axali mTvare - İslamic Publishing
axali mTvare - İslamic Publishing
axali mTvare - İslamic Publishing
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Zvirfaso mkiTxvelo!<br />
religiur-saganmanaTleblo Jurnali „<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong>“ <strong>axali</strong> 2012 wlidan ganaxlebuli<br />
koleqtiviTa da gansxvavebuli formatiT warudgeba mkiTxvels. saredaqcio<br />
kolegia miznad isaxavs, ufro meti mondomebiTa da energiiT ganagrZos muSaoba<br />
da Jurnali mkiTxvelisTvis. ufro saintereso gaxados.<br />
am nomerSi Cven SevecadeT gamogveqveynebina statiebi bolo dros arsebul,<br />
iseT aqtualur TemebTan dakavSirebiT, rogoricaa bunebrivi kataklizmebi da<br />
samyaros dasasruli, rasac islamSi „yiameTi“ ewodeba. avtorebi cdiloben es sakiTxebi<br />
ganixilon islamis WrilSi, rac, rasakvirvelia, Cveni mkiTxvelis interesis<br />
sferos warmoadgens. unda aRiniSnos is garemoeba, rom, islamis mixedviT,<br />
zusti TariRi samyaros dasasrulis Sesaxeb, RmerTis garda, aravin icis. uzenaesi<br />
allahi yuranSi muhammed Suamavals ase mimarTavs: „(muhammed) Sen gekiTxebian<br />
saaT(qveynierebis aRsasruli)is Sesaxeb, Tu rodis iqneba igi..., uTxari: „ueWvelad<br />
(qveynierebis aRsasrulis) saaTis Sesaxeb codna, mxolod allahTanaa;“ ras gaigeb,<br />
SesaZloa, yiameTi sul male moxdes.“ (yurani, sura ahzabi, aiaTi 63)<br />
mimdinare wlis 4 Tebervals mTeli islamuri samyaro sazeimod aRniSnavs wminda<br />
muhammed Suamavlis dabadebis dRes. igi samyaros moevlina rogorc gamCenis<br />
wyaloba da sanimuSo adamiani. usasrulod SeiZleba vweroT da vikiTxoT am uke-<br />
TilSobilesi adamianis Sesaxeb. vevedrebiT uzenaes allahs, rom ukanasknel amosunTqvamde<br />
am uZvirfasesi Suamavlis kvaldakval gvataros.<br />
adam SanTaZe
eligia da sazogadoeba<br />
wminda muhammedis Suamavluri misia,<br />
misi aucileblobis racionaluri<br />
axsna da Rvawli adamianis<br />
sulier ganviTarebaSi.<br />
imisaTvis, rom saTanadod SevafasoT<br />
am adamianis damsaxureba, aucilebelia,<br />
msoflio istoriis fonze misi<br />
moRvaweoba mimovixiloT. Tu amas gavakeTebT,<br />
davinaxavT, rom es ganaTlebis<br />
armqone, arabeTis udabnoSi mcxovrebi<br />
adamiani, romelic 14 saukunis win daibada,<br />
yvela drois da xalxis namdvili<br />
lideri gaxda. misi zegavlena vrceldeba<br />
ara marto maTze, romlebmac misi<br />
xelmZRvaneloba miiRes, aramed maTzec,<br />
romlebmac is uaryves. es ukanasknelni<br />
ver iazreben imas, rom misi misia, filosofia,<br />
religia, romelic man moitana,<br />
SeumCnevlad axdens gavlenas maT<br />
azrebsa da qmedebebze, warmoadgens<br />
mmarTvel princips, Tanamedroveobis<br />
sulsa da guls. Suamavalma muhammedma<br />
adamiani crurwmenisgan gaaTavisufla,<br />
kerpTayvanismcemlobidan siyvarulisken,<br />
RvTismosaobisken da gawonasworebuli<br />
cxovrebisken moabruna. man msoflios,<br />
romelic religiis WeSmaritebis<br />
2 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - Tebervali<br />
rezo miqelaZe<br />
dasamtkiceblad mxolod saswaulebs<br />
eZebda, STaunerga logikuri da gonieri<br />
argumentebis aucilebloba da maTi,<br />
rogorc WeSmaritebis kriteriumis<br />
rwmena. swored man auxila Tvali imaT,<br />
romlebic manamde miCveulni iyvnen, Rv-<br />
Taebrivi niSnebi mxolod bunebriv movlenebSi<br />
eZebnaT. adamians samyaros aRqma<br />
ara gauazrebeli varaudebis, aramed<br />
racionaluri gaazrebis da gagebis im<br />
gziT SesTavaza, romelic dafuZnebulia<br />
dakvirvebaze, eqsperimentsa da<br />
gamokvlevaze. swored, man gansazRvra<br />
mkafiod, grZnobiTi aRqmis, gonebisa<br />
da intuiciis SesaZleblobebi. man miu-<br />
TiTa WeSmarit sulier da materialur<br />
faseulobebze. swored man moaxdina rwmenis,<br />
codnisa da moqmedebis harmoniuli<br />
Serwyma, SeakavSira mecniereba da<br />
religia, aRmofxvra kerpTayvanismcemloba<br />
da poliTeizmi nebismier formaSi.<br />
swored, man Secvala ZiriTadi eTikuri<br />
da sulieri cnebebi. maT, romlebsac
miaCndaT, rom asketizmiT, amqveyniuri<br />
cxovrebisgan gandgomiT, xorcis<br />
mokvdinebiTa da TviTgvemiT SeiZleboda<br />
zneobrivi siwmindis miRweva, cxadad<br />
uCvena yoveldRiur cxovrebaSi<br />
aqtiuri monawileobiT, sulieri aRor-<br />
Zinebis, zneobrivi gaTavisuflebisa da<br />
gadarCenis gza. ase man aCvena adamians,<br />
Tu ra aris amqveynad WeSmariti faseulobebi.<br />
man gausva xazi imas, rom aravis<br />
aqvs privilegia, avtomaturad ganacxados<br />
pretenzia siwmindeze, Zalauflebaze,<br />
sxvebze batonobaze, rogorc<br />
dabadebidan miRebul uflebaze, rom<br />
aravin ibadeba xelSeuxeblis, monis an<br />
ymis statusiT. ase man xalxs Zmobisa da<br />
erTobis idea STaunerga. unerga. idea<br />
adamianebis Tanasworobisworobisa, namdvili demokratiratiisa da Tavisuflebisa. isa.<br />
dausruleblad Sei- i-<br />
Zleba magaliTebis s<br />
moyvana im praqtikuli<br />
Sedegebisa,<br />
romlebmac mniSvnelovnadSecvala<br />
msoflio da<br />
romlebic am ada-<br />
mianis moRvaweobis is<br />
keTili nayofia. Tananamedrovecivilizacizaciisa da swori qcevis snormebi saTaves misi moZRvrebidan<br />
oZRvrebidan<br />
iRebs. socialuri kanonebi, romlebic<br />
man moitana, Rrmad SeiWra adamianis<br />
cxovrebaSi da es procesi dResac gr-<br />
Zeldeba. ZiriTadi ekonomikuri moTxovnebi,<br />
romelsac is qadagebda, ukve<br />
realizebulia da momavalSic gatardeba,<br />
mis mier Camoyalibebulma marTvis<br />
principebma warmoSva mniSvnelovani<br />
cvlilebebi da isini erebis politikur<br />
cxovrebaSi dResac inergeba.<br />
iurisprudenciisa da samarTlis fundamenturma<br />
kanonebma, romlebsac misi<br />
genialurobis beWedi azis, uzarmazari<br />
gavlena moaxdina sasamarTlo praqtikaze<br />
da momaval samarTalmcodneebs<br />
religia da sazogadoeba<br />
mudmivi biZgi misca maT saqmianobaSi. es<br />
gaunaTlebeli arabi iyo pirveli, vinc<br />
moawesriga omisa da mSvidobis kanonebi.<br />
manamde aravis hqonda warmodgena<br />
iseT rameze, rogoricaa omis eTikuri<br />
kodeqsi da rom erTa Soris urTier-<br />
Tobebi SeiZleba mowesrigebul iqnas<br />
zogadsakacobrio principebis safuZvelze.<br />
am SesaniSnavi adamianis didebuli<br />
figura aRemateba yvela drois sxva<br />
gamoCenil pirovnebebs. arc erT maTgans<br />
ar mouxdenia esoden didi gavlena<br />
adamianuri cxovrebis yvela mxareze.<br />
erTni iyvnen Teoretikosebi, magram ar<br />
mmonawileobdnen naw le bdnen ppraqtikul<br />
cxovre-<br />
baSi. meoren meoreni warmoadgendnen<br />
praqtik praqtikosebs, magram gan-<br />
icdid icdidnen codnis nak-<br />
leb lebobas. zogierTni<br />
cn cnobilni iyvnen,<br />
mmxolod<br />
rogorc<br />
ssaxelmwifo<br />
moR-<br />
vvaweebi,<br />
sxvebi<br />
rrogorc<br />
mxedarT-<br />
mmTavrebi,<br />
strate-<br />
ggiisa<br />
da manevrire-<br />
bi bis didostatebi.<br />
zo zogi koncentrir-<br />
debo deboda mxolod cxo-<br />
vrebis<br />
garkveul so-<br />
cialur as aspeqtze yvela sxva<br />
danarCenis n rC n s ssapirispirod, p<br />
sxvebi<br />
mTel Tavis energias uTmobdnen eTikur<br />
da sulier problemebs, magram yuradRebis<br />
miRma rCebodaT ekonomika da<br />
politika. anda piriqiT, gatacebulni<br />
iyvnen ekonomikuri da politikuri sakiTxebiT<br />
da saTanado yuradRebas cxovrebis<br />
zneobriv mxares ar aqcevdnen.<br />
mokled yvela es moRvawe amJRavnebda<br />
Tavis niWs mxolod erT garkveul<br />
sferoSi.<br />
Suamavali muhammedi erTaderTi<br />
magaliTia, roca erT pirovnebaSi Tavmoyrilia<br />
sruliad sxvadasxva, gansxvavebul<br />
sferoebSi gamovlenili niWi.<br />
ianvari - Tebervali<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
3
eligia da sazogadoeba<br />
igi filosofosic aris da praqtikosic<br />
da rac mTavaria, Tavisi moZRvrebis<br />
cocxali xorcSesxmaa. mis pirovnebaSi<br />
erTiandeba didi saxelmwifo moRvawe da<br />
genialuri mxedarTmTavari da sulieri<br />
lideri. misi mzera aRwevs cxovrebis<br />
yovel kuTxeSi da ar aris araferi,<br />
rasac is ar exebodes da ar Wvretdes.<br />
misi gankargulebebi da Sexedulebebi<br />
exeba sakiTxTa farTo wres saerTaSoriso<br />
urTierTobaTa daregulirebidan,<br />
yoveldRiur cxovrebamde. Tavisi swavlebis<br />
safuZvelze man Seqmna civilizacia<br />
da cxovrebis yvela mxareTa Soris<br />
iseTi mSvenieri wonasworoba daamyara,<br />
rom SeuZlebelia, masSi raime dausruleblobis<br />
anda xinjis aRmoCena.<br />
msoflioSi cnobili pirovnebebis<br />
umravlesoba, Tavisi epoqisa da saku-<br />
Tari sazogadoebis produqtia. magram<br />
misi SemTxveva unikaluria. garemos,<br />
romlidanac is gamovida, ar uTamaSia<br />
araviTari roli misi pirovnebis CamoyalibebaSi,<br />
ar SeiZleba iTqvas, rom istoriulad<br />
misi fenomeni Seesabameboda im<br />
epoqis arabeTSi arsebul sazogadoebis<br />
mdgomareobas. amavdroulad, iq arsebuli<br />
mdgomareoba iTxovda im lideris<br />
gamoCenas, romelic moqiSpe tomebis<br />
gaerTianebas SeZlebda da safuZvels<br />
Cauyrida maT ekonomikur solidarobasa<br />
da keTildReobas. mokled, saWiro<br />
iyo saWeTmpyrobeli, romelsac im epoqis<br />
arabisTvis damaxasiaTebeli yvela<br />
Tviseba eqneboda da romelic sakuTar<br />
Tavze iwvnevda daundoblobas, Cagvras,<br />
sisxlisRvras, sicrues, TvalTmaqco-<br />
4 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - Tebervali<br />
bas da a.S. hegelis istoriuli filosofiisa<br />
da marqsis istoriuli materializmisa<br />
ar iyos, dro da sazogadoeba<br />
iTxovda lideris gamoCenas, romelic<br />
SeZlebda daqsaqsuli tomebis gaer-<br />
Tianebas da saerTaSoriso filosofiis<br />
Camoyalibebas. magram hegelisa da marqsis<br />
filosofias ar SeuZlia axsnas is,<br />
Tu rogor SeZlo im epoqis sazogadoebam<br />
eSva adamiani, visi misiac iyo, eswavlebina<br />
xalxisTvis yvelaze maRali<br />
zneoba, gaewminda is mankierebisgan,<br />
moespo crurwmena, umecreba da sibnele.<br />
adamiani, romelmac daamsxvria<br />
rasobrivi, nacionaluri da saxelmwifoebrivi<br />
tixrebi, safuZveli Cauyara<br />
zneobriv, sulier, kulturul da politikur<br />
zestruqturebs. mTeli msoflios<br />
da ara mxolod mSobliuri qveynis<br />
sakeTildReod; adamiani, romelmac realurad<br />
da ara Teoriulad, zneobriv<br />
safuZvelze aago samoqalaqo saqmeebi,<br />
politikuri da saerTaSoriso urTier-<br />
Tobebi da Seqmna amqveyniuri cxovrebis<br />
da sulieri progresis iseTi gawonasworebuli<br />
sinTezi, romelic dResac,<br />
iseve rogorc maSin, sibrZnis sworupovar<br />
nimuSad rCeba. SesaZlebelia ki, rom<br />
aseTi adamiani im xanad sibneleSi Cafluli<br />
arabeTis produqti yofiliyo?<br />
is ara marto Tavisufali iyo garemomcveli<br />
sazogadoebis gavlenisagan,<br />
aramed man gadalaxa droisa da sivrcis<br />
yvela sazRvari. misi mzera laxavs<br />
droisa da fizikuri arsebobis yovelgvar<br />
winaRobas, misi programa qmediTi<br />
iqneba kacobriobis mTeli momavali istoriis<br />
manZilze. misi saxeli arasodes
miecema daviwyebas. igi pativdebulia<br />
ara imitom, rom Tavisi drois lideri<br />
iyo, aramed imitom, rom es unikaluri<br />
da Seudarebeli pirovneba Tanamedrove<br />
iqneba nebismier epoqaSi iseve, rogorc<br />
iyo Tavis droSi. isini, romlebsac adamianebi<br />
xSirad istoriis Semqmnelebs<br />
uwodeben, sinamdvileSi TviTon arian<br />
misi qmnilebebi. kacobriobis mTeli istoriis<br />
manZilze, mxolod mas SegviZlia<br />
vuwodoT istoriis Semqmneli.<br />
mxolod gakvirvebas iwvevs is, rom<br />
1400 wlis winaT, umecrebis sibneleSi<br />
Caflul arabeTSi, gaunaTlebeli mwyemsi<br />
da vaWari daeufla aseT codnas,<br />
Zalasa da unarebs, esoden ganviTarebul<br />
zneobriv Tvisebebs. vis SeuZlia<br />
Tqvas, rom misi mimarTva misi warmosaxvis<br />
nayofia, Tu es asea, maSin mas Tavi<br />
RmerTad unda gamoecxadebina. es, rom<br />
gaekeTebina, yvela is xalxi, romlebmac<br />
kriSna da buda RmerTebad uyoymanod<br />
aRiares, xolo isa (ieso) RvTis Zed da<br />
romlebsac SeeZloT Tayvani ecaT bunebis<br />
ZalebisTvis, siamovnebiT aRiarebdnen<br />
masac RmerTad. magram SexedeT: misi<br />
gancxadeba srulebiT sawinaaRmdegoa,<br />
igi ambobs: `me iseTive adamiani var,<br />
rogorc Tqven. me movedi TqvenTan ara<br />
Cemi sityviT. es RmerTis neba da misi<br />
gamocxadebaa. yvelaferi rac me gamaCnia<br />
mas ekuTvnis. es mimarTva, romelsac ver<br />
Seqmnis verc erTi mokvdavi, aris RvTis<br />
sityva. es ar aris Cemi gonebis nayofi,<br />
yuranis yoveli sityva zegardmovlenilia<br />
gamCenisgan da yoveli dideba mas<br />
ekuTvnis, visi kuTvnilebac aris es si-<br />
religia da sazogadoeba<br />
tyva. arc erTi mcneba, romelsac me momaweren,<br />
arc erTi gadmocemuli kanoni<br />
da wesi, Cemgan ar modis, me ar ZalmiZs<br />
Sevqmna aseTi ram, es CemTvis ubralod<br />
SeuZlebelia. me mxolod allahis mi-<br />
TiTebebs mivyvebi~.<br />
patiosnebisa da siwmindis ra SesaniSnavi<br />
da STagonebuli magaliTia.<br />
matyuara da TvalTmaqci Cveulebriv<br />
cdilobs miiweros sxvaTa damsaxureba,<br />
maSinac ki roca misi sicrue dasamtkicebelia.<br />
magram es didi adamiani arasdros<br />
miiwers erT sityvasac ki. gana<br />
SeiZleba iyos ufro meti damamtkicebeli<br />
patiosnebisa, xasiaTis simtkicisa<br />
da sulis aRzevebisa. vin SeiZleba iyos<br />
ufro metad erTguli RvTisa, vidre is,<br />
romelmac unikaluri Suamavluri niWi<br />
miiRo da cxadad dagvanaxa misi STagonebis<br />
wyaro. yovelive es cxadyofs imas,<br />
rom es adamiani WeSmaritad RvTis Suamavalia.<br />
