15.11.2014 Views

2008, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia ...

2008, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia ...

2008, saqarTvelos axalgazrda iuristTa asociacia ...

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

s i c o c x l i s<br />

u f l e b a<br />

Tbilisi <strong>2008</strong><br />

1


sicocxlis ufleba<br />

gamocema momzadebulia evropis kavSiris mxardaWeriT.<br />

saxelmZRvaneloze pasuxismgebelia <strong>saqarTvelos</strong> <strong>axalgazrda</strong><br />

<strong>iuristTa</strong> <strong>asociacia</strong> da misi Sinaarsi ar gamoxatavs evropis kavSiris<br />

oficialur pozicias.<br />

proeqti dafinansebulia evropis<br />

kavSiris mier<br />

saxelmZRvanelosTvis masalebis<br />

moZieba da damuSaveba:<br />

Targmani:<br />

gamocemaze pasuxismgebeli:<br />

redaqtori:<br />

teq. redaqtori:<br />

ekaterine lomTaTiZe<br />

nana WyoiZe<br />

vaxtang vaxtangiZe<br />

giorgi CxeiZe<br />

lali Cxetia<br />

xaTuna yviralaSvili<br />

irakli svaniZe<br />

aiwyo da dakabadonda<br />

<strong>saqarTvelos</strong> <strong>axalgazrda</strong><br />

<strong>iuristTa</strong> <strong>asociacia</strong>Si.<br />

krilovis q.15 Tbilisi 0102 saqarTvelo<br />

(+995 32) 95 23 53, 93 61 01<br />

tiraJi: 500 cali<br />

akrZalulia aq moyvanili masalebis gadabeWdva, gamravleba an gavrceleba<br />

komerciuli mizniT, asociaciis werilobiTi nebarTvis gareSe<br />

2<br />

-----------------------------------------------------------------------------------------------<br />

© <strong>2008</strong>, <strong>saqarTvelos</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>iuristTa</strong> <strong>asociacia</strong>


sarCevi<br />

winasityvaoba.............................................................................................................5<br />

I - amonaridebi adamianis uflebaTa dacvis saerTaSoriso<br />

aqtebidan da adamianis uflebaTa komitetis komentarebi<br />

sicocxlis uflebasTan dakavSirebiT:........................................................6<br />

1. adamianis uflebaTa sayovelTao deklaracia, 10 dekemberi,<br />

1948, muxli 3...................................................................................................................6<br />

2. adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis evropuli<br />

konvencia, muxli 2 da 15..............................................................................................6<br />

3. adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis<br />

evropuli konvencia, oqmi #6, muxlebi 1 da 2......................................................7<br />

4. adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis<br />

evropuli konvencia, oqmi #13, muxli 1.................................................................7<br />

5. saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri<br />

uflebebis Sesaxeb, muxlebi 4 da 6............................................................................7<br />

6. samoqalaqo da politikuri uflebebis saerTaSoriso paqtis<br />

sikvdiliT dasjis gauqmebisadmi mimarTuli meore<br />

fakultaturi oqmi, muxli 1......................................................................................8<br />

7. marTlwesrigis damcvel Tanamdebobis pirTa qcevis kodeqsi.<br />

miRebulia generaluri asambleis #34/169 rezoluciiT,<br />

1979 wlis 17 dekemberi, muxli 3................................................................................9<br />

8. samarTaldamcavi muSakebis mier mier Zalisa da iaraRis gamoyenebis<br />

ZiriTadi principebi. miRebulia gaeros merve kongresze, romelic<br />

danaSaulis prevenciasa da damnaSaveTa mimarT mopyrobis sakiTxebs<br />

mieZRvna, havana, kuba, 27 agvisto - 7 seqtemberi, 1990,<br />

principebi 6, 9 da 10......................................................................................................9<br />

9. adamianis uflebaTa amerikuli konvencia, muxli 4 da 27............................10<br />

10. adamianisa da xalxTa uflebebis afrikuli qartia, muxli 4....................11<br />

11. evropis konstituciis damfuZnebeli xelSekruleba, muxli I-9.............12<br />

12. evropis kavSiris ZiriTad uflebaTa qartia, 2000/C 364/01, muxli 2...12<br />

13. samoqalaqo da politikuri uflebebis paqtis<br />

zogadi komentari #06: sicocxlis ufleba (muxli 6), 30/04/82....................12<br />

14. samoqalaqo da politikuri uflebebis paqtis zogadi komentari #14:<br />

atomuri iaraRi da sicocxlis ufleba (muxli 6); 09/11/84.............................14<br />

3


sicocxlis ufleba<br />

II – adamianis uflebaTa evropis sasamarTlos precedentuli<br />

samarTali da gaeros adamianis uflebaTa komitetis cnoba #.<br />

449/1991 Zalis gadametebuli gamoyenebis Sesaxeb:...............................16<br />

1. makqani gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, ganacxadi #18984/91...........16<br />

2. makkeri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, ganacxadi #28883/95..........35<br />

3. makaraZisi saberZneTis winaaRmdeg, ganacxadi #50385/99..........................58<br />

4. naCova da sxvebi bulgareTis winaaRmdeg<br />

(ganacxadebi #43577/98 da 43579/98)......................................................................71<br />

5. guli TurqeTis winaaRmdeg (ganacxadi #22676/93).......................................89<br />

6. gaeros adamianis uflebaTa komitetis cnoba #449/1991; dominikis<br />

respublika, 10/08/94................................................................................................100<br />

III - adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos<br />

gadawyvetilebebi saxelmwifos pozitiur valdebulebasTan<br />

dakavSirebiT, daicvas sicocxle, roca adamiani iRupeba<br />

oficialur dawesebulebaSi da gaeros adamianis uflebaTa<br />

komitetis cnoba #888/1999...............................................................................104<br />

1. salmani TurqeTis winaaRmdeg #21986/93.......................................................104<br />

2. angelova bulgareTis winaaRmdeg #38361/97..............................................114<br />

3. gaeros adamianis uflebaTa komitetis cnoba #888/1999; ruseTis<br />

federacia 29/04/2004...............................................................................................129<br />

IV - adamianis uflebaTa evropuli sasamarTlos<br />

gadawyvetileba piris gauCinarebis SemTxvevaSi<br />

sicocxlis uflebasTan dakavSirebiT:....................................................135<br />

timurTaSi TurqeTis winaaRmdeg #23531/94....................................................135<br />

V - sicocxlis ufleba da evTanazia...........................................................146<br />

friTi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg #2346/02....................................146<br />

4


winasityvaoba<br />

TiTqmis samwliani pauzis Semdeg <strong>saqarTvelos</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>iuristTa</strong><br />

<strong>asociacia</strong> ganagrZobs saxelmZRvaneloebis gamocemas adamianis<br />

uflebaTa samarTalSi. amjerad warmodgenili saxelmZRvanelo<br />

gamoica evropis kavSiris finansuri mxardaWeriT mimdinare proeqtis _<br />

`samarTlebrivi saxelmwifos xelSewyoba saqarTveloSi~ _ farglebSi.<br />

winamdebare gamocema mieZRvna sicocxlis uflebas. ratom SevaCereT<br />

Cveni yuradReba am uflebaze da ratom dagvTanxmda donori, mxari<br />

daeWira aRniSnuli iniciativisTvis?<br />

2005 wlis bolodan 2006 wlis CaTvliT sicocxlis uflebis dacva erTerT<br />

mwvave problemad iqca saqarTveloSi. amaze metyvelebs, pirvel<br />

yovlisa, gaxmaurebuli, e.w. `adgilze likvidaciis~ faqtebi, romelTa<br />

Sedegadac aTeulobiT adamiani daiRupa (rogorc eWvmitanilebi,<br />

ise samarTaldamcavi organoebis warmomadgenlebi). am faqtebs<br />

mwvaved afasebdnen adamianis uflebaTa damcveli adgilobrivi Tu<br />

saerTaSoriso organizaciebi. rac Seexeba xelisuflebas, igi Seuvali<br />

iyo Tavis poziciaSi da aRmasrulebeli da marTlmsajulebis organoebis<br />

meSveobiT e.w. nulovani tolerantobis politikas `atarebda~.<br />

swored xsenebuli viTarebidan gamomdinare, gadavwyviteT, specialuri<br />

gamocema migveZRvna sicocxlis uflebisaTvis da kidev erTxel am<br />

saSualebiT gamovxmaurebodiT sicocxlis uflebis dacvis sakiTxs.<br />

warmodgenil publikaciaSi Tavi movuyareT sicocxlis uflebaze<br />

saerTaSoriso normatiul masalas _ saerTaSoriso aqtebidan<br />

amonaridebs da gaeros adamianis uflebaTa komitetis komentarebs,<br />

precedentul samarTals: (1) Zalis gadametebiT gamoyenebis Sesaxeb;<br />

(2) saxelmwifos pozitiur valdebulebasTan dakavSirebiT _ daicvas<br />

sicocxle, roca pirovneba iRupeba oficialur dawesebulebaSi; (3)<br />

piris gauCinarebasTan dakavSirebiT da (4) evTanaziis Sesaxeb.<br />

gvjera, rom saxelmZRvanelo sasargeblo da praqtikuli saSualeba<br />

iqneba rogorc sasamarTlo sistemis warmomadgenelTaTvis, ise<br />

sxva samarTaldamcavi organoebis muSakTaTvis; daexmareba maT,<br />

ixelmZRvanelon adamianis uflebaTa saerTaSoriso samarTlis<br />

principebiTa da precedentebiT sicocxlis uflebasTan dakavSirebul<br />

saqmeebze muSaobisas. vimedovnebT, sicocxlis ufleba Cvens qveyanaSi<br />

yovelTvis iqneba waruvali Rirebuleba da gansakuTrebuli dacvis<br />

sagani.<br />

lali Cxetia<br />

samarTlebrivi saxelmwifos xelSewyoba saqarTveloSi<br />

proeqtis direqtori<br />

5


sicocxlis ufleba<br />

I<br />

amonaridebi adamianis uflebaTa<br />

dacvis saerTaSoriso aqtebidan<br />

da adamianis uflebaTa komitetis<br />

komentarebi sicocxlis uflebasTan<br />

dakavSirebiT:<br />

1. adamianis uflebaTa sayovelTao deklaracia<br />

1948 wlis 10 dekemberi<br />

muxli 3<br />

yovel adamians aqvs sicocxlis, Tavisuflebisa da piradi xelSeuxeblobis<br />

ufleba.<br />

2. adamianis uflebebisa da fundamenturi Tavisuflebebis<br />

dacvis evropis konvencia<br />

muxli 2<br />

sicocxlis ufleba<br />

1.<br />

2.<br />

adamianis sicocxlis ufleba daculia kanoniT. aravis SeiZleba<br />

waerTvas sicocxle, garda im SemTxvevisa, rodesac sruldeba<br />

sasamarTlos ganaCeni pirovnebis damnaSaved aRiarebis Semdeg da roca<br />

aseT sasjels iTvaliswinebs kanoni.<br />

sicocxlis warTmeva ar CaiTvleba iZulebiTad am muxlis<br />

sawinaaRmdegod, rodesac igi warmoadgens Zalis gamoyenebis Sedegs,<br />

romelic ar unda iyos aucilebelze meti:<br />

• nebismieri pirovnebis ukanono xelyofisagan dasacavad;<br />

• raTa moxdes kanonieri dapatimreba an aRikveTos kanonierad<br />

dakavebuli piris gaqceva;<br />

• aqtis dros, romelic kanonierad ganxorcielda im mizniT, rom<br />

CaixSos amboxeba an janyi.<br />

muxli 15<br />

gadaxveva sagangebo situaciis dros<br />

1. omis an sxva sazogadoebrivi sagangebo situaciis dros, romelic emuqreba<br />

eris sicocxles, nebismier maRal xelSemkvrel mxares ufleba aqvs, miiRos<br />

zomebi, romlebic uxvevs am konvenciidan gamomdinare mis valdebulebebs,<br />

im donemde, rac ganpirobebulia situaciis aucileblobiT. amasTan,<br />

amgvari zomebi ar unda iyos Seusabamo saerTaSoriso samarTliT mis mier<br />

aRebul sxva valdebulebebTan.<br />

6


amonaridebi adamianis uflebaTa dacvis saerTaSoriso aqtebidan...<br />

2. ar daiSveba gadaxveva meore muxlidan, garda im SemTxvevisa, rodesac<br />

gardacvaleba warmoadgens omis ukanono aqtebis Sedegs, agreTve, me-3,<br />

me-4 (pirveli paragrafi) da me-7 muxlebidan.<br />

3. nebismieri maRali xelSemkvreli mxare, romelic gamoiyenebs gadaxvevis<br />

am uflebas, evropis sabWos generalur mdivans awvdis srul informacias<br />

im zomebis Taobaze, romelic man ganaxorciela, aseve, maTi mizezebis<br />

Sesaxeb. garda amisa, igi atyobinebs evropis sabWos generalur mdivans im<br />

zomebis moqmedebis Sewyvetisa da konvenciis debulebaTa ZalaSi srulad<br />

Sesvlis Sesaxeb.<br />

3. adamianis uflebaTa da TavisuflebaTa dacvis evropis konvenciis<br />

oqmi № 6<br />

muxli 1<br />

sikvdiliT dasjis gauqmeba<br />

sikvdiliT dasja uqmdeba. aravis SeiZleba Seefardos sikvdiliT dasja an<br />

daisajos sikvdiliT.<br />

muxli 2<br />

sikvdiliT dasja omis dros<br />

saxelmwifos SeuZlia, Tavis kanonmdeblobaSi gaiTvaliswinos sikvdiliT<br />

dasja im qmedebisaTvis, romelic Cadenilia omis an misi gardauvali<br />

safrTxis arsebobis dros.<br />

amgvari sasjeli gamoiyeneba mxolod kanoniT dadgenil SemTxvevaSi da misi<br />

debulebebis Sesabamisad. saxelmwifo acnobebs evropis sabWos generalur<br />

mdivans am kanonis Sesabamis debulebebs.<br />

4. adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa evropuli<br />

konvenciis me-13 oqmi<br />

muxli 1<br />

sikvdiliT dasjis gauqmeba<br />

sikvdiliT dasja gauqmdeba. aseTi sasjeli ar SeiZleba misjil an<br />

aRsrulebul iqnes vinmes mimarT.<br />

5. saerTaSoriso paqti samoqalaqo da politikuri uflebebis Sesaxeb<br />

muxli 4<br />

1. saxelmwifoSi sagangebo wesebis SemoRebis dros, roca eris sicocxle<br />

safrTxeSia da es oficialurad gamocxaddeba, am paqtis monawile<br />

saxelmwifoebs SeuZliaT, gadauxvion paqtiT nakisr valdebulebebs<br />

imdenad, ramdenadac amas moiTxovs mdgomareobis simZafre da<br />

ganaxorcielon RonisZiebebi im pirobiT, rom isini SeuTavsebeli ar iqneba<br />

saerTaSoriso samarTliT dakisrebul sxva valdebulebebTan da maT ar<br />

mohyveba diskriminacia mxolod da mxolod rasis, kanis feris, sqesis, enis,<br />

religiisa Tu socialuri warmoSobis safuZvelze.<br />

7


sicocxlis ufleba<br />

2. es debuleba ar SeiZleba safuZvlad daedos raime gadaxvevas me-6, me-7,<br />

me-8 (1 da 2 punqtebi), me-11, me-15, me-16 da me-18 muxlebidan.<br />

3. am paqtis monawile yvela saxelmwifom, romelic iyenebs gadaxvevis<br />

uflebas, gaerTianebuli erebis organizaciis generaluri mdivnis<br />

saSualebiT, dauyovnebliv unda Seatyobinos am paqtis monawile sxva<br />

saxelmwifoebs, Tu romel debulebebs gadauxvia da ra mizezebma miaRebina<br />

aseTi gadawyvetileba. amave Suamavlis meSveobiT, man unda Seatyobinos<br />

agreTve TariRi, roca Sewyvets gadaxvevis RonisZiebas.<br />

muxli 6<br />

1. sicocxlis ufleba TiToeuli adamianis ganuyofeli uflebaa. am<br />

uflebas icavs kanoni. aravis SeiZleba TviTneburad waarTvan sicocxle.<br />

2. qveynebSi, romlebsac ar gauuqmebiaT sikvdiliT dasja, sikvdilis<br />

ganaCeni SeiZleba gamoitanon mxolod yvelaze mZime danaSaulisaTvis im<br />

kanonis Sesabamisad, romelic moqmedebda danaSaulis Cadenis dros da<br />

ar ewinaaRmdegeba am paqtisa da genocidis danaSaulis Tavidan acilebisa<br />

da misTvis dasjis Sesaxeb konvenciis debulebebs. es dasja SeiZleba<br />

ganxorcieldes mxolod kompetenturi sasamarTlos mier gamotanili<br />

saboloo ganaCenis aRsasruleblad.<br />

3. roca sicocxlis warTmeva genocidis danaSauls Seadgens, mxedvelobaSi<br />

unda viqonioT, rom aRniSnul muxlSi am paqtis monawile saxelmwifoebs<br />

araferi aZlevs uflebas, rom raime saSualebiT gadauxvion romelime<br />

valdebulebas, romelic ikisres genocidis danaSaulis Tavidan acilebisa<br />

da dasjis Sesaxeb konvenciis debulebaTa Sesabamisad.<br />

4. TiToeuls, visac sikvdili miusajes, ufleba aqvs, iTxovos Sewyaleba<br />

an ganaCenis Serbileba, amnistia. Sewyaleba an sikvdilis ganaCenis Secvla<br />

SeiZleba naboZebi iyos yvela SemTxvevaSi.<br />

5. sikvdilis ganaCenis gamotana ar SeiZleba danaSaulisaTvis, romelic<br />

Caidines Tvramet wlamde asakis pirebma. aseve, misi aRsruleba ar SeiZleba<br />

fexmZime qalebis mimarT.<br />

6. am muxlSi araferi SeiZleba iyos imis safuZveli, rom am paqtis monawile<br />

romelime saxelmwifom gadados an ar dauSvas sikvdiliT dasjis gauqmeba.<br />

6. samoqalaqo da politikuri uflebebis saerTaSoriso paqtis<br />

sikvdiliT dasjis gauqmebisadmi mimarTuli meore fakultaturi<br />

oqmi<br />

muxli 1<br />

1. mocemuli oqmis monawile saxelmwifos iurisdiqciis qveS myofi arc<br />

erTi piri sikvdiliT ar daisjeba.<br />

2. TiToeuli monawile saxelmwifo iRebs yvela aucilebel zomas Tavisi<br />

iurisdiqciis farglebSi sikvdiliT dasjis gauqmebis mizniT.<br />

8


amonaridebi adamianis uflebaTa dacvis saerTaSoriso aqtebidan...<br />

7. marTlwesrigis damcvel Tanamdebobis pirTa qcevis kodeqsi<br />

(miRebulia gaeros generaluri asambleis 34/169 rezoluciiT,<br />

17.12.1979)<br />

muxli 3<br />

marTlwesrigis damcvel Tanamdebobis pirebs Zalis gamoyeneba SeuZliaT<br />

mxolod ukiduresi aucileblobis SemTxvevaSi da mxolod imdenad,<br />

ramdenadac amas moiTxovs maTi movaleobis Sesruleba.<br />

komentari<br />

a) am debulebaSi xazgasmulia, rom marTlwesrigis damcvel Tanamdebobis<br />

pirTa mier Zalis gamoyeneba mxolod gamonaklisi xasiaTis unda iyos; Tumca,<br />

igulisxmeba, rom maT SeiZleba hqondeT Zalis gamoyenebis uflebamosileba<br />

im zomiT, rac mizanSewonilia Sesabamis pirobebSi danaSaulis Tavidan<br />

acilebis an samarTaldamrRvevTa an samarTaldarRvevaSi eWvmitanilTa<br />

marTlzomieri dakavebisas an amgvari dakavebis dros daxmarebis<br />

aRmoCenisas, magram, aseT SemTxvevebSi, Zalis gamoyeneba ar unda gascdes<br />

aucileblobis farglebs.<br />

b) erovnuli kanonmdebloba, rogorc wesi, zRudavs marTlwesrigis<br />

damcvel Tanamdebobis pirTa mier Zalis gamoyenebas proporciulobis<br />

principis Sesabamisad. es imgvarad unda gavigoT, rom am debulebis<br />

ganmartebis dros pativi unda vceT proporciulobis erovnul principebs.<br />

es debuleba araviTar SemTxvevaSi ar unda iqnes ganmartebuli ise, TiTqos<br />

igi iZleodes iseTi Zalis gamoyenebis uflebamosilebas, romelic ar<br />

Seesabameba misaRwev kanonier mizans.<br />

g) cecxlsasroli iaraRis gamoyeneba ukidures saSualebad miiCneva. yvela<br />

zoma unda gatardes cecxlsasroli iaraRis gamoyenebis aRkveTisaTvis,<br />

gansakuTrebiT, bavSvebis winaaRmdeg. rogorc wesi, cecxlsasroli iaraRi<br />

ar unda gamoiyenebodes im SemTxvevebis garda, roca eWvmitanili piri gaswevs<br />

SeiaraRebul winaaRmdegobas an sxvagvarad safrTxeSi agdebs adamianebis<br />

sicocxles, agreTve, rodesac naklebad gansakuTrebuli xasiaTis sxva<br />

RonisZiebebi ar aris sakmarisi eWvmitanilis kanonsawinaaRmdego qmedebis<br />

asalagmavad an mis dasakaveblad. cecxlsasroli iaraRis gamoyenebis<br />

yoveli SemTxveva dauyovnebliv unda ecnobos kompetentur xelisufalT.<br />

8. samarTaldamcavi muSakebis mier Zalisa da iaraRis gamoyenebis<br />

ZiriTadi principebi<br />

miRebulia gaerTianebuli erebis organizaciis merve kongresze,<br />

romelic danaSaulis prevenciisa da damnaSaveTa mimarT mopyrobis<br />

sakiTxebs mieZRvna<br />

(havana, kuba, 1990 wlis 27 agvisto – 7 seqtemberi )<br />

6. rodesac Zalis an iaraRis ukanono gamoyeneba gardauvalia,<br />

samarTaldamcavma muSakma:<br />

9


sicocxlis ufleba<br />

(a) Tavi unda Seikavos aseTi gamoyenebisagan da misi moqmedeba unda<br />

iyos samarTaldarRvevis seriozulobis da kanonieri miznis miRwevis<br />

proporciuli;<br />

(b) minimumamde unda daiyvanos dazianeba da dasaxiCreba, pativi sces<br />

da gaufrTxildes adamianis sicocxles;<br />

(g) unda uzrunvelyos, rom umokles droSi daxmareba da samedicino<br />

momsaxureba gaewios nebismier daWril an dazaralebul pirovnebas;<br />

(d) unda uzrunvelyos, rom daWrili an dazaralebuli piris naTesavebi<br />

da axlo megobrebi umokles droSi iqnen informirebulni.<br />

9. samarTaldamcavma muSakebma ar unda gamoiyenon iaraRi pirTa winaaRmdeg,<br />

garda: Tavdacvis an sxvaTa dacvis mizniT, rodesac maT sasikvdilo safrTxe<br />

an seriozuli ziani emuqrebaT; gansakuTrebiT seriozuli danaSaulis<br />

prevenciis mizniT, rodesac sicocxles mZime safrTxe emuqreba; piris<br />

dasakaveblad, romelic aseT safrTxes qmnis da winaaRmdegobas uwevs maT;<br />

an aseTi piris gaqcevis aRsakveTad da mxolod maSin, rodesac naklebad<br />

eqstremaluri saSualebebi araefeqturia am miznebis misaRwevad. nebismier<br />

SemTxvevaSi, cecxlsasroli iaraRi ganzrax sasikvdilo mizniT SeiZleba<br />

gamoyenebuli iqnes mxolod maSin, rodesac misi gamoyeneba gardauvalia<br />

sicocxlis dasacavad.<br />

10. me-9 principiT dadgenil garemoebebSi samarTaldamcavma muSakebma<br />

unda moaxdinon sakuTari Tavis identificireba da mkafio gafrTxileba<br />

miscen cecxlsasroli iaraRis gamoyenebis gadawyvetilebis Sesaxeb,<br />

romlis drosac gaTvaliswinebuli iqneba gafrTxilebis gaazrebisaTvis<br />

saWiro dro, garda im SemTxvevisa, Tu aseTi qmedebiT gadaWarbebuli<br />

safrTxe SeeqmnebaT samarTaldamcav muSakebs an sasikvdilo safrTxis an<br />

seriozuli zianis riskis qveS dadgeba sxva pirTa sicocxle, anda aSkarad<br />

Seusabamo an aragonivruli iqneba incidentis garemoebebisaTvis.<br />

9. adamianis uflebaTa amerikuli konvencia<br />

miRebulia 1969 wlis 22 noembers, san xoseSi (kosta rika), amerikis<br />

qveynebis specialur konferenciaze, romelic adamianis uflebebs<br />

mieZRvna<br />

muxli 4<br />

sicocxlis ufleba<br />

1. yovel adamians aqvs ufleba, pativi scen mis sicocxles. es ufleba,<br />

zogadad, daculi unda iqnes misi Casaxvis momentidan. aravis SeiZleba<br />

TviTneburad waerTvas sicocxle.<br />

2. qveynebSi, sadac sikvdiliT dasja gauqmebuli ar aris, sikvdilis ganaCeni<br />

SeiZleba gamoyenebul iqnes gansakuTrebiT seriozuli danaSaulisaTvis,<br />

amasTan, kompetenturi sasamarTlos mier miRebuli saboloo ganaCenis<br />

Tanaxmad da aseTi sasjelis damdgeni kanonis Sesabamisad, romelic<br />

danaSaulis Cadenamde iqna miRebuli.<br />

3. sasjelis umaRlesi zoma kvlav ar unda iqnes SemoRebuli im<br />

saxelmwifoebSi, sadac igi ukve gauqmebulia.<br />

10


amonaridebi adamianis uflebaTa dacvis saerTaSoriso aqtebidan...<br />

4. arc erT SemTxvevaSi ar SeiZleba sasjelis umaRlesi zoma gamoyenebul<br />

iqnes politikuri saxis samarTaldarRvevebze an masTan dakavSirebul<br />

Cveulebriv danaSaulebze.<br />

5. sikvdilis ganaCeni ar gamoitaneba piris mimarT, romelmac danaSauli<br />

Caidina 18 wlis asakamde an 70 wlis asakis zemoT. ar SeiZleba misi aRsruleba<br />

orsuli qalebis mimarT.<br />

6. yovel sikvdilmisjil adamians aqvs amnistiis, Sewyalebis an sasjelis<br />

Semsubuqebis ufleba. sikvdilis ganaCeni sisruleSi ar unda iqnes moyvanili<br />

manam, sanam aseT peticias kompetenturi organoebi ganixilaven.<br />

muxli 27<br />

garantiebis SeCereba<br />

1. omis, sazogadoebrivi safrTxis an sxva sagangebo mdgomareobis dros,<br />

romelic safrTxes uqmnis monawile saxelmwifos damoukideblobas an<br />

usafrTxoebas, SeZleba miRebul iqnes zomebi, romlebic winamdebare<br />

konvenciiT aRebuli valdebulebebidan gadaxvevas iwveven. aseTi zomebi<br />

SeiZleba gamoyenebul iqnes mxolod maSin, rodesac es mkacrad moiTxoveba<br />

situaciis simwvavidan gamomdinare, im pirobiT, rom aRniSnuli RonisZiebebi<br />

ar ewinaaRmdegeba saerTaSoriso samarTlis safuZvelze aRebul sxva<br />

valdebulebebs da ar iwvevs diskriminacias rasis, kanis feris, sqesis, enis<br />

an socialuri warmoSobis niSniT.<br />

2. zemoaRniSnuli debuleba ar iZleva Semdegi muxlebis moqmedebis<br />

SeCerebis uflebas: muxli 3 (samarTal-subieqtobis ufleba), muxli 4<br />

(sicocxlis ufleba), muxli 5 (adamianuri mopyrobis ufleba), muxli 6<br />

(monobisagan Tavisuflebis ufleba), muxli 9 (Ex Post Facto kanonebisgan<br />

Tavisufleba), muxli 12 (sindisisa da religiis Tavisufleba), muxli 17<br />

(saojaxo uflebebi), muxli 18 (saxelisa da gvaris qonis ufleba), muxli<br />

19 (bavSvis uflebebi), muxli 20 (moqalaqeobis ufleba) da muxli 23<br />

(mmarTvelobaSi monawileobis ufleba), aseve, sxva garantiebis SeCerebas,<br />

romlebic mniSvnelovania aseTi uflebebis dasacavad.<br />

3. nebismieri saxelmwifo, romelic SeCerebis uflebas axorcielebs,<br />

valdebulia, sxva monawile saxelmwifoebs generaluri mdivnis meSveobiT<br />

dauyovnebliv acnobos im debulebebis Sesaxeb, romelTa gamoyenebac man<br />

SeaCera, aseve, SeCerebis warmomSobi mizezebis da misi Sewyvetis TariRis<br />

Taobaze.<br />

10. adamianis da xalxTa uflebebis afrikuli qartia<br />

muxli 4<br />

adamiani aris xelSeuxebeli. yovel adamians ufleba aqvs, pativi scen mis<br />

sicocxles da mis pirovnul xelSeuxeblobas. aravis SeiZleba TviTneburad<br />

waerTvas es ufleba.<br />

11


sicocxlis ufleba<br />

11. evropis konstituciis damfuZnebeli xelSekruleba<br />

muxli I-9<br />

ZiriTadi uflebebi<br />

1. kavSiri aRiarebs ZiriTad uflebaTa qartiiT dafuZnebul uflebebs,<br />

Tavisuflebebsa da principebs, romelic I I nawils warmoadgens.<br />

2. kavSiri uerTdeba adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa<br />

dacvis evropul konvencias. aseTi mierTebiT ziani ar adgeba kavSiris<br />

kompetencias, rogorc es konstituciaSia gansazRvruli.<br />

3. ZiriTadi uflebebi _ rogorc es adamianis uflebaTa da ZiriTad<br />

TavisuflebaTa dacvis evropuli konvenciiTaa garantirebuli da rogorc<br />

wevri saxelmwifoebisaTvis saerTo konstituciuri tradiciebidan<br />

gamomdinareobs _ kavSiris samarTlis zogad principebs warmoadgens.<br />

12. evropis kavSiris ZiriTad uflebaTa qartia<br />

(2000/C 364/01)<br />

muxli 2<br />

sicocxlis ufleba<br />

1. yovel adamians aqvs sicocxlis ufleba;<br />

2. aravis SeiZleba miesajos sikvdiliT dasja, an sikvdiliT<br />

daisajos.<br />

13. samoqalaqo da politikuri uflebebis paqtis zogadi komentari<br />

#6 (meTeqvsmete sesia, 1982 weli) sicocxlis ufleba (muxli 6); 30/04/82.<br />

1. paqtis me-6 muxlSi gacxadebuli sicocxlis ufleba ganxilulia yvela<br />

saxelmwifos moxsenebebSi. es aris uzenaesi ufleba, romlisgan gadaxvevac<br />

dauSvebelia iseTi sagangebo mdgomareobis drosac ki, romelic safrTxes<br />

uqmnis eris arsebobas (muxli 4). Tumca, komiteti aRniSnavs, rom me-6<br />

muxlTan dakavSirebiT warmodgenili informacia xSirad Semoifargleba<br />

am uflebis mxolod ama Tu im aspeqtiT. sicocxlis ufleba aris is ufleba,<br />

romelic viwrod ar unda iqnes ganmartebuli.<br />

2. komiteti miuTiTebs, rom omi da masobrivi Zaladobis sxva qmedebebi<br />

kvlav rCeba kacobriobis ubedurebad da yovelwliurad aTasobiT<br />

udanaSaulo adamianis sicocxle ewireba. gaerTianebuli erebis<br />

organizaciis wesdebis safuZvelze, romelime saxelmwifos mier sxva<br />

saxelmwifos ZaliT daSineba an mis mimarT Zalis gamoyeneba, Tavdacvis<br />

ganuyofeli uflebis ganxorcielebis garda, ukve akrZalulia. komitets<br />

miaCnia, rom saxelmwifoTa uzenaesi valia omebis, genocidis da masobrivi<br />

Zaladobis sxva qmedebebis prevencia, romlebic adamianis sicocxlis<br />

TviTnebur mospobas iwvevs. nebismieri Zalisxmeva, romelsac isini omebis<br />

(gansakuTrebiT, TermobirTvuli) saSiSroebis Tavidan asacileblad<br />

mimarTaven saerTaSoriso mSvidobisa da usafrTxoebisaTvis, yvelaze<br />

mniSvnelovani piroba da garantia iqneba sicocxlis uflebis dasacavad.<br />

12


amonaridebi adamianis uflebaTa dacvis saerTaSoriso aqtebidan...<br />

am mimarTebiT, komiteti miuTiTebs me-6 da me-20 muxlebs Soris kavSirze,<br />

sadac aRniSnulia, rom omis nebismieri propaganda (punqti 1) an Zaladobis<br />

waqezeba (punqti 2) unda aikrZalos kanoniT.<br />

3. gansakuTrebuli mniSvneloba eniWeba me-6 muxlis 1-li punqtis<br />

mesame winadadebas, romelic calsaxad adgens sicocxlis TviTneburi<br />

warTmevisagan dacvis uflebas. komitets miaCnia, rom monawile<br />

saxelmwifoebma zomebi unda miiRon ara mxolod kriminaluri qmedebiT<br />

gamowveuli sicocxlis xelyofis prevenciisa da dasjisaTvis, aramed<br />

sakuTari uSiSroebis Zalebis mier ganxorcielebuli TviTneburi<br />

mkvlelobebis prevenciisaTvis. saxelmwifo organoebis mier sicocxlis<br />

xelyofa gansakuTrebiT mZime sakiTxs warmoadgens. amitom kanoni mkacrad<br />

unda aregulirebdes da zRudavdes im garemoebebs, romlebSic adamians<br />

SeiZleba waerTvas sicocxle.<br />

4. monawile saxelmwifoebma agreTve konkretuli da efeqturi zomebi unda<br />

ganaxorcielon individualur pirTa gauCinarebis prevenciis mizniT,<br />

rac, samwuxarod, Zalian gaxSirda da, umravles SemTxvevaSi, sicocxlis<br />

TviTnebur warTmevas iwvevs. garda amisa, saxelmwifoebma unda Seqmnan<br />

efeqturi saSualebebi da procedurebi iseT viTarebaSi dakarguli da<br />

gauCinarebuli pirebis saqmeTa safuZvliani gamoZiebisaTvis, romelic<br />

SesaZloa dakavSirebuli iyos sicocxlis uflebis darRvevasTan.<br />

5. garda amisa, komiteti aRniSnavs, rom sicocxlis uflebas xSirad viwro<br />

ganmarteba eZleva. „sicocxlis ganuyofeli ufleba“ – ver iqneba sworad<br />

gagebuli, Tu mas mxolod SezRuduli ganmarteba miecema; am uflebis<br />

dacva saxelmwifosagan konstruqciuli RonisZiebebis ganxorcielebas<br />

moiTxovs. amasTan dakavSirebiT, komitets miaCnia, rom sasurveli<br />

iqneboda, monawile saxelmwifoebs yvela SesaZlo zoma gaetarebinaT<br />

bavSvTa sikvdilianobis Sesamcireblad da sicocxlis xangrZlivobis<br />

asamaRleblad, gansakuTrebiT SimSilsa da epidemiebTan brZolis<br />

RonisZiebebis SemuSavebis gziT.<br />

6. miuxedavad imisa, rom me-6 muxlis 2-6 punqtebidan gamomdinare, monawile<br />

saxelmwifoebi valdebulni ar arian, mTlianad gaauqmon sikvdiliT dasja,<br />

maT aucileblad unda SezRudon sasjelis am zomis gamoyeneba, kerZod,<br />

unda gaauqmon igi yvela SemTxvevaSi, garda „yvelaze mZime danaSaulebisa“.<br />

aqedan gamomdinare, isini valdebulni arian, ganixilon sakuTari<br />

sisxlis samarTlis kanonmdeblobis gadasinjvis sakiTxi da, nebismier<br />

SemTxvevaSi, SezRudon sikvdiliT dasjis ganaCenis gamoyeneba „yvelaze<br />

seriozuli danaSaulebiT“. aRniSnul muxlSi agreTve zogadad saubaria<br />

gauqmebaze iseTi formulirebiT, romelic mkafiod gulisxmobs (punqti<br />

2(2) da (6)), rom gauqmeba sasurvelia. komiteti askvnis, rom gauqmebisaken<br />

mimarTuli yvela RonisZieba ganxiluli unda iqnes, rogorc progresi<br />

(me-40 muxlSi gaTvaliswinebuli mniSvnelobiT) sicocxlis uflebis<br />

realizebis TvalsazrisiT da mis Sesaxeb moxsenebebi unda warudginon<br />

komitets. komiteti aRniSnavs, rom mTel rig saxelmwifoebSi sikvdiliT<br />

dasja ukve gauqmebulia an SeCerebulia sikvdiliT dasjis ganaCenis<br />

gamotana. miuxedavad amisa, saxelmwifoTa mier warmodgenili moxsenebebi<br />

adasturebs, rom sikvdiliT dasjis gauqmebis an sikvdiliT dasjis<br />

ganaCenis gamotanis SezRudvis gzaze progresi sakmaod umniSvneloa.<br />

7. komitets miaCnia, rom gamoTqma – „yvelaze seriozuli danaSaulebi“<br />

– gagebuli unda iqnes viwro mniSvnelobiT, rogorc aRmniSvneli imisa,<br />

13


sicocxlis ufleba<br />

rom sikvdiliT dasjis ganaCeni gamonaklis zomas warmoadgens. me-6<br />

muxlis zusti formulirebidan agreTve gamomdinareobs, rom sikvdiliT<br />

dasjis ganaCeni SeiZleba gamotanil iqnes mxolod mocemuli danaSaulis<br />

dros ZalaSi myofi kanonis Tanaxmad, romelic paqtis debulebebs<br />

ar ewinaaRmdegeba. daculi unda iqnes masSi gaTvaliswinebuli<br />

proceduruli garantiebi _ samarTliani sasamarTlos uflebis,<br />

udanaSaulobis prezumfciis, dacvis minimaluri garantiebisa da zeda<br />

instanciis sasamarTloSi saqmis gadasinjvis CaTvliT. es uflebebi<br />

unda ganxorcieldes Sewyalebis da sasjelis Semsubuqebis konkretul<br />

uflebasTan erTad.<br />

14. samoqalaqo da politikuri uflebebis paqtis zogadi komentari<br />

#14 (ocdamecamete sesia, 1984 weli), birTvuli iaraRi da sicocxlis<br />

ufleba (muxli 6); 09/11/84.<br />

1. 1982 wlis 27 ivliss, 378-e sesiaze miRebul zogad komentarSi adamianis<br />

uflebaTa komitetma miuTiTa, rom samoqalaqo da politikuri uflebebis<br />

paqtis me-6 muxlis pirvel punqtSi aRiarebuli sicocxlis ufleba aris<br />

uzenaesi ufleba, romlisgan gadaxveva TviT sagangebo mdgomareobis<br />

drosac dauSvebelia. sicocxlis ufleba gacxadebulia adamianis<br />

uflebaTa sayovelTao deklaraciis me-3 muxlSi, romelic gaerTianebuli<br />

erebis organizaciis generalurma asambleam 1948 wlis 10 dekembers miiRo.<br />

es ufleba adamianis yvela uflebis safuZvels warmoadgens.<br />

2. Tavis wina, zogad komentarSi komitetma agreTve miuTiTa, rom<br />

saxelmwifos uzenaesi valia omebis prevencia. omi da masobrivi Zaladobis<br />

sxva qmedebebi kvlav rCeba kacobriobis ubedurebad da yovelwliurad<br />

aTasobiT udanaSaulo adamianis sicocxle ewireba.<br />

3. komiteti, aris ra kvlav SeSfoTebuli SeiaraRebul konfliqtebSi<br />

adamianTa didi msxverplis gamo, rac Tan sdevs Cveulebrivi iaraRis<br />

gamoyenebas, aRniSnavs, rom generaluri asambleis mTel rig sesiebze yvela<br />

geografiuli regionis warmomadgeneli gamoTqvamda did SeSfoTebas<br />

masobrivi ganadgurebis kidev ufro sastiki iaraRis ganviTarebasa da<br />

gavrcelebasTan dakavSirebiT. aRniSnuli iaraRi safrTxes uqmnis ara<br />

mxolod adamianis sicocxles, aramed STanTqavs resurss, romelic<br />

SeiZleboda gamoyenebuliyo sasicocxlod mniSvnelovani ekonomikuri da<br />

socialuri miznebisaTvis, kerZod, ganviTarebad qveynebSi, an, zogadad,<br />

adamianis uflebebis wasaxaliseblad da uzrunvelsayofad.<br />

4. komiteti iziarebs am SeSfoTebas. aSkaraa, rom birTvuli iaraRis<br />

Seqmna, gamocda, warmoeba da ganlageba dRes kacobriobis winaSe<br />

mdgari safrTxeebidan yvelaze did safrTxes warmoadgens sicocxlis<br />

uflebisTvis. am safrTxes kidev ufro aZlierebs is saSiSroeba, rom aseTi<br />

iaraRi, faqtobrivad, SeiZleba gamoyenebul iqnes ara mxolod omis dros,<br />

aramed adamianis Secdomis an meqanikuri gaumarTaobis Sedegadac.<br />

5. garda amisa, am safrTxis arseboba da simZime saxelmwifoebs Soris<br />

undoblobisa da SiSis atmosferos qmnis, rac, Tavis mxriv, ewinaaRmdegeba<br />

gaerTianebuli erebis organizaciis wesdebisa da adamianis uflebaTa<br />

saerTaSoriso paqtebis Sesabamisad adamianis uflebaTa da ZiriTad<br />

TavisuflebaTa sayovelTao pativiscemisa da dacvis xelSewyobis<br />

amocanas.<br />

14


amonaridebi adamianis uflebaTa dacvis saerTaSoriso aqtebidan...<br />

6. birTvuli iaraRis warmoeba, gamocda, floba, ganlageba da gamoyeneba<br />

unda aikrZalos da kacobriobis winaaRmdeg mimarTul danaSaulad iqnes<br />

aRiarebuli.<br />

7. Sesabamisad, komiteti, mTeli kacobriobis interesebidan gamomdinare,<br />

mouwodebs yvela saxelmwifos _ paqtis monawiles Tu aramonawiles _<br />

calmxrivad da xelSekrulebis safuZvelze, saswrafo zomebi miiRon<br />

msoflios am safrTxisagan gasaTavisufleblad.<br />

15


sicocxlis ufleba<br />

II<br />

adamianis uflebaTa evropis<br />

sasamarTlos precedentuli<br />

samarTali da gaeros adamianis<br />

uflebaTa komitetis cnoba #. 449/1991<br />

Zalis gadametebuli gamoyenebis<br />

Sesaxeb:<br />

1. saqme makqani da sxvebi gaerTianebuli samefos<br />

winaaRmdeg (1)<br />

saqmis faqtobrivi mxare (araoficialuri versia)<br />

ganmcxadeblebi, irlandiis moqalaqeebi da gaerTianebuli samefos<br />

qveSevrdomebi, margaret makqani, daniel fareli da jon seviji arian,<br />

Sesabamisad, daniel makqanis, meired farelis da Son sevijis mSoblebi,<br />

romlebic 1988 wlis 6 marts iqnen dacxrilulni gibraltarSi, im<br />

specialuri sahaero-medesanteTa samsaxuris mosamsaxureTa mier, romelic<br />

Sedis britaneTis armiaSi.<br />

gaerTianebuli samefos, espaneTisa da gibraltaris xelisuflebas jer<br />

kidev 1988 wlis 4 martamde hqonda informacia, rom irlandiis respublikuri<br />

armia (IRA) gegmavda teroristul aqts gibraltarSi. mopovebuli<br />

monacemebis safuZvelze, britaneTis da gibraltaris xelisufleba<br />

mivida daskvnamde, rom IRA-s wevrebi, romelTa vinaobac dadgenili iyo,<br />

5 marts ganaxorcielebdnen teroristul aqts msubuq avtomanqanaSi<br />

distanciurad marTvadi bombis afeTqebis gziT. gadawyda, rom jgufis<br />

wevrebi daepatimrebinaT mas Semdeg, rac isini Caiyvandnen manqanas<br />

gibraltarSi, raTa Semdgomi sasamarTlo ganxilvisTvis mtkicebulebebi<br />

moepovebinaT. xelisufleba miiCnevda, rom jgufis wevrebi iyvnen saSiSi<br />

teroristebi, romlebic albaTobis Zalian maRali maCvenebliT iqnebodnen<br />

SeiaraRebulni da, usafrTxoebis samsaxurTan dapirispirebis SemTxvevaSi,<br />

gamoiyenebdnen iaraRs da aafeTqebdnen bombs.<br />

1988 wlis 6 marts, naSuadRevs, Son sevijma daayena avtomobili da Semdeg<br />

daniel makqanTan da meired farelTan erTad daaTvaliera is adgili,<br />

sadac avtomobili gaaCera. mas Semdeg, rac isini moscildnen avtomanqanas,<br />

bombis gauvnebelyofis eqspertma daaTvaliera manqana da gadasca,<br />

rom swrafi vizualuri daTvalierebis monacemebiT, manqana saeWvo iyo<br />

da SeiZleboda masSi bombi yofiliyo damontaJebuli. miRebul iqna<br />

gadawyvetileba zemoT xsenebuli samive piris dakavebis Sesaxeb. operaciis<br />

xelmZRvaneloba daevala sahaero medesanteTa specialur samsaxurs. ori<br />

samxedro mosamsaxure daedevna makqansa da farels. roca makqanma moixeda,<br />

erTma maTganma pistoleti moimarjva da ubrZana, gaCerebuliyvnen. makqanma<br />

xeli gaacura jibisken, farelma ki CanTisken. CaTvales ra, rom orives<br />

distanciuri marTvis meqanizmis amoqmedeba surda bombis asafeTqeblad,<br />

medesanteTa jgufis wevrebma orives gauxsnes cecxli mcire manZilidan,<br />

ris Sedegadac orive daiRupa.<br />

16


makqani gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

sevijs ori sxva samxedro mosamsaxure misdevda. srolis xmis gagonebisas<br />

is mkveTrad Semobrunda da medesanteebs Seejaxa. erTma maTganma xmamaRla<br />

ubrZana mas gaCerebuliyo da iaraRi amoiRo. sevijma marjvena xeli<br />

gverdisken waiRo. CaTvales, rom mas distanciuri marTvis meqanizmis<br />

amoqmedeba undoda, medesanteTa jgufis wevrebma axlo manZilidan gaxsnes<br />

cecxli, ris Sedegadac seviji daiRupa.<br />

paTologanatomis daskvnis Tanaxmad, farels moxvda 8 tyvia, makqans - 5 da<br />

sevijs - 16.<br />

aRmoCnda, rom daRupulTagan arc erTs ar gaaCnda arc iaraRi da arc<br />

distanciuri marTvis mowyobiloba. arc sevijis mier sanapiroze gaCerebul<br />

manqanaSi aRmoCnda bombi. Tumca, mogvianebiT, espaneTis policiam marbelSi<br />

(espaneTi) aRmoaCina farelis mier sxvisi saxeliT daqiravebuli manqana,<br />

romelSic aRmoCnda asafeTqebeli mowyobiloba 6 kilogrami feTqebadi<br />

nivTierebiT “semteqsi”.<br />

1988 wlis 6 seqtembers daiwyo aRniSnul pirTa daRupvis saqmis ganxilva<br />

gibraltaris koroneris mier. koroneri Tavmjdomareobda agreTve<br />

adgilobriv mcxovrebTagan arCeul nafic msajulTa sxdomas. moismines 79<br />

mowmis Cveneba, maT Soris, samxedro mosamsaxureebis, policiis oficrebis,<br />

dazvervis samsaxuris im TanamSromlebis, romlebic operaciaSi<br />

monawileobdnen, agreTve, paTologoanatomis, sasamarTlos eqspertebis<br />

da asafeTqebel mowyobilobaTa specialistebis. 1988 wlis 13 seqtembers<br />

naficma msajulebma gamoitanes verdiqti, rom, rac moxda, marTlzomieri<br />

iyo.<br />

ar daeTanxmnen ra miRebul verdiqts, ganmcxadeblebma 1990 wlis 1 marts<br />

waradgines sarCeli CrdiloeT irlandiis zeda sasamarTloSi Tavdacvis<br />

saministros winaaRmdeg. magram sasamarTlom uari Tqva samefo taxtis<br />

xelisuflebis winaaRmdeg ewarmoebina saqme. 1991 wlis 4 oqtombers<br />

sabolood eTqvaT ganmcxadeblebs uari saqmiswarmoebis dawyebaze.<br />

samarTalwarmoeba komisiaSi<br />

141. ganmcxadeblebma TavianTi gancxadeba (no. 18984/91) komisiaSi 1991<br />

wlis 14 agvistos Semoitanes. isini Ciodnen, rom daniel makkanis, meired<br />

farelisa da Son sevijis specialuri sahaero Zalebis wevrebis mier<br />

mokvlis faqti konvenciis me-2 muxlis darRvevas warmoadgenda.<br />

sasamarTlosTvis warmodgenili argumentacia<br />

143. mTavrobam warmoadgina argumenti, rom gancxadebasTan dakavSirebuli<br />

sicocxlis xelyofa gamarTlebulia me-2 muxlis me-2(a) punqtiT, rogorc<br />

gibraltaris mosaxleobis aramarTlzomieri Zaladobisagan dasacavad<br />

absoluturi aucileblobiT gamoyenebuli Zalis Sedegi da sasamarTlos<br />

sTxova, daedgina, rom faqtebi ar avlendnen konvenciis me-2 muxlis<br />

darRvevas samidan romelime daRupul adamianTan mimarTebiT.<br />

144. ganmcxadeblebi amtkicebdnen, rom mTavrobam gonivruli eWvis miRma<br />

standartis dacviT ver uCvena, rom operaciis dagegmva da ganxorcieleba<br />

moxda konvenciis me-2 muxlis me-2 punqtis Sesabamisad. aqedan gamomdinare,<br />

sicocxlis xelyofa ar warmoadgenda absolutur aucileblobas am<br />

debulebis mniSvnelobiT (muxli 2-2).<br />

17


sicocxlis ufleba<br />

samarTali<br />

I. konvenciis me-2 muxlis savaraudo darRveva<br />

145. ganmcxadeblebi amtkicebdnen, rom uSiSroebis Zalebis wevrebis mier<br />

baton makkanis, qalbaton farelisa da baton savajis mokvla konvenciis<br />

me-2 muxlis darRvevas warmoadgenda.<br />

A. me-2 muxlis ganmarteba<br />

1. zogadi midgoma<br />

146. me-2 muxlis ganmartebisas, sasamarTlom unda ixelmZRvanelos im<br />

faqtiT, rom konvenciis _ rogorc individualur pirTa uflebebis dacvis<br />

meqanizmis _ obieqti da mizania, moiTxovos misi debulebebis ganmarteba<br />

da gamoyeneba imgvarad, rom uzrunvelyos misi garantiebis praqtikuli<br />

da efeqtiani moqmedeba (ix. soeringi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg,<br />

1989 wlis 7 ivlisis gadawyvetileba, Series A no. 161, gv. 34, punqti 87 da<br />

loizidu TurqeTis winaaRmdeg (winaswari protesti), 1995 wlis 23 martis<br />

gadawyvetileba, Series A no. 310, gv. 27, punqti 72).<br />

147. agreTve, unda gvaxsovdes, rom me-2 muxli, rogorc debuleba,<br />

romelic ara mxolod sicocxlis uflebas icavs, aramed ayalibebs<br />

garemoebebs, Tu rodis SeiZleba gamarTlebul iqnes sicocxlis xelyofa,<br />

konvenciis yvelaze ZiriTad debulebad iTvleba, romlidanac, me-15<br />

muxlis safuZvelze, mSvidobian dros gadaxveva dauSvebelia. konvenciis<br />

me-3 muxlTan erTad (mux. 15-3) igi agreTve icavs evropis sabWoSi Semavali<br />

demokratiuli sazogadoebebis erT-erT ZiriTad Rirebulebas (ix.<br />

zemoxsenebuli soeringis saqme, gv. 34, punqti 88). amgvarad, es debulebebi<br />

zustad unda iqnes ganmartebuli.<br />

148. sasamarTlo miiCnevs, rom me-2 muxlis me-2 punqtSi gaTvaliswinebuli<br />

gamonaklisebi uCveneben, rom es debuleba (mux. 2-2) vrceldeba sicocxlis<br />

ganzrax xelyofaze, Tumca, misi Sinaarsi amiT ar amoiwureba. rogorc<br />

komisiam miuTiTa, mTlianobaSi wakiTxviT me-2 muxlis teqsti uCvenebs, rom<br />

me-2 punqti, upirveles yovlisa, adgens ara im SemTxvevebs, rodesac piris<br />

sicocxlis ganzrax xelyofaa dasaSvebi, aramed aRwers situaciebs, sadac<br />

dasaSvebia `Zalis gamoyeneba~, romelsac SesaZloa gauTvaliswinebeli<br />

Sedegis saxiT adamianis sicocxlis xelyofa mohyves. Tumca, Zalis<br />

gamoyeneba gamowveuli unda iyos `absoluturi aucileblobiT~, raTa<br />

miRweuli iqnes `a~, `b~ an `g~ qvepunqtebSi gansazRvruli romelime mizani<br />

(ix. gancxadeba no. 10044/82, stiuarti gaerTianebuli samefos winaaRmdeg,<br />

1984 wlis 10 ivlisi, gadawyvetilebebi da moxsenebebi 39, gv. 169-71).<br />

149. am TvalsazrisiT, me-2 muxlis me-2 punqtSi terminis _ `absoluturi<br />

aucilebloba~ _ gamoyeneba miuTiTebs, rom `aucileblobis~ Sefasebisas<br />

gamoyenebuli unda iqnes ufro mkacri da ufro momTxovni testi, vidre<br />

`demokratiuli sazogadoebisaTvis aucilebeli~ saxelmwifos qmedebis<br />

gansazRvrisas gamoiyeneba konvenciis me-8 muxlis me-2 punqtis safuZvelze<br />

(muxli 8-2, muxli 9-2, muxli 10-2, muxli 11-2). kerZod, gamoyenebuli Zala<br />

me-2 punqtis a, b, da g qvepunqtebiT gansazRvruli misaRwevi miznebis<br />

mkacrad proporciuli unda iyos.<br />

18


makqani gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

150. demokratiuli sazogadoebisaTvis am debulebis (mux. 2) mniSvnelobidan<br />

gamomdinare, sasamarTlom, Sefasebis gakeTebisas, sicocxlis xelyofis<br />

SemTxvevebi ufro meti gulmodginebiT unda gamoikvlios, gansakuTrebiT<br />

iq, sadac adgili aqvs sasikvdilo Zalis ganzrax gamoyenebas da unda<br />

gaiTvaliswinos ara mxolod Zalis ganmaxorcielebel saxelmwifo muSakTa<br />

qmedebebi, aramed agreTve Tanmdevi garemoebebi, maT Soris, gamosakvlevi<br />

qmedebebis dagegmvisa da kontrolis sakiTxebi.<br />

2. sicocxlis dacvis valdebuleba me-2 muxlis 1-li punqtis<br />

safuZvelze<br />

(a) erovnuli kanonmdeblobis da praqtikis Sesabamisoba me-2 muxlis<br />

normebTan<br />

151. ganmcxadeblebma am dasaTaurebiT warmoadgines, rom konvenciis<br />

me-2 muxlis 1-li punqti saxelmwifoebs sicocxlis `dacvis~ pozitiur<br />

valdebulebas akisrebs. kerZod, erovnuli kanonmdebloba mkacrad<br />

unda akontrolebdes da zRudavdes garemoebebs, rodesac SeiZleba<br />

adgili hqondes pirovnebis sicocxlis xelyofas saxelmwifo muSakis<br />

mier. saxelmwifom agreTve saTanado swavlebiT, instruqciebiTa da<br />

konsultaciebiT unda uzrunvelyos jariskacebi da sxva samarTaldamcavi<br />

muSakebi, romlebmac SesaZloa Zala gamoiyenon da unda ganaxorcielos<br />

mkacri kontroli nebismier operaciaze, sadac SesaZloa sasikvdilo Zala<br />

iqnes gamoyenebuli.<br />

maTi azriT, Sidasaxelmwifo kanonmdebloba iyo bundovani da zogadi da ar<br />

moicavda me-2 muxlis absoluturi aucileblobis normas. es TavisTavad<br />

iyo aRniSnuli debulebis darRveva. am debulebis darRvevas warmoadgenda<br />

isic, rom kanoni ar moiTxovda saxelmwifo muSakebis gawvrTnas me-2 muxlis<br />

1-li punqtis mkacri normebis Sesabamisad.<br />

152. komisiis azriT, rasac mTavroba daeTanxma, me-2 muxli ar unda<br />

iqnes imgvarad ganmartebuli, TiTqos es muxli moiTxovs identuri<br />

formulirebis arsebobas Sidasaxelmwifo samarTalSi. misi moTxovnebi<br />

dakmayofilebulad iTvleba, Tu konvenciiT dafuZnebuli uflebis arsi<br />

daculi iqna Sidasaxelmwifo samarTalSi.<br />

153. sasamarTlo miuTiTebs, rom konvencia xelSemkvrel mxareebs ar<br />

avaldebulebs, erovnul kanonmdeblobaSi CarTos misi debulebebi<br />

(ix. jeimsi da sxvebi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, 1986 wlis 21<br />

Tebervali, Series A no. 98, gv. 47, punqti 84, da wminda monastrebi saberZneTis<br />

winaaRmdeg, 1994 wlis 9 dekemberi, Series A no. 301-A, gv. 39, punqti 90). garda<br />

amisa, erovnuli sakanonmdeblo an konstituciuri debulebebis in abstracto<br />

konvenciis moTxovnebTan Sesabamisobis Semowmeba konvenciis institutebis<br />

rols ar warmoadgens (ix. mag. klasi da sxvebi germaniis winaaRmdeg, 1978<br />

wlis 6 seqtembris gadawyvetileba, Series A no. 28, gv. 18, punqti 33).<br />

154. zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT, aRsaniSnavia, rom gibraltaris<br />

konstituciis (ix. zemoT punqti 133) me-2 muxli konvenciis me-2 muxlis<br />

msgavsia im gansxvavebiT, rom aq sicocxlis xelyofis gamomwvevi Zalis<br />

gamoyenebis gamamarTlebeli argumentaciis standarti aris `gonivrulad<br />

gamarTlebuli~ da ara `absoluturad aucilebeli~, rogorc es konvenciis<br />

me-2 muxlis me-2 punqtSia dadgenili. miuxedavad imisa, rom konvenciis<br />

19


sicocxlis ufleba<br />

norma erovnul normaze ufro mkacria, mTavrobam ganacxada, rom erovnuli<br />

sasamarTloebis mier am normis ganmarteba da misi gamoyenebis manera am or<br />

koncefcias Soris mniSvnelovan gansxvavebas ar iwvevs.<br />

155. sasamarTlos miaCnia, rom ramdenad argumentirebulic ar unda iyos es<br />

mtkiceba, or normas Soris gansxvaveba imdenad mniSvnelovani ar aris, rom<br />

me-2 muxlis 1-li punqtis darRveva mxolod am safuZvelze dadgindes.<br />

156. saxelmwifo muSakTa treningisa da instruqtirebis da operatiuli<br />

kontrolis kuTxiT ganmcxadebelTa argumentebTan mimarTebiT<br />

sasamarTlo miiCnevs, rom es aris sfero, romelic winamdebare saqmis<br />

konteqstSi warmoSobs sakiTxebs me-2 muxlis me-2 punqtis safuZvelze,<br />

romelic teroristuli Tavdasxmis saSiSroebaze saxelmwifos reagirebis<br />

proporciulobas exeba. […]<br />

(b) mokvlevis procesis, rogorc sagamoZiebo meqanizmis adekvaturoba<br />

157. amave dasaTaurebiT, gaeros Zalisa da cecxlsasroli iaraRis<br />

principebis normebze miTiTebiT (ix. zemoT punqti 138-139), ganmcxadeblebma<br />

agreTve warmoadgines, rom saxelmwifom unda uzrunvelyos efeqtiani<br />

ex post facto procedura, romelmac damoukidebeli sasamarTlo procesis<br />

meSveobiT unda daadginos saxelmwifo muSakis mier ganxorcielebuli<br />

mkvlelobis garemoebebi, razedac srulad unda miuwvdebodeT xeli<br />

naTesavebs.<br />

emnesti interneiSenelTan da britiS-airiS voCTan erTad isini amtkicebdnen,<br />

rom es proceduruli moTxovna mokvlevas ar daukmayofilebia mTeli<br />

rigi xarvezebis gamo. kerZod, isini Ciodnen, rom ar uwarmoebiaT<br />

srolis gamomwvevi operaciis aspeqtebis damoukidebeli gamoZieba; ar<br />

ganxorcielebula danaSaulis adgilis gamokvlevasTan dakavSirebuli<br />

Cveulebrivi procedurebi; policias ar mouZiebia da ar gamoukiTxavs<br />

yvela TviTmxilveli; koroneri ijda msajulebTan erTad, romlebic<br />

`garnizonis~ dabidan iyvnen da axlo kavSiri hqondaT samxedroebTan;<br />

koronerma uari Tqva, SeemowmebinaT msajulebi, raTa gamoericxaT samefo<br />

samsaxuris wevrebi; Sesabamisi samTavrobo organos mier gamocemuli<br />

sazogadoebrivi interesis sertifikati efeqtianad amcirebda mTeli<br />

operaciis Semowmebas.<br />

garda amisa, isini gamoTqvamdnen pretenzias, rom mokvlevis procesze samefo<br />

Zalebi Tanabar mdgomareobaSi ar imyofebodnen da amitom WeSmaritebis<br />

dadgenaSi SezRudulebi iyvnen, rameTu, inter alia, maT ar hyavdaT<br />

iuridiuli mrCeveli da mxolod ori advokatiT iyvnen warmodgenili;<br />

mowmeTa Cvenebebi winaswar gaacnes samefo Zalebis warmomadgenlebs da<br />

policiisa da jariskacebis advokatebs, magram ara maT advokatebs - garda<br />

balistikuri da paTologiuri eqspertizis daskvnebisa; maT ar hqondaT<br />

procesis yoveldRiuri Canawerebis aslis gadaRebis finansuri saSualeba,<br />

romlis fasic 500-600 funt sterlings Seadgenda.<br />

160. sasamarTlos miaCnia, rom winamdebare saqmeSi saWiro ar aris,<br />

dadgindes, sicocxlis xelyofasTan dakavSirebul saqmeze samoqalaqo<br />

sarCelis aRZvris mizniT, sasamarTloze xelmisawvdomobis ufleba<br />

SeiZleba Tu ara gamomdinareobdes me-2 muxlis 1-li punqtidan, radgan es<br />

sakiTxi ufro saTanadod konvenciis me-6 da me-13 muxlebSia ganxiluli _ es<br />

aris debulebebi (mux. me-6 da me-13), romlebzec ganmcxadeblebs miTiTeba<br />

ar gaukeTebiaT.<br />

20


makqani gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

161. sasamarTlo, komisiis msgavsad, Semoifargleba imis aRniSvniT, rom<br />

saxelmwifo muSakebis mier TviTneburi mkvlelobis zogadi samarTlebrivi<br />

akrZalva praqtikaSi araefeqtiani iqneba, Tu ar iarsebebs saxelmwifo<br />

organoebis mier sasikvdilo Zalis gamoyenebis kanonierebis gadasinjvis<br />

procedura. am debulebis (mux. 2) safuZvelze, sicocxlis uflebis dacvis<br />

valdebuleba, konvenciis 1-li muxlis valdebulebasTan erTad wakiTxviT<br />

(`TavianTi iurisdiqciis farglebSi yvelasaTvis uzrunvelyofen am<br />

konvenciiT gansazRvrul uflebebs~), moiTxovs, rom arsebobdes efeqtiani<br />

oficialuri gamoZiebis raime forma, rodesac individualuri piris<br />

sicocxlis xelyofa gamowveulia Zalis gamoyenebiT, inter alia, saxelmwifo<br />

muSakis mier.<br />

162. Tumca, winamdebare saqmeSi sasamarTlo saWirod ar miiCnevs, daadginos,<br />

ra saxiT da ra pirobebSi unda ganxorcieldes es gamoZieba, radgan<br />

namdvilad Catarda sajaro mokvlevis procesi, sadac ganmcxadeblebi<br />

kanonierad iyvnen warmodgenili da, sadac samocdacxramet mowmes<br />

mousmines. garda amisa, procesi cxrameti dRe gagrZelda da, rogorc<br />

mokvlevis sqeltaniani Canawerebi uCvenebs, masze detalurad ganixiles<br />

mkvlelobasTan dakavSirebuli movlenebi. amasTan, rogorc Canawerebidan<br />

Cans, koroneris mier msajulebisaTvis wardgenili Semajamebeli moxsenebis<br />

CaTvliT, ganmcxadeblebis saxeliT moqmed advokatebs SeeZloT,<br />

gamoekvliaT da jvaredini dakiTxva CaetarebinaT ZiriTad mowmeebTan,<br />

samxedro da policiis im muSakebis CaTvliT, romlebic CarTuli iyvnen<br />

antiteroristuli operaciis dagegmvasa da ganxorcielebaSi, aseve,<br />

survilis SemTxvevaSi, saSualeba hqondaT, gancxadebebi gaekeTebinaT<br />

procesis msvlelobisas.<br />

163. zemoaRniSnulis Suqze sasamarTlos ar miaCnia, rom mokvlevis procesis<br />

savaraudo xarvezebma _ romlebzedac miuTiTeben rogorc ganmcxadeblebi,<br />

ise procesSi nebayoflobiT CarTuli pirebi _ mniSvnelovnad Seaferxes<br />

mkvlelobasTan dakavSirebuli garemoebebis sruli, miukerZoebeli da<br />

gulmodgine gamokvleva.<br />

164. amrigad, am safuZvelze konvenciis me-2 muxlis 1-li punqtis darRvevas<br />

adgili ar hqonda.<br />

B. me-2 muxlis gamoyeneba saqmis faqtebTan mimarTebiT<br />

1. mtkicebulebis Sefasebis zogadi midgoma<br />

165. miuxedavad imisa, rom konvenciis institutebi mokvlevis procesis<br />

msajulTa gadawyvetilebebTan raime formaluri arsiT dakavSirebuli<br />

ar arian, mTavrobam ganacxada, rom verdiqtebs ZiriTadi mniSvneloba<br />

eniWeba daRupulTa sikvdilis nebismier Semdgom gamokvlevaSi. amitom<br />

sasamarTlom sagulisxmo wona unda mianiWos msajulTa verdiqtebs,<br />

rodesac ar aris raime miniSneba, rom es verdiqtebi iyo Seusabamo. amasTan<br />

dakavSirebiT, msajulebi erTmniSvnelovnad jerovnad iyvnen SerCeuli,<br />

raTa SeefasebinaT srolasTan dakavSirebuli garemoebebi. msajulebma<br />

moismines da ixiles samocdacxrametive mowme, romlebmac Cvenebebi misces,<br />

aseve, ganxorcielda jvaredini dakiTxva. amis meSveobiT, maT SeeZloT,<br />

SeefasebinaT mowmeTa Cvenebebis saimedooba da maTi mtkicebulebad<br />

gamoyenebis Rirebuleba. mTavrobam miuTiTa, rom msajulebma moismines<br />

sxvadasxva mxaris gancxadebebi, daRupulTa advokatebis CaTvliT.<br />

21


sicocxlis ufleba<br />

166. meore mxriv, ganmcxadeblebi amtkicebdnen, rom mokvlevis<br />

procesebi, misi bunebidan gamomdinare, sadavo mkvlelobebis sruli<br />

da detaluri mokvlevisaTvis arasaTanadod aris aRWurvili. garda<br />

amisa, mokvlevas mkvlelobebi ar ganuxilavs `proporciulobis~ an<br />

`absoluturi aucileblobis~ kuTxiT, aramed gamoiyena `gonivruli<br />

Zalis~ an `gonivruli aucileblobis~ naklebad mkacri testi. garda amisa,<br />

msajulebi koncentrirebuli iyvnen jariskacTa qmedebebze, romelTac<br />

gaxsnes cecxli, da arkvevdnen maTi sisxlissamarTlebrivi braleulobis<br />

sakiTxs. maT ar umsjeliaT iseT Temebze, rogoricaa gaufrTxilebloba da<br />

operaciis aragonieri dagegmva.<br />

170. ... sasamarTlo aRniSnavs, rom msajulebs saSualeba hqondaT, piradad<br />

moesminaT mowmeebisaTvis, dakvirvebodnen maT qcevas da SeefasebinaT maTi<br />

Cvenebis mtkicebulebad gamoyenebis Rirebuleba.<br />

miuxedavad amisa, unda gvaxsovdes, rom msajulTa gadawyvetileba<br />

Semoifargla sicocxlis kanonier xelyofasTan dakavSirebuli<br />

gadawyvetilebiT da, rogorc Cveulebriv xdeba, ar warmoudgenia mis<br />

mier gakeTebuli daskvnis dasabuTeba. garda amisa, mokvlevis procesis<br />

aqcenti da msajulTa mier gamoyenebuli norma iTvaliswinebda, gaerkviaT,<br />

jariskacTa mier Cadenili mkvlelobebi iyo Tu ara `gonivrulad<br />

gamarTlebuli~ mocemul garemoebebSi, rac gansxvavdeba imis Sefasebisgan,<br />

iyo Tu ara es qmedebebi `absoluturi aucileblobiT~ gamowveuli me-2<br />

muxlis zemoT Camoyalibebuli mniSvnelobiT (ix. zemoT punqtebi 120,<br />

148-149).<br />

171. am fonze, sasamarTlom sakuTari Sefaseba unda misces, avlens Tu ara<br />

konvenciis me-2 muxlis darRvevas komisiis mier dadgenili faqtebi.<br />

172. ganmcxadeblebi agreTve amtkicebdnen, rom, rodesac xdeba saxelmwifos<br />

qmedebis Seswavla iseT saqmeSi, sadac sasikvdilo Zalis ganzrax gamoyeneba<br />

TvalsaCinod aris ganxiluli werilobiT, sasamarTlom mTavrobas unda<br />

daakisros mtkicebis tvirTi, rom operaciis dagegmva da ganxorcieleba<br />

`gonivruli eWvis miRma~ standartis Sesabamisad, akmayofilebda<br />

konvenciis me-2 muxls. amasTanave, igi saxelmwifo organoebs ar unda<br />

utovebdes eWvs imasTan dakavSirebiT, rom TiTqosda sisxlis samarTlis<br />

pasuxismgeblobis sakiTxi ganixileba.<br />

173. winamdebare saqmeSi me-2 muxlis darRvevis albaTobis gansazRvrisas<br />

sasamarTlo ar axdens movlenaSi pirdapir Tu arapirdapir CarTul pirTa<br />

sisxlis samarTlis pasuxismgeblobis sakiTxis Sefasebas. amitom, misi<br />

Cveuli praqtikidan gamomdinare, igi sakiTxs Seafasebs ganmcxadeblebisa<br />

da mTavrobis mier mis winaSe warmodgenili yvela masalis Suqze an,<br />

saWiroebis SemTxvevaSi, sakuTari ZalisxmeviT mopovebuli masalebis<br />

safuZvelze (ix. irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, 1978 wlis 18<br />

ianvris gadawyvetileba, Series A no. 25, gv. 64, punqti 160, da zemoaRniSnuli<br />

saqme kruz varasi da sxvebi, gv. 29, punqti 75).<br />

2. ganmcxadebelTa varaudi, rom adgili hqonda ganzrax mkvlelobas<br />

174. ganmcxadeblebi amtkicebdnen, rom adgili hqonda daRupulTa ganzrax<br />

mkvlelobas. miuxedavad imisa, rom ar arsebobs mtkicebuleba, TiTqos<br />

Tavdacvis saministros maRali rangis muSakebisagan gaica pirdapiri<br />

22


makqani gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

brZaneba, isini acxadeben, rom maTi varaudis dasadastureblad myari<br />

arapirdapiri (garemoebiTi) mtkicebuleba arsebobs. sasikvdilo srolis<br />

gaxsna winamdebare saqmeSi, savaraudod, gamoiwvia jariskacebisaTvis<br />

mcdari informaciis miwodebam. specialuri sahaero Zalebis gamoyeneba<br />

TavisTavad uCvenebs, rom adgili hqonda ganzrax mkvlelobas.<br />

175. isini agreTve acxadebdnen, rom gibraltaris policias ar SeiZleboda<br />

scodnoda amgvari ukanono Canafiqris Sesaxeb. isini miuTiTebdnen, rom<br />

sahaero Zalebis oficerma E-m Tavis xelqveiTebs saidumlo miTiTeba misca,<br />

ris Sesaxebac gibraltaris policia saqmis kursSi ar iyo. ufro metic,<br />

rodesac srolis Semdeg jariskacebi policiis ganyofilebaSi mividnen,<br />

maT armiis advokati axlda, romelmac ganmarta, rom jariskacebi iq mxolod<br />

iaraRis gadacemis mizniT iyvnen. garda amisa, jariskacebi dauyovnebliv<br />

gaiyvanes gibraltaridan ise, rom isini policias ar daukiTxavs.<br />

176. ganmcxadeblebi maTi saCivris gasamyareblad, sxva faqtorebTan erTad,<br />

Semdeg faqtorebzec miuTiTebdnen:<br />

- afeTqebis Tavidan acilebisa da eWvmitanilTa dasakaveblad yvelaze<br />

saukeTeso da usafrTxo meTodi, maTi da maTi bombis gibraltarSi<br />

Sesvlamde, dakaveba iqneboda. xelisuflebas hqonda maTi fotosuraTebi,<br />

pasportebi, agreTve, icodnen maTi saxelebi da flobdnen informacias<br />

maTi mokavSireebis Sesaxeb;<br />

- Tu eWvmitanilebs malagidan gibraltaramde intensiurad uTvalTvalebda<br />

espaneTis xelisufleba, rogorc amas Jurnalisti b-ni debeliusi amtkicebs,<br />

SeniSnavdnen TeTri feris renos markis avtomanqanis daqiravebas da<br />

aRmoaCendnen, rom masSi bombi ar ido (ix. zemoT punqti 128);<br />

- zemoaRniSnul gancxadebas adasturebs is faqtic, rom xelisuflebam,<br />

sazogadoebis dacvis mizniT, ver SeZlo bombis izolireba da adgilis<br />

gawmenda. gibraltarSi jariskacTa didi raodenoba imyofeboda,<br />

romlebsac saeWvo danaRmuli adgilis swrafi gawmendis gamocdileba<br />

hqondaT. usafrTxoebis proceduris es Secdoma mxolod imiT aixsneba,<br />

rom uSiSroebis samsaxurebma icodnen, manqanaSi bombi ar ido;<br />

- jariskacma G-m, romelic manqanis Sesamowmeblad gauSves da, romelmac<br />

upataka, rom iq iyo danaRmuli manqana, mokvlevis procesze ganacxada,<br />

rom igi ar iyo radio signalebis gadacemis eqsperti (ix. zemoT punqti<br />

53). es Zalze sagulisxmoa, vinaidan misi Sefasebis erTaderT safuZvels<br />

warmoadgenda is faqti, rom, misi azriT, radioantena ufro Zvelis<br />

STabeWdilebas tovebda, vidre manqana. profesionali eqsperti<br />

gadawyvetda antenis amoRebas, raTa gamoerTo radio detonatori, rac<br />

asafeTqebeli mowyobilobis destabilizaciis gareSe ganxorcieldeboda,<br />

rogorc amas doqtori skoti adasturebs. mas agreTve ecodineboda, rom,<br />

Tu eWvmitanilebi bombis afeTqebas radiosignalis meSveobiT apirebdnen,<br />

isini gamoiyenebdnen ara daJangebul antenas _ rac mkafio signalis miRebis<br />

SesaZleblobas Seamcirebda, aramed sufTas (ix. zemoT punqti 114). misi<br />

Cvenebidan dadginda, rom igi arc asafeTqebeli mowyobilobebis eqsperti<br />

gaxldaT. amrigad, arsebobda varaudi, rom jariskac G-is WeSmariti<br />

roli iyo, moexsenebina danaRmuli manqanis arsebobis Sesaxeb, raTa<br />

gibraltaris policia iZulebuli gamxdariyo, xeli moewera dokumentze,<br />

romelic specialuri sahaero Zalebis warmomadgenlebs sasikvdilo Zalis<br />

gamoyenebis uflebamosilebas miscemda.<br />

23


sicocxlis ufleba<br />

177. mTavrobis mier warmodgenil masalaSi msajulTa mier miRebuli<br />

kanonieri mkvlelobis verdiqti uCvenebs, rom maT faqtis saxiT daadgines,<br />

TiTqos ar arsebobda sami teroristis mokvlis gegma, rom gibraltaris<br />

operacia amgvarad ar iyo Cafiqrebuli da arc am mizniT viTardeboda.<br />

operaciis mizans warmoadgenda sami teroristis efeqtiani dakaveba da amis<br />

gamo moxda samxedroebis mxardaWeris moTxovna. garda amisa, msajulebma<br />

uaryves ganmcxadeblebis argumenti, rom A, B, C da D jariskacebma<br />

Segnebulad gadawyvites teroristebis mokvla – an imitom, rom mkafio<br />

brZaneba hqondaT miRebuli, an imis gamo, rom maT amis Sesaxeb `mianiSnes~.<br />

179. sasamarTlos miaCnia, rom mas damajerebeli mtkicebuleba sWirdeba,<br />

sanam daaskvnides, TiTqos arsebobda winaswari gegma ganmcxadebelTa mier<br />

Camoyalibebul mosazrebebTan dakavSirebiT.<br />

180. sasamarTlos, mis xelT arsebuli masalis gamokvlevis Suqze,<br />

dasabuTebulad ar miaCnia, rom Tavdacvis saministros xelmZRvanelobas<br />

an mTavrobas mkvleloba hqonda ganzraxuli, an rom zemdgomma oficrebma<br />

A, B, C da D jariskacebs xeli Seuwyves an operaciis win miTiTeba misces, an<br />

