2011 weli genialuri qarTveli poetis vaJa-fSavelas saiubileo TariRia
2011 weli genialuri qarTveli poetis vaJa-fSavelas saiubileo TariRia
2011 weli genialuri qarTveli poetis vaJa-fSavelas saiubileo TariRia
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
`RmerTo,<br />
samSoblo micocxle,<br />
mZinarec<br />
amas vduduneb!~<br />
<strong>2011</strong> <strong>weli</strong> <strong>genialuri</strong><br />
<strong>qarTveli</strong> <strong>poetis</strong><br />
<strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong><br />
<strong>saiubileo</strong> <strong>TariRia</strong><br />
erovnuli, literaturuli da sazogadoebriv-politikuri gazeTi #5-6 (51-52) maisi-ivnisi <strong>2011</strong> <strong>weli</strong> fasi 1 lari<br />
saxelmwifoebrivi<br />
zrunvis<br />
molodinSi!..<br />
cotac moica, Seni<br />
kvnesame!<br />
monebi isev mefes varcxnian,<br />
qaSueTs Cemi sisxli acxia…<br />
qarTvelo, Seni didi marcxia _<br />
moyvared eSma Segiracxia!<br />
Tu ar gaige, Sens Tavs ra xdeba,<br />
gadamTielis locva axdeba:<br />
es avazaki ise waxdeba,<br />
sveticxovelic sxvisi gaxdeba!<br />
iqiT _ osmalo, aqeT _ haosi,<br />
darialaze _ nislis qaosi,<br />
ar Seicvala Tuki tarosi,<br />
mova dumili sasaflaosi!<br />
mTebs mosdebia cisfrad kesane<br />
aTaswleuli giyefs mesame…<br />
cotac moica, Seni kvnesame, _<br />
aragvelebi xanjals lesaven!<br />
laSa nadareiSvili<br />
poezia<br />
gigla<br />
WinWarauli<br />
gv. 4 gv. 6<br />
<strong>vaJa</strong> fSavela<br />
***<br />
vin mogvcems kai kacebsa<br />
an kai saqme sidama?<br />
_ miwa ar aRmoacenebs<br />
ar Camoxdeba cidama,<br />
Tu TviTon ar gavkeTdebiT<br />
Tavis grZnobiT da Wkidama,<br />
nuRar umtyunebs, gamagrdes<br />
vinac keTili iwama,<br />
Tu Svilni ar vevargebiT<br />
ra qnas samSoblos miwama.<br />
ck<br />
1150 5 0<br />
ucxo juris `zedamxedvel _<br />
damkvirveblebs~<br />
vinc ar unda iyoT Tqven, vinc aq moexetebiT,<br />
sadRegrZelo damilieT Tavmomwone qedebis.<br />
am miwaze wydeboda bedi qveynis mdgmurebis,<br />
sadRegrZelo damilieT gedis salamurebis!<br />
sadRegrZelo damilieT idumalTan morkinlis,<br />
TqvenTvis dasjil amirans gaulokeT borkili!<br />
gonze modiT, nu asrulebT mamaZaRlTa SekveTebs,<br />
jer amerebs emowafeT, mere _ imiereTebs!<br />
aqaur cas rom axedavT, uflis Tvalad gaxelils,<br />
vazis Svili damiloceT _ RvTaebrivi kaxeli!<br />
guTnis dedis, xaris qedis, JamTa msmeli Wurebis,<br />
gurulebi damiloceT, mere _ krimanWulebi.<br />
gaTendeba xvalindeli iberiul aisiT,<br />
megrul `nanas~, svanur `liles~<br />
dausuldarbaisldiT!<br />
musulmanur urCxulisgan xom iyaviT SemkrTali,<br />
es _ daviTis wigni gaxlavT, es _ gorgaslis beqTari...…<br />
maradisis Tavanebi Tavebs roca gvixrian,<br />
ra SevZeliT, viT SevZeliT, erTxel Tu gifiqriaT!<br />
auxsneli silamaziT yvela gadaimtero,<br />
gana ase SeiZleba, sulierma imReros!<br />
ase mSvenieri iyo Tmis Ziridan ceramde,<br />
gana ase SeiZleba xorcieli cekvavdes!<br />
es zRapruli CuqurTmebi taZrebSi rom gaCrila,<br />
qarTvelebis Zvlebi gaxlavT,<br />
Tqven rom gadagarCinaT!<br />
simarTle vTqvaT, gana zeca Tavs suyvelas uyadrebs,<br />
gana ase SeiZleba giyvardes da uyvarde!<br />
vis winaSec caxcaxebdiT, vfanteT nacris sadarad,<br />
Cveni sisxli ukvdavebad mimovTxieT sad ara!<br />
Tvalis Cini Tu ki SegrCaT uCinaris mnaxveli,<br />
saqarTvelos dauCoqeT RmrTismSobelis saxeliT!<br />
scadeT uflis maspinZloba, nu xarT eSmas xiznebi,<br />
qarTul anbans mieaxleT _ cota wamoizrdebiT!<br />
Calad miRirs vin briyvia, an gangeb vin sulelobs,<br />
viT gvaswavliT Wkuas xidan, guSin Camosulebo!!!<br />
Tqven ra iciT Cemma jiSma ra mimoxvriT idina,<br />
CamodixarT, RorebiviT gaZRebiT da midixarT!<br />
sxva ra giTxraT, gasajoxebs, mere gasaRvedelebs,<br />
Tqven, Tqvens dedebs daakvirdiT<br />
da uzedamxedveleT!<br />
vinc ar unda brZandebodeT, erTgan qusli ikariT,<br />
rom arsebobs saqarTvelo _ madlobeli iyaviT!!!<br />
goCa xaranauli
saqarTvelos parlamenti ruseTis mier<br />
Cerqezi xalxis genocids aRiarebs. 1763-<br />
1864 wlebis ruseT-kavkasiis omis Sedegad,<br />
ruseTis mier Cerqezi xalxis mimarT ganxorcielebuli<br />
genocidis aRiarebis Taobaze<br />
rezoluciis proeqti miiRes diasporisa<br />
da kavkasiis sakiTxTa, adamianis uflebaTa<br />
dacvisa da samoqalaqo integraciis, iuridiul<br />
sakiTxTa da ganaTlebis, mecnierebisa<br />
da kulturis komitetebma gamarTul<br />
gaerTianebul sxdomaze.<br />
diasporisa da kavkasiis sakiTxTa<br />
komitetis Tavmjdomarem, nugzarwiklaurwiklaur- ma kolegebs is faqtobrivi masala, is-<br />
toriuli dokumentebi, eqspertebisa da<br />
mecnierebis mier Catarebuli kvlevebis<br />
Sedegebi gaacno, romelic aRniSnuli<br />
kavkasiis regioni msoflios 25<br />
kritikul ekosistemaTa ricxvSi Sedis.<br />
bunebrivi resursebis simdidreebi, klimaturi<br />
pirobebi da SesaniSnavi mdebareoba<br />
ganapirobebs kavkasiis da saqarTvelos<br />
biomravalferovnebis unikalurobas. Cveni<br />
qveyana gamorCeulia saxeobaTa endemizmiT,<br />
ulamazesi tyeebiT, nakrZalebiT da<br />
erovnuli parkebiT. es aris mTisa da baris<br />
florisa da faunis bunebrivi savane.<br />
samwuxarod, bolo wlebSi ganviTarebulma<br />
politikurma da socialurma movlenebma<br />
qveynis biomravalferovnebis iSviaTi<br />
da reliqturi saxeobebi safrTxis winaSe<br />
daayena. gaiCexa tyeebi, mniSvnelovnad<br />
Semcirda saxeobaTa ricxovnoba, dabinZurda<br />
mdinareebi, niadagi. aRniSnuls<br />
ki korufcia, socialuri problemebi da<br />
ekologiuri cnobierebis ar qona uwyobda<br />
xels. am da kidev sxva mravali problemis<br />
mogvarebas emsaxureba saqarTvelos bunebis<br />
moyvarulTa sazogadoebis sami centri:<br />
biomravalferovnebis konservaciis, ganvi-<br />
Tarebis da garemos monitoringis centrebi.<br />
axalgazrda organizacia srulad acnobierebs<br />
mis mier nakisr pasuxismgeblobas<br />
Cveni unikaluri bunebis gadarCenis da<br />
xelTuqmnelad SenarCunebis saqmeSi.<br />
Cveni gazeTis stumaria bunebis moymoy- varulTa sazogadoebis Tavmjdomare<br />
karlo amirgulaSvili.<br />
iltos daculi teritoria 2003<br />
wlis aprilSi Seiqmna. misi farTobi 5273<br />
heqtaria da mdebareobs axmetis raionSi,<br />
mdinare iltos xeobaSi. aRkveTilis mizania<br />
uTxovris koromebis, kolxuri elementebisa<br />
da gavrcelebuli florisa da faunis<br />
iSviaTi warmomadgenlobis dacva.<br />
iltos dacul teritoriad gamocxadeba<br />
axmetis nakrZalis yofili direqtoris<br />
aSira abaSiZis saxels ukavSirdeba.<br />
bawaris nakrZalis gadarCenam, mas<br />
daanaxa, rom iltos xeobis unikaluri<br />
buneba sxvanairad ver gadarCeboda, Tu<br />
ara misi dacul teritoriad gamocxadeba.<br />
2003 wels, didi Zalisxmevis Semdeg<br />
es ulamazesi xeoba aRkveTilad<br />
gamocxadda.<br />
2<br />
iltos aRkveTili<br />
zomierad teniani subtropikuli<br />
klimatis<br />
zonaSi mdebareobs. am<br />
s x v a d a s x v a<br />
saqarTvelos parlamentSi ni<br />
rezoluciis proeqts daedo safuZvlad.<br />
rezoluciis momzadebas win uZRoda<br />
sakiTxis <strong>weli</strong>wadnaxevriani ganxilva. diasporisa<br />
da kavkasiis sakiTxTa komitetSi<br />
specialurad Seqmnili mecnierebisa da<br />
eqspertebis jgufis monawileobiT, ganixiles<br />
uamravi istoriuli masala da<br />
momzadda samecniero daskvna, romelmac<br />
SesaZlebeli gaxada Cerqezi xalxis genocidis<br />
aRiareba.<br />
gaerTianebuli sxdomis muSaobaSi<br />
monawileobdnen: nugzar wiklauri, guram<br />
CaxvaZe, dimitri lorTqifaniZe, jondi<br />
baRaTuria, pavle kublaSvili, qalba-<br />
toni rusudan kervaliSvili.Cerqezuli<br />
diasporebis warmomadgenlebi sxvadasxva<br />
qveynebidan qveynebidan. maT madliereba gamoxates<br />