aseTi iyo Cveni wminda Suamavali<br />
muhammedi, pirovneba dajildoebuli<br />
yovelgvari adamianuri RirsebiT, igi<br />
aris nimuSi patiosnebisa da sikeTis,<br />
WeSmaritebisa da simarTlis, didebisa<br />
da keTilSobilebis. misi cxovrebis<br />
wesi, misi siwrfele da pirdapiroba,<br />
saTnoeba da sikeTe, misi siwminde da<br />
zneobrioba, misi rwmena da warmatebebi<br />
yovelive es misi misiis ueWveli<br />
dadasturebaa. nebismieri adamiani,<br />
romelic Seiswavlis mis cxovrebas da<br />
moZRvrebas, miukerZoeblad miva im<br />
daskvnamde, rom WeSmaritad muhammedi<br />
iyo Suamavali RvTisa da yura-<br />
ianvari - Tebervali<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
5
eligia da sazogadoeba<br />
ni, romelic man gadasca kacobriobas,<br />
WeSmaritad zeciuri wignia.<br />
cxadia, rom mxolod muhammedis<br />
saSualebiT SeiZleba CavwvdeT islams.<br />
yurani da muhammedis cxovrebiseuli<br />
gza, ai, erTaderTi wyaro<br />
xelmisawvdomi adamianisTvis, raTa<br />
Cawvdes RvTis nebas. muhammedi Rv-<br />
Tis bolo wargzavnilia amqveynad<br />
da SuamavalTa grZeli jaWvi misiT<br />
mTavrdeba. gamCenis moZRvreba wminda<br />
muhammedis saSualebiT gadaeca<br />
kacobriobas da is daculia yuransa<br />
da sunneTSi. yoveli adamiani, vinc<br />
miiswrafvis WeSmaritebisken da<br />
surs gaxdes namdvili muslimi, valdebulia<br />
irwmunos RvTis Suamavlis,<br />
aRiaros misi swavleba da gahyves mis<br />
mier naCveneb gzas.<br />
Cven ukve ganvixileT Suamavluri<br />
misiis buneba da davinaxeT,<br />
rom muhammedis gamoCena ar iyo Cveulebrivi<br />
movlena. misi cxovreba da<br />
moZRvreba Suquraa, romelic adamianebs<br />
simarTlis gzas unaTebs da manam,<br />
sanam cocxlobs misi moZRvreba<br />
da misi xelmZRvaneloba, cxovrobs<br />
Tavad igi da Suamavlis sikvdili<br />
ara mis gardacvalebaSi, aramed misi<br />
moZRvrebis daviwyebaSia. upirvele-<br />
6 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - Tebervali<br />
si Suamavlebi maSin mokvdnen, roca<br />
maTma mimdevrebma pirdapir gzas<br />
gadauxvies, daamaxinjes maTi mcnebebi<br />
da daalaqaves maTi cxovreba<br />
gamogonili legendebiT.<br />
wminda Suamavlis yoveli swavlebis<br />
da moqmedebis autenturoba<br />
SeiZleba damtkicebul iqnas yovelgvari<br />
eWvis gareSe. ai, ratom ar arsebobs<br />
saWiroeba <strong>axali</strong> Suamavlis<br />
gamoCenisa. meorec, RmerTma gadmogvca<br />
Tavisi zeSTagoneba Suamaval<br />
muhammedis saSualebiT da islami<br />
aris dasrulebuli religia. Rmer-<br />
Ti brZanebs: `me TqvenTvis srulvhyavi<br />
rwmena Tqveni, da srulvqmeni<br />
Tqvendami wyaloba Cemi”. da islamis<br />
zedmiwevniT Seswavla amtkicebs am<br />
sityvebis WeSmaritebas. islami iZleva<br />
yvelaze srul xelmZRvanelobas,<br />
rogorc am, ise momavali cxovrebisTvis<br />
da masSi araferia gamotovebuli.<br />
ai, ratom ar arsebobs safuZveli <strong>axali</strong><br />
Suamavlis movlinebisa, sarwmunoebis<br />
arasrulyofilebis sababiT.<br />
dabolos, muhammedis mier gadmocemuli<br />
gzavnili ar aris erTi romelime<br />
calke aRebuli erisTvis an epoqisTvis.<br />
igi gamoCnda rogorc simarTlis maxarobeli<br />
mTeli kacobriobisTvis. yuranSi<br />
vkiTxulobT:<br />
`adamianebo, me RmerTis mier warmogzavnili<br />
var yvela TqvenganisTvis”.<br />
ai, ratom ar aris saWiro <strong>axali</strong> Suamavali<br />
da amitom muhammedi daxasiaTebulia<br />
yuranSi, rogorc `beWedi SuamavalTa”.<br />
axla ukve eraderTi wyaro Rmer-<br />
Tisa da misi Tvisebebis Secnobisa aris<br />
muhammedi, mxolod misi moZRvrebis sa-<br />
SualebiT SegviZlia, CavwvdeT islams,<br />
moZRvrebas, romelic imdenad srulyofili<br />
da gasagebia, rom SeuZlia waiyvanos<br />
adamianebi pirdapiri gziT, yovel<br />
droSi da epoqaSi. ▀
Temur gorgaZe<br />
2012 _ eresi,<br />
miTi Tu abrakadabra<br />
`2012~-is Sesaxeb, erT-erT nacionalur<br />
arxze gasul gadacemas, albaT,<br />
bevrma uyura. me piradad am gadacemidan<br />
veranairi informacia miviRe. gadacemaSi<br />
mowveulma verc erTma sferos<br />
warmomadgenelma 2012-Si qveynierebis<br />
aRsasrulis Sesaxeb arsebuli mosazrebis<br />
damadasturebeli, an misi sawinaaRmdego,<br />
Rirebuli da argumentirebuli<br />
mtkicebuleba, an saintereso Teoriebi<br />
ver moiyvana.<br />
gadavwyviteT es Tema `<strong>axali</strong> mTvaris~<br />
mkiTxvelisTvis, SeZlebisdag-<br />
religia da sazogadoeba<br />
varad, islamur WrilSi gavaanalizoT,<br />
magram, amave dros, es arasaWirodac<br />
gveCveneba, vinaidan migvaCnia, rom yvela<br />
muslimma icis is, rom momavlis winaswarmetyveleba<br />
aravis SeuZlia.<br />
yuranSi, qveynierebis aRsasrul-<br />
Tan dakavSirebiT aiaTebi mravladaa,<br />
magram arsad aris naxsenebi qveynierebis<br />
aRsasrulis dro. piriqiT, uzenaesi<br />
allahi sura loymanis 34-e aiaTSi br-<br />
Zanebs. `ueWvelad, (qveynierebis aRsasrulis)<br />
saaTis Sesaxeb codna mxolod<br />
allahTanaa ~.<br />
ianvari - Tebervali<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
7
eligia da sazogadoeba<br />
adamianebs wminda muhammed Suamavlis<br />
drosac ainteresebdaT samyaros<br />
aRsasrulis dadgomis TariRi<br />
da mas amis Sesaxeb ekiTxebodnen xolme.<br />
rodesac wminda muhammed Suamavals,<br />
warRvnis Sesaxeb hkiTxes, uzenaesma<br />
gamCenma moavlina aiaTebi, riTac ganmarta,<br />
Tu rogor unda gvepasuxa msgavs<br />
SekiTxvebze. `(muhammed) Sen gekiTxebian<br />
saaT(qveynierebis aRsasruli)is Sesaxeb,<br />
Tu rodis iqneba igi... uTxari: ueWvelad,<br />
codna amisa mxolod Cem RmerTTanaa<br />
da veravin dasdebs asdebs mis dros<br />
garda misi~. (sura arafi, aiaTi<br />
187).<br />
daaxloebiT igive<br />
saxis ganmartee-bebia sura `nazia- -<br />
Tis~ 42-e da 44-e<br />
aiaTebSic.<br />
amasTanave<br />
erT-erTi<br />
mniSvnelovani<br />
faqtoria isic, ,<br />
rom, rodesac mTaavarangelozijibririli, erT-erT hadisSi, disSi,<br />
romelic jibril l hadisis<br />
saxeliTaa cnobili, li wminda mu<br />
haammed Suamavals qveynierebis aRsasrulis<br />
Sesaxeb ekiTxeba, is pasuxobs,<br />
romam sakiTxTan dakavSirebiT masze<br />
meti araferi icis. (ix. buhari imani 37).<br />
zemoTmoyvanil aiaTebsa da hadisebSi<br />
naTlad Cans qveynierebis aRsasrulis<br />
Sesaxeb islamiseuli xedva da<br />
mimaCnia, rom sxva raime ganmartebas ar<br />
saWiroebs.<br />
rac Seexeba, Cvens TanamedroveobaSi<br />
qveynierebis aRsasrulis Sesaxeb,<br />
atexil aJiotaJs...! miTi amis Sesaxeb<br />
iwyeba moCvenebiTi planetiT, romelic<br />
moemarTeba dedamiwisaken, anu moxdeba<br />
Sejaxeba. es katastrofa jer kidev<br />
2003 wlis maisSi ivaraudes. faqtia,rom<br />
2003 wels, araferi momxdara, dRes ki<br />
8 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - Tebervali<br />
es TariRi 2012 wlisTvis gadades da<br />
ratomRac, maias toms, ufro konkretulad<br />
ki maias tomis kalendars daukav-<br />
Sires da Tqves, rom is swored 2012 wlis<br />
21 dekembers mTavrdeba.<br />
2012-Si qveynierebis aRsasrulis<br />
Sesaxeb arsebul miTTan dakavSirebiT<br />
Zalian bevri Sexeduleba arsebobs.<br />
magaliTad, amerikelma kaTolike<br />
moZRvarma harold kempingma religiur<br />
literaturaSi didi xnis ZiebiTa da<br />
maTematikuri e t ku ggamoTvlebiT<br />
daad-<br />
gina, rom qve qveynis aRsasruli<br />
2011wlis 2011wli 21 maiss unda<br />
yofiliyo.<br />
yofil<br />
yvelasaTvis<br />
cnobilma c NASA-s<br />
mecnierTa m<br />
jgufma<br />
m ki ganacxada,<br />
rom r 22.09.2012<br />
Si S mzis zedapirze<br />
p mZlavri<br />
afeTqebis a<br />
Sedegad<br />
ga dedamiwis mimarTulebiT<br />
mar<br />
gamoityorcneba<br />
oityo Zlieri<br />
eleqtromagnituri eleqtr<br />
im-<br />
pulsi, ro<br />
romelic wamierad<br />
savalalo Sedegebs gamoiwvevs<br />
Cven planetaze, kerZod, mwyobridan<br />
gamova yvela eleqtromowyobiloba,<br />
rasac mohyveba milionobiT adamianis<br />
sikvdili.<br />
am sakiTxze, aseve, Tavisi mosazreba<br />
gaaCnia, holandiel astrofizikoss,<br />
evropis kosmosuri saagentos eqsperts<br />
pirs van der meeriss (Piers Van der Meer),<br />
misi Teoriis mixedviT, 2013 wels moxdeba<br />
planeta mzis afeTqeba, rac aramarto<br />
dedamiwis, aramed mravali planetis<br />
ganadgurebas gamoiwvevs.<br />
kembrijis universitetis astrofizikosi<br />
albert Servinskis mosazreba<br />
ki aseTia: NASA-s mier aRmoCenili giganturi<br />
kosmosuri mtvris Rrubeli<br />
2014 wels mouaxlovdeba mzis sistemas
da gaanadgurebs masSi arsebul yvela<br />
planetas.<br />
nasas daqvemdebarebaSi myofi, kosmosuri<br />
kvlevebis universitetis<br />
amerikeli klimatologi jeims hanseni<br />
gamoTvlebiT asabuTebs, rom 2016 wels<br />
dedamiwaze moxdeba yvela yinulovani<br />
safaris galRoba da Sedegad xmeleTis<br />
did nawili wyliT daitboreba.<br />
bevri sxva, msgavsi Sexedulebac<br />
arsebobs, romelTa umravlesobis Sesaxeb<br />
planetis rigiT g moqalaqeebs<br />
q l qee<br />
araferi gvsmenia, magram Cemi<br />
mokrZalebuli azriT,<br />
yvelaferi roland land<br />
emerihis mier, samamyaros aRsasrulis is<br />
Sesaxeb, erT-erTi i<br />
yvelaze maRalbiujetiani<br />
(260<br />
000 000 $) filmis<br />
gadaRebiT daiwyo.<br />
aramarto o<br />
saqarTveloSi S i<br />
aramed mTel msofliflioSi, mayurebeli namdvilad<br />
daafiqra am filmma,<br />
xalxma daiwyo saubari 2012 wlis<br />
apokalifsze.<br />
rac Seexeba maias tomis kalendars,<br />
Cemi azriT, is 2012 wlis 21 dekembers<br />
sulac ar mTavrdeba. Tu Cveulebrivi<br />
kalendari 31 dekembers sruldeba da<br />
iwyeba <strong>axali</strong> weli, maias tomis erT-er-<br />
Ti kalendari 2012 wlis 21 dekembers<br />
sruldeba da iwyeba <strong>axali</strong> periodi. es<br />
aris periodi, rodesac udidesi cikli<br />
maias kalendarSi 5,127,35 weli sruldeba<br />
da iwyeba <strong>axali</strong> cikli. SesaZlebelia,<br />
idea am TariRis Sesaxeb, sulac<br />
ar gulisxmobdes qveynis aRsasruls,<br />
piriqiT, es maTTvis <strong>axali</strong> periodis dasawyisi<br />
iyos.<br />
am faqts uaryofs sxva bevri mecnieric.<br />
`SeuZlebelia maias toms es<br />
religia da sazogadoeba<br />
scodnoda, ar arsebobs aranairi SesaZlebloba<br />
da codna gaigo, saerTod<br />
fiqrobdnen Tu ara qveynis aRsasrulze<br />
maias tomelebi~. _ es komentari erTerT<br />
ucxour gamocemaSi maias tomis<br />
mkvlevarma, arqeologma da astronomma<br />
susan milbrathma gaakeTa.<br />
zogadad es fenomeni Seqmna mediam<br />
da xalxma. Cemi azriT, miTi, rom uZvelesma<br />
civilizaciebma iwinaswarmetyveles<br />
msoflios aRsasruli, romelic<br />
TiTqosda maias tomis kalendris mixed-<br />
viT gaxda cn cnobili, filmis<br />
kargad ddagegmili<br />
piari<br />
iyo, ra rac Zalian bevrma<br />
adam adamianma daijera.<br />
isi isini SeSindnen da<br />
ddaiwyes<br />
fiqri,<br />
aazri<br />
aqvs Tu ara<br />
mmaT<br />
cxovrebas,<br />
ffiqroben<br />
Svile-<br />
bbze,<br />
ojaxze, im-<br />
aaze,<br />
rom sikvdi-<br />
lli<br />
maTTvis jer<br />
ad adrea.<br />
iiyo<br />
aseTi SemTx-<br />
vevac:<br />
ori Tineijeri<br />
fiqrobda<br />
moeklaT erT-<br />
maneTi maneTi, raTa ar<br />
eyurebinaT da<br />
ar datanjuliyvnen imiT, Tu rogor<br />
ingreva msoflio. es mosazreba marto<br />
Tineijerebs ar hqoniaT, ramdenime<br />
qalbatons gauCnda survili, jer ojaxis<br />
wevrebi daexoca, Semdgom Tavi moeklaT.<br />
sabednierod, mecnierebma da ara-<br />
marto maT, uarhyves es winaswarmetyveleba<br />
da 2012 wlis apokalipsi<br />
ubralo miTad miiCnies, rac nawilobriv<br />
daexmara sazogadoebas, magram<br />
garkveulwilad SiSi am miTTan dakav-<br />
SirebiT mainc igrZnoba.<br />
aravin icis, rodis iqneba samyaros<br />
aRsasruli, `2012” ki mxolod filmi da<br />
morigi warmatebuli blokbasteria holivudis<br />
istoriaSi.▀<br />
ianvari - Tebervali<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
9
eligia da sazogadoeba<br />
magaliTad, viciT, rom uzenaesi allahis<br />
brZanebis mixedviT, vloculobT<br />
namazs, vicavT marxvas, gavcemT zeqaTs<br />
da amas piradi Tu sazogadoebrivi cxovrebisTvisac<br />
mniSvnelovani sargebelic<br />
Tan axlavs. magram marxvas dietis<br />
dacvis mizniT arasodes vinaxavT, an<br />
zeqaTs mxolod imitom ar vixdiT, rom<br />
sazogadoebrivi Semosavlebis gawonasworeba<br />
moxdes.<br />
10 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - Tebervali<br />
gela gogitiZe<br />
mevaxSeoba da misi<br />
akrZalvis mizezebi<br />
yvelam kargad viciT, rom islamis TvalsazrisiT, vaxSis gacema da aReba<br />
kategoriulad aris akrZaluli da misi rogorc RvTiuri akrZalvis mizezebic<br />
naTelia. ise, rogorc marxva da zeqaTis gacema, aseve vaxSis akrZalvac<br />
RvTiuri brZanebaa. amasTan erTad, aRniSnul akrZalvas garkveuli sargebelic<br />
Tan axlavs. es normaluria, vinaidan brZanebis gamcemma, (uzenaesma<br />
allahma) saukeTesod uwyis yvelafris buneba, mdgomareoba da isic, Tu ra<br />
rogor unda iyos.<br />
adamiani RvTismsaxurebas imitom<br />
asrulebs, rom es uzenaesi allahis<br />
brZanebaa da Zalian bevr sargebelsa da<br />
sibrZnes Seicavs. vloculobT da vmarxulobT<br />
imitom, rom ase allahma gvibrZana.<br />
maS ase, ratom aris akrZaluli<br />
vaxSi?<br />
pasuxi martivia: imitom, rom isic<br />
uzenaesma allahma akrZala. im SemTxve
vaSi Tuki vaxSis akrZalvas ugulebelvyofT,<br />
Sesrulebuli RvTismsaxurebebi<br />
fuWad CagveTvleba. gamomdinare<br />
aqedan, islamis TvalsazrisiT, vaxSi<br />
