kalaTburTi axalgazrda moTamaSeebisTvis
kalaTburTi axalgazrda moTamaSeebisTvis
kalaTburTi axalgazrda moTamaSeebisTvis
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>kalaTburTi</strong>s saerTaSoriso federacia<br />
FEDERATION INTERNATIONALE DE BASKETBALL<br />
INTERNATIONAL BASKETBALL FEDERATION<br />
<strong>kalaTburTi</strong><br />
<strong>axalgazrda</strong><br />
<strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
saxelmZRvanelo mwvrTnelebisTvis<br />
BASKETBALL FOR YOUNG PLAYERS<br />
GUIDELINES FOR COACHES<br />
ilia WavWavaZis saxelmwifo universiteti<br />
ILIA CHAVCHAVADZE STATE UNIVERSITY<br />
saqarTvelos <strong>kalaTburTi</strong>s federacia<br />
GEORGIAN BASKETBALL FEDERATION<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa evropis asociacia<br />
EUROPEAN ASSOCIATION BASKETBALL COACHES<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa msoflio asociacia<br />
WORLD ASSOCIATION BASKETBALL COACHES
2<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
All rights reserved. The reproduction of this work in any form or by any electronic,<br />
mecanical, or other means, now known or hereafter invented, including xerography,<br />
photocopying, and in any information storage and retrieval system, is forbidden<br />
without the written permission of FIBA.<br />
Published by the International Basketball Federation (FIBA) in collaboration with<br />
the European Association of Basketball Coaches (EABC).<br />
FIBA<br />
Boschetsrieder Str. 67<br />
D-81 379 Munchen, Germany<br />
P.O. Box 700607<br />
D-81 306 Munchen, Germany<br />
EABC<br />
Jorge Juan, 82, 5,° - 1, ° A<br />
28009 Madrid, Spain<br />
Written by Jose Maria Buceta, Maurizio Mondoni, Aleksandar Avakumovic and<br />
Lazlo Killik. Edited by Jose Maria Buceta.<br />
© 2000, FIBA<br />
ISBN: 84-8155-591-6<br />
Deposito Legal: M-8738-2000<br />
printed in Madrid, Spain,<br />
by Editorial DYKINSON, S, L.<br />
Melendez Valdes, 61<br />
28015 Madrid, Spain<br />
in collaboration with SAFEKAT, S.L. and JACARYAN, S.A.
wignis qarTul enaze Targmna da gamocema uzrunvelyo<br />
saqarTvelos <strong>kalaTburTi</strong>s federaciam da ilia WavWavaZis saxelmwifo universitetma<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s saerTaSoriso federaciis nebarTviT<br />
saqarTvelos <strong>kalaTburTi</strong>s federacia da ilia WavWavaZis saxelmwifo universiteti<br />
uangaro daxmarebisTvis madlobas uxdis samecniero-teqnikuri Targmanis centrs<br />
(direqtori gia qiqoZe).<br />
Targmani inglisuridan _ magda guruli<br />
samecniero redaqtori – dimitri jafariZe, biznesis administrirebis doqtori<br />
wignis redaqtori _ gia miqaZe<br />
dasabeWdad wigni momzadda ilia WavWavaZis saxelmwifo universitetis gamomcemlobaSi.<br />
Tbilisi, 2009<br />
ISBN: 978-9941-9085-3-8<br />
3
4<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
winaTqma qarTuli gamocemisTvis<br />
Tanamedrove msoflioSi kalaTburTma ganviTarebis gansakuTrebul<br />
dones miaRwia. gaizarda TamaSis siswrafe, tyorcnebis sizuste, Cqarosnuli<br />
teqnika, kombinaciaTa Sesrulebis done TavdasxmaSi da urTierTdazRvevis<br />
ostatoba dacvaSi, aTletizmi, gamZleoba da TamaSis sxva<br />
komponentebi. amgvari ostatobis miRweva mxolod sakalaTburTo niWierebiT<br />
da Tundac Tavdauzogavi SromiTa da mondomebiT SeuZlebelia. is<br />
aTiode weli, romelic mwvrTnelebs eZlevaT 8-10 wlis ymawvilebis iseTi<br />
donis ostatebad aRsazrdelad, romelTac gaaCniaT uzado teqnika, sakalaTburTo<br />
azrovneba da sxva Rirsebebi namdvilad arasakmarisia. amocanas<br />
arTulebs is faqtic, rom saqme gvaqvs swrafad mozard ymawvilebTan,<br />
romelTa koordinaciisa da siswrafis miyvana sakalaTburTo kondiciamde<br />
metad rTuli saqmea. amitom, cxadia, rom norC kalaTburTelTa<br />
wvrTnis procesi, miuxedavad mravali siZnelisa, unda iyos detalurad<br />
gaazrebuli, momavlis saWiroebebze orientirebuli, meTodurad daxvewili<br />
da mimdinare, maRali sakalaTburTo kulturis mqone skolebis<br />
gamocdilebaze dafuZnebuli. am TvalsazrisiT, vfiqrobT, winamdebare<br />
saxelmZRvanelo SesaniSnavi SenaZenia mozardebTan momuSave mwvrTnelebisTvis.<br />
wigni Sedgenilia maRali rangis specialistebis mier FIBAs<br />
programis safuZvelze. masSi mocemulia norC kalaTburTelTa swavlebisa<br />
da daostatebis TiTqmis yvela aspeqti: Teoriuli mosazrebebi<br />
da praqtikuli rCevebi, wvrTnis procesis grZelvadiani da moklevadiani<br />
etapebis dagegmvisa da ganxorcielebis principebi, gaanalizebulia<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTadi komponentebis (dacva, Tavdasxma, teqnika, fizikuri<br />
da fsiqologiuri mzadyofna, swori gadawyvetilebebis miRebis unari<br />
da sxv.) srulyofis xerxebi da meTodebi sxvadasxva asakis <strong>moTamaSeebisTvis</strong>,<br />
dawyebuli mini-<strong>kalaTburTi</strong>s periodidan damTavrebuli18<br />
wlis asakamde. wignSi gansakuTrebiT xazgasmulia da argumentirebulad<br />
aris dasabuTebuli mwvrTnelis uzarmazari pasuxismgebloba mSoblebisa<br />
da sazogadoebis winaSe.<br />
aRsaniSnavia, rom iseTi mdidari sakalaTburTo tradiciebis mqone<br />
qveyanaSi, romelsac saqarTvelo warmoadgens, winamdebare saxelmZ-<br />
Rvanelo pirveli qarTulenovani Targmania, romelic srulyofilad<br />
warmogvidgens wvrTnis procesisa da <strong>kalaTburTi</strong>s swavlebis Teoriasa<br />
da praqtikas. aRniSnuli saxelmZRvanelo gamoadgebaT bavSvebsa da mozardi<br />
asakis sportsmenebTan momuSave sxva saTamaSo saxeobebis mwvrTnelebsac.<br />
Sesabamisad, winamdebare saxelmZRvanelo qarTuli sakalaTburTo<br />
da mTlianad sportuli sazogadoebis mniSvnelovani SenaZenia.<br />
aRniSnuli saxelmZRvanelos gamocema Sedegia im mWidro TanamSrom-
lobisa, romelic mimdinare etapze warmoebs saqarTvelos <strong>kalaTburTi</strong>s<br />
federaciasa da ilia WavWavaZis saxelmwifo universitets Soris. aRniSnuli<br />
TanamSromlobis koncefcia efuZneba akademiuri kvalifikaciisa<br />
da sportuli gamocdilebis Serwymis ideas, rac miznad isaxavs msoflioSi<br />
aprobirebuli codnis identificirebas, seleqcias da transfers<br />
qarTul sinamdvileSi da, Sesabamisad, qarTveli mwvrTnelebisa da<br />
sportsmenebis aRWurvas globaluri donis konkurentunariani kompetenciebiT.<br />
saqarTvelos <strong>kalaTburTi</strong>s federacia<br />
ilia WavWavaZis saxelmwifo universiteti<br />
5
winaTqma<br />
winamdebare wigni Sedgenilia masaliT, romelic moamzada qvemoT<br />
warmodgenilma samuSao jgufma FIBA-s programa ,,<strong>axalgazrda</strong> mwvrTneli<br />
2002-is proeqtis ganxorcielebis farglebSi.<br />
aRniSnul jgufs xelmZRvanelobdnen:<br />
patrik baumani – FIBA-s generaluri mdivnis TanaSemwe;<br />
anton maria komasi – <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa evropuli asociaciis<br />
prezidenti.<br />
jgufSi agreTve Sediodnen:<br />
aleqsandre avakumoviCi – BAM Passerelle Movement-is prezidenti;<br />
xose maria buseta – <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa evropuli<br />
asociaciis generaluri mdivani;<br />
mauricio mondoni _ mini-<strong>kalaTburTi</strong>s evropuli komisiis wevri;<br />
laslo kiliki – <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa evropuli asociaciis aRmasrulebeli<br />
saorganizacio komitetis wevri.<br />
FIBA-m winamdebare wignis dawera daavala am sferoSi momuSave profesionalebs:<br />
aleqsandre avakumoviCs, xose maria busetas(redaqtori),<br />
mauricio mondonisa da laslo kiliks.<br />
FIBA didad afasebs am jgufis mier gaweul mniSvnelovan Sromas da<br />
madlobas uxdis im pirebsa da dawesebulebebs, romlebmac moamzades<br />
wignisTvis fotomasala: paloma romeros, suzana fernandess, german<br />
garsia kazanovas, antonio paternas, aleqsandre avakumoviCs, karlos<br />
sains de axas, xose maria busetas, espaneTis <strong>kalaTburTi</strong>s mwrTvnelTa<br />
asociacias, bulgareTis <strong>kalaTburTi</strong>s federacias, madridis moswavle-<br />
Ta skolas, malagis klubs, madridis kolegias, madridis real kanoes da<br />
madridis realis safexburTo klubs.<br />
FIBA agreTve madlobas uxdis qalbatonebs Sila ingrisianos da maika<br />
Zuritas inglisur teqstze warmatebuli muSaobisTvis, baton antonio<br />
parons, wignisTvis Sesrulebuli SesaniSnavi naxatebisaTvis, qalbaton<br />
dolores del pinos udidesi daxmarebisaTvis da dikinsonis redaqcias<br />
wignis redaqtirebis procesSi gamoCenili yuradRebisTvis.<br />
dabolos, FIBA gansakuTrebul mniSvnelobas aniWebs im udides wvlils,<br />
romelic evropis <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa asociaciam Seitana<br />
am proeqtSi.
meoce saukunis bolosTvis kalaTburTs ukve mTel dedamiwaze TamaSobdnen.<br />
<strong>kalaTburTi</strong> sportis erT-erTi yvelaze popularuli saxeobaa<br />
gogonaTa da vaJTa Soris. FIBA 208 erovnul sazogadoebas aerTianebs,<br />
Sesabamisad sportis aRniSnuli saxeobiT asobiT aTasi adamiania gatacebuli.<br />
bevri maTganisTvis <strong>kalaTburTi</strong> SesaniSnavi saSualebaa fizikuri,<br />
pirovnuli da socialuri ganviTarebisaTvis. <strong>kalaTburTi</strong> emsaxureba,<br />
agreTve, im faseulebaTa damkvidrebas romlebmac m TaobaTa ukeTesi momavali<br />
unda uzrunvelyon da biZgi miscen adamianebsa da qveynebs Soris<br />
urTierTpativiscemaze agebul Tanaarsebobas XXI saukuneSi.<br />
FIBA acnobierebs <strong>kalaTburTi</strong>s gansakuTrebul mniSvnelobas axalgazrdobis<br />
mravalmxriv ganviTarebaSi da mwvrTnelTa mniSvnelovan<br />
rols am saqmeSi, vinaidan swored mwvrTnelebma unda uzrunvelyon, rom<br />
maTi sakalaTburTo gamocdileba maqsimalurad sasargeblo gamodges<br />
aRsazrdelebisaTvis. am miznis misaRwevad, FIBA-s <strong>kalaTburTi</strong>s mwrTvnelTa<br />
evropul asociaciasTan erTad Seiqmna programa ,,<strong>axalgazrda</strong><br />
mwvrTnelebi 2000,” romelic iTvaliswinebs <strong>kalaTburTi</strong>s aRmzrdelTa<br />
momzadebas norC moTamaSeebTan samuSaod, mini <strong>kalaTburTi</strong>s asakidan<br />
18 wlamde. es programa Seiqmna imisaTvis, rom saSualeba mieca mwvrTnelebisaTvis<br />
egrZnoT da gaeTavisebinaT sakuTari pasuxismgebloba, gascnobodnen<br />
sakalaTburTo strategiasa da Tanamedrove koncefciebs,<br />
romelTa mizania momavali sportsmenebis aRzrdisTvis xelSewyoba.<br />
am amocanaTa Sesasruleblad, FIBA-s mier SerCeulma specialistebma<br />
Seqmnes samuSao jgufi, romlis Zalisxmevis Sedegia winamdebare wigni.<br />
es naSromi unda iqces mniSvnelovan saSualebad, romelic xels Seuwyobs<br />
FIBA-s, olimpiuri moZraobis an erovnuli federaciebis egidiT<br />
msoflios nebismier kuTxeSi organizebul mwvrTnelTa sakvalifikacio<br />
seminarebs. vimedovneb, rom mkiTxveli Rirseulad Seafasebs wignis mniSvnelobas<br />
da warmatebiT gamoiyenebs mas <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebTan muSaobis<br />
meTodebis gasamdidreblad.<br />
borislav stankoviCi<br />
FIBA-s generaluri mdivani
swavleba gacilebiT Znelia, vidre swavla. Cven yvelam viciT aRniSnuli<br />
WeSmariteba, magram xSirad viviwyebT mas.<br />
ratom aris swavleba ufro rTuli? ara mxolod imitom, rom maswavlebels<br />
ufro meti codna moeTxoveba, aramed imitomac, rom man zedmiwevniT<br />
unda icodes rogor da ra aswavlos.<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa msoflio asociacias (WABC) wilad xvda<br />
didi pativi, monawileoba mieRo FIBA-s mier SemuSavebul did programaSi,<br />
romelic iTvaliswinebs norC kalaTburTelebTan momuSave mwvrTnelebis<br />
swavlebas.<br />
yoveldRiurad tardeba sawvrTneli seminarebi msoflios sxvadasxva<br />
qveyanaSi, magram mwvrTnelTa mxolod mcire nawili muSaobs <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSeebTan. FIBA iTvaliswinebs, rom swored aRniSnul moTamaSeTa<br />
kategoria warmoadgens momaval kalaTburTelebs axal aTaswleulSi da<br />
amitom gadawyvita gamoeca saxelmZRvanelo romelic gamosayenebeli<br />
iqneba <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelebisaTvis mTel msoflioSi.<br />
miuxedavad imisa, rom Tavdapirvelad xsenebuli RonisZieba igegmeboda<br />
rogorc ,,evropuli” proeqti, eWvgareSea, rom misi mniSvneloba<br />
gascdeba evropis farglebs. es wigni amieridan SeiZleba gamoyenebuli<br />
iqnes FIBA-s patronaJiT Catarebuli mwrTvnelTa nebismier seminarze<br />
msoflio masStabiT.<br />
Cven, <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa msoflio asociacia, rogorc FIBAs<br />
mier olimpiuri statusis mqoned aRiarebuli struqtura, farTod<br />
gamoviyenebT aRniSnul saxelmZRvanelos Cvens yoveldRiur saqmianobaSi.<br />
aseve vimedovnebT, rom mkiTxvelebi, mwvrTnelebi da moTamaSeebi<br />
sixaruliT Sexvdebian winamdebare gamocemas da xels Seuwyoben rogorc<br />
FIBA-s, agreTve evropisa da msoflios <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa asociaciebs<br />
msoflios maStabiT winamdebare naSromis popularizaciaSi.<br />
Cezare rubini<br />
WABC-is prezidenti
<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa evropis asociaciisaTvis prioritetuli<br />
amocanaa (EABC ) evropel mwvrTnelTa swavlebis mowinave meTodikis Seqmna.<br />
amitom, FIBA-s mier dagegmili programa `<strong>axalgazrda</strong> mwvrTnelebi<br />
2000” metad mniSvnelovania <strong>axalgazrda</strong> mwvrTnelebis momzadebisaTvis<br />
norC moTamaSeebTan samuSaod.<br />
norC kalaTburTelebTan momuSave mwvrTnelebis varjiSis meTodika<br />
ar SeiZleba iyos iseTive, rogoric profesionalebTan momuSave mwvrTnelebisa.<br />
maT unda SeimuSaon da daxvewon wvrTnis sakuTari stili, romelic<br />
unda Seesabamebodes maT aRsazrdelTa aTletur, pirovnul da<br />
teqnikur SesaZleblobebs. amitom gansakuTrebiT mniSvnelovania, rom am<br />
mwvrTnelebma SeiZinon mozardebisa da Wabukebis swavlebisaTvis saWiro<br />
specifikuri codna.<br />
programis `<strong>axalgazrda</strong> mwvrTnelebi 2000” da agreTve winamdebare<br />
wignis mizani gaxlavT erovnuli federaciebis mier SemuSavebuli<br />
mwvrTnelTa daostatebis arsebuli programebis axali masaliT Sevseba<br />
da ara maTi Secvla. Sesabamisad, programa da wigni gankuTvnilia im<br />
kategoriis mwvrTnelebisaTvis, romelTac sakuTar qveynebSi saTanado<br />
licenziebi gaaCniaT da kargad floben <strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTad teqnikur<br />
principebs. aRniSnulis gaTvaliswinebiT Cveni mizani iyo, warmogvedgina<br />
SesaZleblobaTa farTo speqtri, romelTa gamoyenebiTac mwvrTnelebi<br />
SeZlebdnen nayofier muSaobas damwyeb da mozard kalaTburTe lebTan,<br />
Tanamedrove meTodologiisa da specifikuri faqtorebis gaTvaliswinebiT.<br />
winamdebare wigni warmoadgens `<strong>axalgazrda</strong> mwvrTnelebi 2000”-is<br />
erT-erT mniSvnelovan elements da ganixileba rogorc damateba im seminarebisa,<br />
romelTa Catarebac navaraudevia uaxloes wlebSi msoflios<br />
sxvadasxva qveyanaSi. wignis mizani ar aris <strong>kalaTburTi</strong>s yvela aspeqtis<br />
gaSuqeba; is moiazreba, rogorc saxelmZRvanelo dokumenti bavSvebTan<br />
da iuniorebTan momuSave mwvrTnelebisaTvis im specifikuri sakiTxebis<br />
gaTvaliswinebiT, romlebic gansakuTrebiT mniSvnelovnad miaCnia FIBAs<br />
mier SerCeul eqspertTa samuSao jgufs. darwmunebuli var, rom winamdebare<br />
wigni bavSvTa nebismieri mwvrTnelisaTvis savaldebulo saxelmZRvanelod<br />
iqceva<br />
anton maria koma<br />
EABC-s prezidenti
avtorTa Sesaxeb<br />
xose maria buseta. madridis komplutensis universitetis<br />
(espaneTi) fsiqologiis doqtori; manCesteris universitetis<br />
(inglisi) mecnierebaTa magistri. igi aris sportis<br />
fsiqologiisa da janmrTelobis fsiqologiis eqsperti da<br />
fsiqologiis profesori UNED-is (espaneTi) universitet-<br />
Si. mas, agreTve, <strong>axalgazrda</strong> elitarul moTamaSeebTan samwvrTnelo<br />
muSaobis didi gamocdileba, aqvs. igi iyo espaneTis<br />
kadetebis, iuniorebisa da qalTa erovnuli nakrebi<br />
gundebis mwvrTneli.<br />
mauricio mondoni. aqvs milanis (italia) kaTolikuri<br />
universitetis xarisxi fizikuri aRzrdis dargSi; igi aris<br />
swavlebisa da wvrTnis Teoriisa da meTodologiis profesori<br />
italiis olimpiuri komitetis sportis skolaSi<br />
da sportuli TamaSebis da <strong>kalaTburTi</strong>s Teoriisa da meTodologiis<br />
profesori milanis kaTolikur universitetSi.<br />
gaaCnia <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa wvrTnis mdidari gamocdileba<br />
da iTvleba saerTaSoriso eqspertad mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />
dargSi.<br />
aleqsandar avakumoviCi aris iuristi da kalaTbur-<br />
Tis mwvrTneli, belgradis (iugoslavia) universitetis<br />
umaRlesi xarisxi. warsulSi kalaTburTeli, dReisaTis<br />
anxorcielebs <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebis eqspert-mwvrTnelis<br />
funqciebs.. man da misma meuRlem bilJana markoviCma<br />
daaarses evropaSi pirveli kerZo sakalaTburTo skola<br />
“Basket Bam” <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong>. igi aris evropaSi<br />
moZraoba “BAM Passerelle Movement “-is damaarsebeli.<br />
laslo kiliki aris <strong>kalaTburTi</strong>s gamocdili mwvrTneli,<br />
aqvs budapeStis (ungreTi) sportuli aRzrdis umaRlesi institutis<br />
fizikuri aRzrdis maswavleblis xarisxi. laslo<br />
kiliki iyo egviptis iunior vaJTa da qalTa nacionaluri<br />
gundebis mwvrTneli; muSaobda budapeStis fizikuri aRzrdis<br />
kvleviT institutSi. xelmZRvanelobda ungreTis <strong>kalaTburTi</strong>s<br />
mwvrTnelTa kvalifikaciis amaRlebis kursebs.<br />
igi aRiarebulia <strong>axalgazrda</strong> elituri moTamaSeebis aRzrdisa<br />
da Camoyalibebis ostatatad.
S i n a a r s i<br />
winaTqma qarTuli gamocemisTvis 4<br />
winaTqma 6<br />
avtorTa Sesaxeb 10<br />
Sesavali 12<br />
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi 17<br />
2. sakalaTburTo saqmianobis dagegmva 53<br />
3. varjiSebis organizeba 103<br />
4. varjiSebis strategia 123<br />
5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi 149<br />
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong> 175<br />
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis 239<br />
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna 297<br />
danarTi: testebis pasuxebi da komentarebi<br />
indeqsi
12<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
Sesavali<br />
programa `<strong>axalgazrda</strong> mwvrTnelebi 2000” SemuSavebulia FIBA-s mier<br />
norC kalaTburTelebTan momuSave <strong>axalgazrda</strong> mwvrTnelebis profesiuli<br />
daostatebisTvis. winamdebare wigni am programis erT-erTi Semadgeneli<br />
nawilia, igi gankuTvnilia saxelmZRvanelod mwvrTnelebisaTvis,<br />
romlebic muSaoben gogonebisa da biWebis sakalaTburTo gundebTan _<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>s asakidan iuniorTa asakamde.<br />
wigni Sedgeba 8 Tavisa da danarTisagan. pirveli xuTi Tavi dawerilia<br />
xose maria busetas mier. es Tavebi moicavs TiToeuli asakis kalaTbur-<br />
TelTa wvrTnisaTvis saWiro meTodur masalas, anu imas, rac mxedvelobaSi<br />
unda miiRon mwvrTnelebma am kategoriis moTameSeebTan muSaobisas<br />
da ra Tqma unda, gansxvavebulia im meTodikisgan, romliTac sargebloben<br />
mwvrTnelebi profesional kalaTburTelebTan muSaobisas.<br />
am TavSi ganxilulia, Tu ra gzebiTa da xerxebiT aRwevs <strong>kalaTburTi</strong><br />
da mini-<strong>kalaTburTi</strong> iseT keTilSobilur miznebs, rogoricaa: mozard-<br />
Ta janmrTelobis ganmtkiceba; maTSi maRali pirovnuli da socialuri<br />
Rirsebebis _ ndobis, pasuxismgeblobis, gunduri Sromis unarebis Camoyalibeba;<br />
wesebis, msajebisa da mowinaaRmdegis mimarT pativiscemis<br />
grZnobis gaRviZeba. agreTve ganxilulia bavSvebsa da mozardebSi xasiaTis<br />
iseTi Tvisebebis ganviTareba, rogoricaa: TviTdajerebuloba,<br />
swrafad azrovnebis unari, Tavmdabloba, TviTkontroli, Warbi emociebis<br />
Sekaveba da sxva.<br />
gasagebia, rom gansakuTrebuli roli am procesSi eniWeba mozardTa<br />
sakalaTburTo daostatebas. am TavSi xazgasmulia, rom wvrTnis saku-<br />
Tari samuSao stilis SesamuSaveblad mwvrTnelma unda gamoiyenos is<br />
upiratesoba, romelsac mas aniWebs wamyvani roli sawvrTnel mecadineobebsa<br />
da TamaSebSi. am gziT is SeZlebs yvela dasaxuli miznis miRwevas.<br />
meore, mesame, meoTxe da mexuTe Tavebi, emyareba pirveli Tavis fundamentur<br />
debulebebs, maTSi ganxilulia mwvrTnelis samuSao strategiis<br />
specifikuri sakiTxebi. meore Tavi eTmoba mwvrTnelis sakalaTburTo<br />
moRvaweobis dagegmvas norC kalaTburTelebTan muSaobisas. mesame da<br />
meoTxe TavebSi gaSuqebulia wvrTnis procesi, xolo mexuTeSi _ mwvrTnelis<br />
amocanebi TamaSebis dros.
Sesavali<br />
meore Tavi norC kalaTburTelebTan momuSave mwvrTnelebs acnobs<br />
wvrTnis procesSi gundTan muSaobis saxelmZRvanelo meTodologias:<br />
rogor Camoayalibon gundi, rogor samuSao periodebad daiyos sawvrTneli<br />
sezoni, ra ZiriTadi amocanebi gadaWran da ras miaqcion gansakuTrebuli<br />
yuradReba, romeli aspeqtebi gaiTvaliswinon muSaobisas<br />
moTamaSeTa fizikuri da fsiqologiuri datvirTvebis efeqturi kontrolisTvis,<br />
rogori mizanmimarTulebis unda iyos TamaSebi kalaTbur-<br />
TelTa asakis gaTvaliswinebiT, rogor unda Sedges gundTan muSaobis<br />
ganrigi da a.S.<br />
zemoT CamoTvlili principebidan gamomdinare, mesame TavSi mocemulia<br />
sawvrTneli mecadineobis organizaciis sakiTxebi. igi Sedgeba sami<br />
nawilisgan. pirvel nawilSi mocemulia sawvrTneli mecadineobis ZiriTadi<br />
maxasiaTeblebi: misi Semadgeneli nawilebi, miznebi, wvrTnis Sinaarsi<br />
da muSaobis wesebi. meore nawilSi saubaria sawvrTneli varjiSebis<br />
Tvisebriv mxareze, rac gansazRvravs Sedegis maqsimalur efeqtianobas.<br />
mesame nawilSi ki mocemulia martivi rekomendaciebi sawvrTneli mecadineobebis<br />
Sesafaseblad.<br />
meoTxe Tavi aseve eZRvneba sawvrTnel mecadineobebs, magram amjerad<br />
yuradReba gamaxvilebulia wvrTnis procesSi mwvrTnelis qcevaze. am<br />
Tavis amocanaa mwvrTnelTa orientireba iseT fsiqologiur strategiaze,<br />
romelic moutans mas maqsimalur Sedegebs da miscems moTamaSeTa<br />
TviTkmayofilebis SegrZnebis miRwevis SesaZleblobas. sawvrTneli muSaobis<br />
saTanado dagegmvisa (Tavi meore) da varjiSis swori organizebis<br />
(Tavi mesame) garda mwvrTneli unda eswrafodes Tavisi codnis srulyofas,<br />
raTa yoveli axali varjiSi ufro efeqturi gaxados, miaRwios, rom<br />
moTamaSeebi ufro Rrmad Caswvdnen varjiSis arss, maRali Sedegebis misaRebad.<br />
<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa sakalaTburTo moRvaweoba ar unda iyos Semofargluli<br />
mxolod wvrTnis procesiT, igi agreTve gulisxmobs TamaSebis<br />
Catarebas mTeli sezonis ganmavlobaSi. Sesabamisad mwvrTnelma Catarebuli<br />
TamaSebi unda gamoiyenos gundisTvis maqsimaluri sargeblis misaRebad.<br />
mexuTe TavSi gansakuTrebiT xazgasmulia Tu rogori unda iyos<br />
mwvrTnelis qceva da profesiuli moqmedeba TamaSamde, TamaSis dros da<br />
TamaSis Semdeg. ganxilulia, rogor unda xdebodes moTamaSeTa SesaZleblobebis,<br />
savarjiSo da saTamaSo gamocdilebis sruli gamoyeneba, maTi<br />
yuradRebis koncentracia TamaSis procesSi da agreTve wuTSesvenebebis<br />
efeqtianad gamoyeneba.<br />
pirveli xuTi Tavis Seswavlis gasaadvileblad wignSi mocemulia<br />
praqtikuli savarjiSoebi da testebi.<br />
praqtikul savarjiSoebSi ganxilulia sakiTxebi, romlebic gansa-<br />
13
14<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
kuTrebiT mniSvnelovani da specifikuria <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelis<br />
muSaobis procesSi. maTi daxmarebiT mkiTxveli ufro advilad Caswvdeba<br />
wignis arss da ufro iolad SeZlebs wignidan miRebuli codnis praqtikaSi<br />
gamoyenebas.<br />
testebis meSveobiT mkiTxveli amowmebs, ramdenad siRrmiseulad aiTvisa<br />
man TiToeul TavSi mowodebuli masala. wignis danarTSi mocemulia<br />
swori pasuxebi dasmul testur kiTxvebze da maTi vrceli komentari.<br />
meeqvse, meSvide da merve TavebSi ganxilulia kalaTburTelTa<br />
TiToeul asakobrivi jgufisTvis damaxasiaTebeli wvrTnis teqnikuri<br />
aspeqtebi. asakobrivi dayofa pirobiTia, iTvaliswinebs sayovelTaod<br />
miRebul gradacias, romlis mixedviTac aris masala avtorTa mier mowodebuli:<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong> _ bavSvebi 12 wlis asakamde CaTvliT (meeqvse<br />
Tavi); pasarela _ 13-14 wlisani (meSvide Tavi), xolo 15-16 wlis kadetebi<br />
da 17-18 wlis iuniorebi erTad (merve Tavi).<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>sadmi miZRvnili Tavi dawerilia mauricio mondonis<br />
mier. pirveli nawili Seicavs zogad rekomendaciebs sam asakobriv jguf-<br />
Tan (6-7, 8-9 da 10-12 wlis mozardebTan) muSaobisTvis, agreTve TamaSis<br />
safuZvlis miwodebis meTodebs. or Semdgom nawilSi mocemulia sxvadasxva<br />
varjiSi mozardTa fizikuri ganviTarebisa da sakalaTburTo Cvevebis<br />
dasaufleblad. aRniSnuli varjiSebi aseve mowodebuli iyo FIBA-s mier<br />
adre gamoqveynebul amave avtoris wignSi “mini-<strong>kalaTburTi</strong>dan <strong>kalaTburTi</strong>sken”.<br />
am Tavis daskvniTi nawili Seicavs mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundis<br />
wvrTnis procesis gegmis ramdenime nimuSs.<br />
meSvide Tavi dawerilia aleqsandre avakumoviCis mier. masSi mocemulia<br />
mTeli rigi meToduri rekomendaciebi 13-14 wlis moTamaSeebTan sau-<br />
Sao, agreTve erTdRiani ciklis sawvrTneli mecadineobebis magaliTebi<br />
am asakis <strong>moTamaSeebisTvis</strong>. miTiTebulia mecadineobebis ZiriTadi mizani<br />
da masSi Semavali varjiSebis xangrZlivoba. masalis ukeT asaTviseblad<br />
mocemulia varjiSebis sqema-diagramebi da agreTve wvrTnis procesis<br />
sakvanZo aspeqtebis amsaxveli SeniSvnebi, romelTa damaxsovrebac savaldebuloa<br />
mwvrTnelisTvis.<br />
dabolos, merve Tavi dawerilia xose maria busetas da laslo kilikis<br />
mier. igi Sedgeba oTxi nawilisagan da Seicavs 15-18 wlis mozard kalaTburTelebTan<br />
muSaobis meTodebis aRweras. pirvel nawilSi dasabuTebulia,<br />
rom moTamaSeTa potenciuri SesaZleblobebis maqsimalurad<br />
gamovlenis mizniT, aucilebelia maTi individualuri Taviseburebebis<br />
gatvaliswineba. meore nawilSi mocemulia am asakisTvis aucilebeli iseTi<br />
sakalaTburTo safuZvlebi, rogoric aris gadaadgileba uburTod,<br />
brZola asxletili burTisaTvis mowinaaRmdegis farTan da TamaSi zurgiT<br />
farisken wina da ukana centris poziciaSi, romlebsac gansakuTre-
Sesavali<br />
buli yuradReba unda mieqces. mesame nawili daTmobili aqvs taqtikuri<br />
gadawyvetilebebis miRebis unar-Cvevebis ganviTarebisa da fundamenturi<br />
principebis ganxorcielebis sakiTxebs, moyvanilia magaliTebi.<br />
meoTxe nawili eTmoba gunduri TamaSis agebis principebs, romlebsac <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSeebi TandaTanobiT unda daeuflon. xSir SemTxvevaSi<br />
am TavSi xazgasmulia, Tu ramdenad gansxvavebulia erTmaneTisgan kadetebis<br />
(15-16 wlis) da iuniorebis (17-18 wlis) wvrTnis procesi, ra Taviseburebebi<br />
axlavs Tan TiToeuli asakobrivi jgufis daostatebas.<br />
wignis ZiriTadi mizania, miawodos <strong>axalgazrda</strong> mwvrTnelebs norC kalaTburTelebTan<br />
muSaobis progresuli sqema. mini-<strong>kalaTburTi</strong>s etapze<br />
es gulisxmobs bavSvTa farTo kontingentTan standartul yovlismomcvel<br />
muSaobas. maTi fizikuri da fsiqologiuri SesaZleblobebis ganvi-<br />
Tarebis mizniT, rasac aucileblad Tan unda axldes bavSvebis mier kmayofilebis<br />
gancda da aucilebeli sawyisi sakalaTburTo Cvevebis SeZena.<br />
13-14 wlis moTamaSeebTan muSaoba nawilobriv isev emyareba bavSvebis<br />
farTo kontingentis mozidvas kalaTburTSi, magram ufro orientirebulia<br />
moTamaSeebis specifikuri Cvevebis ganviTarebaze (gadacemebi,<br />
burTis tareba da sxv.). am etapze farTod unda iqnes gamoyenebuli orTabrZolebi<br />
formatiT 1X1, 2X2, 3X3, 2X1, 3X2 da sxv., Sesabamisad moTamaSeebs<br />
unda gamoumuSavdeT taqtikuri gadawvetilebebis miRebis Cvevebi<br />
da meti TviTdajerebuloba.<br />
15 wlis asakidan wvrTnis procesi unda gaxdes ufro analitikuri<br />
da individualuri, anu TiToeuli moTamaSis daostatebisTvis gamoyenebuli<br />
unda iqnes mis niWsa da SesaZleblobebTan misadagebuli meTo-<br />
FIBA-s programis, <strong>axalgazrda</strong> mwvrTnelebi 2000 bylgareli monawileebi<br />
15
16<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
debi. am etapze meti dro unda daeTmos calkeuli elementebis daxvewas<br />
da SeZenili sakalaTburTo Cvevebis srulyofas. aseve mniSvnelovania<br />
ufro guldasmiT muSaoba taqtikur gadawyvetilebaTa miRebis Cvevebis<br />
ganmtkicebaze da gunduri TamaSis principebis siRrmiseul aTvisebaze,<br />
mowinave saTamaSo koncefciebis gaTvaliswinebiT.<br />
winamdebare wigni ar isaxavs miznad moicvas <strong>kalaTburTi</strong>s yvela<br />
aspeqti, dawyebuli umartivesiT damTavrebuli urTulesiT, igi gaTvlilia<br />
ukve Camoyalibebul mwvrTnelebze, romelTac aqvT garkveuli<br />
warmodgena kalaTburTze. amis gaTvaliswinebiT, wignSi ganxilulia is<br />
meToduri sakiTxebi, romlebic gansakuTrebiT mniSvnelovania <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSeebTan muSaobis dros. amasTanave, teqnikurad dakavSirebuli<br />
aspeqtebi, romlebic aranakleb mniSvnelovania, ganxilulia nakleb<br />
detalurad, rac xazs usvams sakalaTburTo safuZvlebis dauflebis<br />
prioritets da mwvrTnelebs aZlevs SesaZleblobas, miiRon meToduri<br />
gadawvetilebebi dasaxul amocanaTa Sesabamisad.<br />
wigni konkretul miTiTebebs ki ar aZlevs mwvrTnelebs, aramed uqmnis<br />
maT warmodgenas imis Sesaxeb, Tu rogor unda srulyon wvrTnis sakuTari<br />
meTodebi safuZvliani codnis gamoyenebiT.<br />
am mizniT Cven SevecadeT, rom wigni maqsimalurad praqtikuli da<br />
mwvrTnelisTvis iolad gamosayenebeli yofiliyo yoveldRiur saqmianobaSi.<br />
Sesabamisad, wignSi CavrTeT fotosuraTebi, cxrilebi, praqtikuli<br />
magaliTebi, diagramebi da sxva TvalsaCinoebani, romlebic avseben<br />
teqsts da aioleben masalis aTvisebas. zogierTi aq moyvanili martivi<br />
cxrili SeiZleba Zalian gamoadges mwvrTnels varjiSebis dagegmvis, ganrigis<br />
Sedgenis, movlenebis fiqsirebisa da SefasebisaTvis.<br />
<strong>axalgazrda</strong> gogonebTan da biWebTan momuSave <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelebi<br />
ar unda Semoifarglon am wignis mxolod gacnobiT. vimedovnebT,<br />
rom igi did sargeblobas moutans yvelas, vinc mas safuZvlianad Seiswavlis.<br />
wignis redaqtori gaxlavT xose maria buseta, romelmac gaiTvaliswina<br />
FIBA-s mier am proeqtisTvis SerCeuli samuSao jgufis rekomendaciebi.
1<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa<br />
da ganviTarebaSi<br />
xose maria buseta<br />
1.1 <strong>axalgazrda</strong> aTletTa uflebebi;<br />
1.2 janmrTelobis gaumjobeseba <strong>kalaTburTi</strong>s<br />
saSualebiT;<br />
1.3 pirovnul da socialur faseulobaTa Camoyalibeba:<br />
• valdebulebis grZnoba<br />
• Seupovroba<br />
• piradi pasuxismgebloba<br />
• gunduri muSaoba<br />
• wesebis pativiscema<br />
• Sejibreba<br />
1.4 fsiqologiuri ganviTareba<br />
• Semecnebis ganviTareba<br />
• marTvis unari<br />
• sakuTari Tavis rwmena<br />
• TviTSemecneba da TviTSefaseba<br />
• TviTkontroli<br />
1.5 dadebiTi gamocdileba<br />
1.6 fizikuri ganviTareba<br />
1.7 mwvrTnelis muSaobis stili
18<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
bavSvebisaTvis mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa da <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSi mravalmxriv<br />
sasargebloa. Tumca, SeiZleba es procesi maTTvis sazianoc<br />
aRmoCndes. <strong>kalaTburTi</strong>, rogorc sportis yvela sxva saxeoba, patara<br />
biWebisa da gogonebis aRzrdis saukeTeso saSualebaa, magram arsebobs<br />
aucilebeli pirobebi, romelTa gaTvaliswineba da Sesruleba<br />
mSoblebisa da mwvrTnelebis erTobliv Zalisxmevas moiTxovs.<br />
am TavSi ganvixilavT <strong>axalgazrda</strong> kalaTburTelTa aRzrdis meTodebs<br />
da mwvrTnelis gansakuTrebul rols am procesSi.<br />
1.1. <strong>axalgazrda</strong> aTletTa uflebebi<br />
mwvrTneli moTamaSes ar unda aRiqvamdes Wadrakis figurad, romlis<br />
gadaadgilebac sakuTari surviliT SeuZlia. <strong>axalgazrda</strong> kalaTburTeli<br />
ar aris mwvrTnelis saTamaSo. is adamiania, romelsac Tavisi<br />
uflebebi aqvs. bavSvebTan momuSave mwvrTneli pirvel yovlisa unda<br />
acnobierebdes da pativiscemiT ekidebodes am uflebebs.<br />
dRes mravali axalgazrduli sportuli organizacia aRiarebs <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSeebis uflebebs. es uflebebia:<br />
• sportul SejibrebebSi monawileobis ufleba;<br />
• monawileobis ufleba mxolod iseT SejibrebebSi,<br />
romelTa donec Seesabameba calkeuli bavSvis SesaZleblobebs;<br />
• kvalificiuri mwvrTnelis yolis ufleba;<br />
• ufleba, iTamaSos rogorc bavSvma an ymawvilma da ara<br />
rogorc mozrdilma;<br />
• bavSvis sportuli moRvaweobis Sesaxeb gadawyvetilebebis<br />
miRebis procesSi misi monawileobis ufleba;<br />
• varjiSis ufleba usafrTxo da janmrTel garemoSi;<br />
• SejibrSi monawileobisTvis Sesabamisi momzadebis<br />
ufleba;<br />
• mis mimarT pativiscemiT mopyrobis ufleba;<br />
• varjiSisa Tu TamaSis procesis mxiarulad da xalisianad<br />
warmarTvis ufleba;<br />
1.2. janmrTelobis gaumjobeseba <strong>kalaTburTi</strong>s saSualebiT<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong> da <strong>kalaTburTi</strong> akaJebs mozardTa janmrTelobas.<br />
swori varjiSi mini-kalaTburTsa da kalaTburTSi xels uwyobs moTa-
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />
maSeTa fizikur ganviTarebas, zogadad sportisadmi midrekilebas da<br />
aviTarebs iseT jansaR Cvevebs, rogoricaa: swori kveba, piradi higiena<br />
da sakuTari Tavis movla.<br />
meore mxriv, arasworma varjiSma SeiZleba bavSvis janmrTelobas<br />
garkveuli zianic miayenos, risTvisac saWiroa mwvrTnelma gaiTvaliswinos,<br />
rom:<br />
• varjiSebis arasworma sqemam SeiZleba uaryofiTad imoqmedos <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSis fizikur ganviTarebaze. (magaliTad, simZimeebis<br />
aweva Zal-Ronis mosamateblad SeiZleba saziano iyos<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSisTvis).<br />
• varjiSebis araswori sqema iwvevs sxeulis sxvadasxva dazianebas,<br />
rac SeiZleba qronikul daavadebaSi gadaizardos da Tavis<br />
mxriv, Seaferxos ymawvilis fizikuri ganviTareba.<br />
• arasworma varjiSma SeiZleba daabnios bavSvi da Semdeg man kalaTburTze<br />
guli aicruos. mosalodnelia, rom aseTi bavSvi<br />
SemdgomSi Tavs daanebebs kalaTburTs da verasodes miiRebs<br />
am sportisTvis saWiro sasargeblo gamocdilebas. aseve nakleb<br />
mosalodnelia, rom aseT bavSvs gamoumuSavdes, fizikuri<br />
varjiSebis Sesrulebis zogadi unar-Cvevebi.<br />
• imisaTvis, rom moTamaSem aCvenos `ukeTesi~ TamaSi da travmis<br />
mi Rebis SemTxvevaSi tkivili aitanos, man SeiZleba gamoiyenos<br />
sxva dasxva dopinguri saSualeba, rac, ro gorc wesi, Cvevad iqceva<br />
xolme da Zlier mavnebelia<br />
mozardis organizmisaTvis.<br />
yovelive zemoTqmulidan<br />
gamomdinare, cxadia, rom<br />
janmrTelobis garantia mxolod<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s TamaSi ar<br />
aris. <strong>kalaTburTi</strong>sTvis damaxasiaTebeli<br />
pozitiuri efeq tis<br />
miRweva SesaZlebelia mxolod<br />
ga mocdili da kompetenturi<br />
mwvrTnelis mi er sworad Catarebuli<br />
varjiSebis saSualebiT.<br />
19
20<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
1.3. pirovnul da socialur faseulobaTa Camoyalibeba<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s saSualebiT<br />
<strong>kalaTburTi</strong>, rogorc aRzrdis procesi, Zlier mniSvnelovani sa-<br />
Sualebaa <strong>axalgazrda</strong> Taobis jansaRi pirovnuli da socialuri faseulobebis<br />
CamoyalibebaSi.<br />
valdebulebis grZnoba<br />
<strong>kalaTburTi</strong> uyalibebs bavSvs Cvevas, ikisros da Seasrulos garkveuli<br />
valdebulebebi.<br />
moTamaSe valdebulia ivarjiSos da iTamaSos kviris garkveul<br />
dReebSi, imis miuxedavad, aqvs Tu ara mas am dros varjiSis survili.<br />
valdebuleba gulisxmobs, rom zogjer bavSvma uari unda Tqvas pirad<br />
survilebze da angariSi gauwios gundis moTxovnebs. amisTvis<br />
aucilebelia, moTamaSem gamoimuSaos swori piradi disciplina, rac<br />
mas saSualebas miscems, jgufis interesebi pirad interesebze maRla<br />
daayenos da Seasrulos Tavisi movaleoba gundis winaSe.<br />
* magaliTad: 11 wlis moTamaSes garkveul dRes ar surs<br />
varjiSze wasvla da arc midis. mis Tanagundelsac igive<br />
problema aqvs, magram igi grZnobs sakuTar movaleobas<br />
gundis winaSe da midis varjiSze. romel maTgans moutans<br />
met sargeblobas mini-<strong>kalaTburTi</strong>, rogorc aRmzrdelobi-<br />
Ti procesi?<br />
axalgazrdebi sxvisTvis angariSis gawevas ar Tvlian savaldebulod;<br />
xSirad maTi moqmedebebi mxolod wuTieri surviliTaa nakarnaxevi.<br />
Tu aseT bavSvebs raime ar moswonT da procesi maTgan mudmiv<br />
Zalisxmevas moiTxovs, isini Sua gzaSi anebeben Tavs nebismier saqmianobas.<br />
ukan advilad daxevis Cveva da rTulad misaRwevi miznebisTvis Tavis<br />
arideba iwvevs valdebulebis grZnobis daClungebas.<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong> da <strong>kalaTburTi</strong> aRzrdis brwyinvale saSualebaa<br />
saimisod, rom bavSvebma da mozardebma gaacnobieron sakuTari valdebulebebi<br />
da daeuflon maTi Sesrulebis xelovnebas. es friad sasargeblo<br />
iqneba maTTvis ara marto <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisas, aramed,<br />
saerTod, cxovrebaSic.<br />
Seupovroba<br />
Seupovroba erTob aucilebeli Tvisebaa cxovrebaSi. <strong>kalaTburTi</strong><br />
didad uwyobs xels axalgazrdebSi Seupovrobisa da miznis misaRwevad<br />
saWiro brZolis unaris gamomuSavebas.
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />
* magaliTad, joni 14 wlisaa da xSirad aris gatacebuli<br />
sxvadasxva saqmianobiT, magram misi enTuziazmi xanmoklea.<br />
niki, jonis megobari da Tanatoli, arasodes anebebs Tavs<br />
dawyebul saqmes da Zal-Rones ar iSurebs . maSinac ki,<br />
rodesac imedebi ucruvdeba, da bolomde ibrZvis dasaxuli<br />
miznis misaRwevad. niki 10 wlidan TamaSobs kalaTburTs da<br />
ukve aqvs imis unari, rom ikisros garkveuli valdebulebebi<br />
da iyos Seupovari.<br />
Seupovroba metad mniSvnelovani Tvisebaa maSinac ki, rodesac<br />
bavSvebi TamaSoben cudad, SecdomebiT, cdiloben, magram ar gamosdiT<br />
da a. S. maT sirTuleebi cxovrebaSic SexvdebaT, magram <strong>axalgazrda</strong>,<br />
romelsac Seupovroba kalaTburTma gamoumuSava, cxovrebiseul sir-<br />
Tuleebs ufro momzadebuli Sexvdeba.<br />
cxadia, rom <strong>kalaTburTi</strong> xels uwyobs Seupovrobis ganvi-<br />
Tarebas mxolod maSin, Tu <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebTan momuSave<br />
mwvrTneli afasebs bavSvebis Zalisxmevas, maTi miRwevebis miuxedavad.<br />
gansakuTrebiT maSin, rodesac maT rTuli sportuli<br />
dReebi udgaT da bevri ram ar gamosdiT.<br />
21
22<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
piradi pasuxismgebloba<br />
* moTamaSe valdebulia iTamaSos dacvaSi erTi erTze<br />
mowinaaRmdegesTan. amiT igi kisrulobs garkveul valdebulebasa<br />
da pasuxismgeblobas. gundi erTgvarad maszea<br />
damokidebuli da endoba mas. Tu cudad iTamaSebs, izaralebs<br />
mTeli gundi, xolo Tu kargad arTmevs Tavs sakuTar<br />
movaleobebs, es sasargeblo iqneba imave gundisaTvis.<br />
Zlier mniSvnelovania, <strong>axalgazrda</strong> moTamaSem gamoimuSaos piradi<br />
pasuxismgeblobis grZnoba gundis winaSe. <strong>kalaTburTi</strong> saukeTeso<br />
saSua l ebaa am Tvisebis Camosayalibeblad.<br />
mwvrTnelma unda gamoumuSaos moTamaSeebs piradi pasuxismgeblobis<br />
grZnoba gundis winaSe ise, rom es pasuxismgebloba maTTvis<br />
sasiamovno movaleoba iyos da ara mZime tvirTi. amisaTvis man Tavi<br />
unda Seikavos iseTi komentarebisgan, rogoricaa `Cveni damarcxeba<br />
Seni bralia!~ an `Seni imedi gvqonda!~. sworad SemuSavebuli meTodika<br />
moTamaSeebis mier pasuxismgeblobis aRebis momentSi didad gansaz-<br />
Rvravs bavSvebis damokidebulebas Semdgom cxovrebaSic.<br />
friad mniSvnelovania, moTamaSeebma icodnen, Tu ra unda akeTon<br />
TamaSis dros da ra moeTxoveba TiToeul maTgans. aseve saWiroa<br />
gaicnobieron, rom aucilebelia gazardon piradi wvlili. amisaTvis<br />
mwvrTnelma yovel maTgans unda auxsnas da Seagnebinos, Tu ra mniSvneloba<br />
aqvs gundis interesebisTvis, swor individualur moqmedebebs,<br />
gansakuTrebiT ki im moqmedebebs, romlebsac sxva dros naklebi yuradReba<br />
eqceoda.<br />
* magaliTad, rodesac 15-16 wlis asakis moTamaSeebs<br />
mwvrTneli uxsnis farisken gzis gadaRobvis mniSvnelobas<br />
burTis faridan Camoxsnis momentSi, man yuradReba unda<br />
gaamaxvilos am procesSi TiToeuli moTamaSis pasuxismgeblobaze<br />
imitom, rom es sasargebloa mTeli gundisaTvis.<br />
Tumca, sabolood, mxolod erTi moTamaSe SeZlebs burTis<br />
dauflebas, rac mayurebelma SeiZleba am konkretuli kalaTburTelis<br />
pirad gamarjvebad miiCnios.<br />
* mwvrTneli valdebulia Seaqos ara marto is moTamaSe,<br />
romelmac Camoxsna burTi, aramed isinic, romlebmac<br />
moaxdines gadaRobva, raTa burTi maT Tanagundels mieRo.<br />
am gziT mwvrTneli ganuviTarebs da ganumtkicebs Ti-<br />
Toeul moTamaSes piradi pasuxismgeblobis grZnobas; imis<br />
gancdas, rom gundis interesebisTvis aucilebeli da mar-<br />
Tebulia piradi wvlilis Setana.
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• Seadgine im moqmedebaTa sia, romlebic burTis<br />
Camoxsnisas, CaRobvebis msgavsad, gauRvivebs<br />
moTamaSeebs piradi pasuxismgeblobis grZnobas<br />
gundis winaSe, gundisve sasargeblod.<br />
gunduri muSaoba<br />
zemoT ganxilul sakiTxebs, romlebic exeba moTamaSeTa pirad pasuxismgeblobas,<br />
friad didi mniSvneloba aqvs bavSvebisa da mozardebisaTvis<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s, rogorc gunduri TamaSis, Seswavlis dros.<br />
albaT, <strong>kalaTburTi</strong>s gundi erT-erTi yvelaze kargi jgufuri<br />
garemoa adamianis piradi pasuxismgeblobis gansaviTareblad.<br />
* mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTneli atarebs varjiSs ori<br />
orze. Tavdamsxmelebs ara aqvT burTis tarebis ufleba,<br />
maT SeuZliaT mxolod miwodeba. maTi mizania, moednis<br />
erT-erTi xazidan miaRwion meore xazs ise, rom ar dakargon<br />
burTi. logikurad, am miznis ganxorcieleba SesaZlebelia<br />
mxolod gunduri muSaobis, anu urTierTTanamSromlobis<br />
gziT.<br />
es varjiSi sxva amgvar varjiSebTan erTad aswavlis bavSvebs, Tu ramdenad<br />
mniSvnelovania gundSi urTierTdaxmareba. TavisTavad, TamaSebic<br />
metad mniSvnelovania imis misaxvedrad, rom marto erT moTamaSes<br />
ar SeuZlia maTi mogeba. Tumca, isic aRsaniSnavia, rom urTierTTanam-<br />
23
24<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
Sromlobis aucileblobis gaazreba da Sefaseba mxolod <strong>kalaTburTi</strong>s<br />
TamaSiT ar xdeba (faqtia, rom bevr kalaTburTels dResac ar gaaCnia<br />
es Tviseba). amitomac, Zalze mniSvnelovania mwvrTnelma yuradReba<br />
gaamaxvilos gunduri TanamSromlobis principebze da varjiSebi ise<br />
warmarTos, rom moTamaSeebma gaacnobieron urTierTTanamSromlobis<br />
aucilebloba da SeeCvion gundSi amgvar moqmedebas.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• Seadgine im jgufuri miznebis sia, romelTa ganxorcieleba<br />
varjiSis an TamaSis dros gamoavlens<br />
gunduri muSaobis efeqturobas.<br />
wesebis pativiscema<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s gundSi TamaSi TavisTavad gulisxmobs mravali iseTi<br />
wesis codnasa da pativiscemas, rogoric aris: moTamaSis movaleobebi<br />
gundSi, varjiSisa da TamaSis wesebi, da sxv. amrigad, <strong>kalaTburTi</strong>s<br />
TamaSis procesSi <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebi eCvevian im azrs, rom maT<br />
yovelTvis ar SeuZliaT akeTon is, rac surT da sxva adamianebTan<br />
Tanaarsebobis procesSi unda daemorCilon garkveul wesebs. es erTerTi<br />
umniSvnelovanesi postulatia, romelsac <strong>kalaTburTi</strong> aswavlis<br />
bavSvebs.<br />
sxva adamianTa pativiscema<br />
wina TavebSi saubari iyo imaze Tu ra mniSvneloba aqvs kalaTburTs<br />
gunduri urTierTobis Sesaswavlad. <strong>kalaTburTi</strong> aseve kargi saSualebaa<br />
saimisod, rom bavSvma iswavlos sxva adamianebis, maT Soris<br />
Tanagundelebis, mowinaaRmdegebis, mwvrTnelebis, TamaSis organizatorebis,<br />
msajebisa da mayureblis pativiscema. <strong>axalgazrda</strong> moTamaSem<br />
unda iswavlos gundSi arsebuli pirovnuli gansxvavebebis pativiscemac,<br />
anu SeZlos Tanaarseboba im adamianebTan, visTan erTadac uxdeba<br />
sportuli moRvaweoba. bevri maTgani SeiZleba sxvadasxva qveynis,<br />
socialuri Tu eTnikuri jgufisa da religiis warmomadgeneli<br />
iyos. isini aseve valdebulni arian angariSi gauwion da pativi scen<br />
uSualod TamaSis dros gamovlenil gansxvavebebs, radgan, bunebrivia,<br />
rom romelime moTamaSe ukeT TamaSobs, vidre danarCenebi, romelime<br />
ufro daxelovnebulia an TamaSobs ufro xangrZlivad da a. S. amitom,<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s gundSi TamaSi aswavlis moTamaSes Tanagundelis pati-
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />
viscemas, mimteveblobas da gulRiaobas, radgan kalaTburTs ZaluZs<br />
daakavSiros iseTi adamianebic, romlebic sxva SemTxvevaSi, gansxvavebuli<br />
Tvisebebis gamo, SeiZleba erTmaneTis mowinaaRmdegenic ki yofiliyvnen.<br />
• mwvrTnelma xeli unda Seuwyos gundSi moTamaSeTa Soris urTierTpativiscemisa<br />
da solidarobis atmosferos damyarebas.<br />
• miuxedavad mwvrTnelebisa da mTamaSeebs Soris arsebuli gansxvavebisa,<br />
mwvrTneli TviTon unda iZleodes moTamaSeebis mimarT<br />
amgvari pativiscemis magaliTs.<br />
• mwvrTnelma xeli unda Seuwyos moTamaSeTa Soris megobruli<br />
urTierTobebis Camoyalibebas. rac ufro ukeT gaicnoben<br />
bavSvebi erTmaneTs da daaxlovdebian, miT ufro megobruli<br />
damokidebuleba eqnebaT erTmaneTTan.<br />
* magaliTad: mwvrTnelma varjiSi an mgzavroba unda<br />
gamoiye nos im moTamaSeebis dasaaxloeblad, romelTac uWirT<br />
erTmaneTTan megobruli urTierTobis damyareba (magaliTad,<br />
dasvas erTad avtobusSi da a. S), unda awyobdes koleqtiur<br />
svlebs zooparkSi, qalaqgareT da sxva amgvar RonisZiebebs.<br />
• mwvrTnelma yuradReba unda gaamaxvilos qcevis im normebze,<br />
romlebic xels uwyoben Tanagundelebs Soris urTierTpativiscemisa<br />
da solidarobis grZnobebis Camoyalibebas.<br />
* magaliTad: mwvrTnelma unda Seaqos moTamaSeebi, romlebic<br />
TamaSis an varjiSis dros exmarebian ufro sust Tanagundelebs<br />
da gamoeqomagos im moTamaSes, romelic ama Tu im<br />
mizezis gamo ver sargeblobs TanagindelTa siyvaruliTa da<br />
pativiscemiT.<br />
rac Seexeba mowinaaRmdege gundTan urTierTobas, TamaSisas mimdinareobs<br />
brZola gundis winaaRmdeg, romelic igive mizans isaxavs<br />
anu gamarjvebas eswrafvis. amitom Zalze mniSvnelovania mowinaaRmdegis<br />
pativiscema.<br />
mwvrTnelma gansakuTrebuli yuradReba unda gaamaxvilos am urTierTobebze.<br />
moTamaSem pativi unda sces mowinaaRmdeges, rogorc sportsmensa<br />
da rogorc adamians. man ar unda Seuracxyos is, unda miexmaros<br />
wamodgomaSi, rodesac ecema, TamaSis bolos unda esaubros mas da Tu<br />
gaimarjvebs miulocos kidevac. mwvrTnelma unda ganumartos Tavis<br />
25
26<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
moTamaSeebs, rom mowinaaRmdege gundis<br />
wevrebi maTi asakis gogo-biWebi arian,<br />
imave miznebs eswrafvian da maTsaviT<br />
ibrZvian gamarjvebis misaRwevad, amitom<br />
sportuli dapirispirebis miuxedavad<br />
yovelTvis megobrulad da pativiscemiT<br />
unda epyrobodnen erTmaneTs.<br />
araviTar SemTxvevaSi ar SeiZleba<br />
moTamaSeTa agresiulad ganwyoba mowinaaRmdege<br />
gundis mimarT komentarebiT:<br />
`maT uTqvamT, rom Cven . . . varT!~, `wina<br />
TamaSi maT imitom moiges, rom binZurad<br />
TamaSobdnen~ an `maT uTqvamT, rom idiotebi<br />
xarT~ da a. S.<br />
aseTi strategia araeTikuria da xels uSlis iseTi mniSvnelovani<br />
Tvisebis Camoyalibebas, rogoricaa mowinaaRmdegis pativiscema.<br />
mwvrTnelma TviTonac ar unda miayenos Seuracxyofa mowinaaRmdege<br />
gundis wevrebs. piriqiT, igi samagaliTo unda iyos Tavisi<br />
<strong>moTamaSeebisTvis</strong> da gamoamJRavnos maqsimaluri pativiscema,<br />
mowinaaRmdege gundis TamaSis donis miuxedavad.<br />
* magaliTad: mini-<strong>kalaTburTi</strong>s erTi gundi ufro kargad<br />
TamaSobs, vidre meore. mesame meoTxedSi angariSia 35:2. mogebuli<br />
gundis mwvrTnelma unda gamoiCinos pativiscema<br />
damarcxebuli gundis mimarT da moeridos Seuracmyofel<br />
komentarebs misi misamarTiT, gansakuTrebiT sakutari moTamaSeebis<br />
TandaswrebiT.<br />
mwvrTneli aseve samagaliTo unda iyos msajebTan urTierTobis<br />
drosac, raTa misma moTamaSeebma iswavlon msajebisa da maT mier<br />
miRebuli gadawyvetilebebis pativiscema.<br />
am aspeqts, rogorc wesi, ymawvilTa sakalaTburTo gundebSi naklebi<br />
yuradReba eqceva. magaliTad, xSiria SemTxvevebi, rodesac<br />
mwvrTnelebi Seuracxyofas ayeneben, amcireben da dascinian msajebs<br />
TavianTi moTamaSeebis TandaswrebiT da damarcxebas maT abraleben.<br />
mSoblebis aseTive saqcieli kidev ufro uSlis xels bavSvebs iswavlon<br />
msajis pativiscema.<br />
Tu bavSvebs Tavidanve, maTi aRzrdisa da ganviTarebis procesSi
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />
ar CavunergavT msajebis mimarT pativiscemas, rogorRa moiqcevian<br />
isini SemdgomSi? ra magaliTs miscemen sakuTar Svilebs? ra moxdeba<br />
maSin, rodesac isini analogiurad moeqcevian romelime sxva avtoritetul<br />
pirovnebas?<br />
naTelia, rom mwvrTnelis pasuxismgebloba uzarmazaria bavSvTa<br />
sportuli aRzrdis procesSi. mxolod am pasuxismgeblobis gacnobiereba<br />
da Sesabamisi moqceva miscems mas saSualebas dadebiTi<br />
gavle na moaxdinos da aRzardos isini ise, rogorc amas <strong>kalaTburTi</strong><br />
moiTxovs.<br />
Sejibreba<br />
cxovreba mravalnair Sejibrebas gvTavazobs, romelic adamianisgan<br />
garkveul mzaobas moiTxovs. <strong>kalaTburTi</strong> gansakuTrebiT mniSvnelovania<br />
axalgazrdebisTvis, romlebic TamaSisas swavloben Sejibrebis<br />
sworad da efeqturad warmarTvas. sportuli aRzrdis procesSi<br />
miRebuli gamocdileba da unar-Cvevebi maT gamoadgebaT ara marto<br />
momaval sportul karieraSi, aramed cxovrebaSic.<br />
yvela zemoxsenebuli Tviseba xels uwyobs bavSvebs TavSekavebiT<br />
Sexvdnen gamarjvebasa da damarcxebas, warmatebasa da warumateblobas,<br />
amaSi maT sezonis ganmavlobaSi miRebuli didi gamocdilebac<br />
exmareba. es, Tavis mxriv, uviTarebs maT metad sasargeblo Tvisebas,<br />
gamarjvebis dros iyvnen TavSekavebulni, damarcxebis dros ki ar dakargon<br />
momavali gamarjvebis imedi.<br />
ra Tqma unda, gamarjveba yovelTvis bednierebis momtania da imis<br />
27
28<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
damadasturebeli, rom sworad warmarTul Sejibrebisas <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSeebma yvelaferi gaakeTes mosagebad. miuxedavad amisa,<br />
mwvrTne lma ar unda gaazviados arc gamarjvebis da arc damarcxebis<br />
mniSvneloba man unda Seaqos Tavisi moTamaSeebi maTi ZalisxmevisTvis,<br />
TamaSis Sedegis miuxedavad.<br />
gamarjvebis SemTxevvaSi mwvrTnelma unda aRniSnos moTamaSeTa<br />
swori moqmedebebi (ara gamarjvebis, aramed am moqmedebebis<br />
sisworis gamo). igive unda moxdes damarcxebis<br />
SemTxvevaSic. miuxedavad imisa, TamaSi wagebulia Tu mogebuli,<br />
mwvrTnelma gundis winaSe unda dasaxos axali miznebi<br />
da mTeli Tavisi codna da gamocdileba gamoiyenos maTi winsvlisTvis.<br />
daskvna<br />
<strong>kalaTburTi</strong> udidesi skolaa <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTaTvis. maT unda<br />
iswavlon daTmoba, Seupovoba da simtkice, yvelaze mZime situaciaSic<br />
ki. <strong>kalaTburTi</strong> bavSvebsa da mozardebs uviTarebs gundis winaSe piradi<br />
pasuxismgeblobis grZnobas, aCvevs maT gundur urTierTobebs<br />
da sxva adamianebis pativiscemas da, rac yvelaze mTavaria, aswavlis<br />
gamarjvebisa da damarcxebis aRqmas, rogorc maTi sportuli karieris<br />
Tanmdevi nawilisas, es ki, Tavis mxriv xels uwyobs gamarjcebisTvis<br />
brZolis unaris ganmtkicebas.<br />
gamocdili mwvrTnelisTvis <strong>kalaTburTi</strong> bavSvTa aRzrdisa da mravalmxrivi<br />
ganviTarebisTvis brwyinvale saSualebaa.<br />
1.4 fsiqologiuri ganviTareba<br />
yovelive zemoaRniSnulTan erTad, <strong>kalaTburTi</strong> exmareba <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSeebs SeiZinon iseTi fsiqologiuri gamocdileba, romelic<br />
sasargeblo iqneba maTTvis aramarto <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisas, aramed<br />
saerTod cxovrebaSic.<br />
Semecnebis ganviTareba<br />
pirvel rigSi, mini-<strong>kalaTburTi</strong> da <strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebs,<br />
aqcevs situaciaSi, romlis wyalobiTac isini iZenen Semecnebis<br />
garkveul unars. <strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeebma (mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />
Ca TvliT) unda iswavlon yuradRebis gamaxvileba da koncentracia
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />
#1 testi-savarjiSo<br />
• kiTxvebze pasuxis gacemisas miuTiTeT;<br />
eTanxmebiT nawilobriv, eTanxmebiT mTli-<br />
anad Tu ar eTanxmebiT.<br />
1. sportuli moRvaweoba yovelTvis kargia<br />
janmrTelobisTvis;<br />
2. travmebi SemTxveviTobis Sedegia;<br />
3. <strong>kalaTburTi</strong> xels uwyobs bavSvs jansaRi<br />
Cvevebis gamomuSavebaSi;<br />
4. movaleobis grZnoba cudia. bavSvebma<br />
mxo lod maSin unda iTamaSon, rodesac<br />
surT;<br />
5. mwvrTneli unda daexmaros moTamaSeebs,<br />
raTa maT iswavlon gunduri urTierToba<br />
da gaicnobieron piradi pasuxismgebloba;<br />
6. mniSvnelovania, rom moTamaSeebs ezizRebodeT<br />
TavianTi mowinaaRmdegeebi;<br />
7. msajis usamarTlo gadawyvetileba mwvrTnelma<br />
unda gaaprotestos, raTa moTamaSeebma<br />
dainaxon, rom is maT icavs.<br />
8. rodesac gunds ar aqvs gamarjvebis Sansi,<br />
umjobesia gamoeTiSos Sejibrebas, vidre<br />
Tavi cudad warmoaCinos;<br />
9. mwvrTneli unda iyos moTamaSeTa Tanamoazre<br />
da amavdroulad koreqtuli mowinaaRmdegesa<br />
da msajebTan urTierTobisas;<br />
10. <strong>kalaTburTi</strong> bavSvTa aRzrdis erT-erTi<br />
saukeTeso saSualebaa;<br />
mTlianad<br />
veTanxmebi<br />
nawilobrivveTanxmebi<br />
29<br />
ar<br />
veTanxmebi
30<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
sxvadasxva intensivobis, xangrZlivobisa da raodenobis gansxvavebul<br />
faqtorebze, (es SeiZleba iyos erTi faqtori, an ramdenime erTad).<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebi situaciidan gamomdinare,<br />
eC ve vian yuradRebis intensivobis cvlas, garkveul momentSi mis gaZlierebas<br />
an, piriqiT, Sesustebas. Cveulebriv cxovrebaSi arc ise bevria<br />
iseTi TamaSi Tu moqmedeba, rac bavSvebs yuradRebis koncentraciis<br />
aseT unars Camouyalibebs.<br />
<strong>kalaTburTi</strong> aseve didad uwyobs xels bavSvebs garemodan miRebuli<br />
informaciis SerCevasa da gadamuSavebaSi.<br />
didi informaciuli nakadidan maT unda airCion mxolod is, romelic<br />
maT im dros sWirdebaT da maT mexsierebaSi ukve arsebuli<br />
informaciis anareklia.<br />
bavSvebi aseve eCvevian gadawyvetilebis swrafad miRebas. SemecnebiTi<br />
procesebi rogoricaa, informaciis miReba, asociaciuri dakavSireba,<br />
mexsierebis maragi, am maragis gamoyeneba da swrafi gadawyvetilebis<br />
miRebis unari _ gansakuTrebiT viTardeba maSin, rodesac<br />
mwvrTneli moTamaSes uyenebs iseT moTxovnebs, romelTa Sesasrulebladac<br />
saWiro xdeba zemoCamoTvlili Tvisebebis gamoyeneba, ra Tqma<br />
unda, bavSvebis SesaZleblobebidan gamomdinare.<br />
* magaliTad, Tu mini-<strong>kalaTburTi</strong>s wvrTneli bavSvebisgan<br />
moiTxovs yuradRebis gamaxvilebas erTdroulad ra mdenime<br />
faqtor ze, aman SeiZleba maTi informaciuli gadatvirTva<br />
gamoiwvios. es ki SemdgomSi gaarTulebs iseTi SemecnebiTi<br />
unaris ganviTarebas, rogoricaa swrafi gadawyvetilebis<br />
miReba.
