Professional Documents
Culture Documents
literaturuli Jurnali
literary
journal
2(13)
2016
Sinaarsi
Tanamdevi sulebi
3. ilia WavWavaZe saSinao mimoxilva
premia
11. `saguramo~ _ 2016
publicistika
22. vano CxikvaZe qiziyuri belkanto
kritika
33. gia arganaSvili pieta yelsabamisTvis
Studiebi
38. zaza SaTiriSvili vefxistyaosnis hermenevtikisTvis
istoriuli esei
49. rostom CxeiZe samyaro Cingizis embazSi
Strixi portretisaTvis
65. oleg goliaZe moqalaqe, jentlmeni, poeti
Canawerebi
69. amiran arabuli suluqcevrad sakiTxavni
klasikosTa nakvalevze
74. meri titviniZe mariano xose de lara
publikacia
78. mariano xose de lara xotba (Targmna meri titviniZem)
axali Targmanebi
82. vasili rozanovi legenda didi inkvizitoris Sesaxeb
(Targmna Tamar kotrikaZem)
102. migel de unamuno adamiani sisxlisa da xorcisgan qmnili
(Targmna meri titviniZem)
113. boris pasternaki werilebi (Targmna salome bedukaZem)
125. Tornton uailderi wminda mefe liudovikos xidi
(Targmna nodar badriaSvilma)
185. Tomas sternz elioti eseebis krebulidan: `saRvTo tye~
(Targmnes paata da rostom CxeiZeebma)
○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○ ○
2
Tanamdevi sulebi
ilia WavWavaZe
saSinao mimoxilva
netarxsenebuli imperatori aleq- ZalRoniT miawyda am uSvelebels saq-
sandre meore avida taxtzed Tu ara, mes uaryofisas da yovels mis moqmede-
sul sxva, axalma siom daubera ruseTs. baSi an wuni da kicxvaa drogardasulis
im dromde TvaldaxuWvilma da enadab- Zvelisa, an moZRvreba da natvra nelad
mulma ruseTma Tvali aaxila, ena am- akvirtebulis axlisa. ukeTesi warmo-
oidga. rasakvirvelia, es uceb ar mox- madgenelni am sazogadoebisa — poe-
da da arc erTis kacis nebiTa: eg ziaSi, mecnierebaSi Tu publicistoba-
moitana cxovrebam, romelic Tavis Si, — sul am didis saqmis mimdevarni
dReSi uqmad ar SeCerdeba xolme, eg iyvnen dauRalavad.maTis marTla-da
moitana cxovrebis namuSevarma. axal- dauviwyaris RvawliT mag Tamamma uar-
ma drom Tu Tavi raimeTi iCina, eg imiT, myofelma mimrTulebam fexi kargad
rom Tavisi Tavi cotad Tu bevrad ganzed gadga ruseTSi da cxovrebis
icno da Tavis moTxovnilebas ahyva. moedanzed daiWira adgili. am axali mi-
axlad Tvalaxilulma ruseTma, marTulebis mesveuri iyo saxelovani
raRa Tqma unda, jer Tavis Tavzed `Современник~ –i.
daixeda, gaiCxrika Tavisis yofacxov- azrTa moZraobaSi, rogorc yve-
rebis Tirkmelebi, Signeuloba. naxa, laferSi qveyanazed, erTi meores adg-
rom zogierT macxovrebels ZarRvi ils ar uTmobs uomrad, ubrZolvelad.
Caswydomia, Cirqi Casdgomia da Seh- aqac ase moxda. cxadic aris, ratom.
gubebia. Seudga mizezTa gamoZiebas: arsebuli, Zveli, ise ar gacuddeba,
ram imoqmeda aseo? naxa, rom misis rom visme gamosayeni ar iyos. es erTi.
sneulebis saTave — TviTon cxovreb- meore isa, rom bevri imisTana moduneb-
is wyobaa da agebuleba, erTxel da uli da Selaxuli kacia qveyanazed,
erTxel SemoRebuli da gauaxleblad romelic ise SeeCveva xolme Wirsa, rom
damkvidrebuli. uarhyo igi wyoba. SeCveuli Wiri SeuCvevels lxins ur-
uarhyo yovelive, rac ki im wyobas Se- Cevnia. mesame da yvelazed ufro fes-
hswevda da xels umarTavda. am arsebu- vmagari kidev is aris, rom yovels ar-
lis uaryofam wamoiwia im wridam, sebuls, yovels Zvels Tavisi adgili
romelsac gonebiT mcxovrebs sazoga- ukve daupyria adamianis cxovrebaSi,
doebas eZaxian, romelic yovelgan da umravlesobisagan aRiarebulia, nebiT
yovelTvis nugeSia da imedi yovelis Tu uneblieT gulSejerebulia da Jam-
erisa da romelic cxovrebis warmate- Ta xnierobiT beWeddakruli da damt-
bis uRlis TavSi pirveli Cadgeba kicebuli. im samTa mizezTa gamo Zvels,
xolme. is sazogadoeba mTelis Tavis arsebuls, momxre ar daeleva. TviTon
axalic, romelic Zvelis adgilad unda Ta saTaveSi moeqceva xolme. exla eg
Camosdges, dabadebisave umal ise ar wyoba daiWers pirvels adgils cxo-
momwifdeba, rom pirSi Cadebis da vrebaSi. rasakvirvelia, manam es ar
4 daReWis meti sxva aRara undodes ra. moxdeba, cxovreba mainc moqmedebs da
rogorc Zveli obi, ise axalis kvirti axals saWiroebas aCens. amitom axlad
Zneli dasanaxavia. amisaTvis metad gamarjvebuls wyobasac sxva, axali wy-
saRi, gamWre Tvali unda gonebisa. oba gamouCndeba xolme mopirdapired.
Tanamdevi sulebi
4
ukeT xels moumarTavs cxovrebis gan- ki iqamde miiyvana, rom uarayofina
kargebasa da warmatebas.saca mbralm- aramc Tu marto is, rac Rirsi iyo uar-
debelia, iq mfarvelic unda iyos. mar- yofisa, aramed zogierTi imisTanac,
to am orkecad gasinjul saqmes mos- romlis uaryofisaTvis wamowiTldeba 5
devs marTali da WeSmariti. kacobri- sircxvilmoreuli exlandeli WeSmar-
obas dRes aqamomde sxva gza ar aRmo- iti liberali ruseTisa. Sedga
uCenia WeSmaritis da marTlis mosa- `Svilebis~ banakic marto uaryofazed
poeblad. da mesveuroba axlisa ukan kuTxeSi
Cven esa vsTqviT imitom, rom vaC- miagdo. ukanaskneli falavani am TiTq-
venoT, sadamdis SeuZlian, Cvenis fiq- mis yovlad uarmyofelis mimarTuleb-
riT, gaiwvdinos xeli an Zvelis mcvel- isa iyo metad sxarte da niWieri mwera-
ma da axlis uarmyofelma, an Zvelis li pisarevi. misis meTaurobiT am gada-
uarmyofelma da axlis mdomelma, rom Warbebulma uaryofama iqamde miuSva
WeSmarits konservatorobas an liber- sadave, rom uarhyo TviT puSkinis moR-
alobas ar gadahscdes. vaweobaca da mTels Seqspirs erTi kai
konservatorebis ukan da liber- sigara amjobina. am mimzidvelma, la-
alebis win, marcxniv da marjvniv bev- mazad moubarma, xelsubuqma axalgazr-
rnairi sxvadasxva azris nakadulebia da mweralma bevri mozardi ymawvili
kidev, da Tu Cven marto ori wyoba CaiTria da brmad aiyolia. pisarevis
azrisa movixsenieT, eg imitom, rom mimzidvels Zalas verc Cveneburebi
cxovrebis mimdinareobis Sua weli mag gadaurCnen.
or mxardamxar moaruls wyobas azri- es CaTreva, rasakvirvelia, marto
sas uWiravs. pisarevis mimzidvelobiT ar aixsneba.
ruseTSi sul sxvasa vxedavT. aq `ma- aq ymawvilis gonebis gasataceblad
mebma~ ise gaiwies, rom yvelafers Zv- uarmyofelis mimarTulebis siTamame
els gamoesarClen avisa da kargis ga- da gabedulebac iyo. ymawvilis gonebas
urCevlad da yvelafers axals dauwyes ise ara miizidavs ra, rogorc siTama-
Zageba da devna; gaqiri hqmnes amazed da me, gabeduloba. siTamames, gabedulo-
win fexi veRar gadmoabijes. amisi ma- bas bevri brwyinvale mxare aqvs da rad
galiTi `Русский Вестники~–a da unda gvikvirdes, rom ymawvilma mas mi-
`Московские ведомости~, eg ori upirve- atanos, rac brwyinavs. patara bavSvi
lesi falavani `mamebisa~. jer guSin maSinve xels gauwvdis xolme sanTlis
RaRadebda `Московские ведомости~, alsa. Cven amas vambobT marto im
damnaSaveebs raRa undao, aiReT da ymawvilkacobazed, romelTac jer
CamoaRCeTo, da sasacilod igdebda ex- gonebis Tvali ar uWridaT, rom mag mi-
ilia WavWavaZe. saSinao mimoxilva
6
rTulebidam oTx zemoxsenebul fra- yoveli WeSmariti liberali, Cveni
zebs garda ara gamoetanaT ra, meore- kaci, dResac marto mag mimarTulebis
Si — axalis gundis momxreni. pirvel- mimdevari unda iyos CvenSi. nuravis nu
ebma daixvies xelzed ruseTis `mama- hgonia, rom eg mimarTuleba, radganac 7
Sviloba~, enazed daikeres zedmoyvani- didi xnisaa, imitom Zvelia, da radga-
li oTxi fraza da dRes-aqamomde awio- nac Zvelia, imitom ukadrisia da saTak-
wos iZaxian da iolad midian. meoreebi ilo liberalebisTvis. dee oTxfra-
ki daakvirdnen Cvenis qveynis viTare- zianma liberalebma egre ifiqron, Cven
bas da naxes, rom Cven qveyanas sul sxva ki amas vityviT, rom eg mimarTuleba
tkivili aqvs, sul sxva faTeraki iqneba axali im dromde, manam Cveni vi-
hsdevs. hscnes, rom Cveneburi dRevan- naoba Tavis Sesafers da kuTvnils adg-
deli dRe sul sxvasa Txoulobs, sul ils ar daiWers Cvens cxovrebaSi da
sxvasa hRaRadebs da, maSasadame, Cve- sazogado saqmeTa saTaveSi ar moeqc-
neburi liberaloba sul sxva rasmezed ceva. sxva sagani amazed umZimesi,
unda miiqces mTelis Tavisis Zal- amazed usaWiroesi ara aqvs exlandels
RoniTa. da Tu aqac bedisweras ase ar saqarTvelos Svils. yvelam, visac ram
gadavurCebodiT, rom `mama-Sviloba~ SeuZlian, am mimarTulebis qveS unda
ar gamarTuliyo, brZolis sagnad is moiyaros Tavi da erTad Zmurad imo-
`sxva rame~ unda yofiliyo da `mamebsa qmedos. yovelive saqme, yovelive sa-
da Svilebs~ Sua mijnad dadebuliyo. is gani, rac Cvenis cxovrebis mimavloba-
`sxva rame~ iyo — Cvenis dacemulis v i Si TavisiT Tu sxvisiT aRmoCndeba, sul
n a o b i s aRdgena, fexzed dayeneba da yovelisferi Cvens vinaobis saqmes
dacva yovelis mosalodnelis faTer- unda SevurCioT, qveS davuyenoT. sko-
akisagan. rom eg faTeraki mosalodne- laa, bankia, Tu Teatri, yvelafers sul
li iyo da dResac Tavidam ar agvcde- magisaken unda mivubrunoT Tavi. vay-
nia, — yvelasaTvis cxadzed cxadia. enebT sadme kacs marSlad, Tu bankis
im axalma gundma mTeli Tavisi Rone gamgeblad, Tu maswavleblad, Tu rad-
mag sagans mihmarTa. mag axalma mimar- me sxvad, — mag mimarTulebis saswor-
Tulebam daipyra mTeli Cveni Raribi zed unda avwonoT. ai WeSmaritis lib-
literatura. `saqarTvelos moambe~, eralis saqme ra aris CvenSi. Cveneburi
`mnaTobi~, `droeba~ da bolos `iver- retrogradi is unda iyos, vinc am Cve-
ia~ sul mag mimarTulebis buksa da nis dRevandelis dRis mRaRadebels
naRarasa hscemden. saukeTeso warmo- xmas ar gaugonebs, yurs mouyruebs da
madgenelni Cvenis poeziisa sul magas ar ahyveba. gindaT `mama~ daarqviT
gvamxeldnen, magas gvigalobdnen amisTana kacs, gindaT `Svili~, aq sax-
dRes-aqamomde. marTalia, Cvenis `vina- elwodeba arafers SuaSia, oRond es ki
ilia WavWavaZe. saSinao mimoxilva
obis~ aRsadgenad mag axals gunds bev- vicodeT, rom magisTana kaci Cveni kaci
ri ara uqmnia ra, radganac imisaTvis ar aris.
saWiro mecnierebaSi da codnaSi karga slavianebma, romelT vinaobasac
qveiTobdnen. magram isic didi saqmea, sxvadasxva mteri miuCina istoriam,
rom mag mimarTulebas miagnes da Cvens sul am saqmes moaxmares Tavisi dro da
cxovrebaSi cotad Tu bevrad fexi mecadineoba. amisTvis Tavganwirul ka-
moakidebines. isic didi ambavi iqneba, cebs dRes wmindanebsaviT loculoben
Tu am gundma am saganzed moaxeda Cveni da Tayvansa hscemen. maTi ukeTesi war-
almacerad mayurebeli Tvali da rac momadgenelni imiT qaduloben, imiT
Zal-Ronea, sul mag saqmes zed moaxvia liberaloben, rom mag saqmes misdgo-
da SehsWida. rac ver hqmnes amaT, iq- mian da marto magiT suldgmuloben.
monen sxvani, oRond am mimarTulebam dResac mag saqmes zed akvdebian da,
Tavi daiWiros Cvens cxovrebaSi, Rr- rasakvirvelia, arc moeSvebian, vidre
mad gaikeTos Ziri da imoqmedos, vidre Tavisas ar gaitanen. Tavis vinaobis
saWiroeba moiTxovs. aRsadgenad da qveynis dasanaxavad
Tavisi warsuli xelaxlad aayenes lis ficarzed da sxvazed araferzed
saflavidam, gamohsCxrikes, misxlobiT ar waityuos Wkua da xeli.
aswones, gojiT gazomes yovelisferi, yovelis Cvenganis moqmedebis saw-
8 rac Zvelad hqondaT, rac maTs erov- yao, sazogado saqmeebSi Tu liter-
nebas, maTs vinaobas, nacionalobas aturaSi, marto is unda iyos, Tu vin
Seadgenda da sarCulad edva. gaucocx- ramdenad asrulebs da misdevs am
les TavianT ers poeziis SemweobiT CvenTvis miucilebels sagansa da gzas.
Tanamdevi sulebi
didebulni saxeni Zvelis gmirebisa, sxva sawyao tyuilia da amao: sxvisi baZi
qveynisaTvis Tavdadebulebisa, Zvelis iqneba da ara Cvenis Tavis saWiroeba-
qvelobisa, Zvelis kacurkacobisa. mo- zed gamoWrili.
agones, istoriis SemweobiT, daviwye-
buli saxelovanni dReni warsulisa,
aRadgines, gaswmindes, gaaZlieres * * *
dedaena, JamTa viTarebisagan garyvni- am erTis Tvis ganmavlobaSi CvenSi
li da Selaxuli. am gziT gamoabrunes TiTqmis sxvazed araferzed lapara-
gamoacocxles TiTqmis sasikvdilod kobdnen, garda Cvenis esreTwodebul
gadadebuli eri. erma Tavisi vinaoba `deputatebisagan~ konvoelebisaTvis
gaigo, Seityo ra yofila, ra aris da venzelebis Txovnisa. quCaSi Sexvedris
risi imedi unda hqondes, Seityo da dros nacnobebi erTmaneTs mwares Ri-
fexze dadga, frTa Seisxa. amisi magal- miliT, an gajavrebulni hkiTxavdnen:
iTi, sxvaTa Soris, Cexelebi arian. `gaige, rogor SevurcxvenivarT Cven
ai sagani da ai gzac misda misaRwe- deputatebsao? polSelebs uTxovni-
vad. ai risTvis unda momzaddes Cveni aT, Cvens enas sxvadasxva ufleba miani-
ymawvilkacoba, mTelis evropis mec- WeT, Cvens qveyanaSiac is cvlilebani
nierebiT da gamocdilebis far-xmliT SemoiReT, romelic ruseTs eRirsa
SeWurvili, ai ra moedani unda Semoix- gansvenebul imperatoris aleqsandre
azos Tavisis moqmedebisaTvis da ra meoris mefobis dros, da Cvenebs ki ven-
gza unda amoirCios. amisTvis samyofi zelebis meti ara uTxovniaT rao~.
ar aris kacma daiswavlos parizis pirvelad doli ilia baxtaZem dah-
yavaxanaSi moaruli frazebi da imiTi kra, mas mihyva `dedakacebis~ da `ma-
Tavi moitanos. ymawvilkacoba unda mo- makacebis~ xmac da mTelma sazogadoe-
mzaddes bejiTis da zedmiwevnil cod- bam Sehqmna yayani. yvela swuxda, yvela
niTa, unda, ramdenadac SesaZloa, Zi- cxarobda.
reulad Seiswavlos evropiuli mec- magram aq arc samwuxaro da arc ga-
niereba, win gaimZRvaros evropis ga- sacxarebeli ara iyo ra. samwuxaro da
mocdileba, da am Tof-iaraRiT Seudg- gasacxarebeli ufro is aris, rom Cvens
es Cvenis qveynis saqmes. uamisod, im sazogadoebas an ara scodnia — ra aris
moedanzed, romelic Cven aRvniSneT, `deputati~, an ara scodnia — rogor
verafers sabolood ver daaCnevs. Cve- `virCevT~ Cven deputatebs.
nis mxriT, amazed ukeTess sagans, deputati aris sazogadoebisgan
amazed ukeTess gzas, ukve sxvagan ga- amorCeuli piri, romelmac sazogado
saguramo 2 (13). 2016 w.
8
— vin amoirCia tfilisis Tavadazn- mis, vidre qarTulio, — oRond, oR-
aurobis deputatebi? ond...
oTxiode Tu xuTiod pirni erTad erTis sityviT, polSels deputa-
Seikribnen, Tavi Tvisi TviTve amoir- tebs unda sazogadoebazed ezrunaT da 9
Cies da gaemgzavrnen peterburgisken. izrunes kidec. Cvenebs unda ezrunaT
iq erT maTgans, rogorc nacnobs, da- an TavianT Tavzed, an TavianT megobar-
Cagrulma konvoelebma sTxoves, gvi- naTesavebzed.
SuamdgomleT, rom micvalebul xelm- kvlav Tu g vinda, rom Cvenebmac
wifis saxsovrad venzelebi Cvenc dag- CvenTvis izrunon, TviTamorCevas Tavi
virigono; imanac iSuamdgomla da kon- davaneboT da sazogadoebriv amovir-
voelebs venzelebi uwyalobes. CioT, Cveni survili gamovucxadoT da
es an ra codvaa, an guli raT unda ise gavgzavnoT, sadac gasagzavnia;
mogvdiodes! Tuki evropaSi TviTm- Torem ar vici, vin wavida, sad wavida,
flobeloba, TviTmarTveloba da sxva- risTvis wavida, da viZaxiT ki — ratom
dasxva TviTuflebebi SemoiRes, Cven esa da es ar iTxoveso, erTmaneTs veR-
raRa egre ukan CamovrCiT, rom erTis riWebiT, viciniT, — daxe, daxe Cvenma
sityvis da erTis dawesebulebis Se- deputatebma ra saxeli gaiTqves, ro-
moReba ver SevZloT. SemoviReT Tvi- gor male uSovnes konvoelebs ven-
TamorCeva, da Cvenma TviTamorCeulma zilebio.
deputatebma Tumca bevri sayveduri axi ar iqneba, rom `revizoris~ gor-
miiRes, magram sruliad umizezod. odniCi gagviCndes saidanme da
xan imazeda vjavrobT, venzelebi gviTxras, — ro iciniT, ras iciniT?
raT iTxoveso, xan imazed, ratom igive Tqvens Tavs dasciniTo!
ar iTxoves, rac polSelma deputateb-
mao, erTic da meorec usafuZvlo jav-
robaa. * * *
Cveni deputatebi TviTamorCeulni amisTana samwuxaro movlenasTan,
iyvnen, polSelebi — amorCeulni sa- rogoric aris TviTamorCeul depu-
zogadoebisagan. Cvenebs unda Tavis tatebis wasvla peterburgSi da maTgan
Tavzed da TavianT megobrobazed ez- venzilebis Txovna, Cvens cxovrebaSi
runaT, polSelebs — sazogadoebazed; xandisxan moxdeba imisTana movlena,
Cvenebma TavianT naTesav, an megobreb romelic manugeSebel sxivsaviT mog-
konvoelebs venzelebi uTxoves, pol- vefineba xolme.
Selebma iTxoves TavianTi enis Tavisu- aprilis dasasruls da maisis dam-
fleba da Tavis qveynisTvis sxvadasx- degs Cvens sazogadoebas cotaodeni
ilia WavWavaZe. saSinao mimoxilva
10
premia
11
`saguramo~ _ 2016
2016 wlis 8 noembers saguramoSi ilia WavWavaZis dabadebis TariRi aRi-
niSna da literaturuli jildoebis gadacemis ceremonia gaimarTa.
ilias medali `marad da yvelgan~ mieniWa cnobil qarTvel mwerals guram
gegeSiZes.
premia `saguramo~ nominaciebis mixedviT ase ganawilda: poezia _ jar-
ji fxoveli, proza _ arCil qiqoZe, kritika _ maia jaliaSvili, Targmani
_ leri alimonaki, sabavSvo mwerloba _ Tea lomaZe, humanitaruli mec-
niereba _ omar gogiaSvili, xelovneba _ muraz murvaniZe.
gTavazobT laureatebis samadlobel sityvas.
maRali niSansveti
jildo, romelic ilias saxels
atarebs, sanukvaria yoveli qarT-
velisTvis. me piradad jildoebiTa da
premiebiT ganebivrebuli kaci ara var
da arc arasdros miviswrafodi aqeT-
ken, magram ilia iseTi maRali niSans-
vetia, iseTi diadi gamovlenaa qarTu-
li sulisa, iseTi zneobrivi magaliTia,
rom didad saamayoa misi niSnis tare-
ba, da amJamad me ganvicdi am siamayes.
mravaljer vyofilvar mis mamulSi,
gamivlia mis koxtad movlil ezoSi, sa-
dac ilia daabijebda da vin icis, ras
ar swvdeboda misi fiqrebi. mowiwebiT
vmdgarvar zeda sarTulis patara
oTaxSic, axlac rom isev iqaa misi tax-
ti da magida, sadac ilia muSaobda da
saidanac iSleba aragvis xeobis Tval- cocxalia, da RmerTma nu qnas, rom
warmtaci xedi, romlis xilva, albaT, Cakvdes.
suls umSvidebda da garjisa da Zal- swored is jildo, romelic ilias
isxmevisken ganawyobda sakuTari qvey- saxels atarebs, da romelic mo-
nis sakeTildReod. mec miocnebia im mekuTvna Cemi cxovrebis miwuruls,
oTaxSi Cemi samSoblos bednier mo- maimedebs, rom momaval Taobebs mainc
mavalze da Cemi Tavi mimiCnevia didi auxdebaT didi winapris, didi ilias
winapris erTgul STamomavlad. naocnebari, anu Tavisufali da Rirse-
bednieri momavali ki, jerjerobiT ba aRdgenili samSoblo.
ar Cans, magram imedi, _ romelic
mudamJams asuldgmulebs adamians, _ guram gegeSiZe
me var ilias plagiatori
saqarTvelosTvis ilias iRbali ma-
12 radiulia. es vigrZeniT am mcirexnis
winac, roca didi mwerluri ojaxidan
mogvevlina ilias wmindadqarTve-
luri suliskveTebiT aRsavse zviadi,
premia
12
ganmanaTlebeli
am jildos miReba CemTvis didi pa-
tivia da amave dros pasuxismgebloba. 13
sxvanairad verc iqneba, radgan jildo
ilia WavWavaZis saxelTanaa dakavSire-
buli. es kar-midamo aris yovlad
araCveulebrivi adgili Cveni qveynisa.
ilia WavWavaZe iyo is adamiani, romel-
ic sanTliTda eZebda niWs da bavSviv-
iT xarobda, rodesac niWier da Snoian
Tanamemamules aRmoaCenda. yvelam
viciT, rom ar darCenila misi epoqis
arc erTi saintereso adamiani, romel-
ic aq, am saxlSi, misi stumari ar yo-
filiyos da Cemi rwmeniT, es iyo sa-
ukeTeso qarTveloba, romelic ki
odesme hyolia Cvens qveyanas.
rodesac erTxel, moTxrobis weri-
sas, Sevecade erTi sityviT gamomexa-
ta, Tu vin iyo ilia WavWavaZe CvenTvis,
me ver vipove ukeTesi sityva, vidre — Cemi, rogorc mwerlis da moqalaqis
`ganmanaTlebeli~. survili ki is aris, rom xSirad mivu-
me saguramos premia literaturu- brundeT im sibrZnes da sinamdviles,
li saqmianobisTvis gadmomecema da es rasac ilia WavWavaZe hqvia, raTa am ad-
siamayiT mavsebs. oRond ilia Wav- amianis danatovari ar iqces konteqs-
WavaZe imdenad didia, rom misi sax- tidan amoglejil sazepiro frazebad,
elobis premia Tavisuflad SeiZleba xolo Tavad ilia WavWavaZe — usic-
gadaecemodes finansists, Jurnal- ocxlo portretad, romlis xilva
ists, maswavlebels, politikoss da xSirad gviwevda da gviwevs Rirsebi-
netav, dRevandel saqarTveloSi meg- sgan daclil kabinetebSi.
ulebodes politikosi, romelic mas
daimsaxurebda. arCil qiqoZe
jaZe: `me-19 saukune iyo is xana, rode- baa, magas kaci codvilis xeliT ar
sac qarTvelTaTvis meored Soba mox- unda Seexos~.
da da saqarTvelom scno da ipova Tavi- iliam qarTul kulturas evropuli
si dakarguli saxe. ilia WavWavaZe am ganviTarebis gza dausaxa. igi male aR-
Sobierebis bebiac iyo, am dakarguli moCnda qveynis kulturuli da poli-
saxis maZiebel-aRmdgenelic~. grigol tikuri cxovrebis Suagul qarcecxl-
robaqiZem ilias `qarTvelTa mouravi~ Si. misTvis cxovreba brZola iyo da
uwoda, romelmac saqarTvelos xerx- cdilobda es Caegonebina qarTveli
emali `ise magrad gamarTa, rom mas ve- xalxisTvisac. misi mzera cxovrebis
raviTari welkavi veRar mogrexda~. yovel kuTxe-kunWuls swvdeboda. il-
iliam axalgazrdobisTanave daiwyo iam Tavisi cxovrebiTa da moRvaweobiT
uSeRavaTo brZola qveynis sulieri mTeli epoqa Seqmna, amitomac werda
aRorZinebisaTvis, romelsac qveynis galaktioni: `wiwamurSi rom mokles
Tavisufleba da damoukidebloba unda ilia, maSin epoqa gaTavda didi~. iliam
mohyoloda. literaturas, iseve, gansazRvra axali epoqis mTavari ide-
rogorc xelovnebis yvela sferos, alebic, romelTac unda uerTgulos
erTi mizani unda hqonoda: adamianuri erma, Tu surs, rom Zlieri, Tavisufa-
yofis gaumjobeseba, Tavisufali li, damoukidebeli saxelmwifo iyos.
pirovnebisTvis Tavisufali saxelmwi- mTeli cxovrebis ganmavlobaSi sa-
foebrivi asparezis Sesaqmnelad. `mam- zogado da saxelmwifoebrivi saqmee-
ulo, sayvarelo, Sen rosRa ayvavdebi~ biT dakavebuli, ilia didad veRar
da `oh, RmerTo Cemo, sul Zili, Zili, iclida mxatvruli SemoqmedebisTvis,
rosRa gveRirsos Cven gaRviZeba?~ _ Tumca rasac werda da daewera (`glax-
iqca mTavar safiqralad. dResac aqtu- is naambobi~, `oTaaanT qvrivi~, `kacia-
aluria azri, rom `moZraoba da marto adamiani?!~ `gandegili~ da sxv), mwer-
moZraoba aris qveynis Ronisa da sic- luri ostatobis umaRles gamovlenas
ocxlis mimcemi~. iliam moxeve lelT warmoadgenda. grigol robaqiZe ilias
Runias aTqmevina sityvebi, romlebmac stilze dakvirvebisas zustad da
mTeli saqarTvelos safiqrali for- xatovnad SeniSnavda: `ilia ynosavs da
mulasaviT gamokveTa: `Cven Cveni Tavi Semdeg gemos usinjavs sityvas... misi
Cvenadve gveyudnes~. konstantine gam- sityva msuqania da Sededebuli. mas
saxurdiam dawera Semdgom: `arian si- aqvs: jiSi, jilagi, javari, zavTi,
tyvebi, romlebic velis yayaCosaviT baraqa, dovlaTi, yvelgan xorci, ma-
sul male, meore-mesamejer xmarebaze gram ara uZvalo. xorci msuqani, TiTq-
saguramo 2(13). 2016 w.
14
gia mudam mtrianio~, _ werda vaJa da (`daviT aRmaSenebeli~). ilia daundo-
iliasac gamouCndnen RvarZliani, blad ebrZoda kalmiTa da saqmiT yve-
Suriani, ugunuri mtrebi. Tumca ilia las, vinc qarTvel ers, mis istorias
werda: `Cven pirTan saqme ara gvaqvs, Seuracxyofas ayenebda. misi universa-
15
Cven sazogado Wirzeda vwerTo~. ili- luri ganaTleba da Rrma azrovneba
as qveynis siZulvils abralebdnen, adamianuri yofis yovel sferos
misTvis `giJias~ Zaxebasa da lafis swvdeboda, Tavisuflad werda ro-
srolas ar izarebdnen qveynis vaigul- gorc literaturis, ganaTlebis, is-
Sematkivarni da `gulmokle patriote- toriisa da, zogadad, kulturis, aseve
bi~. maT ar moswondaT ilias mxat- saerTaSoriso politikis sakiTxebze.
vrulsa Tu publicisturi naazrevis 1987 wels qarTulma eklesiam ilia
`sarkeSi~ areklili TavianTi `maxinji~ wmindanad Seracxa. wminda ilia marTa-
saxeebi, mas qveynis siZulvilSi sdebd- li qarTvel wmindanTa zeciur dass
nen brals da mosaklavadac dasdevd- SeuerTda. da isev grZeldeba ilias
nen. ilias es ambavi ar aSinebda da ga- sulieri sicocxle missave striqoneb-
nagrZobda guramiSviliseul marTlis Si amgvarad gacxadebuli: `marad da
Tqmas, eris naklovanebaTa mxilebas yvelgan saqarTvelov, me var SenTana,
(`bednieri eri~, `ra vakeTeT, ras vS- me varo Seni Tanamdevi, ukvdavi suli~.
vrebodiT~, `kacia-adamiani?! da sxv.) giorgi leoniZem iliasTvis miZRv-
Tanve Tavisi Rrmaazrovani da mraval- nil leqsSi dawera: `Sen Zirs dagces
ferovani werilebiT saqarTvelos is- foToliviT da mTasaviT wamodeqi~
torias, kulturas acnobda mkiTxv- (`ilias suraTze~). es mTa mudam Tval-
els, namdvil gmirebs uxatavda, Seax- win gvaqvs da ar gvaviwyebs, rom zecis
senebda: `eris dacema da gaTaxsireba Svilebi varT da ara mxolod miwisa.
maSin iwyeba, roca eri, Tavisda saube-
durod, Tavis istorias iviwyebs” maia jaliaSvili
viTarca mosem
dRes 8 noemberia, ilia WavWavaZis
dabadebis dRe. 179 wlis moxucis lan-
di SoreTidan guldafleTili Se-
mogvyurebs. da odes xedavs samSoblos
cas Savi RrublebiT mogragnils, misi
kaeSniT savse Tvalebi ufro meti
kaeSniT ivseba. saRmrTo kverTxi, rom-
liTac naxevari saukune win miuZRoda
ers, zecisken aRupyravs da Ze Secdom-
ilT gvafrTxilebs:
_ ar davuzavdeT eSmaks!
misi mZlavri goneba, rogorc gone-
ba naTelmxilveli qurumebisa, erTnai-
ri ZaliT swvdeboda rogorc saRmrTo,
`saguramo~ _ 2016
16
gamo bavSvs gonebaSi advilad ebeWde- daCagrulia, mkacri sabazro ekono-
ba: `tyem moisxa foToli, ager mercx- mikis pirispir darCenili. ilia Wav-
alic Wyivis...~ Semdeg – skolis WavaZem iTava da upatrona yvelafers
derefnebis da saklaso oTaxebis da axlac, aq, misi saxeli patronobs 17
kedlebze Camokiduli misi maRalSub- xelovnebas da literaturas, imitom,
liani, WkvianTvalebiani portrete- rom yoveli premia, nominacia Tu kon-
biT, saskolo masaliT, studentobisas kursi dargis ganviTarebas uwyobs
misi publicisturi werilebiT... da ase xels da amisaTvis kidev erTxel didi
grZeldeba ilia WavWavaZesTan urT- madloba premia `saguramos~ ideis av-
ierTobis usasrulo procesi. torebs da ganmaxorcieleblebs.
yvelaferi bavSvobidan iwyeba da Cven isev gvaqvs problema, isev gvWi-
minda warmovidgino patara ilia, rdeba `wera-kiTxvis gamavrcelebeli
romelsac saRamoobiT da-ZmebTan er- sazogadoeba~, ara asoebis dawerisa da
Tad xan mama uyveba zRaprad istoriul wakiTxvisaTvis, aramed marTlweris
ambebs, xan deda ukiTxavs wignebs. dav- codnisa da wakiTxulis gageba-gaazre-
inaxo Cveulebrivi, daoblebuli bavS- bisaTvis. da qarTuli mwerlobis da
vi, sulieri travmis gamo erTi weli konkretulad, sabavSvo mwerlobis
swavlas guls rom ver udebda. yve- ganviTarebam amaSi, uTuod, Tavisi
laferi xom bavSvobidan iwyeba, da roli unda Seasrulos.
iqneb, sabavSvo literaturidanac. rogori viqnebodiT Cven, ilia rom
`bavSvis buneba saidumloTa saidum- ar gvyoloda. ilia — aseTi progresu-
loa. bavSvi igiv adamiania da miT ufro li, pirdapiri, pirSi mTqmeli, mudam
Zneli sacnobelia, rom Znel wasakiTx ase mtkivneulad aqtualuri, aseTi
qaragmiT dawerilia... ar unda gvi- marTali. zogjer mgonia, rom Tavisi
kvirdes, rom rasac did mdinareSi sisxli gadmogvisxa da Tavisi suli
vpoulobT, imas mis saTaveSic vxedavT. gviwilada da amis gamo gavxdiT ukeTe-
bavSvi saTavea, dasawyisia didi adami- sebi, Tundac odnav. piradad me,
anis... Tu saTave mRvriea, boloSi amao vgrZnob da amayi var CemSi misi sisxlis
iqneba wminda wylis Zebna~. mgoni, am si- wveTiT da sulierebis patara nawiliT,
tyvebiT Zalian bevri ram aris naTq- misgan rom mergo. da maqvs SegrZneba:
vami, maT Soris sabavSvo literatur- arsebobs ilia _ varT Cven, Cven varse-
is mniSvnelobaze. bobT da aris ilia. CvenSia WavWavaZe,
bevri Tvlis, rom literaturis marad da yvelgan CvenTan aris Cveni
dayofa sabavSvod da sadidod araswo- Tanamdevi misi ukvdavi suli.
ria. asea Tu ise, qarTul sabavSvo-say- da sul vfiqrob, netav iq, buxarTan,
mawvilo literaturas ar ulxins. mas ras uyveba da ras gadascems deda-mama
aklia gamomcemeli, kritikosi, peda- patara, funCula bavSvs, romelic ase-
gogi, iqneb – mkiTxvelic. SeiZleba ga- Ti gaizrdeba.
daWarbebulia, magram, vTvli, rom
qarTuli sabavSvo literatura cota Tea lomaZe
`saguramo~ _ 2016
politikuri publicistikis fuZemdebeli
`qarTveli eris erovnuli
18 ideologi~
(vaJa fSavela)
18
korifeebis pirvel rigebSi dgas. ase- warmomadgeneli jon stiuart mili
Ti mtkicebis safuZvels gvaZlevs ilia WavWavaZisaTvis, marTlac, aRi-
frangi ganmanaTleblebis, j. lokis, e. arebuli avtoriteti iyo, iseve,
berkis, e. kantis, f. hegelis, a. tokvi- rogorc didi Sotlandieli adam smi- 19
lis, s. smitis, e. bentamis, j.s. milis, m. ti.
gladstonis, C. darvinis, h. spenseris, ilia xSirad iyenebda mecnierebis
o. bismarkis da sxvebis politikuri da politikis didi warmomadgenlebis
mecnierebebis sxvadasxva aspeqtebze mosazrebebs, magram, Cemi Rrma rw-
gamoTqmuli mosazrebebis iliaseuli meniT, TviTonac Tavisi wvlili Se-
analizi da misi misadageba saqarTve- hqonda mecnierebis ganviTarebaSi. ua-
los specifikuri pirobebisadmi. aseve mravi SesaZleblobidan mxolod
sainteresod meCveneba da siRrmiseu- erTze gavamaxvileb Tqvens yura-
lad vcade mekvlia `saerTo niadagis~ dRebas _ rodesac kerZo sakuTrebis
TeoriaSi gamoTqmulma mosazrebebma, mniSvnelobaze saubrobs adamianis
sxva koncefciebSi, disputebSi Tavisuflebebis uzrunvelyofaSi,
gamoTqmulma ideebma rogori ganvi- lakonur, magram uaRresad tevad prin-
Tareba miiRo XX saukunis politikur cips gvTavazobs: `rac sxvisia, Cemi
filosofiaSi (f. haieki, i. berlini, j. movaleobaa, rac Cemia, eg Cemi ufle-
roulsi), inglisur liberalizmsa da baa~. am striqonebis avtori rom ing-
konservatizmSi. sruli safuZvliT liseli, germaneli an frangi yofil-
SemiZlia ganvacxado, rom bevri saka- iyo, is ekonomikur, socialur da
cobrio problema (kerZo sakuTrebisa politikur samecniero literatura-
da Tavisuflebis urTierTkavSiri, Si iseT mniSvnelobas SeiZenda,
liberalur-konservatiuli ideolo- rogorc, vTqvaT, liberalizmis sxva
giebis urTierT-SeRwevis tendencia principebi: `Cemi Tavisufleba
da konsensusi maT Soris da sxva) mTavrdeba iq, sadac iwyeba sxvisi
swored im mimarTulebiT ganviTarda, Tavisufleba~. an `adamianma yvela
rogorc es iliam warmoaCina `droeb- mTavrobaze ukeT icis, mas ra sWirde-
is~ da gansakuTrebiT `iveriis~ fur- ba~. magram xom cnobilia, da faqtia,
clebze. rom mcire erebi ver axerxeben ideaTa
ilia politikuri publicistikis sakacobrio saganZurSi Tavisi didi
fuZemdebelia saqarTveloSi, poli- warmomadgenlebis sibrZnis Setanas _
tikuri movlenebisa da procesebis es didi erebis warmomadgenelTa pre-
dauRalavi mkvlevari da brwyinvale rogativaa.
analitikosi. farTo erudicia, utyuari alRo,
ilias gansakuTrebuli damokide- prognozirebis unari ilias safuZv-
buleba hqonda mecnierebisa da poli- els uqmnida ganesazRvra evropis da
tikis avtoritetebisadmi. rodesac msoflio politikuri procesis ten-
oponentebi gamouCndnen – ukritikod denciebi da misi Sedegebi _ vTqvaT,
endoba avtoritetebso, man erTi didi aseTi: msoflio meTaurobas daimkvi-
`saguramo~ _ 2016
20
mimdevruli Ziebisa da brZolis Sede- ilias ideali iyo mebrZoli, beds
gad ilia WavWavaZem pirvelad qarTu- Seuguebeli eri, romelic Tavisi
li azrovnebis istoriaSi Camoayaliba Rirsebis Tavganwiruli damcvelia. is
koncefciaTa sistema, romelic uax- naxevari saukunis manZilze patronob- 21
loes amocanad erovnuli TviTmyofa- da Tavis ers, magram rodesac mas eris
dobis gadarCenas, xolo sabolood mxardaWera dasWirda, qarTveloba ami-
erovnuli damoukideblobis aRdgenas saTvis moumzadebeli aRmoCnda. magram
isaxavda miznad. ilia darwmunebuli iyo, rom `dro
qveynis politikuri statusisa da mova, yvela mihscems pasuxs Cvens ube-
arsebuli socialur- ekonomikuri re- durs qveyanasa da ufro ubedurs sa-
alobis gaTvaliswinebiT, ilias Tavi-
zogadoebas. maSin vnaxavT, visi guli
si moRvaweoba brZolis kategoriaSi
iqneba wminda da Cirq-moucxobeli~. es
ayavda. `cxovreba maSin aris kargi,
dro dadga an dgeba da amaSic marTali
roca mas ebrZvi~, _ werda is Tavis
iyo ilia marTali. 1896 wlis martSi,
meuRles da am brZolaSi mraval
gabriel imereTis episkoposis gas-
frontze is aravisTan kompromisze ar
venebis ceremonialze ilia dRemde
wasula, ar gatexila, miuxedavad didi
uprecedento sibrZniT daxunZlul
piradi tragediebisa. sicocxlis dasa-
liers mas SeeZlo igive gaemeorebina, sityvaSi, uganaTlebules mRvdelmTa-
rac samoRvaweo asparezze gamosvli- vars mimarTavda: `didxans qarTvels
sas Tavis meuRles ganucxada: `me sxva eqneba sabuTi Tqvas, rac marto did-
varskvlavze var dabadebuli, bed- bunebovan kaczea Tqmuli: mokvda da
nierebas SeuZlia sicocxle Semmatos, Tvisis anderZiT aw isev saqmobs mkv-
magram ubedurebas ar SeuZlia Cemi daria~, _ Tu vinmeze iTqmis es dide-
mokvla. ubedurebam SeiZleba cotaTi buli sityvebi, upirvelesad, iliaze.
Semaryios, magram rom wamaqcios _ ve-
rasodes.~ omar gogiaSvili
`saguramo~ _ 2016
publicistika
22
vano CxikvaZe
qiziyuri belkanto
mTvaris SuqiT ganaTebul turbazis aRaravis uyurebs,
ezoSi idga, yelmoRerebuli. aRaravin vaxsovarT,
marTalia bgeris simsubuqiTa da TiTqos siRnaRisaken
silamaziT ver daikvexnida, magram sa- moabrZanebs macxovars...
magierod imis aRniSvna mainc aucile- TiTqos beber kedlebTan,
belia, rom xmis nebismier registrs rogorc RvTiur momavals,
Tavisuflad flobda. gadmoayris bzis totebs
moawydnen fanjrebs Cveni maSinde- mxiaruli osana.
li, Tvaluwvdeneli samSoblodan sad ar momCvenebia
turistuli sagzuriT CamobrZanebu- mag Tvalebis cimcimi,
li stumrebi. dazneqilo bululo
konkretulad vis miuZRvna STambe- sanCo-pansas simZimiT.
Wdavi SuaRamis `romansi~, ver gavigeT, damimowmebs nikala,
is mone da es mane _
eg kia, viRacebma aivanze taSi dascxes
sul sxvagvarad amSveneb
da ase, aplodismentebis TanxlebiT
qiziys _ am Cvens espaneTs.
ezodan gabakunda moxetiale truba-
vidre velze alaznis
duri, TavCaRunuli Cokina.
gaWimaven mzis tilos,
SeiZleba am SemTxvevis gamoZaxili
frTxilad, qvebze lamazi
iyo Cemi mogvianebiT dawerili leqsi, fexebi ar itkino.
`dila siRnaRidan~: gamagone Seni xma,
`jer alaznis zambara rac ar unda moWoron _
velze ar gawelila, naRvliano, erTgulo,
galavanTan mibmuli balaxs ibakune CoCoro!~
kocnis Wedila. kaxeTSi `cocxali wignebis~ egidiT
siRnaRidan `browlebSi~ mimavals aseTi ambavic maxsendeba:
galavans rom gavxedav _ ramdenime axlobeli rTvlobaze
biWi moaCaqCaqebs migvipatiJa megobarma poetma qalma,
TavCaRunul saxedars. Tan yurZnis krefaSi SegveSveleT, Tan
saguramo 2(13). 2016 w.
22
lmarcxniv Carigebul venaxebSi, erT- _ gadaiqanca... mTeli Tvea aq aTen-
erTi Cveni maspinZlisa iyo. aRamebs, yaraulobs... ra qnas, momrav-
raRa dagvxvda mosakrefi _ samiode lda xelmrude xalxi... mere ra mteva-
mwkrivi daetovaT, albaT, stumrebs nia, Tvali vis ar gamoeqceva... Tanac 23
rom gvexalisa. gzispiria... axla es mesame dRea vkre-
xelmarcxniv, RobesTan, didi msx- favT da meti ra SeuZlia adamians, _
lis ZirSi saxeldaxelod Sekrul, bodiSobs meuRle wyalobas CaZinebis
gaurandavi ficris magidas, zed yve- gamo.
lis TefSi, pomidvriT da bususa piku- marto gadaRlis brali ar aris,
li kitriT Tavmodgmuli jami rom boRliwomac gamohkra Suakauri.
daudgamT, wyaloba uzis, WaRara, Savi, purCayrili saferavi mec wamosa-
cocxali, metyveli TvalebiT da wolad meZalaveba, magram amis droa?
idayvebamde saxeloakecili satinis vidre pirvel vedros avavsebdi, ve-
xalaTiT. naxis TavSi saxedarma daiyroyina.
wyalobam win damisva da Tixis jamSi yroyini ar CaeTavebina, rom wyalo-
Savi, kunapetiviT saferavi damisxa. ba maSinve cqvitad wamodga.
daleva jer adre xom ar aris-meTqi. _ daiZine, saiT, kaco? _ hkiTxa
memre vin gasmevso? age, rogorc me colma.
maq puri RvinoSi CabuJbuJebuli, jam- jor unda davxedo, mze miadge-
Si egre Caiyare, boRliwo miirTvi da bodao, vazis gakrefil mwkrivs auyva
rac darCa esec CamovkrifoTo. axalgaRviZebulis fratuniT.