rom maT marTlac sakuTari iniciativiT mokles eWvmitanilebi miuxedavad<br />

imisa, rom ar arsebobda sasikvdilo Zalis raime gamamarTlebeli<br />

safuZveli, an ar daemorCilnen dakavebis brZanebas, romelic maT miiRes.<br />

arc imis mtkicebuleba arsebobs, rom xelisuflebis mxridan adgili hqonda<br />

sami eWvmitanilis mokvlis xelSewyobas raime miniSnebis an insinuaciis<br />

meSveobiT.<br />

181. faqtorebi, romlebsac ganmcxadeblebi eyrdnobian, aris varaudTa<br />

erToblioba, rom xelisuflebis organoebs unda scodnodaT manqanaSi<br />

bombis ararsebobis Sesaxeb. Tumca, Tu gaviTvaliswinebT maTTvis dazvervis<br />

mier miwodebul informacias, sami teroristis Sesaxeb monacemebis<br />

flobas (samive maTgans Sexeba hqonda afeTqebebTan) da, agreTve, im faqts,<br />

rom dainaxes batoni savaji rogor `aTamaSebda~ xelSi raRacas manqanidan<br />

gadmosvlamde (ix. zemoT punqti 38), imis dajereba, rom manqanaSi bombi<br />

iyo, ar SeiZleba absoluturad SeuZleblad an sruliad usafuZvlod<br />

CaiTvalos.<br />

182. kerZod, gibraltarSi maT SemosvlasTan dakavSirebiT miRebul<br />

gadawyvetilebas kritika mohyva, radgan, amiT gamowveuli riskis<br />

gaTvaliswinebiT, araferi gakeTebula imisaTvis, rom emoqmedaT mrCevelTa<br />

sabWos mier Camoyalibebuli dakavebis strategiis Sesabamisad da samive<br />

eWvmitanili gibraltarSi Semosvlamde daekavebinaT. igive mrCevelTa<br />

jgufi aRniSnavda, rom afeTqebis misiis mimarT maTi msjavrdebisaTvis<br />

sakmarisi mtkicebuleba arsebobda (ix. zemoT punqti 37).<br />

183. sasamarTlo ver gaiziarebs ganmcxadebelTa mtkicebas, rom specialuri<br />

sahaero Zalebis gamoyeneba, TavisTavad, warmoadgens eWvmitanilTa<br />

mokvlis ganzraxvis mtkicebulebas. am TvalsazrisiT, igi miuTiTebs,<br />

rom es aris sahaero Zalebis specialuri danayofi, sadac teroristTa<br />

winaaRmdeg brZolisTvis gawvrTnil specialistebs iReben. aqedan<br />

gamomdinare, bunebrivia, rom xelisufleba, romelsac informacia hqonda<br />

teroristTa savaraudo Setevis Sesaxeb, specialuri sahaero danayofis<br />

unarsa da gamocdilebas gamoiyenebda, raTa maqsimalurad usafrTxod da<br />

gaazrebulad gamklaveboda mosalodnel safrTxes.<br />

24


makqani gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

184. aqedan gamomdinare, sasamarTlo uaryofs ganmcxadebelTa varaudebs,<br />

rogorc dausabuTebels, rom sami eWvmitanilis mkvleloba iyo ganzraxi<br />

qmedeba an operaciaSi CarTul pirTa Cumi SeTanxmebis Sedegi.<br />

3. operaciis Catareba da dagegmva<br />

(a) sasamarTloSi gamocxadebulTa argumentebi<br />

(1) ganmcxadeblebi<br />

185. ganmcxadebelTa TqmiT, sasamarTlo arasworad moiqceoda,<br />

rogorc es komisiam gaakeTa, Tu Sefasebisas im jariskacTa SesaZlo<br />

gamarTlebis sakiTxiT Semoifargleboda, romlebmac, faqtobrivad,<br />

mokles eWvmitanilebi. man unda gamoikvlios mTavrobis pasuxismgebloba<br />

operaciis yvela aspeqtTan mimarTebiT. jariskacebi marTlac SeiZleboda<br />

gaemarTlebina sisxlis samarTlis sasamarTlos, Tu daasabuTebdnen,<br />

rom maT patiosnad irwmunes maTTvis micemuli usafuZvlo da mcdari<br />

informacia.<br />

186. E oficerma (Setevis meTauri) jariskacebs uTxra, rom eWvmitanilebma<br />

gibraltarSi danaRmuli manqana moaTavses, maSin, roca G jariskacma,<br />

asafeTqebel mowyobilobaTa gauvnebelyofis eqspertma, gaakeTa moxseneba,<br />

rom es iyo saeWvo bombi, amasTan, distanciuri marTvis da rom TiToeul<br />

eWvmitanils misi moqmedebaSi moyvana gibraltaris nebismieri kuTxidan<br />

SeeZlo Rilakze TiTis ubralo daWeriT da isini uyoymanod gaakeTebdnen<br />

amas problemis aRmoCenis momentSi. realurad, es `varaudebi~ da<br />

`faqtebi~ sxva araferi iyo, Tu ara eWvebi an araerTgvarovani Sefasebebi.<br />

Tumca, es jariskacebs miawodes rogorc faqtebi, romlebic gawvrTnili<br />

iyvnen srolaSi ara mxolod safrTxis ubralo miniSnebis dros, aramed –<br />

rogorc es mokvlevis dros miwodebulma mtkicebulebam uCvena – srolis<br />

gagrZelebaSic, sanam TavianT samiznes ar moklavdnen.<br />

daskvnis saxiT, maT ganacxades, rom adamianTa sicocxlis xelyofa Sedegad<br />

mohyva sami eWvmitanilis dasakaveblad arakompetenturad da gulgrilad<br />

dagegmil da ganxorcielebul antiteroristul operacias, agreTve,<br />

mosalodneli safrTxis Tavidan acilebasa da eWvmitanilTa sicocxlis<br />

uflebas Soris saTanado balansis daucvelobas.<br />

(2) mTavroba<br />

187. mTavrobam ganacxada, rom jariskacTa qmedeba absolutur<br />

aucileblobas warmoadgenda adamianTa ukanono Zaladobisagan dasacavad,<br />

konvenciis me-2 muxlis me-2 punqtis mniSvnelobiT. TiToeul maTgans<br />

mxolod erTi wami hqonda gadawyvetilebis misaRebad, rasac SesaZloa<br />

mravali adamianis sicocxle Seewira. isini darwmunebuli iyvnen, rom<br />

eWvmitanilTa qmedebebi, romlebic maT im momentisaTvis daafiqsires,<br />

qmnida STabeWdilebas, TiTqosda teroristebi bombis afeTqebas<br />

apirebdnen. es Cveneba sxva mowmeebmac daadastures, romlebmac dainaxes<br />

aRniSnuli moZraoba. Tu davuSvebT, rom jariskacebs patiosnad da<br />

gonivrulad sjerodaT, rom cecxli gauxsnes teroristebs, romlebic<br />

Rilakze TiTis daWeriT bombis amoqmedebas apirebdnen, maSin maT cecxlis<br />

gaxsnis garda sxva alternativa ar hqondaT.<br />

25


sicocxlis ufleba<br />

188. isini agreTve miuTiTebdnen, rom xelisuflebis xelT arsebuli<br />

informaciis didi nawili da maT mier gakeTebuli Sefasebebi zusti<br />

iyo. sami daRupuli gaxldaT irlandiis respublikuri armiis moqmedi<br />

qvedanayofis wevri, romelic operacias gegmavda gibraltarSi; maT<br />

kontrols eqvemdebareboda asafeTqebel saSualebaTa didi raodenoba,<br />

romelic SemdgomSi espaneTSi ipoves; operacia ki danaRmuli manqanis<br />

saxiT iyo gaTvaliswinebuli. aqedan gamomdinare, gibraltarSi myofTa<br />

sicocxles emuqreboda ara mxolod realuri safrTxe, aramed es safrTxe<br />

iyo aseve ukiduresad seriozuli.<br />

189. mTavrobam agreTve ganacxada, rom antiteroristuli operaciebis<br />

dagegmvis gamokvlevisas gaTvaliswinebuli unda iqnes is faqti, rom<br />

dazvervis Sefasebebi eyrdnoba arasrul informacias, ris gamoc sruli<br />

suraTis mxolod fragmentebi xdeba cnobili. garda amisa, rogorc<br />

praqtikam uCvena, irlandiis respublikuri armia gansakuTrebiT mkacri<br />

da unariani iyo kontrdazvervis meTodebis gamoyenebaSi da yvelafers<br />

akeTebda imisaTvis, rom xelisuflebisaTvis misi zraxvebi daemala. amasTan,<br />

CrdiloeT irlandiis gamocdilebam uCvena, rom irlandiis respublikuri<br />

armia mudmivad da swrafad aviTarebda axal teqnologiebs. amrigad, maT<br />

mxedvelobaSi unda mieRoT, rom SesaZlebeli iyo teroristebs ufro<br />

daxvewili da advilad dasamali radio-makontrolebeli mowyobilobebi<br />

hqondaT, vidre manamde iyo cnobili irlandiis respublikuri armiis<br />

aRWurvilobaSi. da bolos, moqmedi samsaxuris danayofis mier Seqmnili<br />

safrTxis arajerovan Sefasebas SeiZleba katastrofuli Sedegi<br />

mohyoloda. Tu isini moaxerxebdnen, aefeTqebinaT im tipisa da zomis<br />

bombi, rogoric espaneTSi ipoves, manqanis sadgomze myofi yvela adamiani<br />

daiRupeboda an mZimed dasaxiCrdeboda, xolo mimdebare SenobebSi, sadac<br />

sxva SenobebTan erTad, skola da moxucTa TavSesafaric iyo, seriozulad<br />

dazaraldebodnen.<br />

190. xelisuflebisaTvis cnobili SezRuduli informaciis Suqze,<br />

operaciasTan dakavSirebiT dazvervis mier gakeTebuli Sefasebebi<br />

gonivruli iyo, ris safuZvelzec SeiZleboda gakeTebuliyo daskvna,<br />

rom teroristTa Zalebisa da resursebis arajerovan Sefasebas SeiZleba<br />

damangreveli Sedegi mohyoloda. amasTan dakavSirebiT, mTavrobam Semdegi<br />

argumentebi warmoadgina:<br />

- darwmunebuli iyvnen, rom gamoyenebuli iqneboda distanciuri marTvis<br />

mowyobiloba, radgan es teroristebs gaqcevis ukeTes Sanss miscemda da<br />

gazrdida maT SesaZleblobas, meti msxverpli gamoewviaT samxedroebs<br />

da ara samoqalaqo pirebs Soris. garda amisa, eqvsi kviris win irlandiis<br />

respublikurma armiam swored aseTi mowyobiloba gamoiyena briuselSi.<br />

- varaudobdnen, rom sasamarTlos winaSe warmodgenili distanciuri<br />

marTvis mowyobilobis msgavs meqanizms adamiani advilad damalavda<br />

sxeulze. TviT jariskacebma warmatebiT damales imave zomis radio.<br />

- rogorc kapitanma edvardsma mokvlevis procesze Tavis CvenebaSi<br />

ganacxada, Catarebulma testebma uCvenes, rom avtosadgomze bombis<br />

afeTqeba im adgilidan unda momxdariyo, sadac teroristebs esroles (ix.<br />

zemoT punqti 116).<br />

- warsulis gamocdileba uCvenebda, rom teroristTa asafeTqebeli<br />

mowyobilobis amoqmedeba mxolod Rilakze TiTis daWeriT iqneboda<br />

SesaZlebeli.<br />

26


makqani gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

- rogorc mowme O-m mokvlevis procesze ganacxada, damblokavi manqana ar<br />

iqneboda saWiro, radgan teroristebma icodnen, rom 8 marts Tavisufali<br />

adgilis povna ar gauWirdebodaT. amasTan, es saSiSi iyo, radgan maSin maT<br />

orjer mouwevdaT gibraltarSi Semosvla, rac mniSvnelovnad gazrdida<br />

maTi aRmoCenis risks (ix. zemoT punqti 23(e)).<br />

- G jariskacis keTilsindisier SefasebaSi, rom es danaRmuli manqana iyo,<br />

eWvis Setanis safuZveli ar arsebobda. Tavdapirvelad, man misca Cveneba,<br />

rom igi kargad icnobda danaRmul manqanebs. garda amisa, manqana sadgomze<br />

gaaCera bombebis damzadebis cnobilma ostatma, romelic dainaxes, Tu<br />

rogor `aTamaSebda~ raRacas manqanis savarZlebs Soris, xolo manqanis<br />

antena TiTqos Tavis adgilas ar iyo. irlandiis respublikuri armiis<br />

danaRmuli manqanebi cnobili iyo imiT, rom maT hqondaT specialurad<br />

morgebuli antenebi da G-s ar SeeZlo, mxolod garegnuli daTvalierebiT,<br />

darwmunebiT eTqva, rom manqanaSi bombi ar iyo (ix. zemoT punqti 48). garda<br />

amisa, rogorc Canda, samive eWvmitanili gibraltaris datovebas apirebda.<br />

da bolos, manqanis garSemo sivrcisTvis kordonis Semortymis operacia am<br />

Sefasebis gakeTebidan mxolod 20 wuTis Semdeg daiwyo, radgan ar hyavdaT<br />

saWiro raodenobis cocxali Zala, xolo evakuaciis gegmis ganxorcieleba<br />

7 an 8 martamde ar iyo gaTvaliswinebuli.<br />

- aragonivruli iqneboda, xelisuflebas evarauda, rom SesaZloa,<br />

teroristebs ar aemoqmedebinaT bombi, Tu isini problemis winaSe<br />

aRmoCndebodnen. irlandiis respublikur armias, romelic saomar<br />

moqmedebebs awarmoebda gaerTianebul samefosTan, hyavda teroristebi,<br />

romlebmac, maTi azriT, ukve uCvenes, rom arad agdebdnen sakuTar<br />

usafrTxoebas. kvlav arsebobda riski, rom, Tu isini arCevanis winaSe<br />

dadgebodnen – aefeTqebinaT bombi, romelic mSvidobiani samoqalaqo<br />

pirebis sicocxles Seiwiravda, Tu saerTod ar moexdinaT afeTqeba _<br />

teroristebi albaT pirvel variants amjobinebdnen.<br />

(b) sasamarTlos Sefaseba<br />

(1) winaswari mosazrebebi<br />

192. konvenciis me-2 muxlis safuZvelze Catarebuli gamokvlevisas<br />

sasamarTlom unda gaiTvaliswinos, rom gaerTianebuli samefos<br />

xelisuflebam, miiRo ra informacia gibraltarSi mosalodneli<br />

teroristuli Setevis Sesaxeb, igi seriozuli dilemis winaSe aRmoCnda.<br />

erTi mxriv, maT gibraltaris mosaxleobis dacva moeTxovebodaT _<br />

sakuTari samxedro mosamsaxureebis CaTvliT _ xolo, meore mxriv,<br />

minimaluri sasikvdilo Zala unda gamoeyenebinaT saSiSroebis Semqmneli<br />

eWvmitanilebis winaaRmdeg, im valdebulebaTa Sesabamisad, romelic maT<br />

Sidasaxelmwifo da saerTaSoriso samarTliT hqondaT dakisrebuli.<br />

193. agreTve, mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli mravali sxva faqtori:<br />

pirvel rigSi, xelisuflebis winaSe idga irlandiis respublikuri<br />

armiis moqmedi samsaxuris danayofi, romelSic Sediodnen afeTqebebis<br />

gamo msjavrdebuli adamianebi da asafeTqebel mowyobilobaTa cnobili<br />

eqsperti. irlandiis respublikuri armia, rogorc amas misi warsuli<br />

uCvenebda, arafrad agdebda adamianis sicocxles, sakuTari wevrebis<br />

CaTvliT.<br />

27


sicocxlis ufleba<br />

meore _ xelisuflebas winaswar hqonda informacia mosalodneli<br />

teroristuli aqtis Sesaxeb da, amdenad, mas hqonda SesaZlebloba, daegegma<br />

operacia da gibraltaris adgilobriv xelisuflebasTan erTad Sesabamisi<br />

zomebi mieRo Setevis CasaSlelad da eWvmitanilTa dasakaveblad. Tumca,<br />

udavoa, rom uSiSroebis samsaxurebs ver eqneboda sruli informacia<br />

aRniSnul faqtebTan dakavSirebiT da TavianTi strategia arasruli<br />

varaudebis safuZvelze unda aegoT.<br />

194. am fonze, gamoyenebuli Zalis me-2 muxlis Sesabamisobis gamokvlevisas,<br />

sasamarTlom guldasmiT unda Seamowmos, rogorc zemoT iyo xsenebuli,<br />

ara mxolod is, iyo Tu ara jariskacebis mier gamoyenebuli Zala adamianTa<br />

dacvis miznis zustad proporciuli, aramed isic, iyo Tu ara xelisuflebis<br />

mier operacia imgvarad dagegmili da gakontrolebuli, rom maqsimalurad<br />

Seemcirebina sasikvdilo Zalis gamoyeneba. sasamarTlo am or sakiTxs<br />

erTmaneTis mimdevrobiT ganixilavs.<br />

(2) jariskacTa qmedebebi<br />

195. miTiTebul iqna, rom jariskacebma, romlebmac srola ganaxorcieles<br />

(A, B, G da D), maTi zemdgomisagan miiRes informacia, rom adgilze iyo<br />

danaRmuli manqana, romelic SeiZleboda sami eWvmitanilidan nebismiers<br />

aefeTqebina radio-distanciuri mowyobilobis meSveobiT. es mowyobiloba<br />

SesaZloa adamians sxeulze hqonoda damaluli da misi amoqmedeba Rilakze<br />

erTi TiTis daWeriT iyo SesaZlebeli; amasTan, didi iyo albaToba, rom<br />

problematuri situaciis SemTxvevaSi, isini bombs moqmedebaSi moiyvandnen,<br />

rac did msxverpls da adamianTa dasaxiCrebas gamoiwvevda da rom isini,<br />

savaraudod, SeiaraRebuli iyvnen da winaaRmdegobas gauwevdnen (ix. zemoT<br />

punqti 23, 24-27 da 28-31).<br />

196. b-ni makkanisa da q-ni farelis daRupvasTan dakavSirebiT, sasamarTlo<br />

miuTiTebs komisiis daskvnaze, rom isini daxoces axlo mijriT mas Semdeg,<br />

rac A da B jariskacebs moeCvenaT, TiTqos maT saSiSi moZraoba gaakeTes,<br />

rac bombis detonaciaSi moyvanis moZraobas waagavda (ix. zemoT punqti 132).<br />

mtkicebulebam uCvena, rom isini daiRupnen miwaze danarcxebisas da ara<br />

maSin, rodesac miwaze iwvnen (ix. zemoT punqti 59-67). oTxma mowmem gaigo<br />

gamafrTxilebeli yvirili (ix. zemoT punqti 75). oficerma P-m daadastura<br />

oTxi jariskacis Cveneba eWvmitanilTa xelebis moZraobis Sesaxeb (ix.<br />

zemoT punqti 76). oficerma Q-m da policiis konsteblma parodim agreTve<br />

daadastures, rom q-nma farelim moulodneli, saeWvo moZraoba gaakeTa<br />

misi xelCanTis mimarTulebiT (iqve).<br />

197. b-ni savajis mokvlasTan dakavSirebiT, Cvenebebis Sedegad gamovlinda,<br />

rom Selis garaJTan (makkani da fareli) srolasa da lendportis gvirabTan<br />

(savaji) srolas Soris mxolod ramdenime wami iyo gansxvaveba. komisiam<br />

daadgina, rom C da D jariskacebi ver Seeswrebodnen pirvel gasrolas,<br />

sanam savajs gaekidebodnen, romelic mas Semdeg Semobrunda, rac policiis<br />

sirenis an srolis xma gaigo (ix. zemoT punqti 132).<br />

jariskacma C-m cecxli imitom gaxsna, rom b-nma savajma xeli pijakis<br />

jibisken waiRo, riTac bombis afeTqebis saSiSroebis varaudi warmoqmna.<br />

garda amisa, C jariskacma mis jibeSi raRac mozrdili sagani SeamCnia, rac mas<br />

detonaciis gasaaqtiurebeli egona. cecxli agreTve gaxsna D jariskacma,<br />

radgan manac miiCnia, rom eWvmitanili savaraudo bombis moqmedebaSi<br />

28


makqani gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

moyvanas cdilobda. movlenis Sesaxeb jariskacTa versia garkveulwilad<br />

daadastures mowmeebma H-ma da J-m, romlebmac dainaxes, rogor Semobrunda<br />

b-ni savaji, raTa jariskacebis saxe daenaxa, rac, savaraudod, policiis<br />

sirenis an pirveli srolis xmis gagonebaze misi reaqcia iyo (ix. zemoT<br />

punqti 83 da 85).<br />

komisiam daadgina, rom b-n savajs axlo jeriT esroles, sanam igi miwas<br />

ar daenarcxa da, SesaZloa, srolisTanave an mis Semdeg davarda miwaze<br />

(ix. zemoT punqti 132). am daskvnas mokvlevis procesze mxari dauWira<br />

paTolog-eqspertis Cvenebam (ix. zemoT punqti 110).<br />

198. SemdgomSi aRmoCnda, rom eWvmitanilebi SeiaraRebuli ar iyvnen,<br />

sxeulze ar hqondaT detonatori da manqanaSi ar ido bombi (ix. zemoT<br />

punqti 93 da 96).<br />

199. oTxive jariskaci adasturebs, rom srola eWvmitanilTa mokvlis mizniT<br />

ganaxorcieles. isini miiCnevdnen, rom saWiro iyo srolis gagrZeleba, sanam<br />

eWvmitanilebi fizikurad veRar SeZlebdnen asafeTqebeli mowyobilobis<br />

detonacias (ix. zemoT punqtebi 61, 63, 80 da 120). paTolog-eqspertis<br />

daskvnis Sesabamisad, q-ni fareli rva tyviiT iyo mkvdari, b-ni makkani _<br />

xuTiT, xolo b-ni savaji – TeqvsmetiT (ix. zemoT punqti 108-110).<br />

200. sasamarTlo dasaSvebad miiCnevs, rom jariskacebs, miRebuli<br />

informaciis Suqze, gulwrfelad swamdaT _ bombis detonaciis aRkveTisa<br />

da seriozuli msxverplis Tavidan acilebis mizniT, aucilebeli iyo<br />

eWvmitanilTa mokvla (ix zemoT punqti 195). amasTan, maT mier zemdgomis<br />

brZanebebis Sesrulebis mizniT ganxorcielebuli moqmedebebi<br />

iyo absoluturad aucilebeli udanaSaulo adamianTa sicocxlis<br />

gadasarCenad.<br />

sasamarTlos miaCnia, rom konvenciis me-2 muxlis me-2 punqtis erT-erTi<br />

miznis misaRwevad saxelmwifo muSakTa mier Zalis gamoyeneba SeiZleba<br />

gamarTlebuli iqnes am debulebiT (mux. 2-2), rodesac igi damyarebulia im<br />

momentisaTvis gacnobierebul patiosan rwmenaze, romelic Semdeg Secdoma<br />

aRmoCnda. sxvagvari msjelobiT saxelmwifos da mis samarTaldacvis<br />

muSakebs maTi movaleobebis Sesrulebisas ararealisturi tvirTi<br />

daawvebodaT, albaT maTi da sxvaTa sicocxlis xarjze.<br />

aqedan gamomdinare, winamdebare saqmeSi, xelisuflebis winaSe arsebuli<br />

dilemis gaTvaliswinebiT, Tavad jariskacTa qmedebebi am debulebis<br />

darRvevas (mux. 2-2) ar warmoSobs.<br />

201. Tumca, dgeba sakiTxi, iyo Tu ara antiteroristuli operacia<br />

mTlianobaSi gakontrolebuli da organizebuli imgvarad, rom daculi<br />

yofiliyo me-2 muxlis moTxovnebi da saTanadod iTvaliswinebda Tu ara<br />

sami eWvmitanilis sicocxlis uflebas jariskacebisaTvis micemuli<br />

informacia da instruqciebi, ramac sasikvdilo Zalis gardauvali<br />

gamoyeneba gamoiwvia.<br />

(3) operaciis kontroli da organizeba<br />

202. sasamarTlo, upirveles yovlisa, aRniSnavs, rom, rogorc komisris<br />

operatiuli brZaneba adasturebs, xelisuflebas ganzraxuli hqonda<br />

eWvmitanilebis dakaveba Sesaferis momentSi. mokvlevaze misces Cveneba,<br />

rom jariskacebs dakavebis procedurebi ganxorcielebuli hqondaT 6<br />

29


sicocxlis ufleba<br />

martamde da cdilobdnen Sesaferisi adgili moeZebnaT gibraltarSi, raTa<br />

eWvmitanilebi dakavebis Semdeg daepatimrebinaT (ix. zemoT punqti 18 da<br />

55).<br />

203. sakiTxavia, ratom ar daakaves sami eWvmitanili sazRvarze,<br />

gibraltarSi Sesvlisas da, rogorc inspeqtor ulgeris Cvenebidan<br />

gamoCnda, ratom miiRes gadawyvetileba, ar SeeSalaT maTTvis xeli<br />

gibraltarSi Sesasvlelad, Tu sjerodaT, rom isini afeTqebis misiiT<br />

midiodnen. hqondaT ra winaswari informacia teroristTa zraxvebis<br />

Sesaxeb, xelisuflebas udavod SeeZlo dakavebis operaciis ganxorcieleba.<br />

miuxedavad imisa, rom isini gaakvirva sami eWvmitanilis adre Camosvlam,<br />

maT sazRvarze hyavdaT moTvalTvaleTa da, aseve damkavebelTa jgufebi<br />

(ix. zemoT punqti 34). garda amisa, uSiSroebis samsaxurebs da espaneTis<br />

xelisuflebas hqonda sami eWvmitanilis fotosuraTebi, icodnen maTi<br />

da, agreTve, maTi mekavSireebis saxelebi, amasTan, icodnen, Tu ra saxis<br />

pasportebi unda moeZebnaT (ix. zemoT punqti 33).<br />

204. aRniSnul sakiTxTan dakavSirebiT, mTavrobam ganacxada, rom im<br />

droisaTvis eWvmitanilTa dakavebis Semdeg maTi gasamarTlebisaTvis<br />

sakmarisi mtkicebuleba SeiZleba ar hqonodaT. ufro metic, maTi<br />

gaTavisufleba udavod SeaSfoTebda maT da mianiSnebda xelisuflebis<br />

informirebulobaze, rac maT da sxvebs kidev erTxel mcdelobis<br />

saSualebas miscemda. es ki, ueWvelia, gazrdida risks. xelisufleba verc<br />

imaSi iqneboda darwmunebuli, rom mxolod es sami teroristi iqneboda<br />

dakavSirebuli savaraudo afeTqebis operaciasTan.<br />

205. am TvalsazrisiT, sasamarTlo ifargleba imis aRniSvniT, rom<br />

gibraltaris mosaxleobis winaSe mdgar safrTxes – rac winamdebare<br />

saqmeSi mTavrobis argumentebis qvakuTxeds warmoadgens – ufro meti<br />

mniSvneloba unda mieniWos gibraltarSi eWvmitanilTa Semosvlaze<br />

xelSeuSlelobis gadawyvetilebis miRebasTan konteqstSi, vidre im<br />

Sedegebs, rac maTi dakavebis da gasamarTlebisaTvis arasakmarisi<br />

samxilis uqonlobas SeiZleboda mohyoloda. misi azriT, an xelisuflebam<br />

icoda rom manqanaSi bombi ar ido – rac sasamarTlom ukve ar miiRo<br />

mxedvelobaSi (ix. zemoT punqti 181) _ an operaciis makontroleblebma<br />

gaTvlebSi seriozuli Secdoma dauSves. amrigad, dazvervis Sefasebebis<br />

gaTvaliswinebiT, moqmedeba, romelmac sasikvdilo srola gamoiwvia, iyo<br />

ganWvretadi SesaZlebloba.<br />

amrigad, sami teroristisaTvis gibraltarSi Semosvlis xelSeuSlelobis<br />

gadawyvetileba am saTauris qveS gasaTvaliswinebel relevantur faqtors<br />

warmoadgens.<br />

206. sasamarTlo aRniSnavs, rom 5 marts Catarebul brifingze, romelsac<br />

A, B, C da D jariskacebi eswrebodnen, savaraudod ganixiles, rom Seteva<br />

didi danaRmuli manqaniT ganxorcieldeboda. gaakeTes SefasebaTa<br />

mniSvnelovani wyeba. kerZod, miiCnies, rom teroristebi damblokav<br />

manqanas ar gamoiyenebdnen; bombis amoqmedeba radio-distanciuri<br />

mowyobilobiT moxdeboda; detonacia Rilakze TiTis daWeriT moxdeboda;<br />

mosalodneli iyo, rom, problemis Seqmnis SemTxvevaSi, eWvmitanilebi<br />

bombs aafeTqebdnen; isini SeiaraRebuli iqnebodnen da, winaaRmdegobis<br />

SemTxvevaSi, gamoiyenebdnen iaraRs (ix zemoT punqtebi 23-31).<br />

30


makqani gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

207. movlenis ganviTarebisas, yvela es sagulisxmo varaudi, teroristebis<br />

mier Setevis ganxorcielebis ganzraxvis garda, mcdari aRmoCnda.<br />

Tumca, rogorc es mTavrobam uCvena, irlandiis respublikur armiasTan<br />

urTierTobis maTi gamocdilebis safuZvelze, aRniSnul situaciaSi,<br />

roca WeSmariti faqtebi ucnobi iyo da xelisufleba mxolod dazvervis<br />

SezRuduli informaciis safuZvelze moqmedebda, yvela zemoT CamoTvlili<br />

warmoadgenda SesaZlo hipoTezas.<br />

208. faqtobrivad, rogorc Cans, arasruli varaudebi sxva varaudebisagan<br />

Camoyalibda. magaliTad, radgan afeTqeba 8 martamde ar iyo mosalodneli,<br />

rodesac yaraulis cvlis ceremonia Catardeboda, aseve, Tanabrad<br />

mosalodneli iyo, rom sami teroristi dazvervis misiiT iyo Camosuli.<br />

miuxedavad imisa, rom es faqtori mokled iqna ganxiluli, igi seriozul<br />

SesaZleblobad ar miiCnies (ix. zemoT punqti 45).<br />

garda amisa, brifingebis dros an mas Semdeg, rac eWvmitanilebi mizanSi<br />

amoiRes, savaraudod, ver ifiqrebdnen, rom isini bombis asafeTqeblad<br />

iqnebodnen momzadebulni da, amdenad, mravali samoqalaqo piris daRupvas<br />

gamoiwvevdnen, radgan b-ni makkani da q-ni fareli, imis gamo, rom amiT<br />

maTi gamovlenisa da Sepyrobis riski gaizrdeboda (ix. zemoT punqti 57),<br />

sasazRvro zonisaken gaiqceodnen. aseve, albaT ar arsebobs safuZveli,<br />

vifiqroT, rom im momentSi isini daamontaJebdnen gadamcems im molodiniT,<br />

rom maTTvis saSualeba miecaT, winaaRmdegobis warmoqmnis SemTxvevaSi,<br />

dauyovnebliv aefeTqebinaT savaraudo bombi (ix. zemoT punqti 115).<br />

garda amisa, Tundac yofiliyo argumentebi irlandiis respublikuri<br />

armiis teqnologiur SesaZleblobebTan dakavSirebiT, rogorc<br />

eqspertebma uCvenes (ix. zemoT punqti 115 da 131), maT xelT arsebuli<br />

asafeTqebeli mowyobiloba “Rilakze TiTis erTi daWeris” principiT ar<br />

modioda moqmedebaSi, rac kargad unda scodnodaT Sesabamis kompetentur<br />

organoebs da zedmetad ar gaemartivebinaT am mowyobilobis WeSmariti<br />

maxasiaTeblebi.<br />

209. am konteqstSi, agreTve, SeSfoTebas iwvevs is, rom G jariskacis mier<br />

manqanis zedapiruli daTvalierebis Semdeg gakeTebuli Sefaseba, TiTqos<br />

es `saeWvo danaRmuli manqana~ iyo, romlis Sesaxebac man jariskacebs<br />

acnoba, rogorc TviT jariskacebma sakuTar CvenebebSi aRniSnes, maT<br />

dadasturebulad CaTvales, rom identificirebul manqanaSi naRmi<br />

ido (ix. zemoT punqtebi 48 da 51-52). iTqva, rom G jariskacs danaRmuli<br />

manqanebis gamocdileba hqonda, Tumca, rogorc cnobili gaxda, igi ar iyo<br />

radio komunikaciis an asafeTqebel mowyobilobaTa eqsperti; da rom misi<br />

Sefaseba, TiTqos Seusabamo antenis gamo es iyo saeWvo danaRmuli manqana,<br />

rac mis sakuTar dakvirvebaze iyo dafuZnebuli, ufro waagavda moxsenebas,<br />

rom bombis arsebobis gamoricxva ar SeiZleboda (ix. zemoT punqti 53).<br />

210. alternatiuli SesaZleblobebis Sesaxeb sakmarisi argumentebis<br />

uqonlobis da danaRmuli manqanis Sesaxeb damajerebeli informaciis<br />

pirobebSi, agreTve, im Sefasebebis safuZvelze, rom bombis afeTqeba<br />

Rilakze TiTis daWeriT iyo SesaZlebeli, A, B, C da D jariskacebs samuSao<br />

varaudebi udavo faqtebis saxiT gadaecaT, ramac praqtikulad gardauvali<br />

gaxada sasikvdilo Zalis gamoyeneba.<br />

211. Tumca, jariskacebis wvrTnisas, romelic iTvaliswinebs cecxlis<br />

gaxsnis Semdeg srolis gagrZelebas, sanam eWvmitanili ar mokvdeba,<br />

31


sicocxlis ufleba<br />

agreTve, aucileblad unda iqnes gaTvaliswinebuli Secdomis zRvris<br />

uzrunvelyofa. rogorc koroneris mier mokvlevis procesze msajulTa<br />

winaSe warmoTqmuli Semajamebeli sityva uCvenebs, oTxive jariskacma<br />

eWvmitanilTa mokvlis mizniT isrola (ix. zemoT punqtebi 61, 63 80 da 120).<br />

rogorc E jariskacma Tavis CvenebaSic daadastura, jariskacebTan erTad<br />

ganixiles, rom savsebiT mosalodneli iyo, damdgariyo saWiroeba, esrolaT<br />

eWvmitanilTa mokvlis mizniT, radgan `Rilakiani~ mowyobilobis dros<br />

maT naklebi dro eqnebodaT (ix. zemoT punqti 26). am fonze xelisuflebas<br />

ekisreboda eWvmitanilTa sicocxlis pativiscemis valdebuleba da maT<br />

didi gulisyuriT unda SeefasebinaT informacia, sanam mas gadascemdnen<br />

jariskacebs, romelTa mier cecxlsasroli iaraRis gamoyenebam<br />

avtomaturad gamoiwvia sasikvdilo gasrola.<br />

212. miuxedavad imisa, rom mokvlevis procesze jariskacTa wvrTnis sakiTxis<br />

gamoZiebas sazogadoebis interesis sertifikatis gamocemam SeuSala xeli<br />

(ix. zemoT punqti 104, sakiTxi 1(iii)), naTeli ar aris, cecxlsasroli iaraRis<br />

gamoyenebisas, aswavles Tu ara maT konkretul garemoebebSi samiznis<br />

daWra/mwyobridan gamoyvana, kerZod, piris dakavebis dros.<br />

am arsebiTi TvalsazrisiT, maTi refleqsuri moqmedeba moklebulia<br />

cecxlsasroli iaraRis frTxilad gamoyenebis xarisxs, rac<br />

damaxasiaTebeli unda iyos demokratiuli sazogadoebis samarTaldamcavi<br />

muSakebisaTvis maSinac ki, roca saqme aqvT terorizmSi eWvmitanil<br />

saSiS damnaSaveebTan da mniSvnelovnad gansxvavdeba policiis mier<br />

cecxlsasroli iaraRis gamoyenebis instruqciebSi Camoyalibebuli<br />

standartisagan, romelic maTTvis cnobili iyo da romelic xazgasmiT<br />

miuTiTebda mosamsaxuris samarTlebriv pasuxismgeblobaze (ix. zemoT<br />

punqti 136 da 137). xelisuflebis es xarvezic agreTve miuTiTebs, rom<br />

saTanado gulmodginebiT ar xdeba dakavebis operaciis kontroli da<br />

organizeba.<br />

213. da bolos, iTvaliswinebs ra eWvmitanilebisaTvis gibraltarSi<br />

SesvlisaTvis xelis arSeSlis gadawyvetilebas, xelisuflebis mier<br />

dazvervis Sefasebebis ganxilvisas imis gauTvaliswineblobas, rom<br />

garkveulwilad informacia SeiZleba mcdari yofiliyo da cecxlis gaxsnis<br />

Semdeg jariskacebis mier sasikvdilo Zalis avtomatur gamoyenebas,<br />

sasamarTlo darwmunebuli ar aris, rom sami teroristis mokvla<br />

warmoadgens Zalis gamoyenebas, romelic gamowveuli iyo absoluturi<br />

aucileblobiT pirTa dasacavad aramarTlzomieri Zaladobisagan<br />

konvenciis me-2 muxlis me-2 punqtis mniSvnelobiT.<br />

214. Sesabamisad, sasamarTlo adgens, rom adgili hqonda konvenciis me-2<br />

muxlis darRvevas.<br />

I I. konvenciis 50-e muxlis gamoyeneba<br />

215. konvenciis 50-e muxli adgens:<br />

`Tu sasamarTlo daadgens, rom maRali xelSemkvreli mxaris samarTlebrivi<br />

organos an sxva organos mier miRebuli gadawyvetileba an RonisZieba<br />

mTlianad an nawilobriv ewinaaRmdegeba konvenciiT warmoSobil<br />

valdebulebebs, xolo Sesabamisi mxaris Sidasaxelmwifo samarTali<br />

gadawyvetilebis an RonisZiebis mxolod nawilobrivi gamosworebis<br />

32


makqani gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

SesaZleblobas iZleva, saWiroebis SemTxvevaSi, sasamarTlo dazaralebul<br />

mxares samarTlian dakmayofilebas miakuTvnebs.~<br />

216. ganmcxadeblebi moiTxovdnen zianis anazRaurebas imave doneze,<br />

rogorc amas inglisis kanonmdebloba saxelmwifo muSakis mier ukanonod<br />

moklul pirs mianiWebda. maT agreTve ikiTxes _ im SemTxvevaSi, Tu<br />

sasamarTlo daadgenda, rom maTi mkvleloba iyo rogorc ukanono, ise<br />

winaswar ganzraxuli, an iyo danaSaulebrivi upasuxismgeblobis Sedegi,<br />

miiRebdnen Tu ara daRupuli adamianebis axlo naTesavebi analogiuri<br />

donis kompensacias, rogorc es inglisis kanonmdeblobiT msgavsi<br />

SemTxvevebisTvisaa gaTvaliswinebuli.<br />

217. xarjebTan dakavSirebiT, isini iTxovdnen daRupvis Sedegad pirdapiri<br />

Tu arapirdapiri gziT warmoSobili xarjebis anazRaurebas, gibraltaris<br />

mokvlevis processa da strasburgis procesze naTesavebisa da advokatebis<br />

daswrebis xarjebis CaTvliT. advokatis xarjebi gibraltarSi Catarebuli<br />

mokvlevis procesisaTvis Seadgens 56 200 girvanqa sterlings, xolo<br />

strasburgis procesisaTvis _ 28 800 girvanqa sterlings. iuriskonsultma,<br />

strasburgis xarjebTan dakavSirebiT, 16 700 girvanqa sterlingi<br />

moiTxova.<br />

218. mTavroba amtkicebda, rom darRvevis dadgenis SemTxvevaSi,<br />

materialuri da aramaterialuri zianis finansuri saxiT kompensacia<br />

arasaWiro da Seusabamo iqneboda.<br />

strasburgis institutebidan gamomdinare xarjebTan dakavSirebiT isini<br />

amtkicebdnen, rom ganmcxadeblebs unda miakuTvnon mxolod is xarji,<br />

romelic faqtobrivad da saWiroebisaTvis uSualod maT gaiRes da<br />

romelic gonivrul farglebSi iqneboda. Tumca, gibraltarSi mokvlevis<br />

procesisaTvis gaweul xarjebTan dakavSirebiT isini acxadebdnen,<br />

rom (1) principuli TvalsazrisiT, Sidasaxelmwifo procedurebis<br />

xarjebi, mokvlevis xarjebis CaTvliT, ar unda anazRaurdes 50-e muxlis<br />

safuZvelze; (2) vinaidan ganmcxadebelTa iuridiuli warmomadgenlebi<br />

anazRaurebis gareSe moqmedebdnen, ar arsebobs ganmcxadeblebisaTvis<br />

kompensaciis mikuTvnebis safuZveli; (3) nebismier SemTxvevaSi, moTxovnili<br />

Tanxa ar iyo gamoangariSebuli mocemuli advokatis Cveulebrivi tarifis<br />

safuZvelze.<br />

A. materialuri da aramaterialuri ziani<br />

219. sasamarTlos miaCnia, rom ganmcxadeblebis mier warmodgenili<br />

masalidan naTeli ar aris, maT mier finansuri kompensaciis moTxovna<br />

iTvaliswinebs materialur, aramaterialur zians, Tu orives erTad.<br />

nebismier SemTxvevaSi, im faqtis gaTvaliswinebiT, rom sami eWvmitanili<br />

mokluli teroristi gibraltarSi bombis dadebas apirebda, sasamarTlos<br />

saWirod ar miaCnia kompensaciis gadaxda. aqedan gamomdinare, igi uaryofs<br />

ganmcxadebelTa moTxovnas zianTan mimarTebiT.<br />

aRniSnulis safuZvelze, sasamarTlo:<br />

1. aTi xmiT cxris winaaRmdeg adgens, rom adgili hqonda konvenciis me-2<br />

muxlis darRvevas;<br />

33


sicocxlis ufleba<br />

2. erTxmad adgens, rom gaerTianebulma samefom ganmcxadeblebs sami Tvis<br />

vadaSi unda gadauxados 38 700 (ocdaTvrameti aTas Svidasi) girvanqa<br />

sterlingi strasburgis procesze gaweuli xarjebisaTvis, gamoklebuli<br />

37 731 (ocdaCvidmeti aTas Svidas ocdaTerTmeti) franguli franki,<br />

rac konvertirebuli unda iqnes girvanqa sterlingebSi winamdebare<br />

gadawyvetilebis miRebis dRes arsebuli kursiT.<br />

3. erTxmad uaryofs ganmcxadebelTa saCivars zianis anazRaurebasTan<br />

dakavSirebiT;<br />

4. erTxmad uaryofs ganmcxadebelTa saCivars gibraltarSi Catarebuli<br />

mokvlevis procesis xarjebTan mimarTebiT;<br />

5. erTxmad uaryofs danarCen moTxovnebs samarTlian dakmayofilebasTan<br />

dakavSirebiT.<br />

Sesrulebulia inglisur da frangul enebze da sajarod gacxadebulia<br />

adamianis uflebaTa SenobaSi, strasburgSi, 1995 wlis 27 seqtembers.<br />

xelmowerilia: rolv risdali<br />

prezidenti<br />

xelmowerilia: erbert petzoldi<br />

registratori<br />

konvenciis 51-e muxlis me-2 punqtis da sasamarTlos reglamentis 53-e<br />

muxlis me-2 punqtis Sesabamisad, winamdebare gadawyvetilebas Tan erTvis<br />

mosamarTleebis – risdalis, berhardtis, Tor viljamsonis, golkuklus,<br />

palmis, pekanenis, sir jon frelandis, bakas da jamberkis erToblivi<br />

gansxvavebuli mosazreba.<br />

34


makkeri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

2. makkeri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

(gancxadeba no. 28883/95)<br />

procedura<br />

1. saqme momdinareobs didi britaneTisa da CrdiloeT irlandiis<br />

gaerTianebuli samefos winaaRmdeg adamianis uflebaTa evropul komisiaSi<br />

(`komisia”) Setanili gancxadebidan (no. 28883/95) adamianis uflebaTa da<br />

ZiriTad TavisuflebaTa dacvis evropuli konvenciis (`konvencia”) 25-e<br />

muxlis safuZvelze, romelic Seitana irlandiis moqalaqe qalbatonma<br />

eleanor kreanim 1993 wlis 7 marts. 1996 wlis noemberSi q-ni kreani<br />

gardaicvala. ganacxadTan dakavSirebul warmoebaSi, mis nacvlad, CaerTo<br />

misi vaJi jonaTan makkeri (`ganmcxadebeli”).<br />

saqmis faqtobrivi mxare (araoficialuri versia)<br />

1982 wlis 11 noembers gervaize makkeri marTavda mwvane ford eskorts,<br />

romelSic ijda ori mgzavri: iujin Tomani da Son bernsi. arc erTi maTgani<br />

ar iyo SeiaraRebuli. Tuligalis gzaze, ist lurganTan, sagangebod<br />

gawvrTnilma mobiluri daxmarebis sammarTvelos olsteris samefo<br />

policiis oficrebma gaxsnes cecxli da tyviamfrqvevis, sul mcire, 109<br />

jeri mimarTes manqanisken. manqanaSi myofi samive piri daiRupa.<br />

saqmis gamomZiebelma dakiTxa olsteris samefo policiis samive oficeri.<br />

maT CamoarTves werilobiTi Cvenebebi. am CvenebSi ar iyos naxsenebi, rom<br />

daRupuli pirebi imyofebodnen specialuri ganyofilebis oficrebis<br />

TvalTvalis qveS. arc is iyo aRniSnuli, rom dakiTxuli pirebi Tavad<br />

iyvnen am ganyofilebis warmomadgenlebi da rom maT hqondaT dazvervis<br />

monacemebi, sanam incidenti moxdeboda. mogvianebiT es aixsna imiT,<br />

rom unda aecilebinaT dazvervis monacemebis gasajaroeba, rac xels<br />

SeuSlida terorizmTan brZolas. saxelmwifo devnis direqtorma<br />

miiRo gadawyvetileba, rom samive oficris winaaRmdeg dawyebuliyo<br />

sisxlissamarTlebrivi devna. saqmis ganmxilveli mosamarTlis azriT,<br />

mis winaSe wardgenili mtkicebulebani ar adasturebda braldebulTa<br />

braleulobas da isini gaaTavisufla.<br />

1991 wlis 19 agvistos qalbatonma kreanim sarCeli Seitana olsteris<br />

samefo policiis ufrosis, konstablis winaaRmdeg da moiTxova zaralis<br />

anazRaureba misi meuRlisTvis policiis oficrebis mier miyenebuli<br />

fizikuri zianis gamo 1982 wlis 11 noembers Catarebuli operaciis dros.<br />

samarTali<br />

I. konvenciis me-2 muxlis savaraudo darRveva<br />

A. sasamarTlosTvis wardgenili mosazrebebi<br />

1. ganmcxadebeli<br />

100. ganmcxadeblis TqmiT, mamamisis sikvdili gamoiwvia olsteris samefo<br />

policiis (RUC) oficris mier Zalis arasaWiro da araproporciulma<br />

gamoyenebam da igi gaxda sasikvdilo gasrolis msxverpli policiis<br />

35


sicocxlis ufleba<br />

mxridan, romelic CrdiloeT irlandiaSi gaerTianebuli samefos saxeliT<br />

moqmedebda. man miuTiTa amnesti interneSenelis da human raits voCis<br />

moxsenebebze, agreTve, ufrosi policielis, jon stalkeris Cvenebebze,<br />

romelic aseT politikasTan dakavSirebul gancxadebebze awarmoebda<br />

gamoZiebas. igi amtkicebda, rom winamdebare saqme ar unda ganxiluliyo<br />

sxva saqmeebisagan izolirebulad, romlebic CrdiloeT irlandiaSi<br />

saxelmwifos samarTaldamcavi muSakebis mier Zalis sasikvdilo<br />

gamoyenebasTan iyo dakavSirebuli. am konteqstSi SeiZleba ganxilul<br />

iqnes sasikvdilo Zalis gamoyenebis Sedegad adamianTa gardacvalebis<br />

faqtebis analizi 1969 – 1994 wlebSi, rodesac, iq gavrcelebuli praqtikis<br />

Sesabamisad, dakavebis nacvlad adgili hqonda eWvmitanilTa TviTnebur<br />

mkvlelobas. igi miuTiTebda informatorebisagan miRebuli informaciis<br />

safuZvelze SemuSavebuli winaswari dagegmvis saerTo maxasiaTeblebze,<br />

samxedro specialistTa an policiis danayofebis ganlagebasa da Zalis<br />

maqsimalur gamoyenebaze. winamdebare saqmeSi olsteris samefo policiis<br />

sagangebod gawvrTnilma oficrebma 109 jeriT manqanaSi mokles sami<br />

SeuiaraRebeli adamiani ise, rom, sasikvdilo Zalis gamoyenebis nacvlad,<br />

maTi dakaveba arc ucdiaT. es ar SeiZleba ganxilul iqnes rogorc Zalis<br />

minimaluri an proporciuli gamoyeneba.<br />

101. am da sxva saqmeTa arasaTanado gamoZieba mowmobs, rom saxelmwifos<br />

mxridan sasikvdilo Zalis ukanono gamoyenebisadmi Semgueblobas aqvs<br />

adgili. srolaSi CarTul policielebs ufleba hqondaT, daetovebinaT<br />

incidentis adgili TavianT iaraRTan erTad; sisxlis samarTlis saqmeTa<br />

sagamoZiebo departaments (CID) didi dagvianebiT eZleoda policielTa<br />

dakiTxvis saSualeba; departamentis oficrebs araswor informacias<br />

awvdidnen srolis adgilis Sesaxeb; xSir SemTxvevaSi, ver aRmoaCines<br />

gasrolili masrebi; SemTxvevidan ocdaerTi Tvis Semdeg napovni iqna tyviis<br />

fragmenti, romliTac mZRoli mokles, igi kvlav manqanaSi iyo CarCenili,<br />

ar miuRiaT zomebi TviTmxilvelebis mosaZieblad. ganmcxadebeli<br />

miuTiTebda b-ni stalkeris wignSi aRweril sapolicio gamoZiebaze,<br />

romelic aRniSnavda, rom gamoZiebis meTodologia iyo gansacvifreblad<br />

dabali donis, rom policiis oficrebi azianebdnen SemTxvevis adgils da<br />

mniSvnelovnad abrkolebdnen gamoZiebas.<br />

102. ganmcxadebeli agreTve eyrdnoboda b-ni stalkeris moxsenebas,<br />

romelSic igi aRniSnavda, rom adamianTa daRupvis mis mier gamoZiebuli<br />

SemTxvevebi iyo ukanono da sasikvdilo gasrolis faruli politikis<br />

nawils warmoadgenda. amasTan, miuTiTebda maikl tifes daRupvis saqmis<br />

gamoZiebis Semdgom Seferxebaze, sadac TvalTvalis Canaweris kasetas<br />

uSiSroebis samsaxuris biuro (MI5) malavda. warmodgenili dasabuTebis<br />

Sesabamisad, sasikvdilo gasrolis politikis nawils warmoadgenda b-ni<br />

stalkeris mier gamoZiebuli sami SemTxveva. man ganacxada, rom arsebuli<br />

masalis detaluri SeswavliT naTeli gaxda, rom sicocxlis mospoba ar<br />

yofila absoluturi aucileblobiT gamowveuli Zalis gamoyenebis Sedegi.<br />

sasamarTlom miiCnia, rom Tu iyo raime gadasaWreli sakiTxi, mas sakuTari<br />

moqmedebiT unda moepovebina saWiro masala konvenciis 38-e muxlis 1-li<br />

punqtis Sesabamisad warmoebuli gamoZiebis meSveobiT.<br />

103. ganmcxadebelma, eyrdnoboda ra minesotas oqmiT dafuZnebul<br />

saerTaSoriso standartebs, ganacxada, rom daRupvis faqtze ar<br />

ganxorcielebula efeqtiani oficialuri gamoZieba. igi amtkicebda, rom<br />

olsteris samefo policiis mier warmoebuli gamoZieba iyo araadekvaturi<br />

36


makkeri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

da ganicdida damoukideblobisa da sajaroobis simwires. saxelmwifo<br />

braldebis direqtoris (DPP) roli olsteris samefo policiis mier<br />

warmoebuli gamoZiebiT iyo SezRuduli, xolo aseTi gamoZiebis safuZvelze<br />

ganxorcielebuli nebismieri devna ver aRmofxvrida arsebul xarvezebs.<br />

garda amisa, sasamarTlo procesze mosamarTlem saqme warmoebidan<br />

moxsna policiis muSakebis mosmenis gareSe da amasTan dakavSirebiT<br />

gaakeTa winaaRmdegobrivi komentarebi, romliTac arapirdapir ukanono<br />

mkvlelobebisadmi sasamarTlo mxardaWera gamoxata. Zaladobriv<br />

sikvdilze gamoZieba dagvianebiT daiwyo, mokvleva SezRudul farglebSi<br />

Catarda, naTesavebs xeli ar miuwvdebodaT samarTlebriv daxmarebaze,<br />

SezRuduli iyo xelmisawvdomoba dokumentebsa da mowmeTa Cvenebebze,<br />

uSiSroebis Zalebis an policiis mowmeebis mimarT ar iyenebdnen Cvenebis<br />

iZulebiT micemis iuridiul SesaZleblobas. mTavroba verc samoqalaqo<br />

saqmiswarmoebas daeyrdnoboda, radgan misi warmoeba damokidebuli iyo<br />

gardacvlilis ojaxis iniciativaze.<br />

2. mTavroba<br />

104. mTavroba, erTi mxriv, ar daeTanxma ganmcxadeblis saCivrebs me-2<br />

muxlis safuZvelze – rom mamamisi Zalis gadametebuli Tu gaumarTlebeli<br />

gamoyenebis Sedegad daiRupa. maT miiCnies, rom sasamarTlosTvis sruliad<br />

Seusabamo iqneboda, Tavad daedgina me-2 muxlis arsebiT sakiTxebTan<br />

dakavSirebuli faqtebi. amas, SesaZloa, mohyoloda evropis adamianis<br />

uflebaTa sasamarTlos mcdeloba, gadaeWra sakiTxebi, daekiTxa mowmeebi<br />

an ganexorcielebina saqmis mosmena, imavdroulad, roca amas CrdiloeT<br />

irlandiis umaRlesi sasamarTlo awarmoebda, rac urTierTSeusabamo<br />

daskvnebis gakeTebis realur safrTxes warmoqmnida. es ganmcxadebels<br />

xelsayreli sasamarTlo organos arCevis saSualebas miscemda da amiT<br />

zians miayenebda Sidasaxelmwifo saSualebebis amowurvis princips. isini<br />

amtkicebdnen, rom, nebismier SemTxvevaSi, mniSvnelovani praqtikuli<br />

sirTuleebis winaSe idga sasamarTlo, romelic me-2 muxlis arsebiT<br />

aspeqtebs ikvlevda, radgan faqtobrivi sakiTxebi iqneboda mravali da<br />

rTuli, cocxali mtkicebulebebiT da mowmeTa soliduri raodenobiT.<br />

pirveladi faqtebis mokvlevis procesi ar unda ganxorcieldes orjer,<br />

paralelurad, aseTi saqme iwvevs sasamarTlos droisa da saxsrebis xarjvas<br />

da safrTxis qveS ayenebs saqmes, roca masze ori procesi erTdroulad<br />

mimdinareobs.<br />

105. vinaidan ganmcxadebelma sasamarTlos mimarTa adamianTa sicocxlis<br />

xelyofis praqtikis da ara terorizmSi eWvmitanilTa dakavebis sakiTxis<br />

dadgenis mizniT, es gancxadeba kategoriulad iqna uaryofili. mTavroba<br />

amtkicebda, rom amgvari farTo xasiaTis gancxadeba, romelic kiTxvis<br />

niSnis qveS daayenebda bolo ocdaaTi wlis ganmavlobaSi ganxorcielebul<br />

yvela antiteroristul operacias, mniSvnelovnad scildeba<br />

warmodgenili gancxadebis farglebs da miuTiTebda sakiTxebze, romlebic<br />

am sasamarTlos winaSe ar unda damdgariyo. isini uaryofdnen policiis<br />

mxridan gamoZiebis xelSeSlis faqts da aRniSnavdnen, rom olsteris<br />

samefo policia b-ni stalkeris gancxadebebs arazustad miiCnevs,<br />

rameTu maTSi faqtebi damaxinjebulad aris warmodgenili (ix. zemoT,<br />

33-e punqti). SemTxvevis adgilis datoveba aucilebeli iyo oficerTa<br />

usafrTxoebisaTvis, xolo SemTxvevis adgilze yvela saWiro procedura<br />

37


sicocxlis ufleba<br />

Catarda. stalker/sempsonis mokvleva erTmniSvnelovnad amtkicebs,<br />

rom mTavroba mowadinebulia, daisajos damnaSave, vinc ar unda iyos igi.<br />

mokvlevis Sedegebma uCvena, rom adgili hqonda xelSeSlis garkveul<br />

faqtebs da imis gamo, rom sisxlissamarTlebrivi devnis ganxorcieleba<br />

sajaro interesebSi ar Sedioda, rva oficris mimarT ganxorcielda<br />

disciplinuri samarTalwarmoeba (ix. zemoT, punqti 30).<br />

107. mTavrobam agreTve uaryo gancxadeba imis Sesaxeb, rom Sidasaxelmwifo<br />

dacvis saSualebebi ar Seesabameboda me-2 muxlis moTxovnebs. isini<br />

amtkicebdnen, rom CrdiloeT irlandiaSi xelmisawvdomi procedurebis<br />

erToblioba am debulebis procedurul aspeqtebs akmayofilebda, kerZod,<br />

dauyovnebeli da detaluri sapolicio gamoZieba saxelmwifo devnis<br />

departamentis zedamxedvelobiT, sasamarTlo procesi, sagamoZiebo<br />

procedurebi da samoqalaqo saqmiswarmoeba. isini uzrunvelyofdnen<br />

proceduruli valdebulebis fundamentur mizans, radgan efeqtian<br />

angariSvaldebulebas awesebdnen samarTaldamcavi muSakebis mier<br />

sasikvdilo Zalis gamoyenebaze. es ar moiTxovda, rom msjavrisTvis<br />

mieRwiaT, aramed gamoZiebas unda hqonoda unari, safuZveli Seeqmna<br />

devnisaTvis, rac winamdebare gancxadebis sakiTxs warmoadgenda. isini<br />

agreTve miuTiTebdnen, rom yvela calkeuli saqme ganxiluli unda iqnes<br />

faqtebis Sesabamisad, radgan nebismieri proceduruli komponenti SeiZleba<br />

garemoebebis mixedviT icvlebodes. winamdebare saqmesTan dakavSirebiT<br />

maT ganacxades, rom arsebuli procedurebi mTlianobaSi uzrunvelyofda<br />

darRvevisagan dacvisaTvis saWiro efeqtianobas, damoukideblobasa da<br />

gamWvirvalobas.<br />

B. sasamarTlos Sefaseba<br />

1. zogadi principebi<br />

109. me-2 muxliT uzrunvelyofili dacvis mniSvnelobis gaTvaliswinebiT,<br />

sasamarTlom sicocxlis xelyofa gansakuTrebuli yuradRebiT unda<br />

ganixilos da, saxelmwifo muSakTa qmedebebTan erTad, mxedvelobaSi<br />

unda iqnes miRebuli arsebuli garemoebebi. rodesac movlenasTan<br />

dakavSirebul informacias mTlianad an mis umetes nawils xelisufleba<br />

flobs, faqtebTan mimarTebiT Zlieri varaudi warmoiSoba, magaliTad,<br />

iseT SemTxvevebSi, rodesac adgili aqvs maT mier datusaRebuli pirebis<br />

dasaxiCrebas an gardacvalebas. udavoa, rom mtkicebis tvirTi modis<br />

xelisuflebaze, romelmac saTanado damajerebeli axsna-ganmarteba unda<br />

warmoadginos (ix. salmani TurqeTis winaaRmdeg, no. 21986/93, § 100, ECHR<br />

2000-VII; da agreTve Cakiji TurqeTis winaaRmdeg, no. 23531/94, § 82, ECHR<br />

2000-VI).<br />

110. mTlianobaSi wakiTxviT me-2 muxlis teqsti uCvenebs, rom igi moicavs<br />

ara mxolod ganzrax mkvlelobebs, aramed im situaciebsac, rodesac<br />

dasaSvebia `Zalis gamoyeneba~, ramac SeiZleba gamoiwvios sicocxlis<br />

xelyofa, rogorc ara winaswar ganzraxuli Sedegi. Tumca, sasikvdilo Zalis<br />

ganzrax an mizanmimarTulad gamoyeneba mxolod erTi faqtoria, romelic<br />

gaTvaliswinebuli unda iqnes misi aucileblobis Sefasebisas. Zalis<br />

nebismieri gamoyeneba ar unda aRematebodes `absolutur aucileblobas”,<br />

romelic saWiroa `a~, `b~ da `g~ qvepunqtebSi CamoTvlili erTi an meti miznis<br />

misaRwevad. es termini miuTiTebs, rom Cveulebrivisagan gansxvavebuli<br />

38


makkeri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

aucileblobis ufro mkacri testi unda iqnes gamoyenebuli, rodesac<br />

dgindeba, aris Tu ara saxelmwifos qmedeba `aucilebeli demokratiuli<br />

sazogadoebisaTvis~ konvenciis me-8 – me-11 muxlebis me-2 punqtebis<br />

safuZvelze. Sesabamisad, gamoyenebuli Zala mkacrad proporciuli unda<br />

iyos dasaSvebi miznebis misaRwevad (ix. zemoT makkani da sxvebi, gv. 46, §§<br />

148-49).<br />

111. konvenciis me-2 muxliT daculi sicocxlis ufleba, konvenciis 1-li<br />

muxlis safuZvelze warmoSobili saxelmwifos zogad valdebulebasTan<br />

erTad wakiTxviT _ rac mdgomareobs imaSi, rom saxelmwifoebi TavianTi<br />

iurisdiqciis farglebSi yvelasaTvis uzrunvelyofen konvenciiT<br />

gansazRvrul uflebebsa da Tavisuflebebs _ agreTve moiTxovs, rom<br />

Zalis gamoyenebis Sedegad individualur pirTa sicocxlis xelyofis<br />

SemTxvevebisTvis unda arsebobdes efeqtiani oficialuri gamoZiebis<br />

garkveuli forma (ix. zemoT, mutatis mutandis, makkani da sxvebi, gv. 49, § 161<br />

da kaia TurqeTis winaaRmdeg, 1998 wlis 19 Tebervlis gadawyvetileba,<br />

ganaCenebi da gadawyvetilebebi 1998-I, gv. 329, § 105). aseTi gamoZieba<br />

miznad isaxavs efeqtian implementacias im Sidasaxelmwifo kanonebisa,<br />

romlebic sicocxles icavs iseT situaciebSi, sadac Careulni arian<br />

saxelmwifos muSakebi an organoebi, raTa uzrunvelyofil iqnes maTi<br />

angariSvaldebuleba sicocxlis xelyofis im SemTxvevebze, romlebic maTi<br />

pasuxismgeblobiT moxda. am miznebis misaRwevad gamoyenebuli gamoZiebis<br />

saxe SeiZleba garemoebebis mixedviT icvlebodes. Tumca, gamoyenebuli<br />

formis miuxedavad, xelisuflebam Tavad unda imoqmedos, rogorc ki<br />

sakiTxi maTi yuradRebis qveS moeqceva. man igi ar unda datovos naTesavebisa<br />

da axloblebis oficialuri saCivris an maT mier ganxorcielebuli raime<br />

sagamoZiebo procedurebis imedze (ix. mag. mutatis mutandis, ilhani TurqeTis<br />

winaaRmdeg, no. 22277/93, § 63, ECHR 2000-VII).<br />

112. saxelmwifos muSakTa mier sicocxlis savaraudo ukanono xelyofis<br />

gamoZiebis qmediTobisaTvis, zogadad, miCneulia, rom aucilebelia misi<br />

ganxorcieleba masze pasuxismgebeli pirebis mimarT, xolo warmoebuli<br />

gamoZieba unda iyos damoukidebeli movlenaSi CarTuli pirebisagan (ix.<br />

mag. guleCi TurqeTis winaaRmdeg, 1998 wlis 27 ivlisis gadawyvetileba,<br />

moxsenebebi 1998-IV, gv. 1733, §§ 81-82 da oguri TurqeTis winaaRmdeg, no.<br />

21594/93, §§ 91-92, ECHR 1999-III). es niSnavs, rom, ierarqiuli an instituciuri<br />

kavSiris ararsebobasTan erTad, uzrunvelyofili unda iqnes mkafio<br />

damoukidebloba (ix. mag. ergi TurqeTis winaaRmdeg, 1998 wlis 28 ivlisis<br />

gadawyvetileba, moxsenebebi 1998-IV, gv. 1778-79, §§ 83-84, sadac, savaraudod,<br />

Setakebis dros daRupuli gogonas saqmis gamoZiebisas, prokurorma<br />

damoukidebloba ver uzrunvelyo, vinaidan igi ZiriTadad daeyrdno<br />

incidentSi monawile Jandarmebis mier miwodebul informacias).<br />

113. gamoZieba efeqtiani unda iyos im TvalsazrisiTac, rom uCvenos, Tu<br />

ramdenad unarianad Seuwyo man xeli imis dadgenas, aseT SemTxvevebSi<br />

gamoyenebuli Zala iyo Tu ara gamarTlebuli arsebuli garemoebebiT<br />

(ix. mag. zemoT, kaias saqme, gv. 324, § 87) da moxda Tu ara pasuxismgebelTa<br />

identificireba da dasja. es aris ara Sedegis, aramed saSualebebis<br />

valdebuleba. xelisuflebam yvela gonivruli nabiji unda gadadgas<br />

incidentTan dakavSirebuli mtkicebulebebis uzrunvelsayofad, maT<br />

Soris aris, inter alia, TviTmxilvelTa Cvenebebi, samedicino eqspertizis<br />

masalebi da, saWiroebis SemTxvevaSi, gvamis gakveTis Sedegebi, sadac<br />

mocemuli iqneba dazianebis sruli da zusti angariSi da obieqturi<br />

39


sicocxlis ufleba<br />

klinikuri daskvnebi, sikvdilis gamomwvevi mizezis CaTvliT (gvamis<br />

gakveTasTan dakavSirebiT, mag. ix. zemoT, salmanis saqme, § 106; mowmeebTan<br />

dakavSirebiT, mag. tanrikulu TurqeTis winaaRmdeg, no. 23763/94, §<br />

109, ECHR 1999-IV; da sasamarTlo eqspertizasTan dakavSirebiT, mag.<br />

guli TurqeTis winaaRmdeg, no. 22676/93, § 89, 2000 wlis 14 dekembris<br />

gadawyvetileba /gadawyvetilebebis krebulSi gamoqveynebuli ar aris/).<br />

gamoZiebis nebismieri xarvezi, romelic akninebs mis unars, daadginos<br />

sikvdilis gamomwvevi mizezi an gamoavlinos pasuxismgebeli piri, qmnis<br />

risks, rom ganxorcielebuli gamoZieba standartis Seusabamo iqneba.<br />

114. dauyovneblobisa da gonivruli siswrafis moTxovna TavisTavad<br />

igulisxmeba am konteqstSi (ix. iaSa TurqeTis winaaRmdeg, 1998 wlis 2<br />

seqtembris gadawyvetileba, moxsenebebi 1998-VI, gv. 2439-40, §§ 102-04;<br />

Cakijis saqme, cit. zemoT, §§ 80, 87 da 106; tanrikulus saqme, citata<br />

zemoT, § 109; da mahmud kaia TurqeTis winaaRmdeg, no. 22535/93, §§ 106-07,<br />

ECHR 2000-III). dasaSvebi unda iyos, rom nebismier konkretul situaciaSi<br />

SeiZleba arsebobdes gamoZiebis mimdinareobis damabrkolebeli da<br />

xelSemSleli faqtorebi. Tumca, xelisuflebis mier sasikvdilo Zalis<br />

gamoyenebis SemTxvevebis gamoZiebaze dauyovneblivi reagireba, zogadad,<br />

SeiZleba aRqmuli iqnes, rogorc sazogadoebis ndobis erT-erTi mTavari<br />

faqtori, ramac sazogadoeba unda daarwmunos, rom xelisufleba kanonis<br />

uzenaesobis erTgulia da ibrZvis ukanono qmedebebisadmi Semgueblobis<br />

winaaRmdeg.<br />

115. amave mizniT, unda arsebobdes gamoZiebasa an mis Sedegebze<br />

sazogadoebrivi kontrolis qmediTi elementi, raTa uzrunvelyofili<br />

iqnes angariSvaldebuleba rogorc praqtikuli, ise Teoriuli<br />

TvalsazrisiT. sazogadoebrivi kontrolis xarisxi SeiZleba TiToeul<br />

saqmeze gansxvavebuli iyos. Tumca, yvela SemTxvevaSi, procesSi CarTuli<br />

unda iyos msxverplis axlo naTesavi, im farglebSi, romelic uzrunvelyofs<br />

misi kanonieri interesebis dacvas (ix. guleCis saqme, citata zemoT,<br />

gv. 1733, § 82, sadac msxverplis mamas ar Seatyobines, rom miRebuli iqna<br />

gadawyvetileba devnis ardawyebis Sesaxeb; oguris saqme, citata zemoT,<br />

§ 92, sadac msxverplis ojaxs xelmisawvdomoba ar hqonda gamoZiebisa da<br />

sasamarTlos dokumentebTan; da gulis saqme, citata zemoT, § 93).<br />

2. gancxadeba winamdebare saqmeSi<br />

(a) gervaise makkeris daRupvaze saxelmwifos savaraudo pasuxismgeblobis<br />

Sesaxeb<br />

116. davas ar iwvevs is faqti, rom gervaise makkeri SeiaraRebuli ar iyo,<br />

roca igi policiis oficrebma mokles. sasikvdilo Zalis amgvari gamoyeneba<br />

pirdapir jdeba me-2 muxlis farglebSi, romelic moiTxovs, rom nebismieri<br />

aseTi qmedeba Seesabamebodes muxlis meore punqtiT dadgenil romelime<br />

mizans da iyos absoluturad aucilebeli am miznisTvis. winamdebare<br />

saqmeSi faqtebTan dakavSirebiT mTeli rigi sakiTxebi warmoiSoba, kerZod,<br />

moqmedebdnen Tu ara oficrebi patiosani rwmeniT, romelic saTanado<br />

safuZvlebs emyareboda, magram SemdgomSi Secdoma aRmoCnda, kerZod<br />

is, rom maT safrTxes uqmnida gervaise makkeri an sxva adamiani, romelic<br />

manqanaSi ijda. am sakiTxis dasadgenad saWiro iqneboda, ganxiluliyo: 1)<br />

SesaZlebloba imisa, rom, rikoSetis Sedegad Seqmnili STabeWdilebiT,<br />

40


makkeri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

manqanaSi iaraRma gaielva, ris safuZvelzec, oficrebma daaskvnes, rom<br />

manqanaSi msxdom mamakacebs iaraRi hqondaT da amitom isini riskis qveS<br />

imyofebodnen; da 2) iyo Tu ara dakavebis mcdelobis raime SesaZlebloba.<br />

mTel rig mowmeTa sandooba da saimedooba, saxeldobr, im oficris,<br />

romelmac cecxli gaxsna, gadamwyvet rols Seasrulebs.<br />

117. yvela es sakiTxi amJamad mokvlevis procesSia qalbaton eleanora<br />

kreanis mier Setanili samoqalaqo sarCelis safuZvelze da grZeldeba<br />

ganmcxadeblis mier ukanono qmedebiT gamowveuli sicocxlis xelyofis<br />

gamo. sasamarTlos miaCnia, rom winamdebare saqmis garemoebebis fonze,<br />

sasurveli ar iqneboda, da konvenciiT misdami miniWebuli subsidiuri<br />

rolis sawinaaRmdegod imoqmedebda, misi nebismieri mcdeloba faqtebis<br />

dasadgenad, mis mier mokvlevis Catarebis mizniT mowmeTa gamoZaxebis<br />

meSveobiT. amgvari moqmedeba gamoiwvevda samoqalaqo sasamarTloSi<br />

mimdinare saqmiswarmoebis dublirebas, romelic ukeT aris aRWurvili,<br />

rogorc faqtebis damdgeni tribunali. miuxedavad imisa, rom adamianis<br />

uflebaTa evropul komisias faqtebis momkvlevi misiebi adre gagzavnili<br />

hyavda TurqeTSi, sadac mimdinareobda procesi uSiSroebis Zalebis<br />

mier savaraudo ukanono mkvlelobis saqmeebze, sasamarTlom SeiZleba<br />

miuTiTos, rom es iyo sisxlis samarTlis procesebi da im droisaTvis,<br />

rodesac sasamarTlo gancxadebas ixilavda, isini Sewyda, minimum, pirvel<br />

instanciaSi. im saqmeebSi ganmcxadeblis saCivris ZiriTad aspeqts<br />

warmoadgenda is, rom mimdinare gamoZieba sisxlis samarTlis procesis<br />

efeqtianobaze imoqmedebda (ix. mag. salmanis saqme, citata zemoT, § 107,<br />

sadac policiis oficrebi gaamarTles wamebis saqmeze, radgan ar iyo<br />

mtkicebuleba uSualod gvamis gakveTis araswori proceduris gamo; da<br />

gulis saqme, citata zemoT, § 89, sadac SemTxvevis adgilisa da gvamis<br />

sasamarTlo eqspertizis procedurebiT xeli SeeSala movlenaTa jerovan<br />

dadgenas).<br />

118. winamdebare saqmeSi sasamarTlos miaCnia, rom ar aris raime konkretuli<br />

faqtori, romelic samoqalaqo sasamarTloebs faqtebis da gervaise<br />

makkeris sikvdilis ukanonobis/kanonierebis dadgenis SesaZleblobas<br />

SeuzRudavda (ix. qvemoT punqtebi 124-126, romelic exeba ganmcxadeblis<br />

saCivars sapolicio gamoZiebis xarvezebis Sesaxeb). miuxedavad imisa, rom,<br />

rogorc Cans, ganmcxadebeli am procesebs gansakuTrebuli mondomebiT ar<br />

misdevs, isini gauqmebuli ar aris. Tundac saeWvo iyos, rom movlenebidan<br />

oci wlis gasvlis Semdeg samoqalaqo sasamarTlo moaxerxebs, erTmaneTTan<br />

daakavSiros mtkicebulebebi, yvela aseTi mcdeloba unda ganxorcieldes<br />

Sidasaxelmwifo organoSi da ara saerTaSoriso marTlmsajulebis<br />

doneze.<br />

119. ganmcxadeblis mamis sikvdilze pasuxismgeblis dadgenisas,<br />

sasamarTlos jerovnad ar miaCnia, daeyrdnos mxareebis mier warmodgenil<br />

dokumentur masalas. mravali werilobiTi angariSi da dokumentebSi<br />

warmodgenili gancxadebebi Semowmebuli ar aris gamokvlevebis an jvaredini<br />

dakiTxvebis meSveobiT da SeiZleba nebismier aseT mcdelobas arasruli<br />

da mcdari safuZveli Seuqmnas. es situacia ar SeiZleba, gauTanabrdes<br />

tusaRobaSi damdgari sikvdilis SemTxvevebs, sadac saxelmwifoze<br />

modis mtkicebulebis tvirTi, warmoadginos damakmayofilebeli da<br />

damajerebeli axsna-ganmarteba.<br />

41


sicocxlis ufleba<br />

120. sasamarTlo agreTve mzad ar aris, ZiriTadad statistikuri<br />

informaciisa da SerCeviTi mtkicebulebis safuZvelze moaxdinos<br />

bolo ocdaaTi wlis ganmavlobaSi momxdari incidentebis analizi,<br />

raTa daadginos, avlenen Tu ara isini uSiSroebis Zalebis mier Zalis<br />

araproporciuli gamoyenebis praqtikas. es mniSvnelovnad gascdeboda<br />

winamdebare gancxadebis farglebs.<br />

121. piriqiT, mTavrobis argumentTan dakavSirebiT _ rom samoqalaqo<br />

procesis SesaZlebloba ganmcxadebels uzrunvelyofs saSualebiT,<br />

romelic jer ar amowurula, rogorc es konvenciis 35-e muxlis 1-li<br />

punqtiTaa gaTvaliswinebuli da rom, aqedan gamomdinare, me-2 muxlis<br />

safuZvelze saqmis Semdgomi Seswavla ar moiTxoveba _ sasamarTlo<br />

miuTiTebs, rom me-2 muxlis safuZvelze saxelmwifos valdebulebebi<br />

ver dakmayofildeba mxolod zianis anazRaurebiT (ix. mag. kaias saqme,<br />

citata zemoT, gv. 329, § 105, da iaSas saqme, citata zemoT, gv. 2431, §<br />

74). konvenciis me-2 da me-13 muxlebiT moTxovnili gamoZiebiT unda<br />

moxdes pasuxismgebelTa identificireba da dasja. aqedan gamomdinare,<br />

sasamarTlo qvemoT ganixilavs, aris Tu ara Sesabamisoba konvenciis me-2<br />

muxlis am procedurul aspeqtTan.<br />

(b) konvenciis me-2 muxlis safuZvelze warmoSobili proceduruli<br />

valdebulebis Sesaxeb<br />

122. gervaise makkerisa da manqanaSi msxdomi ori sxva mamakacis sikvdilis<br />

faqtze gamoZieba olsteris samefo policiam daiwyo. am gamoZiebis<br />

safuZvelze saxelmwifo devnis departamentma miiRo gadawyvetileba,<br />

devna daewyo sami oficris mimarT. isini gamarTlebuli iqnen sisxlis<br />

samarTlis sasamarTlos mier. sapolicio gamoZiebisaTvis xelSeSlaze<br />

arsebuli eWvis gamo, damoukidebeli sapolicio mokvleva daiwyo am da<br />

kidev or sxva incidentze. es gamoZieba daiwyo 1984 wlis 4 ivniss da 1994<br />

wlis 8 seqtembers dasrulda raime konkretuli daskvnis miRebis gareSe.<br />

123. ganmcxadebelma mravali saCivari Seitana am procedurebTan<br />

dakavSirebiT, xolo mTavroba amtkicebda, rom, Tu romelime proceduriT<br />

ver moxerxda konkretuli dacvis uzrunvelyofa, mTlianobaSi sistema<br />

uzrunvelyofda policiis yvela saxis angariSvaldebulebas ukanono<br />

qmedebebisaTvis.<br />

42<br />

(i) policiuri gamoZieba<br />

124. pirveli _ policiur gamoZiebasTan dakavSirebiT, sasamarTlos miaCnia,<br />

rom procedurebTan dakavSirebiT ganmcxadeblis kritika ZiriTadad<br />

dafuZnebulia b-ni stalkeris wignze. Tumca, olsteris samefo policiam<br />

1990 wlis moxsenebaSi sadavod miiCnia daskvnebi, romlebic man 1984-1985<br />

wlebSi mis mier Catarebuli mokvlevis Sedegad gaakeTa. amiT gasagebi xdeba<br />

garkveuli sakiTxebi, romlebic ganmcxadebelma wamoWra. magaliTad, is,<br />

rom dakarguli masrebi ver ipoves, SeiZleba gamowveuli iyo TqeSi wvimiT,<br />

romelmac isini drenaJis arxSi Carecxa, xolo incidentis adgilis mcdari<br />

identificireba swrafad gamosworda. meore mxriv, olsteris samefo<br />

policia amtkicebda, rom b-ni stalkeri, ubralod, Seusabamod iqceoda an<br />

Secdomas uSvebda.