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />
* Tu 13-14 wlis asakis gogonaTa mwvrTneli didi raodenobis<br />
axal informacias miawvdis maT drois mcire monakveT-<br />
Si, am informacias gogonebi verc sworad aRiqvamen da verc<br />
daimaxsovreben.<br />
aseve, Tu mwvrTnelis mier dasaxuli amocanebi bavSvebis SesaZleblobebs<br />
aRemateba, es maTs SemecnebiT ganviTarebas, piriqiT, Seaferxebs.<br />
* monotonuri, Zalze martivi, uintereso varjiSebi ar<br />
iZleva iniciativisa da mondomebis gamovlenis saSualebas,<br />
ar uw yobs xels bavSvebsa da mozardebSi ukeTesi SemecnebiTi<br />
unar-Cvevebis Camoyalibebas.<br />
marTvis unari<br />
adamianebi yovelTvis cdiloben marTon maTTan dakavSirebuli sagnebi<br />
Tu situaciebi. situaciis marTvis unari adamians uyalibebs<br />
sakuTari Tavis rwmenasa da pirovnul siZlieres, adamianSi am unaris<br />
uqonloba iwvevs umweobis SegrZnebas, im gancdas rom misi yvela mcdeloba<br />
uSedegoa da arafris Secvla ar SeuZlia.<br />
umweobis SegrZneba xSirad axasiaTebT bavSvebsa da ymawvilebs,<br />
rac erTgvarad aferxebs am asakis adamianebSi sakuTari Tavis rwmenisa<br />
da simtkicis gamomuSavebas. amis gamo, isini xSirad guls icrueben<br />
sxvadaxva saqmianobaze da xandaxan sakuTari Tavis pativiscemasac ki<br />
kargaven.<br />
bavSvebTan da ymawvilebTan muSaobisas, nebismier sferoSi, Zlier<br />
mniSvnelovania, ganvuviTaroT maT sakuTari Tavis marTvis unari da<br />
ara umweobis SegrZneba.<br />
bavSvisa da mozardisaTvis damaxasiaTebeli Tavdajerebulobis nakleboba<br />
SeiZleba daZleul iqnes misTvis iseTi situaciebis SeqmniT,<br />
sadac igi gamoavlens raime movlenis an sagnis marTvisa da kontrolis<br />
unars, rac, Tavis mxriv, gauRvivebs sakuTari Tavis rwmenas da<br />
masze dadebiTad imoqmedebs.<br />
<strong>kalaTburTi</strong> bavSvsa da ymawvils mraval aseT situacias sTavazobs,<br />
Tumca mwvrTnelis mier maTi araswori gamoyeneba bavSvs kidev ufro<br />
gaumZafrebs umweobis SegrZnebas.<br />
31
32<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
* varjiSis dros, erTi erTze TamaSisas, moTamaSeebi grZnoben,<br />
rom SesaZleblobidan gamomdinare, maT SeuZliaT situaciis<br />
marTva, xolo intensiuri varjiSi am unars kidev ufro<br />
amZa frebs. meore mxriv, maT SeiZleba ufro umweod igrZnon<br />
Tavi, Tu dainaxes, rom rac unda gaakeTon, mainc ver asruleben<br />
varjiSis moTxovnebs.<br />
rodesac mwvrTneli moTamaSeebs sTavazobs maTi SesaZleblobebis<br />
adekvatur varjiSebs da maT ician, ra unda gaakeTon, isini igrZnoben,<br />
rom SeuZliaT ama Tu im varjiSis Sesruleba, anu situaciis marTva,<br />
xolo Tu varjiSis moTxovnebi aRemateba moTamaSeTa SesaZleblobebs,<br />
maT daeuflebaT umweobis SegrZneba.<br />
saubedurod, bevri <strong>axalgazrda</strong> moTamaSe Tavs ususurad grZnobs,<br />
rodesac ver asrulebs misTvis wayenebul moTxovnebs, amis mizezi<br />
SeiZleba isic iyos, rom man arc icis zustad, ra unda gaakeTos.<br />
magaliTad, 13 wlis laslo TamaSobs skolis gundSi. erTerTi<br />
TamaSisas, man burTi styorcna kalaTs da aacila. mwvrTnelma<br />
skamidan dauZaxa: `laslo, nu styorcni ase uceb, burTma<br />
cota imoZraos~. meored laslo farTan axlos aRmoCnda<br />
da imis nacvlad, rom etyorcna kalaTisken, burTi gadaawoda<br />
Tanagundels. mwvrTnelma isev dauZaxa: `laslo, styorcne!~.<br />
igive situaciaSi laslom styorcna, magram, saubedurod, aacila.<br />
mwvrTnelma gaakritika laslo: `laslo, ratom aacile, Tu<br />
ar ginda Caagdo, ras styorcni!~ laslom yurebi Camoyara. is<br />
fiqrobda, rom amieridan mwvrTnelis guls verasodes moigebda.<br />
laslo yovelTvis cdilobda, TamaSis dros mieRo iseTi<br />
gadawyvetileba, romelic minimalur riskTan iqneboda dakav-<br />
Sirebuli da Secdoma ki _ nakleb SesamCnevi.<br />
marTvis unaris gaumjobesebis meTodebi<br />
yvela mwvrTnelma da gansakuTrebiT ki iman, vinc bavSvebTan da<br />
mozardebTan muSaobs, unda SeZlos Caunergos bavSvebs sakuTari Tavis<br />
rwmena da ara umweobis gancda.<br />
am miznis ganxorcielebisTvis mwvrTnelma unda mimarTos Semdeg<br />
meTodebs:
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />
• imisaTvis, rom bavSvebma da ymawvilebma<br />
SeZlon <strong>kalaTburTi</strong>s moTxovnaTa<br />
Sesruleba, mwvrTnelma ise unda<br />
avarjiSos bavSvebi, rom maTi sakalaTburTo<br />
monacemebi TandaTan<br />
gaumjobesdes.<br />
• mwvrTnelis mier bavSvebis winaSe<br />
dasaxuli miznebi ar unda iyos<br />
Znelad misaRwevi da unda Seesabamebodes<br />
maTi momzadebis dones.<br />
• mwvrTnelma iseTi varjiSebi unda<br />
SesTavazos bavSvebs, romelTa Sesrulebac<br />
maT SeuZliaT.<br />
• mwvrTnelma unda auxsnas bavSvebs<br />
varjiSis miznebi, risi gakeTeba<br />
•<br />
moeTxoevbaT am varjiSis dros da isic, rom unda imuSaon mxolod<br />
miTiTebuli miznebis gaTvaliswinebiT.<br />
sasurvelia bavSvebma metwilad iTamaSon maTive donis mowinaaRmdegesTan,<br />
raTa TamaSisas iseT situaciaSi ar aRmoCndnen,<br />
romelsac Tavs ver garTmeven. rodesac gunds uwevs bevri Tama-<br />
Sis Catareba ufro Zlier, xan ki ufro sust gundTan, mwvrTneli<br />
darwmunebuli unda iyos, rom TamaSebis umetesoba mainc<br />
Seesabameba misi moTamaSeebis SesaZleblobas.<br />
• TamaSis dros mwvrTnelma yuradReba ufro metad unda gaamaxvilos<br />
moTamaSeTa moqmedebebze, vidre miRweul Sedegebze.<br />
mwvrTnelma TamaSebi unda gaaanalizos TamaSis dros moTamaSeTa<br />
mier Sesrulebuli calkeuli moqmedebebis SefasebiT. amgvarad<br />
mwvrTneli daanaxvebs bavSvebs kavSirs maT mier Sesrulebul<br />
moqmedebebsa da miRebul Sedegebs Soris. es ki, Tavis mxriv,<br />
daexmareba bavSvebs, gaerkvnen sakuTar ZalebSi.<br />
* magaliTad, gundma moigo TamaSi da moTamaSeebi Zalian<br />
bednierad grZnoben Tavs. mwvrTnelma unda gamoiyenos es Sesa-<br />
Zlebloba da daanaxvos bavSvebs kavSiri maT mier Sesrulebul<br />
specifikur moqmedebebsa da gamarjvebas Soris, rac SeiZleba<br />
momavalSic ganmeordes. amgvarad bavSvebi igrZnoben, rom SeswevT<br />
Zala da unari TamaSis moTxovnebis dasakmayofileblad,<br />
rac sasurveli Sedegis miRwevis sawindaria.<br />
33
34<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• mniSvnelovania, rom mwvrTnelma yovelTvis gausvas xazi moTamaSeTa<br />
Zalisxmevas miznis misaRwevad. Tu mwvrTneli Tama-<br />
Sis Semdeg ganixilavs im moqmedebebs, romlebmac ganapirobes<br />
TamaSis mogeba (sirbili, CaRobvebi, burTis moxsna, daxmareba<br />
dacvaSi, momentis SerCeva da sxv.), es sakmarisi iqneba imisTvis,<br />
rom bavSvebma isini daukavSiron miRweul Sedegebs. Tu mwvrTnelis<br />
mier TamaSis Semdeg ganxiluli moqmedebebi moiTxovs met<br />
sizustes (pasi, driblingi, tyorcna), varjiSis dros yuradReba<br />
unda gamaxvildes swored maT daxvewaze, raTa momavalSi miRweul<br />
iqnes sasurveli Sedegi.<br />
mwvrTneli ambobs: `Cven es TamaSi movigeT dacvisa (amave<br />
dros unda iyos aRniSnuli ra specifikur moqmedebebzea<br />
saubari) da erTi erTze warmatebuli TamaSis (moqmedebaTa sizuste)<br />
meoxebiT. varjiSebis dros Tqven sagrZnoblad gaaumjobeseT<br />
TamaSi erTi erTze, koncentrirebuli iyaviT Tqvens<br />
moqmedebebze, Zalian kargad muSaobdiT (am dros, sasurvelia,<br />
mwvrTnelma xazi gausvas, varjiSisas sizustis gansaviTareblad,<br />
moTamaSeTa mier Catarebul muSaobas, swored amitom<br />
gaxda SesaZlebeli amdeni qulis mopoveba erTi erTze Tama-<br />
Sisas~.<br />
• mwvrTnelma, miRweuli Sedegis miuxedavad, unda aRniSnos moTamaSeTa<br />
mier saWiro dros miRebuli swori gadawyvetilebebi.<br />
Tu moTamaSe, romelmac icis ra Tavisi mwvrTnelisgan, rom<br />
tyorcnisTvis xelsayreli momenti dgeba, rodesac is Tavisufalia,<br />
axlos aris kalaTTan da tyorcnis, mwvrTnelma unda<br />
Seaqos igi, miuxedavad imisa, Cavarda Tu ara burTi. am gziT<br />
moTamaSes ganuviTardeba konkretul situaciaSi swori gadawyvetilebis<br />
miRebis unari da momavalSic ecodineba, Tu ra<br />
unda gaakeTos msgavs viTarebaSi.<br />
bavSvebsa da mozardebs mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa da <strong>kalaTburTi</strong>s Tama-<br />
Sisas uviTardebaT situaciis marTvisa da swori gadawyvetilebis<br />
miRebis unari, rac Zalze mniSvnelovania. isini grZnoben, rom dauRalavi<br />
Sromis fasad yovelTvis miiRweva sasurveli Sedegi. bavSvebisTvis<br />
iseTi fsiqologiuri aspeqtis ganviTareba, romelic saSualebas<br />
miscems, Tavi igrZnon daculad da brZolis unarianad, maT cxovrebis<br />
nebismier etapze gamoadgebaT.
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />
Tu <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSis an varjiSis dros bavSvi<br />
Tavis TavSi aRmoaCens situaciis marTvis unars, gaxdeba<br />
Tavdajerebuli da igrZnobs sakuTar Zalebs, mosalodnelia,<br />
rom igi SemdgomSic gaagrZelebs varjiSs sportis am saxeobaSi.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
* Seadgine im moqmedebaTa sia, romlebic bavSv ebs<br />
uZlierebs sakuTari Tavis rwmenas.<br />
sakuTari Tavis rwmena<br />
sakuTari Tavis rwmena dakavSirebulia sakuTari Zalebis SegrZnebis<br />
unarTan. sakuTari Tavis rwmena aris Sinagani<br />
ndoba sakuTari Tavisadmi garkveuli<br />
miznis misaRwevad. sakuTari Tavis rwmena<br />
ar niSnavs sakuTari Zalebis gadaWarbebul<br />
Sefasebas da iseTi gancxadebis gakeTebas,<br />
rogoricaa: `Cven am TamaSs, ra Tqma unda,<br />
movigebT!~, `Cven ra Tqma unda, yovelTvis<br />
gavimarjvebT~ an `meore naxevarSi mainc vajobebT!~<br />
da sxva.<br />
sakuTari Tavis rwmena aris Sinagani<br />
procesi, rodesac adamians erTi mxriv aqvs<br />
miznis miRwevis gzaze arsebuli sirTuleebis<br />
realuri SegrZneba, da meore mxriv _<br />
igi grZnobs, rom ZaluZs am sirTuleebis<br />
gadalaxva. amitom, sakuTari Tavis rwmena yovelTvis damyarebulia<br />
adamianis realur SesaZleblobebze. aqedan gamomdinare, adamianma,<br />
romelsac aqvs sakuTari Tavis rwmena, gansxvavebiT imisagan, vinc<br />
moklebulia amas, icis, ra SesaZleblobebs flobs da ra unda gaake-<br />
Tos imis Tvis, rom es SesaZleblobebi maqsimalurad gamoavlinos.<br />
igi aseve acnobierebs miznis miRwevis procesSi arsebul siZneleebs<br />
da icis, ra unda gaakeTos am siZneleebis gadasalaxavad.<br />
35
36<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
sakuTari Tavis rwmena matulobs, rodesac moTamaSe varjiSisa Tu<br />
TamaSis dros sakuTar Zalas grZnobs.<br />
<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebisaTvis Zalze mniSvnelovania sakuTari Tavis<br />
rwmena rogorc maTi kalaTburTelebad, ise srulfasovan adamianebad<br />
Camoyalibebis procesSi.<br />
• sakuTari Tavis rwmena didad gansazRvravs <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSeebis winsvlas. igi saSualebas aZlevs kalaTburTels,<br />
gaumklavdes TamaSis dros yvelaze rTul da<br />
daZabul situaciebs ise, rom ar dakargos gamarjvebis<br />
imedi .<br />
• sakuTari Tavis rwmena exmareba adamians gaumklavdes<br />
rTul situaciebs cxovrebaSi da xels uwyobs misi TviT-<br />
Semecnebisa da TviTSefasebis ganviTarebas.<br />
sakuTari Tavis rwmena zogadad da sxvadasxva<br />
specifikur situaciaSi<br />
sakuTari Tavis rwmena sxvadasxva ZaliT vlindeba sxvadasxva<br />
cxovrebiseul situaciaSi. magaliTad, patara biWi SeiZleba ufro<br />
Tavdajerebuli iyos <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisas, vidre maTematikis<br />
gakveTilze. miuxedavad amisa, sakuTari Tavis rwmena romelime erT<br />
sferoSi (magaliTad, kalaTburTSi) SeiZleba gavrceldes sxva sferoebzec<br />
da ganuviTaros adamianebs iseTi emociur-gonebrivi SesaZleblobebi,<br />
rogoricaa:<br />
• situaciis realuri analizi da sakuTari Zalebis Sefasebis<br />
unari;<br />
• miznis misaRwevad realuri amocanebisa da moqmedebis<br />
Sesabamisi gegmis dasaxvis unari, misgan gamomdinare mosalodneli<br />
SedegebiT;<br />
• sakuTari Tavis kontroli, im faqtorebis miuxedavad,<br />
romlebic garkveul situaciaSi SeiZleba ar iyos<br />
mTlianad masze damokidebuli.<br />
• sakuTari SesaZleblobebis obieqturi da konstruqciuli<br />
Sefaseba, raTa ganmtkicdes sakuTari Tavis rwmena<br />
rogorc gamarjvebis, ise damarcxebis SemTxvevaSi.
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />
Tavdajerebuloba konkretul situaciaSi<br />
da Tavdajerebuloba zogadad, rac SeiZleba<br />
gamomJRavndes nebismier nacnob Tu uCveulo,<br />
martiv Tu rTul situaciaSi, gansxvavdeba<br />
erTmaneTisgan.<br />
sporti xels uwyobs adamians sakuTari<br />
Tavis rwmenis gamomuSavebaSi ara marto<br />
sportuli TamaSebis dros, aramed zogadad,<br />
cxovrebaSi.<br />
<strong>kalaTburTi</strong> didad uwyobs xels adamians<br />
am metad saWiro Tvisebis gamomuSavebaSi. es<br />
miT ufro mniSvnelovania, rom patara biWebsa<br />
da gogonebs, rogorc wesi, naklebad aqvT<br />
sakuTari Tavis rwmena.<br />
kontrolirebuli warmateba da kontrolirebuli damarcxeba<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisas xSirad iqmneba marTvis unaris (ix. zemoT)<br />
gamosamJRavnebeli uamravi situacia, rac xels uwyobs bavSvebSi sakuTari<br />
Tavis rwmenis ganviTarebas. rodesac <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebis<br />
winaSe dasaxuli amocanebi maTi SesaZleblobebis adekvaturia da<br />
sworadaa SerCeuli am amocanebis gadaWris gzebi, TamaSis Sedegis<br />
miuxedavad, bavSvebs uviTardebaT situaciis marTvis unari.<br />
• `kontrolirebuli gamarjveba~ niSnavs dasaxuli miznis<br />
miRwevas (TamaSi mogebulia). <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisas<br />
sportsmenebi maT mier miRweul gamarjvebas yovelTvis<br />
ukavSireben sakuTar SesaZleblobebs.<br />
• `kontrolirebuli damarcxeba~ arasasurveli Sedegia<br />
(TamaSi wagebulia), magram rodesac moTamaSeebi grZnoben,<br />
rom maT yvelaferi iRones miznis misaRwevad, isini<br />
eZeben damarcxebis mizezebs. es gamocdileba maT Semdgom<br />
TamaSebSi aucileblad gamoadgebaT.<br />
`kontrolirebuli gamarjveba~ moTamaSeTa mier dasaxuli miznis<br />
miRwevaa, rodesac gamarjvebis imediT miRweuli warmateba aZlierebs<br />
sakuTari Tavis rwmenas.<br />
`kontrolirebuli damarcxeba~ is sasargeblo gamocdilebaa, romelic<br />
xels uwyobs araxelsayrel da rTul situaciebSi Seupovari<br />
37
38<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
brZolis unaris gamomuSavebas. aseT dros, momavali gamarjvebis imedi<br />
moTamaSeebs ubrunebs sakuTari Tavis rwmenas da Zalas _ ganagrZnon<br />
brZola da Sroma ukeTesi SedegebisaTvis momavalSi ukeTesi<br />
Sedegebis misaRwevad.<br />
yovelive zemoTqmulidan gamomdinare, `kontrolirebuli gamarjvebis~<br />
da `kontrolirebuli damarcxebis~ monacvleoba yvelaze sasargeblo<br />
gamocdilebaa <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebisaTvis sakuTari Tavis<br />
rwmenis gamosamuSaveblad (maT unda gamoscadon orive). ra Tqma<br />
unda, ukeTesia, rodesac <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebi ufro xSirad imarjveben,<br />
vidre marcxdebian, magram marcxis drosac ki isini SeZlebisdagvarad<br />
axlos unda iyvnen gamarjvebasTan.<br />
imisaTvis, rom gamarjveba, damarcxebis msgavsad, <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTaTvis<br />
sasargeblo gamocdilebad gadaiqces, saWiroa:<br />
• rogorc varjiSis, ise TamaSis dros dasaxuli miznebi<br />
Seesabamebodes maTs SesaZleblobebs da TamaSebi mimdinareobdes<br />
metwilad Sesaferisi donis mowinaaRmdeges-<br />
Tan.<br />
• dasaxuli miznebi iyos realuri da emyarebodes TiToeuli<br />
moTamaSis moqmedebas TamaSis dros.<br />
• mizani dasaxuli iyos gulmodgined, TiToeuli moTamaSis<br />
piradi Zalisxmevisa da TamaSis unaris gaTvaliswinebiT.<br />
• Sedegebis Sefasebisas gamoyenebuli iqnes swori da amave<br />
dros moTamaSeTaTvis gasagebi kriteriumebi, raTa bavSvebisTvis<br />
naTeli gaxdes, iyo Tu ara miRweuli dasaxuli<br />
mizani.<br />
• gaanalizebuli iqnes moTamaSeTa moqmedebebi maTTan<br />
winaswar SeTanxmebuli (zemoT naTqvamis Sesabamisad)<br />
swori kriteriumebiT, obieqturad da SemoqmedebiTad.<br />
• mwvrTnelma ar gansajos moTamaSeTa moqmedebebi mxolod<br />
miRweuli Sedegis mixedviT, radgan gamarjveba zogjer<br />
sxva faqtorebzec aris damokidebuli.<br />
• TamaSis ganxilvisas mwvrTneli ar daeyrdnos mxolod<br />
raime konkretul faqts (magaliTad, man ar unda daaskvnas,<br />
rom gundi imitom TamaSobda cudad, rom man wina<br />
TamaSic waago).<br />
• mwvrTneli moeridos moTamaSeTa kritikas, rodesac<br />
isini emociurad Zlier daZabulebi arian (magaliTad,<br />
rodesac gundebi TamaSs angariSSi mciredi sxvaobiT am-<br />
Tavreben).
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />
cxadia, rom mwvrTnelis mier gundis wevrTa<br />
TamaSisa da maTi moqmedebebis sworad Sefasebas<br />
didi mniSvnelba aqvs bavSvis TavdajerebulobisTvis.<br />
mwvrTnelis mier moTamaSeTa Sefaseba<br />
maT winaSe dasaxul mizanTan Seusabamo,<br />
gaugebari da bundovani kriteriumebiT, mxolod<br />
cudi Sedegis momtania. bavSvebi ver Se-<br />
Zleben dainaxon kavSiri sakuTar moqmedebebsa<br />
da miRebul Sedegebs Soris, ris gamoc maT<br />
Tavdajerebulobis nacvlad umweobis gancda<br />
daeuflebaT.<br />
TviTSemecneba da TviTSefaseba<br />
TviTSemecneba emyareba adamianis mier sakuTari Tavis aRqmasa da<br />
gaazrebas, TviTSefaseba ki _ yovelive imis mowoneba-armowonebas,<br />
rasac adamiani Seimecnebs sakuTar Tavze.<br />
TviTSemecneba da TviTSefaseba, rogorc wesi, ar aris damokidebuli<br />
raime konkretul saqmianobaze. maT cxovrebiseuli gamocdileba<br />
ganapirobebs.<br />
bavSvebisa da mozardebis TviTSemecneba da TviTSefaseba aramdgradia<br />
da advilad icvleba situaciis mixedviT. maTi TviTSemecneba<br />
da TviTSefaseba metwilad ukavSirdeba gamarjvebas da damarcxebas,<br />
amitom sakuTari Tavis Sefaseba didad aris damokidebuli konkretul<br />
situaciebze. magaliTad, Tu <strong>axalgazrda</strong> TamaSobs kalaTburTs,<br />
mis TviTSemecnebasa da TvTSefasebas <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSis dros<br />
miRweuli Sedegebi ganapirobebs.<br />
ganvixiloT sami jgufi:<br />
pirvel jgufSi arian is bavSvebi, romelTa TviTSemecneba da TviT-<br />
Sefaseba didad ar aris damokidebuli maTs sportul warmatebebze.<br />
aseT jgufSi SesaZlebelia SenarCundes da gaZlierdes kidec moTama-<br />
SeTa Tavdajerebuloba da situaciis marTvis unari.<br />
mwvrTnelma gansakuTrebuli yuradReba unda gaamaxvilos im mozardebze<br />
(dawyebuli 13 wlidan), romelTa cxovrebaSic <strong>kalaTburTi</strong><br />
Zalian did rols asrulebs. aseT dros, maTTvis SeiZleba aRarc ki<br />
arsebobdes ufro saintereso an siamovnebis momgvreli saqmianoba,<br />
vidre <strong>kalaTburTi</strong>a. aseTi moTamaSisaTvis <strong>kalaTburTi</strong> imdenad mniSvnelovania,<br />
rom sxva problemebis mimarT igi gulgrili xdeba, ris<br />
gamoc <strong>kalaTburTi</strong> mis cxovebaSi SeiZleba zianis momtanic ki aRmoCndes.<br />
39
40<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
* karli 15 wlisaa da axlaxan daiwyo TamaSi kadetTa gund-<br />
Si. misi erTaderTi sazrunavi da mizani warmatebuli TamaSia<br />
da rodesac amas ver axerxebs, Tavs umweod grZnobs. igi Zalian<br />
bevrs moiTxovs sakuTari Tavisgan da amitom yovelTvis<br />
daZabulia varjiSisa Tu TamaSis dros, mwvrnelis ubralo<br />
SeniSvnac ki Zlier moqmedebs masze. amitom karli Zalian<br />
itanjeba. bolo dros miRebul travmis gamo ramdenime Tama-<br />
Sic gaacdina. karli depresias ganicdis da fiqrobs, Tavi<br />
daanebos kalaTburTs.<br />
aseT SemTxvevaSi karli ara marto Tavis sportul karieras agdebs<br />
safrTxeSi, aramed akninebs sakuTari TviTSemecnebisa da TviTSefasebis<br />
unarsac. Tu <strong>axalgazrda</strong> moTamaSis TviTSemecneba da TviTSefaseba<br />
gaigivebulia mis mier sportSi miRweul SedegebTan, es misTvis<br />
saSiSi da sazianoa.<br />
meore jgufis moTamaSeebi daaxloebiT igive situaciaSi imyofebian.<br />
maTi TviTSemecneba da TviTSefaseba maTive asakis Sesabamisia,<br />
magram amave dros isini didad arian damokidebuli sakuTar sportul<br />
miRwevebze. aseTi mdgomareoba Zalian cudad aisaxeba maTs TviTSemecnebasa<br />
da TviTSefasebaze, radgan TavianTi sportuli cxovrebis<br />
manZilze isini aucileblad iwvneven rogorc gamarjvebas, ise damarcxebas,<br />
maT eqnebaT rogorc kargi, ise cudi periodebi.<br />
aseT SemTxvevaSi mwvrTnelma bavSvebTan urTierTobisas unda gamijnos<br />
Tavisi damokidebuleba maTi rogorc sportsmenebisa da rogorc<br />
adamianebis mimarT. amisaTvis arsebobs ori gza:<br />
• mwvrTnelma yuradReba unda gaamaxvilos moTamaSeTa<br />
cxovrebis im aspeqtebze, romlebic uSualod ar ukavSirdebian<br />
kalaTburTs, magram garkveuli mniSvneloba aqvT bavSvebisa -<br />
T vis .<br />
• varjiSebis swori dagegmvisa da Catarebis, moTamaSeebSi<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s saTamaSod aucilebeli unar-Cvevebis ganviTarebisa<br />
da kargi fsiqologiuri momzadebis fonze, mwvrTnels<br />
SesaZlebloba eZleva, ganaviTaros bavSvTa TviTSemecneba da<br />
TviTSefaseba, miuxedavad sxvadasxva dros miRweuli Sedegebisa.
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />
mesame jgufis moTamaSeebs aqvT metad<br />
susti TviTSemecneba da TviTSefaseba. <strong>kalaTburTi</strong><br />
maTTvis, piriqiT, saukeTeso sa-<br />
Sualebaa TviTSemecnebisa da TviTSefasebis<br />
ganviTarebisTvis, radgan aseT SemTxveva-<br />
Si maT TviTSemecnebasa da TviTSefasebas<br />
gansazRvravs ara TamaSis Sedegi, aramed is<br />
Zalisxmeva da mondomeba, romelsac isini<br />
iCenen uSualod TamaSis procesSi.<br />
mwvrTnelis roli<br />
mwvrTnelsa da moTamaSes Soris urTierTobas SeiZleba gadamwyveti<br />
mniSvneloba hqondes moTamaSis TviTSemecnebisa da TviTSefasebis<br />
CamoyalibebaSi. mwvrTnelis saqcieli aseT SemTxvevaSi Zalze<br />
sapasuxismgebloa.<br />
* yovlad dauSvebelia, gansakuTrebiT Tanagundelebis TandaswrebiT,<br />
rom mwvrTnelma ixmaros iseTi gamoTqmebi, rogoricaa,<br />
magaliTad, `idioti xom ara xar?~ `rogorc yovelTvis,<br />
suleliviT iqcevi!~ an `bavSvo, kalaTi aq hkidia, quCis gadaRma<br />
ki ara!~ aseve dauSvebelia gamoTqmebi, romlebic xazs<br />
usvamen imas, rom es moTamaSe ara marto am wuTSi cdeba,<br />
aramed saerTod ara aqvs kargi TamaSis aranairi perspeqtiva.<br />
magaliTad: `Sen amas verasodes gaakeTeb, marto Secdomebis<br />
daSveba SegiZlia!~ da sxva.<br />
mwvrTnelis gavlena bavSvebze Zlier pozitiuria, Tu igi ar mimar-<br />
Tavs zemoT aRniSnul `strategias~ da amis nacvlad:<br />
• usaxavs moTamaSeebs zust da garkveul miznebs;<br />
• exmareba maT am miznebis miRwevaSi;<br />
• erideba iseT SeniSvnis micemas, romelic xazs usvams<br />
bavSvis fizikur monacemebs;<br />
• Secdomebis ganxilvisas uxsnis moTamaSeebs, Tu sad da<br />
rodis iyo daSvebuli Secdoma da aZlevs maTi gamosworebis<br />
saSualebas.<br />
41
42<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
#2 testi-savarjiSo<br />
• kiTxvebze pasuxis gacemisas miuTiTeT<br />
eTanxmebiT nawilobriv, eTanxmebiT mTli-<br />
anad Tu ar eTanxmebiT.<br />
1. mwvrTnels ar SeuZlia xeli Seuwyos moTamaSeebis<br />
fsiqologiur ganviTarebas;<br />
2. varjiSi aumjobesebs bavSvis SemecnebiT<br />
ganviTarebas;<br />
3. monotonuri varjiSi kargad moqmedebs<br />
bavSvis yuradRebis ganmaviTarebeli unar-<br />
Cvevebis Camoyalibebaze;<br />
4. bavSvebSi marTvis unaris ganviTarebisTvis<br />
saWiroa, rom mwvrTnelma moTamaSeTa moqmedebebi<br />
daukavSiros maT mier miRweul<br />
Sedegebs;<br />
5. gamarjvebisaTvis sakmarisia mxolod survili;<br />
6. `kontrolirebul” damarcxebas, zog Sem-<br />
TxvevaSi, SeuZlia moTamaSeebs Sematos sakuTari<br />
Tavis rwmena;<br />
7. mwvrTneli, romelic uxsnis bavSvebs<br />
dasaxul miznebs, uZlierebs maT situaciis<br />
marTvis unars;<br />
8. Tu mwvrTneli moTamaSeebs usaxavs mizans,<br />
romlis miRweva maTi SesaZleblobis farglebs<br />
ar aRemateba, es uumjobesebs maT<br />
sakuTari Tavis rwmenas;<br />
9. TviTSemecneba da TviTSefaseba damokidebulia<br />
sportSi miRweul Sedegebze;<br />
10. mwvrTnelis komentarebs didi gavlena<br />
aqvs bavSvebis TviTSemecnebasa da TviT-<br />
Sefasebaze;<br />
mTlianad<br />
veTanxmebi<br />
nawilobrivveTanxmebi<br />
ar<br />
veTanxmebi
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />
TviTkontroli<br />
imisTvis, rom <strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSem aCvenos saukeTeso TamaSi<br />
da Tavi aaridos impulsur moqmedebebs, Zalze didi mniSvneloba aqvs<br />
TviTkontrols.<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisas xSirad iqmneba iseTi situacia, romelic<br />
xels uwyobs bavSvebs, iswavlon sakuTari Tavis kontroli. magali-<br />
Tad, rodesac msaji iRebs saeWvo gadawyvetilebas, Tanagundeli TamaSobs<br />
arasworad an moTamaSe iZulebulia dajdes skamze da sxv.<br />
43
44<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
* helena 12 wlisaa da TamaSobs skolis gundSi. igi<br />
varjiSobs kviraSi orjer, SabaTobiT ki TamaSobs. helenas<br />
Zalian uyvars mini-<strong>kalaTburTi</strong> da cdilobs, rac SeiZleba<br />
kargad iTamaSos. amasve moiTxovs igi Tavisi Tanagundelebisagan.<br />
ramdenjerme, rodesac misi Tanagundeli Secda, helena<br />
Zlier gabrazda da Seuracxyofac miayena. mwvrTnelma auxsna<br />
helenas, rom misi saqcieli arasworia, ris Sedegadac gogona<br />
cdilobs gaakontrolos sakuTari Tavi da rodesac Tanagundeli<br />
TamaSis dros Secdomas uSvebs, igi amxnevebs mas an<br />
saerTod ar imCnevs arafers. igi ufro metad koncentrirebulia<br />
sakuTar moqmedebebze da rogorc helenas deda ambobs,<br />
yoveldRiur cxovrebaSic nakleb impulsuri gaxda.<br />
* mario aseve TamaSobs mini-kalaTburTs. erTxel, TamaSis<br />
dros igi Seepasuxa msajs, radgan misi azriT gadawyvetileba<br />
marios dajarimebis Sesaxeb mcdari iyo. mario mwvrTnelma<br />
Semdeg TamaSze saerTod ar gamoiyvana da auxsna, rom amis<br />
mizezi wina TamaSisas mis mier gamovlenili TviTkontrolis<br />
ukmarisoba iyo. amis Semdeg mario yovelTvis cdilobs gaakontrolos<br />
sakuTari Tavi.<br />
es magaliTebi miuTiTebs, Tu rogor<br />
SeiZleba gamovumuSavoT bavSvebs<br />
meti TviTkontrolis unari.<br />
nebismieri SesaZlebloba, romelic<br />
sworad iqneba gamoyenebuli mwvrTnelis<br />
mier, mxolod sasargeblo iqneba<br />
patarebisTvis. helenas da marios<br />
mwvrTnelebma kargad gamoiyenes Seqmnili<br />
viTareba. bevri mwvrTneli ki<br />
bavSvTa aRzrdis procesSi saerTod<br />
ar aqcevs yuradRebas TamaSis dros<br />
Seqmnil amgvar situaciebs.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
* aTwuTiani fiqris Semdeg Seadgine im moqmedebaTa<br />
sia, romlebic xels Seuwyobs Tqve ni gu<br />
ndis moTamaSeebSi<br />
TviTkontrolis gaZlierebas.
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />
1.5 dadebiTi gamocdileba<br />
wina TavebSi ganxiluli iyo <strong>kalaTburTi</strong>s SesaZleblobebi, romlebic<br />
ganapirobeben bavSvebis ukeTesi pirovnuli, socialuri da<br />
fsiqologiuri unar-Cvevebis ganviTarebas. <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSi metad<br />
faseulia aseve yoveldRiurad gancdili dadebiTi emociebis<br />
gamo.<br />
dadebiTi emociebi yvelasTvis sasargebloa. bavSvebisa da mozardebis<br />
SemTxvevaSi ki <strong>kalaTburTi</strong> SeiZleba iyos erTi im saqmianobaTagani,<br />
romelic dadebiT emociebs iwvevs. Tu <strong>kalaTburTi</strong>s Tama-<br />
Sis dros gancdili dadebiTi emociebi aRemateba bavSvis mier sxva<br />
cxovebiseul situaciebSi gancdil uaryofiT emociebs, igi aucileblad<br />
gaagrZelebs TamaSs da SeiZens im sasargeblo gamocdilebas,<br />
romelsac <strong>kalaTburTi</strong> iZleva.<br />
<strong>kalaTburTi</strong> bavSvisTvis unda iyos:<br />
• garToba;<br />
• sportuli unar-Cvevebis yiveldRiurad gaumjobesebis<br />
saSuale ba;<br />
• gundi, romelSic mas pativs scemen;<br />
• dadebiTi emociebis wyaro (pozitiuri SegrZnebebi, kmayofilebis<br />
SegrZneba, siamaye);<br />
• adgili, sadac igi grZnobs moTamaSeebisa da mwvrTnelis<br />
Tanadgomas;<br />
1.6 fizikuri ganviTareba<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa da <strong>kalaTburTi</strong>s erT-erTi mizani mozardebis<br />
yovelmxriv ganviTarebaa (da ara marto fizikuri), raTa SemdgomSi<br />
maT SeZlon TamaSi <strong>kalaTburTi</strong>s elitur gundebSi.<br />
• ra Tqma unda, yvela is bavSvi, romelic kalaTburTs TamaSobs,<br />
momavalSi elitur gundSi ver moxvdeba, magram mas eqneba<br />
garkveuli sportuli gamocdileba. <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSis procesSi<br />
Camoyalibebuli pirovnuli, socialuri, fizikuri Tu<br />
fsiqologiuri unar-Cvevebi xels Seuwyobs mas, daikavos Tavisi<br />
adgili sazogadoebaSi da gaumklavdes sxvadasxva rTul<br />
cxovrebiseul situacias.<br />
45
46<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• mini-<strong>kalaTburTi</strong> da <strong>kalaTburTi</strong>,<br />
rogorc aRmzrdelobiTi<br />
procesi, iTvaliswinebs<br />
ara marto moTamaSeebis, aramed<br />
momavali mwvrTnelebis,<br />
msajebis, sportuli TamaSebis<br />
organizatorebis, mSoblebis,<br />
sportuli Jurnalistebis,<br />
sportul mecnierebaTa<br />
eqspertebisa da, ubralod,<br />
mayureblis aRzrdas, rac sabolood<br />
sasargebloa <strong>kalaTburTi</strong>s<br />
ganviTarebisTvis.<br />
• sworad warmarTuli varjiSebisa<br />
da TamaSebis pirobebSi bavSvebis<br />
umravlesoba SeZlebs<br />
iTamaSos elitur gundebSi.<br />
mwvrTneli, romelic kargad<br />
gaazrebuli gegmis mixedviT sworad wvrTnis bavSvebs fizikurad,<br />
teqnikurad da fsiqologiurad, Tavidan aicilebs im bavSvebis<br />
`dakargvas~, romlebic momavalSi SeZleben <strong>kalaTburTi</strong>s<br />
umaRlesi standartebis miRwevas.<br />
• amave dros, elitur gundebSi moTamaSe sportsmenebi ar unda<br />
ganekuTvnebodnen im kalaTburTelTa ricxvs, romlebic `gadarCnen~<br />
an `moaxerxes~, aramed unda iyvnen kargad momzadebuli<br />
moTamaSeebi, romelTa pirovnuli da fizikuri ganviTarebis<br />
done Seesabameba <strong>kalaTburTi</strong>s moTxovnebs.<br />
amisTvis mwvrTnelma ar unda gauswros movlenebs warmatebuli<br />
sportuli karieris Sesaqmnelad. yvela moTamaSes unda<br />
hqondes sakuTari gzis arCevis SesaZlebloba, raTa moxdes misi<br />
warmatebuli sportuli winsvla.<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeebi<br />
mwvrTnelebs unda esmodeT, rom bavSvebi sxvadasxvanairad vi-<br />
Tardebian. saWiroa individualuri midgoma TiToeul bavSvTan, misi<br />
SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT.<br />
ra Tqma unda, mwvrTnels unda hqondes muSaobis saerTo, generaluri<br />
gegma, magram, man amave dros unda gaiTvaliswinos TiToeuli
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />
bavSvis monacemebic da xeli Seuwyos mas individualuri, mxolod<br />
misTvis damaxasiaTebeli niWis ganviTarebaSi.<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>s asakSi <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebis daufleba<br />
arc ise mniSvnelovania. mTavaria, bavSvebma aiTvison <strong>kalaTburTi</strong>s<br />
ZiriTadi elementebi da SeZlebisdagvarad daxvewon isini.<br />
patara moTamaSeebs unda SeswevdeT unari, Seasrulon varjiSisa Tu<br />
TamaSis moTxovnebi <strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTadi safuZvlebis gamoyenebiT,<br />
Tundac SecdomiT. amasTanave, matCisas maT unda aReZraT dadebiTi<br />
emociebi, raTa ar gauqreT <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSis survili.<br />
yoveldRiuri garToba da piradi iniciativa, ori mniSvnelovani<br />
faqtoria bavSvisTvis mini-<strong>kalaTburTi</strong>s TamaSis dros.<br />
13-14 wlis asakis moTamaSeebi<br />
13-14 wlis asakis moTamaSeebTan muSaobisas mwvrTnels unda esmodes,<br />
rom miuxedavad maTi naadrevi fizikuri simwifisa, isini jer<br />
kidev bavSvebi arian. es metad faqizi asakia. am asakis bavSvebi Zalian<br />
mgrZnobiareni arian. zogierTma maTganma SeiZleba Tavic ki daanebos<br />
kalaTburTs, Tu CaTvala, rom igi ver asrulebs TamaSis an varjiSis<br />
moTxovnebs. gansakuTrebiT ki maSin, rodesac, igi TamaSobda mini-kalaTburTs<br />
da manamde yvelaferi kargad gamosdioda.<br />
mwvrTneli unda daexmaros bavSvebs gazrdil moTxovnebTan gamklavebaSi.<br />
man ise unda avarjiSos bavSvebi, rom maTi individualuri<br />
teqnikuri da taqtikuri SesaZleblobebi TandaTan gaumjobesdes (am<br />
dros mniSvnelovania TamaSebi erTi erTze, ori orze, sami samze).<br />
mwvrTnelma ar unda iCqaros. saWiroa bavSvebma kargad gaiTavison<br />
ukve naswavli, moqmedebebis Sesruleba Cvevad eqceT, raTa CamouyalibdeT<br />
am moqmedebebis kontrolisa da Tavisuflad gamoyenebis<br />
unari.<br />
ar SeiZleba am asakis moTamaSeTa SezRudva. piriqiT, mwvrTnelma<br />
unda misces maT riskiT TamaSis saSualeba nebismier situaciaSi. ra<br />
Tqma unda, isini bevr Secdomas dauSveben. amitom mwvrTnelis mier<br />
SeTavazebul varjiSebSi gaTvaliswinebuli unda iyos moTamaSeTa ara<br />
marto susti, aramed Zlieri mxareebic, raTa bavSvebma mainc SeZlon<br />
TamaSisgan siamovnebis miReba.<br />
47
48<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
amave dros, mwvrTnelma varjiSisa Tu TamaSis dros bavSvebs unda<br />
Seuqmnas iseTi situaciebi, rodesac isini SeZleben gamoavlinon da<br />
ganaviTaron viTarebis marTvis unari da Tavdajerebuloba.<br />
15-16 wlis asakis moTamaSeebi<br />
am asakis kalaTburTelebTan<br />
mwvrTnelma unda daisaxos<br />
varjiSis zogadi miznebi, magram<br />
imavdroulad unda gaiTvaliswinos<br />
`susti wertilebi~,<br />
ra aklia ama Tu im moTamaSes<br />
daostatebisTvis? raze unda<br />
gamaxvildes yuradReba?<br />
am asakSi moTamaSeTa fizikuri<br />
momzadeba ufro specifikuria,<br />
maTi piradi Taviseburebebisa<br />
da SesaZleblobebis<br />
gaTvaliswinebiT. meti yuradReba<br />
eTmoba individualuri<br />
taqtikis ganviTarebas da iwyeba<br />
muSaoba gundis saerTo taqtikis<br />
SesamuSaveblad.<br />
mwvrTnelma gansakuTrebiT<br />
unda izrunos im moTamaSeebze,<br />
romlebic SeboWilebi arian<br />
Secdo mebis daSvebis SiSiT da<br />
`robotebad~ gadaqcevis safrTxe eliT.<br />
mwvrTnelma moTamaSeebTan erTad unda SeimuSaos maT mier gamoCenili<br />
iniciativisa Tu miRebuli gadawyvetilebis Sesafasebeli kriteriumebi<br />
da am ukanasknelTa gaTvaliswinebiT Seaqos is moTamaSeebi,<br />
romlebic akmayofileben am moTxovnebs.<br />
17-18 wlis asakis moTamaSeebi<br />
17-18 wlis asakis moTamaSeTa wvrTnisas aucilebelia individualuri<br />
muSaoba TiToeulTan, raTa maT, TavianTi susti mxareebis<br />
gaZlierebiT, SeZlon mwvrTnelis mier dasaxuli ufro rTuli taqtikuri<br />
amocanebis Sesruleba.
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />
am asakis mozardebTan muSaobisas<br />
moTxovnaTa done matulobs,<br />
radgan es swored is<br />
wlebia, rodesac cxadi xdeba,<br />
Tu romel moTamaSes aqvs Sansi<br />
gaxdes sakalaTburTo elitis<br />
warmomadgeneli. mwvrTneli<br />
varjiSis dros moTamaSeebs<br />
sTavazobs daZabuli Sejibrebis<br />
tolfas varjiSebs, raTa moTamaSeebma<br />
SeZlon, rom Tavi gaarTvan<br />
TamaSis dros warmoqmnil<br />
yvelaze rTul situaciebs.<br />
moTamaSeebma unda iswavlon TavianTi<br />
SesaZleblobebis maqsimaluri<br />
gamovlena iseT viTarebebSi,<br />
romlebic ufro umcrosi<br />
asakis moTamaSeTaTvis nakleb<br />
mniSvnelovani iyo (magaliTad: angariSi da TamaSis bolomde darCenili<br />
dro).<br />
sezonis zogierTi TamaSisas isini mxolod gamarjvebaze unda iyvnen<br />
orientirebulni, raTa iswavlon Sejibrebis warmarTva eqstre malur<br />
situaciaSi.<br />
komentarebi<br />
am TavSi ganxiluli iyo wvrTnis zogadi principebi, da ar iyo gaTvaliswinebuli<br />
sxvadasxva kategoriisa da asaki moTamaSeTa mzadebis<br />
Taviseburebebi.<br />
magaliTad, zogierTi bavSvi varjiSs 5-6 wlis asakSi iwyebs, zogierTi<br />
ufro mogvianebiT. zogi gansakuTrebiT niWieri da moxerxebulia,<br />
sxva ki ara.<br />
mwvrTnelma aucileblad unda gaiTvaliswinos maRali moTamaSis<br />
faqtori, romelsac zogjer ar SeuZlia mxari aubas wvrTnis saerTo<br />
gegmas. amisaTvis mwvrTnelma unda SeimuSaos maRali moTamaSis wvrTnis<br />
gansakuTrebuli meTodebi, misi individualuri monacemebidan<br />
gamomdinare.<br />
garkveuli TaviseburebiT xasiaTdeba wvrTnis procesi sxvadasxva<br />
qveynis federaciis klubebSi, skolebSi da a. S, romlebic aseve gas-<br />
49
50<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
aTvaliswinebelia mwvrTnelis mier. am wignSi aRwerili wvrTnis principebi<br />
da ideebi mwvrTnelma unda Seusabamos Tavisi moTamaSeebis,<br />
Tavisi qveynisa Tu klubis wvrTnis meTodikasa da tradiciebs.<br />
1.7. mwvrTnelis muSaobis stili<br />
mwvrTnelis muSaobis stili unda Seesabamebodes arsebul garemoebebs.<br />
bavSvTa mwvrTnelis yvelaze gavrcelebuli naklia is, rom<br />
zogierTi maTgani cdilobs bavSvebTan ise imuSaos, rogorc ufrosi<br />
asakis profesional kalaTburTelebTan. muSaobis aseTi stili Sei-<br />
Zleba saziano iyos im bavSvebisTvis, romlebic amgvari mwvrTnelis<br />
pasuxismgeblobiT varjiSoben.<br />
saukeTeso mwvrTneli aris ara is, romelic baZavs ufro avtoritetuli<br />
da meti pasuxismgeblobis mqone mwvrTnels, aramed is,<br />
vinc iTvaliswinebs patarebis Taviseburebebs, maT SesaZleblobebs<br />
da isaxavs maTi asakisTvis Sesaferis miznebs.<br />
mwvrTnelma ar unda daiviwyos,<br />
rom mas didi pasuxismgebloba akisria.<br />
wvrTna TamaSi rodia, sadac<br />
mwvrTnels SeuZlia daikmayofilos<br />
Tavisi egoisturi da pativmoyvaruli<br />
miswrafebebi. moTamaSeebi patara<br />
bavSvebi arian, TavianTi ocnebebiT,<br />
interesebiT, momavlis<br />
imedebiT, problemebiT, sixaruli-<br />
Ta da emociebis farTo speqtriT.<br />
isini endobian TavianT mwvrTnels<br />
da eWvi ar eparebaT misi aRmzrdelobiTi<br />
meTodis sisworeSi.<br />
bavSvebTan momuSave mwvrTnelma<br />
unda gaacnobieros sakuTari<br />
pasuxismgebloba, raTa Tavisi<br />
qceviT gamousworebeli ziani ar<br />
miayenos masze mindobil bavSvebs,<br />
amisaTvis:
1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />
• mwvrTneli ar unda iyos Wirveuli da axirebuli;<br />
• moTamaSeebTan urTierTobisas man kargad unda awon-dawonos<br />
Tavisi gadawyvetilebebi;<br />
• bavSvebs pativiscemiT unda epyrobodes;<br />
• moiTxovos bavSvebisagan didi ZalisxmeviT muSaoba, raTa<br />
SemdgomSi isini <strong>kalaTburTi</strong>s maRali standartebisTvis<br />
momzadebulni aRmoCndnen;<br />
• mxarSi edgas Tavis moTamaSeebs;<br />
• SeZlos zRvaris gavleba moTamaSeTa moqmedebebsa da maT<br />
mier miRweul Sedegebs Soris;<br />
• miuxedavad TamaSis Sedegisa, daafasos moTamaSeTa Zalisxmeva;<br />
• mxari dauWiros Tavis moTamaSeebs Zalisxmevisa da sportuli<br />
winsvlis Sesabamisad, miuxedavad TamaSis Sedegebisa;<br />
• pativi sces moTamaSeTa pirovnul Tvisebebs, maTi Tama-<br />
Sis donis miuxedavad;<br />
eWvgareSea, rom mwvrTneli, romelic bavSvebTan muSaobisas<br />
grZnobs Tavis pasuxismgeblobas da ufro did mizans isaxavs, vidre<br />
erTi romelime TamaSis an Cempionatis mogebaa, dadebiT gavlenas<br />
moaxdens patarebis aRzrda-ganviTarebaze.<br />
patarebTan momuSave mwvrTnelis daqiravebisas, gaTvaliswinebuli<br />
unda iyos ara marto misi profesiuli done, aramed pirovnuli Tvise -<br />
bebic.<br />
51
52<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
#3 testi-savarjiSo<br />
• kiTxvebze pasuxis gacemisas miuTiTeT:<br />
sworia, ar aris swori<br />
1. saintereso varjiSebi Zalian sasargebloa<br />
<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa aRzrdisaTvis;<br />
2. moTamaSeebs unda SeeZloT sakuTari Tavis<br />
kontroli, risTvisac saWiroa specialuri<br />
varjiSebi;<br />
3. gasarTobi varjiSebi aucilebelia mx olod<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeTaTvis;<br />
4. <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebs unda hqondeT<br />
didi survili, rom rac SeiZleba swrafad<br />
gaxdnen elituri gundis wevrebi;<br />
5. <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebTan muSaobisas<br />
mwvrTnelebma unda mibaZon profesional<br />
kalaTburTelTa mwvrTnelebs, radgan<br />
isini saukeTesoni arian;<br />
6. <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa wvrTnisas mwvrTnelma<br />
unda Seqmnas marTvis unaris gasaumjobesebeli<br />
uamravi situacia;<br />
7. <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa mwvrTneli Rirseulad<br />
da pativiscemiT unda epyrobodes<br />
Tavis moTamaSeebs;<br />
8. bavSvebTan momuSave mwvrTnelis mizani<br />
mxolod sportuli wvrTnaa, radgan bavSvebis<br />
aRzrdas maTi maswavleblebi da<br />
mSoblebi uzrunvelyofen;<br />
sworia<br />
ar aris<br />
swori
2<br />
sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
xose maria buseta<br />
2.1. dasawyisi:<br />
• rogoria Cemi pasuxismgebloba?<br />
• gundis ZiriTadi miznebi;<br />
2.2 gundis Seqmna:<br />
• moTamaSeebis miReba,<br />
• moTamaSeTa movaleobebi,<br />
• Sinaganawesi,<br />
• xelmisawvdomi sakalaTburTo resursebi;<br />
2.3. samuSao gegmis Sedgena:<br />
• rogori winswrebiT unda daigegmos,<br />
• drois ganawileba;<br />
2.4. miznebis dasaxva<br />
• saboloo miznebi da samoqmedo amocanebi,<br />
• samoqmedo amocanebis upiratesobani,<br />
• efeqturi samoqmedo amocanebi,<br />
• Sesabamisi miznebis arCeva;<br />
2.5. wvrTnis procesi:<br />
• wvrTnis umniSvnelovanesi aspeqtebi;<br />
2.6. fizikuri datvirTva:<br />
• muSaoba da dasveneba,<br />
• moculoba da intensivoba;<br />
2.7. fsiqologiuri datvirTva:<br />
• fsiqologiuri datvirTvis daxasiaTeba,<br />
• arasakmarisi fsiqologiuri datvirTva,<br />
• fsiqologiuri gadatvirTva,<br />
• dadebiTi Sedegis momtani fsiqologiuri datvirTva,<br />
• fsiqologiuri datvirTvis adekvaturi gamoyeneba,<br />
• fsiqologiuri dasvenebis periodebi;<br />
2.8. TamaSebis Sesaxeb:<br />
• mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundi,<br />
• 13-14 wlis asakis moTamaSeTa gundi,<br />
• 15-18 wlis asakis moTamaSeTa gundi,<br />
• gasaTvaliswinebeli sakiTxebi;<br />
2.9. ganrigis SemuSaveba.<br />
53
54<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
2.1. dasawyisi<br />
rogoria gundi, romlis wvrTnasac vapireb?<br />
es aris is ZiriTadi kiTxva, romelic TiToeulma mwvrTnelma wvrTnis<br />
dawyebamde unda dausvas sakuTar Tavs. am kiTxvaze pasuxis gacemisas<br />
gasaTvaliswinebelia:<br />
• aris Tu ara es mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundi? bavSvTa gundi? perspeqtiul<br />
<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa gundi? pirveli klasis elituri<br />
gundi?<br />
• ra organizacias ekuTvnis es gundi? saskolo gundia Tu saklubo?<br />
rogoria is skola an klubi, romelsac gundi ekuTvnis?<br />
• rogori moTamaSeebi arian? ramdeni xania TamaSoben? rogoria<br />
maTi potenciali?<br />
aseT kiTxvebze moZiebuli pasuxebi xels Seuwyobs mwvrTnels, daimkvidros<br />
adgili gundSi da Tavidan aicilos Secdomebi, romlebic<br />
SeiZleba dauSvas momavali gundisadmi araswori damokidebulebisa<br />
da masze bundovani warmodgenis gamo.<br />
rogoria Cemi pasuxismgebloba?<br />
rodesac mwvrTnelma icis rogor gundTan iwyebs muSaobas, man<br />
unda upasuxos kiTxvebs:<br />
_ rogoria Cemi pasuxismgebloba?<br />
_ ra mizans visaxav: gundis saerTo ganviTarebas, axalgazrdebis<br />
sportsmenebad da pirovnebebad Camoyalibebas, Tu maTi potencialis<br />
gamovlenas?<br />
_ CamoTvlili aspeqtebidan romelia yvelaze mniSvnelovani?<br />
gundis ZiriTadi miznebi<br />
zemoCamoTvlili aspeqtebis gaTvaliswinebiT, saWiroa mwvrTnelma<br />
gansazRvros gundis ZiriTadi miswrafeba, mizani.<br />
* magaliTi: mwvrTneli avarjiSebs skolis mini-kalaTbur-<br />
Tis gunds. zogierT moTamaSes adre arasdros uTamaSia, zogierTs<br />
aqvs TamaSis erTi wlis gamocdileba, gundis saerTo<br />
done dabalia. aseT SemTxvevaSi mwvrTnelis upirvelesi mizani<br />
am bavSvebis pirovnuli ganviTarebaa; aseve aucilebelia,<br />
rom bavSvebs TamaSma rac SeiZleba meti siamovneba mianiWos,<br />
ymawvilebi unda ganviTardnen fizikurad, iswavlon gunduri<br />
TamaSi, sxvaTa pativiscema. paralelurad mwvrTneli bavSvebs<br />
aswavlis <strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTad safuZvlebs, rogoricaa bur-<br />
Tis tareba, burTis gadacema da sxv.
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• gansazRvre gundis tipi, romelsac wvrTni; ga acno -<br />
bi ere Seni pasuxismgebloba gundis winaSe da gundis<br />
moTamaSeebs dausaxe miznebi maTi Sesa Zle blobebis<br />
gaTvaliswinebiT.<br />
2.2 gundis Seqmna<br />
Semdegi nabijia gundis Seqmna. ramdeni moTamaSea gundSi? ra aris<br />
maTi valdebuleba? rogori Sinaganawesi aqvT? ra sakalaTburTo inventarze<br />
(kalaTebi, burTebi da sxv.) migiwvdebaT xeli?<br />
moTamaSeebis miReba;<br />
es damokidebulia gundSi ukve arsebul moTamaSeTa da misaRebTa<br />
optimalur raodenobaze. axalgazrduli gundis Seqmnisas gasaTvaliswinebelia<br />
Semdegi pirobebi:<br />
• aucilebelia yvela msurvels mivceT TamaSis SesaZlebloba,<br />
risTvisac unda Seiqmnas ori an meti gundi, raTa dakmayofildes<br />
yvela msurveli;<br />
• TiToeul gundSi unda iyos moTamaSeTa is raodenoba, romelic<br />
SesaZleblobas miscems mwvrTnels, varjiSebi normalur pirobebSi<br />
Caataros da yvela moTamaSem SeZlos varjiSSi monawileobis<br />
miReba;<br />
• gundis moTamaSeTa done erTnairi unda iyos. ZalaTa aseTi ganlageba<br />
daostatebis met saSualebas iZleva.<br />
• sasurvelia mini-<strong>kalaTburTi</strong>s (da zogjer 13-14 wlis asakis<br />
bavSvebis) gundi Seiqmnas moTamaSeTagan, romlebsac sxvac bevri<br />
aqvT saerTo (magaliTad, Tanaklaselebi arian da a. S.)<br />
moTamaSeTa movaleobebi<br />
mwvrTnelma unda gansazRvros moTamaSeTa movaleobebi da gamoyos<br />
maTgan yvelaze mniSvnelovani, anu romel dReebSi Catardeba varjiSebi,<br />
kviraSi ramdeni dRe daeTmoba wvrTnas, ramden TamaSs iTamaSeben,<br />
iTamaSeben Tu ara kviris bolos (SabaTi-kvira), mouwevT Tu ara moTamaSeebs<br />
mogzauroba da a. S.<br />
55
56<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
am sakiTxTa gadawyveta friad mniSvnelovania, radgan Tu isini<br />
moTamaSeTaTvis bundovania an zogierTs ar surs maTi Sesruleba, es,<br />
adre Tu gvian, gunds problemebs Seuqmnis.<br />
mwvrTneli valdebulia gundis SesaZleblobisa da miznebidan gamomdinare,<br />
dasaxos swored am gundis donis Sesaferisi amocanebi.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• gundis Taviseburebebidan gamomdminare, ifiqre im<br />
amocanebze, romelTa gadaWra ZaluZs Sens gunds.<br />
<strong>axalgazrda</strong> aTletebTan muSaobisas, sportis nebismier saxeobaSi,<br />
friad mniSvnelovania, rom moTamaSeebma gaacnobieron da Seasrulon<br />
TavianTi valdebulebebi, romlebic unda Seesabamebodes maT asaks<br />
da Taviseburebebs. mniSvnelovania, rom gundis wevrebs ekisrebodeT<br />
iseTi movaleobebi, romlebic maT Zalebs ar aRemateba da romelTa<br />
Sesrulebac xelewifebaT.<br />
saWiroa mwvrTnelma moTamaSeebTan erTad gansazRvros es movaleobebi,<br />
raTa bavSvebic Caeban sakuTari saqmianobis dagegmvaSi.<br />
aseT dros isini meti pasuxismgeblobiT moekidebian sakuTar movaleobaTa<br />
Sesrulebas.
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
rodesac moTamaSeTa asaki 13-14 welia, maTi movaleobebi unda<br />
Seicavdes ramdenime ZiriTad pirobas. igive SeiZleba iTqvas 15-18<br />
wlis moTamaSeTa Sesaxeb. mwvrTnelma, romelic Tvlis, rom vTqvaT,<br />
<strong>moTamaSeebisTvis</strong> saWiroa varjiSi kviraSi samjer, unda mosTxovos<br />
bavSvebs (da Tu es aucilebelia maT mSoblebsac), rom moTamaSeebma<br />
Seasrulon nakisri valdebuleba da daeqvemdebaron gundis Sinaganawess.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs<br />
• moTamaSeTa mier nakisri valdebulebebis gaTvaliswinebiT,<br />
ifiqre, kidev risi Sesrulebaa maTTvis<br />
aucilebeli.<br />
Sinaganawesi<br />
Sinaganawesi gundis Camoyalibebis mniSvnelovani elementia. is unda<br />
iyos nakleb gadatvirTuli, mkafiod Camoyalibebuli da savaldebulo.<br />
Sesrulebis dros gaugebrobebisa da konfliqturi situaciebis<br />
Tavidan asacileblad, Sinaganawesi naTlad unda iyos gansazRvruli.<br />
ra Tqma unda, is unda Seesabamebodes arsebul garemoebebs, gundis<br />
SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT.<br />
* magaliTad, saWiroa SemuSavdes garkveuli wesebi, rogoricaa,<br />
varjiSis erTsa da imave dros dawyeba, Sesabamisi<br />
sportuli Cacmuloba, TamaSis dawyebamde erTi saaTiT adre<br />
mosvla, varjiSis Semdeg burTebis Sesagroveblad morigeobis<br />
daweseba da sxv.<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeTaTvis aseve aucilebelia TamaSebSi<br />
monawileobis sqemis Seqmna, romlis safuZvelzec yvela bavSvs eqneba<br />
SesaZlebloba, sezonis ganmavlobaSi iTamaSos matCebis Tundac minimaluri<br />
raodenoba.<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeTa mSoblebisTvis unda dadgindes qcevis<br />
garkveuli wesi, romelic cxadia, maT aucileblad unda daicvan.<br />
magaliTad, TamaSis dros dauSvebelia mSoblis jdoma gundis skamze,<br />
an SvilisTvis xmamaRali miTiTebebi micema.<br />
57
58<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs<br />
• gadawyvite, arsebuli Taviseburebebidan gamo -<br />
mdi nare, romeli wesebia yvelaze Sesaferisi am<br />
gundisTvis.<br />
xelmisawvdomi sakalaTburTo teqnikuri saSualebebi<br />
mwvrTnelma unda icodes, Tu ra teqnikuri SesaZleblobebis (moednebi,<br />
burTebi, kalaTebi da a. S.) patronia, raTa maqsimalurad<br />
isargeblos arsebuli resursebiT, xolo maTi deficitis SemTxvevaSi,<br />
varjiSis garkveuli miznebis misaRwevad gamoiyenos sakuTari gamocdileba<br />
da fantazia. upirveles yovlisa, mwvrTnelma maqsimalurad<br />
unda gamo iyenos arsebuli SesaZleblobani. magaliTad, Tu mis gankargulebaSia<br />
oTxi kalaTi, ukeTesi iqneba Tu isargeblebs ara mxolod<br />
oriT, aramed oTxiveTi.<br />
meore mxriv, xSirad xdeba, rom <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa wvrTnisas<br />
sakalaTburTo teqnikuri saSualebebi limitirebulia (ramdenime<br />
burTi, moedanze varjiSis SezRuduli dro, mxolod moednis naxevarze<br />
TamaSis SesaZlebloba da sxv.). mwvrTnelma naklovanebaTa kompensaciisTvis<br />
sakuTari fantazia unda gamoiyenos.<br />
* magaliTad, Tu mwvrTnelis gankargulebaSi mxolod ramdenime<br />
burTia, SesaZlebelia jgufebis organizeba sxvadasxvagvari<br />
varjiSebis Sesasruleblad, burTiT da uburTod.<br />
uburTo varjiSebi SeiZleba gansakuTrebiT saintereso iyos.<br />
burTebis naklebobis gamo, mwvrTnelma burTis molodinSi<br />
bavSvebi rigSi ar unda daayenos.<br />
* es dro SesaZlebelia gamoyenebul iqnes sxva saxis<br />
varjiSebis Casatareblad. magaliTad, gunds SeiZleba hqondes<br />
kviraSi orjer, mxolod erT moedanze or kalaTTan varjiSis<br />
SesaZlebloba, mwvrTnels SeuZlia SesTavazos bavSvebs iseTi<br />
varjiSebi, sadac kalaTi ar aris aucilebeli da amdenad bavSvebi<br />
SeZleben ivarjiSon mesame dResac, gareTa moedanze an<br />
mindorSi, kalaTis gareSe.
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
rac ufro mwiria mwvrTnelis gankargulebaSi myofi, varji-<br />
SisTvis aucilebeli saSualebebi, miT ufro mniSvnelovania, rom<br />
mwvrTnelma es deficiti Tavisi gamocdilebiTa da fantaziiT<br />
Seavsos. mwvrTneli, romelic uars acxadebs bavSvebis wvrTnaze<br />
mcire SesaZleblobebis gamo, ver iqneba kargi aRmzrdeli <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSeTaTvis.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• arsebuli resursebis gaTvaliswiebiT, moifiqre,<br />
rogor unda moxdes arsebuli deficitis Tu SezRu -<br />
dvebis kompensireba.<br />
2.3 samuSao gegmis Sedgena<br />
gundis saqmianobis dagegmva (varjiSebi da TamaSebi) mwvrTnelis<br />
muSaobis mniSvnelovani mxarea.<br />
mwvrTneli, romelic Tavis<br />
saqmianobas winaswar ar<br />
gegmavs,dinebas mihyveba. sezonis<br />
dasawyisSi aseTi mwvrTnelebi<br />
Zlier aRtacebulni,<br />
energiulni, Tavdajereb ulni,<br />
da ideebiT aRsavseni arian<br />
da erTdroulad bevri miznis<br />
miRwevas isaxaven. sezonis dawyebidan<br />
garkveuli periodis<br />
Semdeg, maTi aRtaceba, energia<br />
da enTuziazmi nel-nela klebulobs,<br />
ideebi ileva da maT mier<br />
Catarebuli varjiSebi arafris<br />
momcemi da Zalze mosawyeni<br />
xdeba.<br />
mniSvnelovani TamaSis wina<br />
periodSi isini kvlav aRivsebian<br />
enTuziazmiT da cdiloben,<br />
59
60<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
moTamaSeebs yvelaferi erTbaSad aswavlon, TamaSamde darCenili ramdenime<br />
varjiSis ganmavlobaSi.<br />
mwvrTneli, romelic winaswar ar gegmavs Tavis saqmianobas, mxolod<br />
dRevandeli TamaSiT cxovrobs da xels ar uwyobs bavSvebis<br />
daostatebas. arsebobs mwvrTnelis meore tipi, romelic muSaobs<br />
gegmazomierad, icis Tu ra naklis aRmofxvra sWirdeba mis gunds,<br />
zrunavs sakuTari moTamaSeebis daostatebasa da winsvlaze Cempionatis<br />
Sedegebis miuxedavad.<br />
winaswar SemuSavebuli gegma xels uwyobs mwvrTnels gaacnobieros<br />
mis winaSe dasaxuli miznebi da maTi miRwevis gzebi, problemebi, romlebic<br />
SeiZleba Sexvdes am gzaze da gaiTvaliswinos maTi gadaWris<br />
SesaZleblobebi.<br />
rogori winswrebiT unda daigegmos<br />
mwvrTnels SeuZlia SeimuSaos mokle, saSualo da grZelvadiani<br />
gegmebi, SeuZlia dagegmos Tavisi saqmianoba ramdenime wliT, mxolod<br />
erTi sezoniT, ramdenime TviT an ramdenime kviriT.<br />
rodesac klubi aerTianebs sxvadasxva kategoriis gundebs, kargi<br />
iqneba, klubis interesebis gaTvaliswinebiT, SemuSavdes erTi saerTo,<br />
ramdenime wlis momcveli moqnili gegma, <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebisaTvis<br />
(mini-<strong>kalaTburTi</strong>s etapi) da meore an ramdenime sxva aseTive<br />
gegma, ufrosi asakis moTamaSeTaTvis (13 wlis asakis da zemoT), ris<br />
Sedegadac mwvrTnelTa muSaoba klubis ZiriTadi mimarTulebebis Sesabamisi<br />
iqneba da saukeTeso nayofs gamoiRebs.<br />
mwvrTnelma, gundSi Tavisi saqmianobis dagegmvisa da am gegmis<br />
mimarT sakuTari damokidbulebis miuxedavad, uaxloes miznebTan er-<br />
Tad aucileblad unda gaiTvaliswinos <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa perspeqtivebic.<br />
drois ganawileba<br />
rogorc wesi, <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa mwvrTnelebi gundTan erTi<br />
sezonis ganmavlobaSi 6-10 Tve muSaoben. TavianTi saqmianoba maT unda<br />
dagegmon drois am monakveTis Sesabamisad. es periodi makrociklis<br />
an ubralod, ciklis saxeliTaa cnobili.<br />
gundis garkveuli specifikidan gamomdinare, sezonis dasawyisSi<br />
dagegmili movlenebis gaTvaliswinebiT, mwvrTneli hyofs sezons
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
Tve me zo ci kli mikrocikli<br />
seqtemberi<br />
oqtomberi<br />
noemberi<br />
dekemberi<br />
ianvari<br />
Tebervali<br />
marti<br />
aprili<br />
maisi<br />
2<br />
1<br />
3<br />
4<br />
5<br />
1.1<br />
1.2<br />
1.3<br />
1.4<br />
1.5<br />
2.1<br />
2.2<br />
2.3<br />
2.4<br />
2.5<br />
2.6<br />
2.7<br />
saSobao Sualedi<br />
3.1<br />
3.2<br />
3.3<br />
3.4<br />
3.5<br />
4.1<br />
4.2<br />
4.3<br />
4.4<br />
saaRdgomo Sualedi<br />
5.1<br />
5.2<br />
5.3<br />
5.4<br />
5.5<br />
5.6<br />
cxrili 1. sezonis periodebad dayofis magaliTi. makrocikli _<br />
moicavs mTel sezons seqtembridan maisamde. gvaqvs 5 me zo<br />
ci kli, romelTa gan TiToeuli dayofilia erT an or kvir<br />
i an mikrociklebad.<br />
61
62<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
drois ufro mcire monakveTebad, romelTac garkveuli maxasiaTeblebi<br />
aqvT. am periodebs mezociklebi ewodeba.<br />
mezocikli SeiZleba dayofili iyos drois ufro mcire, or-sam<br />
kvirian monakveTebad, romelsac mikrocikli hqvia.<br />
dabolos, arsebobs varjiSebis seria. TiToeuli es periodi (makrocikli,<br />
mezocikli, mikrocikli da varjiSebis seria) mwvrTnelma<br />
winaswar unda dagegmos. ra Tqma unda, didi periodebis anu wlebis<br />
dagegmva ufro zogadi da moqnilia, anu mTeli sezonis gegma ufro<br />
zogadia, vidre TiToeuli mezociklis, mikrociklis da varjiSebis<br />
seriisa.<br />
Sesabamisad, mezociklis gegma ufro zogadia, vidre mikrocilis<br />
da varjSTa seriisa. aseve mikrociklis gegma ufro zogadia,<br />
vidre varjiSTa seriis gegma.<br />
aqedan gamomdinare, TiToeuli varjiSis seria ufro didi mikrociklis<br />
nawilia, iseve rogorc, mikrocikli aris mezociklis nawili<br />
da mezocikli ki - makrociklisa, romelic moicavs mTel sezons.<br />
aseTi cxrili xels Seuwyobs mwvrTnels, mis mier Catarebuli<br />
TiToeuli varjiSi Seesabamebodes moTamaSeTa rogorc sportuli,<br />
aseve pirovnuli ganviTarebis ufro yovlismomcvel da grZelvadian<br />
gegmebs.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• SeimuSave Seni gundis mezociklebi, romlebSic asa-<br />
xuli iqneba gundis makrociklis anu mTeli sezonis<br />
amocanebi.<br />
2.4 miznebis dasaxva<br />
miznebis dasaxvisas, mwvrTnelma unda gaacnobieros mTeli<br />
gundis da aseve TiToeuli moTamaSis winaSe dasaxuli individualuri<br />
amocanebi, mTeli sezonisa da misi TiToeuli Semadgeneli nawilis<br />
gaTvaliswinebiT.<br />
• ra aris Cveni gundis mizani am sezonis, mezociklis, mikrociklis,<br />
varjiSTa seriebis ganmavlobaSi?<br />
• ra aris TiToeuli moTamaSis mizani am sezonis, mezociklis,<br />
mikrociklis, varjiSTa seriebis ganmavlobaSi?
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
mwvrTnelis muSaoba ganpirobebulia im miznebiT, romelTac mTeli<br />
gundi da misi TiToeuli moTamaSe aRwevs sezonis ganmavlobaSi.<br />
saboloo miznebi da samoqmedo amocanebi<br />
sezonis yoveli periodis dasaxvisas, mwvrTnelma unda gamijnos e.<br />
w. saboloo miznebi da samoqmedo amocanebi.<br />
saboloo miznebi sezonis ganmavlobaSi aris koleqtiuri an individualuri<br />
Sedegebi, vTqvaT, ligis Sejibrebis mogeba, meti qulis<br />
mopoveba an jarimaTa raodenobis Semcireba. isini SeiZleba daiyos<br />
or jgufad:<br />
• individualuri da Sida gunduri miznebi. magaliTad: moTamaSis<br />
mier (individualuri) da gundis mier (Sida gunduri) dagrovili<br />
qulebi.<br />
• moTamaSeTaSorisi da gundTaSorisi miznebi. es aris sakuTari<br />
gundis an moTamaSeebis da sxva gundis an moTamaSeebis mier<br />
mi Rweuli Sedegebis Tanafardoba. magaliTad: kalaTburTelis<br />
TamaSis raodenoba pirvel xuTeulSi (moTamaSeTa Sorisi) an mogebuli<br />
TamaSebi (gundTaSorisi).<br />
samoqmedo amocanebi iTvaliswinebs im moqmedebebs, romelTac asrulebs<br />
gundi an moTamaSe saboloo Sedegebis misaRwevad. magaliTad:<br />
mkerdidan pasis gaumjobeseba, SeCereba or nabijze, ufro xSirad tyorcna<br />
moednis specifiuri poziciebidan, TavdamsxmelTa mier burTis<br />
moxsnis Seferxeba an TamaSi centris moTamaSis winaaRmdeg.<br />
samoqmedo amocanebis warmatebuli ganxorcieleba jer kidev ar<br />
niSnavs saboloo miznis miRwevas, magram zrdis am ukanasknelis alba-<br />
Tobas da erTaderTi marTvadi procesia am gzaze.<br />
* magaliTad, xSiri tyorcna idealuri poziciidan (samoqmedo<br />
amocana) ar aris meti qulebis mopovebis garantia (saboloo<br />
mizani), magram zrdis meti qulebis mopovebis albaTobas<br />
da imis erTaderTi gzaa, rom moTamaSeebma marTon meti<br />
qulebis mopovebis procesi.<br />
sazogadod, saboloo miznebi aZlierebs moTamaSeTa interess, xolo<br />
samoqmedo amocanebi xels uwyobs, exmareba maT imis gacnobierebaSi,<br />
63
64<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
rom SesaZlebelia im situaciis marTva, romelSic isini aRmoCndebian<br />
xolme TamaSis dros.<br />
es ori faqtori xels uwyobs mwvrTnels Tavisi saqmianobis<br />
warmarTvaSi. amave dros mwvrTnelma unda auxsnas moTamaSeebs, rom<br />
matCis msvlelobisas mniSvnelovania TamaSis procesi da moTamaSeTa<br />
Zalisxmeva da ara saboloo Sedegebi, radgan brZola ukeTesi Sida<br />
gunduri da gundTaSorisi SedegebisTvis, Zlier stresul fons uqmnis<br />
moTamaSeeebs.<br />
saWiroa orive faqtoris urTierTSejereba, moTamaSeTa asakis Sesabamisad.<br />
am dros mwvrTnelma unda gaiTvaliswinos, rom:<br />
* moTamaSeTaSoris da gundTaSoris miznebze yuradRebis gamaxvileba<br />
misaRebia 15-18 wlis asakis moTamaSeTaTvis, naklebad -<br />
13-14 wlis asakis bavSvTaTvis, xolo mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundebSi<br />
am faqtorebs saerTod ar iTvaliswineben.<br />
* individualur da Sida gundur miznebze yuradrebis gamaxvileba<br />
sasurvelia 15-18 wlis da 13-14 wlis asakis moTamaSeTa gundebisTvis,<br />
xandaxan ufrosi asakis (10-12) mini-kalaTburTelebisTvisac.<br />
* individualur da koleqtiur samoqmedo amocanebze yuradRebis<br />
gamaxvileba rekomendebulia yvela asakis gundebisTvis.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• Seadgine Sida-gunduri da gundTaSorisi sabo loo<br />
miznebis sia 15-18 da 13-14 wlis asakis moTama<br />
SeTa gundebisTvis.<br />
• Seadgine xuTkviriani, koleqtiuri da individualuri<br />
samoqmedo amocanebis sia mezociklisTvis,<br />
Semdegi asakobrivi jgufebisaTvis 6-7 weli,10-12<br />
weli, 13-14 weli, 15-16 weli, 17-18 weli.<br />
samoqmedo amocanebis upiratesobani<br />
samoqmedo amocanebi friad mniSvnelovani pirobaa, rogorc <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSeTa, ise <strong>kalaTburTi</strong>s elituri gundis moTamaSeebisa-<br />
Tvis:
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
• igi gansazRvravs moTamaSis moqmedebebs da ara am moqmedebaTa<br />
Sedegebs. es niSnavs, rom yuradReba gamaxvilebulia moTamaSis<br />
im moqmedebebze, romelTa marTvac ZaluZs moTamaSes da ara<br />
misi qmedebebis Sedegebze, romelic metwilad ar aris moTama-<br />
Seze damokidebuli;<br />
• igi xels uwyobs moTamaSes, gaacnobieros sakuTari moqmedebebi,<br />
rac exmareba mas ufro nayofieri da warmatebuli saTamaSo<br />
sistemis SemuSavebaSi;<br />
• igi saSualebas aZlevs moTamaSes, realurad Seafasos mis winaSe<br />
dasaxuli miznebis miRwevis SesaZlebloba;<br />
• igi xels uwyobs moTamaSes martivad da sworad Seafasos saku-<br />
Tari moqmedebebi;<br />
• igi exmareba moTamaSes, Seafasos sakuTari winsvla. progresi;<br />
• igi saSualebas aZlevs moTamaSes, daafiqsiros kavSiri sakuTar<br />
moqmedebebsa da miRebul Sedegebs Soris;<br />
• igi <strong>moTamaSeebisTvis</strong> Tavdajerebulobis garanti da mamoZravebeli<br />
faqtoria.<br />
65
66<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
yvela zemoCamoTvlili saboloo miznis misaRwevi etapebi sakmaod<br />
stresulia bavSvTa da mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundebisTvis. mwvrTnelebma,<br />
romlebic avarjiSeben 6-7 da 8-9 asakis bavSvebs, Tavi unda aaridon<br />
maTTvis saboloo miznebis dasaxvas da imuSaon mxolod samoqmedo<br />
amocanebis gaTvaliswinebiT.<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>s 10-12 wlis asakis moTamaSeebis mwvrTnelebma<br />
yuradReba unda gaamaxvilon samoqmedo amocanebze da, niwilobriv,<br />
individualur da Sidagundur saboloo miznebze.<br />
* magaliTad, axtomiT kalaTSi burTis tyorcnis teqnikis<br />
gasaumjobeseblad mwvrTnelma unda daawesos individualuri<br />
wamaxalisebeli qulebi varjiSis dros.<br />
13-14 da 15-18 wlis moTamaSeTa gundebis mwvrTnelma Tavis aRsazrdelebs<br />
unda dausaxos saboloo miznebi (ufro metad 15-18 wlis,<br />
vidre 14-15 wlis asakis moTamaSeebs), magram ara xarjze samoqmedo<br />
amocanebis ugulebelyofis gareSe. mniSvnelovania iseTi samoqmedo<br />
amocanebis dasaxva, romlebic uSualodaa dakavSirebuli saboloo<br />
mizanTan. am SemTxvevaSi moTamaSeebs ecodinebaT, ra unda gaake-<br />
Ton saimisid, rom gazardon sasurveli Sedegis miRwevis albaToba.<br />
rodesac am asakis moTamaSeebi did gegmas isaxaven, zogierTi samoqmedo<br />
amocana SesaZlebelia uSualod arc ukavSirdebodes sezonis<br />
saboloo mizans, magram gadamwyveti roli Seasrulos moTamaSis kalaTburTelad<br />
CamoyalibebaSi da am droisTvis yvelaze optimaluri<br />
iyos.<br />
* magaliTad, mwvrTnels SeuZlia dasaxos amocana centris<br />
poziciaze moZraobebis gasaumjobeseblad(samoqmedo amocana),<br />
rac ar moaxdens gavlenas mimdinare sezonis saboloo<br />
miznebze, magram gazrdis momaval sezonSi ukeTesi Sedegebis<br />
miRwevis albaTobas (grZelvadiani saboloo miznebi).
