ქუთუთო

ანატომია

შესავალი

დანიშნულება :
ზედა და ქვედა ქუთუთოს დანიშნულებაა თვალის
დაცვა მექანიკური, ფიზიკური და ქიმიური მავნე
აგენტებისაგან. ქუთუთოების განუწყვეტელი
რეფლექსური ხამხამი მექანიკურად აშორებს რქოვანას
და ლორწოვანის ზედაპირს უმცირეს ნაწილაკებს,
თანაბრად ანაწილებს ცრემლს და უნარჩუნებს მათ
ნორმალურ ტენიანობას. ძილის დროს ქუთუთოები
იხურება, რაც აფერხებს ცრემლის აორთქლებას და იცავს
თვალს გამოშრობისგან.

საზღვრები:
ზედა ქუთუთოს საზღვარია წარბი, ქვედა ქუთუთოსი კი
ორბიტის ქვემო კიდე. საფეთქლის და ცხვირის მხარეს
ქუთუთოების თავისუფალი კიდეები ერთდება და ქმნის
ქუთუთოების გარეთა ( მახვილი) და შიგნითა(ბლაგვი)
კუთხეებს.
ქუთუთოების კიდეებს შორის არსებულ სივრცეს
თვალის ნაპრალი ეწოდება, რომლის
ჰორიზონტალური ზომაა 28-30მმ, ხოლო
ვერტიკალური 10-12 მმ. ზედა ქუთუთო 2მმ-ით
ფარავს ქროვანის ზედა ნაწილს, ხოლო ქვედა
ქუთუთო ესაზღვრება ქროვანას ლიმბის დონეზე.

ქუთუთო იყოფა 7 სტრუქტურულ ფენად:

კანი და კანქვეშა ქსოვილი.

პროტრაქტორი -თვალის ირგვლივი კუნთი.
თვალბუდის ძგიდე.
ცხიმოვანი ქსოვილი.
კუნთები.
ხრტილი.
კონიუნქტივა.
კანი და კანქვეშა ქსოვილი

ქუთუთოს კანი არის ყველაზე თხელი მთელს

სხეულზე და ის ასევე გამოირჩევა სხვა
მიდამოებისგან იმითაც, რომ აქ არ არის კანქვეშა
ცხიმოვანი ფენა. ორივე ქუთუთოზე,
პრეტარზალური ქსოვილი მტკიცედ არის
მიმაგრებული ქვეშმდებარე ქსოვილთან, მაშინ
როცა პრესეპტალური ქსოვილი შედარებით
თავისუფლად უკავშირდება, ამით იქმნება
პოტენციური სივრცე სითხის დაგროვებისთვის.
ქუთუთოს კანის ფორმას განსაზღვრავს ქუთუთოს
ნაოჭი და ნაკეცი. ზედა ქუთუთოს ნაოჭი
ესაზღვრება იმ ადგილს, სადაც ქუთუთოს ამწევი
კუნთის აპონევროზი ემაგრება თვალის
ირგვლივი კუნთის პრეტარზალურ კონას. ეს
ადგილი ახლოს არის ხრტილის ზედა კიდის, იმ
ადგილის ზემოთ სადაც ლევატორის აპონევროზი
უერთდება ძგიდეს.

რასობრივ ვარიაციებს განსაზღვრავს ქუთუთოს

ნაოჭის და ნაკეცის მდებარეობა. აზიელებში ნაოჭი
შედარებით დაბლა დგას, რადგან
სუპრატარზალურად შერწყმის ნაცვლად ,
ორბიტალური ძგიდე ლევატორის აპონევროზს
ერწყმის ქუთუთოს კიდესა და ხრტილის ზედა
კიდეს შორის. ეს საშუალებას აძლევს
პრეაპონევროზულ ცხიმს დაიკავოს უფრო ქვედა
და წინა პოზიცია ქუთუთოში. მიუხედავად იმისა,
რომ ქვედა ქუთუთოს ნაოჭს ნაკლებად
განსაზღვრული საზღვრები აქვს, ვიდრე ზედას, ეს
რასობრივი განსხვავებები თვალსაჩინოა ქვედა
ქუთუთოს შემთხვევაშიც.

პროტრაქტორი-თვალის ირგვლივი კუნთი

ქუთუთოების ირგვივი კუნთი ქუთუთოების

მთავარი პროტრაქტორული კუნთია. კუნთის
შეკუმშვა, რომელიც ინერვირდება 7-ე წყვილი
კრანიული ნერვით, ავიწროებს თვალის ნაპრალს.
კუნთის განსაზღვრული ნაწილი მონაწილეობს
ცრემლის გატარებაში ცხვირის ღრუში, ე.წ
‘’ტუმბოს’’ როლს ასრულებს.
ქუთუთოს ირგვლივი კუნთი დაყოფილია შემდეგ
ნაწილებად, პრეტარზალური, პრესეპტალური და
ორბიტალური. პალპებრალური( პრეტარზალური
და პრესეპტალური) ნაწილები, ერთად
მონაწილეობენ ქუთუთოების უნებლიე
მოძრაობაში( ხამხამი), მაშინ როცა ორბიტალური
ნაწილი ერთვება მხოლოდ ქუთუთოების
იძულებითი დახუჭვის დროს. პრეტარზალური
ნაწილის ღრმა ბოჭკოები იწყება საცრემლე
ქედიდან, ხოლო ზედაპირული ქუთუთოს
შიგნითა იოგის წინა კიდიდან . კუნთოვანი
ბოჭკოების ღრმა კონა, რომელიც ქუთუთოს
შიგნითა იოგის უკანა მუხლიდან იწყება, უკანიდან
უვლის საცრემლე პარკს, ხრტილის წინა პირზე
ირგვლივი კუნთის პალპებრალური ნაწილის
ბოჭკოებს ექსოვება და ეწდება ჰორნერის კუნთი.
ჰორნერის კუნთი ხელს უწყობს ცრემლის
გატარებას ცხვრირის ღრუში და ქუთუთოებს
მჭიდროდ უახლოვებს თვალის კაკალს.