Sevusrule Txovna Tu brZaneba. male Camoiara.
kovzi, qaloo! isev miwva da gajagrul loyas muTa-
momarTva xis kovzi qmarTan Sedar- qis nacvlad, axla marcxena xeli amou-
ebiT tansrulma `qalom~. do.
boRliwo adrec mqonda gasinjuli, didxans Zili arc amjerad acales.
rogorc maSin, axlac, maincdamainc venaxis Tavidan isev moisma Seyvare-
didi gemo ver Cavatane. magram wyalo- buli biWiviT yelmoRerebuli
bas ra vuyo, xaTri rogor gavutexo, saxedris belkanto.
mivdev, mivyvebi piracmacunebul beri- saiTao, isev hkiTxa dedakacma.
kacs. jor unda davxedovo!
wyaloba batono, kovzebiT barem sa- avida, daxeda, xom araferi uWirso.
dRegrZeloebi xom ara vTqvaT-meTqi. gadaZovilidan balaxianSi gadaaba
sadRegrZeloebi memreo. da skamloginaze kvlav xvrinva amouS-
memre, memre!.. va.
sxva ra gza maqvs, rogorc iqna mec bolo mwkrivis gakrefamde, kidev
vano CxikvaZe. qiziyuri belkanto
24
nen, Tundac es stumari cocxi yofil- ufros-umcrosoba, rigiToba, ZarRvi-
iyo. ani sadRegrZeloebi, Tavmowoneba
Tanac Tu am cocxs kaba emosa, an qarTuli sityvis madliT, rogorc
`levisis~ jinsSi Catenili ukanalic giorgi leoniZe ityoda, Ronieri, be- 25
uTimTimebda, xom stumar-maspinZlo- dauri sityviT... gaWrida nunua da
bis Jini apoTeozs aRwevda. azuzundeboda grZnobiT gaalmasebu-
daqrodnen manqanebiT, iRebdnen, li TvalTa isrebi, RviniT gaTamame-
iwerdnen, adarebdnen Zvelsa da ax- bulTa satrfialo lirika da kafiebic
als... gaelvardebodnen mokeWnaveTa xm-
dovlaTic iyo da am dovlaTis mox- lebiviT.
marebis madac! Tavs awonebdnen erTmaneTs Tamami,
didi, varvara mze dahyurebda alaz- bedis maZiebeli qalaqeli qalebi da
nis vels. flirtiT Tavbrudaxveuli provincie-
namxars aclidnen mtevnebiT daxun- li saxelisuflebo nomenklatura...
Zlul mwkrivebs. amitom moinanies maSindeli codve-
welsao, ai, welsao, SarSan xom Zaan bi kakom da goderZim, saqmes sWirdebo-
vivaJkaceT, imas gadavaWarbebT, igeT da, Torem vin oxerio...
mosavals miviRebT, oRond iman ar dag- aRniSnul Temaze, erTi anekdotisa
vaRalatos, RmerTi ar gagviwyres da ar iyos, mainc kmayofilebi iyvnen adg-
setyvam ar gamogvdos sarmao, iWaWebo- ilobriv xelisufalTa Tanamecxe-
da mikrofonTan dapirebebSi gawafu- dreebi, TanamdebobiT ganebivrebuli
li, ordenosani mevenaxe. pirveli naxevrebis mxars miyrdno-
nu geSiniaT, zarbaznebs ro davu- bilebi rom adarebdnen erTmaneTis
grialebT gomboridan, setyvas Tqve- meuRleebis sayvarlebs da beds Segue-
namde rogor movuSvebTo, aimedebdaT bulebi qmrebs SesJuJunebdnen:
centridan movlinebuli pasuxismgebe- `ii, qaa, Cveni yvelasa sjobnebiao~...
li muSaki an adgilobrivi, ideologi- es xumroba (!)yvelam icis da Tavidan
is mdivani, romelic sasurveli ki ara aRar movyvebi.
aucilebelic iyo, rom mamali dedaka- _ kargi dReebi da wlebi maxsovs.
ci yofiliyo. dilidan saRamomde rom vifiqro, wye-
hpirdebodnen da marTlac ra iyo im nis naceci ar gamaxsendeba, aqaur saZ-
cxonebuli komunistebis SeuZlebeli? mosTan egeTi gaubzaravi axlobloba
ideologiuri xazis gamtarebeli, gvqonda. netavi sisxlismier sanaTe-
partiaze jvardawerili, gauTxovari saosTan gvakavSirebdes imnairi mtkice
koWibrola, TiTqmis yvela raions siyvaruli -_ imitom, rom meore nax-
hyavda. evrebic Rirseulebi gvyavda da gage-
vano CxikvaZe. qiziyuri belkanto
26
aq ki, isev is Zveli surneli tri- omi daiwyo, omi, droze Tu ar gavin-
alebs, Zroxas nacnobi WiSkrisken ZeriT, SeiZleba xirsasTan ukve san-
zmuiliT moaqvs dasacleli jiqani, grebsac Txriano.
Robes wiTeli vardis kokrebi gadmoh- omio! 27
kidebia da damorcxvebuli, jer kidev didi, gabanjgvluli fexebi
mwvane mtevani foTols efareba. flostebSi wauyara mixom da aduRe-
_ Cveni iumori mainc sul sxvaa, bulma mkerdi CaimjiRa, hoi, dadada, am
saferaviviT aris, Tu ar daagemovne da dedaimasqnilma Saxabasma xo SaTx-
egreve gadauSvi, namdvil Rirsebas ver arao!..
SeigrZnob, _ ambobs goderZi, _ 1941 anekdots didi wverebi aqvs, magram
welia, 22 ivnisi. soflis centrSi zim- goderZis xaTriT viciniT.
zimebs xalxi, qudze gamosuli kaci da meorec gindaTo? _ gvkiTxa SeTama-
qali Sehyurebs boZze dakidul radi- mebulma.
os, levitanis gamyinavi xma rom azan- midio!
zarebs. miutovebia xalxs cecxlze Se- isev am mixozea:
modgmuli rZis qvabebi, gaxurebuli SuaRamisas cols aRviZebs.
Toneebi, akvnebSi aCxavlebuli Cvile- iRliasTan xeli Seucura da xmaaTr-
bi, saxnavi da saTesi. Tolebulma _ gaaxile Tvali Cemo
yvaviviT ayrantalebuli radio mtredovo, yurSi CauCurCula.
tanSi cris did-pataras. ra Savi sikvdili gindao, gadmoRri-
hai, dedasao, borgavs mkerdSi dab- na colma.
ragunebuli muSti. gadmobrundio.
ibragunos ra, fuWi qadilia, yvela raTao, ra gindao, gaumeora.
aq aris, soflis Tvali vaJkacis, mixos auvarda sisxli TavSi mixos:
garda. _ fuli mWirdeba, dilamde erTi asi
kaci gasaWirSi gvaxsendeba _ isic dolari masesxe!.. ar ici, am SuaRamis-
moisaklises, mixed-moixedes, gasZaxes, as ra mendomeba, raze gagaRviZeb, me
gamosZaxes. Seni cocxali da mkvdario!..
ar aris mixo. viciniT _ es axalia da kargia,
miatoves radioc, levitanic _ Tavisufali, demokratiis iavardiT
raRa iyo mosasmeni da gasagebi, mixos mofenil gzas damdgari qveynis pirm-
Sin miakiTxes. Soa.
mividnen da ras xedaven, wevs TuTis erTi mec maTqmevineT, magram Cemo
CrdilqveS taxtze, gulianad xvrinavs dao, es Sen ar unda moisminovo, moubo-
da TrTian yovel amosunTqvaze TuT- diSa kakom goderZis meuRles.
is foTlebi. magidasTan kacebi davrCiT.
vano CxikvaZe. qiziyuri belkanto
28
marTla wesieri da Rirseuli, metsax- rac gavaSene, vuvli, magram rodemde,
elad `rkinis kacs~ eZaxdnen. Tavmj- viRaa mere amis mimxedi? jer is
domaris ukiTxavad Citebic ver daf- daamagre adgilze, vinc dovlaTs Seqm-
rinavdnen mis samflobeloSi, verc nis da mere Seni karnaxi da plenumebis 29
raikom-aRmaskomis ajilRebi da- gadawyvetilebebi ar dasWirdeba, sad
TareSobdnen TavianT nebaze. ra dairgos da ramdeni...
bevr rames yvebodnen `rkinis kacis~ gamkacrebuli saxe sinanulis
saqmeebze. uyvardaT da arc uyvardaT, Rimilma Seutoka;
samarTlianobisTvis mebrZols, _ magram aq sxva muRamia. es aris Cve-
rogorc wesi, madlierebisa da uma- ni ubedureba _ venaxis farTs rom
durobis Suq-Crdili adgas. gazrdi da kremls upatakeb, mere ram-
mokled, rogorc yvebodnen, ilias denic ginda, Rvinis nacvlad, Camoasxi
giorgiviT yofila. Saqarwyali, iq veRaravin daeWvdeba am-
roca gavicani (asakSi rom Sevida, den heqtarze aTjer meti mosavali
dawera gancxadeba da Tavmjdomareo- rogor moiyvaneo... amxela ukidegano
ba miatova, rogor ar exvewnen, magram qveyanaSi erTi didi, saerTo tyuilia
`rkinis kaci~ iyo da vin gada- agorebuli da am tyuils mivsevivarT...
aTqmevinebda), ukve rigiTi kolmeurne sadamde gagrZeldeba ase, ar vici...
iyo, savenaxe miwa gaepirovnebina, vazi gavCumdiT, darxeuli totis
gaeSenebina da uvlida. Crdili elaciceboda Sabiamnian xelis
maxsovs, zvarSi, walamgadaxurul nebebs.
qoxTan, waxrili saCrdilobeli fSa- erTxel, `rkinis kacTan~, Tanasof-
tis qveS visxediT. leli misula kantoraSi, Cven salo-
wlebiT da SromiT saxedaRarulma cavs saklavs Sevpirdi da kolmeurneo-
kacma gverdze moido Tavisi Calis bis faridan batkani unda momceo.
qudi da win damilaga idayvebamde sax- Seni Seswireo.
eloakecili, SabiamniT dawinwkluli Cemi ro myoloda, Sen xo ar mogak-
didi xelebi. iTxavdio.
TvalebSi siberis libri mosZalebo- mere, Se dalocvilo, Tu ar gyavda,
da, magram mzera marTali, principuli RmerTs kolmeurneobis imediT cxvars
kacisa, mokrZalebiTa da pativiscemiT ratom pirdebodio.
gangawyobda. gamoistumra uariT.
karga xans visaubreT, me rogorc aseTebi vis uyvars? arc raiaRmasko-
Jurnalistma, iman, rogorc respo- mSi da arc imaT zemoT didad gulSi ar
dentma. CahqrodaT, Tavisi TiTis karnaxiT rom
_ exlao, rasac getyviT, gana ar ver aTamaSebdnen, magram nimuSad mainc
vano CxikvaZe. qiziyuri belkanto
30
Ram... mixvide. udReuri ambiciis yvavili
Tvalsawierze ayudebula xorn- uceb Wkneba, rogorc ki sadRac
abuji, elia, iqiT, yvarlisken kalapo- gamocemuli mciretiraJiani wignis
tis Savi sareceliT yelgamSrali du- prezentacia Caivlis da ramdenime eg- 31
ruji, aqeT xirsa, nekresi, momxdur zempliariT xeldamSvenebuli, kmay-
mters Selewili cixe-qalaqebi, ofili da gafuyuli dabrundebi.
mokveTil ZuZusaviT sisxlgamdinare tyuili, Tojina, tyuili! Seni didi
alazangaRmeTi... yvelaferi gTxovs, Tu mcire Zegli jer aq unda daidgas!
rom Sens ZarRvSi wminda siTxe ar gawy- vaJa germaniaSi ar gauSva iliam, po-
aldes, ar modundes, gulgrilobiT ar etsac davkargavT da verc filoso-
gaiyinos... fosad dagvibrundebao.
rac xornabujidan moCans, imas verc mavani xeirianad Tbilisis erT
eifelidan, verc kilimanjarodan da ubans ar gascilebia, Tavisi naRvawiT
niagaradan ver dainaxav. himalais sima- jer qarTveli mkiTxvelis ndoba ar
Rle koWebamde ver miswvdeba im mTa- moupovebia da ucxos da ucxoebs
gorebs, zed maradiul mxedrebad rom mieltvis. vinmem xom unda hkiTxos,
amosulan taZrebi da cixe-koSkebi... saTburis sasuqiT gajejilebulma,
vera-meTqi, imitom rom Cemia. aseTi ra gvirgvini dawani, rom mTel
morCa da gaTavda. msoflios moafrqvio da jer Sen mSo-
yvela dampyrobels sxvadasxva niRa- bels ar gaagebino vin xar, ra xar da ra
bi aqvs morgebuli, Torem saxe da gu- gidevs mag xurjinSi, ase rom eferebi
lis zraxva, rogorc vaSli gadaWra... da eloliavebi, Sens vai Tayvanimcemel
Cemia! mexotbeebTan erTado.
es undaT. nebismierma avtorma jer Tavisi,
es sityva undaT damaviwyon, am si- yvelaze saWiro da saintereso wigni _
tyvis magiuri cecxlis amoZirkva, samSoblo unda waikiTxos.
ganeleba hqondaT, aqvT da momavalSic amaSic kidev erTxel davrwmundi,
eqnebaT Cafiqrebuli. kaxeTSi mogzaurobisas.
Camovedi qiziySi winasaoperacio literaturuli saRamos da guli-
ganwyobiT daRdasmuli, daRlili da Tadi gamaspinZlebis Semdeg dedof-
aqauroba damxvda, rogorc Jangbadis liswyaroelma mwerlebma xornabujis
baliSi _ erTguli, moyvaruli, dasaTvaliereblad wagviyvanes.
uRalato Zveli megobari. xornabuji... samyaros erT-erTi
Sexvedraze, literaturis moy- saocreba, adreul wlebSi bevrjer mi-
varulebi mravlad rom movidnen, naxavs da rTuli reliefis miuxedavad,
musikaluri saswavleblis saaqto dar- avsulvar kidec, magram axlac siam-
vano CxikvaZe. qiziyuri belkanto
bazSi ndobis Zafebi uceb gaiba. ovnebiT vestumre, raTa kidev erTxel
aTwleulebis win ufro aqtiurad gavocebuliyavi _ rogor, an ra xelma
xvdeboda mwerali da mkiTxveli erT- `azida~, rogor CaaduRaba, Camoqna da,
maneTs. Camoasxa...
iZulebiTma pauzam grZnobebi gaa- manqana Soriaxlo SevaCereT, tye-
cia, magram mTlad rom ver gaaqro, maS- wvrilSi ufro didi, Ronieri manqanis
inve davrwmundi, rogorc ki liter- borblebiT nabuRravebi saurme gza
aturuli saRamo daiwyo. fexiT gaviareT.
mkiTxvelebmac da mwerlebmac vi- xornabujis misadgomebTan welamde
grZeniT, Turme rogor mogvnatrebia balaxi yelyelaobs. alag-alag yviT-
erTmaneTi. lad mosdebia qerifqla, qvaTesla,
aq kidev erTxel gamoCnda, rom vi- alag-alag yayaCo da TeTrgvirgviniani
dre nawarmoebs ucxo mkiTxvelamde gvirila...
miitan, jer Seni literaturis, qarTu- yvelaferi dums, naSuadRevis sicx-
li mwerlobis gulSematkivarTan unda es miusavaTebia Tu sxva amouxsneli
molodiniT garindulan Sav-TeTrad uxsovari drois kedlebs, TiTqos
daWorflili lodebi. haerSi gayinul, gigantur kvercxebs _
erTxel, adreul wlebSi, am midamo- cixis qongurebs. etyoba, ufro gene-
ebSi, zemoT mimaval bilikze damdgari, tikuri maxsovrobis gamo, frinvel
32
veeberTela, lodze Semoxveul Sav ux- leSismWamelebs aq daRvrili sisxlis
senebels wavadeqi. giurza iyo Tu sxva suni kidev uRizianebT ynosvas.
modgmis mcuravi, cxadia ver davadgine cis oTxive kuTxidan, momlodine
_ mis warmomavlobaze dasakvirve- meTauriviT, Jami iyureba.
publicistika
blad sad mecala, SiSma ukan gamom- Jami _ rogori usazRvro teva-
abruna. dobis sityvaa _ warsulis mowesrige-
axlac mravlad iqnebian, qviSaze ga- buli qaosi.
curebuli jaWvis sxivila perangebiv- sxva romeli mwvervalis da koSkis
iT erTmaneTSi Caxveuli gvelgeslebi, simaRlidanac ar unda gadmoixedo,
maxrCobelebi, giurzebi, xornabujis
eifelis Tu pizis, jomolungmasi Tu
maradiuli mcvelebi, xvrelebSi, bal-
kilimanjarosi, imas ver dainaxavs
axis ZirebSi, qvebis qveS da Camavali
`cocxali wignis~ avtori, rasac xorn-
mzis almacer sxivebze, qereWisfer
abujidan. im Jruantels ver igrZnobs,
sal kldeebs Sefarebulebi.
aqedan gadmomzirals rom wamogaZaxe-
win adgilobrivebi gagviZRvnen, xe-
ljoxebiT mihkvalaven balaxmoZale- binebs:
bul bilikis derefans. _ es aris balRo, Seni samSoblo!
SevudeqiT aRmarTs, lodebs Soris vis, vis da, sifxizlisken momwode-
datovebul viwroebs. Cxrialebs fex- beli es ukvdavi fraza, pirvel rigSi
qveS qva-RorRi, buCqebi, napralebSi `cocxal wignebs~ unda axsovdeT.
amosuli, gadmoxrili xeebi totebs axla ki, rogorc zRaparSia, Cvenc
gviwvdian, gvexmarebian. ise davamTavroT:
avdivarT, avdivarT... `elasa-melasa,
avaRwieT, avmaRldiT da... cixe ki Wiqa mekida yelasa.
ara, zecas mxarSedgmuli atlantia. mTqmelsa da gamgonebelsa,
frTagaSlili orbebi, svavebi, Zili gaamoT yvelasa!~
borebi xelis awvdenaze dastrialeben vah, kaco, kidev Zili?
32
kritika
33
gia arganaSvili
pieta yelsabamisTvis
vaxtang javaxaZis leqsis gamo `elegia pirveli: yelsabami~
34
virdeT, Tu rogor ver aRwevs poeti li wakiTxvisTanave ratomRac ivane
Tavs sazogado Sexedulebis tyveobas: wiklauris „ram damabera~ gamaxsena.
„colic Zalian itirebs, SesaZloa am mosazrebas bevri arc
qveyanas gaakvirvebsa, daeTanxmos. marTlac, ra saerTo Sei-
35
meore dResa igica, Zleba hqondes gasuli saukunis 80-ian
sxvisa Wirs gaalxinebsa~. wlebSi gaxmaurebul folklorul
TiTqos mis koleqtiur cnobiere- (esec sakamaToa) Sedevrs klasikuri
bas (wina ricxviT) epaeqreba vaJa- poeziis dRevandel brwyinvale nimuS-
fSavela Tavis leqsSi („sikvdili gmir- Tan, garda imisa, rom orive leqsma
isa~): Tavis droze mkiTxvelis yuradReba
„colis gulsac xvda laxvari, miipyro da orive maTgani, pirvel rig-
Tumc tirils vera hbedavsa; Si, Tavisi masStaburi xedviT gamoir-
Cumad itirebs beCavi, Ca.
roca aravin xedavsa.~ mkiTxvels gavaxseneb, rom im dros
bevri sxva msgavsi magaliTis moy- marTlac bevri moixibla ivane wiklau-
vanac SeiZleba, Tumca, cxadia, am sak- ris leqsiT, misi poeturi saxeebiT,
iTxSi folklori da literatura sao- brwyinvale intonaciiT (es vaxuSti
car erTsulovnebas amJRavnebs da kotetiSvilis deklamaciam ukeT gamo-
dResac dauRalavad ewevian colis aCina), dialeqtSereuli leqsikiT, he-
sawinaaRmdego fiarkampanias. rogorc roikuli paTosiT. moixibla mkiTxve-
Cans, colis qeba Cvens literaturaSi li da sruliad gamorCa, rom es leqsi
dResac „augia~. am fonze ki vaxtang SesaZloa pirvelic iyo, romelmac aR-
javaxaZis es leqsi udavod Zalze mniS- sarebiTi xasiaTis nakadi Semoitana
vnelovania. is ara mxolod wingada- qarTul sabWoTa mwerlobaSi. isic Se-
dgmuli nabiji, aramed naxtomia kul- umCneveli darCa, rom es avtobiogra-
turisaken, qristianuli faseulo- fiuli leqsi Cveni ganvlili cxovreb-
bisken. meuRlis (colis) saxe am leqs- is namdvil matianed iqca da ramdeni-
Si sruliad axal esTetikur Rire- me aTeul striqonSi mTeli epoqa Caa-
bulebebs amkvidrebs Tanamedrove tia.
qarTul literaturaSi (aq arafers darwmunebuli var, piruTvneli da
vambob leqsis mxatvrul donesa da av- gamowvlilviTi analizis SemTxvevaSi
toris SemoqmedebiT unarze, romelTa (am werils ar SeiZleba amis pretenzia
saSualebiTac man ukiduresi gancde- hqondes) vaxtang javaxaZis es leqsic
bis motana SeZlo mkiTxvelamde). bevri mimarTulebiT „ganacxadebs~
da aqve, marTalia, avtori ebrZvis erTaderTobis pretenzias. gia arganaSvili. pieta yelsabamisTvis
koleqtiur cnobierebas, Tumca Semo- sagulisxmoa, orive leqsSi sam-
qmedebiTad iyenebs folklorul kon- yaros mcire modelia gamoxatuli. mis
struqciebs da aiZulebs maT individ- centrSi ki adamiani, erTi mxriv, av-
ualuri azrovnebis samsaxurSi Cad- tori („ram damabera~), xolo, meore
gnen: mxriv, avtoris meuRle („yelsabami~) -
xalxuri _ sizmarSi mainc meCvene... dgas. maT orbitaze ki diakonT gior-
vaxtang javaxaZe _ „ sizmarSi mainc gi, tolxeSaT mixa, uTurgaT jurxa,
gamomecxade...~ gaburi lela („ram damabera~) da el-
vaxtang javaxaZe _ „mesiji mainc guja amaSukeli, merab berZeniSvili,
gamomigzavne, rodis davusxa yvavil- besik xaranauli, baCana bregvaZe, guram
ebs wyali...~ doCanaSvili, daviT werediani da laSa
TabukaSvili trialeben... isini epoqis
*** xasiaTs qmnian.
SeuZlebelia Temis, ganwyobis, xas- literaturis istoriaSi aseTi
iaTis mixedviT am leqss qarTul poe- leqsebi sxvadasxva literaturul
ziaSi ar hyavdes winamorbedi da ar etaps mijnaven erTmaneTisgan. maTiT
gauCndnen mimdevrebi. Tumca, me pirve-
raRac mTavrdeba da raRac axali iwye- (es Seqspiriseuli yofna-aryofnis
ba. isini samanis qvebiviT Rrmad arian Tanamedrove variaciaa).
miwaSi (eris TviTmyofad kulturaSi) „girekaven da saxlSi ara xar da ara
36 Caflulni, raTa literaturuli mim- marto saxlSi ara xar...~
dinareobebis msubuqma niavma adgil- es fraza ki refreniviT mihyveba
idanac ver daZras. mTel leqss da rogorc adamis (pirve-
orive es leqsi analitikuri goneb- li kacis) sasowarkveTili kivili ar-
is da SemoqmedebiTi Sromis nayofia. yevs mTel samyaros.
kritika
36
finalSi ki usityvod batonobs ni~).
religiuri gancda... swored es aris is ukanaskneli nas-
aq Cndeba cisferi mtredi, romel- kvi, romelic xsovnis reqviems erT am-
ic avtors fanjaraSi ecxadeba. is, bad kravs. aq yvela Zafi avtoris xel-
37
erTi mxriv, meuRlis landia, romelic Si iyris Tavs. sakmarisia, mciredi xe-
nawerSi sakuTar saxels daeZebs (ro- lis Camokvra, rom is xma gamosces,
melic ar aris), amave dros, mtredi mas romelsac avtori isurvebs..
axsenebs pikasos (mSvidobis mtredi), dabolos, mxatvrul-esTetikuri
axsenebs noes, axsenebs sxva ramesac. kuTxiT am leqsma daitia yvela is eqs-
Tumca iqve Cndeba mtredi-qedani. Seu- perimenti, romelTac avtori axor-
cielebda Tavisi SemoqmedebiTi cxo-
Zlebelia avtors SemTxveviT exsenebi-
vrebis ganmavlobaSi. Turme misi Txro-
na mtredis meore saxeli _ qedani. aq
bis ironiul-parodiulma xerxma mxo-
qedans ufro meti Sinaarsi aqvs da mas
lod gulwrfelobis xarisxi Semata
erovnul-literaturul ZirebTan
naTqvams. poetis mxridan leqsikis san-
mivyavarT. meore mxriv, Tu mtredi aqebo momWirneobam ki sityvebi aiZu-
mSvidobis macne da suliwmindis (sic- la sruli datvirTviT „emuSavaT~ . vax-
ocxlis) simboloa, „sawyali beri qe- tang javaxaZis poeziaSi sityvebi Se-
dani~ sulis frinvelia. imqveyniuri, ucvlelni xdebian. isini „Crdilovani~
suleTis macnea... funqciis Sesrulebaze uars amboben
„zed ijda beri qedani, damRuRuneb- da ganaxlebuli ZaliT mxolod azris
da Tavzeda..~ (vaJa-fSavela „baxtrio- gaZlierebas emsaxurebian.
Studiebi
38
zaza SaTiriSvili
vefxistyaosnis hermenevtikisTvis
mijnuroba, rogorc sulieri varjiSi
38
adreuli qristianebi. esaa mWvrete- ilavs, Tu rogor unda moaxdinos
lobis xelovneba, romelic yoveldRi- maTze koncetracia iesos sazogadoe-
ur sulier varjiSebs _ meditaciur bis momavalma wevrma (da ara marto man)
locvebs, sindisis gamocdas, TviTre- _ cxadia, amiT wm. egnate, faqtobri- 39
fleqsiasa da TviTkontorls gulisx- vad, im ugrZesi tradiciis erT-erT
mobs. qristinobaSi sulisa da RmerTis damagvirgvineblad gvevlineba,
urTierTminarTeba, aseve, mijnurobis romelic uSualod qristesagan da
xatiT aRiwereba _ qristes mowafeebisagan iRebs saTaves.
`vefxistyaosnis~ prologi
vTqva mijnuroba pirveli da mijnurobas wamogvidgens, rogorc
tomi gvarTa zenaTa, namdvil askezas:
Znelad saTqmeli,
saWiro gamosagebi enaTa; ars pirveli mijnuroba ardaCena,
igia saqme sazeo, WirTa malva,
momcemi aRmafrenaTa; Taviswina igonebdes,
vinca ecdebis. Tmobamca hqonda niadagmca hqondes xalva,
mravalTa wyenaTa. SoriT bneda, SoriT kvdoma,
SoriT dagva, SoriT alva,
swored es mijnurobaa aRwerili dasTmos wyroma moyvrisaTvis,
alegoriuli narativis saxiT daviT misi hqondes SiSi, krZalva.
guramiSvilis `zubovkaSi~. aqve isic
unda aRvniSnoT, rom satrfosa da `vefxistyaosnis~ narativi sxva ara-
metrfis, rogorc sulis (an _ misti- feria, Tu ara prologSi detalurad
kosis) da RmerTis urTierTobis xats warmodgenili samijnuro kodeqsisa
iyeneben rogorc, erTi mxriv, wm. Tu programis _ mijnurobis, rogorc
grigol noseli Tu wm. ioane jvrisa sulieri savarjiSoebisa da sulieri
(san xuan de la krusi), ise _ nizami gan- varjiSis _ ilustracia.
40
ul-burJuaziuli ojaxia. ufro retu- moqmedeba TavisTavadi Rirebulebaa,
Sirebulad rom vTqvaT, romantikuli xolo pasiuroba da umoqmedoba _ yve-
afeqti salonsa da bordels _ XIX laze didi boroteba, an _ absolu-
saukunis am or umniSvnelovanes saja- turi borotebis Sedegi. 41
ro-privatul (gardamaval-mediaciur) akaki wereTelma Tavisi genialuri
instutucias Soris Tavsdeba, rogorc intuiciiT migviTiTa, rom tarielis
individualuri melanqoliisa da mar- `eTnonacionalur xasiaTSi~ mTavari
toobis erT-erTi varianti. aspeqti misi `umoqmedoba~ _ mWvrete-
arada, mijnuroba esaa _ siSmagis lobaa. oRond, cxadia, es XIX saukuni-
(afeqtis) etiketi _ sruliad garkveu- saTvis tipuri nacionalur-fsiqo-
li tipis sulieri (meditaciur- logiuri diskursiT gamoxata da mij-
WvretiTi) varjiSebi (`teqnikebi~). am- nuris rusTveliseuli mWvreteloba
itomac, verterisagan gansxvavebiT `qarTlelobad~ Targmna. misTvis (ro-
tarieli sulac ar apirebs Tavis mokv- gorc CvenTvis!) moqmedi gmiri avTa-
las. nestan-darejanis winaSec TviT- ndilia _ imereli `istoriuli~ baSi-
mkvlelobis aCrdili swored maSin aCukis arqauli (oRond, aseve, `imeru-
dadgeba, roca misi mijnuri moqmede- li~) oreuli.
bas gadawyvets, rac Tanamedrove Sede- arada, ratom hqvia poemas vefxis-
gze orientirebuli algoriTmidan ga- tyaosani? _ imitom rom poemis gmiri
momdinare sruli absurdia! swored swored tarielia, rogorc mijnurisa
amitom, CvenTvis tarieli araa vefx- da mijnurobis qrestomaTiuli xati.
istyaosnis mTavari gmiri _ gmiri xom rogorc ukve aRvniSneT, tarieli il-
Tanamedrove kulturaSi mxolod mo- ustraciaa mijnurisa da mijnurobis
qmedi, aqtiuri subieqtia. arada, tari- im etiketisa, romelic vefxistyaosnis
eli ar moqmedebs! maSin, roca CvenTvis prologSi detalurdaa `gawerili~.
saturni da melanqolia
42
xasiaTis aRmosavlur-qarTuli (`pasi- los or ukidures interpretaciaTa
uri~) aspeqti dainaxa, avTandilSi _ Soris moeqca: pirveli midgomis Tanax-
dasavluri (`imeruli~ _ `aqtiuri~), mad, vefxistyaosnis ambavi giorgi III-
xolo fridonSi _ `zRvispiruli~. sa da Tamaris periodis dinastiuri 43
ilia WavWavaZe, rogorc cnobilia, konfliqtebis asaxvaa _ radikaluri
daupirispirda am interpretacias da formiT es interpetacia gamoxata Tam-
nacionaluri xasiaTis miRma zogad- ar erisTavma; xolo meore midgomis
sakacobrio (misive terminologiiT) Tanaxmad, vefxistyaosani ezoteriku-
tipebi dainaxa. li codnis (saidumlo dafaruli in-
asea Tu ise, XIX saukunidan moyole- formaciis) gamoxatulebaa _ es pozi-
buli vefxistyaosnis ambavi (story) rus- cia zRvruli saxiT zviad gamsaxurdi-
Tvelologiis lamis centraluri sak- am gamoxata.
iTxi xdeba.: aris Tu ara vefxistyaos- arada, rogorc ukve vnaxeT, pasuxi
ani avTenturi _ `qarTuli~, Tu is zedapirzea _ vefxistyaosani esaa
`sparsuli ambavia~? am SekiTxvaze ori Sairoba mijnurobaze _ Tanamedrove
radikaluri pasuxi arsebobs _ erTi eniT rom vTqvaT, esaa saleqso ambavi
batoniSvil Teimuraz ekuTvnis (qar- (narativi) mijnurobis (siyvarulis
Tuli), meore _ niko mars (sparsuli). garkveuli formis) Sesaxeb. vefx-
da mainc ras mogviTxrobs vefxis- istyaosnis mTavari personaJi tarie-
tyaosani? lia _ swored amitom ewodeba poemas
zogadi pasuxi dRemde ase yalibde- vefxistyaosani. poemis saTauri Tavis
ba _ vefxistyaosani qarTuli nacio- TavSi Seicavs poemis ZiriTad ambavs _
naluri sulis, geniis an/da kulturis narativis `ras~ _ anu fabulas: poema
gamoxatulebaa (aq TiTqmis yvela in- mogviTxrobs mijnurobisa da mij-
terpretatori eTanxmeba erTmaneTs). nuris Sesaxeb. ar dagvaviwydes isic,
magram ras niSnavs es nacionaluri rom, sazogadod, Sairobis ZiriTadi
`suli~, `genia~, `kultura~ (da a.S.)? Temac mijnurobaa:
romelic wignia ukve Tavad borxesis Cemi samSoblo~; `magram samSoblos Zve-
Semoqmedebis umTavresi Temaa. li gzebiT veRar movagen / da ar maxs-
inglisurenovan literaturaSi amg- ovda mqonda igi, Tu momagonda~...).
vari figura, Tu meta-saxe, cxadia, savsebiT paradoqsulad, baraTaSvi-
scenaa _ scena, Teatri rogorc cxo- lis Semdeg rusTavelisa da guramiSvi-
vreba da cxovreba, rogorc scena _ lis figurebic ukve sxvagvarad ikiTx-
Seqspiridan dawyebuli da folkneriT eba _ pirvelis legenduri Tu meoris
damTavrebuli. realuri eqsoria-emigracia ukve
rac Seexeba germanul literatu- baraTaSvilis mernis ugzo-ukvlod
ras, aq mTavari xati _ eSmakTan dade- gadakargvis konteqstSi unda gaviaz-
buli kontraqtia, xolo frangul roT. filosofosi merab mamardaS-
literaturis mTavari Tema _ moli- vilic ki amave kulturul modelSi
eris `tartiufidan~ moyolebuli _ Tavsdeba _ Tavis `qarTul legendas~
niRbisa da realobis urTierTgam- is sxva (rusuli, franguli) enis wiaR-
ijvnaa: balzaki, floberi Tu prusti Si gamoTqvamda; da Tavad misi gardac-
swored am mudmiv `frangul~ motivs valebac moskovis aeroportSi amave
utrialeben. konteqstis meSveobiT ikiTxeba.
rusuli literaturisaTvis aseT miuxedavad imisa, rom saqarTvelo
metaliteraturul xatad brinjaos erT-erTi uZvelesi qristianuli civ-
mxedari iqca, rogorc petre I-is _ ilizaciaa, qarTlis moqceva me-4 sau-
evropeistisa da modernizatoris _ kuniT TariRdeba, bibliis sruli Tar-
meore, `bneli~, miTosuri mxare: brin- gmani qarTul enaze V_XI saukuneebSi
jaos mxedari, rogorc qaosidan kos- ganxorcielda, xolo liturgiis ena
mosis Semqmneli demiurgi _ uZrao- qarTuli ukve V saukuneSi gaxda, _
bisa da moZraobis, sicocxlisa da sakuTriv literaturis cneba qarTul
sikvdilis, namdvilisa da warmosaxu- kulturaSi iranuli literaturidan
lis miRma myofi figura. Semovida (XIII-XIV ss.). iranuli liter-
qarTuli literaturis mTavari me- aturidanve Semovida saliteraturo
tafizikuri personaJi, wesiTa da rig- Janrebisa da poetikis gagebac. aq, cxa-
iT, vefx(v)i unda gamxdariyo, rac bo- dia, unda aRiniSnos, rom Tavad iran-
rxess namdvilad aiZulebda am liter- ul literaturaSi literaturuli
aturis gacnobasa da wakiTxvas. magram refleqsia da praqtika arabuli lit-
es ase ar moxda _ Cveni literaturis eraturis gavleniT iwyeba, xolo ar-
mTavari figura fantastikuri ulayi abulSi literaturis konceptualiza-
_ merania. cia, Tavis mxriv, berZnuli kulturis,
saguramo 2(13). 2016 w.
44
aturo _ islamuri (arabul-iranuli). unaTesavdeba Tavis did winamorbedebs
Sua saukuneebis qarTuli litera- _ ovidiussa da dantes, romelTac
turis umTavresi teqsti SoTa rusTve- TavianTi eqsoria, aseve, poeturi med-
lis vefxistyaosania, romelic dRemde itaciis Temad aqcies. 45
qarTuli saliteraturo kanonis cen- daviT guramiSvili asrulebs qar-
tralur nawarmoebad miiCneva. vefx- Tul `grZel Sua saukuneebs~. 1801 wl-
istyaoani iseTive rols asrulebs qar- idan saqarTvelo nel-nela ruseTis
Tuli kulturaSi, rogorsac dantes imperiis nawili xdeba. xolo 1830-ian
La divina comedia _ italiurSi, servan- wlebSi ibadeba qarTuli romantizmi.
tesis don-kixoti – espanurSi, goeTes qarTuli romantikuli litera-
fausti – germanulSi... turis centraluri nawarmoebi, raRa
vefxistyaosani Sua saukuneebis sa- Tqma unda, nikoloz baraTaSvilis me-
raindo-samijnuri eposia. misi poeti- rania (1842w.) . es lirikuli leqsi,
ka iranuli epikuri poeziis paradig- romelic 9 strofisagan Sedgeba, Cve-
mebs misdevs (firdousi, nizami da a.S.), ni saliteraturo kanonis lamis
ideologia aristokratiul-monarqis- RerZad iqca. am nawarmoebis Sesaxeb
tulia, xolo Teologiuri beqgraun- calke visaubrebT, magram aq aRvniS-
di _ normatiul-qristianuli. teqst- navT mxolod Semdegs: baraTaSvilis
Si uxvadaa citatebi bibliidan, xolo lirikul Sedevrs ori mTavari inter-
ramdenime adgilas dionise areopage- teqsti aqvs – rusTavelis vefxis-
lis saxeliT cnobili teqstTa korpu- tyaosani da adam mickeviCis (1798-1855)
sis aluziebic gvxvdeba. farisi (Farys, 1928w.). aqve davsZenT
XIX saukunis 20-iani wlebidan qar- imasac, rom merani lirikuli subieq-
Tuli literatura mTlianad evropu- tis (lirikuli `mes~-s) `ugzo-ukvlo~
li tipis literatura xdeba da liter- swrafvas (`qrolvas~) da buneba/kul-
aturul process saqarTveloSi ukve turis CarCoebis (`bedis samZRvris~)
evropuli literaturuli mimarTu- gadalaxvis SeuZlebel, magram gmirul
46
azriT, nacionaluri kanonis demonta- baraTaSvili Segnebulad mimarTavs
Ji mxolod drois ambavia. am kanonikuri teqstis erT centra-
dabolos, meranSi gmiris sikvdili lur pasaJs, sadac rusTavelis epikuri
gaiazreba, rogorc `gzis gakvalva~ poemis erT-erTi mTavari gmiri avTa- 47
momavali TaobisaTvis. nawarmoebis ndili megobris dasaxmareblad mi-
mTavari gzavnili eTnokulturuli da eSureba (baraTaSvilis leqsSi trans-
imperiuli instituciebidan liriku- formirebuli saxiT gvxvdeba `moZmis
li gmiris sruli transcendirebaa. daxmarebis~ es motivi). magram avTa-
nawarmoebis finalSi xdeba romantiku- ndilma icis, rom ucxoeTSi daRupvis
li landSaftis (bunebis sfero) mTli- SemTxvevaSic ki mas moigonebs da
anad dacarieleba da kulturul-so- daitirebs misi suzereni-mefe da rac
cialuri kavSirebidan amovardna. Tu mTavaria _ wuTisoflis mier gawirul
ra aris am transcendirebis miRma, kacs `RmerTi ar gawiravs~. baraTaSvi-
nawarmoebSi ar Cans. Rirebulia Tavad lis meranSi gmiri amas mTlianad mok-
transcendirebis _ gadalaxvis es lebulia. erTaderTi rac rCeba isaa,
aqti. rom `ganwirulis sulis kveTeba~ _
meranSi kidev erTi ramaa waSlili _ transcendirebis uimedo aqti _ mainc
kavkasiuri qronotoposi. rogorc darCeba, rogorc magaliTi-paradigma
cnobilia, baraTaSvilma Tavisi Se- STamomavlobisaTvis. es, garkveuli
devri sakuTari biZis _ ilia orbeli- azriT, SeiZleba gavigoT, rogorc
anis _ Samilis mier datyvevebis Sem- uimedobis-miRma-imedi.
deg dawera. werilSi, romelsac is rac Seexeba fariss, adam mickeviCis
Tavis meore biZas grigol orbelians am SedevrTan gvagzavnis qrolvis mo-
ugzavnis, baraTaSvili aRniSnavs _ `ai, tivi (poloneli poeti beduinis qrol-
ras fiqrobs poeti ilikos nacvlad~ vas warmogvidgens) fantastikuri cx-
(rusul enaze), rasac mosdevs Tavad enis (am SemTxvevaSi _ farisis) saxeli,
48
istoriuli esei
49
rostom CxeiZe
50
meomari banaks dascemda, iurTis Sesas- gram jek uezerfordi irwmuneba: ara,
vlelTan, miwaSi Caasobda suldes, is man TviTonve gamoWedao, _ da am su-
rogorc Tavis gerbsa da Tilismas. liskveTebiTac ganmsWvalavs Txrobas,
monRolebs swamdaT, rom kavSiri gmirs antikuri tragediebis person- 51
meomarsa da suldes Soris imdenad aJad rom warmosaxavs, aramarto gare-
mWidro iyo, rom patronis suli gar- momcvel sinamdvilesTan, aramed be-
dacvalebis Semdgom samudamod gada- diswerasTan Serkinebuladac, Coseris
inacvlebda am Zuis konaSi. aRmtaci striqonebis gaxseneba maleve
swamdaT, rom vidre meomari cocxa- rom unda Canacvldes kontrastuli
li iyo, sulis alami patronis beds foniT _ am biWis dabadebasa da bavS-
iziarebda, sikvdilis Semdeg ki mis su- vobas gana visTvis SeiZleba efiqrebi-
lad gadaiqceoda. na, odesme Tavisi sulis alams iqonie-
mokvdavi sxeuli swrafadve Seer- bs da am alams... msoflio gzebzec gaiy-
Tvoda bunebas? olebso?..
samagierod, suli mudmivad cocx- bavSvi xom izrdeboda tomSi gamefe-
lobda cxenis ZuaSi da STamomavlobas buli ukiduresi Zaladobis garemoSi,
didebul warsuls Seaxsenebda. sadac mkvleloba, adamianis motaceba
da raRa unda Tqmuliyo Cingizis da damoneba Cveulebrivi ambavi gaxl-
sulis alamze, ager ingliseli epiko- daT. rogorc gaZevebuli ojaxis pirm-
sic rom dasturs dascemda misi saxis Sos, TemurCins sasikvdilodac gaime-
amaRleba-gadiadebas: aravin iyo cis- tebdnen da stepebSi datovebdnen, da
qveSeTSi misi badalio, _ epikosi, vis amitomac jer kidev mcirewlovans
saxelsac uiliam Seqspirisa da jon mouxdeboda uamrav adamianTan Sexve-
miltonis gverdiT ixsenieben, misi dra.
`kenterberiuli moTxrobebis~ amet- sistemuri ganaTlebis miRebas vin
yvelebas ki TavTavis enaze yvela eri Civis, daundobeli cxovreba adreve
eswrafis, vinc civilizebulad miiC- aziarebda qveynad yvelaze mZafr ad-
nevs Tavs. amianur miswrafebebs _ vnebas, am-
da yvela aRmoaCens ganTqmul epos- biciasa da sisastikes.
Si monRolTa mbrZaneblisadmi aRvle- bavSvobaSi moklavda Tavis ufros
nil diTirambs. naxevarZmas.
XVI saukuneSi Cingiz yaenis erT- mere tyved Cauvardeboda mowi-
52
noebisaTvis moindomebs Cingiz yaenis aramed xelsac Segiwyobdnen, Tuki Se-
miRweva amerikis cxovreba-pirobebis gatyobdnen, rom sasicocxlod giRir-
magaliTze gaiazros. da maTi SenarCuneba.
maS biografosis kvalze Cvenc frTa ar moiTxovdnen Sengan gamonRole- 53
unda vkraT Cven-Cven fantazias da war- bas.
movidginoT, rom: da es rom swored ase gaxldaT, bi-
amerikis SeerTebuli Statebi Seeqm- ografosis Txrobis kvalze Tval-
na ara ganaTlebul vaWrebsa da mdidar naTliv gadaiSleba, is ki ara, Cingiz
plantatorebs, aramed... viRac uwig- yaenis mier wamowyebuli strategia da
nur monas. politikuri kursi unda dagvirgvineb-
ki magram, ranairad? uliyo CineTis dapyrobis unikaluri
ranairad da: gziTa da saSualebiT, qveynisa, romlis
pirovnuli qarizmisa da gambedao- damorCilebac martoden ZaliT _ anu
bis wyalobiT gaeTavisuflebina ameri- jariTa da iaraRis srulyofilebiT _
ka ingliselTa zegavlenisagan, gaeer- yovlad SeuZlebeli gaxldaT TviT mo-
Tianebina xalxi, Seeqmna anbani, daew- nRolTaTvis, radganac maTi meomrebi
era konstitucia, daewesebina sruli pirwmindad Caikargebodnen CinelTa
religiuri Tavisufleba, SemoeRo zRvaSi da ise gadaiylapebodnen, gonze
omis warmoebis axali sistema, Zleva- mosvlasac ver moaswrebdnen. da amit-
mosil jarTan erTad marSiT gaevlo omac xubilai xani, visac marTalia pa-
manZili kanadidan braziliamde da pis samxedro niWi ar gamohyveboda, ma-
mTels kontinentze gadaeWima Tavisu- gram gonierebiT ojaxSi yvelas aRe-
fal ekonomikur zonebze gamavali ax- mateboda, metad originalur gzas ga-
ali savaWro gzebi. moZebnida da ager kidec daipyrobda
da Tu aseTi kaci Cingiz yaeniviT da gaaerTianebda msoflioSi am yve-
aRemateboda adamianuri warmosaxvis laze mWidrod dasaxlebul uzarmazar
unars da TviT mecnierTaTvisac auxs- qveyanas.
nel gamocanad darCeboda, gana raRa ra SeiZleba yofiliyo misi aseTi
gasakviria. gamarjvebis saidumlo?
