mosamsaxure. d u n i a S i , mosamsaxure gogo. f i r s i , laqia, 87 wlis moxuci. i a S a , axalgazrda laqia. gamvleli. sadguris ufrosi. fostis moxele. stumrebi, mosamsaxureebi. moqmedeba mimdinareobs l.a. ranevskaias mamulSi. ∗ ibeWdeba a.p.Cexovis TxzulebaTa samtomeulidan (t.III) `sabWoTa saqarTvelo~, Tbilisi, 1968, gv. 347-412. 217 moqmedeba pirveli oTaxi, romelsac aqamde sabavSvo oTaxs eZaxian. erT-erTi kari Sedis anias oTaxSi. ganTiadia, male mze amova. ukve maisia da alublebi ayvavebula, Tumca baRSi civa, dilis susxia. oTaxSi fanjrebi mixurulia. Semodis duniaSa sanTliT da lopaxini wigniT xelSi. l o p a x i n i . matarebeli movida, madloba RmerTs, romeli saaTia? d u n i a S a . male ori iqneba (sanTels aqrobs). ukve Tendeba. l o p a x i n i . matarebelma neta ramdeni daigviana? me mgoni, ori saaTi mainc. (amTqnarebs, izmoreba). mec kargi vinme var, ai! ra sibriyve momivida? sagangebod Camovel aq, rom sadgurze Sevgebebodi da CameZina... rom vijeqi, ise CameZina. vnanob... Sen mainc gageRviZebine. d u n i a S a . me ki megona, rom waxvedi. (miayurebs) ai, mgoni modian. l o p a x i n i . (miayurebs). ara... bargi aqvT gamosatani, esao, isao... pauza. liubov andreevnam sazRvargareT xuTi weliwadi gaatara, axla ki ar vici rogori gaxda... kargi adamiania, ubralo, ar aris mZime xasiaTis. maxsovs, roca me TxuTmeti wlis biWi viyavi, gansvenebulma mamaCemma — is maSin aq, soflad duqanSi vaWrobda — saxeSi muSti Camartya da cxviridan sisxli wamskda... im dros ratomRac oriveni aq movediT, mamaCemi nasvami iyo. liubov andreevna maSin sruliad axalgazrda iyo, gamxdari. kargad maxsovs, mimiyvana pirsabanTan, swored ai am oTaxSi, bavSvebis oTaxSi da miTxra: nu tiri, Se glexuWav, Sena! jvaris weramd mogirCebao... 218 pauza. glexuWa!... mamaCemi marTlac rom glexi iyo, me ki ager TeTr Jiletsa da yviTel fexsacmels vatareb... ise var rogorc yvavi farSavangis frTebiT, mxolod es aris, rom mdidari var, fulebi blomada maqvs, magram kargad rom Caukvirde, glexobiT ki glexi var... (wigns gadafurclavs). ai, vkiTxulobdi am wigns da veraferi ver gavige: kiTxvaSi CameZina. pauza. d u n i a S a . ZaRlebsac ki mTeli Rame ar eZinaT, igrZnes, rom patronebi modian. l o p a x i n i . Sen raRa mogdis, duniaSa?... d u n i a S a . xelebi miZigZigebs. ager-ager guli Semiwuxdeba. l o p a x i n i . Zalian nazi vinme myavxar, duniaSa. Senc didkacis qaliSvi-lebiviT icvam-ixurav, Tmasac imaTsaviT ikeTeb. magram ase ar SeiZleba. TavisTavi unda gaxsovdes. Semodis epixodovi TaiguliT xelSi, acvia pijaki da gavasvasebuli yeliani Ceqmebi. Ceqmebi siarulis dros Zalze WriWinebs. epixodovi Semova Tu ara, Taiguli xelidan gauvardeba. e p i x o d o v i . (aiRebs Taiguls). mebaRem gamomgzavna. ambobs, sasadiloSi moaTa-vseTo. (Taiguls duniaSas gadascems). l o p a x i n i . Tan buraxic momitane. d u n i a S a . mesmis, (gadis). e p i x o d o v i . jer kidev dilis susxia, yinavs. sami gradusia. alubali ki hyvavis. ar momwons aqauri hava. (amoioxrebs) ar SemiZlia misi mowoneba. aqaur havas ar SeuZlia xeli Segiwyos. amasTan, ermolai aleqseiC, neba miboZeT mogaxsenoT Semdegi, rom am sami dRis win Ceqmebi viyide, vkadnierdebi da da219 garwmunebT, ise WriWineben, rom meti ar SeiZleba. ra unda wavusva? l o p a x i n i . damexsen. Tavi momabezre. e p i x o d o v i . yovel dRes raime faTeraki rom ar SememTxves, ar SeiZleba. me ara vCivi, miveCvie da viRimebi. duniaSa Semodis, lopaxins buraxs moitans. e p i x o d o v i . me waval, (daejaxeba skams, skami waiqceva). ai... (TiTqo Zalian gaexardao). ai, xom xedavT, ukacrauli pasuxia da ra mdgomareobaa... sxvaTa Soris es pirdapir SesaniSnavia! (gadis). d u n i a S a . me ki, ermolai aleqseiC, unda gamogitydeT, rom epixodovma wina-dadeba momca colad gavyve. l o p a x i n i . a! d u n i a S a . ar vici ki rogor... kacma rom Tqvas, wynari kacia, mxolod, rodesac laparaks daiwyebs, verafers ver gaugeb. viTom kargia, viTom mgrZnobiare sityvebicaa, magram gasagebi ar aris. me TiTqo momwons kidec. mas ki gagiJebiT vuyvarvar. ise ki ubeduria — dRe ar gava, rom raime ubedureba ar SeemTxves. dascinian kidec: faTerakianiao. ocdaor faTerakians uwodeben. l o p a x i n i . (miayurebs). ai, mgoni... modian... d u n i a S a . modian, modian! es ra memarTeba... sruliad gaviyine. l o p a x i n i . namdvilad modian. wavideT, SevegeboT. nuTu ar micnobs? xuTi weliwadia erTmaneTi ar gvinaxavs. d u n i a S a . (aRelvebulia). guli miRondeba... namdvilad waviqcevi! moismis saxls rogor moadga ori ekipaJi. lopaxini da duniaSa saswrafod gavlen. scena carielia. mezobel oTaxebSi iwyeba xmauri... joxze dayrdnobili, mTel scenas Cqari nabijiT gadaivlis 220 f i r s i , romelic liubov andreevnas Sesaxvedrad iyo wasuli. acvia Zveleburi livrea da maRali qudi; raRacas burtyunebs TavisTvis. scenis gareT xmauri TandaTan matulobs. xma: `ai aq gaviaroT...~ l i u b o v a n d r e e v n a , a n i a d a S a r l o t a ivanovna, jaWvze mibmuli ZaRliT, samgzavrod arian Cacmulebi. varias palto acvia da Tavze mandili axuravs. g a e v i , s i m e o n o v - p i S C i k i , l o p a - x i n i , d u n i a S a fuTaTi da qolgiT, mosamsaxure sxvadasxva bargiT — yvelani gaiv-lian oTaxze. a n i a . aq gaviaroT. gaxsovs, deda, es ra oTaxia? l i u b . a n d . (sixaruliT acremlebuli). bavSvebis oTaxi! v a r i a . rogora civa, xelebi sul gamiSeSda. (liubov andreevnas) Tqveni TeTri da iisferi oTaxebi, dediko, isev iseTebia, rogoric iyo. l i u b . a n d . sabavSvo oTaxi! ra kargia, ra mSvenieria... bavSvobisas me aq meZina. (tiris). axlac iseTi var, TiTqo bavSvi viyo... (hkocnis Zmas, varias, Semdeg isev Zmas) varia ki isev iseTia, rogoric iyo, monazonsa hgavs. duniaSac vicani... (hkocnis duniaSas). g a e v i . matarebelma ori saaTi daigviana. rogoria, a? rasa hgavs aseTi wesi? S a r l o t a . (piSCiks). Cemi ZaRli kakalsac Wams. p i S C i k i . (gakvirvebiT) rasa brZanebT?! a n i a s a da d u n i a s garda yvelani gavlen. d u n i a S a . Tqvens molodinSi guli gadagvelia. (anias paltos da quds CamoarTmevs). a n i a . me ki mTeli oTxi dRe gzaSi ar miZinia... axla Zalze mciva, gaviyine. d u n i a S a . Tqven didmarxvaSi waxvediT, Tovli iyo, yinavda, axla ki! sayvarelo! (hkocnis) Tqvens lodinSi guli gadagvelia, Cemo sixarulo, Tvalis Ci- 221 no... axlave getyviT, erTi wuTic ar SemiZlia moviTmino... a n i a . (modunebuli). kidev raRaa? d u n i a S a . kantoraSi momuSave epixodovma naaRdgomevs xeli mTxova. a n i a Sen sul amaze fiqrob... (Tmas isworebs). Tmis dasamagrebeli sarWi yvela davkarge... (Zalian daRlilia, TiTqmis barbacebs). d u n i a S a . swored ar vici ra vifiqro! siyvaruliT ki ise vuyvarvar, ise vuyvarvar... a n i a . (SeaCerdeba Tavis karebs, sinaziT). Cemi oTaxi, Cemi fanjrebi, TiTqo arc wavsuliyo. Sina var axla, saxlSi, diliT wamovdgebi Tu ara, baRSi Cavirben... oo, rom dameZinebodes! mTeli gza ar miZinia, Zalze moviqance. d u n i a S a . sami dRea, rac piotr sergeiCi Camovida. a n i a . (gaexardeba). petia! d u n i a S a . saabazano oTaxSi sZinavs, iqve cxovrobs. ar minda SegaviwrovoTo. (daxedavs Tavis jibis saaTs) unda gameRviZebina, magram varvara mixailovnam neba ar momca. mibrZana — ar gaaRviZoo. Semodis varia, gasaRebebis mTeli kona aqvs sartyelze Camokidebuli. v a r i a . duniaSa, aba yava, male. dediko yavasa Txoulobs. d u n i a S a . am wuTas. (gadis). v a r i a . madloba RmerTs, ukve CamoxvediT. Sen isev Sina xar, (ealerseba) Cemi suliko Camovida. Cemi lamazi gogo Camovida! a n i a . bevri ram avitane. v a r i a . warmodgenili maqvs! a n i a . me vnebaT kviraSi wavedi, maSin cioda. gzaSi Sarlota sul lapara-kobda, fokusebs miCvenebda. ras gadamkide am Sarlotas? 222 v a r i a . aba marto rogor unda wasuliyav, Cemo kargo, Cvidmeti wlisa xar! a n i a . CavediT parizSi, civa, Tovlia. frangulad saZaglad vlaparakob. deda mexuTe sarTulze cxovrobs. mivedi masTan, viRac frangebi arian, qalebi, moxuci pateri wigniT xelSi. Tambaqos kvamliT gamurulia iqauroba, oTaxic ver aris myudro. uecrad dedaCemi ise Semecoda, rom Tavze xeli movxvie d aver vuSveb. amis Semdeg deda sul mefereboda, tiroda... v a r i a . (icremleba) nu ambob, nu! a n i a . mentonis axlos Tavisi agaraki gauyidia da aRaraferi darCenia, aRaraferi. mec erTi groSi aRar SemrCa, Zlivs CavaRwieT. dedas ki ar esmis. vagzalSi davjdebiT sasadilod, deda ki Txoulobs yvelafers Zvirfass da mosamsaxureebs TiTo maneTobiT aZlevs. Sarlotac, iaSac TavisTvis porciobiT Txouloben, saSinelebaa. dedas rom laqia hyavs, iaSa, aq CamoviyvaneT. v a r i a . vnaxe is sazizRari, isa. a n i a . aq rogorRaa saqme? procentebi gadaixadeT? v a r i a . aba saidan? a n i a . RmerTo Cemi, RmerTo Cemo! v a r i a . agvistoSi mamuli gaiyideba... a n i a . merTo Cemo! l o p a x i n i . (karebSi Semoixedavs, zmuis). me... e... (gadis). v a r i a . (cremliani). oh, erTs iseTs gavuSlidi, rom... (muStebs uRerebs). a n i a . (exveva varias, xmadabla). varia, magan winadadeba mogca, xom? (varia uaris niSnad Tavs gaaqnevs). aki uyvarxar... ratom ar moilaparakebT, ar gamoarkvevT Tqvens saqmes? ras elodebiT? v a r i a . me ase vfiqrob, rom Cven araferi ar gamogviva. magas bevri saqmeebi aqvs, CemTvis ara scalia... arc 223 maqcevs yuradRebas, RmerTma mSvidoba misces, me ki memZimeba misi danaxva... yvelani Cvens jvarisweraze laparakoben, yvelani milocaven, magram namdvilad ki araferi ar aris, yvelaferi sizmaria... (sxva kiloTi). Seni gulis qinZisTavi futkarsa hgavs. a n i a . (naRvlianad). dedam miyida (midis Tavis oTaxisaken, laparakobs mxiarulad, bavSvurad). parizSi me aerostatiT vifrine! v a r i a . Cemi suliko Camovida! Cemi lamazi gogo Camovida. d u n i a S a dabrunda, moaqvs sayave da yavas amzadebs. v a r i a . (dgas karebTan). mTeli dRe saojaxo saqmeebze davdivar, Cemo suliko, da sul vocnebob. gameTxovebine vinme mdidar kacze, maSin davmSviddebodi, wavidodi udabnoSi, Semdeg kievs... moskovs, sul movivlidi wminda adgilebs... sul vivlidi da vivlidi. mSveniereba iqneboda. a n i a . baRSi Citebi galoben. romeli saaTi iqneba? v a r i a . sami unda iyos. Seni Zilis droa. (Sedis aniasTan) mSvenierebaa! Semodis i a S a , moaqvs pledi da samgzavro kalaTa. i a S a . (oTaxze gavla unda, zrdilobianad). SeiZleba gaviaro? d u n i a S a . kaci ver gicnobT, iaSa. rogor gamocvlilxarT sazRvargareT... i a S a . hm... Tqven vina brZandebiT? d u n i a S a . Tqven rom aqedan midiodiT, me maSin ai amxela viyavi (uCvenebs) duni-aSa var, fedor kozoedovis qaliSvili... ar gaxsovarT? i a S a . hm... kitruna! (mixed-moixedavs da moexveva, duniaSa miakivlebs da xelidan lambaqi gauvardeba. iaSa saCqarod gadis). 224 v a r i a . (karebSi, ukmayofilo kiloTi). ra ambavia? d u n i a S a . (cremlmoreuli). lambaqi gavtexe... varia. eg kargi niSania. a n i a . (Tavisi oTaxidan gamovida). deda gavafrTxiloT: petia aq aris... v a r i a . me vubrZane, rom ar gaaRviZon. a n i a . (fiqrSi). eqvsi wlis winaT mama gardaicvala, erTi Tvis Semdeg Cemi Zma griSa mdinareSi daixrCo, mSvenieri, Svidi wlis biWi. dedam es ver aitana da wavida da wavida. wavida ise, rom ukan aRarc ki mouxedavs... (SekrTeba) rom icodes, ra kargad mesmis misi gancda! pauza. petia trofimovi ki griSas maswavlebeli iyo da SeiZleba gaaxsendes... Semodis f i r s i , pijakiTa da TeTri JiletiT morTuli. f i r s i . (midis sayavesTan, mzrunvelobiT). qalbatoni aq miirTmevs... (icvams TeTr xelTaTmanebs) yava mzad aris? (duniaSas mkacrad) Sen! naRebi? d u n i a S a . uime! (saCqarod gadis). f i r s i . (fusfusebs sayavesTan). o, Se dondlo, Se... (burtyunebs TavisTvis) Camovidnen parizidan... batonic odesRac Cavida parizSi... cxenebiT... (icinis). v a r i a . firs, ras laparakob? f i r s i . ra mibrZaneT? (sixaruliT) Cemi qalbatoni CamobrZanda! moveswar! axla Tunda movkvde kidec... (sixarulisagan tiris). Semodian l i u b o v a n d r e e v n a , g a e v i , l o p a x i n i , s i m e o n o v - p i S C i k i . simeonov-piCSiks acvia wkinda maudis xifTani da Sarvali. gaevi Semosvlisas xelebs da sxeuls ise amoZravebs, TiTqos biliardze TamaSobdes. 225 l i u b . a n d r . es rogor aris? daica, gavixseno... yviTeli kuTxeSi! dupleti SuaSi! g a e v i . vurtyam kuTxeSi! odesRac, Cemo dao, me da Sen am oTaxSi gveZina. axla ki saocaria, ukve ormocdaTerTmeti wlisa var. l o p a x i n i . diax, dro gadis. g a e v i . aq cudi surnelovani wylis suni dis. a n i a . waval, daviZineb. Rame mSvidobisa, deda. (hkocnis dedas). l i u b . a n d . Cemo Tvalis Cino. Cemo balRo! (ukocnis xelebs). xom gixaria, rom Sina xar? me jer kidev gons ver movsulvar. Ania. mSvidobiT, Zia! gaevi. (ukocnis pirs, saxes, xelebs). RmerTi iyos Seni mowyale, ania. rogora hgavxar dedaSens! (das). Sen, liuba, am xanaSi swored egeTi iyavi. ania xels CamoarTmevs lopaxins da piSCiks, gadis da karebs miixuravs. liub. and. Zalian moiqanca. piSCiki. nu geSinia. cota gza ar gamouvlia. varia. (lopaxins da piSCiks). raRas uyurebT, batonebo? mesame saaTia, droa ukve. liub. and. (icinis). Sen isev iseTi xar, varia. (Tavisken miizidavs da akocebs). ai davlev yavas da Semdeg yvelani wavalT. firsi fexebqveS baliSs daudebs. gmadlob, Cemo kargo. yavasa var daCveuli. dRisiTac vsvam da RamiTac. gmadloba, Cemo bebero! (akocebs firss). varia. erTi vnaxoT, bargi moitanes Tu ara... (gadis). liub. and. nuTu es me var, rom vzivar? (icinis) me ki xtunva minda, moZraoba, xelebis gaSla. (saxeze xelebs miifarebs) an SeiZleba mZinavs! RmerTo Sen 226 xom ici, rom me samSoblo miyvars. miyvars nazad, vagonidan ver vicqirebodi, sul metireboda. (acremlebuli). yava ki unda davlio. didi madloba, gmadlobT, firs, Cemo bebero. Zalian mixaria, rom cocxali xar. firsi. guSinwin... gaevi. yurs aklia. lopaxini. me dilis xuT saaTze xarkovs unda wavide. Zalian menaneba! mindoda Tqveni naxva, gamosaubreba. Tqve isev iseTi mSvenieri xarT. piSCiki. (mZimed sunTqavs). galamazebula kidec... parizulad acvia... lopaxini. Tqveni Zma, ai leonid andreeviCi ambobs, rom gauTleli, briyvi vinme var, soflis wurbela, magram es CemTvis sulerTia. ilaparakos. me mxolod is minda, rom Tqven winandeburad mijerebdeT, rom Tqveni sakvirveli, grZnobiare Tvalebi isev ise SemomCerebodnen, rogorc winaT. RmerTo mowyaleo! mamaCemi Tqveni papisa da mamis yma iyo, magram Tqven, swored Tqven odesRac CemTvis imdeni ram gaakeTeT, rom me yvelaferi gadamaviwyda da isev miyvarxarT, rogorc Cemiani... kidev ufro metad. liub. and. ver davmjdarvar, ar SemiZlia... (wamoxteba da Zalze aRelvebuli midi-modis). ara, ar SemiZlia... me ver gavuZleb. damcineT, sulelia-Tqo... ager karada... esec Cemiania... (kocnis karadas) Cemi magida... gaevi. aq ki uSenod Cveni gamdeli gardaicvala. liub. and. (jdeba, yavas svams). RmerTma sasufeveli daumkvidros, mwerdnen. gaevi. anastasic mokvda. petruSka-gverdela Cemgan wavida da axla boqaulTan cxovrobs. (jibidan Saqaryinuls amoiRebs da wuwnis). piSCiki. Cemma qalma... daSenkam... mogikiTxaT. 227 lopaxini. me ki minda, raime sasiamovno giTxraT, samxiarulo. (saaTs daxedavs). axlave unda wavide, saubris dro aRara mrCeba... magram ori sami sityviT mianc gadmogcemT, Tqven ukve iciT, rom Tqveni alublis baRi valSi iyideba, agvistos ocdaors aris daniSnuli sajaro gayidva. mxolod Tqven amaze nu SewuxdebiT, Cemo Zvirfaso, iZineT mSvidad, SeuSfoTeblad, gamosavali aris... ai Cemi proeqti. gTxovT yuri damigdoT! Tqveni mamuli qalaqidan mxolod oci versis manZilze mdebareobs, am mamuls rkinigzam axlos Cauara, ase rom, alublis baRi da mdinaris pirze mdebare miwebi saagarako nakveTebad rom daiyos da Semdeg agarakebisaTvis ijariT rom gaices, maSin Tqven wliurad ukanaskneli ocdaxuTi aTasi maneTi mainc SemogivaT. gaevi. ukacravad, magram aba ras mihqaravT! liub. and. me Tqveni kargad ar mesmis, ermolai aleqseeviC. lopaxini. moagarakeebisagan Tqven TviTeul desetinaze weliwadSi ocdaxuT maneTs mainc aiRebT da Tu amas axlave gamoacxadebT, rogoric gindaT, iseT sawindars gaviReb, rom Semodgomamde erTi Tavisufali nakveTic ki ar dagrCebaT, sul waiReben. erTi sityviT, SemiZlia mogilocoT, — gadarCebiT. adgilmdebareoba mSvenieria, mdinare Rrma aris. mxolod, rasakvirvelia, saWiroa gawmenda, gasufTaveba, ganlageba... magaliTisaTvis mogaxsenebT — saWiro Seiqneba yvela es Zveli Senobebi, TviTon es saxlic, romelic ukve aRarafrad ar varga da metad moZvelebulia, aRebul iqnas, Zveli alublis baRic unda aiWras... liub. and. aiWras? Cemo kargo, nu gewyineba da Tqven araferi ar gagegebaT. mTels Cvens guberniaSi Tu rame aris sayuradRebo, sagulisxmo da SesaniSnavic ki, es mxolod Cveni alublis baRia. 228 lopaxini. am baRis sikeTe mxolod is aris, rom didia. alubali ki or weliwadSi erTxel modis da isic arsad ar saRdeba. aravin ar yidulobs. gaevi. es baRi enciklopediur leqsikonSic ki aris moxseniebuli. lopaxini. (saaTs daxedavs). Tu araferi ar movifiqreT da araviTar daskvnamde ar mivediT, maSin agvistos 22-s alublis baRic da mTeli mamulic sajaro vaWrobiT gaiyideba. gadawyviteT... sxva gamosavali, geficebiT, ar aris. ara da ara. firsi. winandel droSi, ormoci-ormocdaaTi wlis winaT alubals axmo-bdnen, albobdnen, mwnilad debdnen, murabebs akeTebdnen, da zogjer... gaevi. gaCumdi, firs. firsi. zogjer asec iyo, rom gaxmobil alubals fuTobiT moskovsa da xar-kovs agzavnidnen. fuli Semodioda! alublis kerki rbilic iyo, wvnianic, tkbilic, surnelovanic... maSin icodnen amis xerxi... liub. and. axla sadRaa es xerxi? firsi. daaviwydaT. aravis ar axsovs. piSCiki. (liubov andreevnas). ra aris parizSi? rogoria? bayayebi miirTviT? liub. and. niangic miWamia. piSCiki. ras brZanebT! Tqven warmoidgineT... lopaxini. aqamde sofelSi mxolod mebatoneebi da glexebi iyvnen, axla moagarakeebic gaCndnen. yvela qalaqs, didebsac ki, axla agarakebi akravT gars. SeiZleba iTqvas, rom oci wlis Semdeg moagarakeTa ricxvi araCveulebrivad gaizrdeba. is axla mxolod Caisa svams Tavis aivanze, magram xom SeiZleba isedac moxdes — Tavis erT desetinaze moagarakem meurneobac gaiCinos, maSin Tqveni alublis baRi gaxdeba bednieri, mdidari, saucxoo. gaevi. (aRSfoTebuli). ra miqarvaa! 229 Semodian varia da iaSa varia. dediko, aq Tqven saxelze ori telegramaa miRebuli. (aarCevs gasaRebs da aRebs Skafs, gaRebis dros klite zanzalakiT gaiwkarunebs) ager. liub. andr. es parizidan aris. (daxevs telegramas). parizTan yovelive gaTavebulia. gaevi. ici, liuba, es karada ramdeni wlis aris? erTi kviris winaT qveda ujra gamovwie, vxedav zed cifrebia amomwvari. karada swored rom asi wlis winaT gaukeTebiaT. rogoria a? SeiZleboda iubilec ki gadagvexada. usulo sagania, magram, rac unda iyos, mainc wignis karadaa. piSCiki. (gakvirvebiT). asi weliwadi... Tqven warmoidgineT? gaevi. diax... es nivTia... (xels Seaxebs Skafs). Zvirfaso, didad pativcemulo karadav! mivesalmebi Sens arsebobas, romelic ager asi weliwadia mimarTuli iyo sikeTisa da samarTlianobis naTeli ideisaken, Seni idumali nayofieri muSaobisaTvis am asi wlis ganmavlobaSi arasodes ar Sesustebula da Cveni ojaxis Taobebs (cremlebi ereva). unergavda simxneves, ukeTesi mermisis rwmenas da zrdida CvenSi sikeTisa da sazogadoebrivi Segnebis ideals. pauza. lopaxini. diax... liub. and.LSen mainc isev isa xar, leonid. gaevi. (cotaTi daircxvens). burTulisagan marjvniv kuTxeSi! vWri SuaSi! lopaxini. (daxedavs saaTs). Cemi dro dadga. unda wavide. iaSa. (liubov andreevnas wamals awodebs). SeiZleba abebi miiRoT... 230 piSCiki. araferi saWiroa, Zvirfaso liuba, wamlis miReba, magaT arc ziani moaqvT da arc sargebloba... miboZeT aq... (aiRebs abebs, daiyris xelis gulze, Seuberavs, erTianad gadaylapavs da Tan buraxs daayolebs) ai, xom xedavT? liub. and. (SeSinebuli). es ra hqeniT, Wkuidan xom ar SeiSaleT? piSCiki. yvela gadavylape. lopaxini. ra yanyrato gqoniaT! yvela icinis. firsi. aRdgomaze CvenTan brZandeboda da naxevari vedro kitris wnili miirTva... (raRacas burtyunebs). liub. and. ras laparakobs? varia. sami weliwadia ase burtyunebs. Cven miveCvieT. iaSa. xandazmulobam icis. S a r l o t a i v a n o v n a TeTr kabaSi, Zalze gamxdaria, gamwleuli, welze lorneti hkidia, gaivlis scenaze. lopaxini. ukacravad, Sarlota ivanovna, ver movaswar mogsalmebodiT. (unda xelze akocos). Sarlota. (xels waarTmevs). Tqven rom xelze kocnis neba mogceT, Semdeg moindomebY idayvze kocnas, Semdeg mxarze da... lopaxini. dRes rogorRac bedi ara mwyalobs. yvelani icinian. Sarlota ivanovna, gviCveneT fokusebi. liub. and. Sarlota, araferi saWiro ar aris. me meZineba (gadis). lopaxini. sami kviris Semdeg moginaxulebT. (liubov andreevnas xelze hkocnis) jerjerobiT mSvidobiT. droa. (gaevs). naxvamdis. (piSCiks hkocnis) nax231 vamdis. (xels arTmevs varias, Semdeg firssa da iaSas). mimZims wasvla. (liubov andreevnas). Tuki agarakebis sakiTxs gadawyvetT, macnobeT da me sesxad ormocdaaTi aTass giSovniT. karga moifiqreT. varia. (gajavrebuli) aRar waxvalT?! lopaxini. mivdivar... mivdivar... (gadis). gaevi. briyvi. Tumca... pardon. varia magas colad mihyveba, varias saqmroa. varia. zedmets nu laparakob, Zia! liub. and. ratom, varia, ratom, me Zalian gamexardeba. kargi kacia. piSCiki. marTali unda iTqvas, rom... Rirseuli kacia... Cemi daSenkac ambobs, rom... bevr rasme ambobs. (xvrinavs, magram im wamsve gamoeRviZeba) es yvelaferi kargi, magram oras ormoci maneTi mainc unda masesxoT, Zvirfaso da pativcemulo Cemo, giravnobis procentebis gadasaxdelad... varia. (SeSinebuli). ara gvaqvs, ara. liub. and. me marTlac rom araferi ara maqvs. piSCiki. araferia, geSovnebaT. (icinis). me imeds arasodes ara vkargav. rom mgonia yvelaferi momespo da dameRupa-meTqi, gaixedav da ager rkinigza ar gaiyvanes Cems miwaze?.. gadamixades. iqiT kidev gaixedav da rame moxdeba, an dRes, an xval... orasi aTass moigebs daSenka... bileTi aqvs. liub. and. yava davlie, axla mosvenebac SeiZleba. firsi. (tanisamoss uwmends gaevs, darigebis kiloTi). isev sxva Sarvali CagicvamT. ra unda giyoT, ra? varia. (xmadabla). anias sZinavs. (fanjaras aRebs). ukve mze amovida, aRar civa. SexedeT, dediko: ra saucxoo xeebia! RmerTo Cemo, ra kargi haeria! SaSvebi galoben! gaevi. (gaaRebs meore fanjaras). mTeli baRi gaTeTrebula. Sen xom ar dagviwyebia, liuba? es grZeli xeivani midis sul pirdapir, TiTqo gaWimuli Rvedi 232 iyos, mTvarian RameSi gabrwyinebulia, xom gaxsovs? xo mar dagviwyebia? liub. and. (fanjridan baRs gascqeris). o, Cemi bavSvoba, Cemi umankoeba! am oTaxSi meZina, gavcqerodi baRs, yovel dilas CemTan erTad bedniereba iRviZebda, baRic iseTi iyo, rogoric axlaa, araferi ar Secvlila (gaxarebuli icinis). TeTria, TeTri sulerTianad! Cemo baRo, avdriani Semodgomisa da civi zamTris Semdeg Sen isev ise axalgazrda xar, aRsavse xar bednierebiT, zeciur angelozebs Sen ar dautovebixar... rom SeiZlebodes Cemi mkerdidan da zurgidan CamoviSoro mZime lodi, rom SeviZlebde Cemi warsulis daviwyebas... gaevi. diax... saocaria, magram baRs mainc valSi gahyidian. liub. and. SexedeT, gansvenebuli deda baRSi dadis... TeTri kabiT (gaxarebuli icinis) is aris, is. gaevi. sad? varia. aba ras brZanebT, dediko. liub. and. ho, aravin aris. momeCvena. marjvniv, fanCaturis mosaxvevTan TeTri xe gadaRunuliyo, qalsa hgavda... Semodis trofimovi, gacveTili studentis mundiri acvia, saTvales atarebs. liub. and. ra gasaocari baRia! uamravi TeTri yvavili, didi mtredisferi ca... trofimovi. liubov andreevna! liubov andreevnam moixeda me mxolod Tavs dagikravT da waval, (mxurvaled hkocnis xelze) nabrZanebi mqonda dilamde damecada, magram moTmineba ar meyo. liubov andreevna gaSterebulia. 233 varia (cremlmoreuli). es petia trofimovia. trofimovi petia trofimovi gaxlavarT, Tqveni griSas yofili maswav-lebeli... nuTu ase gamovicvale? (liubov andreevna moexveva da nela tiris). gaevi (Sewuxebuli). kargia, geyofa, liuba. varia (tiris). xom geubnebodiT, petia, mogecadaT xvalamde. liub. and. Cemi griSa... Cemi biWi... griSa... Cemi Svili... varia axla ra gaewyoba, dediko... RvTis nebaa. trofimovi (cremliani) kmara, geyofaT. liub. and. (Cumad tiris) Cemi biWi daiRupa, daixrCo... raTa, risTvis, Cemo megobaro? (xmadabla) iq anias sZinavs, me ki xmamaRla vlaparakob... vxmaurob... es ra mogsvliaT, petia? ratom ase wamxdarxarT? ratom ase daberebulxarT? trofimovi vagonSi erTma dedakacma gaquculi, Camotyavebuli vaJbatoni Semarqva. liub. and. maSin Tqven sul bavSvi iyaviT, sayvareli studenti. axla ki Tma SegTxelebiaT. saTvales atarebT. nuTu Tqven kidev studenti xarT? (karebisaken midis). trofimovi etyoba, mudmivi studenti gavxdi. liub. and. (hkocnis Zmas, Semdeg varias). aba axla wadiT da daiZineT... Senc daberebulxar, leonid. piSCiki (mihyveba liubov andreevnas). maS daviZinoT?... ah, ra eSveleba Cem nikrisis qarebs!... me Tqvensa davrCebi, liubov andreevna... mxolod... Zvirfaso, sayvarelo... diliT oras ormoci maneTi mWirdeba. gaevi o, es kidev Tavisas gaiZaxis. piSCiki oras ormoci maneTi... giravnobis sargebeli unda gadavixado. liub. and. fuli me ara maqvs, Cemo kargo. piSCiki masesxe, geTayva... arc ise didi fulia. liub. and. kargi, kargi... ager leonidi mogcems, mieci, leonid. 234 gaevi diax, rogor ara, magis imediT iyos!... liub. and. aba ra vuyoT... mieci... esaWiroeba... dagibrunebs. (liubov andreevna, trofimovi, piSCiki da firsi gavlen. rCebian gaevi, varia da iaSa). gaevi Cem das kidev ver miutovebia fulebis flangva. (iaSa). gaiwi iqiT, geTayva, qaTmis suni gidis. iaSa (dacinviT). Tqven ki, leonid andreeviC, iseTive xarT, rogoric iyaviT. gaevi vinao? (varias) ra Tqva? varia (iaSas) soflidan dedaSeni Camovida, guSinsaqeT samoaxloSi zis, Seni naxva unda. iaSa hoda, iyos. varia arc ki grcxvenia! iaSa aba raSi meprianeba. gana xval ver movidoda? (gadis). varia deda iseTivea, rogoric iyo, srulebiT ar gamocvlila. Tavis nebaze rom miuSva, sul yvelafers daarigebs. gaevi diax... (pauza). Tuki raime avadmyofobis sawinaaRmdegod bevr wamals iZlevian, es imas niSnavs, rom avadmyofoba ganukurnavia. me vfiqrob, tvins Zalas vatan da mgonia, rom bevri saSualeba maqvs, Zalian bevri saSualeba, es ki imas niSnavs, rom arcerTi ara maqvs. kargi iqneboda, rom vinmesgan memkvidreoba migveRo, ania Zalian mdidari kacisaTvis migveTxovebina, kargi iqneboda iaroslavs wavsuliyaviT grafinia-ZaluasTan bedi gvecada. Zalua xom Zalian, Zalian mdidaria. varia (tiris). RmerTi rom Segveweodes... gaevi nu Rrialeb, Zalua mdidaria, magram Cven ar vuyvarvarT. Cemi da nafic veqils gahyva colad da es veqili aznauri ar iyo. karebSi ania gamoCndeba. 235 aznaurs ar gahyolia colad da unda iTqvas, rom arc Tu maincdamainc keTili zneobis qali iyo. kargi qalia Zalian, keTili, saucxoo, mec Zalian miyvars, magram rac ar unda gamoigono misTvis Semamsubuqebeli mizezebi, mainc unda gamovtydeT, rom codvilia, mankieri. es etyoba yvela mis ubralo saqcielsac. varia (CurCuliT). karebSi ania dgas. gaevi vinao? pauza. sakvirvelia, marjvena TvalSi raRac Camivarda... cudada vxedav. xuTSabaTs ki, rodesac olqis sasamarTloSi viyavi... Semodis ania varia rad ara gZinavs, ania? ania ar meZineba. ar SemiZlia. gaevi Cemo pawia. (ukocnis pirisaxe, xelebs) Cemo bavSvo... (cremliani) Sen Cemi diswuli ki ara xar, Sen Cemi angelozi xar, Sen CemTvis yvelaferi xar. damijere, damijere. ania mjera, Zia, mjera. Sen yvelas uyvarxar, pativs gcemen, magram, Zia, Zvirfaso, sayvarelo, Sen Cumad unda iyo, yovelTvis Cumad. ras ambobdi weRan dedaCemze? Sen sayvarel daze? ratom, risTvis ambobdi? gaevi mm... marTali xar... diax, diax... (ania xeliT pirisaxes ifaravs). marTlac rom es saSinelebaa! RmerTo Cemo, RmerTo, mixseni! dRes kidev karadas sityviT mivmarTe... ra sisulele iyo. roca sityva davasrule, mxolod maSin vigrZeni rogori sisulelec Cavidine. varia es marTalia, Zia, Tqven Cumad unda iyoT. gaCumdiT da iyaviT TqvenTvis. 236 ania Tu Cumad iqnebi, Senc damSvidebuli iqnebi. gaevi Cumada var (anias da varias xelebs ukocnis) Cumad. mxolod ager saqmeze getyviT. xuTSabaTs me olqis sasamarTloSi viyavi, iq nacnob-megobrebi vnaxe, vilaparakeT amaze, imaze, cis, baris da mgonia, moxerxdes veqsiliT fulis sesxeba, rom bankSi sargebeli SevitanoT. varia RmerTi rom Segveweodes! gaevi samSabaTs waval da kidev movilaparakebT. (varias) nu Rrialeb. (anias) dedaSeni lopaxins moelaparakeba. is, rasakvirvelia, uars ar etyvis... Sen ki, rogorc daisveneb, waxval iaroslavs grafiniasTan, bebiaSenTan. amgvarad vimoqmedoT sami mxriT da Cveni saqme gakeTdeba. darwmunebuli var, rom sargebels gadavixdiT... (pirSi Saqaryinuls Caidebs). Cems sindissa vficav, vficav rac gnebavT imas, mamuli ar gaiyideba. (aRtacebuli). Cem bednierebas vficav! ai Cemi xeli; Tu me saqme sajaro vaWrobamde miviyvano, maSin sulmdabali, upatiosno adamiani miwodeT. mTels Cems sicocxlesa vficav! ania (TandaTan mSviddeba, bednieria). ra kargi rama xar, Zia, ra Wkviani! (moexveva) axla damSvidebuli var, sruliad damSvidebuli! bednieri var! (Semodis firsi). firsi (sayvedurobs). leonid andreeviC, RvTisa ar geSiniaT, rodisRa unda daiZinoT? gaevi axlave, axlave. Sen wadi, firs. me rogorme TviTon gavixdi. aba, bavSvebo, axla daiZineT!... dawvrilebiT — xval. (hkocnis anias da varias) me oTxmociani wlebis adamiani var... am wlebs ar aqeben, magram mainc unda vTqva, rom Cemi rwmenis gamo cxovrebaSi bevri momxvedria. tyuilad ki araa, rom me glexs vuyvarvar. glexs unda icnobde! unda icode, Tu saidan... 237 ania isev daiwye, Zia! varia Zia, gaCumdiT, ra! firsi (gajavrebuli) leonid andreeviC! gaevi movdivar, movdivar... daweqiT... ori kididan Sua budeSi vagdeb wmindad... (gadis, mas cuxcuxiT mihyveba firsi). Aania axla damSvidebuli var. iaroslavs wasvla ki ar minda, bebia ar miyvars. ise ki damSvidebuli var. Zias madlobeli var (jdeba). varia unda daviZinoT. waval, aq ki uSenoba Zalian gvawuxebda. samoaxloSi, rogorc ici, Cveni moxuci mosamsaxureebi cxovroben: efimuSka, polia, evstignei da karpic. RamRamobiT viRac vigindarebs neba misces maTTan Ramis gaTevisa. me xma ar amomiRia, magram gavige, xma gaevrcelebinaT, viTom me imaT marto muxudoTi vkvebavde, TiTqos siZunwis gamo... es sul evstigneis bralia... kargi-meTqi, vifiqre, raki asea, damacadeT-meTqi. davuZaxe evstigneis... (amTqnarebs). movida... Ees ra ambavia-meTqi, evstignei... Se CerCeto... (Sexedavs anias) aniCka!... (pauza) sZinavs. (anias mklavs mklavSi gauyris) wavideT, wamo, dagawven, wamodi... (mihyavs) Cem sulikos daeZina! wamo! midian. baRis karga moSorebiT mwyemsi salamurze ukravs, trofimovi gaivlis scenaze. variasa da anias rom dainaxavs, Sedgeba. varia CSS... sZinavs... sZinavs... wavideT, Cemo kargo. ania (xmadabla, Zil-RviZilSi). ise daviRale... zanzalakebi... Zia... Cemi kargi deda da Zia... varia wavideT, wavideT, Cemo kargo... (gavlen anias oTaxSi). trofimovi (grZnobamoreuli) Cemo mzisiero! gazafxulo Cemo! 238 farda moqmedeba meore mindori. Zveli, gverdmoqceuli, mitovebuli samlocvelo, mis axlos Wa. didroni qvebi, etyoba, odesRac saflavis qvebad iyo gamoyenebuli, da Zveli merxi. moCans gza gaevis saxl-karisaken. ganze aSoltili alvis xeebi. imis iqiT alublis baRi. moSorebiT telefrafis boZebis mwkrivi. Sors, Sors bundovnad isaxeba didi qalaqi, romelic Zalian karg da naTel amindSi ufro dasanaxia. mze male Cadis, Sarlota, iaSa da duniaSa sxedan merxze; epixodovi iqve dgas da gitaras ukravs; yvelani Cafiqrebulni sxedan. Sarlotas Zveli quid axuravs. mas mxridan Tofi CamouRia da Rvedis abzindas asworebs. Sarlota (fiqrSi). me namdvili pasporti ara maqvs da ar vici ramdeni wlisa var, amitom me mgonia, rom axalgazrda unda viyo. rodesac pawia gogona viyavi, mamaCemi da dedaCemi bazrobaze dadiodnen. iq mSvenier warmodgenebs marTavdnen. me yiramala gadavdiodi da raRac raRaceebs vakeTebdi. roca ded-mama gardamecvala, erTma germanelma qalbatonma amiyvana da maswavla. rom wamovizarde, guvernantkad wavedi. amitom saidan var da vina var, es me ar vici... vin arian Cemi mSoblebi, SeiZleba jvardauwerlebic iyvnen... ar vici, (jibidan kitrs amoiRebs da Wams). araferi ar vici. pauza. ise minda gamovelaparako vinmes... aravin ki ar aris, aravin ara myavs. 239 epixodovi (gitaraze ukravs da mReris). `ras daveZeb me qveynis xmaursa, Tund megobrebsa, an Tundac mtrebsa~... ra sasiamovnoa mandolinaze dakvra! duniaSa eg gitaraa da ara mandolina, (sarkeSi ixedeba da ipudreba). epixodovi uWkuo SeyvarebulisaTvis es mandolinaa. (mReris) `oRond ki mqondes guli gamTbari Tanaziari siyvaruliTa~... iaSa miumRerebs Sarlota saZaglad mReris es xalxi... fuh! turebiviT. duniaSa (iaSas). ra bednierebaa sazRvargareT yofna, iqaurobas rom moivli kaci! iaSaLrasakvirvelia. ar SemiZlia ar dageTanxmoT. (amTqnarebs, Semdeg sigaras ukidebs). epixodovi eg TavisTavad igulisxmeba. sazRvargareT didi xania yovelive srul komleqciaSia moyvanili. iaSa raRa Tqma unda. epixodovi me ganviTarebuli kaci var, vkiTxulob sxvadasxva SesaniSnav wignebs, magram verafriT ver gamomirkvevia Cemi mimarTuleba — ra minda me, vicxovro, vicocxlo Tu Tavi movikla. miuxedavad amisa revolvers mudam Tan vatareb, ager... (revolvers amoiRebs). Sarlota gavaTave. axla waval (Tofs aikidebs) Sen, epixodov, Zalian Wkviani kaci xar da Tan Zalze saSiSi; Sen qalebs gagiJebiT unda uyvarde. brrr~ (midis) yvela es Wkvianebi iseTi sulelebi arian, rom veravis ver gamovlaparakebivar... marto var, marto da aravin ara myavs. Tan... ar vici vina var, raTa var... ver gamomicnia... (auCqareblad gadis). epixodovi kacma rom Tqvas, sxva sagnebs rom ar Sevexo, ise Cem Sesaxeb SemiZlian vTqva is, rom, sxvaTa Soris, bedi ara mwyalobs da arca mzogavs, ise mep240 yroba, rogorc qariSxali patara xomlads. Tu me vcdebi, maSin ratom iyo, rom dRes diliT roca gaviRviZe, magaliTisTvis vambob, davinaxe, rom mkerdze sazareli sididis oboba majda... ai amxela (uCvenebs orive xeliT). amas garda, vTqvaT, buraxi minda davlio, Sexedav Sig raRac yovlad umsgavsi agdia, abanos Wiis magvari. pauza. bokli wagikiTxavT? pauza. avdotia feodorovna, unda SegawuxoT, oriode sityva maqvs saTqmeli. duniaSa TqviT. epixodovi me mindoda calke momelaparaka (amoioxrebs). duniaSa (SemkrTali). kargi... mxolod manam Cemi wamosasxami momitaneT... karadasTan hkidia... aq cota nestia... epixodovi kargi, movitan... axla ki vici rac unda gavakeTo Cemo revolveriT... (aiRebs gitaras, Tan ukravs da Tan gadis). iaSa ocdaori faTeraki! Cvens Soris darCes da suleli kacia (amTqnarebs). duniaSa RmerTma nu qnas, revolveri ar daixalos. pauza. uh, rogor SemaSfoTa, aforiaqebuli var. me jer kidev pawia gogona viyavi, batonebTan rom mimiyvanes, srulebiT gadaveCvie ubralo cxovrebas da xelebi iseTi TeTri maqvs, iseTi TeTri, rogorc batonis qals. nazi Seviqeni, Tavaziani, keTilSobili, yvelaferis meSinia... saSinelebaa. iaSa, Tu Tqven momatyueT, ar vici maSin Cems nervebs ra mouva. 