ქუთუთოს ირგვლივი კუნთი პრესეპტალური

ნაწილი წარმოიქმნება ქუთუთოს შიგნითა იოგის
ზედა და ქვედა კიდიდან. ქვედა ქუთუთოს
პრესეპტალურ ნაწილი კი წარმოიმნება ერთი
კონის სახით. ზედა ქუთუთოზე პრესეპტალურ
ნაწილს აქვს წინა თავი რომელიც იზრდება
საერთო მყესიდან და უკანა თავი რომელიც
წარმოიშობა იოგის ზედა და უკანა მუხლიდან.
ლატერალურად, პრესეპტალური ნაწილი ქმნის
ქუთუთოს გარეთა ნაკერს.

ორბიტალური ნაწილი წარმოიქმნება, მედიალური

იოგის წინა კიდიდან, შუბლის ძვლის თვალბუდის
მორჩიდან და ზედა ყბის შუბლის მორჩიდან
საცრემლე მორჩის წინ. ეს ბოჭკოები ქმნის უწყვეტ
ოვალს და ერწყმის ისევ წარმოშობის ადგილს.
ქუთუთოების კიდის მახლობლად მდებარეობს
სპეციალური განივზოლიანი კუნთოვანი კონა ,
რომელსაც რიოლაინის კუნთი ეწოდება. ეს კუნთი
მდებარეობს ქუთუთოს ირგვლივი კუნთის უკან
და ქმნის რუხ ხაზს. რიოლაინის კუნთი
მონაწილეობს მეიბომის ჯირკვლებიდან სეკრეტის
გამოყოფაში, თვალების ხამხამში და წამწამების
პოზიციონირებაში.
თვალბუდის ძგიდე

თვალბუდის ძგიდე წარმოადგენს თხელ,

მრავალშრიან ფიბროზულ ქსოვილს, რომელიც
წარმოიქმნება თვალბუდის ზედა და ქვედა
კიდიდან პერიოსტეუმისგან.

ზედა ქუთუთოში ძგიდე ერწყმის ლევატორის

აპონევროზს 2-5 მმ-ით ზემოთ ხრტილის ზედა
კიდიდადნ არა აზიელებში. ქვედა ქუთუთოში
თვალბუდის ძგიდე უერთდება
კაფსულოპალპებრალურ ფასციას( რომელიც
ვითარდება ლოქვუუდის იოგიდან) ან ხრტილის
ქვედა კიდეს. ასაკთან ერთად, როგორც ზედა ისე
ქვედა ქუთუთოზე სუსტდება ძგიდე. ძგიდის
გათხელება და ასევე კუნთების მოდუნება იწვევს
წინა თიაქრის განვითარებას თვალბუდის ცხმის
გადაადგილების შედეგად.
თვალბუდის ცხიმი

თვალბუდის ცხიმი მოთავსებულია თვალბუდის

ძგიდის უკან და ლევატორის აპონევროზის წინ ან
კაფსულოპალპებრალური ფასციის წინ ქვედა
ქუთუთოს შემთხვევაში.

ზედა ქუთუთოში გვაქვს 2 ცხიმოვანი ჯიბე:

ნაზალური და ცენტრალური . ქვედა ქუთუთოშ
გვაქვს 3 ჯიბე: ნაზალური, ცენტრალური და
ტემპორალური. ეს ჯიბეები გარშემორტყმულია
თხელი ფიბროზული გარსებით, რომელებიც
წარმოადგენს გაგრძელებას წინა ორბიტალური
ძგიდის. ცენტრალური ცხიმოვანი ბალიში არის
მნიშვნელოვანი ორიენტირი ქუთუთოებზე
ოპერაციების დროს , რადგან ის მდებარეობს
ორბიტალური ძგიდის უკან და ლევატორის
აპონევროზის წინ.

რეტრაქტორები
ზედა ქუთუთოს რეტრაქტორებს მიეკუთვნება
ქუთუთოს ამწევი კუნთი და მიულერის კუნთი.
ქვედა ქუთუთოს რეტრაქტორებს მიეკუთვნება
კაფსულოპალპებრალური ფასცია და ქვედა
ხრტილის კუნთი.