CamonaTvalSi sagangebo yuradRe- ra da: sazogadoebrivi azris osta-
bas iqcevs sruli religiuri Tavisu- turad marTva.
flebis da axali savaWro gzebis xsene- aaSenebda CineTis dedaqalaqs, da-
54
ebdnen qalaqTa dapyrobiT, qveynebis imagrebda, raTa swrafad esriala
ZarcviTa an maTi SeerTebiT imperia- yinulze. da Tumc `monRolTa saidum-
sTan. lo istoria~ arsad ixseniebs cig-
evropa dazaralebiT nakleb rom urebs, magram erTi saukunis Semdeg 55
dazaraldeboda monRolTa Semosevis- monRoleTSi Casuli evropeli mogza-
agan, kulturul urTierTobaTa mxriv uri Tavis CanawerebSi sagangebod
garkveul upiratesobasac moipovebda. aRniSnavda am ucnauri nakeTobis arse-
am kontaqtebs ki xels Seuwyobdnen bobas, Cingizis meomrebisaTvis didi
evropeli vaWrebi, agreTve elCebi, samsaxuri rom gaewia _ sxva armiebisa-
romelTac monRoli yaenebi da evrope- gan gansxvavebiT, isini advilad gada-
li papebi da mefeebi ugzavnidnen erT- diodnen da ibrZodnen kidec gayinul
maneTs. mdinareebsa da tbebze.
axali teqnologiebi, codna da ko- ager Tund volga an dunai,
merciuli mogeba safuZvels daudebda romelnic evropelebs mtris Semose-
renesanss, romelic evropas xelaxla visagan Tavdacvis erT-erT saimedo
apovninebda Tavis pirvandel kultu- saSualebad egulebodaT, monRol-
rul elementebs, da rac ufro mniS- TaTvis upiratesobis momtani aRmoCn-
vnelovania, aRmosavleTidan miiRebda deboda. cigurebis wyalobiT maT See-
wignis sabeWd mowyobilobas, cecxl- ZloT weliwadis im dros, evropelebi
sasrol iaraRs, kompassa da saangari- omisaTvis nakleb Sesaferisad rom mi-
Sos. iCnevdnen, gayinuli mdinareebi cxen-
jek uezerfordi sagangebod da- dacxen gadaeqrolaT da pirdapir
imowmebda XIII saukunis ingliseli mec- qalaqis kedlebs miWrodnen.
nieris rojer bekonis mosazrebas: biografosi gansakuTrebul mniS-
_ monRolebi sabrZolo gamarjve- vnelobas mianiWebda Cingiz yaenis xas-
bebs unda umadlodnen aramarto iaTis im Tvisebas, rom mas arasdros
samxedro Zalis upiratesobas, aramed mouTxovia Tavis meomrebisagan, mis-
mecnierebis miRwevebsac. Tvis daxociliyvnen. omSi cdilobda,
raTa Tavis mxriv daerTo, rom: rac SeiZleba meti monRolis sicocx-
evropaSi praqtikulad yvelaferi le gadaerCina. gansxvavebiT istoria-
_ teqnika, brZolis xelovneba, tan- Si cnobili sxva generlebisa da imper-
sacmeli, vaWroba, sakvebi, xelovneba, atorebisagan, romelnic asobiT da
56
rom teqstis Sinaarss uzarmazari mniS- Cveni qveyanac unda Sewirvoda _ da ki-
vneloba hqonda. naRam sabediswerodac, maT gamoCenas
da rCeboda xelnaweri kvlav da kv- JamTaaRmwereli RvTisgan movlenil
lav gauSifravi, vidre XX saukuneSi sasjelad rom miiCnevda CvenTa cod- 57
gansxvavebuli specialobis mqone pro- vaTaTvis, iseve rogorc `novgorodis
fesionalTagan Semdgari gundi mx- matiane~ rusTa codvebis zeciur pa-
olod erToblivi garjis wyalobiT ar suxad aRiarebda Cingiz yaenis meomar-
miakvlevda pasuxebs. Ta movlinebas.
ase TandaTanobiT Seakowiwebdnen am biografiuli romanis furc-
da aRadgendnen istorias imdenad zed- lebzec Cndeba is tragikuli epizodi
miwevniT, ramdenadac amis saSualebas Cveni warsulisa, pirvelad rom unda
maT xelT arsebuli cnobebi miscem- SevjaxebodiT monRol meomrebs, ufro
daT. ase amoizrdeboda `monRolTa ki _ maT mzverav razms. 1221 wels sub-
saidumlo istoriis~ kvlevis kvalda- udai da jebe _ gavleniani mxedarT-
kval rva saukunis ganmavlobaSi xe- mTavarni _ xvarazmis sulTnis devni-
luxleblad SenarCunebul teritori- sas kaspiis zRvas Semouvlidnen, sulT-
aze mogzaurobidan jek uezerfordis nis sikvdilis Semdeg ki nebarTvas mi-
biografiuli romanic `Cingiz yaeni da iRebdnen, gzas gahyolodnen da enaxaT,
axali samyaros dabadeba~, romlis fi- ra iyo CrdiloeTiT. da swored aq unda
nalSic biografoss dananeba unda wawydomodnen `patara qristianul sax-
gamoeTqva, rom istoriis udides moR- elmwifos, saqarTvelos, romelsac
vaweTa cxovrebiseuli gza da memkvi- giorgi IV marTavda~.
dreoba erTi wignis furclebze vera da gviambobs uezerfordi, rom:
Tavsdeba, da mwaredac Caecina: maTi jebe Tavis dumans brZolaSic ki Car-
qmedebani sagareubno matarebelTa mi- Tavda, raTa qarTvelTa Zala gamoeca-
mosvlis darad regularuli da da. saqarTvelos, romelsac saukuneo-
winaswar gansazRvruli verc iqnebao. biT uxdeboda brZola musliman me-
umniSvnelovanes istoriul movle- zoblebTan, unariani, disciplinebuli
nebs ra sCveviaT, metadre maSin, rode- profesiuli jari hyavda, sakuTar
sac uecrad da warmoudgeneli sim- miwa-wyalze rom moqmedebda da Zalze
Zlavris talRasaviT movardebian? mokle droSi saTanadodac moemzade-
ra da: aseve moulodnelad da Tan- boda monRolTa dasaxvedrad, ise,
lobas Seewira. monRolebs maSin arc xolo qarTvelebma kidev unda gai-
ucdiaT saqarTvelos dapyroba _ elvon jek uezerfordis Txrobisas.
darubandis kariT gagvecalnen da ager: ieke xaTuni namdvil saxalxo
ufro xelsayrel Jams daelodnen. dResaswaulad aqcevs Svilis asvlas
brZolis gagrZelebas moeridnen yaenis taxtze... da ceremoniaze,
isini, vinc aravis da arafers eride- romelic 1246 wlis agvistoSi gaima-
bodnen? rTeboda da Tavs moiyrida imperiis
Tu mxolod mzveravTa razmi Soreuli kuTxeebidan Casuli uamravi
gvitevda, TavianTi davaleba imxanad ucxotomeli delegati, da emirebi,
58
mmarTvelebi da didebulebi gzad Se- debda monRolTa moTxovnebs, rogorc
saZloa mefeebsa da ufliswulebs ga- usafuZvlosa da sulac absurduls, da
dahyrodnen, TurqeTidan selCukTa iqiT daemuqreboda dampyrobelT: mTe-
sulTani Cavidoda, baRdadis xalifa ki li muslimuri samyaro, baRdadidan 59
zeimze Tavis warmomadgenels miavlen- maRribamde, fexze dadgeba Cems dasa-
da, saqarTvelodan monRolTa uluss cavad da aravis daanebeben TavianT
samefo taxtis ori maZiebelic unda didebul qalaqs. RmerTi da xalxi
xleboda, ori daviTi: erTi _ mefis baRdads xelSi rogor Caugdebs urw-
kanonieri Svili, meore _ misi Zmis munoebso.
ukanonod Sobili Ze. ceremonias da- hulagu rom arad Caagdebda xali-
eswreboda yvelaze sapatio evropeli fas SemonaTvals da 1257 wlis miwu-
delegati, aleqsandre nevelis mama, ruls baRdadze pirvel ieriSs miitan-
vladimirisa da suzdalis didi mTa- da, ufro windaxedulad miuaxlovde-
vari iaroslav II vsevolodis Zec, ro- boda qalaqs, vidre papamisi moiqceo-
melic Torigene xaTunTan wveulebis da mis adgilas, magram alyisas ukve
Semdeg saeWvo viTarebaSi unda daRu- mravalgzis nacad monRolur strate-
puliyo. giasa da taqtikas gamoiyenebda.
ager: yaenis kari kvlav unda miu- jaris Sesavsebad ki moixmobda meom-
brundes dasavlur orientacias da rebs vasaluri saxelmwifoebidan _
qristianobamac, rogorc dasavleTis saqarTvelodan da somxeTidan. ram-
civilizaciis umniSvnelovanesma max- denime Turqul tomsac daixmarebda
asiaTebelma, droebiT unda aRidginos da, roca mTavari jari CrdiloeTidan
Tavisi poziciebi imperiaSi. amas ki da aRmosavleTidan Semoartyamda al-
xeli Seuwyos oqros ojaxis wevrTa yas qalaqs, mokavSireni samxreTidan da
qristiani colebis simravlem da qris- dasavleTidan miadgebodnen.
tianuli qveynebis, kerZod, saqarTve- rodesac biografosi aRniSnavs mon-
losa da somxeTis uryevma erTgulebam RolTa unikalur niWs _ yvelaferi,
monRolebisadmi. rac xel moxvdebodaT, sabrZolo iar-
ager: baRdadi xuTasi wlis ganmav- aRad eqciaT, saTvalsaCinod ixsenebs
lobaSi muslimuri samyaros mTel sim- baRdadis SemogarenSi Zalian maRal
didres moixveWda, qristianTa reli- finikis palmebs, arabebi saukunoobiT
giur centradac iqceoda da ebraelTa rom zrdidnen da eloliavebodnen.
urCni xarT da Smagni, es rom Cems rome- bi maTi Rirsebis darad dagvetri-
lime noins Caedina, sikvdiliT davsji- alebina saerTaSoriso samecniero da
di, Tqven ki ver migiCnevT braleule- saliteraturo mimoqcevaSi.
bad, radganac Cveni wesi ar uwyiT, aw ki ase warmoCndeboda Cveni istoriu-
win dadeqi Seni laSqriTo, _ mas ki, li ambebi Tund Cingiz yaenis
qarTvel mefes, Tavisi unda gaemeore- biografiis furclebze _ Sesafer-
bina: ara ars Cveuleba qarTvelisa, isad Txrobis mdinarebisa, da aRarc
raTa mteri ixilos da zurgi Semoaq- Cven dagvakldeboda guls da aRarc
cioso, _ da dae yaenis bednier Tvals jek uezerfordis mxatvrul-dokumen-
60
tur romans moakldeboda Tund ori- `naTela~ ar aris imxela poemebi, ad-
ode pasaJi _ metad sagulisxmo da vilad ar moTavsdes im xelmeore gamo-
Txrobis gamalamazebeli. cemis furclebze.
da vidre SeviZlebdeT dasavlur veRar gavyvebiT monRoliadas 61
samecniero da literaturul proces- qarTul literaturaSi, da dae jek
ebSi sruluflebian CarTvas, raTa Cve- uezerfordis biografiuli romanis
ni istoriisa da kulturis monapovari xelmeore gamocemis komentatorebs
Tu dramatizmiTa da tragizmiT aR- mivandoT mzeris midevneba im na-
savse epizodebi msoflio-istoriuli kadzec, maTi kultis dasamkvidre-
movlenebis gaazrebisas aucileblad blad rom gamoikveTeboda (grigol
gamoiyenon da TviTonac gaimdidron robaqiZe, giorgi leoniZe, simon Ciqo-
codna da CvenTvis Zvirfasi Tu gulis- vani, grigol abaSiZe...), da im nakadzec,
SemZvreli ambebi da Txzulebanic es modgma barbarosul Zalad rom Sei-
Sesaferisad warmoCndes... diax, vidre racxeboda, CvenTvis sazarel da
amas SeviZlebdeT, is xom maincaa xelm- damTrgunvel movlenad (vasil bar-
isawvdomi, ager jek uezerfordis novi, oTar CxeiZe, guram gegeSiZe...),
`Cingiz yaeni da axali samyaros da- leqsebi rom iolad Seemateba wignis
badeba~ erTxelac gamoices da daer- danarTs, piesebidan da vrceli
Tos vrceli komentarebi, sulac moTxrobebidan ki amonaridebi SeiZle-
eqskursebi JamTaaRmwerlis saisto- ba amoikribos, Torem Cingiz yaenis cx-
rio Txzulebidan, eqskursebSi ki sa- ovrebis aRweras uzarmazar gamocemad
Tanado adgils hpovebs sargis jaye- xom ar aqcev.
lis gmiruli figurac, ulu daviTis arada, JamTaaRmwerlis monaTxro-
gadasarCenad mis `danaSauls~ TviTon bis Tund erT monakveTSi oTar CxeiZe
rom daibralebda, dimitri Tavdade- imden da imgvar siuJetebs miakvlevda,
bulis heroikuli saqcielic, qveynis Seqspirul xlarTebsac rom amozida-
saxsnelad sikvdils rom arad Caagdeb- vda da agamemnonis tragikuli Tavga-
da, avag mxargrZelis Tanmxlebi ejibis dasavlis Tavisebur variaciasac ig-
Tavganwiruli saxebac, alamuTis cix- ulisxmebda, da Tu vasil barnovs vr-
is aRebisas qarTvelTa sruliad us- celi moTxrobisaTvis mxolod erTi
afuZvlo dadanaSaulebac CaRata noi- gamoerCia, dae sxvani sxva epizodebs
nis mkvlelobaSi da kinaRam maTi erT- mosWidebodnen _ aranakleb dramat-
garegnoba marTlac rom klasikurad yaens TviT ieso macxovari rom xvdeba
SeiZleba CaiTvalos, radganac gvao- mTis mwvervalze da agzavnis zeciuri
cebs TiTqmis fotografiuli si- davalebis Sesasruleblad.
zustiT, nakvTebisa da asoTa aRweri- anu: axali samyaros dasabadeblad.
lobis zedmiwevnilobiTo: da amas irwmuneba ara `monRolTa
_ iyvnen taniTa srul, gvamiTa axo- saidumlo istoria~ Tu Cingiz yaenis
van da Zlier ferxiTa, Svenier da karis mematiane, aramed sakmaod mogvi-
spetak xorciTa, TvaliTa mcire Wvrit ano xanis qarTveli JamTaaRmwereli,
da greman, ganzidul da saCino; TaviTa romlis matianis finaluri monakveT-
62
ic dakarguliyo, Tumc varaudi gam- xian, rogorc meoreni da... am niRbis
oiTqmoda, rom igi moswreboda gior- qveS CaumalavT ruseTisa da amerikis
gi brwyinvalis mier monRolTa gandev- xelisufalT erebisa da, maT Soris,
nas saqarTvelodan, da es _ saukuniT Cveni dasaklavi dana. 63
adre, vidre ruseTi, es uzarmazari ise monRolebsac ase egonaT, rom
saxelmwifo, SeZlebda monRolTa uSu- msoflio ganerTxmoda maTi cxenebis
alo mflobelobidan TavdaRwevas. floqvebqveS _ samaradisod!..
ruseTi, romelic monRolTa Seqm- da Tu pativs mivagebT Cingiz yaenis
nilia. saxels, im unikaluri gavlenis gam-
da tyuilubralod epotineba mesa- oisobiT, jer kidev 1620 wels rom aRi-
me romis saxels, Tanac rogori TviT- ara ingliselma mkvlevarma da eseis-
rwmeniT: meoTxe romi aRarc iqnebao. tikis erT-erTma fuZemdebelma fren-
is mesame romi ki ara, meore monRo- sis bekonma da evropaSi monRolTa
leTia, Tumc... is suliskveTeba rom mier danergili teqnologiuri cv-
SeenarCunebina dapyrobili da Tavis lilebebis mTavar svetebad miiCnia:
gavlenis qveS moqceuli qveynebis mi- beWdva, denTi da kompasi, _ anu is,
marT, kidev ra uSavda. razec aigeboda Tanamedrove samyaro.
ar moendomebina erovnul niSan- es sami gamogoneba Secvlida msof-
TvisebaTa da wes-CveulebaTa waSla. lios, TviT am inovaciebze ufro mniS-
ar daxarbeboda enebisa da xalxTa vnelovani ki is uricxvi cvlileba gax-
Serwymis ideas da rusuli enisa da ldaT, maT rac moitanes.
rusuli modgmis gabatonebas msofli- qaRaldi evropaSi monRolTa mosv-
oSi. lamdec rom cnobili iyo?
maT mier dasaxuli globalizaciis magram mas iSviaTad iyenebdnen.
procesi, isedac antibunebrivi, anti- da mxolod axla unda dawyebuliyo
xalxuri movlena, aseTi sastiki mainc misi gamoyeneba im daucxromlobiT,
ar yofiliyo. beWdva xels rom Seuwyobda berZnuli
jer monRolebs ra gauvidaT Semwy- klasikis aRorZinebas, nacionalizmis
narebluri damokidebulebiT erebisa aRmavlobas, reformaciis afeTqebas,
da erovnuli enebisa da sarwmunoe- mecnierebis dabadebas, arsebiTad, cx-
brivi Tavisuflebis mimarT _ xom ovrebisa da mecnierebis yvela aspeq-
mainc daemxo maTi imperia, da ruseTi tis ganviTarebas _ agronomiidan zo-
64
Strixebi portretisaTvis
65
oleg goliaZe
66
doblivad moCans zogierTi Semoqme- maRraZe – keTilSobili pirovnebebis
debiTi kavSiris Tanamdebobriv pirTa _ babuis, mamis, dedis, mamidis (XX
arCevnebis amsaxveli satelevizio ka- saukunis qarTuli pedagogikis sanimu-
drebi, presaSi gamoJonili faqtebi da So, TiTqmis legendad qceuli `Tama- 67
kulisebs miRma mimdinare procesebi... ra maswavlebeli~...).
an kidev savalalod, mware Rimilis daviT maRraZe aris saqarTvelos
momgvrelad, permanentul movlenad saxelmwifo himnis teqstis avtori da
qceuli ragind xasiaTisa Tu donis aqtiuri mebrZoli sityvis Tavisuf-
polit-arCevnebiseuli Sexla-Semox- lebisaTvis.
lani... 2005 wels wignisTvis – `SALVE~ igi
ruseTSi da postsabWour qveynebSi dajildovda saqarTvelos saxelm-
inteligenciis degradaciis sakiTxi wifo premiiT. aseve 2005 wels Jurnal-
ukve problemad iqca, mtkivneul iar- istTa saerTaSoriso fondma `oqros
ad, iseT ramed, rac principad, katego- frTiT~ Seamko.
riul, qmediT winaaRmdgom saSuale- 2005 wels mieniWa premia „sagura-
bebs iTxovs... nu gaikvirvebT da TviT mo~.
inteligenti mandilosani, fsiqolo- 2009 wels sityvis Tavisuflebi-
gi, gabezrebuli dRevandeli yofiT, saTvis aqtiuri sazogadoebrivi pub-
aseT rasme izraxavs: `...Cans, moviZie licisturi moRvaweobisTvis daTo
adeqvaturi saSualeba. polkovnikma maRraZe veronas kulturis akademiam
koltma (avtomaturi, mWidiani revol- daajildova albaneli poetis anton
veris gamomgonebeli. avt.) sustTa da mazrekus (1908-1969) saerTaSoriso
ZlierTa Sansebi gaaTanabra. viyidi medliT.
gazis pistolets, romelic Zalian 2008 wels daTo maRraZes wignisa-
hgavs namdvils da solidurad gamo- Tvis `SALVE~ q. luganoSi, `universum-
imzireba... mesmis, rom saxifaToa, mes- ma~ IX romauli saerTaSoriso litera-
mis, rom, SesaZloa, sawinaaRmdegod turuli premia `evropis~ specialuri
Semomibrundes, vacnobiereb, rom es ar prizi – misi uwmindesobis benediqte
uwyobs xels sazogadoebis civiliza- XVI saxelobis vercxlis medali gada-
ciurad gardaqmnas..., magram Tqven, ka- sca.
68
Canawerebi
69
amiran arabuli
suluqcevrad sakiTxavni
iq, mTaSi Tan waiyoles avkargiani soflis mom-
Tabare mosaxleTa mlocveli, mziT
`me vlaparakob im kulturaze, savse mzera...
romelic qarTvel glexs Toxze
daayrdnobs ise lamazad, rogorc
dedamiwis zurgze veravin dadgeba... rani viyaviT
es platikaa, anu adamianis sulis
mwvervalebi...~
dRes, fundamentur RirebulebaTa
vaxtang kotetiSvili
rRvevisa da sulis koroziis pirobeb-
Si, albaT bevrisTvis cariel sityve-
sofelSi Sesvlamde CamoqveiTda.
Sori gzisgan daRlil cxens win wauZR- bad da daujerebel ambad aRiqmeba
va. jer berxvneze gamosul kacebs mie- kaiymobis xalxuri kodeqsis is muxli
salma, mere Sexavsuli yoris ZirSi mer- Tu nawili, romlis gamo fSav-xev-
cxlebiviT Carigebuli berdedebi moi- sureTSi xuT weliwads namyofi da nay-
kiTxa. gaimanZila da xagiris warosTan ofierad naRvawi mkurnali giorgi
mogrovil qal-zals gaesaubra... TedoraZe wers: `...Tu romelime xev-
kisridan aRviris totebCamoyrili suris Zma an Svili Cxubis dros ijab-
saRari namSemSral balaxs ewvdeboda nebs meSuRles, maSin Zma Zmas an mama
da frutunebda. patrons eurCeboda Svils ki ar exmareba, aramed imas,
da gan-gan iwevda. gamonaskvuli Zua da vinc Tavis uZlurobiT daCagru-
Camownuli fafari Svenoda. SuadRis lia...~
mcxunvare mzeze ubzinavda ofliT Zleulisa da waqceulisadmi Zala-
dacvaruli mkerdi _ maRali da Ro- dobrivi mopyroba, rac qarTuli mit-
nieri. uxdeboda unagiris Wreli safe-
ingebis umowyalo darbevis amsaxvel
ni. Tvals itacebda vercxlis natifi
videokadrebSi gvinaxavs, Ciakacobisa
samkaulebiT lamazad gawyobili
da sulmdablobis is amazrzeni gamov-
samkerduli da Savi, axalTaxali mosa-
rTavebi... linebaa, romlis iqiT Sublze `meSgak-
bilikma sagrilais xevisken Seuxvia. rul~ da `ugrZnobelobis gzaze
beberagors rom gascdnen, mxeradi Semdgar~ (vaJa) e.w. `wesrigis dam-
mardad moevlo adgilze acekvebul cvelTa~ sruli waxdena, gaTaxsireba
cxens. ferdebSi msubuqad Semohkra da gapirutyveba iwyeba. xolo is, vinc
quslebi da CorTiT gaatara Cxersa da urC `meamboxeTa~ Tu protestantTa
CorexSi gaWrili saegebio gzaSibi... sadamsjlo gankargulebas awers xels,
male cis tatnobze gailandnen. cotac potenciurad yvelaferze xelis mom-
da, gors iqiT gadaefarnen. wavidnen da weria.
simwris simRerebi fragmenti Svilmkvdari dedis nat-
irlidan: `or kedelT Sua damrCal
`aba, imaT simReras uyure: erTi orao, xan amauSob simRerasao~. qali
70 grZeli kvnesaa da Tavis moTqma-godebas `simReras~ uwo-
mainc simReras eZaxian~. debs da qvecnobierSi tolobis niSans
ilia svams `glovis mgosnobasa~ da salaRo-
bo simReras Soris...
Canawerebi
70
karamde rom SerCa mSobliuri mamulw- mfarvelobs da, Tuki samarTliania,
ylis mTuTqari, dambugveli monatre- siamovnebiT asrulebs maT Txovna-mu-
ba da mTis tradiciebis erTguleba, daras, Rrmadaa gamjdari `warmarT~
leqsad metyvelebis Tandayolili un- mTielTa warmodgenebSi da saiqios 71
ari da sakvirveli mexsiereba. xalxuri konceptis erT arsebiT wax-
naTel zviadauri _ 1980 wlis Taka- nags warmoadgens.
ra zafxulSi noqalaqevSi gamarTul aq ukve uSualod, RvTisSvilebis
folklorul saRamoze Tavdapirve- Caurevlad, mediumis monawileobis
lad uari rom ganacxada sakuTari leq- gareSe xdeba mokvdavis `dakavSireba~
sis wakiTxvaze: me amaTi saubari ar mes- da daqvemdebareba uzenaes ZalasTan.
mis da Cemi naTqvamisa ra unda gaigono! da im SemTxvevaSi, Tuki `ususurni~
da roca vaxuSti kotetiSvilis da- (xevsureTSi am epiTetiTac moixsenie-
Jinebuli TxovniT Camoarakraka Tavi- ben gardacvlilebs) sayovelTao wes-
si `ialnos TaviT maskvlavni krebulas rigs areven , moSlian da mdumarebis
amadiano~, RiacisqveSa darbazs mqux- sameufodan am qveynad dabrunebas
are taSma da mowonebis SeZaxilebma moindomeben, suleTis uflis reaqci-
gadaura... da saRamos Relispira re- ac Sesatyvisi iqneba: `...vaJebma Satil-
stornis Ria verandaze gamarTul ban- ivnebma suleT gabedes Zalia. sru
ketze megrelebis Sesaxeb rom gamoacx- gaamtvries karebi, samzeos gasaval-
ada, es ra kai xalxi yofilao!.. ia. imiT Samaswyra ufali: `aqiT ar
naTel zviadauri _ wera-kiTxva ar dian sxvania...~
vicio, rom ambobda da am dros dama- cocxali adamianis mier `Tavis dam-
rcvliT kiTxulobda warweras foTis arxvis~ (roca uSvilo col-qmars
portSi RuzaCaSvebul gemze: `Ленин~. ojaxidan damtirebeli da xarjis gam-
da vaxuStis `CamWrel~ Rimils gan- Rebi ar hyavs da windawin mimarTaven
marteba rom moadevna, marto `leninis~ TviTdamarxvis imitirebas) xevsurul
kiTxva maqvs naswavlio (ra gvijdebo- CveulebaSic suleTis RmerTia is priv-
da qarTvelebs `diadi sabWoeTis~ Svi- ilegirebuli, uflebamosili `subieq-
loba da qveSevrdomoba!). ti~, visac sxva sivrciT ganzomileba-
naTel zviadauri _ gansxvavebulad Si axalsulis dabinaveba da daJamkre-
rom xedavda mamisaxlis samkvidros ba SeuZlia. ritualuri teqsti,
masaRebsa~.
gavida wlebi da muxlebSi siberis is Txovnasa da moTxovnas uSedegod ar
qari Cadga; Caqra uwindeli xalisic da Cauvlia: siko doliZem, rogorc mTav-
aleqsi WinWaraulis, iseve rogorc robasTan daaxloebulma xelovanma da
yvela xorcielisa da mokvdavis, Se- sazogado moRvawem, lavrenti beriam-
marTebis `Skalam~ sagrZnoblad dabla de miitana xevsurebis gasaWiris ambavi
daiwia (`droni mefoben da ara mefe- da male xevsureTis soflebSi (sxvaTa
nio~, _ vin icis, meramdened axda da Soris, xevsureTSi saavtomobilo gzis
acxadda es brZnuli, ueWveli, Wkvia- gayvanac qveynis am avadsaxsenebeli
nuri naTqvami!). Tavkacis saxelTanaa dakavSirebuli!)
erTi Sinauruli purRvinoiani Sex- sakmao raodenobis marcvleuli gaig-
vedra dasasruls rom uaxlovdeboda, zavna...
batonma aleqsim diasaxliss `sTxova~
daxmareba: `ras fiqrob, rZalo eTe-
ro, qalo, kaci var beberi, Sin wamiy- berdiaT buba
vane, Torema gavxdebi wasaRebeli~.
sxvaTa Soris _ arc maSin, arc man- upretenzio (gnebavT uandrezo da-
amde da arc mas mere aleqsi WinWarau- varqvaT) SemTxveva: roSkioni berdiaT
li arc `wasasaRebeli~ da arc `wasaRe- buba, imis gamo, rom Tavmomwone vaJka-
beli~ arasdros gamxdara! cebi ramdenjerme mwared gakenwla da
`gamoaleqsna~, orgzis daWres: Sin mia-
tanes, kari Seumtvries, Sevidnen da
erTi stumrobis ambavi dasaxanjlad gaimetes... gadarCa. mu-
qara da kategoriuli gafrTxileba
uwmidesisa da unetaresis trapezze arad Caagdo da uRirs-usaferoTa mxi-
(27.09.2013) erTad rom movxvdiT da leba ar moiSala...
gverdi-gverd visxediT, maSin gviam- buba mTel xevsureTSi yofila gan-
bobda reJisori qeTi doliZe, rogor Tqmuli Tavisi kaiqalobiT, `ka TmiTa~
ewvia siko doliZis ojaxs erovnul sa- da, aseve, `ka talavriT~. bevrs hyvare-
mosSi gamowyobili da Seabjruli aTa- bia, bevri kidev kacT ena-pirad mis
mde xevsuri, romlebic xelisufle- `gaRebas~ cdila. erTi sityviT, arc
basTan Suamdgomlobas iTxovdnen gva- duSman-moSurne hklebia da, sabedni-
lvisgan gadamwvari qer-svilis yaneb- erod, arc erTguli da maqebari...
is sruli mousavlianobis anazRaure- erTxelac roSkas, veSagurT banze,
saguramo 2(13). 2016 w.
72
saqcielis Sesaferisi pasuxi daub- varTqafal mdinaresaviT iwyebs am-
runebia: `veSagurT banze Sayrilan Rvrevas, fexs ikidebs e.w. `aragvuli~
yvav-yiWalais jarebi, laxevdes wola-dgoma, qalis sakinZeSexsnili
Tqvenebs ferebsa Cemfereb xevsurT faragis odindeli miuwvdomlobis xi- 73
qalebi~. bli xundeba da TandaTan Zneldeba
bubas, rogorc Cans, guli Sestkio- gvarianisa da rioSis, farsagisa da
da ara mxolod erTeulebis ugvan si- ukeTuris garCeva...
tyvasa da saqmeze, sauaresosken xev- qalze rom iaraRs aRmarTav, esec
sureTis feriscvalebasac mwvaved gan- xom tradiciuli sazogadoebis Rirse-
icdida. xedavda, rac mis irgvliv, mis bisa da prestiJis Seuqcevadi deval-
Tvalwin xdeboda da iolad agnebda vaciis araorazrovani niSania da kuTx-
sayovelTao, mobevrebuli Wiris saT- is mkvidrTa mwvave, sulirr krizisze
aves: `xevsureT magan aRriva, aram aR- miuTiTebs...
riva sxvamao, bebrebis wola-dgomama, xolo berdiaT bubas is leqsi, ro-
axlebCi Tavis Tvlamao, Tavze qiS- melSiac xevsureTis `arevazea~ sa-
miris xurvama, beWedeebis cvlamao~. ubari, iseTi Tamami gancxadebiTa da
es is wlebia, roca sworfrobis sax- saxismetyvelebiTi pasaJiT Tavdeba,
eliT cnobili da dRemde idumalebis analogi Znelad rom moeZebneba Cvens
mkvriv saburvelSi gaxveuli eTnokul- umdidres poetur folklorSi: `...am-
turuli movlena (`Cemi axsna saidum- agis maleqsebel ferxisulaze vTva-
losi fuWi gamodga~, _ aRiarebda lao, arcasa martuai or, angeloze-
`graalis~ avtori gr. robaqiZe) naR- bi mtanao!~
klasikosTa nakvalevze
74
meri titviniZe
lara. misi Civili albaT yvelaze kar- TiTqmis mTel Semoqmedebasa da moR-
gad gaigo espaneli mwerlisTvis sru- vaweobas, rom arc dauyovnebia, ise
liad ucnob saqarveloSi ilia WavWa- Targmna misi satiruli nawarmoebebi
vaZem da kidec gamoexmaureboda, ma- `vaqeb, anu amasac xom ar damiSlian~,
gram lara swored ilias dabadebis `policia~, `ra aris sazogadoeba da
wels, 1837 wels gardaicvala, xolo sad unda movZebno is~, `razec ar Sei-
qarTvelma mweralma `suliT naTesavi~ Zleba laparaki, imaze arc unda vila-
1877 wels `aRmoaCina~, roca rusul parakoT~.
74
laras es nawarmoebebi ilias savar- onis mier espaneTis okupaciis dros,
audod unda eTargmna 1878-79 wlebis ojaxma datova qveyana da safrangeTSi
maisidan ivlisamde, raki ukve 1879 gadasaxlda. lara swavlobda frangul
wels `iveriis~ 7-8 da 9-10 nomrebSi kolejSi, safuZvlianad daeufla 75
kidec gamoaqveyna. frangul enas da samSobloSi dab-
SeiZleba vifiqroT, rom ilias si- runebis mere, mSobliuri ena Tavidan
tyvebSi larac igulisxmebodes: `mso- Seiswavla. Tumca swavlobda madridSi
flio geniosni mweralni imitom arian wminda antonios kolejSi eadiado-
msoflioni, rom maTs naxatSi romlis lidisa da ealeasiis universitetebSi,
ersac gindaT, im eris kacs icnobT, im- magram bolomde arcerTi ar daum-
itom rom igini adamianis sazogado Tavrebia. imTaviTve gaitaca Jurnal-
tipsa hqmnian. adamiani yvelgan yovelT istikam, pirvel xanebSi literaturu-
uwinares adamiania da adamians xom li da Teatraluri kritika iyo misi
araferi adamianuri ar eucxoeba~. mTavari Tema, rac TandaTan gadaizar-
mariano xose de lara _ espaneli da satirul JanrSi. literaturul as-
mwerali, kritikosi, publicisti, sat- parezze misi pirveli gamoCena aRiniS-
iris aRiarebuli ostati, Tavisi na dramiT `masiasi~ da romaniT `mefe
drois sazogadoebrivi cxovrebis enrike sustis paJi~, rac espaneTSi aRi-
gamorCeuli warmomadgeneli, visi sax- arebulia, rogorc romantikuli xe-
elic Sors gascda Tavisi qveynis lovnebis damkvidrebis faqti da Se-
sazRvrebs, epoqis CarCoebs, rameTu sulia espanuri romantizmis `oqros
misi Semoqmedeba moicavs nebismieri fondSi~, Tumca lara Tavad am nawar-
qveynisa da epoqis umTavres proble- moebebs arc romantikul da arc kla-
mebs. zedmiwevniT mkacrad da zustad sicistur skolas ar ganakuTvnebda,
gaazrebuli kriteriumebiTa da per- Tumca romantikul xelovnebaSi,
speqtivis WvretiT. uwinares yovlisa, afasebda patriot-
epoqa, rodesac cxovrobda da moR- ul suliskveTebas, Tavisuflebismoy-
vaweobda lara, istoriuli da kultu- vareobas, erovnuli kulturis sa-
ruli TvalsazrisiT gamoirCeoda bob- ukeTeso tradiciebis gagrZelebisa da
oqari movlenebiT. gansakuTrebiT adamianuri Rirsebebis warmoCenis
winaaRmdegobriobiT (amasTan SeiZle- mcdelobas. xolo romantizmis esTe-
ba iTqvas, ara mxolod mis samSobloSi). tikis umTavres miRwevad miaCnda is- meri titviniZe. mariano xose de lara
am etapze espaneTSi miT ufro mwvaved torizmis principi, sinamdvilis dama-
dadga politikuri, religiuri da ku- jereblad warmoCena, ramdenadac am
lturuli problemebi. realobaSi cxovrobs adamiani; amave
kulturis sferoSi es iyo roman- dros, kritikuli TvaliT uyurebda
tizmisa da klasicizmis damkvidrebis romantikosebis moRvaweobas, undo-
kritikuli dro. laram erTgvarad mi- blad iyo ganwyobili Janrisa da for-
uzRo orive mimdinareobas Tavisi mis sferoSi maTi Ziebebis mimarT, Tum-
wili, magram poziciiT, azrovnebiTa ca imasac aRiarebda, rom yvela sko-
da SemoqmedebiT gascda mis CarCoebs las, Janrs, Sinaarssa Tu formas aqvs
da gamoikveTa rogorc kritikuli re- Tavisi adgili, rac drosa da viTare-
alizmis erT-erTi pirveli warmomad- basTan erTad icvleba. Tavad laram
geneli. kargad icoda aRorZinebis mdidari
mariano xose de lara daibada 1809 satiruli tradicia, servantesis, ke-
wels madridSi, keTilSobili warmo- vedos Semoqmedeba, romansero, mavran-
mavlobis ganaTlebul ojaxSi. napole- uli romansebi, erovnuli drama, saer-
Tod, erovnuli tradiciuli liter- rnals `dRevandelobis satiruli maq-
atura. amave dros xedavda imasac, rom cia~, romelsac epigrafis saxiT waum-
espanuri romantizmisTvis miuRebeli ZRvara bualos sityvebi: `me Cems siZu-
76 iyo ganmanaTleblobis, volterianu- lvils mivmarTav Cveni saukunis ugu-
li racionalisturi ideebi, amdenad, nurobis winaaRmdeg~; gamoqveynda Ju-
larasTvis, rogorc literaturis rnalis xuTi nomeri, romelSic laram
TeoretikosisTvis, ufro gasaziare- xuTi statia daibeWda, ase Tu ise Tav-
klasikosTa nakvalevze
beli da misaRebi iyo realisturi es- Sekavebulic ki, magram esec sakmarisi
Tetikis debulebebi, rac ufro aSkar- iyo, rom samefo cenzuras aekrZala.
ad gamoikveTa mis publicistikaSi, swored is dro iyo, rodesac mZvin-
(`literatura~, `satirisa da satiri- varebda reJimi, patriotebis devna,
kosebisTvis~, `CvenTan, espaneTSi~... ). akrZaluli iyo presa da TiTqmis ar
misi rwmeniT, Semoqmedis upirvelesi iqmneboda mxatvruli literatura.
valia izrunos sazogadoebis amaRle- 1832 wels laram kvlav daaarsa Ju-
basa da gakeTilSobilebaze, radgan rnali `sabralo enaWartala~, romlis
igi pasuxismgebelia im sazogadoebis winasityvaobaSi werda _ `vicinoT
winaSe, `romelsac pativi aqvs rom sisuleeebze – aseTia Cveni devizi,
ekuTvnodes~ da amasTan, ar unda daavi- vilaparakoT simarTle _ aseTia Cve-
wydes, rom mkiTxvelma SeiZleba daus- ni meTodi~; xolo qvesaTauri hqonda
vas kiTxvebi _ `ra gvaswavla Senma `bakalavr don xuan peres de mungias
wignma da raze dagvafiqra?~ mxolod satiruli Jurnali zneobasa da sxva-
amis Semdeg SeiZleba ifiqros stilsa dasxva sakiTxebze~. es iyo satiruli
Tu formaze. Swored am fiqrma da gan- Jurnali zneobasa da sxvadasxva sakiT-
sjam miiyvana lara `kostumbrizmTan~ xebze, publicistikis saukeTeso nimu-
(Costumbre - wes-Cveuleba, adaTi), anu Si, xolo, narkvevi `moxuci kastilie-
kostumbristul literaturasTan, li~ dRemde miiCneva satiruli, iumor-
romelic warmoiSva espaneTSi roman- istuli nawarmoebis nimuSad. Jurnal-
tizmis Camoyalibebis procesis para- Si gamoikveTa kritikis satiruli xe-
lelurad da farTod gavrcelda 30- rxi; igi akritikebs gonebriv simax-
ian wlebSi. am e.w. `yofiTi literatur- injes, CamorCenilobas, mliqvnelobas,
is~ Janris pirveli warmomadgenlebi cru patriotizms. gansakuTrebul
iyvnen cnobili mwerlebi s. estebanes yuradRebas ipyrobs narkvevebi batu-
kalderoni, r. mesonero romanosi da elebs, anu `batuelebis qveyanaSi mcx-
mariano xose da lara. kostumbrizmi ovreb xalxs, romlebic cxovroben
gavrcelda inglisSic, safrangeTSi da salamanko CrdiloeT provinciaSi~, sa-
sxva qveynebSic, rac male gaxda kri- dac aravin arafers kiTxulobs, rad-
tikuli realizmis erTgvari `wina- gan aravin arafers wers da imitom ar
morbedi~ da didi gavlena moaxdina es- wers, rom aravin kiTxulobs. amasTan,
saguramo 2(13). 2016 w.
76
gvaCveneben, smena _ imisTvis, rom is ba. amis Semdeg, TiTqmis mTeli Semo-
gavigonoT, rasac gveubnebian, fexebi qmedeba pesimizmiT, sasowarkveTil-
ki imisTvis, rom viaroT im mxares, ebiTa da uimedobiT aris erTianad ga-
saiTac mivyavarT~. magram am Jurnalis
JRenTili, `Cem werilebsa Tu moTxro- 77
mxolod ramdenime nomeri gamoqveyn-
bebSi iZulebuli var davmarxo Cemi
da... magram JurnalSi `espanuri mimomx-
sanukvari ocnebebi da imedebi~ _ `fi-
ilveli~ gamoqveynda laras statia
`Cemi fsevdonimi da Cemi ganzraxvani~, losofiuri bodvebi~, `Sobis Rame~,
romelsac xels awerda ukve axali `madridSi wera niSnavs qviTins~, `zam-
fsevdonimiT `figaro~; aqedan iwyeba Tris saaTebi~ da sxva.
misi axali etapi; am fsevdonimiT gamo- 1833 wels ianvarSi mefe ferdinand
aqveyna saukeTeso narkvevebi da moT- VII xelSi Caigdo mTeli Zalaufleba da
xrobebi: `CvenTan espaneTSi~ `garemoe- daamyara sastiki reJimi da kidev ufro
bani~, `ra aris sazogadoeba da sad unda sastiki cenzura, xalxSi danerga SiSi.
veZeboT is~, `xotba, anu amasac xom ar laram moaswro mxolod ori nomris
amikrZalaven~, `sityvebi~, `don to- gamoqveyneba. cenzurasTan SekamaTeba
monavo, anu literatori~ da sxv. ukve gauZnelda da erTxans dadumda. am
1835 wels lara mogzaurobs inglis-
viTarebas daemTxva sayvarel qalTan
Si, safrangeTSi, belgiaSi, sadac kar-
daSoreba, ramac igi TviTmkvlelobam-
gad gaecno iqaur viTarebas, sazoga-
de miiyvana. 1837 wlis 13 Tebervals
doebas, cxovrebis wess, Tumc mere
werda `me ufro isev Cem espaneTze laram Tavi moikla.
vfiqrobdi ise, vidre odesme~. Tumca P.S. aqve gTavazobT laras erT-er-
Tavis qveyanaSi sakmaod mZime viTare- Ti im statiis Cemeul Targmans, romel-
ba dauxvda, satirikosis moRvaweoba ic Tavis droze rusulidan Targmna da
ukve usargeblo da uqm `saqmed~ eCvene- gamoaqveyna ilia WavWavaZem.
publikacia
78
xotba
anu amasac xom ar amikrZalaven
sagulisxmoa, rom is, vinc weras mi- aseT wignSi, Tu Tavad mkiTxveli ar
hyo xeli garkveuli principebis Seavsebda sindisis karnaxiT. me Tavad
safuZvelze, SeiZleba garkveul mosvenebas ar maZlevda imaze fiqri,
miznebsac isaxavda, igi wers an Tavisi rom yvelaferi, rac xdeboda, Semdeg
TavisTvis, an sxvaTaTvis. ufro piruku xdeboda, „souvenir~ ki, uvargi-
gasagebad vityviT, vinc wers memu- si ideaa; am mniSvnelobiT me CemTvisac
arebs, cxadia, wers Tavisi TavisTvis, ki arasodes araferi damiweria. axla
xolo Tu wers „souvenir~-s, „mog- mivubrundeT saubars maTze, vinc wers
onebebs~, es ukve iqneba werilobiTi sakuTari TavisTvis. is, vinc wers gan-
monologi. dabejiTebiT ver vityvi, cxadebasa Tu Txovnas, eWvgareSea, rom
sakuTar TavTan saubari sisulelea- wers sakuTari TavisTvis; Cveulebri-
meTqi, rameTu, bolos da bolos, sad vad, aseT gancxadebas xom arasodes
SeiZleba moZebnos kacma iseTi keTil- aravin kiTxulobs imis meti, vinc wers
ganwyobili msmeneli, rogoric Tvi- da visTvisac amas aqvs azri. cxadia,
Tonaa. unda vTqva, rom me davibade rom samsaxurSic imas miiReben, vinc
Cinebuli mexsierebiT; vai, rom Cemda undaT da amisTvis gancxadeba sul ar
savalalod! Tumca, amas erTi sikeTe aris saWiro, xolo Tu mainc mosTx-
mainc hqonda. Tuki erTxel mainc raime oven, saeWvoc ar aris, rom samsaxurSi
miipyrobs Cems yuradRebas, aRara- misaRebad sulac ar aris aucilebeli
sodes damaviwydeba. amitom, amis Caw- gancxadebebis wera. mxedvelobaSi
erac ar mWirdeba, xolo Tu TvalSi ar maqvs is batonebi, romlebic ukve mi-
momiva, amis Cawera uqm garjad mimaC- iRes, an apireben maT miRebas. maSasa-
nia. meores mxriv, im aTi SemTxvevidan, dame, gancxadebebis wera kidev ufro
rasac SeiZleba gadaeyaros kaci cx- didi sisulelea, vidre mogonebebisa.
ovrebaSi, cxra mainc uxeiro iqneboda, me ki arc am mosazrebiT damiweria rame.