241 iaSa (hkocnis) kitruna! rasakvirvelia, yvela qaliSvili Tavis Tavze unda fiqrobdes. ar miyvars, rodesac gasaTxovari qali cudi yofaqcevisa aris. duniaSa me Tqven suliT da guliT SegiyvareT, iaSa. Tqven ganaTlebuli kaci xarT, yvelaferze SegiZliaT imsjeloT. pauza. iaSa (amTqnarebs). ho... me ase mgonia, — Tu qaliSvils vinme uyvars, is uzneo aris (pauza) sasiamovnoa wminda haerze sigaris moweva... (miayurebs) aqeT modian, batonebi arian... duniaSa grZnobamoreuli exveva iaSas. iaSa gaswiT saxlSi, TiTqo sabanaod iyaviT wamosuli, ai am gziT wadiT, Torem Semogeyrebian da Cemze ifiqreben. TiTqo me TqvenTan paemanze viyavi, amis moTmena ki ar SemiZlian. duniaSa (nela axvelebs). sigarisagan Tavi amtkivda. (gadis). iaSa rCeba, samlocvelos gverdiT zis. Semodian l i u b o v a n d r e e v n a , g a e v i da l o p a x i n i . lopaxini unda sabolood gadawyvitoT. dro ar iTmens. sakiTxi sruliad ubraloa. Tanaxma xarT Tu ara, rom Tqveni miwa saagarakod gasceT? ho Tu ara? TqviT erTi sityva: an ho, an ara. mxolod erTi sityva! liub. and. vin aris, rom aq saZagel sigaras eweva. (jdeba). gaevi ai, rkinigza gaiyvanes da kargi gamovida. vimgzavreT, viyaviT qalaqSi da visauzmeT... yviTeli burTula Sua budeSi. waval saxlSi da erT xels viTamaSeb... liub. and. moaswreb. 242 lopaxini mxolod erTi sityva! (vedrebiT) momeciT pasuxi! gaevi (amTqnarebs). vinao? liub. and. (Cascqeris Tavis portmones). guSin bevri fulebi mqonda, dRes ki Zalian cota. sacodavi Cemi varia momWirneobis gamo yvelas marto rZis wveniTa hkvebavs, samzareuloSi moxucebs mxolod muxudos aZleven, me ki uazrod vflangav... (portmone xelidan gauvarda, oqroebi gadmocvivda). ai, daibna... (swyins). iaSa neba miboZeT, axlave avkref (fulebs krefs). liub. and. ho, gaisarje, geTayva... aba raT wavel sasauzmod? saZageli restorania eg Tqveni restorani Tavisi musikiT. sufrasac sapnis suni asdis... an Sen, leonid, amdens raTa svam? an amdensa sWam? ramdens laparakob? dResac restoranSi ra bevri ilaparake da ra uadgilod. samocdaaTian wlebze, dekadentebze. mere visTan? laqiebs esaubrebodi dekadentebze! lopaxini diax. gaevi (xels Caiqnevs) Cemi gamosworeba aRar SeiZleba. es cxadia. (gagulisebuli iaSas) ra aris mudam Cven Tvalwin trialeb? iaSa (icinis). ar SemiZlia Tqveni xma ise movismino, rom ar gamecinos... gaevi (das). an es unda iyos, an me. liub. and. wadiT, iaSa, gaswiT... iaSa (liubov andreevnas gadascems qisas). axlave wavala... (sicils Zlivs ikavebs) am wuTas... (gadis). lopaxini deriganovs unda Tqveni mamuli iyidos. xom iciT ra mdidaric aris. sajaro vaWrobaze, amboben, TviTon movao. liub. and. eg Tqven saidan gaigeT? lopaxini qalaqSi laparakoben. 243 gaevi iaroslaveli Zalia dagvpirda, mxolod rodis da ramdens gamogzavnis ar viciT... lopaxini mereda, ramdens gamogzavnis? asi aTass? orass? liub. and. aba ras brZanebT... aTi-TxuTmeti aTasi Tu gamogzavna, isic didi ambavi iqneba. lopaxini momiteveT, magram TqvenisTana fuqsavati, uqnara da ucnauri adamianebi jer me ar minaxavs. Tqven gasagebi eniT geubnebian, Tqveni mamuli iyidebao, da Tqven TiTqo arc ki gagegebodeT. liub. and. ra unda gavakeToT, gvaswavleT. lopaxini me yoveldRe CagCiCinebT. yoveldRe erTsa da imaves gimeorebT. alublis baRic da miwebic aucileblad axlave unda gasceT ijariT saagarakod. es axlave unda moaxdinoT, Torem sajaro vaWroba ager cxvirwinaa! gaigeT da SeismineT? rogorc ki amas gadawyvetT, rom agarakebi gaSendes, maSin fulebs, ramdenic gindaT, imdens mogcemen da Tqvenc geSvelebaT. liub. and. agarakebi da moagarakeebi, — es iseTi uxamsi ram aris, rom... momiteveT. gaevi geTanxmebiT. lopaxini me namdvilad an avqviTindebi, an yvirils movrTav, an uTuod guli Semiwuxdeba da waviqcevi! meti aRar SemiZlia! pirdapir damtanjeT. (gaevs) Tqven ki diaci xarT! gaevi vinao? lopaxini diaci! (wasvla unda). liub. and. (SeSinebuli). ara, ar waxvideT, darCiT, geTayva. gTxovT. SeiZleba rame movifiqroT! lopaxini ra unda movifiqroT! liub. and. nu waxvalT, gTxovT, TqvenTan ufro mxiarulad varT... pauza. 244 me TiTqo raRacas velodebi, ase mgonia, saxli Camoingreva-meTqi. gaevi (Rrma fiqrSia) dupleti kuTxeSi... kruaze SuaSi... liub. and. Zalian bevri Secodeba migviZRvis... lopaxini Tqven ra codva unda gqondeT?... gaevi (Saqaryinuls pirSi Caidebs). amboben, rom me mTeli Cemi qoneba TiTqo SaqaryinulSi damexarjos... (icinis). liub. and. oo, Cemi codvebi... me fuls giJiviT, TavSeukaveblad vxarjavdi, kacsac iseTs mivTxovdi, romelic mxolod valebs iRebda. Cemi qmari Sampanurisagan gardaicvala. saSinlad svamda. saubedurod, me sxva Seviyvare, daviwye masTan cxovreba da ai swored maSin, es iyo pirveli Cemi sasjeli, TiTqo TavSi Camkres... ai aq, mdinareSi Cemi biWi daixrCo. me sazRvargareT wavedi. sul wavedi, rom arasodes ar davbrunebuliyavi da es mdinare aRar damenaxa... Tvalebi davxuWe, gaviqeci, Tavi ar maxsovda ise, is ki damedevna... Seubraleblad, tlanqad. mentonis axlo agaraki viyide. is iq avad gaxda, mTeli sami weliwadi ar momisvenia arc dRe, arc Rame. avadmyofma gamtanja, sulierad gamovifite. SarSan ki, roca valebSi agaraki gavyide, parizs gadavedi, iq ki man gamZarcva, sxva qali gaiCina, me vecade Tavi momewamla... es iseTi sisulele iyo, samarcxvino ram... gulma ki ruseTisaken gamomwia, samSoblosaken, Cemi qaliSvilisaken... (cremlebs iwmends) RmerTo, RmerTo mowyaleo, momiteve Secodebani! mets nuRar damsji (jibidan telegramas amoiRebs) dRes miviRe parizidan... patiebas mTxovs, mevedreba — mimiRe, davbrundebio... (daxevs telegramas) TiTqo sadRac musikas ukraven. (miayurebs). gaevi es Cveni ganTqmuli ebraelTa orkestria. xom gaxsovs oTxi violiono, fleita da kontrabasi. 245 liub. and. kidev arsebobs? kargi iyo erTi mogvewvia, patara saRamo gagvemarTa. lopaxini (miayurebs) ar ismis... (nela waimRerebs) `rusis fuliT germaneli gagvafrangebs~. (icinis) ra piesa vnaxe guSin TeatrSi, Zalian sasacilo iyo. liub. and. albaT araferi sasacilo ar iyo. Tqven piesebs ki ar unda uyurebdeT, aramed ufro xSirad Tqven Tavze unda daixedoT. ra uferulad cxovrobT. ramdens zedmets laparakobT. lopaxini es marTalia. unda pirdapira vTqvaT, rom briyvul cxovrebas veweviT... pauza. mamaCemi glexi iyo, erTi gamoyeyeCebuli vinme, araferi ar gaegeboda, me ar maswavlida, magram simTvralisas mcemda da isic joxiT. arsebiTad mec egeTi regveni var da yeyeCi. araferi ar miswavlia, weriTac saZaglad vwer, iseTi xeli maqvs, samarcxvino. liub. and. coli unda SeirToT, Cemo megobaro. lopaxini ho... eg marTalia. liub. and. ai Tundac Cveni varia, kargi gogoa! lopaxini diax. liub. and. Zalian ubralo vinme myavs, mTeli dRe muSaobs da, rac mTavaria, Tqven uyvarxarT. lopaxini merme, ra uSavs? me uarze ara var. kargi gogonaa. pauza. gaevi bankSi me adgils maZleven. weliwadSi eqvsi aTasi meqneba. ar gagigia? liub. and.: kargia erTi! ijeqi SenTvis... Semodis f i r s i . moaqvs palto. firsi (gaevs). inebeT, batono, CaicviT. aq nestia. gaevi (icvams). eh, Tavi momabezre, Zmao. 246 firsi kargia axla... diliTac ar giTqvamT, ise wasulxarT. (axed-daxedavs). liub. and. rogor daberebulxar, firs! firsi ras mibrZanebT? lopaxini geubnebian, rom Zalze daberebulxaro! firsi didi xania vcxovrob. colis SerTvas jer kidev maSin mipirebdnen, roca mamaTqveni dabadebulic ki ar iyo... (icinis) roca Tavisufleba gamocxadda, maSin ufrosi kamerdineri viyavi — me ganTavisufleba ar movindome, batonebTan davrCi... pauza. maxsovs, yvela gaxarebuli iyo da ra axarebdaT TviTonac ar icodnen. lopaxini winaT kargi iyo. gawkeplva icodnen. firsi (ver gaigona). raRa Tqma unda. glexebi batonebTan iyvnen, batonebi glexebTan, axla ki yvela gaifanta, verafers ver gaigeb. gaevi gaCumdi, firs. xval unda qalaqs wavide. Rampirdnen, rom erT gene-rals gamacnoben da is veqsiliT fuls mogvcems. lopaxini araferi ar gamogivaT. sargebelsac ver gadaixdiT. amaze damSvi-debuli brZandebodeT. liub. and. magas abodebs. araviTari generlebi ar arian. Semodian t r o f i m o v i , a n i a da v a r i a . gaevi ager Cvenebic. ania ager deda Camomjdara. liub. and. (nazad). modiT, modiT... Cemebi arian eseni... (exveva aniasa da varias). rom icodeT rogor miyvarxarT. dajeqiT aq, CemTan ai ase. yvelani sxdebian. 247 lopaxini Cveni mudmivi studenti mudam qalebTan dadis. trofimovi eg Tqveni saqme ar aris. lopaxini male ormocdaaTi wlisa gaxdeba da jer kidev studentia. trofimovi daeTxoveT briyvul oxunjobas. lopaxini ra iyo, Se CerCeto, javrob? trofimovi aba, ras momadeqi? lopaxini (icinis). axla es minda gkiTxo, ra azrisa xarT Cemze? trofimovi me, ermolai aleqseeviC, im azrisa var, rom Tqven mdidari kaci xarT, Zalian male milioneri gaxdebiT da rogorc mtacebeli mxeci nivTierebaTa cvlis TvalsazrisiT yvelafersa nTqavs, rac ki gzaze Sexvdeba, amgvarad Tqvenc saWiro xarT. varia petia, Tqven jobia varskvlavebze gviamboT. liub. and. ara, jobia guSindeli saubari ganvagrZoT. trofimovi eg raze? gaevi amay adamianze. trofimovi guSin Cven bevri vilaparakeT, magram veraviTar daskvnamde ver mivediT. Tqvenis azriT, amay kacs raRac mistiuric axlavs. SeiZleba Tqven Tqveneburad marTalic iyoT, magram ubralod, gadauWarbeblad vityvi, ra siamayeze unda vilaparakoT, gana amas raime azri aqvs, Tuki adamiani fiziolo-giurad uxeirod aris Seqmnili, Tu misi udidesi nawili uxeSia, tlanqi, uWkuo da didaT ubeduric. Tavmomwoneobas unda daveTxovoT. muSaobaa mxolod saWiro, muSaoba. gaevi sulerTia mokvdebi. trofimovi vin icis? anda ras niSnavs `mokvdebi~? SeiZleba adamians asi grZnoba aqvs da sikvdilTan erTad mxolod CvenTvis cnobili xuTi grZnoba kvdeba, danarCeni oxmocdaTxuTmeti ki cocxlobs. liub. and. ra Wkviani xarT, petia!... 248 lopaxini (ironiulad). o, metismetad! trofimovi kacobrioba win midis, Tavis Zal-Rones aviTarebs. yvelaferi, rac axla misTvis miuwvdomelia, odesme xelmosakidi Seiqneba, gasagebi, mxolod amisa-Tvis saWiroa muSaoba da daxmareba imaTi, vinc WeSmaritebas eZebs. CvenSi, ruseTSi jerjerobiT Zalian cota muSaobs. didi umravlesoba im inteligenciisa, romel-sac me vicnob. arafers ar eZebs, arafers ar akeTebs da Sroma ar exerxeba. Tavis Tavs inteligentebs uwodeben da msaxurs SenobiT elaparakebian, glexebs pirutyviviT epyrobian, cudad swavloben, guldasmiT arafers ar kiTxuloben, srulebiT arafers ar akeTeben, mecnierebaze mxolod laparakoben da xelovnebisa Zalian cota gaegebaT. yvela TiTqo seriozulia; yvelani mxolod maRalfardovan sagnebze laparakoben, filosofoben. amasobaSi ki maT Tvalwin muSebi saZaglad ikvebebian, sZinavT ubaliSod, ocdaaTi, ormoci kaci erT oTaxSia moTavsebuli, yvelgan baRlinjoebi, Smoris suni, nesti, zneobrivi uwmindureba... etyoba, CvenSi yvela es sasikeTo saubari mxolod imisTvis warmoebs, rom Tvali auxvion Tavis Tavsac da sxvebsac. erTi maCveneT, sad aris CvenSi baga bavSvebisaTvis, romelze-dac ase bevrs da ase xSirad laparakoben, an samkiTxveloebi? amis Sesaxeb mxo-lod romanebSi weren, sinamdvileSi ki isini ar arseboben. aris mxolod sibinZure. uwmawuroba, azieloba... me meSinia da ar miyvars Zalian seriozuli fizionomiebi, maSinebs seriozuli saubari, jobia gavCumdeT! lopaxini iciT ra, me diliT xuT saaTze vdgebi, vmuSaob dilidan saRamomde da mudmiv maqvs Cemi da sxvisi fulebi, Tan vxedav irgvliv ra xalxia. sakmarisia raime saqme daiwyoT, rom mixvdeT, Tu ra cotaa patiosani, wesieri adamiani. zogjer, roca 249 ara mZinavs, vfiqrob: `RmerTo, Sen mogveci Cven uzarmazari tyeebi, Tvaluwvdeneli mindvrebi, ufarToesi horizonti da aq mcxovrebni swored rom goliaTebi, bumberazebi unda viyoT...~ liub.: and. axla bumberazebi moindomeT... egeni zRaprebSi arian kargebi, Torem ise saSinelni arian. scenis siRrmeSi epixodovi gaivlis da gitaras ukravs. liub. and. (fiqriani). epixodovi modis. gaevi mze Caida, batonebo! trofimovi diax. gaevi (xmadabla, TiTqo deklamaciiT). hoi, bunebav, sakvirvelo da saucxoo, Sen brwyinav maradiuli sinaTliTa; Sen, mSveniero da gulgrilo, Sen, romelsac dedas geZaxiT, SenSi Serwymulia arseboba da sikvdili, Sen acocxleb da anadgureb... varia (vedrebiT). Zia! ania Zia kidev daiwye? trofimovi Tqven jobia yviTeli dupletiT SuaSi CaagdoT. gaevi Cumada var, Cumad. yvelani sxedan. yvelam fiqrs misca Tavi. siCumea, moismis mxolod firsis burtyuni. uecrad Soridan, cidan gaismeba iseTi bgera, TiTqo simi gawydao. bgera sevdiania da TandaTan miwydeba. liub. and. es ra iyo? lopaxini ar vici. sadme Sors maRaroSi qvabuna Tu mowyda jaWvs. mxolod Zalian Sros ki unda iyos. gaevi an SeiZleba frinvelia... yanCasaviT. trofimovi SeiZleba zarnaSoa... liub. and. (gaakankalebs). ratomRac usiamovno raRacaa. 250 pauza. firsi maSinac ase iyo im ubedurebis win... zarnaSoc yioda da samovaric ganuwyvetliv gugunebda. gaevi romeli ubedurebis win? pauza. firsi ai, Tavisuflebis gamocxadebis win. pauza. liub. and. iciT ra giTxraT, megobrebo, wavideT, ukve Ramdeba. (anias). Tvalebi cremliTa gaqvs savse, ratom gogo? ania ise, deda, araferia. trofimovi viRac modis. gamoCndeba gamvleli, axuravs da acvia Zalze naxmari qudi dap alto; cotaTi mTvralia. gamvleli neba miboZeT gkiTxoT, aqedan pirdapir sadgurisaken SemiZlia gavide? gaevi SegiZliaT, gaswieT pirdapir am gziT. gamvleli mTeli Cemi grZnobiT madlobgas mogaxsenebT. (axvelebs) Cinebuli amindia... (deklamaciiT) `Zmao, Sen Cemo tanjulo Zmao... gadi volgaze... vin aris, kvnesis?~ (varias) qaliSvilo, uboZeT ruseTis mSier mcxovrebs ocdaaTi kapiki... (varias SeeSindeba, miakivlebs). lopaxini (gajavrebuli): yovel umsgavsobas Tavisi sazRvari aqvs! liub. and. (SemkrTali). waiReT, ai ager... (eZebs safuleSi) vercxlis fuli ara mqonia... sulerTia, waiReT oqro... gamvleli mTeli grZnobiT madlobas mogaxsenebT! (gadis). sicili. 251 varia (SeSinebuli). me waval... waval... eeh, dediko, aba ra CaidineT! xalxs saxlSi saWmeli ara aqvT, Tqven ki magas oqro mieciT. liub. and. aba ra unda miyoT me sulels! saxlSi mogcem yvelafers, rac ki gamaCnia. ermolai aleqsseviC, kidev ver masesxebT? lopaxini mzada var gemsaxuroT. liub. and. wavideT, batonebo, droa. Cven ki, varia, aq Sen ukve qmaric gagirigeT. momilocavs. varia (cremlebmoreuli). dediko, es veraferi xumrobaa! lopaxini ofelia, wadi monasterSi... gaevi me ki xelebi mikankalebs, didi xania biliardi ar miTamaSia. lopaxini ofelia, o, nimfav, momixsenie Sens locvebSi! liub. and. wavideT, batonebo. male vaxSamic iqneba. varia rogor SemaSina. guls axlac gaaqvs bagabugi. lopaxini gagaxsenebT, batonebo, rom agvistos ocdaors sajaro vaWrobiT gai-yideba alublis baRi. ifiqreT amaze! ifiqreT! yvelani gadian trofimovisa da anias garda. ania (siciliT). im gamvlels unda vumadlodeT, rom varia SeaSina. axla Cven martoni varT. trofimovi varias eSinian Cven erTi meore ar SeviyvaroT da imitom mTeli dRe-obiT ar gvSordeba. mas Tavis mokle WkuiT ver gaugia, rom siyvarulze maRla vdgevarT. yovelive im wvrilmansa da moCvenebiTs, rac xels uSlis Tavisuflad da bednierad yofnas, Cven gverdi unda avuaroT. ai ra aris Cveni mizani. win gav-swioT! Cven Seukaveblad mivemarTebiT kaSkaSa varskvlavebisaken, romelic iq Sors anaTebs. win gavswioT, win! megobrebo, nu CamovrCebiT! ania (xels xelze Semokravs). ra kargad laparakobT! 252 pauza. dRes aq mSvenierebaa! trofimovi diax, sakvirveli amindia. ania es ra miyaviT, petia, ratom aris, rom Zveleburad aRar miyvars alublis baRi? me iseTi nazi grZnobiT miyvarda is, rom megona mTels dedamiwaze am baRze ukeTesi adgili ar moipoveboda. trofimovi mTeli ruseTia Cveni baRi. dedamiwa didia da lamazi da zed bevri saucxoo alagic moiZebneba. pauza. aba ifiqreT, ania, Tqveni papa, papis papa da yvela, Tqveni winaprebi mebatoneebi iyvnen, romelTac ymebi hyavdaT, cocxal adamianebsa flobdnen da nuTu Tqven yoveli alublidan, yoveli foTlidan, yoveli Rerodan ar gadmogcqerian coc-xali adamianebi, nuTi maTi xma ar gesmiT?... adamianTa mflobeloba — aman xom yvela Tqven gadagagvaraT... yvela, vinc winaT cxovrobda da vinc axla cxovrobs, gadagagvaraT ise, rom axla verc dedaTqveni, verc Tqven, verc Tqveni biZa ver amCnevT, rom valebiTa cxovrobT, sxvis xarjze, imaT xarjze, visac Tqven derefnis iqiT saxlSi ar uSvebT... Cven CamovrCiT erTi orasi wliT mainc, Cven srulebiT araferi ar gagvaCnia, ara gvaqvs garkveuli damokidebuleba warsulTan. Cven mxo-lod vfilosofosobT, vuCiviT mowyenas, an vsvamT arays, imisaTvis ki, rom nam-dvili cxovreba daviwyoT, uwinares yovlisa, Cveni warsuli Secodebani unda gamovisyidoT, movuRoT maT bolo. es aSkaraa, naTelia, mxolod gamosyidva tanjviT SeiZleba, araCveulebrivi, ganuwyveteli SromiT. es gaigeT, ania. 253 ania is saxli, sadac Cvena vcxovrobT, didi xania Cveni saxli ar aris da mec waval am saxlidan, sityvas gaZlevT. trofimovi Tu Tqven meurneobis gasaRebebi gaqvT, gadaisroleT WaSi da gaswiT. iyaviT iseTi Tavisufali, rogorc qari. ania (aRtacebuli). ra kargada sTqviT! trofimovi damijereT, ania, damijereT! me jer ocdaaTi wlis arc ki var, axal-gazrda var, studenti var, magram ramdeni ram gadamitania, zamTari rom dadgeba, mSieri var, avadmyofi, aforiaqebuli; Raribi var maTxovariviT. mere, bedma sad ar gadamagdo, sad ar vyofilvar! magram Cemi Segneba yovelTvis, yovel wuTas aRsavse iyo gamouTqmeli winagrZnobiT. me vgrZnob momaval bednierebas, ania, me ukve vxedav mas... ania: (fiqrSi). mTvari amodis. ismis, Tu epixodovi rogor ukravs gitaras da mReris isev naRvlian simReras. amodis mTvare, sadRac alvis xeebSi varia eZebs anias. eZaxis: `ania, sada xar?~ trofimovi diax, mTvare amodis. pauza. ager bedniereba, modis, modis, TandaTan axlovdeba, ukve mesmis misi fexis xma, mxolod Cven Tu ver vnaxavT, ver gavugebT, es didi ubedureba ar aris. sxvebi naxaven. varias xma: `ania! sada xar?~ trofimovi kidev varia! (gajavrebuli) pirdapir aRmaSfoTebelia. ania wavideT mdinarisaken. iq kargia. trofimovi wavideT. midian. 254 varias xma. `ania, ania!~ farda mesame moqmedeba TaRiani sastumro oTaxi, TaRis iqiT moCans darbazi. xomli anTebulia. moismis derefnidan ebraelTa orkestris xma, romelzec laparaki iyo meore moqmedebaSi. saRamos wveuleba. darbazSi cekvaven grand-rond-s. simeonov-piSCikis xma: `Promenade a une paire!~ Semodian sastumro oTaxSi: pirvel wyvilad piSCiki da Sarlota ivanovna, meoreSi — trofimovi da liubov andreevna, mesameSi — ania fostis moxelesTan erTad, meoTxeSi — varia sadguris ufrosTan da sxv. varia nela tiris da cekvis dros cremlebs iwmends. ukanasknel wyvilSi duniaSaa. Semouvlian sastumro oTaxs. piSCiki yviris: `Grand-rond, balancez!~ da `Les cavaliers a genoux et remerciez vos dames!~ firss fraki acvia da xonCiT moaqvs selteris wyali. sastumroSi Semodian p i S C i k i da t r o f i m o v i . piSCiki me sisxlWarbi kaci var, orjer momivida dambla, cekva miZneldeba, magram aki naTqvamia — nu Sexval, nu ebanebi, nu gamoxval, nu TrTio! janmrTelobiT ki cxenis janmrTeloba maqvs. gansvenebuli Cemi mSobeli xumara kaci iyo da ambobda:LCveno, simeonov-piSCikebi, im cxenis STamomavlebi varT, kaligulam senatSi rom dasva... (jdeba) mxolod ubedureba es aris: fulebi ara maqvs. mSier ZaRls mxolod xorci swams... (xvrinavs, im wamsve gaeRviZeba) mec ise var... mxolod fulebi melandeba. 255 trofimovi Tqvens agebulebas marTla raRac axlavs cxeniseburi. piSCiki ra vuyoT mere... cxeni kargi pirutyvia... cxeni SeiZleba, rom gahyido... mezobel oTaxidan moismis biliardis TamaSis xma. darbazSi TaRis qveS gamoCndeba v a r i a . trofimovi (ajavrebs). qalbatoni lopaxinisa! qalbatoni lopaxinisa!... varia (gulmosuli) Camotyavebuli vaJbatoni! trofimovi diax, me Camotyavebuli vaJbatoni var da vamayob kidec amiT. varia (mware fiqrSia). ai, memusikeebi daiqiraves, riT gavistumrebT? (gadis). trofimovi (piSCiks). rasac Tqven mTeli Tqveni sicocxlis manZilze energias xarjavT fulis ZebnaSi, sargebelis gadasaxdelad, sxva rameze rom mogexmaraT, maSin unda vifiqroT, rom bolos da bolos mTel qveyanas gadaabrunebdiT. piSCiki nicSe... didebuli, ganTqmuli filosofosi... udidesi Wkuis patroni Tavis TxzulebebSi wers, TiTqos yalbi fulis keTeba SeiZlebodes. trofimovi mereda, Tqven wagikiTxavT nicSe? piSCiki me ki ara... Cemma daSenkam miambo, axla ki iseT mdgomareobaSi var, rom yalbi fulis moWrasac vikisrebdi. samas aTi maneTi unda gadavixado. as ocdaaTi ukve naSovni maqvs. (eZebs jibeSi, SeSfoTdeba) viTom damekarga? namdvilad davkarge! (acremlebuli) sad aris, ra meqna? (gaxarebuli) ager ar yofila!... sarCulis SigniT... uh, simwris ofli damasxa... Semodian l i u b o v a n d r e e v n a da S a r l o t a ivanovna 256 liub. and. (mReris `lezginka~-s). ratom aris, rom aqamde leonidi ara Cans? ras akeTebs qalaqSi? (duniaSas) duniaSa, musikosebs Cai miarTviT... trofimovi etyoba, vaWroba ar Semdgara. liub. and. musikosebi udroo dros moviwvieT da es saRamoc udroo dros gavmarTeT... magram araferia... (jdeba da nela mReris). Sarlota (piSCiks miawodebs saTamaSo qaRaldis dastas). ager saTamaSo qaraldis dasta. CaifiqreT romelime qaRaldi. piSCiki Cavifiqre. Sarlota axla es dasta CaWeriT. Zalian kargi. momeciT, Cemo mSveniero batono piSCik. Ein, zwei, drei!33 axla moiZebneT, gverdis jibeSi gaqvT... piSCiki (gverdis jibidan qaRalds amoiRebs). yvavis rviania, swored is aris! (gakvirvebuli) uyureT! Sarlota (xelis gulze saTamaSo qaRaldis dasta udevs, trofimovs). Cqara miTxariT, zemodan ra qaRaldia? trofimovi rao mere? yvavis qalia. Sarlota agrea! (piSCiks) axla Tqven. ra qaRaldia zemoT? piSCiki Txilis tuzi. Sarlota agrea!.. (taSs Semohkravs da qaRaldis dasta qreba). ra mSvenieri amindia dRes! amaze saidumlo, qalis xma TiTqos iatakidan upasuxebs:L`diax, mSvenieri amindia, qalbatono!~ Tqven CemTvis iseTi kargi vinme xarT, idealuri... xma:L`Tqven, qalbatono, mec Zalian momewoneT~ sadguris ufrosi: (taSs ukravs). bravo, bravo, ra kargi mucelmogvi yofilxarT, qalbatono! 33 erTi, ori, sami! (germ.) 257 piSCiki (gakvirvebuli) Tqven warmoidgineT! momxibvlelo Sarlota ivanovna... pirdapir Seyvarebuli var... siyvaruli SegiZliaT? Guter Mensch, aber schlechter Musikant.34 trofimovi (piSCiks mxarze xels dahkravs). ai, Se cxeno, Sena!... Sarlota yuradReba! kidev erT fokuss giCvenebT. (skamidan pleds aiRebs) es mSvenieri pledia da minda gavyido... (gabertyavs) aravisa surs iyidos? piSCiki (ukvirs) Tqven warmoidgineT! Sarlota Ein, zwei, drei!(Cqara aswevs CamoSvebul pleds; pledis ukan gamoCndeba ania: is akeTebs reveranss, gaiqceva dedisaken, moexveva da Semdeg gaiqceva ukanve darbazSi, yvelani aRtacebulni arian). liub. and.: (taSs ukravs). bravo, bravo!.. Sarlota erTi kidev! Ein, zwei, drei! (aswevs pleds, gamoCndeba varia da salams iZleva). piSCiki Tqven warmoidgineT! Sarlota dasrulda! (pleds piSCiks esvris, akeTebs reveranss da darbazSi gaiqceva) piSCiki (siCqariT daedevneba). oh, Se boroto sulo, boroto... rogoria, a? rogori? (gadis). liub. and. leonidi kidev ara Cans. ras akeTebs qalaqSi amden xans ver gamigia! iq xom axla yvelaferi gaTavebuli iqneba, mamuli gaiyida an vaWroba Tu ar Sedga, xom mainc gaTavebuli iqneba, Cven ki amden xans ratom araferi ar gagvagebina! varia (cdilobs anugeSos). Zia iyidda, amaSi darwmunebuli var. trofimovi (dacinviT). viTom? varia bebiam veqiloba gamougzavna, rom mis saxelze eyida mamuli da davali-anebac mis saxelze gadae34 kargi adamiani, magram cudi musikosi (germ.) 258 tana. amas aniasaTvis akeTebs, darwmunebuli var. RmerTi Segveweva da Zia iyidis. liub. and. iaroslavelma bebiam TxuTmeti aTasi gamogzavna, rom Tavis saxelze mamuli Seesyida, — Cven ar gvendoba, — es fulebi ki marto sargebels ver aanaz-Raurebs. (xelebs saxeze miifarebs) dRes wydeba Cemi bedi... bedi! trofimovi (varias ajavrebs). qalbatoni lopaxinisa! varia (gamwyrali). mudmivi studenti! orjer mainc xom dagiTxoves universitetidan. liub. and. aba raTa wyrebi, varia? eg Sen lopaxiniT gajavrebs, ra vuyoT mere? Tu ginda, misTxovdi, kargi kacia, sayuradRebo. Tu ar ginda, nu wahyvebi; Sen, Cemo suliko, aravin ar gaZalebs... varia me es saqme saxumrod ar mimaCnia. unda pirdapir vTqva, rom kargi kacia da mec momwons. liub. and. hoda, misTxovdi. ras ucdi, ar mesmis! varia dediko, aba rogor? me xom ver mivcem winadadebas. ager ori weliwadia ma-gaze laparakoben, yvela laparakobs, is ki an Cumad aris, an xumrobs. kargad mesmis: is mdidrdeba, saqmiT aris dakavebuli, CemTvis ara scalia. fulebi rom mqondes, cotaodeni mainc, erTi asi maneTi mainc, yvelafers davtovebdi da wavidodi aqedan Sors. monasterSi wavidodi. trofimovi o. magas araferi ajobebs! varia: (trofimovs). studenti Wkviani unda iyos! (ufro lmobierad, acremlebuli). rogor dauSnovdiT, petia, rogor daberdiT! (liubov andreevnas). es aris, dediko, rom usaqmod ar SemiZlian, yovel wuTs rames unda vakeTebde. Semodis i a S a iaSa (sicils Zlivs ikavebs). epixodovma biliardis joxi gatexa!.. (gadis). 259 varia ra unda epixodovs aq? biliardze TamaSis neba vin misca? am xalxis me veraferi gamigia... (gadis). liub. and. nu ajavrebT, petia, xom xedavT uimisodac Sewuxebulia. trofimovi metismeti gulmodginea, rac misi saqme ar aris, imaSic ereva. mTeli zafxuli me da anias mosveneba ar mogvca, eSinoda, rom Cvens Soris romani ar gaCaRebuliyo. ra misi saqmea, amas garda, me amis mizezi ar mimicia. ugvanoba ki me ara mCvevia. Cven siyvarulze ufro maRla vdgevarT. liub. and. me ki, etyoba, dabla vdgevar. (Zlier SeSfoTebuli) rad ar modis leonidi? me mxolod is minda vicode: mamuli gayidulia Tu ara? ubedureba im zomamde usiamovnod mimaCnia, rom arc ki vici ra movifiqro, davibeni... axla me SemiZlia viyviro, vikivlo... SemiZlia sisulele ram Cavidino. miSveleT petia, TqviT rame, TqviT... trofimovi dRes mamuli gaiyida Tu ara, gana sulerTi ar aris? eg saqme didi xania gaTavebulia ukandaxevis saSualeba aRar arsebobs, gza ukve dafarulia, zed balaxbulaxma gadaiara. damSviddiT, Zvirfaso, Tavis Tavi ar unda moityuoT, erTxel mainc unda SexedoT simarTles pirdapir TvalebSi. liub. and.: romel simarTles? Tqven xedavT sad aris simarTle da sad ar aris, me ki TiTqo mxedvelobac davkarge, verafers vera vxedav. Tqven gabedulad swyvetT did sakiTxebs, magram erTi miTxariT, geTayva, es imitom xom ar aris, rom Tqven axalgazrda xarT da jer ar mogiswriaT, rom romelime sakiTxisaTvis datanjuli-yaviT? Tqven Tamamad iyurebiT win da es imitom xom ar xdeba, rom Tqven vera xedavT da arc arafer saSinels ar moeliT, radgan cxovreba jer kidev mofare-bulia Tqveni axalgazrda Tvalebisagan? Tqven Cemze ufro gabeduli xarT, ufro patiosani, ufro Rrma, magram 260 CaufiqrdiT, moixmareT sulgrZeloba da ai am TiTis wveris odena mainc miSveleT. me xom aqa var dabadebuli, aq ucxovriaT Cem ded-mamas, papaCems, me miyvars es saxli. Tu alublis baRi ar meqneba, uimisod me Cemi sicocxle ver warmomidgenia. da Tu aucilebelia misi gayidva, maSin mec gamyideT am baRTan erTad... (moexveva, trofimovs da Sublze akocebs) aq xom Cemi vaJi daixrCo... (tiris) SemibraleT, kargo, keTilo kaco. trofimovi Tqven iciT, rom me suliT da guliT TanagigrZnobT. liub. and. marTalia, magram es sxvanairad unda miTxraT, sxvanairad (amoiRebs cxvirsaxocs, iatakze telegrama davardeba) dRes ise mimZims, rom ver warmoidgenT. aq CemTvis Zalian didi xmauria, yovel gaxmaurebaze vTrTi da vZigZigeb, Cem oTaxSi Sesvla ki ar SemiZlia, martod darCena, siCume CemTvis saSinelebaa. nu damZraxavT, petia... me Tqven ise miyvarxarT, rogorc axlobeli, naTesavi, siamovnebiT mogaTxovebdiT anias, geficebiT, magram Tqven xom unda iswavloT, kursi daasruloT, Tqven arafers ar akeTebT, mxolod bedi xan sad gadagagdebT da xan sad. es xom ucna-uria, gana marTali ara var? xom? amas garda, wversac rame unda mouxerxoT, rom rogorme wamoizardos... (ecineba) sasacilo rama xarT! trofimovi: (aiRebs telegramas). me ar minda lamazi viyo. liub. and. es telegrama parizidanaa. yoveldRe momdis. guSinac, dResac. is veluri kaci isev avad gamxdara, cudad aris... mTxovs mivutevo, mevedreba, rom Cavide. kacma rom Tqvas, unda wavsuliyavi parizs, mis gverdiT unda viyo. Tqven, petia, saxe SeiWmuxneT, magram aba ra vqna, Cemo kargo. avad aris, martoxela kacia, ubeduria, vin mouvlis, Secdo261 mebisagan vin Seakavebs, Tavis droze wamals vin miawodebs? raRa davmalo, an ratom unda gavCumde, cxadia, rom miyvars, miyvars... es qva aris Cem kiserze Camokidebuli. mec ager-ager masTan erTad CamZiravs es qva, magram me miyvars es qva da uimisod cxovreba ar SemiZlia. (trofimovs xels xelze uWers). nu ifiqrebT Cemze cuds, petia, araferi ar TqvaT, ar miTxraT araferi. trofimovi (acremlebuli). momiteveT gulaxdiloba, magram unda mogaxsenoT, rom iman Tqven gagZarcvaT. liub. and. ara, ara, nu ambobT, agre... (yurebs daicobs). trofimovi is xom aramzadaa, marto Tqven ar iciT es! is ki aramzadaa da isic mdare aramzada, arakacia... liub. and. (guli mouva, magram Tavs ikavebs). Tqven ocdaeqvsi Tu ocdaSvidi wlisa xarT da jer kidev meore klasis gimnazists hgavxarT. trofimovi de, agre iyos. liub. and. vaJkaci unda iyoT, Seyvarebulebis unda gagegebodeT. TviTon unda giyvardeT... undas SeiyvaroT! (gajavrebuli) diax, diax! Tqven ki siwminde ara gaqvT, ise xarT viTom sufTa, sasacilo ram, obrodi kaci xarT, gonji... trofimovi (SeZrwunebuli) raebs laparakobs! liub. and. oo, `me siyvarulze maRla vdgavar!~ Tqven siyvarulze maRla ki ar dgaxarT, aramed, rogorc firsi ambobs, umwifari xarT. gamoumcxvari, Tqven xanSi sayvarlis uyoloba... trofimovi (kidev ufro SeZrwunebuli). es saSinelebaa! raebs laparakobT! (Tavze xelis waivlebs, Cqara midis darbazisaken) es saSinelebaa... me ar SemiZlia... waval... (gadis da imwamsve brundeba). Cvens Soris yovelive gaTavebulia! (midis). liub. and. (miaZaxebs) petia! daicadeT! ra sasacilo xarT, me gexumreT! petia! 262 moisma, rom derefanSi viRac aCqarebuli Camodioda kibeze da uecrad didi xmauriT gadavarda. ania da varia miakivleben, magram male moismis sicili. liub. and. ra ambavia? Semorbis a n i a . ania: petia kibidan gadavarda! (garbis). liub. and. ra ucnauria es petia!... sadguris ufrosi SeCerdeba darbazSi da kiTxulobs a. tolstois `codvil qals~. usmenen, magram ramdenime striqonis wakiTxvis Semdeg musika derefanSi daukravs valss da kiTxvac Sewydeba. yvelani cekvaven, derefnidan gamoivlian t r o f i m o v i , a n i a , v a r i a da liubov andreevna. aba, petia... wminda sulo... motevebasa gTxov... wavideT, vicekvoT... (cekvavs petiasTan). ania da varia cekvaven. f i r s i Semodis. joxs gverdis karebTan miayudebs. i a S a c sastumro oTaxidan Semovida da cekvas uyurebs. iaSa ra iyo, babua? firsi vera var kargad. winaT aseT saRamoebze, mejlisze cekvavdnen generlebi, baronebi, admiralebi, axla ki viwvevT fostis moxeles, sadguris ufross da isinic ki ar modian xalisiT, rogorRac davuZlurdi, Cemi gansvenebuli batoni yvelas yovelgvar avadmyofobisagan luqiT gvwamlobda. mec ager oci weliwadia, yoveldRe luqs vRebulob. SeiZleba imitomac var cocxali. iaSa Tavi momabezre, bebero. (amTqnarebe). netav male gadaiRrZobode. firsi ei, Sen... umwifaro, gamoumcxvaro! (burtyunebs). 263 trofimovi da liubov andreevna jer darbazSi cekvaven, Semdeg sastumro oTaxSi. liub. and. Merci! Camovjdebi (jdeba). daviRale. Semodis a n i a . ania (aRelvebuli) samzareuloSi viRac kaci axla amobobda, dRes alublis baRi gaiyidao. liub. and. vis uyidia? ania ar uTqvams. wavida. (cekvavs trofimovTan. oriveni darbazSi gadian). iaSa viRac beberi laybobda. gareSe iyo. firsi leonid andreiCi kidev ar aris, ar Camosula. Txeli palto acvia, demi-sezon, erTic vnaxoT gacivdes. eeh, ra aris Tavqariani axalgazrdoba. liub. and. me axlave movkvdebi. wadiT, gaigeT, iaSa, vin iyida. iaSa is beberi didi xania wavida. (icinis). liub. and. (cota nawyeni). aba ra gacinebT? ra gaxarebT? iaSa: metad sasacilo ram aris es Cveni epixodovi. WkuaTxeli kaci, ocdaor-faTerakiani. liub. and. firs, mamuli Tu gaiyida, Sen sad waxval? firsi sadac mibrZanebT, iq waval. liub. and. ra cudad gamoiyurebi! avada xar? wadi, gamoiZine... firsi hm... me rom dasaZineblad wavide, aq vin gemsaxurebaT, gankargulebas vin gascems? erTadaerTi kaci var mTels saxlSi. iaSa liubov. andreevna! neba miboZeT mogmarToT TxovniT, moiReT mowyaleba! Tu parizs kvlav wabrZandebiT, moiReT mowyaleba da Tan wamiyvaneT. Cemi aq darCena ki yovlad SeuZlebelia. (miixed-moixedavs, xmadabla). araa saWiro imis mtkiceba, Tqven TviTon xedavT, rom gaunaTlebeli qveyanaa, xalxi 264 — garyvnili, Tan saSineli mowyenilobac. samzareuloSic saZaglad gvkvebaven. aq kidev firsi daiareba da burtyunebs sxvadasxva uwmawur sityvebs. wamiyvaneT, moiReT mowyaleba! Semodis piSCiki. piSCiki neba miboZeT gTxovoT... valsSi gamomyveT, umSveniereso!.. (liubov andreevna mihyveba). momxibvlelo... as oTxmoc maneTs ki waviReb Tqvengan... (cekvavs). waviReb as oTxmoc maneTs... darbazSi gavidnen. iaSa: (nela mReris). `gaigeb gana Cem sulis SfoTvas...~ darbazSi erTi vinme nacrisferi cilindriT da komikuri Wreli SarvliT xelebs iqnevs, xtis, SeZaxilebi: `bravo, Sarlota iavnovna!~ duniaSa (Sedgeba, ipudreba). mibrZanes, icekvao. kavalerebi bevria, qalebi — cota. me ki cekvisagan Tavbru mexveva da guli mifrialebs. firs nikolaeviC, axla fostis moxelem iseTi rame miTxra, rom sunTqva Semekra. musika Cumdeba. firsi ra giTxra? duniaSa Tqven iseTi xarT, rogorc yvavilio... iaSa (amTqnarebs). uzrdelobaa. (gadis). duniaSa rogorc yvavilio... metad saTuTi qaliSvili var, nazi sityva Zalian miyvars. firsi Tavbru dagexveva Sen. Semodis epixodovi epixodovi Tqven, avdotia feodorovna, ar gindaT daminaxoT... TiTqos me raRac mweri viyo. (amoioxrebs). eh, cxovrebav, cxovrebav! 265 duniaSa ra gnebav? epixodovi ueWvelia, Tqven SeiZleba marTalic iyoT. (amoioxrebs). magram, rasa-kvirvelia, Tu TvalTa xedvis isriT SevxedavT, maSin Tqven... Cem Tavs mivcem nebas ase gamovTqva, momiteveT gulaxdiloba, Tqven me SemiryieT sulis mSvidoba. me vicnob Cem fortunas, yoveldRe uTuod raime ubedureba unda SememTxves, magram amas didi xania ise SeveCvie, rom RimiliT Sevcqeri Cem beds. Tqven sityva momeciT, Tumca me... duniaSa gTxovT, amaze Semdeg movilaparakoT. axla ki Tavi damanebeT. axla me vocnebob. (maraos aTamaSebs). epixodovi me yoveldRe ubedureba mWirs da — mivcem Cem Tavs nebas da ase vityvi — viRimebi, vicini kidec. darbazidan Semodis varia. varia Sen kidev ar wasulxar, semion? ra upativcemulo kaci xar. (dunias) gaswi aqedan. (epixodovs) xan biliardze TamaSob da joxic ki gatexe, xan aq daseirnob stumariviT. epixodovi moTxovnilebis wamoyenebis ufleba Cemdami, neba miboZeT mogaxsenoT, Tqven ar gaqvT. varia me moTxovnilebas ki ar giyeneb, aramed geubnebi, rom iqiT-aqeT dadixar da saqmes ki ar akeTeb. kantoraSi gvyavxar da kacma ki ar icis, Tu risTvis. epixodovi (Seuracxyofili). me Tu vmuSaob, anda davdivar, vWam da biliardze vTamaSob, amis Sesaxeb SeuZliaT imsjelon mxolod imaT, vinc Sesmenilebi arian da ufrosebi. varia Sen mibedav amis Tqmas? (gaficxdeba) Seen? maS me araferi ar mesmis? gadi, daikarge aqedan! axlave! epixodovi (dafrTxeba). gTxovT ufro Tavazianad mommarToT. 