ზედა ქუთუთოს რეტრაქტორები

ქუთუთოს ამწევი კუნთი იწყება ორბიტის

სიღრმეში მწვერვალიდან, ცინის მყესოვანი
რგოლის ზემოთ, სოლისებრი ძვლის მცირე
ფრთიდან. ლევატორის კუნთოვანი ნაწილი
დაალოებით 40 მმ -ია, ხოლო აპონევროზი 14-20 მმ
სიგრძის. იმ ადგილას სადაც კუნთი გადადის
აპონევროზში გვაქვს ზედა განივი
იოგი( ვითნელის იოგი), რომელიც წარმოადგენს
ელასტიური ბოჭკოების სახელოს. ვითნელის
იოგის ფუნქციაა ზედა ქუთუთოს და
თვალბუდის ზედა ქსოვილების
შემაკავებელი( სუსპენზორული) მხარდაჭერა.
იოგი მუშაობს ასევე როგორც, საყრდენი
ლევატორისთვის, გადასცემს მისი ძალის
მიმართულებას წინიდან უკან, ზევიდან ქვემოთ.
მის მსგავსად ქვემო ქუთუთოში გვაქვს ლოქვუდის
იოგი. ვითნელის იოგი მედიალურად უერთდება
შემაერთებელ ქსოვილს ბლოკის ირგვლივ და
ზედა ირიბ მყესს. ლატერალურად ის ქმნის
ძგიდეს პირდაპირ საცრემლე ჯირკვლის
სტრომასთან, გარდა ამისა ის მიემართება ზედა
მიმართულებით და უმაგრდება ორბიტის
ლატერალური კედლის შიგნითა ზედაპირს
დაახლოებით 10 მმ-ით ზემოთ თვალბუდის
გარეთა ბორცვიდან. ბოჭკოთა მცირე ნაწილი
აგრძელებს გზას ქვედა მიმართულებით და
მიემაგრება ლატერალურ იოგს. ზოგჯერ
ვითნელის იოგი ეშლებათ ლევატორის
აპონევროზის წანაზარდში, თუმცა ლევატორის ეს
ნაწილი უფრო ქვემოთ მდებარეობს და
მიმართულია თვალის კუთხის მიმართულებით.
ლატერალური წანაზარდი მჭიდროდ უმაგრდება
თვალბუდის ლატერალურ ბორცვს, ხოლო
მედლიალური უკანა საცრემლე ქედს და
მედიალური იოგის უკანა ზედაპირს. ლევატორის
აპონევროზის ლატერალური წანაზარდი ძლიერია,
ის ჰყოფს საცრემლე ჯირკვალს პალპებრალურ და
ორბიტალურ ნაწილებად. მედლიალური
წანაზარდი შედარებით სუსტია.

ლევატორის აპონევროზი იყოფა წინა და უკანა

ნაწიებად, ხრტილის ზედა საზღვრიდან
სხვადასხვა მანძილის დაშორებით. წინა ნაწილი
შედგება აპონევროზის წვრილი თოკებისან,
რომელიც ემაგრება კანსა და ქუთუთოს ირგვივი
კუნთის პრეტარზალურ ნაწილს შორის. ეს ნაწილი
პასუხისმგებელია , ახლო ურთიერთობაზე,
პრეტარზალური კანის და ქუთუთოს ირგვლივი
კუნთის ქვეშმდებარე ხრტილთან.

ლევატორს აინერვირებს მესამე წყვილი კრანიული

ნერვის ზედა დანაყოფი, რომელიც ასევე
აინერვირებს ზედა სწორ კუნთს. ზედა დანაყოფის
პარეზის შედეგად გამოწვეული ფტოზი და ზედა
მიმართულებით ყურების შეზღუდვა მიგვანიშნებს
ინტრაორბიტალურ დაზიანებაზე მესამე წყვილი
კრანიული ნერვის.
ლევატორის აპონევროზის უკანა ნაწილი
მჭიდროდ უმაგრდება ხრტილის ქვედა ნახევრის
უკანა ზედაპირს. ის მჭიდროდ უმაგრდება
ქუთუთოს კიდიდან დაახლოებით 3 მმ-ით ზემოთ,
ხოლო ხტრილიდან 2-3მმ -ით ზემოთ ის
უმაგრდება თავისუფლად.

მიულერის კუნთი წარმოიქმნება, ლევატორის

აპონევროზის უკანა მხარეზე, დაახლოებით
ვითნელის იოგის დონეზე, ხრტილიდან 12-14 მმ-
ით ზემოთ. გლუვი კუნთის ინერვაცია ხდება
კისრის სიმპათიკური ნერვის მიერ. კუნთის
ბოჭკოები მიემართება ქვემოთ და უმაგრდება
ხრტილის ზედა კიდეს. ეს კუნთი დაახოებით 2 მმ-
ით წევს ქუთუთოს. თუ ის არის
დაზიანებული( როგორც ჰორნერის სინდრომის
შემთხვევაში), შედეგად ვიღებთ საშუალო
ხარისხის ფტოზს. მიულერის კუნთი მჭიდროდ
უმაგრდება მიმდებარე კონიუნქტივას,
განსაკუთრებით ხრტილის ზედა კიდის ზემოთ.
პერიფერიული არტერიული რკალი აღმოჩენილია
ლევატორის აპონევროზსა და მიულერის კუნთს
შორის, ზუსტად ხრტილის ზედა კიდის ზევით.
ეს სისხლძარღვოვანი რკალი გამოსადეგი
ორიენტირია ქირურგიაში მიულერის კუნთის
აღმოსაჩენად.