haramia. axla ki droa gavixsenoT misi<br />
arsi:<br />
individi an iuridiuli piri sxva<br />
pirovnebas garkveuli raodenobis Tanxas<br />
aZlevs. Tumca es fulis Cveulebriv<br />
gasesxebas ar hgavs. aq fulis mimcemi<br />
garkveul pirobebs awesebs. saubaria,<br />
msesxeblisTvis drois mixedviT garkveuli<br />
danamatis dakisrebaze. fulis<br />
mimcemi raRacas iTxovs da sasurvels<br />
iRebs kidec. mokled, mevaxSes garantirebuli<br />
mogeba aqvs. meore mxriv ki, yana-<br />
Si puris mTesvels an bazarSi saqonlis<br />
gamyidvels mogebis sakiTxSi aranairi<br />
garantia ar gaaCniaT. am SemTxvevaSi<br />
arc mogebis misaRebad saWiro dro da<br />
arc misi raodenoba gansazRvruli ar<br />
aris. gamomdinare aqedan, es adamianebi<br />
xSirad evedrebian gamCens da rodesac<br />
rames moimkian an gayidian, mowyale allahs<br />
madlobas swiraven.<br />
mevaxSeoba, romelsac didi xnis<br />
istoria aqvs, religiuri pirebis, filosofosebisa<br />
da ekonomistebis yuradRebis<br />
centrSi yovelTvis iyo moqceuli.<br />
am dros sesxis xelSekrulebisa<br />
da sxva saxis kontraqtebis Sedegad warmoSobil<br />
ZiriTad vals emateba garkveuli<br />
raodenobis gadasaxadi, rac fulis<br />
gamsesxebelisTvis garantirebul<br />
da uzrunvel mogebas uzrunvelhyofs.<br />
magram gamomdinare iqidan, rom fulis<br />
msesxebels vaxSis aReba finansur krizisSi<br />
agdebs, es rogorc moraluri,<br />
aseve sazogadoebrivi TvalsazrisiT,<br />
did problemebTan aris dakavSirebuli.<br />
pirvelxanebidan moyolebuli procenti<br />
arasamarTlebriv da arazneobriv<br />
sakiTxad ganixileboda da Sesabamisad<br />
isjeboda.<br />
didi berZeni filosofosi aristotele<br />
Tavis cnobil nawarmoebSi<br />
(politika) wers: `mevaxSeoba yvelaze<br />
meti siZulvilis Rirsia. vinaidan ase-<br />
religia da sazogadoeba<br />
Ti gziT uzrunvelyofili Semosavali,<br />
pirdapir fulisgan warmoiqmneba, rac<br />
mis brunvas uSlis xels~. vaxSTan dakavSirebiT<br />
Tomas aguinesic Tavis azrs<br />
gamoxatavs,da dasZens, rom es sruli<br />
usamarTlobaa.<br />
ebraul religiaSi vaxSi, Tavdapirvelad,<br />
akrZaluli iyo. SemdegSi ki<br />
israelis tomma urTierTobebi gada<strong>axali</strong>sa<br />
da akrZalvis mimarTuleba Seicvala.<br />
akrZalva mxolod iudevelebs<br />
Soris darCa da vaxSis gacema araiudevelebze<br />
codvad aRar iTvleboda. mTeli<br />
istoriis manZilze qristianuli religiis<br />
damokidebuleba vaxSis mimarT<br />
kardinalurad icvleboda... Suamavalma<br />
isam vaxSi akrZala da mowafeebs urCia,<br />
rom adamianebs mogebis molodinis gareSe<br />
daxmarebodnen. eklesia akrZalvis<br />
sakiTxTan dakavSirebiT didxans simtkices<br />
inarCunebda. Tumca mogvianebiT<br />
man, sazogadoebriv da ekonomiur cxovrebaze<br />
ganxorcielebuli zewolis da<br />
gansakuTrebiT, kapitalizmis gamoCenis<br />
Semdeg vaxSi, nel-nela sesxis erT-erT<br />
saxeobad aRiara.<br />
merkantilistebis azriT, vaxSi<br />
mxolod qonebis daqiravebasTan dakav-<br />
Sirebuli gadasaxadia. isini vaxSs miwis<br />
ijarisa da uZravi qonebis gadasaxads<br />
utolebdnen da ambobdnen: `vaxSi kapitalis<br />
daqiravebis gadasaxadia~.<br />
vaxSis akrZalva islamSi: vaxSis<br />
akrZalvis Sesaxeb, periodulad, wminda<br />
yuranis sxvadasxva aiaTebSia aRniSnuli.<br />
sura `bayaras~ 278-79-80 aiaTebSi<br />
nabrZanebia: `o, Tqven, romelTac irwmuneT!<br />
geSinodeT allahisa da Tu xarT<br />
(WeSmariti) morwmuneni, uari TqviT<br />
darCenil vaxSze! Tuki (amas) ar iqmT,<br />
maSin icodeT, rom allahsa da mis Suamavals<br />
oms ucxadebT. xolo Tu moinaniebT,<br />
Tqvenia ZiriTadi kapitali, (rac<br />
sesxad gqondaT gacemuli) arc daCagravT<br />
da arc daiCagrebiT da Tu mevale gasaWirSia<br />
(ar SeuZlia valis gastumreba),<br />
maSin gadauvadeT mdgomareobis gaumjobesebamde.<br />
da Tu aCuqebT ukeTesia<br />
ianvari - Tebervali<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
11
eligia da sazogadoeba<br />
isini, vinc naRdi fuliT<br />
mevaxSeobas mihyofen xels,<br />
gacemuli vaxSis imedad rCebian<br />
da zarmacdebian. maSin,<br />
roca is, vinc alali lukmiT<br />
ikvebeba, allahis siyvarulis<br />
Rirsi xdeba, mevaxSe eSmakis<br />
sayvarel pirovnebad yalibdeba,<br />
xalxs simdidris mixedviT<br />
afasebs da adamianobas<br />
saerTod kargavs.<br />
TqvenTvis, rom icodeT~. garda amisa,<br />
ukeTilSobilesma Suamavalma gamosamSvidobebel<br />
qadagebaSi (huTbeTul veda)<br />
ase brZana: `umecrebis xanis yovelgvari<br />
vaxSi akrZalulia. Tqven mxolod Ziri-<br />
Tadi kapitali gekuTvniT". aiaTSi da<br />
hadisSi gamoTqmuli mowodeba aseTia:<br />
`gasesxebuli, faseuli ramis sanacvlod<br />
zedmetis aReba akrZalulia~. amasTan<br />
erTad, gamsesxebels ufleba aqvs<br />
gacemuli fulis raodenoba uklebliv<br />
daibrunos. sesxis gacema mogebis miRebis<br />
mizniT dauSvebelia.<br />
procentis akrZalvis mizezebi: zemoTmoyvanili<br />
aiaTebi da hadisi amtki-<br />
12 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - Tebervali<br />
cebs, rom gacemuli sesxidan sargeblis<br />
miReba usamarTlobaa. sesxis sanacvlod<br />
damatebiTi mogebis aRebis SemTxvevaSi<br />
rogorc gamcemis, aseve amRebis<br />
dazaraleba gardauvalia. saqarTveloSi<br />
iseve, rogorc msoflio finansur<br />
seqtorSi, aseTi magaliTebi bevria.<br />
sabanko sistemas, romelic Tavdapirvelad<br />
dasavleTSi Seiqmna, ase ganmartaven:<br />
`banki is sistemaa, romelic<br />
klients mzian amindSi qolgad efareba,<br />
xolo roca wvims, xelidan ecleba~.<br />
axlo warsulSi momxdari dramatuli<br />
movlenebi gviCvenebs, rom ise rogorc<br />
sesxis amRebi da mimcemi, aseve uamravi<br />
udanaSaulo adamiani iCagreba.<br />
rogorc zemoT aRvniSneT, vaxSs<br />
yvela religia krZalavs. swored vaxSi,<br />
romelic materializmsa da kapitalistur<br />
sistemaze dayrdnobiT ganviTarda,<br />
gaxda adamianebis TviTmkvlelobamde<br />
miyvanis mizezi.<br />
mevaxSeobis sistema Semdegnairia:<br />
procentiT sesxis amRebi mTeli Semar-<br />
TebiT muSaobs, Tumca, xSir SemTxveva-<br />
Si, gadaxdis dros mogebasac da dabandebul<br />
kapitalsac hyidis da vals ase<br />
ixdis. zogjer, rodesac vaxSi rekordul<br />
raodenobas aRwevs, igi gadaxdis<br />
uunaro xdeba da mdgomareoba savalalo<br />
Sedegamde midis. amas mohyveba Cxubi,<br />
patimroba, qonebis, sacxovrebeli<br />
saxlisa da adgil-mamulis gayidva,<br />
ojaxis dangreva. zogjer procentiani<br />
valis gadasaxdelad, procentiT, kidev<br />
sxva vals iRebs. ase aRmoCndeba CixSi,<br />
romelsac gasasvleli aRar aqvs, dakargavs<br />
Rirsebas da adamianur meobas. ase-<br />
Ti adamianebi matyuarasa da TaRliTis<br />
reputacias iZenen da sazogadoebidan<br />
mokveTilni aRmoCndebian. zog SemTxvevaSi<br />
ki stresSi vardebian da an sxvis<br />
sicocxles xelhyofen an kidev sakuTari<br />
TavisTvis gamoaqvT sasikvdilo ganaCeni.<br />
isini, romlebic naRdi fuliT mevaxSeobas<br />
mihyofen xels, gacemuli<br />
vaxSis imedad rCebian da zarmacdebian.
maSin roca, is vinc alali lukmiT ikvebeba,<br />
allahis siyvarulis Rirsi xdeba,<br />
mevaxSe eSmakis sayvarel pirovnebad<br />
yalibdeba, xalxs simdidris mixedviT<br />
afasebs da adamianobas saerTod kargavs.<br />
imisaTvis, rom es da sxva msgavsi<br />
saxis harami mogebebi, xalxs lamazad<br />
moaCvenon, ityvian: `procentic vaWrobis<br />
erT-erTi saxeobaa~. rac haramis<br />
alalad miCnevas niSnavs da rwmenidan<br />
gamosvlis tolfasia.<br />
mevaxSeobis seniT Sepyrobili adamiani<br />
uzenaesi allahis SiSsac kargavs,<br />
sazogadoebis winaaRmdeg yovelgvari<br />
borotebis Cadenaze ukan ar ixevs da<br />
sikeTis keTebis, mowyalebis gacemisa<br />
da zeqaTis gadaxdis uarmyofelad gadaiqceva.<br />
mevaxSeebi wminda yuranSi sastikad<br />
arian gakritikebulni. sura `bayaras~<br />
275-e aiaTSi mevaxSeebis Sesaxeb nabrZanebia:<br />
`romelnic, mevaxSeobas ewevian,<br />
(aRdgomis dRes) ver aRsdgebian (sxvagvarad),<br />
Tu ara ise, rogorc aRsdgeba<br />
eSmakis SexebiT gagiJebuli. ai, es imis<br />
gamo, rom maT Tqves: `vaWroba xom igive<br />
mevaxSeobaa!~ allahma ki neba darTo<br />
vaWrobisa da akrZala mevaxSeoba. visac<br />
darigeba mouvida Tavisi RmerTisgan da<br />
Tavi aneba, misia rac uwin iyo: da saqme<br />
misi allahs ekuTvnis; xolo vinc daubrundes,<br />
egeni arian binadarni cecxlisa,<br />
sadac samudamod darCebian~.<br />
gamomdinare aqedan, yoveli muslimi<br />
morwmune valdebulia wminda yuranis<br />
TiToeul kanons daemorCilos.<br />
sanam is dRe dadgeba, rodesac iotisodena<br />
sikeTisa Tu borotebis sanacvlod<br />
mogvezRveba, sakuTari qcevebi unda vakontroloT<br />
da mxolod alali lukma<br />
mivirTvaT.<br />
yoveli WkuaTmyofeli adamiani<br />
valdebulia, yuranis kanonebis Sesabamisad<br />
icxovros. vinaidan TviT yurani,<br />
religia da sazogadoeba<br />
mevaxSeobis seniT Sepyrobili<br />
adamiani uzenaesi allahis<br />
SiSsac kargavs, sazogadoebis<br />
winaaRmdeg yovelgvari<br />
borotebis Cadenaze ukan ar<br />
ixevs da sikeTis keTebis,<br />
mowyalebis gacemisa da zeqa-<br />
Tis gadaxdis uarmyofelad<br />
gadaiqceva.<br />
Tavisi dogmebis dacviT cxovrebas gvibrZanebs,<br />
xolo eSmaki yuranis gareSe<br />
cxovrebisken mogviwodebs. saRad moazrovne<br />
adamiani, gonebas mouxmobs da<br />
gzaacdenilobas Tavs daaRwevs, agreTve<br />
gaiTavisebs im wminda aiaTs, romelic<br />
morwmuneebs gadarCenisken mouwodebs:<br />
`Tqven, romelTac irwmuneT! nu<br />
aiRebT procents, (miTumetes) ormagi<br />
sargebliT. maS, saTnoebdeT allahs,<br />
egeb gadarCeniln iqmneT Tqven!~ (sura<br />
ali imrani, aiaTi 130) ▀<br />
ianvari - Tebervali<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
13
eligia da sazogadoeba<br />
islamis mixedviT, samyaro allahis<br />
mieraa gaCenili, rac imas niSnavs, rom<br />
erT dRes mis (samyaros) arsebobasac<br />
wertili daesmeba. islamSi am movlenas<br />
anu samyaros dasasruls „yiameTi“ ewodeba.<br />
sxvanairad rom vTqvaT, yiameTi, es<br />
aris samyaros sikvdili. yvela zeciuri<br />
wigni gvamcnobs samyaros dasasrulis,<br />
imqveynad xelaxla gacocxlebisa da gankiTxvis<br />
Sesaxeb.<br />
yiameTis dajereba islamis rwmenis<br />
eqvsi pirobidan erT-erTia. imqveyniuri<br />
cxovreba yiameTiT daiwyeba, rasac Tanamimdevrulad<br />
mohyveba xelmeored gacocxleba,<br />
gankiTxva, adamianebis dayofa<br />
or jgufad (samoTxeSi an jojoxeTSi<br />
Semsvlelebi), morwmune da madliani<br />
xalxi samoTxeSi Seva, xolo urwmunoebi,<br />
orpirebi da codvilebi jojoxeTSi<br />
daimkvidreben adgils.<br />
amqveynad adamianebisTvis zogier-<br />
Ti ram ucnobia, maT Soris aris yiameTis<br />
mosvlis droc. Cven viciT, rom es erT<br />
dRes aucileblad moxdeba, Tumca ar<br />
viciT rodis.<br />
yuranSi allahi ase mimarTavs Suamavals:<br />
„(muhammed) Sen gekiTxebian<br />
saaT(qveynierebis aRsasruli)is Sesaxeb,<br />
Tu rodis iqneba igi..., uTxari: „ueWvelad<br />
(qveynierebis aRsasrulis) saaTis<br />
Sesaxeb codna, mxolod allahTanaa;“<br />
14 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - Tebervali<br />
adam SanTaZe<br />
yiameTi<br />
`ras gaigeb, SesaZloa, yiameTi sul male<br />
moxdes.“ (yurani, sura ahzabi, aiaTi 63)<br />
erT dRes, jibril mTavarangelozi,<br />
adamianis formiT, muhammed SuamavalTan<br />
mivida da SeekiTxa, Tu ras niSnavda terminebi:<br />
„imani“, „islami “ da „ihsani“; rodesac<br />
Suamavalma samive maTgani ganmarta,<br />
jibril mTavarangelozma kidev erTi<br />
SekiTxva dausva: „rodis moxdeba yiame-<br />
Ti?“ razedac Suamavalma ase upasuxa: „am<br />
sakiTxTan dakavSirebiT mopasuxem kiTxvis<br />
damsmelze meti araferi icis“. amiT<br />
Suamavalma xazi gausva imas, rom jibril<br />
mTavarangelozis msgavsad, TviTonac ar<br />
icoda, Tu rodis dadgeboda yiameTi<br />
garda amisa, zemoTmoyvanil aiaTSi<br />
naTqvamia imis Sesaxebac, rom yiameTi<br />
SeiZleba sul male moxdes, amitom adamianebi<br />
saTanado mzadyofnaSi unda viyoT,<br />
iseTi grZnobiT unda vicxovroT, Ti-<br />
Tqosda es dRe xval dadgeba. Tuki yuranisa<br />
da sunneTis mixedviT vicxovrebT,<br />
CvenTvis saSiSi araferi iqneba, radganac<br />
yiameTis Semdeg, morwmune adamianTa<br />
samyofeli samoTxea, sadac samaradiso<br />
netareba elodebaT. amitom unda vicxovroT<br />
ise da vakeToT is, riTac samoTxes<br />
davimsaxurebT, xolo codvebis gamo allahs<br />
patieba SevTxovoT.<br />
urwmunoebs, rasakvirvelia, ar swamT
yiameTis Sesaxeb da ase amboben: „Cvens Tavze<br />
yiameTi ar mova“. yuranSi allahi maT<br />
ase afrTxilebs: „uarmyofelebma Tqves,<br />
yiameTi Cvenze ar movao. uTxari: `ara,<br />
Tqven rom ggoniaT arc isea, vficav allahs,<br />
vinc icis TvaliT uxilavis Sesaxeb,<br />
yiameTi Tqvenze aucileblad mova. verc<br />
zecaSi da verc xmeleTze cercvisodena<br />
simZimis sagnebic ki misgan ver gadarCeba.<br />
yovelive amaze ufro meti da ufro mcire<br />
rac arsebobs, yvelaferi naTladaa asaxuli<br />
wignSi.“ (sura sebe, aiaTi 3).<br />
allahi aris yovlisSemZle da yovlismcodne.<br />
samyaroSi yovelive arsebulis<br />
Sesaxeb naTladaa Cawerili wignSi,<br />
rogorc amas aiaTi gvamcnobs. Cven am wigns<br />
„levh-i maxfuzs” vuwodebT. aba, warmovidginoT,<br />
ramdeni informaciis dateva<br />
SeuZlia adamianebis mier Seqmnil, maxsovrobisTvis<br />
gankuTvnil myar diskebs, allahis<br />
gaCenili wigni `levh-i maxfuzi~ vin<br />
icis ramden rames inaxavs, CvenTvis cnobilsa<br />
Tu ucnobs...<br />
saerTod, yuranis mixedviT, xuTi ram<br />