xeobis tyeebSi gavrcelebul mcenareTa<br />
nawili saqarTvelos da saerTod kavkasiis<br />
endemia. aRniSnuli tyeebis floris mSveneba<br />
uTxovaria, romelsac Zlieri anTropogenuli<br />
zewolis kvali etyoba. dRevandeli<br />
daculi teritoriis adgilas, axmetis<br />
satyeo meurneobis farTobebi iyo, sadac<br />
aTeuli wlebis ganmavlobaSi umowyalod<br />
iCexeboda xe-tye. daaxloebiT 70 wlis<br />
win aq komunistebma rkinigza gaiyvanes,<br />
raTa xe-tyis resursi ukeT aeTvisebinaT.<br />
im dRidan antropologenuli zewola am<br />
xeobaze ar SeCerebula.<br />
uTxovars sicocxlisadmi didi swrafva<br />
axasiaTebs. Sxamis gamomuSavebis Tvisebam,<br />
Tavis gadarCenis mizniT, mTavari RerZis<br />
`Secvlis unarma da daavadebebisadmi kargad<br />
gamZle `ulpobma merqanma uTxovari<br />
gadaarCina da dRemde movida. iltos teritoriis<br />
aRkveTilad gamocxadebamde, 2001<br />
wels, kompania `nateqs-jorjia~ uTxovris<br />
wiwvebs ibarebda, aRniSnuli procesis<br />
dros bevri uTxovari ukanonod moiWra.<br />
es adgili Tavisi bunebiT, mdebareobiT,<br />
xeobaTa simravliT da tyeTa ganawilebiT<br />
SesaniSnav pirobebs qmnis cxovelTa da<br />
mcenareTa gamravlebisaTvis. dacul teritoriaSi<br />
SexvdebiT daTvs, mgels, melas,<br />
enots, wavs, gareul Rors, tyis katas,<br />
xelsayreli pirobebia Svlebisa da irmebisaTvis.<br />
saqarTvelos bunebis moyvarulTa<br />
sazogadoebis warmomadgenlis mier 2006<br />
wlis 14 dekembers, iltoSi naxes daTvisa<br />
da irmis eqskrementebi, agreTve mglis<br />
nakvalevi.<br />
saxeobebsa da habitatebze uaryofiTad<br />
moqmedebs brakonieroba, daculi teritoriebis<br />
siaxloves xe-tyis didi raodenobiT<br />
Wra. am SesaniSnavi bunebis sanaxavad<br />
axmetidan 45 kilometriani urTulesi gza<br />
aris gasavleli. gza soflebis: naduqnaris,<br />
<strong>qarTveli</strong> xalxisa da konkretulad parlamentis<br />
mimarT da aRniSnes, rom es dRe<br />
Cerqezi xalxisaTvis istoriuli dRea,<br />
radgan saqarTvelom pirvelma ganixila da<br />
aRiara CerqezTa genocidis faqti.<br />
`dRes aris istoriuli dRe, dRevandelma<br />
dRem gamiCina erTi SegrZneba da<br />
SemiZlia vTqva, rom me var <strong>qarTveli</strong>,<br />
maSasadame Cerqezi Cerqezi~. aseTi STambeWdavi sityviT<br />
daasuraTa es mniSvnelovani movlena<br />
saqarTvelos parlamentis Tavmjdomaris<br />
moadgilem rusudan kervaliSvilma<br />
kervaliSvilma.<br />
CerqezTa genocidis aRiarebis sakiTxze<br />
saqarTveloSi <strong>weli</strong>wadze metia,<br />
rac muSaobdnen. parlamentis rezoluciis<br />
proeqtis SemuSavebas win uZRoda samecniero<br />
sazogadoebis daskvna, romelSic mec<br />
iltos aRkveTili<br />
bunebis moyvarulTa sazogadoeba 2000 wels dafuZnda. misi mizania garemos<br />
dacva, biomravalferovnebis kvleva, daculi teritoriebis da garemosdacviTi<br />
saqmianobebis xelSewyoba, ekologiuri ganaTlebis gavrceleba da qveyanaSi jansaRi<br />
garemosdacviTi politikis damkvidreba.<br />
Saxvetilas, WarTalis gavliT, am xeobaSi<br />
mdinare iltos napirs miuyveba.<br />
saqarTvelos bunebis moyvarulTa sazogadoebam<br />
2006 wlis dekemberSi, iltos<br />
aRkveTilSi monitoringi ganaxorciela.<br />
tyis mcvelebs ar aqvT elementaruli<br />
sacxovrebeli pirobebi: racia, telefoni,<br />
eleqtroenergia, Tavdacvis saSualebebi,<br />
afTiaqi, Tumca tyes mTeli patiosnebiT<br />
icaven. unikaluri biomravalferovnebis<br />
dacva sicocxlis tolfasi ujdebaT. maT<br />
didi pasuxismgebloba akisriaT qveynis,<br />
bunebis gadarCenisa da dacvis saqmeSi.<br />
misi Sedegebi sajaroa yvela dainteresebuli<br />
pirisTvis. monitoringis Sedegad<br />
dadginda, rom aRkveTilis sazRvris gareT<br />
xe-tyis didi raodenobiT Wra mimdinareobs,<br />
rac safrTxes uqmnis saxeobaTa sivrcul<br />
ganawilebas, amitom aucileblad miviCnevT<br />
aRkveTilis gafarToebas.<br />
iltos xeoba<br />
biomravalferovnebis RonisZiebaTa<br />
srulyofilad ganxorcielebisaTvis ki<br />
unda Catardes Semdegi RonisZiebebi: umokles<br />
droSi gaiwmindos gzis monakveTi<br />
iltos aRkveTilis sawyisi wertilidan sayaraulo<br />
saxlamde. SesamuSavebelia menejmentis<br />
gegma. unda gaumjobesdes samecniero<br />
da kvleviTi saqmianoba. safuZvlianad unda<br />
Seswavla floras da faunas. saWiroa dafinansebis<br />
gazrda. es nawilia im SeniSvnebis<br />
da rekomendaciebis, romelic monitoringis<br />
dros gaCnda. manamde ki imeds vitovebT,<br />
rom saxelmwifo zrunvas ar moaklebs dacul<br />
teritoriebs da yvela Rones ixmars<br />
bunebis margalitebis gadasarCenad.<br />
iltos daculi teritoria elis<br />
yvela dainteresebul pirs da turists<br />
aRkveTilSi samogzaurod.<br />
esaubra<br />
iza jaWvaZe.<br />
`kavkasia~ #5-6 (51-52) maisi-ivnisi <strong>2011</strong><br />
nierul-istoriulad erul-istoriulad aris dadasturebuli<br />
XVIII-XIX saukuneebSi CerqezTa genocidi.<br />
aRiarebul iqna ruseT-kavkasiis omis<br />
periodSi Cerqezebis (adiRelebis) masobrivi<br />
ganadgureba da maTi iZulebiTi gandevna<br />
istoriuli samSoblodan genocidis<br />
aqtad, Tanaxmad `saxmeleTo omis kanonebisa<br />
da Cveulebebis Sesaxeb~ haagis 1907 wlis<br />
18 oqtombris IV konvenciisa da `genocidis<br />
danaSaulis Tavidan acilebis da<br />
misi dasjis Sesaxeb~ gaeros 1948 wlis 9<br />
dekembris konvenciisa. aseve ltolvilebad<br />
aRiares ruseT-kavkasiis omis periodSi<br />
da Semdgom samSoblodan iZulebiT deportirebuli<br />
Cerqezebi, Tanaxmad `konvencia<br />
ltolvilTa statusis Sesaxeb~ gaeros<br />
1951 wlis 28 ivlisis konvenciisa,~ _<br />
naTqvamia rezoluciis proeqtSi.<br />
kavkasiuri<br />
wignis<br />
gamofena<br />
diasporisa da kavkasiis sakiTxTa<br />
komitetisa da ivane javaxiSvilis saxelobis<br />
Tbilisis saxelmwifo universitetis<br />
iniciativiT parlamentSi kavkasiuri wignis<br />
gamofena moewyo. gamofenaze warmodgenili<br />
iyo sxvadasxva wlebSi gamocemuli literatura<br />
da Sromebi, romlebic kavkasieli<br />
xalxebis kulturis, enisa da tradiciebis<br />
Sesaxeb mogviTxrobs.<br />
gamofenis eqsponatebi mravalferovnebiT<br />
gamoirCeoda rogorc avtorebis,<br />
aseve Tematikis mixedviT. stumrebi simon<br />
janaSias, arnold Ciqobavas, roland<br />
TofCiSvilis, barasbi braJnokovis, evgeni<br />
jeiranaSvilis wignebTan erTad Tanamedrove<br />
mwerlebisa da kavkasiologebis<br />
Sromebs gaecnen. wignebis garda parlamentis<br />
wevrebma da mowveulma stumrebma<br />
kavkasiel xalxTa erovnuli samosis fotogalerea<br />
daaTvalieres.<br />
rogorc nugzar wiklaurma ganacxada,<br />
gamofenis mowyoba aris simboluri, radgan<br />
sul axlaxan parlamentma 1763-1864<br />
wlebis ruseT-kavkasiis omis Sedegad<br />
ruseTis mier Cerqezi xalxis mimarT ganxorcielebuli<br />
genocidis aRiarebis Taobaze<br />
rezolucia miiRo.<br />
parlamentis Tavmjdomaris moadgilis,<br />
giorgi wereTlis TqmiT, mSvidoba<br />
kavkasiaSi umTavresia, Tumca saqarTvelo<br />
yovelTvis gamoucxadebs solidarobas<br />
im kavkasiel xalxs, romelmac genocidi<br />
ganicada.<br />
wminda samebis savaneSi<br />
daRupul afxaz da<br />
qarTvel meomarTa<br />
dedebma saqarTvelos<br />
erTianobisTvis erTad<br />
iloces<br />
18 ivniss qarTvelTa da afxazTa<br />
SeerTebis pirveli sajaro precedenti<br />
Sedga _ samebis sakaTedro taZris<br />
ezoSi, biWvinTisa da cxum-afxazeTis<br />
mitropolitma, sruliad saqarTvelos<br />
kaTalikos-patriarqma ilia II sakuTari<br />
mrevli, afxazi da <strong>qarTveli</strong> meomrebis<br />
dedebi gulSi Caixuta da, samSoblosaTvis<br />
Tavdadebul gmirTa mosagoneblad<br />
da ugnuri mtris gonze mosasvlelad,<br />
wminda svimon kananelis saxelobis taZris<br />
saZirkveli akurTxa _ saZirkveli Cauyara<br />
qarTvelTa da afxazTa gaerTianebis saRm-<br />
rTo saqmes.