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
#4 testi-savarjiSo<br />
•<br />
aq moyvanilia SesaZlebeli miznebi. miuTiTeT<br />
romelia moTamaSeTa Sorisi da gundTaSorisi<br />
saboloo miznebi (Sorisi), individualuri<br />
da Sidagunduri miznebi (Sida) da samoqmedo<br />
amocanebi (sa). swori pasuxebi mocemulia<br />
wignis boloSi.<br />
Sorisi Sida sa<br />
1. gundis kvalifikaciis gaumjobeseba wina<br />
welTan SedarebiT;<br />
2. burTis moxsna 10-jer;<br />
3. driblingi marcxena xeliT, marcxniv mo-<br />
Zraobisas;<br />
4. kalaTisken yureba burTis daWeris procesSi;<br />
5. sworxazovani pasi mkerdidan;<br />
6. iyavi gundis yvelaze Sedegiani moTamaSe;<br />
7. ar gadaajvaredino fexebi dacvaSi Tama-<br />
Sisas;<br />
8. ecade, sajarimo tyorcnebis 65% warmatebiT<br />
Seasrulo;<br />
9. burTis dakargvis Semdeg, dacvaSi TamaSiT<br />
swrafad imoZrave moedanze;<br />
10. xelebi aswie maRla mowinaaRmdege gundis<br />
tyrocnis Sesaferxeblad.<br />
efeqtiani samoqmedo amocanebi;<br />
samoqmedo amocanebis efeqtianobisTvis aucilebelia:<br />
• erTmaneTTan mWidrod dakavSirebuli saboloo da Sualaduri<br />
miznebis dasaxva, maT gansaxorcieleblad gansazRvruli drois<br />
gaTvaliswinebiT;<br />
• Sualeduri miznebis ganxorcieleba, rac emsaxureba saboloo<br />
miznebis miRwevas.<br />
67
68<br />
periodi<br />
saboloo<br />
miznebi<br />
Sualeduri<br />
miznebi<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
saboloo<br />
vada<br />
saboloo<br />
miznebi<br />
samoqmedo<br />
amocanebi<br />
#2 cxrilSi: moyvanilia sasurveli Sedegebi, samoqmedo amocanebi,<br />
Sualeduri da saboloo miznebi Sesabamisi periodis Tvis.
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
orive es aspeqti sezonis ganmavlobaSi gundis mamoZravebeli Zala<br />
da stabilurobis garantiaa.<br />
Sualeduri miznebis ganxorcieleba ganapirobebs moTamaSeTa progress.<br />
amitom aseT, moklevadian miznebs, friad didi mniSvneloba<br />
aqvs.<br />
• miznebi gasagebad da detalurad unda iyos axsnili. magaliTad,<br />
miTiTebuli unda iyos, rom saWiroa: tyorcna marjvena xeliT,<br />
burTis tareba TiTebiT, dacvisas sxeulis iseTi mdebareoba,<br />
rodesac xedav rogorc burTs, aseve mis mflobels. amisgan<br />
gansxvavebiT, magaliTad, kargad dacvisa da ukeTesi tyorcnis<br />
moTxovna ufro zogadi xasiaTis miznebia.<br />
• moTamaSeebis winaSe dasaxuli miznebi maTTvis mimzidveli, da<br />
Tan realuri unda iyos.<br />
mimzidvelia miznebi, romlebic aRviveben moTamaSeTa interess, magram<br />
es interesi mxolod im SemTxvevaSi iqneba SenarCunebuli, Tu<br />
moTamaSe xedavs, rom am miznis miRweva realuria.<br />
mimzidveli, magram ararealuri miznebis dasaxvisas, rodesac moTamaSe<br />
xvdeba, rom dasaxuli miznis miRweva ar SeuZlia, matulobs momaval<br />
problemaTa riski da Zlier mcirdeba moTamaSis Tavdapirveli<br />
enTuziazmi, meore mxriv, Tu moTamaSe xvdeba, rom dasaxuli miznis<br />
miRweva xelewifeba, igi meti ZalisxmeviT muSaobs, amasTanave, matulobs<br />
misi Tavdajerebuloba da motivacia.<br />
• moTamaSis winaSe dasaxuli miznebi stimulis mimcemi unda<br />
iyos.<br />
mwvrTnelma moTamaSeebs Zalian advilad an Zalian Znelad misaRwevi<br />
mizani ar unda dausaxon. miznebi moTamaSes unda aRuZravdes maTi<br />
miRwevis survils. advilad misaRwevi mizani SeiZleba mimzidvelic<br />
iyos, magram ara stimulis momcemi.<br />
mizani erTsa da imave dros unda iyos mimzidvelic, realuric da<br />
stimulis mimcemic, magram moTamaSeebis SesaZleblobebis Sesabamisi,<br />
raTa bavSvebma SeinarCunon maT mimarT interesi.<br />
• sportis gundur saxeobaTa mwvrTnelebma unda dasaxon rogorc<br />
koleqtiuri, aseve individualuri miznebi.<br />
Tu gundSi mxolod saerTo gunduri miznebia dasaxuli, es amcirebs<br />
moTamaSeTa individualur motivacias. amitom, gansakuTrebiT<br />
<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa gundebSi, TiToeul sportsmens unda hqondes<br />
individualuri ganviTarebis saSualeba, amitomacaa mniSvnelovani individualuri<br />
miznebis dasaxva.<br />
69
70<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs;<br />
• gundSi Catarebuli muSaobis mixedviT upa su xe<br />
Semdeg kiTxvebs:<br />
� aqvT Tu ara dasaxuli moTamaSeebs saboloo<br />
miznebi da samoqmedo amocanebi?<br />
� aqvT Tu ara gansazRvruli moTamaSeebs saboloo<br />
da Sualeduri Sedegebi?<br />
� aqvT Tu ara dasaxuli moTamaSeebs mokleva di -<br />
a ni miznebi?<br />
� ganumarte Tu ara maTTvisi dasaxuli mizne bidetalurad<br />
da gasagebad?<br />
� sainteresoa Tu ara dasaxuli miznebi?<br />
� realuria Tu ara?<br />
� .stimulis momcemia Tu ara?<br />
� Seesabameba Tu ara moTamaSeTa SesaZleblobebs?<br />
� aqvT Tu ara dasaxuli moTamaSeebs koleqti -<br />
uri da individualuri miznebi?<br />
Sesabamisi miznebis SerCeva<br />
rodesac miznebi dasaxulia, mwvrTnelma unda gaTvalos, ramdenad<br />
SesaZlebelia maTi miRweva gamoyofili savarjiSo drois ganmavlobaSi.<br />
zogjer, drois simciris gamo, Tavdapirveli Canafiqri ver<br />
xorcieldeba.<br />
aseT SemTxvevaSi (rac Zalze xSiria <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa<br />
gundebSi), saWiroa mwvrTnelma gadawyvitos, romeli mizania ufro<br />
mniSvnelovani da romlisTvis SeiZleba gverdis avla. amisTvis mwvrTneli<br />
iyenebs Semdeg kriteriumebs:<br />
• unda ganisazRvros TiToeuli miznis mniSvneloba gundis zogad<br />
miznebTan mimarTebaSi.<br />
• ramdenime erTnairad mniSvnelovan mizans Soris arCeuli unda<br />
iyos iseTi, romelic, arsebuli situaciidan gamomdinare, ufro<br />
swrafad miiRweva.<br />
• ukve miRweuli mizani xels Seuwyobs momavalSi sxva, ufro<br />
rTuli miznebis miRwevas;
periodi<br />
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
moTamaSeebi samoqmedo amocanebi<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
da a.S.<br />
dacva Tavdasxma<br />
#3 cxrilSi, CamoTvlilia samoqmedo amocanebi TiToeuli<br />
moTamaSisaTvis;<br />
71
72<br />
amasTan, mwvrTvnelisTvis<br />
mniSvnelovania dacvisa da<br />
Ta vdasxmis miznebis kombini -<br />
re ba (magaliTad, erTi erTze<br />
dacvisa da Tavdasxmis Cvevebis<br />
daxvewa), rogorc koleqtiuri,<br />
aseve individualuri TamaSisas;<br />
varjiSi dacvasa da TavdasxmaSi<br />
mimdinareobs paralelurad;<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• miznis miRwevis procesi<br />
ar unda uSlides xels<br />
sxva miznebis ganxorcielebas;<br />
• mwvrTnelma, Tavdapirvelad, unda imuSaos im mizanze, romelic<br />
naklebi ZalisxmeviT miiRweva;<br />
• mizani, romlis miRwevis albaToba ufro metia, mwvrTnelisaTvis<br />
upiratesi unda iyos.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• dasaxe rogorc gunduri, ise individualuri<br />
miznebi mTeli sezonisTvis;<br />
• igive gaakeTe sezonis pirveli mezociklisaTvis;<br />
• igive gaakeTe wina mezociklis pirveli mikrociklisaTvis;<br />
• gaamaxvile yuradReba sam periodze: sezonze,<br />
mezociklsa da mikrociklze (maTgan erT-erTze)<br />
da gaTvale dro, romelic mocemulia am peri<br />
odSi gundis wvrTnisaTvis. dasaxe am periodi<br />
sTvis yvelaze mniSvnelovani miznebi zemoCamo<br />
Tvlili kriteriumebis gaTvaliswinebiT;<br />
2.5.varjiSis Sinaarsi<br />
rodesac mwvrTnels ukve dasaxuli aqvs miznebi, man unda gansaz-<br />
Rvros, ras gaakeTebs maTs misaRwevad. amisTvis mwvrTnelma arCeuli<br />
miznebis Sesabamisad unda Seafasos Tavisi gundis SesaZleblobaTa
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
done, saWiroebebi da gadawyvitos, ra aris aucilebeli maT misaRwevad.<br />
magaliTad, TamaSi burTiT an uburTod, wonasworobis dacvis,<br />
driblingis, tyorcnis an sxva sakalTburTo Cvevebis gasaumjobeseblad;<br />
varjiSebi ori orze an sami samze gadawyvetilebaTa miRebis<br />
unaris gasaumjobeseblad.<br />
rogorc miznebis SerCevis, aseve varjiSebis SerCevis drosac<br />
mwvrTnelma unda gaiTvaliswinos:<br />
� arian Tu ara moTamaSeebi mzad aseTi varjiSebisTvis;<br />
• mwvrTnelma ar unda SesTavazos moTamaSeebs varjiSebi,<br />
romelTa Tvisac isini mzad ar arian;<br />
� maTi mzadyofnis SemTxvevaSic, Seesabameba Tu ara mis mier Ser-<br />
Ceuli varjiSebi am gundis dones;<br />
• es yovelive mwvrTnels ukve gaazrebuli aqvs miznebis<br />
dasaxvisas, magram varjiSebis SerCevisas mizanSewonilia<br />
maTi xelmeored gaTvla.<br />
� iqneba Tu ara SesaZlebeli mocemuli varjiSebis Catareba wvrTnisTvis<br />
gamoyofil droSi;<br />
• gundisTvis gamoyofili drois ganawileba Zlier mni Svnelo<br />
vani aspeqtia.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• Seadgine SesaZlebeli miznebis sia xuTkviriani<br />
mezociklisTvis 15-18, 13-14, 10-12 da 6-9<br />
wlis asakis moTamaSeTa gundebisTvis, romlebic<br />
kviraSi samjer, saaTnaxevris ganmavlobaSi<br />
varjiSoben. aqedan gamomdinare, moifiqre, Tu<br />
rogori varjiSebia saWiro dasaxuli mizne bis misa<br />
Rwevad.<br />
• wina praqtikuli rCevis gaTvaliswinebiT upasuxe<br />
Semdeg kiTxvebs:<br />
� arian Tu ara mzad Seni moTamaSeebi am<br />
varjiSebisTvis?<br />
� Tu mzad arian, aris Tu ara es varjiSebi<br />
Sesaferisi am donis gundisTvis?<br />
� sakmarisia Tu ara gamoyofili dro Sesabamisi<br />
wvrTnis Casatareblad?<br />
73
74<br />
d<br />
a<br />
c<br />
v<br />
a<br />
T<br />
a<br />
v<br />
d<br />
a<br />
s<br />
x<br />
m<br />
a<br />
s<br />
x<br />
v<br />
a<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
miznebi varjiSis Sinaarsi<br />
#4 cxrilSi sakalaTburTo miznebi da misi Sesabamisi varjiSebi<br />
sam kategoriadaa dayofili: dacva, Tavdasxma da sxva.
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
Sesabamisi varjiSebis SerCeva<br />
miznis msgavsad, saWiroa SeirCes Sesaferisi varjiSebic maTTvis<br />
gamoyofili drois gaTvaliswinebiT. mwvrTnelma varjiSebis programaSi<br />
unda Seitanos ufro mniSvnelovani varjiSebi da gverdi auaros<br />
nakleb mni Svnelovan varjiSebs.<br />
prioritetuli varjiSebis gamosavlenad mwvrTnelma unda gaiTvaliswinos<br />
Semdegi kriteriumebi:<br />
• varjiSis SerCeva - mwvrTnelma moTamaSeebs unda SesTavazos<br />
maTi monacemebis Sesabamisi varjiSebi da gverdi auaros naklebmniSvnelovan<br />
varjiSebs.<br />
• varjiSis specifika - varjiSi unda Seesabamebodes gundis winaSe<br />
dasaxul miznebs;<br />
* es ar niSnavs imas, rom, magaliTad, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundis<br />
mwvrTnelma upiratesoba mianiWos specifikur varjiSebs<br />
(mag: varjiSebs mkerdidan pasis gasaumjobeseblad), varjiSebis<br />
saerTo gegmis sazianod (muSaobas <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebis<br />
asaTviseblad). rodesac mwvrTnels gansazRvruli aqvs miznebi,<br />
gundis varjiSi unda Seesabamebodes maT. varjiSebi ZiriTadad<br />
mimarTuli unda iyos <strong>kalaTburTi</strong>s sxvadasxva mniSvnelovani<br />
safuZvlis asaTviseblad.<br />
• varjiSis simartive. upiratesoba<br />
unda mieniWos ufro martiv<br />
varjiSebs;<br />
• dasaxuli mizani swrafad asaTvisebeli<br />
varjiSebiT ufro male miiRweva;<br />
• varjiSebi, romlebic xels uwyobs<br />
moTamaSeTa momaval ganviTarebas,<br />
ufro mizanSewonilia, vidre am<br />
mxriv neitraluri an iseTi varjiSebi,<br />
romlebmac SeiZleba uaryofi-<br />
Tad imoqmedon moTamaSis Semdgom<br />
daostatebaze;<br />
• varjiSi unda Seesabamebodes muSaobis<br />
saerTo mizans, upiratesoba<br />
eniWeba varjiSs, romelic yvelaze kargad Seesabameba wvrTnis<br />
zogad amocanebs.<br />
75
76<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• upiratesoba eniWeba varjiSs, romelic moiTxovs miznis misaRwevad<br />
SedarebiT naklebi fizikuri da gonebrivi energiis xarjvas.<br />
yovelive aqedan gamomdinare, mwvrTnelma unda airCios martivi,<br />
swrafi Sedegis momtani, dadebiTi, perspeqtiuli, saerTo gegmis Sesabamisi<br />
varjiSebi, romelTa aTviseba moTamaSeTagan naklebi energiis<br />
xarjvas moiTxovs.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• SearCie miznebi, romlebsac unda miaRwion moTamaSeebma<br />
drois garkveul monakveTSi da am<br />
miznebis Sesabamisi varjiSebi;<br />
• zemoTCamoTvlili kriteriumebis gaTva -<br />
liswinebiT gadawyvite, yvelaze metad ro meli<br />
varjiSebi Seesabameba Seni gundis SesaZleblobebs<br />
(vargisianoba, Tavisebureba, simartive,<br />
swrafi Sedegi, sxva varjiSebTan mimarTeba, muSaobis<br />
saerTo konteqstTan Sesabamisoba, na klebi<br />
Zalisxmeva).<br />
2.6.fizikuri datvirTva<br />
varjiSebis dagegmvis Semdeg, mini <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelma<br />
varjiSebis teqnikur da taqtikur mxareebsa (pasi, burTis tareba,<br />
TamaSi sami samze da sxv.) da moTamaSeTa fizikur ganviTarebasTan<br />
(mag. wonasworobisa da siswrafis gasaumjobesebeli varjiSebi) er-<br />
Tad, unda akontrolos moTamaSeTa fizikuri datvirTva varjiSebisa<br />
da TamaSebis dros mTeli sezonis ganmavlobaSi. mwvrTnelis mier<br />
fizikuri datvirTvis sworad ganawilebis Sedegad:<br />
• moTamaSeTa fizikuri kondiciebi umjobesdeba ara mxolod fizikuri<br />
formis gasaumjobesebeli varjiSebis, aramed iseTi taqtikuri<br />
da teqnikuri amocanebis Sesrulebis drosac, romlebic<br />
moiTxoven garkveul fizikur datvirTvas (mag. rodesac moTamaSeebi<br />
varjiSoben kontrSetevis ostatobis dasaufleblad);<br />
• moTamaSeebi taqtikur da teqnikur amocanebs ukeT gadaWrian,<br />
radgan isini karg fizikur formaSi arian;<br />
• gadaRla da gamofitva Tavidanaa acilebuli. rodesac axal
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
gazrda moTamaSeebi Zlier gadaRlilni arian, TamaSi maT aRar<br />
aniWebs moralur siamovnebas da maTi aTvisebis unari klebulobs.<br />
am dros izrdeba travmebis ricxvi, maTi akademiuri<br />
warmateba moikoWlebs (patara bavSvebTan muSaobisas es metad<br />
mniSvnelovani aspeqtia). yvela am mizezTa gamo, maTTvis uaRresad<br />
saWiro da aucilebelia daxarjuli energiis aRdgena.<br />
• ukeTesad TamaSoben. <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebiTvis mniSvnelovania<br />
ara imdenad TamaSis Sedegebi, ramdenadac TamaSis dros<br />
kargi fizikuri forma, raTa miiRon saWiro gamocdileba da<br />
ukeTesad iTamaSon.<br />
aqedan gamomdinare, mwvrTnelma, varjiSebis dros, unda gaiTvaliswinos<br />
moTamaSeTa fizikuri datvirTvis done.<br />
muSaoba da dasveneba<br />
pirvel yovlisa, varjiSebis gegma unda iTvaliswinebdes muSaobisa<br />
da dasvenebis monacvleobas sezonis ganmavlobaSi.<br />
• erTi mxriv, mwvrTnelma unda SesTavazos Tavis moTamaSeebs iseTi<br />
varjiSebi (burTiT Tu uburTod, saerTo Tu specifikuri<br />
miznebidan gamomdinare), romlebic ganapirobeben karg fizikur<br />
formas.<br />
• magram, meore mxriv, mwvrTnelma unda misces moTamaSeebs dasvenebis<br />
saSualebac, raTa maT advilad aiTvison is, rasac euflebian<br />
da metis gakeTebis SesaZlebloba mieceT.<br />
muSaobasa da dasvenebas Soris balansis dasamyareblad mwvrTnelma<br />
unda gaiTvaliswinos ara marto moTamaSeTa sportuli saqmianoba,<br />
aramed yvela is sfero, romlebSic isini arian Cabmuli. patara<br />
moTamaSeTaTvis es SeiZleba iyos fizkulturis gakveTilebi skolaSi,<br />
Tavisufal dros megobrebTan <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSi.<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelma <strong>kalaTburTi</strong> unda CarTos bavSvis<br />
yoveldRiuri cxovrebis ritmSi, raTa is gaxdes kidev erTi sasiamovno<br />
saqmianoba mis cxovrebaSi da ara damRleli da xelis SemSleli<br />
ram.<br />
* magaliTad, Tu varjiSebis seria ise gadaRlis bavSvs,<br />
rom mas aRar eqneba mecadineobis, megobrebTan TamaSis da<br />
mSoblebTan urTierTobis Tavi, es misTvis seriozul problemad<br />
iqceva.<br />
77
78<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
mwvrTneli unda ecados gaakontrolos<br />
moTamaSeTa fizikuri<br />
datvirTva maTi sxva saqmianobebis<br />
gaTvaliswinebiT, raTa bavSvebs<br />
hqondeT dasvenebis saSualeba, rogorc<br />
kviris, ise sezonis ganmavlobaSi.<br />
fizikuri formis gaumjobeseba<br />
mxolod warmatebuli TamaSis<br />
saCveneblad ar unda iyos 13-14<br />
wlis asakisa da mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />
moTamaSeebis ZiriTadi mizani. aseTi<br />
amocanis dasaxva ufro mizanSewonilia<br />
15-18 wlis asakis <strong>moTamaSeebisTvis</strong>,<br />
isic sezonis gadamwyveti<br />
TamaSebis dros. saWiroa, maT mier<br />
naCvenebi TamaSi misaRebi da damakmayofilebeli iyos, maSinac ki, Tu<br />
TamaSis mogeba upirvelesi mizani ar aris:<br />
• nebismieri moTamaSisTvis TamaSis procesi friad mimzidvelia,<br />
radgan mas SeuZlia gamoavlinos Tavisi maqsimaluri<br />
SesaZleblobebi;<br />
• moTamaSes, romelic normalurad TamaSobs, eqmneba<br />
pozitiuri fsiqologiuri ganwyoba, romelic aZlierebs mis<br />
Tavdajerebulobas da agulianebs mas;<br />
• radgan TamaSi sportsmenTa wvrTnis nawilia, am gamocdilebidan<br />
maqsimaluri sargeblobis miReba SesaZlebeli<br />
iqneba mxolod maSin, rodesac moTamaSeebi karg fizikur formaSi<br />
arian da ara im dros, rodesac daRlilobisgan moZraobac<br />
ki uWirT.<br />
amitom, Zalian mniSvnelovania, rom moTamaSeebma matCis win<br />
daisvenon. varjiSebi ise unda daigegmos, rom sportsmenebs TamaSis<br />
wina ori dRe Tavisufali hqondeT, raTa aRidginon varjiSebis dros<br />
daxarjuli energia.<br />
aseve, TamaSi udidesi energiis xarjvas moiTxovs. matCis Semdeg<br />
saWiroa am energiis aRdgena. amitom, TamaSis momdevno dRes bavSvebma<br />
unda daisvenon an Caataron msubuqi varjiSebi.<br />
muSaobisa da dasvenebis dabalanseba Zalze mniSvnelovania
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
varjiSebis yoveli seriis dros. aucilebelia, rom moTamaSeebma<br />
varjiSebis Sesrulebisas daxarjuli energia aRidginon dasvenebiT<br />
an ufro msubuqi varjiSebiT.<br />
* magaliTad, mTel moedanze erTi erTze (intensiuri<br />
varjiSi) TamaSi - varjiSis Semdeg, moTamaSeebs SeuZliaT<br />
daisvenon an Seasrulon naklebintensiuri varjiSebi, magali-<br />
Tad _ sajaromo tyorcnebi.<br />
mini-kalaTurTisa da 13-14 wlis asakis <strong>moTamaSeebisTvis</strong> rekomendebuli<br />
ar aris xangrZlivi intensiuri varjiSebi. maT unda hqondeT<br />
daxarjuli energiis aRdgenisa da varjiSebis procesSi dasvenebis<br />
saSualeba.<br />
* magaliTad, mTel moedanze, erTi erTze TamaSi-varji-<br />
Sisas moTamaSeebi swavloben dacvas da Tavdasxmas (muSaobis<br />
procesi) xolo Semdeg isveneben 30-40 wami, raTa aRidginon<br />
daxarjuli energia Semdeg erTi erTze TamaSamde.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• mini-<strong>kalaTburTi</strong>s an 13-14 wlis asakis moTamaSeTa<br />
wvrTnisas, SeaTanxme moTamaSeTa muSa oba da dasvenba.<br />
• mini-<strong>kalaTburTi</strong>s an 13-14 wlis asakis moTamaSe -<br />
ebTan muSaobis erTikviriani saerTo gegmis Sedgenis<br />
dros, muSaobisa da dasvenebis Sesaxeb SeTanxme bisas,<br />
gai Tvaliswine, rom kviraSi orjer maT aqvT<br />
fizkulturis gakveTili.<br />
moculoba da intensivoba:<br />
fizikuri datvirTvis Sefasebisas, mwvrTnelma unda ganasxvavos<br />
varjiSebis moculoba da intensivoba.<br />
moculoba moTamaSis mier Sesrulebuli fizikuri datvirTvis<br />
saerTo raodenobaa.<br />
intensivoba aris fizikuri datvirTva, romelsac ganicdis moTamaSe<br />
drois garkveul monakveTSi.<br />
79
80<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
* magaliTad, varjiSi, romlis drosac asruleben 30 swraf<br />
Setevas, meti moculobisaa, vidre varjiSi, romlis drosac<br />
asruleben 20 swraf Setevas. orive varjiSi ufro intensiuri,<br />
iqneba Tu am Setevebs 8 wamis nacvlad, 5 wamSi Seasruleben.<br />
moculobisa da intensivobis Tanafardoba 15-18 wlis asakis moTamaSeTa<br />
wvrTnis mniSvnelovani elementia. igi naklebad mniSvnelovania<br />
13-14 wlis asakis bavSvebTan muSaobisas, xolo mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />
gundebSi saerTod ar unda iyos gaTvaliswinebuli.<br />
moculoba gulisxmobs sportsmenis srul fizikur datvirTvas. intensivobas<br />
gansazRvravs moculoba. fizikuri datvirTvis moculoba<br />
<strong>axalgazrda</strong> gundisTvis Zlier mniSvnelovani elementia varjiSebis<br />
sawyis etapze, sezonis ganmavlobaSi da dasvenebis Semdgom period-<br />
Si.<br />
rodesac moTamaSis Sesabamisi fizikuri datvirTvis moculoba<br />
gansazRvrulia, optimaluri fizikuri kondiciis misaRwevad intensivobasa<br />
da sxva ZiriTad elementebs gadamwyveti mniSvneloba eniWeba.<br />
magram, rodesac xangrZlivi periodis ganmavlobaSi moTamaSe zrdis<br />
marto intensivobas, misi fizikuri forma mxolod zaraldeba. amitom<br />
moculoba, intensivoba da sxva danarCeni elementebi unda iyos<br />
erTmaneTTan Serwymuli da kombinirebuli, raTa gundma SeinarCunos<br />
kargi fizikuri forma (es exeba warmatebul gundebs da garkveul<br />
periodebSi 15-18 wlis asakis moTamaSeTa gundebsac).<br />
aqedan gamomdinare, moculobisa da dasvenebis kargi balansis<br />
fonze, mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa da 13-14 wlis asakis moTamaSeTa mwvrTnelebma<br />
yuradReba ufro metad unda gaamaxvilon fizikuri datvirTvis<br />
moculobaze, vidre intensivobaze.<br />
es niSavs, rom mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />
an 13-14 wlis asakis<br />
moTamaSeTa gundebSi varji-<br />
Sisas saWiroa iseTi fizikuri<br />
datvirTva, romelic<br />
xels Seuwyobs moTamaSeTa<br />
fizikuri monacemebis adekvatur<br />
ganviTarebas, gadaRlisa<br />
da gamofitvis gareSe,<br />
da TamaSisas saSualeba eqnebaT<br />
srulad gamoavlinon TavianTi<br />
SesaZleblobebi.
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
15-18 wlis asakis moTamaSeTa mwvrTnelma meti yuradReba unda<br />
dauTmos fizikuri datvirTvis moculobisa da varjiSis intensivobis<br />
dabalansebas.<br />
#1 suraTidan Cans, rom fizikuri datvirTvis moculoba sezonis<br />
pirvel TveebSi aWarbebs intensivobas, magram sezonis meore naxevar-<br />
Si intensivoba matulobs, moculoba ki klebulobs, ase rom, am dros<br />
moTamaSeebi TavianT fizikur SesaZleblobebis piks aRweven, rac, rasakvirvelia,<br />
TamaSebzec aisaxeba (miaqcieT yuradReba imas, rom sezonis<br />
bolos tardeba yvelaze mniSvnelovani TamaSebi).<br />
15-18 wlis asakis moTamaSeTa gundebisTvis sezonis ganmavlobaSi<br />
aucilebelia, rom mwvrTnelma sakalaTburTo Cvevebis Camosayalibebeli<br />
varjiSebi SeuTavsos konkretuli momentisTvis dasaxul mizans,<br />
rac xels uwyobs maT ukeTes TamaSs sezonis mniSvnelovan matCebSi.<br />
_<br />
+<br />
seqtemberu oqtomberi noemberi dekemberi ianvari Tebervali marti aprili maisi<br />
#1 suraTi. datvirTvis moculobisa (_) da intensivobis (_) cvlis<br />
magaliTi sezonis ganmavlobaSi 15-18 wlis WabukTa gundebisaTvis<br />
yovelive zemoTqmulidan gamomdinare, jer kidev sezonis umniSvnelovanes<br />
TamaSebamde fizikuri datvirTva unda iyos sruli, xolo<br />
intensivoba - dabali, Semdeg ki, mniSvnelovani TamaSebis moaxloebis<br />
mixedviT, moculobam unda iklos da intensivobam ki moimatos, Tumca<br />
am dros fizikuri datvirTvis saerTo done (rogorc moculoba, ise<br />
intensivoba) mainc dabali unda iyos.<br />
mniSvnelovani TamaSebis win aucileblad unda gaizardos dasvenebis<br />
periodebi.<br />
81
82<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• 15-18 wlis asakis moTamaSeTaTvis SeimuSave ise Ti<br />
sawvrTneli gegma, rodesac fizikuri datvi rTvis<br />
moculoba aWarbebs intensivobas;<br />
• 15-18 wlis asakis moTamaSeTaTvis SeimuSave iseTi<br />
sawvrTneli gegma, rodesac intensivoba aWa rbebs<br />
fizikuri datvirTvis moculobas;<br />
• SeimuSave moTamaSeTa sawvrTneli gegma fiziku ri<br />
datvirTvis moculobisa da intensivobis ZiriTadi<br />
tendenciebis gaTvaliswinebiT 15-18 wlis asakis<br />
moTamaSeTaTvis, romelTac, garda imisa, rom wlis<br />
ganmavloba Si unda gaaumjobeson zogadad <strong>kalaTburTi</strong>s<br />
TamaSis done, amasTanave, unda monawieoba<br />
miiRon mniSvnelovan matCe bSi, Tebervlis dasawyi -<br />
sSi da sezonis bolos. sezoni iwyeba seqtemberSi<br />
da mTavrdeba maisSi.<br />
2.7.fsiqologiuri datvirTva<br />
fizikur datvirTvasTan erTad aucilebelia mwvrTnelma gaakontrolos<br />
moTamaSeTa fsiqologiuri datvirTva. amrigad mwvrTneli<br />
daexmareba maT:<br />
• maqsimalurad gamoiyenon savarjiSo dro;<br />
• ukeT aiTvison yvelaze rTuli taqtikuri da teqnikuri konce-<br />
fciebi;<br />
• varjiSebisas damatebiTma fizikurma datvirTvam ar gamoiwvios<br />
maTi gadaRla da gamofitva;<br />
• srulfasovnad aRidginon varjiSebis dros daxarjuli energia;<br />
• fsiqologiurad mzad iyvnen TamaSebisTvis;<br />
• gamoiyenon varjiSebi im fsiqologiuri Cvevebis gamosamuSaveblad,<br />
romlebic gamoadgebaT rogorc TamaSebis dros, ise<br />
cxovrebaSi;<br />
• ar gadaiRalon gonebrivad, rom ar gamoifiton, rac gamoiwvevs<br />
maTi Zalisxmevisa da yuradRebis intesivobis daqveiTebas, cud<br />
TamaSs, gazrdis travmebis albaTobas da gaauaresebs janmrTelobas.<br />
yovelive amas xSirad mosdevs, saerTod, sportisTvis<br />
Tavis danebeba.
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
fsiqologiuri datvirTvis daxasiaTeba<br />
fsiqologiur datvirTvas ganapirobebs varjiSis Semdegi faqtorebi:<br />
• moTamaSeTa pasuxismgeblobis grZnoba. rac ufro didia es<br />
grZnoba, miT metia maTi fsiqologiuri datvirTva;<br />
• moTamaSeTa monawileoba varjiSebSi. rac ufro intensiuria<br />
monawi leoba, miT ufro metia maTi fsiqologiuri datvirTva;<br />
• sezonis ganmavlobaSi dasaxuli miznebis siaxle, mravalferovneba<br />
da sirTule. rac ufro metia siaxlis, mravalferovnebisa da<br />
si rTulis done, miT meti gonebrivi daZabva uwevT moTamaSeebs;.<br />
• <strong>moTamaSeebisTvis</strong> wayenebuli saerTo moTxovnebi. rac ufro<br />
mets sTxoven moTamaSeebs, miT ufro didia maTi fsiqologiuri<br />
datvi rTva;<br />
• yuradRebis intensivoba. Tumca nebismieri moTxovnis Sesruleba<br />
did fsiqologiur Zalisxmevas saWiroebs, kalaTburTelis winaSe<br />
dasaxuli amocanebi yuradRebis met koncentracias moiTxovs.<br />
• stresuli situaciebi. Sejibrebebi varjiSisas (mag. TamaSi winaswar<br />
gansazRvruli droiT, rodesac mogebuli gundi iRebs<br />
mwvrTnelis mier dawesebul prizs). fsiqikuri datvirTva am Sem-<br />
TxvevaSi gansakuTrebiT matulobs.<br />
• moTamaSeTa Sefaseba varjiSisas maTSi iwvevs garkveul fsiqologiur<br />
stress;<br />
• mwvrTnelis qceva. rac ufro metad kategoriuli da erTpirovnulia<br />
mwvrTneli varjiSis dros, iZleva instruqciebs,<br />
akeTebs komentarebs, miuTiTebs Secdomebs, iTxovs met Zalisxmevas<br />
da sxva, miT ufro meti fsiqologiuri wnexis qveS eqcevian<br />
moTamaSeebi.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• Caatare varjiSi erTi erTze naklebi fsiqologiuri<br />
datvirTviT da Semdeg - igive varjiSi, meti fsiqolo<br />
giuri datvirTviT.<br />
arasakmarisi fsiqologiuri datvirTva<br />
varjiSebi, Tundac minimaluri fsiqologiuri datvirTvis gareSe,<br />
uinteresoa da mosawyeni. ra Tqma unda, sezonis bolos, moaxloebuli<br />
83
84<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
mniSvnelovani TamaSebis gamo, fsiqologiuri datvirTva, romelic naklebad<br />
igrZnoboda varjiSebis dros, matulobs.<br />
arasakmarisi fsiqologiuri datvirTvisas, bevr <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSes uqreba Tavdapirvelad arsebuli motivacia. isini dadian<br />
varjiSebze, romlebic maTTvis sul ufro da ufro mosawyeni xdeba.<br />
bevri maTganisaTvis mini-<strong>kalaTburTi</strong> da <strong>kalaTburTi</strong> male kargavs im<br />
xibls, romelic Tavdapirvelad hqonda.<br />
amitom, mini-<strong>kalaTburTi</strong>sadmi interesis dakargvis da sabolood<br />
sportisTvis Tavis danebebis mizezi xdeba momabezrebeli varjiSi (yovelTvis<br />
erTi da igive), romelic moTamaSisgan ar moiTxovs datvirTvas<br />
(mag. grZel rigSi dgoma burTis molodinSi) da yuradRebis daZabvas,<br />
amasTanave arc Sejibrebis ele mentebs Seicavs, imitom, rom am<br />
dros ar xdeba moTamaSeTa qmedebebis Sefaseba da mwvrTeli naklebad<br />
ereva mTel am procesSi.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• Seadgine im varjiSebis sia, romelTa Catarebac 13 -14<br />
wlisa da 15-18 wlis asakis moTamaSeebis kalaTbur-<br />
Tisadmi interesis gaRvivebas iwvevs.<br />
fsiqologiuri gadatvirTva<br />
arasakmarisi fsiqologiuri<br />
datvirTvis msgavsad, cxadia, dau-<br />
Svebelia fsiqologiuri gadatvirTvac,<br />
radgan am SemTxveva-<br />
Sic uaryofiT Sedegs miviRebT.<br />
fsiqologiuri datvirTvis marTvisas<br />
mwvrTnelma unda gaiTvaliswinos<br />
rogorc raodenobrivi, aseve<br />
xarisxobrivi gadatvirTvis saSiSroeba<br />
(rodesac moTamaSeebi iZulebulni<br />
arian xSirad mimarTon maqsimalur<br />
Zalisxmevas).
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
dadebiTSedegiani fsiqologiuri datvirTva<br />
saWiroa gaimijnos dadebiTSedegiani da uaryofiTSedegiani<br />
fsiqologiuri datvirTva. dadebiTSedegiani datvirTva SeiZleba<br />
iyos Zalian sasargeblo, Tu igi sworad imarTeba. uaryofiTSedegiani<br />
fsiqologiuri datvirTva ki araefeqturia da SeiZleba sazianoc ki<br />
iyos moTamaSisTvis.<br />
* magaliTad, rodesac mwvrTneli usaxavs Tavis moTamaSeebs<br />
`gamaRizianebel” miznebs, romelTa Sesruleba sportsmenebs<br />
SeuZliaT mxolod mniSvnelovani sakalaTburTo Cvevebis gamomuSavebiT,<br />
maTi fsiqologiuri datvirTva dadebiTSedegiania.<br />
* magram, rodesac mwvrTneli Seuracxyofs moTamaSes,<br />
romelmac Secdoma dauSva, amiT is axdens am moTamaSis<br />
uaryofiTSedegian fsiqologiur datvirTvas.<br />
dadebiTSedegiani fsiqologiuri datvirTva xels uwyobs moTamaSeTa<br />
progress. misi mTavari Tavisebureba isaa, rom moTamaSeebi,<br />
romlebic metwilad sworad gaazrebul fsiqologiur datvirTvas<br />
ganicdian, advilad marTaven rTul situaciebs.<br />
* magaliTad, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTneli yofs bavSvebs<br />
or jgufad, raTa isini Seejibron erTmaneTs tyorcnaSi. Tu<br />
moTamaSeebi tyorcnian iseTi poziciebidan, saidanac maT aqvT<br />
burTis Cagdebis meti Sansi da orive jgufis done erTnairia,<br />
isini imyofebian dadebiTSedegiani fsiqologiuri datvirTvis<br />
qveS, koncentrirebuli arian sakuTar mizanze, aqvT situaciis<br />
marTvis gancda, Secdomebis daSvebisas cdiloben maT<br />
gamosworebas da imis miuxedavad, Tu romeli gundis gamarjvebiT<br />
mTavrdeba es Sejibreba, aseTi TamaSi-varjiSi maTTvis<br />
sasargeblo gamocdilebaa, Tundac gamarjvebisa da damarcxebis<br />
marTvis unaris gamomuSavebis TvalsazrisiT.<br />
85
86<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
* magram, rodesac mwvrTneli igive varjiSs atarebs iseTi<br />
poziciidan, saidanac moTamaSeebs uWirT miawvdinon bur-<br />
Ti kalaTs, an erTi gundi amave poziciidan ukeT tyorcnis,<br />
vidre meore, am SemTxvevaSi fsiqologiuri datvirTva<br />
uaryofiTSedegiania. pirveli magaliTisgan gansxvavebiT, am<br />
dros moTamaSeTa Secdomebi ar gamoiwvevs Semdgomi cdebis<br />
survils, piriqiT, daarwmunebs bavSvebs, rom isini ver mar-<br />
Taven situacias da rac ar unda ecadon, sasurvel Sedegs<br />
mainc ver miaRweven. es ki, Tavis mxriv, gamoiwvevs Zalisxmevisa<br />
da TamaSis survilis daqveiTebas. es situacia arc ufro<br />
Zlieri gundisTvisaa sasargeblo, radgan igi ar moiTxovs<br />
maTgan yuradRebis Tu Zalisxmevis daZabvas.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• warmoidgine, rom xar mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTneli;<br />
SeimuSave varjiSebi dadebiTSedegiani da uaryofiTSedegiani<br />
fsiqologiuri datvirTviT;<br />
• gaakeTe igive 13-14 wlis asakis moTamaSeebisaTvis;<br />
• gaakeTe igive 15-18 wlis asakis moTamaSeebisaTvis.<br />
fsiqologiuri datvirTvis adekvaturi gamoyeneba<br />
fizikuri datvirTva unda Seesabamebodes moTamaSis fizikur monacemebs<br />
da potencials, xolo fsiqologiuri datvirTva unda Seeferebodes<br />
moTamaSis fsiqologiur SesaZleblobebs ise, rom mas See-<br />
Zlos am datvirTvis gakontroleba.<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisas moTamaSeTa fsiqologiuri datvirTva<br />
unda iyos zomieri, varjiSebi - arastresuli, moTamaSeTa moqmedebebis<br />
mkacri Sefasebebis gareSe.<br />
imisaTvis, rom miRweul iqnes adekvaturi fsiqologiuri datvirTva,<br />
saWiroa:<br />
• Catardes varjiSebi, romlebSic yvela moTamaSe monawileobs,<br />
grZel rigSi dgomis gareSe;<br />
• Catardes varjiSebi, romlebsac isini advilad asruleben;<br />
• varjiSis Sinaarsisa Tu miznebis gagebas ar unda sWirdebodes<br />
moTamaSis Zalze daZabva an sruli koncentracia;
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
• varjiSebi unda iyos SeZlebisdagvarad xanmokle, raTa ar Seneldes<br />
moTamaSeTa yuradReba;<br />
• mwvrTnelma ise unda Caataros Sejibreba-varjiSebi, rom moTamaSeebs<br />
hqondeT gamarjvebisa da damarcxebis fsiqologiuri<br />
marTvis SesaZlebloba;<br />
• varjiSebi nayofieri unda iyos.<br />
sezonis ganmavlobaSi fsiqologiuri datvirTva SeZlebisdagvarad<br />
Tanabrad unda ganawildes yvela varjiSze; Tu saWiro iqna fsiqologiurad<br />
datvirTuli varjiSebis Catareba, Semdgom isini unda Seicvalos<br />
fsiqologiurad naklebad datvirTuli varjiSebis seriiT.<br />
* magaliTad, Tu garkveuli varjiSi moTamaSisgan moiTxovs<br />
yuradRebis srul koncentracias, sasurvelia, Semdgomi<br />
varjiSi nakleb yuradRebas moiTxovdes.<br />
13-14 wlis asakis moTamaSeebi ukve ganicdian Zlier fsiqologiur<br />
datvirTvas, 15-18 wlis asakis moTamaSeebi _kidev ufro Zliers.<br />
orive SemTxvevaSi saWiroa, rom sezonis ganmavlobaSi xdebodes meti<br />
da naklebi fsiqologiuri daZabvis monacvleoba, raTa moTamaSeebs<br />
saSualeba hqondeT, SeinarCunon fsiqologiuri wonasworoba.<br />
ganvixiloT erTi kviris ganmavlobaSi oTxdRiani varjiSis gegma<br />
15-18 wlis asakis moTamaSeTaTvis:<br />
• pirvel dRes mwvrTneli acnobs moTamaSeebs axleburi<br />
Tavdasxmis taqtikas, rac bavSvebisgan mniSvnelovan gonebriv<br />
daZabvas moiTxovs (saSualo _ maRali datvirTva);<br />
• meore dRes meordeba naklebi sirTulis igive varjiSebi,<br />
mxolod nakleb stresuli formiT (saSualo – mcire datvirTva);<br />
• mesame dRes mwvrTneli atarebs varjiSs SejibrebiT, axlad<br />
naswavli da ukve kargad aTvisebuli dacvis gamoyenebiT<br />
(meti – ufro meti datvirTva);<br />
• meoTxe dRes meordeba igive varjiSebi, rogoric wina<br />
dRes, mxolod naklebi daZabviT (mcire datvirTva).<br />
87
88<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• Caatare erTsaaTiani varjiSi mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />
<strong>moTamaSeebisTvis</strong>, zomieri fsiqologiuri<br />
datvirTviT;<br />
• dagegme 15-18 wlis asakis moTamaSeTaTvis<br />
sxvadasxva fsiqologiuri datvirTvis mqone<br />
varjiSebi sezonis pirvel naxevarSi (Sina arsobrivad<br />
axali, rTuli varjiSebi, romlebic did<br />
gonebriv potencials moiTxoven, Zalian rTuli<br />
Sejibri-varjiSebi, naklebad rTuli varjiSe -<br />
bi da sxv.);<br />
iseve, rogorc fizikuri datvirTvisas, TamaSebis win sportsmenebis<br />
fsiqologiuri datvirTva naklebi unda iyos. sezonis yoveli periodis<br />
dagegmvis dros aucilebelia amis gaTvaliswineba 15-18 wlis<br />
asakis moTamaSeTaTvis da, garkveul dros, 13-14 wlis asakis moTama-<br />
SeTaTvisac.<br />
fsiqologiuri dasvenebis periodebi<br />
mwvrTnelma, sezonis (mezocikli, mikrocikli, varjiSebis seria)<br />
dagegmvis dros, aucileblad unda gaiTvaliswinos rogorc fizikuri,<br />
aseve fsiqologiuri dasvenebis periodebi, raTa moTamaSeebma<br />
ukeT aiTvison axlad Seswavlili masala da SeinarCunon kargi fizikuri<br />
forma momavali varjiSebisTvis.<br />
amitom, mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa da 13-14 wlis asakis moTamaSeebma, sezonis<br />
makrociklis garkveul mcire periodebSi saerTod ar iTamaSon<br />
<strong>kalaTburTi</strong>. es aseve sasargebloa imiTac, rom bavSvebis saSualeba<br />
eZle vaT, rom maT garkveuli dro dauTmon garTobas, sxvagvar fizikur<br />
aqtivobas da inteleqtualur ganviTarebas.<br />
magaliTad, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />
moTamaSem, romelic dakavebulia<br />
sportis gunduri saxeobiT, kargi<br />
iqneba, garkveuli drois ganmavloba-<br />
Si sportis raime sxva, individualur<br />
saxeobas dauTmos dro. amgvarad bavSvs,<br />
romelsac TamaSisas daugrovdeba<br />
<strong>kalaTburTi</strong>sTvis damaxasiaTebeli<br />
gunduri muSaobis gamocdileba, gamoumuSavdeba<br />
sportis individualuri<br />
saxeobebisTvis aucilebeli pi
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
radi pasuxismgeblobis grZnobac.<br />
sasurvelia, dasvenebis periodSi bavSvi naklebad iyos SezRuduli<br />
valdebuleba-pasuxismgeblobiT, magaliTad, eqskursiebis, piknikebisa<br />
Tu sxva msgavsi RonisZiebebis dros.<br />
yvela zemoTCamoTvlili da kidev sxva saxis garToba-dasvenebis<br />
periodebi xels uwyobs moTamaSis gantvirTvas da misi rogorc fizikuri,<br />
aseve fsiqologiuri Zalebis aRdgenas.<br />
igive faqtorebia gasaTvaliswinebeli 13-14 da 15-18 wlis asakis<br />
moTamaSeTaTvisac.<br />
* magaliTad, ymawvilTa gundis mwvrTnelma dauSva aseTi<br />
Secdoma: sxva qalaqSi mgzavrobis Semdeg, ukan samsaaTiani mgzavrobisas,<br />
ayurebina bavSvebs TamaSis videoCanaweri. mwvrTnelma<br />
gadawyvita, rom radgan moTamaSeebi sxedan, isini isveneben<br />
da, Sesabamisad, ukeT gaaanalizeben daSvebul Secdomebs.<br />
ra Tqma unda, mwvrTnelma ar gaiTvaliswina ukve Catarebuli<br />
TamaSisas da amgvari Canaweris yurebisas moTamaSeTa mier gancdili<br />
fsiqologiuri datvirTvis done.<br />
TamaSi bavSvebze zemoqmedebs, rogorc fizikurad, aseve gonebrivad<br />
da fsiqologiurad, amitom aseTi stresuli mdgomareobis<br />
Semdeg aucilebelia sruli gantvirTva, raTa aRidginon daxarjuli<br />
energia.<br />
zemoT aRwerili situaciisas, naklebad mosalodnelia, rom fizikurad,<br />
gonebrivad da fsiqologiurad daRlili adamianisTvis sasargeblo<br />
iyos videoCanaweris yureba, romelic moiTxovs aseve garkveul<br />
gonebriv daZabvas. piriqiT, am dros moTamaSeebma SeiZleba mcdari<br />
daskvnebi gamoitanon.<br />
mwvrTnelma TamaSis videoCanawerebis yurebas unda dauTmos sxva,<br />
garkveuli dro, rodesac es gundisTvis ufro sasargeblo iqneba.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• sezonis makrociklis ganmavlobaSi dagegme fsiqologiuri<br />
gantvirTvisTvis aucilebeli saqmianoba<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>s, 13-14 wlis da 15-18 wlis asakis<br />
<strong>moTamaSeebisTvis</strong>;<br />
89
90<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
2.8. zogi ram TamaSebis Sesaxeb<br />
sezonis dagegmvisas mwvrTneli iTvaliswinebs yvela TamaSs,<br />
romelsac gundi atarebs sezonis ganmavlobaSi, ganurCevlad maTi<br />
mniSvnelobisa.<br />
• upirveles yovlisa, mTeli sezonis gegma unda iTvaliswinebdes<br />
TamaSiT gamowveuli fizikuri da fsiqologiuri datvirTvebis<br />
dones;<br />
• meore mxriv, yovel TamaSs aqvs teqnikuri da taqtikuri<br />
monaxazi, rac aseve gasaTvaliswinebelia;<br />
• mesame, TamaSSi monawileobis miReba bavSvebisTvis Zlier<br />
mimzi dveli SejibrebiTi procesia, sadac man srulad unda<br />
gamoamJRavnos Tavisi SesaZleblobebi.<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundebi<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>s TamaSi bavSvebs did gamocdilebas sZens maTi<br />
sportsmenebad da pirovnebebad Camoyalibebis procesSi. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
moTamaSeTa saganmanaTleblo saSualebaa, sadac mogeba ar aris<br />
mTavari mizani. bavSvebma unda iswavlon wesebis, mowinaaRmdegeTa,<br />
msajTa pativiscema, iTamaSon mTeli mondomebiT da miiRon moraluri<br />
siamovneba TamaSisgan.<br />
amitom, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelma<br />
ise unda dagegmos yvela Tama-<br />
Si, rom TiToeul bavSvs hqondes wlis<br />
ganmavlo baSi matCebSi monawileobis<br />
miRebis erTnairi SesaZlebloba.<br />
umjobesia, saTamaSo dro ganawilebuli<br />
iyos sportsmenTa Soris, romlebic<br />
pasuxismgeblobiT ekidebian sakuTar<br />
movaleobebs, vidre iTamaSon mxolod<br />
saukeTeso moTamaSeebma da ufro sustebi<br />
TamaSis ganmavlobaSi saTadarigo<br />
skamze isxdnen.<br />
mxolod moedanze saTamaSod Sesvla<br />
ar aris sakmarisi. moedanze myof<br />
TiToeul moTamaSes unda hqondes sakuTari<br />
iniciativis gamovlenis da<br />
SeuzRu davi TamaSis saSualeba. zogierTi mwvrTneli upiratesobas
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
aniWebs saukeTeso moTamaSeebs, raTa isini flobdnen burTs da tyorcnidnen<br />
kalaTSi, xolo am dros danarCeni ori an sami bavSvi mxolod<br />
`avsebs” moedans da TamaSSi, faqtobrivad, ar monawileobs.<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelma ise unda dagegmos yoveli TamaSi da<br />
mTeli sezoni, rom TiToeul bavSvs hqondes SesaZlebloba, miiRos<br />
maTSi jerovani monawileoba.<br />
mwvrTnelma unda Seaqos moTamaSeebi varjiSebze daswrebis, punqtualobis,<br />
agreTve, skolaSi da Tundac saxlSi kargi yofaqcevisaTvis.<br />
* magaliTad: mwvrTnelma Tavidan SeiZleba aTamaSos is<br />
bavSvebi, romlebic eswrebodnen yvela varjiSs da ar igvianebdnen,<br />
xolo Semdgom isini, vinc kargad Seasrula saSinao<br />
davaleba.<br />
mwvrTneli, ra Tqma unda, angariSs<br />
uwe vs bavSvs, rodesac, magaliTad, is<br />
acdens varjiSs imis gamo, raTa mSoblebTan<br />
erTad monawileoba miiRos<br />
raime ojaxur dResaswaulSi.<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong> bavSvebisTvis<br />
unda iyos sasiamovno da ara usiamovno<br />
procedura. mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />
mwvrTnelma bavSvebs TamaSi unda warudginos,<br />
rogorc maTi sportuli<br />
saqmianobis erT-erTi mxa re da ara<br />
rogorc udidesi mniSvnelobis mqone<br />
gansakuTrebuli movlena.<br />
meore mxriv, 10-12 wlis asakis<br />
moTamaSeTa winaSe dasaxuli mizani,<br />
ufro sainteresos gaxdis TamaSs (magram<br />
es unda iyos samoqmedo, da ara<br />
sabooloo mizani).mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeTaTvis Ta maSic wvrTnis<br />
procesia, rac ma TTvis ufro mniSvnelovania am asakSi, vidre sakuTriv<br />
TamaSi, romelic SeiZleba ganvixiloT, rogorc varjiSis nawili.<br />
ase rom, sezonis dasawyisSi mwvrTnelma unda dagegmos TamaSebis<br />
sakmarisi raodenoba (18-dan 25-mde) da Tu SesaZlebelia, iseT gundeb-<br />
Tan, romelTa sakalaTburTo done misi gundis donis Tanabaria an<br />
didad ar gansxvavdeba misgan.<br />
91
92<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• Tu sezonis ganmavlobaSi ar tardeba sakmarisi matCebi,<br />
bavSvebisTvis Zlieri mastimulirebeli faqtori droTa ganmavlobaSi<br />
qreba, xolo Tu piriqiT, TamaSebis raodenoba am<br />
asakisTvis dasaSvebze metia, bavSvebi gadaitvirTebian.<br />
• aseve, umjobesia, gundebis sakalaTburTo done iyos<br />
Tanabari, magram xandaxan SeiZleba sasargeblo aRmoCndes Sexvedra<br />
ufro Zlier an ufri sust gundTanac.<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelma ise unda dagegmos sezoni, rom gegma<br />
garkveuli raodenobis TamaSebsac iTvaliswinebdes, Tumca am asakSi<br />
romelime matCisTvis gansakuTrebuli mzadeba saWiro ar aris.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• dagegme TamaSebi sezonis ganmavlobaSi ise, rogorc<br />
migaCnia sworad - 6-7, 8-9 - da 10-12 wlis asakis bavSve-<br />
bisTvis.<br />
13-14 wlis asakis moTamaSeTa gundi<br />
iseve, rogorc mini-<strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisas, 13-14 wlis asakis bavSvTa<br />
gundebis sezonuri gegma ar iTvaliswinebs romelime matCze yuradRebis<br />
gamaxvilebas. TamaSi am asakSi, iseve, rogorc mini-kalaTbur-<br />
Tis asakSi, bavSvTa wvrTnis nawilia, Tumca maT ufro rTuli miznebi<br />
aqvT dasaxuli (ZiriTadad, samoqmedo amocanebi).<br />
am asakSic, mwvrTneli unda Seecados, rom bavSvebma sezonis ganmavlobaSi<br />
iTamaSon rac SeiZleba meti, raTa ar moakldeT stimuli da<br />
mondomeba da Tavi ar daanebon <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSs.<br />
am asakis bavSvTa gundis TamaSisas, yvelaze kargad Cans mwvrTnelis<br />
muSaobis Sedegebi.<br />
• yoveli TamaSis win mwvrTnelma unda dasaxos is koleqtiuri<br />
da individualuri samoqmedo amocanebi (am amocanebis<br />
realurad Sesrulebis moTxovniT), romlebic mas mocemuli<br />
TamaSisTvis mniSvnelovnad miaCnia, misi moTamaSeebis mier<br />
TamaSis wina periodSi aTvisebuli masalis gaTvaliswinebiT.
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
• TamaSis win mwvrTnelma moTamaSeebs unda ganumartos,<br />
Tu ra SemTxvevaSi CaiTvleba maT mier gundis winaSe dasaxuli<br />
amocanebi miRweulad;<br />
• TamaSis ganmavlobaSi (an Semdeg, Tu TamaSi ar iwereba<br />
videoze), mwvrTnelma an misma asistentma unda aRnusxos<br />
moTamaSeTa mcdari moqmedebebi;<br />
• matCis Semdeg mwvrTnelma unda Seiswavlos Cawerili<br />
SeniSvnebi, raTa imsjelos TamaSis win dasaxuli samoqmedo<br />
amocanebis Sesrulebis doneze. am meTodiT mwvrTneli advilad<br />
gaarkvevs, ramdenad aiTvises moTamaSeebma varjiSebis<br />
dros TamaSis sxvadasxva elementi;<br />
magaliTad, mwvrTneli TamaSis wina periodSi avarjiSebs gunds<br />
CaRobvebSi da TamaSisas arkvevs, Tu rogor aiTvises misma moTamaSeebma<br />
TamaSis es elementi. TamaSis win igi miuTiTebs, rom CaRobvebis<br />
gakeTeba upiratesi samoqmedo amocanaa. TamaSis dros mwvrTneli an<br />
misi asistenti adgens CaRobvebis cxrils (#5 cxrili).<br />
TamaSis ganmavlobaSi mwvrTnelis asistenti cxrilSi iniSnavs gundis<br />
mier gakeTebul yovel CaRobvas, vin Robavs da vis Robaven.<br />
TamaSis Semdeg mwvrTneli iyenebs am cxrils, raTa Seafasos,<br />
ramdeni CaRobva gaakeTa gundma, romelma moTamaSem an moTamaSeTa<br />
romelma wyvilma gaakeTa yvelaze meti CaRobva da romeli moTamaSe<br />
iyo yvelaze xSirad CaRobili.<br />
es informacia friad gamosadegi iqneba momavali varjiSebis dros.<br />
varjiSebisas mwvrTneli agrZelebs muSaobas CaRobvebze da Semdeg<br />
TamaSSi isev adgens msgavss cxrils, raTa Seafasos, Tu rogor gaaumjobeses<br />
moTamaSeebma TamaSis es elementi. amisTvis igi adarebs bolo<br />
ori TamaSis cxrils da gamoaqvs Semdgomi muSaobisaTvis aucilebeli<br />
daskvnebi.<br />
varjiSsa da TamaSs Soris iseTi urTierTkavSiri, rogoric<br />
zemoT ganvixileT, 13-14 wlis asakis moTamaSeTa wvrTnis ZiriTadi<br />
elementia. mwvrTneli moTamaSeebs umetesad samoqmedo amocanebs<br />
usaxavs, radgan mTavaria ara TamaSis Sedegi, aramed is, Tu rogor<br />
iTviseben bavSvebi <strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTad safuZvlebs.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• amoirCie ori samoqmedo amocana 13-14 wlis asakis<br />
moTamaSeTaTvis, romelTa Sesrulebasac maT unda miaRwion<br />
TamaSis dros, xolo maTi moqmedebebis Sesafaseblad<br />
gamoiyene Sesabamisi cxrili.<br />
93
94<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
15-18 wlis asakis moTamaSeTa gundi<br />
am asakis moTamaSeTaTvis (17-18 weli) TamaSis Sedegs ukve mniSvneloba<br />
aqvs, magram paralelurad mwvrTneli kvlav akontrolebs<br />
moTamaSeTa samoqmedo amocanebis Sesrulebas. am dros kalaTbur-<br />
Telebma SeiZleba Caataron ori saxis TamaSi:<br />
• TamaSi, rodesac ZiriTadi mizani mogebaa. maTi raodenoba ar<br />
unda aRematebodes TamaSebis 25%-s 15-16 wlis asakis da 40%-s<br />
- 17-18 wlis asakis moTamaSeTaTvis;<br />
• TamaSi, rodesac yuradReba gamaxvilebulia varjiSebis dros aTvisebuli<br />
elementebis gamoyenebasa da ganmtkicebaze.<br />
Tu TamaSi, romlis mizanic mogebaa, sworad iqneba warmarTuli, igi<br />
SeiZleba iyos swavlebis nawili, rodesac moTamaSeebi eCvevian arsebuli<br />
stresuli fonis gadalaxvas. amasTan, profesionalTa gundebisgan<br />
gansxvavebiT, am asakis axalgazrdebisTvis TamaSis mogeba upiratesi<br />
mizani ar aris.<br />
miuxedavad imisa, rom kadetTa an<br />
iuniorTa gundebis mizani TamaSis<br />
mogebaa, am asakSi nebismieri sakalaTburTo<br />
saqmianoba mainc ganixileba,<br />
rogorc moTamaSeTa sportuli ganvi-<br />
Tarebis saSualeba.<br />
es niSnavs, rom moTamaSeebs am asak-<br />
Si aravin SeuzRudavs individualuri<br />
da koleqtiuri SesaZleblobebis ganviTarebas,<br />
raTa sezonis ZiriTad mat-<br />
CebSi aCvenon ukeTesi TamaSi. Tumca,<br />
amave dros, maT ganuwyvetliv unda<br />
ivarjiSon sakuTari naklis aRmosafxvrelad<br />
da sakalaTburTo arsenalis<br />
gasamdidreblad, momavali warmatebuli<br />
sportuli karierisTvis.<br />
garkveul periodSi SeiZleba gundis<br />
maCveneblebi dabali iyos, magram <strong>moTamaSeebisTvis</strong> es periodi<br />
iqces maTi ganviTarebisa da TamaSis gaumjobesebis procesad, rac am<br />
asakisTvis ufro mniSvnelovania.<br />
imisaTvis, rom am asakis sportsmenebs TamaSma nebismier SemTxveva-<br />
Si dadebiTi Sedegebi moutanos, saWiroa, mwvrTnelma gaiTvaliswinos<br />
mowinaaRmdege gundis SesaZleblobani da ymawvilebi Sesabamisad<br />
moamzados.
moTamaSeebi<br />
C<br />
a<br />
m<br />
R<br />
o<br />
b<br />
v<br />
e<br />
l<br />
i<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
10<br />
11<br />
12<br />
13<br />
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
moTamaSeebi, romlebsac gaukeTes CaRobva<br />
4 5 6 7 8 9 10 11 12 13<br />
#5 cxrili. CaRobvebis aRricxva. TamaSis dros Sesabamis grafaSi<br />
mwvrTneli aRniSnavs rogorc CamRobav, aseve CaRobil<br />
moTamaSeebs.<br />
95
96<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• matCis win mwvrTnelma unda daarwmunos moTamaSeebi, rom maT<br />
ukeTesi Sansi aqvT am TamaSis mosagebad, wagebis SemTxvevaSi ki<br />
unda SeZlon aseT stresul situaciasTan gamklaveba;<br />
• mwvrTnelma ise unda moamzados moTamaSeebi SejibrisTvis, rom<br />
yovelma TamaSma maT raRac axali aswavlos.<br />
* magaliTad, mwvrTnelma icis, rom mowinaaRmdege gundi<br />
iyenebs erTi erTze dacvas mTel moedanze. maSinac ki, rodesac<br />
mogeba ar aris misi gundis upirvelesi mizani, aseTi Tama-<br />
Si brwyinvale saSualebaa imisaTvis, rom misma sportsmenebma<br />
iswavlon Tavdasxma amgvari dacvis drosac ki. ase rom,<br />
mwvrTnelma sezonis TamaSebis dagegmvisas aucileblad unda<br />
gaiTvaliswinos es garemoeba.<br />
qvemoT moyvanilia is faqtorebi, romlebic xels uwyobs mwvrTnels<br />
15-18 wlis asakis moTamaSeTaTvis sezonis sworad dagegmvaSi:<br />
• ra miznebi da amocanebia dasaxuli gundis saerTo donis<br />
gasaumjobeseblad;<br />
• gansazRvre, Seni azriT, rogori proporciaa potenciurad<br />
mosageb da sxva TamaSebs Soris (25%-75%-Tan, 30%-70%-<br />
Tan 35%-65%-Tan, da a.S.);<br />
• TamaSebis kalendarze aRniSne potenciurad mosagebi<br />
TamaSebi. SeimuSave am TamaSebis wina periodebSi Casatarebeli<br />
varjiSebis fizikuri da fsiqologiuri datvirTvis done;<br />
• dasaxe potenciurad mosagebi TamaSebis wina periodebis<br />
varjiSebis miznebi da amocanebi;<br />
• Sesabamisad dasaxe sxva TamaSebis miznebi da amocanebi;<br />
• mosagebi TamaSebis wina erTi-ori varjiSi mwvrTnelma unda<br />
dauTmos moTamaSeTa momzadebas swored am TamaSebisTvis.<br />
• miuxedavad imisa, aqvs Tu ara TamaSis mogebis Sansi,<br />
mwvrTnelma unda dasaxos TamaSis samoqmedo amocanebi. potenciurad<br />
mosagebi TamaSebis dagegmvisas, samoqmedo amocanebis<br />
dasaxva zrdis mogebis SesaZleblobas, xolo danar-<br />
Ceni TamaSebisas, samoqmedo amocanebi gaTvlilia moTamaSeTa<br />
progressa da ganviTarebaze.
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• 15-16 da 17-18 wlis asakis moTamaSeTa gundebisTvis,<br />
zemoT ganxiluli faqtorebis safuZvelze, SeimuSave<br />
rvaTviani varjiSebis gegma, rodesac gundi TamaSobs<br />
saSualod 25-35 TamaSs.<br />
gasaTaliswinebeli faqtorebi<br />
miuxedavad imisa, rogoria gundi, mwvrTnelma unda gaiTvaliswinos<br />
ori ram:<br />
• upirvelesad, mwvrTnelma unda gaicnobieros, Tu ra moTxo vnebs<br />
uyenebs igi sportsmenebs TamaSebis dros. bevri mwvrTneli<br />
moTamaSeebisgan iTxovs ufro mets, vidre maT SeuZliaT, amitom,<br />
TamaSi ukargavs <strong>axalgazrda</strong>s Semdgomi Camoyalibebis SesaZleblobas<br />
da rCeba mxolod Zlier stresul da uaryofiTSedegian<br />
gamocdilebad; mwvrTneli, romelic iTvaliswinebs Tavisi moTamaSeebis<br />
realur SesaZleblobebs, yovel TamaSs iyenebs moTamaSeTa<br />
sasargeblod. aqedan gamomdinare, yovelma mwvrTnelma,<br />
unda aswavlos sportsmenebs situaciis marTva TamaSis proces-<br />
Si, miuxedavad imisa, igebs Tu ara gundi TamaSs, rac, Tavis<br />
mxriv xels Seuwyobs maTi Tavdajerebulobis ganviTarebas.<br />
amitom, yoveli matCisas moTamaSeTa winaSe unda daisaxos maTi<br />
SesaZleblobis Sesabamisi miznebi.<br />
• amasTan erTad, matCisas <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa mwvrTnelma ar<br />
unda mibaZos profesionalTa gundis mwvrTnels anu man ar unda<br />
dagegmos sezonis ganmavlobaSi Catarebuli matCebi ise, rom<br />
erTaderTi da ZiriTadi<br />
mizani iyos TamaSebis maqsimaluri<br />
raodenobis mogeba.<br />
profesiuli gundebis mizani<br />
gansxvavdeba axalgazrduli<br />
gundebis miznebisgan. es gansxvaveba<br />
mwvrTnels kargad unda<br />
esmodes sezonis dagegmvisa da<br />
<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa kalaTburTelebad<br />
aRzrdis procesSi.<br />
2.9. ganrigis SemuSaveba<br />
sezonis yoveli periodisTvis mwvrTnelma unda dagegmos yoveli<br />
varjiSis strategia, miznebi, fizikuri da fsiqologiuri datvirTvis<br />
zRvari momavali TamaSebis gaTvaliswinebiT.<br />
97
98<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
kvira orS. samS. oTxS. xuTS. par. Sab. kvir.<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
mezociklis dagegmva: samuSao datvirTva<br />
periodi: 18-1-dan 21-2-mde<br />
varjiSebis raodenoba: 15, varjiSebis saerTo xangrZlivoba 22 sT da 30wT<br />
TamaSebis raodenoba: 5 (dReebi: 24.01; 31.01;6.02; 13.02 da 21.02)<br />
TariRi: 18 19 20 21 22 23 24<br />
mocul: maR. (m) saS. (s) d<br />
intens: dab.(d) s s<br />
fs. dat: m s d<br />
TariRi: 25 26 27 28 29 30 31<br />
mocul: m m d<br />
intens: s s s<br />
fs. dat: s d d<br />
TariRi: 1 2 3 4 5 6 7<br />
mocul: s d d<br />
intens: s m d<br />
fs. dat: s s d<br />
TariRi: 8 9 10 11 12 13 14<br />
mocul: s d d<br />
intens: s m d<br />
fs. dat: m s d<br />
TariRi: 15 16 17 18 19 20 21<br />
mocul: m s d<br />
intens: d s s<br />
fs. dat: s s s<br />
#6 cxrili . fizikuri moculoba intensivoba da fsiqologiuri<br />
datvirTva mezociklis xuTi kviris ganmavlobaSi:<br />
maRali, saSualo dan dabali.
d<br />
a<br />
c<br />
v<br />
a<br />
T<br />
a<br />
v<br />
d<br />
a<br />
s<br />
x<br />
m<br />
a<br />
s<br />
x<br />
v<br />
a<br />
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
mikrociklis dagegmva<br />
periodi: 18-10-dan 24-10-mde<br />
varjiSebis raodenoba: 3, varjiSebis saerTo xangrZlivoba: 4 saaTi 30 wuTi<br />
TamaSebis raodenoba: 1 (dRe: 24.10)<br />
sam. datvir. orS. samS. oTx. xuTS . par. Sab. kvira<br />
18 19 20 21 22 23 24<br />
mocul. maR. saSualo dabali<br />
intens. dab. saSualo saSuao<br />
fs. dat maR. saSualo dabali<br />
miznebi Sinaarsi<br />
#7 cxrili. mikrociklis erTi kviris ganmavlobaSi miznebisa da<br />
Sinaarsis cxrili - drois, varjiSebis, fizikuri da<br />
fsiqologiuri datvirTvis gaTvaliswinebiT.<br />
99
100<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
#5 testi-savarjiSo<br />
• am TavSi mocemuli informaciis gaTvaliswinebiT<br />
miuTiTe, romeli debulebaa swori<br />
da romeli araswori. (swori pasuxebi<br />
mocemulia wignis bolos).<br />
1. moTamaSeTaTvis davalebebs mwvrTneli da<br />
moTamaSeebi erTad SeimuSaveben;<br />
2. Sinaganawesi dadgenili unda iyos mxolod ma-<br />
Sin, rodesac warmoiqmneba raime problema;<br />
3. sezonis makrocikli iyofa mezociklebad;<br />
4. saboloo miznebi gacilebiT mniSvnelovania,<br />
vidre samoqmedo amocanebi;<br />
5. sxva maxasiaTeblebTan erTad, moTamaSeTa winaSe<br />
dasaxuli miznebi maTTvis mimzidveli<br />
unda iyos;<br />
6. fizikuri datvirTvis kontroli mwvrTnelis<br />
mier sezonis dagegmvis erT-erTi mniSvnelovani<br />
faqtoria;<br />
7. saerTod, sezonis pirvel kvirebSi fizikuri<br />
datvirTvis intensivoba unda Warbobdes moculobas;<br />
8. mwvrTneli ar aris pasuxismgebeli sezonis<br />
ganmavlobaSi moTamaSeTa fsiqologiuri datvirTvis<br />
doneze;<br />
9. saerTod, xanmokle varjiSebi kargia <strong>axalgazrda</strong><br />
<strong>moTamaSeebisTvis</strong>, saxeldobr imisaTvis,<br />
rom ar moxdes maTi yuradRebis daqveiTeba;<br />
10. kviris bolos mwvrTnelma unda dagegmos<br />
mzadeba momavali TamaSebisTvis.<br />
sworia<br />
ar aris<br />
swori
2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />
101<br />
#6 cxrilSi asaxulia varjiSebis dros fizikuri (moculoba da<br />
intensivoba) da fsiqologiuri datvirTvis gegma xuTkviriani mezociklisTvis,<br />
mosalodneli TamaSebis gaTvaliswinebiT. aseTi cxrili<br />
gauadvilebs mwvrTnels am mezociklSi Casatarebeli varjiSebis<br />
miznebisa da amocanebis dasaxvas.<br />
#7 cxrilis mixedviT mwvrTnelma unda dasaxos varjiSis miznebi<br />
da amocanebi erTkviriani mikrociklisTvis, mosalodneli TamaSis<br />
fizikuri datvirTvis (moculoba da intensivoba) gaTvaliswinebiT.<br />
am TavSi ganxiluli aspeqtebi xels Seuwyobs mwvrTnels, sworad<br />
dagegmos Tavisi gundis saqmianoba, rogorc mTeli sezonis, aseve<br />
calkeuli periodisTvis.<br />
Semdeg TavSi ganxiluli iqneba varjiSebis TiToeuli seriis organizebis<br />
dros gasaTvaliswinebeli faqtorebi.