adamianisTvis ucnobia, isini mxolod<br />
allahma icis, sura `loymanSi~ vkiTxulobT:<br />
,,yiameTis dro mxolod allahma icis,<br />
allahma icis rodis gawvimdeba, CanasaxSi<br />
arsebuli mxolod man icis (gogonaa Tu<br />
biWi), aravin icis, Tu ras moigebs xval da<br />
sad mokvdeba.”<br />
miuxedavad imisa, rom Suamavalma<br />
araferi gvamcno yiameTis drosTan dakav-<br />
SirebiT, man gangvimarta yiameTis moaxloebis<br />
didi da patara niSnebi,:<br />
yiameTis moaxloebis zogierTi patara<br />
niSani:<br />
1. adamianebi erTmaneTs maRali Senobebis<br />
keTebaSi Seejibrebian;<br />
2. mdinare evfrati daSreba da mis adgilas<br />
oqros aRmoaCenen;<br />
an;<br />
3. muslimebi erTmaneTs SeebrZolebi-<br />
4. islamis mecniereba Sesustdeba da<br />
ucodinroba moimatebs;<br />
5. miwisZvrebi gaxSirdeba;<br />
6. dro daaxlovdeba, dRe da Rame ga-<br />
Tanabrdeba;<br />
7. mkvlelobaTa ricxvi gaizrdeba,<br />
cilismwameblebi gamravldebian;<br />
8. meZavebi da msmelebi gamravldebian,<br />
qalebis ricxvi moimatebs, mamakacebis<br />
moiklebs.<br />
yiameTis didi niSnebi:<br />
muhammed Suamavalma brZana: „vidre<br />
es aTi ram ar ganxorcieldeba, yiameTi ar<br />
mova:<br />
1. dejjalis gamoCena - yiameTis moaxloebisas<br />
gamoCndeba erTi matyuara adamiani<br />
- dejjali, romelic islamisa da<br />
muslimanebis winaaRmdeg daiwyebs moqmedebas,<br />
dedamiwaze SuRlisa da borotebis<br />
gavrcelebas Seecdeba...<br />
2. duhanis (kvamlis) gamoCena - qveyanas<br />
moicavs raRac kvamli, romelic 40<br />
dRe-Ramis ganmavlobaSi darCeba, kvamlis<br />
Sedegad morwmuneebi surdoTi Sepyrobilebs,<br />
xolo urwmunoebi mTvralebs daemsgavsebian...<br />
3. dabbeTul arzis gamoCena - qveynad<br />
gamoCndeba raRac arseba, romelsac<br />
„xmeleTis cxovelsac“ uwodeben, yuranis<br />
mixedviT, es arseba adamianebs dauwyebs<br />
mowodebas, yuranis aiTebi ar irwmunoTo<br />
(sura nemli, aiaTi 82)<br />
4. mzis dasavleTidan amosvla - rodesac<br />
adamianebi dasavleTidan mzis<br />
amosvlas dainaxaven, rwmenas jgufurad<br />
miiReben, Tumca Tu manamde ar swamdaT,<br />
aRaraferi eSvelebaT.<br />
5. hazreTi isas CamobrZaneba<br />
6. iejuj mejujis gamoCena - amqveynad<br />
gamoCndeba ucnobi warmomavlobis adamianTa<br />
ori jgufi, romlebic dedamiwaze<br />
borotebis, ciliswamebis danergvas da<br />
WeSmariti sarwmunoebis Sesustebas Seecdebian.<br />
7.aRmosavleTSi, dasavleTsa da arabeTis<br />
naxevarkunZulze warmoiqmneba<br />
uzarmazari ormoebi (xmeleTis zedapiri<br />
Cavardeba).<br />
▀<br />
religia da sazogadoeba<br />
8. iemenidan wamova saSineli cecxli.“<br />
ianvari - Tebervali<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
15
istoriis furclebi da cnobili adamianebi<br />
mamluqebs (arab. ﻙﻮﻠﻤﻣ „TeTri mona“)<br />
aramuslimuri warmoSobis, TeTrkanian,<br />
meomar monebs uwodebdnen. mamluqTa<br />
socialuri kategoria XI saukunis II<br />
naxevridan, egvipteSi gaZlierda, xolo<br />
XVIII saukunis dasawyisidan eraySi.<br />
egvipteSi mamluqTa istoria sul-<br />
Tan salah al-din ibn aiubis (1169-1193)<br />
saxelTanaa dakavSirebuli. pirvelad<br />
man daiwyo TeTrkaniani monebis, umTavresad<br />
Turqebisa da kavkasielebis didi<br />
raodenobiT SeZena, SeiaraRebul razmebSi<br />
Caricxva da dawinaureba. monobidan<br />
Tavdaxsnili, TanamdebobasTan erTad,<br />
msxvili miwis nakveTsac iRebda. ase<br />
gaCnda mamluqTa samxreT-feodaluri<br />
kasta, romelmac 1250 wels xelT igdo<br />
Zalaufleba. egviptes mamluqTa 2 dinastia<br />
ganagebda: bahrelTa (Turquli<br />
warmoSobisa, ganagebdnen 1250-1390) da<br />
burjelTa (kavkasielebi, romelTac<br />
zogadad Cerqezebs uwodebdnen, ganagebdnen<br />
1383-1517). saxelmwifos umaRlesi<br />
mbrZanebeli iyo sulTani. XIII-<br />
XIV saukuneebSi egvipte yvelaze Zlieri<br />
saxelmwifo iyo axlo aRmosavleTSi. mamluqebma<br />
warmatebiT moigeries TaTarmonRolTa<br />
Tavdasxmebi (ain-jaludis<br />
brZola 1260 wlis 3 seqtemberi), gandevnes<br />
jvarosnebi siria-palestinidan<br />
(1268). mamluqTa xanaSi moxda mmarTvelobis<br />
sistemis reorganizacia, gaumjobesda<br />
xelovnuri sarwyavi sistema,<br />
SeimCneoda kulturis, gansakuTrebiT<br />
mecnierebis aRmavloba.<br />
16 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - Tebervali<br />
giorgi kamlaZe<br />
qarTveli<br />
mamluqebi<br />
mamluqebi saqarTvelodan<br />
1453 wels osmalebma konstantinepoli<br />
aiRes. Cerqez mamluqTa saxelmwifos<br />
safrTxe daemuqra, rac male realobad<br />
iqca. 1517 wels `faraonTa qveyana"<br />
portam daipyro. Semdeg egviptis mmarTvel<br />
faSasac stamboli niSnavda. yivCaR<br />
da Cerqez mamluqTa mmarTvelobisas<br />
mcire raodenobiT qarTveli mamluqebic<br />
iyvnen, magram sulTani arc erTi<br />
maTgani ar gamxdara. yvelaze maRali<br />
posti, romelic qarTvelebs ekavaT, amiras<br />
Tanamdeboba iyo. XVI s–mde saqarTveloSi<br />
tyveebiT vaWroba ar SeiniSneboda,<br />
magram dausrulebeli brZolebiT<br />
dasustebuli qveyana samefo samTavroebad<br />
daiSala, rasac XVI s–Si osmaleTis<br />
mier istoriuli mesxeTis dakaveba da<br />
misi axalcixis safaSod qceva mohyva. osmalebma<br />
Sav zRvaze gasasvleli Caketes<br />
da amiT, faqtobrivad saqarTvelo gare<br />
samyaros mowyda. usasxrod darCenilma<br />
qarTveli qristiani feodalebis nawilma<br />
yma–glexebiT vaWroba daiwyo. isini<br />
axalgazrdebs, saqarTvelos sxvadasxva<br />
kuTxidan itacebdnen da stambolis bazrebze<br />
hyidnen. Tavdapirvelad tyveebi<br />
Crd. kavkasiidan yirimSi gadahyavdaT.<br />
XVI s–is miwuruls evropeli avtorebi<br />
werdnen, rom egviptis mamluqTa Soris<br />
qarTvelebic iyvnen. XVII s–is evropel<br />
avtorTa da sxvaTa cnobebiT im dros,<br />
qarTvel Tavad-aznaurTa daxmarebiT,<br />
saqarTvelodan samidan xuTi aTasamde<br />
tyve gahyavdaT. Tu "mcire" ricxvs, sami
aTass aviRebT, gamodis, rom samSoblos<br />
saukuneSi samasi aTas axalgazrdas stacebdnen.<br />
XVI, XVII, XVIII s–ebisa da XIX s–is<br />
pirveli naxevris CaTvliT saqarTvelodan<br />
sul cota erTi milioni 13–14 wlis<br />
janmagari vaJi da lamazi gogona gaiyvanes.<br />
aqve unda gavixsenoT iranic, sadac<br />
mravlad iyo rogorc gadasaxlebuli<br />
(fereidani), ise sparseTis jarSi ZaliT<br />
Tu nebiT moxvedrili qarTvelebi.<br />
osmaleTis, rogorc centraluri,<br />
ise provinciuli elita yidulobda<br />
qarTvel axalgazrdebs, aswavlida maT<br />
cxenze jdomas, jiriTs, civi da cecxlsasroli<br />
iaraRis xmarebas da zrdidnen<br />
profesional samxedroebad. XVII saukunis<br />
meore naxevridan qarTvelebis raodenoba<br />
osmaleTis imperiaSi matulobs.<br />
es kargad Cans rogorc amave saukunis<br />
miwurulis, Turqi mogzauris, evlia<br />
Celebis naSromidan, ise osmaluri sagadasaxado<br />
reestrebidanac. XVII s–is<br />
osmaleTSi dadasturebulia eTnikuri<br />
solidarobis fenomeni. sxvadasxva qveynidan<br />
moxvedrili tyveebi erTmaneTisadmi<br />
garkveul solidarobas iCendnen,<br />
rac gamoixateboda sxva eTnikuri<br />
jgufebis winaaRmdeg Zalauflebisa da<br />
gavlenisaTvis brZolisas, urTierTmxardaWerasa<br />
da kavSirSi. erTi warmomavlobis<br />
`osmalo" moxeleebi da haramxanaSi<br />
moxvedrili qalebi, romelTac<br />
aerTianebdaT saerTo kultura, ena, faseulobebi<br />
gverdSi edgnen erTmaneTs.<br />
XVII-XVIII s–ebis osmaleTSi naTlad ikve-<br />
Teba "dasavlelTa" (balkaneTisa da aRm.<br />
evropis) da "aRmosavlelTa" (Cerqezebi,<br />
afxazebi,qarTvelebi) eTnikuri dajgufebebi.<br />
solidaroba SeimCneoda rogorc<br />
centrSi, aseve regionebSic.<br />
XVIII s–is damdegs vxedavT qarTvel<br />
amirebsa da begebs, anu beiebs. egviptis<br />
politikur asparezze maT Soris yvelaze<br />
warmatebuli muhamed beg katamiSi iyo,<br />
romelsac manamde arnaxuli Zalaufleba<br />
hqonda. katamiSi iyo pirveli qarTveli<br />
mamluqi, romelmac sakuTari saxli Seqmna.<br />
aseTi saxlebi mxolod Zalze cnobil<br />
pirebs hqondaT. solidarobis principidan<br />
gamomdinare aseTi saxlebi iqmneboda<br />
istoriis furclebi da cnobili adamianebi<br />
ara naTesauri, aramed patronisadmi kuTvnilebis<br />
niSniT. patronebi yidulobdnen<br />
ymawvilebs da SvilebiviT zrdidnen. biWebic<br />
ZmebiviT izrdebodnen, Tumca Semdeg<br />
maT Soris orgulobac xdeboda. muhammed<br />
katamiSi SeTqmulebma 1736 wels mokles.<br />
egviptis momdevno mmarTveli kadzaRlis<br />
saxlis warmomadgeneli ibrahim<br />
qaTxuda iyo. Semdeg qveyanas ibrahim da<br />
ridvan qaTxudebis duumvirati ganagebda.<br />
ibrahim qaTxudasa da sxva qarTuli<br />
warmomavlobis mamluqTa Sesaxeb<br />
cnobebs gvawvdis cnobili levanteli<br />
mogzauri saviura luziniani wignSi "osmaleTis<br />
portas winaaRdmeg ali–beis<br />
ajanyebis istoria". es naSromi, el beg<br />
al–qabirs eZRvneba da 1783–84 ww–Si<br />
orjer gamoica londonSi, 1784 da 1789<br />
ww–Si berlinsa da peterburgSi, xolo<br />
1793 w–s TbilisSi. luzinianma mniSvnelovani<br />
da zogjer unikaluri cnobebi<br />
Semogvinaxa mamluqi begebis qarTuli<br />
warmomavlobis Sesaxeb, Tumca dasavleli<br />
mkvlevarebi mis cnobebs naklebad<br />
endobian. jein hasaveim, amerikelma mamluqologma<br />
vrceli naSromi miuZRvna<br />
qaTxudasa da kadzaRlis saxls, sadac<br />
ibrahims jer qarTvelad, bolos ki osmalod<br />
moixsniebs. prof. goCa jafariZem<br />
da amerikelma orientalistma kreseliusma<br />
mniSvnelovani wvlili Seitanes, rogorc<br />
luzinianis wignis, aseve qarTveli<br />
mamluqebis Sesaxeb swori Sexedulebebis<br />
Camoyalibebisa da popularizebis saqme-<br />
Si. ibrahim qaTxudam gza gauxsna qarTuli<br />
warmomavlobis mamluqebs egviptis<br />
mmarTvel elitaSi. is 1754 w. gardaicvala<br />
da mis Semdeg egviptes ganagebdnen<br />
kadzaRlis saxlis mamluqebi. maT Soris<br />
yvelaze mniSvnelovani ali beg al–qabiri<br />
(1768–72 ww.) iyo, romelic aujanyda<br />
osmaleTis portas, raTa egvipte damoukidebel<br />
saxelmwifod eqcia. man osmalo<br />
faSa gaaZeva egviptidan da osmaluri<br />
garnizonis Zala mniSvnelovnad Seasusta.<br />
ali beg al–qabiri afxazeTidan gaxldaT.<br />
danieli mogzauri, karsten niburi<br />
wers, rom misi mama, saxelad daviTi,<br />
mRvdeli iyo saqarTvelodan. ▀<br />
ianvari - Tebervali<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
17
istoriis furclebi da cnobili adamianebi<br />
Zvirfaso muslimebo! islamis<br />
rjuli adamianis sulSi, grZnobebsa<br />
da saqcielSi yvelaze maRali zneobis<br />
Camnergavi da amave zneobis mudmivad<br />
masazrdoebeli religiaa. igi udides<br />
mniSvnelobas aniWebs sazogadoebis<br />
Camoyalibebasa da erTmaneTis mimarT<br />
keTilmezoblur damokidebulebas. yoveli<br />
keTili qmedebis mizezi adamianSi<br />
arsebuli rwmenaa, romelic mas Tavis<br />
gamCenTan akavSirebs. morwmunes Tavisi<br />
gamCeni uyvars da Tan eSinia misi risxvisa<br />
da sasjelis.<br />
yvela adamiani, visac wilad xvda<br />
bedniereba, ziareboda udidesi gamCenis-allahis<br />
rwmenas, valdebulia, Seasrulos<br />
misive brZanebebi da moeridos<br />
akrZaluls, romelTa Soris erT-erTi<br />
Woriknobaa. Woriknoba niSnavs sxva<br />
adamianis arasasurvel formaSi moxseniebas,<br />
dabezRebas, dacinvas, ciliswamebas<br />
ama Tu im pirovnebaSi arsebuli<br />
fizikur naklovnebebze Tu mouwonar<br />
saqcielze saxalxod saubars.<br />
erTmaneTisadmi ganawyenebis,<br />
mtrobisa da SuRlis gamomwvevi mizezi<br />
Woriknobaa. is aris mravali ojaxis<br />
18 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - Tebervali<br />
mufTi: jemal paqsaZe<br />
Woriknoba da misi<br />
uaryofiTi mxareebi<br />
umizezod dangrevis, mezoblebisa da<br />
megobrebis mtrad gadakidebis mizezi.<br />
Woriknobis safuZveli ki Suri da<br />
borotebaa, romelic miznad isaxavs<br />
Seuracxyos sxvisi Rirseba, gaanadguros<br />
sxvisi qoneba, Tanamdeboba da avtoriteti.<br />
ebu hureira aseT hadiss gadmogvcems:<br />
`wminda Suamavalma Tavis megobrebs<br />
hkiTxa:<br />
- iciT Tu ara, ra aris Woriknoba<br />
(RibeTi )?<br />
- allahma da Suamavlma ufro ukeT<br />
ician.- miuges maT<br />
- Woriknoba sulieri Zmis ise moxsenebaa,<br />
romelic am ukanasknelisTvis miuRebeli<br />
da mouwonaria. Tu es Tviseba<br />
masSi arsebobs, maSin misi gamomzeureba<br />
Woriknobaa da Tu ar arsebobs, maSin mas<br />
cili daswame, es ki Woriknobis ufro<br />
mZime formaa.- brZana Suamavalma.<br />
Zvirfaso muslimebo! ReibeTi anu<br />
Woriknoba ise, rogorc eniT, aseve<br />
SesaZlebelia guliT, TvaliT, Tval-
warbis moZraobiT, werilobiTa da sxvadasxva<br />
formis qmedebebiT gakeTdes,<br />
CamoTvlilTagan romeli formac unda<br />
iyos, Tu is gamiznulia sxvis dasamcireblad,<br />
ama Tu im saqcielis dasacinad<br />
da dasabezReblad, Woriknobad miiCneva<br />
da haramia.<br />
gamCeni allahi wminda yuranSi ase<br />
brZanebs: `morwmuneno, ganerideT eWv-<br />
Tagan mravals, imitom, rom zogi eWvi<br />
didi codvaa, erTmaneTis naklovanebebs<br />
nu moZebniT da nurc erTmaneTs daabez-<br />
RebT zurgs ukan. Tqvengan romelimes<br />
esiamovneba Wamos mkvdari Zmis xorci?<br />
xom SegezizRaT? geSinodeT allahisa,<br />
ueWvelad allahi Semwyalebeli da Sembralebelia.<br />
“(sura hujuraTi, aiaTi 12) sxva<br />
aiaTSi ki naTqvamia: `vai, yvela imaT,<br />
vinc adamianebs zurgs ukan kilavs. da<br />
sxvadasxva moZraobebiT masxrad igdeben.”<br />
(sura humeze, aiaTi 1)<br />
Tu mezobeli mezobelze ganawyenebulia,<br />
amaSi mTavari brali Woriknobas<br />
miuZRvis. sazogadoebaSi arsebuli yvela<br />