makkeri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

125. sasamarTlos ar SeuZlia, gadawyvetileba miiRos<br />

urTierTsawinaaRmdego gancxadebebze, sadac zogi maTgani sxvebze<br />

SedarebiT ufro seriozulia. magaliTad, ver dadasturda, rom<br />

olsteris samefo policias ar uZebnia, an ver ipova saTanado mowmeebi.<br />

mimarTes sazogadoebas da gamokiTxuli iqna adgilobrivi mosaxleoba.<br />

gadaWarbebuli mniSvneloba ar unda mieniWos im faqts, rom batonma<br />

stalkerma erTi potenciuri mowme ipova, romelsac olsteris policia ar<br />

dakavSirebia.<br />

126. miuxedavad amisa, davas ar iwvevs is faqti, rom policiis oficrebis<br />

iaraRi SemTxvevis adgilis Semswavleli oficrisaTvis momdevno dRemde<br />

ar gadauciaT da oficrebi 1982 wlis 15 noembramde, anu incidentidan<br />

sami-oTxi dRis ganmavlobaSi, ar daukiTxavT. Tumca, araferi mianiSnebs,<br />

iaraRTan dakavSirebuli drois intervali ramdenime saaTs Seadgenda Tu<br />

ufro xangrZliv periods. SeiZleba gasakviri iyos, rom iaraRis Cabareba<br />

umokles droSi ar mouTxoviaT da arc oficrebi daukiTxavT ufro adreul<br />

stadiaze. mTavrobam ganacxada, rom es gamomZiebeli oficris gaazrebuli<br />

gadawyvetileba gaxldaT, romelsac surda, oficrebis gamokiTxvamde sxva<br />

mtkicebulebebi Seegrovebina. SeiZleba aRiniSnos, rom sxva gamokiTxvebic,<br />

romlebsac sicxade unda Seetana sasamarTlo eqspertizis daskvnebSi, gvian<br />

Catarda. amitom mTlianobaSi naTeli ar aris, ratom iyo saWiro oficrebis<br />

gamokiTxvis ramdenime dRiT dagvianeba. Tumca, ar aris raime miniSneba,<br />

rom iaraRis gamoyenebis an gasrolis raodenobasTan dakavSirebiT<br />

Catarebuli sasamarTlo eqspertizis Sedegad raime sirTule wamoiWra.<br />

gamoZiebisaTvis mTlianobaSi seriozuli ziani ar miuyenebia potenciuri<br />

ZiriTadi eWvmitanilebis gamokiTxvis ramdenime dRiT dagvianebasac.<br />

Tumca, igi garkveul wonas aniWebs mtkicebas, rom policiis oficrebis mier<br />

sasikvdilo Zalis gamoyenebis saqmis gamoZieba xarisxobrivad gansxvavdeba<br />

samoqalaqo eWvmitanilebis mimarT warmoebuli gamoZiebisagan.<br />

127. aseve cxadia, rom samma policielma miiRo instruqcia, gamoZiebaSi<br />

CarTuli olsteris samefo policiis oficrebisaTvis ar gaemJRavnebina<br />

garkveuli informacia, kerZod is, rom isini gansakuTrebuli qvedanayofis<br />

oficrebi iyvnen da sadazvervo operaciebis Sedegad mopovebul<br />

informaciaze muSaobdnen. rogorc mTavroba acxadebs, olsteris policiis<br />

gamomZieblebma es aRmoaCines. amas mohyva Semdgomi mokvleva, romelmac<br />

gamoavlina gamoZiebisTvis xelis SeSlis mtkicebuleba, rac TavisTavad<br />

sisxlis samarTlis danaSauls warmoadgens da Semdgomi disciplinuri<br />

warmoeba. cnobili ar aris, Semdgomi mokvlevebiT gamovlinda Tu ara<br />

policiis oficrebis mxridan gamoZiebisagan informaciis damalvis<br />

an gamoZiebisaTvis xelSeSlis mcdelobis damatebiTi SemTxvevebi,<br />

radgan stalkeris da sempsonis moxsenebebi sajarod ar gamoqveynebula.<br />

Tumca, seriozul SeSfoTebas iwvevs is faqti, rom, maRali Cinis<br />

oficrebis instruqciiT, adgili hqonda gamoZiebisagan informaciis<br />

damalvis mcdelobas. igi warmoSobs kanonier eWvs gamoZiebis procesis<br />

miukerZoeblobasTan mimarTebiT.<br />

128. amgvar konteqstSi wina planze iwevs gaumarTlebeli zemoqmedebisa da<br />

miukerZoeblobis simwirisagan dacvis saWiroebis sakiTxi. unda aRiniSnos,<br />

rom olsteris policielTa mier sicocxlis xelyofis SemTxvevis<br />

gamoZiebas xelmZRvanelobdnen da awarmoebdnen olsteris policiis<br />

sxva oficrebi. SeiZleba vivaraudoT, Tumca, am sakiTxze raime pirdapiri<br />

gancxadebebi ar gakeTebula, rom am gamoZiebas, rogorc amas kanoni<br />

43


sicocxlis ufleba<br />

moiTxovs, zedamxedvelobas uwevda ICPC - damoukidebeli policiis<br />

monitoringis organo. maTi Tanxmoba aucilebeli iqneboda gamoZiebis<br />

xelmZRvaneli oficrisaTvis da, rogorc Cans, maT gamoZiebis warmoeba<br />

damakmayofileblad Seafases. Tumca, arsebobda ierarqiuli kavSiri<br />

gamomZiebel oficrebsa da im oficrebs Soris, romelTa mimarTac gamoZieba<br />

warmoebda _ yvela maTgani olsteris samefo policiis ufros konstebls<br />

eqvemdebareboda, romelic monawileobda nebismieri disciplinuri Tu<br />

sisxlis samarTlis procesis organizebaSi (ix. zemoT punqti 82-84). Tumca,<br />

ICPC-is uflebamosileba _ olsteris policiis ufrosi konsteblisaTvis<br />

moeTxova gamoZiebis angariSis devnis departamentSi gadagzavna, raTa<br />

sisxlissamarTlebriv devnaze gadawyvetileba mieRoT an disciplinuri<br />

samarTalwarmoeba daewyoT _ ar aris jerovani dacvis meqanizmi. es<br />

gansakuTrebiT exeba im SemTxvevebs, roca TviT gamoZieba, yvela praqtikuli<br />

miznidan gamomdinare, ganxorcielda policiis oficrebis mier, romlebic<br />

dakavSirebuli iyvnen im policiis oficrebTan, romelTa mimarTac<br />

gamoZieba warmoebda. sasamarTlo miuTiTebs CPT-is rekomendaciaze,<br />

sadac naTqvamia, rom sruliad damoukidebeli sagamoZiebo dawesebuleba<br />

daexmareboda ndobis ganmtkicebas sistemaSi, romelic arsebobs inglissa<br />

da uelsSi da mraval aspeqtSi erTmaneTis msgavsia (ix. zemoT punqti 98).<br />

129. rac Seexeba sazogadoebis kontrolis deficits policiis<br />

gamoZiebebze, sasamarTlos miaCnia, rom mgrZnobiare informaciis Semcveli<br />

policiis moxsenebebisa da gamoZiebis masalebis gamoqveynebam SeiZleba<br />

ziani miayenos kerZo pirebs an sxva saqmeTa gamoZiebas. amitom ar SeiZleba<br />

ganxilul iqnes, rogorc avtomaturi moTxovna me-2 muxlis safuZvelze.<br />

sazogadoebis an dazaralebulis naTesavebisTvis saWiro CarTuloba am<br />

procesSi SeiZleba uzrunvelyofil iqnes arsebuli procedurebis sxva<br />

stadiebze.<br />

44<br />

(ii) saxelmwifo devnis direqtoris (DPP) roli<br />

130. sasamarTlo miuTiTebs, rom DPP aris damoukidebeli iuristi, romelsac<br />

evaleba, gadawyvitos, aRiZras Tu ara devna policiis oficris mier<br />

ganxorcielebul nebismier sisxlis samarTlis savaraudo darRvevaze. mas<br />

ar moeTxoveba, daasabuTos devnis araRZvris gadawyvetileba da am saqmeSi<br />

mas es ase ar gaukeTebia. CrdiloeT irlandiaSi ar arsebobs gaprotestebis<br />

procedura, rom sasamarTlo zedamxedvelobis meSveobiT mas moeTxovos<br />

dasabuTebis warmodgena. Tumca, unda aRiniSnos, rom inglissa da<br />

uelsSi, sadac gamoZiebis msajulebs SeuZliaT, gamoitanon ukanono<br />

mkvlelobis verdiqti, sasamarTloebs mouTxoviaT saxelmwifo braldebis<br />

direqtorisaTvis, gadaexeda devnis araRZvris gadawyvetilebisaTvis aseTi<br />

verdiqtis gaTvaliswinebiT. msgavsi SesaZlebloba CrdiloeT irlandiaSi<br />

ar arsebobs. gamoZiebis msajulebs aq aRar aqvT ufleba, gamoitanon<br />

verdiqti sicocxlis xelyofis kanonierebaze an _ piriqiT.<br />

131. sasamarTlos eWvi ar epareba saxelmwifo braldebis direqtoris<br />

damoukideblobaSi. winamdebare saqmeSi man gamosca brZaneba sami oficris<br />

mimarT sisxlissamarTlebrivi devnis ganxorcielebis Sesaxeb. aqedan<br />

gamomdinare, ar warmoiSoba raime kiTxva devnis araRZvris gadawyvetilebis<br />

gamWvirvalobasTan mimarTebiT. miuxedavad amisa, ganmcxadebeli<br />

amtkicebs, rom saxelmwifo devnis direqtoris gadawyvetileba ar<br />

SeiZleboda ganxiluliyo, rogorc sapolicio gamoZiebis xarvezebis


makkeri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

gamosworebis saSualeba. Tumca, mis xelT arsebuli masalebis safuZvelze,<br />

sasamarTlo ver daaskvnis, rom gamoZiebas hqonda raime mniSvnelovani<br />

xarvezi, romelmac Tavidanve SeuSala xeli devnas (ab initio) an ziani miayena<br />

mis efeqtianobas.<br />

132. sasamarTlo qvemoT ganixilavs, sisxlis samarTlis saqmiswarmoebiT<br />

uzrunvelyofil iqna Tu ara konvenciis me-2 muxliT gaTvaliswinebuli<br />

gamoZieba.<br />

(iii) sisxlis samarTlis saqmiswarmoeba policiis sami oficris mimarT<br />

133. rogorc zemoT iyo aRniSnuli (ix. punqti 113), saxelmwifo muSakebis mier<br />

sicocxlis xelyofis SemTxvevis gamoZiebis gadamwyvet aspeqts warmoadgens<br />

is, rom mis safuZvelze unda ganxorcieldes sisxlissamarTlebrivi devna<br />

da daisajon mkvlelobaze pasuxismgebeli pirebi. winamdebare saqmeSi<br />

policiis sam oficers daedo brali incidentSi monawile mamakacebidan<br />

erT-erTis mkvlelobisTvis, savaraudod, taqtikuri mizezebis gamo.<br />

cxadia, rom mTlianobaSi prokuroris mier incidentTan dakavSirebiT<br />

warmodgenili mtkicebulebebi da mosamarTlis gadawyvetileba miuTiTebda<br />

samive mamakacis mkvlelobaze. sasamarTlo procesi msjavris dadebiT rom<br />

dasrulebuliyo, masSi, arapirdapir mainc, gaTvaliswinebuli iqneboda<br />

ganmcxadeblis mamis daRupvac da, savaraudod, dakmayofildeboda me-2<br />

muxliT gaTvaliswinebuli moTxovnebi _ sisxlissamarTlebrivi devna da<br />

dasja.<br />

134. movlenaTa Cveulebrivi msvlelobisas, sisxlis samarTlis<br />

saqmiswarmoeba, SejibrebiTobis principze dafuZnebuli damoukidebeli<br />

da miukerZoebeli mosamarTlis winaSe, ganxiluli unda iqnes, rogorc<br />

faqtebis dadgenisa da sisxlis samarTlis pasuxismgeblobis miniWebis<br />

efeqtiani procedurebis mtkice damcavi meqanizmi. ganmcxadeblis<br />

TqmiT, mosamarTlem oficrebi gaamarTla im safuZvliT, rom `saqme ar<br />

iTvaliswinebda pasuxismgeblobas~, amasTan, igi ar daeloda dacvis mxaris<br />

mosmenas, kerZod, oficerTa zepir Cvenebebs. garda amisa, man sasamarTlos<br />

yuradReba miapyro mosamarTlis komentarebze, romlebmac mniSvnelovani<br />

winaaRmdegoba warmoSva, rac gamoixateboda imaSi, rom igi qebas uZRvnida<br />

sam oficers, romlebmac irlandiis respublikuri armiis wevrobaSi<br />

eWvmitanili sami SeuiaraRebeli adamiani im qveynad gaamgzavres.<br />

135. simarTles Seesabameba is faqti, rom sami oficris angariSebSi<br />

mkvlelobebTan dakavSirebiT gakeTebuli gancxadebebis gamokvleva an<br />

jvaredini dakiTxva ar Catarebula. Tumca, am sasamarTlos kompetenciaSi<br />

ar Sedis, sakuTari mosazrebiT Caanacvlos sisxlis samarTlis sasamarTlos<br />

gadawyvetileba imasTan dakavSirebiT, warmoadgina Tu ara bralmdebelma<br />

sakmarisi mtkicebuleba, romelzec dacvis mxares unda gaeca pasuxi.<br />

sisxlis samarTlis sasamarTlom moismina Cvenebebi da mas hqonda<br />

mtkicebulebaTa saerTo suraTis Sefasebis ufro kargi SesaZlebloba,<br />

vidre am sasamarTlos SeiZleba hqondes gvian etapze. miuxedavad imisa,<br />

rom SeiZleba gasagebi iyos, Tu ratom aRiqves mtkivneulad mosamarTlis<br />

komentarebi, igi ar SeiZleba miuTiTebdes miukerZoeblobis naklebobaze.<br />

mosamarTlis daskvna, rom Zalis gamoyeneba iyo gonivruli, ar warmoSobs<br />

ukanono mkvlelobebisadmi Semgueblobas.<br />

45


sicocxlis ufleba<br />

136. Tumca, sisxlis samarTlis saqmiswarmoeba sami oficris sisxlis<br />

samarTlis pasuxismgeblobiT Semoifargla. ganmcxadebeli, eyrdnoboda<br />

ra minesotas oqms (ix. zemoT, punqti 97), amtkicebda, rom sasamarTlo<br />

process ar hqonda unari, ganexila mkvlelobebSi oficialuri Carevis<br />

sxva aspeqtebTan dakavSirebuli problemebi. erT-erT aseT aspeqts<br />

warmoadgenda maRalCinosani oficris winaswargansazRvruli instruqcia,<br />

romelic man eWvmitanilebs misca, kerZod, daemalaT informacia<br />

gamomZiebeli oficrebisaTvis, ramac dabada eWvi _ xom ar hqonda adgili<br />

sxva informaciis damalvas an xelSeSlas. kidev erT aspeqts warmoadgens<br />

is faqti, rom erTi Tvis ganmavlobaSi armafSi ori sxva incidentic<br />

moxda _ specialuri mobiluri qvedanayofis oficrebma sasikvdilo Zala<br />

gamoiyenes, ris Sedegadac 1982 wlis 24 noembers daiRupa mail taife,<br />

xolo 1982 wlis 12 dekembers seamus kriu da rodi karoli; yvela maTgani<br />

SeuiaraRebeli iyo. sisxlissamarTlebrivi devna daiwyo ukanasknel<br />

SemTxvevaze da isic gamamarTlebeli ganaCeniT dasrulda. amtkicebdnen,<br />

rom am incidentebSi monawile policiis oficrebmac miiRes instruqcia,<br />

daemalaT mtkicebulebebi.<br />

137. sasamarTlos miaCnia, rom SeiZleba arsebobdes garemoebebi, rodesac<br />

wamoWrili sakiTxebi ver an ar ganixileba sisxlis samarTlis procesze;<br />

da rom me-2 muxli SesaZloa ufro farTo Seswavlas saWiroebdes.<br />

am sami incidentis Sedegad seriozuli kiTxvebi warmoiSva, kerZod,<br />

antiteroristuli sapolicio procedurebi xom ar iwvevdnen Zalis<br />

gadametebul gamoyenebas _ winaswari ganzraxviT an, rogorc gamoyenebuli<br />

taqtikis gardauvali Tanmdevi Sedegi. mtkicebulebis ganzrax damalva<br />

agreTve eWvqveS ayenebs gamoZiebis efeqtianobas momxdari faqtis<br />

dadgenis TvalsazrisiT. sxva sityvebiT rom vTqvaT, sasamarTlo procesma<br />

saTanadod ver Seasrula mizani, daerwmunebina sazogadoeba da ojaxi, rom<br />

mkvleloba marTlzomieri iyo. aqedan gamomdinare, winamdebare saqmeSi<br />

sasamarTlo adgens, rom me-2 muxli moiTxovda proceduras, romlis<br />

meSveobiTac gamokvleuli iqneboda es elementebi da dadasturdeboda an<br />

moispoboda eWvebi. qvemoT igi ganixilavs, ramdenad adekvaturad ganixila<br />

es problemebi xelisuflebam.<br />

46<br />

(iv) damoukidebeli sapolicio mokvleva<br />

138. adreul etapze saxelmwifo devnis direqtori darwmunebuli iyo, rom<br />

winamdebare saqmidan wamoWrili problemebi mtkicebulebebis damalvidan<br />

momdinareobda. sasamarTlo procesis dawyebamde, daaxloebiT 1983 wlis<br />

ivlisSi, man damatebiTi mokvlevis Catareba moiTxova (ix. zemoT, punqti 16).<br />

1984 wlis 11 aprils man miiRo zomebi, ganexorcielebina Tavisi sawesdebo<br />

uflebamosileba samarTaldarRvevaTa devnis (CrdiloeTi irlandia) 1972<br />

wlis brZanebis 6(3) muxlis safuZvelze, raTa olsteris samefo policiis<br />

ufrosi konsteblisaTvis aRniSnuli sami saqmis damatebiTi gamoZiebis<br />

Catareba moeTxova. misi mizani ar iyo incidentebis xelaxali gamoZieba,<br />

aramed imis dadgena, xom ar arsebobda mtkicebuleba, rom adgili hqonda<br />

marTlmsajulebis mimdinareobis damaxinjebas. ufrosma konsteblma<br />

gamoZieba baton stalkers daavala, romelic policiis ufros oficrad<br />

muSaobda policiis sxva ZalebSi, kerZod, inglisSi.<br />

139. Semdgom mokvlevas sagulisxmo winaaRmdegobebi mohyva, rac dRemde<br />

grZeldeba. batoni stalkeri gamoZiebas CamoaSores 1986 wlis 29 maiss


makkeri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

da igi batonma sampsonma Secvala, romelic agreTve policiis ufros<br />

oficrad muSaobda CrdiloeT irlandiis farglebs gareT. arc erTi<br />

moxseneba sajarod ar gamoqveynebula. es samsaxurebrivi gadacdoma ar<br />

damalula da igi gamoamzeura generalurma prokurorma Tavis 1988 wlis<br />

25 ianvris mokle gancxadebaSi, romelmac imavdroulad aRniSna, rom<br />

saxelmwifo devnis direqtoris mier xelSeSlis safuZvelze policiis<br />

oficrebis mimarT devnis ardawyebis gadawyvetileba gamarTlebuli iyo<br />

sazogadoebrivi interesebiT.<br />

140. sasamarTlos miaCnia, rom mokvleva SeiZleba CaiTvalos sakmarisad<br />

damoukideblad, Tumca, rogorc Cans, mokvlevis Sedegad SemuSavebuli<br />

moxsenebebis gankargvasTan dakavSirebiT olsteris samefo policiis<br />

ufrosma Tavisi roli iTamaSa. udavoa, rom moxseneba da gamoZiebis masalebi<br />

unda ganxiluliyo, rogorc olsteris samefo policiis sakuTreba.<br />

Tumca, ver vityviT, rom maTi ganxilva gonivrul droSi ganxorcielda.<br />

sami weli da cxra Tve dasWirda, sanam parlamenti mis Sesaxeb gancxadebas<br />

gaakeTebda. batonma stalkerma Sualeduri moxseneba ufros konstebls<br />

1985 wlis 18 seqtembers gadasca, xolo am ukanasknelma igi saxelmwifo<br />

braldebis direqtors mxolod 1986 wlis 15 Tebervals gadaugzavna,<br />

anu TiTqmis 5 Tvis dagvianebiT. 1986 wlis 29 maiss, batoni stalkeris<br />

gamoZiebidan Camocilebis Semdeg, baton sampsons kidev aTi Tve dasWirda<br />

misi moxsenebis saboloo nawilis dasasruleblad, romelic man 1997 wlis<br />

10 aprils waradgina. generalurma prokurorma amis Semdeg kidev 9 Tve<br />

moandoma, sanam sakiTxs parlaments moaxsenebda.<br />

141. garda amisa, imis gamo rom moxsenebebi da maTi daskvnebi arc<br />

srulad da arc nawilobriv ar gamoqveynebula, ar SeiZleba vivaraudoT,<br />

rom gamoZiebaze xorcieldeboda raime sazogadoebrivi kontroli.<br />

gamWvirvalobis es deficiti SeiZleba ganxiluli iqnes, ufro rogorc<br />

arsebuli problemebis damadasturebeli, vidre uarmyofeli faqtori.<br />

ar auxsniaT mizezebi, Tu ratom ar Sedioda sisxlissamarTlebrivi devna<br />

sazogadoebis interesebSi da ar arsebobda saSualeba, gaesaCivrebinaT am<br />

mizezebis auxsnelobis faqti.<br />

(v) mokvleva<br />

142. CrdiloeT irlandiaSi, iseve rogorc inglissa da uelsSi, sicocxlis<br />

xelyofis SemTxvevebi SeiZleba gamoZiebul iqnes mokvleviT. mokvleva aris<br />

sajaro ganxilva, romelsac atareben koronerebi (Zaladobrivi sikvdilis<br />

gamomZieblebi) _ damoukidebeli sasamarTlo muSakebi _ romlebic,<br />

Cveulebriv, ganxilvas msajulebTan erTad atareben. aseTi ganxilvis<br />

mizania adamianis saeWvo daRupvasTan dakavSirebuli faqtebis dadgena.<br />

saqmeSi makkani da sxvebi (citata zemoT, gv. 49, § 162) sasamarTlom daadgina,<br />

rom gibraltarSi irlandiis respublikuri armiis sami eWvmitanilis SASis<br />

mier mkvlelobis saqmeze ganxorcielebuli mokvleva akmayofilebda<br />

me-2 muxlis procedurul valdebulebas, radgan masSi iyo mkvlelobasTan<br />

dakavSirebuli movlenebis detaluri ganxilva da gardacvlilTa<br />

naTesavebs operaciaSi CarTuli mowmeebis gamokvlevis da jvaredini<br />

dakiTxvis saSualeba hqondaT.<br />

winamdebare saqmeSi faqtebis dadgenis funqcia ukve ganxorcielebuli<br />

hqonda sisxlis samarTlis sasamarTlos. Tumca, igi exeboda manqanaSi<br />

47


sicocxlis ufleba<br />

myofi erT-erTi mamakacis daRupvas. mas ar ganuxilavs miCqmalvis da<br />

sasikvdilo gasrolis politikis sakiTxebi, romelic damoukidebelma<br />

sapolicio mokvlevam Seiswavla. sasamarTlom ganixila, Catarebuli<br />

mokvleva uzrunvelyofda Tu ara sakiTxTa sajaro da efeqtian Seswavlas.<br />

Tumca, man daaskvna: miuxedavad imisa, rom mokvleva udavod sajarod<br />

Catarda, igi ar iyo efeqtiani. mis efeqtianobas sxvadasxva faqtorma<br />

SeuSala xeli.<br />

143. mokvleva Semoifargla mxolod im faqtebiT, romlebic uSualod iyo<br />

dakavSirebuli gansaxilvel mkvlelobebTan. erovnuli sasamarTloebis<br />

precedentuli samarTlis Sesabamisad, koroners moeTxoveba, misi<br />

gamoZieba SezRudos im sakiTxebiT, romlebmac uSualod sikvdili<br />

gamoiwvia da mokvleva ufro farTo garemoebebze ar unda gavrceldes.<br />

marTalia, adgilobrivi sasamarTloebi eTanxmebian, rom mokvlevis<br />

ZiriTadi mizani sikvdilis dadgomis garSemo Worebisa da eWvebis<br />

gafantvaa, amis miuxedavad, maT mniSvnelovnad miiCnies, rom aseTi<br />

mokvleva `ar unda daemsgavsos Worebisa da varaudebis ukidegano okeaneSi<br />

curvas~ (ix. zemoT punqti 75-76). sasamarTlo eTanxmeba, rom politikis<br />

sakiTxebisa an savaraudo konspiraciis detaluri gamoZieba SeiZleba ar<br />

iyos gamarTlebuli an savaldebulo. Tumca, winamdebare saqmeSi warmoiSva<br />

kanonieri da seriozuli SeSfoTeba. koronerma es aRniSna 1992 wlis 5 maiss<br />

mis mier msajulebisadmi gakeTebul mimarTvaSi, rodesac man miuTiTa,<br />

rom ukve Catarda sisxlis samarTlis sasamarTlo procesi da rom igi<br />

mxolod mokvlevas axorcielebda, vinaidan SeiZleba aRmoCeniliyo raime<br />

damatebiTi mtkicebulebebi. Tumca, man ver SeZlo, moepovebina stalkeris<br />

an sampsonis moxsenebebis aslebi an maTTan savaraudod dakavSirebuli<br />

sxva masala, radgan umaRlesma sasamarTlom, dauWira ra mxari olsteris<br />

samefo policiis ufrosi konsteblis protests, ganacxada, rom am<br />

dokumentebis gacnoba mokvlevis miznebisaTvis aucilebeli ar iyo.<br />

umaRlesi sasamarTlos mosamarTlem miuTiTa, rom mokvleva ar iyo is<br />

adgili, sadac saTanadod SeiZleboda sasikvdilo gasrolis savaraudo<br />

politikis ganxilva.<br />

144. CrdiloeT irlandiaSi adamianis sicocxlis xelyofaSi eWvmitanili<br />

piri SeiZleba ar aiZulon, misces Cveneba (koronerTa wesebis wesi 9(2) – ix.<br />

zemoT, punqti 73). praqtikaSi, mokvlevebs, romlebic CrdiloeT irlandiaSi<br />

uSiSroebis Zalebis mier sasikvdilo Zalis gamoyenebis SemTxvevebze<br />

tardeba, am SemTxvevebTan dakavSirebuli policiis oficrebi an<br />

jariskacebi ar eswrebian. amis nacvlad, mtkicebulebad iReben werilobiT<br />

Cvenebebs an gamokiTxvis Canawerebs. winamdebare saqmeze Catarebuli<br />

mokvlevisas, srolaSi monawile policielebisaTvis mokvlevaze daswreba<br />

ar mouTxoviaT. aqedan gamomdinare, ar gamoukvleviaT serJant `m~-s da<br />

oficrebis – `b~-s da `r~-s xedva movlenasTan dakavSirebiT. amis nacvlad,<br />

koroners miawodes maTi Cvenebebi. es mokvlevas ver miscemda saSualebas,<br />

raime damakmayofilebeli Sefaseba gaekeTebina umniSvnelovanes faqtobriv<br />

sakiTxebze maTi saimedoobis an sandoobis TvalsazrisiT. amiT mokvlevam<br />

dakarga saSualeba, daedgina mokvdinebasTan dakavSirebuli faqtebi da<br />

amiT mieRwia konvenciis me-2 muxliT moTxovnili romelime miznisTvis (ix.<br />

agreTve gaeros ukanono mkvlelobebis Sesaxeb principebis me-10 punqti,<br />

citata zemoT, punqti 96).<br />

48


makkeri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

145. msajulTa verdiqtiT, winamdebare saqmeSi mxolod daRupulTa<br />

identificireba da sikvdilis dadgomis TariRis, adgilisa da mizezis<br />

moyvana gaxda SesaZlebeli. inglissa da uelsSi, agreTve gibraltarSi,<br />

msajulebs ramdenime verdiqtis gamotana SeuZliaT, maT Soris, `sicocxlis<br />

ukanono xelyofasTan~ dakavSirebiT. rogorc ukve aRiniSna, rodesac<br />

inglissa da uelsSi msajulebs aseTi verdiqti gamoaqvT, saxelmwifo<br />

devnis direqtors moeTxoveba, gadasinjos devnis araRZvrasTan<br />

dakavSirebiT miRebuli nebismieri gadawyvetileba da warmoadginos<br />

mizezebi, romlebsac sasamarTlom SeiZleba acileba misces. winamdebare<br />

saqmeze ukve ganxorcielda sisxlissamarTlebrivi devna. raime<br />

damatebiTi sisxlissamarTlebrivi devna, romelic SeiZleboda mokvlevas<br />

ganexorcielebina, relevanturi iqneboda im SemTxvevaSi, Tu koroneri<br />

werilobiT moxsenebas gaugzavnida saxelmwifo devnis direqtors da is<br />

CaTvlida, rom SesaZloa adgili hqonoda sisxlissamarTlebriv danaSauls.<br />

Tumca, naTeli ar aris, rom saxelmwifo devnis direqtori valdebuli<br />

iyo, raime gadawyvetileba mieRo am Setyobinebis pasuxad, an detalurad<br />

daesabuTebina, Tu ratom ar axdenda reagirebas. aqedan gamomdinare,<br />

mokvlevam ver SeZlo, efeqtiani roli Seesrulebina sisxlis samarTlis<br />

danaSaulebis identificirebasa Tu devnaSi, romlebsac SesaZloa adgili<br />

hqonda da, am TvalsazrisiT, arasakmarisia me-2 muxlis moTxovnebisaTvis.<br />

146. miuxedavad imisa, rom mokvlevis procesis sajarooba eWvs ar iwvevs,<br />

ganmcxadebeli Cioda, rom mniSvnelovnad SeizRuda misi ojaxis, rogorc<br />

daRupulis axloblis, procesSi monawileoba. mokvlevis procesze maT ver<br />

miiRes samarTlebrivi daxmareba da procesamde ar gaacnes dokumentebi.<br />

Tumca, sasamarTlo aRniSnavs, rom saqmeSi makkeni da sxvebi mokvlevis<br />

procesze ojaxi warmodgenili iyo dacvis advokatiT da uzrunvelyofili<br />

iyo iuridiuli daxmarebiT saqmesTan dakavSirebuli gancxadebebis<br />

sasamarTlo gadasinjvisaTvis. amrigad, ar SeiZleba iTqvas, rom<br />

ganmcxadeblis ojaxs, iuridiuli daxmarebis arqonis gamo, saSualeba ar<br />

hqonda, raime samarTlebrivi daxmareba mieRo mokvlevis procesze.<br />

147. rac Seexeba dokumentebze xelmisawvdomobas, im droisaTvis<br />

daRupulis ojaxs ar SeeZlo, mieRo mowmis Cvenebis aslebi, sanam mocemuli<br />

mowme Cvenebas aZlevda. aseTive pozicia iyo saqmeSi makkani da sxvebi,<br />

sadac sasamarTlom miiCnia, rom amiT mniSvnelovnad ar Seferxebula<br />

ojaxis advokatTa saSualeba, daekiTxaT mowmeebi (ix. zemoT moyvanili<br />

gadawyvetileba, gv. 49, § 162). Tumca, aucileblad unda aRiniSnos, rom<br />

makkanisa da sxvebis saqme garkveulwilad gamonakliss warmoadgenda, Tu<br />

mas SevadarebT CrdiloeT irlandiaSi warmoebul ramdenime saqmesTan (ix.<br />

agreTve huf jordani gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, no. 24746/94,<br />

2001wlis 4 maisis gadawyvetileba; keli da sxvebi gaerTianebuli samefos<br />

winaaRmdeg, no. 30054/96, 2001 wlis 4 maisis gadawyvetileba; da Sanahani<br />

gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, no. 37715/97, 2001 wlis 4 maisis<br />

gadawyvetileba). makkanisa da sxvaTa saqmeze Catarebuli mokvlevis<br />

procesis siswrafe da detaluroba sasamarTlos saSualebas aZlevs,<br />

yovelgvari eWvis gareSe daaskvnas, rom gamokvleuli iqna movlenasTan<br />

dakavSirebuli yvela mniSvnelovani faqti, sadac aqtiurad monawileobdnen<br />

ganmcxadeblebis gamocdili advokatebi. im faqts, rom naTesavebs<br />

dokumentebze xelmisawvdomoba ar hqondaT, am konteqstSi raime xelSeSla<br />

ar gamouwvevia. Tumca, aRniSnuli saqmis Semdeg sasamarTlo ufro met<br />

aqcents akeTebda daRupulTa naTesavebis proceduraSi monawileobis da<br />

49


sicocxlis ufleba<br />

maTTvis informaciis miwodebis mniSvnelobaze (ix. oguris saqme, citata<br />

zemoT, § 92).<br />

garda amisa, sasamarTlo aRniSnavs, rom stefan lourensis saqmis mokvlevis<br />

Suqze gaerTianebul samefoSi Seicvala saqmis masalebis gacnobis praqtika<br />

da amJamad rekomendirebulia, policiam mowmeTa Cvenebebi gaacnos 28 dRiT<br />

adre (ix. zemoT punqti 78).<br />

148. winamdebare saqmeSi SeiZleba dadgindes, rom mowmeTa Cvenebebze<br />

xelmisawvdomobis SezRudva mokvlevis ramdenjerme gadadebam gamoiwvia.<br />

amas Sedegad mohyva procesis gaWianureba. sasamarTlo amas dagvianebis<br />

konteqstSi ganixilavs (ix. qvemoT punqti 152). mowmis mosvlamde<br />

ganmcxadeblis ojaxis mowmis Cvenebebze xelmiuwvdomloba SeiZleba<br />

agreTve ganxilul iqnes, rogorc maTi araxelsayrel mdgomareobaSi<br />

Cayeneba procesisaTvis momzadebisa da dakiTxvaSi monawileobis<br />

TvalsazrisiT. es gansakuTrebiT kontrastul poziciaSi ayenebda<br />

maT olsteris samefo policiasTan SedarebiT, romelsac hqonda<br />

resursebi iuridiuli daxmarebis misaRebad da sruli xelmisawvdomoba<br />

saTanado dokumentebze. sasamarTlos miaCnia, rom daRupulis ojaxis<br />

procesSi monawileobis ufleba moiTxovs, rom dadgenili procedurebi<br />

uzrunvelyofdnen maTi interesebis dasacavad saWiro yvela saSualebas,<br />

romlebic SesaZloa pirdapir ewinaaRmdegebodnen movlenaSi CarTuli<br />

policiis an uSiSroebis Zalebis interesebs. sasamarTlo ver darwmunda,<br />

rom ganmcxadeblis, rogorc msxverplis axlo naTesavis interesebi, am<br />

TvalsazrisiT samarTlianad da adekvaturad iyo daculi.<br />

149. miTiTeba agreTve gakeTda mokvlevis procesebSi sajaro interesebis<br />

dacvis sertifikatis savaraudo xSir gamoyenebaze, riTac ikrZaleba<br />

garkveuli sakiTxebis an dokumentebis gamJRavneba. winamdebare saqmeSi<br />

CrdiloeT irlandiis saxelmwifo mdivanma 1988 wlis 9 noembers<br />

gamosca sertifikati, romelic exeboda olsteris samefo policiis<br />

antiteroristul SesaZleblobebs da informacias an dokumentebs,<br />

romlebic sadazvervo operaciebis detalebs amJRavnebda. meore<br />

sertifikati gamoica 1994 wlis 5 maiss, romliTac aikrZala stalkerisa<br />

da sampsonis moxsenebebis gamJRavneba im safuZvliT, rom daculiyo<br />

specialuri danayofebis efeqtianoba da dazvervis operaciebis<br />

xelSeuxebloba.<br />

150. naTeli ar aris, rom pirvelma sertifikatma xeli SeuSala mowmeTa<br />

raime Sesabamis dakiTxvas. rac Seexeba meore sertifikats, sasamarTlo<br />

miuTiTebs, rom ufrosma konsteblma, daobda ra stalkerisa da sampsonis<br />

angariSebis mokvlevisaTvis wardgenis relevanturobaze, ganacxada, rom<br />

koroners mokvlevisaTvis gadaeca yvela mowmis Cveneba da mtkicebulebebi<br />

(ix. zemoT punqti 58). umaRles sasamarTloSi mosamarTle nikolsonma<br />

miiCnia, rom is, rac gaumJRavnebeli darCa, iyo mxolod gancxadebebi<br />

mosazrebaTa Sesaxeb, kritika, rekomendaciebi da a.S. naTeli ar aris,<br />

mosamarTle nikolsons Tavad Tu hqonda moxsenebebis Seswavlis saSualeba,<br />

raTa daedasturebina, Seicavdnen Tu ara isini mokvlevisaTvis relevantur<br />

raime masalas. mosamarTle nikolsonma agreTve aRniSna, rom batoni<br />

TornburnisaTvis arafers SeuSlia xeli, mtkicebulebebi miewodebina<br />

mokvlevisaTvis sicocxlis xelyofasTan dakavSirebul sakiTxebze, magram<br />

igi ver daeyrdnoboda moxsenebebs, raTa raime `STabeWdileba~ Seeqmna<br />

msajulebisaTvis. sasamarTlos miaCnia, rom baton Torburns moxsenebis<br />

50


makkeri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

SinaarsTan dakavSirebiT, maTi SemuSavebidan Svidi Tu rva wliT dagvianebis<br />

Semdeg, mtkicebulebebis wardgena rom ecada, nakleb savaraudoa, rom misi<br />

mexsiereba detalebis zustad gaxsenebas SeZlebda. agreTve, savaraudoa,<br />

rom mTavroba amas gaaprotestebda, daeyrdnoboda ra PII sertifikats.<br />

151. es sasamarTlo ar aris iseT poziciaSi, rom dabejiTebiT ganacxados,<br />

Seicavda Tu ara stalkerisa da sampsonis moxsenebebi sasikvdilo gasrolis<br />

politikis arsebobasTan dakavSirebul raime relevantur masalas. aris<br />

Zlieri miniSnebebi, rom stalkeris Sualedur moxsenebaSi aseTi masala iyo<br />

_ olsteris samefo policiam gaakritika stalkeris mcdeloba, xelaxla<br />

gamoeZiebinaT srolis incidenti da, agreTve, mis mier marTlmsajulebis<br />

aRsrulebisaTvis xelSeSlasTan dakavSirebiT gakeTebuli daskvnebi.<br />

generalurma prokurorma parlamentisadmi mis mier gakeTebul<br />

gancxadebaSi miuTiTa, rom saxelmwifo devnis direqtori ikvlevda<br />

moxsenebebs da aseve srolis incidentTan dakavSirebul mtkicebulebebs.<br />

moxsenebebSi udavod iyo mtkicebuleba marTlmsajulebis xelSeSlasTan<br />

dakavSirebiT, romelic srolis incidentiT gamowveul ufro farTo<br />

sakiTxebs Seesabameboda. sasamarTlo adgens, rom mokvlevas saSualeba<br />

ar mieca, Seeswavla potenciurad relevanturi masala da, amrigad,<br />

SesaZlebloba ar hqonda, raime sasargeblo funqcia Seesrulebina sisxlis<br />

samarTlis saqmiswarmoebis Semdeg wamoWrili sakiTxebis efeqtiani<br />

gamoZiebis TvalsazrisiT.<br />

152. bolos, sasamarTlom yuradReba miaqcia procesis dagvianebas.<br />

mokvlevis sxdoma gaixsna 1984 wlis 4 ivniss, sisxlis samarTlis<br />

sasamarTlo procesis Semdeg. amis Semdgom igi gadaido sakmaod xangrZlivi<br />

periodebiT:<br />

- 1984 wlis seqtembridan 1988 wlis noembramde _ b-ni stalkerisa da b-ni<br />

simpsonis mier ganxorcielebuli damoukidebeli sapolicio mokvlevis<br />

mimdinareobis periodSi;<br />

- 1988 wlis 17 noembridan 1990 wlis 8 martamde _ daaxloebiT TxuTmeti<br />

TviT, sanam ojaxi asaCivrebda policiis oficrebis mier micemul<br />

werilobiT Cvenebebs;<br />

- 1990 wlis 20 ivlisidan 1992 wlis 6 Tebervlamde _ kidev Tvrameti TviT,<br />

sxva saqmeSi aseTi Cvenebebis gasaCivrebis gamo;<br />

- 1992 wlis 29 maisidan 1993 wlis 28 maisamde _ erTi wliT, mowmis Cvenebaze<br />

miuwvdomlobasTan dakavSirebiT ojaxis saCivris gamo;<br />

- mokvlevis procesi 1994 wlis 31 ianvars ganaxlda, Tumca, igi<br />

TiTqmis maSinve dayovnda, sanam koronersa da ufros konstebls Soris<br />

dava midioda dokumentebis gamJRavnebasTan dakavSirebiT. sasamarTlo<br />

gadasinjvis procesi 1994 wlis 11 ivliss dasrulda da ramdenime Tvis<br />

Semdeg mokvleva Sewyda.<br />

153. sasamarTlom daadgina, rom gadadebis ramdenime SemTxveva<br />

ganmcxadeblis ojaxis moTxovniT moxda. ZiriTadad isini dakavSirebuli<br />

iyo mokvlevis proceduruli aspeqtebis gasaCivrebasTan, rasac<br />

isini mniSvnelovnad miiCnevdnen maTi monawileobisaTvis – kerZod,<br />

dokumentebze xelmisawvdomobas. aqedan gamomdinare, am saqmeSi<br />

dagvianebas mniSvnelovnad Seuwyo xeli ganmcxadeblis ojaxma, magram es<br />

garkveulwilad gamoiwvia im sirTuleebma, romelsac ojaxi mokvlevis<br />

51


sicocxlis ufleba<br />

procesSi monawileobis TvalsazrisiT waawyda (ix. zemoT punqti 148,<br />

mowmeTa Cvenebebis gaumJRavneblobis Sesaxeb). ar SeiZleba aragonivrulad<br />

iqnes miCneuli, rom ganmcxadebelma mokvlevis proceduris am aspeqtebis<br />

gasaCivrebisaTvis arsebuli sasamarTlo dacvis saSualebebi gamoiyena.<br />

154. sagulisxmo dagvianeba gamowveuli iyo koroneris gadawyvetilebiT,<br />

dalodebodnen damoukidebeli sapolicio mokvlevis Sedegebs. es<br />

SeiZleba gonivruli nabiji yofiliyo iq, sadac mokvleva sisxlis<br />

samarTlis procesis Semdeg darCenili sakiTxebis efeqtian gamoZiebas<br />

uzrunvelyofda. sasamarTlom zemoT ukve daadgina, rom adgili hqonda<br />

procesis operatiulobisa da gamWvirvalobis xarvezs. miuxedavad imisa,<br />

rom mokvleva 1988 wlis ianvarSi parlamentSi gakeTebuli gancxadebiT<br />

dasrulda, mokvlevis dawyeba ar dagegmila 1988 wlis 14 noembramde,<br />

movlenebidan TiTqmis eqvsi wlis Semdeg. koroneris warumatebeli<br />

mcdeloba dokumentebis mosapoveblad, romlebsac igi mokvlevisaTvis<br />

relevanturad miiCnevda, 1993 wlis seqtembridan 1994 wlis maisamde<br />

grZeldeboda. rodesac 1994 wlis 8 seqtembers koronerma mokvleva<br />

Sewyvita, mtkicebulebebis mxolod mcire nawili iyo ganxiluli.<br />

155. am garemoebebSi ver vivaraudebT, rom mokvleva swrafad Catarda<br />

an gonivruli tempiT viTardeboda (ix. mutatis mutandis, romelic exeba<br />

siswrafis moTxovnas konvenciis me-6 muxlis 1-li punqtis safuZvelze,<br />

skopeliti italiis winaaRmdeg, 1993 wlis 23 noembris gadawyvetileba,<br />

Series A no. 278, gv. 9, § 25). xSirma da xangrZlivma gadadebam kiTxvis qveS<br />

daayena sakiTxi – saTanado droisaTvis iyo Tu ara mokvlevis sistema<br />

struqturulad unariani, raTa uzrunveleyo rogorc swrafi, ise efeqtiani<br />

xelmisawvdomoba daRupulis ojaxisaTvis da saWiro dokumentebis<br />

miwodeba koronerisaTvis, raTa mas sakiTxTa Seswavla ganexorcielebina.<br />

(vi) samoqalaqo procesi<br />

156. rogorc zemoT aRiniSna (ix. punqti 118), samoqalaqo procesma unda<br />

uzrunvelyos faqtebis momkvlevi sasamarTlo, romelsac unda hqondes<br />

damcavi meqanizmebi da ukanonobis dadgenis saSualeba. Tumca, es aris<br />

ganmcxadeblis da ara xelisuflebis iniciativiT ganxorcielebuli<br />

procedura da igi ar iTvaliswinebs savaraudo damrRvevis identificirebas<br />

an dasjas. igi, rogorc aseTi, ar SeiZleba gaTvaliswinebul iqnes<br />

saxelmwifos mier konvenciis me-2 muxlis safuZvelze nakisri proceduruli<br />

valdebulebebis Sesrulebis Sefasebisas.<br />

(vii) daskvna<br />

157. sasamarTlo adgens, rom winamdebare saqmeSi policiis oficrebis mier<br />

Zalis gamoyenebis gamoZiebis procesma Semdegi xarvezebi gamoavlina:<br />

- incidentis gamomZiebeli policiis oficrebi ar iyvnen sakmarisad<br />

damoukideblebi incidentSi monawile oficrebisagan;<br />

- uzrunvelyofili ar iyo sazogadoebrivi kontroli da msxverplis ojaxs<br />

ar miuRia informacia incidentis damoukidebeli sapolicio gamoZiebis<br />

masalebis Sesaxeb _ marTlmsajulebis damaxinjebis an damaxinjebis<br />

mcdelobisaTvis romelime policiis oficris mimarT devnis araRZvris<br />

52


makkeri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

Sesaxeb saxelmwifo devnis direqtoris dadgenilebis dasabuTebis<br />

CaTvliT;<br />

- mokvlevis procesi ar iZleoda raime verdiqtis an daskvnis gakeTebis<br />

saSualebas, romelsac SeeZlo, efeqturi roli Seesrulebina<br />

sisxlis samarTlis danaSaulis gamovlenasa da masTan dakavSirebiT<br />

sisxlissamarTlebrivi devnis ganxorcielebaSi.<br />

- mokvlevis procesze mowmeTa gamocxadebamde maTi Cvenebebis<br />

gaumJRavneblobam xeli SeuSala ganmcxadeblis ojaxs, monawileoba<br />

mieRo mokvlevis procesSi. aman procesis xangrZlivi gadadebis ramdenime<br />

SemTxveva gamoiwvia;<br />

- PII sertifikatma mokvlevis process xeli SeuSala saqmesTan dakavSirebuli<br />

Zalze sagulisxmo sakiTxebis gamokvlevaSi;<br />

- gervaise makkeris mkvlelobaSi CarTuli oficrebisTvis mowmis statusiT<br />

mokvlevis procesze daswreba ar mouTxoviaT;<br />

- damoukidebeli sapolicio gamoZieba gonivruli siswrafiT ar<br />

ganxorcielebula;<br />

- mokvlevis procesi droulad ar dawyebula da igi gonivruli siswrafiT<br />

ar mimdinareobda.<br />

158. olsteris samefo policiis gamoZiebis damoukideblobis xarvezi da<br />

policiis mxridan am gamoZiebis savaraudo xelSeSlis saqmeze warmoebuli<br />

Semdgomi mokvlevis gamWvirvalobis xarvezi SeiZleba momdevno<br />

procedurebis problemebis ZiriTad mizezad CaiTvalos. adgilobrivma<br />

sasamarTloebma aRniSnes, rom mokvlevis procesi saTanado saSualebas<br />

ar warmoadgenda winamdebare saqmesTan dakavSirebuli ufro farTo<br />

sakiTxebis gansaxilvelad. Tumca, raime sxva sajarod xelmisawvdomi<br />

procedura xarvezebis gamosasworeblad ar arsebobda.<br />

159. am sasamarTlos funqciaSi ar Sedis, detalurad gansazRvros, Tu<br />

ra procedurebi unda SeimuSaos xelisuflebam saxelmwifo muSakebis<br />

mier Cadenili mkvlelobebis garemoebebis saTanado gamokvlevis<br />

uzrunvelsayofad. Tumca, miTiTeba gakeTda, magaliTad, mokvlevis<br />

Sotlandiur modelze, romelsac sisxlis samarTlis sasamarTlos<br />

mosamarTle atarebs, magram es ar iZleva saSualebas, vivaraudoT, rom igi<br />

SeiZleba erTaderTi xelmisawvdomi meTodi iyos. Tu faqtebis dadgenis,<br />

sisxlis samarTlis saqmeTa gamoZiebisa da sisxlissamarTlebrivi devnis<br />

miznebi erTi organos mier xorcieldeba an ramdenime uwyeba erToblivad<br />

axorcielebs, rogorc es CrdiloeT irlandiaSia, sasamarTlos miaCnia, rom<br />

me-2 muxlis moTxovnebi SeiZleba mainc dakmayofildes. es im SemTxvevaSia<br />

SesaZlebeli, Tu sxva kanonier miznebTan erTad _ rogoricaa erovnuli<br />

usafrTxoeba an sxva sagamoZiebo procesebTan dakavSirebuli masalebis<br />

dacva _ gaTvaliswinebuli iqneba sxvadasxva procedura, romelic<br />

xelmisawvdomi da efeqtiani formiT uzrunvelyofs saWiro garantiebs.<br />

arsebulma procedurebma winamdebare saqmeSi saTanado balansis<br />

uzrunvelyofa ver moaxerxes.<br />

160. sasamarTlom SeiZleba miuTiTos, rom gamWvirvalobisa da efeqtianobis<br />

zemoaRniSnuli xarvezebi ewinaaRmdegeba Sidasaxelmwifo sasamarTloebis<br />

mier gansazRvruli eWvebisa da Worebis gafantvis miznebs. aucilebelia,<br />

arsebobdes saxelmwifo muSakTa angariSvaldebulebis uzrunvelyofis<br />

53


sicocxlis ufleba<br />

saTanado procedurebi sazogadoebis ndobis SenarCunebisa da kanonieri<br />

moTxovnebis dasakmayofileblad, romlebic SesaZloa sasikvdilo Zalis<br />

gamoyenebisas warmoiSvas. aseTi procedurebis ararseboba mxolod<br />

gaaRvivebs boroti motivaciebis SiSs, rogorc es, inter alia, ganmcxadeblis<br />

mier sasikvdilo gasrolis savaraudo politikasTan dakavSirebulma<br />

gancxadebebma uCvena.<br />

161. sasamarTlo adgens, rom adgili hqonda konvenciis me-2 muxliT<br />

dadgenili proceduruli valdebulebis Seusruleblobas da, am<br />

TvalsazrisiT, aRniSnuli debulebis darRvevas.<br />

II. konvenciis me-14 muxlis savaraudo darRveva<br />

162. ganmcxadebeli daeyrdno konvenciis me-14 muxls, romelic adgens:<br />

`am konvenciiT gaTvaliswinebuli uflebebiTa da TavisuflebebiT<br />

sargebloba uzrunvelyofilia yovelgvari diskriminaciis gareSe,<br />

ganurCevlad sqesis, rasis, kanis feris, enis, religiis, politikuri Tu<br />

sxva Sexedulebebis, erovnuli Tu socialuri warmoSobis, erovnuli<br />

umciresobebisadmi kuTvnilebis, qonebrivi mdgomareobis, dabadebisa Tu<br />

sxva niSnisa.~<br />

163. ganmcxadebeli amtkicebda, rom mamamisis mkvlelobis garemoebebi<br />

diskriminaciis niSnebs avlenda. igi acxadebda, rom 1969 wlidan 1994<br />

wlis martamde uSiSroebis Zalebis mier 357 adamiani iqna mokluli,<br />

romelTa umravlesoba kaTolike axalgazrdebi an nacionalisturi<br />

sazogadoebis wevrebi iyvnen. Tu amas SevadarebT protestantuli<br />

sazogadoebidan daRupulTa raodenobas da gaviTvaliswinebT imas, rom<br />

sixlissamarTlebrivi devna SedarebiT mcire odenobis SemTxvevebze<br />

ganxorcielda (ocdaTerTmeti) da mxolod ramdenime maTgani damTavrda<br />

msjavriT (am gancxadebis droisaTvis, oTxi SemTxveva), naTeli xdeba,<br />

rom adgili hqonda erovnuli warmoSobis an erovnul umciresobebisadmi<br />

kuTvnilebis niSniT sasikvdilo Zalis diskriminaciul gamoyenebas da<br />

samarTlebrivi dacvis deficits sazogadoebis segmentis mimarT.<br />

164. mTavrobam sapasuxod ganacxada, rom CrdiloeT irlandiaSi<br />

sicocxlis xelyofis msgavsi faqtebis mtkicebuleba ar arsebobs da<br />

raime diferencirebuli mopyrobis SemTxvevebi ar gamomJRavnebula.<br />

statistika (romlis sizuste gaziarebuli ar iqna) sakmarisi ar aRmoCnda,<br />

gaziarebuliyo gancxadebebi kaTolikeebis Tu nacionalistebis mimarT<br />

diskriminaciis Sesaxeb.<br />

165. rodesac zogadi politika an RonisZieba araproporciul damRupvel<br />

zemoqmedebas axdens konkretul jgufze, gamoricxuli ar aris, igi<br />

diskriminaciulad CaiTvalos miuxedavad imisa, rom igi am konkretuli<br />

jgufisTvis gamiznuli an misdami mimarTuli ar yofila. Tumca, Tundac<br />

statistika uCvenebdes, rom uSiSroebis Zalebis mier mokluli adamianebi<br />

kaTolikeebi an nacionalisturi sazogadoebis wevrebi iyvnen, sasamarTlo<br />

ar miiCnevs, rom mxolod statistika avlens praqtikas, romelsac SeiZleba<br />

diskriminaciulis klasifikacia mieniWos me-14 muxlis mniSvnelobiT.<br />

sasamarTlos xelT ara aqvs raime mtkicebuleba, rac mas saSualebas<br />

miscems, daaskvnas, rom mocemuli mkvlelobebi, msjavriT damTavrebuli<br />

54


makkeri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

oTxi saqmis garda, gamowveuli iyo uSiSroebis Zalebis mier Zalis ukanono<br />

an gadaWarbebuli gamoyenebiT.<br />

166. sasamarTlo adgens, rom adgili ar hqonia konvenciis me-14 muxlis<br />

darRvevas.<br />

III. konvenciis me-13 muxlis savaraudo darRveva<br />

167. ganmcxadebeli Cioda, rom ar arsebobda samarTlebrivi dacvis<br />

efeqtiani saSualeba misi saCivrebis TvalsazrisiT da igi eyrdnoboda<br />

konvenciis me-13 muxls, romelic adgens:<br />

`yvelas, visac daerRva am konvenciiT gaTvaliswinebuli uflebebi<br />

da Tavisuflebebi, unda hqondes samarTlebrivi dacvis efeqtiani<br />

saSualeba erovnuli xelisuflebisagan, miuxedavad imisa, es darRveva<br />

Cadenili iqna Tu ara im pirebis mier, romlebic moqmedeben oficialuri<br />

uflebamosilebiT.~<br />

168. ganmcxadebeli miuTiTebda mis mier warmodgenil gancxadebebze<br />

konvenciis me-2 muxlis procedurul aspeqtebTan dakavSirebiT, amtkicebda<br />

ra, rom me-13 muxli, Sesabamis SemTxvevebSi kompensaciis gadaxdasTan<br />

erTad, efeqtian gamoZiebas moiTxovda, romelic uzrunvelyofda<br />

pasuxismgebelTa gamovlenas da dasjas, agreTve, sagamoZiebo proceduraze<br />

momCivnis efeqtian xelmisawvdomobas.<br />

169. mTavrobam ganacxada, rom me-13 muxlis safuZvelze aRZruli saCivrebi<br />

arasaTanadod gaazrebuli, an arasakmarisad dasabuTebulia. isini<br />

acxadebdnen, rom xelmisawvdom proceduraTa erToblioba, romelic<br />

moicavda samoqalaqo samarTalwarmoebas da mokvlevis process, efeqtian<br />

saSualebebs uzrunvelyofda.<br />

170. sasamarTlos precedentuli samarTali uCvenebs, rom konvenciis<br />

me-13 muxli uzrunvelyofs dacvis saSualebas erovnul doneze, raTa<br />

kanonieri Zala mieces konvenciis uflebebisa da Tavisuflebebis arss.<br />

misi ganxorcielebis formis miuxedavad, igi uzrunvelyofili unda iyos<br />

Sidasaxelmwifo samarTlebriv sistemaSi. amrigad, me-13 muxlis moqmedeba<br />

niSnavs, rom moiTxoveba Sidasaxelmwifo dacvis saSualebis uzrunvelyofa,<br />

raTa ganxiluli iqnes `sadavo saCivris~ arsi konvenciis safuZvelze da<br />

gaweul iqnes saTanado daxmareba. Tumca, xelSemkvrel saxelmwifoebs aqvT<br />

garkveuli diskreciuli ufleba im formebTan mimarTebiT, romlebsac<br />

isini konvenciis am debulebidan warmoSobili valdebulis Sesasruleblad<br />

iyeneben. me-13 muxlis safuZvelze dakisrebuli valdebulebis farglebi<br />

ganmcxadeblis saCivris bunebidan gamomdinare meryeobs. miuxedavad<br />

amisa, me-13 muxliT moTxovnili dacvis saSualeba unda iyos `efeqtiani~<br />

praqtikasa da, agreTve, samarTalSi (ix. aqsoi TurqeTis winaaRmdeg, 1996<br />

wlis 18 dekembris gadawyvetileba, moxsenebebi 1996-VI, gv. 2286, § 95; aidini<br />

TurqeTis winaaRmdeg, 1997 wlis 25 seqtembris gadawyvetileba, moxsenebebi<br />

1997-VI, gv. 1895-96, § 103; da kaias saqme, citata zemoT, gv. 329-30, § 106).<br />

171. sasamarTlom sasikvdilo Zalis an adamianTa saeWvo daRupvasTan<br />

dakavSirebul saqmeebze agreTve ganacxada, rom sicocxlis uflebis<br />

fundamenturi mniSvnelobis gaTvaliswinebiT, me-13 muxli, Sesabamis<br />

SemTxvevebSi kompensaciebis gadaxdasTan erTad, srul da efeqtian<br />

55


sicocxlis ufleba<br />

gamoZiebas iTvaliswinebs, romelsac sicocxlis xelyofaze<br />

pasuxismgebelTa gamovlenisa da dasjis unari eqneba, momCivnis sagamoZiebo<br />

proceduraze efeqtiani xelmisawvdomobis CaTvliT (ix. kaias saqme, citata<br />

zemoT, gv. 330-31, § 107). mTel rig saqmeebSi sasamarTlom daadgina, rom<br />

rodesac sicocxlis xelyofis saeWvo SemTxvevebze efeqtiani gamoZieba ar<br />

ganxorcielebula, adgili hqonda me-13 muxlis darRvevas, imis miniSnebiT,<br />

rom me-13 muxlis moTxovnebi ufro farToa, vidre konvenciis me-2 muxliT<br />

dadgenili gamoZiebis valdebuleba (ix. agreTve ergis saqme, citata zemoT,<br />

gv. 1782, § 98, da salmanis saqme, citata zemoT, § 123).<br />

172. unda aRiniSnos, rom es saqmeebi gamoiwvia samxreT-aRmosavleT<br />

TurqeTSi arsebulma situaciam, sadac TurqeTis uSiSroebis Zalebsa<br />

da qurTistanis muSaTa partias (PKK) Soris mimdinare konfliqtis gamo<br />

ganmcxadeblebi daucvel poziciaSi iyvnen da maTTvis samarTlebrivi dacvis<br />

yvelaze xelmisawvdom saSualebas saxelmwifo prokurorisaTvis saCivriT<br />

mimarTva warmoadgenda, romelsac savaraudo danaSaulebis gamoZieba<br />

evaleboda. TurqeTSi momCivans SeeZlo, monawileoba mieRo nebismier<br />

sisxlis samarTlis procesSi, rogorc sarCelis ganxilvaSi nebayoflobiT<br />

CarTul pirs da, procesis warmatebiT dasrulebis SemTxvevaSi, zianis<br />

anazRaureba moeTxova. prokuroris mier faqtebis dadgenis funqciis<br />

ganxorcieleba agreTve mniSvnelovani iyo samoqalaqo saqmiswarmoebis<br />

dasawyebad. aqedan gamomdinare, aRniSnul saqmeebSi konvenciis yofili<br />

26-e muxlis (amJamad 35-e muxlis 1-li punqti) miznebisaTvis sakmarisi<br />

iyo, rom ganmcxadebels, romelic adamianis sicocxlis ukanono xelyofis<br />

SemTxvevasTan dakavSirebiT Cioda, sakiTxi saxelmwifo prokuroris winaSe<br />

daeyenebina. Sesabamisad, mTlianobaSi, samarTlebriv sistemaSi arsebobda<br />

mWidro proceduruli da praqtikuli kavSiri sisxlis samarTlis<br />

gamoZiebasa da ganmcxadeblisaTvis xelmisawvdom dacvis saSualebebs<br />

Soris.<br />

173. CrdiloeT irlandiaSi arsebuli samarTlebrivi sistema gansxvavebulia<br />

da mxedvelobaSi unda iqnes miRebuli me-13 muxlis am iurisdiqciis<br />

nebismieri saqmis faqtobriv garemoebebze gamoyenebisas. ganmcxadebelma,<br />

romelic gaerTianebul samefoSi jariskacebis an policiis oficrebis<br />

mier sicocxlis xelyofis SemTxvevis gamo Civis, rogorc zogadi wesi,<br />

misTvis xelmisawvdomi dacvis saSualebebi unda amowuros samoqalaqo<br />

saqmiswarmoebis meSvebiT. sasamarTloebi gamoikvleven faqtebs,<br />

daadgenen pasuxismgeblobas da, saWiroebis SemTxvevaSi, miiReben<br />

kompensaciis gadaxdis dadgenilebas. es samoqalaqo samarTalwarmoeba<br />

mTlianad damoukidebelia nebismieri sisxlis samarTlis gamoZiebisagan<br />

da maTi qmediToba ar iqna warmoCenili, raTa SesaZlebeli yofiliyo<br />

sisxlis samarTlis gamoZiebasa an devnaze dayrdnoba (ix. mag. karaheri<br />

gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, no. 24520/94, ECHR 2000-I).<br />