m T e b i _ C v e n i s a g a n Z u r i<br />
fSavi sad ariso, _ ukiTxavs mavans.<br />
saca iyo, isev iqao, _ upasuxia enakvimat<br />
fSavels. diax, mec vyofilvar aseTi SemTxvevis<br />
mowme, roca fSavi zogs kaxeTSi,<br />
zogsac svaneTis maRal mTebSi hgonebia.…<br />
ai, amgvaria Seni bediswera, Cemo mSveniero<br />
da lamazo mxarev, cad atyorcnili mTebiT<br />
da gzebiT, netav Tu weren Senze sadme,<br />
anda fiqroben,…vis axsovxar, vis enatrebi,<br />
vina gkiTxulobs,… ratoma dumxar, ratom<br />
ar ityvi Sens dards da tkivils, Sens<br />
gasaWirs ar SemogvCivleb, gulSi rad<br />
ixvev mag Sav javrs, wyenas da naRvels,<br />
dards rad eWmevi!.. ra gixaria, ra gaklia,<br />
iqneb momiyve, iqneb gamendo… me, Sens erTgul<br />
Svils, es marTla gamixardeba. Tu me<br />
ar metyvi, Sens mudmiv mgzavrs _ aragvs<br />
efixvne (eWorave), daabare saWiro sityva.<br />
aragvi isev iseTia _ laRi, sulswrafi,<br />
udardeli da foTiala.… magram rad ginda,<br />
Jinvalis karTan isic tyvea, xelfex-<br />
Sekruls ar ZaluZs axsna, rom mTis ambebi<br />
bars mohfinos.<br />
vxedav Secvlilxar, damewyrila Seni<br />
wyalWala, dangreula Seni gzebi, Seni<br />
xidebic iavarqmnila da Svelas iTxovs.<br />
moxucebis amara damrCals Tavi mainc amayad<br />
giWiravs, Cemo dedul-mamulo, Seni zviadi<br />
da bumberazi mTebi cisken xelgawvdenili<br />
RmerTisa da RvTis SvilTa sadidebels Ra-<br />
Radeben da Sens gadarCena-gamravlebas avedreben<br />
wminda salocavebs, rom aq, fSavSi,<br />
ar Caqres keria, ar Caqres sicocxle da<br />
rom aRar ikiTxos mavanma da mavanma, Tu<br />
sad aris fSavi.<br />
fSavi miTebisa da legendebis samyaroa.<br />
ulamazesia aqauri buneba da Tvalismom-<br />
Wreli am mTaTa sidiade, magram sacxovreblad<br />
mkacri da gautaneli. fSavelTa,<br />
kerZod, sofel uZilauris samTo salocavi<br />
_ iremTkalo. aq, ivlisis bolo kviras,<br />
udides dResaswauls _ aTengenobas zeimoben<br />
uZilaurni da aqedan barSi wasul-gadasaxlebuli<br />
fSavlebi da yvela isini, vinc ko<br />
palxatis ymani (mlocavni) arian. meored aq<br />
agvistos, mariamobis wminda dResaswaulze<br />
ikribebian, Tumca arcTu ise bevrni.<br />
vefxia gavaSeli raWis maRalm-<br />
Tian sofel RebSi cxovrobs. imis iqiT<br />
sazRvaria, sazRvars aqeT _ saqarTvelo.<br />
geronti qiqoZe werda mixeil javaxiSvilze<br />
_ sazRvrispira raionebSi dabadebul da<br />
mosaxle adamianebs samSoblos siyvaruli<br />
gamZafrebuli aqvTo. asea vefxias leqseb-<br />
Sic. TiToeuli striqoni siyvaruliT<br />
aris gajerebuli. poets guls uklavs<br />
qarTvelTa Soris gautanloba, simuxTle,<br />
mtroba, Suri. yovelive is, ramac Zveladac<br />
da axlac daaknina eri, daamcro da gaaverana<br />
mamuli.<br />
saqveyno sawuxari vefxias leqsebSi<br />
warsulis gancdasTan aris wilnayari. mas<br />
fSavi _<br />
miTebisa da<br />
legendebis mxare<br />
leqsebs gandobili tkivili<br />
umetes is adardebs, rom tkivili ufro<br />
gamZafrda, problema miriadi gaxda da<br />
mteri Zvelad saCino axla uCinari. aq<br />
aris is mankierebanic dabudebuli, rasac<br />
qarTulad moazrovne yvela <strong>qarTveli</strong> xedavs<br />
da saaSkaraozec gamoaqvs. rasac adre<br />
Cveni Zvelebi Takilobdnen, sasircxvilod<br />
miaCndaT, dRes gmirobad iTvleba, rac<br />
guls eTanaRrebodaT, dRes daufiqreblad<br />
akeTeben. erTi sityviT, zneobrivi droSa<br />
erisa daxrilia da, ra gasakviria, poets<br />
anaRvlianebs, afiqrebs yofa amgvari.<br />
vefxia gavaSelis am wignSi mkiTxveli<br />
uamrav Segonebas aRmoaCens, Tu guliT<br />
waikiTxavs, ra Tqma unda, da ara TvaliT,<br />
darwmundeba, rogor davcemulvarT, rogor<br />
gviqcevia sakuTari tkivili saqveynod da<br />
piriqiT, rogor migvigdia, gudaSi CarCenili<br />
puris natexiviT dagviobebia qveynisTvis<br />
fiqri da zrunva.<br />
mkiTxvelma ise ar unda gagvigos,<br />
TiTqos yvelaferi warxocila, yvelaferi<br />
gadagvarebula Cvenda savalalod da TavSi<br />
sacemad, ase rom ar aris, es leqsebicaa<br />
amisi dasturi, naTelmyofeli imisa, ra<br />
unda SevinarCunoT, saxelmwifoebrivad<br />
rogor viazrovnoT.<br />
leqsebis sakmao nawili ama Tu im<br />
pirovnebas eZRvneba. maTSi gamokveTilia<br />
adresatis xasiaTi, midrekileba, pirovnuli<br />
mrwamsi da survili. zogierTi poeturi<br />
Txzuleba iseT adamianebzec mogviTxrobs,<br />
dRes rom aRar arian amqveynad. aseT<br />
striqonebSi mometebuli sevda Warbobs,<br />
wuxili rionis talRebiviT mCqefarebs<br />
imis gamo, rom isini didad gamoadgebodnen<br />
qveyanas, ukeTesad uWirisuflebdnen<br />
mamuls. axla ki Cven vqceulvarT maT<br />
Wirisuflad da saflavebSi Catanili maTi<br />
ocnebis gamxmovaneblad.<br />
WaSnikad erTi strofi:<br />
`da xevis saTlSi mze Caiwvela,<br />
cidan orsuli mTvare micqeris,<br />
Seni Tvalebis qurdulma elvam<br />
Wriloba gaxsna dauyuCebi~.<br />
asea, xanac trfobis iara ganuaxldeba<br />
poets, xanac iWvi SemsWvalavs mermisisa,<br />
xan is, xan es. rac mTavaria, yvelaferi<br />
leqsad gadmoiRvreba, leqsebSi gamJRavndeba<br />
tkivilic da imedic.<br />
ana erisTavi<br />
redaqciis minaweri:<br />
swored vefxia gavaSelis poeturi<br />
krebulis gamosvlas mieZRvna biznescentr<br />
`kalasSi~ gamarTuli SemoqmedebiTi saRamo,<br />
`kavkasia~ #5-6 (51-52) maisi-ivnisi <strong>2011</strong><br />
miuxedavad mosaxleobis simcirisa,<br />
romelTa ricxvic ukve TiTze CamosaTvlelia,<br />
sofeli mainc cocxlobs, xmianobs.<br />
aqaurebi arc winaparTa ZirZvel tradiciebs<br />
Ralatoben.…ar aqvT gza (`gzas vambob,<br />
Torem ra gzaa~ didi <strong>vaJa</strong>s sityvebi<br />
gagvaxsendeba am gzis xilvisas) da Suqi,<br />
esec TavianTi ofliTa da SromiT moupovebiaT,<br />
Torem maTi mimxedavi da momkiTxavi<br />
aravin aris. `CvenTvis radioc damunjda,<br />
aba, televizors viRa mogvitans. es Suqic,<br />
xandisxan TveobiT daikargeba. varT bnelSi<br />
buebiviT, sadRac civilizacia da kargi<br />
cxovreba rom arsebobs, amas xevsureTisaken<br />
mimavali vertmfrenis xma Tu gvacnobs da<br />
gagvikvirdeba. xandisxan `kviris palitras~<br />
vkiTxulobT _ avtobusis Sofers vabarebT<br />
sxva uamrav wvrilmanTan erTad, xanac vinme<br />
stumrad mosuli Tu amoitans da ase vgebulobT<br />
xalx-qveyanais ambebs. avtobusic<br />
aRar dadis am xeobaze, adre ki dadioda,<br />
magram xalxisagan daicala aqauroba da is<br />
risTvisRa ivlida,~ _ ase tkivilnarevi<br />
iumoriT miTxres aqaurebma.<br />
axla iremTkaloze ukve aRaravin aris.<br />
Caivlis Tu ara fSavelTa dReobebi, gaukacrieldeba<br />
aqauroba da mTa-yelT siCume da<br />
mdumareba daisadgurebs, mxolod janRebi<br />
budebian Rilxevasa da akuSurais viwroebs<br />
da yvav-yornebis yrantali afrTxobs<br />
lomTaxosa da saTxeTgoris TvalSeuval<br />
fexdaukrav sanaxebs.<br />
dabla sofelSi ki oradori ojaxi<br />
rCeba, raTa pirutyvi gamoazamTron da<br />
sakuTari Tavic gamokvebon. moimaragon<br />
zamTris sarCo-sabadebeli, Torem Tu Tovlma<br />
Camoyara, maTi patroni da momkiTxavi<br />
aravin iqneba.<br />
aq ki maT mec vemSvidobebi im imediTa<br />
da rwmeniT, rom sxvas wels (gaisad) kvlav<br />
aval saaTengenod _ iremTkaloze qada-puriT<br />
da sanTel-kelaptriT, davlevT fSaur<br />
luds da xevisberic dagvamwyalobnebs.<br />
lamara koWliSvili<br />
fSavi-uZilauri.<br />
romlis organizebas didi amagi dasdo<br />
poetma juba Rebelma Rebelma.<br />
saRamos maspinZeli iyo biznescentr<br />
`kalasis~ warmomadgeneli Tengiz gavaSeli.<br />
saRamo mihyavda gia joxaZes joxaZes.<br />
RonisZieba sakuTari leqsebiTa Tu<br />
sityvebiT daamSvenes: sevarion nadiraZem,<br />
iza jaWvaZem, marine TeqTumaniZem, Tengo<br />
avsajaniSvilma, Sermadin qaldanma, nino<br />
maWavarianma, nino taryaSvilma, nino marsag-<br />
iSvilma, manana gelaZem, Temur WumbaSvilma,<br />
`...imis iqiT sazRvaria, sazRvars aqeT _ saqarTvelo.~<br />
ana erisTavma, Salva matuaSvilma, mayvala<br />
lipartelianma, elene gamgoniZem, SoTa<br />
kobiZem, Tamar farCuZem da sxvebma.<br />
mravalferovani saRamo<br />
daamSvena ansamblma<br />
`berikonma~ `berikonma~, romelsac uZ-<br />
Rveboda goCa gutaSvili gutaSvili.<br />
3
4<br />
m i y v a r x a r , m T a o , t i a l o . . .<br />
saxelmwifoebrivi zrunvis molodinSi<br />
xevsureTSi gamgzavrebisas gavicani giorwmindeli<br />
SoTa gogoWuri<br />