Tumca, es sulac ar niSnavs imas, rom Tuki vinme mainc wers moxsenebiT
saguramo 2(13). 2016 w.
meaTe iqneba saxeiro. kidev erTi saba- baraTs, werilobiT rCevasa Tu raime
bi imisa, ratom ar unda CaviweroT, daskvnas, isev da isev sakuTari Tavis-
ramdenad ufro sazriani da saimedo Tvis wers, xolo Tu aseTi moxsenebiTi
iqneboda, rom „souvenir~ Segvecvala me- baraTi TvalSi ar mouvaT, sulac gan-
ore saxis gansazRvrebiT, rasac vu- ze moisvrian.
wodebdiT „daviwyebas~, anu is „rac isic, vinc sayvarel qals wers wer-
unda daviviwyoT~ _ aseTi saTauric ils, mainc TavisTvis wers, mizezebi ki
Seefereboda; magram warmoidgineT, saamisod sakmarisia; iSviaTad Tu gi-
ramdeni carieli furceli iqneboda naxavT iseTi wyvili, erTnairad rom
78
uyvardeT erTmaneTi, erTis ltolva amasTan mainc minda dagarwmunoT, rom
meoris mimarT Zneli gamocanaa. esec ar Tuki rame damiweria, erT sityvasac
iyos, imave wuTidan, rogorc ki guli ver ipoviT sagangebod maTTvis rom
gagvicivdeba Seyvarebulis mimarT, mqondes gamiznuli, oRond imitom ki
79
ukve werilebsac aRar vwerT. gana es ara, rom maT imdenad uunaroebad miv-
imaze ar metyvelebs, rom im werileb- iCnev, wakiTxuli gaigon, aramed imit-
sac misTvis ar vwerdiT? om, rom mweralsa da cenzors Soris
mwerlebi TavianTi wignebis winasi- iseTi etiketebi gamoCndeba xolme,
tyvaobaSi sul imas gveficebian, xalx- iseTi azrTa sxvaoba, marTali giT-
isTvis, sazogadoebisTvis vwerTo, im- xraT, didad ar msiamovnebs, Tundac
deni ilaparakes, rom bolos da bolos cenzoris qaTinaurebi iseT STabeWd-
TviTonve daijeres TavianTi naTqvami. ilebas axdens Cemze, rogorc kas-
gana imis dro ar dadga, rom aseT ab- tilielis Tavazianoba portugalie-
daubdaze xeli aiRon? isini, visac lis mimarT. es zRapari ki sakmaod cno-
aravin kiTxulobs, Tundac isini, visac bilia, rom Tavidan giamboT. es igive
stveniT xvdebian da acileben, cxadia, iqneboda, rac is, roca arc SenTvis wer
TavisTvis weren da kiTxuloben; xolo da arc sxvisTvis.
isini, visac taSiT xvdebian da qeba- raki mtkiced gadavwyvite, rom ara-
didebas ar iSureben misTvis, isic ki sodes araferi damewera sagangebod
sakuTari sargeblisTvis, saxelisa da cenzorisTvis, mxolod imas vcdilob-
didebisTvis iRwvis, marto sakuTari di, simarTle da mudam simarTle yo-
TavisTvis irjeba. filiyo Cemi upirvelesi saTqmeli,
Tu asea, maSin moiZebneba ki vinme, _ rameTu bolos da bolos _ veubnebo-
mkiTxaven _ vinc xalxisTvis wers? _ di Cems Tavs, _ romeli cenzori
amaze gipasuxebT, _ im qveynebSi, sadac amikrZalavs simarTlis Tqmas-meTqi an
mavneblobad miiCneven, Tu erTi adami- romeli xelisufleba, miT umetes ise-
ani meores etyvis imas, rasac fiqrobs, Ti, rogoric gaxlavs Cveni ganaTlebu-
es imas niSnavs, rom erTma ar unda li xelisufleba, gana simarTlis gage-
icodes is, rac icis da rom adamians bas ar moisurvebdnen? ase rom, Tuki
fexebi imisTvis aqvs, rom iaros. im cenzoris wesdebis Tanaxmad akrZa-
qveynebSi, sadac aris cenzura, swored lulia religiis, xelisuflebis wi-
aseT qveynebSi weren sxvaTaTvisac da naaRmdeg, aseve ucxo qveynebis mTav-
es sxva ki gaxlavs cenzori. is mwerali, robebisa da mefeebis da kidev sxva aTa-
romelic dawers Tu ara erT furcels, si vinmesa da rameze augis Tqma, mxo-
maSinve cenzors pirdapir saxlSi mi- lod imitom, rom ubralod verc ityvi,
urbeninebs, raTa misgan moisminos, rom Tuki samarTliani iqnebi. xolo Tu si-
ar unda daweros is, rac ukve daweril- crues ambob da wer, maSin aRarc kalm-
ia, aseTi mwerali sakuTari Tavis- is xelSi aReba Rirs. es yvelaferi
Tvisac ki ar wers, is wers mxolod cen- cxadze cxadia da metic, TiTqmis sa-
mariano xose de lara. xotba
Tuki Cemi es qeba Tu xotba sruliad od, man ufro meti ilaparaka, vidre
miukerZoebeli iqneboda. samma ministrma erTad. am drois man-
swored es miukerZoebloba da damo- Zilze kidev vixileT finansTa minis-
ukidebloba maZlevda im simsubuqes, tric da finansebic, aseve. rogorc an-
riTic gulwrfelad SemeZlo meqo da daza ambobs, „mxoloT vixileT~; xolo
medidebina is ojaxuri erTgulebis da Tu flotis naxva ar gveRirsa, esec
Tanadgomis Cveva, rac xelisufalT im- araferi _ andazaSi xom naxsenebic ar
TaviTve mosdgamdaT Tbil adgilebze aris.
moewyoT TavianTi ojaxis wevrebi da erT weliwadze nakleb droSi sant
naTesavebi Tu megobrebi. Tumca, am iagos gadasaxadic gauqmda; xandaxan
80
sxdomebic imarTeboda, xolo Tu erT oRond ki 18 ricxvis gmirebi dabrund-
weliwadze nakleb droSi amboxi kidev nen. Tqven ki mainc gaiZaxiT winaswar
ufro saSiSi gaxda, samagierod, amave ganWvretis unari ar aqvTo!
dros espaneTis uganaTlebulesi Tave- cilismwameblebi! igives gaiZaxian 81
bi bolos imas mainc mixvdnen, rom enTuziazmzec. aTasjer mainc msmenia,
aucilebeli iyo moqmedeba. ramdenma rom uTqvamT, enTuziazmi Caqrao. mere-
saxelovanma generalma ganicada mar- da ra? vTqvaT, kidec Caqra; gana dauy-
cxi am erTi wlis manZilze! ramdeni ovnebliv ar miiRes gadawyvetileba,
meamboxe Seindes! ramdeni samadlobe- kvlavac gavaRvivoT enTuziazmio? aki
li sityva gaisma sxvadasxva oratore- yvela baton gubernators daavales,
bis gamosvlaSi! viRacam kidec ixumra, gaacocxleT sazogadoebrivi azri da
mere amas ra pasuxebi mohyva! an ra ges- enTziazmio. isinic cdilobdnen da
li da RvarZli anTxies deputatebma Tanac Cinebuli, umaRlesi xarisxis en-
ministris mimarT, ministrma ki depu- Tuziazmis gaRvivebas. gegoneboda, ga-
tatebis mimarT! sul wels ar gvqonda amis gasaWiri,
asjer asi amasTan, arc amboxis saSiSroeba iyo;
da aTasjer aTasi. magram Cven mainc iolad gavdiodiT en-
marTlac rom sakvirveli keTilgan- Tuziazmisa da sazogadoebis azris
wyoba sufevda mTeli am drois man- gareSec: esec ar iyos, enTuziazmis
Zilze, raki dainaxes imis SesaZleblo- gamococxlebas dauyovnebliv mohyve-
ba, rom qveynisTvis am mZime dros yve-
boda anarqiac... magram axla sxva saqmea.
laze ufro wvrilman kamaTebSi Cab-
axlandeli enTuziazmi unda iyos zom-
muliyvnen! mereda raze aRar lapara-
ieri, civi da gonivruli, iseTi, rac
kobdnen! odesRac Temistokles uTq-
CaaCumebda meamboxeebs, Cumi iqneboda,
vams erTi sardlisTvis _ „damartyi,
lamis yru-munji, yovelgvari simRere-
magram momismine!~ yoveli Cveni ora-
bis gareSe, raTa sazogadoebrivi
toric lamis Temistoklea, oRond ki
simyudrove ar daerRvia, erTi sityviT
laparakis neba mieci, isic amasve ga-
nacxadebs nebismieri gasaWiris dros, iseTi, rogorc naTqvamia, ojaxi saqaT-
iqneba es samoqalaqo omi, taxtis axa- med ar unda gadaaqcio, zedmeti kriaxi
li pretendenti Tu sxva vinme; „damar- mavnebeliao. swored aseTi unda iyos
tyi, magram momismine!~ meti ra gindaT, namdvili enTuziazmi, oRond patri-
genaxaT am erT weliwadze naklebi otuli simRerebis gareSe. ikiTxaven,
drois manZilze da mogesminaT am mudam ra iyo kraxis mizezio. zogierTi amt-
ukmayofilo kacunebisgan? kicebs, beWdviTi sityvis Tavisufle-
„isini windaxedulebi mainc ar iyv- bao, sxvebi ki... ara, batonebo. dRes yve-
nen!~_ miTxra erTma maTganma am ram- la erTsulovnad SevTanxmdiT, rom
denime dRis win. „rogor Tu windaxed- mizezi mainc simRerebi iyo.
ulebi ar iyvneno!~_ SevZaxe me _ es aba, axla ras ityviT? gana es qeba-
ukve patiosneba aRar aris! mereda ra- dideba ar aris? diax, mec mudam vaqeb
tom? imitom rom moxda oTxi avadsax- da xotbas ar movakleb, mudam davicav...
senebeli SemTxveva, risi Tavidan ac- uarvyof opozicias. mainc ra aris es
ilebac ver SesZles, Tumca ki winaswar opozicia?
icodnen amis Sesaxeb. magram amas ra diax, aseTia es statiac, romelic
azri aqvs? yovel SemTxvevaSi, cxadia, daiwera yvelasTvis, garda cenzorisa,
rom fostamtis ambis mere, dauy- qeba da xotba, ufro sworad, vityodi:
ovnebliv daayenes guSagi puerta del aba scadeT da esec amikrZaleT!
solis centrSi, manamde xom ar yofi-
la, axla ki mTeli dRe dgas da Tvaly- espanuridan Targmna
urs adevnebs mTel alkalas quCas. meri titviniZem
axali Targmanebi
82
vasili rozanovi
82
`aucileblad mindoda, - ganagrZobs wuxebulma alioSam, - ise, TiTqos Sei-
ivane, - es Senc Cemi TvaliT dagenaxa. Sale~.
mindoda, zogadad, kacobriobis tanj- Tanagancdis wyurvilis gamo tkivi-
va-wamebaze gvelaparaka, magram jobs lis miyeneba – es adamianis sulis po- 83
mxolod bavSvebis tanjvaze SevCer- larulobis niSania, idumali da auxs-
deT... jer erTi, balRebis siyvaruli neli, romelsac dostoevski aq
axlodanac SeiZleba, maSinac ki, roca aaSkaravebs. TviTon, rogorc cnobil-
binZurni da Seuxedavni arian (Tumca, ia, Tavis TxzulebebSi1 xSirad da mt-
me arc erTi bavSvi Seuxedavi ar kivneuli gamowvlilviT aRwers bavS-
meCveneba). meorec, ufrosebze imito- vebis tanjva-wamebas, Tanac ise, rom
mac ar msurs vilaparako, rom, garda mudam cxadi xdeba: is maTi tanjviT
imisa, rom amazrzenni arian da siy- TviTonac itanjeba da am tanjvas gan-
varuls ar imsaxureben, maT sazRauric Wvrets kidec: mis mier daxatuli su-
miiRes: vaSli igemes, keTili da boro- raTi Tavisi grexilebiT, acaxcaxebul
ti Seicnes da `RmerTebs daemsgavsnen~. sxeulSi Casobil danasaviT sul ufro
amJamadac ganagrZoben mis Wamas. bal- Rrmad aRwevs tkiviliT dakrunCxul
Rebs ki araferi SeuWamiaT da jer ucodvel arsebaSi, romlis cremlic
kidev araferSi miuZRviT brali. giy- xelovans iseve uwvavs suls, rogorc
vars balRebi, alioSa? vici, rom giy- mkvlels uwvavs xels msxverplis sisx-
vars da mimixvdebi, mxolod maTze li. SeiZleba grZnobde, rom es dana-
ratomac msurs laparaki. Tuki amqvey- Saulia, SeiZleba gwyurodes amgvarad
nad isinic saSinlad itanjebian, es, ra mowyobili sakuTari xorcis gagleja;
Tqma unda, maTi mamebis gamoa, mamebis magram vidre is gaglejili ar aris,
codvisTvis ixdian sasjels, - magram es vidre adamianis gaukuRmarTebuli
msjeloba xom araamqveyniuria, aq ki suli ar gamosworda, amao cda iqnebo-
mas kacis guli ver Caswvdeba? dauSve- da, Tvali dagvexuWa imaze, rom es ar-
84
gamanaTla ufalma da madliT amav- gancdas Tan erTvis Tbili daRvrili
soo~. gulaCuyebuli sazogadoeba er- sisxli, romelic am gancdas kidev
Tianad Relavs; masTan midian, exvevian ufro met siTbosa da aRtkinebas ani-
da hkocnian: `Senc gewvia RvTis madli, Webs, – es adamianis areul-dareuli 85
Sen Cveni uflismieri Zma xar~!.. riSa- sulisaTvis iseTive sitkboebaa, ro-
ri tiris; axalsa da jer argancdils
gorc moTamaSe umankoebis Serwyma am
eziara, ramac guli moulbo da auCuya.
umankoebis wamSi ganadgurebis cini-
es veluri, mxecis naSieri, Rorebs
kur CanafiqrTan.
salafavs rom hparavda, erTbaSad mix-
vda, rom isic, sxvebiviT, adamiania, adamiani ara mxolod TviTonaa tan-
yveaferSi rodia ucxo da martosuli, juli da garyvnili: sadac ki xeli miu-
masac hyavs moyvasni, visac is uyvars, wvdeba, yvelgan tanjavs da ryvnis
vinc mas aTbobs da anugeSebs. `mec veR- mTel bunebasac. cxovelebic sakuTar
irse uflis madls, – ambobs gamtknare- Tavs gautola da TviT maTi instinqte-
buli, – ufalTan naziarevi vkvdebi~. – bic ki gaaukuRmarTa4, maTac da mcena-
`ho, ho, riSar, ufalTan naziarevi reebsac Tavs miaxvia manamde ararsebu-
mokvdi, Sen sisxli daRvare da unda li formebi, aiZula arabunebrivi Sew-
mokvde. Tundac udanaSaulo iyo imaSi, yvilebebi,5 romlis zRvarsac TviTon
rom ufals sul ar icnobdi maSin, ver gaavlebda, bunebis idumal kanon-
rodesac Rorebis salafavs SuriT Sen- ebSi mtkice zRudes rom ar waswydomo-
atrodi da rodesac misi moparvi-
da. kanonebis uzneo mgmobeli, is am
saTvis gcemdnen (raSic didi brali mi-
zRudis winaSe dgas da jerac cdilobs
giZRvis, radgan qurdoba Zalian cud-
raime xerxi moifiqros maT dasarRve-
ia), magram Sen sisxli daRvare da amit-
omac unda mokvde~. da ai, ukanaskneli vad, raTa yvela zRvari Tavisi
dRec dgeba. `es Cemi saukeTeso dRea, – borotebiTa da garyvnilebiT gadal-
moacila saxeba RvTisa da mis nacvlad mam adamiani SeiZleba aRagznos, ra-
sakuTari damaxinjebuli saxe aafara. oden ufro metad aRgagznebT bavSvis
am yovelives SuagulSi dabrZanebula yvirili, Tqvenive bavSvisa, romelic
– bunebis mtanjveli xelmwife, Tvi- Tqvengan Tavdacvas isev TqvenSive xe-
Tonac itanjeba da sakuTari naxelav- davs. – `ganaTlebuli batoni da misi
is Sesaxeb leqsebsac Txzavs. meuRle sakuTar Svidi qlis qaliSvils
Sori qveynebisa da tanjvis gansx- rozgebiT scemen~. mama sagangebod
vavebuli tipebidan mSobliur niadag- irCevs kapian totebs, ambobs, ukeT Cae-
ze gadasvlis Semdgom ivane gakvriT sobao. `urtyamen erT wuTs, urtyamen
Cerdeba am poeziazec. Tumca, Tuki ar xuT wuTs, aT wuTs, kidev da kidev,
CavwvdiT mTel im simaxinjes, rac ad- metad, ufro xSirad da mtkivneulad.
amians bunebaSi Semoaqvs, verc borote- bavSvi yviris, bolos ki ukve veRarc ki
bis mTel im siRrmes davinaxavT, rac yviris, suli exuTeba, xrialebs: `mama,
mas Tan axlavs. `marTalia, CvenSi war- mama, mamiko, mamiko~.7 sxva SemTxvevaSi
moudgenelia, Tavi movkveToT Cvens pativcemulma, ganaTlebulma da Cino-
uflismier Zmas mxolod imis gamo, rom sanma mSoblebma ratomRac SeiZules
is Cveni Zma gaxda da uflis madliT TavianTi Svili, xuTi wlis gogona,
ganimsWvala, magram Cven Cveni lamis scemdnen, wixlebs urtyamdnen, bolos
uaresi seni gvWirs. Cveni istoriuli, da bolos ki iqamdec mividnen, rom
uSualo da uaxlovesi netareba cemiT `yinvaSi mTeli RamiT sapirfareSoSi
wameba gaxlavT. nekrasovis erT leqs- ketavnen; da imis gamo, rom RamiT gada-
Si glexkaci cxens maTraxs urtyams yenebas ar iTxovda (gegoneba, xuTi
Tvalebze, `Tvinier Tvalebze~. vis ar wlis angelozma, romelsac Rrma
unaxavs es – es ukve rusizmia. is agviw- ZiliT sZinavs, am asakSi SeiZleba gada-
ers, uremTan erTad talaxSi rogor yeneba moiTxovos), – ai, amisaTvis sax-
Caeflo gaZvaltyavebuli cxeni, ro- eze ganavals usvamdnen, ganvalis Wamas
melsac zedmetad mZime tvirTi ahki- aiZulebdnen: da amas deda sCadioda,
des, is amosvas cdilobs da ver amodis. deda aiZulebda! da am dedas SeeZlo
glexi mas utyams, amaTraxebs iseTi RamiT mSvidad sZineboda, rodesac bin-
gaSmagebiT, TavdaviwyebiT, rom cemiT Zuri adgilidan iq Caketili misi bavS-
mTvrali, veRarc ki xvdeba, ras sCadis: vis kvnesa moesmoda!~... `gesmis es Tu
`mere ra, Zala rom gamoglevia, mainc ara, – ambobs ivane, – cicqna arseba,
saguramo 1(12). 2016 w.
wadi, mokvdi, magram wadi!~ jaglagi win romelsac jer arc ki ZaluZs gaiaz-
iwevs, iqaCeba, kaci ki ukve acremebul, ros, Tu ra xdeba mis Tavs, binZur adg-
`Tvinier Tvalebze~ urtyams. cxeni ilas, sicivesa da sibneleSi Camwydar
SeSliliviT gaiaCa, rogorc iqna, ure- mkerdSi pawia mjiRs icems da sisx-
mi amoaTria da gaswia `caxcaxiT, sun- 7
ueWvelia, rom aq igulisxmeba baton kro-
TqvaSekruli, raRacnairad gverdu- nebergisa da qalbaton Jezingis sasamarTlo
procesi, romlis garCevac da baton spasoviCis
6
ix. danilevski: `darvinizmi. kritikuli damcveli sityvis mimoxilvac dostoevskis `mw-
gamokvleva~. sankt-peterburgi, 1885 (mtredeb- erlis dRiuris~ 1876 wlis Tebevlis nomerSi
is jiSebis Sesaxeb). aqvs Setanili (Txzul., t. XI, gv. 57-83).
86
liani, uboroto, Tvinieri cremliT va alioSam da mkrTali, raRacnairad
SesTxovs `keTil RmerTs~, damicavio, mobrecili RimiliT axeda Zmas.
– gesmis Tu ara es uazroba, Cemo me- – bravo, – sixaruliT Sehyvira iv-
gobaro da Cemo Zmao, Cemo morCilo anem, – Tuki Senc amas ambob, maSin... 87
RvTsao, Tviniero, gesmis Tu ara, ra – me sisulele vTqvi, magram...
saWiroa es uazroba? mis gareSe, am- – saqmec imaSia, rom `magram~... –
boben, adamiani amqveynad verc ki ic- gahyviroda ivane, – icode, morCilo,
ocxlebda, radganac keTilsa da rom sisuleleebi amqveynad hai rom
borots ver Seicnobda. da ra saWiroa gvWirdeba. aseT sisuleleebze dgas es
keTilisa da borotis Secnoba, Tuki es qveyana, maT gareSe ki, vin icis, qveynad
am fasad gvijdeba? mTeli qveyniereb- arc araferi momxdariyo.9 Cven viciT
is Secnoba ar Rirs bavSvis am erTad- is, rac viciT!~
erT cremlad, `keTili RvTisken~ rom ` – araferi mesmis, – ciebianiviT ga-
aRvlenila. ufrosebis tanjvaze nagrZobda ivane, – axla arc ZalmiZs
arafers vambob, maT vaSli igemes da raimes Cavwvde. minda faqtebTan
eSmaksac wauRian, magram eseni, eseni! davrCe. didi xania, gadavwyvite, ara-
gawvaleb, alioSa? mgoni, gons aRar fers Cavwvde. Tuki ama Tu im movlenis
xar. gavCumdebi, Tu ginda~. wvdomas Sevecdebi, imwamsve vuRal-
` – araferia, mec minda vitanjo, - ateb faqts, me ki gadawyvetili maqvs,
amiluRluRa alioSam. faqtebTan davrCe...
`erT suraTsRa agiwer, erTs~, – ve- – risTvis macTuneb? – wamoiZaxa
Rar cxreba ivane da hyveba, batonymo- gulCamwydarma alioSam, – ar metyvi,
bis Savbnel xanebSi, batonma dedis bolos da bolos?
Tvalwin ZaRlebs daaglejina ase, rva – ra Tqma unda, getyvi, yovelive
wlis yma biWi, romelmac batonis say- aqeTken mimyavs, - ambobs ivane da daskv-
varel nagazs SemTxveviT qviT fexi na gamoaqvs: – yuri migde, mxolod bavS-
sevdiani aRiareba, romlis simarTlesac ver metad damwydeba guli. gana imisTvis
uarvyofT. mas safuZvlad udevs mosazreba imis vitanje, rom Cemi TaviT, Cemi codviTa
Sesaxeb, rom adamianis cxovrebis warmmarTveli
gareSe sinamdvilis kanonebsa da adamianSi Rr- da vnebiT sxvas samomavlo harmonia
mad Cadebul zneobriv kanonebs Soris dishar- davunakeliano? Cemi TvaliT msurs
monia sufevs.
am disharmoniis Sedegad adamians uwevs: an
vnaxo, rogor dawveba lomi Svlis
uaryos es zneobrivi kanonebi, maTTan erTad ki gverdiT, rogor aRdgeba mokluli da
sakuTari pirovnebac da masSi mocimcime RvTi- gadaexveva Tvis mkvlels. minda aq viyo
uri naperwkali, Seerwyas bunebas da brmad
daemorCilos; anda sakuTari zneobrivi mo- im wams, rodesac yvelani gaigeben, Tu
sazrebebis SenarCunebiT ganudges bunebas, mas- risTvis iyo yovelive ase da ara sxvag-
Tan maradiul da uRono dapirispirebaSi moeqc-
es. am azris pirvel gamokrTomas vxvdebiT dos-
varad. am survils emyareba msoflios
toevskisTan 1864 wels TxzulebaSi `Canawerebi yvela12 religia, me ki mwams. magram da-
iatakqveSeTidan~ (naw. I, Tavi IV, gv. 450-451, t. III, vubrundeT balRebs. ai, maSin maT raRa
82 wlis gamoc.), sadac is uwesrigod da mRelva-
red, magram Zalze saxasiaTodaa gamoTqmuli: vuyo? es is sakiTxia, romelic ver gad-
`RmerTo Cemo, ra saqme maqvs bunebisa da ariT- amiwyvetia... Tuki yvela unda itanjos
metikis kanonebTan, Tuki ama Tu im mizeziT es
kanonebi da orjer ori oTxi ar momwons? cxa-
tanjvisaTvis, – raTa tanjviT iyidos
dia, amgvar kedels SubliT ver gavangrev, Tuki maradiuli harmonia, maS, bavSvebi aq ra
marTla ar meqna saamiso Zala, magram mas mainc SuaSi arian, gamagebine? sruliad ga-
ar Sevurigdebi mxolod imis gamo, rom aq qvis
kedelia, me ki Zala ar meyo. ugebaria, ra saWiroa maTi tanjva da
TiTqos amgvari qvis kedeli marTlac nuge- rad sWirdebaT maTac CvenaviT harmo-
Si iyos, marTlac samyarosaTvis raime sityvas
warmoadgendes mxolod imitom, rom is – orjer
niis yidva. rad mohyvnen isinic saerTo
ori oTxia?! masalaSi da viRacis samomavlo harmo-
o, sibriyve sibriyveTa! nia daanakelianes? mesmis adamianTa
sul sxvaa – yvelaferi gesmodes, yvelafers
acnobierebde, yovel SeuZleblobasa da qvis Soris solidaroba codvaSi, mesmis
yovel kedels; ar Seurigde arc erTs am SeuZle- solidaroba sasjelSic, magram bal-
blobaTagans – qvis arc erT kedels, Tuki gZags
masTan Serigeba; garduvali logikuri kombina- RebTan xom ar gvaqvs codvaSi soli-
ciebiT miaRwio maradiul daskvnamde, rom qvis daroba?! da Tuki marTlac WeSmarite-
kedlis SemTxvevaSic ki TiTqosda raRacaSi xar baa, rom isinic solidarulni arian
damnaSave, Tumca cxadze cxadia, rom damnaSave
sulac ara xar da amis Sedegad mdumared, kbil- TavianT mama-papebTan maT yvela
Ta RrWialiT umoqmedobaSi gairindo da imazeRa borotmoqmedebaSi, – cxadze cxadia,
ifiqro, rom Turme javrsac ki veravize iyri;
rom javris sagans ver poulob da, iqneb, verc rom es WeSariteba am qveynisa ar gax-
odesme ipovo; rom aq Canacvlebaa, gayalbeba, lavT da CemTvis gaugebaria. mavani ox-
TaRliToba (`eSmakis vodevili~ romanSi `eSmak-
unji imasac ityvis, sul erTia, balRi
ni~), magram yvela am gaurkvevlobisa da TaRli-
saguramo 1(12). 2016 w.
88
gaizrdeba da mainc moaswrebs codve- riT, riT gamoisyidi? gana es SesaZle-
bis Cadenaso.13 magram, ai, xom ar gaz- belia? nuTu imiT, rom Surs iZieb? ma-
rdila: is rva wlis asakSi ZaRlebs daa- gram ras margebs es SurisZieba, ras
glejines. oh, alioSa, RmerTs rodi margebs jojoxeTi mtanjvelebisTvis, 89
vgmob! xom mesmis, ra ZaliT unda iZvres ras gamoasworebs es jojoxeTi, Tuki
qveyniereba, rodesac zecaSi da miwaze isini ukve gaitanjnen? an ki ra harmo-
yoveli arseba erT qebaTa-qebad Seir- nia SevuTavso am jojoxeTs: msurs mi-
wymeba da yvela, rac cocxlobs Tu vutevo da gadavexvio, aRar msurs,
rasac ucxovria, ufals SehRaRadebs: vinme daitanjos. da, Tuki bavSvebis
marTal xar Sen, ufalo, rameTu gaixs- tanjva im jamis Sevsebas moxmarda, ma-
nen gzani Senni! rodesac deda gadaex- Sin winaswarve vamtkiceb, rom mTeli
veva mtanjvels, misi Svili ZaRlebs WeSmariteba am fasad ar Rirs. 15 ar
rom daaglejina, da samiveni Tval- msurs, bolos da bolos, deda gadaex-
cremlianni SehRaRadeben: marTal xar vios mtanjvels, misi Svili ZaRlebs
Sen, ufalo, maSin, cxadia, moxdeba Sec- rom daaglejina! dedas ufleba ar aqvs
nobis dagvirgvineba da yovelive aixs- miutevos! Tuki surs, SeuZlia mtanjv-
neba. magram... swored amas ver miviReb. els sakuTari tkivili miutevos – us-
da, vidre amqveynad var, Cemi zomebis azRvro tanjva dedisa; magram mas
miRebas vCqarob. saqme esaa, alioSa: xom ufleba ar aqvs, Tavisi daglejili Svi-
SeiZleba marTlac ise moxdes, rom lis tanjva miutevos, maSinac, Tu es
moveswro am wuTs14, anda mkvdreTiT TviT bavSvmac ki miuteva! xolo Tu
aRvdge, raTa is vixilo, vinZlo, Svi- asea, Tu ufleba ar aqvT miutevon, maS,
lis mtanjvelTan gadaxveuli dedis sadRaa harmonia? aris ki msoflioSi
Semxedvarem, TviTonac SevZaxo: `mar- Tundac erTi arseba, miteveba rom See-
Tal xar Sen, ufalo!~ magram ar msurs Zlos da amis uflebac hqondes? ar
es maSin SevZaxo. vidre kidev maqvs dro, msurs harmonia, kacobriobis siyvaru-
eras zecisken aRapyrobs da, bolos da ukeTuri yofila neba, vinc me is Camin-
bolos, SeTxovs, nuRar gamomisyidi erga.
Seuracxyofas, nuRar gamomisworeb am ueWvelia, adamianTa bedisweris
simaxinjes: Sen, vinc Cems bunebas uzenaesi Wvreta religiaSi unda veZi-
Caunerge avxorceba moyvasis gvemisa oT. arc istoria, arc filosofia Tu
da am avxorcebis ZaliT gamomglije zusti mecnierebani ar Seicaven xedvis
Svilebi, awame da gveme, raRad momani- im ganzogadebasa da mTlianobas, rasac
We maTi imgvari siyvaruli, Tavad Senc religiaSi vxvdebiT. es erT-erTi mize-
rom agijanyda? rad aRmirie suli, gaw- zia imisa, ratomac eZvirfaseba adami-
yvite masSi yvela dasawyisi da dasas- ans religia, ratomac aRgvamaRlebs da
ruli ise, rom aRarc siyvaruli Semi- gangvanaTlebs. rodesac mTliansa da
Zlia, aRarc siZulvili, arc vici da zogads icnob, kerZoSi gza-kvals
veRarc umecrebaSi vrCebi, arc mxo- iolad gaikvlev; da piriqiT – ramdeni
lod marTali var da aRarc mxolod kerZo faqtic ar unda vicodeT – maT
codvili; da, Tuki CemSi aRrie cnoba- ki istoria, mecnierebebi, filosofia
dis xis nayofi, rad aRmoacene es xe Cem- gvawvdian – mudam SeiZleba axlebs ga-
da sacTuneblad, an ratom ar Semoar- daveyaroT, romlebic Tavgzas agvibn-
tyi zRude Seuvali? dabolos, rode- even. amitomac, cxovreba mudam mdgra-
sac mqmnidi, rad ar momaniWe avxorco- dia, myar sayrdenze dgas, rodesac re-
baze meti Tvnierebis simtkice? es, al- ligiuria.
baT, sazRauria. magram, raki Svilebi religiur WvretaSi sami diadi mag-
dameRupa, dae, sazRaurma gverdiT Cam- iuri aqti asrulebs dasayrdeni
iaros. Camiqre cnobiereba da amiT mi- wertilebis rols, romlebzedac erT-
boZe daviwyebis unari, isev im miwaSi gvarad mimagrebulia adamianuri be-
Semzile, saidanac amomiyvane. xolo Tu diswera, TiTqos zed hkidia, eyrnoba.
cnobiereba ar Camiqra, mirCevnia Cemi erTia – codviT dacemis aqti: is
dafleTili Svilebi davitiro, vidre gangvimartavs imas, rac aris; gamosy-
Seni WeSmaritebis gamarjveba vixilo. idvis aqti: is adamians arsebulis gasa-
ar msurs nugeSi, minda guliT vitanjo Zlebad amxnevebs; dabolos, keTilisa
ukuniTi ukunisamde da daRupuli da borotisaTvis maradisobaSi samag-
Svilebis tanjva gaviziaro. ieros mizRvevis, samarTlis saboloo
aq Tavs iCens bzari admianis Zaleb- gamarjvebis aqti: mas adamiani momav-
saguramo 1(12). 2016 w.
90
arCunebs; xalxi daiRupeba, magram ga- rom is saWiro aRar aris, adamiani mas
darCeba adamiani da xalxic xelaxla aRar miiRebs.
daibadeba; cvlileba Seexeba gamov- unda aRvniSnoT, rom dialeqtika
linebebs, magram gamovlenili arsi jer arasodes yofila religiis 91
ucvleli darCeba; yvavils foTlebi winaaRmdeg ase mZlavrad mimarTuli,
Camoscvivdeba, magram darCeba naskvi rogorc es aq xdeba. is Cveulebriv
da butko. erTaderT rames ver aitans RvarZlsa da borotebas ukavSirdebo-
adamiani – misi yofiereba da cnobiere- da da im mcirericxovanTagan modioda,
ba moswydes im sam mistikur aqts, rom- vinc religias ganudga. aq ki dialeq-
lis rwmenac acocxlebs. yovelgvari tikas adamiani aviTarebs, romelic,
ubedurebis gareSec, srul keTildRe- aSkaraa, ufro erTgulia religiisa,
obaSi myofic daiRupeba ise, rom amas vidre sxva ramisa mTels bunebaSi, cx-
TviTonac ver SeniSnavs; gamovlinebani ovrebaSi, istoriaSi da adamianis
erTxans kidev iarsebebs da gaqreba, bunebis calsaxad keTil mxareebzea
radgan gaqreba maT miRma damaluli damyarebuli. SeiZleba iTqvas, aq ad-
arsi; xalxi aRar aRorZindeba, radgan amianis arsis swored RvTiuri sawyisi
mokvdeba TviT adamiani. ujanydeba RmerTs: swored samarT-
aqedan gamomdinare, gasagebia is si- lianobis grZnoba da sakuTari Rirse-
Zulvili, riTac adamiani xvdeba Tavi- bis Segneba.
si arsebobis am sayrden wertilebTan swored esaa, mTel am dialeqtikas
nebismier mtrul miaxlovebas. `ar erTob saSiS, satanur xasiaTs rom
miekaro, amiT midgas suli~, – TiTqos sZens. jer kidev pirveli gandgomili
eubneba nebismiers, vinc maTTan miax- angelozis Sesaxebaa naTqvami, `sxva
lovebas cdilobs, visac maTi awon-da- danarCenebze ufro maRla~, `RmerTTan
wonva Tu gazomva, raime kuTxiT Cas- ufro axlos~ idgao, e. i. RvTis gan-
woreba, Sevseba Tu gasufTaveba sakuTebulad msgavsi iyo, - cxadia,
asea; da vidre adamiani darCeba su- Sauls sCadis, amis Sesruleba mxolod
lieri da fizikuri yofierebis amJa- meoradi da naklebmniSvnelovania,
mindel formebSi, romlis garda sxvas pirveladi da mTavari ki is sulieri
arc icnobs, mas marTlac urCevnia moZraobaa, romelic mas win uZRoda da
`darCes Tavis gamousyidel tanjvas- romlidanac danaSaulebrivi aqti aR-
Tan~, vidre misTvis samagiero miiRos mocenda. is adamianis sulze erTgvar
da amis fasad Seurigdes. magram Tuki naoWs, waruSlel kvals tovebs, erTg-
vifiqrebT, rom misi yofierebis es
formebi raRac absoluturi da mara- 16
ioanes gamocxadeba, 21:1, 21:4.
92
varad cvlis da amaxinjebs. sakiTxar- saerTo simaxinjes, romelic mSoblis
ia: sulis mxolod cxadad gamovleni- suls axasiaTebda, zogjer ki erTgvar
li nawili Tu ganicdis am cvlilebasa damatebiT, siRrmiseul borotebas,
da daRdasmas – mexsiereba, masSi moT- erTgvar danaSauls, romelic masSi 93
avsebuli codniT, mimdinare survile- manamde Cakargul nawils warmoadgen-
bi, gaelvebuli grZnobebi? ra Tqma da, axla ki marto darCa da Tavis
unda, ara: boroti masSi mTlianis sax- garSemo mTliani aRadgina. xolo Tu is
iT Sedis da misi Sinaarsis mTel sis- sakuTar TavSi danaSauls daatarebs,
rules amaxinjebs, - rogorc cxads, ise amas Tan axlavs misi braleulobac da
jerac ganusazRvrelsac. viciT, rom sasjelis aucileblobac. amdenad,
yovelive boroti adamianSi gaurkveve- bavSvebis umwikvloeba da udanaSaulo-
li gzebiT ibadeba, suli bneli wiaRi- ba mxolod moCvenebiTi movlenaa: maT-
dan aRmocendeba. Semdgom, dabadebis Si ukvea Camaluli maTi mamebis manki-
aqtSi mSobeli uciloblad gadascems ereba da, masTan erTad, maTi braleu-
Svils ara mxolod Tavis agebulebas, lobac; ubralod is jer kidev ar iCens
aramed mis Semkvrel centrsa da kanon- Tavs ama Tu im damangreveli aqtis sax-
sac, anu saxeldobr suls. xasiaTis, iT, anu mas ar mosdevs axali danaSau-
raime gansauTrebuli niWisa Tu manki- li: magram Zveli braleuloba, raki is
eri midrekilebebis memkvidreobiTo- ar dasjila, maTSi ukve arsebobs.
ba imdenad cnobili da gavrcelebuli swored am sasjels ixdian TavianTi
faqtia, rom masSi axla eWvs veRar Sevi- tanjviT. mamis danaSauli SeiZleba im-
tanT. dabadebis aqtebis simravlisa da denad mZime iyos, rom TviT damnaSaves
dabadebulTa individualuri Tvise- arc ki SeeZlos misi gamosyidva, Tun-
bebis safuZvelze SegviZlia vi- dac Tavisi sikvdiliT: vTqvaT, man
fiqroT, rom TiToeuli calkeuli gaxrwna bavSvi, wabilwa spetaki arseba,
aqtiT xdeba SvilisTvis mSoblis su- romelic gulubryvilod miendo. gana
94
syidvisa da ukanaskneli samsjavros da keTilSobil Tvisebamde – mxolod
mistikuri aqtebi. is agvamaRlebs umowyalo bunebaze da
gadavideT im azris detalur ganx- gvaaxlovebs mowyale RmerTTan – day-
ilvaze, romlis Temac movniSneT. vanilia TviT RvTis winaaRmeg amboxis 95
alioSas SeZaxils - `es amboxia~ - ivane sakiTxi. pasuxi orWofobas ar mogviT-
mRelvared pasuxobs: mens: Tu kacobrioba ityvis: `diax,
` – amboxi? ar visurvebdi Sengan am ZalmiZs miviRo~, is imwamsve dakargavs
sityvas. gana SeiZleba amboxiT cxovre- adamianobas, `xatsa da msgavsebas RvTi-
ba, me ki cxovreba minda . TviTonve sa~ da mxecebis Sekrebad gadaiqceva;
miTxari, mogiwodeb – pasuxi gameci: uaryofiTi pasuxi ki amtkicebs da ama-
warmoidgine, rom swored Sen giwevs rTlebs maradiuli harmoniis uaryo-
adamianuri bedisweris nagebobis aR- fas, – da amiT yovelives qaosad
marTva18 da Seni saboloo mizani adami- aqcevs...
anTa gabednierebaa, nanatri mSvidob- alioSa SeSfoTebulia; is uarhyofs
isa da gansvenebis miniWeba: magram ami- imas, rom adamianma SeiZleba am pirobe-
saTvis garduvalad mogiwevda, sul biT miiRos msoflio harmonia, magram
raRac erTaderTi cicqna arsebisa- uecrad TvalanTebuli SesZaxebs:
Tvis, Tundac im bavSvisaTvis, mkerdSi
`Zmao, axla ar Tqvi, gana aris amqveynad
muStebs rom icemda, tanjviT amogexa-
iseTi arseba, miteveba rom SeeZlos da
da suli da mis cremlebze dagemyare-
amis uflebac rom hqondeso? magram
bina Seni nageboba, daTanxmdebodi am
aseTi arseba marTlac aris da mas yve-
pirobiT aRmSeneblobas? tyuils nu
lafris miteveba SeuZlia, yvelas yove-
metyvi!
lives miutevebs, radgan TviTon gaiRo
– ara, ar davTanxmdebodi, – xmadab-
sakuTari ucodveli sisxli yvelasa da
la warmosTqva alioSam.
yovelivesTvis. Sen is dagaviwyda, ara-
– Tu SegiZlia dauSva is azri, rom
da swored maszea damyarebuli mTeli
Sors ki, droTa bnel wiaRSi mziT gad- sasoebiT moelian, uyvarT, iseve,
amwvari, xrioki qveyana Cakargula da rogorc winaT, swyuriaT misTvis ewa-
aq, am qveyanaSi aRsrulda gamosyidvis mon da daixocon. da `ai, amdeni sauku-
didi saidumlo, qveynierebis codveb- nis manZilze kacobrioba rwmeniTa da
isaTvis, damaSvrali kacobriobis ga- gznebiT emudareboda: he, ufalo, ga-
mosaxsnelad swored am miwaze daiR- mogvecxade! imdeni saukunis manZilze
vara sisxli. ukve TxuTmetma saukunem SehRaRadebda, rom man usazRvro mow-
ganvlo mas mere, rac saidumlo aR- yalebiT indoma mlocvelebTan STasv-
srulda; daemxo Semzaravi imperia da la~.
mis saZirkvelze aRmocenda axali xal- scena viwrovdeba da Txroba kon-
xebisa da saxelmwifoebis samyaro, ro- kretul simWodroves iZens. Cvens wina-
mlebic axali rwmeniT ganaTda da Ta- Sea sevilia, romlis xvatian quCebze
mSvidi saRamo eSveba. xalxis brbo gan-
vianTi RvTisa da macxovris ganmwmen-
ze iSleba; uecrad is gamoCndeba, – `ux-
di sisxliT iqna gamosyiduli. mas moe-
mod, SeumCnevlad, swored im adamia-
lian daucxromeli wyurviliTa da sa-
nuri saxiT, riTac 33 wlis manZilze
soebiT, elian aRsrulebas misi
mimodioda kacTa Soris TxuTmeti sa-
aRTqmisa, romelic misma mowafem dau-
ukunis winaT~. ieriT, garegnobiT sxve-
tovaT: `aha, moval male~19 – da romlis
bisagan arafriT gamoirCeva, magram
Jamis Sesaxeb TviTon Tqva, vidre mi-
ucnauria: `yvelani scnoben. xalxi
waze iyo: `im dResa da saaTze ki mamis
SeuCerebel nakadad iwevs misken, gars
garda aravin icis: arc zecierma an-
exveva, mWidro wres hkravs, fexdafex
gelozebma da arc Zem~. ufro meti rw-
dahyveba. is ki mdumared dadis maT
meniTac ki moelian axla, radgan `Tx-
Soris da usazRvro sibralulis mSvi-
uTmetma weliwadma ganvlo mas mere, di RimiliT uRimis. mis gulSi siyvaru-
rac zecam Sewyvita adamianisaTvis lis mze Ruis, sinaTlis, gasxivosnebi-
sesxebis gacema~20: sa da Zalis sxivebi misi Tvalebidan
irwmune, rasac guli gkarnaxobs, efrqveva xalxs da maT gulebs sapa-
zecisgan sesxebs nuRar moeli...21 – suxo siyvaruliT aTrTolebs. is xe-
da mxolod sityvis siwmindis us- lebs uwvdis, locavs da sneulni mas-
azRvro rwmena icavs adamians daR- Tan an Tundac mxolod mis samosTan
upvisagan. `magram eSmaks ar sZinavs da SexebiT ikurnebian. ai, brbodan SehRa-
saguramo 1(12). 2016 w.
96
Radebs moxuci, siyrmidan usinaTlo: vardebis Taiguli ukavia, romliTac
`ufalo, ganmkurne, raTa mec gixilo~, kuboSi iwva. xalxi Relavs, SfoTavs,
– da ai, usinaTlos Tvalebidan TiTqos qviTinebs~.
qercli ecleba da is RvTis Zes xedavs. swored am dros taZarTan Camoivlis 97
xalxi tiris da fexqveS miwas ukocnis. jvalos kabiT Semosili oTxmocdaaTi
bavSvebi win yvavilebs uyrian, galoben wlis pirxmeli moxuci, romauli ek-
da iZaxian: `osana!~ – `is aris, TviT is lesiis kardinali da, amasTan, qveynis
aris, – imeorebs yvela, – is unda iyos! didi inkvizitoric. is Cerdeba, momx-
sxva ver iqneba!~ is sevilias taZris dars Soridan adevnebs Tvals, mzera
stovasTan swored im wams Cerdeba, ubneldeba da umkacrdeba. mis yuram-
rodesac taZarSi zariTa da tiriliT de xalxis xmebi aRwevs, esmis moxucTa
SeaqvT bavSvis TeTri Tavaxdili kubo: qviTini da bavSvebis bagidan amosuli
masSi Svidi wlis gogona wevs – vinme `osana~, xedavs kubodan wamomdgar
warCinebuli qalaqelis Svili. gogonas; is mibrundeba da taZris
micvalebuli bavSvi mTvad yvvilebi- guSagebs miuTiTebs am SfoTisa da lx-
Taa morTuli. `is Svils mkvdreTiT enis mizezze. xalxi ki, `ukve gawvrTni-
aRgidgens~, – uZaxis xalxi bavSvis de- li, morCili da acaxcxebuli~, ganze
das. kubos dasaxvedrad taZridan ga- iweva; jariskacebi RvTis ZesTan midi-
mosuli pastori gaognebuli da warb- an, xels daavleben da mihyavT. xalxi
Sekruli icqireba. uecrad bavSvis de- pirquSi moxucis winaSe qeds ixris, is
dis kivili ismis, qali uflis Zis fer- yvelas locavs da gzas ganagrZobs.
xTiT emxoba: `Tuki es marTla Sen xar, tusaRs wminda samsjavros bnel di-
gamicocxle Svili!~ – evedreba qali da legSi aTavseben da kars urazaven.
xelebs misken iwvdis. Wirisuflebi saRamo iwureba, dgeba `Cumi da sul-
Cerdebian, kubos mis ferxTiT dgamen, ganabuli~ samxreTuli Rame. haeri
is guldamZimebuli dahyurebs da misi jerac gavarvarebulia da ufro Zli-
cirebac, sicruec, raRac idumalic. Tagan (TurqTa uReli), xanac TviT kaToli-
tusaRis dumilsa da inkvizitoris si- cizmisagan, rom dRemde mTel mis istoriul
amocanas warmoadgenda arsebobisaTvis brZola
tyvebSi: `ho, SesaZloa, Sen es icode~ – da damcirebuli da uuflebo xalxebis rogorme
mkrexeluri azria Cadebuli, TiTqos sulierad gadarCena; imisaTvis ki jerac ver
moicala, sakuTari faruli sazrisi cnobiereb-
es scena TviT macxovrisaTvis itevdes
is SuqSi moeqcia. slavianofilTa (mag., xomiako-
raRac axalsa da moulodnels, raRac vis, i. samarinis) da TviT dostoevskis mcde-
did saidumlos, romelic manamde ar lobebi marTlmadideblobis Taviseburebebisa
da istoriuli ideis dazustebisa swored misi
icoda da romelsac mxolod axla amgvari mdgomareobiT aixsneba da sxva viTare-
Caswvda. da am saidumlos adamiani gaan- baSi SeuZlebeli iqneboda.