174. winamdebare saqmeSi ganmcxadebelma samoqalaqo sarCeli Seitana,<br />

romelic mimdinareobis procesSia. sasamarTlom ver aRmoaCina raime<br />

elementi, romelic am procesebs xels SeuSlida zemoaRniSnuli Zalis<br />

savaraudo gadaWarbebuli gamoyenebis gamosworebis uzrunvelyofaSi (ix.<br />

zemoT punqti 118).<br />

175. rac Seexeba ganmcxadeblis saCivrebs saxelmwifo organoebis mier<br />

adamianis daRupvis saqmis gamoZiebasTan dakavSirebiT, isini gamokvleuli<br />

iqna zemoT, me-2 muxlis proceduruli aspeqtis safuZvelze (ix. punqtebi<br />

56


makkeri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

122-161). sasamarTlo adgens, rom winamdebare saqmeSi ar warmoiSoba raime<br />

calke sakiTxi.<br />

176. sasamarTlo askvnis, rom adgili ar hqonda konvenciis me-13 muxlis<br />

darRvevas.<br />

IV. konvenciis 41-e muxlis gamoyeneba<br />

177. konvenciis 41-e muxli adgens:<br />

`Tu sasamarTlo daadgens, rom dairRva konvencia da misi oqmebi, xolo<br />

Sesabamisi maRali xelSemkvreli mxaris Sidasaxelmwifoebrivi samarTali<br />

darRvevis mxolod nawilobrivi gamosworebis SesaZleblobas iZleva,<br />

saWiroebis SemTxvevaSi, sasamarTlo dazaralebul mxares samarTlian<br />

dakmayofilebas miakuTvnebs”.<br />

A. ziani<br />

178. ganmcxadebeli amtkicebda, rom mas ekuTvnoda zianis anazRaureba misi<br />

mamis, gervaise makkeris sicocxlis ukanono xelyofis gamo.<br />

179. mTavrobas mizanSewonilad ar miaCnda raime kompensaciis gadaxda<br />

winamdebare saqmeSi.<br />

181. makkanisa da sxvaTa saqmisagan gansxvavebiT, winamdebare saqmeSi<br />

sasamarTlos ar miuRia raime dadgenileba sasikvdilo Zalis gamoyenebis<br />

kanonierebis an proporciulobis sakiTxze, romelmac gervaise makkeris<br />

daRupva gamoiwvia, arc saqmis faqtobriv garemoebebze, daRupulis<br />

moqmedebebis CaTvliT, rac win uZRoda mis daRupvas – es sakiTxebi amJamad<br />

samoqalaqo warmoebaSia. Sesabamisad, am TvalsazrisiT raime kompensaciis<br />

gadaxda ar moiTxoveba. meore mxriv, sasamarTlom daadgina, rom erovnulma<br />

organoebma ver Seasrules TavianTi valdebuleba adamianis daRupvis<br />

garemoebebis swrafi da efeqtiani gamoZiebis Catarebis TvalsazrisiT. amis<br />

gamo ganmcxadebels udavod hqonda imedgacruebis, sulieri tkivilisa da<br />

SeSfoTebis gancda. sasamarTlos miaCnia, rom ganmcxadebelma ganicada<br />

garkveuli aramaterialuri ziani, rac sakmarisad dabalansebuli ar aris<br />

imis dadgeniT, rom adgili hqonda konvenciis darRvevas.<br />

182. samarTlianobis safuZvelze gakeTebuli Sefasebis Sesabamisad,<br />

sasamarTlo aniWebs 10,000 girvanqa sterlings (GBP).<br />

57


sicocxlis ufleba<br />

3. makaraZisi saberZneTis winaaRmdeg<br />

(ganacxadi no. 50385/99)<br />

procedura<br />

saqmiswarmoeba daiwyo ganacxadiT (no. 50385/99), romelic 1998 wlis 2 ivniss<br />

saberZneTis moqalaqem qristos makaraZisma (`gamcxadebeli~) Seitana<br />

adamianis uflebaTa evropul komisiaSi (`komisia~) adamianis uflebaTa da<br />

ZiriTad TavisuflebaTa dacvis Sesaxeb evropuli konvenciis (`konvencia~)<br />

Zveli redaqciis 25-e muxlis safuZvelze.<br />

faqtobrivi mxare<br />

(mokle, araoficialuri versia)<br />

1995 wlis 13 seqtembers policia cdilobda, gaeCerebina ganmcxadebeli,<br />

SeuiaraRebeli moqalaqe, mas Semdeg, rac man SuqniSnis wiTeli naTuris<br />

ugulebelyofiT gaagrZela moZraoba aTenis centrSi. ganmcxadebelma<br />

policiis mcdelobas siCqaris momatebiT upasuxa. mas daedevnnen policiis<br />

oficrebi ramdenime manqaniT da motocikliT. swored am dros misi manqana<br />

daejaxa ramdenime satransporto saSualebas. ori mZRoli dazianda. mas<br />

Semdeg, rac ganmcxadebelma Tavi daaRwia policiis xuT sakontrolo<br />

punqts, policiis oficrebma mis manqanas cecxli gauxsnes. ganmcxadebelma<br />

benzingasamarT sadgurTan manqana gaaCera, kari Signidan Caketa da uars<br />

acxadebda manqanidan gadmosvlaze. policiis oficrebma gaagrZeles<br />

srola: ganmcxadeblis mtkicebiT _ misi manqanis mimarTulebiT, xolo<br />

mTavrobis mtkicebiT _ haerSi. sabolood, ganmcxadebeli daakava policiis<br />

oficerma, romelmac moaxerxa saqare minis Camtvreva da manqanaSi SeRweva.<br />

ganmcxadebeli gadaiyvanes saavadmyofoSi, sadac man dahyo 9 dRe. mas<br />

dazianebuli hqonda marjvena mklavi, marcxena fexi, marcxena sajdomi da<br />

mkerdis marjvena mxare. misi mtkicebiT, manqanidan gadmoTrevis procesSi<br />

igi fexis terfSi daWres, Tumca, mTavroba amas ar eTanxmeboda. incidentis<br />

Semdeg ganmcxadeblis mentaluri mdgomareoba sagrZnoblad gauaresda.<br />

ramdenime policiis oficerma ise datova SemTxvevis adgili, rom maTi<br />

vinaoba ar garkveula da informacia maT mier gamoyenebuli iaraRis Sesaxeb<br />

ar dafiqsirebula. sajaro bralmdebelma daiwyo sisxlis samarTalwarmoeba<br />

policiis 7 oficris winaaRmdeg, rac maTi gaTavisuflebiT dasrulda. imis<br />

gaTvaliswinebiT, rom incidentSi monawile yvela oficris identificireba<br />

ver moxerxda, `gonivruli eWvis miRma~ standartis Sesabamisad, sisxlis<br />

samarTlis sasamarTlom ver daadgina, rom swored am Svidma braldebulma<br />

pirma gauxsna cecxli ganmcxadebels.<br />

samarTlebrivi mxare<br />

I. konvenciis me-2 muxlis savaraudo darRvevis Sesaxeb<br />

1. ganmcxadebeli<br />

34. ganmcxadebeli amtkicebda, rom konvenciis 2 § 1 akisrebs saxelmwifos<br />

pozitiur valdebulebas, daicvas adamianis sicocxle. kerZod, erovnulma<br />

58


makaraZisi saberZneTis winaaRmdeg<br />

kanonmdeblobam zedmiwevniT zustad unda gaakontrolos da SezRudos<br />

yvela garemoeba, romliTac pirs SeiZleba SeezRudos sicocxlis ufleba<br />

saxelmwifos warmomadgenelTa mxridan. saxelmwifo aseve valdebulia,<br />

Sesabamisad moamzados da moaxdinos im moxeleebis instruqtaJi, romelTac<br />

aqvT iaraRis tarebisa da misi gamoyenebis ufleba. Tumca, gansaxilvel<br />

droSi ar arsebobda aucilebeli maregulirebeli baza. kanoni, romelic<br />

policiis TanamSromlebs aZlevda iaraRis gamoyenebis uflebas, ZalaSi<br />

Sevida 1943 wels. zogadad, miiCneoda, rom aRniSnuli kanoni anaqronistuli<br />

da arasruli iyo da saTanadod ar uzrunvelyofda sazogadoebis dacvas<br />

policiis mxridan iaraRis gadaWarbebuli gamoyenebisagan. Sesabamisad,<br />

saberZneTis saxelmwifos ar miuRia me-2 muxliT garantirebuli sicocxlis<br />

uflebis xelyofisgan dasacavad yvela saWiro prevenciuli zoma.<br />

35. ganmcxadeblis TqmiT, policiis mier iaraRis gadametebiT gamoyenebis<br />

Sedegad man seriozuli Wrilobebi miiRo. agreTve, aRniSnavs, rom ar<br />

hqonda iaraRi da, Tanac, arc damnaSave iyo da arc teroristi, igi ubralod<br />

SeSinda da scada gaqceva. policiam mis mimarT cecxli gaxsna yovelgvari<br />

gafrTxilebis gareSe da mis dakavebas ori msubuqi avtomanqanis meSveobiT<br />

Seecada. amis Sedegad, udanaSaulo moqalaqe dazianda. policias ar<br />

gamouyenebia sakuTari avtomanqanebi gzis blokirebisaTvis, arc borblis<br />

CasaCuti saSualebebi da arc sakvamuri an cremlsadeni gazi misi daSinebisa<br />

da kerZo msubuqi manqanis gaCerebis mizniT. maT, ubralod, Zalis<br />

gadametebiTa da sruliad ukontrolod isroles misi mimarTulebiT,<br />

riTac seriozuli safrTxe Seuqmnes udanaSaulo moqalaqis sicocxles.<br />

36. ufro metic, ganmcxadebeli amtkicebda, rom xelisuflebis<br />

warmomadgenlebma ar Seasrules konvenciis me-2 muxliT dadgenili<br />

valdebulebebi sasikvdilo Zalis gamoyenebis faqtis gamoZiebasTan<br />

dakavSirebiT. man xazi gausva araerT xarvezs, rogoric iyo, magaliTad,<br />

inter alia, im policielTa vinaobis daudgenloba, romlebic monawileobdnen<br />

dakavebis operaciaSi, agreTve, dakavebisas gamoyenebuli vaznebis da<br />

iaraRis daudgenloba.<br />

37. saerTaSoriso amnistiisa da adamianis uflebaTa helsinkis saerTaSoriso<br />

komitetis mier 2002 wels gamocemul erTian angariSze (`saberZneTi<br />

ukanonobis CrdilSi - araadamianuri mopyroba da iaraRis gadametebiT<br />

gamoyeneba~) dayrdnobiT, ganmcxadebeli amtkicebda, rom iaraRis<br />

gadametebiT gamoyenebis incidentis araefeqturi gamoZieba iyo kidev erTi<br />

ilustracia saberZneTis xelisuflebis tolerantuli damokidebulebisa<br />

iaRaris ukanono sasikvdilo gamoyenebasTan dakavSirebiT.<br />

2. mTavroba<br />

38. mTavroba ar daeTanxma mosazrebas, rom saqme unda ganxiluliyo<br />

konvenciis me-2 muxlis WrilSi, vinaidan dazaralebuli cocxali iyo.<br />

damatebiT, marTalia, dakavebis operaciisas policielebma gamoiyenes<br />

iaraRi, Tumca, maTi mizani ar yofila ganmcxadeblis mokvla, aramed maT<br />

surdaT mxolod misi iZuleba, gaCerebuliyo da, Semdgom, daepatimrebinaT.<br />

sasamarTlos adrindel gadawyvetilebebze dayrdnobiT, mTavroba<br />

amtkicebda, rom ganmcxadeblis saCivari unda ganxiluliyo konvenciis<br />

me-3 muxlis konteqstSi.<br />

59


sicocxlis ufleba<br />

39. yoveli SemTxvevisTvis, mTavrobam aRniSna, rom saSiS viTarebaSi<br />

policias unda mieces mniSvnelovani diskrecia iaraRis gamoyenebasTan<br />

dakavSirebiT. winamdebare saqmeSi, ganmcxadebelma gaagrZela manqaniT svla<br />

wiTel Suqze aTenis centralur nawilSi, amerikis SeerTebuli Statebis<br />

saelCosTan siaxloves, sadac usafrTxoebis RonisZiebebi yovelTvis<br />

gansakuTrebiT gaZlierebulia, vinaidan saelCo miiCneoda teroristuli<br />

Tavdasxmis SesaZlo obieqtad. policiis moTxovnisamebr manqanis gaCerebis<br />

nacvlad, ganmcxadebelma moumata siCqares da ganagrZo metad saxifaTo<br />

svla, riTac aSkara safrTxe Seuqmna mravali udanaSaulo piris sicocxles.<br />

Sesabamisad, am pirobebSi policias hqonda sakmarisi safuZveli, evarauda,<br />

rom gaqceuli iyo damnaSave an, Tundac, teroristi. aseve, cecxlis<br />

gaxsnamde policiis TanamSromlebma scades misi dakaveba alternatiuli<br />

meTodebis meSveobiT, rogoricaa, moZraobis xelovnuri Seferxeba, gzis<br />

blokireba da sxva. iaraRi iyo maT xelT arsebuli ukanaskneli saSualeba,<br />

romelic gamoiyenes mxolod maSin, rodesac mixvdnen, rom sxva meTodebma<br />

ar gaamarTla. amave dros, maT scades zianis maqsimaluri Semcireba da<br />

ganmcxadeblis sicocxlis SenarCuneba. es naTelia imis gaTvaliswinebiT,<br />

rom maT gamoscades sxva saSualebebi da, aseve, moaxdines gamafrTxilebeli<br />

gasrola haerSi. operaciis ganxorcielebisas ar SeimCneoda raime<br />

gadameteba an gadacdoma. dapatimrebis Semdeg ganmcxadebels ar miuRia<br />

raime dazianeba policielTa mxridan, aramed igi dauyovnebliv gadaiyvanes<br />

saavadmyofoSi.<br />

40. mTavroba Semdgomac ar daeTanxma ganmcxadeblis mosazrebas da aRniSna,<br />

rom adgili ar hqonia Seusabamobas saqmis gamoZiebis procesSi, romelic,<br />

Tavis mxriv, iyo drouli da sruli. maT aRniSnes, rom SemTxvevidan meore<br />

dResve daiwyo administraciuli gamoZieba. saerTo jamSi, 35 TviTmxilvelis<br />

Cveneba moipoves. ufro metic, Catarda policiis 33 avtomatis, 3 tyviis da<br />

rkinis 4 fragmentis sruli laboratoriuli gamokvleva. aseve, damatebiT<br />

daaTvalieres ganmcxadeblis manqana. sisxlissamarTlebrivi gamoZieba<br />

Catarda da 7 policiels waredgina brali sxeulis dazianebisa da iaraRis<br />

gadametebiT gamoyenebis gamo. ramdenime mowmes da Tavad ganmcxadebels<br />

mousmines sasamarTlo sxdomaze.<br />

41. mTavrobam daaskvna, rom xelisuflebis warmomadgenlebma gamoavlines<br />

TavianTi morCileba kanonis uzenaesobisadmi da gadadges gonivruli<br />

nabijebi movlenaTa sruli suraTisa da operaciaSi monawileTa vinaobis<br />

dasadgenad. sxva danarCenis ganxorcieleba ki, ubralod, SeuZlebeli iyo.<br />

Sesabamisad, winamdebare saqmeSi raime darRvevas adgili ar hqonia.<br />

3. mesame mxaris Careva<br />

42. Institut de Formation en Droits de l’Homme du Barreau de Paris, adamianis<br />

uflebaTa institutma (SemdgomSi `instituti~), romelic daarsda 1979<br />

wels, warmoadgina werilobiTi komentarebi me-2 muxlis gamoyenebasTan<br />

dakavSirebiT da, am muxlidan gamomdinare, saxelmwifoTa valdebulebebze,<br />

rasac mohyva sasamarTlos prezidentis mxridan institutisaTvis mesame<br />

mxared CarTvis uflebis miniWeba (ix. zemoT punqti 8).<br />

43. rac Seexeba me-2 muxls, institutma miiCnia, rom am normis gamoyeneba<br />

SesaZlebelia im SemTxvevaSi, rodesac policiam faqtobrivad sasikvdilo<br />

Zalas mimarTa, maSinac ki, Tu am Zalam ar gamoiwvia im adamianis sikvdili,<br />

60


makaraZisi saberZneTis winaaRmdeg<br />

romelic policiis samizne aRmoCnda. aucilebeli ar aris gamousworebeli<br />

Sedegis dadgoma imisaTvis, rom ganxilul iqnes garemoebebi, romlebSic<br />

gamoiyenes sasikvdilo Zala. sasamarTlom Tavad aRiara, rom garkveul<br />

garemoebebSi, darRvevis mxolod `potenciur~ an `virtualur~ msxverpls<br />

hqonda ufleba, mieRo konvenciiT dadgenili zomebi (ix. sioringi<br />

gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, 1989 wlis 7 ivlisis gadawyvetileba,<br />

seria A no. 161). am SemTxvevaSi, sasamarTlom xazi gausva `seriozuli da<br />

gamousworebeli savaraudo darRvevis dadgomis risks.~ es mosazreba<br />

SeiZleba gadmotanili iyos me-2 muxlis virtualur darRvevasTan<br />

mimarTebiT, vinaidan policielTa mier sasikvdilo Zalis gamoyenebas<br />

garkveul garemoebebSi SeeZlo, sicocxlis ufleba seriozuli riskis qveS<br />

daeyenebina.<br />

44. sasamarTlom aRiara, rom man ukve gaavrcela me-2 muxlis gamoyenebis<br />

SesaZlebloba iseT saqmeebze, sadac ganmcxadeblebi ar iyvnen moklulni,<br />

Tumca, msgavsi midgoma SesaZleblad miiCnia mxolod maqsimalurad<br />

SezRudul gamonaklis SemTxvevebSi (ix. berktai TurqeTis winaaRmdeg, no.<br />

22493/93, 2001 wlis pirveli marti). rodesac saxelmwifo warmomadgenlebis<br />

mier Zalis borotad gamoyeneba ar iwvevs sikvdils da, amave dros, ar<br />

xvdeba me-3 muxlis moqmedebis sferoSi, ar unda CaiTvalos, rom es<br />

SemTxveva konvenciasTan SemxeblobaSi ar modis. me-2 muxlis gavrcelebas<br />

iseT SemTxvevebze, sadac sikvdili ar dadga, magram gamoyenebuli iyo<br />

sasikvdilo Zala, am naklovanebis Sevseba SeuZlia.<br />

45. rac Seexeba saxelmwifos valdebulebas konvenciis me-2 muxlidan<br />

gamomdinare, instituti xazs usvams, rom saxelmwifos, `negatiuri<br />

valdebulebis~ garda, ar Caidinos sicocxlis uflebis ganzraxi<br />

xelyofa, ekisreba agreTve am uflebasTan dakavSirebuli `pozitiuri<br />

valdebulebebi~. kerZod, saxelmwifos warmomadgenlebi valdebulni iyvnen,<br />

daedginaT konkretuli procedurebi samarTaldamcavi organoebisaTvis<br />

iaraRis gamoyenebasTan dakavSirebiT. am ukanasknelT aseve unda gaevloT<br />

Sesabamisi momzadeba da miscemodaT instruqtaJi. garda amisa, instituti<br />

aseve did mniSvnelobas aniWebs proporciulobis wess sasikvdilo Zalis<br />

gamoyenebisas. bolos, institutma xazgasmiT aRniSna, rom adgilobrivi<br />

organoebi valdebulni iyvnen, CaetarebinaT oficialuri, efeqturi,<br />

swrafi da damoukidebeli gamoZieba im SemTxvevebSi, rodesac xdeboda<br />

pirTa mkvleloba iaraRis gamoyenebis Sedegad. es midgoma unda<br />

gavrcelebuliyo im SemTxvevebzec, rodesac sasikvdilo Sedegi ar dadga.<br />

es iyo aucilebeli piroba nebismieri sistemis dasangrevad, romelic<br />

uSvebda iseTi fundamenturi uflebis damrRvev pirTa dausjelobas,<br />

rogoricaa sicocxlis ufleba.<br />

sasamarTlos Sefaseba<br />

1. faqtebis dadgena<br />

46. sasamarTlo valdebulia, daadginos, aqvs Tu ara adgili, saqmis<br />

konkretuli garemoebebidan gamomdinare, sicocxlis uflebis darRvevas<br />

da saxelmwifos mier konvenciis me-2 muxliT dadgenili proceduruli<br />

valdebulebebis Seusruleblobas adekvaturi da efeqturi gamoZiebis<br />

CautareblobiT.<br />

61


sicocxlis ufleba<br />

47. sasamarTlo SeniSnavs, rom igi ganixilavs metad urTierTsawinaaRmdego<br />

faqtTa erTobliobas, romlebic ukavSirdeba ganmcxadeblis dakavebis<br />

operaciasa da dapatimrebas. ufro metic, is acxadebs, rom ar iyo<br />

gamovlenili is piri Tu pirebi, romlebmac cecxlsasroli iaraRidan<br />

gasroliT daWres ganmcxadebeli. sasamarTlo aucileblad ar miiCnevs,<br />

gadaamowmos yvela faqti saqmis saerTo suraTis warmosaxvisaTvis. igi<br />

aRniSnavs, rom am saqmis faqtebi ukve ganixila adgilobrivma sasamarTlom<br />

(ix. zemoT punqti 19). Sesabamisad, strasburgSi ar warmoudgeniaT raime<br />

dokumenti, romelic kiTxvis niSnis qveS daayenebda aTenis sisxlis<br />

samarTlis pirveli instanciis sasamarTlos mier dadgenil faqtebs da<br />

aiZulebda sasamarTlos (aq igulisxmeba evrosasamarTlo), uari eTqva<br />

am faqtebze (ix. klasi germaniis winaaRmdeg, 1993 wlis 22 seqtembris<br />

gadawyvetileba, seria A no. 269, gv. 17-18, § 30).<br />

48. Sesabamisad, miuxedavad imisa, rom garkveuli faqtebi ar aris mkveTrad<br />

warmosaxuli, sasamarTlo miiCnevs, rom saqmeSi moipoveba sakmarisi<br />

faqtobrivi da mtkicebulebiTi maragi, romlis safuZvelzec sasamarTlos<br />

SeeZleba, Seafasos saqme, romlis sayrdenad, rogorc zemoT aRiniSna,<br />

gamoiyenebs erovnuli sasamarTlos mier dadgenil garemoebebs.<br />

2. konvenciis me-2 muxlis gamoyeneba<br />

49. winamdebare saqmeSi ganmcxadeblis winaaRmdeg gamoyenebuli Zala ar<br />

aRmoCnda sasikvdilo. Tumca, es ar gamoricxavs ganmcxadeblis saCivris<br />

ganxilvas konvenciis me-2 muxlTan mimarTebiT, romlis teqsti iZleva misi<br />

gamoyenebis SesaZleblobas ara mxolod ganzraxi mkvlelobisas, aramed<br />

iseTi Zalis gamoyenebisas, romelsac SeeZlo gamoewvia sikvdili, rogorc<br />

sicocxlis uflebis Selaxvis arapirdapiri Sedegi (ix. ilhani TurqeTis<br />

winaaRmdeg [GC], no. 22277/93, § 75, ECHR 2000-VII). sasamarTlos adrec<br />

ganuxilavs saqmeebi, sadac darRvevis savaraudo msxverpli ar daRupula<br />

sadao qmedebis Sedegad.<br />

50. amasTan dakavSirebiT, sasamarTlom ukve aRniSna, rom konvenciis<br />

me-2 § 1 muxlis pirveli winadadebis Tanaxmad, saxelmwifos ekisreba<br />

pozitiuri valdebuleba, daicvas sicocxlis ufleba mesame pirTa Carevis<br />

an sicocxlisaTvis saSiSi zianis miyenebisagan (ix. osmani gaerTianebuli<br />

samefos winaaRmdeg, 1998 wlis 28 oqtombris gadawyvetileba,<br />

gadawyvetilebaTa angariSebi 1998-VIII, gv. 3159-63, §§ 115-22; iasa TurqeTis<br />

winaaRmdeg, 1998 wlis 2 seqtembris gadawyvetileba, angariSebi 1998-VI, gv.<br />

2436-41, §§ 92-108; da el.si.bi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, 1998 wlis<br />

8 ivnisis gadawyvetileba, angariSebi 1998-III, gv. 1403-04, §§ 36-41).<br />

51. meore mxriv, sasamarTlo precedenti adgens, rom mxolod gamonaklis<br />

SemTxvevebSi SeiZleba, saxelmwifos warmomadgenelTa mxridan cudma<br />

mopyrobam, romelic ar sruldeba sasikvdilo SedegiT, gamoiwvios<br />

darRvevis ganxilva konvenciis me-2 muxlis WrilSi. cnobilia, rom im<br />

pirTa sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba, romlebic CarTulni<br />

iyvnen Zalis gamoyenebis sadavo qmedebaSi, sasamarTlos winaSe ganxilvis<br />

sagans ar warmoadgens. miuxedavad amisa, Zalis gamoyenebis xarisxi da<br />

forma, agreTve, Zalis gamoyenebis ganzraxva da mizani sxva dakavSirebul<br />

garemoebebTan erTad SeiZleba aRmoCndes mniSvnelovani imis Sefasebisas,<br />

iyo Tu ara saxelmwifos warmomadgenelTa qmedeba imdenad saSiSi da<br />

62


makaraZisi saberZneTis winaaRmdeg<br />

realuri sasikvdilo Sedegis dadgomisaTvis, rom is ganxilul iqnes<br />

konvenciis me-2 muxliT uzrunvelyofili garantiebis farglebSi, am<br />

muxlis miznebidan gamomdinare. TiTqmis yvela SemTxvevaSi, rodesac piri<br />

xdeba Zaladobrivi Tavdasxmis an araadamianuri mopyrobis msxverpli<br />

policielTa an jariskacTa mxridan, saCivari, savaraudod, ganixileba<br />

konvenciis me-3 muxlis konteqstSi (ix. zemoT citirebuli ilhani, § 76).<br />

52. sasamarTlom winamdebare saqmeSi unda daadginos, iyo Tu ara<br />

ganmcxadeblis mimarT Zalis gamoyeneba potenciurad sasikvdilo da<br />

miiRes Tu ara saxelmwifos warmomadgenlebma yvela zoma imisaTvis, raTa<br />

daecvaT ara marto fizikuri xelSeuxebloba, aramed sicocxlis uflebiT<br />

garantirebuli interesebi.<br />

53. cnobilia, rom ganmcxadebels mosdevda Zalian bevri policiis<br />

TanamSromeli, romlebmac mis mimarT araerTxel gamoiyenes revolverebi,<br />

pistoletebi da avtomaturi cecxlsasroli iaraRi.<br />

sasamarTloSi wardgenili masalebidan irkveva, rom policiam iaraRi<br />

gamoiyena ganmcxadeblis manqanis gaCerebisa da misi dapatimrebis mizniT,<br />

rasac gansazRvravs kidec konvenciis me-2 punqti, rogorc SezRudvis<br />

erT-erT SesaZlebel samarTlebriv safuZvels. vinaidan me-3 muxlic<br />

ganxilvis sagania, unda aRiniSnos, rom dakavebis operaciis arc erT etapze<br />

policielTa mizani ar yofila misTvis tkivilis miyeneba an damamcirebeli<br />

da Rirsebis Semlaxveli damokidebuleba (ix. ilaSku da sxvebi moldaveTisa<br />

da ruseTis winaaRmdeg [GC], no. 48787/99, §§ 425-28, ECHR 2004-VII). kerZod,<br />

sasamarTlo sarwmunod ver miiCnevs ganmcxadeblis mtkicebas, rom mas<br />

fexSi esroles manqanidan gadmoyvanis Semdeg (ix. zemoT punqti 12).<br />

54. sasamarTlo iTvaliswinebs mTavrobis arguments, rom policias ar<br />

hqonda ganmcxadeblis mokvlis mizani. Tumca, SeniSnavs, rom ganmcxadeblis<br />

gadarCena mxolod bednieri SemTxvevis Sedegi iyo. balistikuri eqspertizis<br />

Sedegebis Tanaxmad, manqanaze _ mZRolis doneze da horizontalur<br />

sibrtyeze _ aRiniSna 16 naxvreti, warmoSobili cecxlsasroli iaraRis<br />

gamoyenebis Sedegad, sami xvreli da, aseve, dazianeba saqare minaze, romelic<br />

aRniSnuli zemoqmedebis Sedegad Caimsxvra. da bolos, ganmcxadebeli<br />

daiWra marjvena xelSi, marcxena fexSi, marcxena sajdomsa da gulmkerdis<br />

marjvena mxares, ris Semdeg 9 dRis ganmavlobaSi hospitalizirebuli iyo<br />

(ix. zemoT me-12 da me-14 punqtebi). dazianebebis seriozuloba ar gamxdara<br />

kamaTis sagani.<br />

55. zemoaRniSnuli garemoebebis gaTvaliswinebiT, kerZod ki,<br />

gamoyenebuli Zalisa da formis gaTvaliswinebiT, sasamarTlo adgens,<br />

rom, imisda miuxedavad, hqonda Tu ara policias ganmcxadeblis mokvlis<br />

ganzraxva, es ukanaskneli gaxda iseTi RonisZiebis msxverpli, romelmac<br />

aSkara riskis qveS daayena misi sicocxle. Sesabamisad, winamdebare<br />

saqmeSi konvenciis me-2 muxlis gamoyeneba misaRebia. ufro metic,<br />

ganmcxadeblis mimarT gamoyenebuli Zalis formisa da xarisxis, aseve,<br />

saxelmwifos warmomadgenlebis mier ganxorcielebuli sadavo qmedebis<br />

gaTvaliswinebiT, sasamarTlo miiCnevs, rom aRniSnuli faqtebi unda<br />

ganixilos konvenciis me-2 muxlis WrilSi.<br />

63


sicocxlis ufleba<br />

3. saxelmwifos mier pozitiuri valdebulebis savaraudo<br />

Seusrulebloba _ kanoniT daecva sicocxlis ufleba<br />

56. konvenciis me-2 muxli, romelic icavs sicocxlis uflebas da adgens<br />

garemoebebs, romlis drosac misi Selaxva SeiZleba gamarTlebulad<br />

CaiTvalos, konvenciis erT-erTi yvelaze fundamenturi normaa, romlisgan<br />

gadaxveva yovlad dauSvebelia (ix. velikova bulgareTis winaaRmdeg, no.<br />

41488/98, § 68, ECHR 2000-VI). me-3 muxlTan erTad is warmoadgens demokratiuli<br />

sazogadoebebis erT-erT uZiriTades Rirebulebas. garemoebebi, romelTa<br />

drosac sicocxlis uflebis Selaxva SeiZleba gamarTlebulad CaiTvalos,<br />

unda ganimartos Zalian SezRudulad (ix. salmani TurqeTis winaaRmdeg<br />

[GC], no. 21986/93, § 97, ECHR 2000-VII). konvenciis amocana da mizania individTa<br />

dacva, amitomac is iTxovs, me-2 muxli gamoyenebul da ganmartebul iqnes<br />

imgvarad, rom mis mier dadgenili dacvis garantiebi iyos efeqturi da<br />

praqtikuli (ix. makqeni da sxvebi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, 1995<br />

wlis 27 seqtembris gadawyvetileba, seriebi A no. 324, gv. 45-46, §§ 146-47).<br />

57. me-2 § 1 muxlis pirveli winadadeba saxelmwifos avaldebulebs, ara<br />

marto Tavi Seikavos sicocxlis ganzraxi da ukanono xelyofisagan, aramed<br />

daadginos dacvis iseTi Sidasaxelmwifoebrivi garantiebi, romlebic<br />

misi iurisdiqciis farglebSi daicaven adamianTa sicocxles (ix. keliji<br />

TurqeTis winaaRmdeg, no. 22492/93, § 62, ECHR 2000-III). aRniSnuli moicavs<br />

saxelmwifos upirveles valdebulebas, daicvas sicocxlis ufleba<br />

saTanado administraciuli da samarTlebrivi bazis amoqmedebiT, raTa<br />

aRkveTos pirovnebis winaaRmdeg Cadenili danaSaulis faqtebi. aRniSnuli<br />

sakanonmdeblo baza aRsruldeba samarTaldamcavi organoebis mier<br />

warmodgenili meqanizmiT danaSaulis Tavidan acilebis, gamoaSkaravebisa<br />

da msgavsi darRvevis gamo dasjis uzrunvelsayofad.<br />

58. rogorc me-2 muxlis teqsti aCvenebs, sasikvdilo Zalis gamoyeneba<br />

policielTa mier SeiZleba gamarTldes mxolod garkveul garemoebebSi.<br />

miuxedavad amisa, me-2 muxli ar iZleva carte blanche SesaZleblobas.<br />

saxelmwifos warmomadgenelTa mier Cadenili dauregulirebeli da<br />

TviTneburi qmedebebi SeuTavsebelia adamianis uflebaTa efeqtur<br />

dacvasTan. aRniSnuli gulisxmobs, rom policiis operaciebi da piris<br />

qmedebebi, romelsac, kanonis mixedviT, aqvs iaraRis gamoyenebis ufleba,<br />

kanoniT sakmarisad unda iyos daregulirebuli ise, rom arsebobdes Zalis<br />

TviTneburi gamoyenebisagan adekvaturi da efeqturi dacva (ix, mutatis<br />

mutandis, hilda halfStainsdotiri islandiis winaaRmdeg, 2004 wlis 8<br />

ivnisis gadawyvetileba; aseve, ix. adamianis uflebaTa komiteti, ZiriTadi<br />

komentari, n.6, muxli 6, me-16 sesia (1982) § 3).<br />

59. zemoTqmulis da demokratiul sazogadoebaSi me-2 muxliT daculi<br />

uflebis mniSvnelobis gaTvaliswinebiT, sasamarTlom aRniSnuli sakiTxi<br />

unda dauqvemdebaros Zalian detalur ganxilvas da mxedvelobaSi<br />

miiRos ara marto saxelmwifos warmomadgenelTa qmedeba, romlebmac<br />

moaxdines iaraRis gamoyenebis administrireba, aramed saqmesTan<br />

dakavSirebuli yvela garemoeba, maT Soris, dakavebis operaciis<br />

dagegmvisa da kontrolirebis sakiTxebi (ix. zemoT citirebuli makqani da<br />

sxvebi, gv. 46, § 150). amasTan dakavSirebiT, unda aRiniSnos, rom policiis<br />

TanamSromlebi TavianTi movaleobis Sesrulebisas ar unda moqmedebdnen<br />

saregulacio vakuumis pirobebSi operaciis dagegmvis, ganxorcielebis<br />

an spontanurad wamowyebuli operaciis dros warmoqmnili saSiSroebis<br />

64


makaraZisi saberZneTis winaaRmdeg<br />

aRkveTis mizniT: administraciuli da sakanonmdeblo baza Zalian zustad<br />

unda gansazRvravdes, Tu rodis SeuZliaT samarTaldamcavi organoebis<br />

warmomadgenlebs Zalis an cecxlsasroli iaraRis gamoyeneba saerTaSoriso<br />

standartebis Sesabamisad (ix. mag. `gaeros Zalisa da cecxlsasroli<br />

iaraRis principebi~ _ punqtebi 30-32).<br />

60. am mimarTebiT sasamarTlom unda ganixilos ara marto sakiTxi, iyo<br />

Tu ara ganmcxadeblis mimarT potenciurad sasikvdilo Zalis gamoyeneba<br />

legitimuri, aramed isic, daigegma da regulirdeboda Tu ara operacia<br />

ise, rom momxdariyo sasikvdilo Sedegis maqsimaluri minimalizacia.<br />

61. saberZneTis mTavrobam, uTiTebda ra kanons 3169/2003, romelic bolo<br />

periodSi miiRes saberZneTSi, warmoadgina policielTa mier iaraRis<br />

gamoyenebisa da maTi momzadebis samarTlebrivi bazis mimoxilva da<br />

aRniSna, rom is Seesabameboda saerTaSoriso standartebis moTxovnebs (ix.<br />

paragrafebi 25 da 27).<br />

62. Tumca, im dros, rodesac aRniSnuli movlenebi ganixileboda,<br />

moqmedebda kanoni no. 29/1943, romelic meore msoflios omis periodSi<br />

germaniis jarebis mier saberZneTis okupaciisas miiRes (ix. zemoT punqti<br />

25). xsenebuli kanoni ayalibebda Zalian vrcel CamonaTvals garemoebebisa,<br />

romelTa drosac policielebs hqondaT iaraRis gamoyenebis ufleba.<br />

prezidentis 1991 wlis brZanebulebiT, policielebs miecaT 1943 wlis<br />

kanoniT gansazRvrul pirobebSi iaraRis gamoyenebis ufleba, Tumca,<br />

mxolod `maSin, rodesac es absolutur aucileblobas warmoadgens da<br />

rodesac sxva naklebad eqstremalurma meTodebma Sedegi ver gamoiRo~<br />

(ix. zemoT punqti 25). saberZneTis kanonmdebloba ar Seicavda raime sxva<br />

debulebas, romelic konkretulad gansazRvravda iaraRis gamoyenebis<br />

sakiTxebsa da proceduras policielTaTvis. amis gaTvaliswinebiT,<br />

saberZneTSi arsebuli dacvis samarTlebrivi baza ver CaiTvleba evropis<br />

demokratiul sazogadoebebSi arsebul sicocxlis uflebis `kanoniT~<br />

dacvis moTxovnebTan Sesabamisad.<br />

63. aRniSnuli daskvna saberZneTis kanonmdeblobasTan dakavSirebiT<br />

dadasturda saqmis mosmenis dros warmodgenili mtkicebulebebiT da<br />

dadginda, rom gansaxilveli periodisTvis, kerZod ki, sasikvdilo Zalis<br />

gamoyenebis dros, saberZneTis samarTlebrivi da administraciuli baza<br />

iyo swored aseTi.<br />

64. ubrundeba ra saqmis garemoebebs, sasamarTlo exmianeba saberZneTis<br />

adgilobrivi sasamarTlos mier dadgenil faqtebs, rom ganmcxadebeli<br />

aTenis centrSi manqanas gansakuTrebiT gadaWarbebuli siswrafiT marTavda,<br />

rac safrTxes uqmnida garSemomyofi mSvidobiani moqalaqeebisa da<br />

policiis TanamSromlebis sicocxles. Sesabamisad, policia uflebamosili<br />

da valdebuli iyo, emoqmeda saxifaTo obieqtis qmedebis aRsakveTad.<br />

misi gaCerebis mizniT, uSedegod iqna gamoyenebuli alternatiuli<br />

saSualebebi. ufro metic, policielebi, romlebic ganmcxadebels<br />

misdevdnen, sakontrolo centridan informirebulni iyvnen imis Sesaxeb,<br />

rom SesaZlebelia ganmcxadebeli yofiliyo SeiaraRebuli da saSiSi. maT<br />

aseve sjerodaT, rom moqmedebebi, romlebic ganmcxadebelma manqanis<br />

gaCerebis Semdeg ganaxorciela, miuTiTebda imaze, rom is SeiaraRebuli<br />

iyo (ix. zemoT braldebuli policielebis mowmis Cvenebani, punqti 17; da<br />

b-n ventourisa da b-n davarias gancxadebebi, punqti 18).<br />

65


sicocxlis ufleba<br />

65. kidev erTi mniSvnelovani faqtori, romelic mxedvelobaSi unda<br />

iqnes miRebuli, aris is, rom saberZneTSi im periodSi arsebuli klimati<br />

gamoirCeoda teroristuli qmedebebiT, romlebic mimarTuli iyo<br />

sagareo interesebis winaaRmdeg. magaliTad, jgufma, romelic cnobili<br />

iyo rogorc `17 noembris revoluciuri organizacia~ da daarsda 1975<br />

wels, Caidina araerTi danaSauli 2002 wels mis darbevamde, maT Soris,<br />

amerikis SeerTebuli Statebis saelCos TanamSromelTa mkvlelobebi (ix.<br />

zemoT punqti 26). am faqtorma da iman, rom ganmcxadebeli Ramis saaTebSi<br />

moZraobda aSS-is saelCos siaxloves, policielebs sababi misca, efiqraT,<br />

rom is Zalian did safrTxes qmnida.<br />

66. Sesabamisad, sasamarTlo adgens, rom Seqmnili viTarebidan da<br />

safrTxidan gamomdinare, policias Seeqmna safuZveli, efiqra, rom<br />

arsebobda iaraRis gamoyenebis saWiroeba manqanis gaCerebisa da<br />

ganmcxadeblis mxridan SesaZlo safrTxis neitralizebisaTvis da ara,<br />

ubralod, im mZRolis gasaCereblad, romelmac wiTel Suqze gaiara.<br />

aqedan gamomdinare, miuxedavad imisa, rom, rogorc mogvianebiT aRmoCnda,<br />

ganmcxadebeli ar iyo SeiaraRebuli da arc teroristi, policielebi<br />

moqmedebdnen keTilsindisieri miznebiT, rodesac mimarTes Zalis<br />

gamoyenebas misi dakavebisa da ganeitralebis mizniT. sxvagvarad saqmis<br />

gadawyveta albaT SeboWavda saxelmwifosa da samarTaldamcav organoebs<br />

ararealuri valdebulebiT sakuTari movaleobebis Sesrulebisas, rac<br />

gamoiwvevda maTi da sxvaTa sicocxlis safrTxeSi Cagdebas (ix. zemoT<br />

citirebuli makqeni da sxvebi, gv. 58-59, § 200).<br />

67. miuxedavad imisa, rom winamdebare saqmeSi sasikvdilo Zalis<br />

gamoyeneba arsebul garemoebebSi SeiZleba konvenciis me-2 muxliT<br />

dadgenil standartebTan Sesabamisad CaiTvalos, sasamarTlo<br />

SeSfoTebulia cecxlsasroli iaraRis gamoyenebis qaoturi xasiaTiT.<br />

gasaTvaliswinebelia is faqti, rom ganmcxadeblis mimarT gasrola<br />

ganaxorciela ganusazRvreli raodenobis policielma revolverebidan,<br />

pistoletebidan da cecxlsasroli avtomaturi iaraRidan. manqanaze _<br />

mZRolis doneze da horizontalur sibrtyeze _ aRiniSna cecxlsasroli<br />

iaraRis gamoyenebis Sedegad warmoSobili 16 naxvreti. sami xvreli da<br />

raRac niSani aRiniSneboda saqare minaze, Caimsxvra ukana fanjarac (ix.<br />

zemoT punqti 14). amis Sedegad, naTeli xdeba, rom didi raodenobiT<br />

policielma monawileoba miiRo ganmcxadeblis sruliad ukontrolo<br />

dakavebis operaciaSi.<br />

68. seriozuli kiTxva daismis operaciis organizebisa da ganxorcielebis<br />

sakiTxebTan dakavSirebiT. policielTa nawils instruqcia mieca<br />

sakontrolo centridan, danarCenebi ki, ubralod, sakuTari gumaniT<br />

moqmedebdnen kolegebis daxmarebis mizniT, Tanac yovelgvari instruqciis<br />

gareSe. mkveTri instruqciis ararsebobam gazarda iaraRis ukontrolo<br />

gamoyenebis riski.<br />

69. sasamarTlo ver datovebs yuradRebis gareSe im faqts, rom ganmcxadebeli<br />

daiWra daugegmavi operaciis Sedegad, rodesac policielebi moqmedebdnen<br />

yovelgvari winaswari momzadebis gareSe. im sirTulis gaTvaliswinebiT,<br />

rac axlavs Tanamedrove sazogadoebaSi policiis funqciebis<br />

Sesrulebas, adamianis qcevis araprognozirebadobas da operaciis dros<br />

prioritetebisa da resursebis Sesabamisad arCevanis gakeTebas, pozitiuri<br />

valdebuleba ise unda ganimartos, rom xelisuflebisgan SeuZlebeli ar<br />

66


makaraZisi saberZneTis winaaRmdeg<br />

iqnes moTxovnili (ix, a contrario, rehboki sloveniis winaaRmdeg, no. 29462/95,<br />

§§ 71-72, ECHR 2000-XII). (ix, mutatis mutandis, mahmut kaia TurqeTis winaaRmdeg,<br />

no. 22535/93, § 86, ECHR 2000-III).<br />

70. miuxedavad imisa, rom operaciaSi Cabmul policielebs ar hqondaT<br />

sakmarisi dro mdgomareobis sruli Sefasebisa da operaciis frTxili<br />

dagegmvisaTvis, sasamarTlo miiCnevs, rom viTarebis aseTi degeneracia,<br />

rasac Tavad zogierTi policiis oficeri uwodebda qaoturs (ix.<br />

magaliTad, b-n manoliadisis Cveneba _ zemoT, punqti 17), metwilad imis<br />

gamo moxda, rom operaciaSi Cabmuli calkeuli pirebi da mdevarTa gundi<br />

koleqtiurad ver flobdnen struqturirebuli operaciis warmoebis<br />

unars. arada, adgilobrivi samarTliT da praqtikiT, amgvari ram winaswar<br />

unda yofiliyo gansazRvruli. sinamdvileSi, sasamarTlo SeniSnavs, rom<br />

1995 wels, rodesac aRniSnul movlenas hqonda adgili, kanoni, romelic<br />

demokratiuli sazogadoebisaTvis Seuferebeli da dromoWmuli iyo,<br />

jer kidev aregulirebda saxelmwifo warmomadgenelTa mxridan iaraRis<br />

gamoyenebas. aRniSnuli sistema ar aZlevda samarTaldamcavi organoebis<br />

warmomadgenlebs mSvidobian dros iaraRis gamoyenebis SemTxvevebis zust<br />

kriteriumebs da instruqcias. aRniSnul pirobebSi gardauvali iyo, rom<br />

policias hqonoda ufro meti avtonomia _ Tavad ganesazRvra iaraRis<br />

gamoyenebis aucilebloba, vidre Sesabamisi da adekvaturi momzadebisa Tu<br />

instruqtaJis SemTxvevaSi. naTeli miTiTebebis ararsebobis gamoxatulebaa<br />

swored is faqti, rom operaciaSi monawileobas iRebda ganusazRvreli<br />

raodenobis policieli yovelgvari komandirebis gareSe.<br />

71. zemoaRniSnulis gaTvaliswinebiT, sasamarTlo adgens, rom, vinaidan<br />

saqme exeboda konvenciis 2 § 1 muxlis pirvel winadadebaSi gamoxatul<br />

pozitiur valdebulebas Sesabamisi samarTlebrivi bazis amoqmedebasTan<br />

dakavSirebiT saberZneTis mTavroba ver uzrunvelyofda, potenciurad<br />

sasikvdilo Zalis gamoyenebisagan daecva Tavisi moqalaqeebi da,<br />

gansakuTrebiT, ganmcxadeblis msgavsi pirebi (ix. mutatis mutandis, osmani,<br />

zemoT citirebuli gv. 3160, § 116 in fine).<br />

72. Sesabamisad, ganmcxadebeli iyo konvenciis me-2 muxlis darRvevis<br />

msxverpli am safuZvliT. am daskvnis gaTvaliswinebiT, aucilebeli ar<br />

aris, ganxorcielebuli sicocxlisaTvis saSiSi moqmedebebi ganxilul<br />

iqnes konvenciis me-2 muxlis me-2 punqtis WrilSi.<br />

4. savaraudo araadekvaturi gamoZiebis Sesaxeb<br />

73. konvenciis me-2 muxliT gansazRvruli valdebuleba ikiTxeba<br />

amave konvenciis pirveli muxliT saxelmwifoze dakisrebul ZiriTad<br />

valdebulebasTan: `daicvas konvenciiT dadgenili yvela ufleba da<br />

Tavisufleba sakuTari iurisdiqciis farglebSi.~ aRniSnuli miuTiTebs,<br />

rom qveyanaSi unda arsebobdes raime formis efeqturi gamoZieba,<br />

romelsac SeeZleba, naTeli mohfinos piris sikvdilis faqts, romelic<br />

dadga Zalis gamoyenebis Sedegad (ix. jakici TurqeTis winaaRmdeg [GC], no.<br />

23657/94, § 86, ECHR 1999-IV). aRniSnuli gamoZiebis ZiriTadi mizania, daicvas<br />

kanonmdeblobiT sicocxlis uflebis uzrunvelyofisaTvis dadgenili<br />

garantiebi da im SemTxvevaSi, Tu sikvdilis dadgomaSi monawileoba miiRes<br />

saxelmwifos warmomadgenlebma an xelisuflebis organoebma, uzrunvelyos<br />

pasuxismgebloba damdgari Sedegis gamo (ix. angelova bulgareTis<br />

67


sicocxlis ufleba<br />

winaaRmdeg, no. 38361/97, § 137, ECHR 2002-IV). msgavs SemTxvevebSi, xSirad<br />

ZiriTadi informacia momxdaris Sesaxeb saxelmwifo Tanamdebobis pirTa an<br />

organoTa eqskluziuri codnis farglebSia. saTanado SidasamarTlebrivi<br />

samarTalwarmoebis dawyeba, rogoricaa sisxlissamarTlebrivi devna,<br />

disciplinuri samarTalwarmoeba, msxverplisa da misi ojaxis wevrebisTvis<br />

xelmisawvdomi samarTlebrivi saSualebebis gamoyeneba, damokidebulia<br />

adekvatur, oficialur gamoZiebaze, romelic unda iyos damoukidebeli<br />

da miukerZoebeli. msgavsi midgoma gamoiyeneba winamdebare saqmeSic, sadac<br />

sasamarTlom daadgina, rom policiis mier Zalis gamoyenebam safrTxis<br />

winaSe daayena ganmcxadeblis sicocxle (ix. zemoT punqtebi 53 da 55).<br />

74. upirvelesad, gamoZiebas unda SeeZlos, daadginos garemoebebi,<br />

romlebSic adgili hqonda konkretul incidents da meore, mas unda<br />

SeeZlos pasuxismgebeli pirebis gamovlena da maTi dasja. es ar aris Sedegze<br />

damyarebuli valdebuleba, aramed fokusirebulia ganxorcielebis<br />

formaze. saxelmwifo organoebma unda miiRon maTTvis xelmisawvdomi<br />

yvela zoma saqmesTan dakavSirebul mtkicebulebaTa SesanarCuneblad,<br />

rogoricaa, inter alia, TviTmxilvelTa Cveneba da sasamarTlo samedicino<br />

eqspertizis mier warmodgenili mtkicebulebani. rac Seexeba droulobisa<br />

da gonivrulobis moTxovnas, is zemoaRniSnuli valdebulebebis ganuxreli<br />

nawilia. nebismieri darRveva gamoZiebis procesSi, romelic SeuZlebels<br />

gaxdis saqmis garemoebebis an damnaSave pirebis dadgenis SesaZleblobas,<br />

ver CaiTvleba efeqtur gamoZiebad dadgenili standartebis Sesabamisad<br />

(ix. keli da sxvebi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, no. 30054/96, §§ 96-97,<br />

2001 wlis 4 maisi; da zemoT citirebuli angelova, § 139).<br />

75. winamdebare saqmeSi incidents mohyva administraciuli gamoZiebis<br />

dawyeba. garkveuli raodenobis policieli da TviTmxilveli daikiTxa da<br />

garkveuli laboratoriuli gamokvlevebic Catarda. gamoZiebis Semdeg<br />

sisxlissamarTlebrivi devna daiwyo Svidi policielis winaaRmdeg,<br />

romlebic SemdgomSi gaamarTles (ix. zemoT punqtebi 13 da 15).<br />

76. Sesabamisad, sasamarTlo SeniSnavs, rom adgili hqonda garkveul<br />

gadacdomebs gamoZiebis Catarebis procesSi. kerZod, sasamarTlo<br />

mniSvnelovnad miiCnevs, rom adgilobrivi gamoZiebis Sedegad ver dadginda<br />

yvela im piris vinaoba, vinc monawileoba miiRo ganmcxadeblis dakavebis<br />

operaciaSi. unda aRiniSnos, rom zogierTma policielma ise datova<br />

SemTxvevis adgili, rom ar mouxdenia sakuTari Tavis identifikacia da<br />

iaraRis Cabareba. Sesabamisad, zogierTi iaraRi, romelic gamoiyenes, arc<br />

ki iyo dafiqsirebuli. es dadasturda adgilobrivi sasamarTlos mierac.<br />

aseve, Sesabamisma organoebma ar moiTxoves im policielTa sia, romlebic<br />

incidentis dros morigeobaze imyofebodnen. am kuTxiT arc sxva raime<br />

nabiji gadadgmula. ufro metic, xazgasasmelia, rom SemTxvevis adgilidan<br />

amoiRes mxolod 3 vazna, ganmcxadeblis sxeulidan, kerZod, fexidan _<br />

erTi gula, xolo erTi kvlav rCeba mis sajdomze. sxva amoRebuli gulebis<br />

warmodgena ar momxdara.<br />

77. zemoaRniSnulma gadacdomebma adgilobriv sasamarTloebs saSualeba<br />

ar misca, srulad daedginaT SemTxvevis faqtebi, rogorc amas winaaRmdeg<br />

SemTxvevaSi gaakeTebdnen. unda aRiniSnos, rom Svidive policieli,<br />

romlebsac brali edebodaT sxeulis mZime dazianebaSi, gaamarTles,<br />

vinaidan ver iqna damtkicebuli gonivruli eWvis miRma, rom swored am<br />

policielebma miayenes ganmcxadebels Wrilobebi, radganac araerTi<br />

68


makaraZisi saberZneTis winaaRmdeg<br />

srola ganxorcielda daudgeneli iaraRidanac (ix. zemoT punqti 19).<br />

sasamarTlo ver darwmunda imaSi, rom saxelmwifo organoebs ar SeeZloT<br />

ufro qmediTi RonisZiebebis gatareba incidentTan dakavSirebiT meti<br />

mtkicebulebis miRebis mizniT.<br />

78. zemoaRniSnuli dadgenilebis gaTvaliswinebiT, sasamarTlo acxadebs,<br />

rom saxelmwifo organoebma ver ganaxorcieles incidentis efeqturi<br />

gamoZieba. gamoZiebis arasruli da araadekvaturi xasiaTi vlindeba faqtiT,<br />

rom gamoZiebam ver daadgina im pirTa vinaoba, romlebic monawileobdnen<br />

operaciaSi da romlebmac uSualod daWres ganmcxadebeli.<br />

79. Sesabamisad, adgili hqonda konvenciis me-2 muxlis darRvevas am<br />

mimarTebiT.<br />

5. saxelmwifo organoTa mier me-2 muxliT dadgenil procesualur<br />

valdebulebebTan savaraudo Seusabamobis Sesaxeb<br />

80. zemoaRniSnuli sasamarTlo daskvnebis gaTvaliswinebiT (ix. punqtebi<br />

72 da 79), sasamarTlos aucileblad ar miaCnia, imsjelos aRniSnul<br />

gadacdomebze, rogorc saxelmwifos mier Camoyalibebuli praqtikis<br />

nawilze, rogorc amas ganmcxadebeli moiTxovda. (ix. zemoT punqti 37).<br />

IV. konvenciis 41-e muxlis gamoyeneba<br />

87. konvenciis 41-e muxlis Tanaxmad:<br />

`Tu sasamarTlo daaskvnis, rom dairRva konvenciiT an misi oqmebiT<br />

gaTvaliswinebuli ufleba, xolo Sesabamisi maRali xelSemkvreli mxaris<br />

Sida samarTali, saWiroebis SemTxvevaSi, darRvevis mxolod nawilobriv<br />

gamosworebis SesaZleblobas iZleva, sasamarTlo dazaralebul mxares<br />

samarTlian dakmayofilebas miakuTvnebs.~<br />

A. ziani<br />

1. materialuri ziani<br />

88. ganmcxadebelma moiTxova 60,000 evro im materialuri zaralis gamo,<br />

romelic man miiRo incidentidan 20 Tvis ganmavlobaSi da, aseve, momavali<br />

15 wlis ganmavlobaSi Semcirebuli Semosavlis gamo.<br />

89. mTavrobam ganacxada, rom es moTxovna iyo gadaWarbebuli da<br />

gaumarTlebeli. isini aRniSnavdnen, rom incidentamdec ganmcxadebels<br />

hqonda fsiqologiuri problemebi, ris gamoc mas ar hqonda muSaobis<br />

SesaZlebloba.<br />

90. sasamarTlo SeniSnavs, rom moTxovna exeba miuRebel Semosavals<br />

incidentidan 20 Tvis ganmavlobaSi da, aseve, Semcirebul Semosavals<br />

momavali 15 wlis ganmavlobaSi. sasamarTlos TqmiT, ganmcxadeblis mier<br />

aranairi marwmunebeli mtkicebuleba ar warmodgenila amis Taobaze, rac<br />

unda Sefasdes, rogorc metad spekulaciuri. am mizeziT, sasamarTlo ar<br />

adgens raime dakmayofilebas mosarCelis sasargeblod.<br />

69


sicocxlis ufleba<br />

2. aramaterialuri ziani<br />

91. ganmcxadebelma moiTxova 75,000 evro aramaterialuri zianisaTvis<br />

_ gamowveuli SiSis, tkivilisa da miyenebuli WrilobebisaTvis. is<br />

amtkicebda, rom amiT misi sicocxle daingra.<br />

92. mTavrobam gaimeora, rom ganmcxadebelma sakuTari qmedebiT safrTxe<br />

Seuqmna sxva udanaSaulo pirTa sicocxlesac. is amtkicebda, rom<br />

konvenciis muxlis darRvevis dadgena ukve unda CaTvliliyo samarTlian<br />

dakmayofilebad.<br />

93. iTvaliswinebs ra winamdebare saqmis garemoebebs, sasamarTlo SeniSnavs,<br />

rom ganmcxadebelma marTlac ganicada aramaterialuri ziani. Sesabamisad,<br />

samarTlian dakmayofilebad ver CaiTvleboda mxolod konvenciis muxlis<br />

darRveulad cnoba mis mimarT. afasebs ra saqmis viTarebas, sasamarTlo<br />

gasamrjelos saxiT mosarCeles akuTvnebs 15,000 evros.<br />

konvenciis 45 § 2 muxlisa da sasamarTlos wesebis 74 § 2 wesis Tanaxmad,<br />

Semdegi gansxvavebuli mosazrebebi Tan erTvis gadawyvetilebas:<br />

(a) erToblivi mosazreba: b-ni kosta, ser nikolas bratca, b-ni lorenceni<br />

da q-ni vaiCi.<br />

(b) gansxvavebuli mosazreba: b-ni vildhaberi, romelsac SeuerTdnen b-ni<br />

kovleri da q-ni mularoni.<br />

(g) nawilobriv gansxvavebuli mosazreba: q-ni tsatsa-nikolovska,<br />

romelsac SeuerTda q-ni straJicka.<br />

70


4. saqme naCova da sxvebi bulgareTis winaaRmdeg<br />

(ganacxadi no. 43577/98 da 43579/98)<br />

gadawyvetileba<br />

strasburgi<br />

2005 wlis 6 ivlisi<br />

procedura<br />

saqmiswarmoeba daiwyo ori ganacxadiT (43577/98 da 43579/98), romlebic<br />

1998 wlis 15 maiss adamianis uflebaTa komisiaSi (`komisia~), adamianis<br />

uflebaTa da fundamentur TavisuflebaTa dacvis evropuli konvenciis<br />

(`konvencia~) 25-e muxlis safuZvelze, bulgareTis respublikis winaaRmdeg<br />

Semoitana bulgareTis oTxma moqalaqem _ qalbatonebma: anelia kunCovanaCovam,<br />

aqsinia hristovam, Todorka petrova-rangelovam da batonma<br />

rangel petkov-rangelovma (`ganmcxadeblebi~).<br />

saqmis faqtobrivi mxare (mokle, araoficialuri versia)<br />

1996 wlis 15 ivliss batonebi angelovi da petkovi, 21 wlis axalwveulebis<br />

armiis samSeneblo ZalebSi, gaiqcnen mSeneblobidan da Tavi Seafares<br />

batoni angelovis bebias qalbaton tonkovas, romelic cxovrobda sofel<br />

lesuraSi. cota xniT adre, imave wels isini dakavebulni iqnen im mizeziT,<br />

rom xSirad tovebdnen mSeneblobis adgils nebarTvis gareSe. amis gamo, 22<br />

maiss baton angelovs miesaja 9 Tviani patimroba, xolo petkovs – 5 Tviani.<br />

manamde orive nasamarTlevi iyo qurdobisTvis. gaqcevis momentisTvis<br />

isini gayvanilebi iyvnen cixidan mSeneblobaze.<br />

maior g-s meTaurobiT maT dasakaveblad gagzavnil iqna oTxi oficeri.<br />

oficrebi gaafrTxiles, rom dasakavebel pirebs hqondaT nasamarTloba<br />

da rom SeeZloT maT dasakaveblad gamoeyenebinaT nebismieri saWiro<br />

saSualeba. serJantma n-ma icno saxli, radgan aq erTxel ukve daakava<br />

b-ni angelovi samuSao adgilis unebarTvod mitovebis gamo. gaqceulebma<br />

SeamCnies manqana da scades gaqceva. erT-erTma oficerma amoiRo iaraRi<br />

da moiTxova gaCerebuliyvnen, magram maT sirbili gaagrZeles. maiorma<br />

g-m gaafrTxila isini, rom Tu ar gaCerdebodnen, cecxls gaxsnida da<br />

asec moiqca. srolis Sedegad orive gaqceuli daiWra. oficrebma isini<br />

waiyvanes vracas saavadmyofoSi, magram orive gzaSi daiRupa. ezo, sadac<br />

gaqceulebi daWres, ekuTvnoda baton m.m-s. srolis dros man SeamCnia, rom<br />

misi patara SviliSvili SemTxvevis adgilTan axlos idga. man oficrebs<br />

sTxova nebarTva, rom misuliyo da bavSvi gamoeyvana. maiorma g-m mas iaraRi<br />

mouRera da Seuracxyo fraziT `Tqve wyeulo boSebo!”<br />

samarTlebrivi mxare<br />

I. saqmis farglebi<br />

83. didi palatisaTvis saqmis gadacemis Taobaze Suamdgomlobasa da<br />

mTavrobis mier gakeTebul werilobiT mimoxilvaSi did palatas eTxova,<br />

gadaesinja saqmis is sakiTxebi, romlebic xvdeba konvenciis me-14<br />

71


sicocxlis ufleba<br />

muxlis moqmedebis sferoSi. sasamarTlo ganxilvis dros mTavrobis<br />

warmomadgenlebma ganacxades, rom isini eTanxmebodnen palatis<br />

gadawyvetilebas konvenciis me-2 da me-13 muxlebTan mimarTebiT.<br />

84. ganmcxadeblebma sasamarTlos sTxoves, emsjela mxolod konvenciis<br />

me-14 muxlTan dakavSirebul sakiTxebze, vinaidan palatis gadawyvetileba<br />

konvenciis me-2 da me-13 muxlebTan mimarTebiT sadao ar gamxdara.<br />

85. sasamarTlo imeorebs, rom didi palatis mier Suamdgomlobis<br />

dakmayofileba niSnavs, rom `mTeli saqme~ unda gadaeces did palatas<br />

arsebiTi ganxilvisa da xelaxali gadawyvetilebis misaRebad. didi<br />

palatisaTvis saqmis gadacema apriori gulisxmobs palatis winare<br />

gadawyvetilebis yvela aspeqtis gadasinjvas da ara mxolod saCivarSi<br />

miTiTebul sakiTxebze msjelobas (ix. qei da Ti fineTis winaaRmdeg [GC],<br />

no. 25702/94, ECHR 2001–VII, §§ 139-141).<br />

86. miuxedavad mxareTa survilisa, didma palatam imsjelos mxolod<br />

konvenciis me-14 muxlTan dakavSirebul sakiTxebze, is valdebulia, aseve<br />

gadasinjos konvenciis me-2 da me-13 muxlebi.<br />

II. konvenciis me-2 muxlis savaraudo darRvevis Sesaxeb<br />

87. ganmcxadeblebi aRniSnavdnen, rom batonebi angelovi da petkovi mokles<br />

konvenciis me-2 muxlis darRveviT. maTi mtkicebiT, sikvdili warmoadgenda<br />

Sida samarTlisa da praqtikis uunarobis Sedegs, konvenciis Sesabamisad<br />

daeregulirebinaT saxelmwifo warmomadgenelTa mier cecxlsasroli<br />

iaraRis gamoyeneba. sinamdvileSi, saxelmwifo warmomadgenlebi<br />

aRWurvilni iyvnen uflebamosilebiT, gamoeyenebinaT sasikvdilo<br />

Zala iseT garemoebebSi, rodesac misi gamoyeneba ar iyo absoluturad<br />

aucilebeli. aRniSnuli faqti Tavad warmoadgens me-2 muxlis darRvevas.<br />

ganmcxadeblebi aseve Ciodnen, rom xelisuflebis warmomadgenlebma ar<br />

Caatares sikvdilis faqtebis efeqturi gamoZieba.<br />

A. palatis gadawyvetileba<br />

89. palatam daadgina, rom konvenciis me-2 muxli krZalavs cecxlsasroli<br />

iaraRis gamoyenebas iseT pirTa dakavebis mizniT, romlebic, iseve<br />

rogorc angelovi da petkovi, eWvmitanilni iyvnen araZaladobrivi<br />

danaSaulis CadenaSi, ar iyvnen SeiaraRebulni da, Sesabamisad, ar<br />

uqmnidnen raime safrTxes maT damkavebel oficrebs an sxva pirebs.<br />

gamomdinare aqedan, mopasuxe mTavroba, mocemuli saqmis garemoebebis<br />

gaTvaliswinebiT, pasuxismgebeli iyo konvenciis me-2 muxlis darRveviT<br />

sicocxlis warTmevis gamo batonebis angelovisa da petkovisTvis. me-2<br />

muxlis darRveva kidev ufro daamZima im faqtma, rom xelisuflebis<br />

warmomadgenlebma cecxlsasroli iaraRi gadaWarbebiT gamoiyenes da<br />

dakavebis operacia dagegmes da warmarTes me-2 muxliT gaTvaliswinebuli<br />

wesis sawinaaRmdegod.<br />

90. palatam Semdgom daadgina, rom adgili hqonda mopasuxe mTavrobis mier<br />

konvenciis me-2 muxlis 1-li punqtis darRvevas, romlis mixedviTac, es<br />

ukanaskneli valdebuli iyo, efeqturad gamoeZia batonebis angelovisa da<br />

petkovis sikvdilis faqtebi. kerZod, gamoZieba xasiaTdeboda seriozuli<br />

72


naCova da sxvebi bulgareTis winaaRmdeg<br />

auxsneli umoqmedobiT da winaaRmdegobebiT; saerTo midgomis xarvezs<br />

warmoadgenda isic, rom am procesSi gamoiyeneboda Sida samarTliT<br />

dadgenili standarti, romelic, Tavis mxriv, ar Seesabameboda konvenciis<br />

me-2 muxlis me-2 punqtiT gaTvaliswinebul standarts (`ar unda iyos<br />

absoluturad aucilebelze meti”).<br />

91. rac Seexeba ganmcxadebelTa saCivars imis Taobaze, rom mopasuxe<br />

mTavrobam aseve daarRvia valdebuleba, kanoniT daecva sicocxle,<br />

amasTan dakavSirebiT palatam gadawyvita, rom man ganixila saqmis<br />

yvela relevanturi sakiTxi da ar Tvlida aucileblad am Temaze calke<br />

msjelobas.<br />

B. mxareTa dasabuTeba<br />

92. didi palatis winaSe mTavrobis warmomadgenlebma da ganmcxadeblebma<br />

aRniSnes, rom isini aRiarebdnen palatis dadgenilebas konvenciis me-2<br />

muxlTan mimarTebiT.<br />

C. sasamarTlos Sefaseba<br />

1. waerTvaT Tu ara batonebs angelovsa da petkovs sicocxle konvenciis<br />

me-2 muxlis sawinaaRmdegod<br />

(a) zogadi principebi<br />

93. konvenciis me-2 muxli, romelic icavs sicocxlis uflebas, aRiarebulia<br />

konvenciis erT-erT yvelaze fundamentur debulebad da warmoadgens<br />

evropis sabWoSi Semavali demokratiuli sazogadoebebis erT-erT<br />

yvelaze arsebiT Rirebulebas. sasamarTlom am debulebis darRvevasTan<br />

dakavSirebuli gancxadebebi unda dauqvemdebaros gansakuTrebul,<br />

frTxil Semowmebas. saxelmwifos warmomadgenelTa mier Zalis<br />

gamoyenebis SemTxvevebSi, gasaTvaliswinebelia ara mxolod saxelmwifos<br />

im warmomadgenelTa qmedebebi, romelTac uSualod moaxdines Zalis<br />

gamoyeneba, aramed unda gamoikvlios yvela garemoeba, dakavSirebuli<br />

iseT sakiTxebTan, rogoricaa Sesabamisi moqmedi sakanonmdeblo da<br />

maregulirebeli baza da gansaxilveli qmedebebis dagegmva da warmarTva<br />

(ix. makqeni da sxvebi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, 1995 wlis 27<br />

seqtembris gadawyvetileba, seriebi A no. 324, gv. 46, § 150; da makaratzisi<br />

saberZneTis winaaRmdeg [GC], no. 50385/99, §§ 57-59, 2004 wlis dekemberi).<br />

94. rogorc Tavad me-2 paragrafis me-2 muxlis teqsti migviTiTebs,<br />

policielTa mier sasikvdilo iaraRis gamoyeneba SeiZleba gamarTldes<br />

garkveul garemoebebSi. Tumca, Zalis gamoyenebis nebismieri SemTxveva ar<br />

unda iyos `absoluturad aucilebelze~ meti e.i. mkacrad proporciuli<br />

Seqmnil garemoebebTan mimarTebiT. sicocxlis uflebis fundamenturi<br />

bunebis gaTvaliswinebiT, garemoebebi, romlebic sicocxlis warTmevis<br />

gamarTlebas warmoadgens, viwrod unda ganimartos (ix. androniku da<br />

konstantinu kviprosis winaaRmdeg, 1997 wlis 9 oqtombris gadawyvetileba.<br />

gadawyvetilebaTa angariSebi 1997-VI, gv. 2097-98, § 171, gv. 2102, § 181, gv.<br />

2104, § 186, gv. 2107, § 192 da gv. 2108, § 193; da makkeri gaerTianebuli samefos<br />

winaaRmdeg, no. 28883/95, § 108, seq. ECHR 2001-III).<br />

73


sicocxlis ufleba<br />

95. Sesabamisad da konvenciis me-2 § 2 (b) muxlis Tanaxmad, kanonierad<br />

dakavebis legitimuri miznisaTvis adamianis sicocxlis safrTxeSi Cagdeba<br />

gamarTlebuli iqneboda mxolod absoluturi aucileblobis pirobebSi.<br />

sasamarTlo SeniSnavs, rom amgvari aucilebloba principulad ar aris<br />

saxeze im SemTxvevaSi, roca aSkaraa, rom dasakavebeli piri ar qmnis safrTxes<br />

sicocxlisa da janmrTelobisTvis da ar aris eWvmitanili ZalmomreobiTi<br />

danaSaulis CadenaSi, Tundac sasikvdilo Zalis gamouyeneblobam<br />

ganapirobos gaqceuli damnaSavis Sepyrobis SesaZleblobis dakargva (ix.<br />

sasamarTlos midgoma saqmeSi makqeni da sxvebi, zemoT citirebuli gv.<br />

45-46, §§ 146-50 da gv. 56-62, §§ 192-214 da, ufro mogvianebiT, makaratzisis<br />

saqme, zemoT citirebuli §§ 64-66; aseve ix. sasamarTlos pozicia iaraRis<br />

gamoyenebis sakiTxebTan dakavSirebiT SeuiaraRebeli da aramoZalade<br />

pirebis winaaRmdeg, romlebic cdilobdnen, daetovebinaT yofili<br />

germaniis demokratiuli respublika, gamoxatuli saqmeSi streleci,<br />

kesleri da krenci germaniis winaaRmdeg [GC], no. 34044/96, 35532/97 da<br />

44801/98, §§ 87, 96 da 97, ECHR 2001-II).<br />

96. garda im garemoebebis gansazRvrisa, romelTa drosac SesaZlebelia,<br />

moxdes sicocxlis uflebis xelyofa, konvenciis me-2 muxli adgens<br />

saxelmwifos umTavres valdebulebas, daicvas sicocxlis ufleba Sesabamisi<br />

samarTlebrivi da administraciuli sakanonmdeblo bazis amoqmedebiT,<br />

romlebic, relevanturi saerTaSoriso standartebis Sesabamisad, viwrod<br />

gansazRvraven im garemoebebs, romlebSic samarTaldamcavma organoebma<br />

SeiZleba gamoiyenon Zala an cecxlsasroli iaraRi (ix. makaraZisi, zemoT<br />

cit. §§ 57-59 da Sesabamisi nawili `gaeros ZiriTadi principebi Zalisa da<br />

cecxlsasroli iaraRis samarTaldamcavi organoebis mier gamoyenebis<br />

Sesaxeb~, 71-74 punqtebi. zemoaRniSnuli principebis me-2 muxlTan mkacri<br />

Sesabamisobis sakiTxebze ix. makkeni da sxvebi, zemoT cit. gv. 46, § 149). bralis<br />

gareSe pasuxismgeblobis principis Sesabamisad (romelic igulisxmeba<br />

me-2 muxlSi), SidasamarTlebrivi baza, romelic aregulirebs dakavebis<br />

operacias, unda ukavSirebdes cecxlsasroli iaraRis gamoyenebas saqmis<br />

garemoebebis frTxil Sefasebas da, gansakuTrebiT, gaqceuli damnaSavis<br />

mier Cadenili danaSaulis xasiaTisa da im safrTxis Sefasebas, rasac igi<br />

qmnis.<br />

97. ufro metic, erovnuli kanonmdebloba, romelic gansazRvravs<br />

sapolicio operaciebTan dakavSirebul sakiTxebs, unda qmnides dacvis<br />

adekvatur da efeqtur garantiebs iaraRis TviTneburad da borotad<br />

gamoyenebis Tavidan acilebis mizniT da, agreTve, Tavidan acilebadi<br />

ubeduri SemTxvevis winaaRmdeg (ix. makaraZisi, zemoT cit. § 58). kerZod,<br />

samarTaldamcavi organoebis TanamSromlebma unda gaiaron Sesabamisi<br />

momzadeba imis Sesafaseblad, Tu ramdenad aucilebelia iaraRis gamoyeneba<br />

ara marto maregulirebeli normis moTxovnaTa, aramed adamianis<br />

sicocxlis fundamenturi Rirebulebis gaTvaliswinebiT (ix. sasamarTlos<br />

kritika `sasikvdilo gasrolis~ instruqciebTan dakavSirebiT saqmeze<br />

makkeni da sxvebi, zemoT cit. gv. 61-62, §§ 211-214).<br />

(b) zemoaRniSnuli principebis gamoyeneba winamdebare saqmeSi<br />

98. batonebi angelovi da petkovi mokles cecxlsasroli iaraRidan<br />

gasroliT samxedro policiis TanamSromlebma, romlebic cdilobdnen<br />

maT dapatimrebas, mas Semdeg, rac isini gamoiqcnen Tavisuflebis aRkveTis<br />

74


naCova da sxvebi bulgareTis winaaRmdeg<br />

adgilidan. aqedan gamomdinare, saqme xvdeba konvenciis me-2 muxlis me-2<br />

punqtis moqmedebis sferoSi.<br />

(i) Sesabamisi sasamarTlo farglebi<br />

99. sasamarTlo gansakuTrebuli SeSfoTebiT SeniSnavs, rom samxedro<br />

policiis TanamSromlebs cecxlsasroli iaraRis gamoyenebis Sesaxeb<br />

SidasamarTlebrivi regulaciebi aZlevda uflebas, gamoeyenebinaT<br />

sasikvdilo Zala samxedro Zalebis wevris dapatimrebisas, Tundac Zalian<br />

mcire darRvevis gamo. aRniSnuli regulaciebi ar gamoqveynebula da<br />

isini ar Seicavdnen naTel miTiTebebs imasTan dakavSirebiT, rogor unda<br />

yofiliyo Tavidan acilebuli sicocxlis warTmeva. aRniSnuli normebis<br />

Tanaxmad, kanonieri iyo sasikvdilo gasrola im piris mimarT, romelic<br />

dauyovnebliv ar daemorCileboda zepir gafrTxilebas da haerSi<br />

gamafrTxilebel gasrolas (ix. punqti 60). normebis arasruli xasiaTis<br />

naTeli ilustraciaa damkaveblebis mier iaraRis uyoymano gamoyenebis<br />

faqti da movlenaTa ganviTareba, romlebmac Sedegad gamoiRes batonebis<br />

angelovisa da petkovis sikvdili; aseve, gamomZiebeli organoebis pasuxi am<br />

movlenebze. sasamarTlo daubrundeba aRniSnul sakiTxebs mogvianebiT.<br />

100. amgvari maregulirebeli baza fundamenturad Seusabamoa evropis<br />

Tanamedrove sazogadoebisTvis konvenciiT gansazRvruli sicocxlis<br />

uflebis `kanoniT~ dadgenil standartTan (ix. punqtebi 94-97, romlebSic<br />

saubaria regulirebis samarTlebriv farglebze).<br />

101. marTalia, bulgareTis uzenaesi sasamarTlos mier dadginda, rom<br />

proporciuloba sisxlis samarTlis kanonmdeblobis organuli nawilia,<br />

magram aRniSnuli ganmarteba ar gavrcelda winamdebare saqmeze (ix.<br />

punqtebi 50-54).<br />

102. amrigad, sasamarTlo adgens, rom mopasuxe mTavrobam daarRvia<br />

konvenciis me-2 muxliT nakisri valdebuleba, efeqturad daecva<br />

sicocxlis ufleba, ramdenadac ver uzrunvelyo, aemoqmedebina saTanado<br />

sakanonmdeblo da administraciuli baza samxedro policiis mier iaraRis<br />

gamoyenebasTan dakavSirebiT.<br />

operaciis dagegmva da kontroli<br />

103. palatam calke imsjela operaciis dagegmvis sakiTxebze. didi<br />

palata eTanxmeba palatis dadgenilebas imis Taobaze, rom xelisuflebis<br />

warmomadgenlebma daarRvies maTi valdebuleba sasikvdilo riskis<br />

minimalizaciis Taobaze, vinaidan Tavidanve misces instruqcia damkavebel<br />

oficrebs, yvela SesaZlebloba gamoeyenebinaT batonebis angelovisa da<br />

petkovis dasapatimreblad. amasTan, absoluturad ugulebelyofil iqna<br />

faqti, rom gaqceulebi iyvnen SeuiaraRebelni da safrTxes ar uqmnidnen<br />

sxvaTa sicocxles. rogorc palatam aRniSna (§ 110):<br />

`[A] gadamwyveti elementi dakavebis operaciis dagegmvisas . . . unda<br />

iyos xelmisawvdomi informaciis sruli analizi, maT Soris, rogorc<br />

absoluturi minimumi, analizi dasakavebeli piris mier Cadenili<br />

danaSaulis bunebisa da am pirisgan momavali safrTxis xarisxis Sesaxeb.<br />

sakiTxi, Tu rogor da ra garemoebebSi SeiZleba gamoiyenon gaqceuli<br />

75


sicocxlis ufleba<br />

piris dakavebisas cecxlsasroli iaraRi, unda dgindebodes winaswari<br />

momzadebisas miRebuli codnis, Sesabamisi informaciis da mkafiod<br />

gansazRvruli samarTlebrivi normebis safuZvelze.~<br />

104. didi palata, Tavis mxriv, kidev erTxel miuTiTebs mkafio<br />

sakanonmdeblo da regulaciuri bazis ararsebobis Sesaxeb, rac miscemda<br />

samxedro policiis TanamSromlebs SesaZleblobas, ganesazRvraT, Tu ra<br />

garemoebebSi SeeZloT, potenciurad, sasikvdilo Zalis gamoyeneba (ix.<br />

punqtebi 99-102). is eTanxmeba palatis dadgenilebas (punqti 112), romlis<br />

mixedviTac, Sesabamisi regulaciebis Tanaxmad: `cecxlsasroli iaraRis<br />

gamoyeneba ar iyo damokidebuli saqmesTan dakavSirebuli garemoebebis<br />

Sefasebaze.~<br />

105. moqmedi regulaciebi saSualebas iZleoda, mZimed SeiaraRebuli<br />

oficrebi gaeSvaT ori kacis dasakaveblad im safrTxis yovelgvari<br />

ganxilvis gareSe, romelic maT SeiZleboda SeeqmnaT an gasagebi<br />

gafrTxilebis gareSe sicocxlis safrTxeSi Cagdebis riskis minimalizaciis<br />

aucileblobis Sesaxeb. mokled, operaciis dagegmvisa da warmarTvis<br />

manera aaSkaravebda sicocxlis uflebis uzenaesobis mimarT gamovlenil<br />

samwuxaro upativcemlobas.<br />

(ii) dampatimrebeli oficrebis qmedebebi<br />

106. dadgenili iyo, rom batonebi angelovi da petkovi msaxurobdnen<br />

samxedro Zalebis samSeneblo nawilSi (specialuri samxedro<br />

dawesebuleba), sadac axalwveulebi asrulebdnen mSeneblobis muSaTa<br />

movaleobebs arasamxedro nawilebSi. isini daisajnen moklevadiani<br />

patimrobiT araZaladobrivi danaSaulisaTvis. isini gaiqcnen yovelgvari<br />

Zaladobis gamoyenebis gareSe, miatoves ra samuSao adgili, romelic iyo<br />

Tavisuflebis aRkveTis dawesebulebis gareT. miuxedavad imisa, rom isini<br />

adre iyvnen msjavrdebulni qurdobisaTvis da samsaxuri ramdenjerme<br />

datoves nebarTvis miuReblad, maT ar gaaCndaT Zaladobrivi warsuli<br />

(ix. punqtebi 13-15). arc erTi maTgani ar iyo SeiaraRebuli da ar qmnida<br />

raime safrTxes damkavebeli an mesame pirisaTvis. maT xelT arsebuli<br />

informaciidan gamomdinare, damkavebel oficrebs es unda scodnodaT,<br />

yovel SemTxvevaSi, mas Semdeg, rac gaqceulebi ipoves sofel lesurasTan,<br />

rodesac cxadi gaxda, rom isini iyvnen SeuiaraReblebi da maTi qmedeba ar<br />

amJRavnebda Zaladobis niSnebs (ix. punqtebi15-26).<br />

107. zemoaRniSnulidan gamomdinare, sasamarTlo adgens, rom, winamdebare<br />

saqmis garemoebaTa gaTvaliswinebiT, nebismieri sasikvdilo Zalis<br />

gamoyeneba ewinaaRmdegeboda konvenciis me-2 muxls, batonebis angelovisa<br />

da petkovis warmatebuli gaqcevis SesaZleblobis gaTvaliswinebiTac.<br />

rogorc zemoT aRiniSna, sasikvdilo Zalis gamoyeneba ar SeiZleba<br />

ganixilos, rogorc `absoluturad aucilebeli~ iq, sadac cnobilia, rom<br />

dasakavebeli piri ar agdebs safrTxeSi sxvaTa sicocxles da janmrTelobas<br />

da ar aris eWvmitanili Zaladobrivi danaSaulis CadenaSi.<br />

108. damatebiT, maior `g~-s saqcieli (samxedro policiis TanamSromeli),<br />

romelmac esrola gaqceulebs, seriozul kritikas iwvevs imis gamo, rom<br />

man gamoiyena metismetad gadaWarbebuli Zala:<br />

76


naCova da sxvebi bulgareTis winaaRmdeg<br />

(i)<br />

(ii)<br />

(iii)<br />

cxadia, rom SesaZlebeli iyo, aRniSnul pirTa dasakaveblad sxva<br />

gzis gamoyeneba: oficrebs gaaCndaT jipis tipis manqana, operacia<br />

mimdinareobda patara sofelSi dRisiT da batonebis angelovisa da<br />

petkovis qmedeba cxadad ganWvretadi iyo imis gaTvaliswinebiT, rom<br />

wina gaqcevisas angelovi ipoves imave misamarTze (ix. punqtebi 17, 18,<br />

23 da 24);<br />

maiorma `g~-m gamoiyena avtomaturi iaraRi avtomaturi srolis<br />

reJimSi, miuxedavad imisa, rom mas, aseve, hqonda xeliT marTvadi<br />

iaraRi. avtomaturi iaraRis gamoyenebisas, mas ar hqonda SesaZlebloba,<br />

raime gonivruli sizustiT moexdina damizneba (ix. punqti. 26);<br />

batoni petkovi daiWra gul-mkerdis areSi, rasTan dakavSirebiTac,<br />

aranairi gonivruli ganmarteba ar warmodgenila (ix. punqtebi 41<br />

da 50-54). amgvari ganmartebis arqonis pirobebSi ver gamoiricxeba<br />

SesaZlebloba, rom batoni petkovi bolo momentSi motrialda<br />

damkaveblisken Cabarebis mizniT, magram mas mainc esroles.<br />

III. sasamarTlos daskvna<br />

109. sasamarTlo adgens, rom mopasuxe mTavrobam ver Seasrula me-2 muxliT<br />

nakisri valdebuleba, ramdenadac relevanturi samarTlebrivi baza<br />

Zalis gamoyenebasTan dakavSirebiT iyo arsebiTad naklovani da batonebi<br />

angelovi da petkovi daiRupnen imgvar garemoebaSi, sadac dakavebis mizniT<br />

cecxlsasroli iaraRis gamoyeneba sruliad ewinaaRmdegeboda konvenciis<br />

me-2 muxls. ufro metic, gamoyenebuli Zala metismetad gadaWarbebuli iyo.<br />

Sesabamisad, adgili hqonda konvenciis me-2 muxlis darRvevas batonebis<br />

angelovisa da petkovis mkvlelobis SemTxvevaSi.<br />

2. iyo Tu ara batonebis angelovisa da petkovis mkvlelobis gamoZieba<br />

efeqturi konvenciis me-2 muxlis miznebisaTvis<br />

(a) zogadi principebi<br />

110. konvenciis me-2 muxlidan gamomdinare, saxelmwifos valdebuleba,<br />

daicvas sicocxlis ufleba, ikiTxeba amave konvenciis pirvel<br />

muxlTan erTianobaSi `[sakuTari] iurisdiqciis farglebSi yvelasTvis<br />

uzrunvelyofen am konvenciis pirvel nawilSi gansazRvrul uflebebsa<br />

da Tavisuflebebs~ (ix. jakiCi TurqeTis winaaRmdeg [GC], no. 23657/94, § 86,<br />