gogoWuri, , romelic Tavisi kuTxis didi<br />
gulSematkivaria. es mamulis moyvare kaci adgilis<br />
dedas acocxlebs.<br />
mivuaxlovdiT giorwmindas Tu ara, batonma SoTam<br />
saxlSi SegvipatiJa. aq davibade, ramdeni dabadeba da<br />
ramdeni sikvdili maxsovs, ramdeni adamianis xelSi<br />
gavizarde. is sulkurTxeulebi aRar arian, rac CemTvis<br />
didi tkivili da tragediaa, vinc sulierebas maziara,<br />
riTac Tavi SeiZleba moviwono, ambobs SoTa gogoWuri.<br />
misTvis erTaderTi Svili _ zviadi, erTaderTi<br />
SviliSvili-natalia aris misi didi sixaruli, meuRle- meuRle-<br />
asia dalgatova, erovnebiT avarieli, mSvenieri qalia da<br />
daRestnis sofel gunibodan aris gamoTxovili.<br />
SatilSi kavSirgabmulobis xazi gauqmda. CvenTan<br />
raionTan damakavSirebeli xazic ar aris. gesi gvaqvs,<br />
magram misi xelmZRvaneli uxelfasod muSaobs. SarSan<br />
wylis sistema gaiyina, milebia mosatani da mTlianad<br />
mosagvarebelia wylis sistema.<br />
hesi biujetSi zis, magram ori <strong>weli</strong>a mis ufros _<br />
daviTs xelfasi ar miuRia. SatilSi gesis ori operatoria<br />
saWiro. xevsurebi Zalian gagvabraza gazeT `qronikaSi~ da-<br />
gadarCeba da upatronod darCenil adgilebs gadamTielebi<br />
daepatronebian.<br />
am sevdiani tonis Semdeg, poeturi muziT Sepyrobili<br />
mixeil WinWarauli `galeqsebaze~ gadavida, ramac karg<br />
xasiaTze dagvayena me da Cemi vaJiSvili _ laSa-giorgi<br />
kraveiSvili da ZmisSvili eka eka jaWvaZe jaWvaZe. ai, is kafiac,<br />
romelic Satilis sakrebulos yofili Tavmjdomaris _<br />
nodar jalabaurisadmia gamoTqmuli:<br />
gamgebeli myavs Soferi<br />
qveyanas vazanzareba,<br />
ar ezareba oboliCs<br />
Stampis da beWdis tareba.<br />
moxeveebis diswulsa<br />
saqmeSi swyalobs `sameba~.<br />
kvexnaSic aris Zlieri<br />
myinvarwvers Saedareba,<br />
nisliviT maRla aiwevs<br />
zemodan daefareba,<br />
ukan arasdros daiwevs,<br />
TavCaRm ar Caefareba.<br />
beWdilma cilismwameblurma werilma Samil qorToSiZeze<br />
qorToSiZeze,<br />
<strong>vaJa</strong> WinWarauli _ arqiteqtori, Satilis<br />
arqiteqtoruli kompleqsis restavratori<br />
_ Satilis koSkebi Sua saukuneebSi aris aSenebuli,<br />
romelma sulmoklem dawera da gazeTs vin miawoda es<br />
rogorc administraciuli erTeuli. saqarTvelos saTa-<br />
informacia. es iyo Zalze amazrzeni, cilismwamebluri da<br />
vadoebSi ar Sedioda xevsureTi da TuSeTi, saqarTvelos<br />
simarTles moklebuli werili, roca lamis Tavze dagvemxo<br />
saeklesio eparqiebs ar eqvemdebareboda es ori kuTxe.<br />
ca _ 2008 wlis ruseT-saqarTvelos omis dros.<br />
Satili iyo sabrZolo kompleqsi, sameurneo nawilebi<br />
sofeli biso _ qeTelaurebis sagvareulos saofeliao,<br />
xaxmati-aludaurebis<br />
aludaurebis, xaxaboSi _ mindikaurebi cxovroben,<br />
mixeil WinWarauli<br />
gareT iyo gatanili da aqaurebisTvis acexi sazamTro<br />
samyofeli iyo. zamTars iq cxovrobdnen, zafxulSi ki,<br />
xaxiaurebi da xosiaurebi, mucoSi _ daiaurebi daiaurebi, ardotSi<br />
roca mtris Tavdasxmis saSiSroeba Seiqmneboda, nagebobebis<br />
zviadaurebi da murRuevebi murRuevebi, arWiloSi _ zviadaurebi<br />
zviadaurebi,<br />
SenaxvisaTvis saWiro pirobebi. asea 2000 wlis Semdegac,<br />
lebaiskarSi da kistanSi WinWaraulebi<br />
WinWaraulebi. arxotis (asas)<br />
arc aravin mixdis qiras. am mxriv mZime mdgomareobaSi var<br />
xeobidan _ gaburebi, wiklaurebi, wiklaurebi, oCiaurebi, jabuSanurebi,<br />
jabuSanurebi<br />
Cavardnili. hipertoniiT maRal wneviani, kuWis wyluliT<br />
blodan _ gigaurebi gigaurebi.<br />
daavadebuli pacienti myavs, tuberkuloziT,<br />
qronikuli hepatitiT<br />
da naRvlis buStiT daavadebulebi.<br />
samkurnalod ar mogvepoveba medikamentebi.<br />
mogvinaxules duSeTis raisaavadmyofos<br />
eqimebma da medikamentebiT<br />
SeZlebisdagvarad aRmogvi-<br />
Cines daxmareba. maTgan gansakuTrebuli<br />
yuradReba gogi kobiaSvilma<br />
kobiaSvilma,<br />
misma meuRlem _ lali kobiaSvilma,<br />
nona braWulma da sxva eqimebma<br />
gamoiCines. pacientebi gasinjes,<br />
mkurnaloba dauniSnes da aqedan<br />
vinc ki duSeTis saavadmyofoSi moxvdeba,<br />
uangarod daexmarebian gamokvlevebsa<br />
Tu mkurnalobaSi. es eqimebi<br />
alali guliT modian da isini kvlav<br />
gvestumrebian. dagvpirdnen, rom<br />
mogvamarageben Sesaxvevi masalebiTa<br />
da medikamentebiT.<br />
did yuradRebas iCenda jandacvis<br />
yofili ministri lado<br />
xvTiso murRuevi _ Cven miwis saWreli weraqvebi<br />
WipaSvili WipaSvili. mohyavda eqimTa brigada da mohqonda humani-<br />
varT. roca vinmes vWirdebiT, maSinRa vagondebiT, magalitaruli<br />
daxmareba, magram vertmfreniT uReltexilamde<br />
Tad, arCevnebis periodSi, anda sxva dros.<br />
mosulebi didxans, TiTqmis ori saaTis ganmavlobaSi<br />
miRmaxevis dacla dawyebulia, Tu ase gagrZelda, sam<br />
trialebdnen haerSi da uamindobis gamo ukan gabrundnen.<br />
welSi aq aRaravin darCeba. cxovreba gausaZlisia. roca<br />
maT sikeTes aqaurebi arasdros daviviwyebT.<br />
humanitaruli daxmareba Semodis SatilSi, miRmaxevis<br />
rac Seexeba xevsureTis sxva saWirboroto sakiTxebs,<br />
mosaxleobaze aravin fiqrobs. muco, xonisWala, ardoti,<br />
Zalze mZimea da savalalo, xalxi gamudmebiT stovebs<br />
andaqi, arWilo, xaxabo, sruliad upatronod aris mi-<br />
mTas da barad miemgzavreba. piriqiTa xevsureTSi, kerZod<br />
tovebuli da yovelgvari yuradRebis gareSe darCenili.<br />
miRma xevidan _ muco, ardotis,<br />
guldasawyvetia, rom xoisWalidan ukve sami ojaxi gadaxonis,<br />
arWilos, andaqis, xaxbargda,<br />
ori ardotidan, ori andaqidan. erTi ojaxiRa<br />
abos soflebidan ukve ocamde<br />
iyo arWiloSi da isic wavida. dResdReobiT andaqSi erTi<br />
ojaxma datova xevsureTi da<br />
ojaxiRaa. erT-or <strong>weli</strong>wadSi isic wasvlas apirebs.<br />
sxvadasxva adgilebSi gadasax-<br />
ardotidan male sami ojaxi gadasaxldeba: Sio zvia- zvialda.<br />
aseve daicala kistani da<br />
dauris, wiqa zviadauris da uSang ardotelisa<br />
ardotelisa.<br />
lebaiskari lebaiskari. mosaxleoba giorw<br />
mucodan raJden daiauris ojaxma datova samosaxlo.<br />
mindidan da gurodanac midis.<br />
iago daiauric midis. xonisWalidan xvTisuka SeTekauri<br />
Semodgomaze aiyrebian giorgi,<br />
da mgoni aqac aRaravin rCeba.<br />
niko, mixeil gogoWurebis<br />
SarSan xonisWalaSi aleqsi SeTekauris ocdaaTi wlis<br />
ojaxebi. mosalodnelia mTli-<br />
colSvilianma vaJma Tavi moikla. rogorc xevsurebi xsnian,<br />
anad daicalos piriqiTa xevs-<br />
sasazRvro saguSago anatorTan mdebareobs (salocavTan).<br />
ureTi. xandaxan urTierT wambaes<br />
adgili Zlieria, salocavs ekuTvnis, imdenad didia<br />
ZvelobiTac xdeba. Satilidanac<br />
aRniSnuli xat-salocavis Zala, rom zemoqmedebas axdens<br />
ramdenime ojaxi apirebs barSi<br />
adamianze da genadis TviTmkvlelobas amas ukavSireben.<br />
gadasaxlebas, rac aqaurebisTvis<br />
irakli WinWaraulis sikvdilis mizezad anatoris<br />
metad mtkivneulia…<br />
salocavs asaxeleben. xevsureTis xevisberebic amas ambo-<br />
sadReisod aranaiben.<br />
maT arasworad miaCniaT saguSagos arseboba<br />
ri yuradReba ar igrZnoba<br />
anatorze, sadac dRes sasazRvro saguSagoebia.<br />
xelisuflebis mxridan, magram<br />
mixeil WinWarauli: _ Sps `Satilis<br />
vfiqrob es droebiTia, imeds<br />
saeqimo ambulatoriis direqtori.<br />
vitovebT moiclis Cveni mTav-<br />
_ gvesaWiroeba. ambulatoriis Senoba.<br />
roba mTielebisTvisac. saxelm-<br />
isev sakuTar binaSi viReb avadmyofebs. aqve<br />
wifoebrivi zrunvis gareSe ver<br />
vinaxav medikamentebs. Tumca ar aris misi<br />
kompleqsSi afarebdnen Tavs.<br />
aq mxolod WinWaraulebis, gvari saxlobda, romlebic<br />
cxra Stod iyofoda. Satilis kompleqsSi ganTavsebulia<br />
rogorc sabrZolo yofiTi, ise sakulto daniSnulebis<br />
obieqtebi. misi kompleqsis TiTo cixe-saxlSi, TiTo ojaxi<br />
cxovrobda. aqedan gamomdinare, mTlianad kompleqsSi samocamde<br />
ojaxi binadrobda. rac istoriam mis Sesaxeb cnobebi<br />
Semogvinaxa, yvelaze didi ngreva 1813 wels momxdara,<br />
romelic e. w. aleqsandre batoniSvilis ajanyebas saxeliT<br />
aris cnobili. maSin ruseTis zarbaznebiT SeiaraRebulma<br />
armiam didi ziani miayena Satilis koSkebs.<br />
meore didi ngreva mohyva meoce saukunis 50-ian<br />