98
itoris ucnauri aRiareba ukidures mdgoms gansakuTrebiT mZafrad esaxe-
zRvramde, mTeli kacobriobis masS- ba mis aRTqmasa da sinamdviles Soris
tabamde ganvazogadoT. kontrasti da es naRvlian ironias
is iwyebs mtkicebiT, rom qristes aRuZravs. is Seaxsenebs qristes, Tu ra 99
danatovari mTeli moZRvreba im saxiT, xSirad eubneboda is adamianebs TxuT-
rogorc is gangebam Semogvinaxa, raRac meti saukunis winaT: `msurs, Tavisu-
maradiuli da uryevia, mas verc raimes flebi gagxadoT~, da dasZens: `axla xom
movaklebT, verc davumatebT. is ukve ixile es Tavisufali adamianebi~. am
qvakuTxedad SeWrila msoflio is- SeniSvnis ironia mxolod maT rodi ex-
toriis dRemde aRmarTul nagebobaSi ebaT, viskenac qristes moZRvrebaa mi-
da Secdoma iqneboda masSi raimis Ses- marTuli, – es TviT qristesac exeba:
woreba, ganmarteba da Semofarglva: es `es saqme Zvirad dagvijda, - ganagrZobs
TxuTmetsaukunovan xuroTmoZRvrul moxuci, – magram is Seni saxeliT aRvas-
naRvaws Searyevda. es mxolod kaco- ruleT. TxuTmeti saukune vewameT am
briobas rodi exeba, romlisTvisac Tavisuflebis gamo, magram dRes es
mudmivi cvlilebebi SuZlebelia, damTavrebulia da Tanac – samudamod~.
aramed RmerTsac – ra iqneboda axali aq laparakia avtritetis sawyisze,
gamocxadeba, manamde naTqvamis danar- romelic mudam Rrmad aRwevda kaTo-
Ti, Tu ara am naTqvamis naklulovneb- likuri eklesiis wiaRSi; swored is gax-
is aRiareba? Tanac, visi – TviT RvTis ldaT mizezi imisa, rom is sxva eklesie-
naTqvamisa! dabolos, rac yvelaze mTa- bTan SedarebiT bevrad ufro Seuwy-
varia, msgavsi danarTi adamianis nareblad ebrZoda dogmisagan nebismi-
Tavisuflebis xelyofa iqneboda: er gadaxvevas. XVI saukuneSi, romelsac
qristem kacobriobas Tavisi saxe dau- aRwerili scena miekuTvneba, avtori-
tova da kacobriobas SeeZlo gulis tetisadmi upirobo morCilebis auci-
Tavisufali arCevaniT gahyoloda mas, lebloba romma gansakurebuli sim-
100
axSobs mwerlis gulSi yvela sxva nierebda~. amis Semdgom is sakuTar
grZnobas, RvTiuri Tu zeadamianuri ideas ayalibebs, romlis seriozulad
sawyisisaken yovelgvar swrafvas. gaazrebisas SeuZlebelia ar dagveuf-
`legenda inkvizitoris Sesaxeb~ gar- los erTgvari Zrwola, romelic miT 101
kveul zRvramde SeiZleba ganvixiloT, ufro Zlierdeba, rac metad vrwmun-
rogorc adamianuri bedisweris sab- debiT am ideis uZlevelobaSi. Zafebi
oloo mowesrigebis idea, rac ueWve- ukve gaTamaSebuli msoflio istori-
lad uaryofil iqna `CanawerebSi mi- isa, adamianis samomavlo bediswera im
wisqveSeTidan~; im gansxvavebiT, rom iq saxiT, rogorc is SegviZlia ganvWvri-
laparaki iyo racionalur mowesrige- toT, mistikuri bindi da rwmenis
baze, romelic fizikuri bunebis da dauokebeli wyurvilis auxsneli Ser-
sazogadoebrivi urTierTobebis wyma yofierebaSi misi obieqtis povnis
kanonTa natif da detalur Seswav- uimedobasTan – yovelive es aq er-
lazea damyarebuli, aq ki laparakia TurTs ucnaurad gadaexlarTa da am
religiur mowesrigebaze, romelic mTlianiT warmoqmna sityva, romelic
adamianis fsiqiuri wyobis uRrmesi wv- SeuZlebelia ar miviRoT, rogorc uR-
domidan gamomdinareobs. rmesi, uSinaganesi, yvelaze brZnuli,
`xom gafrTxilebdnen, - eubneba rac ki adamians – misTvis SesaZlo er-
inkvizitori qristes, - arc gafrTx- TaderTi TvalsazrisiT – odesme sak-
ileba mogklebia, arc miTiTeba, magram uTar TavTan dakavSirebiT ufiqria.
yuri ar daugde da is erTaderTi gza
uarhyavi, romelic adamianebs gaabed- Targmna Tamar kotrikaZem
102
migel de unamuno
102
iqrebuli garkveuli drois manZilze, ologiuri iqneba, Tu paTologiuri
rogorc calkeuli mecnierebebis warmoSobisa, rogorc erTi, ise meore,
zRvruli ganzogadeba, naklebi Si- — rac badebs Cvens ideebs.
naarsi da sicocxlisunarianoba rom naTqvamia, adamiani gonieri cxove-
hqonoda, vidre im sistemebs, romleb- liao. me ki, is ver gamigia, ratom imas
103
Sic mTeli sisruliT gamovlenila ar ityvian adamiani afeqturi, anda
maTi avtorebis sulieri siRrme da sentimentaluri cxoveliao. egeb cxo-
swrafva. velisagan mas ufro grZnoba ganasx-
amave dros iseTi mecnierebebic vavebs, vidre goneba? ramdenjer mi-
viciT, garkveuli azriT, didi mniS- naxavs Cemi kata Cafiqrebuli, magram
vneloba rom hqonia Cveni cxovrebisa Tvali arasdros momikravs, tirodes,
Tu azrovnebisTvis, magram gacilebiT an icinodes. egeb gulSi kidec icinis,
ucxoa CvenTvis, vidre filosofia, an tiris, Tumca egeb gulSi kiborCxa-
maTi mizani, ase vTqvaT, ufro obieq- lac cdilobdes meore xarisxis gan-
turia, Tumca Cvengan Sorsaa, ufro tolebis amoxsnas.
ekonomikis sferos ganekuTvneba. axa- ase da amgvarad, adamiani, ai, ra unda
li mecnieruli aRmoCenebi, maT Soris iyos filosofiis upirvelesi da
isic, Teoriuls rom uwodeben, iseve umTavresi mizani.
rogorc teqnikuri miRwevebi, rogor- vTqvaT, kanti, adamiani – imanuel
ebicaa magaliTad orTqlmavali, te- kanti, romelic daibada da cxovrob-
lefoni, TviTmfrinavi, fonografi, es da kenigsbergSi XVII saukunis damlevsa
yvelaferi TiTqos CvenTvis aucile- da XIX saukunis dasawyisSi. am adami-
beli da gamosadegicaa, vTqvaT Tun- an-kantis filosofiaSi, kantisa, visac
dac telefoni, pirdapir miswrebaa, gulic hqonda da Tavic, vinc moaxdi-
roca gvinda Sor manZilze sayvarel na erTi yvelaze mniSvnelovani nax-
qals davelaparakoT, magram imas xom tomi – rogorc ityoda kirkegori, —
ver vityviT, am SemTxvevaSi qalic sa- es kidev meore adamiani da mere ro-
104
saubaria momaval cxovrebaze, sulis niSnavs iyo nivTi. misi `eTikis~ III da VI
ukvdavebis rwmenis Taobaze, sul ori- TavSi naTqvamia, rom yovelgvari niv-
ode sityviT gamoTqvams Tavis azrs: Ti, ramdenadac is arsebobs TavisTa-
`momavali cxovrebis rwmena, razec ase vad, cdilobs kidec SeinarCunos Tavi-
dabejiTebiT vsaubrobT, Tumca ki es si arseboba da es sxva araferia, Tu ara
105
didad ar akmayofilebs Cven cnobis- TviT nivTis arsi, anu Seni arsic,
moyvareobas, ase gegonebaT, am rwmena- mkiTxvelo, Cemi arsi, Tavad spinozas
Si igulisxmebodes religiis mTeli arsi, adamian-batlerisac, adamian—
mtkicebuleba, sinamdvileSi ki es mt- kantisac, da saerTod yoveli adamian-
kicebuleba Tundac aSkara da cxadi, isa, rac sxva ara aris ra, Tu ara mcde-
mainc ar warmoadgens religiis mtki- loba – darCes da iyos rogorc adami-
cebulebas momavali cxovrebis Sesax- ani, oRond ar mokvdes. xolo momdevno
eb, rameTu sikvdilSemdgomi cxovre- ori zemoxsenebuli Teoremis gagr-
bis rwmena sul advilad SeiZleba Zeleba, VIII TavSi gvauwyebs, rom yove-
aTeizmsac kargad miesadagos im li nivTis mcdeloba, darCes iseve
azriT, rom imdenad, ramdenadac cxa- Tavisive arsebobaSi, moicavs ara raime
dia Cveni axlandeli cxovreba, imaze sasrul dros, aramed ganusazRvrel,
absurduli araferi iqneboda, Tuki SeuzRudav dros; amiT imis Tqma minda,
aTeizmis sasargeblod daviwyebdiT rom Senc, mec da spinozasac ar gvinda
mtkicebas, rom Cvens arsebobas hqon- sikvdili, es aris Cveni wyurvili da
des raime momavali. Cveni namdvili arsi da albT im sabra-
adamian-batlers, romlis Txzule- lo portugalielma ebraelma, bedma
bas SesaZloa kidec icnobda adamiani- holandiis burusSi rom arguna cxov-
kanti, undoda SeenarCunebina sulis reba, mainc verasodes irwmuna Tavisi
ukvdavebis rwmena, amitom iyo, rom es sakuTari ukvdaveba da mTeli misi fi-
rwmena Camoacila RmerTis rwmenas da losofiac sxva ara aris ra, Tu ara nug-
mianiWa damoukidebloba. misi `analo- eSi TviTonve TavisTvis rom gamoigo-
vabijebT erT fexs win da meores ukan, ver gamigia da verc verasodes gavigeb,
anda roca vimzirebiT, erTi TvaliT isaa, rogor SeiZleba adamianma ina-
CrdiloeTisken xom ar viyurebiT, me- tros, vinme sxva viyoo, es xom niSnavs,
oreTi samxreTisken, Tuki, ra Tqma aRar iyo is, vinc xar da rac xar. Sei-
unda, normaluri mxedveloba gvaqvs. Zleba kidec gavugo adamians, romel-
Cveni cxovrebis garkveul dros gar- ic inatrebs, vinmes codna-ganaTleba
kveuli mizanic gvamoZravebs, risken- an qoneba mqondeso, magram sxva
acaa mimarTuli Cveni moqmedebis sin- gavxdeo, es CemTvis sruliad gauge-
ergiac, Tumca meore wuTSi SegviZlia bari da auxsnelia. araerTxel miTq-
106
vams, rom arian uiRblo Tu ubeduri vrebisa da arsebobis Secnobis safuZ-
adamianebic, romelTac urCevniaT veli, xolo sabralo pacientisgan,
darCnen iseTebi, rogorebic arian, rogorc individualuri substratisa
Tundac im TavianTi uiRblobiTa da da ukve ara pirovnebisgan, rCeba mx-
ubedurebiT, vidre gaxdnen sxvebi. olod da mxolod fizikuri sxeuli.
107
arian iseTebic, janmrTelobas rom ar aseTi avadmyofoba, Tuki mainc dae-
uCivian, magram sxva gasaWiri aqvT, marTeba adamians, TiTqmis sikvdils
mainc im TavianT gaWirvebas ufro utoldeba, oRond maTTvis, visac es
gauZleben da azradac ar mouvaT, sxva sneuleba memkvidreobad gadaeca, ase
gavxdeo, anda im TavianT ubedurebas Tu ise sikvdils mainc ar niSnavs, Tuki
ufro Seeguebian, vidre sakuTar Tavs bedi gauRimebs. magram es seni, rac
warmoadgendnen ararsebulad. Cem unda vTqvaT, sulerTia, namdvili rev-
Tavze ki vityodi, rom siymawvilisa da oluciaa da sxva araferi.
bavSvobis drosac ki jojoxeTis aseTi seni, garkveuli azriT, lamis
Semzaravi suraTebi iseT SiSs ar mgvr- organizmis xrwnaa, roca erTi organo
ida, rogorc ararseboba, imTaviTve anu cocxali organizmis erTi rome-
vgrZnobdi sicocxlis Smag wyurvils, lime nawili ajanydeba da anadgurebs
RvTaebriobis SimSils, rogorc ityo- sasicocxlo sinergias, amasTan sxva
da Cveni asketi~. mizansac isaxavs, masTan dakavSirebu-
adamians, nebismier adamians rom li sxva elementTagan gansxvavebiT;
mosTxovo, ginda Tu ara sxva gaxdio, es xolo es mizani TavisTavad egeb ab-
niSnavs, rom aRar iyos is, vinc da rac straqtulad amaRlebuli da keTil-
aris. yoveli adamiani icavs, an unda Sobiluric ki iyos, unda sulac iseTi,
icavdes sakuTar pirovnebas, SeiZle- rogorsac inebebT, magram mainc sxvaa.
ba marto azrovnebisa da cxovrebis vinc icis, SeiZleba frena haerSi uke-
Cveul wesebs Seelios, isic im piro- Tesia, vidre curva da sunTqva wyal-
biT, Tu es cvlileba misi sulieri Si, magram Tu romelime Tevzis far-
108
marto erTi adamianis suli mTel gadarCenisTvis, ukvdavebis es ukvdavi
samyarodac ki Rirs, — ar maxsovs vin wyurvili, ramac adamian-kants Caaden-
Tqva es, magram didebulad uTqvams, — ina is Tavisi ukvdavi naxtomi, razec
eeh, adamianis sulio, cxovreba ki sakmaod visaubre, es sxva araferia, Tu
arao! ise Cans, rom imdenad, ramdena- ara brZola cnobierebisTvis, xolo es
109
dac mcirdeba sulis rwmena, anu sulis cnobierebac sxva araferia, garda wyv-
ukvdavebis rwmena, sakuTari, piradi diadis or maradisobas Soris sinaT-
ukvdavebis rwmena, imdenadve izrdeba lis myisieri gaelvebisa, rogorc ity-
am sawyalobeli, warmavali cxovrebis oda vinme araadamianuri moazrovne,
mniSvneloba. aqedanve gamomdinareobs magram imaze Semzaravic araferi yo-
omis mowinaaRmdegeTa, es qaluri san- fila, vidre ararseboba.
timentaluri gancdebi. diax, adamiani egeb vinmem kidec dainaxos winaaRm-
arc unda fiqrobdes sikvdilze, Tum- degobrioba imaSi, razec me erT SemTx-
ca sikvdilic aris da sikvdilic. vevaSi vlaparakob cxovrebis usasru-
„ukeTu visme unda Tavi Tvisi ganrine- lobis wyurvilis Taobaze, meore Sem-
bad, wariwymidos igi~, — naTqvamia sax- TxvevaSi imaze, rom cxovrebas ara aqvs
arebaSi, magram imaze araferia naTq- is fasi, rac unda hqondes. winaaR-
vami, visac unda gadaarCinos suli, mdegobrioba? ratomac ara? bunebriv-
ukvdavi sulio, is dakargavso, anda ia winaaRmdegobrioba. vis ar axsovs
Tu mainc gvjera sulis ukvdaveba, an saxarebaSi naTqvami – `mrwams, ufalo
Tu gvinda gvjerodes sulis ukvdave- Semewie urwmunebasa Cemsa!~ winaaRm-
bisa, Cven suls davkargavTo. degobrioba? ra gasakviria! rameTu
obieqtivizmis yvela is mimdevari an Cven vcxovrobT kidec winaaRmdego-
ver xedavs, an arc unda rom dainaxos, briobiTa da misi wyalobiT, rameTu
Tu adamiani icavs da ganamtkicebs sak- Cveni cxovreba aris tragedia, xolo
uTar, pirad cnobierebas, amave dros, tragedia aris gamudmebuli brZola
ganamtkicebs saerTod adamians, konk- gamarjvebisa da gamarjvebis imedis
amianebi, romlebic tvinis garda sxva bebisTvis, ase Tu ise mainc pasuxobs
arafriT fiqroben, definiciebis mets inteleqtualur moTxovnilebebs, —
sxva arafers qmnian da maTgan profe- azrovnebis ekonomiis princips, cno-
sionali moazrovneebi gamodian, Tqven bierebis erTianobisa da uwyvetobis
iciT, ras niSnavs profesionali? princips, magram Tu mecnierul cod-
iciT, rom profesionali gaxlavs Sro- nas aqvs Tavisi mizani – praqtikuli, —
mis ganawilebis produqti? anu ukve SeZenil codnis erTgvari
vTqvaT, profesionali mokrive, mas Sevseba, _ is doqtrinac ki ufro Teo-
aswavles rom Tavis mowinaaRmdeges im riuli rom gvgonia, anu is, rac yve-
gaangariSebiT unda miayenos dartyma, laze naklebadaa Cveni cxovrebis ara-
Tu mTeli Tavisi Zalis koncentrire- inteleqtualuri moTxovnilebebis-
bas moaxdens dartymis dros da aamoq- Tvis, mainc pasuxobs inteleqtualur
medebs mxolod im kunTebs, rac am miz- moTxovnilebas – es ki ase Tu ise mainc
nis misaRwevadaa saWiro, anu beWebze moTxovnilebaa – azrovnebis ekonomi-
rom dasces mowinaaRmdege. xolo ara- is principisac, cnobierebis erTiano-
profesionalis dartyma SesaZloa arc bisa da uwyvetobis principisac, ma-
iyos efeqturi, magram masSi gacile- gram Tu mecniereul codnas aqvs Tavi-
biT meti sicocxle Candes, rameTu am si mizani, Tundac meorexarisxovani,
SemTxvevaSi mTeli misi sxeuli monaw- maSin filosofia codnis sazRvrebs
ileobs. mokrivisa da aramokrivis scildeba da ukve mTel Cvens beds er-
dartyma erTmaneTisgan gansxvavdeba, Tianad exeba, raki gulisxmobs Cveni
cnobilia, rom cirkis `herkulesebi~ moqmedebis erTianobas cxovrebisa da
da sabazro sanaxaobaTa aTletebi samyaros winaSe. filosofiis yvelaze
didad ar gamoirCevian janmrTelo- tragikuli problema aris is, rom
biT, SeiZleba maT beWebze dascen mow- Searigos inteleqtualuri moTxov-
inaaRmdege, uzomo wonis simZimeebic nilebani afeqtursa da nebelobis mo-
aswion, magram an WleqiT kvdebian, an TxovnilebebTan; amitomaa, rom filo-
dispepsiiT. sofia ganicdis marcxs, roca cdilobs
Tu filosofosi ar aris adamiani, arad Caagdos maradiuli da tragiku-
miTumetes arc filosofosia, ufro li winaaRmdegobrioba, rac aris Cveni
pedantia, anu adamianis erTi ubadru- arsebobis safuZveli, magram gana yve-
ki minamsgavsebi; nebismieri mecniere- las ki ZaluZs daupirispirdes aseT
bis ganviTareba-danergva, iqneba es winaaRmdegobriobas?
qimia, fizika, geometria Tu filolo- did ndobas ar iwvevs, magaliTad, is
saguramo 1(12). 2016 w.
110
sakmarisi, Tu bedis grZnoba ara gvaqvs. Rirs Cxreka Seucnoblisa da tyuilad
is, visac dauCemebia, rom misi mowode- Tavis atkiveba. eski imas niSnavs, rom
baa moyvasTa winamZRoloba, da am dros adamians, romelsac fexi aqvs mokve-
sajarod acxadebs, uCveulo da saara- Tili, uTxra — amaze fiqric ar Rir-
ko ambebi me ar mexebao, arc unda iyos so; gana Cven yvelas raRac ar gvaklia?
111
Rirsi ganagos xalxis bedi. cxadia, oRond egaa, erTni amas grZnoben, meo-
amiT imis Tqma sulac ar minda, rom mas reni — vera, anda ise uWiravT Tavi,
didi movaleobebi daekisros da gada- viTom ver grZnoben, an sulac TvalT-
wyvetilebebi miiRos! gadawyvetile- maqcoben.
bebio? anki ras niSnavs gadawyvetile- vinme pedanti, Svilis gardacvaleb-
bebi? is gamo Rrmad damwuxrebul solons*
me TviTon arc davemorCilebi da rom Sexvda, Turme uTxra: `ase ratom
arc vendobi xalxis im winamZRols, swuxxar, es xom sruliad usargebloa!~
visac isic ki ver gaugia, ra aris mTa- brZenma ki upasuxa. `swored imitomac
vari da winamZRoloba ki moundomebia vtiri, rom usargebloa!~ cxadia, ti-
im xalxisa, sisxlisa da xorcisgan rili arcTu usargebloa, Tundac im-
qmnili adamianebisa, romlebic ibade- itom rom Svebas mainc gvgvris, magram
bian, itanjebian, ar undaT sikvdili da kidev ufro kargad Cans es Rrma azri
mainc kvdebian, adamianebisa, romelT- solomonis pasuxSi im utifari kacis
ac aqvT mizani da ar undaT iyvnen mar- naTqvamze. mec darwmunebuli var, rom
to saSualebani, adamianebisa, romel- bevrs rames gaecemoda kidev pasuxi,
Tac surT iyvnen iseTebi, rogorebic Tu Cven yvela erTad gavidodiT
arian, da ara iseTebi, rogorebic ar moedanze da Cven-Cven tkivils dRis
undaT da ar arian, dabolos, is adami- sinaTleze gavitandiT, yvela erTad
anebi, romlebic egreT wodebul bed- movyvebodiT moTqma-godebas, SevRa-
nierebas eswrafvian, Tundac is vTq- RadebdiT zecasa da ufalsac, dae,
vaT, rom araadamianuria, roca adami- Tundac yuri ar eTxovebina, mainc
daumtkicebia, rom adamiani bunebiT undaT maTi guli moigon, vinc miaCni-
unda iyos sicocxlismoyvare da mxi- aT da arian kidec Zlierni ama qvey-
aruli, metic, adamiani raki igi aris nisani, an Tundac TavianT ufrosTa
adamiani da aqvs cnobiereba, sworedac yuradReba miiqcion, raki miznis mis-
amiT gansxvavdeba, vTqvaT, Tundac vi- aRwevad esec erTi gzaa, tyuilubral-
risa, anda kiborCxalisgan da amdenad od rom ar gaisarjon, magram sircx-
aris kidec avadmyofi cxoveli, rame- vili maT, vinc amaze cudad ifiqreb-
Tu TviTin cnobierebaa avadmyofoba. so, esec uTqvamT, da mec gavCumdebi,
sisxlisa da xorcisgan qmnil adami- ufro mware da uwmawuric ki ...
anebs Soris arian cxovrebis tragiku- me mainc vfiqrob da kidec mjera,
li grZnobis tipuri warmomadgenlebi; rom aris xalxi, romelTac aqvT cxo-
maT Soris, vinc axla gamaxsenda, gax- vrebis es tragikuli grZnoba da amas
lavT markus avreliusi, netari avgus- kidev mivubrundebiT, roca ganvix-
tine, paskali, ruso, rene obermani, ilavT janmrTelobisa da avadmyofo-
tomsoni, leopardi, vini, lenau, amie- bis sakiTxs.
li, kentali, kirkegori, klaisti; ese-
ni is adamianebi brZandebian, rom- espanuridan Targmna
lebic damZimebulni arian ufro si- meri titviniZem
112
redaqcia ganagrZobs boris pasternakis
mier qarTveli adresatebisadmi miwerili
werilebis TargmanTa sruli versiis gamo-
qveynebas. 113
boris basternaki
werilebi
723. t. tabiZes saqmeebze. nikolskaiaze paolos Sevx-
10 marti, 1935, moskovi vdi. misgan gavige, rom matarebeli
10.III.35 _ saRamo 11:30-ze gadioda. jer kidev SemeZlo
Zvirfaso tician! Tqveni naxva dilis sufTa haerze! aman
dilas 8 saaTze gameRviZa. zina meub- ganwyoba ver gamomikeTa. *Гихл-dan ev-
neba _ Sens adgilas ticians mainc ga- geniasTan wavedi. ganawyenebulia
vacilebdio. gadavwyvite, asec movq- Cemze, sevdiani saubari gvqonda. tver-
ceuliyavi. aTi iyo dawyebuli, jer is bulvarSi gavedi. saaTs rom davxede,
kidev Caucmel-daubanelma, Jangos1 jer mxolod ori iyo, sadilamdeli na-
rom davureke, raTa zustad gamego, crisferi CrdiloeTis dro, magram im-
rodis da romeli sadguridan gadio- deni samwuxaro ram moxda ukve, rom
da soWis matarebeli. 10:30-ze gadiso, iseTi SegrZneba mqonda, TiTqos ukve
miTxra Jangom. me kidev unda damebana, saRamo iyo.
Semesrulebina dilis yvela pirobi- saxlSi cota davisvene da kidev
Toba. advilad Sevegue im azrs, rom vcade weris dawyeba. uceb sruliad
xelidan gavuSvi Tqveni gacilebis damaviwyda, amas rogor akeTeben. didi
SesaZlebloba: 1) es Tqven ar gsurdaT; xania, aseTi sicariele ar migrZnia. ma-
2) Cems cnobierebaSi jer kidev aq iyav- Sin mivxvdi, rom waxvediT da dRes ukve
iT, matarebeli jer kidev ar iyo gasu- veRar dagirekavT, veRar gnaxavT.
li da faqtebTan Segueba ufro miad- tician, gegonaT, rom Tqveni aq yof-
vildeboda. na Cems nayofier muSaobas aferxebda.
Semdeg yvelaferi zedmetad sule- arada, rogor vmuSaobdi, sanam moskov-
lurad moxda. mTeli wlis ganmavloba- Si iyaviT! axla ki TiTqos erTbaSad
Si amaze naRvliani da usaqmuri dRe ar yvelaferma mizani dakarga, mxolod
maxsendeba. mivujeqi samuSaos. Tumca nacrisferi damauZlurebeli sicari-
Tavi verafers movabi, guli vera da elea.
ver davude. raRac umizezo sevdisa- ra eSveleba Cems samuSaos, es rom
gan Zili momeria, megona magidasTan xvalac ganmeordes? tician, Txovna
CamomeZineboda. avdeqi da mivweqi, meqneba TqvenTan: iqneb aprilSi
erTi saaaTi daZinebas vcdilobdi, ma- xanmokle dasvenebis neba mivce saku-
gram uSedegod. Semdeg qalaqSi wavedi
*Государственное издательство художественной
gagrZeleba. das. Jur. `saguramo~ N4 (10). 2014. литературы _ mxatvruli literaturis saxelm-
1. Jango RoRoberiZe. wifo gamomcemloba (mTargmnelis SeniS.)
Tar Tavs. am droisaTvis momimzadeT yvite aRar mivaqcio yuradReba guls,
da gamomigzavneT Tqveni ramdenime Se- RviZls, uZilobas, nervebs. mTavaria,
darebiT ufro lirikuli bwkaredi, rom kvlav Sin var, zinasTan erTad da
imis msgavsi, rac ukve iTargmna, ramdenamde kvlavac vcnob sakuTar
114 bunebiT da metaforebiT1, gaixseneT Tavs, marTalia mTlad iseTi ver var,
Zveli dro «Известия»-sa da «Красная rogoric adre viyavi, magram ase Tu ise
Нова»-Si! gaakeTeT es, davabrunoT Cems Tavs davemsgavse. odesme dawv-
dro ukan, me kvlavac uwindeliviT rilebiT mogiyvebiT, Tu ra gadavitane
axali Targmanebi
114
Tumca es iyo fiqrebi, uxeS varaudebze madlobeli var! Tumca gagviWirda
dafuZnebuli. dalaparakeba. Tqven Cemi ar gesmodaT,
am yvelaferma gaiara. sevdas mgvris me kidev _ Tqveni.
da zogjer SiSsac am wels CemSi momx- axlo warsulis davidarabaSi bevri
dari mkveTri cvlileba. magram aRar sicrue da gaugebroba iyo. es maSinve
115
vapireb mkurnalobas, an dasasvene- vigrZeni. aravin apirebda me Semxeboda,
blad da gamosakeTebladsadme wasv- suleluri Cveva mqonda, gamovsarCle-
las. wamuSaveba minda vcado (4 Tveze bodi sxvebs: pilniaks, leonovs. da
metia, araferi gamikeTebia). Tavs ufleba miveci, ise, Sinaurulad,
albaT zedmetia imis Tqma, Tu ra- meTqva, rom sagazeTo statiebi ar mo-
oden madlieri var, rom gaxsovarT, mwons da maT ver vigeb1 -meTqi. da ra
raoden madlieri var Tqveni Tbili da moxda! imis nacvlad, gazeTSi daebeW-
mosiyvarule gulis gamo. iciT, rogor daT, rom me Cavidine politikuri Seu-
Zlier miyvarxarT, _ mxolod zina miy- wynarebloba (rac CemTvis gacilebiT
vars Tqvenze metad. guliTadi mokiTx- mZime iqneboda), danaSauli Semimsubu-
va Zvirfas ninas da nitas. qes da sasjelis saxiT sul raRac xuTi
Tqveni b dRiT Camricxes formalistebSi. es
kidev erT werils mogwerT. axlaRa warumatebeli aRmoCnda.
Camovedi qalaqSi. nivTebs rom val- oh, ra sisulelea! es yovelive hgav-
agebdi, Tqveni axali werili vipove. da da usiamovno sizmars, romelic bavSv-
ai gigzavniT am ramdenime striqons Ta ramdenime Tanamedrove moRvawes
depeSis nacvlad. gulmxurvale mok- daesizmra da yovelgvari mcdelobis
iTxva paolos. es megobrobac Seucv- miuxedavad, verafriT movaxerxe maTi
lelia, masSic didi bednierebaa. sawolebis sibrtyeSi gadaadgileba.
danarCens zina miawers. Tuki aris raRac wili simarTlisa am
yvelaferSi, rac ibeWdeba an rasac
752. t. da n. tabiZeebs laparakoben, mxolod is, rom emTxve-
8 aprili 1936, moskovi va drois umsxviles gegmas, mis isto-
8.IV.36 riul usasrulobas. rogor SeiZleba
Cemo Zvirfaso megobrebo, tician da usasruloba iyos wili da isac iseTi
nina! umniSvnelo mTelisa, rogoricaa es
mTeli kvira jibiT vatare Tqven- kritikis mani-fafa, ase interesiT rom
Tvis gamosagzavni unazesi grZnobebiT xvrepdnen mTeli Tve? ai, pasuxic:
aRsavse telegrama. mrcxvenoda te- aRniSnul simarTles Zalze susti
legrafze gadacema, sadac morigeT nazavis saxiT awodebdnen. Semzarav,
sruliad ar scxelaT guliTadi mquxare WeSmaritebas nerwyvTan da
saubrebisa da msgavsi telegramebi- rZesTan azavebdnen.
saTvis. mindoda Semecvala ufro ar endoT am nazavs, tician!2 endeT
saqmiani da mSrali telegramiT. sab-
boris pasternaki. werilebi
olood, karga xnis Semdeg, am ganzrax- pirvelad: «Вопросы литературы», 1966, ¹1. –
avtografi (ГМГЛ, ¹201915, 17).
vazec xeli aviRe. 1. igulisxmeba diskusia ,,formalizmze“. mas-
ratom ayovnebT Camosvlas, tician? Si pasternakmac miiRo monawileoba da sagaze-
mindoda telegrafis saSualebiT mo- To kampania gaakritika. `Tuki statiebSi Rria-
li aucilebelia, maSin ar SeiZleba sxvadasxva
mewera ara siyvarulsa da erTguleba- xmaSi iRrialoT? gasagebi mainc iqneba, imitom
ze, rac isedac iciT da didi xania, mog- rom rodesac erT xmaze Rrialeben - verafers
bezrdaT kidec, aramed mindoda meTq- vigebT. da saerTod rom ar eRrialaT, es xom
mTlad mSvenieri iqneboda. am statiebis damw-
va, guls nu gaitexT, gwamdeT sakuTari
erT SeuZliaT, ifiqron kidec, maSin ki gavigeb-
Tavis da medgrad ideqiT, droebiTi diT rames“ («На дискуссии о формализме». amave
gaugebrobebis miuxedavad-meTqi. ro- krebulis tomi V.)
gor gamaxara Tqvenma satelefono 2. kritikuli kampaniis gamoxmaurebebSi ti-
cian tabiZe mkacri politikuri braldebebis
zarma! ninac ki movida aparatTan, _ obieqtad iqca.
am xazs, revoluciuri patriotizmis- amovneba ar SemTxveoda maTi Sinaarsis
as. saerTodac, endeT sakuTar Tavs, gamo1.
tician tabiZes, imitom, rom, rac unda Tumca raRac periodi dasrulda,
iyos, Tqveni agebulebis qimia dedami- rogorc zogadad literaturul, ise
116 wis zurgze yvelafers ganazavebs gac-
piradad Cems cxovrebaSi. igi CemTvis
ilebiT maRal temperaturaze, vidre ufro adre damTavrda: ver vumklavde-
es miRebulia literaturkebsa“ da bodi prozas, sulierad davsneuldi,
`veCerkebSi“. da gsurT Tu ara es, rev- vTargmnidi. vici ki, ra mWirdeba mo-
axali Targmanebi
olucia Cven imaze mkveTrad da Zli- mavalSi? diax, vici. oRondac aravis
erad gavazaveT, vidre misi diskusiis vetyvi, iqneb, Tqven giTxraT mxolod,
onkanidan Camosxmisasaa. nu mimarTavT isic saidumlod. Tumca sruliad sx-
sazogadoebriv qvelmoqmedebas dax- vagvarad, ara ise, rogorc es «Знамя»-
marebisTvis, Cemo megobaro. gqondeT Si iyo. iq mxolod fuWi griali, us-
mxolod sakuTari Tavis imedi! ji- afuZvloba da gaocebaa.
utad, uSiSrad da daundoblad CaeZi- magram, Tu cocxali da janmrTeli
eT sakuTar Tavs, mxolod sakuTar viqnebi, Semodgomidan Sevudgebi mu-
Tavs. da Tuki iq ver aRmoaCenT xalxs, Saobas.
casa da miwas, maSin daanebeT Ziebas yvelas mokiTxva. nitas da ninas ma-
Tavi, e.i. saZebaric araferi yofila. es grad akoceT! mTeli suliT da guliT
naTelia, romc ar vicodeT sxvagvarad gexveviT. mapatieT werilis es sule-
mZebnelTa arseboba. gana cotani ari- luri toni. amis mizezi is gaxlavT, rom
an aseTebi? maTi Sromis nayofs ki vxe- saSinlad mtkiva kbili, guls ki raRac
davT. uxaria da sisuleleebs etaneba. Camod-
SegiZliaT mSvidad iyoT. mxolod me iT CvenTan! Tqveni b.
ar var iseTi, visac ar sjera da vinc
icis Tqveni fasi. ar endoT nazavebs. 759. t. da n. tabiZeebs
gjerodeT revoluciis mTlianobaSi, 1-9 oqtomberi 1936, peredelkino
gjerodeT bedisweris, Tqveni gulis 1.X. 36
axali miswrafebebis, cxovrebis sanax- Zvirfaso tician da nina, Tqven kv-
aobis, da ara mweralTa kavSiris kon- lavac gvanebivrebT. gwerT peredel-
struqciisa, daceminebasac ver mo- kinodan (Cven, albaT, aq gamoviza-
aswrebT, mas ise ucbad gadaakeTeben. mTrebT), _ gwerT ise, rom sofia2 jer
mTeli Tve SesaniSnavad vgrZnobdi arc ki myavs nanaxi.
Tavs. mxolod sami dRe viyavi uqeifod kvlavac rogori fufuneba gvargu-
gripis gamo. paolom Zalian gamaxara. neT wilad! mTeli xexilis baRi Rvin-
magram namdvili bavSvia, da Zalze iT, bavSvebisTvis calke da mowifu-
rTulia masTan urTierToba. ityvis lebisaTvis calke. rogor gadagixa-
namdvil eress da rogorc ki SekamaTe- doT madloba am yvelafrisTvis!
bas daapireb, ucbad medea 1 gaxdeba rogorc vxvdebi, kalaTis Calageba
xolme (saocari msgavsebaa!). agiCuyde- da Zvirfasi da Seudarebalisofia-
saTvis sadgurze misi mitana verc ki
ba guli da uTmob.
moaswariT, rom, albaT, vitia golcevi
male CamodiT. iSviaTad Tu vyofil-
saguramo 1(12). 2016 w.
116
datkbiT, rogor uniWo titinamde iyo. rogori uzado gamWriaxobaa didi
daeSva Tqveni boriao1. adamianisa, romelsac didi guli da
ara, seriozulad. ginaxavT ki msgav- farTo Tvalsawieri aqvs! mapatiebs ki
si ram? zinam da evg.-ma mxolod Tavi paolo masze daweril am striqonTa
gaaqnies da arc ki daijeres, rom me amas
117
simartives (maTSi cudi araferia, ma-
dasabeWdad Cavabarebdi. gram gana ase unda vsaubrobde pa-
nina, nina! tician, Cemo oqrov, ra oloze?), mapatiebs ki Cems wlevandel
memarTeba, Cemo sayvarlebo? saidan es abdaubdas? ax, rogori umniSvnelo
wylis nayva, dardi, usulguloba da poziciebidan vmsjelobdi masze! me
sisuleleebi, nuTu mxolod me var am `poziciebs“ ar vnanob: isini ubralod
yvelaferSi damnaSave? Tavis gasasa- sayovelTaod miRebulia, meti
marTleblad vityvi, rom sul uars vam- araferi. magram rogor gavbede pao-
bobdi, vicodi, sanam ar davZlev pro- los aseTi arafrismTqmeli wvril-
zas, romelic iqneba Cemi ganmaTavisu-
manebiT gazomva. me ar Sevcvlilvar,
flebeli, ganmaviTarebeli, iqamde
vici: revolucia aris ara `Лите-
Cems gegmaSi ar iqneba araviTari leqse-
ратурка“-Si, an litorganizaciebSi,
bi, didxans, Zalian didxans ar iqneba-
anda sifrTxileSi, aramed _ mis uki-
meTqi. me axla leqsebSi ki ara, aramed
dures moxazulobebsa da centralur
sadRac, maTgan Zalian Sors var. magram
ras izam! avuxseni es viqtors, suleli pirovnebebSi. igi mxolod diadSia. am-
kaci ar aris, Tan megobaria, magram Sea- itomacaa rTuli: revolucia iqceva
yare kedels cercvi! cxovrebad maSin, rodesac daisad-
nu daiwyebT Cems damSvidebas, jobs, gurebs yvelaze mciredSi. da, ra Tqma
me dagamSvidoT. tician da nina, ar if- unda, es asec iqneba.
iqroT, rom es Cemi aRsasrulia, amieri- ar Sevcvlilvar-meTqi, vambob, ma-
dan Cemi saqme sul ase wava. ai naxavT, gram ucbad maxsendeba namdvili paolo
davwer prozas, romelsac, ukve ori da ver gamigia, ra damemarTa zamTar-
dRea, isev mivubrundi. erTi vici, igi Si, vin momca ufleba, masSi meZebna cv-
cocxali iqneba. swored aq moiZebneba lilebebi da sruliad usafuZvlod
is cxovelmyofeli kvali, romelic mimewera paolosTvis maT Sesaxeb. am
TiTqos aRar SemomrCa «Второе wyeulma diskusiam damabrmava maSin. am
рождение»-s mere. kulturul-saganmanaTleblo bangma
rogor SeiZleboda saqarTvelos ucbad damaviwya, rom me igi miyvars.
Sesaxeb aseTi samterfovani leqsis, da Tqven, tician? warmomidgenia,
aseTi Citis fuWi wiavwiavis gamoTqma? ras ganicdidiT, rodesac waikiTx-
rogori saZagloba iyo aseTi mciredis avdiT CanCqerisa da a.S. Sesaxeb!1 da es
Tqma paoloze!2 Zveleburad Tu mego- maSin, roca Tqveni wignis gamoCena aax-
brobT masTan? oh, rom icodeT, rogor lebs haers literaturaSi, Seaxsenebs
minda, es ase iyos! am gariTmuli sircx- poezias, rom odesRac daiarebodnen
boris pasternaki. werilebi
vilis gamogzavnis Semdeg yovel saRa- aseTi adamianebi, poetebi, da ai, ra-
mos paoloze vfiqrobdi. gavixsene, oden gasakviric unda iyos, erTi maT-
raoden masStaburia igi, gavixsene Cem- gani gadarCa, erTi mTels kavSirSi.
dami gamoCenili misi keTilSobileba gulwrfelad vambob, amgvar sixaruls
im wuTebSi, rodesac es Cemi suli- swored amgvari suliskveTebiT uzi-
saTvis gansakuTrebiT mniSvnelovani areben xolme.
aba, ra giTxraT, rac unda saSi-
1 publikacia ciklisa «Из летних записок»
miZRvniT «Друзьям в Тбилиси» («Новый мир», 1936¹
neleba iyos es, yvelaferSi damnaSave
¹ 10). vitiaa, _ gameoreba ar Rirs.
2 saubaria leqsze: ` «За прошлого порог/ Не
вносят произвола. / Давайте с первых строк/
Обнимемся, Паоло!»(«Из летних записок»). 4 leqsi: «Еловый бурелом...» (iqve).
9.X.36. gvicdia: sxvadasxva qalaqis quCebSi,
werili devs da devs TavisTvis da mTebSi da zRvaze, Tqvensa Tu Cems sax-
ver gamigia, ratom ar vagzavni. qalaq- lSi, Cveni gviani seirnobebisas, yri-
Si viyavi, vureke sofias, magram saxl- lobaTa prezidiumebsa da tribunebze.
118 Si ver daviWire da vTxove gadaecaT mogonebebi Wrilobebs mayenebs, tki-
misTvis Cveni madloba. nu miaqcevT vils sigiJemde mivyavar, sayveduriT
yuradRebas am werilSi gadmocemul mimxedrdeba: ra danaSaulisTvis davi-
abdaubdas. am dromde mravali mRelva- saje am samudamo ganSorebiTo?
axali Targmanebi
reba gadamxda, da erTi meores awonas- magram ise moxda pirvelive dRes,
worebs. magrad gkocniT orives da ni- 17-Si, rom am ganSorebis Seuqceva-
tas. Tqveni b. dobam ganmwminda da mimiyvana udavo
elementarulobamde, rogorc bavS-
768. T. iaSvils vobaSi, rodesac gamoTayvanebamde
1937-is 28 agvisto, peredelkino itireb da daRlilobisgan uceb Wama an
Cemo sayvarelo, sabralo, Zvirfaso Zili mogindeba. am dartymis Zalam
Tamar, es ra xdeba! daaxloebiT erTi Sors momisrola im yvelafrisagan,
Tve ise vcxovrobdi, TiTqos araferi rac qalaqSi xdeboda, gaumarTleblad
momxdara da arc araferi vicodi. aTi _ xmamaRalisgan, gaumarTleblad _
dRea rac gavige da sul gwerT, vwer da garTulebulisagan, gamaRizianebeli
vxev. Cems arsebobas fasi daekarga, Ta- _ gulgrilobisgan, mWevrmetyvelu-
vad mWirdeba nugeSi da ar vici, Tqven rad _ fuWisgan. `ra sisulelea“, _
ra giTxraT iseTi, rom wylis nayvad da isev da isev vumeorebdi sakuTar Tavs.
maRalfardovan farisevlobad ar mo- paolo? is paolo, romelsac ise axlos
geCvenoT. vicnobi, rom verc ki vigebdi, rogor
pirvelad rom miTxres, ar davi- miyvarda, paolo, Cemi tkbobis saxeli
jere 1. 17-Si qalaqSi damidastures. da yovelive is, rac ki ram seriozuli
elferebi da naxevartonebi gaqra. es SeiZleba Seicnos Cveulebrivma adami-
ambavi yelSi mwvda, momixelTa da aqam- anma m-m, an Cveulebrivma adamianma m-m,
de mis gankargulebaSi var. am saSinel- wuTis Semdeg daviwyebulma. Tumca es
ma faqtma mxolod mounelebeli da mo- momavlisTvis-meTqi, gavifiqre. sik-
makvdinebeli ram rodi ganmacdevina. vdiliT yvela movkvdebiT, garkveul
rac ufro vrwmundebi imaSi, rom ve- viTarebaSi. da ai, ityvian: STamomav-
Rarasdros vnaxav mis saocar saxes ma- lobisgan Semonaxuli sicocxle das-
Rali, zeSTagonebuli SubliT da mo- rulda 37 welSi, da mocemuli drois
cinari TvalebiT, ver gavigeb mis JR- utyuarobis dasturad axseneben Te-
erad, azrTa mozRvavebisagan damS- mebs, romlebiTac cxovrobda imdro-
venebul xmas, sul ufro metad vtiri, indeli sazogadoeba, gazeTebis saxel-
vawydebi dardebs da adgils ver vpou- wodebebs, nacnobebis saxelebs. rog-
lob. aTasi wvrilmaniT Seswavlils orc, magaliTad sxva saukunis SemTx-
mexsiereba warmomidgens xolme mas vevaSi ilaparakebdnen parikebsa da
yvela viTarebaSi, rac ki erTad gan- brijebze, an kidev, Tu ufro Sors wav-
alT, SevardniT nadirobaze.
pirvelad: «literaturuli saqarTvelo»,
saguramo 1(12). 2016 w.