ECHR 1999-IV). aRniSnulidan gamomdinare, saxelmwifoSi unda arsebobdes<br />

raime formis efeqturi, oficialuri gamoZieba im SemTxvevebisaTvis,<br />

rodesac viRaca kvdeba Zalis gamoyenebis Sedegad. amgvari gamoZiebis<br />

mTavar mizans warmoadgens sicocxlis uflebis SidasamarTlebrivi<br />

garantiebis efeqturi realizeba da im saqmeebSi, sadac saxelmwifos<br />

warmomadgenlebi an organoebi monawileoben, maTi angariSvaldebulebis<br />

uzrunvelyofa maTive pasuxismgeblobiT momxdari mkvlelobebis gamo (ix.<br />

angelova bulgareTis winaaRmdeg, no. 38361/97, § 137, ECHR 2002-IV).<br />

111. xelisuflebis warmomadgenlebma unda imoqmedon sakuTari<br />

iniciativiT im momentidan, roca SemTxvevis Sesaxeb gaigeben. maT ar unda<br />

datovon saqme axlo naTesavebis iniciativis imedad, rom isini aRZraven<br />

oficialurad saqmes an moiTxoven garkveuli sagamoZiebo procedurebis<br />

77


sicocxlis ufleba<br />

Catarebas (ix. magaliTad, mutatis mutandis, ilhani TurqeTis winaaRmdeg [GC],<br />

no. 22277/93, § 63, ECHR 2000-VII).<br />

112. imisaTvis, rom saxelmwifos warmomadgenlebis mier Cadenili ukanono<br />

mkvlelobis gamoZieba iyos efeqturi, is pirebi, romlebic uZRvebian<br />

gamoZiebas an arian masze pasuxismgeblebi, unda iyvnen damoukidebelni<br />

da miukerZoebelni rogorc samarTlebrivad, ise praqtikuladac<br />

(ix. magaliTad, giuleji TurqeTis winaaRmdeg, 1998 wlis 27 ivlisis<br />

gadawyvetileba, angariSebi 1998-IV, p. 1733, §§ 81-82; da oguri TurqeTis<br />

winaaRmdeg [GC], no. 21594/93, §§ 91-92, ECHR 1999-III).<br />

113. gamoZieba unda iyos efeqturi im TvalsazrisiTac, rom SeeZlos<br />

imis garkveva, iyo Tu ara Zalis gamoyeneba gamarTlebuli gansaxilvel<br />

garemoebebSi da SeeZlos, daadginos da dasajos damnaSaveebi (ix. zemoT cit.<br />

oguri TurqeTis winaaRmdeg, § 88). xelisuflebis warmomadgenlebma unda<br />

gadadgan gonivruli nabijebi, romlebic uzrunvelyofen incidentTan<br />

dakavSirebuli mtkicebulebebis, maT Soris, inter alia, TviTmxilvel mowmeTa<br />

Cvenebebisa da sasamarTlo-samedicino daskvnis mopovebas. gamoZiebis<br />

daskvnebi unda emyarebodes yvela Sesabamisi elementis yovelmxriv,<br />

obieqtur da miukerZoebel analizs da unda emyarebodes konvenciis 2 § me-2<br />

muxliT dadgenil standarts _ `ar unda iyos meti, vidre absoluturad<br />

aucilebeli.~ gamoZiebis nebismieri xarvezi, romelic xels uSlis saqmis<br />

garemoebaTa dadgenas an pasuxismgebeli piris gamovlenas, SeiZleba<br />

gaxdes efeqturobis standartis darRvevis safuZveli (ix. keli da sxvebi<br />

gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, no. 30054/96, §§ 96-97, 2001 wlis 4 maisi;<br />

da zemoT cit. angelova bulgareTis winaaRmdeg, §§ 139 da 144).<br />

(b) am principebis winamdebare saqmeSi gamoyenebis Sesaxeb<br />

114. didi palata ver xedavs raime safuZvels, ar daeTanxmos palatis<br />

gadawyvetilebas. is, rogorc es palatam gaakeTa, aRniSnavs, rom gamoZiebam<br />

batonebis angelovisa da petkovis sikvdilTan dakavSirebiT Seafasa<br />

oficerTa qmedebis kanoniereba Sesabamisi regulaciebis safuZvelze. is<br />

faqti, rom gamoZiebam kanonierad cno Zalis gamoyeneba am garemoebebSi,<br />

adasturebs am dadgenilebaTa fundamentur naklovanebasa da sicocxlis<br />

uflebis ugulebelyofas. daeyrdnnen ra am dadgenilebaTa sityvasityviT<br />

mniSvnelobas, gamoZiebis warmomadgenlebma ar gamoikvlies iseTi<br />

relevanturi garemoebebi, rogoricaa: informaciis qona imis Taobaze, rom<br />

gaqceulebi SeuiaraRebeli iyvnen da rom safrTxes ar uqmnidnen aravis.<br />

arc imis Sesaxeb umsjeliaT, ramdenad saWiro iyo mZimed SeiaraRebuli<br />

oficrebis gagzavna ori piris dasakaveblad, romelTa mier Cadenili<br />

danaSauli iyo mxolod nawilis mitoveba nebarTvis gareSe. amgvarad,<br />

yvela mniSvnelobis mqone garemoebebis mkacri gadasinjva ar momxdara (ix.<br />

punqtebi 50-54).<br />

115. Tavi rom gavaneboT im viwro sakanonmdeblo bazas, romelze<br />

dayrdnobiTac gamoZieba mimdinareobda, unda aRiniSnos, rom rigi<br />

aucilebeli da aSkarad sagamoZiebo xasiaTis nabijebi ar gadadgmula.<br />

kerZod, adgilmdebareobis martivi ruqa, romelsac eyrdnobodnen<br />

xelisuflebis warmomadgenlebi zustad ar asaxavda teritoriis<br />

maxasiaTeblebs. mas aklda Sesabamisi masStabi. sagamoZiebo eqsperimenti<br />

ar Catarebula. informaciis gareSe, romelic am sagamoZiebo moqmedebebis<br />

78


naCova da sxvebi bulgareTis winaaRmdeg<br />

saSualebiT SeiZleboda moepovebinaT, SeuZlebeli iyo damkavebel<br />

oficerTa mier warmodgenili versiis gadamowmeba (ix. punqtebi 34-54).<br />

116. ufro metic, gamomZiebelma da prokurorebma ignorireba gaukeTes<br />

Zalzed mniSvnelovan faqtebs: rom b-n petkovs esroles gulmkerdis<br />

areSi; rom gamoyenebuli vaznebi ipoves m.m.-is ezoSi ramdenime metris<br />

daSorebiT im adgilidan, sadac batoni angelovi da petrovi daecnen; da<br />

rom maiorma `g~-m gamoiyena metismetad gadaWarbebuli Zala, ramdenadac<br />

gasrolas axorcielebda avtomaturi srolis reJimSi. xelisuflebis<br />

warmomadgenlebma ignorireba gaukeTes am metad mniSvnelovan faqtebs,<br />

Sesabamisi ganmartebis Ziebis gareSe, uyoymanod gaiTvaliswines maior `g~-s<br />

Cveneba da Sewyvites gamoZieba. amrigad, gamomZiebelma da prokurorebma<br />

efeqturad gaaTavisufles maiori `g~ pasuxismgeblobisagan.<br />

117. didi palata iziarebs palatis mosazrebas, rom amgvari qmedeba<br />

xelisuflebis mxridan, rac ukve aRiniSna sasamarTlos mier bulgareTis<br />

mimarT ganxilul sxva saqmeebSi (ix. velikova bulgareTis winaaRmdeg, no.<br />

41488/98, ECHR 2000-VI da zemoT cit. angelova) warmoadgens Zalian didi<br />

SeSfoTebis sagans, vinaidan sadaos xdis saqmeSi monawile gamomZiebelTa<br />

da prokurorTa obieqturobasa da miukerZoeblobas.<br />

118. amasTan dakavSirebiT, sasamarTlo ganmeorebiT aRniSnavs, rom<br />

xelisuflebis swrafi da efeqturi pasuxi sasikvdilo Zalis gamoyenebis<br />

gamoZiebis procesSi arsebiTia sazogadoebrivi ndobis miRwevisaTvis,<br />

kanonis uzenaesobisa da ukanonobis winaaRmdeg Seurigeblobis SegrZnebis<br />

damkvidrebisaTvis (ix. maqkeri da sxvebi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg,<br />

zemoT cit. §§ 111-15).<br />

119. winamdebare saqmeSi mopasuxe mTavrobis mier dairRva konvenciis<br />

2 § 1 muxliT dadgenili valdebuleba mkvlelobis faqtis efeqtur<br />

gamoZiebasTan dakavSirebiT.<br />

IV. konvenciis me-2 muxlis darRveva amave konvenciis me-14 muxlTan<br />

mimarTebiT<br />

124. ganmcxadeblebi amtkicebdnen, rom maT mimarT dairRva konvenciis me-14<br />

muxli, ramdenadac boSaTa mimarT mtrulma damokidebulebam da winaswar<br />

Camoyalibebulma uaryofiTma azrma, mniSvnelovani roli iTamaSa batonebis<br />

angelovisa da petkovis mkvlelobis movlenebSi. isini aseve amtkicebdnen,<br />

rom xelisuflebis warmomadgenlebma ar Seasrules mkvlelobis SesaZlo<br />

rasistuli motivis gamoZiebis valdebuleba. mTavrobam sadavod gaxada<br />

ganmcxadebelTa mtkiceba.<br />

125. konvenciis me-14 muxlis Tanaxmad:<br />

`am konvenciaSi mocemuli uflebebisa da Tavisuflebebis gamoyeneba<br />

uzrunvelyofili iqneba yvelasTvis, nebismier safuZvelze diskriminaciis<br />

gareSe, rogoricaa sqesi, rasa, kanis feri, ena, religia an gansxvavebuli<br />

azri, erovnuli Tu socialuri warmoSoba, gaerTianeba erovnul<br />

umciresobaTa organizaciaSi, qoneba, dabadeba da sxva statusi.~<br />

79


sicocxlis ufleba<br />

palatis gadawyvetileba<br />

126. palatam aRniSna, rom sicocxlis uflebis warTmevis saqmeebze<br />

konvenciis me-2 da me-14 muxlebi erToblivad avaldebulebs saxelmwifo<br />

xelisuflebis warmomadgenlebs, ganaxorcielon efeqturi gamoZieba,<br />

miuxedavad msxverplis rasobrivi Tu eTnikuri warmomavlobisa. man aseve<br />

aRniSna, rom xelisuflebis warmomadgenlebs ekisrebodaT damatebiTi<br />

valdebuleba, gadaedgaT yvela gonivruli nabiji, raTa gamoevlinaT<br />

am incidentSi rasistuli motivis arseboba, rac ukavSirdeboda<br />

samarTaldamcavi organoebis warmomadgenelTa mier Zalis gamoyenebas.<br />

127. winamdebare saqmeSi baton m.m.-is Cveneba rasobrivi sityvieri<br />

Seuracxyofis Sesaxeb da sxva mtkicebulebani unda yofiliyo<br />

xelisuflebis warmomadgenelTaTvis SeSfoTebis safuZveli SesaZlo<br />

rasistuli motivis gamoZiebis dawyebis TvalsazrisiT, rac ar momxdara.<br />

am mxriv, xelisuflebis warmomadgenlebma daarRvies konvenciis me-14<br />

muxliT nakisri valdebuleba amave konvenciis me-2 muxlTan mimarTebiT.<br />

128. imis gaTvaliswinebiT, rom diskriminaciis mtkicebasTan dakavSirebuli<br />

iyo gansakuTrebuli mtkicebulebiTi sirTuleebi, rac moiTxovda<br />

mtkicebulebisadmi specifikur damokidebulebas, palatam daadgina, rom<br />

im saqmeebSi, sadac ar gamoiZies xelisuflebis warmomadgenelTa mxridan<br />

Zaladobis aqtebi da ignorireba gaukeTes SesaZlo diskriminaciis<br />

mtkicebulebas, sasamarTlos SeuZlia, konvenciis me-14 muxlis safuZvelze<br />

Semosuli ganacxadis ganxilvisas, gaakeTos uaryofiTi daskvnebi da<br />

mtkicebis tvirTi gadaitanos mopasuxe saxelmwifoze.<br />

129. saqmis faqtebTan dakavSirebiT, palatam daadgina, rom sagamoZiebo<br />

organoebis qmedebebi, romelTac gamotoves mTeli rigi SemaSfoTebeli<br />

faqtebi, rogoricaa maior `g~- s mier gadaWarbebuli Zalis gamoyeneba da<br />

mtkicebuleba, rom man gamoxata rasistuli bilwsityvaoba, ganapirobebda<br />

mtkicebis tvirTis gadanacvlebas mopasuxe mTavrobaze. ase rom, mopasuxe<br />

mTavrobas unda daekmayofilebina sasamarTlo damatebiTi mtkicebulebiT<br />

an faqtebis damajerebeli ganmartebiT imis Taobaze, rom gasaCivrebuli<br />

movlenebi ar iyo gamowveuli saxelmwifo warmomadgenelTa mxridan<br />

diskriminaciiT.<br />

130. vinaidan mTavrobam ar warmoadgina sarwmuno ganmarteba, adre<br />

ganxiluli saqmeebis gaTvaliswinebiT, sadac samarTaldamcavi organoebis<br />

warmomadgenelTa agresia boSaTa mimarT sruldeboda maTi sikvdiliT,<br />

sasamarTlom daadgina, rom winamdebare saqmeSic adgili hqonda konvenciis<br />

me-14 muxlis arsebiTi aspeqtis darRvevas amave konvenciis me-2 muxlTan<br />

erTad.<br />

mxareTa dasabuTeba<br />

1. mTavroba<br />

131. mTavrobam gaasaCivra palatis dadgenileba me-14 muxlis darRveulad<br />

cnobis Taobaze da aRniSna, rom palata daeyrdno mxolod zogad masalebs,<br />

romlebic scildeboda incidentis farglebs, 2 SemTxveviT faqts _<br />

baton m.m.-is Cvenebas maior `g~-s Seuracxmyofeli gamoTqmebis Sesaxeb,<br />

romelic mimarTuli iyo mis da ara msxverplTa winaaRmdeg da faqts,<br />

rom movlenebs adgili hqonda boSebiT dasaxlebul sofelSi. mTavrobis<br />

80


naCova da sxvebi bulgareTis winaaRmdeg<br />

mtkicebiT, am mosazrebebs, mtkicebis arc erTi misaRebi standartiT, ar<br />

SeeZlo gaemarTlebina daskvna, rom cecxlsasroli iaraRis gamoyeneba<br />

motivirebuli iyo rasistuli mosazrebebiT.<br />

132. mTavrobam xazi gausva im faqts, rom sasamarTlo yovelTvis iTxovda<br />

mtkicebas `gonivruli eWvis gareSe~. mtkicebis tvirTi SeiZleba gadavides<br />

im SemTxvevaSi, Tu movlenasTan dakavSirebuli informacia mTlianad an<br />

metwilad xelisuflebis eqskluziuri codnis farglebSia, rogorc es<br />

xdeba Tavisuflebis aRkveTis adgilebSi sikvdilis saqmeebze. Tumca,<br />

amgvari garemoebebi am saqmeSi ar yofila warmodgenili.<br />

133. vinaidan sadao incidentSi adgili ar hqonia raime rasobriv elements,<br />

am mimarTebiT adgilobriv doneze warmoebuli gamoZiebac veranair Sedegs<br />

gamoiRebda. mTavroba iziarebs midgomas, rom rasobrivi motivaciiT<br />

Zaladoba unda daisajos ufro mkacrad, vidre sxva Zaladobrivi aqtebi,<br />

sadac amgvari motivi ar aris saxeze. Tumca, saxelmwifos ar unda<br />

daekisros valdebuleba, gamoiZios SesaZlo rasistuli gamovlinebis<br />

braldebani Sesabamisi mtkicebulebebis ararsebobis pirobebSi. mTavroba<br />

amtkicebda, rom palatis midgoma xelSemkvrel saxelmwifoebs daakisrebda<br />

valdebulebas, gamoeZia yvela saqme, sadac diskriminaciis braldeba<br />

Tundac usafuZvlod iyo warmodgenili.<br />

134. ufro metic, palatis midgomas aklda sicxade da ganWvretadoba.<br />

sasamarTlos msjeloba winaaRmdegobrivi iyo, rodesac, erTi mxriv,<br />

acxadebda, rom sasamarTlos ar SeeZlo ganzraxvisa da damokidebulebis<br />

sakiTxebis ganxilva konvenciis me-2 muxlis konteqstSi da, meore mxriv,<br />

askvnida, rom adgili hqonda me-14 muxlis arsebiT darRvevas me-2 muxlTan<br />

mimarTebiT, vinaidan batonebis angelovisa da petkovis sikvdili iyo<br />

rasobrivi diskriminaciis aqtis Sedegi.<br />

135. mTavroba Tavis werilobiT da zepir dasabuTebaSi iZleoda<br />

kanonmdeblobis socialuri programebisa da sxva RonisZiebebis detalur<br />

mimoxilvas, romlebic miiRes bolo wlebSi bulgareTSi diskriminaciis da<br />

aratolerantuli damokidebulebis aRmosafxvrelad da sazogadoebaSi<br />

boSaTa integraciis xelSesawyobad.<br />

2. ganmcxadeblebi<br />

136. TavianT werilobiT dasabuTebaSi ganmcxadeblebi amtkicebdnen, rom<br />

konvencia aqamde ver uzrunvelyofda rasobrivi diskriminaciis winaaRmdeg<br />

efeqtur dacvas da sTxovdnen did palatas, mieRo me-14 muxlis axleburi<br />

ganmarteba. ganmcxadeblebi miesalmebodnen palatis mosazrebas imis<br />

Taobaze, rom xelSemkvrel saxelmwifoebs gaaCniaT valdebuleba, gamoiZion<br />

Zaladobis aqtebis SesaZlo rasistuli motivebi da rom mtkicebis tvirTi,<br />

amis gamo, gadadis mopasuxe mTavrobaze. TavianT werilobiT dasabuTebaSi<br />

isini amtkicebdnen, rom mtkicebis standarti diskriminaciis saqmeebze ar<br />

unda iyos `mtkiceba gonivruli eWvis miRma~ da rom saqmeebSi, sadac prima<br />

facie diskriminaciis saqme dadgindeba, mtkicebis tvirTi yovelTvis unda<br />

ekisrebodes mTavrobas. TavianT zepir gamosvlaSi sasamarTlo procesze<br />

ganmcxadebelTa warmomadgenlebma sTxoves sasamarTlos, gaeziarebina<br />

palatis midgoma.<br />

81


sicocxlis ufleba<br />

137. rac Seexeba saqmesTan dakavSirebul faqtebs, ganmcxadeblebma aRniSnes,<br />

rom adgili hqonda me-14 muxlis arsebiT darRvevas, vinaidan saxeze iyo<br />

prima facie diskriminaciis SemTxveva da mTavrobam ver warmoadgina amis<br />

sawinaaRmdego raime mtkicebuleba. kerZod, batonebis angelovisa da<br />

petkovis warmoSoba cnobili iyo damkavebeli pirebisaTvis; maiorma `g~-m<br />

gamoTqva rasobrivad Seuracxmyofeli frazebi iqve mdgomis misamarTiT<br />

misi warmomavlobis miTiTebiT. aseve mkacri daskvnebi unda yofiliyo<br />

gamotanili im faqtTan dakavSirebiT, rom maiorma `g~-m gamoiyena<br />

cecxlsasroli iaraRi metismetad araproporciulad boSebiT dasaxlebul<br />

sofelSi. es faqtebi unda Sefasdes bulgareTSi samarTaldamcavTa mxridan<br />

momdinare boSaTa sistematuri diskriminaciis fonze. ufro metic,<br />

xelisuflebis warmomadgenlebs unda gamoeZiaT, batonebis angelovisa da<br />

petkovis sikvdili iyo Tu ara motivirebuli rasobrivi ganwyobiT, magram<br />

maT es ar gaakeTes.<br />

C. sasamarTlos Sefaseba<br />

1. pasuxismgebelia Tu ara mopasuxe mTavroba sicocxlis uflebis<br />

xelyofisaTvis, msxverplTa rasobrivi an eTnikuri warmomavlobis<br />

gaTvaliswinebiT<br />

144. sasamarTlom ukve daadgina, rom mopasuxe mTavrobis warmomadgenlebma<br />

ukanonod mokles batoni angelovi da petkovi konvenciis me-2 muxlis<br />

sawinaaRmdegod. ganmcxadeblebi Semdgom amtkicebdnen, rom adgili<br />

hqonda, aseve, konvenciis me-14 muxlis darRvevas, vinaidan rasobrivma<br />

motivma iTamaSa garkveuli roli maT mkvlelobaSi.<br />

145. diskriminacia aris gansxvavebulad mopyroba msgavs pirobebSi myofi<br />

pirebis mimarT, yovelgvari obieqturi da gonivruli gamarTlebis<br />

gareSe (ix. uilisi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, no. 36042/97, § 48,<br />

ECHR 2002-IV). rasobrivi Zaladoba gansakuTrebulad Seuracxmyofelia<br />

adamianuri RirsebisaTvis da, misi gamousworebeli Sedegebis<br />

gaTvaliswinebiT, moiTxovs xelisuflebisgan gansakuTrebul simtkices<br />

da mkveTr reaqcias. amis gamo, xelisuflebis warmomadgenlebma unda<br />

gamoiyenon yvela SesaZlebloba, rom daamarcxon rasizmi da rasistuli<br />

Zaladoba, riTac daamkvidreben sazogadoebis iseT demokratiul xedvas,<br />

sadac gansxvavebani ganixileba ara rogorc safrTxe, aramed rogorc misi<br />

keTildReobis wyaro. sasamarTlo miubrundeba am sakiTxs qvemoT.<br />

146. ganmcxadebelTa mxridan me-14 muxlis darRvevis saCivris gamo,<br />

sasamarTlos amocana iyo, daedgina, iyo Tu ara rasizmi srolis<br />

ganmapirobebeli mizezi, rasac mohyva batonebis angelovisa da petkovis<br />

sikvdili imgvarad, rom aRZruliyo konvenciis me-14 muxlis darRvevis<br />

sakiTxi me-2 muxlTan mimarTebiT.<br />

147. amasTan dakavSirebiT, is SeniSnavs, rom mtkicebulebaTa Sefasebisas, man<br />

mimarTa mtkicebis standarts `gonivruli eWvis miRma~. sasamarTlos mizani<br />

ar yofila, ise gamoeyenebina es standarti, rogorc es SidasamarTlebriv<br />

sistemebSi xdeba. mis funqciaSi Sedis ara gadawyvetilebis gamotana<br />

sisxlissamarTlebriv bralze an samoqalaqo pasuxismgeblobaze, aramed<br />

xelSekrulebis monawile saxelmwifos pasuxismgeblobis gansazRvra<br />

konvenciis Sesabamisad. misi amocanis gansakuTrebuloba, konvenciis<br />

me-19 muxlis mixedviT uzrunvelyos wevri saxelmwifoebis mier<br />

82


naCova da sxvebi bulgareTis winaaRmdeg<br />

nakisri valdebulebis Sesruleba, daicvan fundamenturi uflebebi,<br />

gansazRvravs mis damokidebulebas mtkicebulebebisa da mtkicebis<br />

sakiTxisadmi. sasamarTlo procesze ar arsebobs mtkicebulebaTa<br />

dasaSvebobis proceduruli barieri anda mtkicebulebaTa Sefasebis<br />

winaswar dadgenili formula. is iRebs daskvnebs, romlebic, misi azriT,<br />

ganmtkicebulia yvela mtkicebulebis Tavisufali SefasebiT, rac moicavs<br />

iseT mosazrebebs, romlebic SeiZleba gamomdinareobdes faqtebidan<br />

da mxareTa dasabuTebidan. misi kargad Camoyalibebuli precedentuli<br />

samarTlis mixedviT, mtkiceba SeiZleba gamomdinareobdes sakmarisad<br />

mZlavri, cxadi da Tanmimdevruli daskvnebidan an msgavsad Seuqcevadi<br />

prezumfciebisgan, romelic eyrdnoba faqtebs. metic, is, Tu calkeuli<br />

daskvnis misaRwevad ramdenad damarwmunebeli unda iyos msjeloba da,<br />

amasTan dakavSirebiT, rogor unda gadanawildes mtkicebis tvirTi,<br />

organulad aris damokidebuli faqtebis specifikurobaze, braldebis<br />

xasiaTsa da konvenciis Sesabamis uflebaze. sasamarTlo iTvaliswinebs<br />

im gadawyvetilebis seriozulobas, romelic saxelmwifos mier<br />

fundamenturi uflebis darRvevas adasturebs (sxvebTan erTad, ix. Semdegi<br />

gadawyvetilebebi: irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, 1978 wlis<br />

18 ianvris gadawyvetileba, seriebi A no. 25, § 161; 1995 wlis 4 dekembris<br />

gadawyvetileba ribiCi avstriis winaaRmdeg, seriebi A no. 336, p. 24, § 32;<br />

1996 wlis 16 seqtembris gadawyvetileba akvidari TurqeTis winaaRmdeg,<br />

angariSebi 1996-IV, p. 1211, § 68; tanli TurqeTis winaaRmdeg, no. 26129/95, §<br />

111, ECHR 2001-III; da 2004 wlis 8 ivlisis gadawyvetileba ilaSku da sxvebi<br />

moldaveTisa da ruseTis winaaRmdeg [GC], no. 48787/99, § 26).<br />

148. ganmcxadeblebi calkeul faqtorebze miTiTebiT amtkicebdnen, rom<br />

adgili hqonda arsebiT darRvevas rasobriv niadagze.<br />

149. upirveles yovlisa, ganmcxadeblebi gansakuTrebul mniSvnelobas<br />

aniWebdnen im faqts, rom maiorma `g~-m avtomaturi reJimiT gaxsna<br />

cecxli dasaxlebul regionSi sazogadoebrivi usafrTxoebis sruli<br />

ugulebelyofiT. imis gaTvaliswinebiT, rom ar arsebobda msgavsi qmedebis<br />

racionaluri axsna, ganmcxadeblebi miiCnevdnen, rom es iyo rasobrivi<br />

siZulvilis gamovlena maior `g~-s mxridan da rom igi ase ar moiqceoda, es<br />

boSebiT dasaxlebuli regioni rom ar yofiliyo.<br />

150. sasamarTlo SeniSnavs, rom, samwuxarod, iaraRis amgvar garemoebebSi<br />

gamoyeneba ar ikrZaleboda relevanturi SidasamarTlebrivi<br />

regulaciebiT, rac warmoadgens umniSvnelovanes, zemoT ukve dagmobil,<br />

xarvezs (ix. par. 99). samxedro policiis TanamSromlebi atarebdnen<br />

avtomatur iaraRs `kanonis dacviT~ da maT hqondaT micemuli instruqcia,<br />

mieRoT yvela aucilebeli zoma aRniSnul pirTa dapatimrebis mizniT<br />

(ix. par. 19 da 60). SesaZlebloba, rom maiori `g~ ubralod moqmedebda<br />

regulaciebTan SesabamisobaSi da is aseve imoqmedebda nebismier msgavs<br />

garemoebaSi, gaqceulTa eTnikuri warmomavlobis miuxedavad, ver<br />

iqneba gamoricxuli. miuxedavad imisa, rom iaraRis gamoyenebis Sesaxeb<br />

maregulirebeli normebi ewinaaRmdegeboda konvenciiT dadgenil<br />

standartebs, araferi iZleva imis Tqmis saSualebas, rom maiori `g~ iaraRs<br />

ar gamoiyenebda araboSur dasaxlebaSi.<br />

151. marTalia, rogorc sasamarTlom zemoT daadgina, maior `g~-s<br />

qmedeba dakavebis operaciis dros imsaxurebs umZafress kritikas<br />

iaraRis metismeti gadaWarbebiT gamoyenebis gamo (ix. par. 180), Tumca,<br />

83


sicocxlis ufleba<br />

miuxedavad amisa, ar SeiZleba imis gamoricxva, rom misi reaqcia ganapiroba<br />

cecxlsasroli iaraRis gamoyenebis maregulirebeli sakanonmdeblo<br />

bazis araadekvaturobam da im faqtma, rom igi momzadebuli iyo, emoqmeda<br />

aRniSnuli bazis safuZvelze (ix. punqtebi 60 da 99-105).<br />

152. ganmcxadeblebma aRniSnes, rom samxedro policielTa damokidebuleba<br />

didwilad gansazRvra imis codnam, rom gaqceulebi boSuri warmomavlobis<br />

iyvnen. Tumca, SeuZlebelia imis garkveva, iyo Tu ara batonebis angelovisa<br />

da petkovis eTnikuri warmomavloba policiis TanamSromelTa qmedebebis<br />

ganmapirobebeli. ufro metic, arsebobs mtkicebuleba, rom zogierTi<br />

oficeri da TanamSromelTa nawili piradad icnobda erT an orive<br />

msxverpls (ix. punqti 18).<br />

153. ganmcxadeblebi eyrdnobodnen mowme m.m.-is Cvenebas, romelic gaxldaT<br />

erT-erTi msxverplis mezobeli. misi gancxadebiT, maiorma `g~-m gasrolis<br />

Semdeg mas miaZaxa `Tqve wyeulo boSebo~.<br />

miuxedavad imisa, rom Zaladobriv aqtTan dakavSirebuli rasobrivi<br />

Seuracxyofis amgvari mtkicebuleba unda gadamowmebuliyo xelisuflebis<br />

mier, TavisTavad, es gancxadeba arasakmarisi safuZvelia daskvnisTvis,<br />

rom mopasuxe saxelmwifo pasuxismgebelia rasobrivi mkvlelobisTvis.<br />

154. da bolos, ganmcxadeblebi daeyrdnnen informacias araerTi<br />

SemTxvevis Sesaxeb, rodesac bulgareTSi boSaTa mimarT iaraRis gamoyeneba<br />

samarTaldamcavebis mier sruldeboda am ukanasknelTa sikvdiliT da amas<br />

ar mohyveboda pasuxismgebel pirTa braldeba.<br />

155. marTalia, araerTma organizaciam, maT Soris saxelmwifoTaSorisma,<br />

gamoxata Tavisi SeSfoTeba msgavs SemTxvevebTan dakavSirebiT (ix. punqtebi<br />

55-59), Tumca, sasamarTlo ver gadauxvevs mis mizans, imsjelos konkretuli<br />

saqmis garemoebebze da daadginos, ganapiroba Tu ara rasizmma batonebis<br />

angelovisa da petkovis sikvdili.<br />

156. Tavis gadawyvetilebaSi palatam daadgina, rom mtkicebis tvirTi unda<br />

gadaenacvlebinaT mopasuxe saxelmwifoze imis gamo, rom saxelmwifom<br />

ver moaxerxa, Caetarebina mkvlelobis SesaZlo rasistuli motivis<br />

efeqturi gamoZieba. saxelmwifos uunarobas, daemtkicebina palatisTvis,<br />

rom ganacxadSi aRwerili movlenebi ar iyo rasizmiT ganpirobebuli,<br />

pasuxad mohyva konvenciis me-14 muxlis darRveulad cnoba me-2 muxlTan<br />

mimarTebiT.<br />

157. didi palata ganmeorebiT aRniSnavs, rom garkveul garemoebebSi,<br />

sadac movlenebi srulad an nawilobriv mTavrobis eqskluziuri codnis<br />

farglebSia, rogorc es xdeba Tavisuflebis aRkveTis dawesebulebaSi<br />

piris gardacvalebis dros, mtkicebis tvirTi SeiZleba gadavides<br />

saxelmwifoze, raTa am ukanasknelma warmoadginos damakmayofilebeli<br />

da sarwmuno ganmarteba sikvdilis gamomwvev mizezebTan dakavSirebiT<br />

(ix. salmani TurqeTis winaaRmdeg, no. 21986/93, § 100, ECHR 2000-VII).<br />

didi palata ver gamoricxavs SesaZlebloba, rom garkveul pirobebSi<br />

diskriminaciis saqmeebze mopasuxe mTavrobas daekisros valdebuleba,<br />

gaabaTilos diskriminaciis Sesaxeb dasabuTebuli saCivari da Tu is<br />

amas ar gaakeTebs, daadginos konvenciis me-14 muxlis darRveva. Tumca,<br />

iq, sadac, rogorc am SemTxvevaSi amtkiceben, adgili hqonda rasistuli<br />

motiviT Cadenil Zaladobriv aqts, aseTi midgoma tolfasi iqneboda,<br />

mopasuxe saxelmwifosTvis mogveTxova, daemtkicebina, rom Sesabamis<br />

84


naCova da sxvebi bulgareTis winaaRmdeg<br />

pirebs ar gaaCndaT garkveuli subieqturi mosazrebebi. mravali qveynis<br />

samarTlebriv sistemaSi politikis an gadawyvetilebis diskriminaciuli<br />

efeqtis mtkicebuleba gaauqmebda calkeul, momsaxurebis gawevis an<br />

dasaqmebis sferoSi arsebul, diskriminaciasTan mimarTebiT ganzraxvis<br />

mtkicebis saWiroebas. magram, miuxedavad amisa, Zneli iqneba, es midgoma<br />

gadmoitano saqmeSi, sadac adgili aqvs mtkicebas, rom Zaladobrivi<br />

aqti rasobrivad iyo motivirebuli. didi palata emijneba palatis<br />

midgomas da ar miiCnevs, rom, Tu xelisufleba ver moaxerxebs efeqturi<br />

gamoZiebis Catarebas mkvlelobis rasistul motivTan dakavSirebiT, aman<br />

unda gadaitanos mtkicebis tvirTi mopasuxe mTavrobaze me-14 muxlis<br />

darRvevasTan dakavSirebiT, me-2 muxlis arsebiT nawilTan mimarTebiT.<br />

ramdenad Seesabameboda xelisuflebis moqmedebebi mis procedurul<br />

movaleobebs, calke sakiTxia da masze sasamarTlo qvemoT imsjelebs.<br />

158. amrigad, yvela Sesabamisi elementis Sefasebis Sedegad, sasamarTlo<br />

ar adgens, rom adgili aqvs rasistul motivs batonebis angelovisa da<br />

petkovis sikvdilSi.<br />

159. Sesabamisad, is adgens, rom ar hqonia adgili konvenciis me-14 muxlis<br />

darRvevas me-2 muxlTan mimarTebiT mis arsebiT aspeqtSi.<br />

2. proceduruli aspeqtebi: Seasrula Tu ara mopasuxe saxelmwifom<br />

Tavisi valdebuleba SesaZlo rasistuli motivis gamoZiebisas<br />

(a) zogadi principebi<br />

160. didi palata iziarebs palatis analizs, winamdebare saqmeSi<br />

xelSemkvreli saxelmwifos procedurul valdebulebasTan dakavSirebiT,<br />

gamoiZios Zaladobrivi aqtebis SesaZlo rasistuli motivi. kerZod,<br />

palatam ganacxada, rom (§§ 156-159 ):<br />

`saxelmwifoebs gaaCniaT zogadi valdebuleba konvenciis me-2 muxliT,<br />

ganaxorcielon sicocxlis xelyofis saqmeTa efeqturi gamoZieba..~<br />

... es valdebuleba unda Sesruldes diskriminaciis gareSe, rogorc amas<br />

moiTxovs konvenciis me-14 muxli... iq, sadac arsebobs eWvi, rom rasobrivma<br />

ganwyobam gamoiwvia Zaladobrivi aqti, gansakuTrebiT mniSvnelovania,<br />

rom oficialuri gamoZieba warimarTos yuradRebiTa da miukerZoeblobiT<br />

imis dasadastureblad, rom sazogadoeba mudmivad gmobs rasizmsa da<br />

eTnikur SuRls, amasTan, uzrunvelyofs umciresobaTa rwmenas imasTan<br />

dakavSirebiT, rom xelisufleba daicavs maT rasistuli Zaladobisagan.<br />

saxelmwifos pozitiuri valdebulebebis Sesabamisad, konvenciis me-2<br />

muxli moiTxovs, qveynis SidasamarTlebrivma sistemam gamoiyenos<br />

sisxlis samarTali im piris mimarT, vinc sxvisi sicocxle ukanonod xelyo,<br />

miuxedavad msxverplis rasobrivi Tu eTnikuri warmomavlobisa ( ix.<br />

mensoni da sxvebi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg (dek.), no. 47916/99,<br />

ECHR 2003-V)...<br />

... Zaladobrivi incidentebis, gansakuTrebiT ki, saxelmwifos<br />

warmomadgenelTa mier Cadenili mkvlelobebis gamoZiebisas, saxelmwifos<br />

ekisreba damatebiTi valdebuleba, gadadgas yvela gonivruli nabiji<br />

nebismieri rasistuli motivis gamosavlenad da imis dasadgenad, iTamaSa<br />

Tu ara gadamwyveti roli rasistulma Tu eTnikuri siZulvilma an<br />

ganwyobam. am valdebulebis Seusrulebloba da rasobrivad motivirebuli<br />

85


sicocxlis ufleba<br />

Zaladobis da sisastikis im danaSaulebis msgavsad gamoZieba, sadac<br />

saxeze ar aris rasobrivi motivebi, Tvalis daxuWva iqneboda imaze, rom<br />

aseTi qmedebebi gansakuTrebulad laxavs fundamentur uflebebs da ar<br />

eTavseba konvenciis me-14 muxls (ix. mutatis mutandis, slimenosi saberZneTis<br />

winaaRmdeg [GC], no. 34369/97, § 44, ECHR 2000-IV). imisaTvis, rom SenarCundes<br />

sazogadoebis rwmena samarTaldamcavi organoebis mimarT, xelSekrulebis<br />

monawile saxelmwifoebma, Zalis gamoyenebis SemTxvevebis gamoZiebisas,<br />

unda uzrunvelyon zRvris gavleba Zalis gadaWarbebiT gamoyenebis<br />

SemTxvevebsa da rasistul mkvlelobebs Soris, samarTlis donezec da<br />

praqtikuladac.<br />

rasobrivi motivaciis damtkiceba xSirad praqtikaSi Zalian rTulia.<br />

mopasuxe mTavrobis valdebuleba, gamoiZios SesaZlo rasistuli motivebi<br />

Zaladobriv aqtebSi, gulisxmobs imas, rom miiRos yvela aucilebeli da<br />

ara absoluturad yvela zoma (ix. mutatis mutandis, Sanagani gaerTianebuli<br />

samefos winaaRmdeg, no. 37715/97, § 90, ECHR 2001-III, romelic adgens<br />

imave standarts gamoZiebis zogad valdebulebasTan dakavSirebiT).<br />

xelisuflebis warmomadgenlebma unda moimoqmedon yvelaferi,<br />

rac gonivrulia Seqmnil viTarebaSi, raTa Seagrovon da daamagron<br />

mtkicebulebani, gamoiyenon yvela praqtikuli saSualeba WeSmaritebis<br />

dadgenis mizniT da miiRon dasabuTebuli, miukerZoebeli da obieqturi<br />

gadawyvetilebebi im saeWvo faqtebis ignorirebis gareSe, romlebic<br />

SeiZleba miuTiTebdnen rasobrivad motivirebul Zaladobaze.~<br />

161. didi palata, Tavis mxriv, amatebs, rom xelisuflebis warmomadgenelTa<br />

valdebuleba, gamoiZion SesaZlo kavSiri rasobriv aqtsa da Zaladobriv<br />

aqts Soris, warmoadgens konvenciis me-2 muxliT gaTvaliswinebuli<br />

maTi proceduruli valdebulebis aspeqts, magram SeiZleba miCneuli<br />

iyos konvenciis me-14 muxliT me-2 muxlTan mimarTebiT warmoSobil<br />

valdebulebad sicocxlis uflebis diskriminaciis gareSe dacvis Sesaxeb.<br />

ori debulebis urTierTkavSiris gaTvaliswinebiT, winamdebare saqmeSi<br />

warmoSobili darRvevis sakiTxi SeiZleba ganixilos mxolod erT muxlTan<br />

an orivesTan mimarTebiT. es sakiTxi unda gadawydes yoveli saqmis faqtebisa<br />

da braldebis bunebis gaTvaliswinebiT.<br />

(b) am principebis gamoyeneba winamdebare saqmeSi<br />

162. sasamarTlom ukve daadgina, rom bulgareTis xelisuflebis<br />

warmomadgenlebma daarRvies konvenciis me-2 muxli, vinaidan ar<br />

ganaxorcieles mniSvnelovani gamoZieba batonebis angelovisa da petkovis<br />

sikvdilis mizezebis gamosavlenad (ix. zemoT punqtebi 114-119). is adgens,<br />

rom winamdebare saqmeSi calke gamokvlevis sagani unda gaxdes braldeba<br />

mizezobriv kavSirze rasistul ganwyobasa da ori adamianis mkvlelobis<br />

faqts Soris.<br />

163. xelisuflebis warmomadgenlebma gamoiZies batonebis angelovisa da<br />

petkovis mkvleloba ise, rom hqondaT baton m.m.-s Cveneba, msxverplTa<br />

mezoblisa, romelsac maiorma `g~-m, miuSvira ra iaraRi, Sehyvira `Tqve<br />

wyeulo boSebo~ (ix. zemoT punqti 35). aRniSnuli Cveneba, bulgareTSi<br />

arsebuli anti-boSuri damokidebulebis gaTvaliswinebiT, gadamowmebas<br />

moiTxovda.<br />

86


naCova da sxvebi bulgareTis winaaRmdeg<br />

164. didi palata adgens, rom nebismieri verbaluri rasistuli Seuracxyofa,<br />

gamoTqmuli samarTaldamcavi organos warmomadgenelTa mier, operaciis<br />

dros eTnikuri an sxva umciresobaTa warmomadgenlebis winaaRmdeg Zalis<br />

gamoyenebisas, Zalian axlosaa kiTxvasTan, hqonda Tu ara adgili ukanono,<br />

siZulviliT motivirebul Zaladobas. iq, sadac gamoZiebis Sedegad msgavsi<br />

mtkicebulebis utyuaroba dadasturdeba, unda moxdes yvela faqtis<br />

zedmiwevniT Semowmeba, raTa gamovlindes rasistuli motivi, romelsac<br />

SesaZloa adgili hqonoda.<br />

165. ufro metic, is faqti, rom maiorma `g~-m gamoiyena metismetad<br />

gadaWarbebuli Zala ori SeuiaraRebeli da aramoZalade adamianis<br />

winaaRmdeg, aseve moiTxovda yuradRebiT gamoZiebas.<br />

166. amrigad, gamomZiebelsa da prokurorebs, romlebic CarTuli iyvnen<br />

winamdebare saqmeSi, gaaCndaT sakmarisi safuZveli SeSfoTebisaTvis,<br />

rasac unda mohyoloda Tavdapirveli mokvlevis Catareba; da Tu misi<br />

Sedegebi miscemda amis safuZvels, Semdgomi gamoZieba Zaladobis aqtsa da<br />

rasistul motivebs Soris SesaZlo kavSiris Taobaze.<br />

167. Tumca, xelisuflebis warmomadgenlebma araferi gaakeTes imisaTvis,<br />

rom gadaemowmebinaT baton m.m.-s Cveneba. maT, amasTan dakavSirebiT, ar<br />

dakiTxes mowmeebi. maior `g~-s ar hkiTxes, Tu ratom CaTvala aucileblad<br />

amgvari intensivobis Zalis gamoyeneba. ar Semowmebula maior `g~-s warsuli<br />

imis gasarkvevad, iyo Tu ara igi adre msgavs incidentebSi CarTuli, an<br />

gamoavlina Tu ara warsulSi anti-boSuri damokidebuleba. es Secdomebi<br />

damZimebuli iyo gamomZieblisa da prokuroris qmedebiT, romlebmac,<br />

rogorc sasamarTlom zemoT aRniSna, yuradReba ar miaqcies Sesabamis<br />

faqtebs da Sewyvites gamoZieba, riTac maior `g~-s misces SesaZlebloba,<br />

Tavi aeridebina pasuxismgeblobisaTvis (ix. punqtebi 36-54 da 115-117).<br />

168. amrigad, sasamarTlo adgens, rom xelisuflebis warmomadgenlebma<br />

ar Seasrules konvenciis me-14 muxliT amave konvenciis me-2 muxlTan<br />

erTobliobiT dakisrebuli valdebuleba, mieRoT yvela zoma imis<br />

dasadgenad, iqonia Tu ara diskriminaciam gavlena incidentis Sedegebze.<br />

Sesabamisad, Sedegad, adgili hqonda konvenciis me-14 muxlis darRvevas<br />

me-2 muxlTan erTobliobaSi procedurul aspeqtebTan mimarTebiT.<br />

V. konvenciis 41-e muxlis gamoyeneba<br />

ziani<br />

170. didi palatis winaSe ganmcxadeblebma waradgines igive moTxovna,<br />

materialuri da aramaterialuri zianis anazRaurebis mizniT kompensaciis<br />

miRebis Taobaze, rogorc es gaakeTes palatis mier saqmis ganxilvisas.<br />

mTavrobas amaze komentari ar gaukeTebia.<br />

171. palatis gadawyvetilebis Sesabamisi nawilis Tanaxmad (§§ 177-184):<br />

`q-ni naCova, batoni angelovis qaliSvili da qalbatoni hristova, misi<br />

partniori da qalbaton naCovas deda erToblivad iTxovdnen 25,000 evros<br />

batoni angelovis mkvlelobis mimarT konvenciis Sesabamisi muxlebis<br />

darRvevis safuZvelze. es Tanxa moicavda 20,000 evros aramaterialuri<br />

zianis nawilSi da 5000 evros materialuri zianis saxiT. q-ni rangelova<br />

da b-ni rangelovi erToblivad iTxovdnen igive odenobis Tanxas maTi<br />

87


sicocxlis ufleba<br />

Svilis b-n kiril petkovis sikvdilis da saqmeSi arsebuli konvenciis sxva<br />

darRvevis gamo.<br />

aramaterialur zianTan dakavSirebiT, sasamarTlo srulad akmayofilebs<br />

mosarCeleTa moTxovnas.<br />

materialur zianTan dakavSirebiT, ganmcxadeblebi moiTxovdnen<br />

dakargul Semosavals, rac mohyva msxverplTa sikvdils. ganmcxadeblebma<br />

ver warmoadgines dokumenturi mtkicebulebebi amis Taobaze, magram<br />

ganacxades, rom TiToeuli msxverpli uzrunvelyofda ojaxs finansurad<br />

da aseve gaagrZelebda, cocxali rom darCeniliyo. maT iTxoves<br />

TiToeulisaTvis 5000 evros miniWeba. mTavrobam ganacxada, rom moTxovna<br />

iyo gazviadebuli bulgareTSi cxovrebis standartis TvalsazrisiT.<br />

sasamarTlo adgens, rom mTavrobas ar udavia mosarCeleTa dasabuTebasTan<br />

dakavSirebiT. Sesabamisad, sasamarTlo ver xedavs raime safuZvels<br />

sxvagvari daskvnis gakeTebisaTvis.<br />

rac Seexeba materialuri zaralisaTvis gamosayofi Tanxis zust odenobas,<br />

aRniSnuli aucilebelia imisaTvis, rom moxdes sruli reparacia (restitutio<br />

in integrum). materialur danakargTan dakavSirebiT, ganmcxadeblebs<br />

mainc SeiZleba mieceT kompensacia miuxedavad siZneleebisa, zustad<br />

ganisazRvros miuRebeli Semosavlis odenoba. sasamarTlo am SemTxvevaSi<br />

imoqmedebs ise, rogorc es sxva msgavs saqmeebSi gaakeTa (ix. zeti da sxvebi<br />

gaerTianebuli samefos winaaRmdeg [GC], no. 29392/95, § 120, ECHR 2001-V).<br />

winamdebare saqmeSi mxareTa dasabuTebisa da Sesabamisi faqtorebis _<br />

msxverplTa da ganmcxadebelTa asakis da gardacvlilebTan siaxlovis<br />

_ gaTvaliswinebiT, sasamarTlo adgens, miekuTvnos 5,000 evro q-n<br />

naCovasa da q-n hristovas erToblivad, b-ni angelovis sikvdiliT<br />

gamowveuli miuRebeli Semosavlis saxiT da 2,000 evro erToblivad q-n<br />

da b-n rangelovebs b-ni petkovis sikvdiliT gamowveuli dakarguli<br />

SemosavlisaTvis.~<br />

172. didi palata adasturebs palatis analizs. is adgens, rom marTebulia<br />

ganmcxadebelTa saCivari materialur da aramaterialur zianTan<br />

dakavSirebiT, rac mohyva konvenciis me-2 da me-14 muxlebis darRvevas da<br />

rom ar arsebobs dakisrebuli kompensaciis Semcirebis mizezi miuxedavad<br />

imisa, rom didma palatam ar daadgina me-2 muxlis darRveva konvenciis me-14<br />

muxlTan mimarTebiT. Sesabamisad, sasamarTlo q-n naCovasa da q-n hristovas<br />

erToblivad aniWebs 25,000 evros materialuri da aramaterialuri<br />

zianisaTvis da q-n rangelovasa da b-n rangelovs erToblivad _ 22,000<br />

evros materialuri da aramaterialuri zianisaTvis.<br />

konvenciis 45,2 muxlisa da sasamarTlos wesebis 74,2 wesis Tanaxmad,<br />

gansxvavebuli mosazrebebi Tan erTvis am gadawyvetilebas:<br />

(a) mosamarTle ser nikolas bracas gansxvavebuli mosazreba;<br />

(b) mosamarTleebis kasadevalis, hediganis, mularonis, furasandostromis,<br />

giumianis da Splimanis erToblivi, nawilobriv<br />

gansxvavebuli mosazreba.<br />

88


5. guli TurqeTis winaaRmdeg<br />

(ganacxadi no. 22676/93)<br />

procedura<br />

saqmiswarmoeba daiwyo ganacxadiT (no. 22676/93), romelic 1993 wlis 25<br />

agvistos adamianis uflebaTa evropul komisiaSi (`komisia~), adamianis<br />

uflebaTa da fundamentur TavisuflebaTa dacvis evropuli konvenciis<br />

(`konvencia~) 25-e muxlis safuZvelze, TurqeTis winaaRmdeg Semoitana<br />

TurqeTis moqalaqe mehmet gulim (`ganmcxadebeli~).<br />

saqmis faqtobrivi mxare (mokle araoficialuri versia)<br />

ganmcxadeblis vaJi, aseve mehmet guli daiRupa policiis mier misi<br />

saxlis karTan cecxlis gaxsnis Sedegad, bozovaSi Catarebuli operaciis<br />

dros. mkvlelobasTan dakavSirebuli garemoebebis Sesaxeb mxareebi<br />

ver SeTanxmdnen, Sesabamisad, konvenciis yofili 28-e muxlis Tanaxmad,<br />

gamoZieba Caatara komisiam.<br />

1993 wlis martamde ar arsebobda raime mtkicebuleba, rom mehmet guli<br />

ramenairad dakavSirebuli iyo PKK-s saqmianobasTan. policiis mier<br />

miRebuli anonimuri informaciac ar asaxelebda mehmet gulis, rogorc<br />

terorists da ar arsebobda axsna, Tu ratom moxvda misi bina gasaCxrekTa<br />

siaSi.<br />

rogorc komisiam daadgina, binis gaCxrekamde kakuni karze ar yofila<br />

xangrZlivi, arc sityvieri gafrTxileba miuciaT binaSi myofebisTvis.<br />

karze msubuqi kakunis pasuxad mehmet guli mivida karebTan. policielebma,<br />

rogorc irkveva, cecxli karis mimarTulebiT gaxsnes maSin, rodesac<br />

igi kars aRebda. SesaZloa, gasaRebis Cxakuni aRiqves, rogorc iaraRis<br />

gadatenis xma da amas mohyva policielTa mxridan reaqcia. mehmet gulis<br />

Sebrunebis dros moxvda tyvia zurgis areSi, rac fataluri aRmoCnda<br />

sxva Wrilobebisgan gansxvavebiT. ganmcxadebelma da misi vaJis colma,<br />

karis gaxsnis Semdeg, daWrili mehmet guli waiyvanes axlos mdebare<br />

janmrTelobis centrSi. centridan saavadmyofoSi gadayvanisas mehmet<br />

guli gardaicvala. miuxedavad oficrebis mtkicebisa, rom Cxrekis dros<br />

mehmet gulis saxlSi aRmoCenili iqna ori Tofi da 9 mm carieli vazna,<br />

komisiam ar miiCnia es faqti dadgenilad imis gamo, rom es mtkicebuleba ar<br />

iyo saTanadod gamagrebuli da am sakiTxze policielTa CvenebebSi bevri<br />

winaaRmdegoba aRmoCnda.<br />

samarTlebrivi mxare<br />

I. mTavrobis winaswari Sepasuxeba<br />

53. mopasuxe mTavrobam sasamarTlosadmi wardgenil SepasuxebaSi aRniSna,<br />

rom ganmcxadebels ar hqonda amowuruli qveynis SidasamarTlebrivi<br />

saSualebebi konvenciis 35-e muxlis Sesabamisad, raTa mieRo xelmisawvdomi<br />

samarTlebrivi reparacia sisxlis samarTlis saqmis wamowyebiT an<br />

samoqalaqo an administraciul sasamarTloebSi gasaCivrebiT. mTavrobam<br />

apelireba moaxdina aitekinis saqmeze, sadac sasamarTlom mxari dauWira<br />

89


sicocxlis ufleba<br />

saxelmwifos Sepasuxebas sarCelis dasaSvebobasTan dakavSirebiT (aitekini<br />

TurqeTis winaaRmdeg, 1998 wlis 23 seqtembris gadawyvetileba, angariSebi<br />

1998-VII, p. 2807).<br />

55. sasamarTlo imeorebs, rom qveynis SidasamarTlebrivi saSualebis<br />

amowurva, romelic gaTvaliswinebulia konvenciis 35-e muxlis §<br />

1-li punqtiT, avaldebulebs ganmcxadebels, upirvelesad, amowuros<br />

adgilobriv doneze xelmisawvdomi samarTlebrivi saSualebebi imisaTvis,<br />

rom miiRos samarTlebrivi reparacia yvela darRvevisaTvis, romelsac<br />

adgili hqonda. msgavsi saSualebis arseboba unda iyos sakmarisad<br />

gansazRvruli rogorc Teoriul, ise praqtikul doneze; sxvagvarad, ar<br />

SeiZleba, rom es saSualeba CaiTvalos xelmisawvdomad da efeqturad.<br />

35 § 1 muxli aseve iTxovs, rom saCivrebi, romelTa evrosasamarTloSi<br />

gagzavnacaa gamiznuli, gagzavnamde unda iyos Setanili Sesabamis<br />

Sidasaxelmwifoebriv organoebSi Sida samarTlis formaluri da<br />

Sinaarsobrivi moTxovnebis Sesabamisad. magram aq ar igulisxmeba<br />

mimarTvis valdebuleba iseTi organoebisadmi, romlebic araadekvaturi<br />

da araefeqturia (ix. aqsoi TurqeTis winaaRmdeg, 1996 wlis 18 dekembris<br />

gadawyvetileba, angariSebi, 1996-VI, gv. 2275-76, §§ 51-52 da gadawyvetileba<br />

akvidari TurqeTis winaaRmdeg, angariSebi, 1996-IV, gv. 1210, §§ 65-67).<br />

56. sasamarTlo SeniSnavs, rom Turquli samarTali iZleva administraciuli,<br />

samoqalaqo da sisxlis samarTlebrivi saSualebebis gamoyenebis<br />

SesaZleblobas saxelmwifos warmomadgenelTa mier Cadenili ukanono da<br />

danaSaulebrivi qmedebebis sapasuxod (ix. zemoT punqtebi 44-52).<br />

57. marTalia, TurqeTis konstituciis 125-e muxliT uzrunvelyofili<br />

administraciuli dacvis saSualeba iTvaliswinebs Tanamdebobis pirTa<br />

mkacr pasuxismgeblobas (ix. zemoT paragrafi 50), Tumca, yuradsaRebia is<br />

garemoeba, rom konvenciis me-2 da me-13 muxlebi iTxovs iseTi gamoZiebis<br />

Catarebas, romelsac SeeZleba sasikvdilo dazianebis mimyenebel<br />

damnaSaveTa gamoaSkaraveba. Sesabamisad, ganmcxadeblisTvis xelmisawvdomi<br />

es administraciul-samarTlebrivi saSualeba SeiZleba CaiTvalos<br />

iluzoruli dacvis saSualebad, vinaidan maqsimumi, rac dazaralebuls<br />

SeeZlo mieRo, iyo fuladi kompensacia miyenebuli zianis gamo (ix. iasa<br />

TurqeTis winaaRmdeg, 1998 wlis 2 seqtembris gadawyvetileba, angariSebi<br />

1998-VI, gv. 2431, § 74).<br />

Sesabamisad, ganmcxadebeli ar iyo valdebuli, gamoeyenebina<br />

administraciul-samarTlebrivi zomebi da mTavrobis winaswari Sepasuxeba<br />

am sakiTxTan mimarTebiT ar miiCneva safuZvlianad.<br />

59. sasamarTlo xazs usvams im garemoebas, rom qveynis Sida samarTlebrivi<br />

saSualebebis amowurvis wesis gamoyenebisas, is ganixileba adamianis<br />

uflebaTa dacvis adgilobrivi meqanizmis konteqstSi, romelTa<br />

dafuZnebasac maRali xelSemkvreli saxelmwifo daTanxmda. Sesabamisad,<br />

konvenciis 35 § 1 muxlis gamoyeneba unda moxdes garkveuli moqnilobiTa<br />

da gadaWarbebuli formalizmis gareSe. aseve, mniSvnelovan yuradRebas<br />

imsaxurebs Tavad individualuri saqmis specifikac. sasamarTlo ar<br />

eTanxmeba mdgomareobas, rom ganmcxadebels an mis warmomadgenels<br />

ekisreba valdebuleba, gaarkvios, moxda Tu ara devnis Sewyvetis Taobaze<br />

gadawyvetilebis gauqmeba uzenaesi administraciuli sasamarTlos<br />

mier. ganmcxadeblis, rogorc mosarCelis vinaoba, kargad iyo<br />

cnobili saxelmwifos wamomadgenelTaTvis da, Sesabamisad, arsebobda<br />

90


guli TurqeTis winaaRmdeg<br />

mosarCelisaTvis Setyobinebis valdebuleba imis Taobaze, rom devna<br />

daiwyo da rom mas SeeZlo am procesSi CarTuliyo, rogorc samoqalaqo<br />

mosarCele.<br />

60. rac Seexeba samoqalaqo samarTalwarmoebas saxelmwifos<br />

warmomadgenelTa ukanono qmedebis an ukanono aqtebis Sedegad<br />

miyenebuli zianis anazRaurebis moTxovnis Taobaze (ix. zemoT paragrafi<br />

52), sasamarTlo SeniSnavs, rom ganmcxadebels Teoriulad hqonda<br />

SesaZlebloba, daewyo Sesabamisi samarTalwarmoeba, magaliTad, policiis<br />

sami TanamSromlis winaaRmdeg. Tumca, ganmcxadebeli amtkicebs, rom<br />

incidentis gamoZiebis Tvisobrivi naklovaneba da procesis warmoebis<br />

manera mas efeqturad arTmevda sakuTar uflebaTa dacvis perspeqtivas<br />

policiis oficerTa bralis dadgeniT momxdar qmedebebTan mimarTebiT.<br />

61. sasamarTlo miiCnevs, rom saxelmwifo Sepasuxebis is nawili,<br />

romelic exeba sisxlissamarTlebriv da samoqalaqosamarTlebriv<br />

dacvis saSualebebs, wina planze swevs sisxlis samarTlis gamoZiebisa da<br />

procedurebis efeqturobis sakiTxs, rac mWidro kavSirSia ganmcxadeblis<br />

saCivarTan konvenciis me-2 da me-13 muxlebTan dakavSirebiT. sasamarTlo<br />

aRniSnavs, rom winamdebare saqme gansxvavdeba aitekinis saqmisagan, romelsac<br />

mopasuxe mTavroba Tavis SepasuxebaSi eyrdnoba, radgan am ukanasknelSi<br />

sisxlis samarTlis samxedro sasamarTlom jariskacs, romelmac mokla<br />

ganmcxadeblis qmari, msjavri gamoutana gaufrTxileblobiT Cadenili<br />

mkvlelobisaTvis. sakasacio sasamarTloSi Setanili orive saCivari,<br />

erTi mxriv, ganmcxadeblis da, meore mxriv, generaluri prokuraturis<br />

warmomadgenlisa, iTxovda msjavrdebulis damnaSaved cnobas mkvlelobis<br />

ufro mZime Semadgenlobis CadenaSi. am garemoebebSi ar SeiZleba iTqvas,<br />

rom saxelmwifos mier warmoebulma gamoZiebam ar misca ganmcxadebels<br />

gonivruli SesaZlebloba, gaekeTebina yvelaferi misi meuRlis mkvlelis<br />

gasamarTlebisTvis (ix. zemoT citirebuli aitkenis gadawyvetileba, gv.<br />

2827, § 83).<br />

62. Sesabamisad, sasamarTlo mxedvelobaSi ar iRebs saxelmwifos winaswar<br />

Sepasuxebas, romelic exeba dacvis administraciul-samarTlebrivi<br />

saSualebebis gamoyenebas (ix. zemoT punqtebi 49-51). is aerTianebs<br />

samoqalaqosamarTlebrivi da sisxlissamarTlebrivi dacvis saSualebebTan<br />

mimarTebiT dasaSvebobasTan dakavSirebul winaswari Sepasuxebis nawils<br />

saqmis arsebiT mxaresTan (ix. qveviT punqtebi 102-107).<br />

III. konvenciis me-2 muxlis savaraudo darRvevis Taobaze<br />

65. ganmcxadebeli amtkicebs, rom misi Svili mehmet guli yovelgvari<br />

gamarTlebis gareSe mokles policiis TanamSromlebma, rodesac<br />

gardacvlilis binis karebTan gaxsnes cecxli. is aseve acxadebs, rom<br />

efeqturi gamoZieba ar Catarebula mkvlelobis garemoebaTa sruli<br />

gamokvlevis mizniT.<br />

66. mTavroba ar daeTanxma ganmcxadeblis braldebebs. komisiam gamoxata<br />

mosazreba, rom me-2 muxli dairRva, vinaidan policiis TanamSromelTa<br />

mier Zalis gamoyeneba iyo absoluturad araproporciuli da aseve imitom,<br />

rom saxelmwifos warmomadgenlebma ar Caatares adekvaturi sisxlis<br />

samarTlis gamoZieba mehmet gulis mkvlelobis faqtTan dakavSirebiT.<br />

91


sicocxlis ufleba<br />

A. mxareTa dasabuTeba<br />

1. ganmcxadebeli<br />

67. ganmcxadebeli amtkicebda, rom misi Svili yovlad gaumarTleblad<br />

mokles policiis TanamSromlebma misi saxlis karebTan cecxlis gaxsnis<br />

Sedegad. marTalia, ganmcxadebeli iziarebs komisiis mier dadgenil<br />

faqtebs da daskvnebs imasTan dakavSirebiT, rom srola warmoadgenda<br />

policiis oficrebis mier Zalis araproporciuli gamoyenebis Sedegs,<br />

Tumca, miiCnevs, rom komisiis daskvnebi Seicavs incidentis sxva faqtobrivi<br />

da samarTlebrivi garemoebebis gamarTlebas.<br />

68. upirveles yovlisa, ganmcxadebelma gaiziara, rom operaciis dagegmvis<br />

Taobaze mcire odenobis informaciis xelmisawvdomoba ar iZleva daskvnis<br />

gakeTebis saSualebas imasTan dakavSirebiT, rom misi Svilis mkvleloba<br />

xelisuflebis mier dagegmili eqstra-iuridiuli xasiaTis mkvleloba iyo.<br />

Tumca, komisiis mier dadgenili faqtebi amyarebs mosazrebas, rom operacia<br />

imdenad aramarTebulad daigegma da warimarTa, Tavad dagegmarebis<br />

proceduriT dairRva sicocxlis uflebis dacvis valdebuleba. is inter<br />

alia miuTiTebs mkacr instruqciaze, romelic policiis oficrebs misces<br />

imasTan dakavSirebiT, rom binaSi imyofeboda teroristi maSin, roca iq<br />

msgavsi aravin iyo. garda amisa, konvenciis me-2 muxls arRvevs Semdegi<br />

sakiTxebi: policiis oficrebisTvis instruqciis armicema imis Sesaxeb,<br />

Tu rodis unda gamoeyenebinaT iaraRi; gegmis ararseboba, Tu ra gziT<br />

unda SeeRwiaT binaSi; informaciis armiwodeba imasTan dakavSirebiT, rom<br />

SenobaSi aseve imyofebodnen qalebi da bavSvebi. ganmcxadeblis mtkicebiT,<br />

aRniSnul operacias aklda strategiuli da taqtikuri dagegmva,<br />

kerZod, ar ganxilula operaciis sxvagvari msvlelobis SesaZlebloba.<br />

magaliTad, imis gaTvaliswinebiT, rom operacias aklda dagegmva, saWiro<br />

iyo, sifrTxiliT ganexorcielebinaT Cxreka, raTa Tavidan aecilebinaT<br />

sasikvdilo Zalis gamoyeneba<br />

69. meore, mtkicebulebebiT gamtkicebuli faqtis Tanaxmad, policiis<br />

oficrebs ganzraxuli hqondaT ganmcxadeblis Svilis mokvla, Sesasvleli<br />

karisTvis cecxlis gaxsnis gziT. ganaTeba mizanmimarTulad iqna<br />

gamorTuli saxlis gareT. aranairi gafrTxileba imis Taobaze, rom karTan<br />

iyo policia, ar gakeTebula da oficrebma gaisroles maSin, rodesac<br />

mehmet guli karis gaRebas cdilobda. srola gagrZelda garkveuli<br />

periodis ganmavlobaSi. igi warmoadgenda koncentrirebul qmedebas da<br />

ara panikiT gamowveul reaqcias. movlenaTa amgvari msvleloba dadginda<br />

zepiri Tu werilobiTi mtkicebulebiT, ramdenadac zogierTi policiis<br />

TanamSromlis gancxadebiT, operaciis mizani iyo im pirebis ganeitraleba,<br />

romlebic moqmedebdnen saxelmwifos interesebis sawinaaRmdegod.<br />

70. mesame, policiis oficrebma ar aRmouCines drouli da efeqturi<br />

samedicino daxmareba ganmcxadeblis mZimed daWril Svils, rac warmoSobs<br />

konvenciis me-2 muxliT daculi sicocxlis uflebis kidev erT mZime<br />

darRvevas. ganmcxadeblis Svilis hospitalizaciis Seferxeba rom ara (is<br />

gzaSi daiRupa), is SeiZleba gadarCeniliyo.<br />

71. da bolos, iziarebs ra komisiis daskvnas, rom mehmet gulis mkvlelobis<br />

saqmesTan mimarTebiT gamoZieba araefeqturi da araadekvaturi iyo,<br />

ganmcxadebeli uTiTebs SemTxvevis adgilis gamokvlevis xarvezebzec.<br />

aseve, gardacvlilis gakveTis proceduras aklda detaluroba, riTac<br />

92


guli TurqeTis winaaRmdeg<br />

xeli SeeSala saTanado analizis Catarebas miyenebuli Wrilobebis simZimis<br />

dasadgenad. ar iqna gamokvleuli dartymis niSnebi, anu ar iqna moZiebuli<br />

tyvia imis Sesamowmeblad, ramdenad safuZvliani iyo policiis oficrebis<br />

mier micemuli Cveneba cecxlis gaxsnasTan dakavSirebiT; policiis<br />

TanamSromelTagan Cvenebis miReba moxda SeyovnebiT; ar gamoikvlies<br />

operaciis dagegmvis detalebi da iaraRis gamoyenebis sakiTxi; aseve, ar<br />

dadginda gasrolil tyviaTa raodenoba.<br />

2. mTavroba<br />

72. mTavroba amtkicebs, rom policiis TanamSromlebis mier ganmcxadeblis<br />

Svilis mokvla moxda SemTxveviT. isini moqmedebdnen yovelgvari<br />

daudevrobis gareSe, misces ra naTeli gafrTxileba binis karze<br />

dakakunebiT. maT gaisroles mxolod mas Semdeg, rac gaisrola Tavad<br />

binaSi myofma. Sesabamisad, policielebis reaqcia ar SeiZleba CaiTvalos<br />

araproporciulad iseve, rogorc es moxda andronikusa da konstantinus<br />

saqmeSi kviprosis winaaRmdeg (1997 wlis 9 oqtombris gadawyvetileba,<br />

angariSebi 1997-VI, gv. 2059). maT cecxli gaxsnes mxolod maSin, roca<br />

gulwrfelad irwmunes, rom es aucilebeli iyo sakuTari sicocxlis<br />

dasacavad. nebismier SemTxvevaSi, adgili hqonda mxolod ramdenime<br />

sapasuxo gasrolas. karis mimarTulebiT ganxorcielebuli srolis mizani<br />

didwilad iyo misi gaxsna da im adamianebis daxmareba, romlebic binis<br />

Signidan Svelas iTxovdnen.<br />

73. mTavroba uaryofs, rom adgili hqonda operaciis raime winaswar<br />

dagegmvas da imasac, rom mehmet gulis saxlis Cxreka ganxorcielda sxva<br />

msgavsi saqmeebisgan gansxvavebul pirobebSi. iaraRis gamoyeneba moxda<br />

ise, rogorc es moxdeboda sxva msgavsi SeiaraRebuli konfrontaciisas<br />

da am dros saerTo wesebi iqna gamoyenebuli. mTavroba ar eTanxmeba<br />

komisiis mosazrebas imasTan dakavSirebiT, rom iaraRis meSveobiT<br />

rkinis karis gaReba xorcieldeboda gaufrTxileblad da sawinaaRmdego<br />

Sedegi gamoiRo, rac ar Seesabameba im meTodebs, romlebiTac kargad<br />

momzadebuli anti-teroristuli Zalebi unda moqmedebdnen. es qmedeba<br />

aseve ar Seesabameboda dazvervis mier mowodebul informacias, romlis<br />

Tanaxmadac, binaSi imyofebodnen teroristebi.<br />

74. ufro metic, mTavrobam usafuZvlod miiCnia ganmcxadeblis mtkiceba<br />

imasTan dakavSirebiT, TiTqos srolis Semdeg policiam uari Tqva<br />

daxmarebis gawevaze maSin, roca ganmcxadeblis vaJi SemTxvevis adgilidan<br />

swored policiis daxmarebiT da policiis manqaniT gadahyavdaT.<br />

75. rac Seexeba gamoZiebas, generalurma prokurorma gadadga yvela<br />

aucilebeli nabiji aRniSnuli faqtis gamosaZieblad. moxda SemTxvevis<br />

adgilis fotografireba da sasamarTlo-samedicino eqspertizis<br />

Catareba, aseve, saketis balistikuri kvleva. gardacvlilis sxeuli<br />

saTanadod iyo gamokvleuli, Tumca, klasikuri gakveTis proceduris<br />

Catareba ar gaxda aucilebeli, vinaidan sikvdili aSkarad gamowveuli iyo<br />

cecxlsasroli Wrilobis Sedegad, romelmac moklulis lumbosakralur<br />

zonaSi SeaRwia. yvela Cveneba, romelic saWiro iyo saqmis garemoebaTa<br />

dasadgenad, miRebul iqna ojaxis wevrTagan, mezoblebisa da policiis<br />

TanamSromlebisgan. amasTan, sisxlis samarTlis pasuxismgeblobas<br />

daeqvemdebarnen policiis TanamSromlebi, romlebmac cecxli gaxsnes.<br />

93


sicocxlis ufleba<br />

sisxlis samarTlis sasamarTlom agreTve moipova eqspertTa daskvnebi,<br />

romlebic eyrdnoboda faqtebsa da saqmeSi arsebul mtkicebulebebs.<br />

sasamarTlos kompetenciaSi Sedioda aRniSnuli daskvnebis Sefaseba da<br />

mas SeeZlo, Tuki saWirod CaTvlida, kidev moepovebina sxva eqspertTa<br />

damatebiTi daskvnebi. Tumca, sasamarTlom daadgina, rom policiis<br />

TanamSromlebi ar moqmedebdnen gaufrTxileblad. gamomdinare aqedan,<br />

adgili ar hqonda raime naklovanebas da gamoZieba Catarda konvenciis me-2<br />

muxlis moTxovnaTa Sesabamisad.<br />

b. sasamarTlos Sefaseba<br />

1. sasikvdilo Zalis gamoyeneba policiis TanamSromelTa mier<br />

76. me-2 muxli, romelic icavs sicocxlis uflebas da gansazRvravs, Tu<br />

ra SemTxvevaSia sococxlis warTmeva gamarTlebuli, konvenciis erTerT<br />

yvelaze fundamentur normas warmoadgens, romlisgan gadaxvevac<br />

ar daiSveba. is adgens garemoebebs, rodesac am uflebisagan gadaxveva<br />

SeiZleba gamarTlebulad CaiTvalos. konvenciis me-3 muxlTan erTad<br />

is warmoadgens demokratiuli sazogadoebis erT-erT umTavres<br />

Rirebulebas, romelic aerTianebs evropis sabWoSi Semaval demokratiul<br />

sazogadoebebs. garemoebebi, romlis drosac sicocxlis warTmeva<br />

SeiZleba gamarTlebulad CaiTvalos, viwrod unda ganimartos. konvenciis,<br />

rogorc individTa damcveli instrumentis, mizania, aseve, me-2 muxli ise<br />

iqnes gamoyenebuli da ganmartebuli, rom misi dacvis meqanizmebi iyos<br />

maqsimalurad efeqturi da praqtikuli (ix. makqeni da sxvebi gaerTianebuli<br />

samefos winaaRmdeg, 1995 wlis 27 seqtembris gadawyvetileba, seria A no.<br />

324, gv. 45-46, §§ 146-147).<br />

78. me-2 muxliT miniWebuli uflebebis mniSvnelobis gaTvaliswinebiT,<br />

sasamarTlo sicocxlis warTmevis SemTxvevebs uqvemdebarebs yvelaze<br />

frTxil Semowmebas, iRebs ra mxedvelobaSi aramarto saxelmwifos<br />

warmomadgenelTa qmedebebs, aramed saqmesTan dakavSirebul yvela<br />

garemoebas. saxelmwifos warmomadgenelTa mier Zalis gamoyeneba<br />

konvenciis me-2 muxlis meore paragrafSi Camoyalibebuli miznebis<br />

misaRwevad SeiZleba gamarTlebulad CaiTvalos maSin, rodesac is emyareba<br />

gulwrfel rwmenas, romelic xelSesaxebi mizezebis gamo raRac momentSi<br />

safuZvlianad aRiqmeba da garkveuli drois Semdeg aRmoCndeba, rom mcdari<br />

iyo (ix. zemoT citirebuli makqenisa da sxvebis gadawyvetileba gv. 58-59, §<br />

200).<br />

79. winamdebare saqmeSi saeWvo ar gamxdara faqti, rom mehmet guli<br />

gardaicvala cecxlsasroli Wrilobis Sedegad, romelic man miiRo<br />

specialuri daniSnulebis jgufis policiis TanamSromlebis mier<br />

karis mimarTulebiT srolis Sedegad maSin, rodesac is kars ukan idga.<br />

sasamarTlo eTanxmeba komisiis daskvnas imasTan dakavSirebiT, rom ar<br />

arsebobda Sesabamisi mtkicebuleba, romelic daadasturebda, rom am<br />

operaciis ganmxorcieleblebs miRebuli hqondaT instruqcia sasikvdilo<br />

Zalis gamoyenebis Sesaxeb, an rom es iyo operaciis winaswar dadgenili<br />

mizani. Tumca, ganmcxadebeli amtkicebda, rom cecxlis gaxsna amJRavnebda<br />

policiis oficrebis ganzraxvas, moeklaT kars ukan mdgomi piri.<br />

80. sasamarTlo aucileblad ar miiCnevs, imsjelos _ policiis<br />

warmomadgenlebi moqmedebdnen ganzraxviT, moeklaT ganmcxadeblis<br />

94


guli TurqeTis winaaRmdeg<br />

Svili, Tu maT daudevrobis gamo ver gaiTvaliswines safrTxe kars ukan<br />

mdgomi adamianis sicocxlisTvis. sasamarTlos ar aqvs sisxlis samarTlis<br />

sasamarTlos funqcia, gansazRvros konkretuli damnaSavis braleulobis<br />

xarisxi. is miiCnevs, rom policiis oficrebma am situaciaSi gamoiyenes<br />

araproporciuli Zala Semdeg garemoebaTa gamo.<br />

81. sasamarTlo eyrdnoba komisiis daskvnebs, romlis Tanaxmadac, mehmet<br />

guli, romelic binaSi cxovrobda mis colTan da SvilebTan erTad,<br />

karTan mivida daaxloebiT 1:00 saaTze kakunis sapasuxod. maSin, rodesac<br />

kars aRebda, samma policielma gaxsna cecxli erTi mimarTulebiT. is<br />

sasikvdilod daiWra cecxlsasroli iaraRidan gasrolili tyviebis<br />

Sedegad. srolis siZlierem sruliad gaunadgura marjvena xelis TiTebi.<br />

policiis TanamSromelTa mtkiceba imasTan dakavSirebiT, rom mehmet<br />

gulma maTi mimarTulebiT gaisrola, ar miiCneva sarwmunod da arc raime<br />

damakmayofilebeli mtkicebulebiT iyo gamyarebuli. mtkicebam, TiTqos<br />

binaSi aRmoCenili iqna ori Tofi da carieli vazna, incidentis Semdeg<br />

dakarga sarwmunooba saqmis masalebSi misi arasaTanado aRweris gamo da,<br />

Sesabamisad, policielTa Cvenebebi am sakiTxze ar aris sarwmuno.<br />

82. aseT garemoebebSi 50-55 tyviis gasrola karis mimarTulebiT ar iyo<br />

gamarTlebuli raime gonivruli rwmeniT, rom maT sicocxles binaSi<br />

myofi pirisagan safrTxe emuqreboda. aRniSnuli gasrola ver CaiTvleba<br />

gamarTlebulad im mosazrebidan gamomdinare, rom gasrola gamiznuli<br />

iyo binaSi usafrTxod SesaRwevad, vinaidan msgavsi qmedeba safrTxis<br />

qveS ayenebda karebTan axlo manZilze myof pirebs. rogorc sasamarTlo<br />

miuTiTebs, komisia, Tavisi delegatebis mosazrebaTa safuZvelze,<br />

miiCnevda, rom oficrebma SesaZlebelia cecxli gaxsnes karis saketis<br />

gadawevis xmis pasuxad, radgan egonaT, rom teroristebi maTTvis cecxlis<br />

gaxsnas apirebdnen. miuxedavad amisa, araidentificirebuli obieqtis<br />

mimarTulebiT avtomaturi iaraRidan cecxlis gaxsna udanaSaulo<br />

samoqalaqo pirebiT, bavSvebiTa da qalebiT dasaxlebul sacxovrebel<br />

korpusSi komisiam absoluturad araproporciulad miiCnia. Sesabamisad,<br />

es saqme gansxvavdeba saqmisagan androniku da konstantinu kviprosis<br />

winaaRmdeg (zemoT citirebuli, gv. 2106, §§ 191-192), sadac cecxli gauxsnes<br />

mZevlis amyvans, romlis mier iaraRis tarebis faqti damtkicebuli iyo,<br />

vinaidan man orjer isrola da gasrolis Sedegad daiWra policiis erTerTi<br />

TanamSromeli da mZevali.<br />

83. sasamarTlo adgens, rom policiis TanamSromelTa mxridan iaraRis<br />

gamoyeneba ar SeiZleba CaiTvalos, rogorc `absoluturad aucilebeli~,<br />

sicocxlis dacvis miznebidan gamomdinare. Sesabamisad, saxezea konvenciis<br />

me-2 muxlis darRveva zemoaRniSnul sakiTxebTan mimarTebiT.<br />

2. operaciis dagegmvasa da kontrolirebaSi sifrTxilis savaraudo<br />

ararsebobis Taobaze<br />

84. [. . .] antiteroristuli operaciebi unda daigegmos da gakontroldes<br />

saxelmwifos warmomadgenlebis mxridan ise, rom maqsimalurad Semcirdes<br />

sasikvdilo iaraRis gamoyenebis SesaZlebloba (ix. zemoT citirebuli<br />

makqenis gadawyvetileba, gv. 57, § 194; da 1998 wlis 28 ivlisis gadawyvetileba,<br />