wlebSi komunisturi reJimis dros Catarebul represiebs.<br />
xalxis masiuri gadasaxleba mimdinareobda ormoci wlis<br />
ganmavlobaSi da upatronod darCenil mTels kulturul<br />
da sulier garemos anadgurebda.<br />
koSkebis restavraciis pirveli etapi gasuli saukunis<br />
70-80-ian wlebSi ganxorcielda. meore etapi ki msoflio<br />
bankis daxmarebiT 1999-2003 wlebis monakveTSi monakveTSi. amis Sedegad<br />
kompleqsis ZiriTadi nawilis kedlebi gamagrda da<br />
gadaixura, moxda adaptireba. Tanamedrove moTxovnilebebis<br />
Sesabamisad ramdenime mosaxlis sacxovreblad maTi cixesaxlis<br />
aRdgena moxerxda. Satilis istoriuli kompleqsi,<br />
wisqvilebisa da sxvadasxva sameurneo nagebobebis garda<br />
64 obieqts moicavs.<br />
redaqciis minaweri:<br />
aRdgeniTi procesi SatilSi satendero pirobebSi<br />
mimdinareobda. erT-erTi kompleqsis restavratorTagani<br />
gaxlavT adgilobrivi mkvidri, arqiteqtori da saxelovani<br />
xevsuri <strong>vaJa</strong> WinWarauli. rogorc man gviTxra koSkebs<br />
esaWiroeba gamudmebuli yuradReba da pirvandeli saxe<br />
rom daibrunos, kvlav bevri samuSaoebia Casatarebeli.<br />
esaubra<br />
iza jaWvaZe<br />
`kavkasia~ #5-6 (51-52) maisi-ivnisi <strong>2011</strong>
atono rezo,<br />
afsus, rom kritikosi ara var<br />
da Cemi Sefasebis logikuri dadastureba<br />
ar mexerxeba. ramdenime<br />
nawarmoebia qeCoSi rom miTrevs<br />
da Tavs makiTxvinebs, maT Sorisaa<br />
`CurCuls gadaCveuli kaci~.<br />
xan did mozaikas magonebs,<br />
xanac minanqars. Cven ara marto<br />
didi poetebi, didi mwerlebic<br />
gvyavs (ubralod mcirericxovani<br />
eri varT).<br />
rom ar CamovTvalo, daviT<br />
kldiaSvilic kmara.<br />
wavikiTxe Tqveni romanis<br />
(romanze meti da sxva) Sefasebebi,<br />
mainc damrCa ukmarisobis grZnoba.<br />
romanis daStampul kanonebs<br />
arian miCveulni. am wignis ara<br />
erTi nakveTi mTeli romanis fasia.<br />
es raRac axalia, sasiamovnod<br />
axali, raRac procesis dagvirgvineba-Tavmoyraa.<br />
amxela `aparaturaSi~<br />
erTxel ar mombezrebia.<br />
sul ginda ikiTxo, gagrZeldes.<br />
es sinaTliT gajerebuli<br />
sivrcea, sadac bunebriv bindbundsac<br />
sinaTle Sesevia. dakvirvebuli<br />
Tvali, da zusti ena, es<br />
ori upirvelesi aucileblobaa<br />
didi mwerlobisaTvis. ramodena<br />
sikeTe da onavrobaa. Zalian saintereso<br />
da mravalmxrivi kaci xar!<br />
xom giTxari Cemi enciklopediuri<br />
megobari xar-meTqi! ise<br />
amtkiceb Sen sidides, rom verc<br />
rigiTi mkiTxveli da verc gonebanavarjiSeb-datanjuliprofesionali<br />
azrze ver modis.<br />
am wigns mamulis surneli<br />
aqvs, Cemi winaaRmdegobebiT savse<br />
mamulisa?<br />
me dostoevskize, heseze,<br />
servantesze… gazrdili kaci var<br />
da aseTi rameebi ar unda Seme-<br />
Salos. (servantesi dedamiwaze<br />
yvela mweralze didi mgonia).<br />
me pauzis Semdeg isev wavikiTxav.<br />
ratomRac mgonia am wigns<br />
unda mohyves sxvac, darwmunebuli<br />
var!<br />
Zaan meama `caca~. meama dekemberi,<br />
xelTaTmani, TamTa, kargad<br />
meniSna.<br />
<strong>genialuri</strong>a _ `…roca puris<br />
naWers madianad Wamda (da ara<br />
miirTmevda) da Tavisi farTo,<br />
qarTuli TvalebiT mTel qveyanas<br />
zed ayolebda.~<br />
(sxvaTa Soris, meore dRes is<br />
gogoc gaxsovda da xelTaTmanic.<br />
asea).<br />
aseT simarTleebs maSin<br />
weren, roca `raRaceebi~ marTla<br />
mTavrdeba.<br />
asaks ganicdi! bunebrivia,<br />
fizikur, kalendrul asaks, Torem<br />
WeSmarit xelovans asaki ara<br />
aqvs.~<br />
Sens stabilur gonierebas,<br />
roca gulwrfeloba anedlebs,<br />
<strong>genialuri</strong>a (aTasgzis madloba).<br />
... neli kviciani... sulis-<br />
SemZvrelia... aseTi wignebiT kacobrioba<br />
ukeTesi xdeba.<br />
me araferi mikvirs, Cexovic,<br />
wakiTxuli maqvs Tavis droze,<br />
merimec, cvaigic, hamsunic da…<br />
es wigni Sedevrebis Taigulia,<br />
aseTi Rrma, gulismieri codna,<br />
TvalisaTvis dafaruli, ufaqizesi<br />
Sreebi, amxela sikeTe…<br />
qveteqstebi. samive droSi erTdroulad<br />
yofna.<br />
luiza _ murmani `bare ori<br />
qali dalaparakebia sayvarlis<br />
loginidan Tavis qmars~. kiazo,<br />
erTi xelismosmiT, yvela drois<br />
sazogadoebis maradiuli wevri.<br />
`rom gadamarCinon, gavgi-<br />
Jdebi, raRacnairad lamazia: Sen<br />
moxval Cemi gaSvebis qaRaldiT<br />
da me cocxali aRar dagxvdebi...~<br />
(ras Svrebi, ar gecodeba mkiTxveli?!)<br />
`im RamiT Sin ar mivsulvar~<br />
_ ramodena wnevaa, es erTi<br />
ubralo fraza ukve Rirebulebaa<br />
savse idumalebiT, raRac dafarulad<br />
sainteresoTi.<br />
Sorenas istoria...<br />
didi xania kefa ar dambur-<br />
Zgvlia.<br />
RmerTma Seginaxos!<br />
`lamis tirili daiwyo. saxlSi<br />
qali iyo, morCa da gaTavda.~<br />
ase, mxolod didi ostatebi<br />
weren!<br />
TaTrul dasaxlebaSi sanovagis<br />
SesaZenad wasvla _<br />
CemTvis saocrebaa amdeni Suqi,<br />
amdeni Tvalmargaliti, amxela<br />
siyvaruli da sevda piradistoriuli.<br />
qarTuli bgera-marcvlis,<br />
sityvawyobis CuxCux-wkriali,<br />
eleT-meleTi, qarTuli sityvis<br />
patiosneba! iSviaTia saxeTa aseTi<br />
galerea, kalmis wvalebis gareSe<br />
Camoqnil-Camogviristebuli.<br />
gulisSemZvrelia mamaSvil sxirtlaZeebis<br />
istoria (titanuri<br />
Sromaa gaweuli).<br />
Zveli Cekisti janaSia rom<br />
yveba _ aseTi saocrebebi erT<br />
sicocxled miRirs! weris survili<br />
miCndeba dauZleveli survili<br />
werisa, am gancdis gamowveva<br />
gigantebs ZaluZT!<br />
jado-dialogebi, `dakarguli<br />
aslariani~, `ilos sizmari~,<br />
`Jirafi~, axalgazrda scenaristis<br />
eqimebTan Sexvedra,<br />
`Sen ggonia maxsovs?~ (erTi<br />
eqimis pasuxi) <strong>genialuri</strong>a! ur-<br />
Tulesi fsiqologiis aseTi wvdoma<br />
da codna...<br />
me dabeWdvisTanave wavikiTxe<br />
novela, romelmac qariSxlebi<br />
gamoiwvia.<br />
marTalia, Tema faqizia, Tumca<br />
eris cxovrebaSi dgeba iseTi<br />
periodi, roca mweralma zarebs<br />
unda Semokras, Tundac vinmes<br />
yuri etkinos, raRac unda moimoqmedos,<br />
`daaSTos~, raTa ufro<br />
did danaSauls aaridos eri.<br />
ra uceb dagiviwyes aTwleulebis<br />
Rvawli da turebiviT<br />
wamogesien, mouTmenlebi!<br />
arada am novelaSi, piradad<br />
me, davinaxe didi tkivili, didi<br />
protesti, Seurigebloba Rirsebis<br />
dakargvis mimarT...<br />
rezo miSvelaZe ar aris<br />
axlomxedveli mwerali, ar codnoda<br />
ras werda, ubralod, sazogadoebis<br />
nawili ar aRmoCnda<br />
pirovnul mzaobaSi.<br />
nuTu is hgoniaT am dalocvilebs,<br />
rom sxvaze metad uyvarT<br />
mamuli.<br />
es cruerovnuli faxafuxi<br />
namdvili mtrisTvis Semoin-<br />
S e m o q m e d e b a<br />
axos zogierTma. arc erTs ar<br />
uyvars Senze metad istoriuli<br />
faqtebis erTguleba, arc Senze<br />
ukeT icnoben qarTuli genis<br />
aminds, <strong>qarTveli</strong> kacis Sinagan<br />
meurneobas.<br />
istoriografia eyrdnoba<br />
faqtebs, moicavs xiluls, is<br />
mainc SezRudulia da es asec<br />
unda iyos mwerloba (xelovneba)<br />
xilulTan erTad uxilavsac<br />
gulisxmobs, es ar aris racionaluri<br />
codna, es is codnaa, bevrisTvis<br />
xurmas rom warmoadgens.<br />
rezo miSvelaZes warsulSi<br />
ki ar Seepara eWvi, Tanamedroveobam<br />
da misma realobam dazafra<br />
da pirSi uTxra, rogorc mokeTesa<br />
da Wirisufals ekadreba:<br />
`an Tqven ara xarT imaTi<br />
STamomavali, an Tu Tqven xarT<br />
is vinc xarT,<br />
maSin isini sizmari yofilano!~<br />
ase icis didma siyvarulma<br />
didi mwerlisam,yvela ver miuxvdeba<br />
da iaffasiani spekulaciiT<br />
mis gaSavebas Seecdebian! amis<br />
gamocdileba aqvs istorias da<br />
es pirvel rigSi istorikosebma<br />
ician, albaT.<br />
istorikosebTan (did nawil-<br />
Tan) kamaTi SeuZlebelia, isini<br />
sworxazovnad azrovneben da verc<br />
gaamtyuneb.<br />
me TvaldaxuWuls mjera<br />
didgorisac da 100 000 mowa-<br />
`CurCuls gadaCveuli kacis~ gamo<br />
misac, magram amaT rom vucqeri,<br />
am sayovelTao dacemas da lpobas,<br />
zogjer yvelaferi sizmari mgonia,<br />
adamiani var me da sul<br />
frTagaSlili ver viqnebi, an ki<br />
mWirdeba frTebi SemosazRvrul<br />
sivrce-sapatimroSi?!<br />
ram SeaSinaT? rezo miSvelaZe<br />
istorias Secvlida erTi<br />
noveliT?<br />