ქვედა ქუთუთოს რეტრაქტორები

კაფსულოპალპებრალური ფასცია ანალოგიურია

ქვედა ქუთუთოში , ლევატორის აპონევროზისა
ზედა ქუთუთოში. ფასცია წარმოიქმნება
კაფსულოპაპლებრალური თავიდან, რომელიც
იწყება ქვედა ირიბი კუნთის მიმაგრების
ადგილიდან. ქვედა ირიბი კუნთის წინ
კაფსულოპალპებრალური თავიდან წამოსული
ორი სეგმენტი შეერწყმება ერთმანეთს და იქმნება
ლოქვუუდის იოგი. ამ ადგილიდან
კაფსულოპალპებრალური ფასცია მიემართება
წინისკენ და გზავნის კონებს ქვედა კონიუნქტივის
თაღში . ფასცია უმაგრდება ქვედა ხრტილის
კიდეს, მას შემდეგ რაც შეერწყმება ძგიდეს.
ქვედა ხრტილის კუნთი არის მიულერის კუნთის
ანალოგიური. სუსტად განვითარებული
კუნთოვანი ბოჭჯოები მიემართება უკანისაკენ
კაფსუოპალპებრალური ფაასციისკენ, ხოლო
ყველაზე კარგად განვითარებული ბოჭკოები
მდებარეობს ქვედა თაღის მიდამოში.

ხრტილი

ხრტილი წარმოადგენს მყარ, მასიურ

შემაერთებელიქსოვილოვან ფირფიტას, რომელიც
უზრუნველყოფს ქუთუთოს სტრუქტურულ
მხარდაჭერას. ზედა ხრტილის ვერტიკალური
ზომა ცენტრში შეადგენს 10-12მმ-ს, ხოლო ქვედასი
4მმ-ს. ხრტილის ფირფიტა მტკიცედ უკავშირდება
პერიოსტეუმს, მედიალური და ლატერალური
იოგების საშუალებით. ასაკთან ერთად ხრტილის
ფირფიტა შესაძლებელია ჰორიზონტალურად
გადადგილდეს, რაც გამოწვეულია მედიალური და
ლატერალური მყესების დაჭიმვით. ჩვეულებრივ
ორივე ხრტილი 1მმ სისქის არის, ხოლო
მედლიაური და ლატერალური დაბოლოებისკენ
თანდათან იკლებს. ქუთუთოს ხრტილში
მოთავსებულია ჰოლოკრინული ცხიმოვანი
ჯირკვლები , რომლებსაც ეწოდება მეიბომის
ჯირკვლები.

კონიუნქტივა

კონიუნქტივა შედგენა არაგარქოვანებადი

სქვამოზური ეპითელისგან. ის ქმნის ქუთუთოს
უკანა შრეს და შიცავს ლორწოს მასეკრეტირებელ
ეპითელურ უჯრედებს და ვოლფრინგის და
კრაუზეს დამატებით საცრემლე ჯირკვლებს.
დამატებითი საცრემლე ჯირკვლები
განლაგებულია სუბკონიუნქტივალურად ზედა და
ქვედა ქუთუთოში. ვოლფრინგის დამატებითი
საცრემლე ჯირკვლები მდებარეობს ხრტილის
არამარგინალური კიდის გასწვრივ, ხოლო კრაუზეს
ჯირკვლები მდებარეობს თაღში.

მეიბომის ჯირკვლები
მეიბომის ჯირკვლები წარმოიშობა ხრტილში და
მათი რაოდენობა ზედა ქუთუთოში დაახლოებით
25, ხოლო ქვედა ქუთუთოში 20. გესტაციის მეორე
თვის განმავლობაში ხდება წამწამების და მეიბომის
ჯირკვლების დიფერენცირება საერთო
პილოსებაციური ერთეულიდან. ეს ორმაგი
შესაძლებლობა ხსნის, თუ რატომ ხდება
ქრონიკული გაგიზიანების ან ტრავმის შემდგომ
წამწამების ფოლიკულების განვითარება მეიბომის
ჯირკვლებიდან, რასაც შეძენილი დისტიქიაზი
ეწოდება . მსგავსად, წამწამების დამატებითი
რიგისა, რომელიც ვითარდება მეიბომის
ჯირკვლის სადინრებიდან , შესაძლოა ეს
პათოლოგია იყოს დაბადებიდან- თანდაყოლილი
დისტიქიაზი.

წამწამები

დაახლოებით 100 წამწამია განლაგებული ზედა

ქუთუთოზე და 50 ქვედაზე. ჩვეულებრივ
წამწამები წარმოიქმნება ქუთუთოს კიდის წინა
ნაწილიდან და ქმნიან 2-3 არარეგულარულ
მწკრივს. წამწამების უმნიშვნეო რაოდენობა
შესაძლოა იყოს კორძზე.