ergi TurqeTis winaaRmdeg, angariSebi 1998-IV, gv. 1776, § 79).<br />

95


sicocxlis ufleba<br />

85. ganmcxadebelma araerT epizodTan dakavSirebiT miuTiTa<br />

ganxorcielebuli operaciis arasakmaris dagegmarebasa da kontrolze,<br />

magaliTad, specialuri jgufisaTvis gakeTebuli mokle da naklebad<br />

detaluri brifingi da arasakmarisi strategiuli da taqtikuri dagegmareba<br />

moqmedebis alternatiuli versiebis ganviTarebis TvalsazrisiT, Tu<br />

binaSi SeRwevisas isini winaaRmdegobas waawydebodnen.<br />

86. sasamarTlo miuTiTebs, rom komisiam ver SeZlo, operaciis dagegmvasTan<br />

dakavSirebiT daedgina raime faqti, ramdenadac ar arsebobda dagegmvis<br />

an brifingis Sesaxeb imdroindeli Canawerebi. amasTan, mowmeTa arsebuli<br />

Cvenebebic, SemTxvevidan ramdenime wlis gasvlis Semdeg, iyo arazusti<br />

da bundovani. man ar miiCnia sarwmunod, rom am operaciis nebismieri<br />

calkeuli aspeqti eqvemdebareboda identificirebas. SeiZleba<br />

vimsjeloT, rom oficrebi saTanadod momzadebulebi rom yofiliyvnen,<br />

ufro met sifrTxiles gamoiCendnen. nebismier SemTxvevaSi, darRvevis arsi<br />

mdgomareobda saxlis karTan oficrebis araproporciul reaqciaSi. saqmis<br />

aRniSnul aspeqtTan dakavSirebiT, sasamarTlo ar adgens damoukidebel<br />

darRvevas.<br />

3. mehmet gulisTvis saTanado samedicino daxmarebis savaraudo<br />

aRmouCenlobis Sesaxeb<br />

87. ganmcxadebeli amtkicebda, rom policiis umoqmedoba, daxmareba<br />

aRmoeCina misTvis SemTxvevis adgilze, warmoadgenda sicocxlis uflebis<br />

damoukidebel darRvevas. gancxadeba imis Sesaxeb, rom mehmet guli<br />

gadarCeboda policiis daxmarebis SemTxvevaSi, sasamarTlos azriT,<br />

sruliad ar aris gamyarebuli raime samedicino mtkicebulebiT da<br />

didwilad spekulaciuria. Tumca, samwuxaroa, rom policiam gamoiCina<br />

gulgriloba da mehmet gulis saavadmyofoSi gadayvana ojaxs miando.<br />

amis miuxedavad, sasamarTlo marTebulad ar miiCnevs am saqmis faqtebze<br />

dayrdnobiT calke darRveva daadginos.<br />

4. savaraudo araadekvaturi gamoZiebis Taobaze<br />

88. sasamarTlo imeorebs, rom konvenciis me-2 muxlidan gamomdinare,<br />

saxelmwifos valdebuleba, daicvas sicocxlis ufleba, ikiTxeba amave<br />

konvenciis pirvel muxlTan erTianobaSi `[misi] iurisdiqciis farglebSi<br />

yvelasTvis uzrunvelyofen am konvenciis pirvel nawilSi gansazRvrul<br />

uflebebsa da Tavisuflebebs.~ aRniSnulidan gamomdinareobs, rom<br />

saxelmwifoSi unda arsebobdes efeqturi oficialuri gamoZieba, rodesac<br />

viRac kvdeba Zalis gamoyenebis Sedegad (ix. makqeni da sxvebi, zemoT<br />

citirebuli, gv. 49, §§ 161-63; kaia TurqeTis winaaRmdeg, gadawyvetileba,<br />

19 Tebervali, 1998w. gadawyvetilebaTa angariSebi da gadawyvetilebebi<br />

1998-I, gv. 329, § 105).<br />

89. sasamarTlo SeniSnavs, rom aRniSnul incidentTan dakavSirebiT gamoZieba<br />

awarmova sajaro bralmdebelma. miuxedavad incidentis seriozulobisa da<br />

aucileblobisa, momxdariyo yvela mtkicebulebis Segroveba da aRwera imis<br />

dasadgenad, Tu ra moxda, gamoZiebisas SeimCneoda mTeli rigi xarvezebi.<br />

aravis ucdia, moenaxa tyviis gula, romelic, policiis TanamSromelTa<br />

mtkicebiT, mehmet gulim gaisrola maTi mimarTulebiT da romelic maT mier<br />

cecxlis gaxsnis mTavari gamarTleba iyo. ar momxdara binaSi napovni im ori<br />

96


guli TurqeTis winaaRmdeg<br />

iaraRisa da carieli patronis saTanado damagreba da aRwera, romlebsac<br />

policia aseve cecxlis gaxsnis gasamarTleblad moixmobda. am sakiTxze<br />

saubrisas policielTa gancxadebebi iyo bundovani da araTanmimdevruli,<br />

rac SeuZlebels xdida imis dadgenas, Tu romelma TanamSromelma<br />

romeli iaraRi ipovna. ar momxdara iaraRebis fotografireba maTi<br />

aRmoCenis adgilze. TumcaRa, eqspertiza Cautarda brauningis tipis<br />

iaraRs, romliTac dadginda, rom am iaraRidan gasrola moxda. magram ar<br />

Catarebula mehmet gulis xelebis Semowmeba, rac SesaZlebels gaxdida<br />

xelze kvalis aRmoCenas da daadasturebda pirovnebis kavSirs iaraRTan.<br />

ar momxdara aseve TiTis anabeWdebis aReba aRniSnuli iaraRidan. gakveTaze<br />

uaris Tqmis gamo, ver dadginda mis sxeulze arsebuli Wrilobebis sruli<br />

aRwera, ramac Seaferxa Sefaseba, Tu ramdenad Seexo mas gaxsnili cecxli<br />

da rogori iyo misi pozicia da daSoreba karebidan, rac naTels mohfenda<br />

garemoebebs, romlebSic mehmet guli iqna mokluli. mTavrobis mtkicebiT,<br />

msgavsi gamokvleva saWiroebas ar warmoadgenda, vinaidan isedac naTeli<br />

iyo mehmet gulis gardacvalebis mizezi. TumcaRa, post mortem gamokvlevis<br />

mizania, naTeli moefinos sikvdilTan dakavSirebul yvela garemoebas,<br />

amasTan, moxdes SesaZlo araadamianuri mopyrobis, WrilobaTa niSnebis<br />

sruli da akuratuli aRwera da klinikuri daskvnebis obieqturi analizi<br />

(ix. am kuTxiT sanimuSo gakveTis oqmi, romelic Tan erTvis ukanono dasjisa<br />

da eqstra-iuridiuli gamoZiebis efeqturi prevenciis saxelmZRvanelos,<br />

miRebuls 1992 wels gaeros mier, sadac xazgasmulia potenciurad<br />

winaaRmdegobriv saqmeebSi sistematuri da sruli gamokvlevis da<br />

angariSgebis aucilebloba mniSvnelovani mtkicebulebebis miRebisa da<br />

xarvezebis Tavidan acilebis mizniT. aRniSnulis citireba moxda 2000<br />

welis 27 ivnisis salmani TurqeTis winaaRmdeg gadawyvetilebaSi § 73,<br />

romelic gamoqveynda 2000 wlis angariSebSi. . .).<br />

90. ufro metic, miuxedavad imisa, rom im operaciaSi monawile policiis<br />

TanamSromelTa im qmedebebis gamokvleva, romlebsac Sedegad adamianis<br />

sikvdili mohyva, gansakuTrebuli sifrTxiliTa da yuradRebiT unda<br />

momxdariyo, sajaro bralmdebelma maT saerTod ar CamoarTva Cvenebebi.<br />

policiis TanamSromelTa mier iaraRis da tyvia-wamlis gamoyenebis gamo<br />

maTi pasuxismgeblobis sakiTxi ar damdgara, rac kidev erTi xarvezia<br />

incidentis Semdgom gatarebuli procedurebisa. arc maT xelmZRvanels da<br />

arc sajaro bralmdebels ar mouTxovia maTi iaraRis Semowmeba da tyviawamlis<br />

raodenobis dadgena.<br />

91. aRniSnul TanamSromlebs Cveneba CamoerTvaT mxolod ori Tvis Semdeg<br />

administraciuli sabWos mier daniSnuli inspeqtoris mier. sasamarTlom<br />

ukve daadgina, rom usafrTxoebis samsaxurebis mier ganxorcielebuli<br />

mkvlelobis SemTxvevaSi, administraciuli sabWoebis mier warmoebuli<br />

gamoZieba ar CaiTvleba damoukidebel gamoZiebad, kerZod, im mizeziT,<br />

rom sabWoc da operaciaSi monawile oficrebic ierarqiulad gamgebels<br />

eqvemdebarebodnen (ix. 1998 wlis 27 ivlisis giuleji TurqeTis winaaRmdeg<br />

gadawyvetileba, angariSebi, 1998-IV, gv.1732-1733, §§ 80-82 ). maSin, roca<br />

sabWos mier daniSnulma inspeqtorma araerT mniSvnelovan mowmes CamoarTva<br />

Cvenebebi, mas ar gadaudgams nabijebi imisaTvis, raTa gamoekvlia saerTo<br />

foni, Tu ra informaciis safuZvelze daigegma da Catarda operacia. amas<br />

SeiZleboda gamoevlina, pirvel rigSi, ratom Seitanes mehmet gulis bina<br />

operaciis ganxorcielebis sferoSi da, meore, ramdenad gamarTlebuli iyo<br />

specialuri jgufis wevrebis molodini, rom adgili eqneboda SeiaraRebul<br />

97


sicocxlis ufleba<br />

winaaRmdegobas. kerZod, Cveneba ar CamourTmeviaT im JandarmebisTvis,<br />

romlebic CarTulni iyvnen aRniSnuli operaciis dagegmvasa da miznis<br />

gansazRvraSi.<br />

92. administraciuli sabWos gadawyvetileba devnis Sewyvetis Taobaze<br />

gauqmda 1995 wlis TurqeTis umaRlesi administraciuli sasamarTlos<br />

gadawyvetilebiT, romelmac moiTxova policiis im sami TanamSromlis<br />

mimarT devnis dawyeba, romlebmac esroles mehmet guls. sasamarTlom<br />

imsjela, Tu ramdenad gamoaswora aRniSnulma sisxlissamarTlebrivma<br />

procesma gamoZiebaSi im momentamde arsebuli xarvezebi.<br />

93. sisxlis samarTlis sasamarTlom dakiTxa policiis sami TanamSromeli,<br />

romelTac araferi arsebiTi ar daumatebiaT maT mier micemuli<br />

werilobiTi CvenebisaTvis. sxva mowmeebi ar dakiTxulan. ganmcxadebeli da<br />

misi ojaxis wevrebi ar iyvnen informirebulni am procesis mimdinareobis<br />

Sesaxeb da ar miecaT SesaZlebloba, sasamarTlosTvis warmoedginaT maTi<br />

radikalurad gansxvavebuli versia xsenebul movlenebTan dakavSirebiT.<br />

sasamarTlom moiTxova ori eqspertis daskvna: pirveli _ Jandarmeriis<br />

leitenantisagan da meore _ policiis eqspertisagan. aRniSnul daskvnebSi<br />

mocemuli movlenaTa Sefaseba yovelgvari ganmartebis gareSe efuZneboda<br />

mosazrebas, rom policielebisgan miRebuli movlenaTa aRwera swori<br />

iyo. orive midioda iqamde, rom saxeze ar iyo policiis TanamSromelTa<br />

braleuloba, Tumca, amgvari daskvna warmoadgenda zogadi Sefasebis<br />

Sedegs da ar eyrdnoboda teqnikuri eqspertizis daskvnas.<br />

94. sasamarTlo adgens, rom gadawyvetileba policiis sami oficris<br />

gaTavisuflebis Sesaxeb srulad eyrdnoboda meore daskvnas, romlis<br />

Tanaxmad, saxeze ar iyo brali. aseve, ar momxdara imis ganmarteba, Tu<br />

ratom mieniWa policiis Cvenebebs upiratesoba gardacvlilis ojaxis<br />

wevrebis CvenebebTan SedarebiT. sasamarTlo ar xdis saeWvos im faqts,<br />

rom adgilobrivi sasamarTlo bralis an faqtebis Sefasebisas SeiZleba<br />

daeyrdnos kompetenturi eqspertis mosazrebas. Tumca, winamdebare<br />

saqmeSi naTeli ar aris, rom eqspertebi Sefasebisas daeyrdnnen teqnikuri<br />

eqspertizis raime monacems. rodesac sakuTar mosazrebas afuZnebda raime<br />

ganmartebis gareSe oficerTa qmedebebis eqspertiseul samarTlebriv<br />

klasifikaciaze, sasamarTlom efeqturad CamoarTva sakuTar Tavs<br />

iurisdiqcia, gadaewyvita am saqmis faqtobrivi da samarTlebrivi sakiTxebi<br />

(ix. magaliTad, 1996 wlis17 dekembris gadawyvetileba saqmeze tera uonigen<br />

bi. vi. nederlandebis winaaRmdeg, angariSebidan 1996-VI, gv. 2123, § 54).<br />

95. Sesabamisad, sasamarTlo adgens, rom saxelmwifos warmomadgenlebma ver<br />

Caatares adekvaturi da efeqturi gamoZieba mehmet gulis sikvdilis faqtTan<br />

dakavSirebiT. amis gaTvaliswinebiT, samoqalaqo da sisxlissamarTlebrivi<br />

saSualebebis gamoyeneba am garemoebebSi Tanabrad araefeqturi iqneboda.<br />

sasamarTlo ar iziarebs saxelmwifos winaswari Sepasuxebis im nawils,<br />

romelic exeboda samoqalaqo da sisxlissamarTlebrivi procedurebis<br />

gamoyenebas da adgens, rom am mimarTebiTac dairRva me-2 muxli.<br />

A. finansuri zarali<br />

106. rac Seexeba ganmcxadeblis moTxovnas Semosavlis dakargvasTan<br />

dakavSirebiT, sasamarTlo aRniSnavs, rom damkvidrebuli praqtikis<br />

Tanaxmad, sasamarTlom unda daadginos mizezobrivi kavSiri miyenebul<br />

98


guli TurqeTis winaaRmdeg<br />

zaralsa da konvenciiT daculi uflebis darRvevis faqtebs Soris da Tu<br />

msgavs kavSirs daadgens, mas SeuZlia gaiTvaliswinos kompensaciis nawilSi<br />

dakarguli Semosavlis sakiTxic (ix. 1994 wlis 13 ivnisis gadawyvetileba<br />

barbera, mesaJi da gadawyvetileba habardo espaneTis winaaRmdeg (50-e<br />

muxli), seria A no. 285-C, gv. 57-58, §§ 16-20; da 1999 wlis 8 ivlisis<br />

gadawyvetileba CakiCi TurqeTis winaaRmdeg, romelic gamoqveyndeba 1999<br />

wlis angariSebSi, § 127). aRniSnuli aseve misaRebia maSin, rodesac ver<br />

xerxdeba im zaralis zedmiwevniT daTvla, romelic gaTvaliswinebuli unda<br />

iyos finansuri zaralis gamo samarTliani anazRaurebis nawilSi (ix. 2000<br />

wlis 25 ivlisis gadawyvetileba liustig-preni da beketi gaerTianebuli<br />

samefos winaaRmdeg, muxli 41, gamoqveynda 2000 wlis angariSebSi-R, § 22).<br />

107. sasamarTlom daadgina (ix. zemoT paragrafi 83), rom mehmet guli<br />

mokles konvenciis me-2 muxlis sawinaaRmdegod, cecxlsasroli iaraRis<br />

gaumarTlebeli gamoyenebis Sedegad. Sesabamisad, saxezea aSkara<br />

mizezobrivi kavSiri mis mimarT konvenciiT garantirebul me-2 muxlis<br />

darRvevasa da finansur zarals Soris, romelic ganicades misma qvrivma<br />

da Svilebma ojaxis finansurad uzrunvelmyofi wevris dakargviT.<br />

sasamarTlo SeniSnavs, rom ganmcxadebels ar warmoudgenia dakarguli<br />

Semosavlis sruli daangariSeba dabegvrisa da inflaciis gaTvaliswinebiT,<br />

amitomac sasamarTlom gadawyvita (iseve, rogorc am tipis sxva saqmeebze),<br />

finansuri kompensaciis saxiT ganmcxadebels mianiWos 35,000 girvanqa<br />

sterlingi misi qvrivisa da mSoblebisTvis gadasacemad, Turqul liraSi<br />

konvertirebuli saxiT.<br />

B. moraluri zarali<br />

108. ganmcxadebelma, darRvevaTa simZimis gaTvaliswinebiT, moiTxova<br />

50.000 girvanqa misi SvilisaTvis, 15.000 girvanqa cal-calke TavisTvis,<br />

gardacvlilis qvrivisa da SvilebisaTvis, rac erToblivad Seadgens<br />

140.000 girvanqa sterlings, konvertirebuls Turqul liraSi gadaxdis<br />

dRisaTvis dadgenili kursiT.<br />

109. sasamarTlo kvlav imeorebs, rom mehmet gulis mkvlelobis<br />

faqtze pasuxismgebelia mTavroba. is aseve SeniSnavs, rom saxelmwifos<br />

warmomadgenlebma ar ganaxorcieles mehmet gulis mkvlelobis faqtis<br />

efeqturi gamoZieba konvenciis me-2 da me-13 muxlebis Sesabamisad.<br />

zemoaRniSnulisa da msgavs saqmeebSi gacemuli kompensaciis raodenobis<br />

gaTvaliswinebiT, sasamarTlo akisrebs mTavrobas 20.000 girvanqa<br />

sterlings, gadasaxdels mehmet gulisaTvis me-2 muxlis darRvevis gamo,<br />

dazaralebuli qvrivisa da SvilebisaTvis da 10.000 girvanqa sterlings,<br />

gadasaxdels ganmcxadeblisaTvis, rogorc aramaterialuri zianis<br />

samarTlian anazRaurebas. aRniSnuli Tanxebis gadaxda moxdes Turqul<br />

liraSi konvertirebuli saxiT.<br />

vinsent berger georg ressi<br />

registraturis prezidenti<br />

konvenciis 45-e muxlis § 2-sa da sasamarTlos wesebis 74-e wesis Sesabamisad,<br />

mosamarTle golCuklus nawilobriv gansxvavebuli mosazreba daerTveba<br />

gadawyvetilebis teqsts.<br />

99


sicocxlis ufleba<br />

6. gaeros adamianis uflebaTa komitetis cnoba<br />

#449/1991: dominikis respublika<br />

10/08/94<br />

CCPR/C/51/D/449/1991<br />

(samarTali)<br />

danarTi<br />

ormocdameTxuTmete sesia<br />

cnoba No. 449/1991<br />

warmodgenilia: barbarin mojikas mier<br />

dazaralebuli: misi vaJi rafael mojika<br />

mxare saxelmwifo: dominikis respublika<br />

informaciis warmodgenis TariRi: 1990 wlis 22 ivlisi<br />

adamianis uflebaTa komiteti, Seqmnili samoqalaqo da politikuri<br />

uflebebis paqtis 28-e muxlis safuZvelze<br />

1994 wlis 15 ivlisis sxdomaze<br />

ajamebs mis mosazrebebs baton barbarin mojikas mier, misi vaJis rafael<br />

mijikas saxeliT warmodgenil cnobasTan dakavSirebiT, samoqalaqo<br />

da politikuri uflebebis saerTaSoriso paqtis fakultaturi oqmis<br />

safuZvelze<br />

iTvaliswinebs misTvis xelmisawvdom, avtoris da monawile saxelmwifos<br />

mier warmodgenil yvela werilobiT informacias<br />

iRebs mosazrebebs fakultaturi oqmis me-5 muxlis me-4 punqtis<br />

safuZvelze<br />

1. cnobis avtoria barbarin mojika, dominikis respublikis moqalaqe<br />

da santo domingoSi mcxovrebi muSaTa lideri. man cnoba warmoadgina<br />

Tavisi vaJis _ dominikis moqalaqis, 1959 wels dabadebuli rafael mojikas<br />

saxeliT, romelic 1990 wlis maisSi gauCinarda. avtori Civis, rom monawile<br />

saxelmwifom misi vaJis mimarT daarRvia paqtis me-6, me-7 da me-9 muxlebi da<br />

me-10 muxlis 1-li punqti.<br />

avtoris mier warmodgenili faqtebi<br />

2.1. avtori sayovelTaod cnobili muSaTa lideria. misi vaJi rafael<br />

mojika santo domingos portis dokis muSakia, romelic bolos misma ojaxma<br />

1990 wlis 5 maisis saRamos naxa. saRamos 8 saaTidan Ramis pirvel saaTamde<br />

igi sxvebma naxes restoran `el aplosoSi~, romelic mdebareobs arimo<br />

portuarios kavSiris ubanSi. igi swored am kavSiris wevri iyo. mowmeebi<br />

adastureben, rom amis Semdeg igi Cajda taqsiSi, romliTac sxva ucnobi<br />

piri mgzavrobda.<br />

100


2.2. avtori amtkicebs, rom misi vaJis gauCinarebamde erTi kviriT adre<br />

rafael mojikas sikvdiliT daemuqrnen direqsion de bienes nacionales<br />

(Dirección de Bienes Nacionales) samxedro oficrebi, kerZod, kapitani manuel<br />

de iesus moreli da am ukanasknelis ori TanaSemwe, romlebic cnobili<br />

arian metsaxelebiT – `martini~ da `brunkvito~. avtoris varaudiT isini<br />

mas emuqrebodnen komunisturi Sexedulebebis gamo.<br />

2.3. 1990 wlis 31 maiss avtorma, misma ojaxma da megobrebma moiTxoves<br />

gamoZiebis dawyeba rafael mojikas gauCinarebis saqmeze. am mizniT,<br />

amerikel <strong>iuristTa</strong> asociaciis dominikelma warmomadgenelma werili<br />

miswera prezident balaguers; rogorc Cans, avtors pasuxi ar miuRia.<br />

rafael mojikas gauCinarebidan erTi Tvis Semdeg dedaqalaqis sxva<br />

ubanSi, kerZod, hainas industriul zonasa da hainas sanapiroze napovni<br />

iqna TavmoWrili da dasaxiCrebuli ori gvami. imis SiSiT, rom erT-erTi<br />

SeiZleboda misi vaJi yofiliyo, avtorma samedicino eqspertiza moiTxova,<br />

romelic 1990 wlis 22 ivniss Catarda. autofsiuri gamokvlevis Sedegad<br />

msxverplTa identifikacia ver moxda, Tumca, aSkara iyo, rom arc erTi<br />

maTgani rafael monjika ar gaxldaT, rameTu mas, orive msxverplisagan<br />

gansxvavebiT, muqi feris kani hqonda (“no se trata del Sr. Rafael Mojica Melenciano,<br />

ya que éste según sus familiares es de tez oscura”). 1990 wlis 6 ivliss generaluri<br />

prokuraturis muSakma avtors gadasca autofsiuri Semowmebis daskvnis<br />

asli.<br />

2.4. 1990 wlis 16 ivliss avtorma, advokatis meSveobiT, santo domingos<br />

mTavar saxalxo prokurors mosTxova, gamoeZiebina misi vaJis gauCinarebis<br />

saqmeSi kapitan morelis da misi TanaSemweebis savaraudo monawileobis<br />

sakiTxi. avtori ar azustebs, mohyva Tu ara raime gamoxmaureba mis<br />

moTxovnas 1990 wlis 23 ivlisidan (rodesac informacia miiRo adamianis<br />

uflebaTa komitetma) 1994 wlis dasawyisamde.<br />

2.5. avtori amtkicebs, rom, dominikis respublikis kanoniT, ar arsebobs<br />

raime konkretuli samarTlebrivi saSualeba saqmeebisTvis, romlebic<br />

dakavSirebulia piris ZaladobiT an aranebayoflobiT gauCinarebasTan.<br />

saCivari<br />

3. warmodgenilia, rom zemoaRniSnuli faqtebi naTels xdis monawile<br />

saxelmwifos mier paqtis me-6, me-7, me-9 muxlebis da me-10 muxlis 1-li<br />

punqtis darRvevebs.<br />

komitetis gadawyvetileba daSvebadobasTan dakavSirebiT<br />

4.1 komitetma, misi 47-e sesiis ganmavlobaSi ganixila cnobis<br />

daSvebadobis sakiTxi. man wuxili gamoTqva monawile saxelmwifos<br />

mxridan TanamSromlobaze uaris Tqmis gamo da daadgina Semdegi:<br />

davas ar iwvevda avtoris gancxadeba imasTan dakavSirebiT, rom ar<br />

arsebobda Sidasaxelmwifoebrivi dacvis saSualebebi individualur<br />

pirTa gauCinarebis saqmeebis amosawurad. am garemoebebSi komiteti<br />

dakmayofilda imiT, rom Sesrulda fakultaturi oqmis me-5 muxlis 2(b)<br />

punqtis moTxovnebi.<br />

101


sicocxlis ufleba<br />

4.2 rac Seexeba paqtis me-10 muxlis 1-l punqts, komitetma miiCnia, rom<br />

igi dasabuTebuli ar iyo da ukavSirdeboda varauds, Tu ra SeiZleboda<br />

mosvloda rafael mojikas 1990 wlis 5 maiss misi gauCinarebis Semdeg;<br />

amrigad, komitetma daaskvna, rom am mimarTulebiT avtoris pretenzia ar<br />

Seesabameboda fakultaturi oqmis me-2 muxls.<br />

4.3 me-6, me-7 da me-9 muxlis 1-li punqtis safuZvelze avtoris saCivrebi<br />

komitetma dasabuTebulad miiCnia daSvebadobis miznebisaTvis. aqedan<br />

gamomdinare, 1993 wlis 18 marts komitetma informacia daSvebulad<br />

gamoacxada, ramdenadac isini wamoWridnen sakiTxebs, romlebic<br />

Seesabameboda paqtis me-6, me-7 da me-9 muxlebs. monawile saxelmwifos<br />

gaegzavna Txovna, warmoedgina informacia batoni mojikas gauCinarebis<br />

gamoZiebis Sesaxeb da gadmoeca saqmesTan dakavSirebuli yvela saTanado<br />

dokumentis asli.<br />

arsebiTi mxaris gamokvleva<br />

5.1. fakultaturi oqmis me-4 muxlis me-2 punqtis safuZvelze, monawile<br />

saxelmwifos vada 1993 wlis 10 noembers amoewura. 1994 wlis 2 maiss<br />

gagzavnili Sexsenebis miuxedavad, monawile saxelmwifos raime masala<br />

saqmis arsebiT mxaresTan dakavSirebiT ar warmoudgenia.<br />

5.2. komiteti wuxils da SeSfoTebas gamoxatavs im faqtTan dakavSirebiT,<br />

rom monawile saxelmwifom ar iTanamSromla cnobis arc dasaSvebobis<br />

da arc misi arsebiTi ganxilvis sakiTxebSi. fakultaturi oqmis<br />

me-4 muxlis me-2 punqtSi da, aseve, proceduruli wesebis 91-e wesSi<br />

mkafiod aris Camoyalibebuli, rom monawile saxelmwifom guldasmiT,<br />

keTilsindisierad da mocemul vadebSi unda awarmoos yvela gancxadebis<br />

gamoZieba, sadac, savaraudod, saxelmwifos mier paqtis darRvevebzea<br />

miTiTebuli da komitets miawodos mis xelT arsebuli yvela informacia.<br />

monawile saxelmwifom amis gakeTeba ver SeZlo. Sesabamisad, saTanado<br />

mniSvneloba unda mieniWos avtoris gancxadebebs im farglebSi, romelSic<br />

igi dasabuTebuli iqneba.<br />

5.3. avtori miuTiTebs paqtis me-9 muxlis 1-li punqtis darRvevaze.<br />

miuxedavad imisa, rom 1990 wlis 5 maiss an mis Semdgom periodSi rafael<br />

mojikas dakavebis an dapatimrebis faqtis mtkicebuleba ar arsebobs,<br />

komiteti miuTiTebs, rom dasaSvebobis Sesaxeb miRebuli gadawyvetilebis<br />

pirobebis Sesabamisad, monawile saxelmwifos moeTxoveboda saqmis<br />

ganmarteba; man es ar gaakeTa. komiteti agreTve mianiSnebs gancxadebaze,<br />

rom rafael mojikas mis gauCinarebamde erTi kviriT adre sikvdiliT<br />

daemuqrnen direqsion de bienes nacionales oficrebi; monawile<br />

saxelmwifos es informaciac ar uaruyvia.<br />

5.4. me-9 muxlis 1-li punqtis pirveli winadadebiT, yoveli adamiani<br />

uzrunvelyofilia Tavisuflebisa da piradi usafrTxoebis uflebiT.<br />

Tavis wina samarTalwarmoebaSi komitetma daadgina, rom am uflebaze<br />

miTiTeba SeiZleba gakeTdes ara mxolod dakavebis an dapatimrebis<br />

konteqstSi. amasTan, ganmarteba, romelic monawile saxelmwifos uflebas<br />

miscems, Seeguos, dauSvas an ugulebelyos oficialur pirTa mier monawile<br />

saxelmwifos iurisdiqciaSi myof aradakavebul pirTa Tavisuflebisa da<br />

usafrTxoebisadmi safrTxis Seqmna, araefeqturs xdis paqtis garantiebs.<br />

saqmis garemoebebidan gamomdinare, komiteti askvnis, rom paqtis me-9<br />

102


gaeros adamianis uflebaTa komitetis cnoba #449/191; dominikis respublika<br />

muxlis 1-li punqtis safuZvelze, monawile saxelmwifom ver uzrunvelyo<br />

rafael mojikas Tavisuflebisa da piradi usafrTxoebis ufleba.<br />

5.5. me-6 muxlis 1-li punqtis savaraudo darRvevasTan dakavSirebiT,<br />

komiteti miuTiTebs me-6 muxlze gakeTebul mis zogad komentarze<br />

6(16), sadac igi, inter alia, aRniSnavs, rom monawile saxelmwifoebma unda<br />

ganaxorcielon konkretuli da efeqturi RonisZiebebi, raTa Tavidan<br />

aicilon individualuri pirebis gauCinareba da Seqmnan efeqturi<br />

saSualebebi da procedurebi, romelic uzrunvelyofs sicocxlis<br />

uflebis SesaZlo darRvevis garemoebebSi pirTa dakargvisa da gauCinarebis<br />

saqmeebis saguldagulo gamoZiebas saTanado miukerZoebeli organos<br />

mier.<br />

5.6. komitets miaCnia, rom monawile saxelmwifos ar uaruyvia, rom (a) rafael<br />

mojika faqtobrivad gauCinarda da mis Sesaxeb araferia cnobili 1990<br />

wlis 5 maisis Semdeg; da (b) rom mis gauCinarebaSi brali miuZRviT pirebs,<br />

romlebic saxelmwifo uSiSroebis Zalebs ekuTvnian. am garemoebebis<br />

gaTvaliswinebiT komiteti adgens, rom dominikis respublikam efeqturad<br />

ver daicva me-6 muxliT aRiarebuli sicocxlis ufleba, miTumetes<br />

im faqtis gaTvaliswinebiT, rom es aris saqme, sadac dazaralebulis<br />

sicocxles manamde samxedro oficrebi emuqrebodnen.<br />

5.7. rafael mojikas gauCinarebis garemoebebi, mis mimarT ganxorcielebuli<br />

muqaris CaTvliT, saSualebas iZleva, dabejiTebiT davaskvnaT, rom igi<br />

awames an mas araadamianurad da damamcireblad moepyrnen. monawile<br />

saxelmwifos araferi warmoudgenia, rac amgvar daskvnas gaaqarwylebda<br />

an SeewinaaRmdegeboda. komiteti, darwmunebulia ra, rom mraval qveyanaSi<br />

gauCinareba Zaladobrivi an aranebayoflobiTi xasiaTisaa, askvnis, rom<br />

individualur pirTa gauCinareba ganuyoflad aris dakavSirebuli<br />

mopyrobasTan, romelic me-7 muxlis darRvevis tolfasia.<br />

6. adamianis uflebaTa dacvis komitets, moqmedebs ra samoqalaqo da<br />

politikuri uflebebis saerTaSoriso paqtis fakultaturi oqmis me-5<br />

muxlis me-4 punqtis safuZvelze, miaCnia, rom komitetis mier dadgenili<br />

faqtebi avlens monawile saxelmwifos mier paqtis me-6 muxlis 1-li<br />

punqtis, me-7 muxlis da me-9 muxlis 1-li punqtis darRvevas.<br />

7. paqtis me-2 muxlis me-3 punqtis safuZvelze, monawile saxelmwifos<br />

ekisreba valdebuleba, avtori uzrunvelyos efeqturi dacvis<br />

saSualebebiT. komiteti dabejiTebiT sTxovs monawile saxelmwifos,<br />

guldasmiT gamoiZios rafael mojikas gauCinarebis saqme, marTlmsajuleba<br />

ganaxorcielos mis gauCinarebaze pasuxismgebeli pirebis mimarT da<br />

saTanado kompensacia gadauxados mis ojaxs.<br />

8. komitets surs, monawile saxelmwifosagan 90 dRis vadaSi miiRos<br />

informacia komitetis daskvnebTan dakavSirebiT gatarebuli<br />

RonisZiebebis Sesaxeb.<br />

[miRebulia inglisur, frangul da espanur enebze; inglisuri teqsti aris<br />

originaluri versia]<br />

103


III<br />

sicocxlis ufleba<br />

adamianis uflebaTa evropuli<br />

sasamarTlos gadawyvetilebebi<br />

saxelmwifos pozitiur valdebulebasTan<br />

dakavSirebiT, daicvas sicocxle,<br />

roca adamiani iRupeba oficialur<br />

dawesebulebaSi da gaeros adamianis<br />

uflebaTa komitetis cnoba 888/1999<br />

1. salmani TurqeTis winaaRmdeg<br />

(ganacxadi 21986/93)<br />

gadawyvetileba<br />

strasburgi<br />

2000 wlis 27 ivnisi<br />

procedura<br />

saqmiswarmoeba daiwyo konvenciis Zveli redaqciis me-19 muxlis<br />

safuZvelze, adamianis uflebaTa dacvis evropul komisiaSi (`komisia~)<br />

1999 wlis 7 ivniss, 3 Tviani periodis ganmavlobaSi, rogorc es dadgenili<br />

iyo konvenciis Zveli redaqciis 32 § 1 da 47-e muxlebiT. warmoeba daiwyo<br />

ganacxadiT (no. 21986/93), romelic 1993 wlis 20 maiss TurqeTis respublikis<br />

winaaRmdeg konvenciis Zveli redaqciis 25-e muxlis safuZvelze TurqeTis<br />

moqalaqe qalbatonma behia salmanma Semoitana.<br />

saqmis faqtobrivi mxare<br />

(komisiis mier dadgenili faqtebis mokle, araoficialuri versia)<br />

ramdenadac ganmcxadeblis meuRlis agit salmanis dakavebasa da Semdgom<br />

sikvdilTan dakavSirebuli faqtebi daudgeneli iyo, komisiam mxareTa<br />

daxmarebiT Caatara gamoZieba.<br />

agit salmani, 45 wlis mZRoli, qurT mSromelTa partiasTan TanamSromlobis<br />

braldebiT meored daakaves 1992 wlis 28 aprils. mas braldeboda navrozis<br />

dResaswaulSi monawileoba da cecxlis gaxsna uSiSroebis ZalebisTvis, ris<br />

Sedegadac daiRupa erTi kaci da daiWra ramdenime. 29 aprils, Ramis pirveli<br />

saaTisTvis zedamxedvelma oficrebs Seatyobina, rom agit salmani cudad<br />

grZnobda Tavs. is gadaiyvanes saavadmyofoSi, magram, eqimis daskvniT,<br />

saavadmyofoSi miyvanamde daaxloebiT 15 wuTiT adre is gardacvlili<br />

iyo.<br />

gakveTis Sedegebis Tanaxmad, koWze ramdenime axali mcire sisxlCaqcevis<br />

da mkerdze Zveli, mowiTalo sisxlCaqcevis garda, gardacvlils dazianeba<br />

ar aReniSneboda. sasamarTlom mis sikvdilSi braldebuli oficrebi<br />

gaamarTla, vinaidan miiCnia, rom igi daiRupa gulis daavadebisgan da ar<br />

104


salmani TurqeTis winaaRmdeg<br />

dgindeboda, rom braldebulma pirebma mis mimarT wamebis an iZulebis<br />

raime meTodi gamoiyenes.<br />

komisiam daadgina, rom gardacvlils aReniSneboda Caqcevebi da naWdevebi<br />

marcxena koWze, aseve, Caqceva da gasiveba marcxena fexis terfze, rac<br />

ar SeiZleboda SemTxveviT yofiliyo gamowveuli. aRniSnuli niSnebi<br />

damaxasiaTebelia `falakas~ meTodisTvis (fexis gulebSi cema). mkerdze<br />

arsebuli sisxlCaqcevis asaki ar gansazRvrula raime akuratuli<br />

histopaTologiuri saSualebiT da ar SeiZleba imis mtkiceba, rom is ar<br />

iyo dakavSirebuli gatexil mkerdis ZvalTan. komisia ar miiCnevs, rom es<br />

dazianebebi gaCnda gulis masaJis Sedegad, vinaidan pirvelad kardialuri<br />

masaJis versia saqmeSi gaCnda oTxi wlis mere, komisiis delegatebisTvis<br />

micemul CvenebebSi. zemoTqmulis gaTvaliswinebiT, komisiam daaskvna, rom<br />

agit salmani dakiTxvis dros daeqvemdebara wamebas, ramac gamoiwvia gulis<br />

Seteva, ris Sedegadac igi gardaicvala.<br />

sasamarTlosadmi wardgenili saboloo dasabuTeba<br />

77. Tavis wardginebaSi ganmcxadebeli sasamarTlos sTxovda, daedgina<br />

mopasuxe mTavrobis mier konvenciis me-2, me-3, me-13 muxlebis da Zveli<br />

redaqciis 25 § 1 muxlis darRveva. man aseve sasamarTlos sTxova konvenciis<br />

41-e muxliT gaTvaliswinebuli samarTliani dakmayofileba.<br />

18. mTavrobam sasamarTlos sTxova saqmis Sewyveta dauSveblobis motiviT,<br />

vinaidan ganmcxadebelma ar amowura qveynis Sida samarTlebrivi dacvis<br />

saSualebebi. isini amtkicebdnen, rom ganmcxadeblis saCivari ar iyo<br />

gamyarebuli mtkicebulebiT.<br />

II. faqtebis sasamarTlo Sefaseba<br />

90. mxareTa Soris sadavo faqtebi mWidrodaa dakavSirebuli saxelmwifos<br />

valdebulebasTan agit salmanis policiaSi dakavebisas mopyrobisa da<br />

sikvdilis sakiTxebTan dakavSirebiT. sasamarTlo ikvlevs erToblivad<br />

faqtobriv da samarTlebriv sakiTxebs, vinaidan isini Seesabameba<br />

ganmcxadeblis saCivars konvenciis me-2, me-3 da me-13 muxlebiT.<br />

III. konvenciis me-2 muxlis savaraudo darRvevis Sesaxeb<br />

91. ganmcxadebeli amtkicebda, rom misi qmari agit salmani daiRupa policiis<br />

oficerTa cudi mopyrobis Sedegad adanis uSiSroebis direqtoratSi. igi<br />

aseve Cioda, rom ar momxdara sikvdilis garemoebaTa efeqturi gamoZieba<br />

da amtkicebda, rom adgili hqonda konvenciis me-2 muxlis darRvevas.<br />

92. mTavroba sadavod xdida am mtkicebas. komisiis mosazrebiT, me-2 muxli<br />

dairRva im safuZvliT, rom agit salmanis sikvdili gamoiwvia policiaSi<br />

yofnisas misma wamebam da aseve iman, rom xelisuflebis warmomadgenlebma<br />

ar ganaxorcieles adekvaturi sisxlissamarTlebrivi gamoZieba misi<br />

sikvdilis garemoebebTan dakavSirebiT.<br />

105


sicocxlis ufleba<br />

sasamarTlos winaSe gamosul pirTa gancxadebebi<br />

1. ganmcxadebeli<br />

93. ganmcxadebeli amtkicebda, rom misi qmari dakavebis periodSi mokles.<br />

samedicino mtkicebulebis Tanaxmad, is gaxda Zalis gamoyenebis msxverpli,<br />

ramac gamoiwvia gulis gaCereba. xelisuflebis warmomadgenlebma ver<br />

warmoadgines raime damakmayofilebeli ganmarteba agit salmanis sikvdilis<br />

mizezTan dakavSirebiT. nacvlad amisa, maT SeTxzes istoria, romliTac<br />

simarTlis damalvas cdilobdnen. qvrivi amtkicebda, rom rodesac<br />

piri daakaves janmrTeli da Semdeg gardaicvala, sikvdilis faqtze<br />

pasuxismgebloba, gonivruli ganmartebis warmoudgenlobis SemTxvevaSi,<br />

unda daekisros xelisuflebis warmomadgenlebs. msgavsi ganmarteba ar<br />

gakeTebula gardacvlilis mkerdze arsebuli sisxlnaJRenTis, mkerdis<br />

Zvlis motexilobis da marcxena fexis dalurjebis, marcxena xelisgulsa<br />

da iRliaSi arsebuli Wrilobebis gamo.<br />

94. ganmcxadebelma aseve sTxova sasamarTlos, daedasturebina<br />

komisiis mosazreba imis Taobaze, rom adgili hqonda konvenciis me-2<br />

muxlis darRvevas, vinaidan misi qmris sikvdilis faqtis gamoZieba<br />

iyo imdenad araadekvaturi da araefeqturi, rom ewinaaRmdegeboda<br />

sicocxlis uflebis dacvis garantiebs. kerZod, gamoZieba araefeqturi<br />

iyo agit salmanTan dakavSirebiT saWiro samedicino mtkicebulebis<br />

warmodgenisas. magaliTad, ar arsebobda sisxlnaJRenTebis<br />

histopaTologiuri analizi da raime sasamarTlo-samedicino foto,<br />

rogorc es dadgenilia gaeros samodelo gvamis gamokvlevis oqmis<br />

rekomendaciebiT (ix. 73-74 punqtebi). orive eqimma, doqtorma Senma da<br />

stambulis sasamarTlo-samedicino kvlevis institutma warmoadgines<br />

subieqturi daskvna ise, rom ar mianiWes sakmarisi yuradReba SesaZlo<br />

mizezebs, rac uaryofiTad imoqmedebda xelisuflebis warmomadgenlebis<br />

reputaciaze. prokurorebma aseve araferi gaakeTes imisaTvis, rom<br />

gadaemowmebinaT policiis oficerTa Cvenebebi da moepovebinaT<br />

aucilebeli mtkicebulebebi sisxlissamarTlebrivi gamoZiebisaTvis.<br />

2. mTavroba<br />

95. mTavroba acxadebda, rom ganmcxadeblis mtkicebebi usafuZvlo<br />

iyo. gvamis gakveTam da stambulis sasamarTlo-samedicino institutis<br />

daskvnam aCvena, rom agit salmanis sikvdilis mizezi gulis gaCereba<br />

gaxda, rac gamoiwvia mRelvarebam misi ayvanisa da dakavebis gamo. sakanSi<br />

is uhaerobas uCioda da policiis oficrebma saavadmyofoSi gadaiyvanes.<br />

isini misTvis xelovnuri sunTqvis Catarebas cdilobdnen, ramac gulis<br />

ficris motexiloba gamoiwvia. mtkiceba, rom is wamebis msxverpli<br />

iyo, dausabuTebelia da eyrdnoba arasarwmuno fotoebsa da eqimTa<br />

spekulacias, romelTac arc ki gamoukvleviaT sxeuli. mTavroba acxadebda,<br />

rom stambulis sasamarTlo-samedicino instituti umaRlesi profesiuli<br />

donis organizacia iyo da misi daskvna ar SeiZleboda sadavo gamxdariyo.<br />

96. mTavroba amtkicebda, rom gamoZieba iyo adekvaturi da efeqturi.<br />

Cvenebebi yvela Sesabamis mowmesa da xelisuflebis warmomadgenels<br />

CamoarTves da yvela aucilebeli samedicino da sasamarTlo-samedicino<br />

gamokvleva Catarda. maT Soris, gadamowmda sikvdilis mizezi saeqsperto<br />

daskvnis safuZvelze, romelic gasca stambulis sasamarTlo-samedicino<br />

106


salmani TurqeTis winaaRmdeg<br />

institutma. iusticiis saministrom saqme sakasacio sasamarTloSi<br />

gadagzavna, romelmac gaauqma gadawyvetileba policiis oficerTa<br />

msjavrdebisgan gaTavisuflebis Sesaxeb da saqme xelaxali ganxilvisaTvis<br />

daabruna. saqme ganixila sasamarTlom, romelmac gaamarTla policiis<br />

oficrebi. amrigad, ganxorcielda yvela aucilebeli qmedeba incidentis<br />

gamosaZieblad.<br />

B. sasamarTlos Sefaseba<br />

1. agit salmanis sikvdili<br />

97. me-2 muxli, romelic icavs sicocxlis uflebas da adgens garemoebebs,<br />

rodesac sicocxlis xelyofa SeiZleba gamarTlebulad CaiTvalos,<br />

warmoadgens konvenciis erT-erT yvelaze fundamentur debulebas,<br />

romlisgan gadaxvevac dauSvebelia. me-3 muxlTan erTad, is aseve<br />

adgens evrosabWos qveynebis demokratiuli sazogadoebis ZiriTad<br />

faseulobebs. amrigad, garemoebebi, rodesac sicocxlis xelyofa<br />

SeiZleba gamarTlebulad CaiTvalos, metismetad mkacradaa SezRuduli.<br />

konvenciis, rogorc kerZo pirTa dacvis instrumentis, mizani da amocana<br />

moiTxovs, me-2 muxli ganimartos da gamoyenebul iqnes imgvarad, rom iyos<br />

praqtikuli da efeqturi (ix. makkeni da sxvebi gaerTianebuli samefos<br />

winaaRmdeg, 1995 wlis 27 seqtembris gadawyvetileba Series A no. 324, gv.<br />

45-46, §§ 146-47).<br />

98. mTlianobaSi wakiTxuli me-2 muxlis teqsti adasturebs, rom igi<br />

moicavs ara mxolod ganzrax mkvlelobas, aramed garemoebebs, rodesac<br />

nebadarTulia `Zalis gamoyeneba~, rasac SeiZleba mohyves gaufrTxilebeli<br />

Sedegi sicocxlis xelyofis saxiT. sasikvdilo Zalis ganzrax gamoyeneba<br />

aris erTi faqtori, romelic unda gaviTvaliswinoT aucileblobis<br />

Sefasebisas. Zalis nebismieri gamoyeneba unda iyos `absoluturad<br />

aucilebeli~ erTi an meti miznis misaRwevad, rac CamoTvlilia aRniSnuli<br />

muxlis `a~_`g~ punqtebSi. aRniSnuli ganmartebis Tanaxmad, aucileblobis<br />

ufro metad mkacri da zusti testi unda iyos gamoyenebuli imis<br />

gansasazRvravad, Tu ramdenad iyo saxelmwifos qmedeba `aucilebeli<br />

demokratiul sazogadoebaSi~ konvenciis 8-11 muxlebis I I paragrafis<br />

Sesabamisad. gamomdinare aqedan, gamoyenebuli Zala unda iyos mkacrad<br />

proporciuli nebadarTuli miznis misaRwevad (ix. makkeni da sxvebis<br />

gadawyvetileba, gv. 46, §§ 148-49).<br />

99. me-2 muxlis dacvis mniSvnelobis fonze, sasamarTlom unda<br />

ganaxorcielos sicocxlis aRkveTasTan dakavSirebul garemoebaTa<br />

Zalian detaluri ganxilva. mxedvelobaSi miiRos ara marto saxelmwifos<br />

warmomadgenelTa qmedebani, aramed, aseve, saqmesTan dakavSirebuli yvela<br />

garemoeba. dakavebuli pirebi umweo mdgomareobaSi arian da xelisuflebis<br />

warmomadgenlebs ekisrebaT valdebuleba, daicvan isini. amrigad, Tuki piri<br />

policiaSi daakaves janmrTel mdgomareobaSi da is aRmoCnda dazianebuli<br />

gaTavisuflebisas, saxelmwifos ekisreba valdebuleba, warmoadginos<br />

gonivruli ganmarteba, Tu ris gamo miadga mas es dazianebebi (ix. selmuni<br />

safrangeTis winaaRmdeg [GC], no. 25803/94, § 87, ECHR 1999-V). xelisuflebis<br />

warmomadgenlebze dakisrebuli valdebuleba, pasuxi agon dakavebuli<br />

piris mopyrobaze, gansakuTrebiT mkacria piris gardacvalebis<br />

SemTxvevaSi.<br />

107


sicocxlis ufleba<br />

100. mtkicebulebebis Sefasebisas, sasamarTlo, zogadad, iyenebs<br />

mtkicebis zogad standarts `gonivruli eWvis miRma~ (ix. irlandia<br />

gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, 1978 wlis 18 ianvari, Series A no. 25, gv.<br />

64-65, § 161). Tumca, aseTad SeiZleba CaiTvalos cxadi, Tanmimdevruli da<br />

udavo mtkicebulebaTa erToblioba an misi prezumfcia. iq, sadac sadavo<br />

movlenebi srulad an didwilad xvdeba eqskluziurad xelisuflebis<br />

warmomadgenelTa codnis sferoSi, rogorc es xdeba saqmeSi, sadac pirebi<br />

iyvnen patimrobaSi, faqtebis mkacri prezumfcia iwyebs moqmedebas<br />

daSavebulTa an maTi naTesavebis sasargeblod. marTlac, mtkicebis<br />

tvirTi ekisreba xelisuflebis warmomadgenlebs, raTa maT warmoadginon<br />

damakmayofilebeli da sarwmuno ganmarteba momxdarTan dakavSirebiT.<br />

101. sasamarTlos dadgenilebiT, komisiis mier faqtebis Sefaseba naTels<br />

xdis, rom aRniSnuli saqme Seesabameba zemoaRniSnul principebs.<br />

102. agit salmani daakaves aSkarad janmrTel mdgomareobaSi, yovelgvari<br />

winaswari dazianebis an avadmyofobis gareSe. ar yofila warmodgenili<br />

gonivruli ganmartebebi marcxena xelisgulze arsebuli dazianebis,<br />

sisxlnaJRenTebis, marcxena fexze gadatyavebis, mkerdze naWdevis da<br />

motexili mkerdis Zvlis gamo. araviTari mtkicebuleba ar amyarebs<br />

mTavrobis dasabuTebas, rom gardacvlils SesaZloa dazianebebi mieRo<br />

dakavebis periodSi, anda TiTqos gatexili mkerdis Zvali iyo gulis<br />

masaJis Sedegi. eqim kirangilis daskvna imasTan dakavSirebiT, rom mkerdze<br />

sisxlnaJRenTi gaCnda dakavebamde da rom agit salmani mokvda gulis<br />

SeteviT, rac gamowveuli iyo dakavebis stresiTa da xangrZlivi periodis<br />

ganmavlobaSi uhaerobiT, uaryofil iqna profesorebis paunderis da<br />

kordneris mtkicebulebiT. eTanxmebodnen ra mtkicebulebas uecari<br />

sikvdilis, sisxlnaJRenTebisa da gatexili gulis ficris warmoSobasTan<br />

dakavSirebiT, rac SeiZleboda aseve gamoewvia mkerdze dartymas, komisiam<br />

sakmaod didi interesi gamoiCina eqim kirangelis mtkicebis mimarT, iseve,<br />

rogorc uyuradReboba ar gamouCenia profesorebis kordnerisa da<br />

paunderis mtkicebulebaTa mniSvnelobisadmi. sayuradReboa is garemoebac,<br />

rom eqimma kirangelim xeli moawera stambulis sasamarTlo-samedicino<br />

medicinis institutis daskvnas, romelic ganixileboda komisiis mier da,<br />

amis gamo, ver CaiTvleba verc obieqturad da verc damoukidebel daskvnad.<br />

mtkiceba ori profesoris winaswari SeTanxmebis Taobaze, romelic gakeTda<br />

mTavrobis warmomadgenlis mier, usafuZvloa.<br />

103. sasamarTlo adgens, rom mTavrobam angariSi ar gauwia agit<br />

salmanis sikvdils, rac gamowveuli iyo gulis gaCerebiT misi dakavebis<br />

periodSi, uSiSroebis direqtoratSi da, amis gamo, mopasuxe mTavrobas<br />

pasuxismgebloba unda daekisros misi sikvdilisaTvis.<br />

Sesabamisad, adgili hqonda me-2 muxlis darRvevas.<br />

2. savaraudo araadekvaturi gamoZieba<br />

104. sasamarTlo aRniSnavs, rom konvenciis me-2 muxliT gaTvaliswinebuli<br />

saxelmwifos valdebuleba, daicvas sicocxlis ufleba, ikiTxeba amave<br />

konvenciis pirvel muxlTan erTobliobaSi _ `daicvas yvelas ufleba<br />

da konvenciis gansazRvruli Tavisuflebani sakuTari iurisdiqciis<br />

farglebSi~ _ da gulisxmobs, rom Zalis gamoyenebis SemTxvevaSi,<br />

pirovnebis gardacvalebis dros unda ganxorcieldes saqmis efeqturi<br />

108


salmani TurqeTis winaaRmdeg<br />

gamoZieba (ixileT: mutatis mutandis, makqeni da sxvebis zemoT citirebuli<br />

gadawyvetileba, gv. 49, § 161, da kaia TurqeTis winaaRmdeg, 1998 wlis 19<br />

Tebervlis gadawyvetileba, angariSebi 1998-I, gv. 329, § 105).<br />

105. amasTan dakavSirebiT, sasamarTlo SeniSnavs, rom zemoaRniSnuli<br />

valdebuleba gamoiyeneba im SemTxvevaSi, rodesac cxadia, rom<br />

mkvleloba moxda saxelmwifos warmomadgenelTa mier. ganmcxadebelma<br />

da gardacvlilis mamam formaluri saCivari Seitanes kompetenturi<br />

sagamoZiebo organoebis winaSe da amtkicebdnen, rom es iyo wamebis Sedegi.<br />

ufro metic, Tavad faqti imis Taobaze, rom xelisuflebis warmomadgenlebi<br />

informirebulni iyvnen dakavebis dros agit salmanis sikvdilis Taobaze,<br />

ipso facto warmoSobda me-2 muxliT aRiarebul valdebulebas mkvlelobis<br />

garemoebaTa efeqturi gamoZiebis Taobaze (ix. mutatis mutandis, ergi TurqeTis<br />

winaaRmdeg, 1998 wlis 28 ivlisi gadawyvetileba, angariSebi 1998-IV, gv.<br />

1778, § 82; da iaSas gadawyvetileba, gv. 2438, § 100). es moicavs SemTxvevebs,<br />

rodesac aucilebelia gvamis gakveTa, sadac gamovlindeba cudi mopyrobis<br />

sruli da detaluri niSnebi, moxdeba dazianebaTa klinikuri da sikvdilis<br />

mizezis obieqturi analizi.<br />

106. Tuki ganvixilavT saqmis calkeul garemoebebs, sasamarTlo miiCnevs,<br />

rom gvamis gakveTa ukiduresad mniSvnelovani iyo agit salmanis sikvdilis<br />

faqtis gamosakvlevad. sirTule, romelsac komisia waawyda am faqtebis<br />

dadgenisas da elementebi, romlebzec mxareebi jer kidev sasamarTlos<br />

winaSe kamaTobdnen, ZiriTadad sikvdilis Semdgom arasruli samedicino<br />

gamokvlevis Sedegia. kerZod, sxeulis Sesabamisi sasamarTlo-samedicino<br />

fotoebis, aseve, gakveTisa da dazianebaTa histopaTologiuri analizis<br />

ararseboba da sxeulze aRmoCenili niSnebi xels uSlida warmoSobis<br />

mizezis garkvevasa da drois zusti analizis Catarebas, rasac gadamwyveti<br />

mniSvneloba hqonda imis dasadgenad, gamoiwvia Tu ara agit salmanis<br />

sikvdili cudma mopyrobam da moxda Tu ara es mis sikvdilamde ocdaoTxi<br />

saaTis ganmavlobaSi. doqtor Senis arakvalificiuri daskvna imis Taobaze,<br />

rom gatexili gulmkerdis Zvali gulis masaJma gamoiwvia, warmodgenili<br />

iyo yovelgvari gadamowmebis gareSe da Seqmnil viTarebaSi bundovans<br />

xdida sakiTxs. daskvnaSi aRniSnuli iyo, rom gakveTam daadastura agit<br />

salmanis sikvdili gulis SeteviT, rac gamoiwvia ukve arsebulma gulis<br />

daavadebam da mRelvarebam dakavebis dros.<br />

107. arasakmarisi samedicino mtkicebulebebi ganmcxadeblis wamebis<br />

Taobaze gaxda safuZveli 1992 wlis prokuraturis daskvnisa, romlis<br />

Tanaxmadac, pasuxisgebaSi ar miecnen oficrebi da adanas asizTa<br />

sasamarTlos 1994 wlis 2 dekembris gadawyvetilebisa, romliTac<br />

policiis oficrebi gaamarTles. sasamarTlo adgens, rom, gakveTis<br />

gamokvlevis defeqtebs gamo, nebismieri mcdeloba, damdgariyo policiis<br />

pasuxismgeblobis sakiTxi, iyo fuWi. ufro metic, cnobili iyo, rom yvela<br />

oficeri, maT Soris sami morige oficeri, imyofeboda kontaqtSi agit<br />

salmanTan misi dakavebidan sikvdilis momentamde. aranairi mtkicebuleba<br />

ar warmodgenila oficerTa zusti vinaobis dasadgenad, romlebic<br />

SesaZloa udierad moepyrnen mas.<br />

108. am garemoebebSi, sakasacio sasamarTlos saCivari, romelsac SeeZlo,<br />

mxolod xelaxla gansaxilvelad gadaeca saqme pirveli instanciis<br />

sasamarTlosaTvis, ar iyo efeqturi aRniSnulis gasarkvevad an<br />

mtkicebulebis mosapoveblad. Sesabamisad, sasamarTlo ver darwmunda, rom<br />

109


sicocxlis ufleba<br />

saCivari, romelic SeeZlo Seetana ganmcxadebels sisxlissamarTlebrivi<br />

procesis gasagrZeleblad, raime saxiT arsebiTad asaxavda Catarebuli<br />

gamoZiebis suraTs. amgvarad, ganmcxadebeli unda CaiTvalos pirad,<br />

romelmac amowura Sesabamisi sisxlissamarTlebrivi dacvis meqanizmebi.<br />

109. sasamarTlo adgens, rom xelisuflebam agit salmanis sikvdilis<br />

garemoebebTan dakavSirebiT ver uzrunvelyo efeqturi gamoZieba.<br />

araefeqturi aRmoCnda samoqalaqo samarTlebrivi dacvis saSualebebic.<br />

sasamarTlo, Sesabamisad, ar iRebs saxelmwifos mier warmodgenili<br />

Sepasuxebis sisxlis da samoqalaqo samarTlebriv nawils da adgens meore<br />

muxlis darRvevas.<br />

V. konvenciis me-13 muxlis savaraudo darRveva<br />

118. ganmcxadebeli amtkicebda, rom mas ar gaaCnda efeqturi samarTlebrivi<br />

dacvis saSualeba, romelic konvenciis me-13 muxlis safuZvelze<br />

uzrunvelyofs, rom:<br />

`yvelas, visac daerRva am konvenciiT gaTvaliswinebuli uflebebi da<br />

Tavisuflebebi, unda hqondes samarTlebrivi dacvis efeqtiani saSualeba<br />

erovnuli xelisuflebisagan, Tundac es darRveva Caidinos pirma, romelic<br />

samsaxurebriv uflebamosilebas axorcielebda.~<br />

119. mTavroba amtkicebda, rom incidentis gamoZieba da sasamarTlo<br />

ganxilva warmoadgenda efeqturi samarTlebrivi dacvis saSualebas<br />

ganmcxadeblis saCivrisaTvis. ufro metic, man policiis oficerTa<br />

gamamarTlebeli gadawyvetilebis argasaCivrebiT Tavadve moaklo sakuTar<br />

Tavs SesaZlebloba da, Sesabamisad, ar gamoiyena efeqturi samarTlebrivi<br />

dacvis saSualeba.<br />

120. komisia, romelsac ganmcxadebeli daeTanxma, miiCnevda, rom gamoZieba da<br />

sisxlis samarTlis sasamarTlo ganxilva iyo araefeqturi, araadekvaturi<br />

sasamarTlo-samedicino gamoZiebidan gamomdinare. ganmcxadebeli aseve<br />

amtkicebda, rom xelisuflebis warmomadgenelTa mcdeloba, SeeTxzaT<br />

ambavi imis Sesaxeb, Tu ra moxda, aRZravda seriozul eWvebs me-13 muxlis<br />

darRvevis TvalsazrisiTac.<br />

121. sasamarTlo aRniSnavs, rom konvenciis me-13 muxli uzrunvelyofs<br />

qveynis Sida samarTlebrivi dacvis saSualebis arsebobas, raTa daculi<br />

iyos konvenciiT uzrunvelyofili uflebebi da Tavisuflebebi nebismieri<br />

formiT, qveynis Sida samarTlebrivi sistemis meSveobiT. miuxedavad<br />

imisa, rom xelSemkvrel saxelmwifoebs gaaCniaT garkveuli diskrecia,<br />

Tu ra wesiTa da formiT ganaxorcieleben konvenciis me-13 muxliT nakisr<br />

valdebulebebs, udavoa, rom saxelmwifom unda uzrunvelyos qveynis Sida<br />

samarTlebrivi dacvis saSualebis arseboba, romelic SeZlebs `sadavo<br />

saCivari~ arsebiTad gadawyvitos da mianiWos Sesabamisi kompensacia. me-13<br />

muxlis valdebulebaTa farglebi icvleba rogorc praqtikis, ise kanonis<br />

bunebis mixedviT. kerZod, me-13 muxliT moTxovnili dacvis saSualeba<br />

unda iyos efeqturi rogorc praqtikaSi, ise kanoniT, gansakuTrebiT,<br />

Tuki gaviTvaliswinebT, rom mis ganxorcielebas ar unda Seeqmnes<br />

gaumarTlebeli safrTxe xelisuflebis warmomadgenelTa qmedebiT an<br />

umoqmedobiT (ix. zemoT citirebuli aksoi, gv. 2286, § 95; 1997 wlis 25<br />

seqtembris gadawyvetileba aidini TurqeTis winaaRmdeg, angariSebi 1997-VI,<br />

110


salmani TurqeTis winaaRmdeg<br />

gv. 1895-96, § 103; da kaias zemoT citirebuli gadawyvetileba, gv. 329-30, §<br />

106).<br />

me-13 muxlis fundamenturi mniSvnelobis gaTvaliswinebiT sicocxlis<br />

ufleba kompensaciis gadaxdasTan erTad moiTxovs detaluri da efeqturi<br />

gamoZiebis Catarebas, romelic uzrunvelyofs damnaSaveTa dadgenasa da<br />

dasjas sicocxlis xelyofisaTvis da moicavs momCivnis mier gamoZiebis<br />

proceduris efeqtur xelmisawvdomobas (ix. kaia TurqeTis winaaRmdeg, gv.<br />

330-31, § 107).<br />

122. winamdebare saqmeSi arsebuli mtkicebulebebis safuZvelze,<br />

sasamarTlo adgens, rom mopasuxe mTavroba pasuxismgebelia konvenciis<br />

me-2 da me-3 muxlebis darRvevisaTvis, ganmcxadeblis qmris wamebisa da<br />

patimrobaSi sikvdilisaTvis. ganmcxadeblis saCivari, am TvalsazrisiT,<br />

`sadavoa~ me-13 muxlTan mimarTebiT (ix. boili da raisi gaerTianebuli<br />

samefos winaaRmdeg, 1988 wlis 27 aprilis gadawyvetileba, seriebi A no.<br />

131, gv. 23, § 52; da kaia da iaSas gadawyvetilebebi, gv. 330-31, § 107 da gv.<br />

2442, § 113).<br />

123. xelisuflebis warmomadgenlebs ekisrebodaT valdebuleba,<br />

ewarmoebinaT efeqturi gamoZieba ganmcxadeblis qmris sikvdilis faqtTan<br />

dakavSirebiT. zemoaRniSnuli mizezebis gamo (ix. 104-109 punqtebi),<br />

araviTari sisxlissamarTlebrivi gamoZieba ar CaiTvleba srulyofilad<br />

me-13 muxlis mixedviT, romlis moTxovnebi SeiZleba ufro farTo iyos,<br />

vidre gamoZiebis valdebuleba me-2 muxliT (zemoT citirebuli kaias<br />

gadawyvetileba, gv. 330-31, § 107). sasamarTlo adgens, rom ganmcxadebels<br />

uari eTqva efeqturi dacvis saSualebaze misi qmris sikvdilis saqmeze da,<br />

Sesabamisad, sxva SesaZlo dacvis saSualebebzec, kompensaciis moTxovnis<br />

CaTvliT.<br />

Sesabamisad, adgili aqvs konvenciis me-13 muxlis darRvevas.<br />

VI. konvenciis me-2, me-3 da me-13 muxlebis darRvevis savaraudo<br />

praqtika<br />

124. ganmcxadebeli amtkicebda, rom TurqeTSi arsebobda konvenciis<br />

me-2, me-3 da me-13 muxlebis darRvevis wamaxalisebeli praqtika, romelic<br />

amZimebda misi da misi qmris, rogorc msxverplebis, mdgomareobas.<br />

miuTiTebda ra samxreT-aRmosavleT TurqeTis teritoriaze sxva<br />

saqmeebze, sadac komisiam da sasamarTlom aseve daadgines am muxlebis<br />

darRveva, ganmcxadebeli amtkicebda, rom is avlenda xelisuflebis<br />

warmomadgenelTa mxridan adamianis uflebaTa mZime darRvevebisa da<br />

samarTlebrivi misageblis ararsebobis magaliTs.<br />

VIII. konvenciis 41-e muxlis gamoyeneba<br />

134. konvenciis 41-e muxlis Tanaxmad:<br />

`Tu sasamarTlo daaskvnis, rom dairRva konvenciiT an misi oqmebiT<br />

gaTvaliswinebuli ufleba, xolo Sesabamisi maRali xelSemkvreli<br />

mxaris Sidasaxelmwifoebrivi samarTali darRvevis mxolod nawilobriv<br />

gamosworebis SesaZleblobas iZleva, saWiroebis SemTxvevaSi, sasamarTlo<br />

dazaralebul mxares samarTlian dakmayofilebas miakuTvnebs.~<br />

111


sicocxlis ufleba<br />

A. materialuri ziani<br />

135. ganmcxadebeli kompensaciis saxiT moiTxovda 39,320,64 girvanqa<br />

sterlings, rogorc dakargul Semosavals. is amtkicebda, rom misi qmari,<br />

romelic muSaobda taqsis mZRolad da iyo 45 wlis, TveSi iRebda 242,72<br />

girvanqa sterlingis ekvivalents. aRniSnuli cifri miRebulia TurqeTSi<br />

saSualo sicocxlis xangrZlivobis gaTvaliswinebiT.<br />

136. mTavrobam ar warmoadgina aranairi dasabuTeba amasTan dakavSirebiT,<br />

uaryo ra nebismieri darRveva, romelic samarTlian dakmayofilebas<br />

imsaxurebda.<br />

137. ganmcxadeblis saCivris im nawilTan dakavSirebiT, romelic exeboda<br />

dakargul Semosavals, sasamarTlos precedentuli samarTali adgens,<br />

rom unda arsebobdes cxadi mizezobrivi kavSiri moTxovnil ziansa da<br />

konvenciis darRvevas Soris da, aseTis SemTxvevaSi, SeiZleba gaices<br />

Sesabamisi kompensacia (ix. sxva gadawyvetilebebs Soris, barberia, nesaJi<br />

da habardo espaneTis winaaRmdeg, 1994 wlis 13 ivnisis gadawyvetileba (50-e<br />

muxli), seriebi A no. 285-C, gv. 57-58, §§ 16-20; da jakiCi TurqeTis winaaRmdeg<br />