egeni egeTi gaveSebiT imaT<br />
ebrZolon, TvaldaxelSua suls<br />
rom taceben, xorcs rom aglejen,<br />
gareulsa Tu Sinaurs. misamarTi<br />
SeSliaT, gezs acdenian!<br />
rezosi ki ar unda eSinodeT,<br />
aramed im mizezebisa, ris gamoc<br />
rezo miSvelaZem zarebs Semohkra!<br />
is ki ar unda eTqvaT: es<br />
rogor dawerao, _ aramed, _ es<br />
ratom dawerao?<br />
am novela-tkivilis irgvliv<br />
momxdari faqti maZlevs saSualebas<br />
vTqva:<br />
qarTvels unda Tavi warmoa-<br />
Cinos janmrTelad, Zalian unda,<br />
magram, vai, rom avad aris da<br />
mizezi mis sulSia, mis gonSia.<br />
qarTvelma unda aiRos gezi `Sinisaken~<br />
_ sakuTari Tavisaken!<br />
* * *<br />
diax, yvelam Tavisi wili<br />
`yumbara~ unda aafeTqos, magram<br />
es afeTqeba Tanadrouli da erT-<br />
drouli unda iyos, rac Seexeba<br />
msxverpls, mas veraferi Caanacv-<br />
lebs, Cems `werilSi qarTvels~<br />
_Si amas vtiri, vCivi da vyviri.<br />
vin momismina?<br />
maxsovs erT-erT werilSi,<br />
Tqvendami gamogzavnilSi, vwerdi<br />
_ araa saqarTvelo Cemi Rirsi- Rirsi-<br />
meTqi _ (es werili mweralTa<br />
kavSiris win manqanaSi Cajdomis<br />
win, xelSi gadmogeciT) cota ar<br />
mogewonaT, vici me es!<br />
magram es Cemi sityvebi pro-<br />
testi iyo eris brbod qcevis<br />
sawinaaRmdegod, da sibraluli<br />
`kavkasia~ #5-6 (51-52) maisi-ivnisi <strong>2011</strong><br />
brbodan gamorCeuli pirovnebebis<br />
(Tundac `gela kirTaZis~ mimarT).<br />
maSasadame, es wigni aris<br />
yvela drois, yvela Taobis wigni,<br />
marTali wigni, samagido wigni.<br />
ar mombezrdeba `mwuxris~ kiTxva.<br />
es wigni `Cemi wignia!~ es<br />
wigni zneobrivi wignia, sulisaT-<br />
vis margi da tkivilmomfonebeli,<br />
gonebisaTvis kargi puri da gu-<br />
lisTvis kargi marili.<br />
qarTvelebma Zils da ZilSi<br />
xelfexis qnevas Tavi unda daanebon<br />
da gaigon, rom qarTul mwer-<br />
lobaSi moxda udidesi movlena _<br />
`CurCuls gadaCveuli kaci~.<br />
pativiscemiT<br />
goCa xaranauli.<br />
redaqciis minaweri:<br />
batono rezo!<br />
didia Rvawli meoce saukunidan<br />
dawyebuli dRemde, Tqveni<br />
samwerlo, samecniero Tu sazogadoebrivi<br />
moRvaweobis sferoSi,<br />
Tqveni humanurobiT, simamaciTa<br />
da gautexelobiT didi kvali<br />
daaCnieT umZimesi kataklizmebiTa<br />
da winaaRmdegobebiT savse qarTul<br />
sulier cxovrebas.<br />
Tqven fasdaudebeli amagi<br />
dasdeT Cvens bedkrul, visgan<br />
aRar mitacebul da Sagrenis tyaviviT<br />
dapataravebul samSoblos.<br />
rogorc Cveni drois TvalsaCino<br />
poetma da publicistma<br />
goCa xaranaulma Tqveni romanis:<br />
`CurCuls gadaCveuli kaci~,<br />
recenziaSi aRniSna, marTlacda<br />
yvela CvenTaganisaTvis es wigni<br />
`Sedevrebis Taigulia~.<br />
gilocavT!..<br />
gisurvebT gautexelobas<br />
da kidev da kidev aseTi msoflio<br />
Rirebulebis romanebisa Tu<br />
novelebis Seqmnas Cveni<br />
uZvelesi da mravalsaukunovani<br />
<strong>qarTveli</strong> eris<br />
sadideblad.<br />
didi madloba<br />
Tqveni arsebobisaTvis!..<br />
5
6<br />
***<br />
RmerTma dalocas qurani,<br />
mTa uceb gadmomitora:<br />
gomboris mTebze ca gatyda,<br />
mTaT xedvnam gadamiyola,<br />
xanZrian kavkasionze<br />
lamazi ara iyo ra.…<br />
kaxeTs ki iwva sibnele,<br />
rogorc kameCi nikora.<br />
Turdoze nisli amoZvra,<br />
sigrile amoiyola,<br />
civis kldeebTan micocda;<br />
xev-yuris icis miyola…<br />
saqarTveloze lamazi<br />
arcara winaT iyo ra.<br />
***<br />
arwivis budeSi vzivar,<br />
ar vaxamxameb Tvalebsa,<br />
SoreTs gavcqeri guljavriT,<br />
Tan veferebi mTa-velsa,<br />
veRaras vSveli, WangebiT<br />
aWrian TiTo mtkavelsa,<br />
samSoblo-Cemi gul-RviZli,<br />
miirTves, moixmaresa,<br />
gamiCanages yoveli,<br />
feri ucvales aresa,<br />
saqmes ver Svelis kalami,<br />
xmali Tu arvin galesa,<br />
Turme cxovreba moiTxovs<br />
zogjer barTlomes Ramesa!...<br />
moulodneli kivili<br />
ZaRlsTan cunculebs<br />
patara lekvi,<br />
ra benieri xar axla, ZaRlo,<br />
Sen cxoveli xar _ kaci var<br />
me ki<br />
da me Sens bedTan<br />
verc moval axlo!..<br />
yelSi amomdis<br />
es zRvispireTi,<br />
arc fuli, aRarc mgzavris bileTi,<br />
momiyvaT!<br />
vinmes bavSvi Cavikra!<br />
vin xarT!<br />
xalxi xarT<br />
Tu sagiJeTi?!<br />
espaneTi<br />
15. XI. 2008 w.<br />
***<br />
Zils akrTobs axlos ar uSvebs<br />
Sav fiqri Savi Ramisa,<br />
uCumrad, ualaverdod<br />
yanwiT sma mware naRvlisa...<br />
sxvaT pur-tablisad gaxedvna<br />
Seni mSieri balRisa,<br />
CamomerTmia ufleba<br />
cudad yofnis da daRlisa...<br />
axal dRes unda vebrZolo,<br />
raRas davakleb Cavlilsa,<br />
albaT, asea survili<br />
zecierisa maRlisa,<br />
amisic madlobeli var,<br />
cocxlad yofna rom maRirsa!<br />
***<br />
p o e z i a<br />
gigla WinWarauli<br />
saqarTvelos periferiuli kuTxeebi da gansakuTrebiT mTis regionebSi<br />
mcxovrebni poeturi azrovnebiT, ganumeorebeli metyvelebiTa da<br />
gansakuTrebuli xibliT gamoirCevian. bunebis wiaRSi yoveldRiuri yofna<br />
SemoqmedTa uSualobis xarisxs amaRlebs da gauxunar xibls sZens maT<br />
Semoqmedebas.<br />
xatovnebiT da sibrZniT gajerebuli maTi leqsebi, kafiebi, Canaxatebi da<br />
moTxrobebi xom cis macocxlebeli namiviT efrqveva Cvens sulierebas.<br />
erTi aseTi RvTisnieri, SemoqmedebiTi niWiTa da vaJkacobiT gamorCeuli<br />
gomboris soflis gamgeobaSi Semavali pawawina sofel veronis<br />
mkvidri gigla WinWaraulia<br />
WinWaraulia, , romelic sali kldeebis simtkiciT<br />
da lurji iebis sinaziT Sepyrobili, yoveldRiur yoveldRiur mZime SromaSi Cafluli Cafluli<br />
aTen-aRamebs da mamuls sakuTari leqsebis aTasi feradovnebis koriantels<br />
ugzavnis.<br />
madridi.<br />
31. V. 2008w.<br />
Tqvenc ahyvavdebiT uCemod,<br />
gomboris mTaTa kalTano,<br />
male dadgeba is wuTi,<br />
rom Sevsva mec `sakarTano~,<br />
rom Cemi wili sicocxle,<br />
wvalebiT CamovaTavo,<br />
isev me mCagre, sxva _ ara,<br />
cxovrebis mkacro zamTaro!<br />
`kavkasia~ #5-6 (51-52) maisi-ivnisi <strong>2011</strong><br />
2003.<br />
mTebi, mTvare da me<br />
isev mtkivneul xasiaTze var,<br />
axla Ramea _ leqsis akvani,<br />
da kaci ise uazrod vwevar,<br />
rogorc cixidan gamosayvani.<br />
arafers maZlevs leqsebis wera,<br />
arc es oTaxi _ TeTri sakani,<br />
sadRac davkarge me bediswera,<br />
axla sxva xorci maqvs da sxva sakani.<br />
ager iq, mTvarec amoiwvera,<br />
netav Tu naxa Cemi saxl-kari?<br />
Tu Cveni mTebis gixila wverma,<br />
maSin eg Suqi de mec damkari,<br />
rom am samebis mesame wverma<br />
vigrZno samSoblo gulis kankaliT.<br />
***<br />
Cemi samSoblos sve-bedi<br />
ekida Cemsav mklavzeda,<br />
Tu masze dardi gaTavda,<br />
numc micocxlia wamzeda!<br />
madridi<br />
2008 w.<br />
gabriel jabuSanurs<br />
salis kldeebis simtkice<br />
sinaze lurjTa iaTa,<br />
mkerdiT dagqonda, gabriel,<br />
wamali adamianTa.<br />
o, rogor meaxloblebi,<br />
meca mklavs Seni siaTa,<br />
veRarc ras cocxalTa vSveli,<br />
veRarc vaxareb WiaTa.<br />
***<br />
23. 04. 2003.<br />
sof. verona.<br />
gviSveleT, mamuliSvilno,<br />
droni dgan dasagmonia,<br />
sad gagonila mSvidoba,<br />
mTeli sicocxle omia!..<br />
uqmad naxarji sicocxle<br />
ardabadebis tolia,<br />
zogi erTxelac ver cxovrobs,<br />
zogis cxovreba oria,<br />
sicocxle samudamod ki<br />
yvelaze ufro sworia.<br />
***<br />
me gulissworad Segracxe,<br />
Sen ki maTxovrad CamTvale,<br />
me dRedaRame vukvnesdi<br />
mowmendil Rames _ mag Tvalebs.<br />
Senze tkiviliT vxunZlavdi<br />
striqonebs _ oqros TavTavebs,<br />
guls mcemdi, rogorc celis pirs,<br />
mxarje da ver gamaTave,<br />
wuxilis warRvna mimlekavs,<br />
Sena xar misi saTave...<br />
netavi, am Cems cxovrebas<br />
sul sxvebi ratom marTaven?<br />
***<br />
me RvTaebrivad miyvardi,<br />
viT wameyvane colada?<br />
ocnebiT mzisken mimyavdi,<br />
ver gcani gamomyolada.<br />
fiqric mzaravda imaze _<br />
siwminde Semomelaxa,<br />
eg kdema da eg sinaze<br />
mxecur alersSi menaxa.<br />
sxva datkbes Seni wyalobiT,<br />
vinc saTuTobis mteria;<br />
sxva gaZRes Seni qalobiT<br />
me giocnebeb feriad...<br />
me zeciurad gsaxavdi,<br />
gfiqrobdi caTa sworada,<br />
cas rogor Semovlaxavdi,<br />
viT wameyvane colada?!