102
3<br />
varjiSebis organizeba<br />
xose maria buseta<br />
3.1 varjiSebis saerTo daxasiaTeba<br />
• varjiSis etapebi;<br />
• varjiSis miznebi;<br />
• varjiSis Sinaarsi;<br />
• samuSao wesebi.<br />
3.2 varjiSebis calkeuli saxeebi<br />
• varjiSis miznis axsna;<br />
• garemo faqtorebis gavlena;<br />
• martivi varjiSebi;<br />
• specifikuri samuSao wesebi;<br />
• sxvadasxva varjiSi;<br />
• urTierTdakavSirebuli varjiSebi;<br />
• Sejibreba-varjiSebi;<br />
• gasarTobi varjiSebi;<br />
• varjiSebis xangrZlivoba;<br />
• yuradRebis intensivoba varjiSebis dros;<br />
• moTamaSeTa monawileoba;<br />
• testi-varjiSebi;<br />
3.3 varjiSebis Sefaseba<br />
103
104<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
3.1. varjiSebis saerTo daxasiaTeba;<br />
mTeli sezonis, mezociklisa da mikrociklis dagegmvis Semdeg<br />
mwvrTneli gegmavs varjiSebs. varjiSebis dagegmvis dros mwvrTnelma<br />
unda gaiTvaliswinos maTi xangrZlivoba, fizikuri da fsiqologiuri<br />
datvirTva. man unda gansazRvros TiToeuli varjiSis amocanebi,<br />
miznebi, Sinaarsi ise, rom maqsimalurad gamoiyenos varjiSebisTvis<br />
gamoyofili dro. (ix. cxrili # 8 ).<br />
varjiSis etapebi<br />
TiToeuli varjisi iyofa sam etapad:<br />
• pirvel etapze mwvrTnelis ZiriTadi mizania moTamaSeTa TandaTanobiT<br />
momzadeba, raTa Sua varjiSisTvis isini imyofebodnen<br />
TavianTi gonebrivi da fizikuri formis pikze. aq SeiZleba<br />
CarTuli iyos moTelvis varjiSebi uburTod, rogoricaa sirbili,<br />
gawelvebi da martivi varjiSebi burTiT (mcire fizikuri da<br />
fsiqologiuri datvirTva). nel-nela xdeba gadasvla varjiSis<br />
ufro rTul etapze;<br />
• varjiSis meore etapze mwvrTneli saxavs ZiriTad mizans. am<br />
etapze xdeba ufro didi fizikuri da fsiqologiuri datvirTva,<br />
didi da mcire intensivobis (fizikurad da fsiqologiurad)<br />
varjiSebis monacvleoba iseTi proporciiT, rogorsac mwvrTneli<br />
Tvlis saWirod;<br />
• mesame etapze mimdinareobs fizikuri da fsiqologiuri datvirTvis<br />
TandaTanobiT Semcireba. sulac ar aris aucilebeli<br />
datvirTvebis Semcireba paralelurad mimdinareobdes. ase magaliTad,<br />
am etapis pirvel nawilSi SeiZleba Catardes fizikurad<br />
intensiuri varjiSebi, romlebic moiTxoven nakleb koncentracias<br />
(sirbili moednis gaswvriv win da ukan an Tavisufali<br />
TamaSi, ise rogorc moTamaSeebs surT). aseve SeiZleba moxdes<br />
piriqiT da Catardes fsiqologiurad intensiuri varjiSi, mcire<br />
fizikuri datvirTviT (Sejibreba sajarimo tyorcnebSi). varji-<br />
Sis damTavreba mizanSewonilia mcire fizikuri da fsiqologiuri<br />
datvirTvis mqone moqmedebebiT, magaliTad, gawelvebiT.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• dagegme mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeTa varjiSi, ro mlis<br />
xangrZlivobaa erTi saaTi da TxuTmeti wuTi;<br />
• dagegme 13-14 wlis asakis moTamaSeTa varjiSi, romlis<br />
xangrZlivobaa erTi saaTi da ocdaaTi wuTi;<br />
• dagegme 15-18 wlis asakis moTamaSeTa varjiSi, romlis<br />
xangrZlivobaa ori saaTi.
varjiSebis organizacia<br />
TariRi: ------------------------------- dro: -------------------------moculoba:<br />
----------------------------- intensivoba: -----------------fsiqologiuri<br />
datvirTva: ---------------------------------------------<br />
dacva<br />
Tavdasxma<br />
sxva<br />
CamonaTvali<br />
komentari<br />
#8 cxrili. erTi varjiSis dagegmva.<br />
vajiSis miznebi varjiSis Sinaarsi<br />
105
106<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSis miznebi<br />
mwvrTnelma unda gadawyvitos, Tu ra aris varjiSis ZiriTadi<br />
mizani da aqedan gamomdinare gansazRvros varjiSis Sinaarsi da Casatarebeli<br />
varjiSebis saxeebi, varjiSisTvis gamoyofili droisa da<br />
Sesabamisi fizikuri da fsiqologiuri datvirTvis gaTvaliswinebiT.<br />
varjiSs unda hqondes ramdenime mizani da mwvrTnelma mkafiod<br />
icodes, risi miRweva surs. arsebobs ori seriozuli Secdoma:<br />
• erTi varjiSis ganmavlobaSi Zalian bevris mondomeba;<br />
• rodesac mwvrTnelma zustad ar icis, risi miRweva unda am<br />
varjiSiT.<br />
sazogadod, varjiSis miznebi SeiZleba daiyos oTx ZiriTad saxed:<br />
• Seswavla: moTamaSeTa mizania, Seiswavlon an daxvewon axali<br />
unar-Cvevebi, an is unar-Cvevebi, romlebsac rogorc teqnikurad<br />
(pasebi, driblingi, tyorcna da sxv.), ise taqtikurad<br />
(erTi erTze, ori orze, sami samze TamaSisas gadawyvetilebis<br />
miReba da sxv.) jer kargad ar arian dauflebulni.<br />
• gameoreba: moTamaSeTa mizania kidev ufro gaaumjobeson<br />
ukve kargad aTvisebuli sakalaTburTo unar-Cvevebi, raTa<br />
moaxdinon maTi urTierTSeTavseba (mag: oc-oci tyorcnis seria,<br />
sirbili da pasebi 10 wuTis ganmavlobaSi).<br />
• Sejibris pirobebTan miaxloebuli varjiSi-TamaSi: imisaTvis,<br />
rom mieCvion realuri TamaSis situacias, moTamaSeebma<br />
unda ivarjiSon realuri TamaSis pirobebSi (ZiriTadad stresuli<br />
pirobebi).<br />
• specifikuri momzadeba TamaSisTvis: mwvrTnelis mizania<br />
moamzados moTamaSeebi specifikuri sirTuleebisTvis,<br />
specifikur mowinaaRmdegesTan TamaSis win.<br />
• mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundSi ZiriTadi dro eTmoba Seswavlis<br />
process, ufro naklebi _ gameorebas, xolo miznebis zemoT<br />
moyvanil or danarCen jgufs, dro saerTod ar eTmoba.<br />
• 13-14 wlis asakis moTamaSeTa gu ndi sTvis mniSvnelovania Seswavla<br />
da ga meoreba. am dros, varjiSis mci re nawili ukve eTmoba<br />
realur Ta maSs, Tumca arastresul pirobe bSi. am asakSi ar aris<br />
mizanSwoni li TamaSisTvis specifikuri mo mzadeba.
varjiSebis organizacia<br />
• 15-18 wlis moTamaSeebis varji-<br />
Sis dros aucilebelia maT<br />
winaSe dasaxuli iyos oTxive<br />
saxis mizani.<br />
varjiSis Sinaarsi<br />
107<br />
varjiSis Sinaarsi unda Seesabamebodes<br />
varjiSis mizans (mag;<br />
fexebis moZraobebis daxvewa erTi<br />
erTze dacvis dros, ukve aTvisebuli<br />
pasebis gameoreba da sxv.) da<br />
emyarebodes wina TavSi ganxilul<br />
kriteriumebs.<br />
mizanSewonilia, rom mwvrTnelma kombinirebulad avarjiSos moTamaSeebi<br />
dacvisa da Tavdasxmis asaTvisebeli meTodebiT, romelime<br />
maTganze meti yuradRebis gamaxvilebiT.<br />
varjiSis miznidan gamomdinare, mwvrTnelma unda SeimuSaos<br />
specifikuri varjiSebi, mag: erTi erTze dacvis aTvisebisas, man unda<br />
SesTavazos moTamaSeebs iseTi Sinaarsis varjiSi, romelic xels uwyobs<br />
swored am unar-Cvevebis SeZenasa da daxvewas.<br />
kargad dagegmili sezoni, gaazrebuli da koordinirebuli<br />
varjiSebiT, meti sargeblobis momtania <strong>moTamaSeebisTvis</strong>, vidre<br />
arasworad dagegmili sezoni, cudad koordinirebuli varjiSebiT.<br />
mogvianebiT ganxiluli iqneba sxvadasxva saxis varjiSi mini-<strong>kalaTburTi</strong>s,<br />
13-14 da 15-18 wlis asakis moTamaSeebisaTvis.<br />
samuSao wesebi<br />
mwvrTnelma moTamaSeebs unda SesTavazos sayovelTaod cnobili<br />
samuSao wesebi. amasTan man unda gaiTvaliswinos:<br />
• varjiSis dawyebamde ramdeni xniT adre unda gamocxaddnen moTamaSeebi?<br />
rodis unda iyvnen Cacmulebi da mzadmyofni varji-<br />
SisTvis?<br />
• rogor unda daiwyos varjiSi - mwvrTneli moTamaSeebs gasaxdelSi<br />
unda Sexvdes da maTTan erTad gavides moedanze, moTamaSeebi<br />
TviTon gamodian moedanze da damoukideblad iwyeben<br />
varjiSs, sanam mwvrTneli uxmobs, Tu moTamaSeebi unda daelodon<br />
mwvrTnels?
108<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• vin ganagebs varjiSisTvis aucilebel inventars; vin ganagebs<br />
burTebs; vin agrovebs burTebs varjiSis Semdeg; vis aqvs gasaxdeli<br />
oTaxis gasaRebi; vin aris pasuxismgebeli dafaze da a.S.<br />
• ra xdeba im SemTxvevaSi, rodesac moTamaSe iRebs travmas; vin<br />
aris pasuxismgebeli mis movlaze; ra keTdeba am dos?<br />
saWiroa mwvrTnelma SemoiRos martivi wesebi. rodesac igi laparakobs,<br />
moTamaSeebi yuradRebiT usmenen.<br />
* magaliTad, mwvrTnelma SeiZleba daawesos, rom rodesac<br />
igi Caberavs sastvens erTxel, moTamaSeebi wyveten moqmedebas,<br />
xolo ori Cabervisas, moTamaSeebi midian masTan.<br />
* aseve, rodesac mwvrTneli esaubreba moTamaSeebs, isini<br />
valdebuli arian Sewyviton driblingi, ar daiwyon Tasmebis<br />
Sekvra an erTmaneTTan laparaki, da yuradRebiT usminon<br />
mwvrTnels.<br />
imisaTvis, rom mwvrTnelma gaamaxvilos moTamaSeTa yuradReba<br />
konkretul situaciaze, misi axsna-ganmarteba unda iyos mokle da<br />
Zalian zusti.<br />
mwvrTnelma aseve unda SemoiRos wesebi, romelTa mixedviTac<br />
moTamaSem moednidan gasvlis nebarTva unda sTxovos mwvrTnels (magaliTad,<br />
sapirfareSoSi wasasvlelad), moTamaSeebs unda ecvaT mwvrTnelis<br />
mier SerCeuli tansacmeli, winaswar unda iyos SeTanxmebuli,<br />
SeuZliaT Tu ara moTamaSeebs iatakze jdoma an wylis sma Sesvenebis<br />
dros. maTi urTierTdamokidebuleba varjiSis procesSi (mag. aqvT<br />
Tu ara maT ufleba erTmaneTs mimarTon negatiuri komentarebiT),<br />
agreTve moTamaSeTa urTierToba varjiSze damswre, stumrebTan<br />
(mSoblebi, megobrebi) unda gansazRvros mwvrTnelma. yovelive amis<br />
gaTvaliswineba aucilebelia, raTa varjiSebi iyos Sedegiani da sasargeblo<br />
<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebisaTvis.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• Seadgine im wesebis sia, romlebic, Seni azriT,<br />
aucilebelia gundisaTvis.
varjiSebis organizacia<br />
3.2 varjiSebis calkeuli saxeebi<br />
varjiSis miznebis axsna<br />
yoveli varjiSis win mwvrTnelma<br />
mokled unda auxsnas moTamaSeebs, Tu ra<br />
unda gaakeTon. am gziT moTamaSeebi Se-<br />
Zleben meti gulmodginebiT moekidon am<br />
mizans da ukeTesad imuSaon. amave dros,<br />
Tu es mizani sainteresoa da moTamaSe-<br />
TaTvis advilad misaRwevi, isini kidev<br />
ufro meti ZalisxmeviT Seecdebian mis<br />
Sesrulebas.<br />
mwvrTnelma Zalian mokled da gasagebad<br />
unda auxsnas mozardebs varji-<br />
Sis arsi da mizani. moTamaSe ar SeiZleba<br />
didxans idges da usmendes mwvrTnelis<br />
grZel monologs.<br />
garemo faqtorebis gavlena<br />
109<br />
gare faqtorebi, rogoricaa moednis mdebareoba, varjiSis monawile<br />
moTamaSeebi, burTebi, kalaTebi da sxva, gavlenas axdens moTamaSis<br />
yuradRebis doneze. mwvrTnelma unda gaakontrolos, arsebobs Tu<br />
ara varjiSis xarisxze moqmedi faqtorebi da gamoricxos moTamaSeTa<br />
yuradRebis koncentraciis xelSemSleli niuansebi.<br />
* xandaxan SeiZleba saWiro iyos varjiSi moednis mxolod<br />
mcire sivrceze, moTamaSeTa SezRuduli raodenobiT, moqmedebaTa<br />
limitirebuli arsenaliT.<br />
martivi varjiSebi<br />
martivi varjiSebi xels uwyobs moTamaSes, metad gaamaxvilos yuradReba<br />
varjiSis mizansa da Sinaarsze. meore mxriv, rTuli varjiSebi<br />
aiZulebs moTamaSeebs, garkveuli yuradReba dauTmon varjiSis<br />
struqturas. Sedegi ki isaa, rom mTeli maTi yuradReba ar aris<br />
gadatanili varjiSis ZiriTad mizanze.
110<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
* magaliTad, Tu varjiSis mizani sajarimo tyorcnaa, am<br />
amocanis Sesasrulebeli martivi varjiSebi ufro Sedegiania<br />
moTamaSeTaTvis.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs<br />
* SearCie martivi varjiSi Tavdasxmis romelime eleme-<br />
ntis asaTviseblad.<br />
specifikuri samuSao wesebi<br />
varjiSis garTuleba da isic garkveuli doniT, SeiZleba mxolod<br />
im damatebiTi samuSao wesebis SemoRebiT, romlebic emsaxurebian<br />
varjiSis mizans.<br />
* magaliTad, varjiSis mizania “susti” xeliT driblingi<br />
naxevar moedanze. mimdinareobs TamaSi sami samze, romlis<br />
erTaderTi mizania “susti” xeliT driblingi. Tu moTamaSe<br />
burTs atarebs “Zlieri” xeliT, burTi gadadis mowinaaRmdege<br />
gundis mflobelobaSi (samuSao wesi). ase moTamaSeebi<br />
met yuradRebas gaamaxvileben varjiSis mizanze _ driblingi<br />
“susti” xeliT.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
* SearCie Tavdasxmis romelime elementi da Caatare<br />
TamaSi garkveuli samuSao wesiT, romelic daexmareba<br />
moTamaSeebs, meti yuradReba gaamaxvilon varjiSis<br />
mizanze.<br />
sxvadasxva varjiSi<br />
rogorc zemoT aRvniSneT, martivi varjiSi xels uwyobs moTamaSis<br />
yuradRebis koncentracias, magram erTi da imave varjiSis mravaljer<br />
gameoreba iwvevs yuradRebis modunebas da varjiSis ugulisyurod<br />
Sesrulebas. amitom, umjobesia, rodesac xdeba varjiSebis gamraval-
varjiSebis organizacia<br />
ferovneba struqturis, miznis an xandaxan orive maTganis cvlilebis<br />
xarjze.<br />
111<br />
• magaliTad, swor xazze pasis miwodebaze samuSaod SeiZleba iyos<br />
gamoyenebuli sxvadasxva varjiSi. varjiSis sxvadasxva struqtura<br />
SeiZleba iyos gamoyenebuli driblingze samuSaodac. driblingze<br />
samuSaod mwvrTnels SeuZlia sxva da sxva tipis varjiSebi Semoitanos.<br />
urTierTdamakavSirebeli varjiSebi<br />
Tuki yoveli Semdegi varjiSi misTvis dasaxuli amocaniT an struqturiT<br />
wona varjiSs gavs, moTamaSeebi mas ufro momzadebuli xvdebian, gansakuTrebiT<br />
im SemTxvevaSi, rodesac moTxovna varjiSisTvis aucilebel<br />
yuradRebaze TandaTanobiT izrdeba, ganvixiloT Semdegi magaliTebi:<br />
• Tavidan mwvrTneli avalebs moTamaSeebs Seasrulon erTamocaniani<br />
varjiSi da mxolod SezRuduli raodenobis stimulebs aZlevs maT,<br />
magaliTad: iTamaSeT wyvilebSi, SezRudul farTobze, wyvilze<br />
TiTo burTiT. moTamaSeebi moZraoben burTis garSemo da gadascemen<br />
erTmaneTs pasebs. is moTamaSeebi, romlebic pass miiReben kalaTisken<br />
iyurebian, isini ki, vinc burTs awodeben, dauyovnebliv<br />
icvlian pozicias;<br />
• Semdeg varjiSs, romelsac moTamaSeebi asruleben, amocana igive<br />
aqvs, magram stimulebi _ meti: moTamaSeebi TamaSoben ori orze<br />
ufro did, magram SezRudul farTobze. Tavdamsxmelebi unda<br />
gaTavisufldnen pasis misaRebad. rogorc ki burTs damcvelebi<br />
moipoveben isini gadadian TavdasxmaSi xolo Tavdasxma _ dacvaSi.<br />
varjiSis amocana igivea _ moTamaSeebma burTis miRebisas kalaTs<br />
unda Sexedon da pasis gadacemisTanave, Seicvalon pozicia.
112<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• moTamaSeebi gadadian Semdeg varjiSze, romelsac igive struqtura<br />
aqvs, magram amjerad mizani sxvaa: isev TamaSi ori orze,<br />
magram axla saWiroa burTis kalaTSi Cagdeba marcxena xeliT,<br />
farTan axlos, cal fexze axtomiT;<br />
• moTamaSeebi asruleben Semdeg varjiSs, romelsac aqvs igive<br />
struqtura, magram mizani amjerad wina ori varjiSis miznebis<br />
kombinaciaa: TamaSi ori orze, moTamaSeebma unda Seasrulon,<br />
sul cota, sami gadacema, vidre tyorcnian farTan axlos cal<br />
fexze axtomiT. burTis mimRebma moTamaSem unda Sexedos kalaTs,<br />
burTis Camwodebelma moTamaSem swrafad unda Seicvalos<br />
pozicia, moTamaSe, romelic tyorcnis kalaTSi, valdebulia tyorcnos<br />
marcxena xeliT, farTan axlos, cal fexze axtomiT;<br />
• moTamaSeebi gadadian momdevno varjiSze (struqturis cvlileba),<br />
miznebi igivea, emateba moqmedebebi: TamaSi oTxi oTxze<br />
naxevar moedanze; burTis mimRebma moTamaSem, unda Sexedos kalaTs,<br />
burTis momwodebelma swrafad unda Seicvalos pozicia,<br />
Caawodos burTi sul cota xuTjer mainc, vidre Seasrulebs<br />
tyorcnas marcxena xeliT, farTan axlos, cal fexze axtomiT.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
* Caatare oTxi, urTierTdakavSirebuli varjiSis seria,<br />
yoveli maTganis struqturis cvlilebiT.<br />
Sejibreba - varjiSebi;<br />
varjiSebi, rodesac moTamaSeebi ejibrebian erTmaneTs, kargi sa-<br />
Sualebaa maTi yuradRebis koncentraciisa da motivaciis dasaxvewad.<br />
ganvi xiloT Semdegi magaliTebi:<br />
• dayavi gundi oTx jgufad da daayene or _ ori jgufi TiTo<br />
kalaTTan. romeli gundic sami wuTis ganmavlobaSi Cayris met<br />
burTs marcxena xeliT, farTan axlos, cal fexze axtomiT _<br />
igebs.<br />
• dayavi moTamaSeebi samkacian jgufebad. TiToeuli jgufi mirbis<br />
erTi kalaTidan meorisken (pirveli faza), mkerdidan pasebiT<br />
da moqmedeba mTavrdeba tyorcniT, farTan axlos cal<br />
fexze axtomiT. yoveli Cagdebuli burTi ori qulaa. arazusti<br />
an warumatebeli gadacemisas gunds akldeba erTi qula. varjiSi
varjiSebis organizacia<br />
113<br />
unda gagrZeldes xuT wuTs. pirveli fazis mizania, gamoavlinos<br />
gundi, romelic met qulas daagrovebs . meore fazaSi tardeba<br />
igive varjiSi, magram Sejibrebis mizania, gamoavlinos is gundi,<br />
romelic SeZlebs pirveli fazis Sedegebis gaumjobesebas;<br />
• ori moTamaSe TamaSobs erTi erTze (specifikuri samuSao wesebiT),<br />
sami burTis Cagdebamde;<br />
• dayavi gundi or jgufad da daayene orive kalaTTan. wyvilebi<br />
burTs kalaTSi tyorcnian (moTamaSe, romelic tyorcnis,<br />
ibrunebs burTs ukan da aZlevs meore moTamaSes, romelic<br />
elodeba). sam wuTSi isini valdebuli arian, Caagdon rac Sei-<br />
Zleba meti burTi. TamaSis bolos keTdeba Canaweri. periodulad<br />
(erTxel an orjer kviraSi) es Sejibreba meordeba da axal<br />
Canawers adareben winas imis gasagebad, Tu rogor gaaumjobeses<br />
moTamaSeebma TavianTi maCvenebeli.<br />
periodulad (arcTu ise xSirad) Sejibri-varjiSis (moTamaSeebis<br />
SesaZleblobebis Sesabamisad) Catareba erTob sasargebloa <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
im Tvisebebis gamosamuSaveblad romlebic esoden saWiroa<br />
SejibrebisTvis.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
* amoirCie asakobrivi jgufi (mini-<strong>kalaTburTi</strong>, 13-14,<br />
15-18 wlis asaki) da Caatare ori Sejibri-varjiSi:<br />
erTi mo TamaSeebs Soris da meore, rodesac moTama -<br />
Seebi indi vidualurad cdiloben, gaaumjobeson Tavisive<br />
Sedegebi.<br />
gasarTobi varjiSebi<br />
gasarTobi varjiSebi metad mniSvnelovania <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebisaTvis.<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelis upirvelesi mizani is aris, rom<br />
varjiSebs bavSvebisaTvis sasiamovno da gasarTobi xasiaTi hqondes.<br />
es mniSvnelovania aseve 13-14 da 15-18 wlis asakSic, radgan garTobis<br />
elementi maTTvisac ufro mimzidvelia, vidre seriozuli varjiSi.<br />
gasarTobi varjiSebi ar unda iwvevdes areulobas da ar iyos<br />
uSedego. piriqiT: garTobis elementi varjiSisas garkveulwilad<br />
ana zRaurebs fsiqologiur datvirTvas da aadvilebs axali koncefciebis<br />
ukeT aTvisebas.
114<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
gasarTobi varjiSebi ar unda aZlevdes moTamaSeebs Tavis nebaze<br />
moqcevis uflebas. es iseTi varjiSebia, romlebic garkveulwilad<br />
mimzidvelia <strong>moTamaSeebisTvis</strong>, radgan arastresul situaciaSi isini<br />
siamovnebas iReben sxvadasxva moZraobis SesrulebiT. gasarTob<br />
varjiSsac, iseve, rogorc nebismieri saxis varjiSs, aqvs garkveuli<br />
mizani, samuSao wesebi da moiTxovs garkveuli sakalaTburTo una r-<br />
Cvevebis arsenals.<br />
* magaliTad, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundisTvis gasarTobi<br />
varjiSi SeiZleba iyos moTamaSeTa jgufi sajarimo moedanze.<br />
TiToeuli Tav-Tavisi burTiT. isini valdebulni arian imoZraon<br />
driblingiT da ecadon, waarTvan burTi Tanagundels,<br />
ise, rom ar dakargon sakuTari.<br />
aseT varjiSs, miuxedavad imisa, rom moTamaSeebi ar imyofebian<br />
daZabul, stresul situaciaSi, Tavisi mizani aqvs: moTamaSeebi kargad<br />
atareben dros da Tan euflebian <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebs.<br />
varjiSis xangrZlivoba<br />
varjiSis xangrZlivobis gansazRvrisas mwvrTnelma unda gaiTvaliswinos<br />
ori faqtori, mowyeniloba da fsiqologiuri moqanculoba.<br />
orive uaryofiTad moqmedebs yuradRebis koncentraciaze.
varjiSebis organizacia<br />
115<br />
varjiSi unda grZeldebodes swored imden xans, ramdenic saWiroa<br />
<strong>moTamaSeebisTvis</strong> varjiSis Sinaarsis gasaazreblad da asaTviseblad.<br />
Tu varjiSi grZeldeba Zalian didxans, moTamaSeTa yuradRebis intensivoba<br />
da varjiSis produqtiuloba klebulobs. es gansakuTrebiT<br />
mniSvnelovania patara <strong>moTamaSeebisTvis</strong>.<br />
saerTod, ufro saintereso da mimzidveli varjiSi unda grZeldebodes<br />
ufro metxans, vidre naklebmimzidveli, Cveulebrivi varjiSi.<br />
yuradRebis intensivoba varjiSebis dros<br />
rac Seexeba yuradRebis intensivobas, zogierTi varjiSi moiTxovs<br />
ufro met yuradRebas, vidre sxva. rodesac mwvrTneli ise gegmavs<br />
varjiSs, rom mTeli am xnis ganmavlobaSi saWiro gaxdeba yuradRebis<br />
didi koncentracia, moTamaSeebi swrafad daiRlebian da yuradReba<br />
moudundebaT.<br />
amitom mniSvnelovania, rom varjiSis dros periodulad xdebodes<br />
yuradRebis “moduneba” - am dros moTamaSeebi saerTod isveneben an<br />
asruleben iseT varjiSebs, romlebic ar moiTxovs yuradRebis Zlier<br />
daZabvas. zogierTi varjiSi an varjiSTa seria mTlianad ise unda<br />
iyos agebuli, rom ar moiTxovdes yuradRebis did koncentracias.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs<br />
* SeimuSave yuradRebis daZabvis gareSe Se sa srulebeli<br />
varjiSebi, romelic ar moiTxovs yuradRebis did koncentracias<br />
moTamaSeTa monawileoba<br />
varjiSebi ise unda iyos dagegmili, rom yoveli moTamaSe mudmivad<br />
iRebdes masSi monawileobas. magaliTad, xSirad SeiZleba naxoT, rom<br />
varjiSis dros Camwkrivebuli bavSvebi, farTan axlos elodebian<br />
TavianT rigs, cal fexze axtomiT tyorcnis Sesasruleblad. bavSvebs<br />
uxdebaT erT wuTze metxans lodini (xandaxan ufro metic, Tu mwvrTneli<br />
aCerebs TamaSs, vinmesTvis SeniSvnis misacemad), raTa dadges maTi
116<br />
xuTwamiani TamaSis rigi. aseve<br />
xSirad SeiZleba naxva, Tu<br />
rogor sxedan bavSvebi iatakze<br />
da elodebian, sanam maTi<br />
Tanagundelebi daamTavreben<br />
TamaSs.<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
maSinac ki, rodesac sakalaTburTo<br />
resursebi Sez-<br />
Rudulia (erTi burTi, erTi<br />
kalaTi da sxv.), mwvrTneli<br />
valdebulia, mouxmos sakuTar<br />
fantazias, raTa yvela<br />
moTamaSem varjiSisas miiRos<br />
saTanado datvirTva (datvi-<br />
Tvis intensivobas sazRvravs mwvrTneli Tavisi Sexedulebisamebr).<br />
resursebis nakleboba mwvrTnelisTvis ar aris gasamarTlebeli argumenti.<br />
igi valdebulia, zedmiwevniT keTilsindisierad Seasrulos<br />
Tavisi movaleoba.<br />
* magaliTad, mwvrTnels SeuZlia dayos moTamaSeebi or patara<br />
jgufad da dausaxos maT specifikuri miznebi. ase, rom<br />
Tu burTebi an kalaTebi ar aris sakmarisi, xolo erTi jgufi<br />
burTiT varjiSobs kalaTTan, meore gunds SeuZlia Caataros<br />
uburTo varjiSebi. Semdeg gundebi gacvlian varjiSebs.<br />
dauSvebelia, moTamaSeebi idgnen da uyurebdnen sxvebs, garda im<br />
SemTxvevebisa, rodesac isini isveneben momqancveli varjiSis Semdeg<br />
an rodesac moedanze bevri moTamaSea.<br />
Tu moTamaSeTa raodenoba ar iZleva imis saSualebas, rom yvelam<br />
miiRos TamaSSi monawileoba (magaliTad, mwvrTneli atarebs TamaSs<br />
xuTi xuTze da TerTmeti moTamaSea), aramonawile bavSvebis ricxvi<br />
unda iyos minimaluri (zemoT moyvanil magaliTSi mxolod erTi aseTi<br />
moTamaSe iqneba) da TamaSis procesSi bavSvebi xSirad unda icvlebodnen.
varjiSebis organizacia<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• Caatare varjiSi cameti mini-kalaTburTelis<br />
monawileobiT, romlebic aqtiurad arian Cabmu -<br />
lni varjiSSi. sakalaTbuTo resursebia erTi kalaTi<br />
da sami burTi;<br />
• Caatare varjiSi Svidi 13-14 wlis moTamaSis<br />
monawileobiT, romlebic aqtiurad arian Cabmu -<br />
li varjiSSi. sakalaTburTo resursebia ori kalaTi<br />
da erTi burTi;<br />
• Caatare varjiSi Tormeti 15-16 wlis asakis mo -<br />
TamaSis monawileobiT, romlebic aqtiurad arian<br />
Cabmulni varjiSSi. sakalaTburTo resursebia<br />
sami kalaTi da xuTi burTi<br />
testi-varjiSebi<br />
117<br />
Tu varjiSebis mizani teqnikuri an taqtikuri unar-Cvevebis SeZenaa,<br />
saWiroa, mwvrTnelma garkveul etapze Caataros mokle testivarjiSebi,<br />
raTa Seamowmos, rogor aris aTvisebuli axali informacia.<br />
aseTi varjiSebi, rogorc wesi, Seicavs garkveuli raodenobis samoqmedo<br />
amocanas. ase rom, moTamaSeebi valdebuli arian, yuradReba<br />
erTdroulad ramdenime faqtorze gaamaxvilon. Tu msgavsi varjiSebis<br />
dros isini ar gamoiyeneben ukve naswavl masalas, es imis maCvenebeli<br />
iqneba, rom moTamaSeebs srulad ara aqvT SeZenili yvela is unar-<br />
Cveva, romelebzec mwvrTnelTan erTad, muSaobdnen.<br />
* magaliTad, wina varjiSebSi moTamaSeebi euflebodnen<br />
farTan axlos, cal fexze axtomiT marcxena xeliT tyorcnas<br />
da naxevar moedanze ori orze TamaSisas, aseT tyorcnas asruleben<br />
mxolod marcxena xeliT.<br />
testi-varjiSis dros mwvrTneli mTel moedanze atarebs TamaSs<br />
oTxi oTxze. am dros samoqmedo amocanebi ufro garTulebulia da<br />
TamaSi met Zalisxmevas moiTxovs. mwvrTneli akvirdeba, Tu romel
118<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
xels iyeneben moTamaSeebi farTan axlos cal fexze axtomiT tyorcnis<br />
Sesrulebisas. Tu igi amCnevs, rom moTamaSeebi ZiriTadad iyeneben<br />
marjvena xels, es niSnavs, rom marcxena xeliT aseTi tyorcnis Sesruleba<br />
ufro met muSaobas moiTxovs.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
* Caatare martivi varjiSi, romelic iTvaliswinebs<br />
muSaobas <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebis dasaufleblad.<br />
Semdeg Caatare testi-varjiSi da naxe, ra doneze<br />
aiTvises moTamaSeebma mocemuli masala.<br />
3.3. varjiSebis Sefaseba<br />
varjiSebis yoveli seriis Semdeg mwvrTneli valdebulia Seafasos<br />
gundis miRwevebi. #9 cxrilSi naCvenebia, Tu rogor SeiZleba,<br />
garkveuli komentarebiT Sefasdes gaweuli Catarebuli muSaoba imis<br />
gaTva lswinebiT, Tu ra iyo dagegmili da ra gakeTda realurad.<br />
amgvari gziT varjiSebis seriis Semdeg mwvrTnels saSualeba eqneba<br />
5-10 wuTSi Seamowmos da gaixsenos, ra aris ukve gakeTebuli da ra<br />
aris SemdgomSi dasaxvewi. ra Tqma unda, arsebobs ufro rTuli procedurebi<br />
Catarebuli muSaobis dasafiqsireblad, rac sirTulis gamo<br />
praqtikulobas moklebulia. ufro realuria, rodesac mwvrTneli iyenebs<br />
martiv saSualebebs yoveldRiuri<br />
muSaobis Sesafaseblad.<br />
aseTive cxrilebis Sedgena Sei-<br />
Zleba kviris ganmavlobaSi Catarebuli<br />
muSaobis Sesafaseblad.<br />
magaliTad, #10 cxrilSi asaxulia<br />
kviris ganmavlobaSi Catarebuli<br />
muSaobis Sedegebi rogorc<br />
dacvasa da TavdasxmaSi, ise sxva<br />
poziciebze. aseTi informacia<br />
daexmareba mwvrTnels gaakontrolos<br />
kviris ganmavlobaSi Catarebuli<br />
saqmianoba da moemzados<br />
Semdegi kvirisTvis.
TariRi:<br />
mizani:<br />
varjiSebis organizacia<br />
ra unda gakeTdes varjiSis dros ra gakeTda realurad<br />
komentarebi<br />
varjiSis Canaweri<br />
119<br />
# 9 cxrilis daxmarebiT varjiSis Semdeg mwvrTnels SeuZlia Seadaros<br />
dagegmili da realurad Sesrulebuli samuSao.
120<br />
kvira:<br />
miznebi:<br />
orSabaTi<br />
oTxSabaTi<br />
paraskevi<br />
komentarebi<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
kviris ganmavlobaSi Catarebuli samuSaos Canaweri<br />
realurad Sesrulebuli samuSao<br />
dacva Tavdasxma sxva<br />
cxrili #10. asaxulia kviris ganmavlobaSi Catarebuli muSaobis<br />
realuri Sedegebi.
varjiSebis organizacia<br />
#6 testi-savarjiSo<br />
• am TavSi mocemuli informaciis safu -<br />
Zvelze, Semdegi debulebebi Seafase ro -<br />
gorc swori da araswori. swori pasuxebi<br />
mocemulia wignis bolos.<br />
sworia<br />
1. varjiSis dawyebamde mwvrTnels SemuSavebuli unda<br />
hqondes varjiSis mizani. am pocesSi mas SeuZlia<br />
Secvalos varjiSebi dasaxuli miznis Sesabamisad.<br />
2. gasarTobi varjiSebisTvis ar aris<br />
aucilebeli miznis dasaxva;<br />
3. garemo faqtorebs gansazRvraven moTamaSeebi;<br />
4. varjiSebi unda gansxvavdebodes miznebiT, magram<br />
ara struqturiT;<br />
5. monaTesave varjiSebis CarTva varjiSSi ufro Sedegiania;<br />
6. Sejibreba-varjiSi SeiZleba Catardes rogorc moTamaSeTa<br />
jgufebs, iseve calkeul moTamaSeebs Soris.<br />
SejibrebiTi varjiSebis dros aseve SesaZlebelia<br />
gakontroldes, Tu rogor umjobesdeba uSualod<br />
jgufis an sakuTriv moTamaSis Sedegebi;<br />
7. Sejibreba-varjiSis dros mniSvnelovania Tavad Sejibreba<br />
- varjiSis mizani da Sinaarsi ar aris mTavari;<br />
8. mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundisTvis winaswari mzadeba<br />
romelime TamaSisTvis iseve mniSvnelovania, rogorc<br />
saswavlo miznebi;<br />
9. yvela varjiSis dros moTamaSeTa yuradReba erTnairad<br />
intensiuri unda iyos;<br />
10. mcire jgufebTan erTdrouli muSaobis dros<br />
mwvrTnels uWirs yvela moTamaSisTvis yu radRebis<br />
miqceva;<br />
11. varjiSebis dros Catarebuli realuri muSaobis<br />
Sedareba gegmis mixedviT Casatarebel mu-<br />
SaobasTan, mwvrTnels exmareba varjiSebis swora d<br />
warmarTvaSi.<br />
12. varjiSebis dros dacvisa da Tavdasxmis miznebisa<br />
da amocanebis kombinireba gamarTlebulia<br />
121<br />
ar aris<br />
swori
122
4<br />
mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />
4.1 konstruqciuli midgoma;<br />
4.2 varjiSebis procesi;<br />
4.3 mibaZva;<br />
xose maria buseta<br />
4.4 instruqciebi da komentarebi <strong>moTamaSeebisTvis</strong>;<br />
4.5 kiTxvebi da Sexsenebebi;<br />
4.6 Canawerebis warmoeba moTamaSeTa moqmedebebis Sesaxeb;<br />
4.7 ukukavSiri;<br />
4.8 gauTvaliswinebeli garemoebebi;<br />
• ganmtkicebis gamoyeneba<br />
• socialuri ganmtkiceba<br />
• dajildoebis sistema<br />
• gakicxva dasjis meTodis gamoyenebiT<br />
4.9 Canaweri mwvrTnelis moqmedebis Sesaxeb;<br />
123
124<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
dagegmvisa da Sefasebis garda, saWiroa, rom yoveli varjiSisas<br />
mwvrTnelma efeqturi zegavlena moaxdinos moTamaSeebis muSaobis<br />
Sedegze.<br />
am dros aucilebelia Semdegi strategiis dacva:<br />
4.1 konstruqciuli midgoma<br />
varjiSebis Catarebisas, mwvrTnelis damokidebuleba moTamaSeebisadmi<br />
unda iyos konstruqciuli. misi muSaoba ar gulisxmobs mxolod<br />
SeniSvnebis micemasa da moTamaSeebis gakicxvas, rodesac isini<br />
swrafad ver asruleben raimes. yoveli varjiSi mwvrTnelma unda<br />
Caataros pozitiuri guneba-ganwyobiT, dauSvebelia, man Seuracxyos<br />
moTamaSeebi an dascinos maT.<br />
varjiSisas mwvrTnelis mTavari sazrunavi moTamaSeTa winaSe<br />
dasaxu li miznebisa da amocanebis miRwevaa, risTvisac aucilebelia:<br />
• sasiamovno samuSao atmosferos Seqmna, sadac Warbobs pozitiuri<br />
komentarebi, Sefasebani da advilad Sesasrulebeli amocanebi;<br />
• im faqtis aRiareba, rom moTamaSeebi ar arian srulqmnilni da<br />
amdenad, SesaZloa dauSvan Secdomebi;<br />
• aqedan gamomdinare, Secdomebs<br />
yovelTvis dauSveben,<br />
radgan es swavlisa da varji-<br />
Sis Tanamdevi procesia;<br />
• erTxel an ramdenjerme axsna<br />
SeiZleba ar aRmoCndes sakmarisi<br />
imisaTvis, rom moTamaSeebma<br />
iswavlon da Seasrulon<br />
is, rasac maTgan mwvrTneli<br />
moiTxovs. umetes SemTxveva-<br />
Si, <strong>moTamaSeebisTvis</strong> ufro<br />
misaRe bi da gasagebi iqneba<br />
imis de mo nstrireba, rasac<br />
maTgan moiTxo ven. amis Semdeg<br />
aucilebelia, mo TamaSeebs<br />
Cauta rdeT ramde nime varji-<br />
Si, raTa maT aiTvison naswavli<br />
masala;<br />
• TiToeul <strong>axalgazrda</strong> moTa-
4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />
125<br />
maSes aqvs individualur sakalaTbu rTo CvevaTa arsenali da<br />
aTvisebis garkveuli unari. mwvrTne lma unda gaacnobieros es,<br />
raTa ar moxdes im moTamaSeTa ugulebelyofa, romlebic sxvebze<br />
ufro nela da Znelad iTviseben axal informacias;<br />
• mwvrTneli realurad unda xedavdes moTamaSeebis mier misi<br />
moTxovnebis realizebis perspeqtivas;<br />
• moTamaSeTa waxaliseba karg gavlenas axdens maTs Sedegebze,<br />
mwvrTne li, romelic varjiSis dros xazs usvams moTamaSeTa<br />
Zalis xmevas, adre Tu gvian, karg Sedegebs miiRebs;<br />
• miTiTebis micemis dros, mwvrTnelma meti yuradReba unda<br />
gaamaxvilos miRwevebze, vidre Secdomebze;<br />
• mwvrTneli moTminebiT unda moekidos situaciebs, rodesac<br />
moTamaSeebs raime ar gamosdiT da daarwmunos isini, rom ramdenime<br />
mcdelobis Semdeg sasurvel Sedegs miaRweven;<br />
• produqtiuli muSaobisTvis saWiroa varjiSebis dros warmoqmnili<br />
rTuli situaciebisa da moTamaSeTa Secdomebis obieqturi<br />
gaanalizeba. es mwvrTnels saSualebas aZlevs, sworad Seafasos<br />
realuri viTareba, gansazRvros romel elementebze unda<br />
gagrZeldes muSaoba an risi Secvlaa saWiro;<br />
• mwvrTnelis damokidebuleba moTamaSeebisadmi siyvaruliTa da<br />
pativiscemiT unda iyos gamsWvaluli, miuxedavad sxvadasxva vi-<br />
Tarebisa, romelic SeiZleba Seiqmnas gundis cxovrebaSi;<br />
moTamaSeebis mimarT mwvrTnelis damokidebulebis zemoT aRwerili<br />
aspeqtebi ganapirobeben moTamaSeebs Soris mwvrTnelis avtoritetisa<br />
da pativiscemis damkvidrebas.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs;<br />
* dafiqrdi imaze, Tu rogor warmarTav varjiSebs da<br />
SeiZleba Tu ara Seni damokidebuleba gundi sadmi<br />
kidev ufro konstruqciuli iyos.<br />
4.2 varjiSebis procesi;<br />
varjiSebis dros mwvrTneli:<br />
• acnobs moTamaSeebs varjiSis Sinaarss, miznebsa da amocanebs;<br />
• akeTebs imis demonstrirebas, Tu risi Sesrulebaa saWiro, raTa<br />
moTamaSeebma ara marto gaiazron mocemuli moZraoba, aramed<br />
ixilon kidec;
126<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• adgens ama Tu im varjiSis Sesrulebis wess;<br />
• varjiSis Sesrulebamde rwmundeba, rom moTamaSeebma sworad<br />
gaiges varjiSis mizani.<br />
• Tu varjiSis mizani ar aris gacnobierebuli, saWiroa varjiSis<br />
dawyebamde kidev erTxel auxsnas moTamaSeebs misi arsi, miznebi<br />
da amocanebi;<br />
• im SemTxvevaSi, rodesac <strong>moTamaSeebisTvis</strong> naTelia varjiSis yvela<br />
niuansi, maT eZlevaT saSualeba, damoukideblad Seasrulon<br />
esa Tu is moqmedeba mwvrTnelis xSirad Carevis gareSe. mwvrTnels<br />
ase SeuZlia Seafasos, Tu ramdenad Seesabameba dasaxuli<br />
mizani gundis SesaZleblobebs da gansazRvros moTamaSeTa yuradRebis<br />
done;<br />
• msgavsi Sefaseba exmareba mwvrTnels gansazRvros is faqtorebi,<br />
romlebic xels uSlis moTamaSeebs yuradReba gaamaxvilon varji-<br />
Sis ZiriTad mizanze. mwvrTnelma kidev erTxel unda gadaxedos<br />
varjiSis Sinaarss da Tu saWiroa, gamoricxos garkveuli elementebi,<br />
romlebsac mogvianebiT kvlav gamoiyenebs, moTamaSeebis<br />
mier varjiSis kargad aTvisebis Semdeg.<br />
• varjiSis dros mwvrTnelma ar unda gaufantos moTama Seebs yuradReba<br />
mravalricxovani miTiTebebiTa da komentarebiT. amiT<br />
igi xels SeuSlis varjiSis analitikur mxareze moTamaSeTa yuradRebis<br />
koncentracias.<br />
• mwvrTneli ar unda asrulebdes radiokomentatoris funqcias,<br />
romelic yovel wuTs afasebs moTamaSeTa moqmedebas. piriqiT,<br />
man moTamaSeebs unda misces azrovnebis saSualeba, raTa maT<br />
aiTvison, ganaviTaron da daxvewon varjiSis elementebi;<br />
• mwvrTneli moTamaSeebTan unda saubrobdes, ZiriTadad, Sesvenebis<br />
dros da ara aqtiuri varjiSisas (mag. daelode, sanam<br />
moTamaSeebi gadavlen kontrSetevaze da mxolod amis mere Seuswore);<br />
• sasurvelia, mwvrTneli flobdes rogorc sityvieri, aseve usityvo<br />
informaciis gadacemis xelovnebas (mag. man TvalebSi<br />
unda uyuros moTamaSeebs saubrisas da SearCios xmis Sesabamisi<br />
toni);<br />
• mwvrTnelma saTanado kiTxvebiT unda Seamowmos moTamaSeTa<br />
yura dRebis koncentraciis done;<br />
• mwvrTnelis reaqcia moTamaSis qcevaze unda iyos adekvaturi;<br />
• Tu saWiroa, mwvrTnelma unda Caweros TamaSebis mimdinareoba;<br />
• mwvrTneli valdebulia, gaamxnevos moTamaSeebi swavlebis procesSi<br />
da Seaqos isini warmatebisa da mondomebisaTvis.<br />
aRniSnuli strategiis nawili ganxiluli iyo wina TavSi (sadac Cam-
4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />
127<br />
oyalibebuli iyo varjiSis miznis Sesabamisi samuSao wesebi). strategiis<br />
Semdegi nawili ganxiluli iqneba momdevno TavebSi.<br />
4.3. mibaZva<br />
<strong>axalgazrda</strong> sportsmenebisaTvis damaxasiaTebelia mwvrTnelis an<br />
sxva moTamaSeebis mibaZva, TamaSis swavla maTs moqmedebebze dakvirvebiT.<br />
swored, amitom, saswavlo procesis srulyofisa da moTamaSeTa<br />
motivaciisTvis mibaZvis faqti Zalze mniSvnelovania.<br />
mwvrTneli warmouCens moTamaSeebs idealur models, rogorc misabaZ<br />
magaliTs, im faqtorebis aqcentirebiTa da demonstrirebiT,<br />
rac mibaZvis Rirsia.<br />
* magaliTad, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnels SeuZlia aCvenos<br />
Tavis moTamaSeebs burTis miwodebis teqnika, raTa moTamaSeebma<br />
SemdgomSi mibaZon maT. aseT moTamaSeebs ukeT esmiT<br />
mwvrTnelis moTxovnebi.<br />
* meore magaliTi: 13-14 wlis asakis moTamaSeTa gundis<br />
mwvrTnels SeuZlia miawodos informacia mozardebs im kalaTburTelTa<br />
Sesaxeb, romlebic bavSvebis TvalSi garkveuli<br />
avtoritetiT sargebloben (mag. igive klubis 15-18 wlis asakis<br />
moTamaSeTa gundi) da auxsnas maT, rom isinic analogiur<br />
dacvis varjiSebs asruleben. am gziT <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebs<br />
gauCndebaT am varjiSebis Sesrulebis survili da motivacia<br />
maSinac ki, Tu manamde es procedura maTTvis arcTu ise<br />
momxibvleli iyo.<br />
unda ganvasxvavoT ori tipis modeli: modeli `eqsperti” da modeli<br />
`ostati”. `eqspertebs” prestiJuli gundis moTamaSeebi da elituri<br />
gundebi warmoadgenen. `ostatebs” ganekuTvnebian moTamaSeebi<br />
da gundebi, romlebic jer `eqspertebad” ar arian aRiarebulni, magram<br />
momzadebis maRali done aqvT.<br />
* magaliTad, saerTaSoriso klasis moTamaSe SeiZleba warmoadgendes<br />
`eqspertis” models, xolo amave klubis kadetebis<br />
gundis wevri (15-16 wlis asaki) SeiZleba iyos `ostatis” kargi<br />
modeli.<br />
`eqspertis” modeli erTi SexedviT SeiZleba momxibvleli da stimulis<br />
mimcemi mogveCvenos, magram aseTi moTamaSe an gundi, umetes<br />
SemTxvevaSi, miuwvdomelia da, aqedan gamomdinare, misi mibaZvac Sei-
128<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
Zleba moTamaSeTaTvis Znelad warmosadgeni<br />
iyos. amitom, `eqspertis” modelis<br />
gamoyeneba dasaSvebia <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSeTa motivaciis gasaZliereblad<br />
maSin, rodesac paralelurad gamoyenebuli<br />
iqneba “ostatis” modelic, romelic<br />
<strong>axalgazrda</strong> moTamaSisTvis gacilebiT<br />
ufro xelmisawvdomia da visTanac saku-<br />
Tari Tavis identificireba ufro advilia.<br />
aseT dros bavSvisTvis misabaZi<br />
modelis uSualo aRqma (sivrceSi, dro-<br />
Si) aadvilebs imitaciis SesaZleblobas.<br />
<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebi avlenen miba-<br />
Zvis midrekilebas nebismieri modelis<br />
mimarT, romelsac isini advilad miiCneven.<br />
* mwvrTnelma yuradReba unda gaamaxvilos im qcevebsa da<br />
moqmedebebze, romlebic konkretuli varjiSis konteqsts ukavSirdeba.<br />
aucilebelia saubari ara marto saukeTeso moTamaSeebze,<br />
aramed maTs sakalaTburTo tradiciebsa da maT mier<br />
gaweul mZime Sromaze, raTa swored am mxriv aRmoCndes bavSvebisTvis<br />
esa Tu is modeli misabaZi.<br />
* varjiSebis dawyebamde mwvrTnelma moTamaSeebs unda aCvenos<br />
is moZraobebi, romlebic maT unda gaimeoron. amave dros,<br />
unda aRniSnos isic, rom es swored is moZraobaa, romelsac<br />
iyeneben TavianT praqtikaSi popularuli moTamaSeebi. aRniSnuli<br />
strategia sakmaod sasargebloa <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebTan<br />
muSaobisas.<br />
xandaxan, misabaZi modeli SeiZleba arsebobdes uSualod gundSi.<br />
moTamaSeebi xSirad swavloben TanagundelTa mobaZviT.<br />
aseve, mwvrTnelic SeiZleba iyos brwyinvale misabaZi magaliTi <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSeTa gundisTvis, gansakuTrebiT mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa<br />
da 13-14 wlis asakis bavSvebisTvis. mas unda SeeZlos sakalaTburTo<br />
ileTebis srulyofilad demonstrireba (pasebi, driblingi da sxv.),<br />
raTa moTamaSeebma mibaZon mwvrTnels da misi imitaciiT iswavlon<br />
moZraobebi.<br />
xandaxan mwvrTnels SeuZlia, aseve, aCvenos bavSvebs `eqsperti” da<br />
`ostati” modelebis TamaSebis videoCanawerebi, raTa bavSvebs hqondeT<br />
maTi moqmedebebis imitaciis SesaZlebloba.
4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
* Seadgine sakalaTburTo moZraobebis sia, romelTa<br />
demo nstrirebiTac Tavad SegiZlia gaxde misabaZi<br />
magaliTi.<br />
4.4 instruqciebi da komentarebi<br />
129<br />
rodesac ama Tu im varjiSis Sesrulebisas mwvrTnelis mier gamoTqmuli<br />
instruqciebi da komentarebi mokle, mkafio da zustia,<br />
moTamaSeebs eZlevaT saSualeba, meti koncentracia moaxdinon varji-<br />
Sis mizanze da ukeT Seasrulon saWiro moZraobebi.<br />
amisaTvis, mwvrTnelis sasaubro ena bavSvebisTvis misawvdomi da<br />
gasagebi unda iyos .<br />
* magaliTad, rodesac ori orze TamaSi-varjiSis dros<br />
mwvrTneli bavSvebisgan moiTxovs cru moZraobebis Sesrulebas,<br />
winaswar unda iyos darwmunebuli, rom mozardebma gaiges,<br />
ras gulisxmobda igi.<br />
Tu mwvrTnelis mier <strong>moTamaSeebisTvis</strong> micemuli instruqciebi da<br />
gakeTebuli komentari mizanmimarTuli da gasagebia, bavSvebis yuradReba<br />
gamaxvilebuli iqneba dasaxul mizansa da varjiSis ZiriTad<br />
aspeqtebze da, Sesabamisad, isini ukeTes TamaSs aCveneben.<br />
sawinaaRmdego Sedegia mosalodneli, Tu mwvrTneli yovel wuTs<br />
gaufantavs bavSvebs yuradRebas Tavisi komentarebiTa da SeniSvnebiT,<br />
romlebic gansxvavebul aspeqtebs exeba.<br />
* magaliTad, rodesac varjiSis mizania swrafi kontrSeteva,<br />
am dros mwrTnelma yuradReba unda gaamaxvilos marto<br />
im elementebze, romlebic konkretul mizans exeba da uecrad<br />
ar unda daiwyos sxva moqmedebebis Sesworeba an komentireba.<br />
ase mwvrTneli saSualebas miscems moTamaSeebs yuradReba<br />
gaamaxvilon varjiSis mizanze.<br />
man aseve yuradReba unda gaamaxvilos moTamaSeTa qcevasa da ara<br />
Sedegebze, radgan mwvrTnels SeuZlia gavlena iqonios moTamaSeTa<br />
sportul qcevaze (rogor iqcevian moTamaSeebi) da ara TamaSis Sedegze<br />
(rasac moTamaSeebi aRweven TavianTi qcevis Sedegad).
130<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
* magaliTad, moTamaSeebi asruleben varjiSs erTi erTze.<br />
mwvrTnelma mTeli yuradReba unda gaamaxvilos Sesabamisi<br />
moZraobebis Sesrulebaze da ara Cagdebuli burTebis raodenobaze.<br />
aseve sasargebloa, mwvrTnelma moTamaSeebs mouwodos yuradRebis<br />
gamaxvilebisken.<br />
* magaliTad: `uyure moTamaSes da burTs erTdroulad”,<br />
iyavi yuradRebiT centris mimarT!” da sxv.<br />
mwvrTneli ase Seaxsenebs, rom moTamaSeebs dasaxuli miznis misaRwevad<br />
aucilebelia yuradRebis koncentracia da gavlenas moaxdens<br />
am faqto rze.<br />
4.5. kiTxvebi da Sexsenebebi;<br />
rodesac mwvrTneli moTamaSes aZlevs SeniSvnas, unda auxsnas, Tu<br />
sad dauSva man Secdoma da ra unda gakeTdes imisaTvis, rom momavalSi<br />
es Secdoma aRar gaimeoros. sxva sityvebiT, mwvrTneli moTamaSes<br />
aCvenebs, aZlevs problemis gadaWris gzas, risi meoxebiTac moTamaSe<br />
Cawvdeba Tavisi Secdomis arss.<br />
mwvrTnelis aseTi qceva gamarTlebulia, rodesac <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
ucnobia Secdomis gamosworebis sxva gza. magram im SemTxvevaSi,<br />
rodesac moTamaSeebs TviTonac SeuZliaT problemis gadaWra, ufro<br />
momgebiani strategiaa, rodesac mwvrTneli moTamaSeTa yuradRebas miapyrobs<br />
mizans, informacias ki miawvdis kiTxvebis dasmiT, rac daexmareba<br />
maT swori gadawyvetilebis miRebaSi.<br />
* magaliTad, ganvixiloT mini-<strong>kalaTburTi</strong>s <strong>moTamaSeebisTvis</strong>,<br />
farTan axlos cal fexze axtomiT tyorcnis swavleba.<br />
mwvrTnels unda, rom burTis miRebisas maT nabiji gadadgan<br />
marjvena fexiT. bavSvebi asruleben tyorcnas, cal fexze<br />
xtomiT, magram mwvrTnelis moTxovnisamebr marjvena fexiT<br />
ar dgamen nabijs. Secdomaze yuradReba mwvrTnelma Semdegnairad<br />
unda gaamaxvilos, igi ekiTxeba bavSvs: `romeli fexiT unda<br />
gadagedga nabiji?”, `romeli fexi unda gexmara?” an `darwmunebuli<br />
xar, rom . . . . “. aseTi kiTxvebi aiZulebs bavSvs,<br />
TviTon moZebnos pasuxi da miiRos swori gadawyvetileba.
4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />
131<br />
rodesac mwvrTneli pirvelad usvams moTamaSes aseT kiTxvebs, mozards<br />
maTze SeiZleba pasuxi arc hqondes, imis gamo, rom arasodes<br />
miuqcevia yuradReba am detalisTvis. magram sworad dasmuli kiTxvebi<br />
ganapirobebs misi yuradRebis Semdgom koncentracias mwvrTnelis<br />
SesaZlo kiTxvebze SesaZlo pasuxis gasacemad. Tavad is faqti, rom<br />
mwvrTnelma mas SeiZleba kiTxvebi dausvas, aseve moqmedebs bavSvis<br />
yuradRebis koncentraciaze.<br />
kiTxvebis sistema mwvrTnelma SeiZleba srulyos Sexsenebebis meTodiT.<br />
moqmedebis dawyebamde mwvrTneli axsenebs moTamaSes, ra unda<br />
gaiTvaliswinos man (`gaxsovdes, rom Seni mizania, burTis miRebisas,<br />
nabiji gadadga marjvena fexiT!”). Tu moTamaSes ukve aqvs garkveuli<br />
informacia, am Sexsenebam Sei-<br />
Zleba kiTxvis formac miiRos<br />
(`romel fexs dgam burTis miRebisas?”).<br />
orive SemTxvevaSi bavSvi<br />
yuradRebas amaxvilebs mo Zraobis<br />
sworad Sesrulebaze.<br />
orive strategia sasargebloa,<br />
ro de sac garkveuli moqmedeba<br />
jer kidev ar aris kargad Seswavlili<br />
da mis asaTvisebelad<br />
saWiroa yuradRebis gamaxvileba,<br />
an rodesac mwvrTneli amCnevs yuradRebis<br />
deficits. kiTxva Tan<br />
unda sdevdes moTamaSis moqmedebas,<br />
anu dasmuli iyos uSualod<br />
moqmedebis Semdeg, xolo Sexseneba<br />
unda xdebodes uSualod moqmedebamde.<br />
4.6. moqmedebaTa Canaweri<br />
moTamaSeTa moqmedebebis Cawera varjiSebis ganmavlobaSi xels uwyobs<br />
imas, rom maT yuradReba gaamaxvilon Sesrulebul moqmedebebze.
132<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
* magaliTad, Tu mwvrTneli dafaze an qaRaldze wers<br />
varjiSis procesSi moTamaSeTa mier Sesrulebul miznobriv<br />
elementebs, (specifikuri pasebi, CaRobvebi, tyorcna da sxva),<br />
moTamaSeebi met yuradRebas miaqceven TavianT moqmedebebs.<br />
imisaTvis, rom Canawerebs mohyves mosalodneli efeqti, mwvrTnelis<br />
mier moqmedebaTa Caweris kriteriumi naTeli unda iyos moTamaSeebisaTvis,<br />
anu maT zustad unda icodnen, Tu ra SemTxvevaSi da<br />
rogor Canawers akeTebs mwvrTneli.<br />
Canawerebis ganxilva unda emyarebodes ara Sedegebs, aramed moTamaSeTa<br />
moqmedebebs.<br />
* magaliTad, keTdeba Canaweri TamaSi-varjiSis dros Sesrulebuli<br />
CaRobvebis Sesaxeb, miuxedavad imisa, Tu ramdeni<br />
burTi Cavarda CaRobvebis gamoyenebiT. moTamaSe ase metad<br />
iqneba koncentrirebuli varjiSis miznis misaRwev qcevaze, am<br />
SemTxvevaSi CaRobvebze da ara mxolod Sedegze.<br />
#11 cxrilSi aisaxeba moTamaSeTa miznis misaRwevi qceva. magram<br />
rodesac mimdinareobs ukve kargad aTvisebuli moZraobebis gasameorebeli<br />
varjiSebi, am dros ufro sasargebloa, aRiricxos ara miznobrivi<br />
mo qmedebebi, aramed maTi Sedegebi, radgan, sabolood, Sedegebi<br />
damokidebulia swored moTamaSeTa moqmedebebze.<br />
* magaliTad, 17-18 wlis asakis moTamaSeTa tyorcnis seriis<br />
Sesaxeb Canaweris warmoebisas, unda aRiniSnos Cagdebuli<br />
burTebis raodenoba. es xels Seuwyobs moTamaSes, Caagdos<br />
burTi da ara mxolod umiznod tyorcnos.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
* Seadgine miznobrivi moqmedebebis cxrili.
4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />
moTamaSeebi I varjiSi<br />
pasi da moZraoba<br />
2 varjiSi 3 varjiSi<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
10<br />
11<br />
12<br />
13<br />
11 cxrilSi naCvenebia “burTis gadacemisa da misi ukan misaRebad<br />
wasvlis” sixSire sami varjiSis ganmavlobaSi.<br />
133
134<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
4.7. ukukavSiri<br />
ukukavSiri aris informacia, romelsac moTamaSeebi iReben saku-<br />
Tari moqmedebebis Sesaxeb. magaliTad, moTamaSe specifikurad awvdis<br />
burTs Tanagundels da mwvrTneli komentars ukeTebs am pass. e.i.<br />
mwvrTneli amyarebs ukukavSirs moTamaSesTan mis mier Sesrulebuli<br />
gadacemis Sesaxeb.<br />
ukukavSiri metad mniSvnelovani elementia moTamaSeTa motivaciis<br />
SesanarCuneblad da gasaZliereblad. igi aseve xels uwyobs swavlebis<br />
process. magaliTad, moTamaSe an gundi, romelsac amoZravebs<br />
garkveuli mizani (magalTad, kontrSetevis gaumjobeseba), asrulebs<br />
am miznis ganxorcielebisTvis saWiro yvela SesaZlo moZraobas. magram<br />
mas aucileblad esaWiroeba zusti informacia mis mier Sesrulebuli<br />
moqmedebis Sesaxeb, raTa gaZlierdes motivacia da mizani<br />
ufro advilad misaRwevi gaxdes.<br />
ukukavSiri xels uwyobs, exmareba moTamaSeebs, yvelaze patarasac<br />
ki, maTi moqmedebebis marTvasa da dasaxuli miznis ganxorcielebaSi.<br />
• rodesac ukukavSiri dadebiTia, igi Zalze sasargebloa<br />
da miuTiTebs, rom warmodgenili moqmedeba sworad aris<br />
Sesrulebuli, amitom, igi unda ganmeordes, rac Tavis mxriv,<br />
aZlierebs motivacias da Semdgom Zalisxmevas.<br />
• rodesac ukukavSiri uaryofiTia, igi saSualebas<br />
aZlevs moTamaSes gaacnobieros, Tu romeli moqmedebaa gasaumjobesebeli<br />
da risi gakeTebaa amisTvis saWiro. es, agreTve,<br />
gavlenas axdens moTamaSis motivaciaze da miaxvedrebs, rom<br />
mas xelewifeba am moqmedebis sworad Sesruleba. uaryofiTi<br />
informacia rom sasargeblo gaxdes, igi moTamaSes saWiro<br />
codnasac unda aZlevdes, rac misi mxridan meti mondomebis<br />
SemTxvevaSi, sasurveli miznis miRwevaSi daexmareba.<br />
ukukavSiris damyarebis wyaro SeiZleba sxvadasxva movlena iyos,<br />
magaliTad, miRweuli Sedegi, TamaSis an varjiSis videoCanaweri,<br />
mwvrTnelis an Tanagundelis komentarebi, sakuTari SegrZnebebi.<br />
mwvrTnelma unda gaakontrolos ukukavSiris procesi, raTa moTamaSem<br />
ar miiRos araswori informacia (ukukavSiri) ama Tu im, misTvis<br />
saintereso, moqmedebis Sesaxeb.
4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />
135<br />
sazogadod, SeiZleba gamoyenebul iqnes sityvieri kavSiri, videoCanaweri,<br />
an mwvrTnelis mier Sesrulebuli Cveulebrivi Canaweri.<br />
yvela is meTodi, romelic aRnusxvas informacias moTamaSis mier<br />
Sesrulebuli moqmedebis Sesaxeb, gamodgeba ukukavSiris dasamyareblad.<br />
* pasis sizustis gasaumjobeseblad, mwvrTnels SeuZlia<br />
moaTavsos mizani garkveul distanciaze (mag, niSani kedelze)<br />
da Caataros `mizanSi moxvedrebis” varjiSi. am dros gakeTebuli<br />
nebismieri Canaweri, romelic gviCvenebs, ramdenjer<br />
moaxvedres mizans an mizanTan axlos da sxva, nayofieri ukukavSiri<br />
iqneba moTamaSeTaTvis.<br />
* mwvrTnels unda, rom tyorcnis Sesrulebis dros, mtyorcnelis<br />
xelis idayvi ar iyos `gamovardnili”. igi moTamaSeebs<br />
ayenebs mxriT kedlisken ise, rom mtyorcnelis mklavi<br />
mdebareobdes kedelTan axlos, mis paralelurad. moTamaSeebi<br />
tyorcnian burTs namdvil an warmosaxviT kalaTSi, vinc sworad<br />
asrulebs srolas, anu tyorcnis dros idayvi ara aqvs<br />
`gamovardnili”, misi mklavi tyorcnisas kedels ar daejaxeba.<br />
visi mklavic ejaxeba kedels, igi tyorcnas arasworad asrulebs.<br />
orive SemTxveva (dajaxeba Tu ardajaxeba), mSvenieri<br />
ukukavSiria moTamaSeTaTvis.<br />
varjiSis videoCanaweris gamoyeneba 15-18 wlis asakis moTamaSeTa<br />
gundisaTvis aseve sasargebloa ukukavSiris dasamyareblad. mwvrTnelma<br />
unda SearCios Canaweris iseTi epizodebi, romlebic yvelaze<br />
metad Seesabameba mis mizans.<br />
Cveneba unda moxdes momdevno analogiuri varjiSis win, (rodesac<br />
moTamaSeebi apireben ivarjiSon igive elementebze, rac CanawerSia aRbeWdili).<br />
ase miiReben isini informacias maT mier Catarebul erT an<br />
ramdenime moqmedebaze, romlebic unda gaimeoron uSualod Canaweris<br />
yurebis Semdeg. videoCanaweris yurebis procesi, rogorc wesi, arc<br />
xangrZlivia (5-10 wuTi), da arc xSiri. rodesac igi mokle da iSviaTia,<br />
ufro mravlismTqmeli da sasargebloa <strong>moTamaSeebisTvis</strong>.
136<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
* magaliTad, 17-18 wlis asakis moTamaSeTa mwvrTneli<br />
grZnobs, rom saWiroa ukukavSiris damyareba moTamaSeebsa da<br />
maT mier centris poziciaze Catarebul moqmedebebs Soris.<br />
igi atarebs Sesabamisi Sinaarsis varjiSs, xolo misi asistenti<br />
iwers am process videokameriT. mogvianebiT asistenti<br />
arCevs Sesabamis kadrebs Cawerili masalidan.<br />
meore varjiSi igive Temaze tardeba ori dRis Semdeg. centris<br />
moTamaSeebi varjiSis win naxuloben SerCeul kadrebs.<br />
mwvrTneli moTamaSeebTan erTad uyurebs videoCanawers, ixilavs<br />
maT moqmedebebs da sTavazobs ukeTes variantebs.<br />
rodesac videoCveneba mTavrdeba, moTamaSeebi uerTdebian<br />
Tanagundelebs moedanze. centris moTamaSeebi iTvaliswineben<br />
ukukavSiris Sedegad miRebul informacias da cdiloben<br />
gaaumjobeson TamaSi am poziciaze.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
* moifiqre ukukavSiris damamyarebeli sami procedura<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa da 13-14 wlis asakis moTamaSeTaTvis.<br />
4.8. gauTvaliswinebeli garemoebebi<br />
Seqeba-waxalisebisa da dasja-gakicxvis strategiis gamoyeneba<br />
moTamaSeTa mimarT kargi saSulebaa miznobrivi moqmedebis samarTavad.<br />
* magaliTad, mwvrTnelma SeiZleba Seaqos moTamaSe mis<br />
mier ganxorcielebuli swori moqmedebis gamo, xolo sxva<br />
dros, da sjis mizniT, daavalos mas, Seagrovos burTebi Tama-<br />
Sis Semdeg.<br />
mwvrTnelis aseT moqmedebas mxolod erTi mizani aqvs: xeli Seuwyos<br />
moTamaSis swor moqmedebas.
4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />
137<br />
• Tu saswavlo procesis mizania garkveuli moqmedebis aTviseba<br />
(magaliTad, tyorcnis teqnikis srulyofa), mwvrTnelma uSualod<br />
moqmedebis Catarebis Semdeg unda Seafasos igi SeqebiT<br />
(dadebiTi ganmtkiceba), Tu es moqmedeba sworad iyo Sesrulebuli<br />
da _ gakicxviT, Tu igi ar iyo sworad Sesrulebuli, raTa<br />
gamoiricxos Semdegi araswori moqmedebis albaToba (uaryofiTi<br />
ganmtkiceba). orive ganmtkiceba aucilebelia, raTa moTamaSes<br />
SeeZlos Tavisi moqmedebis marTva, ixelmZRvanelos marTebuli<br />
kriteriumebiT da gaimeoros mxolod swori moqmedebebi.<br />
• rodesac saWiroa moTamaSis mier xSirad ganmeorebuli, araswori<br />
moqmedebis (mag. protesti msajebis winaaRmdeg) aRmofxvra,<br />
mwvrTneli iyenebs an gakicxvis meTods (pozitiuri dasja)<br />
an Tavs ikavebs Seqebisgan (negatiuri dasja). mwvrTnelis ase-<br />
Ti midgomis Semdeg naklebad mosalodnelia, moTamaSem kvlav<br />
gaimeoros aRniSnuli arasasurveli moqmedeba.<br />
orive SemTxvevaSi, rogorc damsjeli, ise wamaxalisebeli zomebi,<br />
gamoyenebuli unda iyos moTamaSeTa qcevisa da ara Sedegebis mimarT,<br />
e.i. gakicxva-Seqeba exeba mxolod qcevas da ara Sedegs.<br />
ganvixiloT ramdenime magaliTi:
138<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
* 13 wlis asakis moTamaSe, mwvrTnelis azriT iRebs, swor<br />
gadawyvetilebas, sami samze TamaSisas. mwvrTneli dauyovnebliv<br />
aRniSnavs amas da ulocavs moTamaSes (Seqeba). amiT igi<br />
asrulebs e.w. `dadebiT ganmtkicebas”, raTa moTamaSem aseTi<br />
moqmedeba SemdgomSic gaimeoros.<br />
* 17-18 wlis asakis moTamaSeebi intensiuri varjiSis Semdeg<br />
Zalian daRlili arian. moTamaSe aormagebs dacvas, romelic,<br />
mwvrTnelis azriT, gasaumjobesebelia. misi waxalisebis<br />
mizniT, mwvrTneli am moTamaSes xuTi wuTiT asvenebs.<br />
es aris SemTxveva, rodesac mwvrTneli gamkicxav SeniSvnas<br />
ki ar aZlevs, (radgan iTvaliswinebs mis daRlilobas), aramed<br />
axorcielebs `uaryofiT ganmtkicebas”, anu moTamaSe xvdeba,<br />
rom mis moqmedebas dacvaSi gaumjobeseba sWirdeba.<br />
* mwvrTnels unda, rom 17 wlis asakis moTamaSem ganaxorcielos<br />
dacva jarimis miRebis gareSe. garda imisa, rom igi<br />
aCvenebs mas Sesatyvis teqnikas, atarebs TamaS-varjiSs, romlis<br />
drosac, yovelTvis, am moTamaSis mier jarimis miRebisas,<br />
uwers mas uaryofiT qulas. varjiSis Semdeg igi unda darCes<br />
da ivarjiSos am elementis dasaxvewad (sam-sami wuTi yoveli<br />
qulisaTvis) - dagrovebuli qulebis raodenobis mixedviT.<br />
* am SemTxvevaSi mwvrTneli iyenebs dasjis meTods<br />
(uaryofiTi qulebi da gakicxva varjiSis Semdeg). es aris e.w.<br />
`dadebiTi dasja”, raTa aRmoifxvras am moTamaSis naklovaneba.<br />
amave dros, yovelTvis, rodesac es moTamaSe sworad asrulebs<br />
am moqmedebas, mwvrTneli aqebs mas sityvebiT `yoCaR,<br />
kargia!”, raTa ganumtkicos mas swori moqmedebis rwmena.<br />
* 15-16 wlis asakis moTamaSeTa gundSi mwvrTneli atarebs<br />
TamaSs sami-samze naxevar moedanze da miuTiTebs, rom yovelTvis,<br />
rodesac isini situaciis gamo valdebulni arian<br />
gamoiyenon marcxena xeli, araviTar SemTxvevaSi ar gamoiyenon<br />
marjvena. rodesac moTamaSe ar asrulebs am miTiTebas,<br />
misi gundi kargavs burTs.
4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />
amgvarad mwvrTneli gamoricxavs wamaxalisebel faqtors<br />
(burTi) da _ arasasurveli moqmedebis aRsakveTad iyenebs<br />
`uaryofiTi dasjis” formas.<br />
amave dros, rodesac moTamaSeebi xmaroben marcxena xels,<br />
mwvrTneli iyenebs swori moqmedebis gansamtkiceblad. `socialur<br />
ganmtkicebas” anu eubneba maT: `yoCaR, kargia!”<br />
139<br />
zemoT ganxiluli magaliTebis safuZvelze, `ganmtkiceba” SeiZleba<br />
gamoyenebuli iqnes, raTa moTamaSe mieCvios swori moqmedebis Sesrulebas,<br />
xolo `dasja” ki _ arasasurveli moqmedebis aRsakveTad.<br />
aseve, rodesac dasjis meTodi ukve gamoyenebulia, Zalze mniSvnelovania<br />
dauyovnebliv Seqebuli da waxalisebuli iyos is alternatiuli<br />
moqmedebebi, romlebiTac unda Seicvalos araswori moqmedeba. (ganxilul<br />
SemTxvevebSi es SeiZleba iyos dacva jarimis gareSe da marcxena<br />
xelis gamoyeneba).<br />
umetes SemTxvevaSi swori moqmedebis asaTviseblad umjobesia<br />
gamoyenebul iqnes `ganmtkiceba,” vidre mxolod ararsasurveli moqmedebis<br />
dasja-gakicxva, gansakuTrebiT <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebis<br />
wvrTnisas. Tumca, sworad ganxorcielebuli dasja-gakicxva, agreTve,<br />
metad mniSvnelovani faqtoria <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa wvrTnis procesSi.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• ifiqre, rogor dasji im moqmedebas, romlis aRmofxvrac<br />
ginda. naTlad gaacnobiere Seni moqmedeba, miRebuli<br />
zo me bi da gaxsovdes, rom Seni reaqcia unda iyos myi -<br />
si e ri. amave dros unda “ganamtkico” is alternatiuli,<br />
swori moqmedeba, romliTac ginda Secvalo moTamaSis<br />
araswori moqmedeba. aseve gaacnobiere,<br />
romelia swori moqmedeba da rogor unda iqces is<br />
moTamaSis Cvevad.<br />
`ganmtkicebis” gamoyeneba<br />
xSiri `ganmtkiceba” ganapirobebs moTamaSeebis dadebiT emociebs,<br />
sportisadmi interessa da Tavdajerebulobas. amitom `ganmtkicebis”<br />
procesi Zalze mniSvnelovania <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa wvrTnisas.