[GC], no. 23657/94, § 127, ECHR 1999-IV). sasamarTlo adgens (ix. punqti 103),<br />

rom xelisuflebis warmomadgenlebi pasuxismgeblebi iyvnen agit salmanis<br />

sikvdilis gamo. am garemoebebSi arsebobda pirdapiri mizezobrivi kavSiri<br />

me-2 muxlis darRvevasa da misi qvrivisa da Svilebis mier finansuri wyaros<br />

dakargvas Soris, romlebic mis kmayofaze iyvnen. sasamarTlo aRniSnavs,<br />

rom mTavrobas ar udavia ganmcxadeblis mier moTxovnili Tanxis gamo.<br />

Sesabamisad, ganmcxadeblis mier warmodgenili detaluri dasabuTebis<br />

gaTvaliswinebiT, romelic Seexeboda Tanxis odenobas, sasamarTlo aniWebs<br />

ganmcxadebels materialuri zianisaTvis 39,320,64 girvanqa sterlings,<br />

gadayvanils Turqul lirebSi gadaxdis TariRis mixedviT.<br />

B. moraluri ziani<br />

138. darRvevaTa sisastikisa da raodenobis gaTvaliswinebiT, ganmcxadebeli<br />

aramaterialuri zianis sakompensaciod iTxovda 60,000 girvanqa sterlings<br />

misi qmrisaTvis, xolo 10,000 girvanqa sterlings _ TavisTvis.<br />

139. mTavrobas ar warmoudgenia araviTari dasabuTeba gasaCivrebul<br />

TanxebTan dakavSirebiT. maT uaryves darRvevebis arseboba, romlebic<br />

samarTlebriv dakmayofilebas imsaxurebda.<br />

140. sasamarTlo aRniSnavs, rom man daadgina xelisuflebis<br />

warmomadgenelTa pasuxismgebloba ganmcxadeblis qmris sikvdilisaTvis<br />

da aseve is, rom sikvdilamde igi policiaSi awames. me-2 da me-3 muxlebis<br />

darRvevebis garda, sasamarTlom agreTve daadgina, rom xelisuflebam ver<br />

uzrunvelyo efeqturi gamoZieba da samarTlebrivi dacvis saSualeba, rac<br />

ewinaaRmdegeboda konvenciis me-2 muxlis procedurul da me-13 muxliT<br />

nakisr valdebulebebs. garda amisa, ganmcxadebeli gaxda Seuracxyofis<br />

msxverpli, roca cdilobda gasaCivrebas. am garemoebebisa da Sesabamis<br />

saqmeebSi miniWebuli kompensaciis odenobis gaTvaliswinebiT, sasamarTlo,<br />

obieqturobis safuZvelze, aramaterialuri zianisaTvis aniWebs 25,000<br />

girvanqa sterlings agit salmans, raTa aRniSnuli Tanxa gadaeces mis<br />

meuRles, rogorc ganmcxadebels, xolo 10,000 girvanqa sterlings _ TviT<br />

ganmcxadebels. am Tanxis konvertireba unda moxdes Turqul liraSi,<br />

gadaxdis momentisaTvis arsebuli kursis Sesabamisad.<br />

112


salmani TurqeTis winaaRmdeg<br />

konvenciis 45,2 muxlis da sasamarTlos wesebis 74,2 wesis Sesabamisad,<br />

gadawyvetilebas Tan erTvis Semdegi gansxvavebuli mosazrebebi:<br />

a. qalbatoni grivis gansxvavebuli mosazreba, romelsac SeuerTda batoni<br />

bonelo.<br />

b. giujuklus gansxvavebuli mosazreba.<br />

113


sicocxlis ufleba<br />

2. angelova bulgareTis winaaRmdeg<br />

(ganacxadi N 38361/97)<br />

gadawyvetileba<br />

strasburgi<br />

13 ivnisi 2002 weli<br />

saboloo<br />

procedura<br />

saqmis warmoeba daiwyo ganacxadiT (N. 38361/97), romelic 1997 wlis 2<br />

seqtembers adamianis uflebaTa evropul komisiaSi (`komisia~), adamianis<br />

uflebaTa evropuli konvenciis (`konvencia~) 25-e muxlis Sesabamisad,<br />

Semoitana bulgareTis moqalaqe asia angelovam (`ganmcxadebeli~).<br />

faqtobrivi mxare<br />

(mokle, araoficialuri versia)<br />

saqme exeba ganmcxadeblis vaJis, 17 wlis angel zabCekovis gardacvalebas<br />

1996 wlis 29 ianvars razgradis (bulgareTi) policiis ganyofilebaSi, misi<br />

qurdobis braldebiT dakavebis Semdeg.<br />

1996 wlis 28 ianvars, gvian RamiT, batoni zabCekovi ojaxis wevrebTan da<br />

megobrebTan erTad svamda barSi. axloblebi amtkicebdnen, rom is kargad<br />

grZnobda Tavs da aranairi dazianeba ar hqonda, roca igi ukanasknelad<br />

naxes 11-is naxevridan 12-is naxevramde.<br />

SuaRamis Semdeg axlomdebare saxlSi mcxovrebma qalbatonebma dainaxes,<br />

rogor moZraobda batoni zabCekovi manqanebis garSemo da raRacas akeTebda.<br />

maTi SeSfoTebis gamo saqmeSi CaerTo serJanti mustafovi, romelic im<br />

momentSi ar asrulebda samsaxurebriv movaleobas. serJanti daedevna<br />

zabCekovs. mogvianebiT igi amtkicebda, rom zabCekovi ramdenjerme daeca<br />

saxiT, rodesac misgan Tavis daRwevas cdilobda. Ramis pirvel saaTamde<br />

batoni zabCekovi daakaves da waiyvanes policiis ganyofilebaSi. Ramis 3<br />

saaTis Semdeg ganyofilebaSi myofma pirebma dakavebaze pasuxismgebel<br />

policielebs, romlebic am dros patrulirebas axorcielebdnen, acnobes,<br />

rom batoni zabCekovis janmrTelobis mdgomareoba uaresdeboda. isini<br />

dabrundnen policiis ganyofilebaSi, raTa enaxaT, ra xdeboda. Semdeg<br />

wavidnen saavadmyofoSi da dabrundnen saswrafo daxmarebis manqanasTan<br />

erTad. batoni zabCekovi gadaiyvanes saavadmyofoSi, sadac, daaxloebiT 5<br />

saaTze, igi gardaicvala.<br />

sisxlis samarTalwarmoeba daiwyo sikvdilis faqtis gamosaZieblad.<br />

gakveTis Sedegad dadginda, rom sikvdili gamoiwvia Tavis qalis dazianebam,<br />

romelic man miiRo sikvdilamde daaxloebiT 4 an 6 saaTiT adre. meore<br />

samedicino daskvnis mixedviT, dazianeba zabCekovma miiRo sikvdilamde<br />

daaxloebiT 10 saaTiT adre, Tumca, es daskvna eyrdnoboda mxolod<br />

dokumentur mtkicebulebebs. am daskvnis safuZvelze, gamoZieba Sewyda,<br />

114


angelova bulgareTis winaaRmdeg<br />

radganac dadginda, rom ar arsebobda raime mizezobrivi kavSiri policiis<br />

moqmedebebsa da zabCekovis sikvdils Soris. ganmcxadeblis mier warmoebis<br />

Sewyvetis Sesaxeb gadawyvetilebis gasaCivrebas warmateba ar mohyolia.<br />

samarTlebrivi mxare<br />

I. konvenciis me-2 muxlis savaraudo darRvevis Taobaze<br />

102. ganmcxadebeli amtkicebs, rom misi Svili gaxda araadamianuri<br />

da Rirsebis damamcirebeli mopyrobis msxverpli da gardaicvala<br />

policiis TanamSromlebis mier miyenebuli Wrilobebis Sedegad,<br />

vinaidan sapyrobileSi yofnisas is ar uzrunvelyves drouli samedicino<br />

daxmarebiT, xolo saxelmwifos warmomadgenlebma ar gamoiZies aRniSnuli<br />

faqti srulad da efeqturad.<br />

A. iyo Tu ara b-ni zabCekovis sikvdili mis mimarT policiis<br />

ganyofilebaSi araadamianuri mopyrobis Sedegi<br />

1. mxareTa poziciebi<br />

(a) ganmcxadebeli<br />

103. ganmcxadebeli amtkicebda, rom saxelmwifos mier warmodgenili<br />

axsna-ganmarteba or ZiriTad argumentTan dakavSirebiT, TiTqos b-nma<br />

zabCekovma Tavis qalis momakvdinebeli dazianeba miiRo mis dakavebamde<br />

didi xniT adre da rom sxeulze arsebuli Wrilobebi miyenebulia misi<br />

dakavebis operaciis mimdinareobisas, ar iyo sarwmuno, vinaidan es versia<br />

ewinaaRmdegeboda saqmeSi arsebul mtkicebulebebs.<br />

104. rac Seexeba Tavis qalis dazianebas, ganmcxadebeli amtkicebda,<br />

rom sasamarTlo-samedicino eqspertizis meore daskvna iyo sakmaod<br />

arasarwmuno, vinaidan am daskvniT, yovelgvari axsna-ganmartebis<br />

gareSe, Seicvala pirvel daskvnaSi mocemuli Sefasebani. xelisuflebis<br />

warmomadgenlebi efeqturad daeyrdnnen meore daskvnas da ugulebelyves<br />

daskvnebs Soris arsebiTi urTierTwinaaRmdegobis faqti. meore daskvna,<br />

momakvdinebeli dazianebis miyenebis drois dadgenisas, daeyrdno mxolod<br />

sisxlis Sededebis Sefasebas, romelic dafiqsirebulia gardacvalebidan<br />

6 saaTSi gadaRebul fotoebze.<br />

varaudi imasTan dakavSirebiT, rom b-n zabCekovs Tavis qalis dazianeba<br />

miadga 1996 wlis 28 ianvars, dakavebamde 10 saaTiT adre, daaxloebiT<br />

saRamos 6:45sT-ze, ganmcxadeblis mtkicebiT, iyo Seusabamo da sakmaod<br />

ararealisturi. msgavsi simZimis dazianeba, romelmac, savaraudod,<br />

gamoiwvia b-ni zabCekovis sikvdili, albaT ver darCeboda sruliad<br />

SeumCneveli yvela im adamianisaTvis, romlebic mas esaubrnen da<br />

Tvalyurs adevnebdnen mTeli am periodis ganmavlobaSi. ufro metic,<br />

mTavrobas ar warmoudgenia raime seriozuli mtkicebuleba im mosazrebis<br />

gasamyareblad, TiTqos b-ni zabCekovi imyofeboda `mudmiv qronikul,<br />

nervul mdgomareobaSi~, rac zrdida imis SesaZleblobas, rom mas<br />

momakvdinebeli dazianeba mieRo `farTo, swor zedapirze dacemis”<br />

Sedegad.<br />

115


sicocxlis ufleba<br />

mTavrobis ganmarteba sxva dazianebebTan dakavSirebiT, romlebic<br />

aRmoCnda b-ni zabCekovis sxeulze - mkerdze, saxesa da marjvena xelis<br />

mtevanze - ganmcxadeblis azriT, iyo sruliad arasarwmuno. msgavsi<br />

dazianebebi ar SeiZleba warmoSobiliyo gaqcevisas, miwis zedapirze<br />

dacemis an xelborkilebis normaluri gamoyenebis Sedegad. sinamdvileSi,<br />

aRniSnuli dazianebebis warmomavloba arasdros gamoZiebula da<br />

mTavrobam TviTneburad SeimuSava Teoria am saqmeSi sakuTari interesebis<br />

gaTvaliswinebiT. realurad ki, naTeli iyo, rom dazianebebi warmoiSva<br />

araadamianuri mopyrobis Sedegad da ramdenadac ar arsebobs aRniSnuli<br />

mosazrebis raime gamabaTilebeli mtkicebuleba, SeiZleba imis gancxadeba,<br />

rom isini miyenebul iqna Tavis qalis momakvdinebel dazianebasTan erTad.<br />

105. ganmcxadebeli aseve amtkicebs, rom aranairi ganmarteba ar<br />

warmodgenila policiis TanamSromlebis saeWvo saqcielTan da maT aSkara<br />

mcdelobasTan dakavSirebiT _ gaeyalbebinaT dakavebis saregistracio<br />

monacemebi.<br />

(b) mTavroba<br />

106. mTavrobam meore sasamarTlo-samedicino eqspertizis daskvnaze<br />

miTiTebiT ganacxada, rom momakvdinebeli dazianeba b-n zabCekovs miadga<br />

mis gardacvalebamde 10 saaTiT adre da, Sesabamisad manam, sanam adgili<br />

eqneboda mis dapatimrebas.<br />

udavo iyo, rom b-nma zabCekovma mis dakavebamde sakmaod didi raodenobiT<br />

alkoholi miiRo. is iyo nasvam mdgomareobaSi da fexze myarad dgomas ver<br />

axerxebda. ufro metic, arsebobda udavo mtkicebuleba, rom sirbilisas<br />

is ramdenimejer daeca.<br />

mTavrobis mosazrebiT warmodgenili mtkicebuleba naTels xdis, rom<br />

dapatimrebisa da dakavebisas misi saqcieli Seesabameboda `gonebis<br />

droebiTi ganaTebis~ tipiur simptomebs Tavis qalis dazianebis Semdeg, rac<br />

adasturebs samedicino eqspertebis varauds momakvdinebeli dazianebis<br />

miRebis drosTan dakavSirebiT.<br />

107. mTavrobam miuTiTa, rom mowmeTa Cvenebebi b-ni zabCekovis<br />

adgilmdebareobasTan dakavSirebiT urTierTgamomricxveli iyo.<br />

ufro metic, ganmcxadebelma aRniSna, rom 1995 wels misi Svili iyo avad,<br />

ramdenjerme dakarga goneba da ixrCoboda. 1995 wels b-nma zabCekovma Tavad<br />

daadastura, rom mas awuxebda Tavis tkivilebi da gulyrebi. am safuZvelze,<br />

mTavrobam daaskvna, rom eqspertizis mosazreba imis Taobaze, rom b-nma<br />

zabCekovma momakvdinebeli dazianeba miiRo miwis mkvriv zedapirze dacemis<br />

Sedegad, iyo savsebiT sarwmuno.<br />

108. mTavrobam xazi gausva im faqts, rom ar arsebobda raime mtkicebuleba<br />

zemoaRniSnuli piris mimarT policiis ganyofilebaSi araadamianuri<br />

mopyrobis Taobaze. maTi mosazrebiT, b-ni zabCekovis mkerdze da saxeze<br />

arsebuli dazianebebis warmoSobis mizezi iyo isev da isev miwis mkvriv<br />

zedapirze dacema, xolo mis marjvena majaze arsebuli dazianeba<br />

gamowveuli iyo xelborkilebis Cveulebrivi gamoyenebiT.<br />

116


angelova bulgareTis winaaRmdeg<br />

2. sasamarTlos Sefasebebi<br />

(a) zogadi principebi<br />

110. konvenciis me-2 muxliT uzrunvelyofili sicocxlis uflebis<br />

dacvis mniSvnelobis gaTvaliswinebiT, sasamarTlo sicocxlis uflebis<br />

darRvevasTan dakavSirebul saqmeebs mometebuli sifrTxiliT ganixilavs,<br />

iRebs ra mxedvelobaSi yvela Sesabamis garemoebas.<br />

TavisuflebaaRkveTili adamianebi imyofebian yvelaze mowyvlad<br />

mdgomareobaSi da xelisuflebis warmomadgenlebi valdebulni arian,<br />

pasuxi agon maT mimarT nebismier mopyrobaze. Sesabamisad, iq, sadac<br />

individi moTavsebulia policiis ganyofilebaSi janmrTel mdgomareobaSi,<br />

magram mogvianebiT iRupeba, mtkicebis tvirTi gadadis saxelmwifoze<br />

_ warmoadginos sarwmuno ganmarteba sikvdilis gamomwvev mizezebTan<br />

dakavSirebiT (ix. mutatis mutandis, selmuini safrangeTis winaaRmdeg [GC],<br />

no. 25803/94, § 87, ECHR 1999-V da zemoT citirebuli salmani da velikova).<br />

111. mtkicebulebis Sefasebisas, sasamarTlo adgens mtkicebis standarts<br />

`gonivruli eWvis miRma~ (ix. irlandia gaerTianebuli samefos winaaRmdeg,<br />

1978 wlis 18 ianvris gadawyvetileba, seriebi A no.25, gv.64-65, §161).<br />

Tumca, msgavsi mtkiceba SeiZleba warmodgenili iyos sakmarisad Zlieri,<br />

naTeli da Tanmimdevruli daskvnebis erTobliobiT an imgvari faqtebis<br />

prezumfciiT, romlis SemTxvevaSic, sawinaaRmdegos damtkiceba ar<br />

xerxdeba. maSin, rodesac gansaxilveli movlenebi srulad an umetesad<br />

xvdeba saxelmwifos warmomadgenlebis eqskluziuri codnis farglebSi,<br />

rogorc TavisuflebaaRkveTili piris maTi kontrolis qveS yofnisas,<br />

Zalian seriozuli varaudi warmoiSoba imasTan dakavSirebiT, rom<br />

dazianeba an sikvdili dadga dakavebis periodSi. sinamdvileSi, SeiZleba<br />

CaiTvalos, rom mtkicebis tvirTi ekisreba xelisuflebas _ warmoadginos<br />

damakmayofilebeli da sarwmuno ganmarteba (ix. zemoT cit. salmani, §<br />

100).<br />

(b) aRniSnuli principebis misadageba winamdebare saqmesTan<br />

112. sasamarTlo adgens, rom b-ni zabCekovi daiRupa misi dakavebidan<br />

ramdenime saaTSi razgradis policiis ganyofilebaSi, sadac is miiyvanes mas<br />

Semdeg, rac oficerma, romelic im momentSi ar asrulebda samsaxurebriv<br />

movaleobas, xanmokle devnis Semdeg daapatimra igi. mtkicebis tvirTi<br />

ekisreba mTavrobas da, Sesabamisad, man unda warmoadginos gonivruli<br />

ganmarteba b-ni zabCekovis sikvdilTan dakavSirebiT.<br />

113. mTavrobis ganmartebiT, b-ni zabCekovis sikvdili ar SeiZleba iqnes<br />

navaraudevi, rogorc mis mimarT policiis ganyofilebaSi araadamianuri<br />

mopyrobis Sedegi, radgan sasamarTlo-samedicino daskvnis safuZvelze,<br />

momakvdinebeli Tavis qalis dazianeba mas miadga gardacvalebamde sul<br />

cota 10 saaTiT adre. aqedan gamomdinare, Tavis qalis dazianeba warmoiSva<br />

1996 wlis 28 ianvars saRamos 7 saaTamde, maSin, roca pirveli Sexla-Semoxla<br />

b-n zabCekovsa da policiis warmomadgenlebs Soris moxda 5 saaTis Semdeg.<br />

114. sasamarTlo adgens, rom meore daskvnaSi gardacvalebis drois dadgena<br />

moxda fotoebze asaxuli sisxlis Sededebis vizualuri daTvalierebis<br />

Sedegad, rac fiqsirdeba b-ni zabCekovis gardacvalebidan 6 saaTis Semdeg<br />

gadaRebul fotoebze. eqspertebma arc ki aRniSnes, Tu rogor daaskvnes,<br />

117


sicocxlis ufleba<br />

rom sisxlis Sededebul nawilebs cvlileba ar ganucdiaT b-ni zabCekovis<br />

gardacvalebis Semdeg. ganmcxadeblis mier warmodgenili samedicino<br />

Sefasebis Tanaxmad, romelic ar gabaTilebula mTavrobis mier, msgavs<br />

cvlilebebs hqonda adgili da isini mxedvelobaSi unda mieRoT.<br />

ufro metic, meore sasamarTlo-samedicino eqspertizis daskvna, romelic<br />

daeyrdno mxolod dokumentur masalebs, arsobrivad gansxvavdeboda<br />

pirveli sasamarTlo-samedicino eqspertizis daskvnisagan, Tumca,<br />

saxelmwifos warmomadgenlebs ar umsjeliaT da, Sesabamisad, arc<br />

daudgeniaT, Tu ratom iyo araswori pirvel daskvnaSi mocemuli monacemebi<br />

dartymis siZlierisa da Tavis qalis dazianebis drosTan dakavSirebiT.<br />

pirveli samedicino daskvna, gansxvavebiT meoresagan, eyrdnoboda Tavad<br />

gardacvlilis sxeulis gamokvlevas (ix. zemoT par. 53-59, 70 da 72-77).<br />

sasamarTlo miiCnevs, rom yovelive zemoaRniSnuli amcirebs meore<br />

samedicino daskvnis sarwmuneobis albaTobas.<br />

115. naTelia, rom winamdebare saqmis garkveuli faqtebi SeiZleba aixsnas<br />

orazrovnad: b-ni zabCekovis gauazrebeli saubari da myarad dgomis<br />

SeuZlebloba SeiZleba gaxdes safuZveli daskvnisaTvis, rom mas ukve<br />

hqonda miyenebuli dazianebebi, Tumca, igive argumenti SeiZleba miviCnioT<br />

misi alkoholuri intoqsikaciis damadasturebel mtkicebulebad (ix.<br />

zemoT par. 11, 22, 28, 59, 60, 74, 76 da 95).<br />

116. Tu b-n zabCekovs namdvilad hqonda miyenebuli dazianeba 1996 wlis 28<br />

ianvris saRamos 7 saaTamde, rogorc es navaraudevi iyo meore samedicino<br />

daskvnaSi, es unda niSnavdes imas, rom igi Tavdapirvelad mosalxenad gavida<br />

megobrebTan, garkveuli periodi dahyo barSi da ukve Semdgom gadawyvita<br />

manqanis nawilebis moparva, Tumca, am dros ukve miRebuli hqonda Tavis<br />

qalis dazianeba. es albaT SeuZlebelia, Tundac misi `gonebis droebiT<br />

ganaTebis~ gaTvaliswinebiT, dazianebis miRebisa da gardacvalebis<br />

dadgomamde mimdinare periodSi. kerZod, saeWvo ar gamxdara, rom b-n<br />

zabCekovs hqonda sirbilis SesaZlebloba, rodesac `c~-m scada misi<br />

dapatimreba da dadioda Cveulebrivad, rodesac miiyvanes policiis<br />

ganyofilebaSi (ix. zemoT par. 12-14, 16 da 29).<br />

117. sasamarTlo SeniSnavs, rom pirvel samedicino daskvnaSi Tavis qalis<br />

dazianebis miRebis yvelaze savaraudo drod miTiTebulia periodi<br />

gardacvalebamde 4-sa da 6 saaTebs Soris _ Sesabamisad, periodi, rodesac<br />

is iyo dakavebuli policiis mier, policiaSi mis miyvanamde an miyvanis<br />

Semdgom (ix. zemoT par. 59).<br />

ufro metic, b-ni zabCekovis sxeulze aRiniSneboda sxva dazianebebic,<br />

romelTa warmoSobis mizezi SeiZleba yofiliyo igive movlenebi,<br />

romlebmac gamoiwvies misi Tavis qalis dazianeba (ix. zemoT par. 55,56,58,77<br />

da 92-94).<br />

118. mTavrobam ganacxada, rom b-n zabCekovs SeiZleba mieRo dazianebebi<br />

miwis mkvriv zedapirze dacemis Sedegad – manam, sanam is SeniSnes an<br />

idevneboda policiis mier _ vinaidan iyo nasvam mdgomareobaSi da hqonda<br />

janmrTelobasTan dakavSirebuli problemebi. xolo rac Seexeba anabeWdebs<br />

majaze, isini gaxldaT xelborkilebis normaluri gamoyenebis Sedegi.<br />

119. es varaudi ar aris gamyarebuli sasamarTlo-samedicino mtkicebulebiT,<br />

vinaidan dacemis sawinaaRmdego mxares miRebuli dazianebebis Sesaxeb,<br />

118


angelova bulgareTis winaaRmdeg<br />

romlebic zogadad damaxasiaTebelia dacemisTvis, araferia naTqvami<br />

autopsiis Sesaxeb dokumentSi (ix. zemoT par. 73 da 95).<br />

ufro metic, sasamarTlo mniSvnelovnad miiCnevs, rom arc erTi<br />

mowme, romlebsac kavSiri hqondaT ganmcxadeblis SvilTan manam, sanam<br />

igi miyvanili iqneboda policiis ganyofilebaSi, ar aRniSnavs, rom<br />

gardacvlilis mxridan adgili hqonda raime Civils janmrTelobasTan<br />

dakavSirebiT.<br />

rac Seexeba xelborkilebis gamoyenebis faqts, ganmcxadeblis mier<br />

warmodgenili sasamarTlo daskvnis safuZvelze, xelborkilebma<br />

SeiZleba datovon kvali, Tu isini dadebulia Zalian mWidrod, an adgili<br />

aqvs pirovnebis mxridan SewinaaRmdegebas, anda xdeba misi gaTreva<br />

xelborkilebis meSveobiT. gakveTisas aRmoaCines Zalian mcire kvali b-ni<br />

zabCekovis marcxena majaze, xolo marjvenaze _ ramdenime Rrma naWdevi<br />

(ix. zemoT par. 55, 56, 58 da 95). amave daskvnaSi miTiTebulia, rom garkveuli<br />

periodis ganmavlobaSi gardacvlili xeze iyo mimagrebuli. Sesabamisad,<br />

arasarwmunoa varaudi, rom gardacvlilis xelze arsebuli dazianebani iyo<br />

warmoSobili xelborkilis normaluri gamoyenebis Sedegad. gamomdinare<br />

aqedan, Tu vivaraudebT, rom adgili hqonda danarCen or faqts, anu, b-nma<br />

zabCekovma gamoxata winaaRmdegoba an igi gaaTries, SeiZleba gakeTdes<br />

daskvna, rom igi araadamianur mopyrobas daeqvemdebara.<br />

sabolood, sasamarTlo arasarwmunod da aramniSvnelovnad miiCnevs<br />

informacias b-ni zabCekovis avadmyofobis Sesaxeb. gancxadebebi amis<br />

Sesaxeb gaakeTes Tavad b-nma zabCekovma da dedamisma sisxlissamarTlebriv<br />

braldebasTan dakavSirebiT dakiTxvis dros da es gancxadebebi mainc<br />

arafers xsnis Tavis qalis an sxva dazianebebis warmoSobis mizezis Taobaze<br />

(ix. zemoT par. 96-98).<br />

mTavrobis mier warmodgenili mosazreba imis Taobaze, rom b-nma zabCekovma<br />

Tavis qala Tavad daiziana miwis mkvriv zedapirze dacemis Sedegad,<br />

arasarwmunoa, Tu am mtkicebas ganvixilavT incidentTan dakavSirebul<br />

yvela sakiTxTan erTobliobaSi.<br />

120. warmodgenil saqmeSi mtkicebulebaTa Sefasebisas, sasamarTlo<br />

gansakuTrebul mniSvnelobas aniWebs informacias policiis<br />

TanamSromelTa saeWvo saqcielis Taobaze da im faqts, rom saxelmwifos<br />

warmomadgenlebma sarwmunod miiCnies maT xelT arsebuli mtkicebulebani<br />

miuxedavad seriozuli damaeWvebeli garemoebebisa, romlebic<br />

gansakuTrebul yuradRebas saWiroebdnen.<br />

policiis TanamSromelTa saeWvo saqcielis magaliTebia: 1996 wlis 29<br />

ianvris dilis 3-dan 5 saaTamde, maTi mxridan eqimisa da b-ni zabCekovis<br />

Sexvedris Seferxeba da maTi mcdeloba, sakuTari SexedulebiT SeerCiaT<br />

eqimi, romelic mas gauwevda daxmarebas (ix. zemoT par. 32-40); maTi aSkarad<br />

cru Sepasuxeba eqim mihailovis kiTxvaze, rom b-ni zabCekovi policiis<br />

ganyofilebaSi miyvanili iyo imave mdgomareobaSi, romelSic is imyofeboda<br />

dilis 5 saaTze (ix. zemoT par. 39); da dakavebis Canawerebis gayalbeba<br />

(ix. zemoT par. 41-46), romliTac maT post faqtum scades, b-ni zabCekovi<br />

gaeformebinaT, rogorc `daudgeneli piri~ miuxedavad imisa, rom is kargad<br />

iyo nacnobi policiis TanamSromlebisaTvis manqanis qurdobis braldebis<br />

gamo da igi identificirebuli iqna maT mier dakavebis operaciis pirvelive<br />

momentidan (ix. zemoT par. 25, 42 da 96-98).<br />

119


sicocxlis ufleba<br />

121. yvela Sesabamisi garemoebis gaTvaliswinebiT, sasamarTlo<br />

arasarwmunod miiCnevs saxelmwifos ganmartebas b-ni zabCekovis<br />

sikvdilTan dakavSirebiT, romelic emyareboda meore sasamarTlosamedicino<br />

eqspertizis daskvnas dazianebis miyenebis drois Sesaxeb da<br />

am daskvnaSi mocemul varauds, rom biWma Tavad miiRo dazianeba dacemis<br />

Sedegad. mTavrobas ar warmoudgenia sxva raime mtkicebuleba.<br />

122. Sesabamisad, adgili hqonda konvenciis me-2 muxlis darRvevas.<br />

(b) samedicino daxmarebis droulad araRmoCenis varaudTan<br />

dakavSirebiT<br />

1. mxareTa poziciebi<br />

123. ganmcxadebeli amtkicebda _ marTalia, policiis TanamSromlebma<br />

SeamCnies, rom b-ni zabCekovi kankalebda, Tumca, maT mniSvnelovnad<br />

Seaferxes samedicino Carevis SesaZlebloba dilis 3-idan da 5 saaTamde<br />

Cadenili mTeli rigi saeWvo qmedebebis ganxorcielebiT. ganmcxadeblis<br />

mosazrebiT, savaraudod, maT scades, Tavidan aecilebinaT nebismieri<br />

kontaqtis SesaZlebloba b-n zabCekovsa da damoukidebel eqims Soris,<br />

romelsac SeeZlo daedgina araadamianuri mopyrobis faqti. meore mxriv, es<br />

SeiZleba iyos, ubralod, dakavebulis keTildReobaze zrunvis movaleobis<br />

daudevari ugulebelyofis Sedegi, Tumca, nebismier SemTxvevaSi, Seferxeba<br />

fataluri aRmoCnda.<br />

124. mTavrobis mtkicebiT, policiis TanamSromlebi ar SeiZleba miCneul<br />

iqnen pasuxismgeblebad imis gamo, rom maT ver gaiazres dazaralebulisTvis<br />

gadaudebeli samedicino daxmarebis saWiroeba. policiis TanamSromlebma<br />

is pirvelad sibneleSi naxes. ufro metic, igi iyo nasvam mdgomareobaSi,<br />

talaxSi amosvrili, xolo marjvena Tvalis zemoT arsebul Calurjebas<br />

Tma ufaravda. mis moqmedebaSi aSkara iyo alkoholuri Trobis simptomebi.<br />

is ar uCioda cudad yofnas. faqtia, rom aranairi niSani problemisa ar<br />

yofila SemCneuli `gonebis droebiTi ganaTebis~ periodSi, rac aseve<br />

fiqsirdeba samedicino eqspertis daskvnaSi.<br />

2. sasamarTlos Sefaseba<br />

125. sasamarTlo exmianeba ra policiis TanamSromelTa saeWvo qmedebis<br />

faqts (ix. zemoT par. 120), adgens, rom maT Seayovnes b-ni zabCekovisTvis<br />

samedicino daxmarebis aRmoCena, ramac fataluri Sedegis dadgomaSi<br />

gadamwyveti roli iTamaSa.<br />

126. amasTan dakavSirebiT, mTavroba acxadebs, rom policiis TanamSromlebi<br />

ar iyvnen profesionali eqimebi da, Sesabamisad, ar SeiZleba gaxdnen<br />

kritikis sagani imis gamo, rom ver daadgines, ramdenad sagangaSo iyo<br />

gardacvlilis janmrTelobis mdgomareoba.<br />

127. es argumenti miuRebelia, radgan aSkaraa, da es faqti aravis uaruyvia,<br />

rom dilis 3 saaTze b-ni zabCekovis janmrTelobis mdgomareobam daiwyo<br />

sagrZnobi gauareseba. Tumca, am dros policiis TanamSromlebi, saswrafo<br />

samedicino samsaxuris gamoZaxebis nacvlad, daukavSirdnen maT kolegebs,<br />

romlebmac im dRes biWi daakaves. am pirebma, romlebic teritoriis<br />

patrulirebas axorcielebdnen, saWirod miiCnies, mietovebinaT<br />

120


angelova bulgareTis winaaRmdeg<br />

morigeoba da policiis ganyofilebaSi mdgomareobis Sesamowmeblad<br />

dabrunebuliyvnen. Seityves ra b-ni zabCekovis janmrTelobis<br />

mdgomareobis Sesaxeb, imis nacvlad, rom saswrafo samedicino daxmareba<br />

telefoniT gamoeZaxebinaT, Tavad gaemgzavrnen hospitalSi da iqidan<br />

saswrafo samedicino daxmarebis manqaniT dabrundnen, ramac, cxadia,<br />

gacilebiT didi dro waiRo (ix. zemoT par. 32-40).<br />

128. gansakuTrebiT mniSvnelovania, rom saqmis masalebSi saerTod araa<br />

gamoTqmuli kritika policielTa mier janmrTelobasTan dakavSirebuli<br />

problemis amgvari mogvarebis gamo.<br />

129. pirvel samedicino daskvnaSi, romelic warmoadgina ganmcxadebelma,<br />

aRniSnulia, rom samedicino daxmarebis dagvianebam gamoiwvia fataluri<br />

Sedegi b-ni zabCekovisaTvis (ix. zemoT par. 59 da 95).<br />

130. Sesabamisad, sasamarTlo adgens, rom policielTa saeWvo saqcieli<br />

1996 wlis 29 ianvars, dilis 3-sa da 5 saaTebs Soris da saxelmwifos mxridan<br />

am sakiTxTan dakavSirebiT sruli ureaqcioba arRvevs saxelmwifos<br />

valdebulebas, daicvas pirTa sicocxle Tavisuflebis aRkveTis<br />

adgilebSi.<br />

131. Sesabamisad, adgili hqonda konvenciis 2 § 1 muxlis darRvevas.<br />

(g) gamoZiebis savaraudo araefeqturobasTan dakavSirebiT<br />

1. mxareTa poziciebi<br />

132. ganmcxadebeli amtkicebs, rom gamoZieba misi Svilis sikvdilTan<br />

dakavSirebiT iyo araadekvaturi, vinaidan saxelmwifos warmomadgenlebma<br />

ar gamoiZies, inter alia, mcdeloba dakavebis CanawerTa gayalbebis sakiTxTan<br />

dakavSirebiT; ugulebelyves sxva dazianebebis arseboba; ugulebelyves<br />

policiis TanamSromelTa saeWvo saqcielis faqti dilis 3-s da 5 saaTs<br />

Soris SualedSi; ar gamoiZies mizezebi, ratom Cxubobdnen policiis<br />

ganyofilebaSi dilis 5 saaTze eqimebi; aseve, faqti, Tu ratom ar iqna<br />

naxsenebi b-ni zabCekovis ojaxis wevrebisaTvis, misi sikvdilis Sesaxeb<br />

informaciis miwodebisas, rom is iyo dakavebuli.<br />

133. ganmcxadebeli amtkicebs, rom sagamoZiebo samsaxurebs, prokuraturas<br />

da policias Soris tradiciuli kavSirebis gamo, agreTve, imis gamo, rom<br />

mocemul periodSi bralmdeblis gadawyvetileba devnis ardawyebis Sesaxeb<br />

sasamarTlo gadasinjvas ar eqvemdebareboda, miCneul unda iqnes, rom<br />

gadawyvetilebis mimRebi organoebi ar iyvnen sakmarisad damoukidebeli<br />

da miukerZoebeli araadamianuri mopyrobis faqtis gamoZiebisaTvis.<br />

ufro metic, aRniSnuli xarvezis Taobaze araerTxel aRiniSna<br />

saerTaSoriso organizaciebis mxridan. ganmcxadebelma miuTiTa wamebis<br />

sakiTxebze gaeros adamianis uflebaTa komisiis specialuri momxseneblis<br />

angariSze (1997 wlis 10 ianvris dokumenti E/CN.4/1997/7), romlis me-9<br />

paragrafSi aRniSnulia:<br />

`specialuri warmomadgeneli SeSfoTebulia wamebis da araadamianuri<br />

mopyrobis SemTxvevebis simravliT, romlebic zogjer policiis<br />

ganyofilebaSi dakavebuli pirebis sikvdiliTac sruldeba [bulgareTSi].<br />

raime disciplinuri RonisZiebis gamoyenebisa an gamoZiebis Catarebis<br />

iSviaToba, romelic sisxlissamarTlebrivi devnis dawyebiT<br />

121


sicocxlis ufleba<br />

dasruldeboda, aseve, pasuxismgebel pirTa devnis warmatebiT dasrulebis<br />

SemTxvevebis praqtikulad ararseboba qmnis dausjelobis sindromis<br />

matarebel klimats. mas sjera, rom saxelmwifom unda Camoayalibos<br />

sistema, romelic uzrunvelyofs Sesabamisi samarTaldamcavi organoebis<br />

mier ganxorcielebuli dakavebis, dapatimrebis an dakiTxvis procesis<br />

damoukidebel monitorings…~<br />

134. ganmcxadeblis TqmiT mas saxelmwifos warmomadgenlebis mxridan aseve<br />

miewoda araswori informacia gamoZiebis msvlelobis Taobaze _ misTvis<br />

1997 wlis Tebervlamde ar iyo xelmisawvdomi misi Svilis sikvdilis<br />

faqtTan dakavSirebiT warmoebuli gamoZiebis sruli masalebi.<br />

135. mTavrobam ganacxada, rom gamoZieba iyo swrafi da sruli, razec<br />

miuTiTebda uamravi dakiTxva, eqspertTa daskvnebi da sxva sagamoZiebo<br />

RonisZiebebi. ganmcxadebels mieca SesaZlebloba, gascnoboda saqmis<br />

masalebs da gaesaCivrebina an werilobiT moeTxova damatebiTi<br />

RonisZiebebis ganxorcieleba. misi moTxovna eqshumaciasTan dakavSirebiT<br />

ar dakmayofilda, vinaidan dadgenili iyo, rom gardacvlilis neknebi ar<br />

iyo dazianebuli.<br />

2. sasamarTlos Sefaseba<br />

(a) ZiriTadi principebi<br />

136. sasamarTlo imeorebs, rom, konvenciis me-2 muxlidan gamomdinare<br />

saxelmwifos valdebuleba, daicvas sicocxlis ufleba, ikiTxeba amave<br />

konvenciis pirvel muxlTan erTianobaSi: `daicvas yvelas ufleba da<br />

konvenciiT gansazRvruli Tavisuflebani sakuTari iurisdiqciis<br />

farglebSi.~ aRniSnuli miuTiTebs imaze, rom saxelmwifoSi unda<br />

arsebobdes efeqturi oficialuri gamoZieba, rodesac viRaca kvdeba Zalis<br />

gamoyenebis Sedegad. gamoZieba unda iyos, inter alia, sruli, miukerZoebeli<br />

da zedmiwevniTi (ix. makqeni da sxvebi, zemoT citirebuli, §§ 161-63;<br />

kaia TurqeTis winaaRmdeg, 1998 wlis 19 Tebervlis gadawyvetileba,<br />

gadawyvetilebaTa angariSebi da gadawyvetilebebi 1998-I, § 105; da jakiCi<br />

TurqeTis winaaRmdeg [GC], no. 23657/94, § 86, ECHR 1999-IV).<br />

137. msgavsi gamoZiebis umTavresi mizania, moxdes adgilobrivi<br />

kanonmdeblobis gamoyeneba sicocxlis uflebis dacvis mizniT da<br />

uzrunvelyofil iqnes im saxelmwifos warmomadgenelTa pasuxismgebloba,<br />

romlebic Cabmuli iyvnen msgavs ukanono qmedebaSi (ix. magaliTad, mutatis<br />

mutandis, ilhani TurqeTis winaaRmdeg [GC], no. 22277/93, § 63, ECHR 2000-VII).<br />

138. imisaTvis, rom savaraudo ukanono mkvlelobis faqtis gamoZieba,<br />

romelSic monawileobdnen saxelmwifos warmomadgenlebi, iyos<br />

efeqturi, aucilebelia, rom is pirebi, romlebic awarmoeben mas, iyvnen<br />

damoukidebelni im pirebisgan, romlebic gareulni arian mkvlelobis<br />

faqtTan dakavSirebul movlenebSi (ix. magaliTad, giuleCi TurqeTis<br />

winaaRmdeg, 1998 wlis 27 ivnisis gadawyvetileba, angariSebi 1998-IV, gv.<br />

1733, §§ 81-82; da oguri TurqeTis winaaRmdeg [GC], no. 21594/93, §§ 91-92,<br />

ECHR 1999-III). es moicavs aramarto ierarqiuli an instituciuri gavlenis<br />

arqonas, aramed praqtikul damoukideblobasac (ix. magaliTad, erji<br />

TurqeTis winaaRmdeg, 1998 wlis 28 ivlisis gadawyvetileba, angariSebi<br />

1998-IV, gv. 1778-79, §§ 83-84, sadac generaluri prokurori, romelic iZiebda<br />

122


angelova bulgareTis winaaRmdeg<br />

gogonas gardacvalebis faqts, miiCnies arasakmarisi damoukideblobis<br />

mqone pirad, vinaidan is umTavresad eyrdnoboda mxolod Jandarmeriisgan<br />

miwodebul informacias da maT mierve ganviTarebul versias).<br />

139. gamoZieba iqneba efeqturi, Tu is, garkveulwilad, SeZlebs, gamoavlinos<br />

da dasajos pasuxismgebeli pirebi. es valdebuleba ar gulisxmobs, rom<br />

amgvari Sedegi unda dadges, aramed gulisxmobs, rom amisTvis yvela<br />

saSualeba unda iyos gamoyenebuli. saxelmwifos warmomadgenlebma unda<br />

miiRon yvela gonivruli zoma imisaTvis, rom daicvan maTTvis xelmisawvdomi<br />

da konkretul SemTxvevasTan dakavSirebuli yvela mtkicebuleba, rac,<br />

inter alia, moicavs TviTmxilvelTa Cvenebebs, sasamarTlo-samedicino<br />

eqspertizis daskvnebs da, sadac saWiroa, gvamis gakveTis Sedegebs, romelic<br />

axdens dazianebebis srul da zust aRweras da klinikuri gamokvlevis<br />

obieqtur analizs, romelic aseve adgens sikvdilis mizezs (gakveTasTan<br />

dakavSirebiT ix. zemoT cit. salmani, § 106; mowmesTan dakavSirebiT ix.<br />

tanrikuli TurqeTis winaaRmdeg [GC], no. 23763/94, § 109, ECHR 1999-IV;<br />

sasamarTlo-samedicino eqspertizasTan dakavSirebiT ix. guli TurqeTis<br />

winaaRmdeg, no. 22676/93, § 89, 2000 wlis 14 dekemberi).<br />

nebismieri gadacdoma, romelic aferxebs gamoZiebis SesaZleblobas,<br />

daadginos sikvdilis mizezi an damnaSave pirebi, SeiZleba gaxdes misi am<br />

standartebTan Seusabamod cnobis safuZveli.<br />

140. nebismieri gamoZieba an misi Sedegebi, garkveuli doziT, unda<br />

eqvemdebarebodes sazogadoebriv zedamxedvelobas, raTa uzrunvelyofil<br />

iqnes pasuxismgeblobis dadgoma, rogorc Teoriulad, ise praqtikulad;<br />

SenarCunebul iqnes sazogadoebis ndoba, rom xelisufleba icavs<br />

kanonis uzenaesobis princips da axerxebs raime ukanono SeTanxmebis Tu<br />

ukanono qmedebaTa mimarT Semrigebluri damokidebulebis aRkveTas.<br />

sazogadoebrivi zedamxedvelobis intensivoba SeiZleba gansxvavdebodes<br />

saqmeebis specifikidan gamomdinare. Tumca, yvela saqmeSi dazaralebulis<br />

axlo naTesavi an dainteresebuli piri CarTuli unda iyos dazaralebulis<br />

kanonieri interesebis dacvis mizniT (giuleji, ix. zemoT par. 1733, § 82,<br />

sadac msxverplis mamas Seatyobines gadawyvetileba braldebis Sewyvetis<br />

Taobaze; oRuri, zemoT citirebuli, § 92, sadac msxverplis mamisTvis<br />

xelmiuwvdomeli iyo rogorc gamoZiebis, ise sasamarTlo masalebi; da<br />

guli, citirebuli zemoT, § 93; msgavsi saqmeebis sruli gacnobisaTvis<br />

aseve ixileT makkeri gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, no. 28883/95, §§<br />

111-15, ECHR 2001-III).<br />

(b) aRniSnuli principebis misadageba winamdebare saqmesTan<br />

141. sasamarTlo eTanxmeba mTavrobas, rom marTlac ganxorcielda araerTi<br />

sagamoZiebo qmedeba am saqmesTan mimarTebiT. gamoZieba daiwyo sworad da<br />

saxelmwifos warmomadgenlebi aqtiurad muSaobdnen aRniSnul saqmeze.<br />

gvamis gakveTa Catarda, mowmeTa umravlesoba daikiTxa araerTxel, ori<br />

urTierTgansxvavebuli saqmis versiac SemuSavda da moxda sxva Sesabamisi<br />

mtkicebulebebis mopoveba da gaanalizeba.<br />

142. Tumca, sasamarTlo SeniSnavs, rom gvamis gakveTisas morfologiuri<br />

monacemebis daufiqsireblobam da dacemis sawinaaRmdego mxaris<br />

dazianebebis mouxseneblobam SeuZlebeli gaxada imis dadgena, ra saganma<br />

gamoiwvia Tavis qalis dazianeba<br />

123


sicocxlis ufleba<br />

ufro metic, Zalian mniSvnelovania, rom policiis TanamSromelTaTvis<br />

arasdros uTxoviaT, aexsnaT, Tu ratom moxda dakavebis Canawerebis Secvla,<br />

ratom ar gamoiZaxes saswrafo samedicino daxmareba da ratom miawodes<br />

aSkarad mcdari informacia eqim mixailovs. iyo araerTi umniSvnelovanesi<br />

kiTxva, romlebzec gamoZiebas pasuxi unda gaeca.<br />

1996 wlis 20 marts ganxorcielebul qmedebaTa rekonstruqcia, ucnobi<br />

mizezebis gamo, yuradRebas amaxvilebda mxolod imaze, Tu ramdenjer da<br />

sad daeca batoni zabCekovi miwaze, roca is gaqcevas cdilobda, amasTan,<br />

absolutur ignorirebas axdenda im movlenebisa, romlebsac adgili<br />

hqonda policiis ganyofilebaSi; agreTve araferi iyo naTqvami drois im<br />

monakveTze _ biWis dakavebidan mis policiis ganyofilebaSi moyvanamde<br />

SualedSi _ roca is miwaze iwva xelborkiliT xeze mijaWvuli da marto<br />

iyo datovebuli serJant mutafovTan (C) da mis megobar D-sTan erTad (ix.<br />

paragrafi 21, 26, 29 - 40 da 68).<br />

ufro metic, ar arsebobs Canaweri b-ni zabCekovis dakavebis adgilis beli<br />

lomis quCis droul daTvalierebasTan dakavSirebiT. SemTxvevis adgili<br />

daaTvalieres 1996 wlis 29 ianvars daaxloebiT 11 saaTze imave policiis<br />

ganyofilebis TanamSromlebma, romlebic CarTuli iyvnen b-ni zabCekovis<br />

dakavebaSi.<br />

da bolos, gamoZieba ZiriTadad koncentrirebuli iyo Tavis qalis<br />

dazianebis warmoSobis droisa da mizezis gamokvleva-dadgenaze maSin,<br />

rodesac Zalian mcired iyo gamaxvilebuli yuradReba sxva dazianebebze,<br />

romlebic gardacvlils sxeulze aRmoaCnda.<br />

mTavrobas ar ganumartavs zemoaRniSnuli umoqmedobis faqti.<br />

143. sasamarTlo aseve miuTiTebs, rom policiis TanamSromelTa Cvenebebi<br />

gamoZiebam srulad gaiTvaliswina maTi saeWvo qmedebebis miuxedavad.<br />

garda amisa, marTalia, arsebobda aSkara winaaRmdegoba or samedicino<br />

daskvnas Soris, maT misaRebad swored meore daskvna miiCnies ise, rom arc<br />

ki ucdiaT, daedginaT, Tu ra iyo maT Soris gansxvavebis mizezi (ix. zemoT<br />

paragrafi 120). sinamdvileSi, gamoZiebis Sewyvetis safuZveli gaxda meore<br />

samedicino daskvna, romelic sakmaod saeWvo formiT adgenda dazianebis<br />

miyenebis drois sakiTxs (ix. paragrafebi 79, 81, 84 da 88-90).<br />

144. sasamarTlo adgens, rom gamoZiebas aSkarad aklda sisrulisa da<br />

miukerZoeblobis niSnebi, kerZod, b-ni zabCekovis sikvdilis mizezis<br />

dadgenisa da pasuxismgebel pirTa gamoaSkaravebis nawilSi. Sesabamisad,<br />

is efeqturad ver CaiTvleba mxolod garkveuli raodenobis daskvnebis,<br />

mowmeTa Cvenebebisa da sxva sagamoZiebo qmedebebis ganxorcielebis<br />

safuZvelze.<br />

145. ganmcxadebeli amtkicebs, rom gamoZiebis araefeqturoba gamowveuli<br />

iyo, zogadad, gamoZiebis aradamoukideblobis, mikerZoebulobis da<br />

pasuxismgeblobis dabali donis mizeziT, im saxelmwifo warmomadgenelTa<br />

mxridan, romlebic awarmoebdnen gamoZiebas policiis mier araadamianuri<br />

mopyrobis faqtTan dakavSirebiT.<br />

am konkretul viTarebaSi, rodesac dadgenilia, rom gamoZieba<br />

ganmcxadeblis Svilis gardacvalebis faqtTan dakavSirebiT iyo arasruli<br />

da mikerZoebuli, sasamarTlo saWirod ar miiCnevs, yuradReba SeaCeros<br />

sxva warmodgenil mtkicebulebebze.<br />

124


angelova bulgareTis winaaRmdeg<br />

146. sasamarTlo adgens, rom mopasuxe saxelmwifos mxridan adgili hqonda<br />

konvenciis me-2 muxlis pirveli paragrafis darRvevas b-ni zabCekovis<br />

sikvdilis faqtis araefeqturi gamoZiebis gamo.<br />

IV. konvenciis me-13 muxlis savaraudo darRvevis Taobaze<br />

158. ganmcxadebeli amtkicebs, rom, dacvis efeqturi SidasaSualebebis<br />

ararsebobis gamo, dairRva konvenciis me-13 muxli amave konvenciis me-2 da<br />

me-3 muxlebTan mimarTebiT. konvenciis me-13 muxlis Tanaxmad:<br />

`1. yvelas, visac daerRva am konvenciiT gaTvaliswinebuli uflebebi da<br />

Tavisuflebebi, warmoeSoba efeqturi saSualebis miRebis ufleba erovnuli<br />

xelisuflebis winaSe, imisda miuxedavad, es darRveva Cadenili iqna Tu ara<br />

im pirebis mier, romlebic moqmedeben oficialuri uflebamosilebiT.~<br />

159. ganmcxadebeli uTiTebs ra mis saCivrebs konvenciis me-2 da me-3<br />

muxlebTan dakavSirebiT, acxadebs, rom Catarebuli gamoZieba ar iyo<br />

efeqturi. man daamata, rom Sesabamisi periodis ganmavlobaSi saerTod ar<br />

arsebobda gamoZiebis Sewyvetis Taobaze prokuroris gadawyvetilebis<br />

gasaCivrebis SesaZlebloba.<br />

160. mopasuxe mTavroba ganmcxadeblis konvenciis me-2 da me-3 muxlebis<br />

Sesabamisi saCivrebis miTiTebiT acxadebs, rom am ukanasknels SeeZlo,<br />

sagamoZiebo moqmedebaSi CarTuliyo, rogorc kerZo bralmdebeli an<br />

samoqalaqo mosarCele.<br />

161. konvenciis me-13 muxli uzrunvelyofs erovnul doneze iseTi<br />

saSualebebis arsebobas, romlebic arsobrivad daicaven konvenciiT<br />

uzrunvelyofil uflebebsa da Tavisuflebebs, ra formiTac ar unda<br />

iyos isini inkorporirebuli erovnul samarTalSi. konvenciis me-13<br />

muxli iTxovs iseTi saSualebebis arsebobas, romliTac SesaZlebeli<br />

iqneba, konvenciis TvalsazrisiT, `safuZvliani saCivris~ Sinaarsobrivi<br />

ganxilva da saTanado zomebis gatareba. amasTan, maRal xelSemkvrel<br />

saxelmwifoebs eZlevaT garkveuli diskrecia dacvis saSualebebis formis<br />

gansazRvrasTan dakavSirebiT. me-13 muxliT dadgenili valdebulebebi<br />

damokidebulia konvenciis Tanaxmad warmodgenili saCivris bunebaze.<br />

miuxedavad amisa, dacvis saSualeba unda iyo `efeqturi~ misi me-13 muxlTan<br />

SesabamisobisaTvis.<br />

maSin, rodesac dayenebulia konvenciiT uzrunvelyofili erTi an<br />

ramdenime muxlis darRvevis sakiTxi, unda arsebobdes Sesabamisi meqanizmi,<br />

romelic daadgens darRvevaSi monawile saxelmwifo warmomadgenlis<br />

an warmomadgenlebis pasuxismgeblobis sakiTxs. ufro metic, Sesabamis<br />

SemTxvevebSi, xelmisawvdomi unda iyos kompensacia darRveviT gamowveuli<br />

moraluri Tu materialuri zianisaTvis, rogorc uflebrivi aRdgenis<br />

procesis erT-erTi nawili (ix. Ti. pi. da qei. em. gaerTianebuli samefos<br />

winaaRmdeg [GC], no. 28945/95, §107, ECHR 2001-V).<br />

saeWvo gardacvalebis saqmeebSi, sicocxlis uflebis fundamenturi<br />

mniSvnelobis gaTvaliswinebiT, me-13 muxli, kompensaciis gadaxdis garda,<br />

damatebiT iTxovs sruli da efeqturi gamoZiebis Catarebas, romelsac<br />

SeeZleba damnaSaveTa gamoaSkaraveba da maTi dasja, rac sagamoZiebo<br />

procesSi mosarCelis aqtiur CarTvas gulisxmobs (ix. kaia, zemoT<br />

125


sicocxlis ufleba<br />

citirebuli, gv. 330, § 107; ergi. gv. 1782, § 98; salman, zemoT citirebuli, §<br />

123; da velikova, zemoT cit. § 89).<br />

162. sasamarTlo miiCnevs, rom ganmcxadebels hqonda safuZvliani<br />

moTxovna, konvenciis me-2 da me-3 muxlebis Sesabamisad, misi Svilis<br />

sikvdilisa da mis mimarT araadamianuri mopyrobis faqtebis gamo. amitom,<br />

konvenciis me-13 muxlis miznebisaTvis, mas unda hqonoda SesaZlebloba,<br />

gamoeyenebina efeqturi Sidasaxelmwifoebrivi saSualebebi, Tumca _ iseve,<br />

rogorc zemoT citirebul velikovas saqmeSi _ gamoZieba iyo arasruli<br />

da mikerZoebuli (ix. paragrafebi 144-146). rac Seexeba sxva saSualebebs,<br />

mTavrobis mtkicebis miuxedavad, isini ar iyo efeqturi (ganmcxadebels ar<br />

mieca SesaZlebloba, CarTuliyo saqmeSi, rogorc samoqalaqo mosarCele).<br />

gamomdinare aqedan, sasamarTlo miiCnevs, rom mTavrobam ver Seasrula<br />

me-13 muxliT masze dakisrebuli valdebulebebi.<br />

Sesabamisad, adgili hqonda am muxlis darRvevas.<br />

V. konvenciis me-14 muxlis savaraudo darRvevasTan dakavSirebiT<br />

163. mosarCelem daayena konvenciis me-14 muxlis darRvevis sakiTxi amave<br />

konvenciis me-2, me-3 da me-13 muxlebTan mimarTebiT, vinaidan, misi azriT,<br />

misi Svilis eTnikurma - boSa - warmomavlobam gamoiwvia gansxvavebuli<br />

mopyroba.<br />

konvenciis me-14 muxlis Tanaxmad:<br />

am konvenciaSi mocemuli uflebebisa da Tavisuflebebis gamoyeneba<br />

uzrunvelyofili iqneba yvelasTvis, nebismier safuZvelze diskriminaciis<br />

gareSe, rogoricaa sqesi, rasa, kanis feri, ena, religia an sxvagvari<br />

azri, erovnuli Tu socialuri warmomavloba, gaerTianeba erovnul<br />

umciresobasTan, qoneba, dabadeba da sxva statusi.<br />

164. ganmcxadeblis TqmiT, zogierTma policielma Tavi ver Seikava, b-ni<br />

zabCekovi, Tundac oficialur gancxadebebSi, ar moexsenebina, rogorc<br />

`boSa~. igi miiCnevs, rom misi Svilis warmomavlobaze xazgasma unda<br />

Sefasdes sistematuri rasizmis gamovlenad am cnebis farTo gagebiT,<br />

rac araerTxel aRiniSna bulgareTis samarTaldamcav organoebTan<br />

mimarTebiT. es damokidebuleba araerTxel aRiwera mTavrobaTaSorisi Tu<br />

adamianis uflebaTa dacvis organizaciebis mier.<br />

165. mTavrobam ganacxada, rom saxelmwifos warmomadgenelTa mxridan<br />

adgili ar hqonia rasobrivi motivebiT qmedebebs. is, rom b-ni zabCekovi<br />

oficialur gancxadebebSi moxseniebulia, rogorc `boSa~ ar warmoadgens<br />

msgavs mtkicebulebas.<br />

166. sasamarTlo kvlav imeorebs, rom `gonivruli eWvis miRma~ mtkicebis<br />

standartis dasacavad warmodgenili unda iqnes sakmarisad Zlieri, naTeli<br />

da Tanmimdevruli daskvnaTa erToblioba an faqtobrivi prezumfciebi,<br />

romelTa sawinaaRmdegos damtkiceba ar xerxdeba (ix. zemoT citirebuli<br />

111-e paragrafi da masSi miTiTebuli saqmeebi).<br />

sasamarTlom unda Seafasos ganmcxadeblis mier moyvanili yvela faqti, maT<br />

Soris is daskvnebi, romlebic gamomdinareoben zogadi informaciidan da<br />

romlebic, ganmcxadeblis azriT, mianiSneben diskriminaciuli mopyrobis<br />

faqtze.<br />

126


angelova bulgareTis winaaRmdeg<br />

167. sasamarTlo ixsenebs, rom velikovas saqmeSi (94-e paragrafi) man<br />

ganixila msgavsi faqtebi da daadgina:<br />

`sasamarTlo aRniSnavs, rom ganmcxadeblis saCivari, me-14 muxlis<br />

darRvevasTan dakavSirebiT, efuZneba ramdenime seriozul arguments _<br />

mopasuxe mTavrobam ver SeZlo, sasamarTlosTvis miewodebina sarwmuno<br />

axsna-ganmarteba b-ni tsonCevis sikvdilis garemoebebTan dakavSirebiT<br />

da, aseve, im mizezebze, Tu ratom ar miiRo gamoZiebam mTeli rigi zomebi,<br />

romelTa gamoyenebac naTels mohfenda saqmis viTarebas...<br />

sasamarTlo kvlav mimarTavs konvenciiT dadgenil standarts, rom<br />

mtkiceba unda iyos `gonivruli eWvis miRma~. Tumca, saqmeSi mocemuli<br />

masalebi ar aris sakmarisi, sasamarTlo darwmundes, rom b-ni tsonCevis<br />

mkvleloba da am faqtis arasrulfasovani gamoZieba gamowveuli iyo misi<br />

rasobrivi warmomavlobiT.<br />

Sesabamisad, is adgens, rom adgili ar hqonia konvenciis me-14 muxlis<br />

darRvevas.~<br />

168. sasamarTlo adgens, rom winamdebare saqmeSi mosarCelis braldeba<br />

emyareba seriozul argumentebs, Tumca, isini ver aRwevs sasamarTlos<br />

mier dadgenili mtkicebis standartis zRvars.<br />

Sesabamisad, sasamarTlo adgens, rom adgili ar hqonia konvenciis me-14<br />

muxlis darRvevas.<br />

VI. konvenciis 41-e muxlis gamoyenebis Sesaxeb<br />

169. konvenciis 41-e muxlis Tanaxmad:<br />

`Tu sasamarTlo daaskvnis, rom dairRva konvenciiT an misi oqmebiT<br />

gaTvaliswinebuli ufleba, xolo Sesabamisi maRali xelSemkvreli<br />

mxaris Sida samarTali darRvevis mxolod nawilobriv gamosworebis<br />

SesaZleblobas iZleva, saWiroebis SemTxvevaSi, sasamarTlo dazaralebul<br />

mxares samarTlian dakmayofilebas miakuTvnebs~.<br />

a. zarali<br />

170. ganmcxadebelma moiTxova 19,050 evro moraluri zianisaTvis. 15,250<br />

evro im tkivilisaTvis, romelic man ganicada misi Svilis konvenciiT<br />

uzrunvelyofili uflebis darRvevis gamo da 3,800 evro im tkivilisaTvis,<br />

romelic ganicada misi Svilis araadamianuri mopyrobisa da sikvdilis<br />

faqtTan dakavSirebiT saxelmwifos warmomadgenelTa araSesaferisi<br />

reaqciis gamo.<br />

172. ... konvenciis 41-e muxli ar iTxovs ganmcxadeblisagan adgilobrivi<br />

saSualebebis amowurvas samarTliani misageblis miRebis mizniT, Tu aman<br />

ver gamoiRo Sedegi aRniSnul moTxovnasTan dakavSirebuli arsebiTi<br />

nawilis gasaCivrebisas. am muxlis mniSvneloba _ sadac is exeba reparaciis<br />

SesaZleblobas adgilobriv doneze _ adgens wess, romelic ukavSirdeba<br />

arsebiTi darRvevebis Taobaze wardgenil saCivrebs samarTliani<br />

misageblis Taobaze (ix. De Wilde, Ooms and Versyp v. Belgium (muxli 50), 10 marti<br />

1972 w, seria A no. 14, gv. 8-9, § 16).<br />

127


sicocxlis ufleba<br />

amasTan dakavSirebiT sasamarTlo adgens, rom hipoTeturi SesaZlebloba,<br />

rom gamoZiebas SeuZlia, sikvdilidan mravali wlis mere daadginos<br />

ganmcxadeblis Svilis daRupvis faqti policiis ganyofilebaSi da es<br />

mxolod pirveli araefeqturi gamoZiebis Semdgom da rom amis Semdeg<br />

ganmcxadebels miecema SesaZlebloba, gamovides, rogorc samoqalaqo<br />

mosarCele, rac warmatebuli iqneba mxolod im SemTxvevaSi, Tu axali<br />

gamoZieba miaRwevs axal Sedegebs, ar SeiZleba gonivrulad ganimartos<br />

rogorc restitutio in integrum adgilobrivi kanonmdeblobis gaTvaliswinebiT.<br />

173. iziarebs ra mis gamocdilebas msgavs saqmeebSi (velikovas saqme,<br />

citirebuli zemoT) da iziarebs ra 17 wlis <strong>axalgazrda</strong> biWis daRupvis<br />

faqts, sasamarTlo srulad akmayofilebs mosarCelis moTxovnas moralur<br />

zianTan dakavSirebiT.<br />

konvenciis 45 § 2 muxlisa da sasamarTlos wesebis 74 § 2 wesis Sesabamisad,<br />

mosamarTle bonellos nawilobriv gansxvavebuli mosazreba mimagrebulia<br />

aRniSnuli gadawyvetilebis teqstTan.<br />

128


3. gaeros adamianis uflebaTa komitetis cnoba<br />

#888/1999: ruseTis federacia<br />

29/04/2004<br />

CCPR/C/80/D/888/1999 (samarTali)<br />

cnoba No. 888/1999<br />

warmodgenilia: iulia vasilis asuli telestinas mier (warmoadgina<br />

saerTaSoriso dacvis daxmarebis centrma)<br />

savaraudo dazaralebuli: batoni vladimer nikolozis Ze telestini<br />

mxare saxelmwifo: ruseTis federacia<br />

cnobis miRebis TariRi: 1997 wlis 24 oqtomberi (Tavdapirveli wardgena)<br />

adamianis uflebaTa komiteti _ Seqmnili samoqalaqo da politikuri<br />

uflebebis paqtis 28-e muxlis safuZvelze<br />

2004 wlis 29 martis sxdomaze<br />

ajamebs mosazrebebs qalbaton iulia vasilis asuli telestinas mier<br />

misi vaJis _ vladimer nikolozis Ze telestinis saxeliT warmodgenil No.<br />

888/1999 cnobasTan dakavSirebiT, samoqalaqo da politikuri uflebebis<br />

saerTaSoriso paqtis fakultaturi oqmis safuZvelze<br />

iTvaliswinebs misTvis xelmisawvdom, avtoris da monawile saxelmwifos<br />

mier warmodgenil yvela werilobiT informacias,<br />

iRebs Semdeg mosazrebebs:<br />

mosazrebebi fakultaturi oqmis me-5 muxlis me-4 punqtTan<br />

mimarTebiT<br />

1. avtori _ q-ni iulia vasilis asuli telestina _ moqmedebs Tavisi<br />

vaJis, vladimer nikolozis Ze telestinis saxeliT, romelic daibada<br />

1959 wels, iyo ruseTis moqalaqe da gardaicvala 1994 wlis 13 Tebervals<br />

Sroma-gasworebis koloniaSi. avtori Civis, rom ruseTis federaciam<br />

daarRvia samoqalaqo da politikuri uflebebis saerTaSoriso paqtis<br />

me-6 muxlis 1-li punqti, me-7 muxli da me-10 muxlis 1-li punqti. avtoris<br />

warmomadgenelia saerTaSoriso dacvis daxmarebis centri.<br />

avtoris mier warmodgenili faqtebi<br />

2.1. 1994 wlis 13 Tebervals vladimer nikolozis Ze telestini gardaicvala<br />

Zaladobrivi qmedebebis Sedegad, rodesac igi sasjels ixdida Sromagasworebis<br />

No. 349/5 koloniaSi, qalaq niJni tagilSi (uralis regioni).<br />

2.2. avtori acxadebs, rom misi vaJi sastikad iyo nacemi, Tokze<br />

Camokidebuli da amgvarad datovebuli koloniis SenobaSi. igi ar<br />

eTanxmeba Sroma-gasworebis koloniis xelmZRvanelTa da niJni tagilis<br />

prokuraturis daskvnas, rom misma vaJma Tavi CamoixrCo. igi agreTve<br />

ambobs, rom am organoebma Segnebulad Sealamazes eqspertis daskvna misi<br />

129


sicocxlis ufleba<br />

vaJis mimarT ganxorcielebuli Zaladobrivi aqtis Sesaxeb. is acxadebs,<br />

rom dakrZalvisas piradad naxa, Tu rogor iyo dasaxiCrebuli misi vaJis<br />

sxeuli – gatexili hqonda cxviri, nikapis marjvena mxares amoglejili<br />

hqonda rbili qsovili, dasiebuli hqonda marjvena warbi, sisxli mosdioda<br />

marjvena yuridan, gadaglejili hqonda marjvena xelisguli da muqi<br />

mewamuli feri edo, amasTan, dazianebuli hqonda xerxemali, zurgi da<br />

gardacvlils ar hqonda ena. avtorma warmoadgina peticia, romelsac xels<br />

awerda 11 adamiani, romlebic dakrZalvas daeswrnen da adasturebdnen,<br />

rom gardacvlilis gvami swored iseT mdgomareobaSi iyo, rogorc zemoTaa<br />

aRwerili.<br />

2.3. avtorma niJni tagilis municipalur prokuraturas misi vaJis<br />

gardacvalebis saqmis gamoZieba mosTxova. 1994 wlis 13 aprils<br />

prokuraturam avtors Seatyobina, rom ar arsebobda raime mtkicebuleba,<br />

romelic gaamyarebda mis saCivrebs imasTan dakavSirebiT, rom misi<br />

vaJi Zaladobrivi aqtis Sedegad daiRupa, da rom, aqedan gamomdinare,<br />

prokuraturam gadawyvita, ar daewyo sisxlissamarTlebrivi devna.<br />

avtorma am gadawyvetilebasTan dakavSirebiT samjer Seitana sarCeli<br />

(1994 wlis 26 aprils; 1994 wlis 20 ivniss da 1994 wlis 1 agvistos), magram<br />

es sarCelebi sverdlovskis regionulma prokuraturam ar daakmayofila<br />

Tavisi gadawyvetilebebis safuZvelze, romlebic, Sesabamisad, miiRo 1994<br />

wlis 25 maiss, 1994 wlis 30 ivniss da 1994 wlis 31 agvistos.<br />

2.4. avtorma agreTve moiTxova, moexdinaT gvamis eqshumacia meore<br />

eqspertizis mizniT, rameTu, qalbaton telestinas gancxadebiT, pirveli<br />

eqspertizis daskvnaSi miTiTebuli ar iyo gvamze arsebuli dazianebebis<br />

Sesaxeb. 1994 wlis 27 oqtombers niJni tagilis prokuraturam avtors<br />

acnoba, rom ruseTis federaciis sisxlis samarTlis kodeqsis 180-e<br />

muxlis Sesabamisad, eqshumacia sisxlissamarTlebrivi devnis dawyebas<br />

eqvemdebareba. prokuraturis gancxadebiT, avtoris moTxovna ver<br />

dakmayofildeboda, radgan im droisaTvis niJni tagilis prokuraturis<br />

1994 wlis 13 aprilis dadgenilebas, qalbaton telestinas saCivris<br />

safuZvelze, ruseTis federaciis generaluri prokuratura ixilavda.<br />

2.5. 1994 wlis 11 oqtombers ruseTis federaciis generalurma prokurorma<br />

gaauqma dadgenileba devnis ardawyebis Taobaze imis safuZvelze, rom b-n<br />

telestinis gardacvalebis saqme srulad ar iyo Seswavlili. man agreTve<br />

gasca gankarguleba, rom saqmesTan dakavSirebuli yvela mtkicebuleba<br />

gadaegzavnaT sverdlovskis regionuli prokuraturisaTvis, raTa iq<br />

damatebiTi gamokvleva CaetarebinaT.<br />

2.6. 1994 wlis 14 noembers, am eqspertizis dasrulebis Semdeg, sverdlovskis<br />

prokuraturam gadawyvita, ar daewyo sisxlissamarTlebrivi devna da,<br />

aqedan gamomdinare, ar moexdina gardacvlilis gvamis eqshumacia. 1995<br />

wlis 7 agvistos da 1995 wlis 10 noembers sverdlovskis prokuraturam<br />

q-n telestinas acnoba, rom misi vaJis gardacvalebis mizezi iyo<br />

TviTmkvleloba, rac gamoiwvia `fsiqikuri xasiaTis gadaxram~ da rom<br />

gvamze ver ipoves dazianebebi, romlebzec avtori miuTiTebda.<br />

2.7. avtoris Semdgom saCivrebze, romelic man 1995 wlis 21 seqtembers<br />

da 1996 wlis 27 Tebervals Seitana, ruseTis federaciis generalurma<br />

prokurorma upasuxa, rom Catarda srulyofili gamoZieba misi vaJis<br />

gardacvalebis garemoebebis dasadgenad, gardacvlilis sxeulze xiluli<br />

dazianebebis arseboba uaryofilia samedicino eqspertizis moxsenebasa<br />

130


gaeros adamianis uflebaTa komitetis cnoba #888/1999: ruseTis federacia<br />

da cixis TanamSromelTa da patimarTa CvenebebSi, da rom sikvdilis mizezi<br />

TviTmkvleloba gaxda.<br />

2.8. avtoris TqmiT, Catarebuli gamokvleva iyo zedapiruli, radgan ar<br />

momxdara gvamis eqshumacia; amrigad, xelisuflebis mier SemoTavazebuli<br />

TviTmkvlelobis Teoria usafuZvlo iyo.<br />

saCivari<br />

3.1. avtori amtkicebs, rom zemoaRniSnuli faqtebi avlenen ruseTis<br />

federaciis mxridan samoqalaqo da politikuri uflebebis saerTaSoriso<br />

paqtis me-6 muxlis 1-li punqtis, me-7 muxlis da me-10 muxlis 1-li punqtis<br />

darRvevas.<br />

3.2. avtori agreTve amtkicebs, rom man, rogorc zemoTaa axsnili, amowura<br />

dacvis yvela saSualeba misi vaJis gardacvalebis da saTanado eqspertizis<br />

daskvnis miRebis saqmeze sisxlissamarTlebrivi devnis dasawyebad.<br />

monawile saxelmwifos mosazrebebi<br />

4.1 2000 wlis 10 agvistos warmodgenil mosazrebebSi monawile saxelmwifo<br />

ganmartavs, rom ruseTis federaciis generalurma prokuraturam Caatara<br />

cnobasTan dakavSirebuli movlenebis mokvleva.<br />

4.2. mokvlevis masalebi uCvenebs, rom samedicino eqspertizis daskvnis<br />

Tanaxmad, b-ni telestinis sikvdili gamoiwvia meqanikurma gagudvam,<br />

rac misi kisris garSemo Semoxveuli maryuJis Sedegia. incidentis<br />

adgilisa da gardacvlilis sxeulis SemowmebiT, brZolis raime niSani<br />

ar dadasturda. mokvlevis Catarebisas, gansakuTrebiT maSin, rodesac<br />

generaluri prokuratura saqmesTan dakavSirebul mtkicebulebebs<br />

swavlobda, gansakuTrebuli yuradReba mieqca gardacvlilis fotoebs,<br />

sadac agreTve ar aRiniSneboda fizikuri dazianebebis raime kvali. nikapis<br />

areSi zedapiruli dazianeba SesaZloa gamowveuli iyos basri sagniT -<br />

sikvdilamde an agoniis dros. am dazianebas ar aqvs raime Sedegobrivi<br />

kavSiri sikvdilis dadgomasTan. moxsenebis sagamoZiebo nawilSi samedicino<br />

eqsperti miuTiTebs, rom fornikaluri refluqsis Zvlebi an Tavis qalis<br />

fuZeze dazianebebi ar SeiniSneboda. monawile saxelmwifos miaCnia, rom am<br />

daskvnis eWvqveS dayenebis mizezi ar arsebobs.<br />

4.3. garda amisa, samedicino eqsperti miuTiTebs, rom incidentis<br />

adgilamde mimavali, Tovlze datovebuli nafexuris kvali erT adamians<br />

ekuTvnis. monawile saxelmwifos gancxadebis Sesabamisad, gardacvlils<br />

sxva patimrebTan an sapatimros muSakebTan konfliqti ar hqonia. amrigad,<br />

mokvlevam mxari dauWira daskvnas TviTmkvlelobasTan dakavSirebiT.<br />

monawile saxelmwifo miuTiTebs, rom sisxlissamarTlebrivi devnis<br />

dawyebis moTxovna uaryofil iqna danaSaulis niSnebis (corpus delicti)<br />

ararsebobis safuZvelze da rom am gadawyvetilebas daeTanxma ruseTis<br />

federaciis generaluri prokuratura.<br />

131


sicocxlis ufleba<br />

avtoris komentarebi monawile saxelmwifos mier warmodgenil<br />

mosazrebebze<br />

5.1. 2002 wlis 25 oqtombers gakeTebul komentarebSi avtori ambobs, rom<br />

monawile saxelmwifom yurad ar iRo misi gancxadebebi (romelic arc<br />

uaruyviaT da arc daudasturebiaT) imis Taobaze, rom misi Svilis sxeulze<br />

aRiniSneboda mravali Wriloba, rogorc es 11-ma mowmem daadastura<br />

dakrZalvis dRes (ix. punqti 2.2). avtors ainteresebs – miuTiTebs Tu ara<br />

gvamis eqshumaciasa da fotoebis gamokvlevis Catarebaze uari im faqtze,<br />

rom generaluri prokuratura misi Svilis mkvlelobas malavs. igi dasZens,<br />

rom xelisuflebas ar aqvs incidentis adgilis foto da, aseve, misi<br />

Svilis foto CamoxrCobil mdgomareobaSi, sadac igi sisxlSi amosvrili<br />

da dasaxiCrebuli iqneboda gamosaxuli. amis nacvlad, arsebobs mxolod<br />

fanqriT gakeTebuli arazusti Canaxati. da bolos, igi acxadebs, rom misi<br />

vaJis saqmeSi aris viRacis fotosuraTi, romlis saxec ar aris vladimer<br />

telestinis.<br />

5.2. 2001 wlis 6 ivliss gakeTebul komentarSi avtori kidev erTxel uaryofs<br />

TviTmkvlelobis Teorias da acxadebs, rom misi vaJi Sroma-gasworebis<br />

koloniis mcvelebma mokles. igi agreTve ambobs, rom zemoaRniSnuli<br />

fotoebi aris montaJi, romelic mis mier saCivrebis wardgenis Semdeg<br />

gakeTda, vinaidan isini dazianebas uCveneben nikapis marcxena mxares maSin,<br />

roca es dazianeba gardacvlils marjvena mxares hqonda, rogorc es zemoT<br />

iyo aRwerili da dadasturebuli mowmeebis mier. avtori kvlav imeorebs<br />

moTxovnas fotoebis analizis CatarebasTan dakavSirebiT. dabolos,<br />

qalbatoni telestina acxadebs, rom mas ufleba ar misces, waekiTxa<br />

samedicino eqspertis daskvna.<br />

sakiTxebi da saqmiswarmoeba komitetis winaSe<br />

6.1. cnobaSi mocemuli nebismieri saCivris dawyebamde adamianis uflebaTa<br />

komiteti, proceduruli wesebis 87-e wesis Sesabamisad, valdebulia,<br />

gadawyvitos, aris Tu ara dasaSvebi cnoba paqtis fakultaturi oqmis<br />

safuZvelze.<br />

6.2. komiteti aRniSnavs, rom monawile saxelmwifos raime protesti, cnobis<br />

daSvebadobasa da avtoris mier Sidasaxelmwifo dacvis saSualebebis<br />

amowurvasTan dakavSirebiT, ar gamouTqvams.<br />

6.3. komitets agreTve miaCnia, rom avtoris saCivari, rom mis mier<br />

aRwerili movlenebi Seicavs paqtis me-6 muxlis 1-li punqtis, me-7 muxlis<br />

da me-10 muxlis 1-li punqtis darRvevas, sakmarisad aris dasabuTebuli<br />

daSvebadobis miznebisaTvis da igi imsaxurebs arsebiT ganxilvas.<br />

arsebiTi ganxilva<br />

7.1. adamianis uflebaTa komitetma winamdebare cnoba ganixila mxareebis<br />

mier misTvis miwodebuli informaciis safuZvelze, fakultaturi oqmis<br />

me-5 muxlis 1-li punqtis Sesabamisad.<br />

7.2. komitetma gamoikvlia b-ni telestinis sikvdilis saqmeze rogorc<br />

avtoris, ise monawile saxelmwifos mier warmodgenili informacia.<br />

132


gaeros adamianis uflebaTa komitetis cnoba #888/1999: ruseTis federacia<br />

7.3. igi aRniSnavs, rom monawile saxelmwifo, samedicino eqspertizis<br />

mier gakeTebuli daskvnis, incidentis adgilis Seswavlis, gardacvlili<br />

piris fotoebis gamokvlevis da cixis TanamSromlebisa da patimrebis<br />

Cvenebebis safuZvelze, mxars uWers TviTmkvlelobis Teorias. igi<br />

agreTve mxedvelobaSi iRebs avtoris argumentebs, romelic uaryofs<br />

gardacvalebis faqtis TviTmkvlelobiT axsnas, kerZod, incidentis<br />

adgilis fotoebis ararsebobas da misi vaJis TviTmkvlelobas CamoxrCobiT,<br />

agreTve xelisuflebis organoebis mier fotoebis Seqmnas, romlebsac q-ni<br />

telestina montaJad miiCnevs.<br />

7.4. komitets miaCnia, rom monawile saxelmwifom pasuxi ar gasca avtoris<br />

mier cnobaSi wamoWril yvela arguments. kerZod, monawile saxelmwifos<br />

komentari ar gaukeTebia 11 mowmis Cvenebaze, romlebic b-ni telestinis<br />

dakrZalvas eswrebodnen (punqti 2.2.). avtoris mier misi Svilis sxeulis<br />

dazianebebTan dakavSirebiT gakeTebuli gancxadebebis miuxedavad,<br />

monawile saxelmwifos ar warmoudgenia raime dokumenti misi daskvnis<br />

gasamyareblad, rom gardacvlilis fotoze raime fizikuri Zaladobis<br />

kvali ar SeiniSneboda, garda nikapze arsebuli naWdevisa (punqti 4.2.). da<br />

bolos, komiteti iTvaliswinebs avtoris saCivars imasTan dakavSirebiT,<br />

rom mas ar misces samedicino daskvnis wakiTxvis ufleba da uari uTxres<br />

gvamis eqshumaciaze.<br />

7.5. komiteti wuxiliT aRniSnavs, rom monawile saxelmwifom ar upasuxa<br />

da ar ganmarta avtoris mier wamoWrili yvela argumenti. komitets,<br />

mtkicebis tvirTTan dakavSirebiT, misi samarTalwarmoebis Sesabamisad,<br />

miaCnia, rom mtkicebis tvirTi ar SeiZleba daawves mxolod cnobis<br />

avtors, gansakuTrebiT maSin, rodesac avtors da monawile saxelmwifos<br />

Tanabari xelmisawvdomoba ar aqvT mtkicebulebebze da rodesac saTanado<br />

informacias xSirad mxolod monawile saxelmwifo flobs, rogoricaa<br />

samedicino daskvna winamdebare saqmeSi.<br />

7.6. Sesabamisad, komiteti sxvagvarad ver moiqceva, Tu ara, saTanado wona<br />

mianiWos avtoris argumentebs misi Svilis sxeulTan mimarTebiT, ramac<br />

kiTxvebi warmoSva mis sikvdilTan dakavSirebiT. komiteti aRniSnavs,<br />

rom xelisuflebis organoebs ar CautarebiaT saTanado gamoZieba b-ni<br />

telestinis gardacvalebis garemoebebze, rac paqtis me-6 muxlis 1-li<br />

punqtis darRvevas warmoadgens.<br />

7.7. paqtis me-6 muxlis 1-li punqtis gaTvaliswinebiT, komiteti adgens,<br />

rom adgili hqonda paqtis me-7 muxlis, agreTve, me-10 muxlis 1-li punqtis<br />

debulebebis darRvevas.<br />

8. adamianis uflebaTa komiteti, moqmedebs ra samoqalaqo da politikuri<br />

uflebebis saerTaSoriso paqtis fakultaturi oqmis me-5 muxlis me-4<br />

punqtis safuZvelze, adgens, rom monawile saxelmwifom daarRvia paqtis<br />

me-6 muxlis 1-li punqti, me-7 muxli da me-10 muxlis 1-li punqti.<br />

9. paqtis me-2 muxlis me-3(a) punqtis Sesabamisad, komitets miaCnia,<br />

rom avtors, romelmac vaJi dakarga, ufleba aqvs efeqturi dacvis<br />

saSualebaze. komiteti sTxovs monawile saxelmwifos, ganaxorcielos<br />

efeqturi zomebi: (a) Caataros saTanado, sruli da gamWvirvale mokvleva<br />

batoni vladimer nikolozis Ze telestinis sikvdilis garemoebebis<br />

dasadgenad da (b) uzrunvelyos avtori saTanado kompensaciiT. garda amisa,<br />

133


sicocxlis ufleba<br />

monawile saxelmwifos ekisreba valdebuleba, efeqturi RonisZiebebi<br />

ganaxorcielos momavalSi msgavsi darRvevebis Tavidan asacileblad.<br />

10. komiteti miuTiTebs, rom fakultatur oqmze mierTebiT ruseTis<br />

federaciam aRiara komitetis kompetencia, daadginos, hqonda Tu ara<br />

adgili paqtis darRvevas; paqtis me-2 muxlis safuZvelze, monawile<br />

saxelmwifo valdebulebas kisrulobs, uzrunvelyos mis teritoriaze<br />

misi iurisdiqciis qveS myofi yvela individisaTvis paqtiT aRiarebuli<br />

uflebebi da efeqturi da qmediTi dacvis saSualebebi, rodesac adgili<br />

aqvs darRvevas. Sesabamisad, komitets surs, am mosazrebebis gadacemidan<br />

90 dRis vadaSi, monawile saxelmwifosagan miiRos informacia komitetis<br />

daskvnebTan dakavSirebiT gatarebuli RonisZiebebis Sesaxeb. monawile<br />

saxelmwifos agreTve sTxoven, gamoaqveynos komitetis winamdebare<br />

mosazrebebi.<br />

_______________________________<br />

[miRebulia inglisur, frangul da espanur enebze; franguli teqsti aris<br />

originaluri versia. SemdgomSi gamoices agreTve arabul, Cinur da rusul<br />

enebze, rogorc komitetis yovelwliuri angariSis nawili generaluri<br />

asambleisaTvis]<br />

* winamdebare cnobis gamokvlevaSi monawileobdnen komitetis Semdegi<br />

wevrebi: b-ni abdelfata amori, b-ni nusike ando, b-ni prafulaCandra<br />

natvaral bhagvati, b-ni alfredo kastilero hoiosi, q-ni qristine Caneti,<br />

b-ni franko depaskuale, b-ni moris glele ahanhanzo, b-ni volter kalini,<br />

b-ni ahmed tavfuk xalili, b-ni rafael rivas posanda, ser nigel rodli,<br />

b-ni martin Senini, b-ni ivan Seareri, b-ni hipolito solari irigoieni, b-ni<br />

roman veruJevski da b-ni maqsvel ialdeni..<br />

134


IV<br />

adamianis uflebaTa evropuli<br />

sasamarTlos gadawyvetileba<br />

piris gauCinarebis SemTxvevaSi<br />

sicocxlis uflebasTan<br />

dakavSirebiT:<br />

timurtaSi TurqeTis winaaRmdeg<br />

(ganacxadi no. 23531/94)<br />

gadawyvetileba<br />

strasburgi<br />

2000 wlis 13 ivnisi<br />

procedura<br />

1. ganacxadi Semovida adamianis uflebaTa komisiaSi (`komisia~) 1999 wlis<br />

8 marts adamianis uflebaTa da fundamentur TavisuflebaTa konvenciis<br />

(`konvencia~) 32 §, 1-li da 47-e muxlebis safuZvelze. saqme ki daiwyo<br />

ganacxadiT (no. 23531/94) TurqeTis respublikis winaaRmdeg, romelic<br />

1994 wlis 9 Tebervals Semoitana TurqeTis moqalaqe mehmed timurtaSma<br />

konvenciis Zveli redaqciis 25-e muxlis safuZvelze.<br />

saqmis faqtobrivi mxare<br />

(araoficialuri Semoklebuli versia)<br />

ganmcxadebeli amtkicebda, rom misi vaJi, abdulvahap timurtaSi, daakaves<br />

silopis raionis centraluri Jandarmeriis samxedro pirebma siriel<br />

megobarTan erTad. amis Semdeg ganmcxadebelma sxvadasxva araoficialuri<br />

wyarodan Seityo rom misi Svili gadayvanili iqna Sirnakis sapatimroSi,<br />

sadac cdilobdnen, misgan mieRoT aRiarebiTi Cveneba. mTavroba uaryofda<br />

faqts, rom abdulvahap timurtaSi dakavebul iqna xelisuflebis<br />

warmomadgenlebis mier da rom is imyofeboda patimrobaSi garkveuli<br />

periodis ganmavlobaSi.<br />

am gaurkvevlobis gamo, komisiam ganaxorciela sakuTari Zieba konvenciis<br />

Zveli redaqciis 28-e muxlis safuZvelze. komisiam Seamowma orive<br />

mxaris mier warmodgenili dokumentebi da komisiis samma delegatma<br />

ankaraSi moismina mowmeTa Cvenebebi. saxelmwifom ver uzrunvelyo,<br />

komisiis delegatebis winaSe waredgina nimet nasi da sadik erdogani,<br />

romlebic komisiis mier warmoebuli gamoZiebis dros diarbakiris cixeSi<br />

imyofebodnen. am pirebma, ganmcxadeblis mtkicebiT, misi vaJi cocxali<br />

naxes sirnakis sapyrobileSi. komisias agreTve ar warudgines ezenlis<br />

da ieniqois muhtarebi, romlebmac, ganmcxadeblis informaciiT, naxes<br />

dapatimrebuli abdulvahap timurtaSi.<br />

ganmcxadeblis warmomadgenlebma komisiis delegatebs warudgines<br />

dokumenti, romelic, maTi mtkicebiT, iyo dakavebis operaciis angariSis<br />

fotoasli; es angariSi Sedgenili iyo silopis raionis Jandarmeriis<br />

135


sicocxlis ufleba<br />

xelmZRvanelis husam durmuSis mier, daTariRebuli iyo 1993 wlis 14<br />

agvistoTi da aRwerda abdulvahap timurtaSis da misi sirieli megobris<br />

dakavebas ienikois soflis maxloblad.<br />

ganmcxadeblis warmomadgenelTa mtkicebiT dokumenti warmoadgenda<br />

sizres prokuraturaSi arsebuli dednis asls, romelic Semdeg<br />

amoRebul iqna masalebidan. saxelmwifos mier warmodgenili cixeebisa<br />

da sapyrobileebis saaRricxvo JurnalebSi abdulvahap timurtaSi arsad<br />

iyo naxsenebi. am Jurnalebis aslebSi aRmoCenili iqna bevri anomalia da<br />

uzustoba. samxreT-aRmosavleT TurqeTSi ganviTarebul movlenebTan<br />

dakavSirebiT, manamdec iqna aRmoCenili uzustobebi Tavisuflebis<br />

aRkveTis adgilebis saaRricxvo JurnalebSi. amis gaTvaliswinebiT,<br />

komisiam daaskvna: Jurnalebis aslebi ar gamodgeboda imis uarsayofad,<br />

rom abdulvahap timurtaSi dakavebuli iqna.<br />

ramdenadac warmodgenili mtkicebulebebi, garkveulwilad, adasturebda<br />

ganmcxadeblis Cvenebas da warmodgenili fotoasli unda yofiliyo<br />

avTenturad miCneuli, komisiam gadawyvita, rom abdulvahap timurtaSi<br />

namdvilad iqna dakavebuli ienikois soflis maxloblad 1993 wlis 14<br />

agvistos silopis raionis Jandarmeriis mier.<br />

sasamarTlosadmi wardgenili saboloo dasabuTeba<br />

60. mosarCelem sasamarTlos Tavis argumentaciaSi sTxova, daedgina<br />

konvenciis me-2, me-5, me-13 da me-18 muxlebis darRveva misi Svilis<br />

`gauCinarebis~ faqtis gamo da me-3 muxlis darRveva misi, rogorc<br />

msxverplis mimarT. ganmcxadebeli aseve amtkicebda, rom mTavrobam ver<br />

Seasrula masze konvenciis Zveli redaqciis 25-e da 28-e § 1 (a) muxlebiT<br />

dakisrebuli valdebulebebi da sasamarTlos sTxova, konvenciis<br />

41-e muxlis safuZvelze, Tavis sasargeblod daakisros samarTliani<br />

dakmayofileba.<br />

61. mopasuxe mTavrobam, Tavis mxriv, mis mier warmodgenil argumentaciaSi<br />

ganacxada, rom ganmcxadebelma ver moaxerxa misi braldebebis arsebiTi<br />

mtkicebulebebiT ganmtkiceba. maT aRniSnes, rom ganacxadis mizani<br />

iyo uSiSroebis im samsaxurebis diskreditacia, romlebic ibrZodnen<br />

separatistul-teroristuli Zaladobis winaaRmdeg.<br />

kanoni<br />

I. saqmis farglebi<br />

62. komisiisadmi wardgenil saCivarSi ganmcxadebelma inter alia daayena misi<br />