ლიმფური და სისხლძარღვოვანი მომარაგება

ქუთუთოების ინტენსიური სისხლმომარაგება

ამაღლებს ინფექციური თუ სხვა პათოლოგიური
პროცესების წინააღმდეგ გამძლეობას.
ქუთუთოები სისხლით მარაგდება ორი ძირითადი
წყაროდან. პირველი- შიგნითა საძილე არტერია,
თვალბუდის არტერიის და მისი
ტოტების( სუპრაორბიტალური და საცრემლე)
საშუალებით; და გარეთა საძილე არტერია, სახის
არტერიების საშუალებით( ანგულარული და
ტემპორალური). კოლატერალური ცირკულაცია
ამ ორ არტერიულ სისტემას შორის საკმაოდ
ინტენსიურია, ანასტომოზებით მდიდარია
როგორც ზედა, ისე ქვედა ქუთუთო და იქმნება
მარგინალური და პერიფერიული არტერიული
წრეები.
ზედა ქუთუთოზე, მარგინაური არტერიული წრე
მდებარეობს 2 მმ-ით ზემოთ ქუთუთოს კიდიდან,
წამწამების ფოლიკულების ახლოს და ხრტილის
წინ. პერიფერიული არტერიული წრე მდებარეობს
ხრტილის ზემოთ, ლევატორის აპონევროზსა და
მიულერის კუნთს შორის. ქვედა ქუთუთოს
ხშირად მხოლოდ ერთი არტერიული წრე აქვს
ქვედა ხრტილის კიდესთან. ვენური სისტემა
იყოფა ორად: პრეტარზალური და
პოსტტარზალური. პრეტარზალური
ქსოვილებიდან სისხლი მიედინება ანგულარულ
და ტემპორალურ ვენებში, ხოლო
პოსტტარზალური ვენებიდან დრენაჟი ხდება
ორბიტალურ ვენებში, სახის ღრმა ვენებში და
ფრთისებრ წნუში.

ლიმფური ძარღვებით, ქუთუთოს მედიალური

ნაწილიდან დრენაჟი ხდება ყბისქვეშა ლიმფური
კვანძებისკენ. ქუთუთოების ლატერალური
ნაწილიდან ლიმფა მიედინება ჯერ ყურისწინა
ზედაპირულ ლიმფურ კვანძებში, ხოლო შემდგომ
ღრმად კისრის ლიმფურ კვანძებში.
არანეოპლაზიური დაზიანებები
ქალაზიონი
პათოგენეზი
ქალაზიონი( მეიბომის ჯირკვლების ციტა)
წარმოადგენს მეიბომის ჯირკვლების
არაინფექციურ გრანულომატოზურ ანთებით
პათოლოგიას( ლიპოგრანულომა) ან ზოგჯერ
ცეისის ჯირკვლების მიერ , ცხიმოვანი სეკრეტის
შეკავების შედეგად გამოწვეულ პათოლოგიას.

ჰისტომრფოლოგიურად გვაქვს ქრონიკული

ლიპოგრანულომატოზური ანთების სურათი.
ექსტრაცელულური ცხომოვანი დეპოზიტები
გარშემორტყმულია ლიპიდებით დატვირთული
ეპითელოიდური უჯრედებისგან,
მრავალბირთვიანი გიგანტური უჯრედებისგან და
ლიმფოციტებისგან.

ძირითადად წარმოდგენილია ბლეფარიტი.

როზაცეა დაკავშირებულია რთულ და
რეკურენტულ ქალაზიონთან. რეკურენტული
ქალაზიონის შემთხვევაში საჭიროა ბიოფსიის
აღება რათა გამოირიცხოს მალიგნიზაცია.

დიაგნოზი

სიმპტომები
ქვემწვავე/ქრონიკული თანდათანობით
ზრდადი მომრგვალებული უმტკივნეულო
კვანძი.
 მწვავე არაინფექციური ანთება ან
ბაქტერიული ანთება ადგილობრივ
ცელულიტთან. მეორედად ინფიცრებული
მეობომის ჯირკვლები განიხილება როგორც
შიდა ჯიბლიბო.

ნიშნები
კვანძი ხრტილის ფირფიტაში, ზოგჯერ
ნახმხლებული ანთებით.
გამობერილი შესქელებული სეკრეტი
ზოგჯერ ხილულია დაავადებული
ჯირკვლის ხვრელთან.
შესაძლოა იყოს კონიუნქტივალური
გრანულომა.

 ქუთუთოს წინა კიდის პათოლოგია-

მარგინალური ქალაზიონი- შესაძლოა
 დაკავშირებული იყოს ტიპიურ ღრმად
მდებარე ქალაზიონთან ან ცეისის
ჯირკვლების პათოლოგიურ პროცესში
ჩართვასთან.

მკურნალობა

 ორალური ანტიბიოტიკები -ბაქტერიული

ინფექციის შემთხვევაში.
 კონსერვატიული- სულ მცირე 1/3 შემთხვევაში
პრობლების გადაწყვეტა ხდება სპონტანურად,
 ასე რომ, დაკვირვება შესაძლოა იყოს
ხელსაწყრელი, განსაკუთრებით თუ
დაავადების ნიშნები თანდათან უმჯობესდება.
 ცხელი კომპრესიების გამყენება რამდენიმეჯერ
დღეში, შესაძლოა დაეხმაროს ავადმყოფს,
განსაკუთრებით ადრეულ ეტაპზე.
 ზოგჯერ ეფექტურია ბამბის დისკებით გახსნა
და შიგთავსის გამოსვლა.
 სტეროიდის ინექცია:
სქემა- 0.2-2 მლ ტრიამცინოლინის აცეტონიდი
ლიდოკაინთან ერთად, 27-30 გეიჯიანი ნემსით
ინექცია.
80 % შემთხვევებში პირველი ინექცია
საკმარიასი, ხოლო მეორე ინექციის
საჭიროების შემთხვევაში შესაძლოა
განმეორდეს 1-2 კვირაში.
ლოკალურად კანის დეპიგმენტაცია და
ცხიმოვანი ატროფია წარმოადგენს არახშირ,
მაგრამ პოტენციურ გარტულებებს.
ბადურის სისხლძარღვის ოკლუზია
აღწერილია, როგორც გართულება, რომლის
შესაძლო გამომწვევია ინტრავასკულური
ინექცია შემდგომი ემბოლიზაციით.