118
banaoba mominda. saRamovdeboda. darCa paolo yvelaferSi, rasac ki Se-
rodesac, mdinaris napiras, Cabnele- exo an gamoTqva: dRis saaTebSi, yvavi-
bul xramSi Cavweqi, cota xniT damavi- lebsa da cxovelebSi, tyis simwvaneSi,
wyda mgzavrobis mRelvarebani da uc- Semodgomis caze. Cven ki vcxovrobdiT
bad irgvliv daviwye gardacvlilTan da ar vicodiT, ra simZlavriT iyo igi
119
ubadlo msgavsebaTa daWera. es iyo Cven Soris da ramxela avtoritetiT
eniT auwerli siamovneba da saSinlad darCa.
magonebda mas. vxedavdi misi sulisa da Zvirfaso Tamar, momiteveT. ar Sei-
stilis nawilebsa da nakvesebs: mis bal- Zleba ase wera, ar SeiZleba TqvenTvis.
axs da wyals, mis Semodgomis Camaval poezia, da isic cudi, aq uadgiloa.
mzes, mis siCumes, sinotivesa da idu- Tumca werils mainc gamogigzavniT,
malebas. isic swored iseve ityoda, Torem rodisRa getyviT im erTaderT
rogorc isini iwvodnen da imarxebod- saWiros, risi Tqmac msurs TqvenTvis
nen, Tvals ukravdnen erTmaneTs da da sayvareli, warmoudgnlad Zvirfa-
qrebodnen. daisi zustad asaxierebda si medeasaTvis1. es ar aris rTuli, da
mas an aRadgenda mexsierebaSi. TiTqos es uCemodac iciT. marTalia ar gan-
axleburad davfiqrdi masze. yo- icdiT megobrebis naklebobas, magram
velTvis aRmafrTovanebda misi niWi, mec mimaTvaleT maT rigebs. rogori
daujabnavi alRo mSvenierebisa, ro- garTulebulic ar unda iyos Cemi yofa
melic ase iSviaTia ara mxolod qar- bolo xanebSi, Tqven gamo SeuZlebels
Tul literaturaSi, ara mxolod Cvens SevZleb. rogor minda Tqveni monax-
TanamedroveobaSi, aramed nebismier uleba! ticiansa da ninas vTxov, Cem ma-
droSi. yovelTvis maocebda igi, arse- givrad Cagexuton, Tqven gverdiT,
bobs werilebi, romlebSic naTlad TqvenTan erTad itiron. kidev erTxel
Cans, raoden maRla vayenebdi mas. Tum- gTxovT patiebas suleluri, uniWo
ca axla pirvelad davfiqrdi paoloze werilisTvis. magram me axlac sruli-
misdami Cemi grZnobis damoukideblad. ad araferi vici. iqneb momweroT
raRac Zalian didisgan moSorebulad, rogorme, roca amis SeZleba geqnebaT.
danakargis sabediswero distanciaze Tqveni b.p.
iwyo gamokveTa misma moxazulobebma:
iman, rasac igi warmoadgenda Cven 774. s. Ciqovans
gareSe, Cem gareSe, ticianis, goglas1 20 aprili, 1938, peredelkino
gareSe; es iyo ara mxolod is paolo, 20.IV. 38
romelic Cveni aRfrTovanebis sagani Zvirfaso simon!
iyo an kidev is, vinc mxolod gamarjve- vTargmnidi raimes Tqveni Semoqme-
buli gvindoda gvexila. aramed piri- debidan, Tumca axla aRar var iseTi
qiT, Cveni siyvarulis sawinaaRmdegod: moclili, rogoric adre. samuSao cu-
is, vinc Tavad iyo, wyliTa da tyiT, dad nazRaurdeba, xan erT saqmes vawy-
RmerTiT da momavliT. debi, xan _ meores.
boris pasternaki. werilebi
777. n. tabiZe
noembris dasawyisi, 1938, moskovi pirvelad: `literaturuli saqarTvelo“,
* warmodgena Tu gaqvT, nina, rarig 1966, ¹1. - avtografi (ГМГЛ, № 021915, 10).
1 tician tabiZe daakaves 1937 wlis 10 seqtem-
menatrebiT? ganSoreba TqvenTan, ni- bers da maleve daxvrites, ris Sesaxebac mxolod
tasTan, Tqvens atmosferosTan, Cveni 1955 wels gaxda cnobili.
Sexvedrebisas gabmul saubrebTan, 2 gasul zamTars pasternakma gaagzavna depe-
Sa: `guli amomglijes, veRar vicocxlebdi, ma-
gram axla me ori ojaxi myavs zina da lonia,
* werilis dasawyisi dakargulia Tqven da nita (Воспоминания. С. 298).
120
gadavadebuli kvlav SeerTeba wina- 788. n. tabiZes
swaraa gadawyvetili detalurad da oqtomberi, 1939, peredelkino
Cveni amocanaa, araferi dagvemarTos, Cemo Zvirfaso nina!
vicocxloT am Sexvedramde. SemiZlia vera da ver gadagixadeT aqamde mad-
loba Tqveni maSindeli werilisTvis.
121
amaze usasrulod gweroT, magram ar
aqvs azri. Tqven saocari megobari xarT, rogor
cota gamirTulda saqme. amaSi dam- iciT da gesmiT yvelaferi, miuxedavad
naSave Tavad var mxolod. saerTo aRt- imisa, rom Tqveni uzarmazari mwuxare-
aceba Znelad mewveoda xolme. bolo ba uflebas gaZlevT daiviwyoT yove-
ori welia es Cems Zalebs aRemateba, live da sastiki gaxdeT yvelafris mi-
rac gasagebicaa. marT. ar gagikvirdeT, salamic ki rom
zustad axali wlis wina dRes, 38 rom ar SemogiTvaleT Tqven da nitas hen-
dgeboda, vaJi SemeZina. zinam igi zus- rixis saSualebiT: vifiqre, rom igi
tad Ramis 12 saaTze, sadilis WurWl- aseTi davalebisaTvis zedmetad xali-
is wkrialis xmaSi gaaCina. mindoda pav- siani, fuqsavati da meryevi adamiania1.
le damerqmia (Tavidan da gulidan ar nu dardobT, nina, suliT nu daece-
amomdis es sicocxle, ra saWiroa amaSi miT da Tavi xelSi aiyvaneT. mjera, igi
gamova, Tanac Zalian male.
Tqveni darwmuneba), Tumca zina atir-
albaT gikvirT, jer TiTic rom ar
da kidec, ise SeaSina igi simwrisa da
gaminZrevia misi xvedris Sesacvlelad.
mwuxarebis, idumali aRsasrulis sax-
magram aqamde amas azri ar hqonda.
esTan am siaxlovem. amitom davixie
rodesac aq Tqveni dajildoebulebi
ukan uaxloes siaxlovemde da mamaCemis
Camovidnen da amasTan dakavSirebiT
sapativcemulod leonidi davarqvi.
rCeva vkiTze, miTxres, rom mxolod
danarCens viwia1 mogiyvebaT. pativi
saqmes gavufuWebdi, Tuki vinmes Tx-
da dideba mis guls, Tavs rom ido Tqve- ovniT mivmarTavdi. albaT, isini mar-
ni naxva, SegiZliaT gadasceT. Tlebi arian. guSin gangeb wavedi
mudmivad Tan mdevs Semdegi ocneba: fadeevTan. vuTxari, rom minda tician-
xels vawer did xelSekrulebas, viReb isaTvis rame gavakeTo, ukve droa da
avanss, movfrinav erTi dRiT TqvenTan, ras mirCev, rogor daviwyo es saqme-
mTeli dRe vusmen Tqvens moyolil am- meTqi. nu ganawyendebiT, Cemo Zvirfaso
bebs, mec giyvebiT rames da imave gziT megobaro, pasuxad is rigiTi sisule-
vbrundebi ukan. Tumca CemTan did xe- le gaimeora, rasac Cveulebriv am-
lSekrulebebs ar aformeben. da mainc, boben xolme aseTi dros da kidev aTa-
Tqveni mxridan mainc Tu aris es Sesa- si msgavsi sisulele. usityvod mo-
Zlebeli? ar vici, Tqveni pirobebis vusmine da wamovedi. mivxvdi, rom san-
mixedviT, ra aris TqvenTvis sasargeb- am aqauri mwyalobeli aris piri,
lo da ra saziano, ra SeiZleba da ra _ romelic iq maT qmnida, fiqri raime
ara.
boris pasternaki. werilebi
122
Txa TqvenTvis rCeva, xom ar mimewera uzarmazari madloba werilisTvis,
beriasTvis, magram axla dagelodebiT, TqvenTan valSi var.
_ rogor daemTxva es yvelaferi. say-
varelo, saukeTeso da yvelaze dido
megobaro (mxolod Cveni kidev erTi 797. n. tabiZes 123
saerTo didi megobris sadaro), Cemo 15 maisi, 1940, moskovi
erTaderTo megobaro, nina, madloba im Zvirfaso nina!
bednierebisaTvis, romelic Tqveni uaRresad damnaSave var Tqven
weriliT momaniWeT. rodesac Camox- winaSe. imdeni xania ar momiweria, rom
valT da CvenTan erTad icxovrebT, mzad var Tqvengan nebismieri sayve-
dainaxavT da mixvdebiT, ramdenad Rr- duri movismino. magram hamletma didi
mad mWirdeba es yovelive, rogor mak- sazrunavi gamiCina, Tumca es sasiam-
lixarT da rogor gamofita Cemi arse- ovnoa da dRiTidRe kidev ufro sasia-
ba uTqvenobam. movno xdeba. sxvaTa Soris, TqvenTan
gikocniT xelebs Tqven da nitas: mWirdeba raRacis SeTanxmeba.
saocrad mixaria, rom nita istoria- magram pirvel rigSi Rvinos rac Se-
filologiis ganxriT wava. exeba. usasrulod madlobeli var.
Tqveni boria movaswari gamesinja, sanam Tavdapirve-
li xibli hqonda da, ra Tqma unda, aRt-
aceba momgvara. ai, ra iyo Semdeg. zam-
793. n. tabiZes TarSi Rvinis boTls yovelTvis dawo-
5 Tebervali, 1940, moskovi lils vdgamdi fanjaris gareT, sicive-
5.II.40 Si. im saRamos jer isev sicive iyo, Rvi-
Zvirfaso nina. mapatieT, rom ar no da Tqveni werili rodesac momitana
gwerdiT: mxolod guSin gavige, vivi amxanagma jiqiam. magram RamiT amindi
rom Camovida da miviRe kidec Tqveni Seicvala. gamTeniisas gazafxulis
werili1. guli mtkiva, rom ar SeniSneT, mxurvale mzisgan sacobi amosZvra da-
Tu raoden bevrs niSnavT, ramdenis wolil boTls. roca avdeqi, aRmova-
Tqma SegiZliaT CemTvis da Tqven kidev Cine, rom daRvril Rvinos naxevrad
raRacas moiTxovT sakuTari Tavisgan. amoevso fanjris rafa (romelic da-
sicocxle unda gamewira Cveni Rarulia CarCoebs Soris CaRrmavebe-
saukeTeso dReebis, Cveni saerTo bed- biT). guli damwyda Tqvens saCuqarze,
nierebis saxeliT, Tqven gamo, Cemo say- Tumca momxibla elvare fanjris
varelo megobaro. ai aseTi sazomiT cocxali RviniT gawmendis aucile-
unda gaizomos is umniSvnelo, blobam. amaSi iyo raRac axali da mniS-
TavSekavebuli da egoisturi wvril- vnelovani. aris amasTan dakavSirebu-
manebi, romelTac jer kidev vaZlev li raRac xalxuri adaTi Tu niSani.
uflebas da romelTa gareSec movkvde- mgoni, es kargis mauwyebelia. SeiZle-
bodi. ba vcdebi. am dros CemTan movida rev-
erTi bednierebaa imaze fiqri, rom oluciis Teatris msaxiobi, romelsac
boris pasternaki. werilebi
124
125
Tornton uailderi
oxravda xolme, gegonebodaT guli lebobas ganicdida. mis mrevls xom ua-
unda amoayolono. Tovlian gorake- mravi ubedurebebi atydeboda Tavs. _
bidan monaberi sufTa haeris gavlen- zogs Sxamiani oboba geslavda, zogs
iT, an, iqneb, mexsierebaSi amotivtive- Wleqi uxravda filtvebs, xanZari
buli romeliRac leqsis striqonebis nTqavda maT sarCo-sabadebels, patara
wyalobiT. _ erTi sityviT, ase iyo Tu bavSvebs ki zogjer iseTi seni Seeyre-
ise, _ suli misi aRsavse iyo madliere- baT, rom axla amaze laparakis dro ar
bis da kmayofilebis grZnobiT. da aris, magram yvela amgvar ubedurebas
swored am dros, roca xids Tvali hki- aSkarad aklda seriozuli laborato-
126
riuli kvlevis is moTxovna, rasac buri wvimebis gamosaxmobi `locvani~
odnav mogvianebiT Cveni keTilgonieri Sesabamisi SedegebiTurT. vin icis,
swavlulebi iZulebuli iyvnen `sa- ramdenjer mdgara ama Tu im eklesiis
valdebulo Semowmebis meTodi~ daer- kibis TavSi zecisken xelapyrobili,
qmiaT. marTlac, uamravi ubeduri sazeimo rituals rom asrulebda,
127
SemTxveva xom isev da isev adamianTa xolo mis win mziT gaTangul moedanze
piradi daudevrobis wyalobiT an Sec- muxlmodrekili mrevli sasoebiT Se-
domaTa gamo xdeba, arc albaTobis el- hyurebda. xSirad Tu ara zogjer mainc
ementis gamoricxva SeiZleba. magram ganucdia, rogor gadmodioda masSi
ai, wm. lui mefis xidis danTqmis SemTx- RvTis madli, roca Sors horizontze
vevaSi, eWvi ar aris, `uflis xeli~ eria. am dros Rrublis patara qula gamoCe-
es ki namdvilad laboratiul muSaobas nila. Tumca, yofila SemTxvevebi,
moiTxovda. es xom swored is SemTxve- roca kvira kviras misdevda... magram am
va iyo, sadac yvelaze ukeT unda gam- ambavze axla laparaki ar Rirs.
ovlindes gangebis ganzraxva adamian- bolosdabolos, is xom sakuTari
Ta mimarT. Tavis darwmunebas ar lamobda imaSi,
Tqvenc CemsaviT kargad xvdebiT, rom wvima da gvalva gonivrulad Tan-
rom es azri sxvas rom mosvloda TavSi amonacvleoben.
da ara Zma jiunipers _ es udavod Tan- ase da amgvarad, Sinaganad ukve mo-
mimdevruli skepticizmis nimuSi iqne- mzadebulma Zma jiuniperma, roca am
boda. amgvari gegma waagavda mcdelo- ubedurebis TviTmxilveli gaxda, _
bas im qedmaRal adamianTa, romelTac saboloo gadawyvetileba miiRo. swo-
zecis sasufevelSic qvafenil gzebze red am SemTxvevam ubiZga mTeli eqvsi
siaruli surdaT da am mizniT babilo- weli Seelia am ambis gamorkvevisaTvis.
nis godolis mSenebloba wamoiwyes. ma- mravali limelis saxli Semoiara ka-
gram Cvens franciskanels Tavisi eqs- kun-kakuniT, ainteresebda aTasgvari
perimentis utyuarobaSi eWvic ki ar wvrilmani, uamravi rveuli aaWrela
epareboda: man isedac mSvenivrad ico- kiTxvebiTa da SeniSvnebiT, raTa da-
da ra pasuxsac miiRebda. ubralod, mas emtkicebina, rom xuTive daRupulis
swadda istoriulad da maTematikurad sicocxle erT mTlianobas warmoad-
iqneboda gasuli, rom misi werilebi miss enas. male ki, saerTod, gaocebu-
espanuri literaturis sanimuSo li amreziT adevnebda Tvals. Tavg-
Zeglad aRiares, xolo misi cxovreba zaabneuli deda Tvinieri da pirferi
da epoqa mecnieruli kvleva-Ziebis sa- gaxda, magram Tavis xasiaTs veradaver
gani gaxda. magram markizas biografebi sZlia. nervebismomSleli mzrunvelo-
Tu Secdnen da WeSmaritebas garkveu- biT da gulisgamawvrilebeli siyvaru-
li manZiliT daSordnen, aseTive man- lis gamoxatviT dona-klaras abezars
ZiliT, oRond sapirispiro mima- xdida. da ojaxSi winandeburad gaismo-
rTulebiT, daSorda Zma jiuniperic. da wivil-kivili, winandeburad
128
umaspinZldeboda erTmaneTs deda- amianebi, magram maT Soris mainc marki-
Svili sayvedurebiT da karebsac Zve- za gamoirCeoda. gansakuTrebiT sa-
leburad gahqonda jaxuni. mraval xe- seiro iyo, roca quCebSi cxeniT dase-
lismaZiebelTa Soris dona-klaram irnobda, anda eklesiis kibeebze fra-
Segnebulad airCia is, visTanac col- tun-fratuniT adi-Camodioda. xalxi
129
qmruli cxovreba Soreul espaneTSi darwmunebuli iyo, rom igi mudam gamo-
mouwevda, saidanac sul mcire eqvsi bruJuli iyo. uaressac ambobdnen:
Tve mainc iyo saWiro, rom gagzavnil laparakobdnen, rom mis cixeSi gamo-
baraTze pasuxi Camosuliyo. samwyvdevad arzas adgeneno, inkvizi-
perudan espaneTSi xomaldis gac- ciis winaSe samjer mainc daabezReso
ilebis ceremoniali eklesiam Tavise- da arc aris gamoricxuli, rom ko-
bur tradiciad aqcia. xomalds akur- conze dawvano, Tu ara misi siZe, rome-
Txebdnen xolme, mere roca igi gar- lic espaneTis samefo karze gavleni-
kveuli manZiliT napirs moSordeboda, ani piriao. Tumca, TviT markizasac
mgzavrebic da gamcileblebic muxls aRmoaCnda ramdenime mfarveli mefis-
moiyridnen da himns wamoiwyebdnen. Ria nacvlis garemocvaSi, romlebic
cis qveS aRvlenili simRera sakmaod Tvals xuWavdnen mis axirebulobaze
undilad da uRimRamod JRerda. farTe nakiTxobis gamo.
dona-klara gembanze idga da momxi- dedasa da qaliSvils Soris arse-
bvleli TavdaWerilobiT eTxoveboda bul isedac daZabul urTierTobas
dedamiss, romelic TvalgaSterebuli kidev ufro amZafrebda fulTan dakav-
misCereboda mzeze molaplape xoma- Sirebuli gaugebrobani. grafis qali
lds da xelisguls xan tuCebze, xan ki dona-klara dedisgan guluxvad Rebu-
gulze idebda. mzeradanislul marki- lobda fulad daxmarebas da, arc Tu
zas Tvalebi auWrela uSfoTveli wy- iSviaTad, Zvirfas saCuqrebsac. amis
nari okeanis talRebis livlivma, hor- gamo, dona-klaram mokle droSi same-
izontze ki marad umoZrao margalit- fo karze friad maRalgonieri qalis
isferi Rrublebis uzarmazari qule- saxeli moixveWa. albaT, perus mTeli
bi ekida. limaSi marto darCenili simdidre sakmarisi ar iqneboda, dona-
markiza sul ufro da ufro gandegi- klaras cxovreba rom im stiliT ga-
130
uri gonebis wyalobiT amaRlebul sam- atmosferoSi cxovrobda, erTmaneTs
yaroSi cxovroben da yovelive, rac gulgrilad hkocnidnen. igi xedavda,
Cven RirsSesaniSnav qmnilebad migvaC- rom am qveynad adamianebi egoizmis
nia, maTi SexedulebiT cota ramiT Tu javSanSi arian gamoketilni, Sezarxo-
gansxvavdeba Cveulebrivisagan. Sebulni sakuTari `me~-s momxibvlelo-
131
swored aseTi gaxldaT is moxuci biT; sulwasulni komplimentebis mo-
qalbatoni, romelic saaTobiT ijda sasmenad, romlebic ugulisyurod us-
aivanze odnav SelanZRuli Calis Sla- mendnen mosaubres, gulgrilad epyro-
piT, romelic mis naoWebiT daRarul bodnen ubedurebaSi Cavardnil uax-
moyviTalo pirsaxes jigrisfers hfen- loes megobrebs, Tavs iZvrendnen
da. xSirad, roca Zvirfasi qvebiT gaw- yovelnairi Txovnisagan daxmarebis
yobil beWdiani TiTebiT werilebs Taobaze im mizeziT, rom amas xeli ar
furclavda, xSirad _ TiTqmis Tavis SeeSala sakuTari zraxvebis ganxor-
garTobis mizniT, _ dainteresebula cielebaSi. diax, aseTi gaxldaT adamis
_ gulis aseTi gauyuCebeli tkivili modgmis kaci iqneba Tu qali xataeT-
rame organul cvlilebebs xom ar gam- idan perumde, da roca aivanze mjdomi
oiwvevda? da umal Tvalwin warmoud- markizas azrTa mdinareba amgvar mima-
geboda vinme gulisxmieri eqimi, rome- rTulebas Rebulobda, sircxviliT
lic misi Seryeuli da gacveTili tax- tuCebs muwavda, radgan TviTonac ase-
tis gakveTisas marTlac aRmoaCenda Ti codvili gaxldaT. da, Tumca, qal-
gancdebis nakvalevs da mere anatomi- iSvilisadmi misi siyvaruli imdenad
ur TeatrSi myof studentebs mzeras ganuzomeli iyo, rom Tavisuflad
miapyrobda da SesZaxebda: `ai, SexedeT! itevda mis yvela niuanss, tiraniis
am gulis patron qalbatons bevri garkveul Crdils mainc Seicavda.
utanjia da mis gancdebs Rrma kvali markizas qaliSvilSi uyvarda ara Tvi-
daumCneviaT gulis struqturaze~. am- Ton qaliSvili, aramed Tavisi Tavi
gvari suraTi ise xSirad esaxeboda qaliSvilSi. marTalia, igi yovelnair-
Tvalwin, rom erTxelac adga da Tavis ad cdilobda ganTavisuflebuliyo am
qaliSvils miswera. sapasuxo baraTSi samarcxvino xundebisagan, magram vneb-
dona-klaram dedamisi sayvedurebiT ebTan gamklaveba bevrad Zneli aRmoC-
132
iam Tavs neba misca miewera es pasaJi, sulac ar Seefereboda simarTles _
miuxedavad imisa, qaliSvilisgan ax- es mxolod kondesas, dona-klaras
ladmiRebul baraTSi amoikiTxa: `ram- gulsaameblad pirmoTneobiT iyo naT-
denjer unda gagafrTxilo, rom meti qvami. im xanad saxelganTqmuli msaxio-
windaxedulba gmarTebs, roca aseT bi qali ocdarva wlisa Tu iqneboda,
133
rameebs mwer. baraTs xSirad atyvia kva- gadatkecili koxta loyebs muqi yviTe-
li imis, rom gzaSi viRacas gauxsnia li marmarilos feri dahkravda da ety-
igi. aba, ras SeiZleba ufro boroti ena oboda, kidev mraval wels SerCeboda
gamoaba, Tu ara Sens SeniSvnebs adami- es feri, ra Tqma unda grimis gareSe,
anze _ Senc kargad xvdebi, visac vgu- rasac mxolod warmodgenebis dros
lisxmob, _ mand kuskoSi, aseTi SeniS- xmarobda. erTaderTi ram, rasac kami-
vnebi sasacilo sulac ar aris, Tumca, la-perikola silamazis SesanarCune-
don vinsente Tavis postskriptumSi blad Tavs nebas aZlevda gamoeyenebi-
madlobas giTvlis amisTvis. am na, _ iyo is, rom dReSi orjer saxeze
baraTebs SeuZliaT uamravi usiamovne- civ wyals iSxapunebda glexis gogoeb-
ba SegvamTxvios aq, espaneTSi, gan- is msgavsad, Tavs civi wylis gobSi rom
sazRvrul pirebTan urTierTobaSi. hyofen xolme).
swored giTxra, gaocebas var, rom Sen- `is ucnauri kaci, Zia pios rom eZax-
ma ugunurebam aqamde sababi ar misca ian, perikolas gverdidan ar Sordeba.
xelisuflebas Sensave sakuTar mamul- don-rubio gaiZaxis: _ vcdilob, ma-
Si gasaZeveblad~). gram ver qna ver gavige _ Zia pio kami-
`sazeimo ceremoniaze xalxis teva las mamad ekuTvnis, Svilia, Tu say-
ar iyo. ori qalbatoni aivnidanac ki vareli. perikolam marTlac mSvenieri
gadavarda. magram mowyale RmerTma speqtakli warmogvidgina. SegiZlia
winaswar ise gansazRvra, rom isini do- provincieli briyvi miwodo, magram
na-mersedess zed dascemodnen; samive Tqven espaneTSi aseTi msaxiobi qali ar
mZimed daSavda. mjera, erT weliwadSi gyavT~. da ase Semdeg.
yvelas yvelaferi daaviwydeba da sxva swored am speqtaklze daswrebas
Temebze daiwyeben saubars. swored am mohyva Semdgomi ambebi. markizam gada-
dros, roca es ambavi xdeboda, prezi- wyvita komediis TeatrSi wasvla, sadac
134
nisken hqonda. bolos am moCvenebiTo- ba, raTa gaego Tu ras eubnebodnen.
bazedac aiRo xeli. espaneTSi mimavali orjer zurgzec ki gadaiqca imed-
xomaldi, romelsac fosta mimohqon- dakarguli, radgan ver xvdeboda ras
da, TveSi erTxel gadioda. mTeli Txovdnen. bolos (im generlis ms-
kviriT adre, vidre werils Seadgenda, gavsad, romelic TqeSsa da Ramis wyv-
135
qalaqis sxvadasxva sazogadoebaSi iw- diadSi rogorRac mainc axerxebs,
yebda trials saTanado masalis Sesa- jaris gafantuli nawilebs Tavi mou-
groveblad. bolos, fostis gagzavnis yaros) markizamac SesZlo mexsierebis
wina RamiT baraTs Seadgenda, pakets da gonebis zogierTi unaris daZabva.
gaamzadebda da pepitas gadascemda, SeWirvebuli saxiT xeli Sublze moi-
raTa mas Tavis mxriv moxelesaTvis Cae- Wira da moiTxova sagangebo WurWliT
barebina. mere ki, mzis amosvlis Sem- yinulis natexebi moetanaT. da roca
deg, oTaxSi Caiketeboda, ramdenime moarTves, namZinarev saxes, safeTq-
brtyelmuclian boTls gverdiT moid- lebs da loyebs didxans isresda. wa-
gamda da Semdgom or-sam kviras ase modgomis Semdeg, sawolis zurgs miy-
TviTdinebiT atarebda. zedmet fiq- rdnobili kidev ramdenime xani gaun-
riT gonebas aRar iRlida. bolos, igi Zrevlad idga da fexsacmelebs dah-
axerxebda Tavi daeRwia netarebis am yurebda. bolos Tavi mtkiced aswia da
morevisaTvis da axal etapze gadasas- bewviT gawyobili wamosasxami da vua-
vlelad Tadarigs iWerda, rom Semde- li moiTxova. mere gamoewyo da koxta
gi baraTi Seemzadebina. misaReb oTaxSi barbaciT gavida, sadac
TeatrSi atexili skandalis Semdeg msaxiobi-qali ukve fexze idga da elo-
swored amgvar viTarebaSi markizam deboda.
RamiT Seadgina XXII werili, ris Semde- kamilas Tavidan ganzraxuli hqonda
gac CiCaTi savse grafins xeli waavlo cota agdebiT an viTarebis mixedviT _
da dasaZineblad miwva. utifradac ki moqceuliyo. magram
mTeli meore dRe pepita oTaxSi moxuci qalis Rirseulma TavdaWeram
fusfusebda da loginSi uZravad mwo- gaaogna da Rrma STabeWdileba moaxdi-
liare sxeuls SeSfoTebiT dahyureb- na. abreSumiT da xaverdeuliT mova-
da. Semdeg ki, vaxSmobis droisaTvis Wris qaliSvils saTanado SemTxveveb-
rom Cems bavSvur gamoxdomas yuric ar vfiqrob, Rirs mogaxsenoT, rom sak-
aTxoveT, seniora, ukacravad _ mindo- uTari TvaliT mixilavs Tu rogor
da meTqva _ Tqveno brwyinvalebav. oh, gamoxata es Jesti Cemma qaliSvilma.
ar vici, ar vicodi, Tu aseTi keTili marTla, iciT ra lamazia Cemi qaliS-
brZandebodiT. seniora, neba miboZeT vili? yvela miiCnevs, rom... Tqven,
xelze gemTxvioT. Tqven Tu icnobdiT, seniora, Cems do-
gancvifrebulma dona-mariam xeli na-klaras?
gamostaca. aseTi pativiscema didi _ misma brwyinvalebam araerTxel
xania aravis gamouCenia misdami. yvela, dasdo pativi Cems Teatrs Tavisi viz-
136
itiT. me kargad vcnob saxeze grafis yuri! raRac Secdomis gamo aseTi mS-
meuRles. venieri qaliSvilis deda aRmovCndi. me
_ fexze wamodeqiT, muxlmo- xom Znelad asatani dedaberi var _
drekili ratom dgaxarT, Cemo bavSvo? fxukiani da TavSeukavebeli, _ Tqven
pepita, xenerios sTxove dauyovnebliv da is ki _ didsulovani qalebi. ara,
137
moarTvas senioras tkbili namcxvari. moicaT, nu gamawyvetinebT. Tqven iS-
iciT, Cven erTxel laparaki mogvivida viaTi arsebani xarT, me ki _ erTi ner-
erTmaneTSi. axla aRarc maxsovs raz- vebmoSlili, tutuci da gamoCerCete-
ed, uCveulo amaSi araferia. Cven, buli dedaberi. neba momeci, fexebi
dedebi, dro da dro... yuri damigdeT, dagikocnoT. diax, me autaneli var,
iqneb cota axlos Cemsken moiwioT... ho, autaneli!
xalxis miTqma-moTqmas ar daujeroT amjerad dona-maria marTla gadmo-
TiTqos udierad meqceoda. Tqven mSve- varda savarZlidan. pepitam ZlivZli-
nieri da amaRlebuli bunebis adamiani vobiT aswia da savarZelSi Casva. peri-
brZandebiT da gacilebiT Rrmad erk- kola Sin guldamZimebuli dabrunda.
veviT aseT ambebSi, vidre brbo. Tqven- xelisgulebSi TavCagruli igi didxans
Tan saubari WeSmariti siamovnebaa. ijda sarkis win da gaSterebuli Se-
marTla, ra mSvenieri Tma gqoniaT, ra hyurebda Tavis Tavs.
lamazi! o, imas vambobdi; _ vici, rom magram is, vinc markizas cxovrebis
guliTadoba da impulsuroba misi saaTebis mudmivi mowme iyo, _ es misi
buneba ar aris. magram, o, Cemo bavSvo, kompanioni patara pepita gaxldaT.
samagierod Wkua-gonebiTaa savse da oboli pepita qalaq limas ucnaurma
sulgrZelobiTaa gamorCeuli. Cvens geniam _ qalTa monastris winamZRvar-
Soris yvela arsebuli gaugebrobis ma deda maria del pilarma aRzarda.
mizezi martooden CemSia da gana gasao- erTaderTi SemTxveva, roca perus es
cari ar aris, rom igi yovelTvis swra- ori RirSesaniSnavi qalbatoni (yovel
fad mpatiobs xolme? im dResac swo- SemTxvevaSi, istoriis WrilSi isini
red amgvari patara gaugebroba mogvix- amgvarad gamoikveTnen), erTmaneTis
da. uamravi gulsatexi ram erTmaneTs pirispir Sexvda pirvelad, _ iyo is
pirSi rom mivaxaleT, mere Cven Cvens dRe, roca markizam santa maria de las
melic ramdenime saukuniT win uswrebs srulebas. igi cnobili igavis im mer-
istoriis kanonzomierebiT dadgenil cxals hgavda, romelic aTas weliwad-
vadas: _ igi SeebrZola Tavsi epoqis Si erTxel xorblis TiTo marcvals
CamorCenilobas im surviliT Sepyro- ezideboda mTvaremde gorakis aRsa-
bili, rom qalebisaTvis garkveuli marTavad. aseTi adamianebi yvela
uflebebi moepovebina. RamRamobiT, saukuneSi ibadebian. isini jiutad, da-
roca monastris dRiuri saqmianobis JinebiT ezidebian TavianT xvedr xor-
aRricxva-Sejamebas moaTavebda, mo- blis marcvals da seiris moyvarulTa
mavlis giJur xilvebs miecemoda da qirqili erTgvar siamovnebasac ki
cdilobda ganeWvrita is epoqa, roca hgvriT. `erTi SexedeT, ra ucnaurad
qalebi sakuTari Tavis dacvas SeZleb- acviaT?~ _ gaviZaxiT Cven: `ara, mar-
dnen da problemebis mogvarebas Tvi- Tlac ra axirebulad icvamen!~
Tonve moaxerxebdnen. Tundac iseTeb- misi ubralo, mwiTuri saxe did
isas, rogoricaa, magaliTad, qalTa sikeTes gamoxatavda, da kidev ufro
mogzaurobis sakiTxi; qali rogorc met idealizms, vidre sikeTes da kidev
mosamsaxure; qali moxucebulobis ufro met xelmZRvaneli kacis iers,
dros an dauZlurebis SemTxvevaSi; im vidre idealizmisa. misi saqmianobis
qalebis Sromis pirobebis mowesrige- yvela mxare: _ zrunva qsenonis Senax-
ba, romlebic mas uSualod potosis ma- vaze, obol-bavSvTa TavSesafris mov-
RariebSi, anda manufaqturis mrewvel- la-patronoba, monastris gaZRola,
Ta cexebSi unaxavs momuSaveni. bolos- xifaTiT savse moulodneli mgza-
dabolos xom saWiro iyo im axalda- vrobani. _ sabolood yvelaferi es
badebul bavSvTa sakiTxis mogvarebac, fulad saxsrebTan iyo dakavSirebuli.
romelTac igi wvimian amindSi RamRa- misi uangaro saqmianoba da zrunva
mobiT poulobda quCaSi migdebulT, aravis aRafrTovanebda. amave dros,
magram meore dResve, gaTendeboda Tu misTvis SeumCneveli rodi iyo is gare-
ara, abatisa maSinve, kidev erTxel rw- moeba, rom sikeTe da idealizmi msxver-
mundeboda, _ da Tanac mwared, _ rom plad ewireboda gulgrili adamianis
perueli qalebi, _ TviT sakuTari mon- tradiciul moRvaweobas. damqancveli
azvnebis CaTvliT, _ mTeli cxovreba brZolis fasad subsidiebis gamogle-
orgvari SegnebiT cxovrobdnen! naw- ja uxdeboda eklesiis maRali rangis
ili darwmunebuli iyo, rom yvela ube- mesveurTagan. limis arqiepiskoposs,
durebaTa mizezi, romelic maT Tavs _ visac erT sasiamovno ambavTan
dastydomiaT an momavalSi SeiZleba dakavSirebiT cota ufro qvemoT ukeT
saguramo 1(12). 2016 w.
138
seriozuli gafrTxilebis xmac Semo- ebiT gamoenaxa fuladi saxsrebi. ad-
esma. SiSisgan tanSi usiamovnod gas- amianis sidiadis aRzrdis gzaze kidev
cra. imitom ki ara, rom Tavisi Tavi erTi wingadadgmuli nabiji iyo isic,
anaRvlebda, aramed Tavisi saqmis mo- rom pepitas markizas sasaxleSi fexi
mavali bedi adardebda. mTel peruSi Seedga da absurduli movaleobebis
139
kaci ar eguleboda, vinc saTanadod Sesrulebas Sesdgomoda rogorc ko-
daafasebda da ganagrZobda im saqmeebs, mpanioni. Tavidan, pirveli ori wlis
rac misTvis esoden Zvirfasi iyo. ganmavlobaSi SuadRis Semdeg pepita
erTxel igi uTenia wamodga, swrafi drodadro Seivlida xolme markiza-
nabijiT Semoiara saavadmyofo, monas- sTan, bolos ki mudmivad dasaxlda.
teri da TavSesafari im ganzraxviT, misTvis aravis uTqvams, rom odesme
rom iqneb iseT vinmes waswydomoda, masac SeiZleba piradi bedniereba sw-
visac Tavis Rirseul memkvidred miiC- veoda. amitom Tavisi axali mdgomare-
nevda. aCqarebiT Cauara gogoebs, ro- obis usiamovnebani, _ rom ara vTqvaT
melTa saxis metyvelebac arafris _ saSinelebani, ToTxmeti wlis gogos
mTqmeli iyo, xolo Tu zogjer Cerde- autaneli aRar eCveneboda. mas eWvic
boda da vismes akvirdeboda, es ufro ar epareboda, rom abatisa uxilavad
imedis naperwklis Ziebas hgavda, vidre mudam mis garSemo trialebda da guli-
mignebas. uceb ezoSi misi yuradReba syuriT uTvalTvalebda, raTa ar gamo-
miipyro patara gogonaTa gundma Te- hparvoda is momenti, roca metismeti
Treuls rom recxavda. maT Soris gan- datvirTva im zRvars aRwevda, ris Sem-
sakuTrebiT gamoirCeoda gogona, ro- degac Sroma aZabunebda adamians da
melic sarecxis gazTan idga da Tana- sulierad ar ganamtkicebda.
tolebs xelmZRvanelobda. igi didi pepitas gancdebidan zogierTi fiz-
dramatuli mgznebarebiT da detaleb- ikurs ganekuTvneboda. msaxurebi
Si hyveboda, albaT, yvelaze naklebsa- aSkarad borotad iyenebdnen dona-
varaudebel saswaulebs limis wm. ro- marias avadmyofobas. nacnob-naTesav-
sas cxovrebidan. ai, amrigad pepitas ebs farTod uRebdnen sastumro oTax-
aRmoCeniT dasrulda abatisas Ziebani. is karebs, daurideblad iparavdnen
adamianSi sidiadis aRzrda yvela nivTebs. marto pepita ewinaaRmdegebo-
140
debdnen saxlidan. dona-maria bunebis saflavis mosalocvelad. saerTod,
boroti Zalebis mklavebSi aRmoCnda, Tuki ritualebis Sesrulebas raime
romelsac yovelTvis gaaCnia saSuale- Zala gaaCnia, es pirvel yovlisa am siw-
ba daundoblad gaamasxaraos nebis- mindis monaxulebaze iTqmis. es mxare
mieri Tavisi Svili. magram arsebobda sami religiis wminda miwad iyo aRiare-
141
bunebis gulis mosalbobi etiketic, buli. aq, jer kidev inkebis civiliza-
romlis SesrulebiTac mravali Taoba ciamde bevrad adre suliT sapyarni da
glexis qalebisa erTgvar nugeSs pou- glaxakni qvebsa da kldeebs emTxveod-
lobda. uSualo mowmeTa ase farTe nen da SoltebiT TviTgvemas mimar-
armiis arseboba TavisTavad metyve- Tavdnen, rom zecisaTvis Tavisi sur-
lebda, rom masSi raRac WeSmaritebis vilebis aRsruleba gamoeTxovnaT.
magvari ram ido. yovel SemTxvevaSi, mis swored am mxareSi gaemgzavra marki-
aRsrulebas zianis motana ar SeeZlo. za. igi taxtrevaniT gadaiyvanes wm.
sikeTisa ki vin icis? markiza marto mefe luis xidze da mere mTebSi mde-
warmarTul ritualebs rodi mimar- bare qalaqisaken gzas daadga, qala-
Tavda, qristianul miTiTebebsac icav- qisa, sadac qalebi welze farTe sar-
da. jer kidev kargad gaTenebuli ar tyels atarebdnen. patara mSvidi qala-
iyo xolme, roca adgeboda da dilis qisaken, sadac haeri kristalurad
wirvaze misaswrebad, quCas barbaciT sufTaa da grili, rogorc is wyaroebi
gauyveboda. iq sakurTxevlis moajirs qalaqis Sadrevnebs rom kvebaven, sa-
nerviulad CaebRauWeboda da cdilob- dac eklesiis zarebi ise alersianad da
da Wrela-Wrula statuetisaTvis musikalurad JRerda, rom TviT moka-
raime miniSneba, mxolod miniSneba, maTeebsac ki SerigebisaTvis ganawyob-
Tundac SeumCneveli Rimili, cviliani da. Tu qalaq qluqsambuqSi raime ube-
Tavis daqneva, Tanxmobis niSnad gamo- dureba moxdeboda, mwuxarebas, asea Tu
eZala. xom yvelaferi kargad dabolo- ise, andebis Tavsdayudebuli mwver-
vdeba wmindao, wmindao RvTismSobelo valebis siaxlove da qalaqis quCebSi
mariam? xom yvelaferi kargad iqneba? Svebis momgvreli qaris qrolva isru-
xandaxan, dRiuri locva-vedrebiT tavda. markizam Soridan mohkra Tu ara
gadaqanculs guneba-ganwyobileba Tvali maRali mTis kalTebs SeyuJul
idan Camosvlas didi dro moandoma. laze naTlad mainc is saubrebi axsen-
amitomac axla, roca qalaqis moedan- deboda, rodesac winamZRoli (sul-
ze isvenebda, erTma biWma, mis mamulSi swrafobis gamo pepitas daqalebas rom
mojamagired rom msaxurobda, moirbi- aRar ucdida), uxsnida Tu ra movale-
na da pergamentSi gaxveuli didroni obani ekisreboda mas. epitas igi ro-
paketi gadasca. markizam dinjad, auC- gorc Tanatols ise esaubreboda, ri-
qareblad gaxsna da jer Tavisi siZis Tac bunebiT gonier da gamWriax gog-
xumrobanarevi monaweri Caavaliera da os Wkua-gonebas da suls uforiaqebda,
mere qaliSvilis baraTis kiTxvas am mxriv deda-maria del pilars cota
142
ar iyos zedmeti mosdioda. warmod- Tan davrCe. SeiZleba amas arc unda
genebi adamianTa grZnobaTa samyaroze geubnebodeT, magram gulboroti
da qcevis wesebze man bevrad ufro moaxleebi wamdauwum mketaven rome-
adre gauRviva pepitas, vidre es bavS- lime oTaxSi da aTas rames iparaven.
vis asaks Seefereboda. Tavisi pirovnu- Cemma qalbatonma ki SeiZleba eWvi
143
li brwyinvale Tvisebebis gamo pepitas Cemze moitanos, magram vimedovneb ase
winaSe igi iseve windauxedavad moiqca, ar ifiqrebs. aseve imedi maqvs, kargad
rogorc iupiteri selemas mimarT. pep- brZandebiT da saavadmyofosTan, an
itas aSinebda sakuTari arasrulfas- sxva rameebTan dakavSirebiT proble-
ovnebis Segneba. SiSis damalvas yovel- mebi ar gagaCniaT. marTalia, Tqven ve-
nairad cdilobda da cremlebad Rara gxedavT, magram dRedaRam mainc
iRvreboda. maSin abatisam discipli- sul Tqvenze vfiqrob da Tqveni dari-
naruli sasjeli daado da xangrZlivi gebebic arasodes maviwydeba, Cemo
martoobisaTvis ganawesa, romlis qristesmiero dedao. me minda mxolod
drosac igi Tavis grZnobebs ebrZoda. is vakeTo, rac Tqven gsurT, magram Tu
mas ar surda daejerebina, rom igi mi- es SesaZlebelia, neba momeciT ramden-
tovebulia. da axla, am ucxo sastum- ime dRiT monasterSi davbrunde, xolo
roSi, misTvis uCveulo mTebis garemo- Tues SeuZlebelia _ ara uSavs ra,
Si sadac simaRle Tavbrus axvevda, su- aucilebeli sulac ar aris. aq saSinel
liTa da guliT swadda siaxlove gane- martoobas ganvicdi _ veravis davla-
cada imasTan, vinc erTaderTi namd- parakebivar, zogjer ar vici ra vi-
vili adamiani iyo mis cxovrebaSi. fiqro _ iqneb sulac gadagaviwydiT?
werili abdaubdad Sedgenili Tu vinicobaa ramdenime Tavisufal
gamouvida, Tanac melniT dalaqavebu- wuTs gamonaxavT da oriod sityvas mo-
li. igi qvemoT sarTulze Cavida, raTa mwerT, baraTs Tvalis CiniviT gavu-
axlad motanili naxSiri Seemowmebina frTxildebi. Tumca ki, vici, rom mou-
da fafisTvisac gemo gaesinja. cleli brZandebiT...~ dona-mariam
amasobaSi markizac dabrunda da kiTxva aRar gaagrZela. werili kvlav
oTaxSi magidasTan Camojda. `meti dakeca da kvlav Tavis adgilas dasdo.
aRarafris gakeTeba SemiZlia, rac wamiT SeSurda kidec, _ netavi masac
144
rom aseTi var? garemoebaa damnaSave.
ase aRmzardes. morCa, xvalidan axal nawili mesame
cxovrebas viwyeb. cota macale da Sen
TviTon naxav, o, Svilo Cemo. estebani 145
man magida miasufT-moasufTava da
werilis dasawerad moemzada da da- erT diliT wm. maria rosa dela ro-
wera, rogorc TviTon uwoda, - pirve- sas monastris karibWesTan migdebuli
li werili, _ okrobokro xeliT da kalaTa ipovnes, romelSic axladda-
savse SecdomebiT, pirvelad gamovle- badebuli tyupi Zmebi aRmoCndnen. sax-
nili simtkicis gavleniT. sircxviliT elebi umalve gamounaxes, jer kidev
gaixsena bolo dros miwerili werili, ZiZas mosvlamde, Tumca, adamianTa um-
sadac igi sawyaloblad exveweboda ravlesobisagan gansxvavebiT, saxeli
qaliSvils, _ miTxari ramdenad Zli- maT TiTqmis arc arasodes dasWirvebi-
er giyvarvaro da sul cota aTasjer aT: _ erTmaneTisagan mainc veravin
mainc netarebiT imeorebda im oriode, ansxvavebda. verc mSoblebis vinaoba
_ Tanac orWofulad gamoxatul daadgines, magram roca odnav wamoiC-
saalerso sityvas, qaliSvilma rom gam- itnen da xasiaTis pirdapiroba, sity-
oimeta. marTalia, es adgili dona mar- vaZunwoba da miukarebloba gamoav-
iam axla ver gaixsena, magram, samagi- lines, _ limis Worikanebam isini WeS-
erod, TviTon gabeda daewera sxva, marit kastilielebad monaTles da
ufro gulwrfeli da didsulovani si- aTasgvari binZuri varaudebiT mrava-
tyvebi. amJamad am baraTs ukve aRaravin li keTilSobiluri ojaxis codva
miiCnevs okrobokrod dawerils. es daides. qalaqSi mxolod erTi adamiani
aRmoCnda, vinc maTi bedi gulTan ax-
gaxlavT cnobili VI werili, romleb-
los miitana da mfarvel angelozad
sac enciklopedistebma dona-mariase-
moevlina. es monastris abatisa gaxl-
buli `pirveli werili korinTelTa
daT. deda maria del pilars saerTod
mimarT~-ad monaTles im ukvdavi mux-
sZulda mamakacebi, magram manuelisa
lis gamo siyvaruls rom Seexeba: `aTi-
da estebanis mimarT ratomRac siy-
aTasobiT adamianTa Soris, romelTac
varuliT ganimsWvala. arc Tu iSviaT-
146
rcxvis doneze gancdili igiveobis nen da TeatrisaTvis kvlav ganagrZes
grZnoba. marTlac, ra aris netav `sisx- rolebis gadawera. erTxel menejerma
liT naTesaoba~ roca azris misaxve- winaswar ganWvrita, rom im saRamos may-
drad sakmarisia oriode sityva miugo urebeli sanaxevrodac ver Seavsebda
da isic sul umniSvnelo rameze, vTq- darbazs da biWebs speqtaklze ufasod
147
vaT _ Wama-smaze, tansacmelze, muSa- daswrebis ufleba misca.
obaze; roca ucnaurad, Seni survilis Zmebs nanaxi ar moewonaT. Cveu-
gareSe saxeSi erTmaneTs SehyurebT; lebrivi sityva-pasuxic ki dumilis
roca Cumad, usityvod TanxmdebodiT Rirsebis Selaxvad aRiqves, xolo
_ xalxis Tvalwin quCaSi erTdrou- yoveli miniSneba patiosnebaze, repu-
lad ar gamoCndeT da erTi da imave taciasa da trfobis mbugav cecxlze,
davalebis dros sxvadasxva gziT iar- yvela metafora frinvelze, aqilevsa
oT? da, miuxedavad amisa, imavdrou- Tu ganZeulobaze _ momqancveli da
lad iqve gverdiT, arsebobda uZleve- mosabezrebeli. rac Seexeba uSualod
li Zala, romelic iseve bunebrivad piesis literaturul mxares, mis mima-
warmoSobda saswaulebs, rogorc da- rT maT iseTive bundovani alRo gamo-
muxtuli haeri elvas. TviT Zmebs es avlines, rogorsac zogjer ZaRlis
SeiZleba gaazrebuli arc hqondaT, ra- Tvalebi avlenen xolme. magram bolom-
dgan telepatia maTi arsebobis ganuy- de mainc keTilsindisierad isxdnen da
ofel nawils Seadgenda. amitom, roca gulmodgined aTvalierebdnen gabrwy-
erTi Zma Sin brundeboda, meore mis inebul sandlebs, publikis mdidrul
moaxloebas ramdenime kvartaliT tansacmels. perikola antraqtebs
adre grZnobda. Soris kulisebSi gadioda, ToTxme-
erT dRes Zmebma erTmaneTisgan tiode qvedatans gadaicmevda da mere
damoukideblad aRmoaCines, rom gada- avanscenaze iwyebda. estebans gaaxsen-
mwerloba mobezrebodaT. maSin isini da, rom Sin raRac samuSao hqonda
zRvis sanapirosaken daeSvnen da nav- dasamTavrebeli da Sin adre wavida.
sadgurSi xomaldis mtvirTavebad dai- manueli ki darCa: mowiTalo feris ma-
wyes muSaoba. isini indielebis gverd- Ralyelianma windebma da fexsac-
gverdiT muSaobas ar Takilobdnen. melebma udavod STabeWdileba moaxdi-
ueli qalis gamo moxibluliyo (Zmebs aRar arsebobda. imitom ki ara, rom
araiSviaTad hyoliaT qali, magram es Tavis Zmaze ufro patara guli hqonda,
ise, sxvaTa Soris, gansakuTrebiT ara, ubralod imitom, rom misi guli
navsadgurSi gareubanSi cxovrebisas). SedarebiT uxeSi qsovilisgan iyo mo-
magram amjerad pirveli SemTxveva iyo, qsovili. sul axlaxan ki erTi martivi
roca misi nebisyofa, guli da goneba WeSmariteba aRmoaCina (rasac, albaT,
qalma daimona. man dahkarga martivi verc veravin uaryofs), rom yvelaze
bunebis adamianisaTvis damaxasiaTebe- ufro srulyofili siyvarulis dro-
li Tviseba _ siyvarulis da siamovneb- sac ki Turme, erT-erT mxares Sedare-
is erTmaneTisgan garCevis unari: sia- biT naklebi gulwrfelobiT uyvars,
movneba aRar sCanda iseTi ubralo ram, vidre meores. xom SeiZleba Segxvdes
rogorc sma-Wamaa, _ is garTulebuli ori erTnairad lamazi, ori erTnair-
aRmoCnda siyvarulis grZnobiT. iwye- ad keTili. ori erTnairad niWieri, ma-
boda sakuTari `me~ dakargvis xana, gram SeuZlebelia arsebobdes ori ise-
roca yvelaferi ukugdebulia, garda Ti adamiani, romelTac erTnairi
siyvarulis garSemo dramatuli ZaliT eyvarebaT erTimeore.
fiqrebisa. manuelis sulSi perikolas amgvar fiqrebSi wasuli estebani
mier aRZruli siyvarulis cieb-cxele- xSirad ijda naxevradCamoRvenTil
ba, albaT, gaaocebda da, SeiZleba, aRe- sanTlis win oTaxSi TiTebis kvnetiT
SfoTebina kidec aqtrisa, es ambavi rom da cdilobda garkveuliyo, Tu ram
gaego: manueli Seyvarebuli aRmoCnda Secvala manueli da ratom gaqra yo-
ara literaturuli Zeglebis gavlen- velgvari azri maTi cxovrebidan.
iT: _ safrangeTis erT-erTi gonebam- erTxel, saRamo xans, viRac patara
axvili mwerali, ra Tqma unda, manuels biWma manueli quCaSi SeaCera da dana-
sulac ar gulisxmobda, roca ormoc- barebi gadasca: perikolas dauyov-
daaTiode wliT adre SeniSnavda, rom nebliv surs Seni naxvao. manueli maS-
mravals arc eqneboda warmodgena Tu inve gzidan Semotrialda da Teat-
ra aris siyvaruli, amis Sesaxeb yur- risken gaswia. welgamarTuli, pirquSi
mokruli rom ar iyoso. manuels ki co- saxiT da auRelvebeli ieriT Sevida
ta hqonda wakiTxuli, TeatrSic ki man- msaxiobi qalis oTaxSi da molodiniT
amde erTxel yofila (sadac yvelaze gairinda. kamilas surda, rom manuels
metad aris gamefebuli legenda, rom daxmareba gaewia da gadaswyvita winas-
siyvaruli _ es aris qalisadmi erTgu- war cotaTi guli moego. magram wami-
li msaxureba). peruanul simRerebSi Tac ar Seuwyvetia mis win magidaze
saguramo 2 (13). 2016 w.