266 varia (Tavs ver ikavebs). daikargeT-meTqi, axlave, am wuTas! damekarge! epixodovi midis karebisaken, varia misdevs. Se ocdaorfaTerakiano! Seni WaWanebac ar iyos aqa! ar daginaxos Cemma Tvalebma! (epixodovi gavida. moismis misi xma: `me Tqven giCvenebT!~) rogor, ukan brundebi? (firsis joxs xels dastacebs). aba modi... modi... me Sen giCveneb seirs! modixar? modixar? aba esec Sen... (mouqnevs, am dros Semodis lopaxini). lopaxini oo, didad gmadlobT! varia (gulmosuli, dacinviT). ukacravad! lopaxini araferia, umdablesad gmadlobT aseTi sasiamovno gamaspinZlebisaTvis. varia ar Rirs madlobad. (moSordeba, Semdeg moixedavs da lmobierad ekiTxeba) xom ar gatkineT? lopaxini ara, araferia. karga didi kopi ki damajdeba. darbazSi xmebi: `lopaxini movida! ermolai aleqseiCi!~ piSCiki saxiT vxedav, yuriT vismen... (hkocnis lopaxins). koniakis suni gidis, Cemo kargo, Cemo mSveniero! Cven aq vmxiarulobdiT. Semodis l i u b o v a n d r e e v n a . liub. and. es Tqvena xarT, ermolai aleqseiC, raT daigvianeT? leonidi sad aris? lopaxini leonid andreiCi CemTan erTad Camovida, mova... liub. and. (Relavs) mere, ra moxda? Sedga sajaro vaWroba? TqviT! lopaxini (darcxvenilia, erideba, rom Tavisi sixaruli gamoTqvas). sajaro vaWroba oTxi saaTisaTvis dasrulda... Cven matarebelze dagvagvianda da aTis naxevramde mogvi-xda mocda. (Rrmad amoioxrebs). uf! cota ar iyos, Tavbru mesxmis. 267 Semodis g a e v i . marjvena xelSi navaWri uWiravs, marcxenaTi cremlebs iwmends. liub. and. leonid, ra moxda, rogor? leonid, aba! (mouTmenlad, Tvalcremliani). male, male, Tu RmerTi gwams... gaevi (araviTar pasuxs ar iZleva, mxolod xels aqnevs, firss, atirebuli). aha, waiRe... aq anCousebi da qerCis qaSayebia. dRes araferi ar miWamia... ramdeni ram gadavitane! sabiliardo oTaxis karebi gaRebulia. moismis burTulebis xmauri da iaSas sityvebi: `Svidi da Tvrameti!~ gaevs saxe ecvleba, aRar tiris. saSinlad daviqance. firs, gamomicvale tanisamosi. darbazs gaivlis da Sedis Tavis oTaxSi, firsi mihyveba. piSCiki ra moxda sajaro vaWrobaze? gviambe. liub. and. alublis baRi gaiyida? lopaxini gaiyida. liub. and. vin iyida? lopaxini me viyide. pauza. liubov andreevna ganadgurebulia, waiqceoda kidec savarZelsa da magidasTan axlo rom ar idges. varia welidan moixsnis gasaRebebs da sastumro oTaxis Suagul iatakze daagdebs. TviTon ki gadis. lopaxini diax, me viyide. damacadeT, batonebo, moiReT mowyaleba, Tavi mibruis, laparaki ar SemiZlia... (icinis). mivediT sajaro vaWrobaze, deriganovi ki iq dagvixvda. leonid andreiCs mxolod TxuTmeti aTasi hqonda, deriganovma ki davalianebis garda erTbaSad ocdaaTi aTasi daumata. rom davinaxe, 268 saqme aseT saxes Rebulobs, ormoci davumate. iman ormocdaxuTi. me ormocdaxuTmeti. is xuTiaTasobiT umatebda, me aTiaTasobiT... hoda, gavaTaveT. davalianebis garda me oTxmocdaaTi aTasi gaviRe da me damrCa alublis baRi, axla Cemia, Cemi! (xarxarebs). RmerTo Cemo, alublis baRi axla Cemia! miTxariT, rom me mTvrali var, rom Wkuidan Sevcdi, rom es yvelaferi meCveneba... (fexebs abraxunebs). ar damcinoT! mamaCemi da papaCemi rom saflavebidan wamodgnen da gaigon rac moxda, rom maTma nacem-natyepma ermolaim, werakiTxvis ucodinarma ermolaim, fexSiSveli rom darboda zamTrobiT, rom swored am ermolaim iyida iseTi mamuli, romlis ukeTesi mTels dedamiwis zurgze ar moipoveboda, ar vici ra mouvaT. me viyide is mamuli, sadac mamaCemi da papaCemi monebi iyvnen, sadac maT samzareuloSic ki ar uSvebdnen. ara, me mZinavs namdvilad, meCveneba, me mgonia ase. es Cemi warmodgenis nayofia, romlis momavalic burusiT aris moculi... (gasaRebebs aiRebs. iRimeba alersiT). gasaRebebi gadaagdo, unda gviCvenos, rom is aq ukve diasaxlisi aRar aris... (gasaRebebs araCxunebs). eeh, gana sul erTi ar aris?! moismis memusikeebi rogor marTaven sakravebs. ei, musikav, daukariT, me minda mogisminoT! modiT yvelani, dainaxeT ermolai aleqseiCi rogor aiRebs najaxs, dauSens alublis baRs da rogor daeSvebian xeebi miwaze! gavaSenebT agarakebs da Cveni SviliSvilebi da SviliSviliSvilebi dainaxaven aq axal cxovrebas — musika daukariT! ukravs musika. liubov andreevna skamze daeSveba da mwared tiris. 269 (yvedrebiT). ratom, ratom ar gamigone, ar damijereT, Cemo kargo, Cemo sacodavo! axla veRar daibruneb. (cremliania). ho, neta male gavides, rogorme Seicvalos Cveni uxeiro mouwyobeli da ubeduri cxovreba. piSCiki (mklavs mklavSi gauyris). tiris. (uCvenebs liubaze). gavideT darbazSi, eg marto iyos... wavideT (xelgayrili mihyavs darbazisaken). lopaxini es ra ambavia? musikav! ufro mkafiod daukari! yvelaferi ise unda iyos, rogorc me msurs. (dacinviT). modis axali mebatone, alublis baRis patroni! (uecrad magidas daetaka, kinaRam kandelabrebi gadaagdo). araferia, yvelafers avanazRaureb! gadis piSCikTan erTad. darbazsa da sastumro oTaxSi aravin ar aris, garda liubov andreevnasi. is ki zis, mwared tiris. musika nela ukravs. saCqarod Semodian a n i a da t r o f i m o v i . ania midis dedasTan da dauCoqebs. trofimovi Sesasvlel darbazTan Cerdeba. ania deda! stiri? deda, Cemo keTilo deda, Cemo mSveniero, miyvarxar, miyvarxar... minda dagloco... alublis baRi gayidulia, is Cveni aRar aris, es marTalia, marTali, magram nu tiri, deda, Sen cxovreba kidev win giZevs, Sen dagrCa Seni wminda, umanko suli... wamodi CemTan, Cemo mSveniero sayvarelo deda, wamodi, wavideT aqedan... Cven gavaSenebT axal baRs, amaze kidev ukeTess, Sen dainaxav, Sen Seismen da sixaruli, wynari da Rrma, miefineba Sens suls, ise rogorc saRamo Jams mzis sxivi, da Sen gaiRimeb, deda! wamodi, geTayva, wamodi! farda. moqmedeba meoTxe 270 pirveli moqmedebis dekoracia. fanjrebze fardebi aRar aris, aRarc suraTebia kedlebze. darCenilia cotaodeni aveji da isic miwyobilia erT kuTxeSi TiTqo gasayidad. igrZnoba sicariele. gasasvlel karebTan da scenis siRrmeSi awyvia Cemodnebi. samgzavro tomsikebi da sxva. marcxniv kari gaRebulia, iqidan moismis aniasa da varias laparaki. lopaxini dgas da icdis. iaSas xonCa uWiravs, razedac SampanuriT savse Wiqebi awyvia. derefanSi epixodovi yuTsa kravs. scenis gareT, siRrmeSi xmauria. glexebi mosulan gamosaTxovrad. gaevis xma: `gmadlobT, Zmebo, gmadlobT!~ iaSa gamosaTxovrad movida ubralo xalxi. me aseTi azrisa var, ermolai aleqseiC, rom keTili xalxia, magram Seusmenelia. xmauri Senelda: derefnidan Semodian liubov andreevna da gaevi. liubov andreevna aRar tiris, magram fermixdilia, saxe uZigZigebs, laparaki ar SeuZlia. gaevi Sen Seni qisa mieci, liuba, ase ar SeiZleba, ar SeiZleba-meTqi! liub. and.L ar SemeZlo, ar SemeZlo! oriveni gavlen. lopaxini (karebSi miaZaxebs). mobrZandiT gTxovT umorCilesad, TiTo Wiqa miirTviT! ver movisazre qalaqidan mometana, sadgurze ki mxolod erTi boTli viSove. mobrZandiT! pauza. ra iyo, batonebo, ar gnebavT? (karebs moSordeba) rom mcodnoda, ar viyiddi. maS arc me davlev. iaSa sifrTxiliT skamze xonCas dgams. 271 Sen mainc dalie, iaSa! iaSa wamsvlelebs gaumarjos! damrCenT — bedniereba! (svams). es ar aris namdvili Sampanuri, me Tqven garwmunebT! lopaxini rva maneTi Rirs boTli. pauza. ra ubedurad civa aq. iaSaLdRes ar gauTbiaT. sulerTia, mivemgzavrebiT... (icinis). lopaxini ra gacinebs? iaSa kmayofili var. lopaxini ukve oqtomberia, magram mziani da myudro amindia, rogorc zafxulSi. axla mSeneblobaa kargi. (saaTs daxedavs, Semdeg karebSi). batonebo, icodeT, rom matareblamde ormocdaeqvsi wuTi darCa! maSasadame oci wuTis Semdeg sadgurisaken unda gaemarToT. iCqareT. ezodan paltoCacmuli Semodis trofimovi. trofimovi me mgonia, rom wasvlis droa. etlebi mzad aris. daswyevlos RmerTma, sad aris Cemi kaloSebi, daikarga. (gasZaxis) ania, Cemi kaloSebi ara Cans, ver vnaxe. lopaxini me ki xarkovs unda wavide. TqvenTan erTad wamoval xarkovSi, mTeli zamTari davrCebi. me Tqven SegrCiT, gavwvaldi usaqmurobiT. umuSevrad yofna ar SemiZlia, ar vici am xelebs ra vuyo. rogorRac ucnaurad qanaoben, TiTqo viRac gareSes xelebiao. trofimovi ai, wavalT da Tqvenc sasargeblo muSaobas SeudgebiT. lopaxini dalie erTi Wiqa. trofimovi ara. lopaxini maS axla moskovs? ara? 272 trofimovi diax, amaT qalaqamde mivacileb da xval moskovs gavwev. lopaxini ho... uSenod xom profesorebi leqciebs ar waikiTxaven, gelo-debian — rodis Camovao. trofimovi eg Seni saqme ar aris. lopaxini ramdeni weliwadia, rac Sen universitetSi swavlob? trofimovi raime axali Tqvi. es moZvelebulia da gacveTili. (kaloSebs eZebs). ici, Cven SeiZleba erTimeores veRar SevxvdeT, amisaTvis neba miboZe gamoTxo-vebisas erTi rCeva mogce. nu aqnev xelebs! moiSale eg Cveuleba — xelebis qneva. isic kidev, agarakebis Senebas rom apireb da imedi gaqvs, rom moagarakeebi Tavis kerZo meurneobas Seqmniano, esec erTgvari xelis qnevaa. magram asea Tu ise, Sen mainc miyvarxar. Sen saTuTi, artistiviT nazi TiTebi da sulic egreve nazi gaqvs. lopaxini (exveva). mSvidobiT, Cemo kargo, madlobeli var yvelafrisaTvis. Tu ginda, samgzavro fuli waiRe Cemgan. trofimovi raTao viTom? ra saWiroa! lopaxini rom ara gaqvs? trofimovi maqvs. madlobeli var. TargmanSi miviRe. aqa maqvs, jibeSi. (SeSfoTebuli) kaloSebi ki ara Cans! varia (meore oTaxidan). aha, waiReT es sazizRroba! (scenaze gamoagdebs erT wyvil rezinis kaloSs). trofimovi aba raTa javrobT, varia... hm... es xom Cemi kaloSi ar aris... lopaxini gazafxulze aTasi desetina yayaCo davTese, axla ki ormoci aTasi movige wminda. rodesac Cemi yayaCo yvaoda, iSviaTi sanaxavi iyo. axla ki vambob, rom ormoci aTasi wminda mogeba vnaxe-meTqi. maSasadame, gaZlev sesxs, radgan me es SemiZlia. cxviris aweva ra saWiroa? me glexi var, ubralod viZlevi sesxs. 273 trofimovi mamaSeni glexi iyo, mamaCemi — afTiaqari, magram aqedan araferi ar gamodis. lopaxini safules amoiRebs. daexsen, ar unda, ara... orasi aTasic rom momce, ar aviReb. me Tavisufali kaci var. yovelive imas, rac Tqven yvela mdidrebs da Raribebs didad da Zvirfasad migaCniaT, Cemze araviTari gavlena da ufleba ara aqvs. me SemiZlia uTqvenod gavZlo, SemiZlia gverdi agiaroT, me Zlieri var da amayi. kacobrioba miiswrafvis umaRlesi simarTlisaken, umaRlesi bednierebisaken, rac ki SesaZlebelia amqveynad da mec mis pirvel rigebSi vimyofebi. lopaxini miaRwev? trofimovi mivaRwev. pauza. mivaRwev an sxvebs vuCveneb gzas — rogor miaRwion. moismis najaxs rogor scemen xes. lopaxini mSvidobiT, Cemo kargo. wasvlis droa. Cven yvelani cxvirs zeviT vwevT. cxovreba ki, nu geSinia, midis TavisTvis. rodesac me didi xniT, dauRa-lavad vmuSaob, maSin ufro Zaldautaneblad vazrovneb da mgonia, rom vici, Tu risTvis varsebob. ruseTSi ki, Cemo Zmao, ramdenia iseTi, rom ar icis, Tu risTvis arsebobs. magram sulerTia, saqmis cirkulacia amiT ar aixsneba. amboben, leonid andreiCma adgili miiRo bankSi da wliurad eqvsi aTasi eqnebao... magram rom ver daujdeba?... Zalze zarmacia... ania (karebSi). dedam gTxovaT, sanam ar wavsulvarT, baRs nu aCexaveno. trofimovi marTlacda, nuTu amisaTvis taqti ara hyofniT!... (gadis derefanSi). 274 lopaxini axlave, axlave... marTlacda, rogorebi arian... (trofimovs gahyveba). ania firsi gagzavneT saavadmyofoSi? iaSa diliT vuTxari. unda vifiqroT, rom gagzavnilia. ania (epixodovs, romelmac darbazze gamoiara). semion panteleiC, gaigeT, geTayva, firsi saavadmyofoSi gagzavnes Tu ara. iaSa (nawyeni). diliT me egors vuTxari. ra saWiroa amdenjer amis kiTxva? epixodovi mravalxnovani firsi, Cemi azriT, SesakeTeblad aRar gamodgeba, unda gaemgzavros winaprebisaken. da me ki unda mSurdes misi (Cemodani saqude muyaos kolofze dado da gaWylita). rasakvirvelia... SexedeT. vicodi, rom ase moxdeboda! (gadis). iaSa (dacinviT). ocdaorfaTerakiani... varia (karebSi). firsi waiyvanes saavadmyofoSi? ania waiyvanes. varia eqimTan werili ratom ar waiRes? ania telegrama unda davadevnoT... (gadis). varia (oTaxidan) sad aris iaSa? uTxariT, rom dedamisi movida da unda gamoeTxovos. iaSa (xels Caiqnevs) moTminebidan gamoiyvanen kacs. duniaSa sul bargTan fusfusebs. axla, rodesac iaSa marto darCa. midis masTan. duniaSa erTxel mainc SemogexedaT, iaSa. miemgzavrebiT... me mtovebT. (tiris, mivardeba da yelze exveva). iaSa aba, raTa stiriT? (svams Sampanurs). eqvsi dRis Semdeg isev parizSi viqnebi. xval rom kurieris matarebelSi CavjdebiT da movusvamT, ise gavqrebiT, TiTqo aq arc ki vyofiliyaviT. arc ki mjera, viv 275 la frans!...35 aq me guli ar midgeba, ar SemiZlia cxovreba... aba ra unda vqna! gadavxede aqaur gauTlelobas da — meyofa. (svams Sampanurs). tirili ra saWiroa? wesierad moiqeciT da maSin aRar itirebT. duniaSa (ipudreba, sarkeSi ixedeba). parizidan werili gamomigzavneT, me xom Tqven miyvardiT. iaSa, ise miyvardiT, rom... me xom nazi arseba var, iaSa! iaSa aqeT modian. (Seudgeba Cemodnebis samzadiss. nela mReris Semodian liubov andreevna, gaevi, ania, Sarlota ivanovna). gaevi axla unda mivdiodeT. cotaRa darCa. (iaSas SeaCerdeba). vin aris, rom myrali Tevzis suni udis? liub. and. erTi aTi wuTis Semdeg CavsxdeT ekipaJebSi... (oTaxs Tvals Seavlebs). mSvidobiT, sayvarelo kuTxev, Cveno papav. gaivlis zamTari, dadgeba gazafxuli da Sen ukve aRar iqnebi, dagSlian, dagarRveven. ramdeni ram unaxavT am kedlebs! (mxurvaled hkocnis anias). Cemo saunjev, mTeli saxe gibrwyinavs, Tvalebi gicimcimebs almasaviT, kmayofili xar? Zalian? ania Zalian. axali cxovreba iwyeba, deda! gaevi (mxiarulad). marTlacda, axla yvelaferi kargadaa. alublis baRis gayidvamde Cven yvelani vRelavdiT, vitanjebodiT, xolo rodesac sakiTxi sabolood Seubrunebliv gadawyda, yvelani davmSviddiT da gavmxiaruldiT kidec... me bankis msaxuri var, finansisti var ukve... yviTeli SuaSi. Sen ki, liuba, rac ginda isa Tqvi da bevrad ukeT gamoiyurebi, es cxadia. liub. and. nervebi damimSvidda, es marTalia. moarTmeven qudsa da paltos. 35 gaumarjos safrangeTs! (frang.) 276 kargadac mZinavs. gaitaneT bargi. iaSa, droa. (anias). Cemo gogoni, Cven male vnaxavT erTimeores... mivemgzavrebi parizs da vicxovreb im fulebiT, Senma iaros-lavelma bebiam rom gamogzavna mamulis gamosasyidad. gaumarjos bebias! fulebi ki bevr xans ar ikmarebs. ania Sen, deda, male dabrundebi, Zalian male... xom? me movemzadebi, gamocdebs Cavabareb gimnaziaSi, Semdeg ki vimuSaveb da Sen dagexmarebi... Cven, deda, erTad vikiTxavT sxvadasxva wignebs... xom? (xelebs ukocnis) Cven vikiTxavT Semodgomis saRamoobiT, wavikiTxavT bevr wignebs, da Cven win gadaiSleba axali, saucxoo qveyana... (ocnebobs). deda, Camodi... liub. and. Camoval, Cemi oqro (moexveva Svils). Semodis lopaxini. Sarlota nela mReris. gaevi bednieria Sarlota, mReris! Sarlota (aiRebs raRac Sexveuls, romelic isea gamwyazruli, rom bavSvs hgavs). nanina, nanina, Cemo pawia. moismis bavSvis tirili: `ua, ua!...~ gaCumdi, Cemo kargo, gaCumdi, Cemo sasurvelo! `ua, ua!...~ Zalian mebralebi, Senma gazrdam! (Sexveuls Tavis adgilze daagdebs). momiZebneT, miSoveT raime adgili. ise ar SemiZlia. lopaxini giSoviT, Sarlota ivanovna, giSoviT, nu swuxarT. gaevi yvelani gvtoveben. variac midis. Cven ukve maTTvis saWironi aRara varT. Sarlota qalaqSi arsad ar mecxovreba, unda wavide... (mReris) ax, sulerTia... Semodis p i S C i k i . 277 lopaxini movida bunebis saswauli! piSCiki oh, erTi suli amomaTqmevineT... davitanje... Cemo sapatio batonebo... momeciT... gaevi fulebze moxvidodi vici, magram, ukacravad, am gansacdels Tavs varideb (gadis). piSCiki didi xania Tqvensa ara vyofilvar... (liubas). umSveniereso. (lopaxins). Sen aqa xar... mixaria Seni naxva. udidesi Wkuis kaci xar... aha, miiRe... (aZlevs lopaxins fulebs). oTxasi maneTia... Cemze rvaas ormoci darCeba... lopaxini (ukvirs, mxrebs aiwevs). sizmarSi var mgonia... sad iSove? piSCiki daica... cxela... araCveulebrivi movlenaa... ingliselebi mewvivnen da miwaSi raRac TeTri Tixa aRmoaCines... (liubov andreevnas) Tqvenc ager oTxasi... mSveni-ero da usakvirleso... (fuls aZlevs). danarCeni Semdeg. (wyalsa svams). ager axla matarebe-lSi erTi ymawvili kaci gviambobda, TiTqo romeliRac filosofosi rCevas iZleva — gadaxtiT saxuravidano. gadaxtiTo, da es aris Turme yvelaferi (gakvirvebuli) Tqven warmoidgineT! wyali! lopaxini eg vin ingliselebia? piSCiki Tixiani miwa ocdaoTxi wliT gadaveci... axla ki ukacravad, magram unda gaviqce... znoikovs unda mivaSuro da kardamonovs... yvelasi mmarTebs... (svams). gisurvebT dRegrZelobas... xuTSabaTs Semovivli... liub. and. Cven axlave qalaqs mivdivarT da xval ki sazRvargareT. piSCiki rogor? (SeSfoTebuli) qalaqSi ratom? mec ar gamikvirda... aveji... Cemodnebi... bargi-barxana... (cremlmoreuli). magram araferia... didi Wkuis xalxi ki es... ingliselebi... araferia, bednierad iyaviT... RmerTi SegewevaT... araferia, yvelafers amqveynad bolo aqvs... (liubov andreevnas xelze 278 hkocnis). ai, mogivaT ambavi Cem Sesaxeb, rom Cemi aRsasrulic movida... maSin gaixseneT erTi cxeni da TqviT, rom iyo-Tqo aseTi da iseTi, simeonovpiSCiki, RmerTma ganusvenos-Tqo... SesaniSnavi amindi dgas... (gadis Zalze darcxvenili, magram maSinve brundeba, ambobs karebSi). daSenkam mogikiTxaT! (gadis). liub. and. axla ki SeiZleba, rom wavideT. mivdivar da ori sazrunavi Tan mimaqvs. pirveli es avadmyofi firsia. (daxedavs saaTs). erTi xuTi wuTi kidev SeiZ-leba... ania deda, firsi am diliT saavadmyofoSi gagzavnes. iaSam gagzavna. liub. and. meore variaa. is miCveulia adre adgomas da muSaobas, axla ki uSromlad ise iqneba, rogorc Tevzi uwylod. gaxda. feri wauvida da tiris sacodavi! pauza. Tqven es yvelaferi kargad iciT, ermolai aleqseiC, me vocnebobdi... TqvenTvis momeTxovebina. yvelaferze etyoboda, rom Tqven SeirTavdiT. (anias uCur-Culebs. is Sarlotas Tavs dauqnevs da oriveni gavlen). mas Tqven uyvarxarT, Tqvenc mogwonT da ar vici swored ratom iCenT oriveni aseT miukareblobas. ver gamigia! lopaxini marTali giTxraT, verc me gamigia. ucnauri ram aris swored... Tu jer dro aris kidev, mzad var... gavaTavoT erTbaSad da is iqneba, uTqvenod ki, vgrZnob, rom me winadadebas ver movcem. liub. and. hoda, Zalian kargi. erTi wuTia mxolod amisaTvis saWiro. axlave davuZaxeb... lopaxini bedze Sampanurica gvaqvs. (Sexeda Wiqebs). carielia, viRacas daulevia. i a S a daaxvelebs. 279 amas hqvia amolokva. liub. and. (gamococxlebulia). Zalian kargi. Cven gavalT, iaSa, allez! axlave davuZaxeb. (gasZaxis). varia, magas yvelafers Tavi daanebe da aq modi, modi, modi! (gadis iaSasTan erTad). lopaxini (saaTs daxedavs). diax... pauza. karebs iqiT TavSekavebuli sicili, CurCuli, bolos Semodis v a r i a . varia (didxans aTvalierebs bargs). sakvirvelia, verafriT ver mominaxavs... lopaxini ras eZebT? varia TviTon Cavalage da ar maxsovs. pauza. lopaxini Tqven axla saiT, varvara mixailovna? varia me? ragulinebTan. ukve movilaparakeT. maT meurneobas unda mivxedo... lopaxini es iaSnevoSi? aqedan samocdaaTi versi iqneba. pauza. aha, ukve dasrulda cxovreba am saxlSi... varia (bargs aTvalierebs). sad aris... an SeiZleba zandukSi Cavde... diax, dasrulda cxovreba am saxlSi... meti aRar iqneba. lopaxini me ki xarkovs mivdivar... am matarebliT. bevri saqmeebi maqvs. aq ki epixodovsa vtoveb. daviqirave. varia ra uSavs! lopaxini SarSan am dros, Tu gaxsovT, ukve Tovli modioda, axla ki siwynarea, mziania. mxolod sicive kia... sami gradusi iqneba. varia me ar damixedavs. 280 pauza. magram, marTla, Cveni Termometri gatexilia... pauza. xma ezodan karebSi: `ermolai aleqseiC!~ lopaxini (TiTqo am daZaxils didi xania elodao). axlave! (saCqarod gadis). varia iatakze zis. karebis fuTaze Tavi udevs da nela tiris. gaiReba karebi da frTxilad Semodis l i ubov andreevna. liub. and. ra iyo? pauza. unda wavideT! varia: (aRar tiris, cremlebi moiwminda). diax, droa, dediko. dRes me ragulinebs mivuswreb, oRond matarebelze ar damagviandes... liub. and.: (gasZaxis). ania, Caicvi! Semodian a n i a , Semdeg g a e v i , S a r l o t a . gaevs yabalaxiani Tbili palto acvia. Tavs iyrian mosamsaxureebi da meetlebi, bargTan e p i x o d o v i fusfusebs. liub. and. axla SeiZleba gzas gavudgeT! gaevi Cemo megobrebo, sayvarelo, Zvirfaso megobrebo! samudamod vtoveb am saxls da gana SemiZlia Cumad viyo, Tavi Sevikavo imisgan, rom gamoTxovebisas ar gamovTqva is grZnobebi, romlebiTac aRsavsea axla mTeli Cemi arseba?... ania (vedrebiT) Zia! varia aba rad ginda, Zia! gaevi (modunebuli) dupletiT yviTeli SuaSi... Cumada var... Semodis t r o f i m o v i , Semdeg l o p a x i n i . trofimovi ras uyurebT, batonebo, wasvlis droa! lopaxini epixodov, Cemi palto! 281 liub. and. me erT wuTas Camovjdebi kidev. TiTqo winaT arasodes ar menaxos, Tu rogori kedlebi aqvs am saxls, rogori Weri, da axla didi sixarbiT, unazesi siyvaruliT Sevcqeri... gaevi maxsovs, eqvsi wlis viyavi suliwmindis mofenis dRes ai, am fanjaraze vijeqi da vuyurebdi, mamaCemi rom saydarSi midioda. liub. and. bargi sul waiRes? lopaxini mgoni, sul. (paltos icvams epixodovs) Sen ki epixodov, Tvalyuri adevne, rom yovelive wesrigze iyos. epixodovi (Caxrinwuli xmiT). amaze nu swuxarT, ermolai aleqseiC! lopaxini es aris wyali davlie da raRac Cavylape. iaSa (zizRiT). ra umecrebaa!... liub. and. ai Cven wavalT da aq arc erTi sulieri ar darCeba. lopaxini gazafxulamde. varia (Sexveulidan gamoglejs qolgas da ise daetyoba, TiTqos unda moiqnioso. lopaxini saxes ise uCvenebs, TiTqo SeuSindao). aba rogor, warmoidgineT?.. arc ki mifiqria. trofimovi batonebo, wavideT, CavsxdeT. dro aris ukve! sacaa matarebeli mova! varia petia, ager Tqveni kaloSebi, Cemodnis gverdiT. (acremlebuli). ra dasvrilia, daZvelebulic... trofimovi (kaloSebs icvams). wavideT, batonebo!.. gaevi (Zalze aRelvebulia, eSinia tirili ar autydes). matarebeli... sadguri... kruaze SuaSi, TeTri dupletiT kuTxeSi... liub. and. wavideT! lopaxini yvela aq aris? iq xom aRaravin aris? (marcxniv gverdis karebs Caketavs). aq bargi awyvia, unda Caiketos, wavideT! ania mSvidobiT, saxlo! mSvidobiT, Zvelo cxovrebav! 282 trofimovi gaumarjos axal cxovrebas! (gadis aniasTan erTad). varia Tvals Seavlebs oTaxs da auCqareblad gadis. gavlen iaSa da Sarlota Tavisi ZaRliT. lopaxini maSasadame, gazafxulamde. mibrZandiT, batonebo... naxvamdis! (gadis). liubov andreevna da gaevi rCebian marto. isini TiTqo amas moelodneno, mivardebian erTimeores gadaexvevian da qviTineben, mxolod TavSekavebiT, moridebiT rom sxvebma ar gaigonon. gaevi (sasowarkveTili). dao Cemo, Cemo dao! liub. and. Cveni sayvareli, Cveni nazi, mSvenieri baRi!... mSvidobiT, Cemo cxovrebav, Cemo axalgazrdobav, Cemo bednierebav, mSvidobiT! mSvidobiT! anias mxiaruli Zaxili: `deda!...~ trofimovis mxiaruli aRfrTovanebuli xma: `au!...~ liub. and. ukanasknelad Sevxedo am kedlebs, am fanjrebs... am oTaxSi uyvarda siaruli gansvenebul dedaCems... gaevi Cemo dao, dao Cemo! anias xma: `deda!...~ trofimovis xma: `au!...~ liub. and. movdivarT! gadian scena carielia. moismis, Tu rogora hketaven yvela karebs, Semdeg moismis etlebis wasvlis xma. siCume Camovardeba. siCumeSi yrud gaismis rogora Cexen alublis xeebs najaxiT. es xma TiTqo obolia da naRvliani. moismis fexis xma. marjvena karebSi gamoCndeba firsi, mas, rogorc yovelTvis, acvia pijaki da TeTri Jileti, fexebze — tuflebi, avadaa. firsi (midis karebTan, xels Seaxebs saxelurs). daketilia... wasulan... (jdeba divanze). me ki davaviwydi... araferia... cota xans aq Camovjdebi... leonid an283 dreiCi, nu geSinia, qurqs ar waiRebda, sazafxulo paltoTi wavidoda. (dardianad amoioxrebs). me ki ver mivayole Tvali... (raRacas burtyunebs) wavida cxovreba. TiTqos arc ki yofiliyos... (wveba) wamovwvebi. Rone aRara gaqvs, Rone, araferi aRar dagrCa, aRaraferi... eeh, Se dondlo, Sena! (wevs uZravad). TiTqos cidan moismis gawyvetili simis gaJRereba, samwuxaro da sevdiani, Camovardeba siCume, mxolod gaismis rogor Cexen baRSi xeebs. farda. 284 anton Cexovi a l u b l i s b a R i∗ komedia oTx moqmedebad Targmna mixeil qvliviZem. moqmedi pirebi: lubov andreevna ranevskaia — memamule qali ana — misi qaliSvili, 17 wlis vara — misi naSvilebi, 24 wlis leonid andreeviC gaevi — ranevskaias Zma ermolai aleqseeviC lopaxini — vaWari trofimovi — studenti simeonov-piSCiki — memamule Sarlota ivanova — guvernanti qali epixodovi — Sinamosamsaxure firsi — laqia, 87 wlis iaSa — axalgazrda laqia gamvleli sadguris ufrosi fostis moxele stumrebi, msaxurebi moqmedeba l. a. ranevskaias mamulSi xdeba ∗ Targmani ibeWdeba Jurnal `sabWoTa xelovnebis~ 1982 wlis #4 gamoqveynebulis eleqtronuli versiis mixedviT, romelic daculia erovnul biblioTekaSi. 285 pirveli moqmedeba didfanjrebiani oTaxi, romelic bavSvebisTvis iyo gankuTvnili. erT kars anas oTaxSi gavyavarT. Tendeba. sacaa mze amova. maisia. baRSi alublebi hyvavian, Tumca jer kidev sicivea. oTaxis fanjrebi Caketilia. Semodian duniaSa da lopaxini. duniaSas xelSi anTebuli sanTeli uWiravs, lopaxins — wigni. lopaxini. — Zlivs eRirsa matarebels Camosvla romeli saaTia? duniaSa. male ori gaxdeba (sanTels Caaqrobs) Tendeba ukve. lopaxini. matarebels sul naklebi, ori saaTi daagvianda. (amTqnarebs da izmoreba) mec kai suleli var: gangeb adre Camovedi, Tqvenebs rom davxvedrodi da CamZinebia! Tanac sad, savarZelSi! sawyenia, RmerTmani... ver gamaRviZe? duniaSa. me vifiqre waxvediT. (miayuradebs) mgoni modian. lopaxini. (isic usmens) — jer sadaa! bargi unda miiRon... aTasi ramea... (pauza) Senma qalbatonma sazRvargareT xuTi weli gaatara; neta rogoria axla? kargi qali ki iyo — ubralo gulisxmieri... maxsovs, bavSvobaSi, — TxuTmeti wlis viqnebodi maSin, — gansvenebulma mamaCemma, — mas am sofelSi savaWro hqonda, — gamartya da cxviridan sisxli wamomadina... maSin raRac saqmeze movediT aq da mama nasvami iyo... hoda, lubov andreevnam, ise kargad maxsovs, sul axalgazrda iyo gamxdari, tanwerweta — pirsabanTan mimiyvana. — am oTaxSi im dros bavSvebis oTaxi iyo — da `nu tiri, glexis biWoo, — miTxra, — qorwinebamde gagivliso!~... (pauza) `glexis biWoo~... mamaCemi marTlac glexi iyo, muJiki, me ki axla TeTri Jileti macvia da yviTeli baTinkebiT daviarebi! kum fexi gamoyo, mec naxir-naxiro! er286 Ti kia, mdidari var da fuli bevri maqvs, Tore ise, kacma rom Tqvas, suFfTa wylis muJiki var!.. (wigns gadafurclavs) ai, axlac... wigns vkiTxulobdi da veraferi gavige, kiTxvis dros CamZinebia... (pauza) duniaSa. ZaRlebi mTel Rames fxizlobdnen, etyoba, batonebis Camosvlas grZnobdnen. lopaxini. dRes sxvanairi meCvenebi, duniaSa. ra mogdis? duniaSa. xelebi mikankalebs, lamis ari, guli wamivides! lopaxini. metismetad azizi gaxdi, gogo! bariSnasaviT icvam, Tmasac sxvanairad ivarcxni... egre ar SeiZleba, Seni adgili unda icode. (Semodis epixodovi TaiguliT xelSi. pijaki da magrad gaprialebuli, saSinlad WraWuna Ceqmebi acvia. SemosvlisTanave waiborZikebs da Taiguli xelidan gauvardeba). epixodovi. (Taiguli asaRebad daixreba) — ai, mebaRem Ggamomatana, sasadilo oTaxSi dadgiTo. (Taiguls duniaSas gadascems). lopaxini (karisken mimaval duniaSas miaZaxebs) — buraxic gamoiyole, yeli gamiSra! duniaSa. ki, batono (gadis). epixodovi. magari susxia gareT, sami gradusi mainc iqneba. alublebi ki TeTrad gadapentilan!... ara, geTayva, rac ginda TqviT da aqaur klimats mowonebis Rirsad ver CavTvli! Cvens havas ar SeuZlia, ase vTqvaT, zustad Seesatyvisebodes... ai, batono Cemo, neba miboZeT davsZino: sami dRis winaT Ceqmebi SeviZine da iseTi WraWuni gaaqvT, ar vici, ra vqna!... maswavleT, riT gavpoxo! lopaxini. Tavi gamanebe! epixodovi. marcxiani kaci var saerTod. yoveldRe raRac ubedureba unda SememTxvas... Tumca, me amas aRar vCivi da meRimeba kidec. (Semods duniaSa, lopaxins buraxs miarTmevs) wavedi me... (skams daeja287 xeba da waaqcevs) ai, xedavT? ra giTxariT? (TiTqos gauxardeba kidec) mapatieT am gamoTqmisaTvis, magram xom darwmundiT, ra viTarebaa? sxvaTa Soris, es SesaniSnavicaa. (gadis). duniaSa. iciT, ermolai aleqseiC, epoxodovma xeli mTxova. lopaxini. mere? duniaSa. ar vici, ra vqna. wynari kaci Cans, magram laparaks rom daiwyebs, verafers gaugeb. TiTqo dalagebulad ambobs, grZnobieradac, magram ver mixvdebi, risi Tqma unda... me piradad momwons eg kaci, mas ki gagiJebiT vuyvarvar, bedkrulia, Tarsiani, sul raRac emarTeba — Cvenebma metsaxelad `bedovlaTi~ Searqves! lopaxini. (miayuradebs) — mgoni modian... duniaSa (awrialdeba) — modian?... RmerTo, ra momdis... civma oflma damasxa! lopaxini. ho, modian. wavideT, mivegeboT... neta Tu micnobs Seni qalbatoni, xuTi welia ar vunaxivar. duniaSa. (saSinlad Relavs) — muxlebi mikankalebs... vaime... waviqcevi! (garedan moaxloebuli etlis JRaruni ismis. lopaxini da duniaSa swrafad gadian. erTxans scena carielia. kedlebs iqiT aliaqoTi Zlierdeba, Semdeg scenas aCqarebuli nabijiT firsi gadaWris: igi joxs eyrdoba, Zvelebuli livrea acvia da wowola Sliapa axuravs. gaugebrad raRacas burtyunebs... scenis miRma xmauri matulobs. viRac warmoiZaxebs: `aqeT mobrZandiT, batonebo, aqeT!~ oTaxSi Semodian samgzavrod Cacmuli lubov andreevna, ana da Sarlota ivanovna, romelsac patara finia ukavia xelSi. maT moyveba TAavSliani, paltoSi gamowyobili vara. Semdeg gamoCndebian gaevi, simeonov-piSCiki, lopaxini da bargiT datvirTuli duniaSa qolgiT xelSi). 288 ana. aq gaviaroT, deda,... gaxsovs es oTaxi? lubov andreevna. (gaxarebuli, Tvalcremliani) — rogor ara, Svilo, bavSvebis oTAaxia! vara. ra sicivea, xelebi gameyina! (lubov andreevnas) Tqveni TeTri da cisferi oTAaxebi ki isev isea! lubov andreevna. (anas) — bavSvebis oTaxia, sayvarelo! SesaniSnavi oTaxia, pataraobisas aq meZina xolme... (tiris) Cemi Tavi axlac patara mgonia... (gadahkocnis Zmas, varas, Semdeg isev Zmas moexveva) Cveni varac sul ar Secvlila, isev iseTia, molozans gavs!... duniaSac vicani. (duniaSas kocnis). gaevi. matarebelma ori saaTiT daigviana. saqmea es? Sarlota. (piSCiks) — Cemi finia nigozsac Wams. piSCiki (gakvirvebiT) — uyure Sen! (yvelani, anasa da duniaSas garda, gadian) duniaSa. davitanjeT Tqvens lodinSi... (anas paltos gaxdis quds CamoarTmevs) ana. oTxi Rame ar mZinebia... ise gaviyine, tanSi maJrialebs. duniaSa. Tqven rom waxvediT, didmarxva iyo, Tovda, axla ki... Cemo sayvarelo, Cemo lamazo! (icinis, kocnis) iciT, rogor momenatreT?! guli gadamelia Tqvens lodinSi... moicaT... axlave getyviT, erTi wuTic ar SemiZlia moviTmino!... ana (uinteresod) — isev raRac iqneba... duniaSa. kantoris mosamsaxure epixovma xeli mTxova! ana. Sen xom sul magaze fiqrob! (Tmebs isworebs) sarWebi Semomefanta gzaSi... (Zalze daRlilia, fexze Zlivs dgas). duniaSa. ar vici, ra vupasuxo... ise vuyvarvar, ise... ana. (Tavisi oTaxis kars misCerebia siyvaruliT) — Cemi oTaxi! Cemi fanjrebi! TiTqos arc movcilebivar aqaurobas... o, netav daZineba SemeZlos! matarebelSi Tvali ar momixuWavs. sul mousvenrad viyavi... duniaSa. guSinwin trofimovi CamobrZandnen... 289 ana. (gauxardeba) petia? duniaSa. diax. abanoSi ZinavT, iqve cxovroben... Tqvenebi ar minda Sevawuxoo... (Tavis jibis saaTs daxedavs) gavaRviZebdi, magram varvara mixailovnam mibrZana, xeli ar axlo, eZinoso. (Semodis vara. qamarze gasaRebebis acma hkidia). vara. (duniaSas) — yava moxarSe, swrafad! dedikom yava moiTxova. duniaSa. am wuTSi. (gadis) vara. madloba RmerTs, CamoxvediT, isev Sens saxlSi xar! (ealerseba) Cemi angelozi Camovida, Cemi kargi, lamazi gogo! ana. ici, rogor gavwvaldi! vara. warmomidgenia. ana. vnebis kviras gamovemgzavreT... maSin kidev cioda. Sarlotas gzaSi ena ar gauCerebia, ybedobda, Tan fokusebs GgvaCvenebda... ra Wirad amkide? vara. marto rogor gagiSvebdi. sayvarelo, Cvidmeti wlisa xar! ana. parizSi CavediT da iqac sicivea, Tovs... me frangulTan, mogexseneba, mwyralad var... deda mexuTe sarTulze cxovrobs. mivedi da viRac frangebi damxvdnen: ramdenime qali, moxuci padre wigniT... oTaxi Tambaqos kvamliTaa gaJRenTili, Zalze mouwyobelia. Semecoda, gulSi Cavikari da didxans ar veSvebodi... dedac sul mealerseboda da tiroda... vara. (cremli moadgeba) — nu ityvi, nu! ana. is agaraki, mentonis axlo rom hqonda, gauyidia. araferi darCenia sawyals... mec ukapikod Cavedi, Zlivs mivaRwie parizamde... deda ki saqmis baiburSi ar ari! sadilad davsxediT da yvelaze Zvirfas kerZebs Txoulobs, fexis qirad laqias maneTianze naklebs ar aZlevs! Sarlotac imas baZavs, iaSac ga- 290 TamaSebulia... mokled, saSinelebaa! iaSa axla dedas laqiaa, isic CamoviyvaneT. vara. vnaxe is aramzada! ana. ras SvrebiT, procentebi gadaixadeT? vara. meti araa Cveni mteri! ana. RmerTo Cemo... vara. agvistoSi mamuls gagviyidian. ana. RmerTo Cemo... lopaxini. (karSi Tavs Semoyofs da daizmuvlebs) — muu-u! (miimaleba). vara. (atirdeba) — uh, Seni... TavSi Cagafarebdi! (muSts mouRerebs). ana. (varas moexveva, Cumad) — xeli ar uTxovia? (vara Tavs gaiqnevs) xom giyvardaT erTmaneTi, raRas ucdiT? vara. me mgoni, araferi gamogviva. eg kaci saqmes gadayolilia, yuradRebas ar maqcevs... ras izam? RmerTma kargad amyofos, oRond momcildes da nuRar damenaxveba! mTeli qveyana Cvens qorwinebaze laparakobs, sinamdvileSi ki... ase mgonia, sizmarSi viyo... (kilos Seicvlis) Seni qinZisTavi patara futkars hgavs! ana. (naRvlianad) — dedam miyida. (Tavis oTaxSi gadis da bavSviviT enamoCleqiT laparakobs) ici, parizSi haerburTiT vifrine! vara. Cemo sayvarelo! rogor gamaxare, rom Camoxvedi! (Semodis duiaSa patara CaidniT xelSi da yavis momzadebas Seudgeba) vara. (anas oTaxis karSi dgas) — ai, davdivar, mTeli dRe vfusfuseb, ojaxs vuvli, da sul Senze vfiqrob... ra kargi iqneboda, vinme mdidar kacs rom gahyolodi! mec movisvenebdi. sadme udabnoSi wavidodi RvTis sadideblad, mere kievSi, moskovSi... sul vivlidi da vivlidi, yvela salocavs movivlidi... o, ra didebuli iqneboda! 