ქირურგია

ადგილობრივი ინფილტრაციული ანესთეზიის

პირობებში ხდება ქუთუთოზე სპეციალური
მომჭერის დადება და ამოტრიალება.

ცისტის გაკვეთა ხდება ვერტიკალურად

ხრტილის ფირფიტის შუაში და შემდგომ
ხდება შგთავსის კურეტაჟი.
 ნაკერის დადება არ ხდება.
ადგილობრივი ანტიბიოტიკის მალამოების
გამოყენება ხდება 3 ჯერ დღეში 5-7 დღის
განმავლობაში, კურეტაჟის შემდგომ.
პროფილაქტიკა

ბლეფარიტის მკურნალობა.
ყოველდღიური ჰიგიენა.
სისტემურად ტეტრაციკლინის გამოყენება
პაციენტებში რეკურენტული ქალაზიონის
დროს, განსკაუთრებით როდესაც
თანხლებულია აკნე როზაცეასთან.

ქუთუთოს სხვა ცისტები

ცეისის ცისტა- პატარა, გაუმჭვირვალე, ქუთუთოს

წინა კიდეზე. იზრდება დახშული ცხიმოვანი
ჯირკვლიდან და ასოცირებულია წამწამის
ფოლიკულთან.

მოლის ცისტა(აპოკრინული ჰიდროცისტომა)-

არის პატარა რეტენციული ცისტა ქუთუთოს
კიდეზე. ის ჩანს, როგორც მრგვალი სითხის
შემცველი ცისტა ქუთუთოს წინა კიდეზე.

ცხიმოვანი(თმიანი) ცისტა გამოწვეული

ცხიმოვანი ფოლიკულის ბლოკით და შეიცავს
ცხიმოვან სეკრეტს. ხშირად ჯირკვლის ხვრელი
ხილვადია. ის არ არის ხშირი, თუმცა ძირითადად
გვხვდება თვალის შიგნითა კუთხეში

კომედონი იწვევს ცხიმის და კერატინის

საცობები თმის ფოლიკულის დილატირებულ
ხვრელში. ის ხშირად გვხვდება აკნე ვულგარის
დროს. მათ შეიძლება ჰქონდეთ ღია
„ შავითავები’’, რომელიც შიცავს გამუქებულ
ოქსიდირებული ქსოვილის საცობს, ან
 დახურული ‘’ თეთრითავები’’.

მილიას- იწვევს კერატინის რეტენცია

ფილოსებაცეურ ერთეულში. იგი წარმოადგენს
პატარა, თეთრ, მრგვალ ზედაპირულ
პაპულებს, რომლებსაც აქვთ მოთესვის
 ტენდენცია.

ეპიდერმალური იმპლანტირებული ცისტა-

წარმოიქმნება, როდესაც ეპიდერმისის
იმპლანტაცია ხდება დერმაში ტრავმის ან
ოპერაციის შემდგომ. ის არის ნელა ზრდადი,
მრგვალი, მკვირივი ზედაპირული ან კანქვეშა
 ცისტა, რომელიც შეიცავს კერატინს.

დერმოიდული ცისტა ჩვეულებრივ

მდებარეობს კანქვეშ ან ღრმად. ის
ჩვეულებრივ მიმაგრებულია პერიოსტეუმზე
წარბის ლატერლურ ბოლოზე. მას იწვევს კანის
განცალკევება ემბრიონული განვითარების
 პერიოდში.

 ეკრინული ჰიდროცისტომა-არის ნაკლებად

ხშირი, თუმცა გარეგნულად მასგავსი მოლის
ცისტის. ის მდებარეობს ქუთუთოს
მედიალურ ან ლატერალურ მხარეს,
ქუთუთოს კიდესთან ახლოს, მაგრამ არა
 კიდეზე.

ქსანთელაზმა

ქსანთელაზმა წარმოადგენს გავრცელებულ,

ძირითადად ბილატერალურ მდგომარეობას,
რომელიც გვხდება ჩვეულებრივ ხანშიშესულ და
მოხუც ინდივიდებში. ჰიპერლიპიდემია
აღმოჩენილია პაციენტების მესამედში, და ასევე
ვისთანაც შეიძლება იყოს რქოვანის რკალი.
ქალაზიონისგან განსხვავებით, ცხიმი
ქსანთელაზმების დროს გვაქვს
ინტრაცელულურად. ხოლო დერმაში კი გვაქვს
ლიპიდებით დატვირთული ჰისტიოციტები.

დიაგნოზი
ქსანთელაზმა არის მოყვითალო კანქვეშა ფოლაქი,
ძირითადად ქუთუთოს მედიალურ მხარეს.

ჩვეულებრივ ბილატერალურია და მრავლობითი.

მკურნალობა

უმთავრესად კოსმეტიკურია. რეციდივი გვხვდება

50 % მდე და განსაკუთრებით ხშირია პაციენტებში
ჰიპერქოლესტერინემიით.