sinanuli warmavalobisa<br />
viRaca rCeba, viRaca midis,<br />
gulsuwadinod viRac berdeba.<br />
Cems mkerds, SeWvartluls dro-Jamis bindiT<br />
kvlav siyvarulis cecxli edeba.<br />
momeci xeli, o, cisferTvala,<br />
rogorc yvavili ram sanukvari…<br />
Cqara, eSmakma aRar gagTvalos,<br />
rom mimwuxrisas aminTo kvari!<br />
vzi cxra mTas miRma gadakarguli,<br />
mkerds laRad vuSli niavTa frTonas.<br />
mo, magrZnobine Zala zRapruli<br />
da silamazis gamxade mona!<br />
mindia arabuli<br />
gazafxuli CargalTan<br />
iq, sadac aragvs Carglula erTvis,<br />
Sveli bRavis da eZaxis dobils,<br />
<strong>vaJa</strong>s ezoSi balaxobs erTi,<br />
meore <strong>vaJa</strong>s xmaurze morbis.<br />
kldeebs adneba yinuli sisvi,<br />
kinWuxze sZinavT nazamTral svavebs,<br />
<strong>vaJa</strong>is wyalTan xorxoci ismis,<br />
devebi veZas peSvebiT svamen.<br />
aragvi borgavs, Smagad, mrisxaned,<br />
beqebs awydeba mTvrali kaciviT,<br />
xevebze modis dila sisxami,<br />
mwvaned irTveba Wala nawvimi.<br />
gaielvebs da cis daquxebas<br />
Seebaneba WiuxTa eqo,<br />
totebganier beber muxebTan<br />
<strong>vaJa</strong> `baxtrions~ ukiTxavs fexons.<br />
mze mainc atans Rrublebis sisqes,<br />
fSanSi vardeba jurxas fariviT,<br />
gzebi gavida barisken, mTisken,<br />
aSra, amwvanda xomi, Tvalivi.<br />
mTebi gulmkerdze yvavils isxamen,<br />
zamTari kvdeba Tovlian beqze<br />
da enZelebi yovel sisxamze<br />
<strong>vaJa</strong>s fandurze mRerian leqsebs.<br />
p o e z i a<br />
`qarisa da wvimis qveyana~<br />
filologiis mecnierebaTa doqtori, profesori,<br />
kavkasiologi da poeti _ nodar ardoteli xevsureTSi<br />
_ sofel ardotSi mravalSvilian da saxelovan ojaxSi<br />
daibada, daamTavra barisaxos barisaxos saSualo saSualo skola skola da Tbilisis Tbilisis<br />
ivane ivane javaxiSvilis javaxiSvilis saxelobis saxelobis universitetis universitetis filologiis<br />
filologiis<br />
fakulteti. fakulteti. TiTqmis TiTqmis 30 30 <strong>weli</strong>a <strong>weli</strong>a moRvaweobs moRvaweobs saqarTvelos<br />
saqarTvelos<br />
enaTmecnierebis enaTmecnierebis institutSi.<br />
institutSi.<br />
ardotelebis ojaxma 11 11 Svili Svili gazarda. aqedan ori<br />
_ sxvadasxva profesiasTan erTad poeti gaxlavT; murRva murRva<br />
ardoteli ardoteli da da nodar nodar ardoteli. ardoteli. murRvac mecnieria, miatova<br />
samecniero kariera da mSobliur ardotSi ardotSi gadainacvla,<br />
oTxwliani skolis direqtoric iyo. axla ki sazRvris sazRvris dacvis dacvis<br />
samsaxurSia.<br />
samsaxurSia<br />
isev nodar ardotelze:… mogzaurobda daRestanSi,<br />
saerTod, Crdilo kavkasiaSi da Tavi gamoiCina samecniero<br />
gamokvlevebiT da didi warmatebiT daicva samecniero<br />
xarisxebi.<br />
2004-2006 wlebSi igi cxovrobda da muSaobda didi<br />
umweoba<br />
ara uSavso! _ mogkiodnen qveynis zarebi<br />
da samSoblodan gadaxvewils nugeSsa gcemdnen.<br />
Sen ki ideqi martodmarto wyvdiad mzvareSi<br />
rtoapyrobili dedamiwis qerqidan mzemde.<br />
arc lerwamtana, arca moZme kacTnaSieri<br />
xels ar giqnevda, ar gixmobda gasamxneveblad.<br />
guldabzaruli, gaZarcvuli, gudamSieri _<br />
cidan ar Canda naTlis sveti da miteveba.<br />
rad moevline am samyaros esoden kenti,<br />
Tu oden calad gamosclidi sevdis fialas?<br />
`saqarTvelo da <strong>qarTveli</strong> poetebi~<br />
saqarTvelo yvela WeSmarit qarTvels uyvars da ra Tqma unda arc me var gamonaklisi. is ki ara da xandaxan mgonia, rom yvelaze<br />
metad me miyvars. roca ucxoeTSi var, erTi suli maqvs rodis davbrundebi Cems qveyanaSi. mirCevnia mSieri viyo, oRond qarTul<br />
cas da miwas vumzerde, vidre sxvagan komfortulad vicxovro. swored es gaxda mizezi Cemi sayvareli da gamorCeuli poetebis<br />
leqsebi wignad amekinZa. me TiToeuli <strong>qarTveli</strong> miyvars da Tu is Semoqmedic aris, aRtacebas ver vmalav. miCndeba survili, rom<br />
yvelas movefero da RmerTs madloba vuTxra maTi arsebobisaTvis. swored amitom Sevkribe 104 <strong>poetis</strong> patriotul Temaze Seqmnili<br />
leqsebi, romelTa striqonebSi warmoCenilia samSoblos didi siyvaruli.<br />
krebulSi Sevitane sxvadasxva Taobis avtorebi, romelTac sakuTari xedva da xelwera aqvT.<br />
wigniT saaxalwlod mivuloce Cems Zvirfas Tanamokalmeebs, Tu rogor gavarTvi Tavi mis Sedgenas, amas Tavad ukeT Seafaseben.<br />
am krebulis gamocemamde, mkiTxvels, ukve SevTavaze siyvarulis Temaze Seqmnili mcire anTologia, romelsac hqvia: `usiyvarulod~.<br />
madloba ufals, rom CvenSi kidev bevria qveynis erTguli da mosiyvarule adamiani. RmerTma dalocos TiToeuli maTgani da<br />
sruliad saqarTvelo.<br />
gTavazobT ramodenime leqss aRniSnuli wignidan:<br />
eTer zariZe<br />
sibriyve mefobs<br />
Camavalma mzem<br />
zRvis talRebSi Tavi daixrCo,<br />
saRamom bneli baldaxiniT<br />
dRe gaasvena…<br />
sibriyve mefobs,<br />
siyvaruli veRar maisobs,<br />
netavi wyvdiads<br />
Cveni Tavi ram gaaxsena?<br />
grigali gvitevs yvela mxridan,<br />
Smagobs, boboqrobs,<br />
xalxi SemkrTala,<br />
irgvliv yvelagan glovis zaria,<br />
kvlav gagviTene<br />
da imedis sxivs nu Cagviqrob,<br />
Sens wilxvedr miwas<br />
Seewie wminda mariam!!!<br />
gulo kobiaSvili<br />
saqarTvelo<br />
me gadamixsnes cisferi ZarRvi<br />
da Cemi sisxli Sesves siamiT,<br />
gadamiares saTuT gulmkerdze<br />
es meramdened _ floqvis TqrialiT!<br />
barbaciT vdgebi, gaognebulma<br />
rogor unda vTqva RvTisadmi aja _<br />
eTer zariZe.<br />
mteri marjvenas rom miseravda,<br />
Cemsav marcxenas epyra es maja!<br />
barbaciT vdgebi, cremli misvelebs<br />
naomarsa da sisxlian mxar-mklavs,<br />
barbaciT vdgebi, gadaWril ZarRviT<br />
vcdilob aRvamrTo droSa jvriani,<br />
marcxena xelSi urcxvad frialebs<br />
droSa Savi da floqvebiani!<br />
barbaciT vdgebi… es meramdened<br />
da aRar vici, Rirs ki adgoma?!<br />
es meramdened, es meramdened,<br />
mxolod eul muxls vuyri aRdgomas!<br />
zezva<br />
medulaSvili<br />
adgilis dedis monatreba<br />
Tvals micems Cemi savenaxeTi,<br />
agremc movukvde, veRar davxede.<br />
kai xania Cemi kaxeTi<br />
gemoze veRar movikaxeTe.<br />
kai xania, sevdiT morCiliT<br />
Sevitkbe Jangi, mtveri, neoni<br />
da maxrCobs gulze javrad moWrili<br />
vermogebuli sanaZleoni.<br />
ki, Cemi Tavi enacvalos SoTas,<br />
puSkins, nizamis, rables Tu li bos,<br />
magram dRes guli sxvagvarad SfoTavs,<br />
monatrebuli mSobliur libos.<br />
venacvale sxvaTac _ xaiams, dantes,<br />
britaneTis gaerTianebuli samefos dedaqalaq londonSi. londonSi.<br />
swored am dReTa gamoZaxili airekla <strong>poetis</strong> sulma da<br />
leqsebad Camoagvirista. winamdebare wignSi mxolod maTi<br />
nawilia Sesuli.<br />
poeziis moyvarulebs unda vauwyoT, rom didi xnis<br />
lodinis Semdeg (nodar ardotelis bolo poeturi krebuli<br />
daibeWda 1998 wels) mkiTxveli gaecnoba wigns, romelSic<br />
mxatvruli ostatobiT aris gadmocemuli samSoblos miRma<br />
myofi <strong>poetis</strong> miswrafebebi da gancdebi, mTel rig leqsebSi<br />
gamokrTis samSoblos siyvarulis, trfobis, vaJkacobis,<br />
maRali idealebis msaxurebisa da dedul-mamulis monatrebis<br />
diadi grZnoba.<br />
vulocavT poets am axal krebulis gamocemas. gasaxaria,<br />
rom sul male mkiTxveli miiRebs nodar ardotelis axal da<br />
vrcel poetur krebuls.<br />
gTavazobT leqsebs winamdebare wignidan.<br />
dawyvilebula irgvliveTi da ufro metic _<br />
umzire:mtredma satrfo<br />
mtredTan SeifrTxiala.<br />
momeci xeli! isev vkvnesi sasowarkveTiT,<br />
vinme lujTvalam gadadeviT Tavi saCemod.<br />
iqneb gaCvenoT oqros Tevzi _ siamis wveTi<br />
da sanetaro vel-mindvrebi iqneb gaCvenoT.<br />
rad iweweba es Rrubeli, o, mxiaruli<br />
yrmobis xana da barisaxo ram gamaxsena?<br />
ganvedi Cemgan, simartovev, qajebs _ aruli!<br />
silaRe mamkobs, mixaria TqvenTan darCena.<br />
25. 12. 2004.<br />
`kavkasia~ #5-6 (51-52) maisi-ivnisi <strong>2011</strong><br />
gulo kobiaSvili.<br />
peles, pikasos, tals Tu karuzos,<br />
magram es guli Saraze davde,<br />
gavxade qveynis satartarozod.<br />
Sors ki, sazRaprod Ruis buxari,<br />
papas ulvaSze kvamli kidia,<br />
sarkmelSi mosCans blis xe mwuxari<br />
da weroebi samxriT midian.<br />
damdevs sizmarSi patara saxli<br />
da gacrecili lastis WiSkari,<br />
Zveli beReli da beRlis maRliT<br />
gaWenebuli caze ciskari.<br />
oh, is kiskasi patara biWi,<br />
TuSuri qudiT peplis mdevari!<br />
oh! motexili imisi kiWi,<br />
oh, moparuli yurZnis mtevani.<br />
gardaxda Jami, iZales wlebma,<br />
axla yoveli ukve Sors aris,<br />
Zneldeba drosTan xeldaxel Sebma, _<br />
`modis yiJiniT, rogorc korsari~.<br />
da mainc guli gulobas hbedavs,<br />
balRobis madliT naTelmosili,<br />
me Cem sayvarel adgilis dedas,<br />
ver movSordebi anTeosiviT.<br />
meZaxis kvlavac patara saxli,<br />
Cemi ocnebis TavSesafari,<br />
SoriT cimcimebs,<br />
mixmobs da daRlil<br />
sulSi Semodis,<br />
rogorc zRapari.<br />
7
damfuZnebeli, gamomcemeli<br />
da mTavari redaqtori<br />
iza jaWvaZe<br />
bolo gverdi<br />
saqarTvelos mSvenebav da varskvlavo!<br />
mTasa Tu barSi sacaa Semoabijebs<br />
Teona qumsiaSvilisa da misi<br />
pawawina vaJiSvilebis, ori wlis demetres<br />
da 9 Tvis jarjis, Teonas dis<br />
_ naTia qumsiaSvilis<br />
qumsiaSvilis, SvilTan _ mamukasTan<br />
erTad berdia da sofiko<br />
arabulebisaTvis dawyevlili 2010<br />
wlis 22 ivlisi… ivlisi aTengenobis uZvelesi<br />