291 ana. Citebi galoben... romeli saaTia? vara. sami sruldeba. daiZine, sayvarelo! (ana oTaxSi Sedis) o, ra didebuli iqneboda! (Semodis iaSa, xelSi pledi da samgzavro CanTa ukavia) iaSa. (zrdilobianad) — aq SeiZleba gaviaro? duniaSa. Zneli sacnobi gaxdiT, iaSa. ucxoeTi mogxdomiaT. iaSa. hm... Tqven vin xarT? duniaSa. aqedan rom gaemgzavreT, amxela viyavi... (xeliT aCvenebs) duniaSa, fedor kozodoevis qaliSvili... gaxsovT? iaSa. uyure Sen, ra putkuna yofilxar?! (mimoixedavs da welze xels Semoxvevs. duniaSa Sehkivlebs, xelidan lambaqi gauvardeba. iaSa swrafad gadis). vara. (karSi gamoCndeba, ukmayofilo saxiT) — ra moxda? duniaSa. lambaqi gamityda. vara. eg kargi niSania. ana. (Tavisi oTaxidan gamodis) — deda unda gavafrTxilot, petia trofimovi aq yofila... vara. me ukve davubare, ar gaaRviZeben. ana. (Cafiqrebuli) — eqvsi wlis winaT mama gardaicvala... mere Cemi Zma griSa mdinareSi daixrCo... Svidi wlis bavSvi iyo, lamazi da gonieri... dedaCemma mwuxarebas ver gauZlo, miatova aqauroba da gaiqca... (SemkrTali) o, rogor mesmis misi mdgomareoba! (pauza) petia trofimovi Cemi Zmis maswavlebeli iyo... neta ar gaaxsenos... (Semodis firsi, TeTri Jileti da pijaki acvia) firsi. qalbatoni aq isauzmebs. (TeTr xelTaTmanebs ikeTebs yava mzad ari? (duniaSas, mkacrad) Sen, ei! naRebi? duniaSa. damidga Tvali! (swrafad gadis) firsi. (yavis CaidanTan fusfusebs) doylapia! (TavisTvis, burtyuniT) parizidan Camosulan... didi ba292 tonic Tavis droze parizSi iyo... etliT CamobrZanda... (icinis) vara. ra gacinebs, firs? firsi. ra brZaneT? (sixaruliT) Cemi qalbatoni Camosula-meTqi, venacvale imas! axla SeiZleba movkvde kidec... (sixarulisgan atirdeba). (Semodian lubov andreevna, gaevi da piSCiki. piSCiks maudis usaxelebo axaloxi da Sarvali acvia. gaevi SemosvlisTanave xelebiT da taniT iseT moZraobas akeTeb, TiTqos biliards TamaSobdes) lubov andreevna. rogor ari? moica, gavixseno... dupletiT SuaSi! gaevi. kuTxeSi vWri!.. me da Sen, Cemo dao, odesRac am oTaxSi gveZina. axla ki, warmoidgine, ormocdaCvidmetisa gavxdi. lopaxini. ras izam, dro gadis. gaevi. (ver gaigonebs) — visao? lopaxini. dro gadis-meTqi! gaevi. am oTaxSi axlac bavSvTa sacvlebis suni trialebs! ana. waval, daviZineb... Rame mSvidobisa, deda! (kocnis) lubov andreevna. Rame mSvidobisa, Svilo, genacvalos dedaSeni! (xelebs ukocnis) gixarian Sin rom xar? me piradad gons ver movsulvar! ana. naxvamdis, Zia! gaevi. (saxes da xelebs ukocnis) — RmerTi Segewios, Cemo kargo! ver warmoidgen, dedaSens rogor gavxar! (das) amis asakSi zustad aseTive iyavi! (ana xels CamoarTmevs lopaxins, piSCiks, gadis da kars gaixuravs). lubov andreevna. Zalze daRlilia. piSCiki. aba, imxela gza gamoiareT! vara. (lopaxins da piSCiks) — Tqven raRas apirebT, batonebo? sami saaTi gaxda, sindisic kargi saqonelia! 293 lubov andreevna (gaecineba) — isev iseTi xar, varinka! (moexveva da kocnis) cotac gvacale, yavas davlev da yvelani daviSlebiT. (jdeba. firsi fexqveS patara baliSs daudebs) gmadlobT, Cemo moxuco! (kocnis). vara. gavxedo erTi, bargi Tu gadmotvirTes, (gadis) lubov andreevna. nuTu es marTla, me var? (icinis) neta ras vuzivar? iseTi survili maqvs axla wamovxte, virbino, xelebi viqnio... (saxeze xelebs aifaravs) miTxariT, geTayva, iqneb mZinavs? RmerTia mowme, gagiJebiT miyvars Cemi samSoblo. matarebelSi ise vRelavdi, fanjrisken erTxelac ar gamixedia, sul vtirodi da vtirodi... (cremli moereva) yava mainc dasalevia. madlobeli var Seni, firs! gmadlobT, Cemo keTilo! ise mixaria, cocxals rom gxedav! firsi. guSinwin. lubov andreevna. rao? gaevi. yurT aklia. lopaxini (lubov andreevnas) — lubov andreevna! xuT saaTze xarkovSi unda gavemgzavro. Zalze mwyins, rom xeirianad verc SegxedeT, verc dagelaparakeT... isev iseTi lamazi ki xarT! piSCiki (mZimed sunTqavs) — ras ambob, ras?! ufro galamazebula! parizul yaidaze acvia... eh, Cemi Tavi ra vTqvi! lopaxini. ai, Tqveni Zma sul xepresa da muJiks meZaxis, Tumca CemTvis amas mniSvneloba ara aqvs, ilaparakos ramdenic unda... me ki mxolod is minda, Zveleburad gjerodeT Cemi da Tqveni sakvirveli, gulisamaCuyebeli Tvalebi iseTive ndobiT Semomyurebdnen, rogorc adre miyurebdnen... RmerTo mowyaleo! mamaCemi Tqveni papisa da cxonebuli mamaTqvenis yma iyo, magram Tqven piradad, diax, Tqven, — imdeni sikeTe gagikeTebiaT CemTvis, rom yvelafe294 ri daviviwye da RviZli naTesaviviT miyvarxarT! naTesavi romelia, sakuTAr Tavze ufro meti miyvarxarT! lubov andreevna. ar SemiZlia erT adgilze jdoma, ara! (warmoxteba da aRelvebuli dadis) am sixaruls albaT ver gadavitan! ho, icineT icineT, suleli var diax, suleli... Cemi mSobliuri karada! (karadas kocnis) Cemi patara magida... gaevi. Sens aryofnaSi ZiZa gardaicvala. lubov andreevna. vici, Sematyobines... RmerTma Seiwyalos, sacodavi. gaevi. bruciani anastasic mokvda. petruSam ki mimatova da axla qalaqSia, pristavTan cxovrobs. (jibidan kolofs amoiRebs da Saqaryinuls pirSi Caidebs. wuwnis). piSCiki. Cemi qaliSvili, daSenka... isic mokiTxvas giTvliT. lopaxini. raRac sasiamovno minda giTxraT, (saaTs daxedavs) Tumca, Cemi wasvlis dro axlovdeba, ver movaswreb... mainc vecdebi, (pauza) TqvenTvis ukve cnobilia, rom alublis baRi valebSi iyideba da ocdaor agvistos sajaro vaWrobaa daniSnuli. magram amaze nu idardebT, Zvirfaso! arxeinad iyaviT da mSvidad daiZineT! gamosavali ari. Cemi proeqti aseTia... gTxovT, yuradRebiT momisminoT... Tqveni mamuli qalaqidan sul ociode versiTaa daSorebuli, Tan moxerxebul adgilzea, gverdiT rkinigza Caudis... Tu Tqven alublis baRsa da mdinaris mimdebare miwas saagarako ubnebad dayofT da moagareakeebs miaqiravebT, weliwadSi, sul cota, ocdaxuTi aTasi Semosavali geqnebaT. gaevi. mapatieT, magram... es sisulelea! lubov andreevna. kargad amixseniT ver gavige ras ambobT. 295 lopaxini. moagarakeni, yovel weliwads, desetinaSi aranakleb 25 maneTs mogcemen da Tqveni gadawyvetileba axlave rom gaacxadoT, darwmunebuli var, Semodgomamde miwis erTi mtkavelic ar dagrCebaT dauqiravebeli, sul daitaceben!.. erTi sityviT, momilocavs, Tqven gadarCenili xarT!... adgilmdebareoba SesaniSnavia, mdinare wyaluxvia... marTalia, aqauroba cota unda mowesrigdes... Zveli nagebobebi, magaliTad, unda daingres. es saxlic asaRebia, arafrad varga... alublis baRic unda gaiCexos... lubov andreevna. rao?.. mapatieT, magram Tqven araferi gesmiT. mTel Cvens mazraSi saintereso da gamorCeuli ram Tu arsebobs. — es Cveni alublis baRia! lopaxini. saintereso da gamorCeuli Tqveni baRi marto imiTaa, rom didia. alubali ki mosavals or weliwadSi erTxel iZleva, Tan kacma ar ici, sad waiRo, aravin yidulobs! gaevi. es baRi TviT `enciklopediur leqsikonSia~ moxsenebuli! lopaxini. (saaTs daxedavs) — raRac unda movifiqroT, saerTo azri unda gamovnaxoT, Torem ocdaor agvistos alublis baRsaca da mTel mamuls auqcioniT giyidian! gabedeT da gadawyviteT, batonebo! geficebiT, sxva gamosavali ar arsebobs! ara da ara! firsi. Zvelad, ase 40-50 wlis winaT, alubals Cirad axmobdnen, amwnilebdnen, amJavebdnen, murabas xarSavdnen. maxsovs... gaevi. dagvacale, firs. firsi. maxsovs, alublis Cirs moskovsa da xarkovSi furgonebiT ezidebodnen... qveynis fuli keTdeboda... Tan maSindeli Ciri tkbili iyo, surnelovani... xerxi icodnen iseTi... 296 lubov andreevna. sadaa mere is xerxi? firsi. daiviwyes... aravis axsovs. piSCiki. (lubov andreevnas) — parizi, rao? rogoria? bayayi Tu giWamiaT? lubov andreevna. niangi giaxeliT. piSCiki. uyure Sen! lopaxini. Zvelad sofelSi marto batonebi da glexebi cxovrobdnen, axla moagarakenic gaCndnen. romeli qalaqic ginda damisaxeleT, sul patarac rom iyos, agarakebis alyaSia moqceuli. Tamamad SeiZleba iTqvas, rom ociode wlis Semdeg moagarakeTa modgma kidev ufro momravldeba... axla moagarake marto Cais miirTmevs aivanze, male ki SeiZleba isec moxdes, rom man Tavis erT desetina miwaze meurneoba gaiCinos da maSin Tqveni alublis baRi namdvilad baraqiani da Tvalwarmtaci gaxdeba... gaevi (aRSfoTebulia) — ra sisulelea! (Semodian vara da iaSa) vara. dediko, Tqven saxelze ori depeSaa mosuli. (qamarze Camokidebuli acmidan erT gasaRebs SearCevs da Zvelebur karadas WrialiT gamoaRebs) ai! lubov andreevna. parizidanaa... (waukiTxavad daxevs) parizis saqme moTavebulia. gaevi. ici, luba, es karada ra xnisaa? am erTi kviris winaT qveda ujra gamovaRe da mis fskerze amotvifruli TariRi aRmovaCine... zustad asi wlis yofila! rogori saqmea, ha? iubilec SeiZleba gadavuxadoT! marTalia, usulo sagania, magram mainc... wignebis karadaa! piSCiki. (gakvirvebuli) — asi wlis yofila, uyure Sen?! gaevi. diax... kargi qmnilebaa! (karadas xeliT moealerseba) Zvirfaso, didad pativcemulo karadav! mivesalmebi Sens arsebobas, romelic ager ukve saukuneze metia sikEeTisa da samarTlianobis naTel idealebs emsaxureboda! asi wlis manZilze erTi wami297 Tac ar miCumebula Seni usityvo Zaxili, nayofieri Sromisken rom mouwodebda Cveni ojaxis mraval Taobas... (cremli moereva) unergavda maT mxneobas, ukeTesi momavlis rwmenas da TviTeul CvenganSi sikeTisa da sazogadoebrivi TviTSegnebis idealebs aRvivebda... (pauza) lopaxini. diax. lubov andreevna. isev iseTi xar, leonid gaevi. (cota uxerxulad grZnobs Tavs) — marjvena kuTxeSi vurtyav! dupletiT SuaSi! lopaxini. (saaTs daxedavs) — mapatieT. Cemi wasvlis droa! iaSa. (lubor andreevnas wamals miawvdis) — abebs axla miirTmevT? piSCiki. wamlis smas Tavi gaanebeT, Zvirfaso! arc gawyenT, arc gargebT... momeciT aq... (abebs gamoarTmevs, xelis gulze daiyris, suls Seuberavs, pirSi gadauZaxebs da buraxs daayolebs) ai, ase! lubov andreevna. (SEeSinebuli) — gagiJdiT?! piSCiki. erTic ar damitovebia! lopaxini. es ra Rormucelobaa! (yvelani icinian) firsi. egeni CvenTan yvelierzedac iyvnen da naxevari vedro kitri SeWames... (burtyunebs) lubov andreevna. ra mindao? vara. sami welia egre burtyunebs, miveCvieT. iaSa. xandazmul asakSia. (Semodis Sarlota, CxiriviT gamxmar tanze TeTri kaba Semotmasnia, qamarze lorneti hkidia) lopaxini. Sarlota ivanovna! bodiSs vixdi, rom am oromtrialSi rigianad ver mogesalmeT. neba miboZeT... (daixreba, xelze unda emTxvios) 298 Sarlota. (xels gamostacebs) — a-pa-pa! xelze rom gakocninoT, mere idayvzec moindomebT, mere mxarze da ase Semdeg... lopaxini. bedi ar mwyalobs! (yvelani icinian, Sarlotas) fokusi mainc gvaCveneT! lubov andreevna. ho, marTla, Sarlota... Sarlota. ra saWiroa, meZineba. (gadis) lopaxini. aba, wavedi. sami kviris Semdeg kidev ginaxulebT. (lubov andreevnas xelze kocnis) naxvamdis! (xels CamoarTmevs varas, Semdeg firss da iaSas) rom icodeT, rogor ar minda wasvla!... (lubov andreevnas) agarakebis Taobaze Tu rames gadawyvetT, 50 aTas maneTamde SemiZlia gasesxoT... vara. (gabrazebuli) — bolos da bolos, wadiT, Tu midixarT! lopaxini. mivdivar, mivdivar... (gadis) gaevi. xepre, Tumca, pardon... varas sasiZo galavT. vara. zedmeti laparaki nu iciT, Zia! lubov andreevna. ra uWirs, genacvale? Tu gayvebi, namdvilad gamixardeba. lopaxini kargi adamiania. piSCiki. marTlac, gulaxdilad rom vTqvaT, Rirseuli adamiania... Cemi daSenkac ityvis xolme... aTas rames ambobs... (xvrinvas amouSvebs da umal gaeRviZeba, lubov andreevnas) — ho, didad pativcemulo... oras ormoci maneTi ki unda masesxoT... xval giravnobis procenti maqvs gadasaxedi... vara. (SeSinebuli) — ara gvaqvs, ara! lubov andreevna. marTla ara maqvs fuli. piSCiki. moiZebneba. (icinis) me imeds arasodes ar vkargav... zogjer, mgonia cudadaa Cemi saqme, viRupebi, magram gavixedav, Cems miwaze rkinigzas gaiyvanen da fulic gaCndeba!.. mere kide raRac moxdeba, dRes an xval... SeiZleba daSenkam orasi aTasi maneTi moigos... mas xom latariis bileTi aqvs... 299 lubov andreevna. yava davlieT, axla SeiZleba davisvenoT kidec. firsi. (gaevs jagrisiT tansacmels uwmendavs, sayveduriT) — isev sxva Sarvali CagicviaT... ra giyoT, ar vici! vara. (xmadabla) — anas Zinavs. (fanjaras frTxilad gamoaRebs) mzec amosula. aRar civa... uyureT, dediko, ra lamazi xeebia! RmerTo, ra haeria! SoSiebic ustvenen. gaevi. (meore fanjaras gamoaRebs) — bari mTlad gaTeTrebulila... Sexede luba! es grZeli xeivani sul pirdapir miemarTeba, lariviT sworia da Ramit, mTvarianSi laplapebs xolme. gaxsovs? lubov andreevna. (fanjridan baRs gascqeris) — o, Cemo bavSvobav, Cemo siwmindev!... am oTaxSi pataraobisas meZina, aqedan baRs gavcqerodi... CemTan erTad, ase megona, yovel diliT bedniereba iRviZebda da baRic maSin zustad iseTive iyo, rogoric axlaa... (sixarulisagan icinis) TeTri, sul TeTri!.. o, Cemo baRo! pirquSi, avdriani Semodgomisa da susxiani zamTris Semdeg isev axalgazrdad gamoiyurebi, isev xalisiT savse xar da keTili angelozebis Tvali isev dagyurebs zemodan... o, netav SemeZlos movicilo is naRveli, gulze rom mawevs! netav SemeZlos Cemi warsulis daviwyeba!.. gaevi. diax... ucnauria, magram am baRsac valebSi gayidian. lubov andreevna. SexedeT, SexedeT! xeebs Soris gansvenebuli dedaCemi dadis! (gaxarebuli icinis) is ari, is! gaevi. sad? vara. jvari gweriaT, dediko, ras ambobT?! lubov andreevna. aravinaa, momeCvena... ager iq, marjvniv, fanCaturTan gadasaxedi rom ari, alublis xea daxrili... qals mivamsgavse. (Semodis trofi300 movi. studentis mundiri acvia, Zveli da Selaxuli, saTvale ukeTia) ra sakvirveli baRia! es Tovlic ra lamazia, TeTr yvavilebs gavs! cac iseTi lurjia... trofimovi. lubov andreevna... (lubov andreevna moixedavs) me marto mogesalmebiT da waval. (xarbad kocnis xelebs) xvalamde moicadeT, miTxres, magram gulma ver momiTmina... (lubov andreevna gakvirvebuli misCerebia) vara. es petiaa, trofimovi. trofimovi. diax, trofimovi gaxlavarT, Tqveni patara griSas maswavlebeli. ver micaniT? (lubov andreevna gadaexveva da tiris) gaevi. kmara, luba... ar ginda... vara. (isic atirdeeba, trofimoviss) — aki giTxariT, moicadeT-meTqi! lubov andreevna. Cemi griSa... Cemi patara biWi... vara. ra vqnaT, dediko, RvTis neba yofila. trofimovi. (atirdeba, dayvavebiT) — damSviddiT, damSviddiT... lubov andreevna. (uxmod tiris) — Svili damexrCo... Svili... ratom? risTvis? (xmas dauwevs) im oTaxSi anas Zinavs me ki xmamaRla vlaparakob... ra mogividaT, petia? egre ram SegcvalaT? daberebulxarT, dauSnoebulxarT... trofimovi. (Caicinebs) — amaswinaT, matarebelSi, viRac dedakacma `gaquculi batoni~ miwoda. lubov andreevna. maSin sul bavSvi iyaviT... studenti... axla ki Tma gagcvevniaT, saTvalesac atarebT... nuTu isev studenti xarT? (karisken midis) trofimovi. etyoba, siberemde studenti davrCebi. lubov andeevna. (Zmas kocnis, mere varas gadaexveva) — wadiT axla, moisveneT... Senc moberebulxar, leonid. 301 piSCiki. (gamoekideba) — maS ase, axla viZinebT... eh, Cemi sibere ra vTqvi! muxlebsi mtexavs!.. me, batonebo, amaRam TqvenTan davrCebi... (lubov andreevnas) xval ki, sayvarelo, Tu SeiZleba... oras ormoci maneTi... gaevi. isev Tavisas gaiZaxis! piSCiki. oras ormoci maneTi... procenetebi maqvs gadasaxdeli... lubov andreevna. ara maqvs fuli, Zvirfaso, ara! piSCiki. dagibrunebT, sayvarelo, ra didi Tanxa eg ari?! lubov andreevna. ho, kargi. Cemi Zma mogcemT... leonid, mieci. gaevi. mama ucxonda diax am wuTSi mivarTmev! lubov andreevna. aba ras izam, unda mivceT. Wirdeba kacs. aki Tqva, dagibrunebTo. (lubov andreevna, trofimovi, piSCiki da firsi gavlen. scenaze rCebian: gaevi, vara da iaSa) gaevi. Cemi daiko, etyoba, ver gadaeCvia fulebis flangvas. (iaSas) momcildi, geTayva, qaTmis suni gdis! iaSa. (Caicinebs) — Tqven ki, batono, isev iseTi xarT, rogoric iyaviT. gaevi. (varas) — visao? vara. (iaSas) dedaSeni Camosula soflidan. guSindels aqeTia samzareuloSi zis. Seni naxva unda. iaSa. ai, dardi! vara. ra unamuso xar! iaSa. Zalianac mWirdeba! xvalac SeeZlo mosvla! (gadis) vara. deda marTlac iseTia, rogoric iyo, sul ar Secvlila... Tavis nebaze rom miuSva, mTel saxls gaaniavebs. gaevi. ho... (pauza) asea, diax... avadmyofobis mosarCenad kacs nairnair wamlebs rom asmeven, es imas niSnavs, avadmyofoba mourCenelia... sul vfiqrob, gamosavals veZeb... ase mgonia, Cveni gasaWiridan Tavis da302 sarwevad uamravi saSualeba arsebobs da arc SeiZleba iyos!.. (pauza) ra kargi iqneboda, vinmes rom CemTvis memkvidreoba daetovebina... da swored es mafiqrebinebs, rom gamosavali ar arsebobs da arc SeiZleba iyos!.. (pauza) ra kargi iqneboda, vinmes rom CemTvis memkvidreoba daetovebina da arc iqneboda urigo, iaroslavlSi wavsuliyavi dedaCemTan, grafiniasTan da masTan urTierToba aRmedgina... is xom saocrad mdidaria, Tavze sayreli fuli aqvs! vara. (tiris) — ra mocdeba, RmerTo, erTxel Cvenc mogvxedo mowyalebis TvaliT! gaevi. nu Rrialeb!.. deidaCemi mdidaria, magram ver mounelebia, rom Cemi da ubralo moxeles gahyva da ara vinme TavadiSvils. (karSi ana gamoCndeba) Tan, rac mTavaria, Cemi da maincdamainc wesieri yofaqceviT ar gamoirCeva. marTalia, kargi adamiania, keTili, Zalian miyvars kidec, magram rac unda vecado da ramdeni gasamarTlebeli sabuTic ar unda moviyvano, igi mainc biwieri arsebaa! diax! es garegnobazec etyoba: yovel mis moZraobaSi uzneoba gamosWvivis. vara. (Cumad) — Cumad... ana gismenT. gaevi. vina? (pauza) daswyevlos RmerTma, marjvena TvalSi raRac Camivarda, ver vixedebi... hoda, imas vambobdi... xuTSabaTs saolqo sasamarTloSi sxdomas veswrebodi... (SEemodis ana) vara. ratom ar gZinavs? ana. ver viZineb, ar SemiZlia. gaevi. Cemo patarav... (anas saxes da xelebs ukocnis) Cemo Svilo! (cremli moereva) disSvili ki ara, Cemi mfarveli angelozi xar! yvelaferi xar CemTvis! geficebi, marTals vambob! 303 ana. mjera, Zia. Sen yvelas uyvarxar, yvela pativs gcems, oRond... Tu RmerTi gwams, amdens nu laparakob!.. Cumad iyavi! aba, ra iyo is, dedaCemze axla rom Tqvi? raSi dagWirda? gaevi. marTali xar, Svilo, marTali! (anas xelebSi saxes Cargavs) es saSinelebaa! RmerTo, Sen Semewie da damifare!.. dREsac. ai... karadas raRac sisuleleebs veubnebodi. es xom absoluturi sisulele iyo?! sibriyve da tutucoba1.. davamTavre Tu ara, xelad mivxvdi, rom sisulelea! vara. sworia, Zia. naklebi unda ilaparako. ana. es SenTvisac ukeTesia, aRar aReldebi. gaevi. ho, kargi, gavCumdebi! xmas aRar amoviReb! (anas da varas xelebs ukocnis) ai, xedavT. Cumad var... oRond oriod sityva saqmeze maTqmevineT... hoda, imas vyvebodi... xuTSabaTs saolqo sasamarTlos sxdomas veswrebodi. SeviyareT ramdenime kaci. visaubreT, aqeTuri vTqviT, iqiTuri da bolos, warmoidgineT, mgoni gamosavals mivageni... TamasuqiT rom agveRo sesxi, ha? maSin xom procentebsac gadavixdidiT? vara. RmerTo, Sen Segvewie! (tiris) gaevi. samSabaTs isev waval, im xalxs movelaparekebi. (varas) nu Rrialeb! (anas) dedaSeni ki lopaxins moeTaTbiros. is, rasakvirvelia, uars ar ityvis, Sen cota moisvene, mosulierdi, da mere iaroslavlSi wadi, iqneb bebiaSeni daiyolio... ase, erTobliv vimoqmedoT, samive mxridan, da... Cvens beds ZaRli ar dahyefs! proceentebs namdvilad gadavixdiT darwmunebuli var! (pirSi Saqaryinuls Caidebs da wuwnis) patiosan sityvas gaZlevT, rasac gindaT dagificebT, rom Cvens mamuls egeni ver gahyidian! vera! (aRigzneba) sakuTar Tavs geficebiT, Cems kacobas vficav... ai Cemi xeli! dahkari! unamuso kaci viyo, Tu saqme auqcionamde miviiyvano! 304 ana. (saxe gaubrwyideba, lamis bednieria) — ra kargi xar, Zia, ra Wkviani! (moexveva) rogor momeSva gulze! sul davmSviddi... davmSviddi ki ara, bednieri var! (Semodis firsi) firsi. (sayveduriT) — leonid andreiC! RmerTi ara gwamT? rodisRa unda moisvenoT? gaevi. axlave... Sen wadi, firs, me TviTon gavixdi... aba, bavSvebo, daviZinoT! xval yvelafers dawvrilebiT mogaxsenebT. (kocnis anas da varas) me, Cemo batono, oTxmociani wlebis warmomadgeneli var! im periods, marTalia, axal pativs aRar scemen, magram, gamogitydebiT, da Cemi Sexedulebebis gamo cxovrebaSi araerTi usiamovneba Semxvedria. tyuilad ki ar vuyvarvar glexobas, glexis xasiaTs gageba unda! unda icode, saidan da rogor... ana. isev daiwye, Zia? vara. gaCumdi ra, Zia! firsi. (ukmayofilod) — leonid andreiC! gaevi. ho, kargi, movdivar... (qalebs) wadiT axla, daiZineT... kuTxidan vurtyav! marjvena luzaSi vdeb! dupletiT SuaSi! (gaevi gadis, firsi mas mihyveba0 ana. axla mSvidad var... iaroslavlSi, rasavirvelia, ar waval, radgan bebiaCemi ar miyvars, magram guli mainc damimdSvidda... venacvale Zias, oqo kacia! (skamze Camojdeba). vara. daZineba ki saWiroa. wavedi me... (midis, Cerdeba) uSenod aq sxvaTa Soris, erTi usiamovneba moxda. Cvens Zvel sajalaboSi, — mogexseneba, iq mxolod moxuci msaxurebi cxovroben: efimi, polina, evstignei da karpi... hoda, amaT Turme viRac ucxo xalxi mohyavdaT stumrad da Rames aTevinebdnen, es rom gavige, gavCumdi, magram mere am unamusoebma xma damiyares, TiTqo me meTqvas, stumrebs muxudos meti araferi aWamoTo! warmogidgenia? viTom egeTi Zunwi var! es sul evstigneis oinebia!.. kar305 gi-Tqva, vifiqre, Tu asea, macaleT-meTqi. davuZaxe evstigneis... (amTqnarebs) davuZaxe da veubnebi: Se sulelo-meTqi... (anas Sexedavs) aniko! (pauza) CasZinebia! (xelze mokidebs) wamodi, genacvale, loginSi Cagawven... (mihyavs) wamo, sayvarelo, wamo... (gadian). (garedan mecxvaris salamuris xma ismis — igi daxurul fanjrebSi atans. Semodis trofimovi, varas da anas dainaxavs da SeCerdeba) vara. (trofimovs) — Cumad... daiZina... (anas) wamodi, genacvale. ana. (ZilburanSia CurCuliT) — o, raogor daviRale... ra sicivea, RmerTo... Zia, sayvarelo... deda... vara. wamodi genacvale, wamo... (anas oTaxsi Sedian) trofimovi. (gulaCuyebuli) — Sen Semogevle, Cemo kargo... Cemo gazafxulo... farda meore moqmedeba trial mindorSi Zveli, mitovebuli samlocveloa. mis gverdiT — Wa, romlis irgvliv uwesrigod mimoyrili qvebia (rogorc Cans, yofili saflavis lodebi)... iqve wvimebisagan gaTeTrebuli, moryeuli Zelskami dgas. xelmarjvniv — gaevis mamulisaken mimavali saurme gzaa, mis gaswvriv — alvis xeebi, xolo maT miRma — alublis baRia... Sors, scenis siRrmeSi, telegrafis boZebis wyeba horizontisken miemarTeba, sadac gaurkveveli texili xazi — didi qalaqis silueti moCans. mze sacaa Cava. Sarlota, iaSa da duniaSa Zelskamze sxedan. iqve epixodovi gitaras aJRarunebs. yvelani fiqrs miscemian. Sarlotas mamakacis Zveli kartuzi axuravs, xelSi sanadiro Tofi uWiravs da balTas ukirkitebs — Tasmis damokleba unda. 306 Sarlota. (Cafiqrebuli) — pasporti rogorc aseTi, ar gamaCnia, amitom ar vici, ramdeni wlisa var. Cemi Tavi sul axalgazrda mgonia, patara rom viyavi, Cemi mSoblebi xSirad iarmukaze dadiodnen da warmodgenebs marTavdnen. kargi warmodgenebi iyo, me vmonawileobdi: saltomortalesa da sxva amgvar rameebs vakeTebdi... mSoblebi rom damexocnen, erTma germanelma qalma Semikedla. wera-kiTxvas maswavlida. es, rasakvirvelia, kargia. mere gavizarde da guvernatoba daviwye... ise ki, saidan var an vin var, — warmodgena ara maqvs! isic ar vici, Cemi mSoblebi vin iyvnen... iqneb, col-qmrobac ar hqoniaT... (jibidan kitrs amoiRebs da CakbiCavs) mokled, araferi vici! (pauza) zogjer minda vinmes davelaparako, magram aravinaa, sul marto var. epixodovi. (gitaras ukravs da mReris) — `ras daveZeb xalxis Worebs, sul ar vnaRvlob, ityvis vin ras...~ mainc sasiamovnoa mandalinaze dakvra! duniaSa. eg mandalina ki ara, gitaraa. (sarkeSi ixedeba da ipudreba) epixodovi. gagiJebiT Seyvarebuli kacisTvis es swored rom mandalinaa! (mReris) `oRond guli Seni eSxiT daidagos da daiwvas...~ (iaSa xmas auwyobs) Sarlota. ra saSinlad mRerian... turebis Cxavili gegoneba! duniaSa. (iaSas) — ucxoeTSi cxovreba, albaT, bednierebaa. iaSa. rasakvirvelia, magaSi namdvilad geTanxmebiT (daamTqnarebs da sigaras moukidebs). epixodovi. gasagebicaa. sazRvargareT yvelaferi Tavis srul kompleqciamdea miyvanili. iaSa. cxadia. epixodovi. me ganaTlebuli kaci var, sxvadasxva SesanaiSnav wignebs vkiTxulob, da mainc verafriT ver 307 gavrkveulvar am mimarTulebaSi, romelic, ase vTqvaT... ra minda, bolos da bolos? vicocxlo Tu Tavi movikla? miuxedavad amisa, revolveri yovelTvis Tan damaqvs. ai! (revolvers amoiRebs). Sarlota. (Tofs gadaikidebs da wamodgeba) — wavedi me... sxvaTa Soris, epixodov, Sen Zalze Wkviani da saSiSi kaci xar! qalebi, albaT, SenTvis Wkuas kargaven... brr! (midis) RmerTo` ra suleli xalxia! kacisSvils ver daelaparakebi... marto var, marto... ras warmovadgen an risTvis var — gaugebaria... (nela gadis). epixodovi. bolos da bolos, yvelafers Tavi rom gavaneboT, me mainc im Tvalsazrisze vdgavar, rom bedi mainc da mainc ar mwyalobs da qariSxliani zRvisa ar iyos Tavis nebaze maTamaSebs, rogorc patara xomalds... davuSvaT vcdebi. maSin ras unda mivaweroT, magaliTad, is ambavi, rom dREes diliT, gaviRviZe Tu ara, uzarmazari oboba davinaxe! ai aq, zed gulze mejda! Tanac, amxela iyo! (orive xeliT aCvena) sxva dros ki isic momxdara, buraxs davisxamdi, WiqaSi Cavixedavdi da Sig, WiqaSi, warmoidgineT, xoWos an raime sxva umsgavsobas aRmovaCendi, buzs, magaliTad! (pauza) biokli Tu wagikiTxavs? (pauza) avdotia fedorovna! oriode wuTiT msurs SegawuxoT, SeiZleba? duniaSa. gismenT. epixodovi. CemTvis sasurveli iqneboda marto davrCeniliyaviT (Rrmad amoixravs). duniaSa. (morcxvad) — kargi, maSin Cemi mosasxami momitaneT, aivanzea, karadis gverdiT... Semcivda! epixodovi. keTili inebeT, am wuTSi mogarTmevT... axla ki vici, risTvis damWirdeba revolveri! (midis, Tan gitaras aJRarunebs) iaSa. sulelia eg ubeduri! marTla bedovlaTia! 308 duniaSa. meSinia, Tavi ar moiklas. (daamTqnarebs. pauza) iseTi azizi var, yvelafris meSinia. baonebis saxlSi rom momiyvanes, erTi cicqna viyavi, araferi gamegeboda. axla ki soflur cxovrebas gadaveCvie, bariSnas davemsgavse, xelebic gamiTeTrda, kanic, da iseTi azizi da keTilSobili gavxdi, yvelafris meSinia... marTlac saSiSia! ai, Tqven, magaliTad, iaSa... Tqven rom momatyuoT, ar vici ra momiva! albaT, gavgiJdebi! iaSa. (zantad kocnis) — qorfa kitriviTa xar!.. ise ki, qaliSvili qali Tavis patiosnebas unda ufrTxildebodes. me piradad cudi yofaqcevis qalebs ver vitan! duniaSa. ra vqna, iaSa, TavdaviwyebiT SemiyvardiT. Tqven iseTi ganaTlebuli xarT, yvelaferze SegiZliaT imsjeloT. (pauza). iaSa. (amTqnarebs) — diax, asea... Cemi azriT, Seyvarebuli qaliSvili patiosani ukve aRar ari... is, ase vTqvaT, znedacemuli arsebaa. (pauza) sasiamovno kia sufTa haerze sigaris gaboleba! (miayuradebs) mgoni viRac modis... batonebi iqnebian. (duniaSas moexveva) wadiT axla, viTom sabanaod iyaviT, mdinareze... biliks gahyeviT, rom aravin daginaxoT, Torem Cemze raRacas ifiqreben, ver vitan aseT rameebs. duniaSa. (Cumad axvelebs) — Tqvenma sigaram Tavi amatkiva. (midis). iaSa isev Zelskamze zis. Semodian lubov andreevna gaevi da lopaxini) lopaxini. bolos da bolos unda gadavwyvitoT, dro aRar iTmens. ubralo sakiTxia: Tanaxma xarT Tu ara gaaqiraoT mamuli, rom Tqvens miwaze agarakebi aSendes? ho Tu ara? mxolod erTi sityvaa saWiro. lubov andreevna. RmerTo Cemo, vin eweva aseT saSinel sigarebs?! 309 gaevi. (jdeba) — kargia, rom rkinigza gaiyvanes: qalaqSi wavediT da visauzmeT!.. marcnidan kuTxeSi vurtyav! dupletiT SuaSi!.. ise ki, Sin misvla ajobebda, biliards viTamaSebdi! lubov andreevna. moeswrebi. lopaxini. pasuxs velodebi, batonebo! ho Tu ara? (mudariT) gemudarebiT, maRirseT es erTi sityva! gaevi. (amTqnarebs) — visao? lubov andreeevna. (safuleSi ixedeba) — guSin uamravi fuli mqonda, dREes ki safule carielia... sawyali Cemi varinka! kapiks kapikze awebebs. rZis supiT gvimaspinZldeba yvelas, samzareuloSi moxucebs cariel muxudos aWmeven, me ki am fulebs vyri da vyri! (safule gauvardeba da xurda daepneva) ai, inebeT! rac damrCa, isic damefanta! (gulmosulia) iaSa. nu wuxdebiT. axlave avkrifav. (daixara da krefavs) lubov andreevna. Tu SeiZleba, iaSa... madlobeli var, neta vicode, ra mimarbeninebda im qalaqsi? sazizRari restorani gqoniaT! an is musika ras gavda, an magidis gadasafareblebi, sapnis suni rom udioda!.. da, saerTod, ra saWiroa amdeni sma? an imdeni Wama ra iyo, leonid? enac ar gagiCerebia?! sul laparakbdi... samocdaaTiani wlebi axsene ratomRac, mere dekadentebs gadaswvdi... vis eubnebodi amas? laqiebs? Zalianac ainteresebdaT! lopaxini. diax. gaevi. (daiWyaneba xelebs iqnevs) — vici, vici! gamousworebeli var, ar yofila Cemi saSveli da eg ari! (gaRizianebuli, iaSas) gaiwi iqiT, TvalSi nu meCxirebi! iaSa. (Caifrutunebs) — mecineba, Tqven rom gismenT. gaevi. (das) luba! an es vaJbatoni, an me! lubov andreevna. wadiT, iaSa. 310 iaSa. (fuls gadascems) — axlave, qalbatono, (sicils Zlivs ikavebs) am wuTSi... (midis). lopaxini. Tqveni mamulis yidvas vinme deriganovi apirebs, Zalze mdidari kacia. amboben, auqcionze TviTon Camovao. lubov andreevna. ra iciT? lopaxini. qalaqSi Tqves. gaevi. dedaCems SemouTvlia iaroslavlidan, fuls gamogigzavniTo oRond rodis da ramdens gamogzavnis ar viciT. lopaxini. ramdeni unda gamogzavnos? asi, orasi aTasi? lubov andreevna. aTi Tu gamogzavna, isic kargia. lopaxini. mapatieT, batonebo, magram TqvenisTana araseriozuli da ucnauri xalxi jer ar Semxvedria. savsebiT garkveulad, yvelasaTvis gasageb enaze geubnebiT: Tqveni mamuli iyideba, — Tqven ki yursac ar ibertyavT, TiTqo araferi gagegebodeT! lubov andreevna. ho, kargi, gavigeT. ra vqnaT axla? gvaswavleT, rogor moviqceT? lopaxini. yoveldRe magis geubnebiT da riT ver gaigeT? alublis baRica da miwac agarakebis asaSeneblad unda gaaqiraoT! Tan, rac SeiZleba Cqara, Tundac axlave, radgan aucqioni sacaa daiwyeba! gaigeT es! Tu erTxel da samudamod gadawyvetT am Tqvens miwaze agarakebis aSenebas. fulic gaCndeba da gakotrebasac gadaurCebiT. lubov andreevna. agarakebi... moagarakeni... es iseTi umsgavsobaa, rom... mapatieT. gaevi. savsebiT geTanxmebiT, luba. lopaxini. RmerTo Cemo! an avtirdebi axla, an daviyvireb, anda guli wamiva da waviqevi@@! aRar SemiZlia, ara! gavitanje Tqvens xelSi! (gaevs) qalaCuna xarT! gaevi. visao? lopaxini. qalaCuna xarT-meTqi! wavedi me! 311 (wasvlas daapirebs) lubov andreevna. (SeSinebuli) — moicaT... darCiT cota xans. iqneb rame movifiqroT. lopaxini. fiqris dro ar ari an ra unda moifiqroT? lubov andreevna. ar waxvideT, gTxovT... TqvenTan yofna saxalisoa, uTqvenod sul moviwyenT. (pauza) ucnauria... ase mgonia, raRacis molodinSi var... iseTi grZnoba maqvs, TiTqo Weri unda dameqces Tavze... gaevi. (Rrmad Cafiqrebuli) — dupletiT kuTxeSi... Tavisufals vurtyav... lubov andreevna. (isic Cafiqrdeba) — albaT, bevri codva maqvs Cadenili... lopaxini. Tqven ra codva unda gqondeT? gaevi. (Saqaryinuls amoiERebs da wuwnis) — Cemze amboben, mTeli qoneba Saqaryinuls daaxarjao... SeniWamia da eg ari! (icinis) lubov andreevna. (lopaxins) — marTla codvili var... yovelTvis sulelurad da uangariSod vfantavdi fuls, colad ki iseT kacs gavyevi, valebis aRebis meti rom araferi SeeZlo... Cemi qmari Sampanurma mokla, saSinlad svamda. me ki saubedurod, sxva Semiyvarda, davuaxlovdi im kacs da swored am dros, — es pirveli sasjeli iyo! — ai aq, mdinareSi, Cemi biWuna daixrCo... yvelaferi mivatove da gaviqeci. sazRvargareT wavedi, raTa ukan arasodes momexeda da es saSineli mdinare ar damenaxa... TvaldaxuWuli gavrbodi, araferi maxsovda, magram is kacic... isic gamomyva!.. umowyalod, uxeSad, Cemi mdgomareobisaTvis angariSi ar gauwevia da... mere mentonis maxloblad agaraki viyide, radgan Cemi Tanamgzavri avad gaxda da sami weliwadi Tavs vadeqi, vuvlidi, erTi wamiT mosveneba ar mqonia. avadmyofi ki Wirveulobda... erTi sityviT, gamaxmo da damaWkno, mTlad gamofita Cemi suli... Sar312 San ki, agaraki valebSi rom gamiyides da parizSi gadavsaxldi, im kacma mimatova! waiRo rac mqonda, gamZarcva da mimatova. sxva qali gaiCina... Tavis mokvla mindoda, magram... eh, samarcxvinoa yvelaferi! samarcxvino da uazro!.. mere gulma samSoblosaken gamiwia. ruseTi momenatra, Cemi qaliSvilis naxva mominda... (cremls iwmends) RmerTo Cemo, mapatie amdeni codva! gemudarebi. nuRar damsji da nuRar gamawameb!.. (jibidan depeSas amoiRebs) ai, dResac, parizidan momivida... patiebas mTxovs, damibrundio, mexveweba... (depeSas xevs) sadRac musikas ukraven... gaevi. Cveni cnobili ebrauli orkestria. gaxsovs? oTxi violino, fleita da kontrabasi. lubov andreeva. nuTu kidev arsebobs? kargi iqneboda Sin mogvewvia, musikalur saRamos gavmarTavdiT... lopaxini. (yurs ugdebs) — aRar ukraven. (TavisTvis CaiRiRinebs) `fuli iyos, Torem frangi — russac gaagermanelebs...~ (icinis) wuxel TeatrSi warmodgenas vuyure, siciliT movkvdi! lubov andreevna. darwmunebuli var, sasacilo araferi iqneboda. warmodgenebs ki ara, Cvens Tavs unda vuyuroT da rac SeiZleba xSirad... eh, batonebo, mosawyenia Tqveni cxovreba! ramdens laparakobT... RmerTo, ramdens laparakobT! lopaxini. marTali xarT. namdvilad ubadrukia Cveni cxovreba. (pauza) mamaCemi glexi iyo, uvici da gaunaTlebeli. CemTvis araferi uswavlebia, marto mcemda xolme, roca daTvreboda... arsebiTad, mec ar ganvsxvavdebi misgan, iseTive idioti var. swavla-ganaTleba ar mimiRia, batifexuriT vwer... sircxvilia, RmerTmani! Cems nawers kacma rom Sexedos guli aereva, Rori var, erTi sityviT! lubov andreevna. coli unda SEeirTo, megobaro. lobaxini. marTalia. 313 lubov andreevna. Cveni varinka iTxoveT, kargi gogoa. lopaxini. vici. lubov andreevna. ubralo glexis qaliviT aRvzare, mTeli dRe Sromobs. Tan uyvarxarT kidec... me mgoni, Tqvenc unda mogwondeT? lopaxini. gana uars vambob, kargi qaliSvilia. (pauza) gaevi. (das) — gaige? bankSi adgils mTavazoben, weliwadSi eqvsi aTasi meqneba. lubov andreevna. Sen tyavSi daetie, magis kaci xar?! (Semodis firsi, palto moaqvs) firsi. (gaevs) — keTili inebeT, CAaicviT. nestiani haeria. gaevi. (paltos icvams) — TAavi momabezre, Zmao. firsi. CaicviT, CaicviT... diliTac ise waxvediT, araferi gamigia. (yuradRebiT SeaTvalierebs) lubov andreevna. rogor daberebulxar, firs! firsi. ra brZaneT? lopaxini. daberebulxaro! firsi. didi xania vcxovrob da imitom... colis SerTvas rom mipirebdnen, mamaTqveni jer dabadebulic ar iyo... (icinis) glexoba rom gaaTavisufles, ukve kamerdineri viyavi, ganTavisuflebaze uari vTqvi da isev batonTan davrCi... (pauza) maxsovs, yvela gaxarebuli iyo, magram ra uxarodaT, TviTonac ar icodnen... lopaxini. Zvelad yvelaferi kargi iyo. glexebs rozgavdnen mainc! firsi. (ver gaigona) — magas ar vambob! glexi batonTan iyo, batoni — glexTan... axla ki erTi alTas ari, meore balTas, verafers gaigeb! gaevi. cota xans gaCumdi, firs!.. xval isev qalaqSi waval, viRac generlis gacnobas dampirdnen, TamasuqiT fuls iZlevao. 