მარტივი განაკვეთით დაზიანებული უბნის

ამოკვეთა იქ სადაც შესაძლებელია დეფექტის
შევსება არსებული ჭარბი კანით.
მიკროდისექცია.
სხვა მეთოდები- ქიმიური პილინგს
ტრიქლოროაცეტატის მჟავით, ლაზერულ
აბლაციას და კრიოთერაპიას აქვს
უპირატესობები, მაგრამ უფრო მეტად არის
მიდრეკილი ნაწიბურისკენ და პიგმენტური
ცვლილებებსიკენ.
ბლეფარიტი

ქრონიკული ბლეფარიტი წარმოადგენს ერთ-ერთ

ყველაზე ხშირ მიზეზს თვალის დისკომფორტის
და გაღიზიანების. ბლეფარიტი შეგვიძლია
დავყოთ წინა და უკანა ბლეფარიტად, თუმცა
უმტეს შემთხვევაში წარმოდგენილია
ერთდროულად.

 წინა ბლეფარიტის დროს დაზიანებას მოიცავს

წამწამების ფუძეს და შეიძლება იყოს
სტაფილოკოკური ან სებორეული.
ეტიოლოგიური ფაქტორებიდან აღსანიშნია
სტაფილოკოკუს აურეუსი, განსაკუთრებით
პაციენტებში ატოპიური დერმატიტით.
სებორეული ბლეფარიტი უმეტესწილად
დაკავშირებულია გენერალიზებულ
სებორეულ დერმატიტთან, რომლის დროსაც
 ჩართულია სკალპი, ცხვირ-ბაგის ნაკეცი,
სტერნუმი და კანი ყურების უკან.
უკანა ბლებარიტს იწვევს მეიბომის
ჯირკვლების დისფუნქცია და მეიბომის
ჯირკვლების შეცვლილი სეკრეცია.
ბაქტერიული ლიპაზები მონაწილეობენ
თავისუფალი ცხიმოვანი მჟავების
ფორმირებაში. ეს იწვევს სეკრეტის დნობის
ტემპერატურის მომატებას, ხელს უშლის
ჯირკვლიდან გამოსვლას, ხელს უწყობს
თვალის ზედაპირის გაღიზიანებას და
გარკვეულწილად ზრდის სტაფილოკოკუს
აურეუს. ცრემლის გარსიდან იკარგება
ფოსფოლიპიდები, რომლებიც მოქმედებენ
როგორც სურფაქტანტი, რაც ზრდის ცრემლის
აორთქლებადობას, ოსმოლარობას და
არასტაბიურობას. უკანა ბლეფარიტი ბევრად
შეუპოვარი და ქრონიკული ანთებაა ვიდრე
წინა. ამასთან ის დაკავშრებულია აკნე
როზაცეასთან.
 ძალიან ხშირად თმის ფოლიკულებში და
ცხიმის ჯირკვლებში ცხოვრობს პარაზიტი
ტკიპა დემოდექსი. მის სხვადასხვა სახეობებს
შეუძლიათ სხვდასხვა სახის ბეფარიტის
განვითარება. ასე მაგალითად: Demodex
folliculorum longus იწვევს წინა ბეფარიტის
განვითარებას, ხოლო უკანა ბლეფარიტს
იწვევს Demodex folliculorum brevis.
დემოდექსის ტკიპა წარმოადგენს მთავარ
გამომწვევს ცხოველებში ქეცის.

დიაგნოზი

ჩვეულებრივ პათოლოგიურ პროცესში ჩართულია

ორივე თვალი.

 სიმპტომები გამოწვეულია თვალის

ნორმალური ზედაპირის ფუნქციის
დარღვევით და ცრემლის მდგრადობის
დაქვეითებით, რაც ყველა ფორმის
ბლეფარიტის დროს მსგავსია, მაგრამ უკანა
ბლეფარიტის დროს სიმპტომები უფრო
მწვავედაა გამოხატული. დამახასიეთებელია:
 წვა, უცხოსხეულის შეგრძნება, საშუალო
ხარისხის ფოტოფობია, ქერქით დაფარვა,
სიწითლე, რაც მიმდინარეობს რემისიებით და
გამწვავებებით. სიმპტომები ჩვეულებრივ
დილით უფრო მძაფრადაა გამოხატული,
მაგრამ პაციენტებში მშრალი თვალით,
სიმპტომები უარესდება თანდათან დღის
განმავლობაში. კონტაქტური ლინზების
ტარება რთულად ასატანია ასეთი
პაციენტისთვის.
ნიშნები-სტაფილოკოკური ბლეფარიტი
 ძლიერი ქერცლი და ქერქი, რომელიც
ძირითადად ლოკალიზებულია წამწამების
 ძირში, წამწამები შეწებებულია.

 ხშირია საშუალო ხარისხის პაპილარული

კონიუნქტივიტი და კონიუნქტივის
ჰიმერემია.
 ხანგრძლივად არსებული პროცესის დროს
შესაძლოა განვითარდეს ნაწიბურები და
ტილოზისი, მადაროზი, ტრიქიაზი და
პოლიოზისი( ნაადრევი გაჭაღარავება).
 ცრემლის გარსის არასტაბილურობა და
მშრალი თვალი.
  პაციენტებში ატოპიური დერმატიტით
შესაძლოა განვითარდეს ატოპიური
კერატოკონიუნქტივიტი.
ნიშნები-სებორეული ბლეფარიტი
 ჰიპერემიული და ცხიმიანი ქუთუთოს წინა
კიდე, შეწეპებული წამწამები.