saxis uTanxmoebis, danaSaulisa da<br />
warumateblobis mizezic Woriknobaa.<br />
Suamavali ase brZanebs: `eniT morwmuneno,<br />
magram gulebSi rwmenis armqone<br />
sazogadoebav! frTxilad iyaviT, muslimanebi<br />
ar daabezRoT, maT farul<br />
mxareebs nu dauwyebT kvleva-Ziebas,<br />
vinc rjuliT Zmis faruli mxareebis<br />
kvleva-Ziebasa da gamoaSkaravebas Seecdeba,<br />
allahi mis farul mxareebsac<br />
saaSkaraoze gamoitans, da Tu allahma<br />
moisurva vinmes faruli mxaris saaSkaraoze<br />
gamotana, misive ojaxSi gaawbilebs.”<br />
(ebu daud Tirmizi t5 gv30)<br />
sxva hadisSi asea nabrZanebi: `roca<br />
cad avmaRldi, erT-erTi xalxis gverdiT<br />
gaviare, isini spilenZis frCxilebiT<br />
saxesa da mkerds ixokavdnen.<br />
jibrils vkiTxe, Tu vin iyvnen isini?<br />
man mipasuxa, eseni adamianis xorcis<br />
mWamelni ariano, anu Woriknebi, romlebic<br />
xalxis namussa da Rirsebas<br />
Seuracxyofdnen.”<br />
wminda Suamavali ase brZanebs: `mas,<br />
istoriis furclebi da cnobili adamianebi<br />
vinc Tavisi sulieri Zmis Rirsebisa da<br />
namusis dacvis mizniT Woriknobas win<br />
aRudgeba, uzenaesi allahi saiqioSi<br />
jojoxeTisgan gadaarCens~.<br />
miuxedavad imisa, rom Woriknoba<br />
Zalian mZime codvaa, arsebobs 5 mdgomareoba,<br />
romlis drosac ama Tu im pirovnebis<br />
Sesaxeb gamoxatuli azri Woriknobad<br />
ar iTvleba.<br />
1. aramtkice rwmenis mqonis, allahisa<br />
da Suamavalis aSkarad mowinaaRmdegis,<br />
WeSmarit gzas acdenilis,<br />
codvilisa da mCagvrelis saqcielis<br />
gamoaSkaraveba Woriknoba ar aris, vinaidan<br />
Suamavali ase brZanebs: `WeSmaritebis<br />
gzas acdenilis Sesaxeb saubari<br />
Woriknoba ar aris~.<br />
2. cudi qcevisa da SeTqmulebebis<br />
mowmis adgilebis gamoaSkaraveba muslimebis<br />
gadarCenisTvis.<br />
3. im pirovnebis gamoaSkaraveba, romelic<br />
yovelgvar cuds Cadis.<br />
4. swavlulisTvis codnis miRebis<br />
mizniT SekiTxvis dasma.<br />
5. pirovnebis moxseneba ama Tu im<br />
naklovanebiT, radgan sxvagvarad SeuZlebelia<br />
misi vinaobis dadgena. magali-<br />
Tad, maRali, dabali, brma, koWli, WaRara<br />
da sxva.<br />
Zvirfaso morwmuneebo, cud Cveva-<br />
Tagan yvelaze uaress Woriknobas ganveridoT,<br />
Tu vinmes vawyenineT, misgan<br />
patieba viTxovoT, allahis winaSe movinanioT.<br />
Tu sicoxlis manZilze sul<br />
sxva vabezReT da sxvisi naklovanebebi<br />
vilaparkeT, xelSi codvebis meti araferi<br />
SegvrCeba, Wkviani adamiani Tavis<br />
naklovanebebze fiqrSi, sxvaze saWoraod<br />
dros ver ipovis.<br />
wminda Suamavali brZanebs:<br />
`muslimano! enas mouare, ojaxs<br />
mixede, Cadenili codvebi tiriliT<br />
moinanie, patieba iTxove.~ uzenaesma<br />
allahma mogvitevos Cveni codvebi! amin.!▀<br />
ianvari - Tebervali<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
19
istoriis furclebi da cnobili adamianebi<br />
cnobilma amerikelma fotoreportiorma,<br />
an ufro sworad rom vTqvaT,<br />
paparacma nikola qviinma islami miiRo.<br />
is narkotikebiT movaWre mSoblebis<br />
ojaxSi daibada. qviinis deda am<br />
ukanono saqmianobis gamo daapatimres<br />
da 30 weli miusajes. amis Semdeg nikola<br />
qviini, ufros ZmasTan erTad, biZas<br />
miaSviles. aq mas cxovreba Zalian mZime<br />
pirobebSi uwevda. is yovel kvira dRes<br />
eklesiaSi dadioda da ase grZeldeboda<br />
17 wlis ganmavlobaSi. rodesac mas<br />
17 weli Seusrulda, erT-erT korpusSi<br />
bina daiqirava da damoukideblad daiwyo<br />
cxovreba, Tan swavlobda, Tan mu-<br />
Saobda da qiras ixdida. qviini, pirvel<br />
xanebSi, foto studiaSi vizaJistad mu-<br />
Saobda da dros fotoebis gadaRebasac<br />
uTmobda. sxva qalaqebSi fotostudiebis<br />
gaxsnamde, zustad xuTi weli, qalaqqalaq<br />
daxetialobda. roca mixvda, rom<br />
xetialma Zalian daRala, dalasSi dabrunda.<br />
aq man studia Seqmna da erT-erT<br />
20 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - - Tebervali<br />
uSangi bolqvaZe<br />
cnobilma amerikelma<br />
fotoreportiorma<br />
islami<br />
miiRo<br />
cnobili sastumros barSi, popularuli<br />
pirebis wveulebebze Tavisi profesiuli<br />
samuSao gaagrZela.<br />
qviinTan erTad msoflioSi cnobili<br />
fotoreportiorebi Justin Timberlaiqi,<br />
ouen vilsoni, da qeiT hudsonic<br />
iyvnen. qviins saSualeba eZleoda maTTan<br />
erTad Zalian bevri cnobili fexbur-<br />
Telisa da pop-varskvlavisTvis gadaeRo<br />
fotoebi. droTa ganmavlobaSi man<br />
im klubebsa da garTobis centrebSic<br />
daiwyo fotoebis gadaReba, sadac cnobili<br />
pirovnebebi xSirad ikribebodnen.<br />
mis mier gadaRebuli fotoebi dalasis<br />
yovelkvireul Jurnal-gazeTebSi<br />
qveyndeboda. mTel msoflioSi cnobil<br />
Jurnal `vogSi~ fotoebis gamoqveynebam<br />
mas ufro gauTqva saxeli da samegobro<br />
wre mniSvnelovnad gauzarda. `amis<br />
Semdeg popularuli pirebis nebismier<br />
wveulebaze SemeZlo wasvla da yvelgan<br />
ufro met megobars viZendi, metismetad<br />
dekoltirebul tansacmels vicvamdi,
didi raodenobiT makiaJs vikeTebdi.<br />
Zalian popularuli gavxdi, ukve yvela<br />
CemTan iRebda samaxsovro fotoebs da<br />
feisbuqSi aqveynebdnen. mec sul gar-<br />
Tobaze vfiqrobdi da cxovrebaSi mxolod<br />
erTi vinme, sakuTari `me~ mainteresebda<br />
~.-sinanuliT ixsenebs qviini.<br />
`drois gasvlasTan erTad mousvenroba<br />
dameufla, ukve vamCnevdi, rom<br />
profesiam cxovreba da gansakuTrebiT<br />
suli Semiwuxa, is dReebi Cemi cxovrebis<br />
yvelaze cudi periodi iyo.<br />
erT dRes TimberleiqTan erTad<br />
wveulebaze wavedi, uamravma xalxma<br />
Cems irgvliv Tavi moiyara. sami foto<br />
gadaviRe, aparati Camovixseni da vTqvi:<br />
`meti aRar SemiZlia~, Tavs Zalian<br />
cudad vgrZnobdi. ukve fotoaparatebis<br />
Cxakunis xmac ki cudad mxdida. amis<br />
Semdeg daviwye fiqri imaze, Tu ra iyo<br />
cxovrebaSi lamazi da garSemomyofTa<br />
sakeTildReod ras vakeTebdi? pasuxi<br />
martivia: `arafers~, mxolod garTobis<br />
moyvaruli da moqeife adamianebis<br />
fotoebs viRebdi. islams iuTubis wyalobiT<br />
gavecani.<br />
im Ramis wveulebis Semdeg, saku-<br />
Tar Tavs vkiTxe: `vin var me? ras warmovadgen?<br />
am qveyanas ratom movevline?~<br />
Ramis klubebSi xmamaRali musika da<br />
xmauriani garTobis yiJini yurSi Camesmoda,<br />
Zils mifrTxobda. ai, maSin saku-<br />
Tar Tavs isev vkiTxe: `ras etyvi diad<br />
RmerTs, rodesac iZulebuli gaxdebi,<br />
rom mas angariSi Caabaro? vaime, Rmer-<br />
To, risi axsna SemiZlia, vwuxvar Rmer-<br />
To, magram Zalian dakavebuli viyavi.<br />
garTobisa da cekva-TamaSis gamo, Senze<br />
fiqris dro ar mrCeboda. arc vinmes<br />
daxmarebis dro mqonda~.<br />
swored maSin, rodesac aseTi fiqrebiT<br />
viyavi garTuli, erTma amxanagma<br />
gamiziara video da mirCia meyurebina.<br />
es texaseli gamuslimebuli<br />
mRvdlis, iusuf estesis gamosvla iyo.<br />
is ambobda: ` rodesac diliT viRviZeb,<br />
ukve sicocxlis mniSvnelobas ukeT<br />
istoriis furclebi da cnobili adamianebi<br />
vgrZnob~. qviini ixsenebs: `eh, rom icodeT,<br />
misi sityvebi raoden sasiamovnod<br />
Camesma yurSi, amis Semdeg samuSaodan<br />
dabrunebisTanave, internets vrTavdi,<br />
mzis amosvlamde saintereso videoebs<br />
veZebdi da iseT adamianebs vusmendi,<br />
romlebmac islami miiRes. maTgan erTerTi<br />
iusuf islami gaxldaT. iusuf islamisa<br />
da Cemi gamuslimebis mizezebi<br />
Zalian hgavs erTmaneTs. vaime, Rmer-<br />
To! bolos vipove, rasac veZebdi. kargad<br />
maxsendeba, Tu rogor miTxra Cemma<br />
axlo megobarma (axla ukve Cemma qmarma):<br />
`vin arian is adamianebi, romlebsac<br />
Sen moswonxar? rogori pirovnebebi<br />
arian? isinic xom iseTive adamianebi<br />
arian, rogoric Sen. cxovrebaSi mxolod<br />
sakuTar Tavze fiqroben da sxva<br />
raime ideebi ar gaaCniaT~. es sityvebi<br />
gulze Zalian mwared momxvda. Tumca<br />
gardatexis periodSi is amxanagi yvelaze<br />
metad damexmara. erT dRes, Cems<br />
saxlTan axlos, axalgamuslimebul-<br />
TaTvis daniSnul gakveTilebze mindoda<br />
daswreba. karadaSi Sevixede, mindoda<br />
gakveTilze wasasvlelad saTanado<br />
tansacmeli amerCia. ai, maSin ki gadavirie.<br />
dekoltirebuli da viwro jinsis<br />
Sarvlebis garda, araferi mebada.<br />
tirili daviwye. ra cudi cxovrebiT<br />
vcxovrobdi. udidesi sircxvilis grZnobiT,<br />
tansacmlis gadayra daviwye da<br />
bolos 2007 wlis aprilSi qelimei SehadeTi<br />
warmovTqvi da muslimi gavxdi~.<br />
qviini gamuslimebis Semdeg yovelTvis<br />
irCevda samuSao sferoebsa da<br />
adgilebs. Zvel megobrebTan kavSirebi<br />
ar gauwyvetia, Tumca maTTan erTad<br />
gasarTob klubebsa da kafe-barebSi<br />
aRar dadis. daqorwinda. qmris mSoblebis<br />
gasacnobad, iordaniaSi wasvlisas,<br />
Tavsafari daixura. TavsafriT sazogadoebaSi<br />
yofna mas sulier simSvides<br />
aZlevs. dalasSi dabrunebisas zogjer<br />
skolebSic dadis da islamis Sesaxeb<br />
gakveTilebs atarebs. ▀<br />
ianvari - Tebervali<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
21
istoriis furclebi da cnobili adamianebi<br />
wminda<br />
ismaili<br />
is miekuTvneba im SuamavalTa ricx- ricx- aRsruleba gaagrZela. pirveli, rac<br />
vs, romelTa saxelebic yuranSia moxse- gaakeTa, iyo is, rom qaabas farda Caniebuli.<br />
mas `zebihullah~ic ewodeba, moafara. uzenaesma allahma mas Suamav-<br />
rac allahis msxverplSesawiravs niSloba uboZa. is, jurhumisa da amaliqas<br />
navs. ismaili gaxda jurhumis tomis Su- tomebTan erTad, iemenis tomebis_meamavali.<br />
es tomi iemenidan wamovida da ribisa da hadranmevis mxareebis Suamav-<br />
hijazis mxareSi dasaxlda. sityva `isladac iqna movlenili. wminda ismaili<br />
maili~ allahis morCils niSnavs. misi maT erTi RmerTis rwmenisken ormocd-<br />
Sesatyvisi ivriTze ismuelia.<br />
aaTi wlis ganmavlobaSi uqadagebda.<br />
wminda ismaili jurhumielebis Tumca misi Zalian cota vinmem irwmu-<br />
bavSvebTan erTad gaizarda. maTgan isna. ismaili movaleobas moTminebiTa da<br />
ris srola iswavla. axalgazrdobaSi Seupovrad asrulebda.<br />
amas Zalian kargad akeTebda.<br />
is, rom wminda ismaili sakuTari<br />
mamis gardacvalebis Semdeg, is- sityvis, namazis Sesrulebisa da zeqamailma<br />
hajobis RvTismsaxurebis Tis gadaxdis erTguli, allahis winSe<br />
22 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - Tebervali
kmayofilebis mompovebeli Suamavali<br />
iyo, aiaTSi asea nabrZanebi:<br />
`wignSi ismailic axsene, radgan is<br />
samarTliani nebi da Suamavali iyo. is<br />
Tavis mimdevrebs namazis Sesrulebas<br />
da zeqaTis gadaxdas ubrZanebda. aseve<br />
igi iyo adamiani, romlisganac RmerTic<br />
kmayofilia.~ (sura meriemi, iaTi 54, 55)<br />
saswaulebi<br />
1. ekliani nakveTis mwvane mindvrad<br />
gadaqceva;<br />
2. unayofo cxvrebma, misi vedrebis<br />
wyalobiT, rZe moiwveles, xolo<br />
maTi matyli ZafiviT gaxda;<br />
3. misi vedrebis wyalobiT sila<br />
fqvilad iqca;<br />
4. zemzemi mis gamo gaCnda da gankiTxvis<br />
dRemde iarsebebs.<br />
is iyo Zalian momTmeni, sulgrZeli<br />
da RvTis morCili Suamavali.<br />
RmerTis imedad yofna, morCileba<br />
da hajoba<br />
rogorc ki RmerTis imedad yofnas,<br />
morCilebasa da hajobas axseneb, pirveli,<br />
vinc gagaxsendeba, ibrahimi da misi<br />
Svili ismailia, radgan hajoba is RvTismsaxurebaa,<br />
romelic maTi gulwrfeli<br />
qmedebis Sedegad warmoiSva da qveynierebis<br />
aRsasrulamde gagrZeldeba.<br />
RmerTis imedi (morCileba) leqsikurad<br />
dayrdnobas, ndobas, rwmunebis<br />
micemasa da rwmunebulze mindobas niSnavs.<br />
aiaTebSi asea nabrZanebi:<br />
`morwmuneni mxolod allahis ime-<br />
istoriis furclebi da cnobili adamianebi<br />
dad unda iyvnen!~ (sura ibrahimi, aiaTi 11;<br />
sura Tevbe, aiaTi 51)<br />
`Tu morwmuneni xarT, mxolod allahis<br />
imedi gqondeT!~ (sura maide, aiaTi 23)<br />
ُ� ُ � ْ � َ � َ � ُ �َ� ِ ّٰ�ا �َ� َ� ْ�َّכ َ �َ� َ � ْ� َ � َ و<br />
`visac allahis imedi aqvs, allahi<br />
misTvis sakmarisia!~ (sura talayi, aiaTi 3)<br />
hadisSi ki nabrZanebia:<br />
`Tuki Tqven allahis imedad iqnebiT,<br />
iseve giboZebT sarCos, rogorc Citebs,<br />
romlebic diliT mSieri gamodian<br />
da saRamos maZRarni brundebian!~ (Tirmizi,<br />
zuhdi, 33)<br />
uzenaesi allahi ase brZanebs:<br />
`yovelgvari saqmis Sesaxeb (upirvelesad)<br />
maT (morwmuneebs) moeTaTbire!<br />
konsultaciis Semdeg, gadawyvetilebas<br />
rom miiReb da ganizraxav, (mxolod)<br />
allahis imedi iqonie!~ (sura ali-imrani,<br />
aiaTi 159)<br />
uzenaesma RmerTma yvelaferi yvelaze<br />
lamazi formiT gaaCina da sistemaSi<br />
moiyvana. am sistemis moqmedeba<br />
kanonebTanaa dakavSirebuli. saWiroa,<br />
mis dawesebul kanonebsa da wesebs davemorCiloT,<br />
zomebi miviRoT da allahis<br />
Zalas SevefaroT. magram allahi Tu<br />
isurvebs, bunebrivis garda, sxva kanonebsac<br />
gaatarebs. ase rom:<br />
wminda adami_miwisgan, misi coli<br />
eva ki_adamis sxeulisgan Seqmna.<br />
kanonis Sesabamisad, adamianebi<br />
qorwindebian da ise mravldebian. mxolod<br />
wminda isa, am wesidan gamonaklisis<br />
saxiT, mamis gareSe, wminda mariami-<br />
ianvari - Tebervali<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
23
istoriis furclebi da cnobili adamianebi<br />
sgan gaaCina.<br />
wminda ibrahimi nemrudis cecxlSi<br />
ar daiwva. uzenaesma allahma cecxls<br />
ubrZana: `cecxlo! ibrahimisTvis grili<br />
da usafrTxo gaxdi!~<br />
wminda musas kverTxis SexebiT, zRva<br />