Svilis mimarT konvenciis me-3 da me-14 muxlebis darRvevis sakiTxi amave<br />

konvenciis me-2, me-3 da me-5 muxlebTan erTobliobaSi. ganmcxadebelma<br />

aRniSnuli moTxovnebi ar waradgina sasamarTlos winaSe da am ukanasknelma<br />

mizanSewonilad ar miiCnia, emsjela xsenebul sakiTxebze sakuTari<br />

iniciativiT (ix. mutatis mutandis, TurqeTis gaerTianebuli komunisturi<br />

partia da sxvebi TurqeTis winaaRmdeg, 1998 wlis 30 ianvris gadawyvetileba,<br />

angariSebi 1998 - I, gv. 28, § 62). Sesabamisad, sasamarTlo imsjelebs im<br />

braldebis sakiTxebze, romlebic warmodgenilia konvenciis me-2, me-3<br />

(ganmcxadebelTan dakavSirebiT), me-5, me-13, me-18 da 34-e muxlebTan<br />

mimarTebiT.<br />

136


timurTaSi TurqeTis winaaRmdeg<br />

II. faqtebis Sefaseba sasamarTlos mier<br />

64. winamdebare saqmeSi sasamarTlo SeniSnavs, rom komisiis daskvnebi<br />

saqmis faqtobriv garemoebebTan dakavSirebiT miRebulia ankaraSi<br />

Catarebuli mtkicebulebebis gamokvlevis proceduris Sedegad (ix. zemoT,<br />

punqtebi 14 da 39). is SeniSnavs _ ganmcxadeblis mtkiceba imis Taobaze,<br />

rom misi Svili da siriis moqalaqe dapatimrebulni iqnen 1993 wlis 14<br />

agvistos sofel ieniqoiSi, dasturdeba ganmcxadeblis mier komisiis<br />

warmomadgenlebisaTvis wardgenili mtkicebulebiT. (ix. zemoT, punqti<br />

28). vinaidan komisiis winaSe ar gamosula dapatimrebis faqtis arc erTi<br />

TviTmxilveli, sakiTxs, aris Tu ara ganmcxadeblis mier warmodgenili<br />

dokumenti dakavebis operaciis avTenturi angariSis fotoasli, Zalian<br />

didi mniSvneloba aqvs faqtebis dasadgenad da Sesafaseblad.<br />

65. komisiam daadgina, rom ganmcxadeblis mier warmodgenili dokumenti<br />

iyo dakavebis angariSis fotoasli (ix. zemoT, punqti 41). miuxedavad amisa,<br />

mTavrobam saeWvod miiCnia es dokumenti. TavianT argumentaciaSi mTavrobis<br />

warmomadgenlebi acxadebdnen, rom msgavsi dokumenti ar SeiZleboda<br />

moepovebinaT qalaq sizres prokuraturis ofisSi maSin, rodesac,<br />

ganmcxadeblis TqmiT, swored iq naxa dokumentis originali, romlidanac<br />

moxda aRniSnuli aslis fotokopireba. pirvel rigSi, dokumenti wmindad<br />

samxedro miznebisaTvis Seiqmna da, Tavisi bunebidan gamomdinare, ar<br />

unda gadagzavniliyo prokuraturaSi. meore, abdulvahad timurtaSis<br />

dakavebis Taobaze aranairi angariSi ar moipoveba sizres prokuraturaSi.<br />

metic, prokuraturis saqmis masalebSi Cakerebul mtkicebulebas unda<br />

hqonoda ara mxolod minaweri “dosyasına” (`am saqmisaTvis~), aramed sajaro<br />

bralmdeblis xelmowera, romelic aseve ar iyo aRniSnuli dokumentze.<br />

ufro metic, dokumentis avTenturoba ver dadgindeba fotoaslis<br />

meSveobiT. imisaTvis, rom dokumentis asls TurqeTSi hqondes iuridiuli<br />

Zala, aucilebelia, moxdes damowmeba, rom is dednis namdvili aslia.<br />

sadavo dokumenti ar iyo msgavsi wesiT damowmebuli. amasTan, SesaZlebelia<br />

kopirebuli dokumentis eleqtronuli an qimiuri manipulacia, xolo am<br />

manipulaciis kvalis dadgena SeuZlebelia. amis ilustrireba moaxdina kidec<br />

mTavrobis warmomadgenelma, romelmac saqmis mosmenisas, kompiuteris,<br />

qseroqsis manqanis da skaneris meSveobiT mciredi cvlilebebi Seitana<br />

dokumentebSi: minaweris _ “dosyasına” _ gverdis bolodan TavSi gadataniTa<br />

da sirieli dakavebulis saxelisa da gvaris sakuTriT CanacvlebiT.<br />

bolos, saregistracio nomeri, romelic miniWebuli hqonda dokuments,<br />

ekuTvnoda samxedro saidumloebis Semcveli dokumentebis serias da,<br />

Sesabamisad, am dokuments ver warudgendnen konvenciiT dafuZnebul<br />

organoebs [igulisxmeba evropis adamianis uflebaTa komisia].<br />

66. sasamarTlo, rogorc es komisiam gaakeTa, adgens, rom dokumenti unda<br />

gaxdes zedmiwevniT Seswavlis sagani, sanam miCneul iqneba originalTan<br />

srul SesabamisobaSi myof aslad, vinaidan, marTlac naTelia, rom<br />

Tanamedrove teqnologiur pirobebSi advilia dokumentis gayalbeba.<br />

amasTan, gasaTvaliswinebelia, rom komisiis xelT arsebuli saSualebebi,<br />

romelTa meSveobiTac gamovlindeboda gayalbebis kvali, Tundac am<br />

gayalbebis gamovlena teqnikurad yofiliyo SesaZlebeli, iyo sagrZnoblad<br />

SezRuduli.<br />

137


sicocxlis ufleba<br />

sasamarTlo xazs usvams im garemoebebs, rom saqmeebze msjelobisas,<br />

sasamarTlo yovelTvis ar axdens affirmanti incumbit probation (is, vinc raimes<br />

saeWvos xdis, Tavad unda amtkicos simarTle) principebis mkacr gamoyenebas.<br />

uwin ganxilul saqmeebSi sasamarTlom aRniSna, rom Zveli redaqciiT 25-e<br />

muxlis (amJamad 34-e muxli) Tanaxmad, efeqturi individualuri ganacxadis<br />

meqanizmis efeqturi funqcionirebisTvis saxelmwifoebi valdebulni<br />

arian, uzrunvelyon efeqturi da aucilebeli pirobebi saqmis efeqturi<br />

ganxilvisaTvis (ix. magaliTisTvis, tarnikulu TurqeTis winaaRmdeg<br />

[GC], no. 23763/94, § 70, ECHR 1999-IV). aRniSnuli ganuyofelia msgavsi saxis<br />

saqmeebisagan, sadac individualuri mosarCele brals sdebs saxelmwifos<br />

warmomadgenlebs misi konvenciiT garantirebuli uflebebis darRvevis<br />

gamo da, garkveul SemTxvevebSi, mxolod saxelmwifos warmomadgenlebs<br />

miuwvdebaT xeli garkveuli tipis dokumentebze, romelTac ZaluZT<br />

braldebis uaryofa an damtkiceba. saxelmwifos mxridan yovelgvari<br />

gonivruli axsnis gareSe uari, waradginos msgavsi informacia, ara marto<br />

cudad aisaxeba mis mier konvenciis 38 § 1 (a) (yofili 28 § 1 (a)) muxliT<br />

nakisr valdebulebebze, aramed, aseve, SeiZleba gaxdes ganmcxadeblis mier<br />

wamoyenebuli braldebebis safuZvlianad miCnevis mizezi. am mimarTebiT,<br />

sasamarTlo aRniSnavs, rom mtkicebulebaTa Sekrebis procesSi mxareTa<br />

saqcieli miiReba mxedvelobaSi (ix. irlandia gaerTianebuli samefos<br />

winaaRmdeg, 1978 wlis 18 ianvris gadawyvetileba, seria A no. 25, gv. 64-65,<br />

§ 161).<br />

67. swored zemoaRniSnuli miznisaTvis da winamdebare saqmis konkretuli<br />

garemoebebis gaTvaliswinebiT, sasamarTlos miaCnia, rom mopasuxe<br />

mTavrobas SeeZlo, daxmareboda komisias konvenciis 28 § 1 (a) muxlis<br />

gaTvaliswinebiT da xelmisawvdomi gaexada namdvili dokumenti,<br />

romelic atarebda imave saregistracio nomers, romelic aRniSnuli iyo<br />

ganmcxadeblis mier wardgenil fotoaslze. mTavrobis mxridan dokumentis<br />

originalis warudgenloba im mizeziT, rom igi samxedro saidumloeba iyo,<br />

gamarTlebad ar gamodgeba. sasamarTlos azriT, amas xeli ar unda SeeSala<br />

komisiisTvis dokumentis wardgenaSi, ramdenadac komisiis arc erTi<br />

wevri ar iyo Turqi da isini ori dokumentis mxolod garegnul Sedarebas<br />

moaxdendnen Sinaarsis gagebis gareSe. Sesabamisad, sasamarTlo askvnis,<br />

rom saxelmwifos ar gaaCnia damakmayofilebeli ganmarteba dokumentis<br />

warudgenlobis gasamarTleblad.<br />

68. Semdeg sasamarTlo SeniSnavs, rom komisiam fotoaslis Sefasebisas<br />

agreTve gaiTvaliswina, ganmcxadeblis mtkicebiT, dokumentis avtoris<br />

husam durmuSis Cveneba, sadac man aRiara, rom xelmowera hgavda misas da<br />

dokumentis stili da formati Seesabameboda operaciis standartuli<br />

angariSis formats. zemoTqmulidan gamomdinare sasamarTlo eTanxmeba<br />

komisiis daskvnas, rom warmodgenili dokumenti operaciis avTenturi<br />

angariSis fotoaslia.<br />

69. sasamarTlo miiCnevs, rom komisiam saWiro sifrTxiliT da detalurad<br />

Seafasa is faqtebi, romlebic amtkicebdnen momxdaris Sesaxeb<br />

ganmcxadeblis mier warmodgenil versias da, aseve, is elementebic,<br />

romlebic movlenebis miseul versiaSi daeWvebis safuZvels iZleva.<br />

amdenad, sasamarTlo iziarebs komisiis mier dadgenil faqtebs.<br />

72. sasamarTlo SeniSnavs, rom mopasuxe mTavrobas ar ganumartavs<br />

dokumenturi mtkicebulebebis da ramdenime mowmis warmoudgenloba.<br />

138


timurTaSi TurqeTis winaaRmdeg<br />

konvenciiT gaTvaliswinebuli procedurebis ganxorcielebisas, mopasuxe<br />

mTavrobis TanamSromlobis mniSvnelobis gaTvaliswinebiT, rogorc<br />

es zemoT aRiniSna (punqti 66), sasamarTlo dadasturebulad miiCnevs<br />

komisiis daskvnas, rom winamdebare saqmeSi mopasuxe mTavrobam ar Seasrula<br />

konvenciis 28 § 1 (a) muxliT nakisri valdebuleba, komisiisaTvis Seeqmna<br />

yvela piroba faqtebis dadgenis procesSi.<br />

sasamarTlo, iseve rogorc komisia, ver xedavs veranair safuZvels, rom<br />

husein durmuSis Cveneba moiTxovdes konvenciis Zveli redaqciis 28 § 1 (a)<br />

muxlis gamoyenebis aucileblobas.<br />

III. konvenciis me-2 muxlis savaraudo darRvevasTan dakavSirebiT<br />

73. ganmcxadebeli amtkicebda, rom misi Svili daiRupa faruli<br />

dapatimrebisas, ris gamoc, mopasuxe mTavrobam daarRvia konvenciis me-2<br />

muxliT nakisri valdebuleba, daecva misi Svilis sicocxlis ufleba.<br />

A. sasamarTlos winaSe wardgenili argumentebi<br />

1. ganmcxadebeli<br />

74. ganmcxadeblis azriT, is, rom dakavebis Semdeg sakuTari vaJis Sesaxeb<br />

araferi Seutyvia, es TavisTavad ar amtkicebs gonivruli eWvis gareSe<br />

abdulvahapis sikvdils. miuxedavad amisa, Tu abdulvahapis Sesaxeb<br />

informaciis ararseboba ar gaxdeboda misi gardacvlilad miCnevis<br />

safuZveli, amiT evropis adamianis uflebaTa sasamarTlo waaxalisebda<br />

saxelmwifos mxridan axsna-ganmartebis warudgenlobis pozicias. amasTan,<br />

misi azriT, mxedvelobaSi unda mieRoT ara mxolod is konkretuli<br />

garemoebebi, romlebic Tan axlda misi Svilis gauCinarebas, aramed<br />

ufro vrceli konteqsti 1993 wels samxreT-aRmosavleT TurqeTSi<br />

mravalricxovani gauCinarebebisa.<br />

75. ganmcxadebeli, miuTiTa ra sasamarTlos ganmartebebze, romelic<br />

gakeTda saqmeze tomasi safrangeTis winaaRmdeg (1992 wlis 27 agvistos<br />

gadawyvetileba, seria A no. 241-A) da ribiCi avstriis winaaRmdeg (1995 wlis<br />

4 dekembris gadawyvetileba seria A no. 336), amtkicebda, rom analogiuri<br />

midgomis gamoyeneba daakisrebda saxelmwifos pozitiur valdebulebas,<br />

yofiliyo pasuxismgebeli Tavisuflebis aRkveTis adgilebSi myof yovel<br />

pirze. im SemTxvevaSi, Tu saxelmwifo ver warmoadgens sarwmuno axsnas,<br />

Tu ratom ver moxda dakavebulis sicocxlis uzrunvelyofa, sasamarTlo<br />

miiCnevs, rom saxelmwifom ver Seasrula me-2 muxliT gaTvaliswinebuli<br />

dakavebulis sicocxlis dacvis valdebuleba.<br />

76. bolos, ganmcxadeblis mtkicebiT, misi Svilis sikvdilTan dakavSirebiT<br />

gamoZieba imdenad araadekvaturi iyo, rom saxelmwifom daarRvia<br />

konvenciis me-2 muxliT garantirebuli sicocxlis uflebis dacvis<br />

proceduruli valdebulebebi.<br />

2. mTavroba<br />

77. mTavrobas am sakiTxze gansakuTrebuli yuradReba ar gaumaxvilebia,<br />

ganacxada ra, rom gamoZiebisas moipoves yvela xelmisawvdomi mtkicebuleba<br />

139


sicocxlis ufleba<br />

da es mtkicebulebebi ar amyarebda ganmcxadeblis braldebas misi Svilis<br />

dapatimrebasTan dakavSirebiT.<br />

3. komisia<br />

78. komisiam umravlesobiT daadgina, rom arsebobda seriozuli albaToba<br />

imisa, rom abdulvahap timurtaSi daiRupa misi faruli dakavebis Sedegad.<br />

miuxedavad amisa, komisiam aRniSna, rom, konkretuli mtkicebulebebis<br />

ararsebobis pirobebSi, zemoxsenebuli albaToba ar iyo sakmarisi imisTvis,<br />

rom sakiTxi ganxiluliyo me-2 muxlis farglebSi.<br />

4. samarTlianobisa da saerTaSoriso samarTlis centri (CEJIL)<br />

79. werilobiT komentarebSi CEJIL-ma warmoadgina inter-amerikuli<br />

komisiisa da sasamarTlo praqtikis analizi iZulebiTi gauCinarebis<br />

saqmeebze, inter alia, sicocxlis uflebasTan kavSirSi.<br />

80. inter-amerikulma sasamarTlom araerTxel daadgina, rom iZulebiTi<br />

gauCinarebis saqmeebi, xSir SemTxvevaSi, moicavs sicocxlis uflebis<br />

darRvevas. inter-amerikul sistemaSi sicocxlis uflebis darRveva<br />

Zalismieri gauCinarebis dros SeiZleba damtkicdes Semdegi ori gziT:<br />

upirvelesad, Tu mocemuli saqmis garemoebebi Seesabameba gauCinarebebis<br />

zogad scenars, romlis drosac msxverpls, Cveulebriv, klaven; meore,<br />

sabediswero iZulebiTi gauCinarebis faqtebi SeiZleba ganxilul iqnes<br />

individualurad, oficialuri gauCinarebebis Cveuli konteqstidan<br />

damoukideblad. orive meTodi gamoiyeneba imis dasadgenad, axorcielebda<br />

Tu ara saxelmwifo pirovnebis bedze kontrols; da Tu amas Tan erTvis<br />

xangrZlivi drois gasvla, es garemoebebi erTobliobaSi ganapirobebs<br />

daskvnas, rom adgili hqonda sicocxlis uflebis darRvevas.<br />

B. sasamarTlos Sefaseba<br />

1. unda CaiTvalos Tu ara abdulvahap timurtaSi gardacvlilad<br />

81. sasamarTlo aRniSnavs, rom man saqmis ganxilvis dasawyisSi sarwmunod<br />

miiCnia komisiis mier dadgenili faqtebi, kerZod is, rom abdulvahap<br />

timurtaSi dapatimrebuli iqna 1993 wlis 14 agvistos silopis Jandarmeriis<br />

TanamSromlebis mier, ris Semdegac is gadaiyvanes SirnakSi. eqvs welze meti<br />

gavida mas Semdeg, rac araferi gamxdara cnobili misi adgilmdebareobisa<br />

Tu bedis Sesaxeb. warmoiSoba kiTxva, daarRvia Tu ara, rogorc amas<br />

ganmcxadebeli amtkicebda, mTavrobam pozitiuri valdebulebebi, daecva<br />

misi vaJis sicocxlis ufleba konvenciis me-2 muxlidan gamomdinare.<br />

82. rogorc sasamarTlom adre aRniSna, Tuki jansaR mdgomareobaSi myofi<br />

piri iqna dakavebuli, magram gaTavisuflebisas mas aRmoaCnda dazianebebi,<br />

saxelmwifo valdebulia, warmoadginos sarwmuno ganmarteba, Tu riTi<br />

iyo gamowveuli dazianebebi. am valdebulebasTan Seusabamoba iwvevs<br />

konvenciis me-3 muxlis amoqmedebas (ix. zemoT cit. tomasi safrangeTis<br />

winaaRmdeg, gv. 40-41, §§ 108-11; aseve, zemoT cit. ribiCi avstriis<br />

winaaRmdeg, gv. 25-26, § 34; da selmuni safrangeTis winaaRmdeg [GC], no.<br />

25803/94, § 87, ECHR 1999-V). amave formiT, konvenciis me-5 muxli akisrebs<br />

140


timurTaSi TurqeTis winaaRmdeg<br />

saxelmwifos valdebulebas, hqondes informacia im dakavebuli piris<br />

adgilmdebareobis Sesaxeb, romelic dakavebis gamo xvdeba saxelmwifos<br />

kontrolis qveS (ix. kurtis gadawyvetileba, gv. 1186, § 124). saxelmwifos<br />

mxridan dakavebulis bed-iRbalTan dakavSirebiT sarwmuno ganmartebis<br />

warmoudgenlobis SemTxvevaSi da gvamis aRmouCenlobis pirobebSi<br />

me-2 muxlis gamoyeneba damokidebuli iqneba saqmis yvela garemoebaze,<br />

kerZod, sakmarisi mtkicebulebebis arsebobaze, romlebic damyarebulia<br />

konkretul elementebze, saidanac Sesabamis mtkicebis standartze<br />

dayrdnobiT SeiZleba davaskvnaT, rom dakavebuli mkvdaria (ix. Cajiki<br />

TurqeTis winaaRmdeg [GC], no. 23657/94, § 85, ECHR 1999-IV; da ertaki<br />

TurqeTis winaaRmdeg, no. 20764/92, § 131, ECHR 2000-V).<br />

83. amis gaTvaliswinebiT, dro, romelic gavida piris dakavebis Semdeg,<br />

TavisTavad gadamwyveti ar aris, magram mxedvelobaSi misaRebia.<br />

Cveulebriv, miiCneva, rom rac meti dro gadis piris dakavebis Semdeg, ise,<br />

rom mis Sesaxeb araferia cnobili, ufro didia misi sikvdilis albaToba.<br />

drois gasvla, garkveulwilad, cvlis sxva mtkicebulebebis Rirebulebas<br />

daskvnis gasakeTeblad, rom piri gardacvlilad unda iqnes miCneuli.<br />

amasTan dakavSirebiT, sasamarTlo adgens, rom aRniSnuli pirobebi<br />

scdeba me-5 muxliT dadgenil farglebs. msgavsi ganmarteba mWidrodaa<br />

dakavSirebuli me-2 muxliT garantirebuli sicocxlis uflebis efeqtur<br />

dacvasTan, romelic konvenciis erT-erTi yvelaze fundamenturi<br />

debulebaa (ix. sxvaTa Soris, zemoT cit. Cakici TurqeTis winaaRmdeg § 86).<br />

84. ubrundeba ra sasamarTlo saqmis konkretul garemoebebs, mxedvelobaSi<br />

iRebs ganmcxadeblis mier gakeTebul gancxadebebs, romlebic komisiis<br />

warmomadgenlebma miiCnies sarwmunod da safuZvlianad. ganmcxadeblis<br />

mtkicebiT, is Tavidan iRebda garkveul informacias misi Svilis Sesaxeb<br />

misi naTesavis bahatin aktukisagan. Tumca, abdulvahapis dapatimrebidan<br />

45 dRis Semdeg bahatin aktugs aekrZala raime informaciis moZieba (ix.<br />

zemoT punqti 19). ganmcxadeblis mier informaciis oficialuri moTxovna<br />

ar dakmayofilda. aqedan gamomdinare da dakavebis angariSis ararsebobis<br />

faqtis gaTvaliswinebiT, SeiZleba davaskvnaT, rom adgili hqonda<br />

abdulvahap timurtaSis dakavebis miCqmalvis mcdelobas.<br />

85. arsebobs aseve sxva elementebic, romlebic ganasxvaveben winamdebare<br />

saqmes kurtis saqmisagan, romelSic sasamarTlom daadgina, rom ar<br />

arsebobda sarwmuno mtkicebulebebi ganmcxadeblis Svilis patimrobaSi<br />

gardacvalebasTan dakavSirebiT (cit. gv. 1182, § 108). upirvelesad,<br />

eqvs weliwadnaxevari gavida abdulvahap timurtaSis dakavebisa da<br />

dapatimrebidan, rac mniSvnelovnad ufro xangrZlivi droa, vidre oTx<br />

weliwadnaxevari, ramdenic kurtis saqmeSi iyo gasuli ganmcxadeblis<br />

Svilis dakavebidan sasamarTlos mier gadawyvetilebis gamotanamde.<br />

ufro metic, maSin, roca iuzeit kurti bolos naxes samxedro pirebiT<br />

garemocul mis sofelSi, winamdebare saqmeSi dadgenilia, rom abdulvahap<br />

timurtaSi Tavdapirvelad waiyvanes silopis sapyrobileSi, Semdeg ki,<br />

saxelmwifos warmomadgenlebma gadaiyvanes SirnakSi. bolos, kurtis<br />

saqmis masalebSi mcire odenobiT faqtebi moipoveboda varaudisTvis, rom<br />

iuzeir kurti xelisuflebisTvis saeWvo subieqts warmoadgenda maSin,<br />

rodesac mocemuli saqmis faqtebi eWvs ar tovebs imasTan dakavSirebiT, rom<br />

abdulvahap timurtaSi iZebneboda xelisuflebis mier qurT mSromelTa<br />

partiasTan dakavSirebuli saqmianobis gamo (ix. zemoT punqti 38). samxreT<br />

TurqeTSi 1993 wels arsebuli gauCinarebis praqtikis gaTvaliswinebiT,<br />

141


sicocxlis ufleba<br />

ar SeiZleba gamoiricxos, rom misi dakaveba SeiZleboda yofiliyo<br />

sicocxlisTvis saxifaTo. sasamarTlom manamde ganxilul or saqmeSi<br />

aRniSna, rom am saqmisTvis relevantur periodSi samxreT-aRmosavleT<br />

regionSi sisxlissamarTlebrivi dacvis araefeqturobam xeli Seuwyo<br />

usafrTxoebis samsaxurebis wevrTa upasuxismgeblobas sakuTar qmedebebze<br />

(ix. kiliji TurqeTis winaaRmdeg no. 22492/93, § 75 da mahmud kaia TurqeTis<br />

winaaRmdeg no. 22535/93, § 98, ECHR 2000-I I I).<br />

86. zemoaRniSnuli mosazrebebiT, sasamarTlo sakmarisad miiCnevs<br />

arsebul garemoebebs abdulvahap timurtaSis gardacvalebis faqtis<br />

dasadgenad, uSiSroebis Zalebis mier misi faruli dapatimrebis Semdeg.<br />

Sesabamisad, mopasuxe mTavroba pasuxismgebelia misi sikvdilis faqtis<br />

gamo imis gaTvaliswinebiT, rom mopasuxe mTavrobas ar warmoudgenia<br />

raime gonivruli ganmarteba abdulvahap timurtaSis dapatimrebasTan<br />

dakavSirebiT da arc mtkicebuleba, romelic gaamarTlebda saxelmwifos<br />

warmomadgenlebis mxridan sasikvdilo Zalis gamoyenebis faqts. amrigad,<br />

mTavroba pasuxismgebelia misi sikvdilis faqtis gamo (ix. CakiCi, cit. § 87).<br />

Sesabamisad, adgili hqonda konvenciis me-2 muxlis darRvevas.<br />

2. gamoZiebis savaraudo araadekvaturobasTan dakavSirebiT<br />

87. sasamarTlo kvlav imeorebs, rom konvenciis me-2 muxlidan<br />

gamomdinare, saxelmwifos valdebuleba, daicvas sicocxlis ufleba,<br />

ikiTxeba amave konvenciis pirvel muxlTan kavSirSi: `maTi iurisdiqciis<br />

farglebSi yvelasTvis uzrunvelyon am konvenciis pirvel nawilSi<br />

gansazRvruli uflebebi da Tavisuflebebi.~ aRniSnuli miuTiTebs imaze,<br />

rom saxelmwifoSi unda arsebobdes oficialuri efeqturi gamoZieba,<br />

rodesac viRaca kvdeba Zalis gamoyenebis Sedegad (ix. mutatis mutandis makqani<br />

da sxvebi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, 1995 wlis 27 seqtembris<br />

gadawyvetileba, seria A no. 324, gv. 49, § 161; da kaia TurqeTis winaaRmdeg,<br />

1998 wlis 19 Tebervlis gadawyvetileba, gadawyvetilebaTa angariSebi,<br />

ganaCenebi da gadawyvetilebebi, 1998-I, gv. 329, § 105).<br />

88. mTavroba amtkicebda, rom Sekrebili iyo yvela xelmisawvdomi<br />

mtkicebuleba da es mtkicebulebebi ar adasturebdnen ganmcxadeblis<br />

braldebebs; aramed, ufro miuTiTebdnen alternatiuli SesaZleblobis<br />

sarwmunoobaze, rom abdulvahap timurtaSi SeiZleboda yofiliyo<br />

siriaSi an qurTTa SromiTi partiis rigebSi. komisiam ki Tavis moxsenebaSi<br />

gamoZieba Seafasa, rogorc gaWianurebuli, daudevari, zedapiruli da<br />

araseriozuli mcdeloba imis gasarkvevad, Tu ra SeemTxva ganmcxadeblis<br />

vaJs (ix. punqti 264 komisiis angariSidan). komisiis daskvnebi Tavmoyrilia<br />

zemoT mocemul 47-e punqtSi.<br />

89. sasamarTlo ver xedavs raime mizezs, komisiisagan gansxvavebulad<br />

Seafasos gamoZieba. sasamarTlo miuTiTebs im xangrZlivi drois monakveTze,<br />

rac dasWirda oficialuri gamoZiebis dawyebasa da mowmeTagan Cvenebebis<br />

miRebas, rac iTvaliswinebs mowmeTa mimarT dasmul araadekvatur<br />

kiTxvebs da, aseve, relevanturi informaciis ignorirebis da SemdgomSi<br />

uaryofis faqts gamoZiebis mwarmoebeli xelisuflebis organoTa mxridan.<br />

sasamarTloze gansakuTrebuli gavlena moaxdina im faqtma, rom Sirnakis<br />

JandarmeriaSi mokvleva ganmcxadeblis vaJis gauCinarebidan mxolod<br />

oris wlis Semdeg daiwyo. Tumca, udavoa, rom ganmcxadebelma misi Svilis<br />

142


timurTaSi TurqeTis winaaRmdeg<br />

Taobaze karga xniT adre Seatyobina saxelmwifos warmomadgenlebs, mas<br />

Semdeg, rac bahatin aktiugisagan miiRo informacia, romlis Tanaxmadac,<br />

misi Svili SirnakSi gadaiyvanes da iq is naxes sadik erdoganma da nimet<br />

nasisma. ufro metic, ar arsebobs mtkicebuleba, romelic miuTiTebda, rom<br />

generalurma prokurorma gamoikvlia Tavisuflebis aRkveTis adgilebSi<br />

arsebuli dakavebulTa aRricxvis Jurnalebi an Tavad Tavisuflebis<br />

aRkveTis adgilebi, an is, rom silopis Jandarmeriis warmomadgenlebs<br />

pasuxi moeTxovaT maT mier 1993 wlis 4 agvistos ganxorcielebul<br />

qmedebebze.<br />

gulgriloba, gamoxatuli saxelmwifos warmomadgenelTa mxridan,<br />

mwvaved usvams xazs konvenciis me-5 § 3 da 4 punqtebiT dadgenili drouli<br />

sasamarTlo Carevis saWiroebas, rasac, rogorc sasamarTlom kurtis<br />

saqmeSi aRniSna, SeuZlia, daadginos an Tavidan aicilos sicocxlisTvis<br />

saSiSi pirobebi, romelic me-2 muxliT gaTvaliswinebuli garantiebis<br />

darRvevas warmoadgens (cit. gv. 1185, § 123).<br />

90. yovelive zemoTqmulidan gamomdinare, sasamarTlo adgens, rom<br />

gamoZieba, Catarebuli ganmcxadeblis Svilis gauCinarebis faqtTan<br />

dakavSirebiT, iyo araadekvaturi da, Sesabamisad, saxelmwifom daarRvia<br />

sicocxlis uflebis dacvisaTvis dadgenili proceduruli valdebulebebi.<br />

gamomdinare aqedan, adgili hqonda konvenciis me-2 muxlis darRvevas am<br />

mimarTebiTac.<br />

VI. konvenciis me-13 muxlis savaraudo darRvevis Taobaze<br />

107. ganmcxadebeli amtkicebda, rom mas ar mieca qveynis Sida efeqturi<br />

samarTliani misageblis gamoyenebis ufleba konvenciis me-13 muxlis<br />

sawinaaRmdegod: yvelas, visac daerRva am konvenciiT gaTvaliswinebuli<br />

uflebebi da Tavisuflebebi, eqneba efeqturi zomis miRebis ufleba<br />

erovnuli xelisuflebis winaSe, imisda miuxedavad, es darRveva<br />

Cadenili iqna Tu ara im pirebis mier, romlebic moqmedeben oficialuri<br />

uflebamosilebiT.<br />

108. ganmcxadebeli amtkicebs, rom adgili hqonda mcdelobas, misgan<br />

daemalaT misi Svilis dapatimrebis faqti. gamoZieba, romelic Catarda mis<br />

braldebebTan dakavSirebiT, misi TqmiT, iyo zedapiruli da ar isaxavda<br />

miznad faqtebis gamoaSkaravebas.<br />

109. mTavrobam ganacxada, rom Caatara yvela aucilebeli mokvleva<br />

da dahkiTxa ganmcxadeblis mier dasaxelebuli yvela mowme, magram<br />

ganmcxadeblis mier warmodgenilma mtkicebulebebma ver daasabuTa misi<br />

braldebebi.<br />

110. eyrdnoba ra sakuTar daskvnas imasTan dakavSirebiT, rom gamoZieba iyo<br />

zedapiruli, daudevari da gaWianurebuli, komisia ver darwmunda, rom<br />

ganmcxadeblis problemas seriozuli yuradReba daeTmo saxelmwifos<br />

warmomadgenlebis mier. man, Sesabamisad, daadgina, rom adgili hqonda<br />

konvenciis me-13 muxlis darRvevas.<br />

111. sasamarTlo kvlav aRniSnavs, rom konvenciis me-13 muxli moiTxovs<br />

erovnul doneze samarTlebrivi saSualebis arsebobas konvenciiT<br />

uzrunvelyofili uflebebisa da Tavisuflebebis arsis dasacavad, ra<br />

formiTac ar unda iyos daculi uflebebi Sida samarTalSi. me-13 muxli<br />

143


sicocxlis ufleba<br />

iTxovs iseTi SidasamarTlebrivi saSualebiT uzrunvelyofas, romelic<br />

vargisi iqneba, konvenciis gagebiT, `safuZvliani sarCelis~ arsze<br />

msjelobisa da Selaxuli uflebis aRsadgenad. Tumca, wevr saxelmwifoebs<br />

gaaCniaT garkveuli diskrecia imasTan dakavSirebiT, Tu rogor Seasruleben<br />

konvenciis am muxliT gansazRvrul valdebulebas. me-13 muxlidan<br />

gamomdinare valdebulebis moqmedebis sfero gansxvavdeba agreTve<br />

ganmcxadeblis sarCelis xasiaTis gaTvaliswinebiT. amis miuxedavad, me-13<br />

muxliT dadgenili saSualeba unda iyos `efeqturi~ samarTlebrivadac<br />

da praqtikaSic im gagebiT, rom misi realizeba gaumarTleblad ar unda<br />

brkoldebodes mopasuxe saxelmwifos Tanamdebobis pirTa qmedebebiT an<br />

umoqmedobiT.<br />

rogorc sasamarTlom winamdebare saqmeebSi aRniSna, im SemTxvevaSi,<br />

rodesac naTesavebi warmoadgenen safuZvlian saCivars piris<br />

gauCinarebasTan dakavSirebiT, an rodesac ganxilvis sagania iseTi<br />

fundamenturi Rirebuleba, rogoric sicocxlis uflebaa, me-13 muxli<br />

moiTxovs ara mxolod saTanado kompensacias, aramed, agreTve, efeqturi<br />

da zedmiwevniTi sisxlis samarTlis gamoZiebis Catarebas, romelsac<br />

SeeZleba damnaSaveTa gamovlena da maTi micema pasuxisgebaSi. amasTan,<br />

gamoZiebis monacemebi sruliad xelmisawvdomi iqneba dazaralebuli piris<br />

naTesavebisTvis (ix. kurtis gadawyvetileba, zemoT cit. gv. 1189, § 140; da<br />

iasa da sxvebi TurqeTis winaaRmdeg, 1998 wlis 2 seqtembris gadawyvetileba,<br />

angariSebi 1998-VI, gv. 2442, § 114).<br />

112. ubrundeba ra saqmis garemoebebs, sasamarTlo adgens, rom<br />

ganmcxadebels udavod hqonda safuZvliani saCivari misi Svilis<br />

dapatimrebasTan dakavSirebiT. ganmcxadebelma mimarTa xelisuflebis<br />

organoebs da miawoda konkretuli informacia misi Svilis dakavebis<br />

adgilis, drois da masTan erTad dakavebuli piris Taobaze. amis Semdgom<br />

ki xelisuflebis organoebs amcno im pirTa saxelebi, romlebmac misi<br />

Svili Tavisuflebis aRkveTis adgilas naxes. sasamarTlom daadgina,<br />

rom saxelmwifom ver daicva sicocxlis ufleba. amis gaTvaliswinebiT,<br />

mosarCeles unda hqonoda sakuTari uflebis dacvis efeqturi saSualeba,<br />

zemoT ganmartebuli gagebiT.<br />

113. saxelmwifos warmomadgenlebi valdebulni iyvnen, CaetarebinaT<br />

efeqturi gamoZieba ganmcxadeblis Svilis gauCinarebis faqtTan<br />

dakavSirebiT. 89-e paragrafis gaTvaliswinebiT, sasamarTlo adgens, rom<br />

saxelmwifom ar Seasrula nakisri valdebulebebi. Sesabamisad, dairRva<br />

konvenciis me-13 muxli.<br />

C. konvenciis 41-e muxlis gamoyeneba<br />

A. aramaterialuri ziani<br />

125. ganmcxadebelma, darRvevaTa raodenobisa da simZimis gaTvaliswinebiT,<br />

moiTxova 40,000 funti sterlingi _ misi Svilis da 10,000 funti sterlingi<br />

_ mis mimarT aramaterialuri zaralis samarTliani dakmayofilebisaTvis.<br />

126. mTavrobam gaasaCivra ganmcxadeblis moTxovna da aRniSna, rom is<br />

zedmetad gazviadebuli iyo da mis usafuZvlo gamdidrebas gamoiwvevda.<br />

127. rac Seexeba aramaterialuri zaralis anazRaurebis moTxovnas<br />

ganmcxadeblis SvilTan mimarTebiT, aRniSnuli Tanxa gadaicemoda<br />

144


timurTaSi TurqeTis winaaRmdeg<br />

dazaralebulTa memkvidreebze mxolod maSin, rodesac xdeboda piris<br />

dakaveba da is wamebis Sedegad iRupeboda an ikargeboda (ix. zemoT<br />

cit. kurtis gadawyvetileba, gv. 1195, §§ 174-75; da jakiCi, lok. cit. §<br />

130 ). sasamarTlo SeniSnavs, rom dadgenilia konvenciis me-2, me-5 da<br />

me-13 muxlebis darRveva daudgeneli patimrobisas da, Sesabamisad, is<br />

adgens, rom mis mimarT unda moxdes kompensaciis gadaxda. is ajildoebs<br />

dazaralebuls 20,000 girvanqa sterlingiT, romelic unda gadaexados mis<br />

memkvidres, ganmcxadebels.<br />

sasamarTlo ganmcxadeblis mimarT aseve adgens anazRaurebas kompensaciis<br />

saxiT. Sesabamisad, is akmayofilebs mis moTxovnas 10,000 funti sterlingis<br />

odenobis kompensaciasTan dakavSirebiT.<br />

maikl okboili elisabed palmi<br />

registraturis prezidenti<br />

konvenciis 45 § 2 da sasamarTlo wesebis 74 § 2 wesis Tanaxmad, mosamarTle<br />

goljuklus nawilobriv gansxvavebuli mosazreba erTvis gadawyvetilebis<br />

teqsts.<br />

145


sicocxlis ufleba<br />

V<br />

sicocxlis ufleba da evTanazia<br />

friTi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

(ganacxadi no. 2346/02)<br />

gadawyvetileba<br />

strasburgi<br />

2002 wlis 29 aprili<br />

saboloo<br />

procedura<br />

1. saqme daiwyo sasamarTloSi ganacxadiT (no. 2346/02), romelic didi<br />

britaneTis gaerTianebuli samefosa da CrdiloeT irlandiis winaaRmdeg,<br />

adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis Sesaxeb<br />

evropuli konvenciis (`konvencia”) 34-e muxlis safuZvelze, 2001 wlis 21<br />

dekembers Semoitana didi britaneTis qveSevrdomma q-nma daian friTim<br />

(`ganmcxadebeli”).<br />

saqmis faqtobrivi mxare<br />

(araoficialuri versia)<br />

ganmcxadebeli gaxlavT 43 wlis qalbatoni. mas aqvs mamoZravebel nervTa<br />

daavadeba (MND). es aris centraluri nervuli sistemis mamoZravebeli<br />

ujredebis progresuli nervo-degeneraciuli daavadeba, romelic<br />

iwvevs xelebis da fexebis kunTebis, agreTve, sunTqvis makontrolebeli<br />

kunTebis ganlevas. sikvdili, Cveulebriv, dgeba sunTqvis makontrolebeli<br />

kunTebis dasustebis Sedegad, rasac Tan sdevs metyvelebis da ylapvis<br />

makontrolebeli kunTebis dasusteba da amiT ganpirobebuli sunTqvis<br />

ukmarisoba da pnevmonia. aranair mkurnalobas ar SeuZlia daavadebis<br />

progresirebis SeCereba.<br />

ganmcxadeblis mdgomareoba swrafad uaresdeba. igi kisridan<br />

paralizebulia, aqvs rTulad gasarCevi metyveleba da ikvebeba milis<br />

saSualebiT. misi sicocxle SeiZleba gagrZeldes ramdenime kviridan<br />

ramdenime Tvemde. Tumca, daavadebas misi inteleqti da gadawyvetilebis<br />

miRebis unari ar Seulaxavs. mas ar surs, ganicados is tanjva da<br />

damakninebeli mdgomareoba, risi gadatanac aucileblad mouwevs, Tuki<br />

daavadeba Tavis yvela stadias gaivlis. amitom mas surs, Tavad gadawyvitos,<br />

rodis mokvdeba da aicilos daavadebis Tanmdevi tanjva da daknineba.<br />

miuxedavad imisa, rom, inglisuri kanonmdeblobis Tanaxmad,<br />

TviTmkvleloba danaSauli ar aris, daian friTis ar SeeZlo<br />

146


friTi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

amis ganxorcieleba sxvisi daxmarebis gareSe. daxmarebis gaweva<br />

TviTmkvlelobis Casadenad danaSaulia. sajaro braldebis direqtorma,<br />

gansakuTrebuli garemoebebis gamo, uari Tqva, ar daewyo devna<br />

ganmcxadeblis meuRlis winaaRmdeg, Tu es ukanaskneli Tavis meuRles<br />

TviTmkvlelobaSi daexmareboda. pirvelis instanciis sasamarTlom<br />

ar daakmayofila ganmcxadeblis sarCeli imasTan dakavSirebiT,<br />

rom prokuroris gadawyvetileba ukanono iyo. lordTa palatam es<br />

gadawyvetileba ZalaSi datova da, amasTan, 1961 wlis TviTmkvlelobis<br />

aqtis 2(1) punqti konvenciis me-2 muxlTan Sesabamisad gamoacxada.<br />

III. Sesabamisi saerTaSoriso masalebi<br />

24. evropis sabWos saparlamento asamblea, rekomendacia 1418 (1999), inter<br />

alia, rekomendacias uwevs Semdegs (punqti 9):<br />

`...ministrTa komiteti mouwodebs evropis sabWos wevr saxelmwifoebs,<br />

pativi scen ganukurnebel an momakvdav avadmyofebs yvela mimarTebiT;<br />

...<br />

g. ganukurnebeli avadmyofebisa an momakvdavi pirebisaTvis sicocxlis<br />

ganzrax warTmevis akrZalvis mxardaWerisas:<br />

i.<br />

ii.<br />

iii.<br />

aRiarebs, rom sicocxlis ufleba, gansakuTrebiT ki ganukurnebeli<br />

an momakvdavi avadmyofebis mimarT, daculia wevri saxelmwifoebis<br />

mier adamianis uflebaTa evropuli konvenciis me-2 muxlis<br />

Sesabamisad, romelic acxadebs, rom `ar SeiZleba vinmes ganzrax<br />

mokvdineba~;<br />

ganukurnebeli an momakvdavi avadmyofis survili, mokvdes, ar<br />

warmoadgens samarTlebriv safuZvels sxva pirisaTvis;<br />

ganukurnebeli an momakvdavi avadmyofis aRiarebiTi survili,<br />

mokvdes, arasdros warmoadgens samarTlebriv safuZvels sxva<br />

pirisaTvis, sisruleSi moiyvanos aRniSnuli survili.~<br />

IV. mesame mxaris Careva<br />

A. nebayoflobiTi evTanaziis sazogadoeba<br />

25. nebayoflobiTi evTanaziis sazogadoeba daarsda 1935 wels da<br />

gaerTianebul samefoSi warmoadgenda wamyvan kvleviT organizacias<br />

sikvdilSi daxmarebis sakiTxebze im mimarTebiT, rom ganukurnebel an<br />

momakvdav avadmyofs, msgavsi survilis SemTxvevaSi, miscemoda RirsebiT<br />

sikvdilis ufleba. mouqneli samarTlebrivi sistema, romelic aiZulebs<br />

ganukurnebel avadmyofs, itanjebodes umZimesi tkivilisagan da gauZlos<br />

gaxangrZlivebuli sikvdilis process sakuTari nebis sawinaaRmdegod,<br />

ar Seesabameba konvenciis me-3 muxls. maT moiyvanes mizezebi, Tu ratom<br />

iTxovdnen pirebi sikvdilSi daxmarebis aRmoCenas (magaliTad, autaneli<br />

da sastiki tkivilebi, sikvdilis procesis molodiniT gamowveuli<br />

daRliloba, piradi avtonomiis dakargva). maTi gancxadebiT, gamayuCebeli<br />

mkurnaloba ver pasuxobda yvela pacientis moTxovnas da ver agvarebda<br />

iseT problemebs, rogoricaa piradi avtonomiis an organos nawilebze<br />

funqciuri kontrolis dakargva.<br />

147


sicocxlis ufleba<br />

26. isini amtkicebdnen, rom, evropis sxva qveynebTan SedarebiT, inglissa<br />

da uelsSi arsebuli sistema, romelic absoluturi formiT krZalavda<br />

sikvdilis dadgomaSi daxmarebas, evropaSi yvelaze mouqneli da<br />

SemzRudveli iyo. sxva qveynebma (magaliTad, belgia, Sveicaria, germania,<br />

safrangeTi, fineTi, Svecia da nederlandebi, sadac daxmareba sikvdilis<br />

dadgomisaTvis unda gaswios samedicino praqtikis mqone pirma) gaauqmes<br />

specialuri danaSauli `TviTmkvlelobaSi daxmareba~. zogierT qveyanaSi<br />

msgavsi qmedebisaTvis gaTvaliswinebuli sasjelebi Semcirda _ arc erT<br />

qveyanaSi, espaneTis gamoklebiT, Tavisuflebis aRkveTa ar aRemateboda 5<br />

wels _ da sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba iSviaTad dgeboda.<br />

27. rac Seexeba saxelmwifo politikas, rogoric ar unda yofiliyo<br />

samarTlebrivi sistema, evTanazias, rac gamoixateboda sikvdilis<br />

dadgomis xelSewyobaSi, kvlav hqonda adgili. cnobilia, rom inglissa<br />

da uelsSi msgavsi kategoriis pacientebi xSirad iTxovdnen sikvdils<br />

da maTi naTesavebi, samedicino praqtikosebis daxmarebiT, miuxedavad<br />

sakanonmdeblo vakuumisa, asrulebdnen momakvdavTa Tu ganukurnebel<br />

avadmyofTa survils, Tumca, icodnen, rom amas SeeZlo gamoewvia<br />

sisxlissamarTlebrivi pasuxismgebloba. cnobilia, rom niderlandebSi<br />

sisxlis samarTali ar krZalavda evTanazias an sasikvdilo Sedegis<br />

dadgomaSi daxmarebas. kvlevam aCvena, rom niderlandebSi 1%-ze naklebi<br />

maCvenebliT aRiricxeboda iseTi SemTxvevebi, rodesac pacienti<br />

kvdeboda eqimis daxmarebiT, mkveTrad gamouxatavi survilis pirobebSi<br />

(aranebayoflobiTi evTanazia). msgavsma kvlevam imave sakiTxze<br />

aCvena Semdegi monacemebi: 3.1% _ belgia da 3.5% _ avstria. amgvarad,<br />

SeiZleba gakeTdes daskvna, rom msgavs SemTxvevebze naklebi yuradReba<br />

maxvildeboda iseT qveynebSi, sadac is ikrZaleboda da gacilebiT meti<br />

yuradReba eTmoboda iq, sadac is daSvebuli iyo. amave daskvnis mixedviT,<br />

qveynebSi, sadac mkacrad iyo regulirebuli evTanaziis sisruleSi<br />

moyvanis procedura, arsebobda saTanado konsultaciis miRebisa da<br />

mkacri aRricxvis ufro meti SesaZlebloba, vidre im qveynebSi, sadac is<br />

akrZaluli iyo, magram praqtikulad arsebobda.<br />

inglisisa da uelsis kaTolike episkoposTa konferencia<br />

28. aRniSnulma organizaciam warmoadgina principebi da argumentebi,<br />

romlebic Seesabameboda sxva kaTolike episkoposTa mier konferenciaze<br />

gakeTebul gancxadebebs sxvadasxva wevr saxelmwifoSi.<br />

29. isini xazgasmiT aRniSnavdnen: maTi kaTolikuri rwmenis fundamenturi<br />

moZRvreba iyo, rom adamians sicocxle mieniWa RvTisgan. nebismieri<br />

qmedeba, romelic miznad isaxavs, sicocxles gamoasalmos sakuTari<br />

Tavi an sxva adamiani, Tundac Tanxmobis pirobebSi, asaxavs adamianis<br />

Rirebulebis damazianebel gaugebrobas. TviTmkvleloba da, Sesabamisad,<br />

evTanazia adamianis tanjvasa da sikvdilTan brZolis miuRebeli forma<br />

iyo. aRniSnul mosazrebas aseve iTvaliswinebda rogorc sxva religiuri<br />

moZRvrebani, ise Tanamedrove pluralizmi da sekularuli sazogadoebebi,<br />

rasac naTelhyofs adamianis uflebaTa universaluri deklaracia (1948<br />

wlis dekemberi) da adamianis uflebaTa da ZiriTad TavisuflebaTa dacvis<br />

Sesaxeb evropuli konvenciis sxvadasxva debuleba, maT Soris me-2 da me-3<br />

muxlebi.<br />

148


friTi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

30. aRniSnuli organizacia Tavis mosazrebebSi aRniSnavda, rom isini,<br />

vinc cdilobdnen TviTmkvlelobas, xSirad itanjebodnen depresiisa an<br />

sxva fsiqiatriuli daavadebebisagan. niu-iorkis 1994 wlis angariSSi,<br />

saxelmwifos operatiuli Zalisa da samarTlis Sesaxeb, naTqvamia,<br />

rom TviTmkvlelobaSi xelSewyobis an nebismieri formis evTanaziis<br />

legalizeba gamoiwvevda katastrofuli proporciis Secdomas da Zalian<br />

cudad aisaxeboda mowyvladi adamianebis bedze, romlebic advilad<br />

SeiZleboda gamxdariyvnen samedicino personalSi arsebuli korufciuli<br />

mosazrebebis msxverpli. sxva kvleva miuTiTebda, rom bevri adamiani,<br />

romlebmac moiTxoves eqimis meSveobiT evTanaziis gakeTeba, ukan<br />

gamoiTxoves aRniSnuli moTxovna, rodesac maT depresiasa an tkivilebze<br />

Sesabamisi reagireba moxda. gamocdilebiT, tkivilgamayuCebel<br />

mkurnalobas unda hqondes iseTi Sedegi, romelic amcirebs rogorc<br />

fizikur, ise fsiqologiur tkivils.<br />

31. lordTa palatis samedicino eTikis komitetis (1993-94) mtkicebulebaTa<br />

Sefasebis Semdeg gaCnda mniSvnelovani safuZvlebi daskvnisaTvis, rom<br />

TviTmkvlelobaSi mxardaWeris nebismieri samarTlebrivi nebarTva<br />

gamoiwvevda mowyvladi adamianebis uflebaTa masobriv erozias,<br />

warmoSobils samarTlebrivi zewolisa da samedicino praqtikis, zogadad<br />

ki, janmrTelobis, fsiqologiuri da finansuri pirobebis Secvlis Sedegad.<br />

moyvanili iyo sawinaaRmdego argumenti, romlis Tanaxmadac, evTanaziis<br />

legalizaciis Semdeg praqtikulad SeuZlebeli gaxdeboda misi moqceva<br />

iseT aucilebel CarCoSi, romelic uzrunvelyofda mowyvladi pirebis<br />

dacvas (ix. magaliTad, niderlandebis mTavrobis 1990 wlis swavleba<br />

pacientTa gamoxatuli survilis gareSe evTanaziis gamoyenebis Sesaxeb).<br />

samarTlebrivi mxare<br />

I. saCivris dasaSveboba<br />

32. ganmcxadebeli, romelic itanjeba ganukurnebeli, degenerirebadi<br />

daavadebiT, amtkicebda, rom, mis SemTxvevaSi, adgili hqonda misi<br />

fundamenturi uflebis darRvevas, rac gamoixata sajaro braldebis<br />

direqtoris uarSi, gaeca Tanxmoba ganmcxadeblis meuRleze, raTa es<br />

ukanaskneli daxmareboda mas sicocxlis dasrulebaSi. aRniSnuli saqcieli<br />

inglisur kanonmdeblobaSi cnobili iyo, rogorc TviTmkvlelobaSi<br />

daxmareba da danaSaulad iTvleboda. mTavrobis mtkicebiT, saCivari ar<br />

iyo dasaSvebi da sasamarTlos is sruliad dausabuTeblad unda ecno,<br />

vinaidan misi ganacxadi ar emyareboda konvenciiT garantirebul romelime<br />

uflebas; an, Tu aseTad miiCneoda, maSin nebismieri Careva saxelmwifos<br />

mxridan miCneul unda yofiliyo, konvenciis TvalsazrisiT, dasaSvebad.<br />

33. sasamarTlom daadgina, rom saqme imdenad mniSvnelovan sakiTxebs<br />

exeboda, rom maTi gansazRvra SesaZlebeli gaxdeboda mxolod saqmis<br />

arsebiTi nawilis ganxilvis SemTxvevaSi. raime sxva safuZveli, saCivris<br />

dauSveblad cnobisaTvis, ar dadgenila. Sesabamisad, saCivari dasaSvebia.<br />

konvenciis 29 § 3 muxlis Tanaxmad, sasamarTlo arsebiTad imsjelebs<br />

ganmcxadeblis moTxovnebze.<br />

149


sicocxlis ufleba<br />

II. konvenciis me-2 muxlis savaraudo darRvevis Sesaxeb<br />

A. mxareTa dasabuTeba<br />

1. ganmcxadebeli<br />

35. ganmcxadeblis mtkicebiT, misTvis TviTmkvlelobaSi daxmareba ar iyo<br />

winaaRmdegobaSi konvenciis me-2 muxlTan, vinaidan, sxvagvarad, es imas<br />

niSnavs, rom yvela is qveyana, romelic amas dasaSvebad miiCnevda, arRvevda<br />

aRniSnul debulebas. ufro metic, konvencia icavda ara marto sicocxlis<br />

uflebas, aramed uflebas _ Tavad gadawyvito, icxovro Tu ara. is icavda<br />

sicocxlis uflebas da ara Tavad sicocxles. Tanac, akrZalvebi exeboda<br />

iseT mesame pirebs, rogoricaa saxelmwifo an sajaro organoebi da ara<br />

Tavad pirs, romlis sicocxlesac exeboda saqme. Sesabamisad, konvenciis<br />

me-2 muxli uflebas aZlevda individs, Tavad gadaewyvita, ecxovra Tu<br />

ara da daculi yofiliyo misi ufleba, daesrulebina sakuTari sicocxle<br />

im mizniT, raTa Tavidan aecilebina autaneli tkivilebi da Rirsebis<br />

damcireba. kinanis saqmeSi, marTalia, patimars ar misces ufleba, Tavi<br />

moekla, Tumca, am SemTxvevaSi, gadamwyveti aRmoCnda misi patimris statusi<br />

da is, rom mas, fsiqologiuri mdgomareobidan gamomdinare, ar SeeZlo,<br />

mieRo gaazrebuli gadawyvetileba (ix. kinani gaerTianebuli samefos<br />

winaaRmdeg, no. 27229/95, ECHR 2001 - I I I).<br />

2. mTavroba<br />

36. mTavroba miiCnevda, rom ganmcxadeblis mier misi moTxovnis<br />

damyareba konvenciis me-2 muxlze, iyo am muxlis arsisa da teqstis<br />

araswori gagebis Sedegi. konvenciis me-2 muxli, romelic icavs erTerT<br />

yvelaze fundamentur uflebas, upirvelesad, swored negatiur<br />

valdebulebas ayalibebda. Tumca, garkveul SemTxvevebSi, awesebs<br />

pozitiur valdebulebas, miiRon aucilebeli zomebi sicocxlis<br />

dasacavad. sasamarTlos mier adre ganxilul saqmeSi saxelmwifo<br />

pasuxismgeblobisagan ar gaaTavisufla misma uunarobam, daecva im<br />

patimris sicocxlis ufleba, romelmac TviTmkvleloba Caidina (ix. zemoT<br />

cit. kinanis saqme). amas garda, dadginda saxelmwifos ufleba, iZulebiT<br />

gamoekveba patimari, romelmac SimSiloba gamoacxada (eqsi germaniis<br />

winaaRmdeg, no. 10565/83, 1984 wlis 9 maisis komisiis gadawyvetileba).<br />

konvenciis me-2 muxlis teqsti, romelic acxadebs, rom aravis SeiZleba<br />

ganzrax CamoerTvas sicocxle, gadaxvevis uflebas iZleva mxolod<br />

mkacrad SezRuduli garemoebebisas, romelTac winamdebare saqme ar<br />

ganekuTvneba. sikvdilis ufleba araTu misi nawilia, aramed pirdapir<br />

winaaRmdegobaSia sicocxlis uflebasTan.<br />

B. sasamarTlos Sefaseba<br />

37. sasamarTlos precedentuli samarTali konvenciis me-2 muxls<br />

gansakuTrebul mniSvnelobas aniWebs da miiCnevs konvenciis erT-erT<br />

yvelaze fundamentur debulebad (ix. makqani da sxvebi gaerTianebuli<br />

samefos winaaRmdeg. 1995 wlis 27 seqtembris gadawyvetileba, seriebi A<br />

no. 324, gv. 45-46, §§ 146-47). is icavs sicocxlis uflebas, romlis gareSec<br />

konvenciiT daculi sxva nebismieri ufleba an Tavisufleba azrs kargavs.<br />

konvenciis me-2 muxli adgens SezRudul garemoebebs, romlis drosac,<br />

150


friTi gaerTianebuli samefos winaaRmdeg<br />

sicocxlis uflebis Selaxva SeiZleba gamarTlebulad CaiTvalos.<br />

sasamarTlo mimarTavs am garemoebebis gamokvlevas, rodesac aRniSnul<br />

mosazrebas emyareba mopasuxe mTavroba (iqve, gv. 46, §§ 149-50).<br />

38. me-2 muxlis teqsti aregulirebs saxelmwifos warmomadgenelTa mier<br />

sasikvdilo Zalis gamoyenebis sakiTxebs. Tumca, igi vrceldeba ara marto<br />

ganzrax mkvlelobis SemTxvevebze, aramed iseT garemoebebzec, rodesac<br />

`Zalis gamoyeneba~ dasaSvebia, magram man SeiZleba gamoiwvios sicocxlis<br />

uflebis xelyofa, rogorc gauTvaliswinebeli Sedegi (iqve, gv. 46, §<br />

148). ufro metic, sasamarTlom daadgina, rom konvenciis me-2 § 1 muxlis<br />

pirveli winadadeba moicavs ara mxolod sicocxlis uflebis ganzrax<br />

Selaxvis akrZalvas, aramed saxelmwifos valdebulebasac, miiRos yvela<br />

zoma misi iurisdiqciis farglebSi myof pirTa sicocxlis dasacavad<br />

(ix. el.si.bi. gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, 1998 wlis 9 ivnisis<br />

gadawyvetileba, angariSebi, ganaCenebi da gadawyvetilebebi, 1998-III, gv. 1403,<br />

§ 36). aRniSnuli valdebuleba scdeba pirvelad valdebulebas, daicvas<br />

sicocxlis ufleba pirovnebis winaaRmdeg mimarTuli danaSaulebis<br />

kriminalizaciiT, rac gamyarebuli iqneba am debulebaTa darRvevis<br />

prevenciisTvis samarTaldamcavi meqanizmebis efeqturi funqcionirebiT.<br />

garkveul garemoebebSi is aseve gulisxmobs xelisuflebis pozitiur<br />

valdebulebasac, prevenciuli operatiuli RonisZiebebi ganaxorcielos<br />

im individis sicocxlis uflebis dasacavad, romlis sicocxlec<br />

safrTxeSia sxva individis mier danaSaulis Cadenis riskis gamo. (ix. osmani<br />

gaerTianebuli samefos winaaRmdeg, 1998 wlis 28 oqtombris gadawyvetileba,<br />

angariSebi 1998-VIII, gv. 3159, § 115, aseve, kiliCi TurqeTis winaaRmdeg, no.<br />

22492/93, §§ 62 da 76, ECHR 2000-III). ufro mogvianebiT, kinanis saqmeSi, me-2<br />

muxlma moicva valdebuleba, TviTmkvlelobisagan daculi yofiliyo im<br />

patimris sicocxle, romlis fsiqologiuri mdgomareoba uSvebda msgavs<br />

SesaZleblobas (ix. kinani, zemoT cit. § 91).<br />

39. mudmivi Strixi, romelic Tan sdevs sasamarTlos mier ganxilul<br />

saqmeebs, aris saxelmwifos valdebuleba, daicvas sicocxlis ufleba.<br />

sasamarTlo ar aris darwmunebuli, rom `sicocxlis ufleba~ SeiZleba<br />

ganimartos, rogorc negatiuri aspeqtis Semcveli. magaliTad, konvenciis<br />

me-11 muxliT gaTvaliswinebuli gaerTianebis Tavisufleba ganimarta,<br />

rogorc ara mxolod ufleba _ iyo asociaciis wevri, aramed ufleba _ ar<br />

gaxde iZulebuli, iyo misi wevri. sasamarTlom aRniSna, rom Tavisuflebis<br />

cneba gulisxmobs, pirs hqondes misi ganxorcielebis formis arCevis<br />

garkveuli saSualeba. me-2 muxls sxvagvari konstruqcia gaaCnia. am muxlis<br />

interesis sferoSi ar xvdeba Tavad cxovrebis xarisxTan dakavSirebuli<br />

sakiTxebi da arc is, adamiani ra arCevans gaakeTebs sakuTar cxovrebasTan<br />

dakavSirebiT. rodesac es aspeqtebi imdenad fundamenturia adamianuri<br />

yofisTvis, rom saWiroeben saxelmwifo Carevisgan dacvas, isini aisaxeba<br />

konvenciis sxva muxlebSi an adamianis uflebaTa sxva dokumentebSi. me-2<br />

muxlis teqstis damaxinjebis gareSe, SeuZlebeli iqneboda imis Tqma, rom<br />

es muxli adamians aniWebs diametrulad sapirispiro _ kerZod, sikvdilis<br />

uflebas; igi individs arc TviTgamorkvevis uflebas aZlevs, raTa man<br />

Tavad gadawyvitos _ sikvdili urCevnia Tu sicocxle.<br />

40. Sesabamisad, sasamarTlo adgens, rom aranairi sikvdilis ufleba,<br />

realizebuli mesame piris an saxelmwifo organoebis daxmarebiT, ar<br />

gamomdinareobs me-2 muxlidan. aRniSnuli mosazreba gamtkicebulia<br />

151


sicocxlis ufleba<br />

evrokavSiris saparlamento asambleis bolo xans miRebuli<br />

rekomendaciiTac 1418 (1999) (ix. zemoT punqti 24).<br />

41. ganmcxadebeli amtkicebda, rom sikvdilis uflebis araRiareba,<br />

saxelmwifoebs, romlebic uSveben TviTmkvlelobaSi daxmarebas,<br />

Caayenebda konvenciasTan winaaRmdegobriv mdgomareobaSi. sasamarTlos<br />

uflebamosilebaSi ar Sedis imis Sefaseba, Tu ramdenad icavs konkretuli<br />

saxelmwifos kanonmdebloba sicocxlis uflebas. rogorc kinanis saqmeSi<br />

ganimarta, gonivruli RonisZiebebi, romlebic gatarebuli iqneba piris<br />

TviTdazianebisgan dasacavad, eqvemdebareba SezRudvas konvenciis sxva<br />

debulebebis, magaliTad, me-5 da me-8 muxlebis da pirovnuli avtonomiis<br />

ufro zogadi principis perspeqtividan (ix. zemoT cit. kinani, §92).<br />

amgvarad, saxelmwifoebi adgenen, an cdiloben daadginon, ramdenad vrceli<br />

iqneba TavisuflebaSi myofi piris SesaZlebloba, sakuTar Tavs ziani<br />

miayenos Tavad an sxvisi daxmarebiT. ar aris gamoricxuli, aman gamoiwvios<br />

adamianis pirovnuli Tavisuflebisa da sazogadoebrivi interesebis<br />

sakiTxebisadmi urTierTsapirispiro midgoma, rac SeiZleba gadawydes<br />

mxolod konkretuli saqmis konkretuli garemoebebis gamokvlevisas<br />

(ix. mutatis mutandis, laski, jagardi da brauni gaerTianebuli samefos<br />

winaaRmdeg, 1997 wlis 19 Tebervlis gadawyvetileba, angariSebi 1997-I).<br />

TumcaRa, Tundac erT saxelmwifoSi, prevalirebadi garemoebebis gamo,<br />

sxvisi daxmarebiT TviTmkvlelobis ganxorcielebis daSveba ar arRvevdes<br />

konvenciis me-2 muxls, es ar ganamtkicebs ganmcxadeblis pozicias am<br />

saqmeSi, radgan man ver moaxerxa sruliad gansxvavebuli argumentis<br />

dasabuTeba – rom gaerTianebuli samefo daarRvevs me-2 muxls, Tu ar<br />

dauSvebs sxvisi daxmarebiT TviTmkvlelobas.<br />

42. sasamarTlo adgens, rom adgili ar hqonda konvenciis me-2 muxlis<br />

darRvevas.<br />

152

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!