 ნიშნები-უკანა ბლეფარიტი(მეიბომური
ბლეფარიტი):
 მეიბომის ჯირკვლების ჭარბი და
პათოლოგიური სეკრეცია.
მანიფესტირდება როგორც, მეიბომის
ჯირკლების ხვრელები გადაფარული
ცხიმოვანი ბურთებით.
 შემცირებული და დახშული მეიბომის
ჯირკვლის ხვრელები.

 ჰიპერემია და ტელეანგიექტაზიები
ქუთუთოს უკანა კიდეზე.
 გაზრდილი წნევის შედეგად მარგინალურ
კიდეზე ჩანს მეიბომის ჯირკვლების
შემღვრეული სეკრეტი ‘’ კბილის პასტის’’
 მსგავსად.

 ქუთუთოს ტრანსილუმინაცია გვიჩვენებს

პათოლოგიურად შეცვლილ ჯირკვლებს
და კისტოზურად შეცვლილ სადინრებს.
 ცრემლის გარსი არის ზეთიანი და ქაფიანი,
რომელიც ხშირად აკუმილურდება
ქუთუთოს კიდეზე ან მედიალურ
კუთხეში.
 დემოდექსის ინვაზიის დროს
დამახასიათებელია: ქერტლი წამწამების
ფუძეზე , თუმცა არა ყოველთვის. მისი
დიაგნოსტირება ხდება მიკროსკოპის
საშუალებით ან სანათის საშუალებით
რომელიც 16 ჯერ ადიდებს. ისინი მოძრაობენ
წამწამების ერთი ბოლოდან მეორე ბოლოსკენ.
მათი სიგრძე უდრის 0.2-0,4 მმ-ს.

მეორადი ცვლილებები : პაპილარული

კონიუნქტივიტი, რქოვანის ქვედა
 ეპითელიუმის წერტილოვანი ეროზიები,
რქოვანის ნაწიბურები, ვასკულარიზაცია,
ზალცმანის ნოდულარული დეგენერაცია,
ჯიბლიჯო, მარგინალური კერატიტი და
ზოგჯერ ბაქტერიული კერატიტი( ლინზების
მტარებლებში) და ფლიქტენულეზური.

მკურნალობა
ორივე ტიპის ბლეფარიტის შემთხვევაში
მკურნალობა მსგავსია, განსაკუთრებით თუ მათი
თანხვედრაა, მაგრამ ზოგიერთი მედიკამენტი
მკცარად განკუთვნილია კონკრეტულ ტიპზე.

ქუთუთოების ჰიგიენა დღეში ერთხელ ან

ორჯელ დამუშავება. დამუშავება ხდება
შემდეგ ეტაპებად: 1. თბილი კომპრესია. 2.
მექანიკური გაწმენდა წამწამების ძირების და
მარგინალური კიდის. 3. სპეციალური
ანტისეპტიკური საპნით დაბანვა.
ანტიბიოტიკები:
ტოპიკური ანტიბიოტიკები- ერითრომიცინი,
აზიტრომიცინი, ქლორამფენიკოლი,
ბაციტრაცინი- წინა ბლეფარიტის დროს.
ორალური ანტიბიოტიკები-
დოქსიციკლინი(50-100მგ დღეში 2-ჯერ 1
კვირა და შემდგომ ერთხელ 6-24 კვირა),
ტეტრაციკლინი ან აზიტრომიცინი( 500მგ
დღიურად 3 დღე 3 ციკლი თითო კვირის
ინტერვალით). აბტიბიოტიკები
გამოიყენება ბაქტერიული კოლონიზაციის
და ბაქტერიული ლიპაზის
შესამცირებლად. ტეტრაციკლინი უფრო
ეფექტურია უკანა ნაწილის ანთების დროს,
ხოლო აზიტრომიცინი წინა ნაწილის.
ტეტრაციკლინი არ გამოიყენება 12 წლამდე
ასაკში, ორსულებში და მეძუძურებში,
რადგან ის ილექება ზრდად ძვლებშ და
კბილებში. პაციენტმა ასევე უნდა იცოდეს
გაზრდილ მგრძნობელობაზე მზის
მიმართ. ერითრომიცინი 250 მგ ერთხელ
ან ორჯელ დღეში არის ალეტრნატივა.
მცენერეული და თევზის ქონის
დანამტები-ზოგიერთ შემთხვევაშ აქვს
დადებითი შედეგი.
ტოპიკური სტეროიდი- განსაკუთრებით
ეფექტურია პაპიარული კონიუნქტივიტის
დროს.
 ხელოვნური ცრემლი- განსაკუთრებით
მშრალი თვალის დროს.
ჩაის ხის ზეთი - გამოიყენება
დემოდეკოზის დროს.
უახლესი თერაპია მოიცავს
ადგილობრივად ციკლოსპორინს,
სინათლით პულს თერაპიას და
სპეციალური მოწყობლობით მეიბომის
ჯირკვლების გამოწურვა.
გართულებების მკურნალობა .