140<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
`ganmtkicebis” procesSi moqmedebs e.w. wamaxaliseblebi. unda ganvasxvavoT<br />
socialuri da materialuri wamaxaliseblebi.<br />
• socialuri wamaxalisebeli SeiZleba iyos: pativiscema, aRiareba,<br />
mwvrTnelis yuradReba da mowoneba. magaliTad, mwvrTneli Tavis<br />
damokidebulebas moTamaSis Zalisxmevis mimarT gamoxatavs<br />
sityvebiT: `yoCaR, kargia!”, `swored ase unda moqceuliyavi!”,<br />
“kargia!” da a.S.<br />
• materialuri wamaxalisebeli SeiZleba moTamaSisaTvis ufro<br />
xelSesaxebi da mniSvnelovani iyos, magaliTad: dasvenebis periodebi,<br />
moTamaSis ufleba, gamotovos Zneli, monotonuri, uintereso<br />
varjiSebi, Tasis mogeba da sxv.<br />
orive wamaxalisebeli urTierTdakavSirebulia da, amdenad, maTi<br />
kombinireba advilia.<br />
* magaliTad, 17-18 wlis asakis moTamaSeTa gundis mwvrTneli<br />
dadebiTad afasebs moTamaSeTa Zalisxmevas Zalze intensiuri,<br />
rTuli varjiSis dros (socialuri wamaxalisebeli) da,<br />
amasTan erTad, adre amTavrebs varjiSs (materialuri wamaxalisebeli).<br />
wamaxaliseblis gamoyeneba arCeviT ar xdeba - igi aris reaqcia<br />
moTamaSis qcevaze, raTa moTamaSem gaacnobieros, rom waxaliseba<br />
damokidebulia Tavad masze da mxolod swori qceviT miiRweva.<br />
ase moTamaSeebi gamoimuSaveben metad Rirebul pirovnul Tvisebas<br />
da samomavlodac ecodinebaT, rogor miaRwion sasurvel Sedegs.<br />
aRsaniSnavia, rom yvelaze efeqturi `ganmtkiceba” xdeba maSin,<br />
rodesac mwvrTnelis reaqcia moTamaSis ama Tu im moqmedebaze myisieria.<br />
am dros sasargebloa wamaxaliseblebis gamoyeneba, raTa<br />
yvelaferi iyos naTeli da advilad gasagebi.<br />
* magaliTad. warmatebuli cru moZraobis Semdeg mwvrTneli<br />
dau yo vnebliv akeTebs Semdegi saxis komentars: `yoCaR,<br />
kargi iyo!”
4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />
socialuri `ganmtkiceba”<br />
141<br />
rogorc materialuri, ise socialuri `ganmtkiceba” unda moxdes<br />
dauyovnebliv, im moqmedebis Semdeg, romlis `ganmtkicebac” unda<br />
mwvrTnels moTamaSeebSi.<br />
* magaliTad, mwvrTneli mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeebisgan<br />
moiTxovs, rom yovelTvis, rodesac miiReben burTs, Sexedon<br />
kalaTs. rogorc ki es moxdeba, mwvrTnelma unda aRniSnos<br />
swori moqmedeba sityvebiT: `ase unda, kargia!”<br />
ar aris saWiro ganurCevlad yvela moqmedebis socialuri `ganmtkiceba”.<br />
es unda moxdes mxolod im moqmedebebis dros, romlebic<br />
moTamaSeTa progresze mianiSneben (sul mcirezec ki).<br />
* magaliTad, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSe, romelic, Cveulebriv<br />
ar midis xolme ukan dacvis saTamaSod, amjerad moZraobs<br />
ukan TanagundelebTan erTad. es SesaniSnavi momentia<br />
saimisod, rom mwvrTnelma moTamaSis es moqmedeba socialurad<br />
`ganamtkicos”. igi mimarTavs mas sityvebiT: `yoCaR, Zalian<br />
kargia!”<br />
Zalian mniSvnelovania, <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa mwvrTneli iyos<br />
fxizlad, raTa gamoiyenos socialuri `ganmtkicebis” yvela SesaZlebloba.<br />
es meTodi, sworad gamoyenebis SemTxvevaSi, Zalze momgebiania.<br />
varjiSebis procesSi socialuri `ganmtkiceba” Zalian efeqturia sami<br />
mizezis gamo:<br />
• igi moTamaSes awvdis informacias misi moqmedebebis Sesaxeb<br />
(ukukavSiri);<br />
• igi sasargebloa im gagebiTac, rom moTamaSe grZnobs mwvrTnelis<br />
Tanadgomas da aRiarebas;<br />
• igi xels uwyobs varjiSebis dros pozitiuri atmosferos Seqmnas.<br />
am mizezTa gamo socialuri `ganmtkiceba” aZlierebs moTamaSeTa<br />
motivaciasa da yuradRebis koncentracias, rac mwvrTnelis mier sworad<br />
gamoyenebis SemTxvevaSi, didi Sedegis momtani iqneba.<br />
socialuri `ganmtkicebas” gansakuTrebuli mniSvnelovba aqvs<br />
bavSvTa gundebSi. am meTodis sworad gamoyenebis dros moTamaSeebSi<br />
izrdeba, sportiT miRebuli kmayofileba da Sedegiania<br />
aRzdris yvela safexurze.
142<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
socialuri `ganmtkiceba” aseve xels uwyobs imas, rom bavSvebma<br />
SeiTvisonaucilebeli miznobrivi qceva. aqedan gamomdinare, am meTodis<br />
sworad gamoyenebiT miRebuli bavSvTa sportuli miRwevebi ufro<br />
mniSvnelovania.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
* daakvirdi kolegebis moqmedebebs da CainiSne, Tu<br />
ramde njer mimarTaven isini socialuri `ganmtkicebis”<br />
meTods. aseve aRniSne momentebi, rodesac maT aqvT<br />
socialuri ganmtkicebis SesaZlebloba da ar iyeneben<br />
mas.<br />
dajildovebis sistema<br />
Cven ukve viciT, raoden mniSvnelovania swori moqmedebis dauyovnebliv<br />
ganmtkiceba, magram miuxedavad amisa, mwvrTnels ar SeuZlia<br />
amis gamo yovel wuTs SeaCeros varjiSi. am problemas wyvets teqnika,<br />
romelic dajildoebis sistemis saxeliTaa cnobili.<br />
yovelTvis, rodesac Sesrulebulia miznis misaRwevi moqmedeba,<br />
moTamaSes eZleva qula. es qulebi grovdeba da maT safuZvelze moTamaSes<br />
ajildoeben. yoveli aseTi qula ganamtkicebs miznis misaRwev<br />
moqmedebas.<br />
* magaliTad, 15-16 wlis asakis moTamaSeTa mwvrTnels<br />
unda, rom maT ufro xSirad gadaawodon burTi garkveuli<br />
poziciebidan centrisken da am mizniT atarebs TamaS-varjiSs<br />
oTxi oTxze. gundi, romelic burTs ase gadaawodebs, miiRebs<br />
erT qulas. TamaSis Semdeg (romelic 10 wuTs grZeldeba),<br />
gundi, romelic amgvarad, sul cota, 7 qulas daagrovebs,<br />
daisvenebs 5 wuTi.<br />
* qulebi eZleva gunds dauyovnebliv, rogorc ki moTamaSe<br />
Seasrulebs pass centrisken. qulis damsaxurebisTanave,<br />
mwvrTneli xmamaRla acxadebs: `qula!” da wers mas dafaze,<br />
romelsac moTamaSeebic xedaven.
4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />
143<br />
am teqnikam rom gaamarTlos, gaTvaliswinebuli unda iqnes Semdegi<br />
faqtorebi:<br />
• moTamaSeTa dajildoebis forma unda iyos maTTvis mimzidveli;<br />
• magaliTad, <strong>moTamaSeebisTvis</strong> SeiZleba mimzidveli iyos dasveneba<br />
intensiuri varjiSis dros an TamaSi, romlis drosac<br />
maT SeuZliaT TviTon amoirCion gundis wevrebi. mwvrTnelis<br />
mier dasaxuli mizanic (sul cota 7 qulis mogroveba Cven mier<br />
zemoT ganxilul SemTxvevaSi) maTTvis aseve mimzidveli da saintereso<br />
unda iyos;<br />
• es strategia efeqtiani rom gaxdes, mwvrTnelma unda gaiTvaliswinos<br />
moTamaSeTa asaki, unda icodes, ra moswonT maT<br />
- sxvagvarad, unda icnobdes Tavis moTamaSeebs. amave dros, iSviaTad<br />
gamoyenebuli waxalisebis es forma ufro sainteresoa<br />
maTTvis, vidre xSirad gamoyenebuli. magaliTad, rodesac maT<br />
SeuZliaT danawildnen sakuTari survilis mixedviT da ise iTamaSon.<br />
es miT ufro sasiamovno iqneba maTTvis, rac ufro iSvia-<br />
Tad moxdeba;
144<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• qulebis winaswar gansazRvruli, gamarjvebis momtani raodenoba<br />
TamaSisTvis gamoyofili drois adekvaturi, miRwevadi da varjiSis<br />
Sesabamisi unda iyos;<br />
• zemoT ganxiluli magaliTis SemTxvevaSi, moTamaSeebs mwvrTnelis<br />
mier dasaxuli pirobebis fonze (sivrce, sadac TamaSi<br />
mimdinareobs, moTamaSeTa raodenoba, specifikuri wesebi) unda<br />
hqondeT sakmarisi dro, raTa centrisken gadascen gamarjvebisTvis<br />
saWiro raodenobis burTebi.<br />
• gamarjvebisTvis sakmarisi qulebis mosapoveblad, moTamaSeTa mier<br />
Sesasrulebuli saWiro moqmedebebi da garemo pirobebi mkafiod unda<br />
iyos gansazRvruli;<br />
• wina magaliTSi saWiro moqmedebaa pasi centrisken, xolo garemo<br />
piroba _ moednis is adgili, saidanac mwvrTnelis miTiTebiT<br />
unda iyos gadawodebuli burTi centrisken. gunds mxolod im<br />
SemTxvevaSi miecema qula, rodesac burTis gadawodebisas es<br />
pirobebi daculi iqneba;<br />
• varjiSis dawyebisas moTamaSeebma zustad unda icodnen, ra droa<br />
gamoyofili, ra aris varjiSis mizani da dajildoebis sistemis pirobebi,<br />
anu is miznobrivi qceva, romelic quliT jildovdeba;<br />
• qulis micema xdeba dauyovnebliv;<br />
• rogorc ki xorcieldeba miznis misaRwevi moqmedeba, miuxedavad<br />
misi Sedegisa, mwvrTneli an misi asistenti yviris: `qula!” anu es<br />
xdeba manam, sanam cxadi gaxdeba, ganapirobebs Tu ara burTis kalaTSi<br />
Cagdebas pasi centrisken;<br />
• xandaxan, moTamaSeebis mier moqmedebasa da qulas Soris momentaluri<br />
urTierTkavSiris dasamyareblad, mwvrTneli yviris `qula<br />
pasisTvis!”<br />
• mizanSewonilia Canawerebis dafa an tablo moTavsebuli iyos<br />
yvelasTvis TvalsaCino adgilas, raTa moTamaSeebma, dasvenebis Tu<br />
varjiSis dros, miiRon informacia maTi gundis mier dagrovebuli<br />
qulebis Sesaxeb.
4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• SeimuSave dajildoebis sistema mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />
moTamaSeTa gundisTvis;<br />
• SeimuSave dajildoebis sistema 13-14 wlis moTamaSeTa<br />
gundisTvis;<br />
• SeimuSave dajildoebis sistema 15-16 da 17-18 wlis<br />
asakis moTamaSeTa gundebisTvis;<br />
gakicxva-dasjis meTodis gamoyeneba<br />
145<br />
rogorc vTqviT, <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa gundis varjiSisas, mwvrTneli<br />
iyenebs ganmtkicebis meTods. dasjis fsiqologiuri teqnika<br />
SeiZleba aseve sasargeblo da aRmzrde lobiTi aRmoCndes, Tu:<br />
• igi iqneba adekvaturi da<br />
Tavisi xasiaTiT simboluri;<br />
• winaswar iqneba gansaz-<br />
Rvruli, romel moqmedebas<br />
ra mohyveba, raTa<br />
moTamaSeebma igi sworad<br />
aRiqvan da ar iqces<br />
mwvrTnelis mxridan maTi<br />
Tavisuflebis garkveul<br />
Se zRu dvad;<br />
• moTamaSe unda iyos mondomebuli,<br />
rom ar daimsaxuros<br />
dasja;<br />
• amave dros, moTamaSeebi<br />
SeZlebisdagvarad unda<br />
cdilobdnen moqmedebebis<br />
Sesrulebas, romlebic<br />
maT Tavidan aacilebs<br />
dasjas;
146<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• amave dros, alternatiuli, swori moqmedebis dros, unda moxdes<br />
moTamaSis moqmedebis dauyovnebliv `ganmtkiceba”.<br />
* magaliTad, sami samze TamaSis dawyebamde mwvrTnelma<br />
unda gamoacxados, rom `araswori” xeliT driblingi daimsaxurebs<br />
uaryofiT qulas, da gundi, romelic daagrovebs met<br />
uaryofiT qulas, zurgiT atarebs gamarjvebulebs.<br />
dasjis Tundac aseTi simboluri forma ara marto ganamtkicebs<br />
moTamaSeebis motivacias, eswrafodnen varjiSis ZiriTadi miznis miRwevas,<br />
aramed gansakuTrebiT yuradRebiT ekidebodnen `araswori” xeliT<br />
driblings. amave dros, yovelTvis, rodesac moTamaSe gamoiyenebs<br />
`swor” xels, mwvrTnelma unda moaxdinos socialuri `ganmtkiceba”<br />
sityvebiT: `yoCaR, kargia!”<br />
dasjis mizani unda iyos ara mwvrTnelis Zalmosilebisa da<br />
simkacris demonstrireba, aramed <strong>moTamaSeebisTvis</strong> arasasurveli<br />
da araswori moqmedebebis Tavidan acilebis survili da is,<br />
rom xeli Seuwyos im moqmedebebisadmi yuradRebis gaZlierebas.<br />
4.9. Canaweri mwvrTnelis moqmedebis Sesaxeb<br />
varjiSebis dros mwvrTnelis moqmedebebis aRnusxva metad saintereso<br />
procesia. es SeiZleba gaakeTos mwvrTnelis ndobiT aRWurvilma<br />
pirma, an, ubralod, mwvrTnelis moqmedeba videokameriT gadaiRon,<br />
raTa Semdeg mwvrTnelma naxos igi da gaaanalizos. amisTvis<br />
SeiZleba gamoyenebuli iyos #12 cxrili.<br />
mwvrTnelisTvis metad sasargeblo iqneba imis naxva, Tu rogor<br />
meTodebs iyenebs, risi Secvlaa saWiro, rogor asrulebs dakisrebul<br />
movaleobebs da a.S.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
* daakvirdi sakuTar moqmedebebs da aRnusxe isini ise,<br />
rogorc es #12 cxrilSia asaxuli.
4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />
TariRi<br />
varjiSis saxeoba<br />
mwvrTnelis moqmedebebi varjiSebis<br />
dros<br />
1. xsnis varjiSis mizans;<br />
2. xsnis varjiSis samuSao wesebs;<br />
3. uyurebs moTamaSeebs, roca maT esaubreba;<br />
4. miznis misaRwevi moqmedebebis axsnisas<br />
moTmaSeebs uCvenebs am moqmedebaTa magaliTs;<br />
5. misi saubris Tema mTlianad eTmoba<br />
varjiSis mizans;<br />
6. iZleva mkafio, araorazrovan<br />
instruqciebs;<br />
7. iZleva zust instruqciebs Temaze;<br />
8. saubrobs xmis Sesaferisi tembriT, toniT<br />
da tempiT;<br />
9. yuradRebas amaxvilebs moTamaSeTa<br />
moqmedebebze da ara Sedegze;<br />
10. yuradRebas amaxvilebs saWiro garemo<br />
pirobebze;<br />
11. svams kiTxvebs, rodesac moTamaSeebs<br />
ukve aqvT saWiro informacia;<br />
12. acalkevebs gadawyvetilebisa da Sesru -<br />
lebis process;<br />
13. moTamaSeebs sTavazobs myisier konstruqciul<br />
ukukavSirs;<br />
14. sworad iyenebs socialur `ganmtkicebas”;<br />
15. saWiroebisda mixedviT iyenebs dasjisa<br />
da waxalisebis meTodebs;<br />
16. muSaobisas aanalizebs videoCanawers;<br />
147<br />
varjiSebi<br />
1 2 3 4 5 6 7<br />
17. amxnevebs moTamaSeebs;<br />
18. sxv.<br />
19. sxv.<br />
cxrili #12. aRnusxulia mwvrTnelis moqmedebebi vajiSebis dros. amoRebulia<br />
x.m. busetas wignidan: Psicologia del Entrenamento De portivo.<br />
madridi: dikinsoni, 1998 weli.
148<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
#7 testi-savarjiSo<br />
• am TavSi ganxiluli sakiTxebis mixedviT miuTiTeT mocemuli<br />
debulebebidan, romelia swori da romeli - ara .<br />
swori pasuxebi mocemulia damatebaSi.<br />
ar aris<br />
sworia swori<br />
1. moTamaSis dacinva Tanagundelebis TandaswrebiT<br />
kargi aRmzrdelobiTi strategiaa;<br />
2. rogorc ki mwvrTneli moTamaSeebs auxsnis, risi Sesrulebaa<br />
saWiro, isini dauyovnebliv yvelafers asruleben;<br />
3. mwvrTneli ufro met yuradRebas unda amaxvilebdes<br />
moTamaSeTa moqmedebebze, vidre Sedegebze;<br />
4. rodesac <strong>kalaTburTi</strong>s romelime varskvlavi<br />
moxmobilia, rogorc misabaZi magaliTi, isic unda<br />
aRiniSnos, misi romeli moqmedebebia mibaZvis Rirsi;<br />
5. varjiSis dros mwvrTnelma unda miuTiTos yvela im Secdo<br />
maze, romelsac igi aRmoaCens moTamaSeTa moqmedebaSi;<br />
6. moTamaSeebi ufro swrafad ostatdebian, rodesac<br />
mwvrTneli gamudmebiT `eCiCineba”, Tu ra unda gaakeTon;<br />
7. varjiSebis videoCanawerebi xels uwyobs moTamaSeTa<br />
met koncentracias ekranze nanax moqmedebebze;<br />
8. ukukavSiri xels uwyobs yvelaze patara moTamaSeebis<br />
winsvlasac<br />
9. pozitiuri `ganmtkiceba” xels uwyobs ama Tu im ileTis an<br />
moqmedebis Sesrulebas da srulyofas, negatiuri `ganmtkiceba”<br />
ki mxolod aRmofxvris ama Tu im mcdar qmedebas;<br />
10. sasurveli moqmedebis `ganmtkiceba” unda moxdes myisierad;<br />
11. mwvrTneli, romelic muSaobs <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebTan,<br />
xSirad unda mimarTavdes socialur `ganmtkicebas”;<br />
12. dajildoebis sistema gamoyenebuli unda iyos<br />
mxolod 15-18 wlis asakis moTamaSeebTan;<br />
13. dasjis mizania moTamaSeTa disciplinis ganmtkiceba;<br />
14. rodesac gamoyenebulia araswori moqmedebis<br />
aRmosafxvreli dasjis meTodi, dauyovnebliv unda<br />
ganmtkicdes misi sawinaaRmdego, swori moqmedeba.
5<br />
mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />
xose maria buseta<br />
5.1. mwvrTnelis damokidebuleba <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisadmi<br />
5.2. mwvrTnelis qceva TamaSis dawyebamde<br />
• mzadeba TamaSisTvis;<br />
• SeniSvnebi da komentarebi.<br />
5.3. mwvrTnelis qceva TamaSis dros<br />
149<br />
• aqtiuri monawileobis periodebi;<br />
• mwvrTnelis Zalisxmeva moTamaSeTa yuradRebis sruli koncentraciis<br />
misaRwevad;<br />
• SeniSvnebi da komentarebi;<br />
• pauzebi;<br />
• pauzebi TamaSis msvlelobisas;<br />
• wuTSesvenebebi;<br />
• Sesveneba taimebs Soris.<br />
5.4 mwvrTnelis qceva TamaSis Semdeg
150<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
wina TavebSi aRvniSneT, rom mwvrTnels unda esmodes <strong>kalaTburTi</strong>s<br />
matCis daniSnuleba misi gundis miznebisa da aqtivobis Sesabamisad da<br />
aqedan gamomdinare warmarTavdes TamaSs.<br />
aseve mniSvnelovania, rom mwvrTnelma marTos sakuTari saqcieli<br />
TamaSis dros. mwvrTneli ar aris gulSematkivari da, Sesabamisad,<br />
ar unda iqceodes gundis `faniviT”. mwvrTneli profesionalia,<br />
romelmac unda warmarTos TamaSi imgvarad, rom miuxedavad gundis<br />
winaSe dasaxuli miznisa, matCi iyos garkveuli gamocdilebis momtani<br />
da miTamaSeebisaTvis sasargeblo.<br />
5.1. mwvrTnelis damokidebuleba <strong>kalaTburTi</strong>s maCebisadmi<br />
mwvrTnelis damokidebuleba <strong>kalaTburTi</strong>s matCebisadmi unda iyos<br />
obieturi, konstruqciuli da pozitiuri.<br />
• obieqturi, radgan igi valdebulia obieqturad Seafasos, Tu<br />
rogor mzadyofnaSi arian misi moTamaSeebi (TamaSis win), rogor<br />
TamaSoben (TamaSis ganmavlobaSi) da ras miaRwies (TamaSis Semdeg);<br />
• konstruqciuli, raTa TamaSis msvlelobis miuxedavad, nebismieri<br />
movlena Tu situaciis ganviTareba gamoiyenos moTamaSeTa<br />
sasargeblod, maTi sportuli Tu adamianuri Tvisebebis gasaumjobeseblad;<br />
• pozitiuri, radgan, TamaSi ar aris is procesi, rodesac mwvrTnelma<br />
Rrmad unda gaaanalizos Secdomebi; aramed TamaSis dros<br />
man xeli unda Seuwyos moTamaSeTa mier pozitiuri moqmedebebis<br />
gamovlenas da Seagulianos isini, iTamaSon mTeli SesaZleblobiT<br />
da aseve qvemoT moyvanil mizezTa gamo:<br />
mwvrTnelma zustad unda icodes, ra SeuZliaT mis moTamaSeebs<br />
realurad da ras unda elodes. igi mzad unda iyos moTamaSeTa SecdomebisaTvis,<br />
maTi SezRuduli SesaZleblobebis da aseve qvemoT<br />
moyvanili mizezebis gamo;<br />
• msoflioSi yvelaze didi moTamaSeebic ki, TavianTi<br />
saukeTeso matCebis dros, acileben kalaTs `advil” burTebs.<br />
miT umetes, axalgazra moTamaSeebis mwvrTnels ara aqvs ufleba<br />
gaubrazdes moTamaSeebs analogiuri SecdomisTvis;<br />
• saukeTeso moTamaSeebic ki uSveben Secdomebs gadawodebis<br />
dros da kargaven burTs. miT umetes axalgazra moTamaSeebis<br />
mwvrTnels ara aqvs ufleba gaubrazdes moTamaSeebs<br />
analogiuri Secdomis daSvebisas.
5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />
151<br />
zogierTi <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa mwvrTneli TamaSis dros kargavs<br />
moTminebasa da TviTkontrols, rodesac misi moTamaSeebi sruliad<br />
`normalur” Secdomebs uSveben. imis nacvlad, rom mwvrTnelma moTamaSeTa<br />
yuradReba maT Zlier mxareebze gaamaxvilos, xSirad uSedego<br />
komentarebiT ukargavs maT sakuTari Tavis rwmenas, ris Sedegadac<br />
konkretuli TamaSi maTTvis mxolod uaryofiT gamocdilebad iqceva.<br />
amis gamo, bevri <strong>axalgazrda</strong>, romelic iwyebs mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />
an <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSs didi enTuziazmiT, garkveul periodSi kargavs<br />
am enTuziazms iseTi stresuli<br />
TamaSebis gamo, romlebsac is Tavs ver<br />
arTmevs.<br />
mwvrTnelis moqmedebas am dros gadamwyveti<br />
mniSvneloba eniWeba. misi movaleobaa,<br />
miuxedavad saboloo Sedegisa,<br />
TamaSi <strong>axalgazrda</strong> sportsmenTaTvis<br />
gadaaqcios dadebiT da sasargeblo gamocdilebad.<br />
amitom, mwvrTnelma TamaSisTvis<br />
unda dasaxos realuri miznebi da Seurigdes<br />
imas, rom yvelaferi ise kargad<br />
ar iqneba, rogorc mas surs.<br />
man unda icodes, rom:<br />
• Secdomis daSveba bunebrivia<br />
moTamaSeTa asakisa da SesaZleblobidan<br />
gamomdinare;<br />
• moTamaSeTa momzadebis donis miuxedavad, Secdomis daSveba<br />
bunebrivia, radgan kalaTburTSi arsebobs Secdomis gardauvali<br />
albaToba, romelic unda iyos gaTvaliswinebuli. mozrdilTa<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s gundebis saukeTeso moTamaSeebic ki uSveben Secdomebs<br />
da, maT Soris, iseT situaciebSic, romlebic maT kargad<br />
aqvT aTvisebuli.<br />
mwvrTneli momzadebuli unda Sexvdes aseT situaciebs da ar unda<br />
dauSvas, rom moTamaSeTa Secdomebma maTze emociurad imoqmedos.<br />
mwvrTnels aseve unda SeeZlos moTamaSeTa mier SeZenili Tama-<br />
Sis gamocdilebis konstruqciulad gamoyeneba, Sedegis miuxedavad.<br />
amisTvis man unda:<br />
• ganumtkicos moTamaSeebs pozitiur moqmedebaTa unari, rac maT<br />
Semdgom Cvevad eqcevaT;<br />
• TamaSze dakvirvebiT, realurad unda Seafasos, ra aris gasaumjobesebeli<br />
da imuSaos amaze varjiSebis dros.
152<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
TamaSi ar aris is procesi, romlis drosac mwvrTnels SeuZlia<br />
Seusworos bavSvebs seriozuli Secdomebi (amisTvis arsebobs varji-<br />
Si), amiT igi mxolod fuWad kargavs energias da kidev ufro metad<br />
daZabavs saTamaSo situacias.<br />
TamaSis dros, mwvrTnelma yuradReba unda gaamaxvilos pozitiur<br />
aspeqtebze, ganamtkicos isini, raTa moxdes maTi kvlav ganmeoreba da<br />
aRniSnos mxolod is Secdomebi, romelTa gamosworebac TamaSis dros<br />
realuradaa SesaZlebeli.<br />
aseve, mwvrTnelma ar unda dakargos dro TamaSis ukve ganvlili<br />
monakveTis Sesafaseblad, (amis gakeTeba SesaZlebelia matCis Semdeg,<br />
TamaSis analizisas), aramed moTamaSeTa yuradReba unda miapyros<br />
TamaSs, mTavari is ki ar aris, rac ukve moxda, aramed is, rac axla<br />
xdeba da SeiZleba moxdes TamaSis darCenil droSi.<br />
• magaliTad, mowinaaRmdege gundma Caagdo ramdenime bur-<br />
Ti kontrSeteviT. es gamocdileba sasargeblo aRmoCndeba<br />
gundisTvis mxolod im SemTxvevaSi, Tu moTamaSeebi yvelafers<br />
gaakeTeben imisTvis, rom es aRar ganmeordes.<br />
• amitom, mwvrTneli unda Relavdes ara sakuTari gundis<br />
kalaTSi Cagdebuli burTebis gamo da adanaSaulebdes Tavis<br />
moTamaSeebs, aramed unda daarigos isini, raTa maT aRar<br />
dauSvan an Seamciron mowinaaRmdege gundis saxifaTo moqmedebebi.
5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />
153<br />
mwvrTnelis obieqturi, konstruqciuli da pozitiuri qceva metad<br />
mniSvnelovania mis mier TamaSis warmarTvis dros.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• daakvirdi, rogor moqmedebs Senze moTamaSeTa Secdo-<br />
mebi da rogori reaqcia gaqvs maTze;<br />
• moifiqre, ras elodebi moTamaSeebisgan TamaSis msvle-<br />
lobisas; dausaxe Tu ara maT TavianTi SesaZleblobebis<br />
Sesabamisi realuri miznebi? xar Tu ara Seguebuli<br />
imas, rom isini Secdomebs dauSveben?<br />
• iyeneb Tu ara wagebuli TamaSebis gamocdilebas mo -<br />
Ta ma SeTa progresisTvis, Tu es xdeba mxolod moge-<br />
buli TamaSebis safuZvelze?<br />
5.2 mwvrTnelis qceva TamaSis dawyebamde<br />
rogorc ukve aRvniSneT, mwvrTnelma unda gadawyvitos, Tu ra<br />
mizans isaxavs TamaSi. misi imedebi gundis wevrTa momaval TamaSTan<br />
dakavSirebiT unda Seesabamebodes realobas.<br />
ras unda movelode maTgan? aris Tu ara es molodini realuri?<br />
risi gakeTeba SeuZliaT maT realurad?<br />
mzadeba TamaSisTvis<br />
#13 cxrili exmareba mwvrTnels TamaSisTvis mzadebis procesSi.<br />
• pirvel yovlisa, mwvrTnelma zustad unda gansazRvros Tama-<br />
Sis miznebi da dagegmos igi moTamaSeTa SesaZleblobis gaTvaliswinebiT;<br />
• mwvrTnelma unda icodes, ra saxis problemebi SeiZleba warmoiqmnas<br />
TamaSis procesSi (mag. mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelma<br />
unda icodes, rom misi gundi dakargavs burTs, rodesac mowinaaRmdegis<br />
gundi mimarTavs presings).<br />
• mwvrTnelma unda gadawyvitos, ra unda gaakeTon moTamaSeebma,<br />
am problemebisagan Tavis dasaRwevad (magaliTad, wina Sem-<br />
TxvevaSi, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelma unda gaamxnevos Tavisi<br />
moTamaSeebi, maSinac ki, rodesac isini kargaven burTs).
154<br />
TamaSi:<br />
TariRi:<br />
TaaSis gegmebi da<br />
miznebi<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
mosalodneli<br />
sirTuleebi<br />
ra unda gakeTdes<br />
am problemaTa<br />
aRmosafxvrelad<br />
cxrili #13. naCvenebia, Tu rogor SeiZleba TamaSisTvis momzadeba.<br />
mwvrTnelma unda dasaxos TamaSis miznebi da gegmebi.<br />
winaswar unda ganWvritos mosalodneli sirTuleebi da<br />
mzad iyos maTs aRmosafxvrelad.
5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />
155<br />
SesaZlebeli problemebis winaswari ganWvreta xels Seuwyobs<br />
mwvrTnels, rom igi ar daibnes an ar gabrazdes moTamaSeebis mier<br />
daSvebuli Secdomebis gamo da swrafad gadawyvitos, ra unda gakeTdes<br />
Seqmnili problemebis aRmosafxvrelad.<br />
mwvrTnels unda hqondes momzadebuli TamaSis garkveuli strategia<br />
(meti SesaZleblobebis mqone gundisTvis), romliTac igi ixelmZRvanelebs<br />
TamaSis procesSi warmoqmnili problemebis gadasalaxavad.<br />
Cven ganvixileT, ra problemebi SeiZleba Seiqmnas mini-kalaTbur-<br />
Tis gundSi. am asakis moTamaSeebTan muSaobisas, mwvrTnelis mier raime<br />
gansakuTrebuli strategiis SemuSavebas azri ara aqvs, zemoaRniSnuli<br />
problemebis aRmosafxvrelad (burTis warTmeva mowinaaRmdege gundis<br />
mier), miT umetes, rom am asakis bavSvebi jer ar arian mzad, aiTvison<br />
TamaSis es mxare. magram imisaTvis, rom TamaSi <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
dadebiTi gamocdilebis momtani iyos nebismier asakSi, mwvrTnelma<br />
unda gaacnobieros Tavisi roli TamaSis warmarTvisa da problemebis<br />
warmoqmnis dros.<br />
sakalaTburTo strategiis SemuSaveba aucilebelia ufro mozrdil<br />
moTamaSeebTan muSaobisas, maTi TamaSis donisa da Seqmnili problemis<br />
sirTulis gaTvaliswinebiT; Tumca nebismieri asakis <strong>moTamaSeebisTvis</strong>,<br />
TamaSis dros, mwvrTnels gacnobierebuli unda hqondes<br />
Tavisi, rogorc mwvrTnelis roli.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• gundis Semdegi TamaSis dros, Seecade, gaiTvaliswino<br />
aq aRniSnuli faqtorebi: gaacnobiere gundis mizani,<br />
dagegme misi TamaSi, winaswar ganWvrite mosalodneli<br />
problemebi da iyavi mzad maT gadasaWrelad.<br />
SeniSnebi da komentarebi<br />
mwvrTnelma unda gaakontrolos Tavisi moqmedebebi moTamaSeebTan<br />
urTierTobaSi: ra uTxras maT, rogor marTos moTamaSeTa miznebi,<br />
ra unda gaakeTos, raTa matCi moTamaSeTaTvis ar gaxdes imaze mniSvnelovani,<br />
vidre is sinamdvileSia. amisTvis gasaTvaliswinebelia Semdegi<br />
faqtorebi:
156<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• saerTod, TamaSis dros mniSvnelovania mwvrTnelma<br />
SeinarCunos erTnairad gawonasworebuli damokidebuleba<br />
yvela moTamaSis mimarT;<br />
• ar aris rekomendebuli, TamaSis win bevri ilaparako<br />
matCisa da mosalodneli angariSis Sesaxeb, gansakuTrebiT iseTi<br />
stresis gamomwvevi SeniSvnebiT, rogoricaa `Cven aucileblad<br />
unda movigoT Semdeg SabaTs!”;<br />
• mwvrTnelma unda Seaxsenos moTamaSeebs, rom yvelaze<br />
mniSvnelovania, maT dadebiTi emociebi hqondeT da gamoavlinon<br />
SesaZleblobis maqsimumi;<br />
• mwvrTnelma, aseve, unda uTxras moTamaSeebs, rom<br />
miuxedavad imisa, Tu ra moxdeba, aucilebelia gaaumjobeson<br />
TamaSi, raTa maT ifiqron TamaSze da ara angariSze (“rac unda<br />
moxdes, yvelafers gavakeTebT, rac SegviZlia”).<br />
aseT dros aucilebelia, rom mwvrTnelma<br />
gauZlieros moTamaSeebs marTvis<br />
unari. amisTvis man ar unda miaqcios<br />
didi yuradReba imas, risi marTvac uSualod<br />
ar aris damokidebuli moTamaSeebze<br />
(saboloo angariSi), piriqiT, man<br />
yuradReba unda gaamaxvilos kontrolirebad<br />
qcevebze, anu im moqmedebebze,<br />
romelTac isini dauflebuli arian.<br />
moTamaSeTa TamaSis upirvelesi<br />
miznebis ZiriTadad, samoqmedo miznebia,<br />
amitom, mwvrTnelis instruqciebi am<br />
dros mxolod moTamaSeTa mier Sesrulebul<br />
mosalodnel moqmedebebs unda exebodes.<br />
uSualod TamaSis win mwvrTnelma<br />
unda gaiTvaliswinos, rom moTamaSeebi am dros garkveul stresul<br />
mdgomareobaSi arian, nerviuloben da yovelive amis gamo maTi yuradRebis<br />
koncentracia Sesustebulia. amitom ar aris rekomendebuli<br />
am dros maTTvis bevri an rTuli informaciis miwodeba.<br />
aseT momentSi mwvrTneli unda Semoifarglos TamaSis yvelaze<br />
mniSvnelovan, sami-oTxi elementis SexsenebiT da mokled mimoixilos<br />
is specifikuri da ZiriTadi moqmedebebi, romlebic moTamaSeebs kargad<br />
aqvT aTvisebuli.
5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• gamoiyene am TavSi mocemuli informacia da moifiqre,<br />
ra unda uTxra moTamaSeebs uSualod TamaSis win.<br />
5.3 mwvrTnelis qceva TamaSis dros<br />
157<br />
TamaSis dros mwvrTnelis qceva nawilobriv gansazRvravs moTamaSeTa<br />
karg an cud TamaSs. rogor unda moiqces mwvrTneli, rom<br />
moTamaSeebma TavianTi saukeTeso unar-Cvevebi gamoavlinon da es<br />
gamocdileba maTTvis dadebiTi gaxdes?<br />
TamaSis dros arsebobs moTamaSeTa aqtiuri monawileobis da pauzis<br />
periodebi.<br />
• aqtiuri monawileobis periodia, rodesac moTamaSeebi TamaSoben;<br />
• pauzis periodia, rodesac TamaSi SeCerebulia (personaluri jarimis<br />
Semdeg, wuTSesvenebebis dros, matCis meoTxedis an naxevris<br />
drois amowurvis Semdeg).<br />
aqtiuri monawileobis periodebi<br />
mwvrTnelis qcevam aqtiuri periodis dros SeiZleba negatiuri<br />
gavlena iqonios moTamaSeebze.<br />
• magaliTad:, mwvrTnelis instruqciebi moednis garedan<br />
da moTamaSeebis dadanaSauleba aqtiuri periodis dros, anerviulebs<br />
maT da ufantavs maT yuradRebas. aman SeiZleba<br />
gazardos moTamaSeTa Secdomebi.<br />
amitom, umjobesia mwvrTneli elaparakos moTamaSeebs ara aqtiuri<br />
periodis, aramed pauzis dros.
158<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
yovel SemTxvevaSi, Tu mwvrTneli grZnobs, rom saWiroa rCeva Tama-<br />
Sis aqtiuri periodisas, misi komentari unda exebodes uSualod im<br />
dros ganviTarebul situacias da ara adre Sesrulebul moqmedebebs,<br />
romlebic mogvianebiT SeiZleba isev mniSvnelovani gaxdes, magram<br />
konkretul momentTan araviTari kavSiri ara aqvs.<br />
• magaliTad, ganvixiloT moTamaSe, romelmac Secdoma<br />
dauSva dacvaSi da am Secdomis gamo mowinaaRmdege gundis<br />
moTamaSem burTi kalaTSi Caagdo , mwvrTneli brazobs, dgeba<br />
saTadarigoTa skamidan, adanaSaulebs moTamaSes imaSi, rac<br />
moxda da afrTxilebs mas, gamoiCinos meti yuradReba.<br />
sanam es xdeba, gundi utevs: maT ukve miiRes burTi da<br />
gadavidnen Setevaze. moTamaSem, gaigo mwvrTnelis sityvebi,<br />
anerviulda da rodesac burTi miiRo, kvlav dauSva Secdoma<br />
da dakarga burTi.<br />
ra moxda? SeiZleba mwvrTneli marTali iyo moTamaSis<br />
datuqsvisas, magram radgan SeniSvna udrood iqna micemuli,<br />
mwvrTnelis moqmedebam negatiurad imoqmeda mis TamaSze.<br />
mwvrTnelis moqmedebebi moTamaSeTa<br />
yuradRebis sruli koncentraciis misaRwevad<br />
gavagrZeloT zemoT aRwerili magaliTis ganxilva. maSinac ki,<br />
roca mwvrTneli Tavisi replikiT ar adanaSaulebs moTamaSes SecdomisaTvis,<br />
magram misi komentari Seicavs konkretuli momentisTvis<br />
Seusabamo informacias, moTamaSes yuradReba efanteba:<br />
• erTi mxriv, moTamaSes esmis, ras ambobs mwvrTneli mis mier<br />
dacvaSi daSvebul Secdomaze;<br />
• meore mxriv, igi cdilobs gansazRvros moqmedebis gamomwvevi<br />
mizezi konkretul momentSi.<br />
mwvrTnelis komentarebi ufro Sedegiani iqneba, Tu igi impulsuri<br />
moqmedebis nacvlad SeimuSavebs dadebiTi efeqtis momtan replikebis<br />
sistemas.
5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />
• magaliTad, ufro swori iqneba, Tu mwvrTneli arafers<br />
etyvis moTamaSes maSin, rodesac dacvaSi Secdoma ukve daSvebulia<br />
da miscems mas saSualebas, koncentrirdes ukve dawyebul<br />
Setevaze. Tavisi komentari man SeiZleba gaakeTos im<br />
dros, rodesac es moTamaSe isev gadadis dacvaSi TamaSze.<br />
• ase mwvrTneli saSualebas miscems moTamaSes mTeli yuradReba<br />
gaamaxvilos Setevaze, xolo misi replika, Tu is Sesaferis<br />
dros iqneba warmoTqmuli, saSualebas miscems moTamaSes<br />
Tavidan aicilos kidev erTi Secdoma dacvaSi TamaSisas.<br />
159<br />
yovelive zemoTqmulidan gamomdinare, imisTvis, rom mwvrTnelis<br />
Careva moTamaSeTa aqtiuri monawileobis periodSi efeqtiani iyos,<br />
misi replikebi unda exebodes mxolod matCis mimdinare moments.<br />
<strong>kalaTburTi</strong> iseTi TamaSia, sadac dacvisa da Tavdasxmis momentebi<br />
swrafad cvlis erTmaneTs, amitom, ar SeiZleba mwvrTnelis komentarebi<br />
aqtiuri monawileobis dros exebodes dacvas, rodesac<br />
gundi ukve Tavdasxmas axorcielebs da piriqiT.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• daakvirdi mwvrTnelis moqmedebas TamaSisas da CainiSne,<br />
ramdenjer mimarTavs igi moTamaSeebs aqtiuri monawileobis<br />
dros da ramdenjer pauzis dros (wuTSesvenebebis<br />
da taimebs Soris Sesvenebis garda);<br />
• daakvirdi mwvrTnelis moqmedebas TamaSis dros da CainiSne,<br />
ramdenjer mimarTavs igi moTamaSeebs aqtiuri monawileobis<br />
dros; aris Tu ara es mimarTva dakavSirebuli mimdinare<br />
momentTan da xom ar Seexeba igi TamaSis sxva epizodebs;<br />
• orive SemTxvevaSi SeiZleba gamoyenebuli iqnes #14 cxrili;
160<br />
I meoTxedi<br />
IImeoTxedi<br />
IIImeoTxedi<br />
IVmeoTxedi<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
aqtiuri monawileobis periodebi pauzebi<br />
arsebiTi<br />
SeniSvnebi<br />
araarsebiTi<br />
SeniSvnebi<br />
cxrilSi #14. asaxulia mwvrTnelis mier <strong>moTamaSeebisTvis</strong> micemuli<br />
SeniSvnebis sixSire aqtiuri monawileobisa da pauzebis<br />
periodSi.
5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />
SeniSvnebi da komentarebi<br />
161<br />
saerTod, aqtiuri periodebis dros, moTamaSeebs unda hqondeT<br />
saSualeba, iTamaSon mwvrTnelis instruqciebis gareSe. misi Careva am<br />
dros SesaZlebelia mxolod mcire dozebiT, Sesabamis dros.<br />
aseTi moqmedeba (Caurevloba) gansakuTrebiT mniSvnelovania <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSeTa wvrTnisas, raTa maT TamaSisas gamoiCinon piradi<br />
iniciativa, ikisron pasuxismgebloba da ganiviTaron sportuli<br />
niWi, nacvlad imisa, rom daelodon mwvrTnelis instruqciebs.<br />
mwvrTnelis komentarebi da SeniSvnebi ar unda iyos Seuracxmyofeli<br />
da damamcirebeli. piriqiT, misi damokidebuleba unda iyos pozitiuri<br />
da konstruqciuli, amiT igi daexmareba moTamaSeebs aqtiur<br />
periodSi.<br />
amisaTvis, dadanaSaulebisa da<br />
Seswo rebebis nacvlad, ufro efeqturi<br />
iqneba, aqtiuri periodebi mwvrTnelma<br />
gamoiye nos Sexsenebisa da moTamaSeTa<br />
swori, Sedegiani moqmedebebis ganmtkicebisTvis.<br />
• mwvrTnels SeuZlia gaakeTos Semdegi<br />
komentari: `gaiqeci burTis<br />
misaRebad” (Sexseneba), swored<br />
im momentSi, rodesac mozards<br />
aqvs burTis miRebis saukeTeso<br />
saSualeba.<br />
• sxva dros, rodesac igi miiRebs<br />
burTs SexsenebiT an Seuxseneblad, mwvrTnelma uSualod bur-<br />
Tis miRebis Semdeg unda dauZaxos: `kargia, tom!” (ganmtkiceba).<br />
Sexseneba ar unda xdebodes xSirad, raTa moTamaSeebs SeeZloT<br />
mwvrTnelis komentarebis gareSe moqmedeba. Sexseneba unda moxdes<br />
iSviaTad, Sesaferis, specifikur momentSi, gansakuTrebiT Secdomis<br />
Semdeg, mozardTa yuradRebis gasamaxvileblad.<br />
• magaliTad, moTamaSe asrulebs farTan axlos naxtomSi<br />
tyorcnas da acilebs burTs. mwvrTneli eZaxis: `wadi dacvaSi,<br />
swrafad!”<br />
ganmtkiceba unda xdebodes ufro xSirad, gansakuTrebiT mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />
da 13-14 wlis asakis moTamaSeebTan. mwvrTnelma unda
162<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
gamoiyenos yvela Sesaferisi momenti, raTa ganamtkicos moTamaSeebis<br />
sxvadasxva moqmedeba.<br />
aqtiuri monawileobis periodSi unda ganmtkicdes zustad Sesrulebul<br />
moqmedebaTa da aseve sxvadasxva moqmedebis Sesasruleblad<br />
gamoCenili Zalisxmeva.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• #15 cxrili SeiZleba gamoyenebuli iqnes imis asaxvisT -<br />
vis, ramdenjer moaxdina mwvrTnelma `ganmtkiceba”<br />
moTamaSeebis mier Sesrulebuli efeqtiani moqmedebe-<br />
bis gamo.<br />
sityvieri gamoxatvis garda, mwvrTneli frTxilad unda iyos aseve<br />
arasityvieri gamoxatvis drosac (misi qceva da Jestikulacia sa-<br />
TadarigoTa skamze an moednis pirobiT xazebTan), radgan esec axdens<br />
gavlenas moTamaSeebze aqtiuri periodis dros.<br />
aseve mniSvnelovania, rom mwvrTneli moeridos uaryofiT komentarebs<br />
saTadarigoTa skamze myofi moTamaSeebis gasagonad. bavSvebma<br />
ar unda igrZnon, rom mwvrTnels dakarguli aqvs TamaSis xelmZRvanelobis,<br />
kontrolis unari, rac SeiZleba gamoixatos Semdegi fraziT:<br />
`es ra ubedurebaa! arc ki vici, ra vqna”, da sxva msgavsi komentarebiT.<br />
aseTi komentarebi Tavdajerebulobas ukargavs rogorc sa-<br />
TadarigoTa skamze msxdom, aseve TamaSSi CarTul moTamaSeebs.<br />
saerTod, TamaSis dros mwvrTneli unda moeridos uaryofiTi<br />
damokidebulebis gamomxatvel Jestikulacias, gabrazebas da damadanaSaulebel<br />
komentarebs. mwvrTnelma TamaSis dros unda SeinarCunos<br />
simSvide, rac daexmareba mis gunds ukeTesi TamaSis CvenebaSi.<br />
pauzebi<br />
moTamaSeebisa da mwvrTnelis moqmedebebs pauzebis dros gadamwyveti<br />
mniSvneloba eniWeba.<br />
sworad gamoyenebuli Sesvenebebi didad uwyobs xels moTamaSeebis<br />
fizikuri energiis aRdgenas (rac SeiZleba mokle periodSi) da<br />
amzadebs ukeTesi TamaSis saCveneblad Semdegi, aqtiuri monawileobis<br />
periodisTvis.
5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />
mwvrTnelis mier dadebiTi moqmedebis `ganmtkiceba”<br />
moTamaSeebi dacva Tavdasxma<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
10<br />
11<br />
12<br />
13<br />
mTeli gundi<br />
cxrili #15. asaxulia mwvrTnelis mier moTamaSeTa dadebiTi moqme -<br />
debebis `ganmtkicebis” sixSire aqtiuri monawileobis<br />
periodebSi.<br />
163
164<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
pauzebis arasworad gamoyenebam,<br />
SeiZleba, piriqiT, negatiurad<br />
imoqmedos moTamaSeebze, radgan<br />
aseT SemTxvevaSi maT rCebaT dro<br />
usiamovno momentebze dasafiqreblad,<br />
rasac emateba uaryofiTi<br />
faqtorebi, rogoricaa mwvrTnelis<br />
an saTadarigoTa skamze msxdomi<br />
Tanagundelebis kritikuli<br />
komentarebi da sxva.<br />
pauzebi kalaTburTSi SeiZleba<br />
dayofili iyos sam kategoriad:<br />
msajis mier TamaSis gaCereba<br />
(personaluri jarimis, burTis<br />
mier moednis SemomsazRvreli xazebis<br />
gadakveTisas da sxv.), wuT-<br />
Sesveneba, Sesveneba matCis periodebs<br />
Soris.<br />
pauzebi TamaSis msvlelobisas<br />
mwvrTnelis moqmedebebi pauzebisas SeiZleba kidev ufro srulyofili<br />
gaxdes, Tu igi gaiTvaliswinebs Semdeg rekomendaciebs:<br />
• mis mier <strong>moTamaSeebisTvis</strong> micemuli miTiTebebi unda iyos advilad<br />
gasagebi, zusti da mokle;<br />
• miTiTebebis ZiriTadi mizani unda iyos moTamaSeTa yuradRebis<br />
gamaxvileba momavali aqtiuri periodis ZiriTad aspeqtebze,<br />
ukve momxdaris ganxilvaze drois daukargavad;<br />
• mwvrTneli ar unda esaubros moTamaSeebs nerviulad da, miTumetes,<br />
ar unda uyviros maT. Tu igi gabrazebulia, unda moaxerxos<br />
ganmuxtva raime sxva meTodiT da ar unda daelaparakos<br />
moTamaSeebs, Tu es aucilebeli ar aris;
5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />
• misi miTiTebebi ar unda iyos<br />
gauTavebeli swavleba imisa,<br />
rogor unda moiqcnen moTamaSeebi.<br />
maT sWirdebaT garkveuli<br />
Tavisufleba da aseve, ar Sei-<br />
Zleba ganuwyvetliv damokidebuli<br />
iyvnen mwvrTnelis komentarebze.<br />
zogierT moTamaSes<br />
aRizianebs kidec, rodesac<br />
mwvrTneli mas xSirad aZlevs<br />
SeniSvnebs. es masze uaryofi-<br />
Tad moqmedebs da, Sedegad,<br />
ufro cudad TamaSobs. xSirad<br />
aseTi moTamaSeebi arad agdeben<br />
mwvrTnelis naTqvams;<br />
165<br />
• mwvrTnels SeuZlia gamoiyenos pauzebi moTamaSeTa Zalisxmevis<br />
gansamtkiceblad, naklebad sanaxaobrivi, magram saWiro moZraobebis<br />
Sesasruleblad (magaliTad, mcvelTa moqmedeba, rodesac<br />
isini exmarebian Tanagundelebs, garbian ukan da sxva) da aseve<br />
dausaxos maT iseTi miznebi, romlebic jerjerobiT kargad ara<br />
aqvT gacnobierebuli;<br />
• magaliTad, 13-14 wlis asakis moTamaSeTa gundi mwvrTnelis<br />
instruqciebiT asrulebs kontrSetevas. moTamaSeebi<br />
garkveul momentSi kargaven burTs. mwvrTneli amxnevebs maT<br />
sityvebiT: `arauSavs, gaagrZeleT kontrSetevebi”.<br />
• mwvrTnelma SeiZleba gamoiyenos pauza, moTamaSeebis gasamxneveblad<br />
araswori TamaSis Semdeg da, aseve, mouwodos maT<br />
meti yuradReba gaamaxvilon dasaxul miznebze, Semdegi aqtiuri<br />
monawileobis periodSi;<br />
• magaliTad moTamaSem dakarga burTi da Semdeg miiRo<br />
personaluri jarima. mwvrTneli eubneba mas: `daiviwye da moexmare<br />
Tanagundelebs dacvaSi!”
166<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• iseve, rogorc aqtiuri monawileobis periodebSi, pauzebis drosac<br />
mwvrTneli unda moeridos damadanaSaulebel da arakoreqtul<br />
komentarebsa da Jestikulacias;<br />
• <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebTan muSaobisas mwvrTnelma arc pauzebisa<br />
da arc nebismier sxva dros ar unda Seuracxyos msaji misi<br />
moqmedebis gamo. misi urTierToba msajebTan da mowinaaRmdege<br />
gundTan misabaZi magaliTi unda iyos moTamaSeebisaTvis.<br />
wuTSesvenebebi<br />
igive rekomendaciebi SeiZleba iyos gamoyenebuli wuTSesvenebebis<br />
dros da matCis naxevris amowurvis Semdeg, magram vinaidan aseT<br />
SemTxvevebSi mwvrTnels ufro meti dro aqvs, saWiroa damatebiTi<br />
wesebis SemuSaveba.<br />
wuTSesvenebebis ganmavlobaSi, mwvrTnels SeuZlia gaiTvaliswinos<br />
Semdegi rekomendaciebi:<br />
• mwvrTnelma unda miaCvios moTamaSeebi, rom wuTSesvenebis dros<br />
isini swrafad gadaadgildnen moednis gverdiTi xazebis an sa-<br />
TadarigoTa skamisken;
• TxuTmeti wamis ganmavlobaSi<br />
mwvrTnelma unda<br />
misces saSualeba moTamaSeebs,<br />
dalion wyali,<br />
SeiSron ofli da SeZlon<br />
mci re xniT dasveneba, vidre<br />
mwvrTneli maTTan<br />
saubars daiwyebs;<br />
5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />
167<br />
• erTaderTi, vinc laparakobs<br />
taim-autis dros,<br />
aris ara mwvrTnelis<br />
asistenti, an romelime<br />
moTamaSe, aramed mwvrTneli;<br />
sxva Se mTxvevaSi<br />
moTamaSe ebis yuradReba ar iqneba gamaxvilebuli mxolod mis<br />
SeniSvnebze;<br />
• ar ilaparako Zalian bevri, gansakuTrebiT maSin, roca saqme<br />
gaqvs <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebTan;<br />
• ar isaubro Zalian swrafad; isaubre energiulad, magram ara<br />
`daqoqiliviT”. Seecade, Seni winadadebebi iyos dawyobili, advilad<br />
gasagebi da mkafiod gadmocemuli. gamoiyene <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
gasagebi sityvebi da frazebi;<br />
• Tu moTamaSeTa mier naCvenebi TamaSi ar iyo damakmayofilebeli,<br />
mokled Seexe am faqts, ise, rom moTamaSeebma swrafad daiviwyon<br />
is da Seecade maTi yuradReba gaamaxvilo momavali aqtiuri<br />
monawileobis miznebsa da amocanebze (magaliTad: `daiviwyeT<br />
rac moxda, ifiqreT mxolod imaze, rac SeiZleba moxdes”);<br />
• Semdeg mokled `ganamtkice” is swori moqmedebebi, romlebic<br />
aseve mniSvnelovnad migaCnia (`pasebs kargad akeTebdiT, meti<br />
yuradReba miaqcieT urTierTdaxmarebas dacvisas”);<br />
• ukve Catarebuli kargi moqmedebebis `ganmtkicebis” Semdeg isaubre<br />
im moqmedebebze, romlebic aseve mniSvnelovania Tama-
168<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
Sis Semdgom periodebSi (magaliTad: `burTis misaRebad ufro<br />
swrafad unda imoZraoT”, an `rodesac burTs miiReb, Seecade<br />
iTamaSo erTi erTze”);<br />
• bolos mwvrTnelma moTamaSeebs unda mimarTos gamamxnevebeli<br />
sityvebiT (magaliTad: `ase gaagrZeleT brZola” da sxva);<br />
• saerTod, kargia, Tu mwvrTneli moTamaSeTa yuradRebas gaamaxvilebs<br />
ara tabloze anu angariSze, aramed imaze, Tu ra unda<br />
gaakeTon maT (magaliTad: `daiviwyeT angariSi”, “warmoidgineT,<br />
rom tablo saerTod ar arsebobs”, ifiqreT mxolod imaze, Tu<br />
ra unda gaakeToT” da sxva).<br />
wuTSesveneba saukeTeso droa <strong>moTamaSeebisTvis</strong> swori azris<br />
misawodeblad. romelic xels uwyobs maTi rogorc individualuri,<br />
aseve gunduri Tvisebebis ganviTarebas. nu gauSveb xelidan<br />
am saSualebas. Seecade, is kargad gamoiyeno.
5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />
#8 testi-savarjiSo<br />
169<br />
• gaacnobiere, rogor iqcevi wuTSesvenebebis dros<br />
da upasuxe Semdeg kiTxvebs, sami SesaZlo pasuxis<br />
gamoyenebiT (rogorc wesi, xandaxan, TiTqmis arasdros)<br />
rogorc TiTqmis<br />
xanda-<br />
wesi<br />
arasdros<br />
xan<br />
1. swrafad moZraoben Tu ara Seni moTamaSeebi moednis<br />
gverdiTi xazebisa da saTadarigoTa skamisaken?<br />
2. laparakis dawyebamde aZlev Tu ara moTamaSeebs<br />
SesaZleblobas dalion wyali da cota daisvenon;<br />
3. Sen garda aris Tu ara kidev vinme, vinc laparakobs<br />
wuTSesvenebis dros;<br />
4. amaxvileb Tu ara moTamaSeTa yuradRebas ukve<br />
daSvebul Secdomebze;<br />
5. axden Tu ara im moqmedebaTa ganmtkicebas, romlebic,<br />
sasurvelia moTamaSeebma kvlav gaimeoron;<br />
6. saubrob Tu ara ise swrafad, rom yvelafris Tqma<br />
moaxerxo.<br />
7. amaxvileb Tu ara moTamaSeTa yuradRebas mosalodnel<br />
mniSvnelovan moqmedebebze, Semdegi aqtiuri<br />
monawileobis periodSi;<br />
8. axseneb Tu ara moTamaSeebs, rom maT gamarjvebaze<br />
unda ifiqron;<br />
9. dascini Tu ara moTamaSes, rodesac ginda aiZulo<br />
is ukeTesad iTamaSos;<br />
10. gyofnis Tu ara dro, <strong>moTamaSeebisTvis</strong> yvelafris<br />
saTqmelad;<br />
11. eubnebi Tu ara maT gamamxnevebel sityvebs moedanze<br />
dabrunebis win?
170<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
Sesveneba taimebs Soris;<br />
Sesveneba naxevari drois amowurvis Semdeg yvelaze didi pauzaa,<br />
rodesac mwvrTnels aqvs moTamaSeebTan yvelaze srulfasovani kontaqtis<br />
dasamyarebeli dro.<br />
didi Sesveneba periodebs Soris moTamaSeebma unda gamoiyenon tualetisTvis,<br />
dasasveneblad, wylis dasalevad, Cacmulobis mosawesrigeblad;<br />
Tu saWiroa, unda mousminon mwvrTnels, romelic esaubreba<br />
maT TamaSis darCenil droze.<br />
am dros, mwvrTnelis moTamaSeebTan saubris Tema unda iyos Tama-<br />
Sis gaumjobeseba matCis meore naxevarSi. ukve momxdarze msjeloba,<br />
ar aris mizanSewonili.<br />
• iseve, rogorc wuTSesvenebis dros, taimebs Soris didi Sesvenebis<br />
drosac mwvrTnelma unda SeimuSaos moTamaSeebTan urTierTobis<br />
garkveuli wesebi. igi amgvarad moaxerxebs Sesvenebis<br />
optimalurad gamoyenebas.<br />
• sanam laparaks daiwyebdes, mwvrTnels mofiqrebuli unda<br />
hqondes, ris Tqmas apirebs. Sesveneba taimebs Soris, Zalian<br />
mniSvnelovani momentia da is ar unda iyos improvizebuli,<br />
imis mixedviT Tu rogor aris ganwyobili mwvrTneli. miuxedavad<br />
imisa, rom es arc ise didi droa, mwvrTnels unda hqondes<br />
garkveuli strategia misi nayofierad gamoyenebisTvis.<br />
• mwvrTnelis miTiTebebi da instruqciebi<br />
unda iyos zusti,<br />
Zalian mkafio da arc ise<br />
bevri. ZiriTadi aqcenti unda<br />
gakeTdes im moqmedebebze,<br />
romlebic mwvrTnelis azriT,<br />
mniSvnelovania TamaSis meore<br />
naxevrisTvis.<br />
mokled, mwvrTnelma moTamaSeebs<br />
unda Seaxsenos, Seusworos da<br />
`ganumtkicos” pirveli naxevris is<br />
moqmedebebi, romlebic aseve mniSvnelovania<br />
meore naxevarSic.<br />
meore naxevarSi gansameorebeli<br />
da gasamtkicebeli moqmedebebi Sei-<br />
Zleba iyos:
5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />
• ZalisxmeviTi moqmedebebi (winaswari ganWvreta dacvisas,<br />
swrafi kontrSetevebi, burTis Camoxsna da sxv.);<br />
• yuradRebis koncentracia (swrafi reaqcia dacvisas da<br />
Tavdasxmisas);<br />
• situaciis marTva da kontroli (burTis kargi floba,<br />
sajarimoebis acileba, mklavebis moZraobis gamoyeneba);<br />
• TanamSromlobiTi moqmedebebi (TamaSi centris moTamaSesTan,<br />
pasi daucveli Tanagundelisken, saubari dacvaSi,<br />
daxmareba dacvaSi da sxva.).<br />
171<br />
ar aris mizanSewonili didi yuradRebis gamaxvileba SemTxveviT,<br />
erTjerad moqmedebebze (magaliTad, efeqturi, TvalSisacemi tyorcna<br />
kalaTSi).<br />
saWiroa, mwvrTnelma yuradReba gaamaxvilos moTamaSeTa iseT moqmedebebze,<br />
romlebic ZiriTadad maTzea damokidebuli da romelTa<br />
marTvac xelewifebaT.<br />
mwvrTnelma Tavisi saubari unda daasrulos TamaSis meore naxevarSi<br />
Sesasrulebeli samoqmedo amocanebis gansazRvriT, gaamxnevos<br />
moTamaSeebi da Seuqmnas maT garkveuli optimisturi ganwyobileba.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• mocemuli informaciisa da #16 cxrilis gamoyenebiT<br />
gaacnobiere, ras akeTeb periodebs Soris didi Sesve -<br />
nebis dros da CainiSne is elementebi, romelTa<br />
gaumjobeseba SesaZlebelia.<br />
5.4. mwvrTnelis qceva TamaSis Semdeg<br />
TamaSis bolos mwvrTnelis damokidebuleba moTamaSeebisadmi unda<br />
iyos gawonasworebuli, miuxedavad imisa, Tu rogor ganviTarda movlenebi<br />
TamaSisas, mwvrTeli ar unda Seipyros eiforiam, rodesac gundi<br />
igebs da aCvenebs karg TamaSs da depresiam, Tu agebs da aCvenebs<br />
cud TamaSs.<br />
mwvrTnels unda axsovdes, rom TamaSi unikaluri aRmzrdelobiTi<br />
saSualebaa da yvelaze mniSvnelovani periodi ki am procesSi<br />
TamaSis dasasrulia. am dros <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong> mwvrTneli<br />
misabaZi magaliTi unda iyos Tavisi qceviTa da damokidebulebiT,<br />
igive SeiZleba iTqvas mSoblebzec.
172<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
ras vakeTeb xolme, rogorc<br />
wesi, TamaSis naxevris dam-<br />
Tavrebis Semdeg?<br />
romeli elementi SeiZleba<br />
gaumjobesdes<br />
cxrili #16. TviTSefaseba matCis naxevris amowurvis Semdeg.
5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />
173<br />
TamaSis bolos, mniSvnelovania mwvrTnelma<br />
gaakontrolos Tavisi ganwyoba.<br />
aucilebelad unda aswavlos Tavis moTamaSeebs,<br />
rom maT Tavisufali sportuli<br />
maneriT unda miulocon gamarjveba mowinaaRmdege<br />
gunds da madloba gadauxadon<br />
msajs.<br />
TamaSi dasrulebulia da misi gaanalizeba<br />
mogvianebiTac SeiZleba. am dros ki<br />
ufro mniSvnelovania mwvrTnelma gamoi-<br />
Cinos Tanadgoma sakuTari moTamaSeebis<br />
mimarT. arc is aris saWiro, rom esaubros<br />
gansakuTrebiT mowyenil bavSvebs<br />
da arwmunos isini, wageba araferiao. sakmarisia,<br />
TamaSis Semdeg mwvrTneli iyos<br />
bavSvebTan, gaamxnevos isini ramdenime sityviT da scados maTi optimizmis<br />
gaRviveba.<br />
TamaSis Semdgomi periodi ar aris analizis, axsnis an Sesworebis<br />
dro. moTamaSeebs sWirdebaT garkveuli periodi, raTa emociurad<br />
damSviddnen da dawynardnen, radgan esec <strong>kalaTburTi</strong>s erT-erTi elementia.
174<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
#9 testi-savarjiSo<br />
• upasuxe Semdeg kiTxvebs, mocemuli oTxi SesaZlo<br />
pasuxis gamoyenebiT (rogorc wesi, xandaxan, TiTqmis<br />
arasodes, arasodes). wignis bolos mocemulia swori<br />
pasuxebi da komentarebi.<br />
rogorc xanda- TiTqmis araso-<br />
rodesac xelmZRvanelob TamaSs:<br />
wesi xan arasodes des<br />
1. gundTan muSaobisas amCnev dadebiTze met uaryofiT<br />
mxares;<br />
2. brazob Tu ara, rodesac moTamaSeebi uSveben<br />
Secdomebs;<br />
3. `ganamtkiceb” Tu ara moTamaSeebis swor moqmedebebs<br />
maSinac ki, Tu es moqmedebebi ar aris warmatebuli;<br />
4. amxneveb Tu ara moTamaSeebs, rodesac isini uSveben<br />
Secdomebs da amaxvileb Tu ara maT yuradRebas<br />
uaxloes mizanze;<br />
5. afaseb Tu ara bavSvebis TamaSs angariSis mixedviT:<br />
Tu igeben, fiqrob, rom TiTqmis yvelafers sworad<br />
akeTeben, Tu ageben migaCnia rom isini yvelafers<br />
arasworad akeTeben;<br />
6. eubnebi Tu ara gamudmebiT moTamaSeebs, ra unda<br />
gaakeTon;<br />
7. Seuracxyof da dascini Tu ara moTamaSeebs;<br />
8. SegiZlia Tu ara TamaSis Sefaseba angariSis<br />
miuxedavad;<br />
9. ayeneb Tu ara Seuracxyofas msajebs da aprotesteb<br />
Tu ara maT gadawyvetilebebs;<br />
10. cdilob Tu ara gadasce moTamaSeebs pozitiuri<br />
informacia;<br />
11. uTmob Tu ara Sesvenebis umetes dros moTamaSeTa<br />
gakicxvas, TamaSis pirvel naxevarSi maT mier daSvebuli<br />
SecdomebisTvis;<br />
12. gamoxatav Tu ara Sens ukmayofilebas sxvadasxva<br />
JestikulaciiT da frazebiT moTamaSeTa mimarT;<br />
13. ulocav Tu ara gamarjvebas mowinaaRmdege gundis<br />
mwvrTnels da moiTxov Tu ara igives Seni moTama-<br />
Seebisgan oponenti gundis wevrebis mimarT;<br />
14. wagebis SemTxvevaSi esaubrebi Tu ara moTamaSeebs maT<br />
mier daSvebul Secdomebze uSualod TamaSis damTavrebis<br />
Semdeg?
6.1. zogadi mimarTulebani<br />
• 6-7 wlis asaki;<br />
• 8-9 wlis asaki;<br />
• 10-11-12 wlis asaki;<br />
• ZiriTadi TamaSi.<br />
6<br />
mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
mauricio mondoni<br />
175<br />
6.2. varjiSebi fizikuri ganviTarebisTvis<br />
• sxeulis saerTo ganviTareba;<br />
• sxeulis orientacia sivrceSi;<br />
• sivrcis aRqma;<br />
• wonasworoba;<br />
• koordinacia;<br />
• sunTqviTi varjiSebi;<br />
• gamZleoba;<br />
• Zalovani siswrafe;<br />
• siswrafe;<br />
• saxsrebis moqniloba;<br />
• sivrcul-droiTi da dinamikuri varjiSebis diferencireba;<br />
• moZraobis, adaptaciisa da transformaciis Cvevebis srulyofa;<br />
• moZraobis kontroli;<br />
• winaswari ganWvreta da arCevani.<br />
6.3. <strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTadi safuZvlebi<br />
• driblingi;<br />
• tyorcna;<br />
• driblingi da tyorcna;<br />
• pasi;<br />
• driblingi, pasi da tyorcna;<br />
• dacva da kombinaciebi driblingiT, pasiT da tyorcniT.<br />
6.4. varjiSebis gegma<br />
• 6-7 wlis asaki ;<br />
• 8-9 wlis asaki;<br />
• 10-11-12 wlis asaki;
176<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
6.1. zogadi mimarTulebani<br />
wina TavebSi moTxrobilia im zogadi meTodebis Sesaxeb, romlebic<br />
SeiZleba gamoiyenos mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelma bavSvebTan muSaobisas.<br />
am TavSi ganxiluli iqneba specifikuri rCevebi da varjiSebi 6-dan<br />
12 wlamde asakis bavSvebisTvis.<br />
6-7 wlis asaki<br />
6-7 wlis asakis bavSvis sensoruli aparatis, aRqmis, moZraobis,<br />
sivrceSi mdebareobis gansazRvrisa da koordinaciis Cvevebis gamomuSaveba<br />
da ganviTareba SesaZlebelia sxvadasxva moZravi TamaSis sa-<br />
SualebiT, mcire zomis nairgvari sportuli inventaris gamoyenebiT.<br />
rac ufro mravalferovania bavSvis moZraoba am asakSi, miT ufro<br />
metad ganviTardeba misi moqniloba da moZraobis unari.<br />
varjiSebi da TamaSebi axsnili unda iyos gasagebad da daiwyos<br />
SekiTxviT: `aba vis SeuZlia gaakeTos . . . . .?”.<br />
varjiSi unda mimdinareobdes wynar da mSvid garemoSi. bavSvebs<br />
unda hqondeT saSualeba, mwvrTnelis daxmarebiT TviTon SeZlon<br />
raimes `migneba”. (musika Zlier exmareba da aadvilebs swavlis process).<br />
am asakSi ar aris mizanSewonili bavSvisTvis <strong>kalaTburTi</strong>s analitikuri<br />
safuZvlebis gacnoba. ymawvilebi, ZiriTadad, swavloben TamaSis<br />
formiT miwodebul sxvadasxva moZraobas, rogoricaa: sirbili, xtoma,<br />
burTis gadagdeba, daWera da sxv.<br />
8-9 wlis asaki<br />
am asakSi grZeldeba im moZraobebis daxvewa, romlebic momavalSi<br />
<strong>kalaTburTi</strong>sTvis damaxasiaTebel specifikur moZraobebSi gadaizrdeba.<br />
(gansakuTrebuli yuradReba eTmoba koordinacias, saxsrebis<br />
mobilurobas da wonasworobas).<br />
driblingi, pasi, tyorcna, dacva TamaS-TamaSiT unda xdebodes. es<br />
moqmedebebi bavSvebs unda auxsnan zogadad, rogorc mini-kalaTbur-<br />
Tis TamaSis wesebTan gacnobis pirveli etapi.<br />
vidre bavSvebs avuxsnideT mini-<strong>kalaTburTi</strong>s TamaSis wesebs,<br />
maTTvis gasagebi da advilad aRsaqmeli unda iyos:
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
• is moZraobebi, romlebsac asruleben drosa da sivrceSi;<br />
• sivrce, sadac mimdinareobs TamaSi;<br />
• ras gulisxmobs TamaSi TavdasxmaSi;<br />
• ras gulisxmobs TamaSi dacvaSi;<br />
• TamaSis wesebi;<br />
177<br />
amis Semdeg bavSvebi mzad arian TamaSis wesebis gasagebad, romlebsac,<br />
sabolood, mivyavarT <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebamde.<br />
es wesebia:<br />
� ar SeiZleba siaruli an sirbili burTiT xelSi; imisTvis,<br />
rom imoZrao moedanze, aucilebelia burTis tareba;<br />
� TamaSis mosagebad saWiroa mowinaaRmdegis kalaTSi Caagdo<br />
meti burTi, vidre Sen Cagigdeben; amisTvis unda styorcno burTi<br />
mowinaaRmdegis kalaTSi;<br />
� SeuZlebelia iTamaSo martom yvelas winaaRmdeg, amitom<br />
aucilebelia, TamaSis dros burTi gadaawodo Tanagundels;<br />
� mowinaaRmdege gundma ar unda Caagdos ufro meti burTi<br />
Sens kalaTSi, vidre Senma gundma _ mowinaaRmdegis kalaTSi; amitom<br />
saWiroa , daicva Seni kalaTi.
178<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
am asakSi varjiSi ar moicavs mxolod erTi erTze, ori orze an<br />
sami samze TamaSs (ZiriTadi TamaSi) da SeiZleba tardebodes nebismieri<br />
varjiSis an TamaSis dawyebamde sportuli TamaSis saxiT. amave<br />
dros, mwvrTneli akvirdeba bavSvebs da, saWiroebisamebr, aZlevs maT<br />
sxvadasxva rCevas.<br />
mwvrTneli muSaobs im moZraobebis daxvewazec, romlebic arasakmarisadaa<br />
aTvisebuli an gagebuli (analitikuri forma). ZiriTad<br />
TamaSze (erTi erTze, ori orze, sami samze) gadasvlamde TamaSis<br />
formis varjiSebis Sesrulebisas mwvrTneli afiqsirebs mTeli gundisa<br />
da calkeuli moTamaSis SesaZleblobebs.<br />
• magaliTad, erTi erTze TamaSisas, mwvrTneli amCnevs,<br />
rom bavSvebi ver atareben burTs. igi muSaobs bavSvebTan am<br />
Cvevis gamomuSavebaze, driblingze, uxsnis, aCvenebs, Semdeg<br />
isev ubrundeba erTi erTze situacias da akvirdeba, rogoraa<br />
gagebuli da aTvisebuli driblingi.<br />
10-11-12 wlis asaki<br />
am asakSi grZeldeba muSaoba bavSvis moZraobebis daxvewasa da ganviTarebaze.<br />
swavlis procesSi ymawvilebi TandaTan ikvleven gzas <strong>kalaTburTi</strong>s<br />
safuZvlebisken da mwvrTnelis SeniSvnebsac meti analitikuri<br />
datvirTva eniWeba.<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s analitikur mxareze muSaobis dawyebamde, ufro<br />
mniSvnelovania zogadi situaciebis aTviseba (erTi erTze, ori orze,<br />
sami samze Tavisufali TamaSi). zogad situaciebSi kargad garkvevisa<br />
da gaazrebis Semdeg, mwvrTneli SeiZleba Seudges bavSvebisTvis Tama-<br />
Sis arsis axsnas. miuxedavad amisa, bavSvTa moZraobebi da mwvrTnelis<br />
mier maT winaSe dasaxuli amocanebi martivia da ar aris gadatvir-<br />
Tuli teqnikurad. TamaSi mimdinareobs Tavisufali formiT, dacvisa<br />
da Tavda sxmis miznebi martivi da bavSvebisTvis advilad gasagebia.<br />
saboloo mizani, am asakSi aris bavSvebis gadasvla odnav mainc<br />
mowesrigebul, xuTi xuTze TamaSze.<br />
ZiriTadi TamaSi<br />
ZiriTadi TamaSi (erTi erTze, ori orze, sami samze, oTxi oTxze<br />
da xuTi xuTze) mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelisTvis idealuri safexuria,<br />
romelzec bavSvebs ukve SeswevT mravalferovani moZraobebis<br />
Sesrulebis unari.