314 lopaxini. egec ar giSveliT, procentebs mainc ver gadaixdiT. ai, naxavT! lubov andreevna. ris generali, ra generali? igonebs raRacas! (Semodian trofimovi, ana da vara) gaevi. Cvenebic movidnen. ana. dedac aq yofila. lubov andreevna. (alersianad) — modi, Svilo... Tqven genacvaloT Cemi Tavi! (moexveva anas da varas) rom icodeT, rogor miyvarxarT! gverdiT damijeqiT. (yvelani ACamosxdebian). lopaxini. Cveni mudmivi studenti ki sul bariSnebTan daiareba! trofimovi. es Tqven ar gesaqmebaT! lopaxini. male ormocdaaTisa gaxdeba da isev studentia! trofimovi. aRar moeSvebiT sulelur xumrobas? lopaxini. ras brazob, adamiano? trofimovi. Tavi gamanebe. lopaxini. (icinis) — erTi SekiTxva mxolod... neba momeciT, gavigo: ra Sexedulebisa xarT Cemze? trofimovi. me vfiqrob, mdidari kaci xarT, sacaa milioneri gaxdebiT... bunebaSi, nivTierebaTa cvlis gamo, aucilebelia mtacebeli cxovelic, romelic yvelafers, rac win dauxvdeba... nTqavs... hoda, Tqvenc aseve am cxovrebisTvis saWiro da aucilebeli xarT! (yvelani icinian) vara. (trofimovs) — planetebze moyeviT, is ufro sainteresoa. lubov andreevna. ara, guSindeli Tema ganvagrZoT. trofimovi. ra Tema iyo? gaevi. amayi adamiani. trofimovi. guSin bevri vilaparakeT, magram saerTo ena ver gamovnaxeT... amay adamianSi, Tqveni azriT, raRac mistiuri unda iyos. SesaZloa, marTali 315 xarT, magram ubralod, yovelgvari xrikebis gareSe Tu vimsjelebT, ra fasi aqvs mag Tqvens ybadaRebul siamayes, Tu adamiani fiziologiurad uxeirod aris mowyobili, Tu maTi umravlesoba tlanqi, uvici da ubeduria?! unda moveSvaT sakuTari TaviT aRtacebas... Sromaa saWiro, Sroma! gaevi. ra Wkua aqvs Sromas? mainc mokvdebi! trofimovi. vin icis? Tanac ras niSnavs — mokvdebi? iqneb adamians asi grZnoba gaaCnia da sikvdili mxolod erTs anadgurebs, danarCeni oTxmodaTxuTmeti ki cocxali rCeba?! lubov andreevna. ra Wkviani xarT, petia! lopaxini. (CAaicinebs) — aba. trofimovi. kacobrioba TandaTAan srulyofs Tavis SesaZleblobebs da swored esaa misi ganviTarebis mTavari piroba. yvelaferi, rac CvenTvis amJamad miuwvdomelia, odesme axlobeli da gasagebi gaxdeba. magram amisTvis kacma unda iSromos da mxarSi amoudges imaT, vinc cxovrebaSi WeSmaritebas eZebs, CvenTan, ruseTSi, mSromeli xalxi jerjerobiT Zalze cotaa. inteligenciis warmomadgenelTa umravlesoba, yovel SemTxvevaSi, yvela, visac me vicnob, arc arafers akeTebs, arc arafers eZebs da, arsebiTad, maT Sromis unaric ar gaaCniaT. TavianT Tavs inteligentebs eZaxian, mosamsaxures ki `SenobiT~ mimarTaven, glexebs xom pirutyvebad Tvlian! arc swavloben, arc kiTxuloben, araferi ar ainteresebT! mecnierebaze mxolod ybedoben, xelovnebisa araferi gaegebaT... rom Sexedo, yvelas seriozuli gamometyveleba aqvs, mniSvnelovan sakiTxze msjeloben, filosofosoben, am dros ki, maT gverdiT, mSromeli kaci, RmerTma icis, ras Wams, rogor cxovrobs! baliSi raa, isic enatreba, rom normalurad daiZinos! erT oTaxSi ormocamde suli cxovrobs, yvelgan sibin316 Zurea, sineste, baRlinjo da aTasi zneobrivi umsgavsoba! hoda, gamodis, rom amdeni dapirebiTa da lamazi sityvebiT Cven mxolod Tavs vityuebT, Tvals vuxvevT erTmaneTs!.. aba, miTxariT, sad ari CvenSi, magaliTad, sabavSvo bagebi, romlebzec amdens vybedobT? an samkiTxveloebi sadaa? amaze mxolod romanebSi weren, sinamdvileSi ki araferi gvaqvs! aris mxolod WuWyi, uxamsoba da gavelureba!.. marTAali giTxraT, ver vitan metismetad seriozul saxeebs, meSinia Wkviani laparakis... modiT, gavCumdeT. lopaxini. me piradad yoveldRe dilis xuT saaTze vdgebi da daRamebamde vmuSaob. sul fulTan maqvs saqme. — an Cemia, as sxvisi, — da vxedav ra xalxic maxvevia... saqmes unda moekido da maSin mixvdebi ra cotaa amqveynad normaluri, wesieri da patiosani adamiani!.. zogjer, uZilo RamiT, mifiqria xolme: `RmerTo didebulo! es xom sul Seni wyalobaa — es usasrulo tyeebi, Tvaluwvdeneli mindvrebi, wyaluxvi mdinareebi... da nuTu Cven, am simdidrisa da sidiadis patronni, TviTonac goliaTebi ar unda viyoT?!~ lubov andreevna. goliaToba moindoma! goliaTebi zRaprebSia kargi, sinamdvileSi maTi yvelas eSinia. (scenis siRrmeSi, gitariT xelSi, epixodovi gamoCndeba) ager, epixodovic modis. ana. (Cafiqrebuli) — epixodovi modis... gaevi. mze Cavida, batonebo. trofimovi. diax... gaevi. (Cumad, gamoTqmiT, TiTqos leqss kiTxulobdes) — hoi, bunebav! sakvirvelo, maradiulo Suqis wyarov! mSvenieri xar, magram gulgrili; dedas geZaxiT Seni Svilebi, Sen ki sikvdil-sicocxles aerTianeb Sens arsebaSi, da erTdroulad cocxlob da anadgureb... 317 varvara. (sayveduriT) — Zia! ana. kargi ra, Zia! isev daiwye? trofimovi. dupletiT SuaSi daurtyiT, — is jobia! gaevi. ho, kargi, gavCumdebi! ai, Cumad var. (yvelani erTxans garindebuli sxedan. siCumeSi marto firsis CifCifi ismis... uceb Soridan — Tu maRlidan? — Semzaravad daigruxunebs raRac. es xma gawyvetili simis kvnesas gavs, romelic TandaTan wydeba). lubov andreevna. (SeSinebuli) — ra iyo es? lopaxini. ar vici... sadme maRaroSi badia Camowydeboda... Sors ki iyo Zalian. gaevi. iqneb Citia? yanCa, magaliTAad. trofimovi. an bukioti... lubov andreevna. (moibuzeba) — ra saSineli xma iyo... firsi. is ubedureba rom moxda, maSinac, maxsovs, bukioti kioda da samovaric gugunebda. gaevi. romel ubedurebaze ambob? firsi. ai, is glexebi rom gaanTavisufles. (pauza) lubov andreevna. wavideT, megobrebo, ukve gviania. (anas) ra mogivida, Svilo? stiri? (moexveva) ana. araferia, dediko... ase... trofimovi. viRac modis. (gamoCndeba gamvleli. paltoSia, sakmaod SelanZRuli TeTri kartuzi axuravs. nasvamia) gamvleli. bodiSs vixdi, pativcemulno... neba momeciT gkiTxoT, rkinigzis sadguri saiT ari? gaevi. am gzas gahyeviT. gamvleli. uRrmesi madloba!.. (Caaxvelebs) SesaniSnavi amindia. (gamoTqmiT) mravaltanjulo Zmao Cemo! volgis napirze gadi, mousmine, kvnesa Tu gesmis?.. (varvaras) madmuazel! ruseTis mSier moqalaqes... ocdaaT kapiks Tu gaimetebT... lopaxini. gaiare, Zmobilo... Tavxedobasac sazRvari aqvs! 318 lubov andreevna. (dabneuli) — moicaT! (xelCanTanSi iqeqeba) verclis fuli ara maqvs... ai, oqro inebeT. gamvleli. uRrmesi madloba. (midis). (yvelas gaecineba) vara. (SeSinebulia, aRelvebuli) — me waval, waval... RmerTo Cemo, ranairi xar, deda?! saxlSi xalxs aRar viciT, ra vaWamoT, Tqven ki oqros maneTianebs arigebT! lubov andreevna. ra gaewyoba, Svilo, sxvanairad ar SemiZlia, ai, mivalT saxlSi da rac maqvs, yvelafers Cagabareb, Sen TviTon mouare! (lopaxins) ermolai aleqseiC, kidev unda masesxoT. lopaxini. siamovnebiT. lubov andreevna. wavideT, batonebo... ici, varinka, Cven ukve TiTqmis gagaTxoveT kidec! momilocavs! vara. nu xumrobT, deda. sul ara var magis gunebaze. lopaxini. ofelia! monasterSi wadi!.. gaevi. TiTebi gamiSeSda, ra xania biliardi ar miTamaSia! lopaxini. ofelia, feriav! Sens locvebSi momixsenie! lubov andreevna. wavideT, batonebo, vaxSmobis droa. vara. rogor SemaSina am kacma... sul vkankaleb! lopaxini. neba momeciT, batonebo, SegaxsenoT: ocdaor agvistos alublis baRi gaiyideba! ifiqreT amaze, kargad ifiqreT! (yvlani midian, trofimovisa da anas garda) ana. RmerTma uSvelos im kacs, vara rom daafrTxo. Zlivs marto davrCiT! trofimovi. Tqven das eSinia, rom me da Tqven erTmaneTi Segviyvardeba da kudSi dagvdevs. mag Wkuis kolofs ver gaugia, rom Cven siyvarulze maRla varT... Sors Cvengan yovelive, rac adamians xels uSlis Tavisufali da bednieri gaxdes! ai, Cveni cxovrebis mizani da azri! win, mxolod win, im na- 319 Teli varskvlavisaken, bednier momavals rom gvpirdeba! aravin CamogvrCeT, megobrebo! ana. (aRtacebuli) — o, ra lamazad laparakobT! (pauza) dRes aq yvelaferi gadasarevia. trofimovi. marTlac sakvirveli saRamoa. ana. ra miqeniT petia, rogor SemcvaleT!.. me ukve aRar miyvars Cveni alublis baRi. adre megona, ukeTesi adgili dedamiwaze ar moiZebneboda, axla ki... trofimovi. Cveni baRi — mTeli ruseTia! dedamiwa ki didia da masze bevri SesaniSnavi adgilia. (pauza) aba dafiqrdiT, ana... Tqveni papa, papispapa da sxav winaprebi, yvelani memamuleebi iyvnen da adamianTa cocxali sulebi maT sakuTrebas warmoadgenen. es ki amas niSnavs, rom Tqveni alublis baRis yoveli xis Ziridan, yoveli totidan Tu foTlidan Tqveni ymebis samduraviT savse Tvalebi iyurebian, maTi damonebuli sulebi RaRadeben! nuTu ar gesmiT es xmebi? adamianis dasakuTreba! es xom saSinelebaa, ana! swored aman gadagvagvara yvelani — isini, vinc adre iyvnen da vinc axla varT! diax, Cven gadavgvardiT da verc dedaTqveni, verc misi Zma, verc Tqven, ukve veRar amCnevT, rom valis angariSSi cxovrobT, sxvis xarjze, visac Tqven saxlSi ar Seesvleba, visac derefanSi acdevinebT xolme!.. Cven bare orasi wliT CamovrCiT qveyanas, jer araferi gagvaCnia, araferi! warsulisadmi garkveuli damokidebulebac ki ara gvaqvs! Cven mxolod vfilosofosobT, vwuwunebT da arays vxuravT! gamosavali ki ubraloa. amisTvis, rom awmyoSi fexi movikidoT, jer Cveni samarcxvino warsuli unda gamovisyidoT. amis gamosyidva ki mxolod tanjviT, araadamianuri, gamudmebuli SromiT SeiZleba! gaigeT, es ana! 320 ana. es saxli, sadac Cven vcxovrobT, didi xania Cven aRar gvekuTvnis. me waval iqidan, pirobas gaZlevT! trofimovi. gamoiketeT kari, WaSi CaagdeT gasaRebi da wadiT! wadiT! qariviT Tavisufali gaxdiT! ana. ra kargad TqviT! (Tvalebi ubrwyinavs) trofimovi. damijereT, ana! me jer axalgazrda var, ocdaaTi wlisac ar gamxdarvar, magram bevri gamovcade... zamTari dgeba da vSimSilob, sulier simSvides vkargav, siRaribe mklavs. — me xom maTxovariviT Raribi var... es, sad ar matara bedma, sad ar gadamisrola, da mainc Cemi suli yovelTvis, yovel wams, dRisiTa Tu RamiT, gamoucnobi winaTgrZnobiT yofila savse. me vgrZnob bednierebis moaxloebas! me ukve vxedav mas!.. ana. (Cafiqrdeba) — mTvare amodis... (gitaris xma ismis, epixodovi isev Tavis naRvlian melodias ukravs. amodis mTvare. alvis xeebis mxridan vara daiZaxebs: `ana! sad xar?~) trofimovi. mTvare amodis... (pauza) ana, ana! ager is, bedniereba! modis, gviaxlovdeba, me ukve mesmis misi fexis xma!.. es, ana! ra vuyoT, Tu Cven mas ver davinaxavT, ver vicnobT, — sxvebi xom dainaxaven da icnoben! (varas Zaxili: `ana! sad xar? auu!~) daswyevlos RmerTma, ra ayvirebs im sulels! ana. mdinarisken wavideT, iq kargia. trofimovi. wavideT. (varas xma: `ana, auu, sad xar?~) farda 321 mesame moqmedeba sastumro oTaxi darbazisgan TaRiT aris gamoyofili. yvelgan WaRebi anTia. derefnidan musikis xma ismis (iq is ebraelTa orkestri ukravs, meore moqmedebaSi rom vaxseneT). saRamoa, darbazSi grand rond-s cekvaven. semionov-piSCiki wamdauwum iZaxis: `Prumenade à une paire!~ sastumroSi mocekvaveebi Semodian. pirvel wyvilSia piSCiki da Sarlota, meoreSi — trofimovi da lubov andreevna, mesameSi — ana da fostis moxele, meoTxeSi — vara da sadguris ufrosi da a. S. vara cekvis dros tiris da Tvalebs imSralebs. bolo wyvilSia — duniaSa. mocekvaveebi sastumroSi wres uvlian da darbazSi gadian. piSCiki xmamaRla gaiZaxis: `Grand-rond balanzez!~ da `Zes cavaliers à genoux et remenciez vos dames!~ (frakSi gamowyobili firsi xonCiT zelteris wyals daatarebs. sastumroSi Semodian cekviT daRlili piSCiki da trofimovi! piSCiki. me, batono wneva mawuxebs, amis gamo ukve orjer Cameqca sisxli, da cekva DCemTvis ar SeiZleba. magram, ras izam? rogorc ityvian, xrovaSi Tu gaerevi da yefa ar ici, kudi mainc gaaqicineo! saerTod ki cxenis janmrTeloba maqvs! gansvenebuli mamaCemi, RmerTma acxonos misi suli, xumara kaci iyo da xSirad ityoda xolme: Cven, semionov-piSCikebi im cxenis STamomavlebi varT, kaligulam romis senatSDi rom wamoaskupao! (jdeba) erTi ubedureba mWirs mxolod: fuli ara maqvs@! erTi ubedureba mWirs mxolod: fuli ara maqvs! mSieri ZaRli, mogexsenebaT, marto xorcs iparavs... (xvrinvas amouSvebs da im wamsve gaeRviZeba) hoda, mec aseve, marto fulze SemiZlia... trofimovi. tanis aRnagobiT marTla cxens gavxarT. 322 piSCiki. ra uWirs, cxeni kargi mxecia... cxenis gayidva SeiZleba! (gverdiT oTaxidan Waxa-Wuxi ismis: iq biliards TamaSoben. darbazidan vara Semoixedavs da gaCerdeba) trofimovi. (gamoajavrebs) — qalbatono lopaxina! qalbatono lopaxina! vara. (gulmosulad) — gaquculo batono! trofimovi. diax, gaquculi batoni var da vamayob amiT. vara. (Sewuxebuli saxe aqvs) — musikosebi daiqiraves... neta, riT gauswordebian? (gadis) trofimovi. (piSCiks) — mTeli is energia, rac Tqveni cxovrebis manZilze procentebis gadasaxdelad saWiro fulis mogrovebas SealieT, sxva mizniT rom gamogeyenebinaT, darwmunebuli var, dedamiwis burTs gadaatrialebdiT! piSCiki. ai, nicSe... ganTqmuli filosofosia. uzarmazari Wkuis adamiani... imas uTqvams Turme, yalbi fulis gakeTebac SeiZleba. trofimovi. nicSe wagikiTxavT? piSCiki. ara, Cemma Svilma daSenkam miTxra... me axla iseT dReSi var, lamis yalbi fulis gakeTeba daviwyo. xval, magaliTad, samasi maneTi unda gadavixado. as ocdaaTi ukve viSovne... (jibeebs moisinjavs, SeSfoTdeba) vai, davkarge! (lamis atirdes) fuli davkarge! RmerTo Cemo!.. (uceb gaxarebuli) uyure Sen, sarCulSi Camvardnia! kinaRam guli gamiskda. (Semodian lubov andreevna da Sarlota) lubov andreevna. (`lekuris~ motivs RiRinebs) — neta Cemi Zma ra iqna? amden xans qalaqSi ras akeTebs? (duniaSas) duniaSa, musikosebs Cai SesTavazeT. trofimovi. iqneb bazroba gadaido? 323 lubov andreevna. es musikosebi tyuilad moviyvaneT. wveulebac udrood gavmarTeT... Tumca, araferia. (jdeba da TavisTvis RiRinebs) Sarlota. (piSCiks banqos dastas gauwvdis) — aiReT erTi karti da CaafiqreT. piSCiki. Cavifiqre. Sarlota. axla karti CaWeriT. kargia. (ganqos gamoarTmevs) o, Cemo Zvirfaso batono piSCik! Ein, zwei, drei! is karti Tqven marjvena jibeSia, amoiReT! piSCiki. (jibidan karts amoiRebs) — yvavis rviani! (gaocebuli) uyure Sen, sworia! Sarlota. (xelis gulze kartis dasta udevs, trofimovs) — miTxariT, Cqara: zemodan ra kartia? trofimovi. yvavis qali. Sarlota. hop! (yvavis qals gadmoabrunebs, mere piSCiks moubrundeba) zemodan ra kartia? piSCiki. aguris tuziani. Sarlota. hop! (aguris tuzs daanaxvebs kartis dastas xels dahkravs da gaaqrobs) axla yuradReba! (mkveTrad, damarcvliT warmoTqvams) d R e s k a r g i a m i n d i a !.. (amaze saidanRac mamakacis boxi xma upasuxebs: `diax, qalbatono, dRes kargi amindia!~) Tqven Zlier kargi xarT, Tqven Cemi i d e a l i b r Z a n d e b i T !.. (isev mamakacis xma upasuxebs: `Tqvenc, qalbatono, Zlier momwonxarT!~) sadguris ufrosi. (taSs Semohkravs) — bravo! bravo! qalbatoni mucliT mezRaprec yofila! piSCiki. (Tavzardacemuli) uyure Sen! SAarlota ivanovna, Zvirfaso... me... me TiTqmis Seyvarebuli var... Sarlota. Seyvarebulio? (mxrebs aiCeCavs, amreziT) gana Tqven iciT, siyvaruli ra ari? Guter Mensch, aber schlechter Musikant! 324 trofimovi. (piSCiks mxarze xels dahkravs) — esec Tqven, cxeno! kargi ulayi, xom iciT maTraxs ar miikarebs. SAarlota. yuradReba, batonebo... kidev erTi fokusi. (savarZlidan mosasxams aiRebs) es Zvirfasi mosasxamia. me msurs misi gayidva. (mosasxams aafrialebs) vin yidulobs? piSCiki. Ein, zwei, drei! (pirdaRebuli misCerebia) — uyure Sen! Sarlota. (mosasxams daiqnevs, isev aafrialebs da mis ukan ana gaCndeba. igi reveranss gaakeTebs, mere dedasTan miirbens, akocebs da darbazSi garbis. yvelani aRtacebli arian). lubov. andreevna. bravo! bravo! (taSs ukravs) Sarlota. axla kidev erTi. Ein, zwei, drei! (mosasxams aafrialebs. mis ukan vara dgas da Tavis dakvriT esalmeba stumrebs) piSCiki. es gadasarevia... saswaulia RmerTmani! Sarlota. morCa! warmodgena damTavrebulia! (mosasxames piSCiks miugdebs. reveranss gaakeTebs da darbazSi garbis). piSCiki (gadmoekideba) — uyure Sen! xedavT, ra yofila?! eSmakis fexia es oxeri (gadis) lubov andreevna. Cemi Zma ki ar Cans... aqamde yvelaferi unda damTavrebuliyo. an gaiyideboda Cveni mamuli, anda... ar vici pirdapir ra vifiqro... iqneb vaWroba marTla ar Sedga? mosuliyo mainc, eTqva... ras gvawvalebs is dalocvili! vara. (mis damSvidebas cdilobs) — darwmunebuli var, alublis baRi Ziam iyida. ai, naxavT! trofimovi. (ironiulad) — rasakvirvelia. vara. namdvilad asea! iaroslavlelma bebiam fuli gamogvigzavna, rom mamuli mis magivrad gveyida da valic mis saxelze gadagvewera... bebias surs yvel325 feri anas dautovos. ase rom, RmerTi ar gagvwiravs, mamuls Zia iyidis! lubov andreevna. bebiam TxuTmeti aTasi swored imitom gamogzavna rom mamuli TavisTvis unda, Cven ar gvendoba. — magram es Tanxa procentebis dasafaravadac ar kmara. (saxes xelebSi Cargavs) o, RmerTo! dRes unda gadawydes Cemi bedi... dRes... trofimovi. (varas gamoajavrebs) — qalbatono lopaxina! vara. (gabrazebuli) — mudmivo studentoQ! ramdenjer gagricxes universitetidan?! lubov andreevna. ratom brazob, vara? lopaxinas rom geZaxis, imitom? gahyevi, Tu ginda, kargi kacia. ar ginda da nu gahyvebi, vin gaZalebs? vara. eh, dediko... me am saqmes seriozulad vuyureb. raRa dasamalia da lopaxini marTla kargi kacia, momwons kidevac, magram... lubov andreevna. raRas ucdi mere? vara. ra vqna, deda, Zalad xom ar Sevetenebi?!@ ori welia yvela amas meubneba, milocaven is ki an gaCumebulia, an xumrobs... mesmis gana ar mesmis, ase ratom iqceva? is gamdidrebaze fiqrobs, saqmiT garTulia, CemTvis ar scalia?! ...eh. fuli rom mqondes, sul cota, asi maneTi Tundac, mivatovebdi yvelafers da sadme gadavikargebodi... monasterSi wavidodi. trofimovi. eg marTla Cinebuli iqnebodaQQ! vara. (torfimovs) — student kacs meti Wkua mogeTxovebaT! (gulaCuyebuli, mtirala xmiT) ra ari, petia, ra ulamazo gaxdiT? rogor daberebulxarT!.. (lubov andreevnas, ukve damSvidebuli) usaqmod ar SemiZlia yofna, yovel wuTs raRacas unda vakeTebde. (Semodis iaSa) 326 iaSa. (sicils Zlivs ikavebs) — epixodovma sabiliardoSi kia gatexa! (gadis) vara. (SeSfoTebuli) — rao? epixodovs aq ra unda? an sabiliardoSi vin SeuSva~?.. gadamrevs es xalxi! (swrafad gadis) lubov andreevna. (tofimovs) — Tavi daanebeT, petia nu dasciniT. magas Tavis dardic eyofa. trofimovi. aba ratom metiCrobs? mTeli zafxuli me da anas mosveneba ra mogvca, sul kudSi dagvdevda, eSinoda, Cven Soris romani ar gaCeniliyo... vin ekiTxeboda magas? anda ram afiqrebina aseTi sisulele? me piradad araviTari sababi ar mimicia! da saerTod ver vitan, roca adamiani sxvis saqmeSi eCreba! me da ana siyvarulze maRla vdgavarT! lubov andreevna. me ki, etyoba, siyvarulze dabla var... (saSinlad Relavs) sad daikarga Cemi Zma? neta vicode riT damTavrda vaWroba! nuTu gayides Cveni mamuli?.. ara, ara! es ubedureba imdenad SeuZleblad mimaCnda, rom arc ki vici, ra vifiqro... mTlad davibeni... me SemiZlia axla daviyviro, raRac sisulele Cavidino... miSveleT, petia! Tu RmerTi gwamT, ilaparakeT, TqviT rame... trofimovi. gaiyida Tu ar gaiyida Tqveni mamuli, amas mniSvneloba ara aqvs. mamulis saqme gaTavebulia, ukan dasabrunebeli gza ar arsebobs. damSviddiT da Tavs nu ityuebT, erTxel mainc gabedeT simarTles TvalebSi CaxedeT. lubov andreevna. romel simarTleze melaparakebiT? Tqven, etyoba, kargad iciT, sad simarTlea da sad tyuili, me ki, TiTqos brma viyo, verafers vxedav. Tqven sul advilad SegiZliaT urTulesi sakiTxebis gadawyveta, win iyurebiT Tamamad, uSiSrad. magram, vin icis, iqneb es imitom xdeba, rom am Tqveni sakiTxebidan Tqven piradad, jer arcerTi ar gamogicdiaT da ar gadagitaniaT?! iqneba, momav327 lisac imitom ar geSiniaT, rom Tqveni axalgazrda Tvali jer kidev cxovrebas ver xedavs iseTs, rogoric is ari... mikvirs, RmerTmani! kargi kaci xarT, patiosani, gabeduli, Cven Soris, SesaZloa, yvelaze keTili, ratom ar gindaT cotaTi mainc daufiqrdeT imas, rac xdeba da miTanagrZnoT, SemicodoT me ubeduri?.. me xom aq gavizarde, am WerqveS, Cemi ded-mamac aq cxovrobda, papaCemic da ra vqna, geTayva, miyvars es saxli! miyvars! alublis baRis gareSe Cemi cxovreba SeuZlebelia da Tu mainc da mainc ase saWiroa misi gayidva, maSin mec gamyidon baRTan erTad! (moexveva trofimovs, SublSi kocnis) aq xom Cemi Svili daiRupa, (tiris) SemibraleT, petia, marTla codva var... trofimovi. damijereT, suliT da guliT giTanagrZnobT. lubov andreevna. egre ara, ara! sxvanairad unda geTqvaT!.. (xelsaxocs amoiRebs, jibidan depeSa dauvardeba) o, ra saSinel gunebaze var! yvelaferi maRizianebs... es xalxic, es xmauric... sul vkankaleb... Cem oTaxSi wavidodi, magram siCumis meSinia... nu damZraxavT, petia. Tqven iciT rogor miyvarxarT da imitom var aseTi gulaxdili... siamovnebiT davTanxmebodi, rom Cemi ana colad SegerToT, magram, Zvirfaso... swavla unda daamTavroT, ase ar iqneba! rodemde unda iyoT usaqmod? sul sadRac daexetebiT... es, cota ar iyos, ucnauria... gana swors ar vambob? am Tqven gaCeCil wversac un da rame mouxerxoT... (icinis) ara, marTla! gindaT, sarkes mogitanT, iciT, ra sasacilo xarT?! trofimovi. (depeSas aiRebs da miawvdis) kopwiaobaze Tavs ar vdeb. lubov andreevna. es depeSac parizidanaa. yoveldRe viReb. guSinac momivida, dResac... is veluri kaci isev avad gamxdara da mexveweba, Camodio, patiebs 328 mTxovs... (pauza) wesiT ki unda wavsuliyavi, mimexeda im ubedurisTvis... ratom moiRuSeT? mkicxavT? aba, ra vqna, Zvirfaso, is sawyali avadaa, martoa da me Tu ar movuare, Wkua Tu ar davarige, droze wamali Tu ar davalevine, vin gaakeTebs amas?.. Tumca, ra dasamalia, anda risi unda mrcxvenodes... miyvars is kaci! diax, miyvars! vici, rom es siyvaruli marwuxiviTaa da SeiZleba damaxrCos kidec, magram uimisod cxovreba ar SemiZlia!.. (trofimovs saxeloze moebRauWeba) oRond, cudad nu ifiqrebT, axla araferi miTxraT! trofimovi. mapatieT, RvTis gulisaTvis, magram... im kacma Tqven gagZarcvaT! lubov andreevna. ara, ara! eg ar TqvaT, sicurea! (yurebSi TiTebs daicobs) trofimovi is aramzadaa! marto Tqven ar gesmiT es! is sulmdabali arsebaa! gaiZveraa! araraoba.. lubov andreevna. (Zalze gulmosulia, Tumca cdilobs Tavi Seikavos) — ocdaeqvsi Tu ocdaSvidi wlisa xarT da gimnazistiviT msjelobT! trofimovi. iyos ase! lubov andreevna. mamakacoba gakliaT! Tqvens asakSi adamians ukve unda esmodes SeyvarebulTa gulisTqma, aseTi miamitoba ubralod sasaciloa! daswyevlos RmerTma, Tqven axla TviTonac unda gyavdeT Seyvarebuli! diax! (gaborotebiT) sikeTis natamalic ar yofila TqvenSi! cingliani viRac yofilxarT, suleli da axirebuli (zizRiT) damixedeT erTi am maxinjs! trofimovi. (Tavzardacemuli) — ras ambobT, ras?! lubov andreevna. (gamoajavrebs) — `siyvarulze maRla vdgavaro!~ siyvarulze maRla ki ara, Cveni firsis Tqmisa ar iyos, doylapia yofilxarT! gagonila, amxela kacs sayvareli ar hyavdes?! sasaciloa, maS ra ari?! 329 trofimovi. (gaognebuli) — es saSinelebaa! RmerTo Cemo, ras laparakobs?! (TavSi xels itacebs, darbazisken gaemarTeba) ar SemiZlia, ara! me waval... (midis da isev brundeba) Cven Soris yvelaferi gaTavebulia! (swrafad gadis derafanSi) lubov andreevna. (miaZaxebs) — moicaT, moicaT... ra ucnauri xarT... me vixumre petia! derefanSi aCqarebuli fexis xma ismis, viRac kibeze Carbis. amas saSineli xmauri moyveba. ana da vara derefanSi gacvivdebian. cota xnis Semdeg iqidan sastumroSi maTi xarxari SemoiWreba) lubov andreevna. ra ambavia? ana. (Semorbis siciliT) — trofimovi kibeze dagorda! (isev derefanSi gavardeba) lubov andreevna. ra axirebuli yofila... (nela gadis derefanSi, sastumrodan Cans sadguris ufrosi Sua darbazSi gamodis da a. tolstois `codvil qals~ gamoTqmiT kiTxulobs. yvelani usmenen. cota xnis Semdeg darbazsa da sastumros valsis melodia moefineba. deklamacia wydeba da stumrebi cekvas iwyeben. derefnidan trofimovi, ana, vara da lubov andreevna Semodian) lubov andreevna. mapatieT, petia, ar vicodi, egeTi Cvili guli Tu gqondaT... wamodiT, vicekvoT. (torfimovTan cekvavs). iaSAa. (firss) — rao, bebero? firsi. SeuZlod var... winaT Cven saxlSi, wveuelbis dros, Renerlebi, baronebi da admiralebi cekvavdnen, axla ki fostis moxelesa da sadguris ufross vepatiJebiT da isinic fexs iTreven... davsustdi am bolo dros... gansvenebuli didi batoni yvelas arayze dayenebuli luqiT mkurnalobda, yvelanair avadmyofobas arCenda. mec, bare oci welia. luqsa vsvam da... imitomac var albaT cocxali. 330 iaSa. guli gaawyale, bebero. neta male CaZaRldebode! firsi. — eh... Sen doylapiav! (burtyunebs) lubov andreevna. (trofimovs) — cota xans Camovjdebi, daviRale. (jdeba. Semodis ana) ana. (aRelvebulia) — samzareuloSi erT kacs uTqvams, alublis baRi gaiyidao! lubov andreevna. vin iyida? ana. ar vici. (tofimovs sacekvaod gaiwvevs da oriveni darbazSi gadian) iaSa. viRac moxuci iyo, ybedobda raRacas... firsi. Cveni batoni ki jerac ar Cans... Txeli palto acvia, emand ar gacivdes!.. eh, axalgazrdobav) lubov andreevna. guli SemiRondeba axla... wadiT, iaSa, gaigeT vin iyida. iaSa. raRa droisia, wavidoda is moxuci. (icinis) lubov andreevna. ra gacinebs?! iaSa. epixodovze mecineba. marTla CerCetia. `bedovlaTs~ tyuilad ki ar eZaxian! lubov andreevna. (firss) — cudi feri gadevs, Se sawyalo, avad xom ar xar? wasuliyavi, dagesvena... firsi. (Caecineba) — me rom davisveno, Tqven viRa mogemsaxurebaT? Cems meti saxlSi aravinaa.. iaSa. lubov andreevna, erTi ram minda gTxovT... parizSi rom waxvalT, mowyaleba gaiReT da mec wamiyvaneT! Cemi aq darCena yovlad SeuZlebelia! (mimoixedavs, Cumad) aba, ra unda giTxraT. TviTonac xedavT ra mdgomareobaa! qveyana gaunaTlebelia, xalxi garyvnilia, Tan saSineli mowyenilobaa. samzareuloSi, bodiSi am sityvisTvis da RmerTma icis, ras aWmeven!... es firsic aq daeTreva, raRac Seuferebel sityvebs burtyunebs, wamiyvaneT. umorCilesad gTxovT@@! (Semodis piSCiki) piSCiki. (lubov andreevnas) — neba miboZeT, mSveniero, valsze dagpatiJoTQ! (lubov andreevna miyveba) is 331 oTxmoci maneTi ki, rogorc geneboT da (cekvavs) as oTxmoc maneTs mainc gamogarTmevT. (darbazSi gadian cekviT) iaSa. (RiRinebs) — `Cemi gulis mRelvarebis Tu gaigeb, mixvdebi...~ (Sua darbazSi, mocekvaveTa Soris, nacrisfer cilinrSi da kubokrul SarvalSi gamowyobili axali personaJi gamoCndeba. igi xelebs iqnevs da xtis. moismis SeZaxilebiT (`bravo, Sarlota ivanovna! bravo!~) duniaSa. (darbazidan Semorbis da ferumarils icxebs) — Cveni bariSna meubneba, icekveo, — kavaleri bevria, qalebi ki ar gvyofniso! me ki cekvisagan Tavbru mexveva da guli mifrialebs... (firss) firs nikolaeviC, fostis moxelem es wuTia iseTi sityvebi miTxra, kinaRam guli wamivida! (musikis xma miCumdeba) firsi. rao, ra giTxra? duniaSa. yvavils gavxaro@@! iaSa. (daamTqnarebs) — RmerTo, ra umecrebaa! (tuCamrezili gadis) duniaSa. yvavils gavxaro... me iseTi azizi var, saSinlad miyvars lamazi sityvebi. firsi. gagagiJeben, gogo... ai, naxav. (SEemodis epixodovi) epixodovi. (duniaSas) — avdotia fedrovna! Tqven, rogorc vatyob, Cemi danaxva ar gsurT. ise meqceviT, TiTqo me mweri an raRac infuzoria viyo... (amooxvriT) eh, cxovrebas ra uTxari! duniaSa. (medidurad) — ra gnebavT? epixodovi. savsebiT SesaZloa da, rasakvirvelia, marTalic brZandebiT. (isev amoioxravs) magram garkveuli TvalsazrisiT Tu mivudgebiT am sakiTxs, mapatieT am gamoTqmisaTvis da Tavs uflebas mivcem mogaxsenoT, rom Tqven, ase vTqvaT, sulier mdgomareobaSi CamayeneT!.. diax, Cemo fortuna 332 CemTvis cnobilia, yoveldRe raRac ubedureba unda SememTxvas, magram me SeveCvie amas da Cem bediRbals gaRimebuli Sevcqeri. Tqven Tu gaxsovT, piroba momeciT... duniaSa. sxva dros vilaparakoT, me axla vocnebob. (maraos xelSi aTamaSebs) epixodovi. ubedurebas SeveCvie-meTqi da mxolod viRimebi, anda, mapatieT am gamoTqmisaTvis, ubralod vicini. (Semodis vara) vara. (epixodovs) — Sen jer ar wasulxar? ra upativcemulod iqcevi simon! (duniaSas) wadi aqedan. (epixodovs) viTom rao, stumariviT rom giWiravs Tavi? an is ra iyo, biliardis kia rom gatexe? epixodovi. Cemi ambavi, sxvaTa Soris, Tqven ar gekiTxebaT. vara. dalocvilo, ki ar gijavrdebi. ubralod giTxari, usaqmod nu daexetebi-meTqi! Seni adgili aq ar ari. wadi da saqmes mixede. kantoris moxeled amisTvis ki ar dagiqiraveT, unda imuSao. epixodovi. (ewyineba) — vmuSaob Tu davdivar, vWam Tu biliards vTamaSob, am sakiTxze Tqven ki ara, saqmeSi Caxedulma xalxma da Cemma ufrosebma udan imsjelon. Tqven es ar gekiTxebaT! vara. (afeTqdeba) — rogor mibedav?! maS araferi mesmis? gaeTrie aqedan! epixodovi. (cota damfrTxali) — me gTxovT, zrdilobiani gamoTqmebi ixmaroT... vara. (gacecxlebuli) — gaeTrie-meTqi, TvaliT aRar damenaxo! (epixodovi midis, vara gaekideba) uyure am bedovlaTs?! ho, ras momCerebixar? mibrZandi, mibrZandi! aba, gagibedia da aq Semosulxar, Tavs gagixeTqav! (epixodovi gaiZurweba, kars ukan misi xma ismis: `me Tqven giCivlebT!~) ki333 dev moZvrebi? (karTan miydebul joxs xels daavlebs) modi, Tu biWi xar! me Sen gaCveneb... (joxs moiqnevs, am dros sastumroSi lopaxini Semova) lopaxini. did madlobas mogaxsenebT. vara. (gabrazebulia, Tan Sewuxebuli, odnav damcinavad) — mapatieT... lopaxini. araferi... didad masiamovneT. gmadlobT! vara. ar Rirs. (odnav molbeba) getkinaT? lopaxini. ise ra... kopi ki namdvilad damijdeba. (darbazSi daiZaxeben: `lopaxini Camosula! ermolai aleqseiC!~) piSCiki. vinc movida, gaumarjos! (gadaexveva da kocnis) koniakis suni gdis, sayvarelo, etyoba, giqeifia! Cvenc, rogorc xedav, vmxiarulobT! (swrafad Semodis lubov andreevna) lubov andreevna. ermolai aleqseeviC! ratom daigvianeT? Cemi Zma sad ari? lopaxini. erTad CamovediT, am wuTSi mova. lubov andreevna. (saSinlad Relavs) — miTxariT, Cqara auqcioni Sedga? lopaxini. (iSmuSneba, etyoba raRac uxaria, magram grnobis gamJRavneba ar surs) — diax... oTxi saaTisTvis damTavrda. matarebelze davagvianeT da aTis naxevramde mogvixda mocda. (Rrmad amoioxravs) uh, Tavbru mexveva... daretianebuliviT var... (SEemodis gaevi. marjvena xelSi sayidlebi uWiravs, marcxenaTi cremls iwmends) lubov andreevna. (pauzis Semdeg) rogoraa saqme, leonid? (mouTmenlad, lamis atirdes) xma amoiRe, ras gaCumebulxar! gaevi. (xels Caiqnevs da firss miubrundeba) — ai gamomarTvi, sardala Tevzia da qerCis qaSayi... dilidan araferi miWamia... RmerTo Cemo, ra gadavitane! (sabiliardos kari Riaa, iqidan burTebis WaxaWuxi da iaSas xma ismis: `Svidi da Tvrameti!~ gaevs saxe 334 daumSviddeba, igi aRar tiris) saSinlad daviRale... wamomyevi, firs, tansacmels gamovicvli... (midis, firsi miyveba) piSCiki. (gaekideba) — maS, vaWroba Sedga? moica, kaco, gagvagebine ra moxda?! lubov andreevna. (pauzis Semdeg — rogoria saqme leonid? (mouTmenlad, lamis atirdes) xma amoiRe, ras GgaCumebulxar! lopaxini. gaiyida. lubov andreevna. vin... iyida? lopaxini. me viyide... moicaT, batonebo... RvTis gulisaTvis moicaT... goneba damibnelda da laparaki miWirs... (icinis) maS ase, Tavidan daviwyeb... bazrobaze mivediT. deriganovi, rasakvirvelia, aq dagvxvda. leonid andreeviCs jibeze mxolod TxuTmeti aTasi hqonda, deriganovma ki TAavidanve, vals zeviT ocdaaTi aTasi gamoacxada... vxedav, saqme cudadaa. SevavaWre da ormoci daviZaxe, iman — ormocdaxuTio, me — ormocdaTxuTmeti... da ase: is TandaTan xuT-xuTs umatebda, me ki aTze naklebs ar viZaxdi... bolos, imiT gaTavda, rom me, vals zeviT oTxmocdaaTi vTqvi da... alublis baRi Cemia!.. Cemi (xarxarebs) RmerTo didebulo, alublis baRi Cemia!.. miTxariT, geTayva, iqneb mTvrali var? iqneb Wkuaze ara var? iqneb es yvelaferi mesizmreba? (fexebs abakunebs) nu damciniT, nu! neta axla saflavidan mamaCemi da papaCemi wamoayena, rom sakuTari TvaliT daenaxaT, sakuTari yuriT gaegonaT, rac moxda!.. maTma naSierma ermolaim, werakiTxvis ucodinarma, soflelma biWma ermoSkam, yvela rom TavSi utyapunebda, zamTar-zafxul fexSiSveli rom darboda, mamuli iyida! Tan ra mamuli? romlis msgavsi qveyanaze ar moiZebneba!.. me, me viyide. me davepatrone am miwas, am karmidamos, am saxls, sadac mamaCemi da papaCemi ymebi iyvnen da 335 maT samzareulos iqiT ar uSvebdnen! ar mjera, ar RmerTmani, ar mjera! es SEuZlebelia!... iqneb sizmarSi var? iqneba es yvelaferi Tqveni fantaziis nayofia da sinamdvileSi araferic ar momxdara?! (iatakze dagdebul gasaRebebs aiREebs, alerisanad gaeRimeba) gasaRebi gadaagdo... aqaoda, am saxlis patroni aRara varo... (asxmas xelSi SeaTamaSebs) de, ase iyos... sulerTia. (darbazSi orkestri dasakravad emzadeba, musikaluri instrumentebis areuli xma ismis) Tqven, ei! romeli xarT mand? musikis mosmena msurs! yvelani aq modiT! modiT da ermolais lopaxins SexedeT? Tqveni TvaliT dainaxeT, rogor miadgeba culiT xelSi alublis baRs da Zirfesvianad gadaCexavs!.. dainaxeT, rogor daemxobian miwaze alublis xeebi!.. mere aq agarakebi aSendeba da Cveni Svilebi da SviliSvilebi axal cxovrebas daiwyeben!.. musikav, dascxe! (musikis xma ismis, lubov andreevna savarZelSi CaeSva da tiris. lopaxini miuaxlovdeba) ratom ar damijereT? ratom? damSviddiT, Cemo kargo, Cemo sayvarelo... axla ukve gvianaa, veRarafers daibrunebT! (cremli moereva) RmerTo Cemo, neta male gaTavdebodes es tanjva, raRacnairad mainc Seicvalos Cveni uxeiro da ubadruki cxovreba! piSCiki. (xels gamosdebs, xmamadabla). — nuRar SeavwuxebT, darbazSi gavideT. (darbazSi gayavs). lopaxini. ar ambavia, ra mowyenilobaa?! musikav, dascxe! mkafiod daukariT! yvelaferi ise unda iyos, rogorc me msurs! (ironiiT) axali memamule modis. alublis baRis patroni! (ucabedad magidas fexs wamokravs da zed dadgmuli Zvirfasi vercxlis Sandali Seqandeba) jani gavardes, yvelafers gadavixdi (piSCikTan erTad gadis) 336 (sastumroSi da darbazSi aRaravinaa, marto lubov andreevna mokalaTebula savarZelSi da Cumad qviTinebs. swrafad Semodian ana da trofimovi. ana dedas miuaxlovdeba da mis win daiCoqebs. trofimovi darbazis SemosasvlelSi gaCerdeba) ana. deda, dediko! Cemo keTilo, Cemo kargo, Cemo mSveniero... nu stiri, sayvarelo! me xom miyvarxar... me xom SenTan var... alublis baRi gaiyida. igi ukve aRar arsebobs... es marTalia, magram nu stiri, Sen xom cocxali xar, xom SeinarCune Seni umwikvlo, sufTa suli! wamodi CemTan, sayvarelo... wavideT aqedan. nu dardob. Cven axals, amaze ukeTes da didebul baRs gavaSenebT, Sen mas kidev ixilav, misi silamaziT datkbebi da Sens sulSi iseve, rogorc mTis ubeSi Casuli mze, wynari da usazrvro sixaruli daivanebs... da Sen maSin gaiRimeb, deda, gaiRimeb da isev bednieri gaxdebi! wamodi, sayvarelo, wavideT... farda meoTxe moqmedeba pirveli moqmedebis dekoracia, mxolod axla fanjrebs fardebi aRar afaria da kedlebzec suraTebi ar Cans. mciredi avejiRa darCa, isic kuTxeSia midgmuli, TiTqo gasayidad gaamzadeso. scenaze ucnauri sicariele sufevs. karTan, romelsac baRSi gavyavarT, agreTve scenis siRrmeSi, — Cemodnebi, fuTebi da sxva, samgzavrod gamzadebuli nivTebi awyvia. marcxena kari Riaa, iqidan varas da anas laparaki ismis. Sua oTaxSi lopaxini dgas da elodeba. iaSas xelSi langari uWiravs — zed SampanuriT gavsebuli sirCebia. derefanSi epixodovi xis yuTs lursmnebs aWedebs... scenis miRma xalxis moguduli yayani ismis: es glexebi 337 mosulan batonebTan gamosamSvidobeblad. gaevis xma: `gmadlobT, Zmebo! didi madloba!