148
xar, manueli Tu estebani? panelisTvisac ki metismeti sificxiT
_ manueli. wamoiZaxa:
_ Tumca amas ra mniSvneloba aqvs? _ qalwuli mariamis da limas wm.
oriveni ucxvirpironi yofilxarT. rosas sxeuls vficav, rom yvelafers,
Cems sanaxavad erTxelac ar mosulx- rac werils Seexeba, saidumlod dar-
149
arT. vzivar aq dilidan saRamomde, vi- Ceba.
zuTxav raRac sulelur leqsebs da _ TviT estebanisaTvisac ki? _ Sea-
TiTqmis aravin mkiTxulobs, garda para perikolam.
wvrilmanebiT movaWreebisa, albaT _ TviT estebanisaTvisac ki.
msaxiobi qali rom var, ara? _ es ukve kargia. _ da perikolam
Sesavali sityva mTlad dalagebuli aniSna magidas misjdomoda, sadac ukve
ar gamovida, magram manuels igi eni- gamzadebuli sawer-kalami da fur-
TaRuweradi rTuli moeCvena. idga da clebi elaga. kopebSekruli, TeZoebis
Tavis gruza Tmebis Cerodan qals miS- rxeva-rxeviT oTaxSi bolTas scemda
tereboda da mis improvizacias xels da Tan karnaxobda. doinjSemortymu-
ar uSlida. li xSirad gamomwvevad isworebda
_ minda baraTi dagawerino. saidum- mxrebze wamosxmul Sals.
lo baraTi. magram vxedav, ar giyvar- `kamila perikola xelebs gikocniT
var. lamis aris gadavifiqro, _ Seni Tqven, Tqveno aRmatebulebav da garw-
ndoba ar SeiZleba, sadme Rvinis sard- munebT, rom _ ara, moica. sufTa fur-
afSi qveyanas mosdeb. es Seni gamoxed- celi aiRe da Tavidan daiwye, _ senio-
va ki, netav ras unda niSnavdes, man- ra miqaela vilagesi, msaxiobi-qali,
uel? bolosdabolos, miTxari, xar emTxveva Tqveni aRmatebulebis xels
Cemi megobari Tu ara? da gauwyebT, rom, aris ra igi msxverp-
_ diax, seniora. li Suriani da cbieri megobrebisa,
_ ici ra? umjobesia Tu estebans romelTac Tqveni keTili guli, T.a.-s
momiyvan. Sen `diax, seniorasac~ ki ver nebas rTavs itrialon Tqvens wreSi. _
ambob, rogorc namdvili megobari ity- aRar Seswevs Zala aitanos T. a.-s un-
oda. dobloba da eWvebi. T.a.-s mona-mor-
xangrZlivi dumili. cota xnis Sem- Cili yovelTvis afasebda da amJamadac
150
ba ganicdides estebani. manuels isic iT TrToda. gangeb, xazgasmiT da viT-
ki moeCvena, rom oTaxis bneli kuTxi- omdac sasxvaTaSorisod Cailaparaka:
dan Semoesma: `manuel, wadi, gahyevi, _ morCa, am qals werilebs aRar da-
nuRar ayovneb. midi, beds ewie. am qvey- vuwer. wavides da sadac unda iq moZeb-
nad orivesaTvis samyofia adgili~. nos sxva maWankali, Tu Cems aryofnaSi
151
mere warmosaxva kidev ufro gaumZafr- TviTon an misi saxeliT vinmem momak-
da: gonebis Tvalwin estebanis saxeba iTxa, asec gadaeci. ecade kargad Seag-
daudga, misgan sadRac Sors rom mi- nebino Cemi danabarebi. amis Semdeg
hqroda da wamdauwum gaiZaxoda: `mSvi- araferi saerTo ar minda mqondes mas-
dobiT, mSvidobiT~. manueli SiSma Tan, _ Tqva man da fsalmunebis kiTx-
aitana. am SiSis Suqze naTlad dainaxa, vas Seudga xmamaRla. magram is iyo mi-
rom yovelgvari sxva saxis siyvaruli aRwia muxls: `a saqit ta Volante in die~-s,
mkrTali moCveneba iyo, xurvebiT gamo- Tvali mohkra, rom estebani wamomd-
wveuli xilva _ TviT maria del hi- gariyo da sanTls anTebda.
laris da perikolasadmi siyvarulis _ ra moxda? _ ikiTxa man.
CaTvliT. igi mxolod erT rames ver _ gareT gaval, cotas gaviseirneb.
mimxvdariyo: _ ratom iyo, rom este- _ daRvremiT miugo estebanma da
banis gancdebi arCevanis gakeTebis welze qamari SemoiWira. mere, mcire
aucileblobas iwvevda massa da peri- dumilis Semdeg, brazmoreulma mou-
kolas Soris. da maSin xelis erTi dak- lodnelad ifeTqa.
vriT am aucileblobas Seswira yvela- _ CemTvis ar unda geTqva... is, rac
feri, Tuki saerTod, adamians SeuZlia miTxari. me sulac ar madardebs mis
raimes msxverplad gaReba, garda imi- magier werilebs wer Tu ara. Cemi gu-
sa, rac winaswar icis, rom ar gamoadge- lisTvis nurafers Secvli. am ambavTan
ba. anda im SemTxvevisa, roca goniere- me araferi mesaqmeba.
bis idumali xma yurSi CasCurCulebs _ _ midi, daweqi, Se sulelo! RmerT-
msxverplis gaucemloba uxerxulobas mani, mTlad suleli yofilxar, este-
Seqmnis da Tavsatexs gagiCenso. simar- ban~. mainc ram gafiqrebina, rom Sens
Tle rom iTqvas, eWvianobis safuZveli gasagonad vambobdi amas. nuTu ar gje-
estebans sulac ar gaaCnda. eWvianoba ra, rom masTan yovelgvari urTierTo-
Tia da Tanac, xom xedav, wvims. aseT movidoda da fexs gausinjavda, _ yve-
amindSi saaTobiT ver iseirneb. yuri laferi kargad damTavrdeboda. igi
migde, esteban. geficebi yvelaferi usaTuod raRacas iRonebda da manue-
daviviwye. axla ukve aRar miyvars. li erT-or dReSi qalaqSi gaivlida, an,
...adre mxolod mcire xniT miyvarda. SeiZleba, erT dReSic ki. Tumca vin
am drois ganmavlobaSi estebani Ria icis, iqneb erTi dRec ar dasWirdes.
karebTan idga. gareT bneloda. ar- dalaqma meore dResve moakiTxa da
abunebrivi xmiT, rogorc es cxovreb- sxvadasxvagvari dasalevi wamali Tu
is yvelaze dramatul momentebSi gamo- malamo dauniSna. estebani ki daariga,
xvdeba xolme, Cailaparaka. yovel saaTSi erTxel muxlze civi
_ me Sen gzas giRobav. _ da wasasv- safeni daedo. dalaqi wavida, Zmebi ki
lelad motrialda. dasxdnen da daelodnen, rodis dauam-
manueli sawolidan wamoxta. TavSi deboda tkivili. magram sanam, erTmane-
saSinel Suils grZnobda. raRaca xma Tis pirispir isxdnen da mecnierebis
TiTqos CasZaxoda, rom estebani sam- saswauls elodebodnen, tkivili kidev
udamod emSvidobeba, rom igi samuda- ufro gauZlierda. Tanaxmad darigeb-
mod tovebs. _ RvTis gulisTvis, este- isa, estebani yovel saaTSi civ pirsa-
ban, RvTis gulisTvis, dabrundi. xocs adebda. man SeamCnia, rom yvelaze
estebani mobrunda da sawolSi Caw- autaneli procedura safenis gamocv-
va. am ambis Semdeg ramdenime kvira xma lis momenti iyo. bunebiT TavSekavebu-
ar amouRiaT. marTlac manuels meore li da amtani manueli axla Tavs veRar
dResve mieca SemTxveva Tavisi gada- ikavebda, yviroda da sawolSi mousven-
wyvetileba daedasturebina. roca pe- rad borgavda. ukve daRamda, estebani
rikolas mier gamogzavnili Sikriki ki kvlav auRelveblad eloda, Tvaleb-
movida, mkvaxed miuges, msaxiobisaTvis Si Cascqeroda da Tavis saqmes akeTeb-
gadaeca, rom manueli amieridan aRar da. cxra, aTi, TerTmeti. xolo roca
apirebda misTvis baraTebis Sedgenas. safenis gamocvlis dro axlovdeboda
(qalaqis kurantebi ki TiTqos jibrze
erT saRamos manuelma rkinis raRac ise musikalurad rekavda!), manueli
natexs fexi wamohkra da muxlisTavi emudareboda safens nuRar damadebo.
Rrmad gadaeyvlifa. igi cruobda da gaiZaxoda, tkivilma
arcerTi maTgani Tavis sicocxleSi gamiarao. magram estebani, visac tkivi-
avad ar gamxdara da axla manueli SeS- lisagan lamis TviTon gaskdomoda gu-
foTebiT adevnebda Tvals, Tu rogor li, tuCebs rkinis mavTuliviT daiwv-
saguramo 2 (13). 2016 w.
152
neli tkivilebiT gaxelebulma borgva xom ar ajobebda perikolasaTvis dag-
daiwyo da goni dakarga, mere ki log- veZaxa? ramdenime wuTiT Semoiaros da
inidanac welamde gadmovarda da Tavi gnaxos... me vgulisxmob... erTi sityviT,
iataks daartya, _ Tavi veRar Seikava mindoda meTqva...
da ayvirda. _ perikola? Sen ra, kidev masze la-
153
_ RmerTma STanTqas Seni suli es- parakob? arafris gulisaTvis ar min-
teban, yvelaze yinulovan tbaSi, ro- da misi naxva, ara-meTqi.
melic ki jojoxeTSia da aTasi eSmaki magram estebani Tavisi naTqvamiT
marad gjijgnides. gesmis? RmerTma bolomde ver dakmayofilda, gulis
daswyevlos Seni suli-meTqi. siRrmidan kidev ramdenime fraza aR-
estebani kinaRam cudad Seiqna. co- moxda.
ta rom mosulierda, derefanSi gavida _ manuel, Sen xom kvlavindeburad
da gaognebisagan pirdaRebuli, Tval- ggonia... marTali miTxari, xom marTla
ebdaWyetili kars mieyrdno. oTaxidan ggonia, rom es me Cavdeqi Tqvens Soris?
ki kvlav moismoda: agram xom gaxsovs rogor geubnebodi:
_ ho, esteban, RmerTi uTuod dasw- _ me nu gamiwev angariSs-meTqi? gefi-
yevlis Sens mxecur suls, radgan Cem- cebi, gamexardeba Tu masTan waxval, an
sa da imas Soris Cadeqi, vinc wesiT me raRac amis msgavsi...
mekuTvnoda. gesmis? is Cemi iyo da ra _ Zveli ambebis gaxseneba raSi gWi-
ufleba gqonda... _ iwyeboda periko- rdeba esteban? RvTis saxels vficav,
las mSvenierebaTa dawvrilebiTi Ca- am qalze aRarasodes vifiqreb. is Cem-
moTvla. Tvis aRarafers niSnavs. rodis daivi-
iseTi gamoxdomebi yovel saaTSi wyeb yovelive amas, esteban? garwmuneb,
erTxel meordeboda. estebans garkve- rom saqmeebi isea, rogoric aris.
uli xani dasWirda, sanam gaiazrebda, icode, marTla gavbrazdebi, Tu am am-
rom am dros Zmas goneba hqonda dabu- bavze laparaks ar moeSvebi.
ruli. Tavzardamcemi wuTebis gada- _ am ambavs arc gavixsenebdi, Cemze
tanis Semdeg, raSic misma Rrma morw- guli rom ar mogsvloda, roca safens
muneobam Tavisi wvlili Seitana, _ igi gicvlidi. Sen gamibrazdi maSin da am
oTaxSi dabrunda da TavCaqindruli Temazec Sen wamoiwye laparaki...
154
dakarguli... diax... mec ganvicade... ma- od mainc limaSi brundeboda. erTx-
gram xom viciT, rom axla isini uflis elac perikolas sagrimioros win
xelSi arian... gamoCnda, TiTqos dalaparakebac daa-
estebanze am sityvebs gavlena ar pira, seriozuladac ki Sexeda, magram
mouxdenia. TiTqos raRaca euxerxula, uceb sadRac gaqra. erT dRes ki deda-
155
motrialda da iqaurobas gaecala. ma- maria del pilaris kabinetSi gu-
gram ociode nabijis Semdeg, vidre me- lafancqalebulma dam Seirbina da ab-
zobel quCaze Seuxvevda, SeCerda da atisas moaxsena, rom monastris karis
ukan ise moixeda, im ZaRlis msgavsad, siaxloves estebani (visac yvela man-
romelsac eSinia ar ganarisxos patro- uels eZaxda) gamoCndao. abatisam maS-
ni, TavisTan rom uxmobs, magram gaqce- inve quCas miaSura. ramdenime Tvis gan-
va gadawyvetili aqvs. mavlobaSi xSirad fiqrobda imaze, nax-
maTi urTierToba amiT amoiwura. evradSeSlili biWi ra gziT daey-
roca Semzaravi samgloviaro procesia olebina, sacxovreblad kvlav monas-
Savi kapiuSonebiT, dRisiT-mzisiT an- terSi rom dabrunebuliyo. SeZlebis-
Tebuli CiraRdneniT, sagangebod aCo- dagvarad mSvidi da seriozuli saxe
nCxlili Tavis qalebiT da SiSis- miiRo da monastris kars rom miuax-
momgvreli fsalmunebis galobiT sasa- lovda, wynarad Cailaparaka: `Cemo me-
flaosken miemarTeboda, _ estebani gobaro~ da TvalebSi Caxeda. esteban-
paraleluri quCebiT miacilebda da ma iseTive siyvaruliT savse, oRond,
veluriviT SefarviT Tvals adevnebda. amave dros, undo mzera daubruna, _
tyupebis amgvari saxis ganSorebam rogorc es ukve erTxel gamoxata aba-
qalaq limaSi didi interesi gamoiwvia. tisasadmi da mTeli sxeuli aucaxcax-
dil-dilobiT, aivanze fardagebis da. deda-maria del pilarma kvlav
gadmofenisas, diasaxlisebi dabali gaimeora: _ `Cemo megobaro~ da nabiji
xmiT TanagrZnobiT saubrobdnen win wadga. estebani moulodnelad mo-
maTze. Rvinis sardafebSi roca ki si- trialda, mokurcxla da Tvals mie-
tyva tyupebis bedze Camovardeboda fara. abatisam laslasiT miaRwia Tavis
xolme, mamakacebi mravalmniSvnel- samuSao magidas, muxlebze daeca da
ovnad iqnevdnen Tavs da ramdenime xnis braziani xmiT aRmoxda: `sibrZnes Seg-
baraTs piradad kapitani alvarado mis da swored amis gamoa, rom vfiqrde-
mogarTmevs, _ swerda igi Tavis qali- bi xolme. wuxelisac CemTan ijda da
Svils. _ warudgine igi zogierT Sens masze mesaubreboda. loyebi xelis-
geografs, Cemo saunjev, Tumca Tavisi gulebSi Cargo, buxarSi cecxlis als
saqcieliT SeiZleba erTgvari uxerx- Tvali gauStera da warmosTqva:
ulobac ki Seuqmnas maT. radgan gul- _`zogjer mgonia, samogzaurodaa wa-
wrfelobis namdvili briliantia. mer- suli da Cven kvlav SevxvdebiT erT-
wmune, masze ufro Soreul qveynebSi manTs. ratomRac mgonia, rom Cemi gogo
mogzaurs isini iSviTad Tu hpoveben: inglisSi imyofeba. SeiZleba Cemi si-
swored wuxel iyo, rom miyveboda tyvebi sasacilod mogeCvenos, magram
Tavis mogzaurobaTa Sesaxeb. aba, gon- kapitani or naxevarsferos Soris imi-
ebis TvaliT warmoidgine misi xomal- tom daxetialobs, rom iqneba am gziT
di, romelic wyalqveSa mcenareebs mi- moklas dro dRevandelobasa da moxu-
apobs da aforiaqebs Tevzebis mTel cebulobas Soris~.
gunds, iseTsave uamravs, rogorc Zmebi mudam did pativs scemdnen
kaliebia ivlisis TveSi. anda warmoid- kapitan alvarados. mcire xniT mas-
gine, rogor dacuravs misi xomaldi Tanac ki umuSaviT mtvirTavebad. sa-
yinulis kunZulebs Soris. ah, mas Cine- mivesaTvis damaxasiaTebelma sityva-
Tis napirzec mounaxulebia da TviT Zunwobam is racionaluri marcvali
afrikis mdinareebs saTavisken ahyo- aRmoacena, rac trabaxis, Tavmomwone-
lia. magram arc ifiqro, rom is ubral- obis da yalbi ritorikis samyaroSi
od faTerakebis maZiebeli iyos! an maT cxovrebas erTgvar azrs aniWebda.
axal-axali qveynebis aRmoCenebiT Tavi ase rom, roca didi mogzauri Cabnele-
mohqondes; is arc ubralo vaWari ge- bul samzareuloSi Sevida, sadac este-
gonos. ici, erTxel pirdapir vkiTxe, bani sadilobda, biWma skami bnel kuTx-
ratom eweviT-meTqi amgvar cxovrebas? isaken daswia, Tumca ki Soridan misi
magram sityva banze amigdo. vfiqrob, naxva eama. Tavis mxriv, kapitanmac Tavi
bolos-dabolos Cemi mrecxavi dedaka- ise daiWira, TiTqos verc icno da verc
cis daxmarebiT namdvil mizezs mivage- dainaxa. sanam igi sadilobda, estebani,
ni, Tu ratom xetialobs amdens, Cemo marTalia, bevrad adre morCa Wamas,
bavSvo, mas Turme sakuTari patara magram vinaidan saubari ar surda,
gogo hyolia. diax, Cemo qaliSvilo, mas elodeboda kapitani rodis datovebda
qaliSvili hyolia da Tanac im asakSi, am jurRmuls. bolos kapitani wamod-
roca sazeimo sufris gawyoba, wvril- ga, estebans Tavs daadga da hkiTxa:
saguramo 2 (13). 2016 w.
156
zRvaze samogzaurod mWirdeba. _ pau- _ aba, RmerTi gfaravdes.
za. _ ras ityvi, wamoxval? _ RmerTi gfaravdes Senc.
kidev ufro xangrZlivi pauza.
_ inglisi, ruseTi... samuSao mZime maT erTad ivaxSmes da daTqves, rom
iqneba, magram kargi anazRaureba... pe- meore diliT limaSi gaemgzavrebod-
157
rudan sakmaod Sors. Tanaxma xar? nen. kapitanma Zalze daaTro. Tavidan
_ estebani aSkarad yurs ar ugdeb- isxdnen da usityvod svamdnen, isxdnen
da. ijda da magidas CaStereboda. kapi- da svamdnen. mere kapitanma sityva xom-
tanma xmas auwia, TiTqos yrus elapar- aldebsa da sazRvao gzebze Camoagdo.
akeboda. cdilobda gaerkvia xomaldis takela-
_ gekiTxebi, mogzaurobaSi wamom- Jis Sesaxeb Tu smenia raime, an varskv-
yvebi? lavebis mixedviT Tu SeeZlo gzis gakv-
_ ho, wamoval, _ moulodnelad mi- leva. estebanma saubris Tema Secvala
ugo estebanma. da sakmaod xmamaRla alaparakda.
_ Zalian kargi. ra Tqma unda, me Sen _ xomaldze iseTi samuSao gamomi-
Zmasac vgulisxmob. naxeT, rom dRedaRame dakavebuli
_ ara. viyo. yvelafers da yovelgvar sam-
_ risi Tqma ginda? is ra, ar moin- uSaos gavakeTeb; yvelaze maRal anZe-
domebs? bze vicocialeb da bagirebs da-
estebanma raRac gaugebrad waibur- vamagreb. RamRamobiT vimorigeveb,
tyuna da ganze gaixeda. mere wamodga radgan, rogorc xvdebiT, mainc cud-
da Tqva. ad mZinavs. garda amisa, kapitano alva-
_ axla ki wavedi, erTi vinme unda rado, xomaldis ekipaJTan Tavi ise
vnaxo. saqme maqvs. geWiroT, TiTqos arc micnobdeT,
_ piradad Seni Zmis naxva minda. sad piriqiT, ise moiqeciT, viTomc yvelaze
aris? metad gZulvarT, raTa yovelTvis
_ mokvda. _ Tqva estebanma. dasaqmebuli viyo. magidasTan jdoma
_ oh, ar vicodi, ara, ar vicodi. da aslebis gadaReba aRar SemiZlia. da
Zalian vwuxvar. kidev erT rames gTxovT: Cem Sesaxeb...
_ ho, _ Tqva estebanma. _ unda wa- mindoda meTqva _ mis Sesaxeb, sxvebis
da, kapitani ukve kibis ZirSi elodebo- cdilobda. kibis TavSi mdgom kapitans
da. tanSi Jruantelma dauara da Seacax-
_ rogorc ki mzad iqnebi, maSinve caxa.
gzas gavudgebiT, _ Tqva man. _ vin icis, iqneb ase ukeTesic iyos...
estebans raRaca ucnauri Suqi Ca- _ gunebaSi gaivlo man _ iqneb ajobeb-
udga TvalebSi da sxapasxupiT wamois- des mis saqmeSi ar Caverio. SeiZleba es
rola. misTvis erTaderTi gamosavalia?
_ ara, aRar movdivar! aRar movdi- magram roca axali ucnauri xma Sem-
var-meTqi! oesma, kars mxriT miawva, oTaxSi SeiWra
158
da Tokze Camokidebul biWs xeli SeaS- moiTxovs, SemeZlo Tvali medevnebina
vela. Tu rogor fusfusebda WianWvelebis
_ Tavi damanebe, _ SesZaxa esteban- mTeli kolona kedelze Cems gverdiT.
ma. _ gamiSvi, Cems saqmeSi nu erevi! sadRac Zgidis ukan isini gulmodgined
estebani iatakze pirqve daeca. da didis moTminebiT Zirs uTxrian Cems
159
_ me marto var, marto, sruliad saxls. yovel sam wuTSi erTxel Zgidis
marto! _ yviroda igi. or anatkeSs Soris gamoCndeba xolme
kapitani Tavs dasdgomoda. farTo, pawawkintela, muSa da daxuruli xis
ulazaTo saxe gafiTreboda da tki- namcecebs iatakze axvavebs. ulvaSebis
vilisagan daRrejoda: igi sakuTar, cmacuniT mesalmeba da saqmiani ieriT
odesRac gadatanil mZime wuTebs xe- kvlav saidumlo derefniT xvrelSi
laxla ganicdida, enawylianobda, uCinardeba. amavdroulad, misi mra-
saerTod, mas mxolod maSin exerxebo- valricxovani Tvistomni, Zmebi Tude-
da, roca laparaki naosnobaze Camo- bi, ukve gakvaluli gziT CorTiT mimo-
vardeboda xolme, Torem yvela sxva dian win da ukan da Sexvedrisas erTma-
SemTxvevaSi masze uxeiro molaparakes neTs TavebiT ise exaxunebian, TiTqos
sxvagan versad naxavdiT. magram cxo- masaJs ukeTebeno. zogierTi maTgani ki,
vrebaSi, etyoba, dgeba iseTi wuTebic, romelsac, etyoba, sagangebo ram
roca banaluri saTqmelic did vaJka- davaleba aqvs, Tavis dasazelad verc
cobas moiTxovs da kapitani alvarado TviTon iclis da sxvasac ar anebiv-
mTlad darwmunebuli ar iyo iatakze rebs. swored maSin iyo, rom Zia pio gam-
garTxmul estebans Tu esmoda, roca axsenda. ratom? aba, sxvagan sad SemeZ-
Cailaparaka. lo menaxa WianWvelebis msgavsi Jesti,
_ yvela Cvengani akeTebs imas, risi Tuara maSin, roca quCaSi Sexvedril
gakeTebac SegviZlia, esteban. yvela nacnob abats, an didebuli ojaxis la-
wvalobs da jaxirobs sanam gaZlebs. qias gamoiWers da Tavis msxverpls
magram dausruleblad ase ver gagr- pirdapir yurSi raRacas uputunebs.
Zeldeba. dro mihqris da verc ki da, TiTqos gangeb, dRes, roca SuadRe
moaswreb gaocebas ise swrafad Caiv- jer ar damdgara, Tvali movkari,
lis igi. rogor miiCqaroda quCaSi. albaT, erT-
160
liT axla CvenTvis dakargulad rom awveTebda, zogjer sul umniSvnelos,
iTvleba, perikola martooden lope Tundac aseTi Sinaarsisa: `erTi keTil-
de vegas asiode piesaSi monawileobda. Sobili ojaxi ise dakninda, rom iZule-
im xanad limaSi mravali SesaniSnavi bulia vercxlis dana-Cangali uCumrad
msaxiobi qali gamodioda scenaze, ma- gahyidos, raTa sakomisio xarjebs Tavi
161
gram perikolas mainc veravin Seedre- aaridos. igi qalaqis yvela Teatris
boda. iqaur mayurebels, romelic sak- xSiri stumari iyo, da Tu saqme moiTx-
maod Sors idga metropoliis Teat- ovda, aplodismentebis atexvaSi aT
risagan, saSualeba ar hqonda jer- kacs Secvlida. garkveuli Worebis ga-
ovnad Seefasebina perikola, rogorc vrcelebas garkveul mazandas adebda;
saukeTeso msaxiobi espanur samyaroSi. vaWrobda yalbi cnobebiT ama Tu im mi-
limelebis ocneba iyo erTxel Sori- wis nakveTis sarfianobis da misi maRa-
dan mainc moekraT Tvali madridis Te- li mosavlianobis Sesaxeb. ocidan oc-
atrebis varskvlavebisaTvis, rom- daaTi wlis asakSi misma samsaxurma xe-
lebic arasodes enaxaT da, albaT, lisuflebis umaRles wreebSic hpova
swored amis gamo maT Tavisi saqmis aRiareba: mTavrobam igi erTi-orjer
ubadlo ostatebad miiCnevdnen. mxo- mTian regionebSi Seagzavna im mizniT,
lod erTma adamianma dabejiTebiT rom iq orWofuli ajanyeba gamoewvia,
icoda perikolas fasi da es pirovneba raTa sababi hqonoda moulodnelad
misive damrigebeli Zia pio gaxldaT. Tavs dastydomoda da ara orWofulad
warmoSobiT Zia pio kastiliis erT CaexSo igi. Zia pio imdenad gamWriaxi
keTilSobilur gvars ekuTvnoda, oR- iyo, rom erTxel safrangeTis momxre-
ond ukanonod Sobilad iTvleboda. Ta partiam igi gamoiyena maSin, roca
aTi wlis asakSi mamis hazendidan mad- mSvenivrad icoda, rom avstriis same-
ridSi gaiqca da misi ZebniT maincd- fo karis momxre partia aseve sarge-
amainc aravin Sewuxebula. am droidan blobda misi daxmarebiT; araerTxel
moyolebuli cxovrebis saxsari Tavi- hqonia xangrZlivi saubari princesa
si marifaTiT gahqonda. mas avanturis- dez iursenTan, oRond masTan kabinet-
tis eqvsi damaxasiaTebeli Tviseba Si mosaxvedrad ukana kariT sarge-
aqvs: _ advilad imaxsovrebda sax- blobda. cxovrebis am etapze aRar
rCa. erTxel imdenad daeca, rom inkvi- dauokebeli Jini, _ rac SeiZleba Rr-
zicias ZiebaSi daxmareba aRmouCina. mad Caswvdenoda maT sulsa da gonebas.
magram roca sakuTari TvaliT ixila igi arc arasodes moeloda magan sapa-
kapiuSonwamocmuli msxverpli, Tu suxo siyvaruls (Tu am sityvas moment-
rogor miabrZanes sadac jer ars, mix- Tan dakavSirebiT odnav saCoTiro
vda, rom aseT dawesebulebasTan Tan- mniSvnelobiT vixmarT, maSin am saqmis-
amSromlobas SeeZlo iseT maxeSi gae- aTvis fuls qalaqis saeWvo ubnebSi
ba, romelsac kaci winaswar ver gan- xarjavda). igi usaSvelod aramimzid-
sWvretda. veli mamakaci iyo, _ qosasaviT wver-
oci wlis asaks rom miuaxlovda, Zia ulvaSi da sasacilod didroni sevdi-
pio naTlad darwmunda, rom cxovreba- ani Tvalebi hqonda. mis mrevls qalebi
Si, Turme, sami mizani amoZravebda. am- Seadgendnen: _ es swored maT Searqves
aTgan upirvelesi iyo _ moqmedebis `Zia pio~. Tavis namdvil bunebas maSin
damoukideblobis mopovebis survili, avlenda, roca vismes uWirda: `sakmari-
rac Taviseburi saxiT hqonda Camoyal- si iyo misi mrevlidan `keTili ganwyo-
ibebuli, kerZod _ yofiliyo mra- bileba~ vismes mohkleboda, rom maS-
valmxrivi, idumalebiT moculi da inve xels umarTavda. roca misi mrev-
yovlismcodne. igi mzad iyo daeTmo ama lidan dro-Jami avadmyofoba sil-
soflis mravali siamovneba, Tuki dar- amazisagan ganZarcvavda, igi Zvele-
wmunebuli iqneboda, rom adamianebze burad ganagrZobda masze zrunvas war-
Soridan faruli TvalTvalis saSu- suli mSvenierebis eSxiT. da bolos,
alebiT aRiWurveboda. codniT Seetyo roca romelime maTgani am sawuTros
maT Sesaxeb ufro meti, vidre TviT maT ganvlida, misi gulwrfeli mwuxareba,
icodnen Tavis Tavze, raTa am codnis SeZlebisdagvarad, yvelaze Sor man-
amoqmedebis SemTxvevaSi saxelmwifos, Zilze miacilebda martoobis gzaze.
an kerZo piris saqmeebSi ndobiT aR- misi cxovrebis mesame mizani ki is
Wurvili piris saxels moipovebda. cx- iyo, rom iswrafoda mudam imaT gver-
ovrebis meore miznad miiCnevda sur- diT yofilyo, vinc espanuri litera-
vils marad mSvenieri qalebis maraqa- turis Sedevrebs etrfoda, _ gan-
Si triali, romelTa Tayvanismcemeli sakuTrebiT Teatris sferoSi. mTeli
igi mudam iyo. qalebTan siaxlove es saganZuri TviTon aRmoaCina. Tavis
sunTqvasaviT aucilebeli iyo misTvis. mfarvelebs igi xSirad ki hparavda wig-
mSvenieri sqesisadmi misi krZalva da nebs da mere Tavisi daudegari cxo-
ridi imdenad TvalSisacemi iyo, rom vrebis kulisebSi farulad tkbeboda
saguramo 2 (13). 2016 w.
162
rom mravali satiruli xasiaTis leqss, movnebas sruliad umniSvnelo yura-
vodevilebisaTvis rom dawera, _ xal- dRebas aqcevda. magram Zia pios, ro-
xi aitacebda da Saragzebze imRerebda. gorc msaxurs, mainc uyvarda Tavisi pa-
erT-erTi ayalmayalis Semdeg, _ troni, radgan servantesis Txzuleba-
saroskipoebSi ase bunebrivad rom war- Ta nebismier winasityvaobidan cit-
163
moiSoba xolme, Zia pios cxovreba aew- ireba SeeZlo da kidev imitom, rom
ewa da iZulebuli gaxda peruSi gada- saubrisas cotaodeni kastiliuri ena-
saxlebuliyo. peruelma Zia piom ufro kvimatoba SemorCenoda. vin moTvlis
metad, vidre evropelma, gamoavlina ramdenjer Sesula uTenia sasaxleSi
CaliCis unari. aqac xeli mihyo uZravi Zia pio, gahyolia derefnebs, _ sadac
qonebis: cirkis Tu gasarTobi saxleb- mxolod erTeul mcvelebs da moZR-
is yidva-gayidvas; xan ajanyebebs awy- vars Tu waawydeba kaci da mefisnac-
obda, xan antikvaruli nivTebiT vaW- valTan erTad dilis Sokoladi ugemia.
robda. erTxel perus napirs kanto- magram aTasgvarma CaliCma Zia pio
nidan Cinuri brtyelZiriani xomaldi ver gaamdidra. vinme ifiqrebs, amis
_ jonka moadga. Zia piom maSinve na- mizezi, albaT, is iyo, rom wamowyebul
pirze uamravi fuTa gadmoazidvina, saqmes swored maSin wyvetda, roca is-
romelSic Sindisferi faifuris vaze- is iyo igi warmatebiT unda dagvir-
bi elaga da iSviaTi nivTebis koleq- gvinebuliyo. magram unda iTqvas, rom,
cionrebs mihyida. erTxelac, sadRac Tumca kaciSvilma ar icoda _ mas ma-
inkebis uebar samkurnalo saSualebas inc gaaCnda sakuTari saxli, romlis
miagno da umal ficxeli vaWroba gaaC- pirveli sarTuli gadatenili iyo sx-
aRa. oTxiode TveSi mTel limas Tavi vadasxva jiSis ZaRlebiT da, maSasa-
gaacno. sul male ki Tavisi nacnobobis dame, kidev ufro metad SeeZloT gam-
wre zRvispira qalaqebis, meSaxteTa ravlebuliyvnen; meore sarTuli ki
dabebis da qveynis Soreuli kuTxis mTlianad frinvelebs hqondaT daTmo-
mravali aTeuli macxovrebliT gazar- bili. da mainc, aseT samflobeloSic
da. ase rom, pretenzia _ yvela da yve- Tavs martosulad grZnobda da amayob-
laferi scodnoda, lamis iyo simar- da kidec martoobiT, TiTqos aseT gan-
Tles damsgavseboda. mefisnacvals degilobaSi erTgvari upiratesoba
164
Ruduli niWis msaxiobia, rom garkveu- nida da Tavi ise eWira, TiTqos ver amC-
li warmateba samudamod miuRwevelia nevda, rogor TrToda kamilas araqaT-
misTvis, _ kamilas axelebda da maSinve gamoclili sxeuli Cumi qvTinisgan.
cremlebad iRvreboda. bolos, igi moulodnelad Semobrun-
_ oh, netav arasodes gamecani. mTe- deboda, Zia pios mklavze xels waav-
165
li cxovreba momiSxame. sul geCveneba, lebda da gaxelebiT dauwyebda kocnas.
rom yvelaferi cudad gamomdis. sul _ Zia pio, nuTu marTla ase cudad
imas CamCiCineb, TiTqo bolomdis saq- viTamaSe es scena? nuTu ase rigad Seg-
mes ver vakeTeb. radgan asea, sjobs arcxvine, rom iZulebuli gaxdi darba-
gaCumde. zi migetovebina?
Zia pio ki viTomdac araferi _ xangrZlivi dumilis Semdeg Zia pio
stvenas ganagrZobda. windaxedulad SeniSnavda xolme.
_ uSenod vici, rom am saRamos kar- _ xomaldze gaTamaSebul scenaSi
gad ar gamomiva. axla amaze laparaki Sen marTlac didebuli iyavi.
gviania. diax! axla ki momwydi Tavidan, _ magram es scena, Zia pio, ukeTesa-
Seni danaxvac ki ar minda! am rolis dac Semisrulebia. xom gaxsovs is saR-
TamaSi isedac rTulia, isedac nerveb- amo, Sen rom kskodan dabrundi?
dasawyveti, Semodixar aq da es kaci ki _ finalur scenaSic mSvenieri iya-
aseTi saxiT gxvdeba! vi.
Zia pio uceb misken gadaixreboda da _ marTla, xom?
viTomda, gabrazebuli ekiTxeboda. _ magram, Cemo yvavilo, Cemo mar-
_ tusaRTan scenaSi ase sxapasx- galito, tusaRTan dialogis dros
upiT ratom laparakobdi? miTxari, mainc ra dagemarTa?
perikola lamis iyo cremlebad aq ki kamila magidas zed gadaemxo-
daRvriliyo. boda, masze mimofantul pomadebs So-
_ oh, RmerTo, momeci Zala mSvidad ris Tavs Cargavda da saSineli qviTini
ganvutevo suli. erT dRes msayve- auvardeboda. adamians martooden
durob _ swrafad laparakobo, meore srulyofileba akmayofilebs, marto-
dRes marigeb _ SedarebiT dinjad oden srulyofileba, is ki arasodes
isaubreo. mokled, vatyob, erT-or we- modis, arasodes.
166
cobaSi versalsa da romSi mivlinebul Tu rogor isvenebdnen da erTobian
elCobebSi miuRia monawileoba; ubr- isini. xolo Zia piom da kalderonma igi
Zolia avstriis winaaRmdeg, mouxilavs daxvewil metyvelebas miaCvies.
ierusalimis wminda adgilebi. igi sasaxleSi kamilas mipatiJebam Zia
uZeod gadaego mas Semdeg, rac daq- pio SeaSfoTa. mas bevrad erCia kamil-
167
vrivda, _ faSfaSa da mdidari coli as vulgaruli sasiyvarulo Tavgada-
gardaecvala. igi cot-cota koleq- savlebi kvlav Teatris dekoraciebis
cionerobda _ agrovebda monetebs, sardafSi ganegrZo. magram roca dain-
Rvinoebs, msaxiob qalebs, rukebs. su- axa, rom kamilas ostatoba ufro metad
fris siyvarulma nikrisis qari SesZi- daixvewa _ damSvidda.
na, alkoholma _ krunCxvebisadmi mi- dajdeboda darbazis bolo rigis
drekileba, didkacobam _ mediduro- erT-erT savarZelSi da siamovnebiT
ba, Tanac imdenad uzomo da bavSvuri, cqmutavda da tkbeboda imis yurebiT,
rom sxvis saubars iSviaTad Tu ugdeb- Tu rogor cdilobda kamila mayureb-
da yurs, xolo Tavis gaWianurebul lisTvis egrZnobinebina, rom igi Tavs
monologebs _ WerSi apyrobili Tva- Sinaurulad grZnobda im wreSi,
lebiT warmosTqvamda. gadasaxlebam romelsac dramaturgebi aRweren Ta-
okeanesaviT unapiro mowyenilobiT vianT piesebSi. is axleburi maneriT
daajildova, romelic iseTive mosa- iRebda Rvinis bokals da TiTebs Soris
bezrebeli iyo, rogorc tkivili _ atrialebda; Tavis partniorebs aseve
dilaobiT SenTan erTad rom iRviZebs, axleburi maneriT uqnevda xels damS-
mTeli dRis ganmavlobaSi gverdidan vidobebisas da, aseve axleburi maner-
rom ar gSordeba da RamiTac sasTu- iT aRebda kars, rac TavisTavad bevr
malTan gizis. kamilas cxovreba Tea- rameze miuTiTebda. Zia pios xom meti
traluri yofis wvrilman yoveldRi- arc undoda: _ ra SeiZleba iyos am
urobaSi, Cveulebriv uRimRamod vido- qveynad imaze ufro sasiamovno, vidre
da, rasac zogjer saeWvo xasiTis sasiy- momxiblavi qali, romelic jerovnad
varulo faTerakebi axalisebda. da miagebs misagebels espanuri litera-
uceb am olimpiurma personaJma turis Sedevrebs? (TiTqos gekiTxebo-
(rameTu aseTi Sesaxedaobis da ieris da igi). speqtakli, romelic gajerebu-
168
rezidenciaSi da gagoniliT gamow- Si isini amJRavnebdnen TavianT wil si-
veulma guliswyromam ise aaRelva brZnis marags da kacTa modgmis sava-
gulCvili adamiani, rom avad gaxda da lalo istoriis codnas. amasobaSi ki
sabolood iswavla Wkua, _ ufro Tav- andebis qedis gadaRma mxridan amomava-
Sekavebuli yofiliyo da momavalSi li mzis oqrosferi sxivebi sasaxlis
169
aseTi reaqcia aRar gamoexata. farTe sarkmelSi SeiWreboda da mag-
arqiepiskoposis CarTva vaxSmobe- idaze vazebSi daxvavebul gorebs, Rv-
bze imdenad iRbliani aRmoCnda, rom iniT dalaqavebul farCis sufras da
don andresma kidev axali wevrebis Tavis mfarvelis mklavze CamoZinebul
Semokrebaze daiwyo fiqri. marTalia, perikolas koxtad moyvanil Tavsa da
igi TandaTan eqceoda Zia pios gavle- fiqrebiT SeWmuxnul Subls gaanaTeb-
nis qveS, magram mis CarTvas stumarTa da. Camovardeboda xangrZlivi du-
siaSi ar Cqarobda, _ eloda, roca kam- mili. aravis surda pirvels gamoexata
ila TviTon gamoxatavda am survils. wasvlis survili. yvela dahyurebda
Tavis mxriv ki Zia piom Tan moiyvana ucxo, lamaz frinvels, maT Soris rom
zRvebsa da okeaneebze daudegari mox- Tvlemda. Tumca, Zia pios mousvenari
etiale kapitani alvarado. Cveu- Savi Tvalebi, aRsavse sinaziTa da
lebriv, Sinauruli wveulebebi ukve mzrunvelobiT, _ mTeli Ramis ganmav-
ramdenime saaTis dawyebuli iqneboda lobaSi mzeras ar acilebda Tavisi cx-
xolme, roca kamilac gamoCndeboda. ovrebis am did gamocanas da azrs.
saxegabrwyinebuli, ZvirfaseulobiT simarTle Tu gindaT, Zia pios arc
Semkuli da sakmaod gadaRlili is arasodes Seuwyvetia kamilasaTvis
pirdapir speqtaklidan modioda Ramis Tvalyuris devneba. adamianebs sazoga-
pirveli saaTisTvis. oTxive mamakaci dod igi or jgufad yofda: _ isini,
ise egebeboda mas, rogorc dedofals. visac siyvaruli hqondaT gamocdili
daaxloebiT saaTze met dros kamila da visac es ar ganecada. es kategoria
aqtiurad monawileobda saubarSi, Tavisebur amazrzen aristokratias
mere ki don andresis mxars sul ufro warmoadgenda. TavisTavad igulisxme-
metad Tavdayrdnobili mxolodRa ba, rom isini, visac ar gaaCnia niWi siy-
saubars usmenda, romelic oTx ucnaur varulisa (an ufro sworad niWi _ gan-
170
aiSena da dilis TerTmetidan iwyebda romlebic TiTqos ucxo qveynidan an,
saZulveli wylis wrupvas. markiza de yovel SemTxvevaSi, Zveleburi bala-
montemaiorma Semogvinaxa `operatuli didan moxvedriliyvnen aq da erTmane-
samoTxis~ brwyinvale Canaxati mTavar Tis verc axali ena SeeswavlaT da verc
RvTaebasTan erTad, Tavis avadmyo- megobrebis SeZena moeswroT.