Suaze gaupo da meore napirze gasavleli<br />
gza gauxsna. is da misi tomi faraonis<br />
tiraniisgan ixsna.<br />
wminda uzeirs asi weli eZina, ise<br />
iyo, rogorc mkvdari; am xnis ganmavlobaSi,<br />
mis TavTan dadebuli saWmeli<br />
gafuWebisgan daicva, misi mkvdari<br />
viri, masTan erTad, xelaxla<br />
gaacocxla.<br />
gamoqvabulis megobrebi<br />
(ashabi qehfi) da maTi ZaRli<br />
`yitmiri~ samasi wlis ganmavlobaSi<br />
daaZina, sakvebisa<br />
da wylis gareSe<br />
arsebobis saSualeba<br />
misca.<br />
Tu udidesi Rmer-<br />
Ti isurvebs, adamiani<br />
wyalze gaivlis, haerSi<br />
frTebis gareSe gafrindeba.<br />
bevr rames TvalisTvis<br />
uxilavs xdis, magram<br />
gulebs sakuTari naTeliT<br />
gaanaTebs da sulieri Tvalis<br />
mdgomareobaSi mohyavs. amgvarad,<br />
guli guls aCvenebs imas, rasac Tvali<br />
ver xedavs.<br />
yuradReba unda mivaqcioT imas,<br />
rom:<br />
wminda ibrahimis cecxlSi dauwvelobis<br />
magaliTad aReba da viRacis mier<br />
sakuTar Tavze analogiuri Sedegis lodini,<br />
umecreba iqneba.<br />
mevlana am sakiTxs ase ganmartavs:<br />
`allahis gzaze cecxlSi Sesvla<br />
arsebobs. magram cecxlSi Sesvlamde<br />
unda gamoarkvio, ibrahimis Tviseba gaxasiaTebs<br />
Tu ara! vinaidan cecxli Sen<br />
24 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - Tebervali<br />
ki ara, ibrahimisnairebs cnobs da ar<br />
wvavs!~<br />
mokled, adamianis mxridan saku-<br />
Tari Tavis srulyofilad CaTvla da<br />
allahis megobrebTan Sedareba aSkara<br />
umecrebaa. aseT pirovnebas, savalalo<br />
dasasrulis meti, araferi elodeba.<br />
Cveni movaleobaa, SesaZleblobebis<br />
farglebSi zomebi miviRoT, gamosavali<br />
movZebnoT da sabolood allahis imediT<br />
aRvsilni, mas SevefaroT!<br />
mcdelobis gareSe RmerTis imedad<br />
yofna allahis Suamavalma akrZala:<br />
erTma beduinma hkiTxa:<br />
`allahis Suamavalo!<br />
aqlemi davaba Tu RmerTis<br />
imedad davtovo?~<br />
Suamavalma upasuxa:<br />
`aqlemi daabi,<br />
RmerTis imedi amis Semdeg<br />
gqondes!~ (Tirmizi,<br />
qiameT, 60 )<br />
xalifa omers ar<br />
undoda armia damaskoSi<br />
Seeyvana, radgan iq epidemia<br />
iyo gavrcelebuli.<br />
meTaurma abu ubeide ibn el<br />
jerrahma hkiTxa:<br />
`xalifav! allahis bedisweras<br />
gaurbixar?~<br />
wminda omerma upasuxa:<br />
`diax, Cven allahis erTi bedisweridan<br />
meorisken gavrbivarT!~ (ix.<br />
muslimi, selami, 99)<br />
wminda hadisSi nabrZanebia:<br />
`Tu Tqven gaigonebT, rom sadme Savi<br />
Wiria gavrcelebuli, iq ar waxvideT!~<br />
(muslimi, selami, 100)<br />
orive samyaroSi morwmunis damxmare<br />
allahia. vinc allahis imedad iqneba,<br />
is misTvis sakmarisia. Tundac pirov-
neba da Tundac sazogadoeba simSvidesa<br />
Tu bednierebas mxolod RmerTTan dabrunebiT,<br />
misTvis daxmarebis TxovniT<br />
da masze mindobiT moipovebs.<br />
morCilebis arabuli Sesatyvisia_<br />
`TeslimieTi~, romelic momdinareobs<br />
sityvidan `selime~, rac qedis moxras,<br />
Tavs damtydari movlenebis protestis<br />
gareSe miRebasa da samSvidobos gasvlas<br />
niSnavs.<br />
swored, ibrahimze, romelsac gul-<br />
Si allahis garda sxva aravisze fiqrobda,<br />
angelozebma Tqves:<br />
`RmerTo! ibrahims Svili hyavs,<br />
suli da qoneba aqvs! Seni megobari<br />
rogor SeiZleba iyos?!~<br />
uzenaesma allahmac mas<br />
qonebiT, SviliTa da suliT<br />
gamocda mouwyo da<br />
angelozebs aCvena, rom<br />
is sruliad iyo masze<br />
mindobili. am mor-<br />
Cilebisa da ndobis wyalobiT<br />
suls, qonebasa<br />
da Svils udidesi Rmer-<br />
Tis gzaze misTvis aravi-<br />
Tari dabrkoleba ar Seuqmnia,<br />
radgan ibrahimis ena<br />
misi gulis Tarjimani iyo da<br />
mudam ambobda:’ `viqmen muslimi<br />
(morCili) samyaroTa Rmer-<br />
Tisa!~ (sura bayara, aiaTi 131)<br />
es gamocdebi da maTi Sedegebi<br />
yvela morwmunisTvis magaliTad<br />
unda iqces.<br />
hajoba, wminda ibrahimisa da ismailis<br />
mxridan RmerTis imedis qonisa da<br />
morCilebis simboloa. is adamians adamianuri<br />
Tvisebebisgan aTavisuflebs<br />
da sulierebis klimatSi, morCilebiTa<br />
da gamCenisadmi ndobiT Sehyavs. hajoba<br />
RmerTis siyvaruliT aRvsili gulis<br />
mona-msaxureobrivi movaleobaa.<br />
rodesac hajobis RvTismsaxurebisas<br />
adamiani ihrams Caicvams, amqveyniurobisgan<br />
savsebiT Tavisufldeba da misi<br />
istoriis furclebi da cnobili adamianebi<br />
guli mxolod RmerTisadmi vedrebiTaa<br />
dakavebuli. amgvarad, adamiani sruli<br />
ndobiT gamCenzea mijaWvuli. amis Sesaxeb<br />
uzenaesi allahi yuranSi brZanebs:<br />
`hajoba (dro) gansazRvrul Tveeb-<br />
Sia. am mdgomareobaSi man, vinc am Tveeb-<br />
Si (ihrams Caicvams da mizans daisaxavs)<br />
hajobas (TavisTvis) farZad gaxdis,<br />
unda icodes, rom hajobisas qalTan miaxloeba,<br />
codvis Cadena da Cxubi ar arsebobs.<br />
Tqven, sikeTis saxeliT rasac<br />
akeTebT, allahma icis... (TqvenTvis<br />
mgzavrobisas saWiro) sagzali, usafrTxo,<br />
yvelaze sasikeTo sagzali<br />
RvTismoSiSobaa. visac Wkua gaqvT,<br />
(mxolod) Cemi geSinodeT da<br />
gafrTxildiT!~ (sura bayara,<br />
aiaTi 197)<br />
aqedan Cans, rom,<br />
roca adamians ihrami<br />
acvia, erTi balaxis<br />
mogleja, erTi Tmis<br />
bewvis amoZrobac ki<br />
ar SeiZleba. nadiroba,<br />
sqesobrivi kavSiri,<br />
RmerTis brZanebebisa da<br />
akrZalvebis mimarT daumorCilebloba<br />
da Cxubi ar<br />
SeiZleba. imis gamo, rom isini<br />
RmerTis mieraa gaCenili,<br />
yvela arsebisadmi, gulisxmiereba<br />
unda gamoviCinoT.<br />
hajobis RvTismsaxurebac gviCvenebs,<br />
rom codvebis miteveba mxolod<br />
vedrebis, RmerTis imedad yofnisa<br />
da masze mindobis Semdeg Sesrulebuli<br />
RvTismsaxurebebis madliT ganxorcieldeba.<br />
RmerTo Cveno! wilad gvargune bedniereba,<br />
Sendami usazRvro ndobiTa<br />
da morCilebiT ganmsWvalulebma vicxovroT!<br />
mxolod Sen gaxdi Cveni Tav-<br />
Sesafari! wilad gvargune mgrZnobiare<br />
guliT hajobis Sesrulebis bedniereba!<br />
▀<br />
ianvari - Tebervali<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
25
RvTismsaxurebis wesebi islamSi (ilmihali)<br />
ratom sruldeba namazi<br />
mxolod arabul enaze?<br />
cnobilia, rom muslimi namazs arabul<br />
enaze asrulebs. surebi yuranidan<br />
da gansazRvruli vedrebebi namazSi<br />
aseve arabul enaze ikiTxeba. ara marto<br />
arabebi, aramed sxva xalxebis warmomadgenlebic<br />
im SemTxvevaSic ki, Tu maT<br />
erTi arabuli sityvis mniSvnelobac<br />
ki ar ician, namazs arabul enaze asruleben.<br />
ase moewyo jer kidev allahis<br />
Suamavlis sicocxleSi da ase movida<br />
Cvenamde, imisgan damoukideblad, Tu<br />
romelia muslimanis ena da erovneba.<br />
SeiZleba mogveCvenos, rom Tu adamiani<br />
gamCens mSobliur, ufro gasageb<br />
enaze mimarTavs, es misTvis ukeTesi iqneba.<br />
maSin mTeli msoflios yvela mus-<br />
26 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - - Tebervali<br />
limani namazs Tavis enaze Seasrulebda.<br />
pirveli, arsebobs amis sulieri<br />
mizezi. yuranSi (ahzabi, aiaTi 5) wminda<br />
Suamavlis colebi `yvela marTmorwmunis<br />
dedebad~ arian wodebulni. isini<br />
arabul enaze saubrobdnen, amitom maTi<br />
ena yvela muslimisTvis mSobliuria da<br />
namazis Sesruleba `mSobliur~ enaze<br />
logikuria.<br />
es argumenti, SesaZloa, yvelas ver<br />
daarwmunebs. ufro Zlier mtkicebulebas,<br />
SesaZlebelia, warmoadgendes is,<br />
rom yurani uzenaesi allahis sityvaa.<br />
yuranSi nabrZanebia, rom misi kiTxva<br />
madlia. sulieri TvalsazrisiTac es
naTel mtkicebulebas warmoadgens.<br />
morwmune kiTxulobs ra gamCenis mier<br />
zegardmovlenil wminda wigns, mas uaxlovdeba.<br />
gamCenis sityva rogorc gamtari,<br />
romelSic eleqtruli deni gadis,<br />
misken mimavali gzaa. gza uzenaesi gam-<br />
Cenisken_nebismieri adamianis mTavari<br />
mizania. RvTiuri sityva arabul enaze<br />
gardmovlinda. rogori kargic unda<br />
iyos Targmani, is mainc adamianis sityvad<br />
darCeba da am saxiT ver SeZlebs sulier<br />
gzaze gamcileblis movaleobis<br />
Sesrulebas.<br />
imaT, visTvisac ufro ubralo da<br />
naTeli mizezebia saWiro, SegaxsenebT,<br />
rom namazsa da vedrebas Soris arsebobs<br />
arsebiTi sxvaoba. vedrebaSi muslims,<br />
romelic gamCens mimarTavs, SeuZlia<br />
iTxovos rac unda da ra enazec unda,<br />
nebismier mdgomareobaSi, anu, aravis<br />
SeuZlia miuTiTos mas, rogor da ra iTxovos.<br />
vedrebisgan gansxvavebiT, namazi<br />
koleqtiur xasiaTs atarebs. koleqtiuri<br />
namazis Sesrulebis dros daculi<br />
unda iyos yvela monawilis survilebi<br />
da moTxovnilebebi. allahis Suamavlis<br />
sunneTSi aris miTiTeba imaze, rom koleqtiuroba<br />
namazis principad gvevlineba.<br />
upiratesoba yovelTvis koleqtiur<br />
namazs unda mieces. orma muslimanmac<br />
ki namazi erTad unda Seasrulos, Tu namazis<br />
dros sxva muslimanebic movlen,<br />
isinic imams unda mihyvnen. ganvixiloT<br />
koleqtiuri namazis sxva mxareebic.<br />
islami rom romelime sazogadoebis,<br />
erovnebis, adgilis religia yofiliyo,<br />
bunebrivia, rom am religiaSi gamoyenebuli<br />
iqneboda maT gankargulebaSi<br />
arsebuli saSualebebi (magaliTad ena).<br />
axla muslimebi asobiT erovnebis warmomadgenlebi<br />
arian, romlebic sxvadasxva<br />
enebze laparakoben da yvelaze<br />
gansxvavebul adgilebSi cxovroben. davuSvaT,<br />
muslimi arabi CineTSi gaemgzavra,<br />
amasTan man Cinuri savsebiT ar icis.<br />
rodesac adgilobrivi mcxovrebisgan<br />
raRac `Can Cu Cinis~ msgavss gaigonebs,<br />
RvTismsaxurebis wesebi islamSi (ilmihali)<br />
bunebrivia, verafers gaigebs da ar ecodineba,<br />
raze midis saubari. magram Tu es<br />
saubari Cinur enaze ezanis sityvebi da<br />
juma namazisken mowodeba iqneba, maSin<br />
Casuli mas gamotovebs da aseTive `warmatebiT~<br />
SeuZlia, sxva namazebis gamotovebac.<br />
amasTan unda aRiniSnos, rom<br />
Cinur meCeTebs minareTebi ar aqvs da<br />
isini ar hgavs safrangeTis, didi britaneTis<br />
an aRmosavleTis meCeTebs. Tu<br />
muslimani Cineli sxva qveyanaSi wava,<br />
igive problemas Seejaxeba. Tu isic da<br />
unda gvaxsovdes, rom amJamad<br />
islamis garda, arcerT religias<br />
wminda wignis originaluri teqsti<br />
ar aqvs. uzenaesi gamCenis<br />
mier zegardmovlenili teqsti<br />
mxolod yuranSia ucvlelad SenarCunebuli.<br />
ianvari - Tebervali<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
27
RvTismsaxurebis wesebi islamSi (ilmihali)<br />
sxva muslimanebic namazs TavianT enebze<br />
Seasruleben, isini erTmaneTs veRar<br />
gaugeben. amitom, sayovelTao religias<br />
saerTo safuZveli unda hqondes.<br />
sityvebi, romlebic ezanisa da namazis<br />
dros ikiTxeba, namazis Sesrulebis Tanmimdevroba<br />
swored am safuZvlis Semadgenlad<br />
gvevlineba.<br />
ar unda uarvyoT adamianis arc<br />
aRsaniSnavia, rom arcerT muslimans<br />
ar SeuZlia iseTi pativiscema<br />
ganicados yuranis Targmanis<br />
mimarT, rogorc uzenaesi gamCenis<br />
mier misi SuamavlisTvis zegardmovlenili<br />
originalis mimarT.<br />
es imitom, rom Targmna ganxorcielebulia<br />
ubralo adamianis<br />
mier, xolo originali gardmoevlina<br />
allahis mier Secdomebisgan<br />
dacul wminda Suamavals<br />
28 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - Tebervali<br />
iseTi fsiqologiuri Tviseba, rogoricaa<br />
yovelive ucxos mimarT negatiuri<br />
damokidebuleba. yoveldRe adamianis<br />
irgvliv xdeba politikuri, erovnuli<br />
da piraduli movlenebi. sxvadasxva mizezis<br />
gamo, mas SeuZlia, uari Tqvas im<br />
namazTan SeerTebaze, romelic ucxo<br />
enaze sruldeba (magaliTad, frangma<br />
SesaZloa, uari Tqvas im namazTan mier-<br />
Tebaze, romelic inglisurad, germanulad<br />
an rusulad sruldeba). arabuli<br />
ena, romelic yuranis da sunneTis enaa,<br />
muslimis cnobierebaSi gansakuTrebul<br />
adgils ikavebs da gansakuTrebul pativiscemas<br />
iwvevs. arabul enas, romelzec<br />
namazi sruldeba, muslimi ekideba ara<br />
rogorc arabebis enas, aramed rogorc<br />
allahis Suamavlis, `yvela maTlmorwmunis<br />
dedebis~ enas, romelic arCeulia<br />
gamCenis mier Tavisi brZanebebisa da<br />
rCevebis zegardmosavlenad.<br />
es xels uwyobs erTmorwmuneTa Soris<br />
erTobisa da urTierTdaxmarebis<br />
ganmtkicebas.<br />
magaliTis saxiT SeiZleba moviyvanoT<br />
saeTaSoriso yrilobebi, kongresebi.<br />
gaeros konferenciebze ar SeiZleba<br />
nebismier enaze saubari imitom, rom mizani_sxvebisTvis<br />
sakuTari Tvalsazrisis<br />
axsnaa. amitom gaeros muSaobaSi<br />
aris valdebuleba, ilaparako im enebze,<br />
romlebic oficialuri saxiT aris ar-<br />
Ceuli. am wesisTvis winaaRmdegobis gaweva<br />
aravis SeuZlia. saerTo sargeblis<br />
misaRwevad piradi sargeblis Sewirva<br />
aris saWiro, sxvanairad veravin moigebs.<br />
mniSvnelovania am sakiTxis meore<br />
mxarec. arcerT Targmans originalis<br />
adgilis dakaveba ar SeuZlia. magali-<br />
Tad, amJamad arsebobs frangul enaze<br />
(iseve, rogorc sxva enebze) yuranis<br />
mravali Targmani. magram droTa ganmavlobaSi<br />
sul axal-<strong>axali</strong> Targmanebi<br />
Cndeba. mTargmnelebi wina naSromebSi<br />
naklovanebebs pouloben da axlidan
gadaTargmnas dagrovili gamocdilebis<br />
gaTvaliswinebiT cdiloben. es ara<br />
marto franguli, aramed nebismieri<br />
sxva enisTvisac damaxasiaTebelia. ase,<br />
rom ra aris ukeTesi? Targmani Tu originali?<br />