~ iaSa. mdabio xalxi mosula gamosaTxoveblad... me im azrisa var, rom am xalxs keTili guli aqvs, magram araferi gaegeba! (yayani wydeba. derefnidan lubov andreevna da gaevi Semodian. lubov andreevna aRar tiris, mxolod Zlier gafiTrebulia, saxe emanWeba da laparaki uWirs). gaevi. aba, es saqmea? mTeli safule aCuqe! ar SEeiZleba ase, luba, ara! lubov andreevna. ra vqna, sxavnairad ar SemeZlo! ar SemeZlo sxvanairad! (midian) lopaxini. (xmas daadevnebs) — batonebo! mobrZandiT, satalaxo mainc davlioT! TiTo Wiqa gamosamSvidobeblad!.. qalaqSi ver movifiqre yidva, sadgurSi ki erTi boTlis meti ar aRmoaCndaT... mobrZandiT! (pauza) maS ar gindaT? batonebo, batonebo... (kars moSordeba) rom mcodnoda, — ar viyiddi... marto xom ar davlev! (iaSa langars frTxilad skamze Camodgams) Sen mainc dalie, iaSa. iaSa. wamsvlel-damrComs gaumarjos! bednierad gamyofoT! (svams) es Sampanuri namdvili ar unda iyos. lopaxini. ar vici, rva maneTi ki miveci! (pauza) civa, es oxeri! iaSa. dRes fexi ar agvinTia, mainc mivdivarT... (gaecineba) lopaxini. ra mogivida? iaSa. mesiamovna da vicini. lopaxini. oqtomberia, mze ki rogor anaTebs, Tan ra siCumea, zafxuli gegoneba! swored aseT dros unda daiwyo kacma mSenebloba... (saaTs daxedavs da kars gasZaxebs) batonebo! matareblis gasvlamde zustad ormocdaeqvsi wuTi darCa! oci wuTis Semdeg sadgurSi unda wavideT! iCqareTQ! 338 (Semodis trofimovi, palto acvia) trofimovi. me mgoni, wasvlis droa, etlebic mzad aris... daswyevlos RmerTma, Cemi kaloSi ra iqna? (karSi) ana! arc aq yofila! ver vipove! lopaxini. mec Tqvens matarebels gavyvebi, xarkovSi saqme maqvs. iq, albaT, mTel zamTars davrCebi... ar SemiZlia usaqmod yofna! Tqveni gadamkide pirdapir gavitanje! am xelebs aRar vici ra vuyo, ise ucnaurad mkidia, TiTqos me ar mekuTvnodes! trofimovi. ai, wavalT da isev Tqven sasargeblo saqmes daubrundebiT. lopaxini. Sampanurs dalevs? trofimovi. ar minda. lopaxini. maS, axal moskovSi? trofimovi. ho, Cvenebs qalaqSi gavacileb da xval moskovisken gawev. lopaxini. iqauri profesorebi albaT leqciebs aRar kiTxuloben, sul Tqven molodinSi arian? trofimovi. Sen ar gekiTxxeba! lopaxini. ramdeni welia, rac unviersitetSi swavlob? trofimovi. dalocvilo, sxva rom geTqva, am xumrobas yavli gauvida! (kaloSs eZebs) ici, ra... Cven, albaT, ukve aRar SevxvdebiT da nebas Tu momcem, wasvlis win, erTi ram minda girCio. xelebs nu iqnev! moiSale eg uSno Cveuleba — xelebis qneva! is Seni ybadaREebuli agarakebis mSeneblobac. is varaudic, rom moagarakeni Tavis droze mepatroneni gaxdebian. — es yvelaferi xelebis qnevaa... hoda, moiSaleT, Tu RmerTi gwams! asea Tu isea, me mainc miyvarxar da SenTvis sikeTe minda — TiTebi gaqvs ucnauri: nazi da Camoqnili, TiTqos artisti iyo... sulic mgrZnobiare gaqvs. lopaxini. (gulaCuyebuli moexveva) — mSvidobiT, Cemo kargo! madlobeli var... ginda, fuls mogcem, gzaSi dagWirdeba. 339 trofimovi. ra saWiroa? lopaxini. ufulod rom xar? trofimovi. vin giTxra? DdRes TargmanSi miviRe. ai, aq midevs! (jibeze xels daikravs) mainc gmadlobT. (SeSfoTebuli) sad daikarga is oxeri kaloSi? vara. (gverdiT oTaxidan) — inebeT Tqveni sisaZagle! (scenaze gamoisvris wyvil kaloSs) trofimovi. ra gajavrebs, qalo?... (daxedavs) es Cemi kaloSi ar ari! lopaxini. wleuls gazafxulze aTasi desetina xaSxaSi davTese da ormoci aTasi maneTi mogeba mergo! unda genaxa, ra lamazad hyvaoda Cemi xaSxaSi!.. hoda, imas vambobdi ormoci aTasi sufTa mogeba mergomeTqi. ramdenic ginda SemiZlia gasesxo!.. cxvirs ratom ibzueb? me, Zmao, ubralo kaci var, glexis Svili, da alali guliT geubnebi! trofimovi. mamaSeni glexi iyo, mamaCemi — afTiaqari ra gansxvavebaa? es arafers ar niSnavs. (lopaxini safules amoiREebs) Seinaxe, ar minda, orasi aTasic rom momce, ar aviReb. me Tavisufali kaci var. yvelaferi, rasac Tqven, mdidrebic da maTxovrebic, ase didad afasebT, Cemze araviTar zemoqmedebas ar axdens, iseve, rogorc magaliTad, mtveri an bumbuli, haerSi rom dafrinavs... uTqvenodac mSvenivrad gavZleb! ise CagivliT gverdiT, rom zedac ar SemogxedavT! amayi var da Zlieri! kacobrioba umaRlesi WeSmaritebisaken miiswrafvis, bednierebas ewafeba, da misi pirvel rigebSi Tu vinme miabijebs, maT Soris — meca var. lopaxini. mixval ki, im Sen WeSmaritebasTan Tu bednierebasTan? trofimovi. (dabejiTebiT) — mival. (pauza) me Tu ver movedi, sxvebs mivaswavli gzas! (garedan oTaxSi culis kakuni SemoiWreba) baRSi ukve xeebs Cexaven... 340 lopaxini. mSvidobiT, Cemo kargo... wasvlis droa. Cven aq erTmaneTis winaSe cxvirs vibzuebT, viWimebiT, cxovreba ki am dros midis da TiTebSua gvecleba.. muSaobaa saWiro, muSaoba! didxans rom vSromob, daRlasac ver vgrZnob, fiqric miadvildeba da ise mgonia, CemTvisac gasagebi xdeba, risTvis varsebobT amqveynaT... arada, ramdenia ruseTSi iseTi, vinc TviTon ar icis. risTvis cxovrobs!.. (pauza) leonid andreiCs, amboben, bankSi adgili miuRiao, eqvsi aTasi eqneba... meti araa Cemi mteri, rac iman iq imuSaos! zarmacia. ana. (karSi gamoCndeba) — dedam gTxovaT, sanam Cven wavalT, xeebs nu moWriano! trofimovi. marTlac, ra utifrobaa! veRar moicades?! (gagulisebuli gadis derefanSi) lopaxini. axlave, axlave... ra xalxia, RmerTo! (trofimovs miyveba) ana. firsi waiyvanes saavadmyofoSi? iaSa. diliT unda waeyvanaT, me davubare. ana. (Semosul epixodovs) — simon! gaigeT erTi, firsi Tu waiyvanes saavadmyofoSi. iaASa. (aimrizeba) — xom giTxariT, davubare-meTqi, egors unda waeyvana. asjer xom ar vetyodi! epixodovi. Rrmad moxucebul firss, Cemi saboloo azriT, veraviTari SekeTeba veRar uSvelis... misi adgili sasaflaozea da, marTali giTxraT, mSurs kidec misi. (Cemodans muyaos kolofze dadgams da kolofi CaiWyliteba) ai, xedavT? asec vicodi (gadis) iaSa. (dacinviT) — bedovlaTi! vara. (kars ukan) — firsi waiyvanes saavadmyofoSi. ana. wauyvaniaT. vara. aba, eqimisTvis gadasacemi werili aq rom darCa? ana. daaviwydebodaT, gavatanoT vinmes. 341 vara. (kars ukan) — iaSa sad brZandeba? gadaeciT, dedamisi movida, unda gamoemSvidobos! iaSa. (xels Caiqnevs, gagulisebuli) — moTminebidan gamoiyvanen kacs. (duniaSa am dros bargTan fusfusebs. igi dainaxavs, rom iaSa martoa da miuaxlovdeba) duniaSa. erTxel mainc SemxedeT, iaSa... maS, midixarT da mtovebT? (atirdeba da moexveva) iaSa. (moicilebs) — kmara, kmara... ra saWiroa cremli? (Sampanurs svams) mivdivar, diax... eqvsi dRis Semdeg isev parizSi viqnebi. xval saswrafo matarebelSi CavsxdebiT da... adiu! kargad meyoleT! RmerTo Cemo, ara mjera, Tu ase iqneba! viv la frans! yelSi amovida TqvenTan cxovreba. ras izam? velurobas gadaveCvie da mikvirs kidec Tqvens gaunaTlebel sazogadoebaSi amden xans rogor gavZeli! (SAampanurs sxvams) aba, ra gatirebT? wesierad moqceuliyaviT da aRar itirebdiT. duniaSa. (ipudreba, sarkeSi iyureba) — parizidan werili mainc moiwereT, me xom miyvardiT iaSa... o, rogor miyvardiT! ar vici, uTqvenod rogor gavZleb! iaSa. aqeT modian... (bargs utrialebs da Cumad RiRinebs) (Semodian lubov andreevna, gaevi, da SAarlota) gaevi. wavideT, Torem davagvianebT. (iaSas miaSterdeba) daswyevlos, isev qaTmis suni mcems! lubov andreevna. aT wuTSi wavalT... (oTaxs Tvals moavlebs) mSvidobiT, Cemo saxlo, Cemo tkbilo da bebero saxlo! zamTari gava, zafxuli dadgeba da Sen ukve aRar iqnebi, dagangreven. o, RmerTo! ramdeni ram axsovT am kedlebs! (anas xarbad kocnis) Cemo saunjev, Cemo angelozo... Sen icini Seni Tvalebi alasebiviT brwyinaven... kmayofili xar? gixaria? ana. mixaria, deda! axali cxovreba iwyeba! 342 gaevi. (gaxalisebuli) — marTlac, luba, xom ici! yvelaferi kargad moewyo, sanam alublis baRs gayididnen, yvelani vRelavdiT, vwuxdiT, gamosavals veZebdiT, axla ki, sabolood rom gairkva mdgomareoba, guli dagvimSvidda da gavmxiaruldiT kidec... me, magaliTad, amJamad bankis moxele var, ase vTqvaT, finansisti... raTa cudi? dupletiT SuaSi vurtyav! Senc, Cemo dao, asea Tu isea, ukeTesad gamoiyurebi. gana ase ar ari, batonebo? lubov andreevna. ho, asea. nervebi damiwynarda. (Sliapas da paltos miarTmeven) ukeTesad mZinavs!.. iaSa, Cemi xelbargi gaitaneT... (anas) Cemo gogonav, Cven male isev SevxvdebiT. parizSi, albaT didxans ar gavCerdebi. is fuli, Senma iaroslavelma bebiam mamulis gamosasyidad rom gamogzavna. — gaumarjos bebias! — sul cota xans meyofa... ana. Sen male dabrundebi deda, sul male. me darwmunebuli var. amasobaSi vimecadineb, gimnaziaSi gamocdebs Cavabareb da samsaxurSi movewyobi. Tu gagiWirda, dagexmarebi kidec! mere ki sul erTad viqnebiT, erTad wavikiTxavT saintereso wignebs... (dedas xelbs ukocnis) SemodgomiT, saRamo xans buxarTan davsxdebiT, wignebs wavikiTxavT da Cvens winaSe axali, gasaocari samyaro gadaiSleba... (ocnebaSia) Sen oRond male Camodi, deda! lubov andreevna. Camoval, Svilo... rasakvirvelia, Camoval. (exveva, kocnis). (Semodis lopaxini. SAarlota Cumad aRiRindeba) gaevi. bednieria Sarlota, mReris! Sarlota. (erT-erT fuTas aiRebs, Cvili bavSviviT gulSi Caikravs da unanavebs) — Cemo Svilo, Cemo patarav... nana, Svilo, nana... (moismis bavSvis Rnavili: `uaaa!~) su, genacvale! nu tiri, Cemo biWiko! (`uaa! uaa!~) 343 o, rogor mecodebi!.. (fuTas gadaagdebs, lopaxins) maS, Tqven samsaxurs mpirdebiT? imedia, sityvas ar gadaxvalT, usaqmod yofna ar SEemiZlia! lopaxini. sadme mogawyobT, Sarlota ivanovna. ueWvelad. gaevi. yvelani gvSordebian, varinkac midis... aRaravis ar vWirdebiT. SAarlota. qalaqSi sad vicxovro? arada, unda wavide... (RiRinebs) eh. sulerTia! (swrafad Semodis piSCiki) lopaxini. bunebis saswauli gvewvia@! piSCiki. (suls Zlivs iTqvams) — vaime... macaleT, suli moviTqva... gavwvaldi kaci... salami, pativcemulno!.. wyali damalevineT, Tu RmerTi gwamT... gaevi. fulis sasesxeblad movidoda... mama gicxonda, diax! wavedi me. (gadis) piSCiki. ra xania TqvenTan ar vyofilvar... (lubov andreevnas) ulamazeso... (lopaxins) gamarjoba Seni... mixaria, rom gxedav... uzarmazari Wkuis kaci xar... aha, aiRe... gamomarTvi... (fuls gauwvdis) aq oTxasi maneTia, rvaasormoci Cemze iyos. lopaxini. (gakvirvebiT mxrebs aiCeCavs) — sizmarSi xom ar var? sad iSovne? piSCiki. macale erT wams... uh, cxela! saswauli ambavi moxda. ingliselebi Camovidnen da Cems mamulSi raRac TeTri Tixa aRmoaCines! (lubov andreevnas) Tqvenc, ulamazeso, ai... oTxasi maneTi, inebeT. (suls aZlevs) danarCens mere mogarTmevT. (wyals svams) axlaxan, vagonSi, erTi axalgazrda kaci yveboda, TiTqos viRac gamoCenili filosofosi adamianebs saxlis saxuravidan gadmoxtomas urevdao..., `gadmoxtiTo, — uTqvams — da yvelaferi erT wuTSi gairkvevao!..~ (gaocebuli) xedav Sen, raSi yofila saqme?!.. wyali!.. lopaxini. (dainteresebiT) — vin ingliselebi arian? 344 piSCiki. ar vici... miwis nakveTi ijariT miveci... ocdaoTxi wlis vadiT... axla ki, mapatieT, gaqcevaze var, ara mcalia... znoikovTan unda mivide, kardanovTan... yvelasi mmarTebs... (wyals svams) kargad menaxeT! oTxSabaTs ginaxulebT... lubov andreevna. Cven qalaqSi gadavdivarT sacxovreblad... me ki xval sazRvargareT... piSCiki. rao? (SeSfoTdeba) qalaqSi? RmerTo Cemo... mec ar vifiqre, es aveji, es Cemodnebi... ETumca ara uSavs... (cremli moadgeba) araferia... udidesi Wkuis xalxia es ingliselebi... ara uSavs... RmerTi SegewevaT... bednierebas gisurvebT... ara uSavs, yvelafers amqveynad bolo aqvs... (lubov andreevnas) (xelze kocnis) erTi ram minda gTxovoT... vinicobaa, Cemi aRsasrulis ambavs Tu gaigebT, gaixseneT is... cxeni... da TqviT: `aseTi da aseTi kaci iyoTqo. semionov-piSCiki. RmerTma Seiwyalos-Tqo!..~ gadasarevi amindia dREes... ho... (saSinlad aRelvebuli midis, mere dabrundeba da karSi gaCerdeba) ho, marTla... daSenkam mokiTxva SemogiTvalaT... (gadis) lubov andreevna. axla ki wavideT, mgoni yvelaferi movagvare. ori sazrunaviRa damrCa: erTi — avadmyofi firsia. (saaTs daxedavs) xuTi wuTi kidev gvaqvs. ana. nu wuxar, deda, firsi ukve saavadmyofoSia, iaSas gadauyvania am diliT. lubov andreevna. meore sadardebeli varinkaa. adre adgomasa da Sromas mieCvia da axla usaqmod rom darCa, wylidan amogdebuli TevziviTaa. gaxda sawyali, feri wauvida, sul tiris... (pauza) ermolai aleqseiC! varas ambavi Tqven sxvebze ukeTesad iciT... didi xania vocnebobdi... erTi sityviT, mudam mindoda, rom colad geTxovaT da Tqvenc, mgoni, uarze ar iyaviT (anas Sarlotaze aniSnebs da 345 isini gadian) me mgoni mogwonT Cemi qaliSvili? gamagebineT, raSia saqme? ratom gaurbixarT erTmaneTs? lopaxini. TviTonac ar vici... raRac ucanurad xdeba yvelaferi... Tumca, dro Tu dagvrCa da matarebelze ar dagvagviandeba — me mzad var, Tundac axlave... ara, marTla! gadavwyvitoT da movrCeT am saqmes! isev Tqven Tu damexmarebiT, Torem uTqvenod verafers gavxdebi! lubov andreevna. Cinebulia! am ambavs sul erTi wuTi dasWirdeba. axlave davuZaxeb. lopaxini. barem Sampanuric gvaqvs... (sirCebs gadaxedavs) viRacas daulevia... (iaSa Caaxvelebs) amaze ityvian, gamowrupao! lubov andreevna. (gamococoxlebuli) — SesaniSnavia... Cven gavalT. iaSa, allex! axalve davuZaxeb. (karSi) varanka Tavi gaanebe yvelafers da modi! gesmis! vara (iaSasTan erTad gadis) lopaxini. (saaTs uyurebs) — maS ase... (pauza) (kars ukan TavSekavebuli sicili da CurCuli ismis. Semodis vara) vara. (bargs miaSurebs da aTvalierebs) — sad daikarga, neta?’lopaxini. ras eZebT? vara. TviTon Cavde da aRar maxsovs. (pauza) lopaxini. saiT apirebT axla, varvara mixailovna? vara. ragulinebTan waval... mekuWnaved davudgebi. ukve movelaparake. lopaxini. eg sad, iaSnevoSi? iqamde, Tu ar vcdebi samocdaaTi versia? (pauza) maS ase... am saxlSi cxovreba damTavrebulia. vara. (isev bargs aTvalierebs) — sad daikarga is oxeri? zandukSi xom ar Cavde?.. am saxlSi cxovreba marTla damTavrda, da aRarasodes ar ganmeordeba... 346 lopaxini. mec dRes xarkovSi mivdivar — TqvenTan erTad, imave matarebliT... aq ki epixodovs vtoveb, mouravad meyoleba, ukve gavurigdi. vara. kargia, ra uWirs... (pauza) lopaxini. SAarSan am dros gvarianad Tovda. axla ki mziani amindia. erTia mxolod, mainc axla ki mziani amindia. erTia mxolod, mainc yinavs... aranakleb sami gradusi iqneba. vara. SesaZloa... TermometrisaTvis ar Semixedavs... (pauza) Tanac, gatexilia Cveni Termometri. (pauza). (garedan viRAac daiZaxebs: `ermolai aleqseiC!~) lopaxini. (TiTqos am Zaxils elodao) — axlave) (swrafad gadis) (vara Zirs daeSveba, Tavs bargze midebs da gulamomjdari qviTinebs. kari gaiReba. frTxilad Semodis lubov andreevna) lubov andreevna. rao? (pauza) wavideT, Svilo, droa... vara. (aRar tiris, Tvalebs imSralebs) — ho, dediko, wavideT. dRes kide movaswreb ragulinebTan misvlas... lubov andreevna. (kars gasZaxebs) — ana! Caicvi, mivdivarT! (SEemodian ana, Semdeg gaevi, SAarlota ivanovna. gaevs palto acvia, mxarze yabalaxi aqvs gadagdebuli. Semodian mosamsaxureebi, meetlebi, epixodovi bargs utrialebs) aba, gzas gavudgeT! ana. (sixaruliT) — gzas gavudgeT! gaevi. megobrebo! Cemo Zvirfaso, sayvarelo megobrebo! vtoveb ra samudamod am saxls, ar SemiZlia ar gamovTqva is grZnoba, is mRelvareba, romelic... ana. (sayveduriT, mudariT) — Zia! vara. gaCerdi, Zia, ra saWiroa? gaevi. (nirwamxdari) — dupletiT kuTxidan vurtyav... ho, kargi... Cumad var, Cumad! 347 (SEemodis trofimovi, mere lopaxini) trofimovi. daviZraT, batonebo. raRas vucdiT? lopaxini. epixodov, palto! lubov andreevna. erT wams Camovjdebi... ase mgonia, es saxli arasodes minaxavs: ranairi kedlebia, Weri, fanjrebi... rogor minda yovelive es davimaxsovro! gaevi. maxsovs. eqvsi wlis rom viyavi, wminda samebis dRes am fanjris rafaze vijeqi da mamaCems vuyurebdi, eklesiaSi midioda... lubov andreevna. bargi gaitanes? lopaxini. ho, gaitanes. (epixodovs, romelic paltos acvams) aba, Sen ici, kargad mixede aqaurobas! epixodovi. (xmaCaxleCiT) — arxeinad iyaviT, yvelaferi rigze iqneba! lopaxini. xma ratom CagxleCia? epixodovi. wyali davlie da raRac gadavayole! iaSa. (tuCamreziT) — umecreba! lubov andreevna. ai, wavalT axla da am saxlSi erTi sulieric ar darCeba. lopaxini. mxolod gazafxulamde. vara. (fuTidan qolgas amoaZrobs, moiqnevs. lopaxini ganze gaxteba) — rogor gekadrebaT... arc mifiqria. trofimovi. wavideT, batonebo, wavideT! matarebeli sacaa Camodgeba. vara. (trofimovs) — ai, Tqveni kaloSi, Cemodnis gverdiT eyara. (cremli moadgeba) ra mosvrilia, ras gavs! trofimovi. (kaloSs icvams) — dauCqareT, droa! gaevi. (Relavs, lamis atirdes) — matarebeli... sadguri... dupletiT SuaSi!.. Tavisufal kuTxeSi vurtyam!.. lubov andreevna. aba, wavediT! lopaxini. yvelani aq xarT? iqiT xom aravin darCenila? 348 (marcxena kars gasaRebiT ketavs) gabrZandiT axla! ana. mSvidobiT, saxlo! mSvidobiT, Zvelo cxovrebav! trofimovi. axal cxovrebas gaumarjos! (anasTAan erTad gadis) (vara oTaxs Tvals moavlebs da auCqareblad maT miyveba. gadian iaSac da Sarlotac, romelsac xelSi finia uWiravs). lopaxini. maS, gazafxulamde! gadiT, batonebo, naxvamdis! (gadis) lubov andreevna da gaevi marto rCebian. isini TiTqo amas elodneno: gadaexvevian erTmaneTs da Cumad, TavSekavebulad qviTineben) gaevi. (sasowarkveTili CurCuliT) — dao... Cemo sayvarelo dao... lubov andreevna. o, Cemo erTaderTo, Cemo mSveniero, dauviwyaro saxlo, Cemo sicocxlev, Cemo axalgazrdobav, Cemo sixarulo da bednierebav! mSvidobiT! mSvidobiT! (anas xalisiani xma: `deda!~ trofimovis mxiaruli, mgznebare SeZaxili: `auu!~ lubov andreevna. ukanasknelad... ukanasknelad minda Sevxedo am kedlebs, am fanjrebs... am oTaxSi gansvenebul dedaCems uyvarda yofna... gaevi. dao... Cemo sayvarelo dao... (anas xma: `deda!~ trofimovis xma: `auu!~) lubov andreevna. movdivarT! (gadian) (scena erTxans carielia. garedan garkveviT ismis rogor ketaven karebs, darabebs, rogor daiZrebian etlebi... mere sruli siCume daisadgurebs. am siCumeSi isev culis kakuni SemoiWreba: baRSi xeebs Cexaven. es kakuni saocrad oblad da mwuxared JRers... mere fexis xma ismis. Semodis firsi. mas Cveulebrivad Savi pijaki da TeTri Jileti acvia. Zlivs molaslasebs. igi avadaa) 349 firsi. (marcxena karTan midis da saxelurs xels mokidebs) — CauketiaT, yvelani wasulan. (divanze jdeba) meki damiviwyes... ras izam? davjdebi aq — da viqnebi CemTvis... leonid andreiCi, albaT, isev zafxulis Txel paltoSi gaemgzavra... (Sewuxebuli amoioxravs) mec ver mivxede. ... eh, axalgazrdobav!.. (burtyunebs gaugebrad) ise gaiara cxovrebam, TiTqo arc micxovriao.... (wamowveba) ai, davisveneb cotas da... es oxeri Ronec rom gamomelia?! aRaraferi dagrCenia, bebero, aRaraferi... hoda, iyavi ase, Se doylapiav! (uZravad wevs). (uceb Soridan gawyvetili simis Semzaravi xma SemoiWreba. igi TiTqo maRlidan modis — mwuxare, naRvliani — da TandaTan wydeba. scenaze sruli siCumea. mxolod baridan SemoWrili culis ritmuli kakuni arRvevs myudroebas). farda 350 anton Cexovi a l u b l i s b a R i∗ komedia 4 moqmedebad daiwera 1904 wels. Targmna manana anTaZe-ciciSvilma 2004 wels. piesa iTargmna giorgi margvelaSvilisTvis speqtakli mieZRvna mixeil TumaniSvilis xsovnas. moqmedi pirni: ranevskaia, liubov andreevna, memamule ania, misi qaliSvili, 17 wlis varia, ranevskaias Svilobili, 24 wlis gaevi, leonid andreeviCi, ranevskaias Zma lopaxini, ermolai aleqseeviCi, vaWari trofimovi, piotr sergeeviCi, studenti simeonov-piSCiki, boris borisoviCi, memamule Sarlota ivanovna, guvernanti epixodovi, semion panteleeviCi, moxele duniaSa, moaxle firsi, laqia, 87 wlis iaSa, axalgazrda laqia gamvleli sadguris ufrosi fostis moxele stumrebi, mosamsaxure. Mmoqmedeba xdeba ranevskaias mamulSi. ∗ ibeWdeba gamomcemloba `kentavris~ mier gamoqveynebuli Targmanis mixedviT (Tbilisi, 2014). 351 pirveli moqmedeba oTaxi, romelsac jer isev bavSvebis oTaxs eZaxian. erT-erTi kari anias oTaxSi gadis. Tendeba, male mze amova. ukve maisia, alubali yvavis, magram baRSi dilis susxia da civa. fanjrebi daxurulia. Semodis duniaSa sanTliT da lopaxini wigniT xelSi. lopaxini. movida matarebeli, madloba RmerTs. romeli saaTia? duniaSa. ori iqneba male. (sanTels aqrobs). Tendeba. lopaxini. ramdeni daigviana matarebelma? sul cota ori saaTi mainc. (amTqnarebs, izmoreba). mec kargi vinme var, ra sisulele momivida, gangeb Camovedi, mindoda sadgurze davxvedrodi da dameZina... davjeqi da daviZine. guli mwydeba... Sen mainc gageRviZebine duniaSa. vifiqre waxvediT. (yurs miugdebs) mgoni modian. Llopaxini. ara... jer bargio, mere esao, isao.... Ppauza liubov andreevnam xuTi weli icxovra sazRvargareT... ar vici, rogori gaxda... ise kargi adamiania, ubralo. maxsovs, TxuTmeti wlis biWi viyavi, gansvenebulma mamaCemma - am sofelSi savaWro hqonda - saxeSi muSti Camartya... cxviridan sisxli momdioda... ratomRac erTad movediT aq da mama nasvami iyo. qalbatonma, kargad maxsovs, axalgazrda iyo, gamxdari, mimiyvana pirsabanTan, swored am oTaxSi da miTxra: nu tiri, glexis biWo, qorwilamde mogirCebao... pauza 352 glexis biWoo, ho, mamaCemi glexi iyo. me ki TeTri Jileti macvia, yviTeli fexsacmelebi. saidan sadao, ara? rac marTalia, marTalia, mdidari var, fuli bevri maqvs, magram kargad rom daukvirde, mainc glexi var... (wigns gadafurclavs). aha, vkiTxulob am wigns da veraferi ver gavige. kiTxvaSi dameZina. duniaSa. ZaRlebs mTeli Rame ar uZiniaT, grZnoben patronebi modian. lopaxini. rato xar duniaSa ase... duniaSa. xelebi mikankalebs, axla guli wamiva. lopaxini. ra nazi gaxdi, gogo. qalbatoniviT icvam, Tmac ise gaqvs. rogor SeiZleba. unda gaxsovdes vina xar. Semodis epixodovi Taiguli moaqvs. acvia pijaki da gaprialebuli Ceqmebi, romlebic metismetad WraWunoben. Semova Tu ara, Taiguli gauvardeba. epixodovi (aiRebs Taiguls). mebaRem gamomatana, sasadiloSi dadeTo. (Taiguls duniaSas aZlevs). lopaxini. da buraxsac momitan. duniaSa. axlave. (gadis). epixodovi. dilis susxia. yinva. sami gradusi. es alubali ki yvavis. ara, ver miviReb Cvens klimats. (amoioxrebs). arafrad ar varga. ho, batono ermolai, neba miboZeT davsZino, sami dRis win Ceqmebi viyide, ise WraWuneben, rom aRar SemiZlia, ra wavusva? lopaxini. wadi ra, Tavi gamanebe... epixodovi. sul raRac ubedureba unda damemarTos. magram ar vwuwuneb, miveCvie da viRimebi. Semodis duniaSa, lopaxins wyals miutans. epixodovi. wavedi. (daejaxeba skams. skami waiqceva). ai... (TiTqos gaexarda). ai, xedavT... bodiSi am gamoTqmisaTvis da ra viTarebasTan gvaqvs saqme. ara, es namdvilad SesaniSnavia. (gadis). duniaSa. ermolai aleqseiC, gamogitydebiT, epixodovma coloba mTxova. 353 lopaxini. oo! duniaSa. ar vici ra vqna... wynari kacia, magram laparaks rom daiwyebs, ar mesmis ras ambobs. dalagebulad yveba, grZnobiT. ver vigeb. TiTqos momwons. imas gagiJebiT vuyvarvar. ubeduri kacia - dRe ar gava, rame ar daemarTos. Cvenebi dascinian, Tarsi xaro. lopaxini: mgoni modian. duniaSa: modian! vaime, ra damemarTa, sul gaviyine. lopaxini. modian... ho, namdvilad modian. wamo, SevxvdeT. netav Tu micnobs? xuTi welia erTmaneTi ar gvinaxavs. duniaSa. (aRelvebulia). axla waviqcevi... vaime, waviqcevi! ismis saxls rogor moadga ori etli. lopaxini da duniaSa swrafad gavlen. scena carielia. mezobel oTaxebSi iwyeba CoCqoli., mTel scenas swrafi nabijiT gadaWris joxze dayrdnobili firsi, romelic liubov andreevnas Sesaxvedrad iyo wasuli. acvia Zveleburi livrea. axuravs maRali qudi; raRacas burtyunebs TavisTvis, oRond ar ismis. scenis miRma xmauri matulobs. viRac ambobs: `aqeT mobrZandiT~.. Semodian. liubov andreevna, ania da Sarlota, jaWvze mibmuli ZaRliT, samgzavrod Cacmulebi, varia paltoSi, Tavze SaliT, gaevi, simeonov-piSCiki, lopaxini, duniaSa f F uTiTa da qolgiT, mosamsaxure sxvadasxva bargiT. yvelani gaivlian oTaxze. ania. aq SemobrZandiT. deda, gaxsovT es ra oTaxia? liub. and. (gaxarebuli da cremlmoreuli). bavSvebis oTaxi! varia. rogor civa, xelebi gameToSa. (liubov andreevnas.) Tqveni TeTri da iisferi oTaxebi, dediko, isev isea, rogorc iyo. liub. and. bavSvebis oTaxi. Cemi sayvareli, lamazi oTaxi... aq meZina, patara rom viyavi... (tiris) axlac 354 TiTqos patara var... (hkocnis Zmas, varias, Semdeg isev Zmas.) varia sul ar Secvlila, monazons hgavs. duniaSac vicani. (hkocnis duniaSas.) gaevi. matarebelma mTeli ori saaTi daigviana. rogoria! ra wesia es! Sarlota. (piSCiks.) Cemi ZaRli Txilsac Wams. piSCiki (gakvirvebiT). Uuyure Sen! aniasa da duniaSas garda yvelani gavlen. duniaSa. (anias paltos da quds CamoarTmevs). rogor gelodebodiT... ania. gzaSi oTxi Ramea ar miZinia. gaviToSe. duniaSa. didmarxvaSi waxvediT. maSin Tovda, yinavda, axla aRar! Cemo sayvarelo! (icinis, hkocnis) rogor gelodiT, rom icode Cemo kargo... raRac unda giTxra, ar SemiZlia, ver viTmen. ania (uxalisod). isev raRac... duniaSa. epixodovma naaRdgomevs xeli mTxova. ania. sul erTi da igive... (Tmas isworebs.) Tmis samagrebi davkarge (Zalian daRlilia, fexze Zlivs dgas). duniaSa. ar vici ra vqna! vuyvarvar, ise vuyvarvar... ania (Tavisi oTaxis kars ucqeris, TiTqos efereba). Cemi oTaxi, Cemi fanjrebi, ase mgonia, arsadac ar wavsulvar. saxlSi var! diliT avdgebi da baRSi gaviqcevi... oh, netav damaZina! mTeli gza ar miZinia, ver movisvene duniaSa. sami dRis win piotr sergeiCi Camovida. ania (gaexardeba). Ppetia! duniaSa. abanoSi Zinavs, ar minda SegawuxoTo. (daxedavs Tavis jibis saaTs.) unda gameRviZebina, magram variam brZana - ar gaaRviZoo. Semodis varia. gasaRebebis asxma aqvs qamarze Camokidebuli. varia. duniaSa, dedikom yava moiTxova. Cqara. duniaSa. axlave. (gadis). 355 varia. madloba RmerTs, CamoxvediT. isev saxlSi xar (efereba). Cemi sayvareli gogo Camovida! Cemi lamazi gogo! ania: ramdeni ram gadavitane! varia: warmomidgenia. ania. vnebis kvira iyo, rom wavedi. cioda. Sarlota mTeli gza ar gaCumebula, fokusebs miCvenebda. Sarlota ratom gamayole... varia. Seni marto wasvla rogor SeiZleba, 17 wlis xar. ania. parizSi rom CavediT, iqac cioda, Tovda. franguli cudad vici. deda mexuTe sarTulze cxovrobda! rom mivedi, masTan viRac frangebi iyvnen, qalbatonebi, moxuci padre, wigniT. Tambaqos kvamliT savse oTaxi. yvelaferi ucxo. dedaCemi uceb ise Semecoda, xeli movxvie da aRar vuSvebdi. deda tiroda... Tan mefereboda varia (tiris). ras ambob... ras ambob! ania. mentonTan rom agaraki iyo, gaeyida. iqidan araferi darCenoda, sul araferi. mec erTi groSi ar mqonda, Zlivs CavaRwieT. dedas ver gaagebineb, sadgurSi restoranSi rom SevdiodiT, ukveTavda yvelafers Zvirians... oficiantebsac Cuqnida... Sarlotac ase iqceva, iaSac, saSinelebaa. dedas rom laqia hyavs, iaSa, Tan wamoviyvaneT. varia. vnaxe is Tavxedi! ania. aq ra xdeba? gadaixadeT procentebi? varia. ras ambob?! ania. RmerTo Cemo, RmerTo Cemo!.. varia. agvistoSi mTeli mamuli gaiyideba... ania. RmerTo Cemo! lopaxini (karebSi Semoixedavs, zmuis). mu... u... (gadis). varia (acremlebuli). oh, erTs iseTs vlewavdi, rom... (muSts uRerebs). 356 ania (varias moexveva, xmadabla ambobs). varia, magan gTxova xeli? (varia uaris niSnad Tavs gaaqnevs) aki uyvarxar... raRas elodebiT? varia vfiqrob araferi gamova. bevri saqme aqvs, CemTvis sad scalia... TiTqos arc varsebob. RmerTma kargad amyofos, magis danaxvac ar minda... yvela Cvens qorwinebaze laparakobs, yvela milocavs. sinamdvileSi araferi ar xdeba. TiTqos sizmaria. (sxva kiloTi) Seni qinZisTavi futkars hgavs. ania (naRvlianad). dedam miyida. (Sedis Tavis oTaxSi. laparakobs mxiarulad, bavSvurad) parizSi sahaero buStiT vifrine! varia. Cemi lamazi gogo Camovida! duniaSa dabrunda. yavas amzadebs. varia (dgas anias karTan) mTeli dRe Tan saqmes vakeTeb, Tan vocnebob, erTi Seni Tavi gamaTxovebina vinme mdidar kacze, davwynardebodi, wavidodi CemTvis udabnoSi, mere kievSi... moskovSi, movivlidi wmida adgilebs... vivlidi da vivlidi. ra kargi iqneboda. ania. baRSi Citebi galoben. romeli saaTia? varia. sami daiwyo, albaT. unda daiZino Cemo kargo! (Sedis aniasTan). Semodis iaSa, moaqvs pledi da samgzavro kalaTa. iaSa (Tavazianad). SeiZleba aq gaviaroT? duniaSa. iaSa. Zlivs gicani, rogori gamxdarxar sazRvargareT... iaSa. hm... Tqven vin brZandebiT? duniaSa. aqedan rom gaemgzavreT, maSin ai amxela viyavi (uCvenebs) duniaSa var, fiodor kazaedovis qaliSvili. iaSa. ra qorfa xar! (mixed-moixedavs da moexveva, duniaSa Sehkivlebs, xelidan lambaqi gauvardeba. iaSa saswrafod gadis). 357 varia (gamodis da ukmayofilo kiloTi). ra iyo, ra moxda? duniaSa (cremlmoreuli). lambaqi gamityda... varia. kargi niSania. ania (Tavisi oTaxidan gamodis). deda gavafrTxiloT: petia rom aq aris... varia. me vubrZane, ar gaaRviZon. ania (TavisTvis). eqvsi wlis win mama gardaicvala, erTi Tvis mere mdinareSi Cemi Zma griSa daixrCo. ra kargi biWi, Svidi wlis!. dedam ver gadaitana. wavida. ise gaiqca, ukan ar mouxedavs... oh, rom icodes, rogor mesmis misi! pauza. petia trofimovi griSas maswavlebeli iyo, SeiZleba moagonos... Semodis firsi, pijaki da TeTri Jileti Caucvams. firsi (midis CaidanTan) qalbatoni aq miirTmevs... (icvams TeTr xelTaTmanebs). yava mzad aris? (duniaSas mkacrad.) duniaSa! naRebi?! duniaSa RmerTo Cemo! /saCqarod gadis./ firsi. (fusfusebs magidasTan). o, Se doylapia, Se... (burtyunebs TavisTvis). Camovidnen parizidan... batonic brZandeboda odesRac parizSi... cxenebiT... (icinis). varia. ras laparakob firs? firsi. ra mibrZaneT? Cemi qalbatoni CamobrZanda! moveswari! axla SemiZlia movkvde kidec... (sixarulisagan tiris). Semodian liubov andreevna, gaevi, lopaxini, simeonov-piSCiki. simeonov-piSCiks acvia Txeli maudis xifTani da Sarvali. gaevi Semosvlisas xelebs da sxeuls ise amoZravebs, TiTqos biliards TamaSobs. liub. and. rogor aris? daica, gavixseno... yviTeli kuTxeSi! dupleti SuaSi! 358 gaevi. vWri kuTxeSi! odesRac, dao, me da Sen am oTaxSi gveZina. axla ukve ormocdaTerTmeti wlisa var. ra ucnauric ar unda iyos. . … lopaxini. diax, dro gadis. gaevi. visao? lopaxini. dro gadis-meTqi. gaevi. aA q paCulis surneli dgas. ania. me waval, daviZineb. Rame mSvidobis, deda. (hkocnis dedas). liub. and. Cemo patara! (ukocnis xelebs). gixaria, Sin dabruneba? me jer gons ver movsulvar. ania. Rame mSvidobis, Zia! gaevi (ukocnis saxes, xelebs). RmerTi Segewios, rogor gavxar dedaSens! Sen, luba, magis asakSi zustad aseTi iyavi. ania xels CamoarTmevs lopaxins da piSCiks, gadis da karebs miixuravs. liub. and. daiRala. Zalian piSCiki. gza albaT grZeli iyo. varia (lopaxins da piSCiks). raRas ucdiT, batonebo? mesame saaTia, droa ukve. liub. and. (icinis). isev iseTi xar, varia. (Tavisken miizidavs da akocebs). ai davlev yavas da yvelani wavalT. firsi fexebqveS baliSs daudebs. gmadlob, Cemo kargo. yavas SeveCvie. dRisiTac vsvam da RamiTac. gmadlob, Cemo moxuco! (kocnis firss). varia. vnaxav, bargi moitanes Tu ara... (gadis). liub. and. nuTu es me var, rom vzivar? (icinis). minda, wamovxte, virbino, xelebi viqnio. (saxeze xelebs aifarebs). xom ar mZinavs! RmerTia mowme, miyvars Cemi samSoblo. Zalian miyvars, matareblidan ver vucqerdi, sul metireboda. (cremli moadgeba). yava mainc unda davlio. didi madloba, firs, Cemo bebero. mixaria, rom cocxali xar. 359 firsi. guSinwin... gaevi. yurs aklia. lopaxini. ai axla, dilis xuT saaTze xarkovSi mivdivar. vwuxvar! mindoda cota xans kidev vyofiliyavi TqvenTan. Ggvesaubra. isev iseTi mSvenieri xarT. piSCiki (mZimed sunTqavs). galamazebula kidec... parizulad acvia... ex! lopaxini. Tqveni Zma, leonid andreiCi, Cemze ambobs, erTi tutuci vinmeao, sxvisi SromiT gamdidrebulio. CemTvis sulerTia. ilaparakos. mxolod is minda, rom Tqven Zveleburad gjerodeT Cemi, rom Tqveni saocari, sikeTiT savse Tvalebi isev ise Semomcqerodnen, rogorc uwin. RmerTo didebulo! mamaCemi Tqveni papisa da mamis yma iyo, magram Tqven, piradad Tqven, odesRac imdeni ram gamikeTeT, rom me yvelaferi daviviwye da rogorc axlobeli, ise miyvarxarT, ara, axlobelze ufro metad. liub. and. ar SemiZlia erT adgilze jdoma... vera. (wamoxteba da Zalze aRelvebuli dadis). am sixaruls ver vuZleb. damcineT, ho, suleli var... Cemo sayvarelo karada... (hkocnis karadas). Cemo patara magida... gaevi. Sens aryofnaSi Cveni ZiZa gardaicvala. liub. and. (jdeba, yavas svams). ho. RmerTma acxonos. momweres. gaevi. anastasic mokvda. brucianma petruSkam mimatova da axla qalaqSi cxovrobs., pristavTan (jibidan Saqaryinuls amoiRebs da wuwnis). piSCiki. Cemma qaliSvilma daSenkam mogikiTxaT. lopaxini. mindoda raRac Zalian kargi, sasiamovno meTqva (saaTs daxedavs). unda wavide, saubris dro aRar aris... ori-sami sityviT mainc getyviT. ukve iciT, rom Tqveni alublis baRi valSi iyideba, 22 agvistos daniSnulia auqcioni. amaze ar inerviu360 loT, Cemo Zvirfaso, iZineT mSvidad, gamosavali aris... ai, Cemi proeqti. Tqveni mamuli qalaqTan axlos mdebareobs, rkinigzac aqve gaiyvanes. alublis baRi da mdinaris mimdebare miwa saagarako nakveTebad rom dayoT da ijariT gasceT, weliwadSi sul cota, ocdaxuT aTass aiRebT. gaevi. didi bodiSi, ra sisulelea! liub. and. ukacravad, ver gavige, ra brZaneT! lopaxini. moagaraakeebisgan weliwadSi ocdaxuTi aTasi SegiZliaT aiRoT! TiTo desetinaSi. axlave Tu gamoacxadebT, garwmunebT, Semodgomamde Tavisufali nakveTi ar dagrCebaT, daitaceben. Mmokled, gilocavT, gadarCenili xarT. adgilmdebareoba mSvenieria, mdinare Rrmaa. oRond, ra Tqma unda, saWiroa aqaurobis gawmenda, gasufTaveba. unda daingres Zveli Senobebi, ai es saxlic. aRar varga. alublis baRi unda gaiCexos. liub. and. gaiCexos? Cemo kargo, nu gewyinebaT da Tqven araferi gesmiT. mTels guberniaSi Tuki ram aris saintereso, ara, RirsSesaniSnavi, es mxolod Cveni alublis baRia. lopaxini. RirsSesaniSnavi am baRs mxolod isa aqvs, rom Zalian didia. alubali ki or weliwadSi erTxel modis da aRaravin yidulobs. gaevi. es baRi `enciklopediur leqsikonSia~ Setanili. lopaxini (saaTs daxedavs). Tu veraferi movifiqreT da gamosavali ar movZebneT, 22 agvistos alublis baRi da mTeli Tqveni mamuli sajaro vaWrobiT gaiyideba. gadawyviteT ra! sxva gamosavali ar aris. geficebiT, ar aris. ara da ara. firsi. uwindel droSi, ormoci-ormocdaaTi wlis winaT, alubals axmobdnen, amwnilebdnen, murabas aduRebdnen, da zogjer... gaevi. gaCumdi, firs! 361 firsi. zogjer, alublis kerks fuTobiT agzavnidnen moskovsa da xarkovSi. ra fuli Semodioda! alublis kerki rbili iyo, wvniani, tkbili, surnelovani... icodnen amis xerxi... liub. and. axla sadaa es xerxi? firsi. daaviwydaT. aRaravis axsovs. piSCiki (liubov andreevnas). parizSi ra xdeba? bayayi miirTviT? liub. and. niangi mivirTvi! piSCiki. Uuyure Sen! lopaxini. adre sofelSi mxolod batonebi da glexebi iyvnen, axla moagarakeebi gaCndnen. yvela qalaqi, sul patarac ki, agarakebiT aris garSemortymuli. oc weliwadSi moagarakeTa ricxvi warmoudgenlad gaizrdeba. is axla mxolod Cais svams Tavis aivanze, magram xom SeiZleba, mis kuTvnil desetinaze meurneobac gaiCinos, ai maSin Tqveni alublis baRi gamSvenierdeba, baraqiani da saucxoo gaxdeba. gaevi. (aRSfoTebuli). ra sisulelea! Semodian varia da iaSa. varia. dediko, Tqvens saxelze ori depeSa movida. (aarCevs gasaRebs da aRebs karadas karada Zvelia da Wrialebs). Aai naxeT. liub. and. parizidan! (daxevs depeSas). parizi aRar mainteresebs. gaevi. ici, luba, es karada ramdeni wlis aris? erTi kviris win qveda ujra gamovwie, vxedav cifrebia amomwvari. zustad asi wlis winaT gaukeTebiaT. rogoria, a? SegveZlo iubilec gadagvexada. usulo sagania, magram, rac ar unda iyos, wignis karadaa. piSCiki (gaocebiT). asi weliwadi... uyure Sen! gaevi. diax... mSvenieri ramaa! (xels Seaxebs karadas) Zvirfaso, Rrmad pativcemulo karada! mivesalme362 bi Sens arsebobas, romelic ukve as welze metia sikeTisa da samarTlianobis naTel idealebs emsaxureba, Seni mdumare mowodeba nayofieri muSaobisken asi welia ar Sesustebula. /cremli moadgeba/ Cveni ojaxis Taobebs unergavdi simxneves, ukeTesi momavlis rwmenas, amkvidrebdi CvenSi sikeTisa da sazogadoebrivi TviTSegnebis idealebs. pauza. lopaxini. diax... liub. and. isev iseTi xar, leonid. gaevi. marjvena kuTxeSi vurtyam! vWri SuaSi! lopaxini. (daxedavs saaTs). Cemi wasvlis droa. iaSa (liubov andreevnas wamals awodebs). wamlis miRebis droa. piSCiki. Zvirfaso, nu iRebT amden medikamentebs. magaT arc ziani moaqvT da arc xeiri... miboZeT aq... (aiRebs abebs, daiyris xelis gulze, erTianad gadaylapavs da Tan buraxs daayolebs). ai ase! liub. and. (SeSinebuli). gagiJdiT! piSCiki. yvela abi miviRe. lopaxini. ra ubedurebaa! icinian firsi. eg ra aris. aRdgomaze CvenTan brZandeboda da naxevari vedro kitri miirTva... (raRacas burtyunebs). liub. and. ras laparakobs? varia. sami welia ase burtyunebs. miveCvieT. iaSa. Zalian daberda. Sarlota TeTr kabaSi gamowyobili gaivlis scenaze. Zalze gamxdaria, welze lorneti hkidia,. lopaxini. ukacravad, qalbatono Sarlota, ver movaxerxe mogsalmebodiT. (unda xelze akocos). 