კოკა არჩვაძის „ჩინური დღიური“ შორეულ ქვეყანაში უგზო-უკვლოდ გაუჩინარებული ძმის მოსაძებნად წასულ ქართველი ახალგაზრდა კაცის ამბავს გვიამბობს. გამომძიებლის უჩვეულო ამპლუაში შემთხვევით აღმოჩენილი ირემაძე ცდილობს, დროის მცირე მონაკვეთში დაადგინოს, სად შეიძლებოდა გამქრალიყო უმცროსი ძმა, რომელიც, როგორც მისივე დღიურიდან ჩანს, უკვე დაკარგულად გრძნობდა თავს.
ანოტაციამ შეიძლება მკითხველი დააბნიოს და აფიქრებინოს, რომ საქმე დეტექტივთან აქვს. ან იქნებ მეც გამომედავოს ახლა ვინმე, დიახაც, დეტექტივიაო. სიმართლე ისაა, რომ ორ პლანში გაშლილი მცირე ამბავია, იდეაში, დროის ასევე მცირე მონაკვეთის, სადაც ერთ-ერთი პერსონაჟის დღიურის გავლით და მეორე პერსონაჟის ასოციაციებით ორივე პერსონაჟის - ორი ძმის მთელ იმ ცხოვრებაზე გვექმნება წარმოდგენა, რომელიც წიგნში აღწერილი სულაც არაა.
მომეწონა ავტორის გადაწყვეტა, სანდროს დღიურების მოულოდნელ შემოსვლებზე თხრობაში მაშინ, როცა მკითხველი შეიძლება სულაც არ ელის ამის. ისიც დასაფასებელია, რომ დღიურის ენა და დანარჩენი სიუჟეტის თხრობის ენა ძალიან განსხვავდება ერთმანეთისგან. ეს დამატებით საშუალებას იძლევა, ყოველგვარი აღწერების გარეშე მიხვდე, თუ რა საერთო და რა განსხვავება აქვთ ძმებს, ან სანდროს და ქალაქს, ან სანდროს და მეგობრებს, ან სანდროს და მთლიანად ცხოვრებას.
თავის მხრივ, ცალკეულ მონაკვეთებში ზოგჯერ ენა გამაღიზიანებელია, რადგან ჩინეთზეა საუბარი და ამ დროს ყურში მჭახედ გხვდება სიტყვები მისტერ ან სტრიტი. კი, ჰონგ-კონგი გაცილებით უფრო ჰგავს დასავლეთს, ვიდრე დანარჩენი ჩინეთი და ეს მაშინ, როცა უკვე მთლიანად ჩინეთი ემსგავსება და ერგება დასავლეთს, მაგრამ მაინც. სტრიტის მაგიერ ბევრად უფრო ბუნებრივი იქნებოდა ქუჩა წერებულიყო ან, ბოლოს და ბო��ოს, ქუჩა - ჩინურად, რომ ბოლომდე ჩინეთში ვყოფილიყავი მე, როგორც მკითხველი და არა სადღაც უცებ ლონდონში.
გარდა ამისა, კარგი ამბავია და გაცილებით უკეთეს ისტორიად შეიძლებოდა ქცეულიყო, რომ არა ამდენი დრაგები. მიუხედავად იმისა, რომ ირემაძეს პერსონაჟი მთლიანად ამ გზითა აწყობილი და სხვა რა შეიძლებოდა ყოფილიყო, თავში აზრადაც არ მომდის, მაინც მგონია, რომ ძალიან გაცვდა უკვე დრაგების თემა და აღარც რომანტიულია, აღარც მისაღები და აღარც არ მისაღები. არაფერი აღარაა ტექსტის გაფუჭების გარდა. თუმცა ძალიან მომწონს სანდროს დღიური, სანდროს მოგონებები, სანდროს განცდები და ლექსები. (და კიდევ უფრო მეტად განვიცდი ამას, იმის ფონზე, რომ ჩემი დღიურებიც ჩინეთში დარჩა და მეც ჩინურ დღიურებად მოვიხსენიებ მათ.)
ირემაძეს ჰაერში გამოკიდებული ფინალური შეკითხვა კიდევ მთელს წიგნს ჩინეთიდან ქართულ რეალობაში აბრუნებს, სადაც ყველაზე მთავარია, რას იტყვი სახლში, რას ეტყვი შენებს და რას იტყვის ხალხი. ამის ფონზე მეთევზედ ქცეული სანდრო და მისი მოღიმარი ცოლი კიდევ უფრო ლამაზი ჩანს.
ძალიან ლამაზი კარგად შეკრული მოთხრობა. ერთი ამოსუნთქვით იკითხება(მართლა). სადღაც კაიაკატასა და ჰენგოვერს შორის გადის ტექსტის ნაწილი, მაგრამ ისე გარდაიქმნება ეს ყველაფერი ურბანულ სილამაზედ, რომ გააზრებასაც ვერ ასწრებ. ლამაზია ლექსები, ჩინური დღიურად და ლამაზია დასასრულიც, ძალიან ლამაზი. აღფრთოვანებული და გაკვირვებულიც კი დამტოვა. და ყდაც უნდა ვახსენო, ყდაც იმდენად ლამაზი და მინიმალისტურია, როგორც მოთხრობა!
საერთო ჯამში კარგი იყო, ყველა ლექსი და ყველა მინიშნება დღიურიდან. ფინალიც დამაკმაყოფილებელი, სტანდარტული და კლასიკური იყო.
Update: ეხლა გამახსენდა 2019ის ამბების გადახედვისას, რომ ეს მოთხრობა იყო ყველაზე პოეტური და არაკლასიკური ჩემთვის. კინოს სოუჟეტს გავდა, კარგი კინოს სიუჟეტს.
საინტერესოდ არის აწყობილი მთელი წიგნი. მომეწონა აწმყოს, წარსულის და დღიურის ჩანაწერების მოზაიკური წყობა. მთელი წიგნის წაკითხვა ღირდა მხოლოდ და მხოლოდ იმისთვის, რომ ბოლო წინადადებამდე მივსულიყავით. როგორ ზუსტად აღწერს ჩვენი საზოგადოების ყოფას ეგ ბოლო შეკითხვა.