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
ZiriTadi TamaSi erTi erTze<br />
179<br />
erTi erTze TamaSi SeiZleba gamoyenebuli iqnes rogorc 8-9 wlis<br />
asakis bavSvebTan, ise ufro garTulebuli saxiT, 10-11-12 wlis asakis<br />
bavSvebTan muSaobisas.<br />
8-9 wlis asakSi mwvrTneli ar moiTxovs bavSvebisgan rTul moZraobebs.<br />
igi moTminebiT akvirdeba bavSvebis moqmedebebs moedanze.<br />
10-11-12 wlis asakSi moZraobebi ufro rTuldeba, radgan bavSvs<br />
ukve aTvisebuli aqvs da axsovs sxvadasxva moZraoba.<br />
erTi erTze TamaSisas, bavSvebma unda icodnen, rom:<br />
• ar SeiZleba gaqceva burTiT xelSi;<br />
• ar SeiZleba moednis farglebidan gasvla;<br />
• ar SeiZleba burTis kvlav tareba misi xelSi daWeris Semdeg;<br />
• burTiani moTamaSe unda Seecados, gaiqces iqiT, sadac mowinaaRmdege<br />
ar aris (auxseni ratom) da swrafad miiRos gadawyvetileba<br />
Semdgomi moqmedebebis gasagrZeleblad. mas, aseve,<br />
unda SeeZlos miRebuli gadawyvetilebis swrafad Secvla, Tu<br />
situacia, romlis Seqmnasac igi moeloda, ukve Seicvala an saer-<br />
Tod ar Seiqmna;<br />
• burTiani moTamaSe unda Seecados, ajobos mowinaaRmdeges da ar<br />
dakargos burTi (driblingi<br />
burTis dacviT, brunvebi da<br />
sxva).<br />
• uburTo Tavdamsxmeli unda<br />
Seecados, gaxdes `umeTvalyuro”;<br />
• mcveli bolomde unda edgas<br />
win burTian Tu uburTo<br />
Tavdamsxmels.<br />
mwvrTneli yuradRebiT akvirdeba<br />
bavSvebis moqmedebas moedanze<br />
ZiriTadi TamaSis dros, raTa<br />
gaigos, risi Sesruleba uWirT<br />
maT da risi - ara, raTa Semdgomi<br />
wvrTnisas SesTavazos bavSvebs<br />
iseTi varjiSebi, romlebic daexmareba<br />
maT arsebuli siZneleebis<br />
gadalaxvaSi.
180<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• mwvrTneli amCnevs, rom bavSvma ar icis, rogor gadaadgildes<br />
moedanze driblingiT, gadadis moednis sazRvrebs gareT,<br />
ar cvlis xels driblingisas, ar icis, rogori saxis<br />
driblingi gamoiyenos, ver akontrolebs mas; darRveuli aqvs<br />
koordinacia sxeulsa da burTs Soris, ver iRebs swor gadawyvetilebas.<br />
• meore mxriv, mwvrTnelma SeiZleba SeamCnios, rom dacvaSi<br />
TamaSisas bavSvi bevr Secdomas uSvebs, burTis warTmevisas,<br />
ver icavs koordinacias, wonasworobas, ver grZnobs distancias<br />
da ver aregulirebs xel-fexis moZraobas.<br />
am SemTxvevaSi mwvrTnelma unda SesTavazos bavSvs iseTi<br />
varjiSebi, romlebic xels Seuwyobs mozards zemoT CamoTvlili<br />
siZneleebis daZlevaSi, raTa gamoswordes ZiriTadi Secdomebi (am<br />
SemTxvevaSi meorexarisxovani Secdomebi SeiZleba avtomaturad<br />
gamoswordes). mwvrTnelma aseve logikurad unda dausabuTos<br />
bavSvebs ama Tu im moZraobis aucilebloba. yovelive amisaTvis,<br />
saWiroa mwvrTnelma icodes da gamoiyenos swori varjiSebi.<br />
analitikur mxareze muSaobis Semdeg mwvrTneli isev ubrundeba<br />
erTi erTze TamaSs, raTa Seamowmos mis mier Catarebuli varjiSebis<br />
Sedegianoba.<br />
erTi erTze ZiriTadi TamaSis procesSi bavSvma unda iswavlos,<br />
rom driblingi daexmareba mas:<br />
• dacvidan Tavdasxmaze gadasvlisas;<br />
• imisaTvis, rom ajobo mowinaaRmdeges;<br />
• kalaTTan axlos misasvlelad (Sesvla farTan, pasi an<br />
tyorcna);<br />
• pasisTvis ukeTesi kuTxis mosaZebnad.<br />
erTi erTze TamaSi praqtikulad duelia, orive moTamaSe erTdroulad<br />
mcvelic aris da Tavdamsxmelic da, rac mTavaria, am dros<br />
maT uviTardebaT swrafi reaqciis unari (dacva-Tavdasxma da piriqiT).
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
TandaTanobiT bavSvebs gamoumuSavdebaT xelis, moZraobis<br />
mimarTulebis da siCqaris swrafad Secvlis Caveva; imis gansaz-<br />
Rvris unari rodis aris ukeTesi pasi da rodis _ driblingi,<br />
rodis da rogor tyorcnon kalaTSi.<br />
181<br />
bavSvebs uviTardebaT `situaciis Sefasebisa da gadawyvetilebis<br />
miRebis unari”, risi uqonlobac sawyis etapze iwvevda Secdomebs.<br />
mxolod mas Semdeg, rac bavSvs ukve esmis, ra unda gaakeTos<br />
(taqtika), mwvrTneli iwyebs muSaobas imaze Tu rogor unda gakeTdes<br />
(teqnika) da aRwevs kidec ukeTes Sedegebs.<br />
erTi erTze TamaSi SesaZlebelia Catardes mTel moedanze, naxevar<br />
moedanze da farTan axlos.<br />
TamaSebis dros mwvrTneli iTavsebs msajis funqciasac. igi<br />
xelmZRva nelobs TamaSs, aCerebs mas wesebis darRvevisas, uxsnis bavSvebs<br />
TamaSis wesebs da moTminebiT ekideba patarebis Secdomebs.<br />
ori orze TamaSi<br />
ori orze TamaSi, faqtobrivad aris ori situaciis Tanxvedra:<br />
erTi erTze burTiT da erTi erTze uburTod.<br />
am saxis TamaSs SeiZleba mivmarToT 8 wlis bavSvebis varjiSisas<br />
maTi SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT.<br />
erTi erTze TamaSisas, Tavdamsxmels mxolod erTi SesaZlebloba<br />
aqvs, anu mas SeuZlia gaeqces mowinaaRmdeges driblingiT da<br />
styorcnos kalaTSi. am dros mcvels aqvs erTaderTi mizani, waarTvas<br />
burTi mowinaaRmdeges da TviTon iqces Tavdamsxmelad.<br />
ori orze TamaSisas, burTian Tavdamsxmels meti SesaZlebloba<br />
uCndeba, anu driblingisa da srolis garda, mas SeuZlia gadaawodos<br />
burTi `umeTvalyuro” Tanagundels. ufro mravalferovania TamaSi<br />
dacvaSic, anu dacvis erTi moTamaSe icavs burTian moTamaSes da<br />
meore ki - ubu rTos.<br />
burTianma moTamaSem swrafad unda miiRos gadawyvetileba,<br />
gaagrZelos driblingi, gaakeTos pasi, Tu styorcnos kalaTSi (kalaTamde<br />
da damcvelamde distanciis gaTvaliswinebiT).<br />
• Tu burTian moTamaSes win mcveli ar udgas, igi SeiZleba<br />
miuaxlovdes kalaTs driblingiT. Tu mcveli win aRudgeba<br />
mis gadawyvetilebas, burTian moTamaSes, burTis SesanarCuneblad<br />
SeuZlia Secvalos xeli, moZraobis mimarTuleba an<br />
siCqare.
182<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• Tu am moTamaSes ar SeuZlia SeiWras da styorcnos, Se-<br />
Cerdes da styorcnos an styorcnos erT nabijSi, mas SeuZlia<br />
gadaawodos burTi Tavisufal Tanagundels.<br />
erTi erTze TamaSisas, ukve aTvisebuli<br />
ZiriTadi moZraobebi (driblingi da<br />
tyorcna), droTa ganmavlobaSi cvlilebebs<br />
ganicdis. Semodis axali elementi, anu<br />
mcveli Tavdamsxmelis pirispir. bavSvis<br />
moZraoba, iseve, rogorc mis winaSe dasaxuli<br />
amocana, icvleba. man unda ajobos<br />
mowinaaRmdeges da gadaawodos burTi Tanagundels,<br />
mis mier ukve aTvisebuli teqnikis<br />
gamoyenebiT.<br />
uburTo moTamaSe cdilobs iyos<br />
SeumCneveli da moZraobs iqiT, sadac ar<br />
aris mowinaaRmdege, raTa miiRos burTi<br />
Tanagundelisgan da aiTvisos moednis Tavisufali sivrce. man unda<br />
imoZraos swrafad, winaaRmdeg SemTxvevaSi mcveli pasis dros CaWris<br />
burTs (amitom uburTo moTamaSem unda miuTiTos Tanagundels, sad<br />
urCevnia pasis miReba). erTi erTze ori stuaciis (erTi erTze bur-<br />
TiT da erTi erTze uburTod) SejerebiT viRebT axal situacias<br />
rogorc dacvaSi, ise TavdasxmaSi, anu TamaSs ori orze (TanamSromlobiTi<br />
TamaSi).<br />
ori orze TamaSisas mwvrTnels SeuZlia burTian moTamaSes Seuz-<br />
Rudos driblingis xangrZlivoba, raTa igi iZulebuli gaxdes, xSirad<br />
gadaawodos burTi Tanagundels (bavSvi unda mixvdes, rom winsvlisTvis<br />
pasi ufro swrafia, vidre driblingi).<br />
aseve sasargebloa raodenobrivad uTanasworo TamaSebi (ori er-<br />
Tze) did da mcire farTobze. am dros bavSvebi iseT situaciaSi<br />
aRmoCndebian, sadac advilad gaacnobiereben, rom ukeTesia burTi<br />
gadaawodon Tavisufal Tanagundels, vidre gaagrZelon misi tareba.<br />
xSirad moTamaSe, romelic icavs uburTo Tavdamsxmels, midis bur-<br />
Tiani Tavdamsxmelisken da daucavs tovebs uburTo Tavdamsxmels. am<br />
dros iqmneba Semdegi situacia:
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
• burTiani moTamaSe TamaSobs ori mcvelis winaaRmdeg;<br />
• uburTo Tavdamsxmeli Tavisufalia, magram mas ar Seu-<br />
Zlia miiRos burTi, radgan burTis mflobeli gasaWirSia;<br />
• uburTo Tavdamsxmeli TviTon midis burTisken, raTa<br />
miiRos burTi;<br />
• burTis mflobelisTvis garTulebulia rogorc driblingi,<br />
ise pasi.<br />
183<br />
aseTi situaciis ganxilvisas, kargi iqneba, uTxraT uburTo moTamaSes,<br />
rom igi Zalian ar miuaxlovdes burTian Tanagundels, radgan,<br />
aseT SemTxvevaSi, mas mohyveba Tavisi damcveli, romelic aseve uaxlovdeba<br />
burTian moTamaSes, anu burTs (rac arTulebs burTiani<br />
moTamaSis moZraobas).<br />
miaxloeba SeiZleba mxolod maSin, roca burTiani moTamaSe iseT<br />
rTul situaciaSia, rom yviris `miSveleT!”. maSin, misi Tanagundeli<br />
uaxlovdeba mas burTis misaRebad pasiT an xelidan xelSi gadawodebiT.<br />
am SemTxvevaSi bavSvebs SeiZleba avuxsnaT `sayrdeni” fexis mniSvneloba<br />
Semotrialebisas, Tanac im dros, rodesac moTamaSe avtomaturad<br />
ki ar akeTebs bruns, aramed iyenebs mas, rogorc saukeTeso<br />
gamosavals Seqmnili situaciidan.<br />
ori orze TamaSis gamoyeneba SeiZleba imisaTvis, rom bavSvebi<br />
vaiZuloT gadaawodon burTi, raTa Semdeg erT-erTi miuaxlovdes<br />
fars da styorcnos kalaTSi. garkveuli periodis ganmavlobaSi<br />
SegviZlia vawarmooT Cagdebuli qulebis aRricxva.<br />
mwvrTnels SeuZlia SeiTavsos msajis funqcia, igi xelmZRvanelobs<br />
TamaSs, aCerebs mas wesebis darRvevisas, uxsnis bavSvebs TamaSis wesebs<br />
da moTminebiT ekideba patarebis Secdomebs.<br />
TamaSis dros mwvrTneli akvirdeba moTamaSeebs da afiqsirebs Seqmnil<br />
problemebs, atarebs maT aRmosafxvrel varjiSebs da Semdeg<br />
isev ubrundeba ori orze TamaSs, raTa Seafasos, ramdenad gaaumjobeses<br />
bavSvebma TamaSi Catarebuli muSaobis Sedegad.<br />
SeTavazebuli situaciebi SeiZleba iyos Semdegi: erTi erTze bur-<br />
TiT, ori erTze, erTi erTze mwvrTnelis daxmarebiT, ori orze mTel<br />
moedanze, ori orze naxevar moedanze, ori orze farTan axlos.
184<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
garda amisa, am varjiSebis dros bavSvebs uviTardebaT kalaTbur-<br />
TisTvis aucilebeli moZraobis unar-Cvevebi, isini eCvevian situaciebs,<br />
romlebsac SemdgomSi Sexvdebian, realuri TamaSebisas.<br />
am asakis moTamaSeTa wvrTnisas miuRebelia maTTvis sakalaTburTo<br />
moqmedebebisa da moZraobebis Rrmad gaanalizeba, magram,<br />
amave dros, mniSvnelovania bavSvebma gaacnobieron, ra keTdeba<br />
dacvaSi da TavdasxmaSi. mwvrTneli exmareba bavSvebs TamaSisas<br />
Seqmnil rTuli situaciebi gaazrebasa da gadawyvetilebis miRebaSi.<br />
sami samze, oTxi oTxze da<br />
xuTi xuTze ZiriTadi TamaSi<br />
sami samze TamaSis dros<br />
bavSvebi eCvevian Tavisufali<br />
sivrcis aTvisebas, uwinaresad<br />
mTel moedanze, Semdeg naxevar<br />
moedanze da Semdeg farTan axlos.<br />
am situaciaSi TamaSobs ori<br />
uburTo bavSvi da burTianma<br />
moTamaSem unda gadawvitos,<br />
romel maTgans miawodos burTi<br />
(moTamaSes, romelic pirveli<br />
gaxdeba `umeTvalyuro”).<br />
am asakis bavSvebis wvrTnisas.<br />
aseve mniSvnelovania raodenobrivad<br />
uTanasworo TamaSebis<br />
Catareba (sami erTze, sami orze,<br />
ori samze), raTa burTianma moTamaSem swrafad gadawyvitos: ataros<br />
burTi, styorcnos Tu gaakeTos pasi.<br />
mcvelma ki unda daicvas rogorc burTiani, ise uburTo moTamaSe.<br />
burTiani moTamaSe, romelic xedavs, rom yvela mcveli misken mirbis,<br />
unda Seecados gadaawodos burTi `umeTvalyuro” Tanagundels.<br />
Tu mcvelebi icaven mxolod uburTo moTamaSes, maSin burTiani unda<br />
gaiqces farisken da styorcnos burTi kalaTSi.<br />
Tu burTiani moTamaSe darwmunebulia sakuTar SesaZleblobeb-<br />
Si, SeuZlia, uSualo mcvels driblingiT ajobos. Tu igi amas ver<br />
axerxebs, maSin unda gadasces burTi Tanagundels.
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
185<br />
am asakSi varjiSi ufro xangrZlivad mimdinareobs. varjiSs aqvs<br />
TamaSis forma da gamoyenebulia igive meTodika, rac ori orze Tama-<br />
Sisas.<br />
sami samze TamaSi nel-nela gadadis oTxi oTxze da xuTi xuTze<br />
TamaSSi. aseve mimdinareobs raodenobrivad uTanasworo TamaSebi:<br />
oTxi erTze, ori oTxze, oTxi samze, xuTi erTze, xuTi orze, xuTi<br />
samze, xuTi oTxze.<br />
am periodSi, bavSvebisTvis mTavaria, gaerTon, iTamaSon rac<br />
SeiZleba meti, mwvrTnelis xSiri Carevis gareSe. mxolod am gziT<br />
aris SesaZlebeli bavSvebma TviTon `miagnon” saukeTeso gadawyvetilebas<br />
sxvadasxva situaciaSi. am dros maT uviTardebaT<br />
SemoqmedebiTi midgomis unari, iReben siamovnebas TamaSiT da ar<br />
asruleben mxolod mwvrTnelis miTiTebebs.<br />
Tu bavSvebs erTi erTze TamaSisas, ar eqnebaT tyorcnis saSualeba,<br />
isini daiwyeben alternatiuli gzebis Ziebas, kerZod, gaakeTeben<br />
met Cawodebas da iTamaSeben TanagundelebTan (burTis miwodeba da<br />
gaqceva dabrunebuli pasis misaRebad, Cawodeba da gayola, Cawodeba<br />
da adgilis Secvla).<br />
oTxi oTxze da xuTi xuTze TamaSisas, mwvrTneli TiToeul bavSvs<br />
akvirdeba da askvnis, Tu ra specifikuri varjiSebia saWiro ama Tu<br />
im moTamaSisTvis. Secdomebis gaanalizebisa da Sesabamisi varjiSebis<br />
Catarebis Semdeg, igi isev ubrundeba xuTi xuTze TamaSs, ufro gar-<br />
Tulebuli formiT.<br />
mwvrTnelma unda uxelmZRvanelos TamaSs, ganumartos bavSvebs<br />
TamaSis wesebi, darRvevebi, sajarimo situaciebi da msajis signalebi.<br />
mwvrTnelma moTamaSeebs unda auxsnas TamaSis safuZvlebi, ise rom<br />
waramara ar CaerTos TamaSSi da arc sastveni gamoiyenos xSirad.<br />
6.2. varjiSebi fizikuri ganviTarebisTvis<br />
am TavSi aRwerilia varjiSebi, romlebic xels uwyobs mini-kala-<br />
TburTis moTamaSis fizikur ganviTarebas.<br />
sxeulis saerTo ganviTareba<br />
bavSvebi swavloben sxeulis agebulebas da agreTve sxeulis<br />
sxvadasxva nawilis moZraobis SesaZleblobebs (erT adgilze dgoma,
186<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
moZraobebi burTiT da uburTod). mwvrTnelis daxmarebiT bavSvebi<br />
aseve iTviseben maTTvis jer kidev ucnob moZraobebs, rogoric aris:<br />
1. sxvadasxvanairi siaruli (quslebiT, TiTis wverebze, siaruli<br />
terfis sibrtyis SigniTa da gareTa nawiliT);<br />
2. sirbili da siaruli mTel moedanze da moednis centrSi, ukanukan<br />
siaruli, siaruli gverdiTi mimarTulebiT, burTis Wera<br />
maRla, dabla, zurgs ukan;<br />
3. sirbili, burTis gadagdeba zurgs ukan, burTis Wera zurgs<br />
ukan;<br />
4. Cacucquli sirbili Tavs zemoT aweuli burTiT;<br />
5. siarulis an sirbilis dros burTis moZraoba Tavis, tanis,<br />
qveda kidurebis garSemo. burTis win gadagdeba da maRla agdeba;<br />
6. siaruli an sirbili moednis centrSi burTiT, musikis TanxlebiT<br />
(gamorTe musika uecrad da daakvirdi bavSvebis reaqcias da<br />
qcevas, Semdeg isev CarTe);<br />
7. bavSvebi Tavisuflad atareben burTs<br />
mTel moedanze;<br />
8. bavSvebi dadian burTiT xelSi, atrialeben<br />
burTs sxeulis garSemo ise, rom burTi ar<br />
dakargon, xelebiT kumSaven burTs, agdeben<br />
sxvadasxva mimarTulebiT;<br />
9. siaruli koWebs Sua moTavsebuli bur-<br />
TiT;<br />
10. xtomebi koWebs Sua moTavsebuli burTiT;<br />
11. iatakze cocva koWebs Sua moTavsebuli<br />
burTiT. taniT mucels qveS moTavsebuli<br />
burTis gadagoreba;<br />
12. sunTqvis sawvrTneli TamaSi-varjiSebi;<br />
13. jdoma iatakze, muxlebqveS moTavsebuli burTis moZraoba fexebiT;<br />
14. zurgiT iatakze dawolil mdgomareobaSi muxlebs qvmoT burTis<br />
moZraoba;<br />
15. zurgiT iatakze dawolil mdgomareobaSi burTi moTavsebulia<br />
koWebSua, fexebis aweviT koWebSua moTavsebuli burTi exeba<br />
iataks bavSvis Tavis zemoT da Semdeg brundeba pirvandel mdgomareobaSi;
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
187<br />
16. zurgiT iatakze dawolil mdgomareobaSi mklavebis moxra bur-<br />
Tis mkerdze Sexebamde da ukan dabruneba;<br />
17. jdomi iatakze, burTi moTavsebulia koWebSua, fexebis Sesabamisi<br />
moZraobiT burTi moZraobs xan marjvniv, xan marcxniv;<br />
18. driblingi mucelze dawolil mdgomareobaSi marjvena, Semdeg<br />
marcxena xeliT;<br />
19. burTis kumSva xelebiT 5 wamis ganmavlobaSi;<br />
20. dgomi, fexebi ganze, moTamaSes burTi uWiravs Tavs zemoT, Semdeg<br />
ixreba ise, rom burTi Seexos jer marjvena, xolo Semdeg<br />
marcxena fexis terfs;<br />
21. zurgiT iatakze dawolil mdgomareobaSi<br />
burTi moTavsebulia koWebSua,<br />
bavSvi fexebs swevs zemoT da uSvebs<br />
burTs ise, rom Camougordes mkerdze;<br />
22. burTi devs iatakze, Seecade aaxtuno burTi masze xelis swrafi<br />
tyapuniT;<br />
23. burTis kenwvla fexebiT, muxlebiT, TaviT;<br />
24. aswie burTi maRla, Semdeg gauSvi xeli, roca igi aitakidan axteba,<br />
Seexe mas TaviT, fexiT, mxriT;<br />
25. burTi giWiravs xelebiT, burTze xelebis mdebareobis swrafi<br />
Secvla;<br />
26. burTis moZraoba tanis garSemo moedanze gadaadgilebisas;
188<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
27. burTis gadaadgileba iatakze, masze TaviT miwoliT;<br />
28. erTi xeliT da fexis wverebiT tani eyrdnoba iataks. meore xeliT<br />
burTis tareba da Tan TiTis wverebze Semotrialeba;<br />
29. axtune burTi iatakze muStiT, xelis mtevnis kidiT, xelis guliT<br />
(moZraobis procesSi da gaCerebul mdgomareobaSi);<br />
30. igive, rac zemoT, mxolod ori muStiT, orive xelis mtevnis<br />
kidiT, orive xelis zurgiT;<br />
31. wyvil-wyvilad jdoma iatakze erTmaneTis pirispir, tanis moxriT<br />
burTis gadawodeba;<br />
32. wyvil-wyvilad; bavSvebi wvanan zurgze, erTmaneTisken TaviT:<br />
`a” moTamaSes ukavia burTi koWebSua, swevs fexebs da awodebs
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
189<br />
burTs `b” moTamaSes, romelic arTmevs mas burTs, aTavsebs<br />
burTs koWebSua da aZlevs ukan `a”-s. meordeba ramdenjerme;<br />
a b<br />
33. wyvil-wyvilad: `a” wevs iatakze, burTi uWiravs koWebiT, swevs<br />
fexebs da koWebiT awodebs burTs `b”-s, romelic dgas. meordeba<br />
ramdenjerme. Semdeg rolebi icvleba.<br />
sxeulis orientacia sivrceSi;<br />
1. moednis sivrcis asaTvisebeli varjiSebi: siaruli, driblingi,<br />
sirbili da xtoma (xazebi, wreebi);<br />
2. burtis tyorcna gverdiTi xazisken da misi daWera, sanam gverdiT<br />
xazs gadakveTdes (oTxive mxares);<br />
3. moedanze calTvaldaxuWuli siaruli. orTvaldaxuWuli siaruli,<br />
xtoma da driblingi;<br />
4. driblingi moednis xazebisa da wreebis gaswvriv;<br />
5. siaruli moedanze, fexebSua burTis erTi xelidan meoreSi gadatan-gadmotaniT;
190<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
6. `Ronieri” xeliT kenwvla dgomSi, siarulisas da sirbilisas;<br />
7. driblingi dgomSi cali xeliT da xtoma orive fexze, cal<br />
fexze, gaSlili fexebiT, gadajvaredinebuli fexebiT;<br />
8. driblingi dgomSi cali xeliT da xtoma Sesabamis fexze;<br />
9. driblingi kedelze erTi xeliT, ori xeliT;<br />
10. maRali, saSualo, dabali, Zalian dabali driblingi;<br />
11. mjdomare driblingi erTi TiTiT; ori, sami, oTxi da xuTi<br />
TiTiT;<br />
12. driblingi burTze `tamtamiviT” tyapuniT;<br />
13. aagde burTi cali xeliT Zalian maRla, daiWire igive xeliT,<br />
meore xeliT, orive xeliT, Cacucqulma, zurgiT iatakze dawolilma;<br />
14. swor xazze burTis tareba xtomebiT;<br />
sivrcis aRqma<br />
1. agorave burTi moedanze erTi xeliT, orive xeliT, fexiT.<br />
2. siarulisas aagde burTi maRla da win da kvlav daeufle mas,<br />
rogorc ki iataks Seexeba;<br />
3. siarulisas gadaagde burTi ukan da swrafadve daibrune, rogorc<br />
ki igi Seexeba iataks. gaimeore ramdenimejer;<br />
4. aagde burTi Zalian maRla da sanam igi ukan daeSveba, Semohkari<br />
taSi rac SeiZleba bevrjer win, zurgs ukan, morigeobiT win da<br />
ukan, fexebSua;<br />
5. gaakeTe igive, rac wina varjiSisas, mxolod burTis daWeramde<br />
Seexe iataks erTi xeliT, ori xeliT, Semotrialdi 180 gradusiT;
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
6. miartyi burTi kedels da isev dai-<br />
Wire;<br />
7. miartyi burTi kedels, Semohkari<br />
taSi da daiWire kedlidan asxletili<br />
burTi ise, rom Zirs ar daagdo,<br />
gaimeore igive, burTis ukan miRebamde<br />
zurgs ukan taSiT, iatakze xelebis<br />
SexebiT da SemotrialebiT;<br />
191<br />
8. wyvil-wyvilad, burTis tareba xelixelCakidebuli, dgomSi da<br />
moZraobisas (orives aqvs Tav-Tavisi burTi);<br />
9. gaagore burTi, gaekide da daiWire, sanam igi miaRwevs daniSnul<br />
adgils;<br />
10. gaagore burTi da sanam is migoravs, irbine mis garSemo;<br />
11. aagde burTi da Semohkari taSi imdenjer, ramdenjerac igi Seexeba<br />
iataks;<br />
12. igive varjiSi, mxolod ramdenjerac burTi Seexeba iataks, axti<br />
orive fexiT, cali fexiT;<br />
13. aagde burTi rac SeiZleba maRla da gadaagde, rac SeiZleba<br />
Sors;<br />
14. driblingi garkveuli riTmiT;<br />
15. zurgiT kedlisken dgomSi miartyi burTi kedels, Semobrundi<br />
da isev daiWire;
192<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
16. aagde burTi maRla da sanam igi eSveba, Seecade<br />
gaZvre mis qveS, rac SeiZleba bevrjer;<br />
17. maRali driblingisas amoZrave xeli iatakidan amxtari burTis<br />
garSemo;<br />
18. igive varjiSi, mxolod orive xelis moZraobiT burTis garSemo,<br />
fexebi erTad;<br />
19. daiWire burTi Tavs ukan, gauSvi xeli da isev<br />
daiWire zurgs ukan, sanam igi iataks Seexeba;<br />
20. burTis TiTze bzriali;<br />
21. siaruli erTi xelidan meoreSi burTis gadataniT;<br />
22. fexebi ganze, daagde burTi iatakze fexebSua, Semdeg Semotrialdi<br />
da isev daiWire amxtari burTi;<br />
23. dgomi, fexebi ganze, erTi xeli win, meore ukan. gadaitane bur-<br />
Ti fexebSua erTi xelidan meoreSi;
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
wonasworoba<br />
193<br />
1. aagde burTi, burTis iatakze daSvebamde amoZrave fexi wriulad<br />
(daiTvale, ramden wres moxazavs bavSvi fexiT);<br />
2. driblingi cal fexze xtomiT (moZraobaSi da adgilze);<br />
3. sayrden fexze triali wonasworobis daukargavad;<br />
4. siaruli TiTis wverebiT, quslebiT;<br />
5. dgomi burTiT xelSi, fexebi ganze, xtomi sruli SemobrunebiT<br />
da daSveba igive poziciaze (triali jer marcxniv, mere marjvniv);<br />
6. burTis TvaldaxuWuli tareba;<br />
7. merxze axtoma da Camoxtoma wonasworobis daukargavad;<br />
8. sirbili moednis gaswvriv, SeCereba mwvrTnelis niSanze;<br />
9. igive, burTis tarebiT;<br />
10. moedanze wriulad sirbili, mwvrTnelis niSanze SeCereba, maRla<br />
axtoma Semotrialeba da isev sirbili;<br />
11. siaruli ukan-ukan;<br />
12. siaruli merxze ukan-ukan da win;<br />
13. igive, burTis tarebiT merxze;<br />
14. driblingi moednis gaswvriv, mwvrTnelis niSanze iatakze gadakotrialeba,<br />
wamodgoma, burTis kvlav xelSi Cagdeba da driblingis<br />
gagrZeleba;<br />
15. burTis win gagoreba, gadakotrialeba (noxze), burTis kvlav<br />
xelSi Cagdeba, driblingi, Semdeg srola an pasi.
194<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
16. merxze siarulisas Tanagundelis mier gadmogdebuli burTis<br />
daWera da isev gadawodeba;<br />
17. driblingi moednis gaswvriv, mwvrTnelis niSanze gaSeSeba cal<br />
fexze;<br />
18. driblingi wreze, wris SigniT da gareT;<br />
19. burTis tyorcna mwvrTnelis mier mklavebiT Seqmnil wreSi;<br />
20. tyorcna kalaTSi uwonasworo mdgomareobidan;
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
koordinacia<br />
195<br />
1. gaagore burTi ise, rom moartya mizans, romelic SeiZleba iyos<br />
meore moZravi burTi, wre, CarWobili joxi, kedelze dawerili<br />
nomrebi da sxv.;<br />
2. sirbili erTi aweuli da meore win gawvdili xeliT;<br />
3. Seecade Caagdo burTi Tanagundelis mier mklavebiT Seqmnil<br />
wreSi;<br />
4. daWerobana wyvilebSi (yvela Tavisi burTiT); Seecade Seexo<br />
partnioris zurgs, muxlebs, burTs (imarjvebs is, vinc ufro<br />
bevrjer Seexeba);<br />
5. igive, rac zemoT, mxolod sam, oTx, xuT moTamaSes Soris;<br />
6. driblingi adgilze ori burTiT;<br />
7. igive, sirbiliT;<br />
8. driblingi ori burTiT ukan-ukan;<br />
9. or-ori burTis tarebisas wyvilebSi burTis gacvla mwvrTnelis<br />
niSanze;<br />
10. igive varjiSi sami, oTxi, xuTi bavSvis monawileobiT;<br />
11. gaSlil fexebs Soris burTis tareba ise, rom Semoixazos rviani;<br />
12. burTis tareba wyvil-wyvilad ise, rom Semoixazos rviani (ix.<br />
naxati);
196<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
13. wyvil-wyvilad, `a” atarebs burTs `b”-sken (romelsac fexebi da<br />
mklavebi aqvs gaSlili), utarebs burTs fexebSua, uZvreba xelebis<br />
qveS da brundeba driblingiT sawyis poziciaSi, Cerdeba,<br />
akeTebs bruns da awodebs burTs `b”-s, romelic imeorebs igives<br />
`a” moTamaSesTan;<br />
14. dgomi, burTi moTavsebulia moTamaSis win gawvdil xelebSi.<br />
moTamaSe uSvebs burTs xels da sanam isev daiWers, Semohkravs<br />
taSs zurgs ukan;<br />
15. igive, burTi uWiravs zurgs ukan, taSi da burTis isev daWera;<br />
16. igive, burTi muxlebwin;<br />
17. driblingi erTdroulad sami burTiT;<br />
18. wyvil-wyvilad (TiTo burTi TiTos), erTi wertilidan `a” da `b”<br />
driblingiT Sordebian erTmaneTs. `a” midis driblingiT win da<br />
b” ki- ukan, mwvrTnelis niSanze `a” midis ukan, `b” ki - win, isev<br />
erTmaneTis Semxvedri mimarTulebiT;<br />
19. igive gverdiTi mimarTulebiT;<br />
20. wyvil-wyvilad (TiTo burTi TiTos), `a” awvdis iatakidan asxletil<br />
burTs `b”-s da `b” ubrunebs mkerdidan pass ori xeliT<br />
`a”-s;<br />
21. wyvil-wyvilad; `a” dgas burTiT, `b” zis iatakze uburTod. `a”<br />
awvdis burTs `b”-s da jdeba, `b” awvdis burTs `a”-s da dgeba;<br />
22. wyvil-wyvilad: pasi mkerdidan ori xeliT, iatakidan asxletili<br />
burTis miwodeba cali xeliT, burTis gadacema xelidan xelSi,<br />
boulinguri pasi, beisboluri pasi, pasi TavzemoT aRmarTuli<br />
xelebiT;<br />
23. wyvil-wyvilad; bavSvebi dganan erTmaneTisken zurgiT, erTi
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
197<br />
gadascems burTs meores Tavzemodan, meore ubrunebs burTs<br />
pirvels fexebSuidan;<br />
24. igive, mxolod burTis miwodeba gverdidan (marcxena mxares,<br />
marjvena mxares);<br />
25. wyvil-wyvilad, `a” agorebs burTs `b”-sken, `b” swrafad ubrunebs<br />
ukan fexiT;<br />
26. wyvil-wyvilad; jdomi erTmaneTis pirispir (TiTo burTi Ti-<br />
Tos), burTebis gacvla gagorebiT, iatakidan asxletiT, tyorcniT;<br />
27. burTis damizneba da mizanSi tyorcna;<br />
28. wyvil-wyvilad, `a” moZraobs driblingiT, `b” mihyveba ukan da<br />
akeTebs misi moZraobis imitacias, Semdeg rolebi icvleba;<br />
29. wyvil-wyvilad; burTi moTavsebulia moTamaSeTa zurgebs Soris,<br />
siaruli win, ukan, gverdulad, ise, rom burTi ar davardes;
198<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
30. igive, mxolod burTi uWiravT SublebiT;<br />
31. wyvil-wyvilad, wvanan mucelze, TiTo burTi TiTos, pasebi;<br />
32. wyvil-wyvilad `a” tyorcnis burTs `b”-sken, `b” tyorcnis Tavis<br />
burTs ise, rom moartyas `a”-s mier natyorcn burTs;<br />
33. wyvil-wyvilad `a” agdebs burTs haerSi, xolo `b” cdilobs moartyas<br />
Tavisi burTi `a”-s mier agdebul burTs;<br />
34. igive varjiSi, mxolod burTis gorebiT;<br />
sunTqviTi varjiSebi<br />
1. gabere buStebi, gabere buStebi patara milis gamoyenebiT,<br />
isunTqe xmamaRla;<br />
2. CaisunTqe da amoisunTqe marjvena nestoTi, roca marcxena<br />
daculia TiTiT da piriqiT;<br />
3. ping-pongis burTi sulis SeberviT gaagore magidaze;<br />
4. CaisunTqe cxviriT, Seikave sunTqva, Tan xmamaRla iTvale<br />
amousunTqavad. Seasrule igive varjiSi, mxolod iTvale gonebaSi;<br />
5. jdomi iatakze, daeyrdeni zurgs ukan gamarTul xelebs, erT<br />
Tvlaze CaisunTqe da or Tvlaze amoisunTqe;<br />
6. dgomi, burTi moTavsebuli gaqvs quslebs Soris. erT Tvlaze<br />
CaisunTqe, xelebi ganze gaswie da aswie, or Tvlaze amoisunTqe,<br />
Cajeqi da xelebi Semoaxvie muxlebs;
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
199<br />
7. daweqi zurgze, burTi daide mkerdze. CaisunTqe da amoisunTqe,<br />
yuradReba gaamaxvile zemoT-qvemoT moZrav burTze;<br />
8. igive varjiSi, mxolod burTi moTavsebuli gaqvs mucelze;<br />
9. daide qaRaldis Wiqa tuCebze da ubere Sig ise, rom tuCebidan<br />
ar Camovardes (Sejibreba);<br />
gamZleoba<br />
1. Sejibri burTis 15-20 metrze burTis tarebaSi;<br />
2. Sejibri slalomiT burTis tarebaSi;<br />
3. Sejibri burTis tarebaSi (estafeta);<br />
4. TamaSi-varjiSi garkveuli ritmiT burTis tarebaSi (estafeta);<br />
5. Sejibri xelebze awevaSi;<br />
6. `qanqara” pasebi orSi, samSi, oTxSi, xuTSi erTi mimarTulebiT<br />
da win da ukan moZraobisas gansazRvrul drois ganmavlobaSi<br />
(`qanqara” _ urTierTgadacemebi burTis SeuCereblad);<br />
7. Sejibri adgilze xtomaSi, garkveuli ritmis SenarCunebiT;<br />
8. igive varjiSi, imavdrouli driblingiT;
200<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
9. Sejibreba tyorcnaSi daTqmuli drois ganmavlobaSi (ramdeni<br />
srola Sesruldeba gansazRvruli drois monakveTSi);<br />
10. igive, mxolod iTvleba marto Cagdebuli burTebi;<br />
11. pasebi daTqmuli drois ganmavlobaSi (or, sam, oTx, xuT kaciani<br />
gundebi), ramdeni gadacema gakeTdeba gansazRvruli drois monakveTSi;<br />
12. sirbili wreze gansazRvruli drois monakveTSi;<br />
Zalovani siswrafe<br />
1. xtoma da driblingi erTdroulad;<br />
2. adgilze da moZraobisas Sejibri driblingSi, xtomaSi, tyorcnaSi,<br />
pasebSi;<br />
3. varjiSi wyvilad dacvasa da TavdasxmaSi winaaRmdegoba da mogerieba;<br />
4. wyvilad: `urika” (erT moTamaSes xelebiT uWiravs meoris fexebi<br />
da ise dahyavs);<br />
5. xtomebi wris SigniT da gareT;<br />
6. xtoma simaRleze, xtoma sigrZeze, ukan-ukan xtoma, axtoma mcire<br />
simaRleze;<br />
7. burTis tyorcna win, ukan, gverdze, mjdomare, Cacucquli,<br />
zurgze dawolili, mucelze dawolili poziciidan;<br />
8. yvela saxis estafeturi Sejibreba;<br />
9. yvela saxis varjiSi mwkrivSi (xtomebis da tyorcnebis stimulirebisTvis).
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
siswrafe<br />
201<br />
1. driblingi moednis gaswvriv, siCqaris Secvla gansazRvrul<br />
niSanze (niSani SeiZleba iyos sastvenis xma, daZaxeba an moednis<br />
romelime xazi);<br />
2. driblingis dawyeba sxvadasxva poziciidan (mdgomare, mjdomare,<br />
Cacucquli, zurgze dawolili, mucelze dawolili poziciidan);<br />
3. wyvilad, (TiTo burTi TiTos) driblingisas Seecade Seexo meore<br />
moTamaSis burTs, muxls, zurgs, zonars da ase Semdeg;<br />
4. Sejibreba driblingSi da igive estafeturad;<br />
5. burTis tareba wreze sirbiliT;<br />
6. mwvrTnelis niSanze (niSani SeiZleba iyos vizualuri, smeniTi,<br />
mgrZnobelobiTi) reaqciis gamosavleni TamaSi-varjiSebi;<br />
saxsrebis moqniloba<br />
1. burTis flobis varjiSebi sxvadasxva sportuli inventaris gamoyenebiT;<br />
2. triali, wels zemoT sxeulis Semobruneba., qveda kidurebis<br />
gawelva, zeda kidurebis gawelva, burTis floba;<br />
3. triali wriulad, gaZromebi skamis qveS, or kedels Sua viwro<br />
gasasvlelSi;
202<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
4. sxeulis zeda nawilisa da barZayebis gansaviTarebeli varjiSebi<br />
saTanado testebiT;<br />
varjiSebi sivrcul – droiTi da dinamikuri Cvevebis<br />
gansaviTareblad.<br />
1. siaruli da sirbili nela, swrafad. xtoma nela, swrafad.<br />
2. igive varjiSi, mxolod driblingiT;<br />
3. neli, swrafi driblingi. maRali driblingi, dabali driblingi,<br />
Zalian maRali driblingi, Zalian dabali driblingi;<br />
4. ori burTis tareba monacvleobiT (adgilze, moZraobisas);<br />
5. driblingi sirbiliT, xelis, mimarTulebis, siCqaris SecvliT,<br />
mwvrTnelis niSanze driblingis gagrZeleba sawinaaRmdego<br />
mimarTulebiT;<br />
6. driblingi sxvadasxvagvari nabijebiT;<br />
7. wyvilad, meore moTamaSis driblingis siCqaris imitacia;<br />
8. mwvrTneli iZleva raime ritms, bavSvebi akeTeben am ritmis imitacias<br />
xelebiT, fexebiT, burTiT;<br />
moZraobis, adaptaciis da transformaciis Cvevebis srulyofa;<br />
moZraobis kontroli<br />
1. mravalfeorovani varjiSi sxvadasxvanairi dawyebiTa da<br />
SeCerebiT;
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
203<br />
2. varjiSebi: individualuri, wyvilad, jgufSi (Zlierad gaberili<br />
burTiT, rbili burTiT, uxeSi burTiT, mZime burTiT, msubuqi<br />
burTiT, patara burTiT, didi burTiT), mcire zomis winaRobebiT,<br />
siCqaris TandaTan gazrdiT, mwvrTnelis mier sxvadasxva<br />
signalis gamoyenebiT (xmiT, xelebis moZraobiT, sastveniT,<br />
dairiT, musikiT).<br />
3. yvela saxis driblingi, tyorcna, pasi da kombinaciebi;<br />
4. yvela situacia, erTi erTze, ori orze, sami samze, oTxi oTxze,<br />
xuTi xuTze (varjiSi rogorc dacvaSi, ise TavdasxmaSi);<br />
5. raodenobrivad uTanasworo TamaSi-varjiSebi;<br />
winaswari ganWvreta da arCevani<br />
1. pasebi wyvilad, SuaSi damcveliT.<br />
2. igive varjiSi, mxolod samkaciani da xuTkaciani gundebiT (roca<br />
TamaSobs sami bavSvi, SuaSi aris erTi mcveli, roca xuTi TamaSobs<br />
_ ori mcveli);<br />
3. TamaSi erTi erTze moednis sxvadasxva monakveTze;<br />
4. TamaSi raodenobrivad uTanasworo situaciaSi (orive gundisaTvis,<br />
rigrigobiT);<br />
5. erTi-erTze da sami samze mwvrTnelis daxmarebiT;<br />
6. TamaSi dacvaSi moTamaSis daxmarebiT (rigrigobiT);
204<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
3.6 varjiSebi <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebis Sesaswavlad<br />
am TavSi aRwerilia is ZiriTadi varjiSebi, romlebic xels uwyobs<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTadi safuZvlebis aTvisebas.<br />
driblingi<br />
1. driblingi erT adgilze moZraobisas, moednis gaswvriv, moednis<br />
centrSi, moedanze daxatuli wreebisa da xazebis gaswvriv (anu<br />
moednis perimetris gaswvriv).<br />
2. driblingi moedinis centrSi. mwrvTnelis niSanze (xma, sastvenis<br />
xma, taSi da sxv.). siCqaris, mimarTulebis, xelis Secvla da<br />
sxv.<br />
3. driblingi moedanze, winaswar gansazRvruli mimarTulebiT;<br />
4. driblingi ori burTiT, adgilze da moZraobisas.<br />
5. “SeCereba”. bavSvebi atareben burTs moednis centrSi (yvelas<br />
aqvs Tav-Tavisi burTi) da mwvrTnelis niSanze Cerdebian (vinc<br />
ver axerxebs, kargavs qulas). aCvevs maT uecar SeCerebas (Se-<br />
Cereba tyorcnisTvis, an or-nabijiani SeCereba).<br />
6. “daWerobana”. bavSvebi atareben burTs moedanze (TiToeuli<br />
Tav-Tavisi burTiT) da cdiloben aicdinon im bavSvis Sexeba,<br />
romelic iWers. bavSvi, romelsac “damWeri” bavSvi Seexeba, Tvi-<br />
Ton xdeba “damWeri”. am gziT bavSvebi swavloben xelis Secvlas,<br />
ukan-ukan siaruls, mimarTulebis Secvlas, aseve `damWeri”<br />
bavSvi, romelic cdilobs Seexos danarCenebs, eCveva miznis misaRwevad<br />
swraf moZraobas daufiqreblad.<br />
7. igive TamaSi, im gansxvavebiT rom bavSvi, romelic amorCeulia<br />
(“damWeri” ), cdilobs, rac SeiZleba met bavSvs Seexos, drois<br />
gansazRvrul monakveTSi.<br />
8. bavSvi driblingiT mihyveba moednis xazebs roca Sexvdeba meore<br />
bavSvs, icvlis xels, iwyebs moZraobas sawinaaRmdego mimarTulebiT<br />
an icvlis mimarTulebas.<br />
9. `CaquCi”. bavSvebi atareben burTs moedanze, CaquCis dartymis<br />
imitaciiT, (maRali driblingi, dabali driblingi, swrafi driblingi).<br />
10. `avtomobili”, bavSvebi (yvela Tav-Tavisi burTiT) mimofantuli<br />
arian moedanze da baZaven avtomobilis moZraobas,<br />
anu iwyeben driblings adgilze (manqana gaCerebulia), Semdeg<br />
gadaadgildebian (avtomobilma daiwyo moZraoba). moZraoben mTel
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
cxrili #17. am TavSi moyvanili diagramebis pirobiTi niSnebi;<br />
205<br />
moedanze (win, ukan, marjvniv, marcxniv). Cerdebian `SuqniSanze”,<br />
anu rodesac mwvrTneli yviris `wiTeli Suqi” da isev iwyeben<br />
moZraobas, rodesac igi yviris mwvane Suqi. bolos ubrundebian<br />
sawyis wertils (avtomobili Sedis farexSi) da tyorcnian<br />
burTs naxtomSi.<br />
• es varjiSi aswavlis bavSvebs driblingis dawyebas sxvadasxva<br />
gziT, sxvadasxva saxis driblings, tyorcnas naxotmSi da isev<br />
driblings.<br />
• TamaSebisas bavSvebis moZraobebi jer kidev dauxvewavia. nelnela<br />
maTi moZraobebi ufro ixveweba da bolos imdenad avtomaturi<br />
xdeba, rom bavSvebs SeuZliaT am moZraobebis gamoyeneba<br />
TamaSis dros Seqmnil situaciaSi;<br />
11. “kudobana”. bavSvebs Sortebze cxvirsaxoci aqvT mimagrebuli<br />
da darbian moedanze. driblingiT. erTi bavSvi, romelsac cxvirsaxoci<br />
ara aqvs, cdilobs, moitacos romelime sxva bavSvis<br />
cxvirsaxoci. bavSvi, romelic moitacebs yvelaze met cxvirsaxocs,<br />
gamarjvebulia.<br />
12. Tavisufali driblingi moedanze. mwvrTnelis niSanze bavSvebi<br />
Cerdebian da trialdebian kalaTisken gverdiTi xazebis mimar-<br />
TulebiT (varjiSis dawyebisas, mwvrTneli miuTiTebs, Tu saiT<br />
unda mibrundnen). es varjiSi emsaxureba brunvebis aTvisebas.<br />
13. `pasi sakuTar Tavs”. (burTis agdeba da daWera) SeCereba da<br />
driblingis dawyeba (yvela mimarTulebiT).
206<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
14. `ZaRli da kurdReli”. bavSvebi iyofian or jgufad. (yvelas<br />
aqvs Tav-Tavisi burTi). erTi jgufis bavSvebi arian `kurdRlebi”.<br />
meore jgufisa ki _ `ZaRlebi”. `ZaRlebi” dganan moednis<br />
centralur wreSi, `kurdRlebi” ki _ sajarimo moednis wreebSi.<br />
mwvrTnelis niSanze, bavSvebi iwyeben moZraobas driblingiT.<br />
`ZaRlebi”, cdiloben Seexon `kurdRlebs”. is `kurdReli”,<br />
romelsac Seexeba `ZaRli”, wyvets TamaSs da jdeba iatakze. is<br />
`ZaRli” romelic Seexeba yvelaze met `kurdRels” TamaSis ganmavlobaSi<br />
(TamaSis xangrZlivoba winaswar aris daTqmuli), imarjvebs.<br />
15. `mgeli da cxvari”. bavSvebi (`cxvrebi”) ganawilebuli arian<br />
moednis samive wreSi. erTi bavSvi `mgeli” rCeba wreebs gareT.<br />
(yvela Tav-Tavisi burTiT), mwvrTneli acxadebs: `mgeli aq ar<br />
aris!” da `cxvrebi” iwyeben burTis tarebas mTel moedanze.<br />
`mgels” aseve SeuZlia driblingi, magram aravis ar unda Seexos.<br />
garkveul dros mwvrTneli yviris: `mgeli movida”. `mgels” Seu-<br />
Zlia Seexos yvela `cxvars”, romelic wris gareTaa. (wreSi myofi<br />
bavSvebi `daculebi” arian). wris gareT darCenili `cxvrebi”<br />
gaurbian `mgels”. is bavSvi, romelsac, `mgeli” Seexeba, TviTon<br />
xdeba `mgeli” da TamaSi grZeldeba.<br />
es TamaSi aCvevs bavSvebs, iSviaTad uyuron burTs misi tarebisas<br />
da iswavlon burTis sxvadasxvagvari tareba, moedanze warmoqmnili<br />
situaciis mixedviT.<br />
16 `meTevze”. bavSvebi (`Tevzebi”) dganan piriT xazs miRma, mwkriv-<br />
Si (yvela Tav-Tavisi burTiT.) erTi bavSvi (burTiani) dgas<br />
moednis centrSi. mwvrTnelis niSanze bavSvebi iwyeben moZraobas<br />
da cdiloben, gadalaxon sawinaaRmdego piriTi xazi ise, rom<br />
maT ar Seexos `meTevze”. is bavSvi, romelsac `meTevze” Seexeba<br />
TviTon xdeba `meTevze”.
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
207<br />
TamaSis dros yuradRebas ar amaxvileben sxvadasxva saxis Secdomebze.<br />
TamaSi aswavlis driblingis siswrafes, mimarTulebis arCevasa da<br />
situaciis winaswar ganWvretas.<br />
17. `daWerobana”. bavSvebi dayofilni arian or jgufad (yvela Tavisi<br />
burTiT) da dganan moednis Sua xazis gayolebiT, orive<br />
mxares, zurgiT erTmaneTisken. jgufs aqvs sakuTari ricxvi (1<br />
an 2), feri (Savi an TeTri) da saxeli ( `mze” an `mTvare”). im<br />
wams, rodesac mwvrTneli acxadebs romelime arCeul ricxvs,<br />
fers, an saxels, dasaxelebuli jgufis bavSvebi iwyeben driblings<br />
im piriTi xazisken, romlis pirispirac isini dasawyisSi<br />
idgnen. meore jgufis bavSvebi trialdebian da misdeven maT<br />
driblingiT. TiToeuli bavSvi meore jgufidan cdilobs Seexos<br />
im bavSvs, romelic idga mis zurgs ukan. bavSvi, romelsac exeba<br />
meore, xels wevs maRla (magram TamaSidan ar gadis). bavSvebi,<br />
romlebic xazs xelSeuxeblad miaRweven `gadarCenilni” arian.<br />
imarjvebs is jgufi, romelic daTqmul droSi met bavSvTan<br />
moaxerxebs Sexebas. TamaSis dasawyisSi bavSvebi SeiZleba Cacucqulni<br />
iyvnen, iwvnen zurgze, an mucelze.
208<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
18. `oTxi kuTxe” moednis TiToeuli naxevris oTxive kuTxeSi dgas<br />
TiTo bavSvi (yvela Tav-Tavisi burTiT), xolo TiToeuli naxevris<br />
centrSi _ erTi baSvi. mwvrTnelis niSanze kuTxeSi mdgomi<br />
bavSvi driblingiT iwyebs moZraobas kuTxeebis gasacvlelad.<br />
(maTi moZraobis mimarTuleba, romelic SeiZleba iyos saaTis<br />
isris Tanxvdenili, sawinaaRmdego an survilisamebr arCeuli,<br />
winaswar aris daTqmuli). centrSi myofi bavSvi cdilobs daikavos<br />
Tavisufali kuTxe. bavSvi romelic rCeba kuTxeSi adgilis<br />
gareSe, dgeba SuaSi da TamaSi iwyeba Tavidan.<br />
19. `gaSeSobana” bavSvebi darbian moedanze driblingiT (yvela<br />
Tav-Tavisi burTiT), erTi bavSvi (winaswar arCeuli) aseve darbis<br />
driblingiT da cdilobs Seexos romelime bavSvs. bavSvi,<br />
romelsac igi Seexeba `SeSdeba”. gawvdili xeliT, sanam mas sxva<br />
bavSvi ar Seexeba. amis Semdeg `gaSeSebuli” bavSvi isev iwyebs<br />
driblngs.<br />
20. `1, 2, 3, daviwye” bavSvebi dganan piriT xazs ukan. (yvela Tav-<br />
Tavisi burTiT) erTi bavSvi, burTiT, dgas maTken zurgSeqceviT,<br />
moednis centrSi. igi yviris: `1, 2, 3, dviwye” da trialdeba<br />
maTken. rogorc ki centrSi myofi daiyvirebs `1, 2, 3, daviwye”,<br />
xazs iqiT mdgomi bavSvebi iwyeben moZraobas driblingiT. centrSi<br />
myofi bavSvis maTken motrialebisTanave bavSvebi SeSdebian.<br />
is bavSvi, romelic pirveli ver aswrebs gaSeSebas da centrSi<br />
mdgomi bavSvi Tvals mohkravs mis moZraobas, brundeba isev xazs<br />
ukan. gamarjvebulia is bavSvi, romelic aRwevs moednis centrs<br />
ise, rom SeumCneveli rCeba misi `moZraoba”.<br />
21. `signali”. bavSvebi (yvela Tav-Tavisi burTiT) dganan mwkrivSi<br />
mwvrTnelis pirdapir. mwkrivSi mdgomi pirveli bavSvi iwyebs<br />
moZraobas mwvrTnelis signalze, romelic aniSnebs mas, saiT wavides,<br />
roca mwvrTnels xeli dabla aqvs daSvebuli, bavSvs Seu-
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
209<br />
Zlia wavides iqiT saiTac unda. rodesac mwvrTneli maRla swevs<br />
marjvena xels, bavSvi midis marcxniv (da piriqiT), rodesac<br />
mwvrTneli orive xels swevs maRla, bavSvebi iwyeben driblings<br />
sawinaaRmdego mimarTulebiT.<br />
22. estafeturi Sejibri driblingSi. or jgufad dayofili bavSvebi<br />
dganan mwkrivSi piriT xazs ukan. (yvela Tav-Tavisi bur-<br />
TiT an TiTo burTiT jgufSi), mwvrTnelis niSanze pirveli<br />
bavSvi iwyebs driblings (bavSvi SeiZleba mihyvebodes moednis<br />
xazebs, moZraobdes wreebis garSemo an moedanze mimofantuli<br />
winaRobebis garSemo), garkveuli adgilis miRwevisas moedanze,<br />
brundeba, Cerdeba mwkrivSi Semdegi bavSvis win, aZlevs mas<br />
burTs (Tu gundSi erTi burTia) an exeba xeliT meore bavSvis<br />
burTs da Semdegi bavSvi iwyebs moZraobas. ufro swrafi gundi<br />
imarjvebs.<br />
23. estafeturi Sejibreba winaRobebiT. bavSvebi dayofilni arian<br />
or jgufad (yvela Tav-Tavisi burTiT) da dganan ise, rogorc es<br />
diagramazea naCvenebi. mwvrTnelis niSanze orive mwkrivis TiTo<br />
bavSvi iwyebs driblings cali xeliT, raTa meore xeliT waaqcios<br />
misi moZraobis gayolebaze dawyobili winaRobebi, Semdeg<br />
swrafad brundeba ukan, raTa mwkrivis meore bavSvma daiwyos<br />
driblingi. meore bavSvi driblingisas myarad dgams pirveli<br />
bavSvis mier waqceul winaRobebs. (sanam winaRoba ar dgas, bavSvs<br />
ar SeuZlia gaagrZelos driblingi). ufro swrafi gundi imarjvebs.<br />
24. moedanze Tavisufali driblingisas xelis Secvla, wasvla sawinaaRmdego<br />
mimarTulebiT, mimarTulebis Secvla, driblingi<br />
SemotrialebiT da sxv.<br />
25. moednis perimetris gaswvriv driblingi xelis SecvliT, mimar-<br />
Tulebis SecvliT, siCqaris SecvliT.
210<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
26. wyvilad, moedanze driblingis Seuwyvetlad burTis gacvla<br />
meore bavSvTan.<br />
27. bavSvebi dayofili arian sam, oTx, an xuTkacian jgufebad. dganan<br />
piriT xazs iqiT. moedanze moniSne adgili survilis mixedviT,<br />
romelTanac miaxloebisas bavSvma unda:<br />
• Secvalos xeli;<br />
• wavides sawinaaRmdego mimarTulebiT;<br />
• Secvalos siCqare;<br />
• triali driblingiT;<br />
• SeCerdes naxtomis Semdeg;<br />
• wavides ukan, Secvalos xeli da isev gaagrZelos winsvla driblingiT;<br />
• Secvalos mimarTuleba;<br />
28. Cautare bavSvebs driblingis asaTvisebeli varjiSebi, raTa maT<br />
Seiswavlon:<br />
• driblingi da SeCereba;<br />
• driblingi xelis SecvliT;<br />
• driblingi sawinaaRmdego mimarTulebiT;<br />
• mimarTulebis Secvla driblingisas;<br />
• brunva;<br />
• burTis dacva driblingis dros;<br />
• driblingi zurgs ukan;<br />
• brunvis simulacia da bruni;<br />
• driblingi SeyovnebebiT;<br />
tyorcna<br />
1. sxvadasxva zomis da wonis burTis tyorcna rgolSi, sxvadasxva<br />
sima Rlis kalaTSi (sxvadasxva distanciidan);<br />
2. Tavisufali tyorcna kalaTSi;<br />
3. tyorcna kalaTSi merxidan;<br />
4. tyorcna moniSuli adgilisken, romelic SeiZleba iyos kedelze<br />
dawerili nomeri, wreebi iatakze, meore bavSvis mier mklavebiT<br />
gakeTebuli rgoli;
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
211<br />
5. burTis tyorcna winaRobis<br />
wasaqcevad, meore burTis an sxvadasxva<br />
sagnisTvis mosaxvedrad<br />
(moZraobisas da adgilidan).<br />
6. tyorcna, standartulze ufro<br />
did kalaTSi;<br />
7. tyorcna sxvadasxva zomis ufaro<br />
kalaTSi;<br />
8. tyorcna kalaTSi sxvadasxva<br />
poziciidan (kalaTisken saxiT,<br />
marjvena mxridan, marcxena mxridan).<br />
9. tyorcna kalaTSi, SejibriT. ori<br />
qula Cagdebis SemTxvevaSi, erTi<br />
qula, Tu burTi moxvdeba kala-<br />
Tis rgols, naxevari qula, Tu<br />
burTi moxvdeba fars. gundi, romelic moaxerxebs daTqmuli<br />
drois manZilze meti qulebis mopovebas, gamarjvebulia.<br />
10. Sejibri tyorcnaSi. tyorcna xorcieldeba sxvadasxva poziciidan,<br />
distanciidan, gverdebidan, faris gamoyenebiT an mis gamouyeneblad.<br />
TiTo Cagdeba _ TiTo qula. TamaSi mimdinareobs<br />
daTqmuli drois manZilze, gamarjvebamde.<br />
11. Sejibri sajarimo tyorcnaSi: gunduri da individualuri.<br />
12. `21 qula”. bavSvebi dayofili arian or jgufad da dganan<br />
orive faris sajarimoSi, tyorcnis xazTan. mwvrTnelis niSanze,<br />
mwkrivSi pirveli bavSvi (erTdroulad orive mxares) tyorcnis<br />
kalaTSi. (sul aqvs ori cdis ufleba. ori qula Tu burTi<br />
vardeba pirvelive cdaze. Tu pirvel cdaze burTi ar vardeba,<br />
bavSvi mirbis kalaTisken, xsnis burTs da isev, tyorcnis. Tu igi
212<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
agdebs meore cdaze, iRebs erT qulas). Semdegi bavSvi iwyebs tyorcnas<br />
mas Semdeg, rac pirveli bavSvi amTavrebs TamaSs, anu iyenebs<br />
pirvel an meore cdas, gundi, romelic pirveli agrovebs<br />
21 qulas, imarjvebs.<br />
13. sajarimo moedanze moniSne ramdenime satyorcni pozicia da<br />
danomre (pirveli pozicia iqneba 1, meore - 2, mesame - 3da a.S.)<br />
bavSvi iwyebs tyorcnas 1 poziciidan, eZleva sami cdis ufleba,<br />
Tu verc erTi ver Caagdo rCeba igive poziciaze da iwyebs<br />
Semdegi bavSvi, romelic samidan romelime cdaze Cagdebis Sem-<br />
TxvevaSi gadadis momdevno poziciaze (Semdeg nomerze). bavSvi,<br />
romelic pirveli miaRwevs bolo pozicias (bolo nomeri), imarjvebs.<br />
14. `samkuTxedi”. bavSvebi arian dayofili or jgufad (TiTo bur-<br />
Ti _ TiTo jgufs) da ganlagebuli orive faris qveS, rogorc<br />
es qvemoT diagramazea naCvenebi. tyorcnisTvis moiniSneba sami<br />
pozicia, bavSvs eZleva sami cdis ufleba burTis Casagdebad.<br />
TamaSi iwyeba mwvrTnelis niSanze.<br />
mwkrivSi pirveli bavSvi iwyebs tyorcnas. sanam wina bavSvi<br />
ar Caagdebs burTs pirvelive cdaze an sami cdidan romelimes<br />
ar gamoiyenebs Casagdebad, Semdeg bavSvs ar SeuZlia daiwyos<br />
tyorcna, igi dgas Tavis poziciaze da ver gadava Semdegze.<br />
gundi, romelic pirveli daasrulebs tyorcnebs, imarjvebs.<br />
15. varjiSebis dros tyorcna SeiZleba Sesruldes ori xeliT, erTi<br />
xeliT, naxtomSi ori xeliT da naxtomSi erTi xeliT.<br />
16. burTis agdeba maRla, Semdeg daWera da tyorcna;<br />
17. kalaTisken piriT mdgomi bavSvi agdebs burTs win da maRla. mirbis,<br />
Semotrialdeba, iWers burTs, isev Semotrialdeba (sayrdeni<br />
fexis gamoyeneba) da styorcnis kalaTSi.
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
213<br />
18. tyorcna kalaTisken calTvaldaxuWuli.<br />
19. bavSvebi dganan sajarimo moedanze (yvela Tav-Tavisi burTiT)<br />
zurgiT kalaTisken. mwvrTnelis niSanze bavSvebi, Semotrialdebian<br />
(win an ukan) da styorcnian kalaTSi.<br />
20. bavSvebi dganan farisken saxiT. burTi iatakzea. mwvrTnelis<br />
niSa nze isini swrafad iReben burTs iatakidan da styorcnian<br />
kalaTSi.<br />
21. bavSvebi dganan piriT farisken, burTi uWiravT zurgs ukan.<br />
mwvrTnelis niSanze isini agdeben burTs iatakze fexebs Soris,<br />
iWeren da tyorcnian kalaTSi.<br />
22. bavSvebi dganan piriT farisken burTi moTavsebulia koWebs Soris.<br />
mwvrTnelis niSanze isini xtebian da burTs koWebiT igdeben<br />
ise, rom daiWiron xeliT. Semdeg tyorcnian kalaTSi.<br />
23. cal fexze damdgari tyorcna;<br />
24. Sejibreba samqulian tyorcnaSi;<br />
25. agoreben burTs kalaTisken, gaekidebian, gaCerdebian ise, rom<br />
burTi moeqces fexebs Sua, (ise, rom erTi xeli hqondes win,<br />
meore _ ukan), aiRe da styorcne kalaTSi.<br />
26. iatakze damjdari tyorcna kalaTisken;<br />
27. farisaken burTis gadagdeba, Semdeg Camoxsna da tyorcna kalaTSi.<br />
28. tyorcna wyvilad yvela poziciidan.<br />
29. tyorcnis asaTvisebeli varjiSebi (fexebis pozicia, burTis<br />
simZimis SegrZneba, burTisTvis biZgis micemis swori Tanamimdevroba,<br />
majis moZraoba, burTis gaSveba, xelebis gaSla).<br />
30. Sejibreba tyorcnaSi farTan axlos cal fexze axtomiT (leiafi).<br />
31. Sejibreba “pasebi da tyorcna”, SeCerebis Semdeg marjvena mxares,<br />
marcxena mxares, marjvena xeliT, marcxena xeliT.<br />
driblingi da tyorcna<br />
driblingisa da tyorcnis kombinirebuli varjiSebi aCvevs bavSvebs<br />
swori gadawyvetilebebis miRebas TamaSis dros (magaliTad: Tu<br />
moTamaSe axloa kalaTTan, unda styorcnos, Tu Sorsaa _ driblingiT<br />
unda miuaxlovdes kalaTs, raTa styorcnos kalaTSi).
214<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
1. “yvela erTad kalaTisken”. bavSvebi dayofili arian or jgufad<br />
(yvela Tav-Tavisi burTiT) da dganan moednis centraluri xazis<br />
orive mxares erTmaneTisken zurgiT, rogorc es diagramazea<br />
naCvenebi. mwvrTnelis niSanze yvela bavSvi erTdroulad iwyebs<br />
driblings im kalaTisken romlis pirispir dganan isini. vinc<br />
Caagdebs, swrafad brundeba ukan da jdeba iatakze. TiToeul<br />
bavSvs burTis Casagadebad eZleva sami tyorcnis ufleba, ris<br />
Semdegac, miuxedavad imisa, Caagdo Tu ara, isev brundeba ukan,<br />
magram ar jdeba iatakze. gundi, romlis yvela bavSvi zis iatakze,<br />
adre imarjvebs.<br />
es TamaSi SeiZleba daiwyos jdomiT, Cacucquli, dawolili zurgze<br />
an mucelze. tyorcna SeiZleba Sesruldes naxtomSi, SeCerebis Semdeg<br />
da aseve cal fexze axtomiT farTan axlos.<br />
2. igive TamaSi, mxolod mwvrTnelis niSanze win an ukan brunviT.<br />
da bavSvebi midian driblingiT sawinaaRmdego kalaTisken da<br />
styorcnian.<br />
3. Sejibri driblingsa da tyorcnaSi. bavSvebi dayofili arian<br />
or jgufad (yvela Tav-Tavisi burTiT). mwvrTnelis niSanze<br />
pirveli bavSvi iwyebs moZraobas, Semdeg Cerdeba da tyorcnis<br />
kalaTisken. Tu igi agdebs burTs pirvelive cdaze, swrafad<br />
brundeba ukan, Tu ver agdebs, mas aqvs ufleba, kidev orjer<br />
scados burTis kalaTSi Cagdeba. samive cdis gamoyenebis Semdeg<br />
bavSvi brundeba ukan ( Caagdo Tu ara). imarjvebs gundi,<br />
romelic met burTs agdebs daTqmuli drois manZilze.<br />
4. igive TamaSi, mxolod, burTis Casagdebad erTi cda. bavSvi miuxedavad<br />
imisa, Caagdo burTi Tu ara, brundeba ukan, sawyis poziciaze.<br />
meore bavSvi iwyebs, rodesac pirveli bavSvi amTavrebs<br />
tyorcnas.
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
215<br />
5. driblingi slalomiT. Sejibri. bavSvebi dayofili arian or<br />
jgufad (yvela TavTavisi burTiT an TiTo burTi TiTo jgufs).<br />
bavSvebi dganan piriT xazs iqiT, mwkrivSi (ix. diagrama). pirveli<br />
bavSvi iwyebs driblings slalomiT moedanze ganlagebuli sagnebis<br />
garSemo, uaxlovdeba kalaTs da styorcnis. Semdeg<br />
brundeba Tavis mwkrivSi. imarjvebs gundi, romelic met burTs<br />
Caagdebs daTqmuli drois ganmavlobaSi.<br />
6. `TamaSi wreSi”. bavSvebi dayofili arian or jgufad (yvela Tav-<br />
Tavisi burTiT) da dganan mwkrivSi orive fars ukan. sajarimo<br />
moedanze wriulad Sesvlis Semdeg (ix. diagrama) bavSvi styorcnis<br />
kalaTSi. (igive kalaTSi, romlis ukanac igi dgas).<br />
7. `TamaSi sami wris garSemo”. bavSvebi dayofili arian or jgufad<br />
da dganan piriTi xazis iqiT (yvela Tavisi burTiT). mwvrTnelis<br />
niSanze pirveli bavSvi iwyebs driblings. uvlis garSemo<br />
moedanze daxatul yvela wres (ix. diagrama), Semdeg styorcnis<br />
kalaTSi da brundeba sawyis poziciaze. orive gundi iwyebs<br />
erTdroulad. imarjvebs gundi, romelic met burTs agdebs<br />
daTqmuli drois manZilze.
216<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
8. Sejibri driblingsa da tyorcnaSi (slalomi) moednis naxevridan.<br />
bavSvebi dayofili arian or jgufad (yvela Tav-Tavisi<br />
burTiT) da dganan mwkrivSi moednis centraluri xazis orive<br />
mxares (ix. diagrama). pirveli bavSvi iwyebs driblings moedanze<br />
moTavsebuli sagnebis gverdis avliT, uaxlovdeba kalaTs da<br />
styorcnis. aqvs erTi cdis ufleba. meore bavSvi iwyebs moZraobas<br />
maSin, roca pirveli bavSvi ukan ibrunebs kalaTisken<br />
natyorcn burTs. imarjvebs gundi, romelic met burTs Caagdebs<br />
daTqmuli drois manZilze.<br />
9. `estafeturi Sejibri”. bavSvebi dayofili arian sam an oTx<br />
jgufad (yvela Tav-Tavisi burTiT) da dganan rigSi piriT xazs<br />
ukan. mwvrTnelis niSanze yoveli rigis pirveli bavSvi iwyebs<br />
driblings sawinaaRmdego kalaTisken, Semdeg Cerdeba da tyorcnis,<br />
iWers ukan dabrunebul burTs, mirbis Tavisi mwkrivisken<br />
da exeba Semdeg bavSvs, romelic mxolod amis Semdeg iwyebs moZraobas.<br />
imarjvebs gundi, romelic met burTs agdebs daTqmuli<br />
drois manZilze. nebadarTulia nebismieri saxis tyorcna (Se-<br />
Cerebis Semdeg, naxtomiani, farqveSidan cal fexze axtomiT da<br />
sxv.).
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
217<br />
10. driblingi moednis naxevridan. mimarTulebis SecvliT Sesvla<br />
farqveS marjvnidan, marcxnidan, burTis tareba marcxena xeliT,<br />
marjvena xeliT.<br />
11. driblingi moednis naxevridan. (driblingis sxvadasxvagvari dawyeba,<br />
pasi sakuTar Tavs, SeCereba da isev driblingi) tyorcna,<br />
(naxtomiT, SeCerebis Semdeg, nabiji win da tyorcna, farqveS<br />
cal fexze axtomiT, farqveS axtoma cal fexze motrialebiT).<br />
12. driblingi moednis naxevridan da tyorcna.<br />
13. sxvadasxva saxis driblingisa da tyorcnis kombinacia moednis<br />
naxevridan da piriTi xazebidan.<br />
14. driblingis dawyeba (sxvadasxvagvari dawyeba) da tyorcna.<br />
15. farqveS cal fexze axtomis swavleba (damokidebulia bavSvebis<br />
asakze) (ix. cxrili #18).<br />
meTodi #1<br />
• gaiqeci burTiT xelSi. daiTvale `1-2” da mesame Tvlaze gadaagde<br />
burTi win, maRla, or boZs Soris gabmuli Tokis gadaRma an<br />
wreSi.<br />
• gaiqeci, aiRe burTi iatakidan da ori Tvlis Semdeg gadaagde<br />
(SeuCereblad).<br />
• driblingi iatakze daxatul niSnamde `driblingis Sewyveta”,<br />
SeWra kalaTisken da tyorcna (nu miaqcev yuradRebas imas, rom<br />
dasawyisSi bavSvebi gadaadgamen orze met nabijs da sxva wesebsac<br />
daarRveven).<br />
• igive varjiSi, mxolod burTi uWiravs mwvrTnels sajarimo tyorcnis<br />
xazTan.<br />
• driblingi da SeWra sam Tvlaze (marjvnidan, marcxnidan, marjvena<br />
xeliT, marcxena xeliT).<br />
meTodi #2<br />
• burTiT farqveS, erTi nabiji da tyorcna.<br />
• daixie ukan, driblingi Soridan, SeCerdi, erTi nabiji da tyorcna.<br />
• driblingi ufro Soridan, vidre wina varjiSis dros, SeCereba<br />
da tyorcna.<br />
• driblingi kalaTisken.