363 Sarlota (xels waarTmevs). Tqven rom xelze kocnis ufleba mogceT, Semdeg moindomebT idayvze kocnas, Semdeg mxarze da... lopaxini. dRes bedi ar mwyalobs. icinian qalbatono Sarlota, fokusi mainc gviCveneT. liub. and. Sarlota, uCveneT fokusi! Sarlota. saWiro ar aris. me msurs daviZino. (gadis). lopaxini. sami kviris mere SevxvdebiT. (liubov andreevnas xelze hkocnis). mSvidobiT. ukve droa. (gaevs) naxvamdis. (piSCiks hkocnis) naxvamdis. (xels arTmevs varias, Semdeg firssa da iaSas). rogor ar minda wasvla. (liubov andreevnas). agarakebis Taobaze Tu rames gadawyvetT, SematyobineT. sesxad ormocdaaT aTass giSovniT. kargad dafiqrdiT. varia. (gajavrebuli) aRar waxvalT?! lopaxini. mivdivar... mivdivar... (gadis). gaevi. briyvi. Tumca... pardon. varia magas colad mihyveba, varias saqmroa. varia. zedmets laparakob, Zia! liub. and. Tu asea, Zalian gamexardeba, varia. kargi kacia. piSCiki. namdvilad Rirseuli adamiania... Cemi qaliSvilic ambobs... bevr rames ambobs. (xvrinavs magram maSinve gamoeRviZeba.) Cemo Zvirfaso, oras ormoci maneTi unda masesxoT, xval giravnobis procenti maqvs gadasaxdeli... varia (SeSinebuli). ara gvaqvs, ara. liub. and. marTla araferi ara maqvs. piSCiki. gamoCndeba rame. (icinis) imeds arasodes ar vkargav. rom mgonia morCa, cudadaa saqme, gaixedav da ager rkinigza ar gaiyvanes Cems miwaze?.. gadamixades. iqiT kidev gaixedav da rame moxdeba, an dRes, an xval... oras aTass moigebs Cemi daSenka... latariis bileTi aqvs. 364 liub. and. yava davlie, axla SegviZlia daviZinoT. firsi (tanisamoss uwmends gaevs). ra aris, ra, isev sxva Sarvali CagicvamT. varia (xmadabla) anias sZinavs. (fanjaras aRebs) mze amovida, aRar civa. SexedeT, dediko: ra saocari xeebia! RmerTo, ra haeria! SoSiebi ustvenen! gaevi (gamoaRebs meore fanjaras). baRi sul TeTria. luba gaxsovs, ai es grZeli xeivani, sul pirdapir rom midis, lariviT gaWimuli, mTvarian RameSi rogor brwyinavs xolme. gaxsovs? liub. and. (fanjridan baRs gascqeris). Cemi bavSvoba! uspetakesi! aq meZina, bavSvebis oTaxSi. aqedan vucqerdi baRs. yovel diliT CemTan erTad bedniereba iRviZebda. maSinac zustad aseTi iyo. sul ar Secvlila. TeTri, TeTri, qaTqaTa! Cemo baRo, avdriani ruxi Semodgomis da susxiani zamTris Semdeg isev axalgazrda xar, bednierebiT savse. ciurma angelozebma ar migatoves. rogor movicilo es mZime lodi, mkerdze da gulze rom mawevs, netav SemeZlos daviviwyo Cemi warsuli... gaevi. ho, da am baRs valSi gayidian. rac ar unda ucnauri. . liub. and. SexedeT, gansvenebuli deda dadis baRSi... TeTr kabaSi! (gaxarebuli icinis). is aris, is. gaevi. sad? varia. ras ambob, dediko liub. and. ara, aravin aris. momeCvena. ai iq, marjvniv, fanCaturTan, TeTri xea gadaxrili, qals miagavda... Semodis trofimovi, studentis gacveTili mundiri acvia da saTvale ukeTia saocari baRia! amdeni TeTri yvavili, lurji ca... trofimovi: liubov andreevna! liubov andreevnam trofimovs Sexeda. 365 trofimovi: me mxolod Tavs dagikravT da waval. (mxurvaled hkocnis xelze). mibrZanes dilamde damecada, ver moviTmine. liubov andreevnam ver icno. varia: petiaa, trofimovi. trofimovi. petia gaxlavarT, Tqveni griSas yofili maswavlebeli... nuTu ase Sevicvale? (liubov andreevna moexveva da nela tiris). gaevi (Sewuxebuli). kargi ra, luba. varia (tiris). xom gTxoveT, petia, mogecadaT xvalamde. liub and. Cemi griSa... Cemi biWi... griSa... Cemi Svili... varia. ras izam! yvelaferi RvTis nebaa, dediko. trofimovi. /guli auCuydeba/ dawynardiT. . liub. and. (Cumad tiris). daiRupa biWi. daixrCo. ratom... risTvis, (xmadabla). anias sZinavs, me ki xmamaRla vlaparakob... ra ambavi avtexe... petia, ra dagemarTaT, ras daemsgavseT, ase rogor daberdiT? trofimovi: matarebelSi erTma qalma Cemze Tqva: ‘is gaquculi batonio..’. liub. and. sul axalgazrda iyaviT. studenti. Tma gagcveniaT, saTvale gikeTiaT. nuTu isev studenti xarT? (karisken midis). trofimovi. etyoba maradi studenti viqnebi. liub. and. (hkocnis Zmas, Semdeg varias). axla wadiT da daiZineT... Senc kargad daberebulxar, leonid. piSCiki. (mihyveba liubov andreevnas) maS daviZinoT?.. oh, es Cemi nikrisis qari... TqvenTan davrCebi... mxolod... Zvirfaso, sayvarelo... diliT oras ormoci maneTi mWirdeba. gaevi. o, es isev Tavisas gaiZaxis. piSCiki. oras ormoci... procentia gadasaxdeli. liub. and. fuli ara maqvs, Cemo kargo. piSCiki. dagibrunebT, sayvarelo... arc ise didi Tanxaa. 366 liub. and. kargi, kargi... ager leonidi mogcems. mieci, leonid. gaevi. rogor ara, axlave mivarTmev! liub. and. aba ra vuyoT... mieci... sWirdeba... dagibrunebs. (liubov andreevna, trofimovi, piSCiki da firsi gavlen. rCebian gaevi, varia da iaSa). gaevi. Cemi da ver gadaeCvia fulis flangvas. (iaSas). gaiwi iqiT, Tu SeiZleba, qaTmis suni gidis. iaSa (dacinviT). leonid andreiC, zustad iseTi xarT, rogoric iyaviT. gaevi. visao? (varias) ra Tqva? varia. (iaSas) dedaSeni Camovida soflidan, ori dRea gelodeba, Seni naxva unda. iaSa. ai dardi. varia. arc ki grcxvenia! iaSa. gaawyala guli! xval ver movidoda? (gadis). varia. dediko isev iseTia, rom miuSva, yvelafers sxvebs daurigebs. gaevi. diax... pauza raime daavadebis winaaRmdeg Tu bevri wamali arsebobs, imas niSnavs, rom daavadeba ar inkurneba. sul vfiqrob, gamosavals veZeb, ase mgonia, bevri saSualeba maqvs, Zalian bevri. ese igi arcerTi ara maqvs. kargi iqneboda, vinmesgan memkvidreoba migveRo, kargi iqneboda ania mdidari kacisTvis migveTxovebina. kargi iqneboda deidaCemTan wavsuliyavi, grafiniasTan, iaroslavSi, bedi mecada. deida xom Zalian, Zalian mdidaria. varia: (tiris) RmerTo, Sen gviSvele. gaevi. nu Rrialeb! deida mdidaria, magram Cven ar vuyvarvarT, radgan Cemi da ubralo Cinovniks gahyva colad, Tanac mdabios. karSi ania gamoCndeba. diax. mdabios gayva da ver ityvi, rom umwikvlod cxovrobda. kargia keTilia, Zalian miyvars, magram, rac 367 ar unda gamovigono Semamsubuqebeli garemoebebi, unda vaRiaro, codvilia. mis moZraobaSic ki igrZnoba es. varia (CurCuliT). karebSi ania dgas. gaevi. visao? pauza. sakvirvelia, marjvena TvalSi raRac Camivarda... cudad vxedav. hoda, xuTSabaTs, saolqo sasamarTloSi rom viyavi... Semodis ania. varia. ratom ar gZinavs, ania? ania. ar meZineba. gaevi. Cemi patara. (hkocnis xelebze, loyaze) Cemi gogo. Sen diswuli ara xar, Cemi angelozi xar, Cemi yvelaferi... damijere, damijere. ania. mjera, Zia, mjera. Senc yvelas uyvarxar, pativs gcemen. . magram, Zia, Zvirfaso, Cumad unda iyo, Cumad. ras ambobdi weRan dedaCemze? Sens daze? ratom unda Tqva es? gaevi. h H o, ho,. /saxeze xelebs aifarebs/ marTlac saSinelebaa! RmerTo Sen damifare! dRes kidev karadas sityviT mivmarTe... ra sisulele iyo. davasrule da maSinve mivxvdi, rom sisulele iyo. varia. ho, Zia, iyaviT Cumad TqvenTvis. ania. ase ufro wynarad iqnebi. gaevi. Cumad var (anias da varias xelebs ukocnis). Cumad. mxolod saqmeze getyviT. xuTSabaTs saolqo sasamarTloSi viyavi, nacnob-megobrebi vnaxe, visaubreT amaze, imaze, da mgonia, moxerxdes TamasuqiT sesxis aReba. bankis procents gadavixdiT. varia. RmerTo, Sen gviSvele! gaevi. samSabaTs waval da kidev erTxel movilaparakebT. (varias.) nu Rrialeb, ra... (anias.) dedaSeni lopaxins daelaparakeba. is, rasakvirvelia, uars ar etyvis... Sen ki, roca daisveneb, waxval iaroslavSi, bebiaSenTan. samive mxridan vimoqmedoT da 368 saqme kargad iqneba. procentebs gadavixdiT... (pirSi Saqaryinuls Caidebs). sindiss geficebiT, yvelafers geficebiT, mamuli ar gaiyideba. (aRtacebuli). ai naxeT, saqme sajaro vaWrobamde Tu miviyvano. SemiZlia davifico! ania (gaxarebuli). kargi xar, Zia, Wkviani xar! (moexveva). ukve davwynardi! ra bednieri var! Semodis firsi firsi (sayveduriT). leonid andreiC, RmerTi ara gwamT, rodisRa unda daiZinoT? gaevi. axlave, axlave. wadi, firs, rogorme TviTon gavixdi. aba, bavSvebo, daiZineT!.. danarCeni, detalebi xval. (hkocnis anias da varias). me oTxmociani wlebis kaci var. im wlebs ar aqeben, magram mainc unda vTqva, Cemi Sexedulebebis gamo cxovrebaSi bevrjer momxvda. glexebs tyuilad ki ar vuyvardi... glexi unda icode vin aris! isic icode... ania. isev daiwye, Zia! varia. Zia! firsi. (gajavrebuli). leonid! gaevi. movdivar, movdivar... daweqiT!… dupletiT SuaSi!… (gadis, mas firsi mihyveba). ania. axla davmSviddi. iaroslavSi wasvla ar minda, bebia ar miyvars, magram ratomRac davwynardi. madloba Zias. (jdeba). varia. Zilis droa, wavedi, ho. uSenod aq ra ambebi moxda rom icode, Cveni moxuci msaxurebi xom ici, efimi, polia, evstignei da karpi: ucxo xalxi moyavdaT da Rames aTevinebdnen. amaze xma ar amomiRia, magram roca Worebi damiyares, TiTqos Cemi brZanebiT maT muxudos garda arafers aWmevdnen... TiTqos aseTi Zunwi var! evstigneis saqme iqneba eg... davuZaxe da veubnebi... Se sulelo... (Sexedavs anias) ania.. pauza 369 wavideT, davwveT. Soridan ismis salamuris xma. Semodis trofimovi. dainaxavs varias da anias varia. CCC! Zinavs. . .Zinavs. . . wavideT, sayvarelo... ania: (ZilburanSi) rogor daviRale... zanzalakebi wkrialeben... Zia kargia, Ziac... dedac... varia: wamo, Cemo kargo... wamo. . (gadian). trofimovi: Cemi sixaruli! Cemi gazafxuli! farda meore moqmedeba mindori. Zveli, mitovebuli samlocvelo, mis axlos Wa. Ddidi lodebi, albaT odesRac saflavis qvebi iyo, da Zveli merxi. moCans gza gaevis mamulisaken. Sors, aSoltili alvis xeebia, saidanac iwyeba alublis baRi. moSorebiT telegrafis boZebis mwkrivia. Sors, Sors horizontze bundovnad isaxeba didi qalaqi, romelic mxolod karg amindSi moCans. mze Cadis, Sarlota, iaSa da duniaSa sxedan merxze; epixodovi iqve dgas da gitaras ukravs; yvelani fiqrs miscemian. Sarlotas Zveli, kepiani qudi axuravs. mxridan Tofi CamouRia da Rvedis Sesakravs asworebs. Sarlota (fiqrSi). ara maqvs namdvili pasporti. ar vici ramdeni wlisa var da sul mgonia, rom axalgazrda var. patara gogo rom viyavi, mamaCemi da dedaCemi dadiodnen qalaqidan qalaqSi da moednebze warmodgenebs marTavdnen. mxiarul warmodgenebs. me salto-mortales da raRaceebs vakeTebdi. roca mamac gardaicvala da dedac, mere erTma germanelma qalbatonma wamiyvana. maswavla. ase iyo. gamzarda, Semdeg guvernantad wavedi. saidan var, vin 370 var, ar vici. an Cemi mSoblebi vin iyvnen, iqneb jvaric ar hqondaT dawerili... ar vici. (jibidan kitrs amoiRebs da Wams). araferi ar vici. pauza. rogor minda vesaubro vinmes... vis... aravin ara myavs. epixodovi (gitaraze ukravs da mReris). ‘ras daveZeb aurzaurs qveynisas, ras daveZeb mtrebi myavs Tu moyvrebi.’. kargi ramea mandolina! duniaSa. eg gitaraa da ara mandolina. (sarkeSi ixedeba da pudrs isvams). epixodovi. imisTvis, vinc siyvarulma gaagiJa, es mandolinaa (mReris). ‘oRond gamiRos gulis karebi. am siyvarulSi davikargebi. . . ‘ iaSa miumRerebs. Sarlota. saSinlad mReris es xalxi... fuh! turebiviT Cxavian. duniaSa (iaSas) ra bednierebaa ara, sazRvargareT yofna. iaSa. ra Tqma unda geTanxmebiT. (amTqnarebs, Semdeg sigaras ukidebs). epixodovi. gasagebia ratom. sazRvargareT yvelaferi srul kompleqciaSia moyvanili. iaSa. rasakvirvelia. epixodovi. ganaTlebuli kaci var, vkiTxulob sxvadasxva SesaniSnav wignebs, magram ver gamovarkvie Cemi mimarTuleba, ra minda, bolosdabolos. yofna Tu Tavis mokvla. miuxedavad amisa, revolvers mudam Tan vatareb, (revolvers amoiRebs). ai! Sarlota. m M ovrCi, axla wavedi. (Tofs gadaikidebs). Sen, epixodov, Zalian Wkviani kaci xar da Tan Zalian saSiSi; qalebs gagiJebiT eyvarebi. (midis). es Wkvianebi yvelani iseTi sulelebi arian, vis velapara371 ko... marto var, marto, aravin ara myavs. . vin var, ratom var. ar vici (auCqareblad gadis). epixodovi. arsebiTad Tu vityvi da sxva sakiTxebs ar Sevexebi, Cems Sesaxeb gamovTqvam: bedi daundoblad mepyroba, viT qariSxali patara xomalds. Tu davuSvaT, vcdebi, maS ratom iyo, rom dRes, magaliTad, gaviRviZe da vxedav, mkerdze uzarmazari oboba mazis... ai amxela (uCvenebs orive xeliT). buraxis daleva momindeba da Sig uaRresad uxerxuli ram unda egdos, tarakanis msgavsi. pauza. bokli wagikiTxavT? Ppauza msurs avdotia fiodorovna, SegawuxoT, TqvenTan oriode sityva maqvs saTqmeli. duniaSa. TqviT. epixodovi. sasurveli iqneboda calke... (amoioxrebs). duniaSa. maSin... Cemi mosasxami momitaneT... karadasTan aris... aq cota nestia... epixodovi. keTili... mogarTmevT... ukve vici risTvis mWirdeba revolveri... (aiRebs gitaras, Tan ukravs da Tan gadis). iaSa. ra Tarsia. Cvens Soris darCes da suleli kacia. (amTqnarebs). duniaSa. RmerTma nu qnas, Tavi marTla moiklas. pauza. uh, yvelaferze rogor vRelav, vnerviulob. Zalian patara viyavi, batonebma rom amiyvanes da aq sul sxva cxovrebas SeveCvie. ai rogori TeTri xelebi maqvs... qalbatoniviT. nazi gavxdi, Tavaziani, keTilSobili, yvelafris meSinia... oh rogor. rom momatyuoT, iaSa, ar vici ra eSveleba Cems nervebs iaSa qaliSvilma Tavi arasodes ar unda dakargos. ver vitan cudi yofaqcevis qalebs. 372 duniaSa. SemiyvardiT iaSa, iseTi ganaTlebuli xarT, yvelaferze msjelobT. pauza. iaSa (amTqnarebs). hoda, ici ra... Tu qaliSvils vinme Seuyvarda, is ukve uwesoa. (pauza) sufTa haerze sigaris gabolebas araferi jobia. viRac modis... batonebi arian. . duniaSa swrafad moexveva iaSas. iaSa. am gziT wadiT, viTom mdinareze iyaviT sabanaod, Torem Tu mogviswres, Cemze ifiqreben, rom paemani mqonda TqvenTan. ver vitan aseT rameebs duniaSa ( axvelebs). sigaram Tavi amatkiva (gadis). iaSa rCeba, samlocvelos gverdiT Camojdeba. Semodian liubov andreevna, gaevi da lopaxini. lopaxini. dro ar iTmens. unda gadavwyvitoT. amaze martivi ra SeiZleba iyos. Tanaxma xarT Tu ara, Tqveni miwa saagarakod gasceT? erTi sityva: an ho, an ara. mxolod erTi sityva! liub. and. vin eweva aq am saSinel sigaras? gaevi. ai, rkinigza gaiyvanes da ukve kargia, qalaqSi wavediT, visauzmeT... yviTeli SuaSi... waval saxlSi, erT xels viTamaSeb... liub. and. moaswreb. lopaxini. mxolod erTi sityva! (vedrebiT) mipasuxeT rame! gaevi. (amTqnarebs) visao? liub. and. (Cascqeris Tavis safules) guSin bevri fuli mqonda, dRes cota maqvs. sawyali Cemi varia, momWirneobis gamo yvelas rZis sufiT hkvebavs, samzareuloSi moxucebs muxudos garda arafers aWmeven, me ki uazrod vflangav... (safule xelidan uvardeba). ai, daibna... iaSa. neba miboZeT, axlave avkref. (krefs). liub. and. akrifeT, iaSa. ra mindoda iq sasauzmod. autaneli iyo is Tqveni restorani Tavisi musikiT. 373 sufras sapnis suni asdioda... SeiZleba amdeni sma lionia, amdeni Wama? amdeni laparaki?! dRes restoranSi isev daiwye uazro laparaki. samocdaaTiani wlebio, dekadentebio. vis elaparakebi dekadentebze, laqiebs?!. lopaxini. diax. gaevi (xels Caiqnevs). Cemi gamosworeba aRar SeiZleba. (iaSas). ra aris sul TvalSi rom meCxirebi… iaSa (icinis). gismenT da mecineba. gaevi (das). an es, an me. liub. and. iaSa, dagvtoveT! iaSa. (liubov andreevnas aZlevs akrefil fuls). axlave (sicils Zlivs ikavebs). am wuTas... (gadis). lopaxini. Tqveni mamulis yidvas deriganovi apirebs. mdidari kacia. amboben auqcions piradad daeswrebao. liub. and. Tqven saidan gaigeT? lopaxini. qalaqSi amboben. gaevi. iaroslaveli deida dagvpirda, mxolod rodis da ramdens gamogzavnis ar viciT... lopaxini. ramdens gamogzavnis? asiaTass? orasiaTass? liub. and. aTi-TxuTmeti aTasi Tu gamogzavna, imazec madloba unda vTqvaT. lopaxini. momiteveT, batonebo, magram TqvenisTana udardeli da ucnauri xalxi jer ar minaxavs. geubnebian, Tqveni mamuli iyideba. nuTu ar gesmiT. liub. and. ra vqnaT, gvaswavleT, ra gavakeToT lopaxini. aba ras vakeTeb, yoveldRe erTsa da imaves gimeorebT. alublis baRic, miwebic, aucileblad, axlave, unda gasceT ijariT, saagarakod. saswrafod, Torem auqcionis dro axlovdeba! gaigeT! rogorc ki gadawyvetT, rom agarakebi aSendes, maSin fuls, ramdensac gnebavT, imdens mogcemen da geSvelebaT. 374 liub. and. agarakebi, moagarakeebi, es iseTi uxamsi ram aris... mapatieT. gaevi. geTanxmebi. lopaxini. an avtirdebi axla, an viyvireb, an guli wamiva da waviqcevi! aRar SemiZlia! (gaevs) Sen vin yofilxar! qalaCuna! gaevi. visao? lopaxini. qalaCuna! (midis). liub. and. (SeSinebuli). ara, ar waxvideT, darCiT, Cemo kargo, gTxovT. iqneb rame movifiqroT! lopaxini. safiqrali ra aris!! liub. and. nu waxvalT, gTxovT, TqvenTan mxiarulad varT... pauza. ras velodebi ar vici, TiTqos saxli unda damemxos Tavze. gaevi (Cafiqrebuli). dupleti kuTxeSi... kruaze SuaSi... liub.and. metismetad bevri codva gvaqvs Cadenili... lopaxini. Tqven ra codva unda gqondeT? gaevi (Saqaryinuls Caidebs pirSi). Cemze amboben, mTeli qoneba SaqaryinulSi SeWamao (icinis). liub. and. oo, Cemi codvebi... fuls yovelTvis uazrod vxarjavdi, vflangavdi, giJiviT da iseT kacs mivTxovdi, romelic sul valebs iRebda. Cemi qmari Sampanurma mokla, imdens svamda. Cemda saubedurod, sxva Semiyvarda, davuaxlovdi da swored maSin, es iyo Cemi pirveli sasjeli, pirveli dartyma! aq, mdinareSi, Cemi biWi daixrCo. sazRvargareT wavedi, samudamod. Tvali davxuWe da gaviqeci rom aRarasodes davbrunebuliyavi. es mdinare aRar damenaxa... gavrbodi, araferi maxsovda. isic damedevna... ra sisastikea. mentonis axlos agaraki viyide, radgan is iq gaxda avad, mTeli sami weli arc dRisiT, arc RamiT mosveneba ar mqonda. gamtanja Tavisi avadmyofobiT, suli gamomifita. 375 SarSan agaraki valebSi gamiyides. parizSi gadavedi, iq ki iman gamqurda da mimatova. sxvasTan wavida. Tavis mowamvla vcade, ra sisulelea. ise mrcxvenia. mere uceb Cemi ruseTi momenatra, Cemi samSoblo. Cemi qaliSvili... (cremlebs iwmends). RmerTo, Semiwyale, momiteve Cemi codvebi! mets nuRar damsji (jibidan depeSas amoiRebs). dRes miviRe parizidan... patiebas mTxovs, mevedreba, damibrundio... (daxevs depeSas). TiTqos saidanRac musika ismis. gaevi. Cveni ganTqmuli ebrauli orkestria. xom gaxsovs, oTxi violino, fleita da kontrabasi. liub. and. kidev arsebobs? modi moviwvioT, saRamo gavmarToT. lopaxini (miayurebs). me ar mesmis... (nela waimRerebs). ‘fuli unda yvelafers’. ra piesa vnaxe guSin TeatrSi, bevri vicine. liub. and. vin icis, sasacilo sulac iyo. piesebs ki ara Tqvens Tavs ucqireT. ra nacrisferia Tqveni cxovreba, ramdens laparakobT, uazrod... lopaxini. marTalia. pirdapir vTqvaT, briyvul cxovrebas veweviT... pauza. mamaCemi glexi iyo, xepre, idioti. Aarc TviTon icoda rame, arc me maswavla. rom daTvreboda mcemda, joxiT. sxvaTaSoris mec masaviT briyvi var. idioti. araferi ar miswavlia. ise vwer, xalxis mrcxvenia. .batisfexuri! liub. and. coli unda SeirToT, Cemo kargo! lopaxini. ho... marTalia. liub. and. ai Cveni varia, kargi gogoa! lopaxini. diax. liub. and. ubralo gogoa. mTeli dRe Sromobs da, rac mTavaria, uyvarxarT. Tqvenc mgoni mogwonT. lopaxini. uars ar vityodi. kargi gogoa. 376 pauza. gaevi. bankSi adgils mTavazoben. weliwadSi eqvsi aTasi meqneba. ar gagigia? liub. and. kargi ra! ijeqi SenTvis... Semodis firsi. moaqvs palto. firsi (gaevs). inebeT batono, aq nestia. gaevi (icvams). ee, Tavi momabezre. firsi. diliTac araferi miTxariT, ise waxvediT. (axeddaxedavs). liub. and. rogor daberdi, firs! firsi. ra brZaneT? lopaxini. daberdio! firsi. didi xania vcxovrob. colis SerTvas jer kidev maSin mipirebdnen, roca mamaTqveni dabadebulic ar iyo... (icinis) Tavisufleba rom gamocxadda, ufrosi kamerdineri viyavi. gaTavisufleba ar movindome, TqvenTan davrCi... pauza. maxsovs, yvela gaxarebuli iyo. ra uxarodaT aravin icoda. lopaxini. winaT kargi iyo, garozgva icodnen. firsi (ver gaigona). aba ra! glexi glexi iyo, batoni batoni, axla vin vin aris, ver gaigeb. gaevi. gaCumdi firs. xval qalaqSi unda wavide. dampirdnen, erT generals gamacnoben. SeuZlia TamasuqiT fuli mogvces. lopaxini. mainc ver gadaixdiT. procentebs ver dafaravT, damijereT.. liub. and. bodavs raRacas! generali saidan moigona. Semodian trofimovi, ania da varia. gaevi. ai Cvenebic modian. ania. deda aq yofila! liub. and. modiT, modiT... Cemo kargebo... (exveva aniasa da varias). rogor miyvarxarT oriveni rom icodeT. aq dasxediT. 377 sxdebian. lopaxini. Cveni maradiuli studenti gogonebs ar Sordeba. trofimovi. eg Tqveni saqme ar aris. lopaxini. male ormocdaaTi wlis gaxdeba da jer isev studentia. trofimovi. moeSvi am sulelur xumrobebs lopaxini. Sen kide ra gWirs, brazob? trofimovi. hoda, Tavi gamanebe. lopaxini. (icinis). neba momeci gkiTxo, ra azrisa xarT Cemze? trofimovi. me, ermolai aleqseiC, ai aseTi azris var: Tqven mdidari kaci xarT. male milioneri gaxdebiT. nivTierebaTa cvlis TvalsazrisiT, bunebaSi saWiroa mtacebeli cxoveli, romelic yvelafers nTqavs, rac gzaze Sexvdeba. amitom brZandebi saWiro. varia: petia, planetebze gviambeT. liub. and. ara, modi guSindeli saubari ganvagrZoT. trofimovi. raze vsaubrobdiT? gaevi. amay adamianze. trofimovi. bevri vimsjeleT, daskvnamde ki ver mivediT. Tqven migaCniaT, amay adamianSi aris raRac mistiuri. SeiZleba marTali xarT, magram pirdapir vTqvaT, romel siamayezea saubari, roca fiziologiurad uxeirod aris awyobili. adamianTa umetesoba uxeSia, uWkuoa, saocrad ubeduria. moveSvaT sakuTari TaviT aRtacebas. Sromaa saWiro, Sroma. gaevi. sulerTia mainc mokvdebi. trofimovi. vin icis? anda ras niSnavs `mokvdebi”? iqneb adamians asi grZnoba aqvs. sikvdilTan erTad mxolod CvenTvis cnobili xuTi grZnoba kvdeba, danarCeni oTxmocdaTxuTmeti ki cocxlobs. liub.and. ra Wkviani xarT, petia!.. 378 lopaxini (ironiulad). saSinlad! trofimovi. kacobrioba win midis, viTardeba, ixveweba. rac amJamad miuwvdomelia, odesme axlobeli da gasagebi gaxdeba. oRond, amisaTvis Sromaa saWiro. unda davexmaroT maT, vinc WeSmaritebas eZebs. CvenTan, ruseTSi, Zalian cota adamiani Sromobs. inteligenciis didi nawili, visac me vicnob, arafers akeTebs. Sromis unari ar gaaCnia. Tavi inteligentebad moaqvT, msaxurebs ki SenobiT mimarTaven, glexebs ise epyrobian, rigorc pirutyvebs. cudad swavloben, rac saWiroa, imas ar kiTxuloben. u U saqmurebi arian. mecnierebis Sesaxeb mxolod laparakoben. xelovneba ar esmiT. ybedoben. seriozuli gamometyvelebiT raRacas msjeloben, filosofosoben, am dros ki, maT gverdiT mSromeli kaci, RmerTma icis, ras Wams, rogor cxovrobs! 30-40 kaci iZinebs erT oTaxSi, ubaliSod. yvelgan baRlinjoebi, sineste, sibinZure, aTasi uzneoba! etyoba, CvenSi sasikeTo saubrebi mxolod imisTvis warmoebs, rom Tvali auxvion Tavis Tavsac da sxvasac. aba sada gvaqvs sabavSvo baRebi, samkiTxveloebi, razedac amdens laparakoben? Ddapirebebi, lamazi sityvebi, da araferic ara gvaqvs. aris sibinZure, uxamsoba, aziatoba. MmeSinia seriozuli fizionomiebis da ar miyvars. meSinia seriozuli saubrebis. ajobebs gavCumdeT! lopaxini. iciT ra, me diliT xuT saaTze vdgebi, vmuSaob dilidan saRamomde. sul fulTan maqvs saqme. zogi Cemia, zogi sxvisi. vxedav garSemo rogoria xalxi. sakmarisia raime saqmis keTeba daiwyo, mixvdebi, ra cotaa patiosani, wesieri adamiani. zogjer, ar meZineba da vfiqrob: `RmerTo, Sen mogveci es uzarmazari mTebi, vrceli mindvrebi, Tvaluwvdeneli horizontebi, aq mcxovrebni marTlac namdvili devgmirebi unda viyoT, goliaTebi...” 379 liub. and. axla devgmirebi moindomeT... egeni zRaprebSi arian keTilebi, Torem sinamdvileSi maTi yvelas eSinia. scenis siRrmeSi epixodovi gaivlis da gitaras ukravs. epixodovi modis. gaevi. mze Cavida, batonebo! trofimovi. diax. gaevi (xmadabla, deklamaciiT). hoi, bunebav, saocaro, mSveniero da gulgrilo, dedas giwodebT. Sen gvaniWeb sicocxlesac da sikvdilsac... Tavad qmni da Tavadve anadgureb. varia. Zia! ania. Zia, kidev daiwye? trofimovi. Tqven jobia yviTeli dupletiT SuaSi CaagdoT.. gaevi. Cumad var, Cumad. yvelam fiqrs misca Tavi. siCumea, moismis mxolod firsis butbuti. uecrad Soridan, TiTqosda cidan gaismeba gawyvetili simis msgavsi xma, Zalian sevdiani, romelic TandaTan miwydeba. liub. and. e E s ra iyo? lopaxini. ar vici. sadRac Sors, maRaroSi bagiri Cawyda. magram Sors iyo, Zalian Sors gaevi. S A eiZleba raRac frinveli iyo... vTqvaT yanCa . trofimovi. anda Woti... liub. and. usiamovno xma iyo! pauza. firsi. im ubedurebis winac ase moxda... Woti kioda da samovari gugunebda. gaevi. romeli ubedurebis win? pauza. firsi. glexebi rom gaaTavisufles. pauza. 380 liub. and. iciT ra, megobrebo, wavideT, ukve Ramdeba. (anias) Tvalze cremli gaqvs (moexveva) ratom, miTxari ania. araferia deda, ise trofimovi. viRac modis. gamoCndeba gamvleli, acvia palto, axuravs Zveli, TeTri qudi, cota mTvralia. gamvleli. neba miboZeT gkiTxoT, am gziT sadgurTan mival? gaevi. diax. am gziT unda iaroT. gamvleli. madlobas mogaxsenebT. (Caaxvelebs) ra kargi amindia... (paTetikurad) `mravaltanjulo Cemo Zmao, gamodi volgaze, mis kvnesas daugde yuri...~ (varias) madmuazel, uboZeT mSier russ ocdaaTi kapiki... (varias SeeSindeba, Sehkivlebs). lopaxini. (gajavrebuli). Tavxedobasac sazRvari aqvs! liub. and. (SeSfoTebuli). ai aiReT... (eZebs safuleSi) vercxlis fuli ara mqonia... ai inebeT, oqro. gamvleli. g G ulaCuyebuli gwiravT madlobas (gadis). icinian. varia. /SeSinebuli/ me waval... waval... dediko, saxlSi saWmeli ara gvaqvs, Tqven ki magas oqro mieciT. liub. and. ra vqna, suleli var. rac damrCa, Sin rom mivalT, yvelafers Sen Cagabareb. ermolai aleqseiC, masesxebT kidev! lopaxini. mzad var gemsaxuroT. liub. and. wavideT, batonebo, droa. ici, varia, Cven TiTqmis gagaTxoveT. momilocavs. varia Ddediko, ase xumroba ar SeiZleba! lopaxini. ox, feria, wadi monasterSi... gaevi. xelebi mikankalebs, didi xania biliardi ar miTamaSia. lopaxini. ox, feria, feriav, momixsenie Sens locvebSi! liub. and. wamobrZandiT, batonebo. vaxSmobis droa. 381 varia. rogor SemaSina, guli gamiskda. lopaxini. ar dagaviwydeT batonebo, 22 agvistos alublis baRi iyideba. ifiqreT amaze! ifiqreT! yvelani gadian trofimovisa da anias garda. ania. im ucxo kacs madloba, varias guli rom gauxeTqa. axla marto varT. trofimovi. varias eSinia erTmaneTi ar SeviyvaroT da mTeli dRe ar gvSordeba. Tavis mokle WkuiT ver gaugia, rom siyvarulze maRla vdgavarT. Cveni mizania moviciloT yovelive wvrilmani, moCvenebiTi, rac xels gviSlis viyoT Tavisufali, bednieri. win, im kaSkaSa varskvlavisaken, Sors rom cimcimebs. megobrebo, nu CamogvrCebiT. ania (aRtacebiT). ra kargad laparakobT! ra mSvenieria dRes aqauroba! pauza. trofimovi. saocari amindia. ania. es ra miyaviT, petia, ratom aRar miyvars Zveleburad Cveni alublis baRi? rogor miyvarda! sul megona, am baRze ukeTesi adgili mTels dedamiwaze ar moiZebneboda. pauza. trofimovi. mTeli ruseTia Cveni baRi. dedamiwa vrcelia da mSvenieri. ramdeni saucxoo adgilia! pauza dafiqrdi, ania, Tqvens papas, did papas, winaprebs ymebi hyavdaT, cocxali adamianebi yavdaT sakuTrebaSi. TiToeuli alublidan, xidan, foTlidan, is adamianebi Semogvcqerian. maTi xma ar gesmiT? cocxali sulebis mflobelobam gadagagvaraT ise, rom axla verc dedaSeni, verc Sen, verc biZaSeni ver amCnevT, rom vali gaqvT im xalxis, visac saxlSic ar uSvebdiT...mosacdelSi aCerebdiT. Cven CamovrCiT orasi wliT mainc, ara gvaqvs garkveuli damokidebuleba warsulTan. mxolod vfi382 losofosobT, vwuwunebT, rom sevda gveZaleba da vsvamT arays. namdvili cxovreba rom daviwyoT, jer warsuli Secodebani unda gamovisyidoT. es ki mxolod tanjviT SeiZleba da ganuwyveteli SromiT, gaigeT es, ania. ania. saxli, sadac Cven vcxovrobT, didi xania Cveni ar aris, mec waval am saxlidan, sityvas gaZlevT. trofimovi. aiRe yvela gasaRebi, isrole WaSi da wadi aqedan. gaxdi qariviT Tavisufali. ania. (aRtacebuli) ra kargad Tqvi! trofimovi. damijere ania, damijere! jer ocdaaTi wlisac ara var, ho, isev studenti var, magram ramdeni ram gadavitane. zamTari rom dadgeba, var mSieri, avadmyofi, aforiaqebuli, Raribi, maTxovariviT. bedma saiT ar gadamagdo, sad ar vyofilvar! magram Cemi suli yovelTvis, yovel wuTs, dRisiT Tu RamiT, aRsavse iyo gamouTqmeli winaTgrZnobiT. vgrZnob, bedniereba gviaxlovdeba, ania, me vxedav mas... ania (fiqrSi). mTvare amodis. ismis, rogor ukravs epixodovi gitaras da mReris isev im Tavis naRvlian simReras. amodis mTvare. sadRac alvis xeebTan varia eZebs anias. eZaxis: `ania! sada xar?” trofimovi. ho, mTvare amodis. pauza. ai isic, bedniereba, modis, modis, sul axlos aris, nabijebis xmac ki mesmis. Cven Tu mas ver davinaxavT, ver vicnobT, araferia, sxvebi dainaxaven. varias xma: `ania! sada xar?” isev es varia! (gajavrebuli). pirdapir aRmaSfoTebelia. midian. varias xma. `ania, ania!” farda. 383 mesame moqmedeba sastumro oTaxi, TaRs iqiT moCans didi darbazi, WaRebi anTia. derefnidan ebrauli orkestris xma ismis. Ees is orkestria, meore moqmedebaSi rom vaxseneT. saRamoa. darbazSi cekvaven grand-rond-s. simeonov-piSCikis xma: `Promenade a une paire!~ Semodian: pirveli wyvili piSCiki da Sarlota, meore trofimovi da liubov andreevna, mesame ania da fostis moxele, meoTxe varia da sadguris ufrosi da sxv. varia Tan tiris, Tan cekvavs. bolo wyvilSi duniaSaa. wres Semouvlian sastumro oTaxs. piSCiki xmamaRla acxadebs: `Grand-rond, balancez!~ da `les cavaliers a genoux et remerciez vos dames!~ firss fraki acvia da siniT daaqvs zelteris mineraluri wyali. sastumroSi Semodian piSCiki da trofimovi. piSCiki. wneva maqvs. ukve orjer Cameqca sisxli. cekva miWirs, magram aba ra vqna! maraqaSi rom gaerevi, kudic unda gaaqicino... ise ki cxenis janmrTeloba maqvs. gansvenebuli mamaCemi, RmerTma acxonos misi suli, xumara kaci iyo da ambobda: Cveno, simeonov-piSCikebio, im cxenis STamomavlebi varT, kaligulam senatSi rom dasvao... (jdeba). erTi ubedureba mWirs: fuli ara maqvs. mSier ZaRls ki mxolod xorci elandeba... (xvrinavs, im wamsve gaeRviZeba). mec... sul fuli melandeba. trofimovi. Tqvens aRnagobaSi marTlac aris raRac cxeniseburi. piSCiki. ra vuyoT mere... cxeni kargi cxovelia. SegiZlia gayido... gverdiT oTaxidan ismis biliardis TamaSis xma. Semodis varia. 384 trofimovi. (gamoajavrebs) madam lopaxina! madam lopaxina! varia. (brazdeba) Se marTla gaquculo! trofimovi. ki batono, var da vamayob amiT. varia. (TavisTvis). musikosebi daiqiraves, riTi uxdian? (gadis) trofimovi. (piSCiks) is energia, rasac Tqven fulis ZebnaSi xarjavT, rom procentebi ixadoT, sxvagvarad rom mogexmaraT, dedamiwas gadaabrunebdiT. piSCiki. nicSe... cnobili filosofosi... udidesi Wkuis patroni, Tavis TxzulebebSi ambobs, yalbi fulis keTeba SeiZlebao. trofimovi. Tqven nicSe waikiTxeT? piSCiki. ara... daSenkam miTxra, axla iseT dReSi var, lamis yalbi fulis moWra daviwyo. zeg samas aTi maneTi unda gadavixado. as ocdaaTi ukve viSovne. (eZebs jibeSi, SeSfoTdeba). vaime, davkarge! sad wavida, ra iqna?! (gaxarebuli.) ai sad yofila!.. sarCulSi Cavardnila... uh, simwris oflma damasxa... Semodian liubov andreevna da Sarlota. liub. and. (RiRinebs `lekurs”) sad aris aqamde Cemi Zma, ras akeTebs amden xans qalaqSi? (duniaSas) musikosebs Cai miarTvi... trofimovi. albaT auqcioni ar Sedga. liub. and. udroo dros moviwvieT es musikosebi. ra dros mejlisi iyo.... araferia... (jdeba da isev RiRinebs). Sarlota (piSCiks miawodebs banqos dastas). amoiReT erTi karti da CaifiqreT! piSCiki. Cavifiqre. 385 Sarlota. axla karti aWeriT. Zalian kargi. momeciT Cemo kargo batono piSCik. Ein, zwei, drei! is karti Tqvens gverdiTa jibeSia... moZebneT! piSCiki (jibidan karts amoiRebs). yvavis rviani, is aris! (gakvirvebuli) uyure Sen! Sarlota (banqos dastas gauwvdis trofimovs). Cqara miTxariT, zemodan ra kartia? trofimovi. yvavis qalia. Sarlota. inebeT! (piSCiks). ra kartia zemodan? piSCiki. gulis tuzi. Sarlota. sworia!.. (xels dahkravs da mTeli dasta qreba). o, ra mSvenieri amindia dRes! qalis idumali xma TiTqos qvemodan pasuxobs: `diax, marTlac mSvenieri amindia, qalbatono!” Tqven iseTi kargi xarT, idealuri... xma: `Tqvenc, qalbatono, mec momwonxarT~. sadguris ufrosi (taSs ukravs). bravo, bravo, mucliT mezRapre qalbatono! piSCiki (gakvirvebuli) uyure Sen! mSveniero Sarlota ivanovna... pirdapir Seyvarebuli var... Sarlota. Seyvarebuli? (mxrebs aiCeCs.) nuTu Tqven siyvaruli SegiZliaT? Guter Mensch, aber schlechter Musikant. trofimovi (piSCiks mxarze xels dahkravs). Se marTla cxeno, Sena!.. Sarlota. yuradReba! kidev erTi fokusi. (skamidan pleds aiRebs). es Zalian kargi pledia. vyidi... (daiqnevs). vis surs iyidos? piSCiki (ukvirs). uyure Sen! Sarlota. iE n, zvei, drei! (swrafad awevs pleds/ pledis ukan gamoCndeba ania; is akeTebs reveranss, gaiqceva dedisken, moexveva, Semdeg gaiqceva darbazisken. yvelani aRtacebulni arian. 