unda gvaxsovdes, rom amJamad islamis<br />
garda, arcerT religias wminda<br />
wignis originaluri teqsti ar aqvs.<br />
uzenaesi gamCenis mier zegardmovlenili<br />
teqsti mxolod yuranSia ucvlelad<br />
SenarCunebuli.<br />
miuxedavad imisa, rom yuranis stili<br />
prozas gvagonebs, is Seicavs leqsis<br />
iseT Tvisebas da didebulebas, rogorebicaa<br />
ritmi, musika, forma. yvelaferi<br />
es erTmaneTSi im xarisxamde iRvreba,<br />
rom Tundac erTi asos damateba an mo-<br />
Soreba leqsis strofs akninebs. erTxel<br />
CemTan frangi musikosi movida, romelsac<br />
islami <strong>axali</strong> miRebuli hqonda<br />
da miTxra, mas eCveneba, rom yuranSi ra-<br />
Rac naklovanebis msgavsi naxa. waikiTxa<br />
ra sura `nasris~ nawyveti `fii dinillahi<br />
efvaja fesebbih~, man miiCnia, rom<br />
es musikalur ritms ar Seesabameboda.<br />
maSin me, romelsac am sferoSi arasakmarisi<br />
codna mqonda, mas vuTxari: `am adgilis<br />
swori wakiTxva aris ara fii `dinillahi<br />
efvaja fesebbih~, aramed `fii<br />
dinillahi efvaja fasabix~. rodesac es<br />
Cemma megobarma musikosma da pozitiurad<br />
ganwyobilma mkvlevarma gaigona,<br />
wamoiZaxa :`Tqveni wyalobiT Cemi rwmena<br />
ganvaaxle, axla yuranis am adgilze<br />
veranair naklovanebas vxedav~. yuranis<br />
proza mis poeturobasTan aris Sefardebuli.<br />
vin moindomebs, grandiozuli<br />
da SesaniSnavi ubraloze gacvalos?<br />
namazis Sesrulebis dros muslimanebi<br />
frazebis mcire raodenobas<br />
iyeneben. Tavidan ezans da yaameTs kiTxuloben.<br />
namazSi warmoiTqmeba: `allahu<br />
eqber~, `subhaane rabbiel Razim~<br />
`subhaane rabbiel eRla~, ikiTxeba sura<br />
`faTiha~ (7 aiaTi) da sxva surebi, TeSe-<br />
RvTismsaxurebis wesebi islamSi (ilmihali)<br />
hudi da sxva vedrebebi. yvela teqstis<br />
dateva erT gverdze SeiZleba. isini<br />
yvela qveynis muslimanebis enaSi im donemde<br />
Sevida, rom damwyeb muslimansac<br />
ki SeuZlia advilad da siZnelis gareSe<br />
gaigos maTi mniSvneloba da maSin muslimanis<br />
mier Sesrulebuli namazi meqanikuri<br />
aRar aris.<br />
mimaCnia, rom arcerT muslimans ar<br />
SeuZlia iseTi pativiscema ganicados<br />
yuranis Targmanis mimarT, rogorc uzenaesi<br />
gamCenis mier misi SuamavlisTvis<br />
zegardmovlenili originalis mimarT.<br />
es imitom, rom Targmna ganxorcielebulia<br />
ubralo adamianis mier, xolo<br />
originali gardmoevlina allahis mier<br />
Secdomebisgan dacul wminda Suamavls.<br />
arabuli enis gasaocar Taviseburebas<br />
warmoadgens is, rom es ena da<br />
damwerloba 15 saukunis ganmavlobaSi<br />
ar Secvlila. adamianebi, romlebsac<br />
arabuli gazeTebisa da radios ena esmiT,<br />
yuranis enasac gaigeben. SeiZleba<br />
Tu ara, rom im religiis ena, romelic<br />
ukanasknelma Suamavalma da uzenaesi<br />
allahis SuamavalTa beWedma moitana,<br />
odesme moZveldes?<br />
erTxel, universitetis erTma<br />
studentma daiJina imis gagebis mniSvnelobaze,<br />
rac namazis dros ikiTxeba.<br />
me mas vuTxari: `modiT, nebas mogcemT,<br />
rom namazi mSobliur enaze SeasruloT<br />
da Tqven SempirdebiT, rom amas<br />
gaakeTebT~. man kamaTi maSinve Sewyvita<br />
da amasTan dakavSirebiT CemTvis aRar<br />
moumarTavs. sxva sityvebiT, is adamianebi,<br />
romlebsac rwmenisa da Tayvaniscemis<br />
nacionalizacia undaT, sinamdvile-<br />
Si Tayvans ar scemen. aseT adamianTagan<br />
umravlesoba aseTia. muslims ar uRirs,<br />
yuradReba miaqcios urwmuno da praqtikaSi<br />
arafrisgamkeTebeli adamianebis<br />
sityvebsa da rCevebs. ▀\<br />
Targmna: levan gurgeniZe<br />
ianvari - Tebervali<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
29
gpasxuobT Teologi<br />
ra sityvebisa da qmedebebis Semdeg qmari saxlSi nasvami modis da sul<br />
iTvleba qorwineba (niqaxi) CaSlilad, “gagcildi”-s da msgavs sityvebs meub-<br />
ris Semdegac, niqaxis gaukeTeblad, neba. amis Semdeg niqahis gaaxleba mesameuRleebs<br />
erTmaneTTan cxovreba aRar Wiroeba Tu ara?<br />
SeuZliaT?<br />
Zvirfaso mkiTxvelo! islami aras-<br />
islami srulyofili religiaa. is rulwlovnebsa da sulier avadmyofebs<br />
zogierT sakiTxSi xumrobas gamoric- arafers avalebs da qmedebebze pasuxs<br />
xavs. amaTgan erT-erTi ganqorwinebis ar Txovs. magram rac Seexeba im adamians,<br />
Taobaze col-qmris erTmaneTSi xum- romelsac alkoholi aqvs miRebuli, is<br />
robaa. islamis religia qorwinebas did sulierad janmrTeli da zrdasrulia,<br />
mniSvelobas aniWebs da ramdenadac da- Tumca am mdgomareobaSi mxolod TavisaSvebi<br />
unda iyos ganqorwineba, is mainc si daudevrobis wyalobiT aRmoCnda da<br />
mouwonari qmedebaTagania.<br />
amitom mis mier warmoTqmul sityvebs<br />
araviTari Zala aqvs. magram, Tu gamofxizlebis<br />
Semdeg igive azrze darCeba,<br />
xolo Semdeg, oTxi Tvisa da aTi dRis<br />
ganmavlobaSi meuRleebi Serigebas gadawyveten,<br />
niqahis gakeTeba aucilebelia.<br />
mamakaci zogjer xumrobiT an gabrazebis<br />
dros cols eubneba: `mamaSenis<br />
saxlSi wadi~, `me Sen gagcildi~, `saxlidan<br />
wadi~, `Cemi coli aRar xar~, da amis<br />
msgavs sityvebs. aseTi sityvebi muslims<br />
ar Seefereba. islamSi qmars colisTvis<br />
sityva `gamSordis~ Tqmis ufleba mxolod<br />
samjer aqvs.<br />
am sityvis erTxel Tqmis Semdeg,<br />
col-qmars oTxi Tve da aTi dRis vada<br />
aqvT imaze dasafiqreblad, uRirT Tu<br />
ara erTmaneTTan cxovreba. Tu zemoT<br />
aRniSnuli drois gasvlis Semdeg maT<br />
gadawyvites erTmaneTTan dabruneba,<br />
niqahi aucilebelia. magram Tu am vadis<br />
gasvlamde, bolo dResac ki, erTmaneT-<br />
Tan Serigeba gadawyvites, niqahis gake-<br />
Teba saWiro aRar aris.<br />
Tu qmarma cols sityva `gamSordi~<br />
samjer uTxra, maSin mas am qalze xelmeored<br />
daqorwinebis ufleba manamde ar<br />
aqvs, sanam is sxva mamakacze ar gaTxovdeba<br />
da axal qmars sakuTari nebiT ar<br />
gaeyreba.<br />
30 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - Tebervali<br />
aleqsandere nakaiZe<br />
ra SemTxvevaSi iTvleba<br />
niqahi moSlilad?<br />
qmari ramdenime weli saxlidan iyo<br />
wasuli, saerTod aRar mikavSirdeboda,<br />
amitom gardacvlili megona. ramdenime<br />
wlis Semdeg ojaxSi dabrunda. am Sem-<br />
TxvevaSi niqahis gaaxleba saWiroa Tu<br />
ara?<br />
qmris gardacvalebis an dakargvis<br />
SemTxvevaSi gansazRvruli vadis gasvlis<br />
Semdeg, dedakacs SeuZlia, gaTxovdes.<br />
magram Tu qmris Sesaxeb araferi<br />
icodiT da mainc mas elodebodiT, am<br />
SemTxvevaSi ra droc unda gavides, niqahis<br />
gakeTeba saWiro aRar aris.<br />
yvela muslims vTxov, dakvirvebiT<br />
isaubros da nu gamoiyenebs iseT sityvebs,<br />
romelic qorwinebas safrTxiT<br />
daemuqreba. ▀
daniel bolqvaZe<br />
uzenaesma allahma Zalian bevri ram<br />
amanaTis saxiT gviboZa, aqedan erT-erTi<br />
Svilebia. islamis rwmenis mixedviT muslimTa<br />
ojaxebSi qaliSvili daibadeba<br />
Tu vaJiSvili amas mniSvneloba ar aqvs,<br />
radgan maT sazogadoebaSi erTnairi adgili<br />
ukaviaT, magram samwuxarod is sazogadoeba,<br />
romelic 21-e saukuneSic ki<br />
umecrebis morevSia CaZiruli, am faqts<br />
ase ar uyurebs da maTi Sexeduleba qalisa<br />
da mamakacis Tanasworobis Sesaxeb,<br />
amJamadac ki, arasworia. wminda yuranis<br />
sxvadasxva aiaTebSi wminda Suamavlebi<br />
uzenaes allahs madlobas uxdian maTTvis<br />
micemuli srulyofili da janmrTeli<br />
SvilebisTvis. magaliTad: wminda adami<br />
da eva RmerTs ase evedrebodnen: `Tu<br />
WkuiT, sxeuliT unaklo Svils mogvcem,<br />
vficav, rom Seni madlierTagani viqnebiT”<br />
(sura arafi, aiaTi149). `dideba RmerTs,<br />
romelmac me, asakis miuxedavad, ismaili<br />
da ishaki maCuqa, marTlac, RmerTi vedrebaTa<br />
amsrulebelia, gamCeno, mec da<br />
Cemi Svilebic namazis mlocvelTagani<br />
gvamyofe da vedreba agvisrule.~ (sura:<br />
ibrahimi 39-40 )<br />
Cveni Svilebi CvenTvis amanaTicaa da<br />
udidesi gamocdac RvTis winaSe, amitom<br />
mSobeli valdebulia, bavSvi dabadebidan<br />
gaakontrolos, zrdasrul asakamde<br />
da mis Semdegac mis yoveldRiur qcevebs<br />
yuradReba miaqcios, radganac bavSvs<br />
dabadebisTanave Tan dahyveba sami sicariele<br />
TavSi, kuWSi da sulSi. maTi Sevseba<br />
islamis kanonebis mixedviT yvela mSoblis<br />
ZiriTadi valdebulebaa.<br />
Semecneba da garToba<br />
bavSvebi<br />
RvTiuri<br />
amanaTebi<br />
1-10 wlamde bavSvi fiqrobs rom misi<br />
mSobeli SeZlebulia da mas veranairi<br />
dabrkoleba ver SeaCerebs.<br />
10-20 wlamde asakSi is fiqrobs, rom<br />
mSobels zogierTi ram ar gamosdis xelidan<br />
da SeniSvnebis micemas iwyebs.<br />
20-30 wlamde asakSi fiqrobs rom<br />
mSobels yvelaferSi SeniSvna sWirdeba,<br />
xolo 30-40... da a.S. asaks rom miaRwevs,<br />
ukve xvdeba, rom misi mSobeli marTlac<br />
Wkviani da SeZlebuli yofila yvela<br />
saqmeSi.<br />
bavSvebSi araswori Sexedulebebis<br />
aRmosafxvrelad rogorc mSoblebma,<br />
aseve maT irgvliv myofma sazogadoebam,<br />
masSi, yuranis brZanebebisa da wminda<br />
Suamavlis sunneTis mixedviT, Tandayolili<br />
sicarielebi unda SevavsoT.<br />
kuWis sicarielis amosavsebad bavSvma<br />
unda miiRos dedis rZe, romelic<br />
alali sakvebiTaa miRebuli. ojaxis<br />
mmarTvelebi yovelTvis halali sakvebis<br />
mopovebaze unda fiqrobdnen. dedis<br />
rZe yovelTvis alali unda iyos da<br />
roca bavSvi ZuZus moswydeba, mis Semdegac,<br />
aseve, alali sakvebiT unda ikvebebodes,<br />
radganac aseTi sakvebi gavlenas<br />
axdens bavSvis sworad ganviTarebaze.<br />
Tu bavSvi Tavidanve haram sakvebs<br />
miiRebs da es permanentulad an periodulad<br />
gagrZeldeba, bavSvi sxvis kuTvnils<br />
(haxs) yuradRebas ar miaqcevs, rac<br />
SemdgomSi, mTlianad, mis cxovrebaSi<br />
aisaxeba da misi swor gzaze dayeneba<br />
ianvari - Tebervali<br />
arian<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
31
Semecneba da garToba<br />
maqsimalurad garTuldeba manam, sanam<br />
RmerTs patiebas ar SesTxovs da mis winaSe<br />
codvebs ar moinaniebs.<br />
rac Seexeba bavSvis tvinis sicarielis<br />
Sevsebas, saWiroa, man RmerTis sadidebeli<br />
is pirveli sityvebi moisminos,<br />
romlebic wminda Suamavalma Tavis sayvarel<br />
SviliSvilebs uTxra, rodesac<br />
yurSi ezani ukiTxa. Cvenc aseve unda<br />
moviqceT. erT-erTi hadisi gadmogvcems:<br />
`Tu axladSobil Svils marjvena<br />
yurSi ezans, xolo marcxenaSi yameTs<br />
wavukiTxavT, mas `ummu sebiani”(jini,<br />
romelic bavSvs Tan axlavs yovelTvis)<br />
verafers daaklebs~. aseve erT-erTi<br />
hadisi gadmogvcems, rom bavSvis dabadebidan<br />
me-7 dRes Svidi ramis gakeTeba<br />
sunneTia. esenia:<br />
1. lamazi saxelis darqmeva, sunne-<br />
Tis gakeTeba (windacveTa);<br />
2. dabadebasTan erTad Tandayolili<br />
sibinZureebisgan ganwmenda;<br />
3.<br />
4.<br />
ni);<br />
Tu qaliSvilia, yuris gaxvreta;<br />
msxverplSewirva (aqiqa yurba-<br />
5. Sewiruli msxverplis sisxlis<br />
sxeulze wacxeba;<br />
6.<br />
Tmis SeWra;<br />
7. SeWrili Tmis wonis oqros, vercxlis<br />
an misi safasuris mowyalebis ga-<br />
Reba.<br />
roca muslimi bavSvi 4 wlis gaxdeba<br />
misTvis yuranis swavlebis dawyeba<br />
yvela mSoblis valia, 6 wlis asakSi skolaSi<br />
unda miviyvanoT da mis aRzrdaganaTlebaze<br />
vizrunoT, aseve mniSvnelovania,<br />
kontroldebodes Tu visTan<br />
megobrobs bavSvi, radganac garemo,<br />
sadac bavSvi izrdeba, aris im sami movlenisgan<br />
erT-erTi, romelic adamianis<br />
cxovrebaze gavlenas axdens. esenia:<br />
a) memkvidreoba<br />
b) SemTxveviToba<br />
g) garemoeba<br />
32 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - Tebervali<br />
magram Tu memkvidreoba Zlieria<br />
da ojaxSi cxovroben adamianebi, romlebic<br />
RmerTis brZanebebis, Suamavlis<br />
sunneTis SesrulebiT arian dakavebulni<br />
da es faseulobebi maTTvis yvelaze<br />
Zvirfasia, aseT ojaxSi gazrdil bavSvs<br />
SemTxveviToba da garemoeba verafers<br />
daaklebs.<br />
Tandayolili sulis sicarielis<br />
Sesavsebad saWiroa, bavSvi miviyvanoT<br />
islamis iseT swavlulebTan, romlebic<br />
aramarto ganswavlulebi arian, aramed<br />
asruleben yuranSi mocemul RmerTis<br />
brZanebebs, eridebian yuraniT akrZaluls<br />
da wminda Suamavlis mier CvenTvis<br />
nimuSad datovebuli, cxovrebis wesis<br />
mixedviT cxovroben.<br />
Tu Cven ase ar moviqceviT, Cveni<br />
bavSvebi skolaSi an sxvadasxva umaRles<br />
saswavlebelSi miiReben codnas, romelsac<br />
kavSiri ar eqneba uzenaesi allahisa<br />
da wminda Suamavlis siyvarulTan.<br />
amis Semdeg, roca yuranis brZanebebs<br />
gaecnobian, masSi TavianTi gadasaxedidan<br />
bevri ram ar moewonebaT da dRevandel<br />
cxovrebasTan SesabamisobaSi mis<br />
moyvanas Seecdebian, rac yovlad dauSvebeli<br />
da amasTan udidesi codvaa.<br />
dasawyisSi aRvniSneT, rom bavSvebi<br />
CvenTvis amanaTad datovebuli, erTerTi,<br />
yvelaze umniSvnelovanesi wyalobaa,<br />
Cveni rwmenis mixedviT, vinc amanaTs<br />
yuradRebas ver miaqcevs, farisevlad<br />
(orpirad) CaiTvleba da jojoxeTSi<br />
urwmunoebze ufro metad daisjeba.<br />
RmerTma dagvifaros orpiri adamianebis<br />
aseTi jgufebisagan da gagviadvilos<br />
amanaTebis mtkiced dacva, RmerTma<br />
SegvaZlebinos, Cveni SvilebisTvis normaluri<br />
cxovrebis pirobebis Seqmna,<br />
raTa misi brZanebebis pirnaTlad Sesruleba<br />
arcerT Cvengans ar gauWirdes<br />
da sikvdilis Semdegac ki Cvens namoqmedarTa<br />
wignSi dausruleblad madli<br />
iwerebodes.<br />
aamin!