218<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
meTodi #3<br />
• farqveS, srola cal fexze axtomiT (lei-afi). erTi muxli aweulia.<br />
(marjvena mxridan SeWrisas aweulia marjvena muxli, marcxena<br />
mxridan SeWrisas ki _ marcxena).<br />
• erTi nabiji ukan, mere isev erTi nabiji win da tyorcna.<br />
• ori nabiji ukan, mere ori win da tyorcna.<br />
cxrili #18. farSi Sesvlis swavlebis progresuli meTodis<br />
magaliTi<br />
pasebi<br />
1. wyvilad (TiToeuli Tav-Tavisi burTiT). burTebis gacvla (adgilze,<br />
Cacuqculi , damjdari, mucelze dawolili).<br />
2. igive varjiSi sam, oTx, xuTkacian jgufSi.<br />
3. wyvilad, gverdigverd, fexebis garSemo burTiT rvianis Semoxazva,<br />
mere burTebi icvleba.<br />
4. wyvilSi, TiToeuli Tav-Tavisi burTiT), burTis gadacema yvela<br />
SesaZleblobis gamoyenebiT.<br />
5. igive varjiSi sam, oTx, xuTkacian jgufebSi.<br />
6. igive, rac wina varjiSisas, mxolod yovel or, sam, oTx, xuTkacian<br />
jgufSi burTebis raodenoba nel-nela mcirdeba erT burTamde.<br />
7. wyvilad (TiTo wyvils TiTo burTi). wyvilis erTi bavSvi or<br />
nabijSi gadascems Tavis mewyviles burTs xelidan xelSi. meordeba<br />
ramdenimejer, fexis aurevlad.<br />
8. igive varjiSi sam, oTx, xuTkacian jgufebSi (siaruliT an sirbiliT).<br />
9. wyvilad, bavSvebi dganan erTmaneTis pirispir. pasi, Semdeg tyorcnis<br />
imitacia.<br />
10. wyvilad. wyvilis uburTo bavSvi xeliT aniSnebs sad unda burTis<br />
miReba da garbis iqiT. wyvilis burTiani bavSvi awvdis burTs<br />
uburTo bavSvs adgilze axtomiT.<br />
11. wyvilad. zurgs ukan pasi cali xeliT.
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
219<br />
12. wyvilad. sirbili wris garSemo, Semdeg pasi da gaqceva sawinaaRmdego<br />
mimarTulebiT.<br />
13. dayavi bavSvebi or jgufad (TiTo jgufi TiTo burTiT) da<br />
Caamwkri ve. rigis pirveli bavSvi ugorebs burTs ukan mdgom Tanagundels<br />
fexebSua. mwkrivis bolo bavSvi iWers burTs da driblingiT<br />
garbis mwkrivis TavSi. imarjvebs is jgufi, romlis<br />
pirveli bavSvi ufro swrafad gaxdeba isev pirveli.<br />
14. igive TamaSi, magram damjdari.<br />
15. igive varjiSi. mxolod bavSvebi burTs gadascemen erTmaneTs<br />
wels zemoT tanis SemobrunebiT (damdgari da damjdari).<br />
16. `matarebeli”. wina varjiSis msgavsad, bavSvebi sxedan iatakze,<br />
niSanze burTs gadascemen xelidan xelSi (ix. diagrama) uknidan<br />
Tavs zemoT, ukana bavSvi, romelic iwyebs burTis gadawodebas,<br />
garbis win, raTa burTma gaagrZelos moZraoba. imarjvebs is<br />
jgufi, romelic burTis gadawodebiT pirveli miaRwevs moedanze<br />
winaswar moniSnul adgils.<br />
17. `pasi zigzagurad”. dayavi bavSvebi or jgufad da daayene ise,<br />
rogorc es diagramazea naCvenebi. niSanze bavSvebi iwyeben bur-<br />
Tis gadacemas. daiTvale, ramdenjer moaswreben isini burTis<br />
gadawodebas daTqmuli drois ganmavlobaSi.
220<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
18. `varskvlaviseburi pasi”. daayene bavSvebi centraluri wris<br />
garSemo ise, rogorc diagramazea naCvenebi. niSnanze bavSvebi<br />
iwyeben burTs gadawodebas erTi moTamaSis gamotovebiT.<br />
19. `ormagi varskvlaviseburi pasi”. igive, rac wina varjiSisas,<br />
mxolod ori jgufi ori wris garSemo. (TiTo jgufs – TiTo<br />
burTi). jgufSi burTis gadawodeba xdeba erTdroulad.<br />
20. pasi d moZraoba:<br />
• bavSvTa ori kolona erTmaneTis pirispir. burTis gadawodeba<br />
pirdapir mdgomi moTamaSisken da gaqceva mopirdapire mwkrivis<br />
boloSi.<br />
• ori kolona erTmaneTis pirispir. burTis gadawodeba da gaqceva<br />
sakuTari mwkrivis boloSi.<br />
• pasi da gaqceva. (oTxkaciani jgufebi). burTis gadawodeba da<br />
adgilis gacvla meore bavSvisTvis. (ix. diagrama).<br />
• bavSvebi dganan, rogorc es diagramazea mocemuli. calke mdgomi<br />
burTiani bavSvi awvdis burTs uaxloes bavSvs da garbis<br />
swor xazze misagan dabrunebuli burTis misaRebad. igive meordeba<br />
Semdeg bavSvTan da grZeldeba mwkrivis bolo bavSvamde.
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
221<br />
• bavSvebi dganan wriulad. erTi – centrSi. wreze mdgomi bavSvebi<br />
burTs awvdian centrSi mdgom bavSvs da icvlian adgilebs.<br />
• bavSvebi dganan oTxkuTxedad. awvdian burTs gverdze mdgom<br />
bavSvs saaTis isris mimarTulebiT. mwvrTnelis niSanze icvleba<br />
burTis gadawodebis mimarTuleba saaTis isris sawinaaRmdegod.<br />
• bavSvebi dganan oTxkuTxedad. (ori burTiT) jvaredini pasebi.<br />
niSanze pasebis saxeoba icvleba.<br />
• igive varjiSi. pasebis Semdeg, adgilis SecvliT.<br />
21. ori mwkrivi erTmaneTis pirispir. pasi mopirdapire moTamaSisken<br />
da moZraoba sawinaaRmdego mwkrivis boloSi.<br />
22. ori mwkrivi. pasi da gaqceva sakuTari mwkrivis boloSi.<br />
23. ori mwkrivi. pasi da gaqceva marjvniv. burTis mimRebic aseve<br />
awvdis pass da mirbis marcxniv.<br />
24. TamaSi-varjiSi, moZraobisas pasis asaTviseblad. (`tik-taki”<br />
ors, sams, oTxs, xuTs Soris).<br />
• wyvilad. gverdulad gadaadgileba da pasi.<br />
• wyvilad. gverdulad sirbili da pasi.<br />
• wyvilad. pasi win sirbilis dros (fexis wveri win aris mimar-<br />
Tuli). pasi ar unda iyos Zalian maRali, dabali, swrafi. (mwvrTnels<br />
aucileblad miaCnia, rom bavSvma burTi miRebisTanave miawodos).<br />
• wyvilad. sirbili da burTis gadacema yvela mimarTulebiT.<br />
25. TamaSi-varjiSi `tik-taki”, orTa Soris, marjvniv, marcxniv,<br />
moednis centrSi, (mwvrTnelis niSanze mimarTulebis SecvliT).<br />
26. `tik-taki” ors Soris. daiTvale, ramden pass gaakeTebs wyvili,<br />
sanam miaRwevs piriT xazs. pasebze muSaobis dros yvela varji-
222<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
Si daasruleT tyorcniT. maT Soris farTan axlos cal fexze<br />
xtomSi tyorcniT.<br />
27. `tik-taki” wyvilad. moedanze mdebare winaRobebis gverdis avliT<br />
(periferiuli mxedvelobis gasaumjobeseblad).<br />
28. ori mwkrivi piriT xazs iqiT, uburTod. mwvrTneli burTs agdebs,<br />
agorebs an awvdis asxletil burTs. mwkrivis ori pirveli<br />
bavSvi gamorbis da cdilobs daeuflos burTs. moTamaSe, romelic<br />
iWers mas, gadadis `tik-tak” pasze. meore moTamaSesTan.<br />
29. `tik-taki” sams, oTxs, xuTs Soris.<br />
30. `tik-taki” sams Soris ori burTiT. (ix. diagrama).<br />
31. `tik-taki” orSi, samSi, oTxSi, xuTSi burTis faridan Camoxsnis<br />
Semdeg.<br />
32. `talRebi” samSi, oTxSi, xuTSi (farTo `talRebi”, viwro `tal-<br />
Rebi”, driblingiT).<br />
driblingi, pasebi da tyorcna<br />
1. Tavisufali driblingi moedanze, mwvrTnelis niSnaze burTis<br />
gacvla meore bavSvisTvis da driblingis gagrZeleba.<br />
2. wyvilad. erTi bavSvi dgas moednis centrSi, fexebi ganze da
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
223<br />
mklavebgaSlili. meore bavSvi dgas misgan 3-4 metris daSorebiT.<br />
niSanze igi iwyebs driblings gaCerebuli bavSvis mimarTulebiT,<br />
uZvreba mklavebqveS, darbis mis garSemo da brundeba driblingiT<br />
ukan, Cerdeba, Semotrialdeba (ukan, win) da awvdis burTs<br />
Semdeg bavSvs, romelic imeorebs igives.<br />
3. wyvilad. pirveli bavSvi dgas burTiT. meore bavSvi misgan 3-<br />
4 metris daSorebiT dgas uburTod. burTiani bavSvi moZraobs<br />
driblingiT meore bavSvisken. Cerdeba mis win da aZlevs burTs<br />
xelSi. TviTon midis ukansvliT, sawyisi poziciis dasakaveblad.<br />
burTiani bavSvi imeorebs igives mis mimarT.<br />
4. igive varjiSi sams, oTxs da xuTs Soris.<br />
5. wyvilad. (orive Tav-Tavisi burTiT). iwyeben moZraobas gverdigverd<br />
driblingiT. mwvrTnelis niSanze icvlian adgilebs da<br />
agrZeleben driblings mewyvilis burTiT.<br />
6. igive varjiSi sams, oTxs, xuTs Soris.<br />
7. igive varjiSi or mwkrivad siaruliT, sirbiliT.<br />
8. wyvilad. pirveli bavSvi iwyebs driblings ori burTiT. meore<br />
mirbis mis gverdiT. niSanze pirveli bavSvi awodebs burTebs<br />
mewyviles, romelic agrZelebs driblings, aseve ori burTiT.<br />
igive varjiSi siaruliT da sirbiliT.<br />
9. `tik-tak” pasi ors, sams, oTxs, xuTs Soris driblingiT. (riblingi,<br />
SeCereba, pasi). Seaxsene bavSvebs, rom maT unda Seasrulon<br />
driblingi marjvena xeliT marjvena mxares da marcxena xeliT<br />
marcxena mxares.<br />
10. estafeta driblingiT. (ix. diagrama) SeCerebebi da pasebi wyvilebsa<br />
da sameulebSi.<br />
11. igive varjiSi, mxolod driblingi SeuCereblad.<br />
12. bavSvebi dganan mwkrivad. naxevari moednis oTxive kuTxeSi (TiTo
224<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
burTi TiTo jgufs). niSanze TiToeuli mwkrivis pirveli bavSvi<br />
iwyebs driblings sajarimo moednis wrisken. Cerdeba, trialdeba<br />
da awodebs burTs Semdegs Tavis mwkrivSi, TviTon garbis<br />
ukan. imarjvebs gundi, romelic daTqmuli drois manZilze Seasrulebs<br />
met pass.<br />
13. igive varjiSi, mxolod pasi da gaqceva marjvniv.<br />
14. igive varjiSi im gansxvavebiT, rom SeCerebis Semdeg bavSvi awvdis<br />
burTs mopirdapire mwkrivis bavSvs da TviTon garbis igive<br />
mwkrivis boloSi.<br />
15. `tik-taki” ors Soris (Sejibrebis formiT).<br />
16. `tik-taki” sams, oTxs, xuTs Soris (mxolod erTi mimarTulebiT<br />
an win da ukan).<br />
17. wyvilad. `gadawodeba da wasvla”, burTis gadawodeba da gaqceva<br />
kalaTisken dabrunebuli pasis misaRebad, kalaTSi tyorcnis<br />
ganzraxviT;<br />
18. wyvilad. erTi bavSvi styorcnis burTs, meore garbis mis Camosaxsnelad<br />
da awvdis ukan pirvel bavSvs (TiToeul bavSvs aqvs<br />
sami cdis ufleba, Semgeg rolebi icvleba).<br />
19. igive varjiSi sxvadasxva variantiT. bavSvi, romelmac Camoxsna<br />
burTi awvdis sxva bavSvs, romelmac daikava pirveli bavSvis<br />
adgili.<br />
20. `tik-taki” ors, sams, oTxs, xuTs Soris, mwvrTnelis mier kalaTSi<br />
natyorcni burTis Camoxsnis Semdeg.<br />
21. `talRebi” sams, oTxs, xuTs Soris. erTi mimarTulebiT an erTi<br />
da Semdeg sawinaaRmdego mimarTulebiT.<br />
22. ori mwkrivi piriT xazs iqiT. erTi bavSvi agorebs burTs win,<br />
meore, igive mwkrividan, garbis, raTa daeuflos gagorebul<br />
burTs. dauflebis Semdeg pasi bavSvisken, romelic amasobaSi<br />
Semovida moedanze da burTis gadamwodebel bavSvTan TamaSobs<br />
`gadaawode da gaiqeci” (marjvena mxridan, marcxena mxridan,<br />
marjvena xeliT, marcxena xeliT).<br />
23. `tik-taki” ors, sams, oTxs, xuTs Soris driblingiT. SeCereba,<br />
pasi da styorcna (yvela saxis tyorcna, poziciebis SecvliT).<br />
TamaSi iwyeba ors Soris da nel-nela gadadis sams, oTxs, xuTs<br />
Soris.<br />
24. `tik-taki” sams Soris, romelic iwyebs burTis CamoxsniT. Semdeg<br />
burTi gadaewodeba moednis centrSi mdgom moTamaSes, romelic<br />
midis driblindiT sawinaaRmdego kalaTisken. es praqtikulad,<br />
swrafi Setevaa, moednis sam nawilad gayofiT (centri, marjvena<br />
mxare da marcxena mxare).
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
225<br />
25. TamaSi-varjiSi driblingis, pasisa da tyorcnis sxvadasxva variantiT:<br />
• `tik-taki” sams Soris ori burTiT;<br />
• xelidan xelSi burTis micema, ukan miReba da driblingi;<br />
• driblingi, pasi da tyorcna;<br />
• pasi da gaqceva dabrunebuli burTis misaRebad da burTis<br />
miRebis Semdeg pasi Tanagundelisken, romelic ukve kalaTTanaa;<br />
• ori mwkrivi moednis Sua xazTan, pasi Tanagundelisken, Semdeg<br />
gaqceva dabrunebuli pasisTvis, driblingi kalaTTan miaxloebis<br />
mizniT da Semdeg pasi Tanagundelisken, romelic iWreba<br />
kalaTisken.<br />
26. `oTxi kuTxe”, bavSvebi dganan mwkrivSi moednis oTxive kuTxeSi<br />
(ori burTi). niSanze gverdigverd mdgomi mwkrivis ori bavSvidan<br />
(erTi burTiT, erTi uburTod), burTiani iwyebs driblings<br />
sawinaaRmdego kalaTis sajarimo moednisken. Cerdeba, awvdis<br />
bavSvs, romelic aseve morboda igive kalaTisken da TviTon<br />
mirbis dabrunebuli pasis misaRebad da tyorcnis kalaTSi. es<br />
varjiSi SeiZleba Catardes ise, rom burTi iyos xan marjvena,<br />
xan marcxena mxares, Sesabamisad, marjvena xelis gamoyenebiT.<br />
27. sxvadasxva driblingis, pasis da tyorcnis kombinacia; pasi,<br />
driblingi, tyorcna, tyorcna driblingi pasi da a.S.<br />
auxseni bavSvebs driblingis, pasisa da tyorcnis kombinaciis<br />
mniSvneloba da daakvirdi, Tu rogor gamoiyeneben bavSvebi<br />
maT situaciis Sesabamisad.
226<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
dacva da kombinacia driblingiT.<br />
pasiT da tyorcniT<br />
TamaSisas gundi xan dacvaSia, xan - TavdasxmaSi. aqedan gamomdinare,<br />
rodesac moTamaSes aqvs burTi, igi valdebulia daicvas is (amisTvis<br />
saWiroa tanis garkveuli moZraoba, burTis flobis teqnikis, drois<br />
SerCevis, sivrceSi kargi orientaciis da sxva Cvevebis daufleba).<br />
Tu burTs mowinaaRmdege eufleba, gundma unda SeZlos misi ukan<br />
dabruneba (ujarimod, anu sxeulis kargi wonasworobiT da koordinaciiT)<br />
da aseve unda daicvas sakuTari kalaTi.<br />
Tavidan es koncefcia bavSvebisTvis sakmaod bundovania. amitom,<br />
mwvrTnelma moTamaSeebs unda SesTavazos iseTi TamaSi-varjiSebi,<br />
romle bic xels Seuwyobs bavSvebs am koncefciis gagebaSi, anu moTamaSeebma<br />
unda daimaxsovron, rom:<br />
• burTi unda iyos daculi (burTis SenarCuneba).<br />
• burTiani moTamaSis winaaRmdeg dacvis dros, unda<br />
Seecado, agreTve, waarTva mas burTi;<br />
• uburTo moTamaSis dacvisas, unda Seecado, rom man<br />
burTi ar miiRos;<br />
aseve mniSvnelovania, bavSvebma gaigon, Tu romel kalaTSi unda<br />
styorcnon burTi da romeli _ daicvan.<br />
1. erTi erTze, (orive Tav-Tavisi burTiT). Seecade, Seexo mowinaaRmdegis<br />
zurgs, fexebs, burTs (imarjvebs is bavSvi, romelic<br />
pirveli exeba meore bavSvs winaswar miTiTebul adgilebze).<br />
2. igive TamaSi SeiZleba Catardes sam, oTx da xuTbavSvian jgufeb-<br />
Si (TandaTan garTulebiT: periferiuli xedva, koordinacia da<br />
sxv.).<br />
3. igive TamaSi SeiZleba Catardes rogorc Tavisufali TamaSi<br />
mTel moedanze. bavSvi, romelic dakargavs burTs an misi burTi<br />
gadakveTs moednis xazs, gadis TamaSidan.<br />
4. `kudobana”. (Sortze Camokidebuli cxvirsaxoci). vinc dakargavs<br />
Tavis `kuds”, gadis TamaSidan;<br />
5. wyvilad. burTiani bavSvi Tavdasxmelia da uburTo ki mcveli.<br />
mwvrTnelis niSanze uburTo mcveli cdilobs, waarTvas burTi<br />
Tavdasxmels.<br />
6. igive SeiZleba Catardes moednis wreebSi. bavSvi, romelic gadacdeba<br />
wres, gadis TamaSidan.
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
227<br />
7. wyvilad. erTi bavSvi atarebs or burTs, meore cdilobs, waarTvas<br />
mas isini.<br />
8. wyvilad, mwvrTneli agdebs burTs da bavSvebi cdiloben daeuflon<br />
mas. bavSvi, romelic daeufleba burTs, Tavdamsxmelia.<br />
xolo meore - mcveli. (dainiSne dro, romlis ganmavlobaSic<br />
bavSvi an dakargavs burTs an piriqiT - daeufleba);<br />
9. igive TamaSi-varjiSi moednis naxevarze, piriT ukana xazisa da<br />
faris axlos. (burTiani moTamaSe unda Seecados, Caagdos burTi<br />
kalaTSi);<br />
10. TamaSi moednis gverdiT da piriT xazebis axlos. (erTi pasis<br />
mimwodebeli, erTi Tavdamsxmeli da erTi mcveli). Tavdamsxmeli<br />
cdilobs, gaTavisufldes dacvisgan, Tu igi amas axerxebs, iRebs<br />
burTs pasis mimwodebilisgan da cdilobs Caagdos kalaTSi.<br />
(Semdeg rolebi icvleba);<br />
11. erTi erTze. mwvrTneli awodebs burTs xelidan xelSi. (ix. diagrama).<br />
• dayavi bavSvebi or jgufad. wyvils qmnis TiTo bavSvi<br />
TiTo jgufidan. winaswar gansazRvre ramdeni Seteva da<br />
kontrSeteva unda ganaxorcielos TiToeulma wyvilma<br />
(an daawese garkveuli dro, romelic gamoyofili aqvs<br />
TiToeul wyvils).<br />
• bavSvebi iyeneben yvela naswavl elements.<br />
• mwrTneli aseve iTavsebs TamaSis msajis funqciebsac.<br />
Za lian patara bavSvebis mier wesebis darRvevaze reagireba<br />
maincdamainc sasurveli ar aris. arc sastvenis<br />
xmarebaa mizanSewonili, saWiroebis SemTxvevaSi, mimarTe<br />
maT mSvidad.<br />
• mogvianebiT, erTi erTze TamaSi ufro gaumjobesdeba,<br />
moZraobebi daixveweba (iswavlian mtyorcnelis da
228<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
dribli oris winaaRmdeg Cadenil jarimebs Soris gansxvavebis<br />
garCevas); bavSvebi or mwkrivad dganan sajarimo<br />
xazTan da asruleben sajarimo tyorcnas.;<br />
• mwkrivi, romelic agdebs met burTs daTqmuli drois man-<br />
Zilze, imarjvebs.<br />
12. erTi erTze mTel moedanze. Tu burTi tovebs moednis farglebs,<br />
mwvrTneli abrunebs mas isev moedanze;<br />
13. erTi erTze piriTi xazidan. (burTi TamaSSi Semoaqvs mwvrTnels<br />
xelidan xelSi gadacemiT, iatakidan asxletiT, agdebiT). mwvrTneli<br />
miuTiTebs Tavdamsxmels, Tu saiT wavides, romeli xeli<br />
gamoiyenos, da uCvenebs dacvas, ra gaakeTos;<br />
14. ori erTis winaaRmdeg erT adgilze (ix. diagrama).<br />
15. ori erTze moZraobisas (ix. diagrama).
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
229<br />
16. ori erTze mini-matCis dawyeba burTis agdebis Semdeg (bavSvebma<br />
ukve ician agdebuli burTis dasauflebeli moZraobebi). bavSvi<br />
unda ecados burTis kalaTSi Cagdebas.<br />
17. ori erTi mini-matCi. iwyeba sadavo burTiT. mTel moedanze dayavi<br />
bavSvebi or jgufad. imarjvebs gundi, romelic miaRwevs<br />
garkveul angariSs an Caagdebs met burTs drois garkveul monakveTSi;<br />
18. ori orze mwvrTnelis daxmarebiT;<br />
19. sami samze (saboloo mizani 6-7 wlis bavSvebis wvrTnisas) Tama-<br />
Sisas 6-7 wlis bavSvebisTvis yvelaze mniSvnelovania maTi <strong>kalaTburTi</strong>sadmi<br />
SemoqmedebiTi midgoma, arCevanis gakeTebis sa-<br />
Sualeba da garToba. Tavidan bavSvebi arc ise xSirad awvdian<br />
burTs, ufro cdiloben miiRon burTi da ataron igi. mwvrTnelma<br />
am dros moTmineba unda gamoiCinos. TamaSis dros SeiZleba<br />
bavSvebs aswavlos sxvadasxva wesi;<br />
20. Tavisufali TamaSi sami samze driblingis gareSe. gunds ar Seu-<br />
Zlia tyorcnos kalaTSi, sanam ar miawvdian pasebis garkveul<br />
raodenobas.<br />
21. igive TamaSi-varjiSi sxvadasxva variaciebiT. mag. gunds ar Seu-<br />
Zlia styorcnos kalaTSi, sanam yvela bavSvi ar Seexeba burTs;<br />
22. sami samze mwvrTnelis daxmarebiT;<br />
23. TamaSi iwyeba sami moTamaSiT da nel-nela gadadis sami samze<br />
TamaSi, TandaTan Semodis erTi, ori, sami mcveli (am dros iqmneba<br />
situaciebi uTanasworo raodenobis moTamaSeebiT);<br />
24. erTi erTze uburTod; gaTavisufleba burTis misaRebad moednis<br />
konkretul nawilSi;<br />
25. igive varjiSi burTiT, driblingi da tyorcna;<br />
26. sami samze. centraluri xazidan sajarimo tyorcnis xazamde moedani<br />
isea dayofili, rogorc es diagramazea naCvenebi (sam nawilad).
230<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
samive moTamaSem unda iTamaSos Tav-Tavis nawilSi, magram, rogorc<br />
ki gascdebian sajarimo tyorcnis xazs farisken, maT SeuZliaT<br />
imoZraon Tavisuflad, anu, gaTavisufldnen pasisTvis, SeiWran far-<br />
Tan;<br />
27. sami samze kalaTTan axlos. pasisTvis gaTavisuflebis swavleba.<br />
dayavi naxevari moedanis sivrce sam nawilad da `miu-<br />
Cine” TiToeuli nawili TiTo Tavdamsxmels. isini unda gadaadgildnen,<br />
raTa miiRon burTi mwvrTnelisgan: Tu Tavdamsxmeli<br />
mwvrTnelisgan iRebs burTs Tavis nawilSi, man unda styorcnos<br />
kalaTSi. Tu igi burTs iRebs Tavisi nawilis gareT, igi<br />
driblingiT unda miuaxlovdes kalaTs, styorcnos an iTamaSos<br />
mwvrTnelTan (burTis Cawodeba da gaqceva Cawodebuli burTis<br />
misRebad);<br />
mwvrTnels SeuZlia ganuwyvetliv icvalos adgili moedanze da sxvadasxvagvarad<br />
miawodos bavSvebs burTi. am varjiSisas mniSvnelovania<br />
is, rom dasawyisSi moTamaSeebi, ZiriTadad, maTTvis gamoyofil<br />
nawilSi moZraoben (mogvianebiT isini ufro aqtiurad icvlian adgils).<br />
TandaTan gaarTule mcvelTa moZraobebi sami samze TamaSisas.<br />
28. sami samze mTel moedanze;<br />
29. gaxangrZlivebuli TamaSi-varjiSebi;<br />
• moZraoba `tik-takiT” ors Soris win da dabruneba erTi<br />
erTze.<br />
• sami moTamaSis moZraoba `tik-takiT” win da dabruneba<br />
ori erTze.<br />
• sami moTamaSis moZraoba `tik-takiT” win da dabruneba<br />
erTi erTze.<br />
30. Cawodeba da gaqceva ors Soris yvela poziciidan (dacviT da<br />
dacvis gareSe);<br />
31. Cawodeba da gaqceva sams Soris yvela poziciidan (dacviT da<br />
dacvis gareSe);<br />
32. mini-matCi oTxi oTxze mTel moedanze, iseve, rogorc ori orze<br />
da sami samze TamaSisas.<br />
33. TamaSi iwyeba oTxi moTamaSiT da TandaTan gadadis oTxi oTxze,<br />
mcvelebis TandaTan damatebiT.<br />
34. oTxi moTamaSe kalaTTan axlos. pasis misaRebad gaTavisuflebis<br />
swavleba, rogorc sami samze TamaSisas (TamaSi moednis ufro<br />
met farTobze);<br />
35. gaxangrZlivebuli TamaSi-varjiSi;<br />
• oTxi moTamaSis moZraoba `tik-takiT” win da dabruneba<br />
ori orze.<br />
• oTxi moTamaSis moZraoba `tik-takiT” win da dabruneba<br />
sami erTze.<br />
36. Tavisufali mini-matCi xuTi xuTze mTel moedanze. (saboloo
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
231<br />
mizani 8-9 wlis asakis bavSvebis varjiSisas). Seteva da kontrSeteva.<br />
mini-matCi Cagdebuli burTebis raodenobaze an winaswar<br />
daTqmuli drois manZilze.<br />
37. mini-matCi xuTi xuTze driblingis gareSe.<br />
38. Tavisufali TamaSi iwyeba xuTi moTamaSiT da TandaTan gadadis<br />
xuTi xuTze TamaSze, mcvelebis TandaTan damatebiT.<br />
39. xuTi moTamaSe kalaTTan axlos. igive principiT, rogorc wina<br />
varjiSi. (TandaTan dacvis gareSe, Semdeg pasiuri dacviT, bolos<br />
ki aqtiuri dacviT);<br />
40. gaxangrZlivebuli TamaS-varjiSi;<br />
• xuTi moTamaSe moZraobs win `tik-takiT”. dabruneba sami<br />
orze.<br />
• xuTi moTamaSe moZraobs win `tik-takiT”. dabruneba ori<br />
samze.<br />
41. `tik-taki” xuTi moTamaSiT. `miCenil” adgilebSi. aseTi TamaSs<br />
meoxebiT bavSvi eCveva organizebulobas;<br />
42. TamaSi iwyeba xuTi moTamaSiT da gadadis xuTi xuTze TamaSze<br />
adgi lebis `miCeniT”. TamaSi dacvis TandaTanobiT CarTviT winaswar<br />
`miCenil” adgilebze.<br />
43. xuTi xuTze kalaTTan axlos, dacvidan Tavdasxmaze gadasvliT;<br />
44. Tavdasxmis miznebi xuTi xuTze TamaSisas:<br />
• burTiani Tavdamsxmeli, romelsac win mcveli ar udgas,<br />
midis driblingiT kalaTisken.<br />
• burTiani Tavdamsxmeli, romelsac win mcveli ar udgas<br />
da axlosaa farTan, styorcnis burTs kalaTaSi;<br />
• dacvamiCenili, burTiani Tavdamsxmeli cdilobs ajobos<br />
mcvels (erTi erTze driblingi da tyorcna);<br />
• Tu Tavdamsxmeli ver sjobnis mcvels, igi awodebs burTs<br />
Tavisufal Tanagundels (romelic gaTavisuflda pasisTvis)<br />
da TamaSobs masTan `Caawode da gaiqecis” an<br />
ucvlis pozicias sxva Tanagundels.<br />
• Tu burTiani Tavdamsxmeli uxmobs Tanagundels, is Tanagundeli<br />
cdilobs gaTavisufldes burTis misaRebad da<br />
am, SemTxvevaSi wavides kalaTisken;<br />
• Tu burTiani Tavdamsxmeli gasaWirSia da ver axerxebs Cawodebas,<br />
Tanagundeli cdilobs, daexmaros mas (xelidan<br />
xelSi pasis saSualebiT);<br />
• farTan SeWrisas, saWiroa burTis gadacema Tu Tavdamsxmelma<br />
gaaswro mcvels;
232<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
45. dacvis miznebi xuTi xuTze TamaSisas:<br />
• mniSvnelovania, rom mcvelma SeinarCunos sakuTari pozicia<br />
burTiani Tavdamsxmelis win.<br />
• farTan SeWrisas, Tavdamsxmels ar unda mieces burTis<br />
miRebis saSualeba;<br />
• burTian Tavdamsxmels ar unda mieces saSualeba, rom<br />
advi lad styorcnos kalaTSi;<br />
• rogorc ki Tavdamsxmeli styorcnis burTs kalaTSi, gaiqeci<br />
burTis Camosaxsnelad;<br />
• rac SeiZleba “Seaviwrove” uburTo Tavdamsxmeli;<br />
46. xuTi xuTze Tavdasxmis zogierTi meTodi:<br />
• TamaSi mxolod erTi erTze;<br />
• Cawodeba da gaqceva dabrunebuli pasis misaRebad (Tavidan<br />
Tu moTamaSem burTi ver miiRo, brundeba Tavis<br />
sakuTar poziciaze da Semdeg icvlis adgils);<br />
• Cawodeba da gaqceva sams Soris;<br />
• pasi da moZraoba win;<br />
• Tavdamsxmelebs SeuZliaT adgilebis Secvla;<br />
• yovelTvis swrafi kontrSeteva;<br />
6.4 varjiSebis gegma<br />
warmodgenili gegma is rCevebi da winadadebebia, romlebic xels<br />
Seuwyobs mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnels <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa varji-<br />
Sis procesSi.<br />
pirveli saorientacio gegma<br />
6-7 wlis asaki<br />
• TamaSi-varjiSebi burTiT da sxva sportuli inventariT, raTa<br />
bavSvebma gaacnobieron TavianTi sxeulis SesaZleblobebi, aiTvison<br />
mTeli sivrce, Seeguon TamaSis xangrZlivobas da sxv.<br />
• driblingis swavleba TamaSi-varjiSebiT da TamaSebiT;<br />
• `CaquCi”;<br />
• `avtomobili”;<br />
• `meTevze”;
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
233<br />
• `daWerobana”;<br />
• `1-2-3 daviwye”;<br />
• sxvadasxva TamaSi;<br />
• TamaSebi varjiSis bolos (burTis warTmeva, burTis moparva,<br />
droSis moparva);<br />
meore saorientacio gegma<br />
• TamaSi-varjiSebi burTiT da sxva sportuli inventariT, bavSvebisTvis<br />
koordinaciis, wonasworobis, ritmisa da sxva unar-<br />
Cvevebis gamosamuSaveblad.<br />
• grZeldeba driblingis swavleba TamaSi-varjiSebiT da maTi TandaTan<br />
garTulebiT.<br />
• tyorcnis swavleba individualuri da gunduri SejibrebebiT;<br />
• TamaSi-varjiSi driblingisa da tyorcnis kombinciiT;<br />
• TamaSi varjiSis bolos;<br />
mesame saorientacio gegma<br />
• TamaSi-varjiSebi burTiT da sxva sportuli inventariT, sxvadasxva<br />
moZraobis asaTviseblad;<br />
• kidev ufro aqtiurdeba driblindis swavleba, driblingisa da<br />
tyorcnis kombinacia, Sejibrebebi; TamaSi-varjiSebi;
234<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• pasebis swavleba rogorc gunduri TamaSis swavlebis pirveli<br />
etapi. (Tavidan ori bavSvi Tav-Tavisi burTiT, Semdeg wyvili<br />
erTi burTiT, estafetebi da sxv.).<br />
• driblingis, pasebisa da tyorcnis kombinaciebi;<br />
• TamaSebi varjiSis bolos (Sejibreba srolaSi, TamaSebi wreebSi,<br />
estafetebi da sxv.);<br />
meoTxe saorientacio gegma<br />
• TamaSi-varjiSi, individualuri da<br />
ors Soris burTiT, koordinaciis<br />
gamosamuSaveblad;<br />
• driblingze muSaoba kidev ufro<br />
aqtiurdeba. tyorcna, pasi, dacva,<br />
Sejibrebebi da TamaSi-varjiSebi;<br />
• dacvis swavleba (jer burTis, Semdeg<br />
kalaTis dacva).<br />
• mini-matCi erTi erTze mTel moedan<br />
ze;<br />
pirveli saorientacio gegma<br />
8-9 wlis asaki<br />
• TamaSi-varjiSebi burTiT, adgilze, moZraobisas, wyvilad, sams<br />
Soris da jgufurad;<br />
• TamaSi-varjiSebi driblingisa da tyorcnis kombinaciiT;<br />
• TamaSi-varjiSebi pasi da tyorcna;<br />
• TamaSi-varjiSebi erTi erTze;<br />
• TamaSi-varjiSebi erTi erTze mwvrTnelis daxmarebiT;<br />
• mini-matCi ori orze mTel moedanze;<br />
meore saorientacio gegma<br />
• TamaSi-varjiSebi burTiT;<br />
• TamaSi-varjiSebi driblingisa da tyorcnis kombinaciiT;<br />
• TamaSi-varjiSebi (individualuri da gunduri Sejibrebebi);<br />
• pasi moZraobebisas (`tik-taki” orsa da sams Soris);<br />
• erTi erTze mTel moedanze, naxevar moedanze, farTan axlos;<br />
• mini-matCi sami samze mTel medanze;
mesame saorientacio gegma<br />
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
• xuTwuTiani Tavisufali TamaSi<br />
(driblingi da tyorcna Tavisuflad);<br />
• sxvadasxva TamaSi driblingiT<br />
(gaqceva da dadevneba, `oTxi<br />
kuTxe”, `sami wre”, estafeta);<br />
• TamaSi tyorcniT (individualuri,<br />
tyorcna sxvadasxva<br />
poziciidan da raodenobrivad<br />
uTanasworo gundebs<br />
Soris);<br />
• TamaSi-varjiSebi driblingis,<br />
pasis, tyorcnis da dacvis<br />
kombinaciiT;<br />
• mini-matCi erTi erTze, erTi<br />
erTze daxmarebiT, ori orze,<br />
ori orze daxmarebiT, sami samze; (exmareba mwvrTneli);<br />
meoTxe saorientacio gegma<br />
235<br />
• xuTwuTiani Tavisufali TamaSi;<br />
• driblingis, srolebis, driblingisa da srolebis kombinaciis<br />
asaTvisebeli varjiSebi;<br />
• TamaSi-varjiSebi moZraobaSi pasebis asaTviseblad (win da dabrunebiT);<br />
• Tavisufali TamaSebi, dawyebuli erTi erTze da damTavrebuli<br />
sami samze;<br />
• xuTi xuTze - mTel moedanze (konkretuli davalebis gareSe);<br />
mexuTe saorientacio gegma<br />
• burTis flobis varjiSebi;<br />
• TamaSi-varjiSebi mTel moedanze erTi erTze, ori orze, sami<br />
samze Tavisufali TamaSebi;<br />
• varjiSebi pasisTvis gaTavisuflebis asaTviseblad. TamaSi moednis<br />
gverdiTi xazebis axlos, moednis sazRvrebze, sadavo burTis<br />
Semdeg;
236<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• sami samze `miCenil” adgilas TamaSi, sami samze farTan axlos;<br />
• xuTi xuTze Tavisufali TamaSi;<br />
meeqvse saorientacio gegma<br />
• xuTwuTiani Tavisfali TamaSi;<br />
• TamaSi-varjiSebi: driblingi-tyorcna – driblingi;<br />
• TamaSi-varjiSebi sxvadasxva raodenobis moTamaSeTa Soris (moZraobiT<br />
mxolod win, win da dabrunebiT);<br />
• Tavisufali TamaSi sami samze;<br />
• Tavisufali TamaSi sami samze driblingebis gareSe;<br />
• Tavisufali TamaSi xuTi xuTze;<br />
pirveli saorientacio gegma<br />
10-11-12 wlis asaki<br />
• xuTwuTiani Tavisufali TamaSi;<br />
• TamaSi-varjiSebi burTiT;<br />
• varjiSi driblingsa da tyorcnaSi (swavleba da Sejibrebebi);<br />
• varjiSebi pasebis asaTviseblad (pasis Teoria, Sejibreba);<br />
• varjiSi driblingis, pasisa da tyorcnis asaTviseblad (or, sam,<br />
oTx da xuTkacian jgufebSi).<br />
• Tavisufali TamaSi sami samze;<br />
• xuTi xuTze, (farTan axlos situaciebis swavleba);<br />
• xuTi xuTze, mTel moedanze (Cawodeba da gaqceva or moTamaSes<br />
Soris);<br />
meore saorientacio gegma<br />
• xuTwuTiani Tavisufali TamaSi;<br />
• TamaSi-varjiSebi burTis flobaSi, (wyvilad da individualurad);<br />
• Tavisufali driblingi xelis SecvliT, sawinaaRmdego mimar-<br />
TulebiT gaqceviT, mimarTulebisa da siCqaris SecvliT,<br />
SemotrialebiT;<br />
• tyorcna naxtomSi, nabiji da tyorcna farqveS cal fexze axtomiT;<br />
• pasi mcvelebis winaaRmdegobiT (ori erTze, sami orze);mini-mat-<br />
Ci xuTi xuTze;
mesame saorientacio gegma<br />
6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />
237<br />
• xuTwuTiani Tavisufali Tama-<br />
Si;<br />
• varjiSebi burTis flobaSi;<br />
• varjiSebi driblingis, tyorcnisa<br />
da pasis kombinaciiT;<br />
• varjiSebi dacvaSi;<br />
• TamaSi, dawyebuli erTi erTze,<br />
mTavrdeba sami samze TamaSiT;<br />
• Tavisufali TamaSi xuTi xu-<br />
Tze, mTavrdeba sami samze<br />
TamaSiT;<br />
• Tavisufali TamaSi xuTi xuTze, Semdeg ufro organizebuli<br />
TamaSi xuTi xuTze;<br />
• mini-matCi xuTi xuTze (TamaSi gansazRvruli drois monakveTSi<br />
an garkveul angariSamde);
238
7<br />
sawvrTneli sezoni 13-14 wlis<br />
moTamaSeTaTvis<br />
• meTodologiuri rCevebi.<br />
varjiSebi<br />
aleqsandre avakumoviCi<br />
239<br />
• varjiSi 1-li driblingis teqnikis swavleba;<br />
• varjiSi me-2 pasis teqnika da individualur moqmedebaTa taqtika;<br />
• varjiSi me-3 swrafi Setevis safuZvlebis swavleba;<br />
• varjiSi me-4 dacvis safuZvlebis swavleba;<br />
• varjiSi me-5 CaRobvebis daufleba;<br />
• varjiSi me-6 swrafi Setevis srulyofa;<br />
• varjiSi me-7 varjiSi dacvaSi;<br />
• varjiSi me-8 CaRobvebis swavleba;<br />
• varjiSi me-9 varjiSi dacvaSi;<br />
• varjiSi me-10 Tavdasxma swrafi Setevisa da CaRobvebis gamoyenebiT;<br />
• varjiSi me-11 cru moZraobebi burTis misaRebad, pasi, CaRobvebi da<br />
araxelsayrel situaciaSi moqmedebis ZiriTadi xerxebi;<br />
• varjiSi me-12 dacvis amocanebi: gzis gadaRobva, Camoxsna, ormagi<br />
dacva da poziciis dakaveba burTis mdebareobis<br />
mixedviT;<br />
• varjiSi me-13 pasis teqnikis swavleba;<br />
• varjiSi me-14 pasis teqnikis Semdgomi swavleba SeCerebiT da<br />
SemotrialebiT; dacva, manZili da poziciis dakaveba;<br />
• varjiSi me-15 organizebuli swrafi Setevis elementebis swavleba;<br />
• varjiSi me-16 dacvis elementebis aTviseba;<br />
• varjiSi me-17 moZraoba moedanze da swrafi Seteva;<br />
• varjiSi me-18 poziciis dakaveba dacvaSi;<br />
• varjiSi me-19 swrafi Setevis safuZvlebis swavleba;<br />
• varjiSi me-20 dacva da dasxltoma;<br />
• varjiSi me-21 urTierTTanamSromloba Tavdasxmisas;<br />
• varjiSi me-22 swrafi Seteva da varjiSi-Sejibreba;<br />
• varjiSi me-23 gadaadgilebisa da swrafi Setevis varjiSebi;<br />
• varjiSi me-24 swrafi Seteva da Sejibreba;
240<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
meTodologiuri rCevebi<br />
• taqtkis swavleba arasrulfasovani teqnikis pirobebSi arasasurvel<br />
sakalaTburTo Sedegs iZleva;<br />
• moiTxove moTamaSeebisgan SesaZleblobaTa sruli gamovlena,<br />
sruli koncentracia da disciplina;<br />
• swavlebis procesi iwyeba imiT, rom isaxeba martivi amocanebi,<br />
romlebic SemdgomSi TandaTan garTuldeba;<br />
• detalebi unda iyos xazgasmuli, aqcentirebuli, demonstrirebuli<br />
mwvrTnelis mier, SemdgomSi maTi Sesrulebis moTxovniT;<br />
• yoveli varjiSi unda moicavdes axali elementebis maqsimum 25%-s;<br />
• varjiSebi dacvasa da TavdasxmaSi unda tardebodes paralelurad;<br />
• varjiSebi sruldeba jer mcire, Semdeg did farTobze;<br />
• siswrafis kontroli SesaZlebelia sivrcis gazrdiT da drois<br />
SemcirebiT;<br />
• ZiriTadi teqnikis asaTviseblad maRali da dabali moTamaSeebi<br />
asruleben erTi da igive varjiSebs;<br />
• individualuri dacvis asaTviseblad tardeba calke varjiSi;<br />
• gansakuTrebuli yuradReba eqceva SeCerebebis da Semotrialebis<br />
swavlebas;<br />
• yuradReba unda gamaxvildes moTamaSis sxeulis wonasworobaze,<br />
fexebis, mklavebis da sxeulis moZraobaTa urTierTSesabamisobaze;<br />
• e. w. `sammagi muqara”, (rodesac burTiani moTamaSe styorcnis, pasis<br />
an driblingisTvisaa mzad) Tavdasxmis yvelaze mniSvnelovani<br />
elementia;<br />
• `sammagi muqaris” pozicia aseve savaldebuloa swrafi TamaSisas,<br />
rodesac burTisTvis brZola mimdinareobs martivi moqmedebebiT,<br />
or an sam moTamaSes Soris;<br />
• iyavi Tavdajerebuli kritikisa da xmamaRali Seqebisas;<br />
• mieci saSualeba moTamaSes, mogmarTos Tamamad, rodesac misTvis<br />
raime gaugebaria. auxseni mokled da gasagebad;<br />
• SeinarCune muSaobis aqtiuri stili da moTamaSeTa yuradRebis<br />
maqsimaluri koncentracia;<br />
• mosTxove moTamaSeebs sruli gonebrivi CarTva varjiSSi;<br />
• ar daiviwyo, rom kargi TamaSi kargi fizikuri momzadebis garda,<br />
azris sruli koncentraciiT varjiSebs moiTxovs;<br />
• ar eZebo `gansakuTrebulad niWieri” bavSvebi. swori muSaobis<br />
Sedegad, isini TviTon gamoCndebian;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
burTiani moTamaSe;<br />
uburTo Tavdamsxmeli;<br />
mwvrTneli;<br />
burTiani mwvrTneli;<br />
mcveli;<br />
uburTo Tavdamsxmelis moZraoba;<br />
mcvelis moZraoba;<br />
pasi;<br />
driblingi;<br />
erTnabijiani SeCereba;<br />
ornabijiani SeCereba;<br />
sayrdeni fexi;<br />
Semotrialeba;<br />
burTis moZraoba;<br />
tyorcna naxtomSi an cal fexze axtomiT;<br />
nabij-nabij;<br />
tyorcnis imitacia;<br />
pirveli nabiji;<br />
burTis gadacema;<br />
mcvelis axali pozicia;<br />
CaRobvebi;<br />
cxrli #19. am TavSi moyvanil sqemaTa pirobiTi niSnebi;<br />
241
242<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi I 120 wuTi<br />
mizani: driblingis teqnikis swavleba<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: burTis flobis varjisebisas (10 wuTi);<br />
• driblingi, “cru” nabiji marcxena fexiT, driblingi grZeldeba marjvena<br />
xeliT misi Tanagundelisken da SeWra dabrunebuli burTis misaRebad;<br />
(muSaoba mimdinareobs moednis orive mxares (diagrama 1);<br />
• Tavdamsxmeli moZraobs driblingiT, mimarTulebis SecvlasTan erTad<br />
cvlis xels da dgams or farTo nabijs erTi driblingiT, Semdeg awvdis<br />
burTs da SeiWreba dabrunebuli burTis misaRebad mcvelis pasiuri<br />
meurveobisas. pasis dros momwodebeli `sammagi muqaris” mdgomareoba-<br />
Sia. (diagrama 2);<br />
• mwvrTnelisken pasisa da or nabijze SeCerebis Semdeg, ukana Semotrialeba<br />
marjvena fexze da swrafi SeWra marcxena mxares (igive meordeba<br />
meore fexiT da sawinaaRmdego mxares) (diagrama 3);<br />
• driblingi win da ukan “marjvena/marcxena-xeli-marjvena/marcxena-fexis”<br />
teqnikis gamoyenebiT da SeWrisas siCqaris cvlilebiT (diagrama 4);<br />
• sam-sami moTamaSe dgas kvadratis kuTxeebSi. burTi aqvs yovel pirvels<br />
maT Soris. pirveli iwyebs driblings marcxena xeliT, kvadratis centrisken,<br />
Cerdeba marjvena fexze, dgams mokle nabijs marcxena fexiT,<br />
zurgisken SemotrialebiT awodebs mxris pass marjvena xeliT uburTo<br />
moTamaSes, romelic dgas mezobel kuTxeSi burTiani moTamaSis ukan.<br />
burTis mimwodebeli mirbis da dgeba imave xazze, im moTamaSis ukan,<br />
visac gadaawoda pasi. amis Semdeg moZraobas iwyebs am xazis pirveli,<br />
burTiani moTamaSe. (diagrama 5);<br />
• erTi erTze TamaSi naxevar moedanze. driblingi iwyeba win da ukan<br />
Semotrialebis kombinirebiT. mcveli ar cdilobs burTis warTmevas,<br />
igi mxolod mihyveba Tavdamsxmels koreqtulad, sakuTari poziciebis<br />
dacviT.<br />
• sajarimo tyorcna: or-ori tyorcna orjer zedized;<br />
SeniSvna:<br />
• moTamaSe driblingisas burTs ar unda uyurebdes;<br />
• driblingis tareba savaldebuloa marjvena xeliT marjvena mxares, xolo<br />
marcxena xeliT _ marcxena mxares;<br />
• xelsayrelia, moTamaSem driblingi daiwyos `susti” xeliT, raTa, saWiroebis<br />
SemTxvevaSi, driblingi gagrZeldes dasvenebuli, `Zlieri” xeliT;<br />
• driblingi sruldeba oponentisgan daSorebuli xeliT;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 1 15 wuTi diagr. 4 20 wuTi<br />
diagr. 2 15 wuTi diagr. 5 15 wuTi<br />
diagr. 3 20 wuTi<br />
243
244<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me-2 120 wuTi<br />
mizani: pasis teqnika da individualur<br />
moqmedebaTa taqtika<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />
• burTis miReba or nabijze SeCerebisas da Semdeg mxris pasi cali xeliT<br />
(diagrama 6);<br />
• mwvrTnelisken gadawodebis Semdeg burTis ukan miReba mwvrTnelisgan<br />
or nabijSi SeCerebiT, Semdeg Semotrialeba da isev gadawodeba mwvrTnelisTvis.<br />
moqmedeba mTavrdeba SeWriT, mwvrTnelisgan dabrunebuli<br />
pasis misaRebad da kalaTSi tyorcniT farTan axlos cal fexze axtomiT<br />
(diagrama 7);<br />
• gaTavisufleba pasisTvis, samkuTxedSi or burTian mwvrTnels Soris moZraobisas;<br />
(diagrama 8);<br />
• pasi cali xeliT da gadaadgileba; (diag. 9)<br />
• ori orze TamaSi naxevar moedanze, pasi Semotrialebis Semdeg da SeWra<br />
dabrunebuli burTis misaRebad. moqmedeba sruldeba driblingis gareSe<br />
(20 wuTi);<br />
• drois SerCeva pasisTvis, roca sawinaaRmdego mxridan giaxlovdeba mcveli.<br />
burTis gadawodeba ukan SemotrialebiT da SeWra dabrunebuli<br />
burTis misaRebad, pasiuri dacvis pirobebSi (diag. 10);<br />
• srola naxtomSi dabrunebuli burTis miRebis Semdeg, or nabijze SeCerebiT<br />
(diagrama 11);<br />
• sajarimo tyorcna: or-ori tyorcna orjer zedized;<br />
SeniSvna:<br />
• Zlier mniSvnelovania wonasworoba or nabijSi pasis dros;<br />
• ukan Semotrialebis dros burTis dacva xdeba idayvis zemoT awe viT;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 6 10 wuTi<br />
diagr. 7 15 wuTi<br />
diagr. 8 20 wuTi<br />
245<br />
diagr. 9 10 wuTi<br />
diagr. 10 20 wuTi<br />
diagr.11 10 wuTi
246<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me-3 120 wuTi<br />
mizani: swrafi Setevis safuZvlebis swavleba<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva, gawelva da burTis flobis varjiSebi moZraobisas<br />
(10 wuTi);<br />
• jvaredini swrafi Seteva xuTi moTamaSiT. ukan dabrunebisas, sami<br />
orze TamaSi, mtyorcneli da burTis momwodebeli gadadian<br />
dacvaSi (15 wuTi);<br />
• erTi I+I-is winaaRmdeg. bolos pasi moTamaSisken, romelic Cerdeba<br />
or nabijSi da Semdeg midis kalaTisken (diag. 12);<br />
• swrafi Seteva ori orze (diag. 13);<br />
• 1+2 Tavdamsxmelis kontrSeteva ori mcvelis winaaRmdeg “kaci<br />
kacze” Tavdacvis pirobebSi. pirveli da meore pasis momwodebel<br />
moTamaSeebs mWidrod icaven. dabrunebisas funqciebi icvleba<br />
(diag. 14);<br />
• Setevas asrulebs mxolod oTxi Tavdamsxmeli (15 diag.);<br />
• sajarimo tyorcna, sami sajarimo zedized. vinc aacdens, gadis<br />
TamaSidan; tyorcna grZeldeba gamarjvebulis gamovlenamde (15<br />
wuTi);<br />
SeniSvna:<br />
• uburTo moTamaSeebi cdiloben,<br />
win gauswron burTs;<br />
• sirbilisas moTamaSes Tavi<br />
yovelTvis mibrunebuli unda<br />
hqondes burTisken;<br />
• rodesac mcvelebi da Tavdamsxmelebi<br />
garbian gverdigverd,<br />
Tavdamsxmelebma unda gaaswron<br />
mcvelebs win da Seqmnan<br />
TavisTvis xelsayreli kuTxe<br />
burTis misaRebad;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 12 20 wuTi<br />
diagr. 13 20 wuTi<br />
247<br />
diagr. 14 20 wuTi<br />
diagr.15 20 wuTi
248<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me-4 120 wuTi<br />
mizani: dacvis safuZvlebis swavleba<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />
• a) Tavdamsxmeli nabijs dgams erT an meore mxares. mcveli swrafad<br />
gadaadgildeba, raTa aefaros Tavdamsxmels SeWris SesaZlo mimarTulebiT<br />
( diag. 16);<br />
b) igive, rac zemoT, mxolod Tavdamsxmeli agdebs burTs erT romelime<br />
mxares, raTa TviTonve miiRos burTi or nabijSi damcveli mihyveba mis<br />
moZraobas (diag. 17).<br />
g) burTis gadawodeba Tanagundelisken, dasxltoma mcvelisgan da dabrunebuli<br />
burTis miReba (diag. 18);<br />
• 1+2 Tavdamsxmeli ori mcvelis winaaRmdeg; burTiani gamTamaSebeli<br />
driblingiT moZraobs flangis moTamaSeebis paralelurad. flangis<br />
moTamaSeebi cdiloben, gaixsnan burTis misaRebad. bu rTis mdebareobis<br />
mixedviT, damcvelebi icaven agresiulad an pasiurad. burTis miRebis<br />
Semdeg, TamaSi grZeldeba erTi erTze (diag. 19);<br />
• TamaSi sami oris winaaRmdeg naxevar moedanze. tyorcnis Semdeg Tavdamsxmeli<br />
TamaSobs dacvaSi, xolo mcvelebi TavdasxmaSi, Seteva ori<br />
erTze moednis sawinaaRmdebo mxares ( diag. 20);<br />
• TamaSi erTi erTze. dacva SeWris winaaRmdeg. damcveli dgeba Tavdamsxmelis<br />
moZraobis xazze. burTiani moTamaSe cdilobs bu rTis gadawodebas.<br />
tyorcnis Semdeg Tavdamsxmeli gadadis dacvaSi da TamaSi grZeldeba<br />
ori erTze (diag. 21);<br />
• TamaSi xuTi xuTze. TamaSi burTis wasarTmevad. Tavdasxmas ekrZaleba<br />
driblingi, iyeneben Semotrialebebs mimarTaven dacvaSi pre sings bur-<br />
Tisken gansakuTrebuli yuradRebiT (20 wuTi);<br />
• sajarimo tyorcna: sami tyorcna zedized, orjer;<br />
SeniSvna:<br />
• rodesac Tavdamsxmelebi iwyeben moZraobas, mcvelebi unda iyvnen maT<br />
win, burTisken naxevrad mibrunebulni;<br />
• burTis mxares gaaZliere dacva, uburTo mxares ki Seasuste;<br />
• samis winaaRmdeg ori mcveli ganlagdeba vertikalze, ukana mcveli yovelTvis<br />
mirbis pasis CasaWerad, xolo wina moTamaSe ikavebs pozicias<br />
sajarimo moednis centrSi;<br />
• mcveli TiTqmis yovelTvis burTiani moTamaSis paralelurad unda moZraobdes;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 16 8 wuTi<br />
diagr. 17 8 wuTi<br />
diagr. 18 9 wuTi<br />
249<br />
diagr. 19 20 wuTi<br />
diagr. 20 20 wuTi<br />
diagr. 21 20 wuTi
250<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me-5 120 wuTi<br />
mizani: CaRobvebis daufleba<br />
varjiSi:<br />
• moTelva: gawelva da burTis flobis varjiSebi moZraobisas<br />
(10 wuTi);<br />
• a) ori Tavdamsxmeli; CaRobvisken driblingiT dawinaureba da<br />
CamRobveli moTamaSis gasvla kalaTisken warmosaxviTi mcvelis<br />
gverdis avliT (diag. 22);<br />
b) erTi mcveli 1+1 Tavdamsxmelis winaaRmdeg. driblingi CaRobvisken.<br />
pasi CamRobvel moTamaSes, mas Semdeg, rac is mcvelis<br />
gverdis avliT gadis kalaTTan (diag. 23);<br />
• a) sami Tavdamsxmeli , CaRobva da SeWra. dawinaureba CaRobvisken<br />
(diag. 24);<br />
b) CaRobva grZeldeba manam, vidre moTamaSe ar gamoiyenebs mas<br />
(diag. 25);<br />
g) CamRobavi moTamaSis mcveli gadis CaRobvidan da aCerebs<br />
moTamaSes, romlisaTvisac Seiqmna CaRobva (diag. 26);<br />
• 1+1-is winaaRmdeg erTi gaZlierebuli dacva. CaRobvis Semdeg<br />
moTamaSe driblingisas awodebs burTs CamRobav moTamaSes, romelic<br />
uvlis gverds mcvels da gadis kalaTTan (diag. 27);<br />
• TamaSi sami samze mTel moedanze Tavdasxma: driblingi akrZalulia,<br />
mxolod Semotrialebebi, dacva,: presingi (20 wuTi)<br />
• tyorcna naxtomSi mwvrTnelisgan burTis miRebis Semdeg. pasiuri<br />
dacva (15 wuTi);<br />
• sajarimo tyorcna: sam-sami tyorcna samjer. moTamaSe, romelic<br />
agdebs samidan sams zedized, amTavrebs TamaSs.<br />
SeniSvna:<br />
• moTamaSes, romlisTvisad akeTeben CaRobvas,<br />
mihyavs mcveli CaRobvisken;<br />
• moTamaSe, romlisTvisac akeTeben CaRobvas,<br />
mimarTulebis Secvlisas ar<br />
unda iyos CaRobvidan Zalian Sors an<br />
Zalian axlos;<br />
• CamRobavi moTamaSe, mcvelis gverdis<br />
avli sas, sul unda xedavdes burTs;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 22 10 wuTi<br />
diagr. 23 10 wuTi<br />
diagr. 24 10 wuTi<br />
251<br />
diagr. 25 10 wuTi<br />
diagr. 26 10 wuTi<br />
diagr. 27 20 wuTi
252<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi-6 120 wuTi<br />
mizani: swrafi Setevis srulyofa<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi)<br />
• burTis miReba or nabijSi SeCerebiT swrafi Setevis dros, Semdeg<br />
nabiji win da pasi moednis meore mxares myof moTamaSes,<br />
romelic iseve Cerdeba or nabijSi da Semdeg mirbis kalaTisken<br />
(diag. 29);<br />
• swrafi Setevis dawyeba sami orze. erT-erTi mcveli modis araxelsayreli<br />
poziciidan (diag. 30);<br />
• sami Tavdamsxmeli. swrafi Seteva ori pasiT (diag. 31);<br />
• TamaSi sami samze orive mimarTulebiT. TavdamsxmelebisTvis<br />
driblingi akrZalulia (diag. 32);<br />
• swrafi Seteva oTxi oTxze iwyeba pasiT gverdiTi xazis mimarTulebiT.<br />
dacva mxolod miyveba (diag.33)<br />
• TamaSi burTis wasarTmevad. Tavdasxma iyenebs mokle pasebs pirvelive<br />
gaxsnili moTamaSisken. driblingi daSvebulia mxolod<br />
SeWrisas. dacva swrafad<br />
gadaadgildeba da TamaSobs diagr. 29 15 wuTi<br />
agresiulad burTiani<br />
moTamaSis winaaRmdeg (20<br />
wuTi);<br />
• sam-sami sajarimo tyorcna<br />
samjer;<br />
SeniSvna:<br />
• moTamaSeebs, romlebic<br />
burTis win garbian, Tavi<br />
yovelTvis mobrunebuli<br />
aqvT burTisken, raTa pasis<br />
dros mzad iyvnen mis<br />
misaRebad;<br />
• grZeli pasis misaRebad Se-<br />
Cerebisas, sasurvelia orive<br />
fexiT iatakze dgoma;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 30 20 wuTi<br />
diagr. 31 20 wuTi<br />
253<br />
diagr. 32 10 wuTi<br />
diagr. 33 20 wuTi
254<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me-7 120 wuTi<br />
mizani: varjiSi dacvaSi<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />
• TamaSi ori erTze; mcveli TamaSobs burTiani Tavdamsxmelis winaaRmdeg,<br />
romelic Semotrialdeba, gadascems burTs Tanagundels<br />
da icvlis pozicias. moTamaSe, romelmac burTi miiRo,<br />
aseve Semotrialdeba da ubrunebs burTs pirvel moTamaSes. es<br />
ukanaskneli cdilobs SeWras mcvelis winaaRmdeg. mcveli dahyveba<br />
burTs erTi Tavdamsxmelisgan meorisken (diag. 34);<br />
• Tavdamsxmelis daWera araxelsayreli mdgomareobidan (diag. 35);<br />
• TamaSi erTi erTze; Tavdamsxmeli usxlteba mcvels da iRebs<br />
burTs Tanagundelisgan, romelmac gaakeTa tyorcnis imitacia.<br />
gadacemis Semdeg burTis mimwodebeli moTamaSe mirbis burTian<br />
TavdamsxmelTan da ukeTebs CaRobvas, raTa man SeZlos Tavisuflad<br />
gadaadgileba (diag. 36);<br />
• 1+2 oris winaaRmdeg; TamaSi CaRobvis winaaRmdeg burTis mxares.<br />
iqmneba sivrce 2 mcvelisTvis, raTa man Tavi aaridos CaRobvas<br />
(diag. 37);<br />
• TamaSi sami orze; dacvis ori moTamaSe TamaSobs araxelsayreli<br />
poziciidan (diag. 38);<br />
• mcveli xvdeba Tavdamsxmels driblingisas. Tavdamsxmeli awodebs<br />
burTs Tanagundels da Semdeg ukan ibrunebs mas naxtomSi tyorcnis<br />
Sesasruleblad. dacva mihyveba burTs erTi Tavdamsxmelisgan<br />
meorisken (diag. 39);<br />
• sajarimo tyorcnebi: orjer sam-sami warmatebuli tyorcna;<br />
SeniSvna;<br />
• araxelsayreli poziciidan TamaSi aswavlis mcvels, moZebnos uke-<br />
Tesi pozicia da kargad daeuflos am teqnikas;<br />
• Tavdamsxmelis SeWrisas, mcveli unda flobdes sxeuls ise, rom<br />
moaxerxos misi swrafi SeCereba;<br />
• CaRobvisken driblingiT dawinaurebisas, dacva unda gadaadgildes<br />
Seqmnili CaRobvis win;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 34 15 wuTi<br />
diagr. 35 10 wuTi<br />
diagr. 36 20 wuTi<br />
diagr. 37 20 wuTi<br />
255<br />
diagr. 38 20 wuTi<br />
diagr. 39 15 wuTi
256<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me-8 120 wuTi<br />
mizani: CaRobvebis swavleba<br />
varjiSebi<br />
• moTelva: gawelva da burTis flobis varjiSebi moZraobisas<br />
(10 wuTi);<br />
• burTiani Tavdamsxmeli awvdis burTs Tanagundels da mirbis dabrunebuli<br />
burTis misaRebad. amaSi mas exmareba Tanagundeli CaRobviT.<br />
burTiani moTamaSe iwyebs driblings da CamRobavi Tavisufldeba<br />
burTis misaRebad (diag. 40);<br />
• SeWra piriTi xazisken uburTo mxares (diag. 41);<br />
• burTis gadawodebis Semdeg, dagaadgileba CasaRobad (diag. 42);<br />
• moTamaSe miiwevs driblingiT. uburTo mxridan mosuli Tanagundeli<br />
ukeTebs mas CaRobvas. dribliori brundeba ukan burTis tarebiT<br />
da awvdis burTs mesame moTamaSes. centris moTamaSe gamodis<br />
perimetrze da iRebs burTs dribliorisgan, am dros CamRobavi<br />
moTamaSe ixsneba centris poziciisken da iRebs burTs moTamaSisgan,<br />
romelmac perimetrze miiRo burTi (diag. 43);<br />
• TamaSi burTis wasarTmevad; Tavdasxma: CaRobvis gamoyeneba, TamaSi<br />
ori orze da ori 2+1-ze. dacva: dacva ikavebs pozicias CaRobvis<br />
win, dadgoma Tavdamsxmelis win CaRobvis asacileblad (20 wuTi);<br />
• sam-sami sajarimo tyorcna orjer;<br />
SeniSvna:<br />
• CaRobvis kuTxis SerCeva damokidebulia im moTamaSis moZraobis<br />
mimarTulebaze, romelic dainteresebulia gamoiyenos es CaRobva;<br />
• CaRobvis gasakeTeblad moZraobisas, saWiroa, siCqaris Secvla;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 40 20 wuTi<br />
diagr. 41 20 wuTi diagr. 43 25 wuTi<br />
257<br />
diagr. 42 20 wuTi
258<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me-9 120 wuTi<br />
mizani: varjiSi dacvaSi<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: gawelva da burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />
• mcveli awvdis burTs Tavdamsxmels, romelic miiwevs win, awvdis burTs<br />
mwvrTnels da SeiWreba dabrunebuli burTis misaRebad. mcvelma<br />
araxelsayreli poziciidan unda mouswros Tavdamsxmels da mWidrod<br />
daiWiros igi mTel gzaze (44 gzaze.);<br />
• TamaSi ori erTze; agresiuli dacva uburTo moTamaSis winaaRmdeg. cru<br />
moZraobis Semdeg TavdamsxmelTa mier burTis miReba da misi dabruneba<br />
Tavisufali TanagundelisTvis. mcveli mihyveba burTs da erT-erTi<br />
Tavdamsxmeli tyorcnis naxtomSi (45 diag.);<br />
• gaormagebuli dacva mowinaaRmdegis naxevarze da gasvliT (diag. 46);<br />
• TamaSi sami samze; piriTi xazidan burTis Semotanis Semdeg 3 Tavdamsxmeli<br />
garbis sawinaaRmdego kalaTisken. mcvelebi 3 da 1 aormageben<br />
dacvas burTiani Tavdamsxmelis winaaRmdeg, amasobaSi 2 mcveli iWers<br />
2 Tavdamsxmels. dacvas aormagebs moTamaSe, romelic xedavs burTis<br />
mimRebis pozicias (diag. 47);<br />
• TamaSi erTi erTze moednis 1/4-is gamoyenebiT xuT Cagdebamde. pirvel<br />
burTs iRebs moTamaSe,<br />
romelmac gaimarjva sajarimo diagr. 44 20 wuTi<br />
tyorcnebis seriaSi. gamarjvebuli<br />
amTavrebs varjiSs.<br />
danarCenebi dganan moednis<br />
gareT da elodebian TavianT<br />
jers (diag. 48);<br />
• sam-sami sajarimo tyorcna orjer;<br />
SeniSvna:<br />
• damcveli dribliors rac Sei-<br />
Zleba mcire farTobs utovebs<br />
saTamaSod;<br />
• meore mcveli aormagebs dacvas<br />
im momentSi, rodesac burTi<br />
uWiravs Tavdamsxmels;<br />
• dacva unda gaaormagos mxolod<br />
im moTamaSem, romelic<br />
xedavs Tavdamsxmels burTis<br />
miRebisas;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 45 20 wuTi<br />
diagr. 46 20 wuTi<br />
259<br />
diagr. 47 20 wuTi<br />
diagr. 48 25 wuTi
260<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me-10 120 wuTi<br />
mizani: Tavdasxma swrafi Setevisa da CaRobvebis<br />
gamoyenebiT<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: gawelva da burTis flobis varjiSebi moZraobisas<br />
(10 wuTi);<br />
• erTi 1+1-is winaaRmdeg, SeWra piriTi xazisken (diag: 49);<br />
• a) sami Tavdamsxmeli. Tavdamdxmeli 2 awodebs 3-s da exmareba CaRobviT<br />
1-s, romelic aq SeiWreba. 3 ukan ubrunebs burTs 2-s da<br />
exmareba CaRobviT 1-s, centris poziciaze. 1 iyenebs am CaRobvas<br />
flangidan naxtomSi tyorcnisTvis. CaRobvidan gasvlis Semdeg,<br />
3 miiwevs kalaTisken burTis misaRebad. (diag. 50);<br />
b) Semdeg, 3 exmareba CaRobviT 2-s, romlebic aq SeiWrebian. (ile-<br />
Ti muSavdeba dacviT da dacvis gareSe) (diag. 51);<br />
a) kontrSeteva xuTi TavdamsxmeliT da ganmeorebiTi kontrSeteva<br />
(diag. 52);<br />
b) moZraobaSi gagrZeleba ganmeorebiTi kontrSetevidan (diag. 53);<br />
• TamaSi burTis wasarTmevad; (oTxi jgufi _ wagebuli jgufi gadis)<br />
dacva aviwroebs Tavdasxmas moednis gverdiTi xazisken da<br />
awarmoebs pasebis agresiul dacvas burTis gadacemis xazebze<br />
(30 wuTi);<br />
• sajarimo tyorcnebi. sami sajarimo tyorcna zedized;<br />
SeniSvna:<br />
• piriT xazisken SeWrisas, saWiroa<br />
grZeli gadacema, raTa dacva<br />
CamorCes;<br />
• moTamaSe elodeba Tanagundels,<br />
raTa mis mier Seqmnili CaRobva<br />
gamoiyenos mcvelis gverdis<br />
asaqcevad;<br />
• swrafi Setevis finalur fazaSi<br />
moTamaSeTa siRrmeSi ganlageba<br />
xels uwyobs advil SeWras da gadasvlas<br />
swrafi Setevis daskvniT<br />
fazaSi;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 49 15 wuTi<br />
diagr. 50 15 wuTi<br />
diagr. 51 15 wuTi<br />
261<br />
diagr. 52 10 wuTi<br />
diagr. 53 15 wuTi
262<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me-11 120 wuTi<br />
mizani: cru moZraobebi burTis misaRebad, pasi,<br />
CaRobvebi da araxelsayrel situaciaSi<br />
moqmedebis ZiriTadi xerxebi<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva; gawelva da burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />
• TamaSi erTi erTze; uburTo Tavdamsxmeli garbis win moedanze. pirveli<br />
mwvrTneli awodebs mas burTs, romelsac igi ukan ubrunebs da<br />
garbis meore mwvrTnelisken. meordeba igive, roca burTi miRebulia<br />
ukve mesame mwvrTnelisgan da Tavdamsxmeli cdilobs burTis kalaTSi<br />
Cagdebas. (diag. 54);<br />
• TamaSi ori orze; orkaciani TamaSi CaRobvebiT. CaRobvebi keTdeba<br />
uburTo mxares. moqmedeba sruldeba ori mwvrTnelis daxmarebiT<br />
(diag. 55);<br />
• varjiSi oTxi xuTze araxelsayrel situaciebSi. Tavdasxma swrfi pasebiT<br />
qmnis `biliks” SeWrisaTvis burTiani Tavdamsxmeli awodebs<br />
burTs SeWril Tanagundels.<br />
tyorcnis Semdeg dacva gadadis Tavdasxmaze da utevs meore kalaTs<br />
sami damcvelis winaaRmdeg (oTxi samze) igive principiT. is, vinc<br />
pirvelad styorcna burTi kalaTs, gadis gverdze da elodeba Semdeg<br />
Tavdamsxmels.<br />
oTxi samze TamaSis dasrulebis Semdeg, iqmneba axali xuTkaciani<br />
gundi ori axali moTamaSis SemosvliT (diag. 56);<br />
• TamaSi ori orze; Sejibreba CaRobvebis da mcvelis gverdis avlis<br />
gamoyenebiT. moednis orive mxares ori wyvili TamaSobs erTi da<br />
igive drois ganmavlobaSi xuT Cagdebamde. bolos, TiToeuli naxevris<br />
gamarjvebuli TamaSobs erTmaneTTan Cempionis gamosavlenad<br />
(15 wuTi);<br />
• Sejibri sajarimo tyorcnaSi. moTamaSe, romelic ver Caagdebs sam<br />
burTs zedized, gadis TamaSidan.<br />
SeniSvna:<br />
• araxelsayrel situaciaSi mcvelebi, ZiriTadad, cvlian moTamaSeebs.<br />
• mwvrTnelisken burTis gadawodebis Semdeg Tavdasxma ikavebs poziciebs<br />
Semdeg xelsayrel momentamde;<br />
• CaRobvis gasakeTeblad gadaadgilebisas, saWiroa moZraobis siswrafis<br />
cvla;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 54 20 wuTi<br />
diagr. 55 20 wuTi<br />
263<br />
diagr. 56 25 wuTi
264<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me-12 120 wuTi<br />
mizani: dacvis amocanebi: gzis gadaRobva,<br />
Camoxsna, ormagi dacva da poziciebiis<br />
dakaveba burTis mdebareobis mixedviT<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: gawelva da burTis flobis varjiSebi moZrabisas (10 wuTi);<br />
• TamaSi ori orze; gadaadgilebisas damcveli saWiroebisamebr exmareba<br />
partniorebs da ubrundeba Zvel pozicias, roca damcveli exmareba,<br />
Tavdasxma TamaSobs ufo gaSlilad (diag. 57);<br />
• TamaSi oTxi oTxze; varjiSi oTxi kuTxis gamoyenebiT. Tavdamsxmelebi<br />
awvdian burTs, roca burTi miRebulia, aucilebelia` sammagi muqaris”<br />
poziciis Seqmna. pasis Semdeg SeWra. Tu SesaZlebelia burTis<br />
dabruneba im moTamaSisaTvis, romelic SeiWra. dacva agresiulia<br />
(diag 58);<br />
• TamaSi sami samze naxevar moedanze; tyorcnis Semdeg dacva gzis gada-<br />
RobviT Camoxsnis burTs da gadadis kontrSetevaze. oTxi moTamaSe<br />
moednis meore mxares elodeba, raTa gaaormagos dacva. Tavdasxmis<br />
dasrulebis Semdeg mwvrTneli tovebs dacvaSi yvelaze sust moTamaSes,<br />
danarCenebi gadadian Tavdasxmaze meore kalaTisken (diag.<br />
59);<br />
• Sejibreba burTis warTmevaSi (oTxi jgufi _ TamaSidan gamovardniT).<br />
Tavdasxma iWreba driblingiT, kontrSeteva, CaRobvis gamoyenebiT<br />
mcvelis gverdis avla, dacva gaormagebulia (ori damcveli)<br />
da agresiulia burTiani moTamaSis winaaRmdeg, igi zurgiT Robavs<br />
farTan misasvlel gzas moZraobis mTel sigrZeze da xsnis burTs<br />
(35 wuTi);<br />
• Sejibri sajarimo tyorcnaSi; moTamaSe gadis<br />
TamaSidan Tu samidan sams zedized<br />
ver agdebs.<br />
SeniSvna<br />
• burTi Tavdamsxmelis mxedvelobis areSia<br />
mTe li moZraobis ganmavlobaSi da amave<br />
dros igi Tvalyurs adevnebs mcvelis<br />
moqmedebebs;<br />
• dacvis gaormageba xorcieldeba, roca<br />
Tavdasxma iRebs burTs an misi TamaSis<br />
areali mcirea;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 57 15 wuTi<br />
diagr. 58 25 wuTi<br />
265<br />
diagr. 59 25 wuTi
266<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me-13 120 wuTi<br />
mizani: pasis teqnikis swavleba<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva; burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />
• a) sxvadasxva mimarTulebis pasi cali xeliT, nabijis wadgmiT da xelebis<br />
cvliT;<br />
b) mkerdidan pasi ori xeliT da burTisken moZraobis gagrZeleba (diag. 60);<br />
• burTis tareba, SeCereba da daWera, SemotrialebaTa kombinacia (win da<br />
ukan Semotrialeba), pasi cali xeliT (diag. 61);<br />
• moTamaSe gadaagdebs burTs, mihyveba mas da iWers iatakidan asxletis Semdeg.<br />
mxridan pasi cali xeliT mwvrTnelisken. `L” formis SeWra da burTis<br />
miRebis Semdeg tyorcna cal fexze axtomiT farTan axlos. (diag. 62);<br />
• pasi cali xeliT adgilidan win nabijiT, mkerdidan pasi moZraobisas ori<br />
xeliT da dabrunebuli burTis miRebis Semdeg tyorcna cal fexze axtomiT,<br />
farTan axlos (diag. 63);<br />
• TamaSi erTi erTze. dacviTi moZraobebi mwvrTnelis niSanze rolebis<br />
SecvliT.<br />
a) uburTod;<br />
b) driblingiT (diag. 64);<br />
• Semotrialelba, pasi, mcvelisgan dasxltoma da SeWra, dacva mihyveba<br />
(diag; 65);<br />
• ori erTze kontrSetevis situacia (diag; 66);<br />
• TamaSi-Sejibreba; Tavdasxma: ori xeliT mkerdis da cali xeliT mxris<br />
pasebis gadawodeba uaxloesi Tanagundelisken. SeCerebisas Semotrialeba,<br />
yoveli pasis Semdeg moZraoba. mcveli pasuxismgebelia moTamaSeze,<br />
romlis winaaRmdegac TamaSobs, agresiulia burTTan, ikavebs<br />
saukeTeso pozicias `Tavisi kacisa” da burTis dasanaxad;<br />
• sajarimo tyorcna, sami srola zedized;<br />
SeniSvna:<br />
• xelis bolomde miyoleba, erTi xeliT pasis dros;<br />
• burTis flobisas, idayvi ar unda iyos tanidan `gareT”;<br />
• pasi unda iyos swrafi da Zlieri;<br />
• moZraoba savaldebuloa burTis miRebisa da gadawodebis Semdeg;<br />
• erT nabijze SeCereba sruldeba wonasworobis sruli dacviT (barZayebi<br />
da muxlebi naxevrad moxrilia);<br />
• Semotrialeba unda iyos Tavisufali da sruldebodes wonasworobis<br />
dacviT (sxeulis wina orive fexze Tanabradaa ganawilebuli);
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 60 5 wuTi<br />
diagr. 60 5 wuTi<br />
diagr. 62 10 wuTi<br />
diagr. 63 10 wuTi<br />
267<br />
diagr. 64 15 wuTi<br />
diagr. 65 15 wuTi<br />
diagr. 66 15 wuTi
268<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me-14 120 wuTi<br />
mizani: pasis teqnikis Semdgomi swavleba<br />
SeCerebiTa da SemotrialebiT;<br />
dacva: manZilis da poziciis dakaveba.<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: burTis flobis varjiSebi driblingisas (10 wuTi);<br />
• pasi, moZraoba; erT nabijze SeCereba, ukan Semotrialeba da mkerdidan<br />
pasi ori xeliT (win Semotrialeba) (diag. 67);<br />
• pasi mxridan cali xeliT, erT nabijze SeCereba, tyorcnis imitacia,<br />
ukan Semotrialeba, win Semotrialeba da tyorcna cal fexze axtomiT<br />
farTan axlos, marcxena mxares (sruldeba marjvena mxaresac)<br />
(diag. 68);<br />
• driblingi; erT nabijze SeCereba, ukan Semotrialeba, pasi mxridan<br />
cali xeliT da pasis Semdeg moZraoba (69 diag.);<br />
• a) TamaSi ori erTze; grZeldeba orive mxares. Semdeg, Tavdamsxmeli,<br />
romelmac styorcna kalaTSi, xdeba mcveli. pasi cali xeliT<br />
driblingisas. Tavdasxma rCeba imave adgilas. dacva darbis erTi<br />
Tavdamsxmelisgan meorisken (70 diag.);<br />
b) TamaSi erTi erTze, dacva uburTo Tavdamsxmelis winaaRmdeg<br />
(diag. 73);<br />
• xuTi xuTze (da kidev xuTze). dacva icdis moednis Sua xazze.<br />
Tavdasxma SesaRwevad iyenebs mxolod erT driblings. yuradReba<br />
gamaxvilebulia Semotrialebasa da pasebze. Tu Tavdasxma burTs<br />
agdebs, is agrZelebs Tavdasxmas sawinaaRmdego mxares, Tu ara da,<br />
gadadis dacvaSi;<br />
• sajarimo tyorcna. sam-sami tyorcna zedized orjer;<br />
SeniSvna:<br />
• Semotrialebisas burTi gqondes mcvelisgan moSorebiT barZayTan.<br />
idayvi mcvelis win;<br />
• mcveli pasuxismgebelia `Tavis kacze” da valdebulia sul xedavdes<br />
burTs;<br />
• Tavdasxmasa da dacvas Soris manZils ganapirobebs burTis mdebareoba;<br />
• burTis moaxloebasTan erTad, damcveli unda miuaxlovdes mowinaaRmdeges<br />
da gaxdes ufro agresiuli da piriqiT;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 67 5 wuTi diagr.71 10 wuTi<br />
diagr. 68 2 x 5 wuTi diagr. 72 10 wuTi<br />
diagr. 69 10 wuTi<br />
diagr 70 15 wuTi<br />
269<br />
diagr. 73 10 wuTi
270<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me-15 120 wuTi<br />
mizani: organizebuli swrafi Setevis<br />
elementebis swavla<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />
• SeCereba or nabijSi driblingis Semdeg, win Semotrialeba sayrdeni<br />
fexis garSemo, erTi nabiji marcxena fexiT, pasi cali xeliT Tanagundelisaken<br />
(diag. 74);<br />
• ori Tavdamsxmelis swrafi Seteva erTi mimarTulebiT da ukan dabruneba<br />
erTi erTze (diag. 75);<br />
• TamaSi erTi erTze; Tavdamsxmeli miagorebs burTs. mas mihyveba<br />
mcveli Tavdamsxmeli iWers burTs, Semotrieldeba, awvdis Tanagundels<br />
da gadadis dacvaSi. varjiSi meordeba sawinaaRmdego mxares<br />
(diag. 76);<br />
• sami Tavdamsxmelis swrafi Seteva, ukan dabrunebisas mtyorcneli<br />
mirbis sajarimo tyorcnis xazisken da gadadis dacvaze Tanagundelebis<br />
winaaRmdeg (ori erTze) (diag. 77);<br />
• dabrunebuli burTi driblingis Semdeg, SeCereba da tyorcna naxtomSi<br />
(diag. 78);<br />
• swrafi Setevis dasruleba naxtomSi tyorcniT (diag. 79);<br />
• TamaSi ori orze da orze; dasxltoma mcvelisgan, `sammagi muqaris”<br />
pozicia, meore moTamaSe akeTebs igives. pasis Semdeg moTamaSe iWreba<br />
kalaTisken. dacva gadadis TavdasxmaSi moednis meore naxevarze,<br />
sadac mas xvdeba ori axali mcveli. am varjiSis ZiriTadi mizania<br />
dasxltoma mcvelisgan da SeWra pasisTvis. driblingi akrZalulia<br />
(diag. 80);<br />
• Tavdasxma icvlis mimarTulebas driblingisas. Cerdeba dacvis win<br />
da tyorcnis burTs naxtomSi mcvelis Tavs zemoT. mcvels xelebi<br />
aqvs aweuli. (diag. 81);<br />
SeniSvna:<br />
• swrafi Setevis dros uburTo moTamaSeebi<br />
yovelTvis unda cdilobdnen,<br />
win gauswron burTs;<br />
• warmatebuli swrafi Setevis dros Zalze<br />
mniSvnelovania Rrmad SeRweva<br />
da moZraobis farTo areali;<br />
• pasisTvis drois SerCeva warmatebuli<br />
Tavdasxmis garantiaa;<br />
• bolo pasi cal fexze axtomiT tyorcnamde<br />
,rogorc wesi, aris iatakidan<br />
asxletili pasi;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 74 5 wuTi diagr. 75 15 wuTi<br />
271
272<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
diagr. 76 10 wuTi diagr. 77 15 wuTi
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 78 10 wuTi diagr. 80 30 wuTi<br />
diagr. 79 10 wuTi<br />
273<br />
diagr. 81 10 wuTi
274<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me-16 120 wuTi<br />
mizani: dacvis elementebis aTviseba<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: moTamaSeebi iyofian or gundad. mxolod pasebis gamoyenebiT<br />
cdiloben miuaxlovdnen mopirdapire moTamaSes da moartyan burTi.<br />
yoveli mortyma iTvleba qulad;<br />
• pasebi da moZraobebis varjiSebi eqvskuTxedSi. gamoyenebulia mkerdidan<br />
pasi ori xeliT. varjiSi warmoebs ori burTiT, ori mimarTulebiT.<br />
(diag. 82);<br />
• pozicia erTi erTze; Tavdamsxmeli akeTebs zigzagisebur driblings win<br />
da ukan. Sedeg burTs awvdis Tanagundels da iWreba pasis misaRebad,<br />
dacva pasiuria, ar cdilobs burTis xelSi Cagdebas (diag. 83);<br />
• dacva araxelsayrel situaciaSi. (diag. 84)<br />
• TamaSi erTi erTze uburTod. Tavdamsxmeli SemoiWreba uburTo mxridan<br />
burTian mxares. damcveli yovlTvis rCeba Tavdamsxmelis win. (diag.<br />
85);<br />
• TamaSi erTi erTze uburTod. (diag. 86)<br />
• TamaSi sami orze samkuTxedSi. Tavdamsxmeli Semotrialdeba da akeTebs<br />
cru moZraobebs. erTi mcveli agresiulia burTianis mimarT, meore ikavebs<br />
pozicias or Tavdamsxmels Soris. Tu dacva Seexeba burTs, iwyeba<br />
TamaSi ori mcveliT erTze mopirdapire kalaTisken, an Tavdamsxmelis<br />
winaaRmdeg, romelic Secda. (diag. 87)<br />
• TamaSi ori erTze. mcveli TamaSobs burTiani moTamaSis winaaRmdeg da<br />
garbis im Tavdamsxmelisken, romelmac miiRo burTi. Tavdamsxmeli<br />
ubrunebs burTs Tavis Tanagundels, romelic TamaSobs mcvelTan erTi<br />
erTze. (diag. 88)<br />
• TamaSi mTel moedanze; dacvaSi presingi mTel moedanze. Tavdasxma TamaSobs<br />
swraf Setevas driblingis gareSe.<br />
SeniSvna:<br />
• agresiuli mcveli unda imyofebodes burTiani moTamaSis pirispir;<br />
• dacvaSi, ZiriTadad, unda mimarTos swraf gadaadgilebas gverduli<br />
nabijebiT da sirbiliT;<br />
• dacvaSi TamaSisas ar SeiZleba fexebis gadajvaredinebiT moZraoba;<br />
• yovelTvis mzad iyavi, miuaxlovde moTamaSes mis mier burTis miRebisas;<br />
• sxeulis gawonasworebuli mdgomareoba xels uwyobs poziciisa da moZraobis<br />
mimarTulebis swraf Secvlas.