386 liub. and. (taSs ukravs). bravo, bravo!.. Sarlota. erTi kidev! Ein, zvei, drei! (aswevs pleds: gamoCndeba varia da yvelas miesalmeba). piSCiki. uyure Sen! Sarlota. morCa! (pleds piSCiks esvris, akeTebs reveranss da mirbis darbazisken). piSCiki (daedevneba). Se boroto sulo. es vin yofila! (gadis). liub. and. Cemi Zma ar Cans. ras akeTebs amden xans qalaqSi ver gavige! albaT yvelaferi damTavrda, an gaiyida an auqcioni ar Sedga, amden xans ratom araferi gagvagebina! varia (cdilobs anugeSos). Zia iyidda, darwmunebuli var. trofimovi (dacinviT). rogor ara! varia. bebiam mindobiloba gamougzavna, rom Tavis saxelze iyidos da valsac Tavis saxelze gadaitans. aniasaTvis akeTebs. RmerTi Segveweva da Zia iyidis. liub. and. mxolod TxuTmeti aTasi gamogzavna, es marto procentebs ar eyofa. Cems saxelze iyideTo, ar gvendoba. (saxeze xelebs miifarebs). dRes Cemi bedi wydeba... bedi... trofimovi (varias). madam lopaxina! varia (brazdeba). mudmivo studento! orjer xom gagricxes universitetidan. liub. and. ratom brazob, varia? lopaxinas rom geZaxis, mere ra? Tu ginda, misTxovdi, ar aris cudi kaci, Tu ar ginda, nu wahyvebi; Sen, Cemo kargo, aravin gaZalebs... varia. ra xumrobaa. diax, kargi kacia da marTlac momwons liub. and. hoda, misTxovdi. ras ucdi! 387 varia. rogor? me xom ver mivcem winadadebas. ori welia yvela amaze laparakobs. is ki Cumad aris, an xumrobs. mesmis: saqmiT aris dakavebuli, mdidrdeba, CemTvis ar scalia. fuli rom mqondes, sul cota mainc, asi maneTi, yvelafers mivatovebdi da wavidodi aqedan Sors. monasterSi wavidodi. trofimovi. o, eg namdvilad madli iqneboda! varia (trofimovs). students meti Wkua moeTxoveba! (ufro rbilad/ rogor dauSnovdiT, petia, rogor daberdiT! (liubov andreevnas). usaqmod yofna ar SemiZlia dediko, sul raRacas unda vakeTebde. Semodis iaSa. iaSa (sicils Zlivs ikavebs). epixodovma biliardis joxi gatexa!.. (gadis). varia. ra unda epixodovs saerTod aq? biliardis TamaSis neba vin misca? ra xalxia... (gadis). liub. and. Tavi gaanebeT, petia, xom xedavT, isedac gamwarebulia. trofimovi. yvelaferSi cxvirs yofs. mTeli zafxuli me da anias mosveneba ar mogvca, eSinoda, Cvens Soris romani ar gabmuliyo. ra misi saqmea, Tanac amis sababi ar mimicia. uxamsobas ar vikadreb. Cven siyvarulze maRla vdgavarT. liub. and. me ki, etyoba, siyvarulze dabla vdgavar. (Zlier SeSfoTebuli.) ratom ar modis leonidi? vicode mainc, gaiyida Tu ar gaiyida? es imdenad warmoudgenelia, rom arc ki vici ra vifiqro... axla SemiZlia viyviro, SemiZlia sisulele Cavidino. miSveleT petia, miTxariT rame, TqviT... trofimovi. gaiyida Tu ara ra mniSvneloba aqvs. eg yvelaferi didi xnis win damTavrda. ukan dasaxevi gza aRar arsebobs. balaxma dafara, waiSala. dam- 388 SviddiT, Zvirfaso, Tavi ar moityuoT, erTxel mainc SexedeT simarTles TvalebSi. liub. and. romel simarTles? Tqven iciT, sad aris simarTle, an sicrue. me TiTqos brma var, verafers vxedav. ra advilad wyvetT mniSvnelovan sakiTxebs, magram miTxariT, geTayva, es imitom xom ar xdeba, rom jer axalgazrda xarT da ver moaswariT romelime maTganis gamo datanjuliyaviT? Tamamad ucqeriT momavals da saSinels arafers moeliT, radgan cxovrebas ar icnobT. Tqven Cvenze metad gabeduli xarT, ufro patiosani, ufro Rrma. sul cota didsulovneba mainc gamoiCineT, damindeT. me aq davibade, aq cxovrobdnen Cemi mSoblebi, Cemi winaprebi, miyvars es saxli. alublis baRis gareSe sicocxle ver warmomidgenia. Tu ase aucilebelia misi gayidva, maSin mec gamyideT am baRTan erTad... (moexveva trofimovs da Sublze kocnis). aq Cemi Svili daixrCo... (tiris). SemibraleT keTilo, kargo adamiano. trofimovi. suliT da guliT giTanagrZnobT, Tqven iciT es. liub. and. sxvagvarad, sxvagvarad unda miTxraT... (amoiRebs cxvirsaxocs, jibidan telegrama amouvardeba.) me dRes Zalian miWirs, ver warmoidgenT rogor. aq autaneli xmauria, suli miTrTis, ver damiwynarda, verc Cems oTaxSi mivdivar, siCumeSi marto darCenis meSinia, nu damZraxavT petia... miyvarxarT, siamovnebiT mogaTxovebdiT anias, geficebiT, magram Zvirfaso, swavla xom unda daasruloT, Tqven arafers akeTebT, bedi xan saiT gadagagdebT, xan saiT. es ise ucnauria. . ar meTanxmebiT? wversac mouxerxeT rame, rom gagezardoT... (ecineba). sasacilo xarT! 389 trofimovi (aiRebs depeSas). me ar msurs viyo lamazi. liub. and. parizidanaa. yoveldRe viReb. guSinac, dResac. is veluri kaci isev avad gamxdara, cudad aris... mevedreba, Camodio, patiebas mTxovs. wesiT, unda wavide parizSi, mis gverdiT viyo. ra mkacrad micqeriT petia?! aba ra vqna, Cemo kargo. avad aris, martoa, ubeduria, vin mouvlis, xels vin SeuSlis raime sisulele ar Caidinos, wamals vin miawodebs? ratom davmalo, rac isedac cxadia, miyvars is kaci... vici, lodiviT mkidia kiserze da ufskrulisken mimaqanebs, magram miyvars es Cemi lodi da mis gareSe sicocxle ar SemiZlia. (trofimovs xels xelze uWers). cuds nu ifiqrebT Cemze petia da nurafers metyviT, nu... trofimovi. RvTis gulisaTvis, mapatieT gulaxdiloba, magram man Tqven gagqurdaT. liub. and. ara, ara, nu ambobT, ar gindaT... (yurebze xels ifarebs). trofimovi. is aramzadaa, marto Tqven ar iciT es! is aramzadaa da sulmdabali... liub. and. (brazdeba, magram Tavs ikavebs). Tqven ocdaeqvsi Tu ocdaSvidi wlisa xarT, magram bavSviviT msjelobT. trofimovi. mere ra! liub. and. mamakaci unda iyoT. Tqvens asakSi unda gaugoT imaT, visac uyvars. TviTonac unda giyvardeT... Seyvarebuli unda iyoT. (gajavrebuli) diax, diax! Tqven wminda ki ara xarT, `wmindanobT~, sasacilo xarT, maxinji! trofimovi (SeZrwunebuli) ras ambobs! liub. and. oo, `me siyvarulze maRla var!~ Tqven siyvarulze maRla ki ara, rogorc firsi ambobs, doy- 390 lapia xarT. Tqvens asakSi sayvarelic ki ara gyavT... trofimovi (SeZrwunebuli). saSinelebaa! ras laparakobs! (Cqara midis darbazisken Tavze xels waivlebs). amas ver avitan!... ar SemiZlia... mivdivar! (gadis da maSinve brundeba). Cvens Soris yvelaferi damTavrda (midis). liub. and. (miaZaxebs) petia! SeCerdiT! ra sasacilo xarT, gexumreT! petia! ismis, rom derefanSi viRac swrafad Cadioda kibeze da uecrad didi xmauriT dagorda. ania da varia Sehyvireben, magram male ismis sicili. liub. and. ra moxda? Semorbis ania. ania. petia kibeze dagorda (garbis). liub. and. ucnauri kacia es petia!.. Semodis sadguris ufrosi da darbazis SuagulSi kiTxulobs a. tolstois `codvil qals~. usmenen, magram ramdenime striqonis wakiTxvis Semdeg iwyeba valsi da kiTxva Sewydeba. yvelani cekvaven. Semodian trofimovi, ania, varia da liubov andreevna. Cemo kargo, Cemo keTilo, mapatieT!.. wamodiT, vicekvoT... (cekvavs petiasTan erTad). ania variasTan cekvavs Semodis firsi. joxs gverdiT karebTan miayudebs. iaSac sastumro oTaxidan Semova da cekvas uyurebs. iaSa. ra iyo babu? firsi. SeuZlod var. winaT Cvens mejlisebze cekvavdnen generlebi, baronebi, admiralebi, axla ki viwvevT fostis moxeles, sadguris ufross da isinic ar modian didi xalisiT. rogorRac davuZlurdi... gansvenebuli Cveni didi batoni Tuki ra- 391 me Seawuxebda, luqs svamda. mec, ukve oci weli iqneba, yoveldRe vsvam luqs. albaT eg mSvelis. iaSa. Tavi momabezre, bebero. (amTqnarebs). netav male CaZaRldebode! firsi. ei, Se... doylapia Sena! (burtyunebs). trofimovi da liubov andreevna jer darbazSi cekvaven, Semdeg sastumro oTaxSi. liub. and. Merci! Camovjdebi (jdeba). daviRale. Semodis ania. ania (aRelvebuli). samzareuloSi viRac kacma Tqva, dRes alublis baRi gaiyidao. liub. and. vin iyidao? ania. eg ar uTqvams. wavida. (cekvavs trofimovTan.) oriveni darbazSi gadian iaSa. erTi beberi ybedobda raRacas, ucxo kaci iyo. firsi. leonidi jerac ar Cans. ar Camovida. Txeli palto acvia, demisezon, ar gacivdes. eeh, Tavqariania axalgazrdoba! liub. and. axla movkvdebi. wadiT iaSa, gaigeT vin iyida. iaSa. ra xania wavida is beberi. (icinis). liub. and. ras iciniT? ra gixariaT? iaSa. epixodovze mecineba, WkuaTxeli kacia, CerCeti. liub. and. firs, Tu marTla gaiyida, Sen sad waxval? firsi. sadac mibrZanebT, iq waval. liub. and. ra cudad gamoiyurebi! avada xar? wadi, daiZine, daisvene... firsi. hm... me rom davisveno, Tqven vin mogemsaxurebaT, mTels saxlSi Cems garda aravinaa. iaSa. (liubov andreevnas) lubov andreevna, neba miboZeT raRac gTxovoT, parizSi Tu waxvalT, Tan wamiyvaneT. Cemi aq darCena SeuZlebelia. (miixed-moixedavs, xmadabla). xom xedavT, qveyana gaunaTle392 belia, xalxi garyvnili, Tanac ra mowyenilobaa. samzareuloSi RmerTma icis, ras gvaWmeven. es firsi daeTreva da raRac sityvebs burtyunebs. wamiyvaneT, gemudarebiT.(mReris). Semodis piSCiki. piSCiki. neba momeciT, gTxovoT... umSveniereso, valsSi gamomyeviT. (liubov andreevna mihyveba). Zvirfaso... as oTxmoci maneTi mainc unda momceT... (cekvaven/. as oTxmoci maneTi... darbazSi gadian. moCans rogor daxtis darbazSi viRac nacrisferi cilindriT da kubokruli pantaloniT, Tan xelebs iqnevs. SeZaxilebi: `bravo, Sarlota!” duniaSa (Sedgeba, pudrs isvams). mibrZanes, icekveo. kavaleri bevria, qalebi cotao. cekvisgan Tavbru mexveva, guli rogor micems. firs, fostis moxelem iseTi ram miTxra, sunTqva Semekra. musika wydeba. firsi. rao, ra giTxra? duniaSa. Tqveno, yvavils gavxarTo... iaSa. (amTqnarebs). tutucoba! (gadis). duniaSa. yvavilso... iseTi saTuTi var, miyvars nazi sityvebi. firsi. gagagiJeben, gogo... Semodis epixodovi. epixodovi. Tqven, Zvirfaso avdotia fiodorovna, ar gindaT SemamCnioT... TiTqos me raRac mweri viyo. (amoioxrebs). duniaSa. ra gnebavT? epixodovi. SesaZloa marTalic brZandebiT. (amoioxrebs). magram, rasakvirvelia, am TvalsazrisiT Tu ganvWvriteT, swored Tqven... momiteveT gulaxdi393 loba, magram SemiqmeniT sulieri mdgomareoba. vicnob Cems fortunas, yoveldRe raRac ubedureba unda SememTxves. amas SeveCvie da RimiliT Sevcqeri beds. Tqven sityva momeciT, Tumca me... duniaSa. gTxovT, amaze sxva dros visaubroT. axla Tavi damanebeT. axla me vocnebob. (maraos aTamaSebs). epixodovi. yoveldRe ubedureba memarTeba. Cems Tavs nebas mivcem da vityvi, mainc viRimebi, vicini kidec. darbazidan Semodis varia. varia./epixodovs/ Sen kidev ar wasulxar? rogor iqcevi?! (duniaSas). wadi aqedan. (epixodovs). xan biliards TamaSob da joxic ki gatexe, xan midi-modixar aq stumariviT. epixodovi. moTxovnilebis wamoyenebis ufleba Cemdami, neba miboZeT mogaxsenoT, ara gaqvT. varia. moTxovnileba ki ara, geubnebi, saqmes mixede, aqeT-iqiT daexetebi da arafers akeTeb, moxeled aviyvaneT da gaugebaria risTvis. epixodovi (Seuracxyofili). me vmuSaob, davdivar, vWam Tu biliards vTamaSob, am sakiTxze SeuZliaT imsjelon mxolod imaT, vinc gagebulia da Cemi ufrosia! varia. me mibedav amis Tqmas? Seen? maS gagebuli ara var ara?! gaeTrie aqedan! axlave! epixodovi (dafrTxeba). gTxovT ufro Tavaziani gamoTqmebiT mommarToT. varia (Tavs ver ikavebs). gaeTrie-meTqi, axlave, am wuTas! epixodovi midis karisken, varia misdevs. es vin yofila, Seni fexi ar iyos aq. ar daginaxos Cemma Tvalebma! (epixodovi gadis. ismis misi xma: `me Tqven 394 giCivlebT!”) me Sen giCveneb seirs! (firsis joxs xels dastacebs, mouqnevs, am dros Semodis lopaxini). lopaxini. oo, didad gmadlobT! varia (gulmosulia). ukacravad! lopaxini. gmadlobT sasiamovno gamaspinZlebisTvis. varia. ar Rirs madlobad. (moSordeba, Semdeg moixedavs da ekiTxeba). gatkineT? lopaxini. ara araferia, Tumca... didi kopi meqneba. darbazSi xmebi: `lopaxini movida!” piSCiki. amas vis vxedav, visi xma mesmis... (hkocnis lopaxins). koniakis suni gidis, Cemo kargo, Cvenc vmxiarulobdiT aq... Semodis liubov andreevna. lib. and. ratom daigvianeT? Cemi Zma sad aris? lopaxini. CemTan erTad Camovida, mova... liub. and. (Relavs) Sedga auqcioni? TqviT, bolosdabolos! lopaxini. (erideba, Tavisi sixaruli gamoxatos). oTxi saaTisTvis damTavrda. Cven matarebelze dagvagvianda da aTis naxevramde mogvixda lodini. (amoioxrebs). uf! cota ar iyos, Tavbru mexveva. Semodis gaevi. raRac uyidia, marjvena xelSi uWiravs, marcxenaTi cremlebs iwmends. liub. and. leonid, ra moxda, Tqvi... (mouTmenlad, TiTqmis tiriliT). Tu RmerTi gwams xma amoiRe... gaevi. (pasuxs ar iZleva, mxolod xels Caiqnevs. firss, tiriliT). aha, waiRe... anCousebia da qerCis qaSayi. dilidan araferi miWamia... ramdeni vinerviule! sabiliardo oTaxis kari Riaa. moismis burTebis Waxuni da iaSas xma: `Svidi da Tvrameti!~ gaevs saxe ecvleba, aRar tiris. daviRale saSinlad. firs, momexmare, tanze gamovicvli. 395 Sedis Tavis oTaxSi, firsi mihyveba. piSCiki. ra moxda auqcionze? gviTxariT rame! liub. and. alublis baRi gaiyida? lopaxini. gaiyida. liub. and. vin iyida? lopaxini. me viyide. pauza. liubov andreevna ganadgurebulia, albaT waiqceoda savarZelsa da magidasTan axlos rom ar mdgariyo. varia welidan moixsnis gasaRebebis asxmas, iatakze daagdebs da gadis. lopaxini. me viyide. moicaT, batonebo, RvTis gulisaTvis moicaT... TavSi yvelaferi ameria, ver vlaparakob... (icinis). mivediT auqcionze, deriganovi iq dagvxvda. Tqvens Zmas mxolod TxuTmeti aTasi hqonda, deriganovma procentebs erTbaSad ocdaaTi aTasi daumata. davinaxe, saqme cudadaa, ormoci vTqvi. iman ormocdaxuTi. me ormocdaTxuTmeti. is xuTiaTasobiT umatebda, me aTiaTasobiT... hoda, morCa! oTxmocdaaTi aTasi Tqvi procentebs zeviT da alublis baRi Cemia, Cemi! (xarxarebs). RmerTo Cemo, alublis baRi Cemia! miTxariT, rom mTvrali var, rom Wkuidan SeviSale, rom es yvelaferi meCveneba... (fexebs daabraxunebs) ar damcinoT! mamaCemi da papaCemi rom saflavebidan wamodgnen da dainaxon ra moxda! maTma naSierma ermolaim, wera-kiTxvis ucodinarma biWma, fexSiSveli rom darboda zamTrobiT, im ermolaim iyida mamuli, romlis msgavsi dedamiwis zurgze ar moipoveba. viyide mamuli, sadac mamaCemi da papaCemi monebi iyvnen. samzareuloSic ki ar adgmevinebdnen fexs. ara, namdvilad mZinavs da es yvelaferi siz396 maria. Tqveni warmosaxvis nayofia, gaugebrobis burusiT moculi. (gasaRebebs aiRebs. iRimeba). gasaRebebi gadaagdo, aqaoda, aq ukve diasaxlisi aRar varo... (gasaRebebs araCxunebs) ki batono, CemTvis sulerTia. ismis orkestrantebi rogor awyoben instrumentebs. ei, Tqven, musikosebo, daukariT! me msurs mogisminoT. modiT da ucqireT ermolai lopaxini rogor aiRebs najaxs da gaCexavs alublis baRs, rogor dawvebian xeebi miwaze! aq gavaSenebT agarakebs. Cveni SviliSvilebi da maTi Svilebi icxovreben axali cxovrebiT. daukariT! musika! ukravs musika. liubov andreevna skamze daeSveba da mwared tiris. ratom, ratom ar damijereT, Cemo kargo, Cemo sabralo! veRar daibruneb. (etireba) oh, netav male Seicvlebodes es Cveni uxeiro, mouwyobeli da usixarulo cxovreba. piSCiki (mklavs mklavSi gauyris xmadabla tiris. uCvenebs liubaze). gavideT darbazSi, marto davtovoT. wavideT. (mihyavs darbazisken). lopaxini. musika! ufro xmamaRla daukariT! yvelaferi ise iqneba, rogorc me msurs. modis alublis baRis axali patroni! (uecrad magidas daejaxa, kinaRam gadayirava). SemiZlia yvelaferi viyido! (gadis piSCikTan erTad). darbazsa da sastumro oTaxSi aRaravin darCa, liubov andreevnas garda. is skamze mokuntula. mwared tiris. musika wynarad ukravs. Semodian ania da trofimovi. ania midis dedasTan da mis win daiCoqebs. trofimovi karTan Cerdeba. ania. deda, tirixar?! Cemo keTilo, Cemo kargo, miyvar397 xar, miyvarxar... alublis baRi gaiyida, aRar aris, magram nu tiri, deda, cxovreba ar damTavrebula. Seni sufTa, spetaki suli xom Senia... wamodi deda, erTad wavideT aqedan... Cven gavaSenebT axal baRs, amaze ukeTess, naxav mas da sixaruli, mSvidi, usazRvro, moefineba Sens suls, rogorc saRamo Jams mzis sxivi. maSin gaiRimeb, deda! wamodi, sayvarelo, wavideT! farda. M meoTxe moqmedeba pirveli moqmedebis dekoracia. fanjrebze fardebi aRar aris, aRarc suraTebia kedlebze. dgas cotaodeni aveji. isic erT kuTxeSi miuwyviaT, albaT gasayidad. igrZnoba sicariele. gasasvlel karTan da scenis siRrmeSi awyvia Cemodnebi, samgzavro fuTebi da sxva. marcxniv kari Riaa, iqidan ismis anias da varias xma. lopaxini dgas da icdis. iaSas langari uWiravs, zed SampanuriT savse Wiqebi awyvia. derefanSi epixodovi yuTs kravs. scenis miRma, CoCqoli ismis. glexebi mosulan gamosamSvidobeblad. gaevis xma: `gmadlobT, Zmebo, gmadlobT!” iaSa. dasamSvidobeblad movida ubralo xalxi. eromalai aleqseiC, Cemis azriT xalxi keTilia, magram araferi esmis. xmauri Senelda. Semodian liubov andreevna da gaevi. liubov andreevna aRar tiris, magram gafiTrebulia, kankalebs da laparaki uWirs. 398 gaevi. mTeli fuli imaT daurige liuba, ase rogor iqneba! liub. and. ar SemeZlo sxvanairad! ar SemeZlo! oriveni gadian. lopaxini (karebSi miaZaxebs). mobrZandiT, gTxovT, umorCilesad! wasvlis win TiTo Wiqa miirTviT! qalaqSi ver movifiqre yidva da sadgurSi mxolod erTi boTli hqondaT. is aviRe. mobrZandiT! p a u z a. batonebo, ar inebebT? (kars moSordeba). rom mcodnoda, ar viyiddi. maSin mec ar davlev. iaSa frTxilad dadebs skamze langars. Sen mainc dalie, iaSa! iaSa. wamsvlelebs keTili mgzavroba! damrCenT gaumarjos! (svams) es ar aris namdvili Sampanuri, garwmunebT! lopaxini. rva maneTi Rirs boTli. p a u z a. ra saSinlad civa aq. iaSa. dRes Rumeli ar agvinTia. mainc mivdivarT. (icinis). lopaxini. ra gacinebs? iaSa. kmayofili var. lopaxini. oqtomberia, magram mziani, wynari amindia, rogorc zafxulSi. kargi droa mSeneblobisTvis. (saaTs daxedavs da gasZaxebs) batonebo, matareblis gasvlamde ormocdaeqvsi wuTi darCa! maSasadame oci wuTis Semdeg sadgurSi mivdivarT. iCqareT. Semodis trofimovi. palto acvia. trofimovi. ukve wasvlis droa. etli gelodebaT. Cemi kaloSi sad daikarga. (gasZaxis) ania, Cemi kaloSi ar aris. ver vipove. 399 lopaxini. xarkovSi mivdivar. Tqveni matarebliT wamoval, mTeli zamTari xarkovSi viqnebi, gavgiJdi usaqmurobiT, ramdeni dro davkarge. ar SemiZlia ase yofna. xelebi TiTqos Cemi ar aris. trofimovi. ai wavalT da Tqvenc Tqvens sasargeblo Sromas SeudgebiT. lopaxini. dalieT erTi Wiqa. trofimovi. ar davlev. lopaxini. maS axla moskovSi ara? trofimovi. diax, amaT qalaqamde gavacileb da xval moskovSi waval. lopaxini. ho... uSenod profesorebi leqciebs ar kiTxuloben, gelodebian rodis Camovao. trofimovi. eg Seni saqme ar aris. lopaxini. ramdeni welia, rac Sen universitetSi swavlob? trofimovi. raime axali Tqvi ra, eg daZvelda da ar gvecineba. (kaloSebs eZebs). ici, Cven albaT aRar SevxvdebiT erTmaneTs, neba momeci gamoTxovebisas rCeva mogce. xelebs nu iqnev! moiSale eg Cveuleba xelebis qneva. ai kidev ra, agarakebis Senebas rom apireb da gegmav, moagarakeebi TandaTan kerZo mesakuTreebi gaxdebiano, egec xelebis qnevaa. magram asea Tu ise, mainc miyvarxar. artistiviT nazi TiTebi gaqvs da sulic aseTive... lopaxini. (moexveva) mSvidobiT, Cemo kargo. madlobeli var yvelafrisaTvis. Tu gWirdeba, samgzavrod fuls mogcem. trofimovi. raSi mWirdeba?! lopaxini. rom ara gaqvs? trofimovi. maqvs. madlobeli var. TargmanSi miviRe. aqa maqvs, jibeSi. (SeSfoTebuli). kaloSi ki ver vnaxe! 400 varia (meore oTaxidan). inebeT Tqveni jRanebi. (scenaze rezinis kaloSebs gadmoyris). trofimovi. ratom brazobT, varia. es Cemi kaloSi ar aris... lopaxini. gazafxulze aTasi desetina xaSxaSi davTese da ormoci aTasi movige. unda genaxa ra lamazad yvaoda, ormoci aTasi sufTa mogeba vnaxe. sesxad gTavazob. mogcem-meTqi, geubnebi, ese igi SemiZlia. cxviris aweva ra saWiroa? glexi var, ubralod vambob... trofimovi. mamaSeni glexi iyo, mamaCemi afTiaqari, mere ra... lopaxini safules amoiRebs. orasi aTasic rom momce, ar aviReb, me Tavisufali kaci var. rac Tqven mdidrebs da Raribebs ramed migaCniaT, CemTvis arafers niSnavs. dRes aris, xval ara. me Zlieri var da amayi. Cemnairebs mihyavT kacobrioba WeSmariti simarTlisaken, WeSmariti bednierebisaken. lopaxini. mixval iqamde? trofimovi. mival. pauza mival an sxvebs vaswavli gzas. ismis rogor Cexaven xeebs. lopaxini. wasvlis droa, mSvidobiT, Cemo kargo. Cven erTmaneTis winaSe Tavs viwonebT, cxovreba ki, midis TavisTvis. ici, rodesac bevrs vmuSaob, maSin mgonia xolme, rom vxvdebi, risTvis varsebob. am qveynad Cemo Zmao, ramdenia iseTi, vinc ar icis, risTvis arsebobs. Tumca saqmis dinebisTvis es sulerTia. amboben, leonidma adgili miiRo bankSi da wliurad eqvsi aTasi eqnebao... magram imuSavebs? Zalian zarmacia... 401 ania (karebidan) dedam gTxovaT, Cems wasvlamde, baRs nu gaCexaveno. trofimovi. marTlacda, ra utaqtobaa! (gadis). lopaxini. axlave, axlave... marTlac.. (gadis). ania. firsi gagzavneT saavadmyofoSi? iaSa. diliT vuTxari. albaT ukve gagzavnes. ania (epixodovs, romelmac darbazze gamoiara). gaigeT, Tu SeiZleba, firsi saavadmyofoSi gagzavnes Tu ara. iaSa (nawyeni). diliT vuTxari egors. aTjer xom ar SevekiTxebi? epixodovi. Cveni xandazmuli firsi, Cemi saboloo SexedulebiT veRar SekeTdeba. winaprebTan midis da unda giTxraT, mSurs misi. (Cemodani qudis muyaos kolofze dado da CaWylita). xedavT. asec vicodi! (gadis). iaSa. (dacinviT) Tarsi! varia (garedan) firsi waiyvanes saavadmyofoSi? ania. wauyvaniaT. varia. aba werili ratom ar waiRes eqimTan? ania. iqneb vinme daewios varia. /garedan/ iaSa sad aris, uTxariT dedamisi movida dasamSvidobeblad iaSa. /xelebs iqnevs/ moTminebidan gamogiyvanen! duniaSa bargTan trialebs. rodesac iaSa marto darCeba, midis masTan. duniaSa. erTxel mainc Semomxede, iaSa. midixar, mtoveb! (tiris, yelze exveva). iaSa. ra gatirebs? (svams Sampanurs). eqvsi dRe da isev parizSi viqnebi! xval, Cqar matarebelSi CavjdebiT da wavalT! arc ki mjera. viv la frans!.. aq ar SemiZlia cxovreba... ra vqna! mombezrda gaunaTlebeli xalxis cqera. (svams Sampanurs), tirili 402 ar aris saWiro. wesierad unda moiqce da satirali aRar geqneba. duniaSa. (pudrs isvams, sarkeSi ixedeba). parizidan werili mainc gamomigzavne, miyvarxar iaSa! xom ici ra saTuTi bunebis var! iaSa. aqeT modian. (Seudgeba Cemodnebis alagebas. RiRinebs. Semodian liubov andreevna, gaevi, ania, Sarlota). gaevi. wavediT, Torem davigvianebT. (iaSas Sexedavs). Tevzis suniT vin yars ase? liub. and. aT wuTSi wavalT. /oTaxs Tvals moavlebs/ mSvidobiT Cemo bebero saxlo, ai gava zamTari, dadgeba gazafxuli da Sen ukve aRar iqnebi, dagSlian, dagangreven. ramdeni ram unaxavT am kedlebs. (mxurvaled hkocnis anias). Cemo sayvarelo, Tvalebi almasiviT gibrwyinavs, kmayofili xar? ania. Zalian. axali cxovreba iwyeba, deda! gaevi (mxiarulad). marTlac yvelaferi kargad moewyo. alublis baRis gayidvamde vRelavdiT, vitanjebodiT, xolo rodesac sakiTxi sabolood gadawyda, davmSviddiT da gavmxiaruldiT kidec... me bankis moxele gavxdi, finansisti... yviTeli SuaSi. Sen ki, liuba, rac ginda isa Tqvi da bevrad ukeT gamoiyurebi. liub. and. ho, nervebi damiwynarda, es marTalia. awodeben paltos da quds. ukeT mZinavs. gaitaneT Cemi bargi. iaSa, droa. (anias). Cemo gogona, male SevxvdebiT... mivdivar. parizSi im fuliT vicxovreb, Senma bebiam mamulis Sesasyidad rom gamogzavna. gaumarjos bebias! ise ki didxans ar meyofa. ania. male dabrundebi deda, Zalian male... me movemzadebi, gamocdebs Cavabareb, Semdeg vimuSaveb da 403 dagexmarebi. sul erTad viqnebiT. erTad wavikiTxavT saintereso wignebs... xom asea? (xelebs ukocnis). Semodgomis saRamoebs sul kiTxvaSi gavatarebT da Cvens win gadaiSleba axali, saucxoo samyaro... (ocnebobs). Camodi ra, deda... liub. and. Camoval, Cemo angelozo (moexveva Svils). Semodis lopaxini. Sarlota wynarad mReris. gaevi. ra bednieria Sarlota, mReris! Sarlota. (aiRebs raRac Sexveuls, romelic bavSvs hgavs). Cemi patara... nana... nanaaa... moismis bavSvis tirili. gaCumdi Cemo kargo, Cemo biWo! U `ua, ua!” rogor mebralebi. (Sexveuls Tavis adgilze daagdebs). momiZebneT, mipoveT raime samsaxuri, ar SemiZlia ase. lopaxini. gipoviT, Sarlota, gipoviT, nu swuxarT. gaevi. yvela Tavs gvanebebs. variac garbis. aRaravis vWirdebiT. Sarlota. qalaqSi ar vici sad vicxovro, arada unda wavide... (RiRinebs). ax, sulerTia... Semodis piSCiki. lopaxini. movida bunebis saocreba! piSCiki. oh, erTi suli moviTqva... aRar SemiZlia... pativcemulo batonebo... wyali damalevineT. gaevi. fuli gendomeba! nuras ukacravad, me wavedi. (gadis). piSCiki. ra xania TqvenTan ar vyofilvar, umSveniereso... (lopaxins). Senc aq yofilxar... mixaria Seni naxva. udidesi Wkuis kaci... aha, gamomarTvi... (lopaxins fuls gauwodebs). oTxasi maneTia... Cemze rvaas ormoci darCa... 404 lopaxini (gaocebuli mxrebs iCeCavs). namdvilad sizmaria... sad iSove? piSCiki. axlave... uh, cxela... daujerebeli ambavia. ingliselebi Camovidnen da Cems miwaSi raRac TeTri Tixa aRmoaCines... (liubov andreevnas) Tqvenc oTxasi... inebeT, mSveniero... (fuls aZlevs). danarCens mogvianebiT. (svams wyals) axla matarebelSi erTi ymawvili kaci ambobda, TiTqos romeliRac cnobili filosofosi gvirCevs saxuravidan viskupoT `gadaxtiTo~, da meti araferi. warmogidgeniaT? wyali! lopaxini. vin ingliselebi Camovidnen? piSCiki. Cemi Tixiani miwa ocdaoTxi wliT miveci... axla ukacravad, ar mcalia, unda gaviqce... znoikovTan mivdivar, kardamonovTanac. valebi davarigo. (svams) kargad iyaviT... xuTSabaTs SemogivliT... liub. and. mivemgzavrebiT. qalaqSi, xval ki me sazRvargareT... piSCiki. rogor? (SeSfoTebuli) qalaqSi ratom? ho, vxedav... es aveji... Cemodnebi... (gulaCuyebuli) araferia... didi Wkuis xalxi... es ingliselebi... araferia, aba, bednierad iyaviT... RmerTi SegewevaT... araferia, yvelafers amqveynad dasasruli aqvs... (liubov andreevnas xelze hkocnis) erTxelac iqneba gaigebT ambavs, rom Cemi aRsasrulic dadga... maSin gaixseneT erTi cxeni kaci da TqviT, `iyo-Tqo aseTi da aseTi, simeonov-piSCiki, RmerTma acxonos-Tqo.~.. ra kargi amindia dRes... diax... (aRelvebuli gadis, karTan SeCerdeba). daSenkam mokiTxva gadmogcaT. /gadis/ liub. and. axla ukve wavideT. ori dardi mimyveba. erTi, es avadmyofi firsia. (Sexedavs saaTs). xuTi wuTi kidev maqvs. 405 ania. deda, firsi am diliT waiyvanes saavadmyofoSi, iaSam gagzavna. liub. and. meore dardi variaa. is miCveulia adre adgomas da Sromas, axla isea, rogorc Tevzi uwylod. gaxda. feri aRara aqvs, sul tiris p a u z a. ermolai aleqseiC, Tqven iciT, rogor vocnebobdi, varia TqvenTvis momeTxovebina. TiTqos yvelaferi ise iyo, gvegona irTavdiT. (anias uCurCulebs. is Sarlotas raRacas aniSnebs da oriveni gavlen). mas uyvarxarT, Tqvenc mogwonT da ar vici, ar vici, ratom gaurbixarT erTmaneTs, ver gamigia! lopaxini. TviTonac ar vici. marTali giTxraT, ucnauria. Tu dro gaqvT, axlave gadavwyvitoT. uTqvenod vgrZnob, verafers movaxerxeb. liub. and. hoda, Zalian kargi. erTi wuTia mxolod amisTvis saWiro. davuZaxeb... lopaxini. Tan Sampanuric gvaqvs. (Sexeda Wiqebs). carielia, viRacas daulevia. iaSa Caaxvelebs. liub. and. Zalian kargi. Cven gavalT. iaSa, allez! axlave davuZaxeb. (gasZaxis). varia, Tavi daanebe yvelafers da aq modi! (gadis iaSasTan erTad). lopaxini (saaTs daxedavs) diax... pauza garedan ismis Cumi sicili, CurCuli, bolos Semodis varia. varia (didxans aTvalierebs bargs) ucnauria, verafriT ver vnaxe. lopaxini. ras eZebT? varia. TviTon Cavalage da aRar maxsovs. p a u z a. 406 lopaxini. Tqven axla sad midixarT? varia. me? ragulinebTan. movilaparakeT. maT meurneobas gavuZRvebi... lopaxini. eg iaSnevoa xom? mgoni aqvea axlos. pauza. M maS ukve dasrulda cxovreba am saxlSi... varia (bargs aTvalierebs). sad wavida... SeiZleba skivrSi Cavde... diax, dasrulda cxovreba am saxlSi... morCa! lopaxini. me xarkovSi mivdivar... am matarebliT. bevri saqme maqvs. aqauroba epixodovs Cavabare. daviqirave. varia. ra gaewyoba! lopaxini. SarSan am dros, Tu gaxsovT, rogor Tovda. axla kargi amindia, mzea. mxolod yinavs. sami gradusi iqneba. varia. ar minaxavs. p a u z a. Tumca Cveni Termometri gatexilia... p a u z a. garedan ismis `ermolai aleqseiC!” lopaxini: (TiTqos amas eloda amdeni xani) axlave, movdivar. (swrafad gadis). varia iatakze zis. fuTaze Tavi udevs da Cumad tiris. gaiReba kari da frTxilad Semodis liubov andreevna. liub. and. rao? p a u z a. unda wavideT! varia. (aRar tiris, cremls moiwmends). wavideT, dediko ar dagvagviandes... ragulinebTan dResve movaswreb misvlas. 407 liub. and. (gasZaxis) ania, Caicvi! Semodian ania, gaevi, Sarlota. gaevs Tbili palto acvia. Tavs iyrian mosamsaxureebi da meetleebi. bargTan epixodovi trialebs. liub. and. aba, gzas gavudgeT! ania. (mxiarulad) wavediT! gaevi. megobrebo, Cemo Zvirfaso megobrebo! samudamod vtoveb am saxls da ar SemiZlia gamoTxovebisas ar gamovTqva is grZnobebi, romlebiTac aRsavse gaxlavT mTeli Cemi arseba. ania. (vedrebiT) kargi ra, Zia! varia. ar ginda, Zia! gaevi (uxalisod). dupletiT yviTeli SuaSi... Cumada var.. Semodis trofimovi, Semdeg lopaxini. trofimovi. wavideT batonebo, droa! lopaxini. epixodov, Cemi palto! liub. and. erTi wuTiT Camovjdebi. TiTqos pirvelad davinaxe es saxli... es kedlebi... es Weri... minda vucqiro... rogor miyvars... gaevi. maxsovs, eqvsi wlis viyavi, suliwmindis mofenis dRes ai, am fanjaraze vijeqi da vuyurebdi, rogor midioda mamaCemi saydarSi. liub. and. bargi sul waiRes? lopaxini. mgoni sul. (paltos icvams. epixodovs), mixede aqaurobas. wesrigi iyos. epixodovi. (Caxrinwuli xmiT) magaze nu swuxxarT! lopaxini. ra xma gaqvs? epixodovi. wyals vsvamdi da raRac Camyva iaSa. (zizRiT). au, es vin aris!.. liub. and. mivdivarT da aq erTi sulieri aRar rCeba. lopaxini. gazafxulamde. 408 varia. (bargidan gamoglejs qolgas da TiTqos unda moiqnioso. lopaxini saxes ise uCvenebs, TiTqos SeeSindao). rogor gekadrebaT, arc ki mifiqria. trofimovi. batonebo, wavideT, droa! sacaa matarebeli Camodgeba. varia. petia, Tqveni kaloSebi, Cemodnis gverdiT aris (acremlebuli). ra dasvrili yofila, ra daglejili... trofimovi (kaloSebs icvams). wavideT, batonebo!.. gaevi (aRelvebulia, eSinia ar atirdes). matarebeli...… sadguri...… kruaze SuaSi, TeTri dupletiT kuTxeSi... liub. and. wavediT! lopaxini. yvela aq aris? SigniT xom aRaravin darCa? (marcxniv gverdiTa kars Caketavs) bargi rCeba. unda Caiketos. wavideT! ania. mSvidobiT, saxlo! mSvidobiT, Zvelo cxovrebav! trofimovi. gaumarjos axal cxovrebas! (gadis aniasTan erTad). varia Tvals Seavlebs oTaxs da auCqareblad gadis. gavlen iaSa da Sarlota Tavisi ZaRliT. lopaxini. maS gazafxulamde... gamobrZandiT batonebo... naxvamdis! (gadis). liub. and. da gaevi marto rCebian. TiTqos amas elodneno, erTmaneTs moexvevian da Cumad, Cumad tirian. gaevi (sasowarkveTili) Cemo daiko... Cemo... liub. and. Cemo Zvirfaso... Cemo kargo... ulamazeso baRo... Cemo cxovrebav... Cemo axalgazrdobav, bednierebav, mSvidobiT! mSvidobiT! ismis anias mxiaruli xma: `deda!” trofimovis aseve mxiaruli `ei sada xarT~... 409 liub. and. ukanasknelad vxedav am kedlebs, am fanjrebs... am oTaxSi uyvarda yofna gansvenebul dedaCems... gaevi. Cemo daiko... isev anias da trofimovis mxiaruli xmebi: `deda!” liub. and. movdivarT! gadian. scena carielia. ismis, CxakuniT rogor iketeba yvela kari, Semdeg etlebis wasvlis xma. siCume Camovardeba. yrud gaismis rogor Cexaven xeebs najaxiT. es xma simartovisa da sevdis gancdas amZafrebs. moismis nabijebis xma. marjvena karebSi gamoCndeba firsi, mas, rogorc yovelTvis, acvia pijaki da TeTri Jileti, fexebze fexsacmeli. avadaa. firsi (midis karTan, mosinjavs saxelurs). daketilia, wasulan... (jdeba divanze). yvelas davaviwydi... araferia... aq Camovjdebi... leonid andreiCma albaT qurqi ar Caicva, paltoTi wavida (amoioxrebs). mec ver mivaqcie yuradReba. es axalgazrdebi. (Semdeg raRacas gaugebrad burtyunebs) damTavrda cxovreba. TiTqos arc vyofilvar... (wveba). davwvebi. Rone aRara gaqvs, Rone. ra gaqvs, araferi... eeh, Se doylapia Sena! (wevs gaunZrevlad). ismis simis gawyvetis xma, mwuxare da sevdiani, Camovardeba siCume, mxolod Soridan ismis rogor Cexaven baRSi xeebs. f a r d a. 410 f o t o g a l e r e a _______________________________ `alublis baRi~ 411 412 k. s. stanislavski da v. i. nemiroviC-danCenko 413 saxli baTumSi, sadac ucxovria a. p. Cexovs (masalebi mogvawodes ramaz surmaniZem da uCa oqropiriZem). 414 k. s. stanislavski gaevis rolSi 415 scenebi `alublis baRis~ pirveli dadgmidan 416 a. p. Cexovis `alublis baRis~ pirveli publikacia 417 418 `alublis baRis~ mTargmnelebi sofio (sona) ciciSvili mixeil qvliviZe Salva dadiani manana anTaZe-ciciSvili 419 `alublis baRis~ reJisorebi 420 mixeil TumaniSvili giorgi margvelaSvili andro enuqiZe soso nemsaZe giorgi qavTaraZe daviT doiaSvili daviT mRebriSvili 421 scenebi speqtaklebidan `alublis baRi~ TumaniSvilis saxelobis kinomsaxiobTa Teatri 422 goris g. erisTavis saxelobis saxelmwifo dramatuli Teatri 423 424 a. griboedovis saxelobis (rusuli) Teatri guranda gabunia griboedovis Teatris speqtaklSi `alublis baRi~ 425 426 The Georgian narrative of A.P. Chekhov's "The Cherry Orchard" Abstract Chekhov was loved, read and translated in Georgia even until he was alive. This was enhanced by two arrivals of Russian writer in Georgia (1888, 1900 years) and meeting with Georgian intellectual elite. First translations of Chekhov belong to 1889 year. Grigol Volskii (Umtsiparidze) translated the play “Medvedi~. In 1890 M. Nasidze made theatrical version of “Ivanov~, in 1903 “Diadia Vania~ was translated. At the end of XIX century 24 works were already translated into Georgian. At the first stage of translation and throughout the beginning of XX century theatrical adaptations were predominant. Tradition continues even in XX century. In our article we paid our attention to translations of the last play of A.P. Chekhov “Vishnovii Sad~. Hoping to perform on Georgian stage 4 translations were done: in 1905 by the translator and actress Sofio Tsitsishvili, in 1954 by the writer, actor and producer Shalva Dadiani, in 1990 by the poet Mikhail Qvlividze an in 2004 by the translator Manana Antadze. Studying “Georgian Chekhovina~ it is obligatory to consider translation trend and methodology of the beginning of XX century, 1950-s and the end of century. Georgian translations of “Vishniovii Sad~ reflected the hope to prepare the text for future plays on Georgian stage. 427 Грузинский наратив пъеси А.П. Чехова «Вишневый сад» Резюме А.П. Чехова любили, читали, переводили в Грузии ещё при его жизни. Этому способствовали два приезда видного русского писателя в Грузию (1888, 1900 года) и встречи с грузинской интелигенцией. Первые переводы А.П. Чехова принадлежат 1889 году, когда Григол Вольский (Умцифаридзе) перевёл пьесу «Медведь». В 1890 году М. Насидзе переделал «Иванова», 1903 году перевели «Дядю Ваню». Уже к концу XIX века было переведено на грузинский язык 24 произведения. На первом этапе развития грузинского театра доминируют переделки, но с рядом переводов, которые уже к началу XX столетия занимают единственное и главное место для постновки на сцене. Традиция продолжается и в XX веке. В нашей статье мы остановились на переводах последней пьесы А.П. Чехова «Вишнёвый сад». Для постановки пьесы на грузинской сцене было сделано 4 перевода: В 1905 году Софио Цицишвили, переводчицей и актрисой, в 1954 году Шалва Дадиани, писателем, актёром и режисёром, в 1990 году поэтом Михаилом Квливидзе и в 2004 году переводчицей Манана Антадзе. Изучая «грузинскую чеховиану» объязательно надо учесть переводческие тенденции и методологию начала XX века, 50-ых годов и конца столетия. Грузинские переводы «Вишневого сада» вынашивали надежду подготовить текст для будущих спектаклей на грузинской сцене. 428 Tamar gogolaZe Tamar Gogoladze nino mindiaSvili Nino Mindiashvili a. p. Cexovis `alublis baRis~ qarTuli narativi THE GEORGIAN NARRATIVE OF A.P. CHEKHOV'S "THE CHERRY ORCHARD" kompiuteruli uzrunvelyofa nana dumbaZe ydis dizaineri irakli uSveriZe gamomcemloba `universali~ Tbilisi, 0179, i. WavWavaZis gamz. 19, : 2 22 36 09, 5(99) 17 22 30 E-mail: universal505@ymail.com; gamomcemlobauniversali@gmail.com