dResaswaulis meore dRe, roca mucos<br />
xeobaSi sazareli sikvdili moevlinaT<br />
am mSvenier mTielebs… mucosTan axlos,<br />
sofel xoneSi swrafad momavali `jipi~<br />
xramis pirze mocurda, mdinare arRunSi<br />
gadavarda da Svidi adamiani imsxverpla imsxverpla.<br />
mTeli saqarTvelo SeZra am tragediam.<br />
im dros SatilSi gaxldiT. mzia<br />
wiklauris ojaxSi davideT bina da Semdeg<br />
megobarTan, poetTan da saxelovan sazRvris<br />
damcvelTan _ murRva ardotelTan mivemgzavrebodiT,<br />
Tumca am ubedurebis Semdeg<br />
iqiT raRa wagviyvanda.<br />
Cvens Tvalwin, iq sadac mTebi zRaprul<br />
falavnebs hgvanan, datrialda yvelaferi...<br />
daRupulebi SatilSi, pansionis SenobaSi<br />
Semoasvenes, sadac moedineboda<br />
xalxis nakadi. ase CagvSxamda mTaSi yofnis<br />
sixaruli.<br />
Teona qumsiaSvili TianeTis raionis<br />
sofel sionidan gaxldaT. iqve, sofel<br />
orxevSi daibada didi <strong>qarTveli</strong> momRerali,<br />
saopero xelovnebis brwyinvale warmomadgeneli<br />
niko qumsiaSvili da misi qaliSvili,<br />
medicinis mecnierebaTa doqtori,<br />
profesori, baton egnate fifias mowafe _<br />
rodam qumsiaSvili<br />
qumsiaSvili. rogorc Tavad Teona<br />
qumsiaSvilma miTxra, am gvaris meoTxe<br />
Taobis warmomadgeneli iyo. qumsiaSvilebis<br />
sagvareuloSi simRera iyo maTi sulis<br />
Semadgeneli nawili.<br />
<strong>weli</strong>wadi xdeba SenTan sevdiani gan-<br />
Sorebisa Cemo pirmSveniero da bulbulis<br />
xmiano Teona, aboboqrebulma da daundobelma<br />
mRvrie arRunma SvilebTan erTad Tan<br />
gaiyola Seni lamazi sicocxle, amasTan<br />
ganumeorebeli xma-simRerisa, gulSi Camwvdomi<br />
da marad dauviwyari, romelsac<br />
Tan sdevda raRacnairi sevda da ukidegano<br />
tragizmi.<br />
is cremliani da gulistkivilismomgvreli<br />
dReebi arasdros damaviwydeba.<br />
Satilis pansionis SenobaSi gadmosvenebisas,<br />
Sens svel samoss pirisaxidan gadmosuli<br />
sisxlis nakvalevi rom aCnda, erTi mklavi<br />
moxrili gqonda, albaT Svilebs akavebdi,<br />
vidre SegeZlo, demetre ki arRunma STanTqa.<br />
dResac mogtiris mTeli saqarTvelo,<br />
dardisgan dauZlurebuli deda fSavlis<br />
asulo da xevsureTis maradiulo dedofalo,<br />
mSvenieri <strong>poetis</strong> da momRerlis gela<br />
daiauris rCeulo rCeulo, dRemudam zrunavs<br />
redaqtori<br />
laSa-giorgi<br />
kraveiSvili<br />
redaqtoris moadgile<br />
diana gigiaZe<br />
ck<br />
Seni saxelis kidev ufro gandidebisa da<br />
gabrwyinebisaTvis.<br />
ai, axlac, 25 ivniss `mziurSi~ romelsac<br />
zRva xalxi eswreboda, gagimarTa<br />
Seni saxelobis xevsuruli simRerisa da<br />
poeziis saRamo...<br />
mSobliuri TianeTi da mSvenieri Ti-<br />
`fSavelebi ver Zleben uleqsod,<br />
leqsebic fSavelebs natroben...~<br />
fSauri folkloris Taviseburebebze lela razikaSvilma Tqva, iyo naTesavi <strong>vaJa</strong>-<br />
isaubra iv. javaxiSvilis saxelobis Tbi<strong>fSavelas</strong> mxridan.<br />
lisis saxelmwifo universitetis folkloris<br />
kaTedris profesorma tristan<br />
maxaurma maxaurma.<br />
scenaze cocxali kafia Sesrulda<br />
goCa CekuriSvilisa da gabrielgaraSvi- lis qaliSvil _ cisana garaSvils Soris,<br />
romelTac TiTqmis mTeli darbazi ovaciiT<br />
Sexvda.<br />
Zalze saintereso aRmoCnda cotne<br />
albuTaSvilis da mezobeli _ Jeboteli<br />
da aloteli megobrebis kafiebi, romlebic<br />
Cveuli fSauri iumoriT erTurTs tkbilad<br />
aleqsebdnen, Tan rogorc fSavlebs sCveviaT<br />
TiToeuli maTganisaTvis damaxasiaTebel<br />
niSan-Tvisebebze didi iumoriT amaxvilebdnen<br />
yuradRebas.<br />
saRamo daloca fSav-xevsureTisa da<br />
ar SeiZleba ar aRiniSnos duSeTis,Ti- aneTis, axmetis, Telavis gamgeblebis gamgeblebis, aseve<br />
lafanyuris municipalitetis rwmunebulis<br />
mxardaWera saRamos organizebaSi. rogorc<br />
mowveuli stumrebi aRniSnavdnen, aseTi mniSvnelovani<br />
RonisZiebebi, qarTuli sulisa da<br />
qarTuli fesvebis SenarCuneba-gadarCenis<br />
gzaze danTebuli is sanTelia, romelsac<br />
Caqroba arasodes ar uweria.<br />
saRamos mxardamWeri iyo saqarTvelos<br />
profesiuli kavSirebis gaerTianeba, romlis<br />
organizebiTac SesaZlebeli gaxda aRniS-<br />
nuli RonisZiebis maRal doneze Catareba.<br />
`fSavlebi ver Zleben uleqsod,<br />
leqsebic fSavlebs natroben,<br />
mec veRar gavZeli uleqsod<br />
Tiniko nayeuri<br />
TianeTis mitropolitma meufe Tadeozma Tadeozma.<br />
saRamos monawileebs siurprizi mouwyo<br />
da guli fSaurad vamRere~.<br />
axlaxans TbilisSi, profkavSirebis<br />
kulturis sasaxleSi, TbilisisaTvis<br />
sruliad uCveulo, araCveulebrivi saRamo<br />
gaimarTa. es iyo fSauri folkloris pirveli<br />
saRamo, romelic sulmnaT <strong>vaJa</strong> <strong>fSavelas</strong><br />
150 wlis iubiles mieZRvna.<br />
saRamo, rogorc Sinaarsobrivad, ise<br />
sanaxaobrivad, sakmaod emociuri da gansxvavebuli<br />
iyo. es iyo fSauri leqsis,<br />
fSauri simReris, fSauri cekvisa da fSauri<br />
sityvis zeimi.<br />
saRamo fSavis aRorZineba-ganviTarebis<br />
fondis mier iyo organizebuli, raSic<br />
udidesi wvlili poet mariam (sanaTa) xu-<br />
curaulma da fSauri poeziis didma qomagma<br />
da mkvlevarma vano beriZiaSvilma Seitanes.<br />
scenaze erTmaneTs scvlidnen meleqse<br />
fSavlebi _ elguja uZilauri, goCa<br />
CekuriSvili, miSa RaniSaSvili, cotne alal- buTaSvili, gabriel garaSvili da vin aRar aRar. .<br />
biZina mWedlurma da mzia musaSvilma luka<br />
mTibelaSvilisa da serapion rusulaSvilis<br />
leqsebi waikiTxes.<br />
ar SeiZleba sagangebod ar aRiniSnos<br />
maRaroskaris skolis direqtoris mziso<br />
Turmanaulis monawileoba da mis paralelurad<br />
debi nayeurebis simRerebi, TianeTis<br />
xalxuri cekvis bavSvTa qoreografiuli<br />
ansamblis gamosvla, romelTac fSavel<br />
qalTa STambeWdavi cekva Seasrules.<br />
maRaroskarSi dabadebulma da saxelovani<br />
maswavleblisa da <strong>poetis</strong> mixeil nayeuris<br />
qaliSvilma qsova-qargvis didostatma<br />
Tiniko nayeurma nayeurma, romelmac sworupovari<br />
sxvadasxva saxeobis fSauri nimuSebi<br />
gviCvena. profkavSirebis kulturis sasaxlis<br />
foieSi agreTve fSauri gamofena da<br />
sxvaTa xelnakeTi nivTebi. aseve iqauri<br />
samosi da sul axlaxans v. beriZiaSvilisa<br />
da Tamila gogolauris mier gamocemuli<br />
`fSauri poezia~ iyo gamotanili.<br />
rogorc saRamos wamyvanma poetma<br />
mariam xucuraulma sakmaod xatovnad<br />
SeniSna, fSavSi leqsi imdenad Zlieria, isea<br />
TiToeul fSavelSi poezia Casaxlebuli,<br />
rom `fSaurma poeziam fSauri cekva da<br />
simRera SeWamao~ da amdenad saRamoze Ziri-<br />
Tadi aqcenti swored poeziaze gamaxvilda.<br />
CvenTvis siurprizi iyo agreTve poet<br />
elguja uZilauris leqsis `ayvavebula<br />
aragvze deka~, `Satilis casaviT lurji<br />
gaqvs Tvalebi~ simReris avtoris soso<br />
pataraSvilis gamoCena da am simReris avtoriseuli<br />
Sesruleba, rasac darbazidan<br />
mxurvale ovaciebi mohyva.<br />
sityviT gamovida <strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong> poeziis<br />
Tayvanismcemeli, lordi stiven-kaxaber<br />
lloidi-bagrationi<br />
lloidi-bagrationi, romelmac fSavelebs<br />
naTesavebi uwoda da rogorc amas<br />
<strong>vaJa</strong>-<strong>fSavelas</strong> saxl-muzeumis direqtorma<br />
amis saTqmelad modioda yvela fSaveli<br />
momRerali Tu moleqse da fSauri poeziiT,<br />
gamTbari gulebiT, galaRebulT acilebda<br />
saRamoze mosul stumrebs.<br />
eTer maTureli,<br />
saqarTvelos profesiuli kavSirebis<br />
gaerTianebis Tavmjdomaris moadgile.<br />
Tiniko nayeuris gamofenidan<br />
anelebi, fSavi, xevsureTi da sruliad<br />
saqarTvelo sul Seni simRerebiT xalisobs,<br />
saqarTvelos mSvenebav da varskvlavo<br />
_ Teona qumsiaSvilo!..<br />
saredaqcio sabWo: ivane wiklauri, rezo kobiaSvili,<br />
levan caluRelaSvili, giorgi iCuaiZe, nugzar idoiZe,<br />
nata borCaSvili, leila arCemaSvili, omar maruqaSvili,<br />
qeTevan mWedluri, gulo kobiaSvili, goCa xaranauli.<br />
gazeTi ar gamoxatavs arc erTi politikuri partiis interess, avtorebi<br />
Tavad ageben pasuxs masalebSi Setanili faqtebis sisworeze, avtorTa<br />
mosazrebebi SesaZloa ar eTanxmebodes redaqciis pozicias. gazeTidan<br />
masalis gadabeWdva redaqciasTan SeuTanxmeblad dauSvebelia<br />
iza jaWvaZe.<br />
milocva<br />
dabadebis dRes vulocavT:<br />
koba bedoiZes<br />
*<br />
rezo faCulias<br />
*<br />
rezo kobiaSvils<br />
*<br />
marine TeqTumaniZes<br />
*<br />
lali kandelaks<br />
*<br />
nana xomasuriZes<br />
*<br />
dodo biCelaSviliWirauls<br />
*<br />
mamida-ZmisSvilebs:<br />
reno,<br />
eka<br />
da<br />
mari jaWvaZeebs<br />
<strong>qarTveli</strong> mwerlebi: revaz miSvelaZe,<br />
mayvala gonaSvili, baRaTer<br />
arabuli, manana CitiSvili, tariel<br />
xarxelauri, zezva medulaSvili,<br />
koba arabuli, daTo takiZe, zaal<br />
botkoveli, zurab Toria, guguli<br />
togoniZe, gulo kobiaSvili, iza<br />
jaWvaZe, mzia xeTaguri, ramaz<br />
beraZe, marine TeqTumaniZe, erekle<br />
saRliani, Sermadin qaldani,<br />
qeTevan doliZe, eTer zariZe,<br />
megobari _ mayvala liparteliani,<br />
didi mwuxarebiT iuwyebian, rom<br />
gardaicvala TvalsaCino <strong>poetis</strong>, irma<br />
meburiSvilis vaJiSvili<br />
laSa CaCava<br />
da samZimars ucxadeben gansvenebulis<br />
ojaxs.<br />
misamarTi:<br />
kostavas q.#14<br />
tel: 52-16-38<br />
899-79-76-13<br />
dakabadonda<br />
koba bedoiZis<br />
dizaincentrSi<br />
www.bedoidze.site.ge