�� fuli gaeci, guli gaeci, salami<br />
gaeci, magram saidumlo arasdros<br />
gasce!<br />
�� dReebi daiTvale, simdidre daiTvale,<br />
winaprebi daiTvale, magram<br />
dro ar daiTvalo!<br />
�� amagi gaeci, yuri daugde, codna gaeci,<br />
magram uyuradReboT arasdros<br />
darCe.<br />
�� nergi gazarde, upovari daapure,<br />
bavSvi gamokvebe, magram siZulvili<br />
ar gamokvebo!<br />
�� uzenaesi gamCenis gzaze WeSmaritebisken<br />
iswrafe, daxmarebisken<br />
iswrafe, mxolod allahisTvis moziaris<br />
dasaxvisken ar iswrafo!<br />
Semecneba da garToba<br />
sasargeblo<br />
Segonebebi<br />
�� myidvel-gamyidveli iyavi, gamaer-<br />
Tianebeli iyavi, magram gamyofi ar<br />
iyo.<br />
�� iqadage, sikeTe hqmen, miuteve, moinanie,<br />
magram ar uRalato!<br />
�� kiTxva saziano ar aris, ikiTxe! magram<br />
wyevla ar waikiTxo!<br />
�� usamarTlobas sZlie, vnebas sZlie,<br />
oRond araferi wamoroSo!<br />
�� dauaxlovdi, esaubre, gaicani, magram<br />
ar daSorde!<br />
�� ubiZge, gadaagde, magram ar gayido!<br />
anekdotebi<br />
� serioJa cixidan werils wers dedas:<br />
– dedijan, balRobaSi ro meubnebodi,<br />
iseTi kaci gazrdiliyavi, Sen<br />
karebTan dacva mdgariyoso, xo Segisrule<br />
natvra.<br />
� mamiko, megobars rom uWirdes, xom<br />
unda davexmaro?<br />
– ki Svilo, magram Senc raRa gaWirvebuls<br />
umegobrdebi?<br />
� guSin Seni kata ase saSinlad rato<br />
knaoda?<br />
– vbandi<br />
– ki, magram mec myavs kata da vban,<br />
magram ase ar knavis.<br />
– Sen albaT ar wurav.<br />
� svani Tevzaobs da Wiayelebi gamoeleva,<br />
adgeba qaRaldze daawers-<br />
`Wiayela” da ankess gamoabams. cota<br />
xanSi ankess amoiRebs da qaRaldze<br />
daxvdeba warwera-`Tevzi~.<br />
� svans ekiTxebian:<br />
– <strong>mTvare</strong>ze xalxi cxovrobs?<br />
– ravi, aba, sinaTle ki sul unTiaT.<br />
� seroJa TavisTan stumrad epatiJeba<br />
megobrebs:<br />
– zari ar muSaobs da rogorc ki<br />
moxvalT, fexiT daabraxuneT.<br />
– fexiT ratom?<br />
ianvari - Tebervali<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
33
Semecneba da garToba<br />
– aba, xelcarielebi xom ar moxvalT?!<br />
� svani da raWveli jixvze nadiroben<br />
kldeebSi. gadavarda raWveli, svani<br />
uyviris.<br />
– rogor xar, xeli xo ar moitexe?<br />
– ara!<br />
– fexi xo ar moitexe?<br />
– ara!<br />
– aba, ra moitexe?<br />
– damaca, kaco, jer davece!<br />
� – ara, Zmao, banditi mirCevnia cols,<br />
– eubneba WiWikia Zmakacs.<br />
– reiza, simon?<br />
– kaco, banditi geubneba an fuli,<br />
an suli!- airCev. coli ki orives<br />
mTxovs.<br />
� – me Senze Zlieri var, -auxirda mTvrali<br />
gurul Tamadas.<br />
– riTi xar Zama, Cemze Zlieri? -dainteresda<br />
guruli.<br />
– riTi da me axalgazrda var.<br />
– mere ra, biZiko, rafer devijero<br />
axla, tkicina lariani jobia da-<br />
WmuWnul aslarians?!<br />
� Relvis dros, mgzavri miva kapitan-<br />
Tan da ekiTxeba:<br />
– ra manZilzea uaxloesi miwa?<br />
– or milSi.<br />
mgzavrs gauxardeba da kidev ekiTxeba:<br />
– marjvniv Tu marcxniv?<br />
– qvemoT, miougo kapitanma.<br />
�– Zvirfaso, eqimma miTxra, rom didididi<br />
8 saaTiRa damrCa sicocxle.<br />
modi, wavideT saukeTeso restoranSi,<br />
mere sastumroSi – eubneba<br />
qmari cols.<br />
– ho, Sen ra genaRvleba, diliT<br />
asadgomi ar iqnebi!<br />
34 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - Tebervali<br />
� ori megobari saubrobs:<br />
– saxlSi gvian roca mivdivar, coli<br />
saaTs uyurebs.<br />
– Sen kargad gqonia saqme, Cemi kalendars<br />
uyurebs.<br />
�– gavige sidedrTan giCxubia.<br />
– ki agrarul sakiTxebSi ver Sev-<br />
TanxmdiT.<br />
– vaa, eg rogor?<br />
– mas unda, rom me Camdos miwaSi, me<br />
piriqiT.<br />
� mamakacma matarebelSi fanjaras-<br />
Tan mdgomi qali SeniSna‚ romelic<br />
gamwarebuli tiroda:<br />
– ukacravad‚ qalbatono‚ ra mogividaT?<br />
– meuRle sadgurze Cavida‚ Jurnal-gazeTebs<br />
amovitano da amosvla<br />
veRar moaswro.<br />
– o... samwuxaroa‚ marTla gagiWirdebaT<br />
kiTxvis gareSe mgzavroba.<br />
� 2 somexi daniZlavda modi Cavyvin-<br />
ToT da vinc pirveli amoyvinTavs,<br />
saxinkle iman ikisroso. meore dRes<br />
sainformaicioSi: dRes diliT<br />
ipoves 2 damxrCvali somexi...<br />
� rad gindaT kabinetSi akvariumi? –<br />
hkiTxes warmatebul biznesmens.<br />
– momenatra arseba, romelic pirs<br />
imitom ar aRebs, rom fuli mTxovos.
Semecneba da garToba<br />
ratom airCies islami<br />
cnobilma adamianebma?<br />
me davinaxe atlantikis okeanisa<br />
da xmelTaSua zRvis wylebi erTmaneTs<br />
ar ereoda da es mecnieruladac aris<br />
damtkicebuli da roca gavige, rom amis<br />
Sesaxeb1400 wlis win zegardmovlenil<br />
wminda yuranSi iyo saubari, davijere,<br />
rom islami WeSmariti sarwmunoebaa da<br />
amitomac avirCie is.<br />
(kapitani kusto/ frangi)<br />
gancvifrebuli davrCi, rodesac vnaxe,<br />
rom wminda yurani allahis saxeliT<br />
iwyeba da mis erTaderTobas gvamcnobs.<br />
amitom mec gavxdi muslimi gamomdinare<br />
iqidan, rom islami erTRmerTianobas<br />
efuZneba.<br />
(qeTs stivensi/ ingliseli)<br />
islami is religiaa, romelic yvela<br />
droze maRla dgas. amitomac miviRe is<br />
(roder garaudi/frangi)<br />
davijere, rom anarqia mxolod islamis<br />
zneobiT SeiZleba aRikveTos.<br />
alkoholi mivatove, Tavze davixure da<br />
islami miviRe.<br />
(Tina gfanzili/germaneli)<br />
muslimi gavxdi, roca davinaxe, rom<br />
islami adamianis erovnebas, kanis fersa<br />
da enas ar aqces yuradRebas. uflebebi-<br />
Tac yvela Tanasworia. locvis dros ki<br />
Tanamdebobrivi gansxvaveba dauSvebelia.<br />
(Tomas klintoni/ amerikeli)<br />
islami yvelaze saukeTeso rames<br />
Seicavs. arcerT religiaSi araa iseTi<br />
sulieri Zmoba, rogoric islamSi.<br />
ianvari - Tebervali<br />
(dr. rolf freiherri.)<br />
muslimi gavxdi, gamomdinare iqidan,<br />
rom islami siyvaruls, megobrobas,<br />
sisufTaves da saukeTeso zneobas<br />
qadagebs.<br />
(uemora/ iaponeli/<br />
islami mflangvelobasa da siZunwes<br />
krZalavs. igi materialur da sulier<br />
sakiTxebTan dakavSirebiT saukeTeso<br />
wesebs efuZneba.<br />
(ronald rosqviili/amerikeli)<br />
islami adamians amqveyniur simSvides<br />
da saiqio bednierebas pirdeba.<br />
amitomac miviRe es religia.<br />
(b. qarai/zengibari)<br />
muslimi gavxdi, vinaidan islami ara<br />
kerpebis, aramed erTaderTi uzenaesi<br />
allahisadmi RvTismsaxurebas, samarTlianobas,<br />
amanaTis uRalatobas, adamianis<br />
uflebebis dacvas brZanebs.<br />
(nejaSi, eTiopiis mefe)<br />
Tufeil bin amri udidesi poeti<br />
gaxldaT. masze ukeT leqsebis aRqma<br />
Zalian cota vinmes SeeZlo. rodesac<br />
wminda yurani waikiTxa, mixvda, rom is<br />
ara adamianis, aramed RvTiuri sityvebi<br />
iyo da islami maSinve miiRo.<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
35
Semecneba da garToba<br />
sudoku<br />
SeavseT sudoku ise, rom gamotovebul ujrebSi CaweroT cifrebi 1-dan<br />
9-mde, oRond arcerT horizontalur mwkrivSi, vertikalur svetSi da kvadratSi,<br />
romlebic 9 ujrisagan Sedgeba, ar unda iyos ori erTnairi cifri.<br />
martivi rTuli<br />
2 8 3<br />
6 9 2 1 5<br />
8 4 1 5 2 6<br />
7 3 8<br />
4 1 8 5 3 2<br />
2 5 4<br />
6 1 9 7 4<br />
9 6 8 5 1<br />
4 2 5 1 6<br />
36 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - Tebervali<br />
8 4 2 5 1 3 6 7 9<br />
3 9 7 2 6 4 8 5 1<br />
5 6 1 8 9 7 3 2 4<br />
2 5 9 3 8 1 7 4 6<br />
4 1 8 6 7 9 5 3 2<br />
6 7 3 4 5 2 1 9 8<br />
9 8 4 1 3 5 2 6 7<br />
7 3 6 9 2 8 4 1 5<br />
1 2 5 7 4 6 9 8 3<br />
giorgi kamlaZe<br />
1 5 2 7<br />
4 2 3 7 8 5 6<br />
6 7 1 2 3 9<br />
6 1 4 5<br />
8 4 5 3 7<br />
1 7 5 4 6 8 3<br />
3 2 7 1<br />
8 5 1 3 4 7 6<br />
7 4 2 6 8 9<br />
amoxsna<br />
pasuxi pasuxi<br />
7 4 2 1 6 5 8 3 9<br />
8 5 1 3 9 4 7 6 2<br />
6 3 9 8 2 7 5 1 4<br />
1 7 5 2 4 9 6 8 3<br />
2 8 4 6 5 3 9 7 1<br />
3 9 6 7 8 1 2 4 5<br />
5 6 7 4 1 2 3 9 8<br />
4 2 3 9 7 8 1 5 6<br />
9 1 8 5 3 6 4 2 7
38 - aba, gamoicaniT?<br />
38 - sabavSvo testebi<br />
39 - nadirTa Zmoba<br />
39 - ipoveT 7 gansxvaveba!<br />
40 - mibaZe mas!<br />
sabavSvo gverdi<br />
ianvari - Tebervali<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
37
sabavSvo gverdi<br />
38 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - - Tebervali<br />
aba, gamoicaniT?<br />
cxrilSi mocemulia, 12 qarTuli kerZis saxeli. Tqveni<br />
valia ipovoT isini!<br />
t x i n k a l i q i w<br />
y a C i x i r T m a R<br />
i n a m i r a n w x u<br />
a l x a r C o i v a l<br />
o j a x u r i e a S s<br />
s i m e l i b r d l t<br />
a x a W a p u r i a o<br />
c a n e d o l e c m l<br />
i b f a S g i n d a m<br />
v a l o b i o w i C a<br />
e J n a y i n a i a w<br />
a e l a n k i R a g a<br />
1. romelia saqarTvelos sididiT meore<br />
qalaqi?<br />
a. baTumi b. soxumi<br />
g. foTi d. quTaisi<br />
2. romeli okianis auzs miekuTvneba Savi<br />
zRva?<br />
a. antlantikis okeanis<br />
b. wynari okeanis<br />
g. CrdiloeT yinulovani okeanis<br />
d. indoeTis okeanis.<br />
3. ramdeni Svili hyavda wminda muhammed<br />
Suamavals?<br />
a. 5 b. 7<br />
g. 3 d. 6<br />
sabavSvo testebi<br />
4. vin iyo pirveli islamuri saxelmwifos<br />
mmarTveli?<br />
a. keTilSobili ebu baqri<br />
b. omar bin abdul azizi<br />
g. keTilSobili ali<br />
d. ukeTilSobilesi muhammedi<br />
5. sportis romel saxeobaSi icavs erovnuli<br />
nakrebis Rirsebas levan kobiaSvili?<br />
a. fexburTSi b. kalaTburTSi<br />
g. ragbiSi d. beisbolSi?<br />
6. vin dawera poema `gamzrdeli~?<br />
a. ilia WavWavaZem<br />
b. akaki wereTelma<br />
g. daviT guramiSvilma<br />
d. vaJa fSavelam<br />
pasuxebi ixileT me-40-e gverdze
ipoveT suraTebs Soris 7 gansxvaveba<br />
nadirTa Zmoba<br />
daTvi, mgeli da melia erTmaneTs Sexvdnen<br />
da SesCivles, xSirad didi xnis ganmavlobaSi<br />
SimSiliT kuWi gvixmebao, amitom modi<br />
davZmobildeT da amieridan, rasac movinadirebT,<br />
Zmurad gaviyoTo. daZmobildnen da<br />
daifices, rom erTmaneTs ar uRalatebdnen.<br />
samiveni sanadirod wavidnen. imaT iRbalze<br />
daWrili irmis nukri naxes, kiseri<br />
mougrixes, CdilSi, mwvaneze dasxdnen da<br />
gayofas Seudgnen. daTvma ubrZana mgels,<br />
romelsac SimSiliT kbilebi ukawkawebda,<br />
aba, gahyavio. mgelma Tqva: - Tavi Sen, rogorc<br />
Cvens batons da meTaurs, Sua tani me da<br />
fexebi melias, romelsac cunculi uyvarso.<br />
mgels es sityvebi jer arc ki gaeTavebina,<br />
sabavSvo gverdi<br />
rom daTvma ise Ronivrad Cahkra TavSi TaTi,<br />
rom mTebma bani misces. mgeli ymuiliT ganze<br />
gaxta.<br />
daTvi miubrunda melias da uTxra: `Cemo<br />
meliav, Sen gahyavi!~ cbierma meliam mowiwebiT<br />
warmoTqva: `Tavi Sen, viTarca Cvens mefes, Sua<br />
tani Sen, radgan Cvenze mamobrivad zrunav, da<br />
fexebic Sen, vinaidan Cvenda sakeTildReod<br />
arian warmarTulni svlani Sennio!~<br />
- baraqala, Cemo meliav, vin gaswavla ege-<br />
Ti Wkvianuri gayofa- hkiTxa mas daTvma.<br />
- meliam miugo: - Sen rom weRan ise Zalian<br />
Caartyi mgels TavSi, Wkuas rogor ver<br />
viswavlidio!<br />
ianvari - Tebervali<br />
<strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong><br />
39
sabavSvo gverdi<br />
mibaZe mas!<br />
roca diliT gaiRviZebda, lamazi dilis gamTenebels,<br />
romelmac wyvdiadi naTeliT Secvala, ukeTilSobilesi Suamavali<br />
madlobas swiravda. uzenaesi allahisadmi madlobi-<br />
Ta da vedrebiT, yoveli <strong>axali</strong> dRis dawyeba drois gamoyenebis<br />
winapirobad unda davisaxoT. guls gamCenisadmi mimarTviT<br />
simSvide unda vagrZnobinoT. sazogadoebriv cxovrebaSi, imisaTvis,<br />
rom saqmeebi wesierad da samarTlianad warimarTos, programis<br />
Sedgena, miznis dasaxva, energiuloba da dinamiuroba warmatebis pirveli<br />
safexuri unda iyos.<br />
ise, rogorc sayvareli Suamavali iwyebda dilas.<br />
madloba yovlisSemZle allahs, romelmac Ramis wyvdiadi naTeliT Secvala.<br />
madloba imisaTvis, rom man Rrma Zilidan gamogvacocxla. uzenaeso<br />
allaho! dRes iseTi saqmeebi gamakeTebine, rogoric giyvars da ganmaride<br />
iseTebisgan, romlebic ar mogwons. damexmare, rom Seni brZanebebis Sesabamisi<br />
qmedebebi vakeTo da amiT Seni kmayofileba movipovo. ganmaSore yvelafrisagan,<br />
rac Sen mieraa akrZaluli. margune wili, raTa Cemi movaleobebi<br />
pirnaTlad Sevasrulo. yovlisgamCeno allaho! dagvifare me, Cemi mSoblebi,<br />
megobrebi da naTesavebi. isini keTili da swori gziT atare, nu miscem saSualebas,<br />
raTa mihyvnen eSmaks da Sen mier akrZaluli, mouwonari saqmeebi ake-<br />
Ton. gagvixseni niWi da gagviadvile saqmeebi. SemovifargloT imiT, rac kargi<br />
da lamazia, rac Seni, sayvareli mona-msaxurisTvis aris saWiro.<br />
oh, uzenaeso allaho! janmrTeloba mieci Cems mSoblebs, romlebmac<br />
Zalian didi jafa gawies Cems aRzrdaSi. daifare isini da sxva yvela morwmune.<br />
nu gadaaxvevineb maT swori gzidan da wilad argune saiqio bednierebis<br />
mopoveba.<br />
40 <strong>axali</strong> <strong>mTvare</strong> ianvari - Tebervali<br />
38-e gverdze ganTavsebuli testebis pasuxebi<br />
1. d 2. a 3. b 4. d 5. a 6. a