171
furad mgrZnobiare Tavmoyvareobas kamilam scena daaxloebiT ocdaxu-
daufaravad rom avlenda niJarebiT Ti wlis asakSi miatova da kidev xuTi
moyril xeivanSi seirnobisas da medi- weli dasWirda, rom maRal sazogadoe-
duri saxiT Rebulobda mowiwebul mis- baSi garkveuli adgili daekavebina. igi
almebebs yvela imaTgan, vinc ver be- TandaTan gasuqda, Tumca saxeze, piri-
davda mefisnacvali ewyeninebina. dona qiT, yoveldRiurad ufro mSvendebo-
maria am didgvarovani, qancgamoleu- da. igi pompezurad Cacmis Jinma Seipy-
li mmarTvelis portretsac gvixatavs, ro da sastumro oTaxis iataki sarke-
vinc erT RameSi banqos TamaSisas imxe- saviT ireklavda Zvirfasi qvebis,
la Tanxas agebda, rom axali eskuria- Sarfebis da pliumaJebis namdvil ko-
lis asagebad ikmarebda. amave werilSi Sks, pirisaxesa da xelebze mocisfro
dona maria mefisnacvlisagan nayoli pudrs iyida, zed ki bageebs alisfrad
kamilas patara vaJis _ don xaimes por- an narinjisfrad ixatavda, rac fxuki-
tretic moayola. Svidi wlis don- ani qalis iers aZlevda. mis isedac Tav-
xaimes Sublis moyvaniloba da Tvaleb- Seukavebel xasiaTs kidev ufro amZa-
is feri memkvidreobiT mieRo, mamisgan frebda arabunebrivi manerebi, romel-
ki raqituli tani da krunCxvebisadmi Tac is gamoxatavda karis maRalCino-
midrekileba. tkivilebs pirutyvis sanTa qvriv qalebTan urTierTobisas.
amtanobiT itanda. aseve pirutyviviT jer kidev Tavisi aRmasvlis adreul
ibneoda da sastikad imorcxvebda, safexurze Zia pios gadakrulad agr-
roca misi nakli ucxosaTvis TvalsaCi- Znobina, rom sasurvelad ar miaCnda
no xdeboda. saxeze imdenad sandomiani misi gamoCena xalxis Tvalwin. bolos
iyo, rom misdami sibralulis gamox- ki saqme iqamdis mivida, rom Zia pios
atvis trivialur formas dumili sjo- iSviaTi da moridebuli vizitebic aRi-
bda. gamudmebuli tkivilebiT gamow- zianebda. Sexvedrisas calybad esa-
172
is nadimi~, romelSic, sxvaTa Soris, Sen wlis mamakacs marTla gjera aseTi kun-
yovelTvis SesaniSnavad TamaSobdi. Zulis arseboba?
axla samarcxvino ram iyo. Zia piom Tavi Caqindra da wail-
mcire xnis dumili Camovarda. uRluRa.
okeanidan monaberi Rrublebis jari _ kamila, me Sen, ra Tqma unda, miy-
173
cxvris farasaviT mielaleboda go- varxar da yovelTvis meyvarebi, sanam
rakebs Soris velobze. kamila uceb Zia cocxali var, da SeiZleba bevrad
pios muxlze Seexo da saxeze iseTive ufro Zlierad, vidre es SemiZlia gam-
gamometyveleba aesaxa, rogoric am ovxato. mTeli Cemi cxovreba gama-
ociode wlis win. rTlebulia Tundac imis gamo, rom Sen
_ momiteve, Zia pio, ase saZaglad gicnob. Sen axla didi qalbatoni xar,
rom mogeqeci. am saRamos Cemi xaime mdidari. me ukve Sen veRarafriT
SeuZlod Seiqmna. saSveli aRar aris _ dagexmarebi, Tumca yovelTvis mzad
wevs gafiTrebuli saxiT da gaocebu- var.
li TvalebiT imzireba. aRar minda ami- _ ra sasacilo xar, _ RimiliT Seni-
si gaxseneba. Zia pio, damijere, Teatr- Sna kamilam. _ patara biWiviT lapara-
Si dabruneba araviTar sikeTes ar mo- kob. kaci daberdi da Wkua ki ar mog-
mitans. mayurebeli mxolod prozauli matebia, xom ici, arc aseTi kunZuli
farsebis mosasmenad daiareba. Cveni arsebobs da arc aseTi siyvaruli. aseT
mxridan namdvili sisulele iyo, roca rameebs mxolod TeatrSi Tu ixilav.
sul imas vcdilobdiT, Zveli komedie- Zia piom daimorcxva. magram azri ar
bisaTvis sicocxle SegvenarCunebina. Seucvlia. kamila fexze wamodga.
Tu publikas Zveli komediebi ur- _ razea laparaki, _ Tqva man sev-
Cevnia, aiRos wigni da waikiTxos. brbos dianad. _ acivda, Sin dabrunebis
gemovnebis winaaRmdeg brZolas azri droa. ras izam, beds unda Seurigde.
ara aqvs. TeatrSi dasabruneblad guli aRar
_ saocaro kamila, gamogitydebi, mimiwevs. wamiT dumili Camovarda. _
Sen winaSe yovelTvis marTali rodi sxva kidev ra? aRaraferi gamegeba. ety-
viyavi, roca scenaze TamaSobdi. xSir- oba, moxda is, rac unda momxdariyo:
ad CemSi raRac qedmaRloba lapara- davrCi imad, radac unda vyofiliyavi.
174
li TanxiT xels umarTavda, _ sab- gaxda limaSi dabrunebuliyo. yve-
olod imas miaRwia, rom saxlSi kvlav lafers akeTebda imisaTvis, rom dro
Rebulobdnen da, warmoidgineT, vua- moekla. magram kamilas gverdiT yof-
lebSi Cafluli diasaxlisis Tandas- nis wadili Tvrameti wlis biWiviT
wrebiTac ki. magram TviT aseT drosac stanjavda. bolos, erTi samxedro xri-
175
ki, ampartavnobiT dabrmavebuli kami- ki moigona da mis gansaxorcieleblad
la, darwmunebuli, rom Zia pio yove- kvlav mTebSi dabrunda.
live amas misdami sibralulis gamo erT dRes uTenia wamodga, kamilas
sCadioda _ daundoblad geslavda saxlisken gaemarTa da misi sawoli
Tavisi basri eniT da, cota ar iyos, oTaxis fanjris qveS pirdapir miwaze
ucnaur Svebas ganicdida, roca amcir- dawva bindbundSi. Tavi ise moikatuna,
ebda da dascinoda. Zia pio ki, piriqiT, TiTqos viRaca tiriso. SeZlebisdag-
misadmi ufro met siyvaruls iCenda, varad ymawvili qalis tirilis xmas ba-
radgan masze ukeT esmoda, rom kamila Zavda. saaTis meoTxedi tirili ar Seu-
yvela aucilebel safexurs dgamda wyvetia. am xnis ganmavlobaSi xma imaze
damcirebuli sulis gankurnebis gza- meti ar auwevia, rasac italieli musi-
ze. magram erT dRes moxda SemTxveva, kosebi pianos niSniT aRniSnaven xolme.
ramac Zia pios wyalSi Cauyara bolo Tumca, tirils drodadro wyvetda,
dros miRweuli warmatebebi. Tan kari darwmunebuli, rom Tu kamilas eZina,
SeaRo. wyvetil-wyvetili slukuni imave Za-
kamila darwmunebuli iyo, rom kari liT SeiWreboda mis cnobierebaSi,
daketili hqonda. sul ramdenime xniT rogorc gabmuli tirili. sasiamovnod
adre TavSi erTi giJuri azri mouvida. griloda. mwvervalebs Soris safiro-
netav ra moxdeba Tu carcis fxvnilisa nis feris mkrTali zolebi TandaTan
da kremis pastisagan safens daamza- seravdnen cas. aRmosavleTiT ki
debs da saxeze daidebs? is, vinc ase ciskris varskvlavi sul ufro nazad
xSirad dascinoda mefisnacvlis karis da sustad cimcimebda. fermis yvela
gadamWknar dedakacebs, _ sul ramden- Senoba Rrma dumils moecva da mxolod
ime wamiT dainteresda _ scenaze Ta- niavis Semoberva drogamoSvebiT Tu
maSma Tu SesZina mas iseTi ram, rac axla axmianebda balaxs. uceb kamilas oTax-
176
agan am uazro wuTisoflis gamo. bo- SeniSnavda axla sxva. mTel kompanias
los dasZina. Rimili dauvlida, radgan es igives ni-
_ Tu xaime moisurvebs SenTan erT- Snavda, rom geTqva _ `damokles max-
ad wamosvlas, _ keTili da patiosani. vilqveS cxovrobso~. xidTan dakav-
amis Taobaze xval diliT movelapar- SirebiT ramdenime poemac ki SeTxzes,
177
akebi. Tu moisurva, xval SuadRisas xolo erTi-ori klasikuri nimuSi pe-
sastumroSi naxav. aba, Rame mSvidobisa, rus yvela anTologiaSia Setanili. ma-
RmerTi gfaravdes. gram am ubedurebas WeSmariti liter-
_ Senc RmerTi gfaravdes! aturuli Zegli mainc Zma jiuniperma
kamila Sin dabrunda. meore dRes augo Tavisi gamokvleviT.
sastumrosTan seriozuli saxis yma- erTidaigive ambavi SesaZlebelia
wvili gamoCnda. odesRac koxta tan- sxvadasxvanairad iqnas ganmartebuli.
sacmeli, axla alag-alag gaxeoda da Zma jiuniperi, albaT, arasodes Sei-
dalaqaveboda. momcro boRCaSi meore muSavebda Tavis kvlevis meTods, me-
xeli sacvali hqonda gamokruli. gobroba rom ar hqonoda wm. martinis
wvrilmani xarjebisaTvis dedamiss universitetis erT-erT magistrTan.
oqros moneta da patara brWyviala qva am swavluls coli erT diliT espaneT-
mieca, raTa uZilo Rameebis dros sib- Si mimaval viRac jariskacs xomaldSi
neleSi cqeriT garTobiliyo. isini Caujda da gaipara, qmars ki ori Cvili
oTxTvalaSi moTavsdnen da gzas gaud- bavSvi Seatova xelSi. magistrma gan-
gnen. magram Zia piom male SeniSna, rom icada da igema yvela is simware, rac
janjRarisagan biWi cudad Seiqna. ma- Zma jiunipers aklda. mas Tavisebur
Sin igi mxrebze Seisva da gza ise ga- siamovneba hgvrida imis Segneba, rom am
nagrZo. rac ufro uaxlovdebodnen wm. wuTisofelSi bevri ram ise ar aris,
ludovikos mefis xids, miT ufro cdi- rogorc unda iyos. franciskanel bers
lobda xaime Tavisi nakli daemala, imgvar mkrexelur azrebs da anegdot-
radgan icoda, rom axlovdeboda erT- ebs awveTebda yurSi, rac, faqtiurad,
erTi is momenti, romelic Seaxvedreb- qveynierebis winaswar ganzraxuli mar-
da mas danarCen mgzavrebs. gansakuTre- Tvis mxilebas warmoadgenda. iyo wuTe-
biT Sercxva maSin, roca Zia pio Tavis bi, roca Zma jiuniperis mzeraSi mwux-
178
versitetis magistrs mravali usiam- mainc gadaikiTxavda teqsts, _ uam-
ovneba Sexvda da axla am epitafiam sab- ravi faqti uceb amoZavdeboda, aewyo-
olood gamoiyvana wonasworobidan. boda da Tavis Sinagan saidumloebas
kiTxvas rom morCa, Tvalebi zeaRapyro gamoamJRavnebda. magaliTad, markiza
da gagulisebulma TavisTvis Caila- de montemaioris mzareuli qali hyve-
179
paraka: `vai, sircxvilo! es ra abdaub- boda, rom misi qalbatoni TiTqmis mx-
da weria. vin ar icis, rom amqveynad olod brinjiT, TevziT da cotaodeni
TiToeuli Cvengani sakuTar xuStu- xiliT ikvebeboda. franciskanelma
rebs vikmayofilebT. ra saWiroa im dawvrilebiT Caiwera (im imediT, erT
legendis ukvdavyofa, rom TiTqos mSvenier dRes es monacemebi markizas
egoistebi ar viyoT. ratom vuxangr- sulier Tvisebebs fardas axdida).
ZlivebT arsebobas im monaCmaxs, viTom Tavis mxriv, don rubiom acnoba, rom
adamianebi uangaroni arian? markiza mis wveulebaze daupatiJe-
Tqva es da gadawyvita, radac ar blad cxaddeboda, raTa dana-Cangali
unda dasjdomoda qvismTlelTa es aewapna. gareubanSi mcxovrebi bebia-
xrikebi emxila. cxonebuli Tormeti qalis mtkicebiT ki, markiza ara erTx-
wlis winaT gardacvliliyo. magistr- el swvevia mas da axirebuli kiTxvebiT
ma iolad miagno mis yofil moaxleebs, guli gauwvrilebia, ris gamoc bolos
qaliSvilebs, nacnob-megobrebs. sadac iZulebuli gamxdara saxlidan mawan-
ar mivida, yvelgan saamo surnelebasav- walasaviT gamoegdo. wignebiT
iT Tan sdevda qalbatonis saTno movaWreTa Soris erT-erTi markiza
bunebis xsovna-mogoneba. yvela, vinc am gaxldaTo. da bolos, markizas arenda-
mandilosanze saubrobda, sevdanarevi toris dedakacma ganucxada, rom qal-
RimiliT erTxmad aRniSnavda, rom batoni gonebagafantuli, magram sike-
aranair sityvas ar ZaluZs gamoxatos Tis gansaxiereba gaxldaT. rogorc xe-
cxonebulis saTno xasiaTi. TviT nor- davT, biografiebis Sedgenis xelovne-
Ci SviliSvilebi, romlebic ar ki ba gacilebiT rTuli yofila, vidre
Seswrebian bebias, uxerxulad iSmuSne- zogierTs hqonia.
bodnen, roca ismendnen aseTi keTili Zma jiuniperi erT rameSi mtkiced
adamianis arsebobis Sesaxeb. swavluli darwmunda, rom yvelaze cota ram
Tod daisaja am qveyanaSi, Tvinierebas kanel bers. maSinac ki, TviT maSinac ki
da morCilebas ki gvirgvini daedga da igi imeds ar hkargavda da gunebaSi
saTanadod miezRo qalaqis Wkuis sas- jiutad sjeroda, rom sxva Tu ara, wm.
wavleblad. Tumca, Zma jiuniperi mT- franciski sabolood ar gakicxavda
lad kmayofili ar iyo Tavisi das- mas da (vinaidan uzenaesis saxelis
kvnebiT. xom SeiZleboda, rom markiza xseneba ver gabeda, radgan, rogorc
de montemaiori arc ise Zunwi da mtar- ukve darwmunda, aseT sakiTxebSi ad-
vali iyo, Zia pio ki Tavisi xuSturebis vilad cdeboda) orjer mimarTa wm.
tyve. francisks, mere cecxls miendo, gaiR-
damTavrebul-dasrulebuli wigni ima da sulic ganuteva.
zogierT msajuls TvalSi moxvda da
umal mwvaleblurad gamoacxades. ga- sulTa moxseniebis wirvas Tbili da
ica brZaneba, rom wigni avtorTan er- naTeli dRe daemTxva. qalaq limas mcx-
Tad qalaqis moedanze sajarod daew- ovreblebi, _ farTod gaxelil Sav-
vaT. Zma jiuniperi ganaCens daemorCi- gvreman TvalebSi RvTaebrivi SiSi da
la, romlis mixedviTac igi TiTqos mokrZleba rom CaRvrodaT, _ niaR-
eSmakma gamoiyena, raTa peruSi skan- variviT moedinebodnen qalaqis quCeb-
dalurad brwyinvale kampania gaTa- Si da sakaTedro taZris moedanTan iy-
maSebuliyo. ukanaskneli Rame satusa- ridnen Tavs, sadac Sav da vercxlis-
Ros sakanSi gaatara, Tvali ar mouxu- fer xaverdiT gawyobil momaRlebul
Wavs, cdilobda ganvlil cxovrebaSi borcvs cnobismoyvareobiT aTvali-
gamoeCxrika iseTi SemTxveva, rac, Sesa- erebdnen. brWyviala da TiTqmis gax-
Zlbelia mxedvelobidan gamorCa im evebul samoselSi Cayajruli ar-
danarCeni xuTis cxovrebis kvlevisas. qiepiskoposi maRalzurgian savarZel-
ganaCens ar aRuSfoTebia. didi xania Si ijda da oflad iRvreboda, Tan ki,
mzad iyo Tavis cxovreba eklesiis siw- drodadro, musikismcodne kacis ier-
mindisaTvis Seewira. mxolod imas na- iT, vitorias kontrapunqtis warmtac
trobda, vinme iseTi gamoCeniliyo, hangs yurs ugdebda. gundma saswrafod
romelic xmas amoiRebda mis dasacavad Seiswavla notebis axali adgilebi,
da ityoda: `mas xom sarwmunoebis gan- romlebic sagangebod SeTxza musikas-
mtkicebis survili amoZravebda~. ra- Tan samudamod damSvidobebis win To-
tomRac egona misi aravis sjeroda da mas luisma, Tavisi megobrisa da mwy-
TanaugrZnobda am qveyanaSi. magram me- alobelis _ avstriis dedofalis sa-
ore dRes, mziT ganaTebul moedanze dideblad. da mTeli es espanuri real-
saguramo 2 (13). 2016 w.
180
dainteresebuli, Tu rogor iTamaSeb- li viyavi~, _ naRvlianad Cailaparaka
da igi damwuxrebuli mamis rols, er- man da fiqriT locvaze gaderTo.
TaderTi Svili rom dahkarga. mos- kamila pirdapir Tavisi mamulidan
venebas arc is fiqri aZlevda: _ eswre- gamoeSura wirvaze. misi arseba SiSsa da
boda Tu ara perikola wirvas; jer arc SeSfoTebas moecva. ai, maRali zecis
181
is SemTxveva hqonia, rom ase xangrZli- kidev erTi miniSneba. ukve mesamed
vad Seekavebinos Tavi Tambaqos mowe- afrTxileben: jer yvavili Seeyara,
visagan. mziT ganaTebul moednis mxri- amas xaimes avadmyofoba daerTo, axla
dan taZarSi kapitani alvarado Semov- ki es xidi! ara, es ar aris SemTxveviTo-
ida. man Tvali moavlo Savi Tmebis da ba. mas ise rcxvenoda, TiTqos Sublze
maqmanebis vrcel zRvas, erTmaneTze raRac-raRac asoebi aRmoaCnda amo-
mijriT Camwkrivebul sanTlebis mTel tivtivebuli. sasaxlidan mosuli br-
jars, sakmevelis kvamlis zolebad Zaneba iuwyeboda, rom mefisnacvali
daserils sivrces. `raoden didi siy- mis or gogos espaneTSi samonastro
albea! ra arabunebrivia yovelive!~ _ skolaSi amwesebda. es, albaT, swori
Cailaparaka man xmadabla da gareT gadawyvetileba iyo: _ is xom marto
gavida: igi navsadgurisken daeSva, darCa. Tavisi mcire bargi meqanikurad
Tavisi navis kideze Camocda da kamkama Seagrova da wirvaze dasaswrebad qala-
zRvis fskers CaaSterda. _ netar ari- qisaken gaeSura. gzaSi mosvenebas ar
an wyalSi damxrCvalni, esteban _ wyna- aZlevda fiqri, rom xalxi seiris Tva-
rad warmosTqva man. liT Sexedavda mis gamoCenas. gonebis
kretsabmelis miRma monazon go- TvaliT isic warmoidgina, rom es gran-
goebs Soris abatisa Camjdariyo. wux- diozuli saeklesio rituali sxva ara
andeli sulieri gancdebis Semdeg, iyo ra, Tu ara erTi uzarmazari ufsk-
roca sabolood gulidan Tavis kerpi ruli, sadac sayvareli arsebani in-
amoiglija, feri dahkargvoda, magram Tqmebodnen da sadac qariSxaliviT
simtkices inarCunebda. igi Seegua im boboqrobda ies ivae, milionobiT
azrs, rom araviTari mniSvneloba ar micvalebulebTan erTad rom adami-
hqonda imas, gaagrZelebda Tavis saqmi- anis pirovnuli saxis nakvTebs Slida
anobas Tu ara _ darwmunda, rom Tur- da mis xsovnas TandaTanobiT afer-
ma abatisam ubedurebis dros ori say- me, ra Tqma unda, `balTazaris nadims~
vareli adamiani dakarga. sakeravi maS- vgulisxmob.
inve xelidan gauvarda, _ maSin mas us- _ oh, dedao, Tqven amas ar unda
aTuod ecodineba, is SeZlebs gan- meubneobodeT, me xom codvili var.
martebas. `Tumca ara, aba, ra unda ara, ar unda meubnebodeT.
miTxras? rogor damijerebs, rom iseT _ ai, cota mosvi aqedan, Svilo Cemo.
qals, rogoric me var, daRupuli ad- Cven marTlac mSvenieri baRi gvaqvs.
amianebisadmi siyvarulis an sinanulis erTxelac iqneba da xuanas gagacnob _
grZnoba mqondes~. Cvens mTavar mebaRes. ici, monazvnad
kamilam limaSi Casvla da abatisas aRkvecamde baRi TvaliT ar unaxavs,
Soridan monaxuleba gadawyvita. `Tu radgan manamdis maRla mTebSi _ ma-
saxeze Svatyve, rom zizRiT ar miyu- RaroebSi muSaobda. axla ki mis xelebs
rebs, gamovelaparakebi~, _ gaifiqra aTasgvari yvavilebi gamohyavs. aha, we-
man. liwadi gavida, seniora, rac ubedure-
abatisas monastris eklesiasTan ba SegvemTxva: me obolTa TavSesafar-
daeloda kamila. mis ubralo, bebru- Si aRzrdili ori bavSvi davkarge, ma-
lad sandomiani saxis danaxvaze ridi- gram Tqven xom sakuTari Svili dage-
Ta da siyvaruliT ganimsWvala, odnav RupaT.
SekrTa kidec, magram bolos gabeda da _ diax, dedao.
gamoelaparaka. _ da erTic axlo megobari.
_ dedao, _ mimarTa man. _ me... me... _ xom ar momiyvebodiT...
_ me Sen gicnob, gana, Svilo Cemo? da maSin xangrZlivi mwuxarebis da
_ me msaxiobi viyavi, dedao, me peri- gulistkivili grZnobebis mTelma zR-
kola gaxldiT. vam, _ kamilas sulSi dagroviliyo
_ oh, diax, gamaxsenda. didixania bavSvobidan, _ gza hpova da monazon
mindoda Seni gacnoba, magram, rogorc xaimas mier gaSenebuli baRis Sadre-
gadmomces, yvelas ganridebixar da vnebis da vardis buCqebis garSemo aba-
aravis naxva ar gsurs. xidis Cangrevis tisas mtvrian, magram megobrul kal-
dros vici, Senc dakarge axlobeli ad- TaSi cremlebad gadmoiRvara.
amianebi.
kamila wamodga, magram moulod- magram gana kidev ramdeni ambavi Sei-
nelad Sebarbacda. ai, kvlav is tkivi- Zleba daitios am erTma patara wignma
lis gancda daRupulTa mimarT, ro- imis garda, rac aq aris aRwerili da
melTac veRarasodes Seexebi. tuCebi rac xidis CangrevasTanaa dakavSirebu-
saguramo 2 (13). 2016 w.
gaufiTrda, TaviT abatisas muxls Se- li? Tumca, kidev erT ambavs mainc Se-
exo. mogTavazebT.
_ dedao, miTxariT ra movimoqme- _ grafis qals d’abruires Tqveni
do? sruliad marto davrCi. am qveynad naxva surs, _ moaxsena abatisas kan-
aRaravin gamaCnia. me miyvaran isini! ra celariis karTan mdgomma monazonma.
vqna, ra gavakeTo? _ keTili. _ miugo abatisam da kal-
_ abatisam yuadRebiT SeaTvaliera. ami magidaze dado, _ vin aris?
_ Svilo Cemo, aq sakmaod cxela. _ ar vici. es-es aris espaneTidan
baRSi xom ar SevsuliyaviT sulis mo- Camosula.
182
_ oh, es fulia, inez, fuli usinaT- moismina kidev erTi axali sabuTi imis
loTa saxlisaTvis. swrafad. axlave sasargeblod, rom idea, ris
uxme. gulisTvisac is mTeli cxovreba
oTaxSi Semovida darbaisluri, od- ibrZoda, fesvs idgams da qveyana saami-
nav moqanculi _ minazebuli ieris sod mzad iyo.
183
lamazmani. dona klara, romelic Cve- _ hqeniT sikeTe, Svilo Cemo, dam-
ulebrivad TviTdajerebuli manere- deT pativi da gamomyeviT. msurs Cemi
biT gamoirCeoda, amjerad uxerxulad samuSao dagaTvalierebinoT. mze ukve
grZnobda Tavs. Casuliyo da abatisa derefnidan dere-
_ Zvirfaso dedao, Tu Zalian daka- fanSi gzas farniT xelSi miikvlevda.
vebuli ara brZandebiT, cota ram sal- vin ar naxa aq dona-klaram: _ moxuci
aparako maqvs TqvenTan. Tu axalgazrda, davrdomili Tu usi-
_ miguleT Tqvens gankargulebaSi, naTlo, magram yvelaze metad TvalSi
Svilo Cemo. imedia momitevebT, Tur- mainc daRlil-daqanculi, Tumca mxne
me, moxuc qals, mexsiereba mRalatobs: bunebis dedaberi xvdeboda, win rom
_ adre Tu gicnobdiT? miuZRoda. derefnidan derefanSi ga-
_ dedaCemi markiza de montemaio- dasvlisas igi Cerdeboda da uceb ity-
ri gaxldaT... oda.
da vinaidan dona-klaras eWvi hqon- _ iciT, mosvenebas ar maZlevs fi-
da, rom dedamisi abatisas gulze ar qri yru-munjebis bedze. xom SeiZleba
exateboda, saSualeba ar misca mas eTq- maTTvis gamoinaxos raime saSualeba.
va raime, sanam TviTon ar warmosTqva darwmunebuli var, vinme gulisxmieri
grZeli da gulmxurvale sityva marki- SeZlebs... SesZlebs maTi enis sakiTxis
zas dasacavad. am TviTgvemis proces- mogvarebas. mogexseneba, peruSi aso-
Si sul gadaaviwyda sidarbaisle da biT da aTasobiT arian avadmyofebi:
qedmaRloba. bolos, abatisamac Tavis aba, gaixsene, espaneTSi xom ar gamo-
mxriv mouyva pepitasa da estebanis unaxavT rame saSualeba maTTvis? axla
Sesaxeb da arc kamilas vizitis xsene- Tu ara, erT mSvenier dRes momavalSi
ba gamorCenia. xom mainc gadawydeba. anda, cota xnis
_ yoveli, yoveli Cvengani siyvaru- Semdeg.
184
185
eseebis krebulidan:
`saRvTo tye~
evripide da Rirsi var, berZnul piesas rom veswre-
bio; Tumc mis Torndaikis TamaSi Se-
profesori marei Zlebda yvelanairi mayureblis dapy-
robas. masSi gamoyenebuli iyo yvela
mis Torndaikis amJamindeli gamoCe-
pirobiToba Tanamedrove scenis Tea-
na holborn empaierSi, medeas rolSi
tralurobisa; da mainc, misma
iseTi movlenaa, romelsac metad sa-
pirovnebam gadaaWarba ara mxolod
gulisxmo sami sagani axlavs Tan: dra-
profesor mareis leqss, aramed saku-
ma, dRevandeli yofa berZnuli liter-
Tar ostatobasac.
aturisa da mniSvneloba kargi Tan-
rCeba kiTxva _ iyo Tu ara warmod-
amedrove Targmanisa. im dRes, rode-
gena `xelovnebis nimuSi~? danarCeni
sac, iRblad, me daveswari, warmodge-
Semsrulebelni cota sustad warmoC-
nam marTlac warmatebiT Caiara; may-
ndnen; ZiZa ase Tu ise asatani iyo, ro-
urebeli mravlad iyo, yuradRebiani
gorc moxuci; iazoni ar vargoda;
gaxldaT da taSic gaxangrZlivda.
Sikriki ibneoda aseTi grZeli sityvis
oRond gaurkvevelia, mieTvleba Tu
warmoTqmisas; xolo gaumjobesebuli,
ara es warmateba evripides; verafriT
dalkrozuli qorodan daTafluli
davasabuTebT, rom profesor mareis
xma modioda, rac maT leqss savsebiT
warmateba iyo; magram ueWvelia, rom
gaugebars xdida. yovelive es maRal-
mniSvnelovanwilad mis Torndaikis
fardovnebis momtani aRmoCnda, rac
warmateba gaxldaT. or saaTs scenis ase damTrgunvelia; da, cxadia, aTenel
Suagulis pyroba rolSi, romelic msaxiobebs, romelnic sakmaod gasage-
moiTxovs usazRvro sisastikisa da bad metyvelebdnen oci aTasi _ leq-
TavSekavebis Cvenebas, rolSi, romel- sis damfasebeli _ mayureblis winaSe,
ic moiTxovs SiSvel Zalasa da dax- leRvsa da zeTisxils dauSendnen, ase
vewil variaciebs; da am urTulesi ro- gaurkvevlad rom eluRluRaT, rog-
lis Sesruleba lamis dauxmareblad, orc dasis umetesoba luRluRebda.
marTlac rom WeSmariti warmatebaa. magram berZeni msaxiobi Tavis enaze
mayurebeli, ramdenadac misi aRqma Se- metyvelebda, xolo Cveni msaxiobebi
meZlo erT-erTi uiafesi adgilidan, aiZules emetyvelaT profesor gil-
iyo seriozuli, pativismcemeli da bert mareis enaze. ase rom, SegviZlia
albaT ganwyobili, daemtkicebina, vTqvaT, mTlianobaSi warmodgena sain-
tereso iyoo. am saqmeSi ar gamodgeba. berZnul poe-
Tumc ver davijereb, rom aseTi war- zias verasodes eqneba Tund umciresi
modgena didad Seeweva berZnuli an zegavlena, inglisur poeziaze, Tuki
Cveni literaturis ganaxlebas, ukeTe- es poezia mxolod SeiniRbeba, rogorc
186 si Targmanebis survils ufro Sea- damdablebuli da gavulgarulebuli
gulianebs. seriozulma mayureblebma, nimuSi suinbernis aSkarad pirovnuli
maT Soris mravalma, romlebic, idiomisa. mkvaxe sityvebia Cveni drois
rogorc SevniSne, CemsaviT ganewyvnen yvelaze popularuli elinistis wi-
axali Targmanebi
186
evripides cxovrebis mTeli Tasi. da es elebiT, romelnic Tavs irwmuneben,
mxolod SemTxveviTi magaliTebia. TuTiyuSebi varTo, sasiamovno mwer-
lebi arian. mravali mecniereba war-
moiSva TiTqmis tropikuli siuxviT,
_ 187
rac uTuod aRgvafrTovanebs, da baRi,
arcTu arabunebrivad, jungls ems-
gadaiqca `usisxlianes sulad ze- gavseba. iseTi adamianebi, rogorebi-
casa da jojoxeTs Soris~! namdvilad caa tailori, robertson smiti da
viciT, rom profesori marei icnobs vilhelm vundti, romelnic naadrevad
`daiko helens~? profesorma mareim anayofiereben miwas, Znelad Tu gam-
Cvensa da evripides Soris ubralod oicnoben moweul nayofs; da marTlac,
aRmarTa winaRoba, ufro SeuRweveli, sabralo vundtis `xalxis fsiqolo-
vidre berZnuli enaa. ar davamunaTebT gia~ daxavsebuli gadmonaSTi gaxl-
mas imis gamo, rom evripide aSkarad daT, vidre iTargmneboda.
urCevnia esqiles. magram Tu es asea, yovel am movlenas sasargeblo mniS-
evripide mainc daafasos. da warmoud- vneloba hqonda Tavis dros, da maT
genelia, rom vinc berZnuli leqsis SesamCnevad gardaqmnes Cveni damok-
bgeris WeSmariti damfasebelia, mis idebuleba klasikisadmi; da aseTia
zust ekvivalentad nebayoflobiT etapi klasikis Seswavlisa, rasac pro-
airCios uiliam morisis kupleti da fesori marei _ megobari da STama-
suinbernis lirika. gonebeli mis jein harisonisa _ war-
viTarca poeti, mr. marei Zalze um- moadgens. berZnuli aRaraa RvTaebri-
niSvnelo mimdevaria prerafaeli- vad vinkelmanis, goeTes, Sopenhaueris
turi moZraobisa. viTarca elinisti, STamagonebeli fanCaturi, romlis
metismetad dRevandelobisaa da Zal- aRnagobac uolter peiterma da oskar
ze mniSvnelovani figuracaa dRevan- uaildma SemogvTavazes odnav dauS-
delobisa. dRevandeloba, garkveuli noebuli kvlav-gamocemiT. da Cven
azriT, tailoriTa da germaneli anT- ukeT gvesmis, Tu raoden gansxvavebu-
ropologistebiT daiwyo; iqidan moy- li iyo _ araTu ramdenad ufro
olebuli SeviTviseT sociologia da olimpiuri _ berZnuli civilizaci-
188
ispirebuli `oratorulsa~ da rito- [o, Tvalebi ara Tvalebi, aramed
rikulTan; magram Tu ritorika, uadg- Sadrevnebi cremlebiT savse!
ilod gamoyenebuli, romelime pirob- o, sicocxle ara sicocxle,
iTobaa werisa, es sasaubro stili Sesa- aramed cocxali forma sikvdilisa!]
Zloa da gaxdeba kidec ritorika _ (tomas kidi, `espanuri tragedia~)
189
anu rac navaraudevia sasaubro sti-
lad, swored rom isea daSorebuli da brwyinvale `damatebani hieron-
Tavaziani musaifisagan, rogorc unda imosaTvis.~1
yofiliyo. didi nawili amerikuli me- Cven vfiqrobT Seqspirze rogorc
ore da mesamexarisxovani verlibrisa dramaturgze, romelic yovelives
aseTia; aseTivea didi nawili meore da erT frazaSi aTavsebs, `erTi aq Rili
mesamexarisxovani inglisuri uords- gamixseniT~, an `patiosnebiT savse
vorTizmisa. faqtobrivad arc arse- iago~; gvaviwydeba, rom arsebobs Seqs-
bobs sasaubro Tu sxvagvari forma, piris Sesatyvisi ritorika mis sauke-
romlis gamoyenebac ganurCevlad Sei- Teso xanaSi, rac sruliad dazRveulia
Zlebodes; Tu mwerals surs aRZras namdvil Seqspirul naklovanebaTagan,
saubris ganwyobileba, uSualod unda adreuli xanisa iqneba Tu gviandelisa.
gviCvenos Tu rogor saubrobs saku- es nawyvetebi fardia kidisa Tu mar-
Tar TavTan an Tavis romelime rolSi; los maRalfardovnebisa, oRond meti
xolo Tu sakuTari Tavi unda gamovxa- dauflebiT enisa da meti marTviT
toT, Cveni fiqrebisa da grZnobaTa emociisa. `espanuri tragedia~ maRal-
mravalferovneba ucilobeli sima- fardovania, roca daeSveba enamde,
rTliT gadmovceT mravalferovan sa- rac oinbazoba ufro iyo Tavisi
ganTa mimarT, maSin Cveni qceva im- droisa; `tamerlani~ maRalfardova-
wamsve unda SevuxamoT ganusazRvreli nia, radgan monotonuria, mouqnelia
gardasaxvebiT. elizabeTuri dramis emociuri cvalebadobisadmi. mar-
ganviTarebis Semowmeba gviCvenebs mis Tlac mSvenieri ritorika Seqspirisa
winsvlas gardaqmnisaken, ganviTarebas iq moCans, sadac piesis personaJi xe-
monotonurobidan mravalferovnebi- davs Tavis Tavs dramatul SuqSi.
saken, Tanmimdevrul daxvewas grZno- thello.
190
bierebel dabneulobaSi ganmartoe- fiqroT, rom is kargsac moicavs da
bulni, gviCvenebs Tu rogor iviwyebs cudsac. an SegviZlia vamjobinoT am
Tavis Tavs adamianis suli. rostans es tipis metyvelebis gamoricxva rito-
ar SeeZlo; magram kerZo SemTxvevaSi, rikisagan. amjerad unda vTqvaT, rom
roca sirani cxvirebze msjelobs, xa- ritorika metyvelebis erTgvari gam-
191
siaTi, situacia, mdgomareoba sruly- lamazebeli an gampranWvelia, rac gan-
ofiladaa morgebuli da Serwymuli. am sakuTrebuli efeqtisaTvis ki ar gam-
Serwymis Sedegad warmoSobili tira- oiyeneba, aramed zogadi gamomx-
da aramarto WeSmaritad maRaldrama- atvelobisaTvis. da am SemTxvevaSic
tulia, aramed egeb poeziacaa. Tu mw- ver vifiqrebT, rom termini moicavdes
erals ar SeuZlia amgvari scenis SeT- yvela cud mwerlobas.
xzva, miT uaresi poeturi dramisa-
Tvis.
` sirano ~ akmayofilebs, rogorc SeniSvnebi qristofer
amgvari scena akmayofilebs, poeturi marlos TeTri leqsis gamo
dramis moTxovnebs. man unda gamoi-
wvios WeSmariti da myari adamianuri `marlos xanjali Casces
emociebi, iseTi emociebi, rasac daa- da mokvda wyevliT~
dasturebs dakvirveba, gamoiwvios henri oqsindenis Canawerebi, 1640
tipuri emociebi da mianiWos artistu-
li forma; abstraqciis xarisxs Tvi- ufro megobruli kritikosi, mr. a.
Teuli avtoris meTodi gansazRvravs. C. suinberni, gaiazrebs am poets, ro-
SeqspirTan forma gansazRvrulia gorc `mamas inglisuri tragediisa da
mTelis erTianobiT, iseve rogorc Semoqmeds inglisuri TeTri leqsisa
TviTeuli sceniT; esaa is, riTac miiR- da, amrigad, moZRvarsa da winamZRols
weva erTianoba, rogorc rostanTan, Seqspirisa.~ am winadadebaSi mcdari
scenebSi mainc, Tu ara mTel piesaSi. varaudia da oric mcdari daskvna.
ara mxolod dramaturgad, aramed po- pirvel wodebas kidic iseve imsax-
etadac igi meterlinkze maRla dgas, urebs, rogorc marlo; meore tituli
visi dramac moikoWlebs rogorc dra- sareis ufro Sehferis; xolo Seqspir-
192
da, ai, marlo vaTa Serwymac. ara mgonia, imis Tqma
SeiZlebodes, aq pilis raRac gavlena-
(tamerlani, naw. II. moq. iv. sc. iii.): ao.
Like to an almond tree y-mounted high spenseruli motanili nawyveti
Upon the lofty and celestial mount kidev met cnobiswadils iwvevs. Cans,
193
Of evergreen Selinus, quaintly deck’d rom meoTxe striqoni:
With blooms more white than
Erycina’s brows, With blooms more white
Whose tender blossoms tremble than Erycina’s brows
every one [yvavilebiT, uTeTresiT
At every little breath that thorough ericinas Sublze]
heaven is blown.
[rogorc nuSis xe maRla asuli marlos wvlilia. SeadareT marlo-
maRalsa da RvTaebriv mTaze, seul sxva striqonebs:
maradmwvane selinusze,
uCveulod rom daxunZlula So looks my love,
yvavilebiT, ericinas Sublze shadowing in her brows
uTeTresiT; [ase miyurebs Cemi siyvaruli
visi nazi yvavilebic warbTa Crdilidan]
aTrToleben yvelas (`tamerlani~)
neli niavis yoveli ike to the shadows of Pyramides
zeciuri daqrolvisas?] [piramidaTa CrdiliviT]
(`tamerlani~)
sagulisxmoa aramarto imiT, rom
marlos talants gviCvenebs, poetTa da saboloo da saukeTeso varianti:
umravlesobasaviT nawilobriv sinTe-
turi rom gaxldaT, aramed imiTac, Shadowing more beauty
rom gasaRebs gvawvdis `tamerlanis~ in their airy brows
uSualo lirikuli efeqtisa, rac mar- Then have the white breasts of the queen
los sxva piesebSi ara gvxvdeba, da of love
striqonSi, ise rogorc cnobil mono- ida: bolo monologSi striqoni ga-
logSia „Nature compounded of four ele- texa, raTa gaeZlierebina; da ganaviT-
ments~ (`buneba Semdgari oTxi ele- ara axali da mniSvnelovani sasaubro
mentiT~) da „What is beauty, saith my suf- intonacia faustis dialogisas eSmak-
ferings, then?~ (`maS raa mSveniereba, am- Tan. eduard meores arasodes aklda
bobs Cemi tanjva?”), moniSnavs TeTri yuradReba: ufro sasurvelia, mokle
leqsis erTgvar gaqcevas gariTmuli droSi, SeniSvnebi gamoTqva or pie-
orstriqonedidan, an elegiuri Tu saze, romelTagan erTi ver gaiges da
ufro pastoraluri notidan sareisa, meore saTanadod ver Seafases. esenia:
194
`malteli ebraeli~ da `dido, dedofa- Die, life! fly, soul! tongue, curse thy fill,
li karTagenisa~. amaTgan pirvelze yo- and die!
velTvis ambobdnen, dasasruli, TviT [axla ki iwyeba ukiduresi
ori bolo moqmedeba, ver utoldeba simxurvale
pirvel sam moqmedebaso. Tu ganvix-
195
autaneli tkiviliT rom
ilavT `maltel ebraels~ ara rogorc dagCxvlets:
tragedias an `sisxlian tragedias~, mokvdi, sicocxlev!
aramed rogorc farss, daskvniTi mo- gafrindi, sulo!
qmedeba gasagebi xdeba; da Tu leqsTw- enav, dawyevle da mokvdi!]
yobas guldasmiT davugdebT yurs,
aRmovaCenT, rom marlo aviTarebs
es iseTi ramaa, rasac Seqspiric ver
iseT intonacias, am farss moargos, da
aRasrulebda da verc mixvdeboda.
albaT imasac, rom es intonacia yve-
`dido~ naCqarevi piesa Cans, albaT
laze mZlavri da mowifulia. farsi
`eneida~ edo win da misi qargis mixed-
vaxsene, magram Cveni drois gamof-
Sutulma humorma es sityva daamaxin- viT awyobda. magram aqac ki progresi
ja; is farsia Zveli inglisuri humor- igrZnoba. troas gaZarcvis angariSi
iT, saSinlad seriozuli, TiTqmis ve- marlos axali stilisaa, stilisa, ro-
luri komikuri humoriT, humoriT, melic yovelTvis inarCunebs gamomx-
romelmac ukanaskneli amosunTqva atvelobas karikaturis zRvarze dro-
dikensis dekadentur genialobaSi uli SeyovnebiT:
hpova. am humors araferi aqvs saerTo
j. m. barisTan, kapitan beirnsfazersa The Grecian soldiers, tir’d with ten years war,
an panCTan. esaa humori im Zalze seri- Began to cry, „Let us unto our ships,
ozuli (magram Zalze gansxvavebuli) Troy is invincible, why stay we here?..~
piesisa `volpone~. [aTi wlis omiT daRlilma
berZenma jariskacebma
First, be thou void of these affections, yvirili daiwyes, _
Compassion, love, vain hope, „gemebze agviSviT,
and heartless fear; troa dauZlevelia,
196