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 82 5 wuTi diagr. 86 15 wuTi<br />
diagr. 83 10 wuTi<br />
diagr. 84 10 wuTi<br />
diagr. 85 15 wuTi<br />
275<br />
diagr. 87 15 wuTi<br />
diagr. 88 15 wuTi
276<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me-17 120 wuTi<br />
mizani: moZraoba moedanze da swrafi Seteva<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />
• pasi moZraobisas; moTamaSeebi dganan jvaredinad erTmaneTis pirispir.<br />
erTi xazis moTamaSeebi akeTeben mxris pass cali xeliT mopirdapire<br />
mxares, xolo meore xazis moTamaSeebi TavianT mopirdapire<br />
mxares gadascemen iatakidan asxletil pass mxridan (diag. 89);<br />
• driblingi, moZraoba ukan-ukan gadadgmuli nabijebis gamoyenebiT,<br />
Semdeg diagonaluri driblingi moednis erTi bolodan meorisken,<br />
moednis mTeli farTobis gamoyenebiT (diag. 90);<br />
• uburTo Tavdamsxmeli gadaadgildeba da moZraobisas icvlis siCqaresa<br />
da mimarTulebas, mcveli agresiulad mihyveba axlo distanciaze<br />
da cdilobs Seaferxos mis mier siCqarisa da mimarTulebis<br />
cvlileba (diag. 91);<br />
• driblingi burTis miRebis Semdeg. mxris pasi cali xeliT Tanagundelisken,<br />
romelic daasrulebs swraf moZraobas or nabijSi<br />
SeCerebiT, Semdeg iWreba da moZraobas amTavrebs tyo rcniT cal<br />
fexze axtomiT farTan axlos (varjiSi sruldeba orive mxares)<br />
(diag. 92);<br />
• swrafi Setevis situacia; ori erTze araxelsayrel mdgomareobaSi<br />
myofi damcvelis daxmarebiT, TamaSi grZeldeba meore mxares ori<br />
orze (diag. 93);<br />
• swrafi Seteva sami TavdamsxmeliT. ukan dabrunebisas TamaSi grZeldeba<br />
ori erTze, radgan Tavdamsxmeli, romelmac burTi styorcna<br />
kalaTSi, gadadis dacvaSi. (diag. 94)<br />
• TamaSi ori orze ori burTiT (TiTo burTi moednis orive mxares),<br />
Semotrialebebi, burTis gadawodeba mwvrTnelisTvis, gaqceva, bur-<br />
Tis isev miReba misgan da SeWra. Semdeg piriqiT. vinc erT mxareze<br />
TamaSobda Tavdasxmas, meore mxareze TamaSobs dacvas (diag. 95).<br />
• moTamaSe awvdis burTs mwvrTnels da mirbis misgan dabrunebuli<br />
burTis misaRebad. naxtomSi tyorcna farTan axlos, erT nabijSi<br />
SeCerebis Semdeg. dacva mihyveba pasiurad (diag. 96).<br />
SeniSvna:<br />
• nebismier situaciaSi yuradReba gamaxvilebulia iseT detalebze, rogoricaa:<br />
SeCereba, burTis miReba da misi dacva.<br />
• moZraobis dros daicavi wonasworoba. nebismieri moqmedebisTvis<br />
aucilebelia drois kargad SerCeva.
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 89 10 wuTi<br />
diagr. 90 5 wuTi<br />
277<br />
diagr. 91 5 wuTi
278<br />
diagr. 92 15 wuTi<br />
diagr. 93 20 wuTi<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
diagr. 94 20 wuTi
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 95 20 wuTi<br />
279<br />
diagr. 96 15 wuTi
280<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me-18 120 wuTi<br />
mizani : poziciis dakaveba dacvaSi<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: gawelvebi, burTis flobis varjiSebi moZraobisas<br />
(10 wuTi);<br />
• dacvisgan dasxltoma. TamaSi erTi erTze moednis 1/4-ze (diag.<br />
97);<br />
• dacvisgan dasxltoma ori orze TamaSisas. ori kacis TanamSromloba<br />
dabrunebuli burTebiT da mwvrTnelis daxmarebiT.<br />
uburTo moTamaSis mcveli exmareba partniors, mihyveba burTs<br />
da mis mflobels (diag. 98);<br />
• burTis miwodeba da gaqceva, kalaTisken gaWra da dabrunebuli<br />
burTis miReba, dacva pasiuria (diag. 99);<br />
• a) sami Tavdamsxmeli. SeWra burTis gadacemis Semdeg. burTiani<br />
moTamaSe `sammagi muqaris” mdgomareobaSia, ramdenime SeWris<br />
Semdeg kontrSeteva meore kalaTis mimarTulebiT (diag. 100);<br />
b) igive varjiSi; moednis meore mxares sami mcveli elode ba<br />
konrSetevas. varjiSi SeiZleba Catardes sami samze da kidev<br />
samze;<br />
• TamaSi sami orze naxevar moedanze (diag. 101);<br />
• TamaSi burTis wasarTmevad;<br />
_ Tavdasxmis amocanebi: moZraobis gagrZeleba uburTod,<br />
SeWra dabrunebuli burTis misaRebad. swrafi gadasvlebi<br />
`dacva-Tavdasxma-dacva”.<br />
_ dacvis amocanebi: uburTo mxridan burTianisken moZraoba<br />
dasaxmareblad da agresiuli TamaSi burTian mxares;<br />
• sajarimo tyorcna: ortyorcniani Sejibreba. vinc aacilebs –<br />
gadis;<br />
SeniSvna:<br />
• mcveli yovelTvis unda xedavdes burTs;<br />
• mcvelsa da uburTo moTamaSes Soris manZili damokidebulia<br />
burTamde manZilze;<br />
• moTamaSe, Tundac burTisgan Sors myofi, yovelTvis unda iyos<br />
fxizlad da mzad reagirebisTvis;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 97 10 wuTi diagr. 100 20 wuTi<br />
diagr. 98 15 wuTi<br />
diagr. 99 15 wuTi<br />
281<br />
diagr. 101 20 wuTi
282<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me19 120 wuTi<br />
mizani: swrafi Setevis safuZvlebis swavla<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />
• pasis Semdeg Tavdasxma akeTebs cru moZraobas da `V”-sebur gaWras<br />
kalaTisken. dacva mihyveba dauZabavad. varjiSi sruldeba orive<br />
mxares. (diag. 102);<br />
• swrafi Seteva ori erTze. erTi mcveli mihyveba erTsa da imave<br />
Tavdamsxmels. dacvamiCenili moTamaSe awodebs burTs da mirbis<br />
moednis meore naxevarze. misi Tanagundeli dribliniT miiwevs<br />
imave mxares da eZebs burTis gadacemis saSualebas. varjiSisas xdeba<br />
gadasvla moednis erTi naxevridan meoreze. dabrunebisas vinc<br />
icavda, akeTebs driblings da vinc styorcna, gadadis dacvaSi. (diag.<br />
103);<br />
• dacva TamaSobs swrafi Setevis winaaRmdeg araxelsayreli poziciidan.<br />
Tavdasxmas SeuZlia gaixsnas pasisTvis (diag. 104);<br />
• mcvelebi akontroleben mTel moedans, raTa Seaferxon Tavdasxma.<br />
Tavda sxma iyenebs Tavisufal sivrces swrafi SetevisTvis (diag.<br />
105);<br />
• Tavdamsxmeli usxlteba mcvels siCqarisa da mimarTulebis SecvliT<br />
da iRebs burTs. pasi mwvrTnelisken Semotrialebis Semdeg.<br />
burTi gadaewodeba mxolod mwvrTnels. dacva Tvalyurs adevnebs<br />
burTs da cdilobs Seaferxos moTamaSis gaWra kalaTisken. (diag.<br />
106);<br />
• TamaSi sami orze. sami Tavdamsxmeli moednis centrSi da or-ori<br />
mcveli moednis orive mxares. is, vinc burTi styorcna kalaTSi,<br />
gadis moednidan da Semodis sxva moTamaSe, romelic idga moednis<br />
farglebs gareT. danarCeni ori Tavdamsxmeli TamaSobs dacvaSi.<br />
(107 diag.)<br />
• driblingi mimarTulebis SecvliT. win driblingis dros, erTi<br />
nabiji ukan da tyorcna naxtomSi. (diag. 108)<br />
SeniSvna:<br />
• uburTo Tavdamsxmeli burTis misaRebad eZebs Tavisufal adgilebs;<br />
• uburTo moTamaSeebi unda iyvnen mudmiv moZraobaSi burTiani<br />
partni oris garSemo;<br />
• pasisTvis drois kargi SerCeva da sizuste warmatebuli swrafi Setevis<br />
sawindaria;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 102 10 wuTi<br />
diagr. 103 15 wuTi<br />
283<br />
diagr. 104 15 wuTi<br />
diagr. 105 20 wuTi
284<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
diagr. 106 20 wuTi diagr. 107 20 wuTi<br />
diagr. 108 10 wuTi
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
TariRi kargi<br />
gadacema<br />
varjiSi 1<br />
varjiSi 2<br />
varjiSi 3<br />
swrafi Setevis Canaweri<br />
cudi<br />
gadacema<br />
burTis<br />
dakargva<br />
cxrili #20. kargi gadacemis, cudi gadacemis da burTis dakargvis<br />
Canawerebis nimuSi, swrafi Setevis varjiSisas<br />
285
286<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi me-20 120 wuTi<br />
mizani: dacva da dasxltoma<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: burTis flobis ostatoba moZraobisas (10 wuTi);<br />
• TamaSi erTi 1+1-is winaaRmdeg; dasxltoma mWidro dacvidan(diag.109);<br />
• dasxltoma pasiuri dacvidan (110 diag.);<br />
• Tavisufali adgilis moZebna kalaTis qveS SeWrisTvis. am moZraobebis<br />
Catarebis Semdeg gadaadgileba sawinaaRmdego kalaTisken<br />
(diag. 111);<br />
• ori burTi da ori mwvrTneli: dasxltoma erTi erTze. burTis<br />
daWera or nabijze SeCerebiT. driblingi da tyorcna naxtomSi.<br />
dacva pasiuria da mimdinareobs CaRobvebis gareSe (diag. 112);<br />
• TamaSi burTis wasarTmevad; Tavdasxma: kontrSeteva, pasi uaxloesi<br />
Tanagundelisken da SeWra. driblingi gamoyenebulia mxolod far-<br />
Tan axlos cal fexze axtomiT tyorcnis Sesasruleblad. dacva:<br />
agresiulia burTiani moTamaSis mimarT, Tvalyurs adevnebs burTs<br />
da mis mflobels.<br />
• sajarimo tyorcebi: TamaSi sam raundad. anu tyorcna TiTo raund-<br />
Si. pirveli raundidan gadis is, vinc verc erT burTs ver agdebs.<br />
meore raundidan gadis, vinc ver agdebs or burTs. mesame raundidan<br />
gadis is, vinc ver agdebs samive burTs. grZeldeba gamarjvebulis<br />
gamovlenamde;<br />
SeniSvna:<br />
• mcveli unda xedavdes `Tavis” kacs da burTs yvela poziciaSi;<br />
• burTis mxareze dacva TamaSobs TavdamsxmelTan axlo poziciaze,<br />
uburTo mxareze ki _ daSorebiT;<br />
• dasxltoma warmatebulia roca moZraobis mimarTuleba mkveTrad<br />
icvleba;<br />
diagr. 109 15 wuTi<br />
diagr. 110 25 wuTi
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 111 30 wuTi diagr. 112 15 wuTi<br />
TariRi<br />
moTamaSe komentarebi moTamaSis qmedebebze<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
1<br />
da a.S.<br />
cxrili #21. mwvrTnels SeuZlia gamoiyenos martivi cxrili moTama-<br />
SeTa moqmedebebis Sesafaseblad varjiSis dros.<br />
287
288<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi 21-e 120 wuTi<br />
mizani urTierTTanamSromloba Tavdasxmisas<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: gawelva da burTis floba moZraobisas (10 wuTi);<br />
• SeWra dabrunebuli burTiT (diag. 113)<br />
• dasxltoma mopirdapire mxarisken da dabrunebuli burTis miReba marjvena<br />
xeliT, ukan Semotrialeba marcxena fexiT, tyorcnis imitacia da<br />
SeWra marjvena mxares, driblingi da farTan axlos cal fexze axtomiT<br />
tyorcna. (varjiSi tardeba orive mxares) (diag. 114);<br />
• orkaciani TamaSi; dasxltoma iatakidan asxletili burTis miRebis<br />
Semdeg (diag. 115);<br />
• ori erTze; mcveli TamaSobs uburTo Tavdamsxmelis winaaRmdeg, dasxltomisa<br />
da tyorcnis Semdeg, mcveli Camoxsnis burTs, ris Semdegac<br />
keTdeba grZeli gadacema mtyorcnelisken da TamaSi grZeldeba ori<br />
erTze sawinaaRmdego kalaTis mimarTulebiT (diag. 116);<br />
• TamaSi ori orze; daxmarebis (dazRvevis) da sakuTar TavdamsxmelTan dabrunebis<br />
saSualebiT, TavdamsxmelTa SeRwevis acileba da Semdeg swrafi<br />
gadaadgileba sawinaaRmdego kalaTisken (diag. 117);<br />
• mwvrTnelisgan miRebuli burTis tyorcna naxtoSi, erT nabijze Se-<br />
Cerebis Semdeg (diag. 118);<br />
• sami sajarimo tyorcna zedized. moTamaSe, romelic aacilebs _ gadis.<br />
SeniSvna::<br />
• xelidan xelSi burTis gadacemis Semdeg, moTamaSe valdebulia, sul<br />
xedavdes burTs da mzad iyos mis ukan misaRebad;<br />
• roca dacva mimarTavs urTierTdaxmarebas, Tavdasxma unda gaiSalos,<br />
raTa TiToeulma ipovos Sesaferisi kuTxe burTis misaRebad;<br />
diagr. 113 10 wuTi diagr. 114 15 wuTi
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 115 20 wuTi<br />
diagr. 116 20 wuTi<br />
289<br />
diagr. 117 25 wuTi<br />
diagr. 118 15 wuTi
290<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi 22-e 120 wuTi<br />
mizani: swrafi Setevis swavleba da<br />
varjiSi-Sejibreba<br />
varjiSi:<br />
• moTelva: burTis flobis ostatoba moZraobaSi (10 wuTi);<br />
• sami Tavdamsxmelis organizebuli swrafi Seteva, dabrunebisas<br />
ori erTze. is, vinc styorcna kalaTSi, gadadis dacvaSi<br />
(diag. 119);<br />
• varjiSi erTi erTze; Tavdamsxmeli iyenebs mwvrTnelis daxmarebas<br />
(diag 120);<br />
• varjiSi iwyeba sami orze. sami orze TamaSis Semdeg, mtyorcneli<br />
gadis, ori danarCeni Tavdamsxmeli TamaSobs dacvaSi, or yofil<br />
mcvels emateba erTi axali moTamaSe, da isini erToblivad awarmoeben<br />
Setevas sawinaaRmdego kalaTisken (diag. 121);<br />
• Sejibreba erTi erTze moednis naxevarze. TiToeul moTamaSes<br />
eZleva xuTi cda. gamarjvebuli agrZelebs TamaSs;<br />
• TamaSi sami samze mTel<br />
moedanze xuT Cagdebamde<br />
diagr. 119 20 wuTi<br />
(20 wuTi);<br />
• Sejibreba sajarimo tyorcnaSi.<br />
moTamaSe, romelic<br />
ver agdebs samidan sams _<br />
gadis.<br />
SeniSvna:<br />
• Sejibrebisas, gadamwyvetia<br />
nebisyofa da sruli koncentracia;<br />
• swrafi Setevisas, gadamwyvetia<br />
konce ntracia da<br />
siswrafe;<br />
• TamaSi mimdinareobs Cagdebamde<br />
an sanam burTi ar<br />
Cauvardeba xelSi dacvas;
moTamaSeebi<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 116 20 wuTi diagr. 116 20 wuTi<br />
9<br />
sajarimo tyorcnebSi Sejibris Sedegebi<br />
Sejibris TariRi<br />
cxrili 22. Sedegebis Caweris magaliTi sajarimo tyorcnebSi<br />
SejibrebisaTvis.<br />
291
292<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi 23-e 120 wuTi<br />
mizani: gadaadgilebisa da swrafi Setevis<br />
varjiSebi<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: burTis flobis ostatoba moZraobisas (10 wuTi);<br />
• pasi mwvrTnelisken, dabrunebuli burTis miReba Semotrialebis Semdeg,<br />
dacva pasiuria (diag. 122);<br />
• TamaSi ori orze, mTel moedanze, maqsimalurad farTod. dacva akontrolebs<br />
partniorebis daxmarebas (dazRveva) da brundeba Tavis poziciaze<br />
(diag. 123);<br />
• a) oTxi Tavdamsxmeli; b) varjiSi grZeldeba oTxi orze; ori Semosuli<br />
moTamaSe gadadis dacvaSi da ori damcveli or TavdamsxmelTan erTad<br />
miiwevs sawinaaRmdego kalaTisken. mtyorcneli da burTis mimwodebeli<br />
gadian (diag. 124);<br />
• TamaSi erTi erTze; pasiuri dacva, tyorcnis Semdeg brZola farTan,<br />
meore kalaTTan rolebi icvleba. (diag. 125);<br />
• TamaSi sami samze da kidev samze; gundi, romelic agdebs burTs, rCeba<br />
TavdasxmaSi. magram burTis Camgdebs cvlis axali moTamaSe, romelic<br />
TavdasxmasTan erTad miiwevs sawinaaRmdego kalaTisken. Tu Tavdasxmam<br />
burTi ver Caagdo, Setevaze<br />
gadadis dacva, Tavdamsxmelebi diagr.122 20 wuTi<br />
toveben moedans da Semodis sami<br />
axali mcveli (diag. 126);<br />
• sami sajarimo tyorcna zedized,<br />
vinc ver agdebs Tundac erT<br />
burTs _ gadis.<br />
SeniSvna:<br />
• dacvis mier farTan burTis<br />
dauflebis dros, Camomsxnels<br />
SeuZlia, ar miaburnos Tavi bur-<br />
Tisken da ar gahyves mas. misi<br />
mizania TavdasxmelTan kontaqti,<br />
am ukanasknelis kalaTTan miaxloebis<br />
Sesaferxeblad.<br />
• swrafi Setevisas pasi swrafi,<br />
mkveTri da zusti unda iyos.<br />
• moeride grZel, ganiv pasebs;<br />
• driblingis mizani kontrSetevisas<br />
unda iyos moednis swrafi<br />
`dapyroba”.
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 123 20 wuTi<br />
diagr. 124 25 wuTi<br />
293<br />
diagr. 125 15 wuTi<br />
diagr. 126 20 wuTi
294<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSi 24 -e 120 wuTi<br />
mizani: swrafi Seteva da Sejibreba<br />
varjiSebi:<br />
• moTelva: burTis flobis ostatoba moZraobisas (10 wuTi);<br />
• sami Tavdamsxmelis moZraoba erTi mimarTulebiT da dabrunebisas<br />
oris erTze TamaSi. mtyorcneli gadadis dacvaSi (diag.<br />
127);<br />
• TamaSi erTi erTze; Tavdamsxmels SeuZlia gamoiyenos mwvrTnelis<br />
daxmareba (diag. 128);<br />
• erT kalaTze Setevis dasrulebis Semdeg, sam mcvels da erT<br />
mtyorcnels ieriSi miaqvT meore kalaTze, sami axlad Semosuli<br />
moTamaSe gadadis dacvaSi. sami Tavdamsxmeli ki gadis (diag. 129);<br />
• erTi erTze Sejibreba naxevar moedanze. yovel moTamaSes eZleva<br />
xuTi cda. gamarjvebuli agrZelebs TamaSs;<br />
• TamaSi sami samze mTel moedanze. xuT Cagdebamde;<br />
• Sejibri sajarimo tyorcnaSi. TamaSs agrZelebs mxolod is, vinc<br />
agdebs samidan sams zedized.<br />
SeniSvna:<br />
• SejibrebaSi unda monawileobdnen erTnairi donis moTamaSeebi;<br />
• Seaqe moTamaSeebi maTi ZalisxmevisTvis;
7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />
diagr. 127 15 wuTi<br />
diagr. 128 15 wuTi<br />
295<br />
diagr. 129 20 wuTi
296
8<br />
15-18 wlis asakis moTamaSeTa wvrTna<br />
xose maria buseta<br />
laslo kiliki<br />
8.1 individualur TaviseburebaTa gaTvaliswineba<br />
8.2 individualuri sakalaTburTo Cvevebis srulyofa<br />
• moZraoba uburTod<br />
• faridan burTis moxsna Tavdamsxmelis mier<br />
• moZraobebi centris poziciaze<br />
8.3 taqtikur gadawyvetilebaTa miReba<br />
• kriteriumebi, romlebic gasaTvaliswinebelia taqtikur<br />
gadawyvetilebaTa miRebisas<br />
• magaliTebi<br />
8.4 gunduri TamaSebi<br />
• gunduri dacvis koncefcia<br />
• zonuri dacva<br />
• presingi<br />
• dacvis garTulebuli strategia<br />
• kontrSetevaze gadasvla da swrafi Seteva<br />
• Tavdasxma `kaci kacze” dacvis winaaRmdeg<br />
• Tavdasxma zonuri dacvis winaaRmdeg<br />
• Tavdasxma presingis winaaRmdeg<br />
• sxva elementebi<br />
297
298<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
8.1 individualur TaviseburebaTa gaTvaliswineba;<br />
miuxedavad imisa, rom 15 wlis asakSi moTamaSeebs ukve aqvT <strong>kalaTburTi</strong>s<br />
TamaSis garkveuli gamocdileba, am dros Tavs iCens maT Soris<br />
individualuri gansxvaveba. zogi moTamaSe ukeT flobs <strong>kalaTburTi</strong>s<br />
safuZvlebs, zogi ukeT aris ganviTarebuli fizikurad da sxv.<br />
mwvrTneli, romelic muSaobs 15-18 wlis asakis axalgazrdebTan,<br />
unda acnobierebdes am gansxvavebas da moTamaSeebis Zlieri da susti<br />
mxareebis gaTvaliswinebiT sTavazobdes maT varjiSebs.<br />
wina TavebSi aRwerili varjiSebi mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa da 13-14 wlis<br />
asakis bavSvebisaTvis TiTqmis erTnairia da standartulia yvela<br />
moTamaSisTvis. 15-18 wlis asakis moTamaSeTa varjiSebi ufro analitikuri<br />
da individualuri xasiaTisaa.<br />
am asakis moTamaSeTa Semdgomi ganviTarebisTvis aucilebelia maT<br />
individualur TaviseburebaTa gaTvaliswineba, raTa metad gamovlindes<br />
maTi SesaZleblobebi da TiToeulma moTamaSem varjiSidan<br />
miiRos swored is, rac mas aklia.<br />
am asakSi Zlier mniSvnelovania moTamaSeTa kargi fizikuri ganvi-<br />
Tareba. 15-18 wlis asakis moTamaSeebis fizikuri datvirTva didia<br />
da momavalSi kidev ufro matulobs. ukve 17-18 wlis asakSi <strong>kalaTburTi</strong>s<br />
moTamaSes unda Seswevdes unari, ivarjiSos mTeli fizikuri<br />
da gonebrivi datvirTviT. varjiSis moTxovnebi ar unda iyos misTvis<br />
dauZleveli da ar unda aRematebodes mis fizikur SesaZleblobebs.<br />
am asakSi kargad ganviTarebuli gamZleoba, Zala da siswrafe gansakuTrebiT<br />
mniSvnelovani aspeqtebia, Tumca mwvrTnelma yuradReba<br />
unda gaamaxvilos aseve moqnilobasa da koordinaciis unarze. am<br />
Tvisebebis ugulebelyofa sakmaod gavrcelebuli Secdomaa da mravali<br />
moTamaSis ganviTareba ferxdeba swored maTi gauTvaliswineblobiT.<br />
mwvrTnelma unda Seafasos yoveli moTamaSis fizikuri ganviTarebis<br />
done da maTi individualuri saWiroebebidan gamomdinare, am<br />
sferoSi momuSave eqspertebis meTvalyureobiT, varjiSis garkveuli<br />
nawili dauTmos moTamaSeTa fizikuri formis gaumjobesebas.<br />
aseve gacnobierebuli unda iyos moTamaSeTa individualuri teqnikuri<br />
monacemebi, anu mwvrTnelma unda icodes, rogor floben<br />
misi moTamaSeebi <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebs da risi daxvewaa maTTvis<br />
saWiro.<br />
* magaliTad, mwvrTnelma unda Seafasos moTamaSeTa<br />
tyorcnis teqnika da misi gaumjobesebis mizniT, SesTavazos<br />
maT individualuri varjiSebi, tyorcnis analitikuri da teqnikuri<br />
mxaris gaTvaliswinebiT.
t<br />
y<br />
o<br />
r<br />
c<br />
n<br />
a<br />
m<br />
d<br />
e<br />
t<br />
y<br />
o<br />
r<br />
c<br />
n<br />
i<br />
s<br />
d<br />
r<br />
o<br />
s<br />
d<br />
a<br />
S<br />
e<br />
m<br />
d<br />
e<br />
g<br />
gasaTvaliswinebeli<br />
faqto rebi<br />
fexebi<br />
muxlebi<br />
sxeulis zeda nawili<br />
Tavi<br />
burTis pozicia<br />
aramtyorcneli xeli da<br />
mtevani<br />
mtyorcneli xeli<br />
xeli romelSic burTi<br />
uWiravs<br />
moZraoba sayorcnad<br />
xeli burTis tyorcnis<br />
dros<br />
mtevani uSualod burTis<br />
tyorcnis Semdeg<br />
burTis traeqtoria<br />
burTis triali<br />
sxeulis mdgomareoba<br />
burTis tyorcnis Semdeg<br />
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
komentarebi<br />
299<br />
cxrili 23. moTamaSeTa individualuri SesaZleblobebis aRnusxvis nimuSi, am<br />
SemTxvevaSi tyorcnis magaliTze.
300<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong>
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
3.2 individualuri sakalaTburTo Cvevebis srulyofa<br />
301<br />
15-18 wlis asakis moTamaSeTa wvrTnisas, analitikuri muSaobis<br />
garda, grZeldeba pasis, tyorcnis da driblingis daxvewa da iwyeba<br />
muSaoba TamaSis iseT aspeqtebze, romelTac wina wlebSi naklebi yuradReba<br />
eqceoda. esenia: `moZraoba uburTod”, `burTis moxsna Tavdamsxmelebis<br />
mier” da `moZraobebi centris poziciaze”.<br />
C<br />
Tavdamsxmeli<br />
burTiani Tavdamsxmeli<br />
mcveli<br />
mwvrTneli<br />
pasi<br />
driblingi<br />
uburTo Tavdamsxmelis moZraoba<br />
CaRobvebi<br />
CaRobvebi da CaRobvis Semdgomi moZraobebi<br />
mcvelis moZraoba<br />
cxrili 24. am TavSi moyvanil sqemaTa pirobiTi niSnebi<br />
moZraoba uburTod<br />
TavdasxmaSi burTi aqvs mxolod erT moTamaSes, maSin, rodesac danarCeni<br />
oTxi TamaSobs uburTod. ase rom, moZraoba uburTod TamaSis<br />
erT-erTi mniSvnelovani elementia, romelzec mwvrTneli yuradRebas<br />
amaxvilebs jer kidev mini-<strong>kalaTburTi</strong>s asakis moTamaSeebTan, xolo<br />
15-18 wlis asakis moTamaSeebis wvrTnisas, es mxare kidev ufro ixveweba.<br />
uburTo Tavdamsxmelis moZraoba unda emsaxurebodes erT-erT<br />
Semdeg mizans:
302<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• TanagundelisTvis erTi<br />
erTze TamaSis saSualebis<br />
micema, burTisgan daSoreba<br />
da sakuTari mcvelis<br />
`gatyueba” (1 diag.);<br />
• burTiani Tanagundelisgan<br />
burTis misaRebad Tavisufali<br />
sivrcis Seqmna. (diag. 2);<br />
• gaxsna pasisTvis CaRobvebis<br />
gamoyenebiT da tyorcna<br />
burTis miRebis Semdeg. (diagr.<br />
3);<br />
• TanagundelebisTvis CaRobvebis<br />
Seqmna, sul erTia,<br />
iqneba es erTi burTiani<br />
Tanagundeli Tu danarCeni<br />
oTxi uburTo (diag. 4);<br />
• TavdasxmaSi burTis Camosaxsnelad<br />
wasvla (diag. 5);<br />
diagr. 1<br />
diagr. 2<br />
diagr. 3<br />
diagr. 4<br />
diagr. 5
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
303<br />
warmatebuli uburTo moZraobisTvis saWiroa sxeulis garkveuli<br />
mdgomareoba da wonasworoba damajerebeli cru moZraobebi, fexebiT<br />
muSaoba, aucilebeli siswrafe, situaciis adekvaturi sirbili. Se-<br />
Cereba. 15-18 wlis asakis moTamaSeebTan mwvrTnelma unda imuSaos am<br />
aspeqtebis gaumjobesebisa da srulyofisTvis.<br />
sxeulis mdgomareoba<br />
kalaTburTelis warmatebuli TamaSi didad aris damokidebuli<br />
misi sxeulis mdgomareobaze _ is specialuria, amitom moTamaSes<br />
unda SeeZlos sxeulis iseTi pozis miReba, rogoricaa:<br />
• terfebi dadgmulia odnav mxrebze ganivrad, fexebi<br />
- erTmaneTis paralelurad;<br />
• muxlebi odnav moxrilia, sxeulis simZimis centri<br />
gadanacvlebulia qvemoT;<br />
• Tavi aweulia, raTa SesaZlebeli iyos burTisa da kalaTis<br />
danaxva ( ar uyuro iataks!);<br />
• zedatani odnav moxrilia;<br />
• sxeulis simZime gadanawilebulia orive fexze da<br />
odnav _ fexis TiTebze;<br />
• xelebi yovelTvis mzadaa burTis misaRebad, mklavebi<br />
axlos aris mkerdTan.
304<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
sxelis swori mdgomareoba moZraobis dasawyisSi, iseve rogorc<br />
moZraobis procesSi, uzrunvelyofs swraf moqmedebas, moTamaSis<br />
mier burTis ufro moxerxebulad daWeras tyorcnisTvis, pasis an<br />
SeWrisTvis, wonasworobas CaRobvebisas da TavdasxmaSi burTis Camoxsnisas.<br />
moTamaSem unda icodes, rodis uyuros burTs (mdgomareoba, rodesac<br />
burTi mTlianad TvalsawierSia) da rodis uyuros kalaTs da Tan<br />
moabrunos zedatani an Tavi burTis dasanaxad, raTa yovel wuTs mzad<br />
iyos mis misaRebad. mwvrTneli unda akvirdebodes, rogor floben<br />
moTamaSeebi sxeuls da saWiroebis SemTxvevaSi, misces maT SeniSvna.<br />
sxeulis wonasworoba<br />
sxeulis wonasworobas didad gansazRvravs zemoaRwerili ZiriTadi<br />
mdgomareoba. TamaSis procesSi moTamaSes unda SeeZlos, situaciis<br />
mixedviT Secvalos tanisa da fexebis moxriloba da sxeulis<br />
wonis gadatana erTi fexidan meoreze, raTa misi moZraoba, burTiT<br />
Tu uburTod, ufro produqtiuli iyos.<br />
* magaliTad, moTamaSes SeuZlia erTi fexi ufro moxaros,<br />
vidre meore, sxeulis wona gadaitanos ufro moxril fexze<br />
da mimarTos sxeuli erT romelime mxares ise, rom mowinaaRmdegec<br />
gaiqces iqiTken, TviTon ki uceb Seicvalos mimar-<br />
Tuleba da gadaadgildes sawinaaRmdego mxares.<br />
cru moZraobebi<br />
damajerebeli cru moZraobebi ipyrobs mcvelis yuradRebas da<br />
iwvevs mis garkveul reaqcias, rac xelsayrel garemoebas uqmnis moTamaSes<br />
(vinc akeTebs cru moZraobas) Semdgomi moZraobisTvis.<br />
* magaliTad moTamaSe, romelic iyenebs Tanagundelis mier<br />
Seqmnil CaRobvas, mirbis CaRobvis sawinaaRmdego mimarTulebiT<br />
da misi mcvelis yuradRebac gadadis im mimarTulebiT,<br />
Semdeg ki igi uecrad icvlis gezs, brundeba CaRobvisken da<br />
ufro srulyofilad iyenebs mas.<br />
cru moZraoba metad mniSvnelovania mcvelis yuradRebis gadasatanad<br />
da imis sawinaaRmdego reaqciis gamosawvevad, ris gakeTebasac<br />
apirebs Tavdamsxmeli sinamdvileSi.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
305<br />
sxeulis wonasworobis swori gamoyeneba da tanis moqniloba, iseve,<br />
rogorc siCqaris uecari cvlileba, gadamwyvetia warmatebuli cru<br />
moZraobis Sesasruleblad.<br />
• pirvel yovlisa, cru moZraobis Sesrulebisas, mniSvnelovania<br />
fexebis moxriloba, sxeulis wonis gadatana erT romelime<br />
fexze, zedatanis mimarTva garkveul mxares, Tavis, xelebisa da<br />
mklavebis iseTi moZraoba da saxis gamometyvelebac ki, romelic<br />
daarwmunebs oponents imaSi, ris gakeTebasac moTamaSe saerTod<br />
ar apirebs.<br />
• warmatebuli cru moZraobis Semdeg, aucilebelia siCqaris Secvla,<br />
raTa moTamaSem Semdgomi moZraoba Seasrulos swrafad da<br />
moulodnelad.<br />
fexebis moZraoba<br />
Zalze didi mniSvneloba aqvs fexebis swor moZraobas. Tu moTamaSe<br />
ajvaredinebs fexebs an ver akeTebs brunvebs, igi ver imoZravebs<br />
moedanze swrafad da efeqtianad. sasurvelia, rom 15-18 wlis asakSi<br />
moZraobis es elementi kargad iyos aTvisebuli. winaaRmdeg SemTxvevaSi,<br />
moTamaSeebs, romelTa fexebis moZraoba dasaxvewia, mwvrTnelma<br />
unda SesTavazos individualuri varjiSebi.<br />
fexebis moZraoba aseve gulisxmobs mokle an grZeli nabijebis<br />
gamoyenebas (an maT kombinacias) damcvelis winaaRmdeg TamaSis dros.<br />
* mag. moTamaSe iyenebs mokle nabijebs sajarimo moedanTan<br />
miaxloebisas da grZel nabijebs brunis gakeTebisas, Semdeg<br />
icvlis mimarTulebas da zrdis siCqares, raTa miiRos burTi<br />
Tanagundelisgan. (diag. 6).<br />
rogorc am magalTidan Cans,<br />
mimarTulebis swra fi Secvla<br />
uburTod moZraobis erT-erTi<br />
mniSvne lovani elementia da didad<br />
aris damokidebuli fexebis swor<br />
moZraobaze.<br />
diagr. 6
306<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
siswrafe<br />
siswrafe uburTod moZraobis gadamwyveti faqtoria. am dros,<br />
zogjer, aucilebelia maqsimalurad Cqari moZraoba, zogjer ki,<br />
piriqiT, neli gadaadgileba. umetes SemTxvevaSi, siCqaris Secvla Zalze<br />
efeqturia cru moZraobis Sesrulebisas.<br />
maqsimaluri siswrafe aucilebelia kontrSetevisas, sanam moTamaSeebi<br />
miaRweven mopirdapire mxares. amis Semdeg maTi siswrafe<br />
burTiani moTamaSis gadaadgilebisa da situaciis adekvaturi unda<br />
iyos. maqsimaluri siswrafe TavdasxmaSi aseve mniSvnelovania gansakuTrebuli<br />
moZraobebis Sesrulebisas da moTamaSeTa SeTanxmebuli<br />
moqmedebisTvis.<br />
siswrafis sworad Secvla bevri didi kalaTburTelis upiratesobaa.<br />
Tumca, <strong>kalaTburTi</strong>s elitur gundebSic arian moTamaSeebi,<br />
romlebic am mxriv ar gamoirCevian. safiqrebelia, rom <strong>kalaTburTi</strong>s<br />
safuZvlebis dauflebisas, mwvrTnelebma uyuradRebod datoves Tama-<br />
Sis es mniSvnelovani mxare.<br />
siswrafis swori cvlis unaris gamomuSavebisTvis, sakmarisi ar<br />
aris, mwvrTnelma xandaxan SeuZaxos Tavis moTamaSeebs: `Secvale siswrafe!”<br />
an `siswrafe unda Secvalo!” da sxv.<br />
varjiSebisas, moTamaSeebma gansakuTrebulad unda imuSaon moZraobis<br />
siswrafis gansaviTareblad.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
307<br />
amis gaTvaliswinebiT, mwvrTnelma moTamaSeebs unda SesTavazos<br />
iseTi varjiSebi, romelTa drosac maT unda Seadaron da gaiazron<br />
TavianTi sxvadasxva siswrafiT Sesrulebuli moqmedebebi. es saSualebas<br />
miscems maT, aRiqvan sakuTari siswrafe da marTon moZraobis<br />
es mxare.<br />
* mag. 6 diagramaze asaxuli moqmedebebis Sesrulebis<br />
dros, kerZod, sajarimo moedanTan miaxloebisas da burTis<br />
miRebisas, moTamaSem unda gamoiyenos ramdenime saxis siswrafe:<br />
didi, saSualo da mcire. mwvrTnelma unda miuTiTos,<br />
Tu rogori siswrafea saWiro sajarimo moedanTan miaxloebisas<br />
Tu burTis miRebisas.<br />
* mag. `mcire-didi” siswrafe niSnavs mcire siswrafe,<br />
sajarimo moedanTan miaxloebisas da did siswrafes, anu swraf<br />
reaqcias pasis miRebisas. Tavidan, sasurvelia, rom siswrafe<br />
iyos Tanabari (mag. sanam miuaxlovdebi sajarimo moedans).<br />
varjiSebisas moTamaSeebma unda aiTvison sxvadasxva siswrafe,<br />
rogoricaa: mcire-mcire, mcire-saSualo, mcire-didi, saSualo-mcire<br />
da sxv.<br />
moTamaSes unda hqondes sxvadasxva siswrafiT moZraobis unari,<br />
raTa situaciis Sesabamisad SeZlos misi marTva.<br />
sirbili<br />
zogierT moTamaSes esaWiroeba sirbilis teqnikis gaumjobeseba.<br />
amitom, fizikuri varjiSebis Sesrulebisas man meti yuradReba unda<br />
dauTmos sportis am saxeobas.<br />
mravali <strong>axalgazrda</strong> moTamaSisTvis, TavdasxmaSi uburTod moZraobisas,<br />
aucilebelia sirbili, am dros yvelaze xSirad uSveben samgvar<br />
iseT Secdomas, rogoric aris burTis dakargva mxedvelobis aredan,<br />
sirbili gverdulad da sirbili araswori `bilikebiT”.<br />
• moTamaSem unda iswavlos Tavmobrunebuli sirbili burTis<br />
dasanaxad.
308<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• moTamaSem, aseve, unda iswavlos,<br />
rodis aris mizanSewonili<br />
gverdulad sirbili<br />
da rodis - ara. magaliTad,<br />
diagr. 7<br />
mizanSewonilad SeiZleba<br />
•<br />
CaiTvalos, rodesac moTamaSe<br />
iWreba sajarimo moedanze<br />
burTis misaRebad. am Sem-<br />
TxvevaSi gverduli sirbili<br />
xels uSlis mcvels CaWras<br />
burTi. (7 diag.)<br />
moTamaSeebma, aseve, unda iswavlon sirbili swori `bilikebiT”.<br />
magaliTad, Secdomaa, rodesac kontrSetevisas, ar iyeneben<br />
moednis sivrces an kalaTisken gaWrisas CamRobav moTamaSesTan<br />
Zalian bevri moTamaSe grovdeba (riTac damcvels eZleva saSualeba,<br />
advilad gavides kalaTTan) (8 da 9 diag.).<br />
diagr. 8<br />
diagr. 9<br />
mimarTulebis cvla<br />
Zlieri dacvis winaaRmdeg TamaSisas Tavdamsxmelebma xSirad unda<br />
icvalon mimarTuleba. es TamaSis mniSvnelovani elementia da moTamaSisgan<br />
moiTxovs `mglis muxls”, koordinaciis did unars, sxeulis<br />
karg wonasworobas da fexebis swor muSaobas.<br />
arsebobs mimarTulebis Secvlis orgvari teqnika: frontaluri,<br />
anu mimarTuli win da meore, misi sawinaaRmdego.<br />
mimarTuleba SeiZleba frontalurad Seicavlos SemotrialebiT<br />
an mis gareSe. pirvel SemTxvevaSi Semotrialeba sruldeba Semdegnairad:
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
309<br />
• axali mimarTulebidan daSorebuli fexiT idgmeba bolo nabiji<br />
Zveli mimarTulebiT, xolo Semdeg, pirveli nabiji axali mimar-<br />
TulebiT; es SeiZleba Sesruldes aseve SemotrialebiT meore<br />
fexze, anu axali mimarTulebis uaxloes fexze.<br />
• Zveli mimarTulebis bolo nabiji SeiZleba iyos mokle, muxli<br />
fexisa, romelic am nabijs dgams, moxrilia da sxeulis simZime<br />
maszea gadatanili, raTa ganxorcieldes Zlieri biZgi iatakidan.<br />
cru moZraobis Sesasruleblad, zedatani gadaweuli unda iyos<br />
Zveli mimarTulebisken. aranakleb mniSvnelovania Tavis poziciac,<br />
raTa xazi gaesvas Zvel mimarTulebas.<br />
• axali mimarTulebiT pirveli nabijis gadadgmisaTvis aucilebelia<br />
swrafad Semotrialeba, sxeulis simZimis gadatana meore<br />
exze, grZeli nabijis gamoyeneba (magram arc imdenad grZelis,<br />
rom Seneldes siCqare) da siCqaris Secvla (mciredan didi siCqarisken).<br />
meore SemTxvevaSi (Semotrialebis gareSe), Zveli mimarTulebis<br />
bolo nabiji idgmeba axali mimarTulebisgan daSorebuli fexiT, magram<br />
axali mimarTulebis pirveli nabiji idgmeba meore fexiT, anu<br />
axali mimarTulebis uaxloesi fexiT.<br />
• am SemTxvevaSi, rodesac sxeulis wona gadadis fexze, romli-<br />
Tac idgmeba Zveli mimarTulebis bolo nabiji, meore fexiT<br />
SesaZlebelia grZeli, Zlieri nabijis gadadgma. am moZraobis<br />
Sesrulebisas, aucilebelia, aseve, sxeulis simZimis gadatana<br />
meore fexze da siCqaris Secvla.<br />
daaxloebiT aseTivea mimarTulebis Secvlis teqnika pirvandelis<br />
sapirispiro mimarTulebiT wasasvlelad:<br />
• am SemTxvevaSi, Zveli mimarTulebis bolo nabiji idgmeba axali<br />
mimarTulebis uaxloesi fexiT. Semdeg, moTamaSe ukan Semotrialdeba<br />
amave fexze da icvlis mimarTulebas, am dros isev mniSvnelovania<br />
sxeulis simZimis gadatana meore fexze da siCqaris<br />
Secvla.<br />
• aseT dros xSiria Secdoma, rodesac Zveli mimarTulebiT gadadgmuli<br />
bolo nabijisas, sxeuls Semoabruneben axali mimar-<br />
TulebiT. Zveli mimarTulebiT bolo nabiji moTamaSem unda<br />
gamoiyenos imisaTvis, rom mcvelma yuradReba gaamaxvilos
310<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
swored am mimarTulebaze maSin, rodesac sinamdvileSi Tavdamsxmeli<br />
icvlis mimarTulebas. winaaRmdeg SemTxvevaSi mcvels<br />
eqneba SesaZlebloba, gaakontrolos mimarTulebis Secvla.<br />
sxva damaxasiaTebeli Secdomebi mimarTulebis Secvlisas:<br />
• sirbilisas mimarTulebis Secvlamde moTamaSe SeiZleba gadavides<br />
mokle nabijebze. moTamaSe unda garbodes, rogorc garboda<br />
da unda Seamoklos mxolod bolo nabiji.<br />
• moTamaSem SeiZleba dakargos wonasworoba, radgan simZimis centri<br />
atanilia Zalian maRla; piriqiT, simZimis centri unda iyos<br />
Zalian dabla, rac SeiZleba ganxorcieldes muxlebis moxriT.<br />
• moZraoba sruldeba rkaliseburad da ara kuTxiseburad; piriqiT,<br />
moTamaSem unda Seqmnas kuTxe, risTvisac sxeulis wona<br />
swrafad unda gadaitanos meore fexze da axali mimarTulebiT<br />
gadadgas pirveli, moulodneli nabiji.<br />
SeCereba<br />
moZraobis Semdeg SeCereba Zalian mniSvnelovani elementia TanagundelebisTvis<br />
CaRobvebis Sesaqmnelad, karg poziciaSi burTis misaRebad,<br />
Semdgomi tyorcnis, pasis an SeWrisTvis.<br />
SeCereba SeiZleba iyos erTnabijiani an ornabijiani. pirvel<br />
SemTxvevaSi orive fexi erTdroulad exeba iataks, maSin rodesac<br />
ornabijiani SeCerebisas iataks exeba jer erTi fexi, Semdeg meore.<br />
orive SemTxvevaSi Zlier mniSvnelovania swori sakalaTburTo mdgomareobis<br />
xarjze sxeulis wonasworobis SenarCuneba.<br />
15-18 wlis asakis moTamaSeebi kargad unda flobdnen SeCerebis teqnikas,<br />
Tumca xSirad swored am mxriv vxvdebiT garkveul naklovanebebs.<br />
yvelaze damaxasiaTebeli nakli aseT SemTxvevaSi wonasworobis<br />
darRvevaa. ZiriTadad, es xdeba imitom, rom SeCerebisas moTamaSeebi<br />
ar xrian fexebs (an fexs) sakmarisad, ar anawileben sxeulis wonas<br />
sworad an ar Slian fexebs, raTa miiRon ZiriTadi sakalaTburTo<br />
mdgomareoba.<br />
• rodesac moTamaSe asrulebs erT nabijze SeCerebas, misi sxeulis<br />
wona erTnairad unda iyos ganawilebuli orive fexze, xolo<br />
or nabijze SeCerebisas, sxeulis wona, sanam meore fexi Seexeba<br />
iataks, gadatanilia fexze, romelic pirveli Cerdeba. orive<br />
SemTxvevaSi saWiroa, rom muxlebi (an muxli) iyos sakmarisad<br />
moxrili.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
311<br />
• aseve, manZili fexebs Soris unda iyos mxrebis siganeze cota<br />
meti, fexebi unda idges paralelurad, raTa SenarCundes sakalaTburTo<br />
poza. moTamaSis fexebi ar unda iyos Zalian gaSlili<br />
an Zalian axlos erTmaneTTan.<br />
moZraoba da burTis miReba<br />
burTis miRebisas, Zalian mniSvnelovania sworad Sesrulebuli Se-<br />
Cereba, Semdgomi tyorcnis, pasis an SeWrisTvis.<br />
• erT nabijSi SeCerebisas, moTamaSe, burTis miRebisas unda Se-<br />
Cerdes erTdroulad orive fexze.<br />
• or nabijSi SeCerebisas, moTamaSe burTis miRebisas iataks exeba<br />
erTi fexiT da Semdeg dgams meore fexs. rogorc wesi, or<br />
nabijSi SeCerebisas moTamaSis pirveli nabiji keTdeba burTTan<br />
uaxloesi fexiT, gansakuTrebiT maSin Tu moTamaSe amis Semdeg<br />
apirebs kalaTisken motrialebas.<br />
erT Tu or nabijSi SeCerebisas moTamaSe unda xedavdes kalaTs,<br />
garda im SemTxvevisa, rodesac igi sajarimo moedanze TamaSobs kalaTisken<br />
zurgiT.<br />
Tu moTamaSe erT nabijSi SeCerebisas ukve xedavs kalaTs, uke-<br />
Tesia erT nabijSi SeCereba, vidre or nabijSi. SeCereba da Semdeg<br />
Semotrialeba kalaTisken Zalze anelebs siCqares, magram, Tu moTamaSes<br />
sWirdeba kalaTisken Semobruneba, maSin mizanSewonilia or<br />
nabijSi SeCereba. am SemTxvevaSi moTamaSe iRebs burTs pirveli nabijis<br />
Sesrulebisas burTTan uaxloesi fexiT, xris am fexis muxls<br />
wonasworobis SesanarCuneblad da saSualeba eZleva, Semotrialdes<br />
kalaTisken. ase rom, meore nabijs igi dgams iatakze ukve TiTqmis kalaTisken<br />
Semobrunebuli, rodesac burTi mzad aris tyorcnis, pasis<br />
an SeWrisTvis.<br />
meore mniSvnelovani faqtoria drois SerCeva. moTamaSeebma unda<br />
gaacnobieron, rom drois kargi SerCeva ufro mniSvnelovania vidre<br />
maqsimaluri siswrafe. drois swori SerCeva aZlevs saSualebas<br />
moTamaSes, gadaawodos burTi saWiro dros saWiro adgilisken. bevr<br />
<strong>axalgazrda</strong> moTamaSes esaWiroeba TamaSis am elementis gaumjobeseba.<br />
mwvrTnelma unda Seafasos am asakis moTamaSeTa mier burTis<br />
miRebis unari da teqnika SeCerebisas. SesaZlebelia, maT ukve hqondeT<br />
Camoyalibebuli SeCerebis raime specifikuri arasasurveli Cveva<br />
(magaliTad, erT nabijze an or nabijze SeCerebisas, erTi da igive<br />
fexis gamoyeneba pirveli nabijisTvis), romelic Tavs iCens ukve av-
312<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
tomaturad da risi aRmofxvrac sakmaod Znelia. mwvrTnelma, romelic<br />
Tvlis, rom es Cveva garkveul moTamaSes xels ar uSlis da ar<br />
zRudavs mis ganviTarebas, mainc unda imuSaos mis aRmosafxvrelad,<br />
radgan am asakis moTamaSeebi jer kidev mozardebi arian, advilad<br />
SeuZliaT moiSalon sxvadasxva arasasurveli Cveva da gamoiyenon TavianTi<br />
potenciali Semdgomi winsvlisTvis.<br />
* mag. 16 wlis asakis moTamaSe or nabijSi SeCerebisas,<br />
yovelTvis dgams pirvel nabijs marcxena fexiT. aseT Cvevas<br />
misTvis yovelTvis warmateba moaqvs, rodesac iRebs burTs<br />
marcxena mxridan, magram cota uWirs, rodesac burTs marjvena<br />
mxridan awvdian. am asakSi es problema SeiZleba arc<br />
iyos misTvis xelSemSleli, magram, ra moxdeba ramdenime wlis<br />
Semdeg, rodesac mas mouwevs TamaSi ufro Zlieri dacvis<br />
winaaRmdeg? SeZlebs ki tyorcnas, rodesac burTs marjvena<br />
mxridan miiRebs? ufro mosalodnelia, rom vera, radgan misi<br />
SeCerebis teqnika dauxvewavia da igi verasodes moaxerxebs<br />
sworad SeCerebas, swrafad burTis miRebasa da tyorcnas.<br />
15-18 wlis moTamaSeTa mwvrTnelebma unda gaiTvaliswinon, momavlisTvis<br />
ra iqneba umjobesi, SeunarCunon Tu gamousworon moTamaSeebs<br />
garkveuli Cvevebi. umetes SemTxvevaSi, mwvrTnelebi mxolod<br />
uaxloes SedegebisTvis zrunaven da ar cdiloben iseTi Cvevebis Secvlas,<br />
romlebic am droisTvis xels ar uSlis mozards, aCvenos kargi<br />
TamaSi, magram, romlebic misi sakalaTburTo moRvaweobis garkveul<br />
etapze aucileblad Semaferxebel faqtorad iqceva.<br />
CaRobvebi<br />
sworad SeCereba, sxeulis sakalaTburTo<br />
mdebareobis SenarCuneba,<br />
wonasworoba, mkerdis dacva<br />
mklavebiT da myari dgomi aris<br />
kargi CaRobvis aucilebeli piroba.<br />
arsebobs CaRobvaTa Sesrulebis<br />
ori gza:<br />
• moZraoba mcvelis poziciisken<br />
da iq CaRobvis Seqmna<br />
(diag. 10)
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
313<br />
• CaRobva moedanze garkveul adgilas, rodesac Tanagundeli mirbis,<br />
raTa gamoiyenos es CaRobva da mas mohyveba misi damcveli<br />
(11 diag).<br />
diagr. 10<br />
diagr. 11<br />
orive SemTxvevaSi, 15-18 wlis asakis moTamaSeebi uSveben Semdeg<br />
damaxasiaTebel Secdomebs:<br />
• CaRobva araswor adgilas. moTamaSeebs unda esmodeT, Tu sad<br />
sjobs CaRobva da swored iq Seqmnan isini. Tu mozardebi moZraoben<br />
mcvelisken da iq qmnian gvrediT CaRobvebs (gaixsene<br />
diagrama 10), isini ise unda dadgnen, rom mcvelis mxari mdebareobdes<br />
maTi mkerdis Sua xazTan, xolo mcvelis fexi ki _<br />
CamRobvelis fexebs Sua.<br />
• sxeulis araswori mdgomareoba da darRveuli wonasworoba,<br />
rac gamowveulia araswori dgomiT (anu fexebi Zalian axlosaa<br />
erTmaneTTan) da simZimis centris gadataniT Zalian maRla (muxlebi<br />
arasakmarisadaa moxrili). CaRobvis sworad ganxorcielebisTvis<br />
mniSvnelovania mwvrTnelis SeniSvnebi.<br />
• mcvelebisTvis xelis kvra, (xandaxan darRveuli wonasworobis<br />
gamo), imis nacvlad, rom mcveli TviTon Seexos mas. <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSeebma unda gaacnobieron, rom CaRobvis mizania, mcvelis<br />
moZraobis Seferxeba ise, rom igi iZulebuli gaxdes TviTon Seexos,<br />
radgan saxvagvarad ver SeZlebs CaRobvis gadalaxvas.<br />
• moZraoba, romelic iwvevs kontaqts. mowinaaRmdegis moZraobis<br />
Sesaferxeblad, zogierTi <strong>axalgazrda</strong> moTamaSe icvlis Tavis<br />
Tavdapirveli CaRobvis pozas, rodesac mcveli warmatebiT aRwevs<br />
Tavis mier Seqmnil CaRobvas. aseT dros, CamRobavi moTamaSe
314<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
fexebis, welis, mxris an mklavebis moZraobiT cdilobs, SearCios<br />
mcveli, rac xSirad CamRobvelis dajarimebiT mTavrdeba.<br />
• kontaqtisTvis Tavis arideba. zogierTi <strong>axalgazrda</strong> moTamaSe<br />
piriqiT, CaRobvas `TvaldaxuWuli~ asrulebs da Sexebis Tavidan<br />
asacileblad, kumSavs Tavis sxeuls an odnav Sordeba mcvels.<br />
ra Tqma unda, mwvrTnelma yuradReba unda gaamaxvilos aseT<br />
Secdomebze.<br />
araswori Sesruleba mcdari gadawyvetilebis gamo<br />
rogorc wina TavebSi iyo aRniSnuli, 15-18 wlis WabukebTan momuSave<br />
mwvrTnelma unda Seafasos Tavisi moTamaSeebis teqnika da<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebis codna uburTod moZraobisas, raTa Seecados<br />
gamoasworos moTamaSeTa naklovanebebi am mxriv. xSirad Secdoma<br />
gamowveulia ara cudi SesrulebiT, aramed, TamaSis procesSi araswori<br />
gadawyvetilebis miRebiT.<br />
ase rom, moTamaSis mier CaRobvebis ugulebelyofa SeiZleba<br />
gamowveuli iyos ara imdenad imiT, rom igi ar flobs Sesaferis<br />
teqnikas, aramed imiT, rom TamaSis am momentSi moTamaSe saWirod<br />
ar Tvlis CaRobvis Seqmnas. es damaxasiaTebeli naklia <strong>kalaTburTi</strong>s<br />
TamaSisTvis da mas jerovani yuradReba TiTqmis arasodes ar eqceva.<br />
yovelive zemoTqmulidan gamomdinare, mwvrTnelma moTamaSis teqnikur<br />
mxarisTvis zrunvis garda, unda miaCvios mozardebi swori<br />
gadawyvetilebis miRebas uburTod moZraobisa da Semtevi xasiaTis<br />
moqmedebebis ganxorcielebisas.<br />
am miznis misaRwevad, mwvrTnels SeuZlia gaiTvaliswinos me-4 Tav-<br />
Si aRwerili strategia.<br />
* mag. 15-16 wlis asakis gogoebma varjiSisas kargad aiTvises<br />
siCqaris Secvla. axla mwvrTnels surs, gauumjobesos<br />
maT siCqaris Sesacvlelad gadawyvetilebis miRebis unari. igi<br />
uCvenebs mozardebs situaciebs, rodesac aucilebelia siCqaris<br />
Secvla, Semdeg ki atarebs ZiriTad TamaSs sami samze, raTa<br />
gogonebma ivarjiSon siCqaris Sesacvleli gadawyvetilebis<br />
miRebaSi.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
sami samze TamaSi erT kalaTSi (10 wuTi). burTis floba<br />
nebadarTulia mxolod 20 wamis ganmavlobaSi varjiSis mizania<br />
siCqaris Secvla mwvrTnelis mier naCveneb situaciebSi.<br />
yovelTvis, rodesac moTamaSe cvlis siCqares droulad, misi<br />
gundi iRebs erT qulas. aTi wuTis Semdeg, gundi, romelmac<br />
daagrova meti qula, isvenebs sam wuTs, maSin, rodesac meore<br />
gundi kvlav agrZelebs varjiSs igive mizniT.<br />
315<br />
aseTi varjiSebi aumjobesebs moTamaSeebis gadawyvetilebaTa<br />
miRebis unars, rac metad mniSvnelovania uburTod moZraobisas Setevis<br />
dros.<br />
mwvrTnelma unda ganasxvaos ama Tu im moqmedebis Sesrulebis<br />
problema da moqmedebis Sesrulebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis<br />
problema. maSinac ki, rodesac misi moTamaSeebi kargad floben sxvadasxva<br />
sakalaTburTo moZraobas, TamaSis dros SeiZleba ramdenime<br />
moTamaSem (an Tundac erTma maTganma) `ukan daixios~ imitom, rom maT-<br />
Tvis siCqaris Secvla teqnikurad Zneli aRmoCndes. aseT SemTxvevaSi<br />
mwvrTnelma TviTon unda Caataros siCqaris Secvlis asaTvisebeli<br />
specialuri varjiSebi da ara gadawyvetilebebis miRebis gasaumjobesebeli<br />
varjiSebi.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
• zemoaRniSnulidan gamomdinare, Seamowme 15-18 wlis<br />
moTamaSeTa mier moZraobebis uburTod Sesrulebis<br />
unari.<br />
• TamaSisas amoirCie ori moTamaSe da daiTvale, ramde-<br />
njer Secvlian isini siCqares burTis misaRebad CaRo -<br />
bvebis gamoyenebisas.<br />
burTis moxsna Tavdamsxmelebis<br />
mier<br />
moTamaSeebma adrindeli gamocdilebiT ician, Tu ramdenad mniSvnelovania<br />
dacvaSi da TavdasxmaSi burTis moxsna. varjiSisa Tu Tama-
316<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
Sis dros maT mravaljer aqvT Sesrulebuli<br />
es moqmedeba. miuxedavad amisa, am<br />
mimarTulebiT naklebi muSaobis gamo,<br />
bevr moTamaSes, maT Soris maRal moTamaSeebsac<br />
ki, ara aqvT kargad ganviTarebuli<br />
burTis Camoxsnis unari.<br />
gaqceva burTis Camosaxsnelad<br />
TavdasxmaSi burTis Camosaxsnelad,<br />
upi rveles yovlisa, saWiroa moTama-<br />
Sis farTan yofna. bevri <strong>axalgazrda</strong><br />
sportsmeni arc ki iZvris burTis Camosaxsnelad<br />
da kargavs am SesaZleblobas.<br />
aseTi <strong>moTamaSeebisTvis</strong>, upirveles yovlisa, aucilebelia iseTi<br />
gadawyvetilebis miRebis Cvevis gamomuSaveba, romelic iTvaliswinebs<br />
swori poziciis dakavebas burTis Camosaxsnelad, imisda miuxedavad,<br />
daeuflebian Tu ara isini burTs.<br />
* mag. borisi 16 wlis maRali sportsmenia, romelic TamaSobs<br />
centrSi. miuxedavad imisa, rom is imyofeba sajarimo<br />
moedanze an mis axlos, rodesac misi Tanagundelebi burTs<br />
kalaTisken tyorcnian, igi TiTqmis arasdros ar mirbis bur-<br />
Tis Camosaxsnelad. misma mwvrTnelma SeimuSava varjiSebis<br />
specialuri programa am problemis gadasaWrelad. TamaSivarjiSebis<br />
(sami samze, oTxi oTxze, xuTi xuTze) dros igi<br />
boriss aZlevs individualur davalebas, yvela SemTxvevaSi<br />
gaiqces burTis Camosaxsnelad. yovelTvis, roca igi cdilobs<br />
burTis Camoxsnas, miuxedavad imisa, axerxebs Tu ara amas, is<br />
imsaxurebs erT qulas.<br />
yoveli varjiSis dros man unda moagrovos winaswar<br />
daTqmuli qulebis raodenoba. Tu igi amas aRwevs, isvenebs<br />
gundTan erTad varjiSebs Soris Sesvenebis dros, Tu ara,<br />
varjiSobs burTis CamoxnaSi individualurad, rodesac misi<br />
Tanagundelebi isveneben. amis gamo borisis yuradReba yovelTvis<br />
gamaxvilebulia burTis Camoxsnaze da aseTi gadawyvetilebis<br />
miReba misTvis TandaTan Cvevad iqceva.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
winaswar ganWvreta<br />
317<br />
aseve Zalze mniSvnelovania, rom moTamaSeebi mieCvion situaciis<br />
winaswar ganWvretas. xSirad moTamaSeebi mirbian burTis Camosaxsnelad,<br />
magram agvianeben, radgan isini winaswar ar ganWvreten Tanagundelis<br />
mier tyorcnis moments. amis gamo, aranaklebi mniSvneloba<br />
aqvs imas, rom <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebma iswavlon tyorcnis winaswari<br />
ganWvreta, raTa daiZrnen burTis mosaxsnelad maSin, rodesac burTi<br />
jer kidev ar aris natyorcni kalaTSi an jer kidev haerSia.<br />
am Cvevis gamosamuSaveblad mwvrTnelma varjiSebis dros unda<br />
gaamaxvilos yuradReba Tavdamsxmelebis mier burTis Camoxsnaze,<br />
raTa maT iswavlon, Tu rodis daiZran saWiro mimarTulebiT.<br />
* mag. mwvrTneli atarebs TamaS-varjiSs oTxi oTxze CaRobvebis<br />
asaTviseblad. ra Tqma unda, am dros misi yuradReba<br />
gamaxvilebulia CaRobvebis Seqmnaze da CaRobvidan tyorcnaze<br />
da rodesac moTamaSeebis nawili Seasrulebs garkveul<br />
moqmedebebs, varjiSs daiwyebs moTamaSeTa sxva jgufi. aseT<br />
SemTxvevaSi, Tu mwvrTneli gaamaxvilebs yuradRebas Tavdamsxmelebis<br />
mier burTis Camoxsnaze da varjiSs dasrulebulad<br />
miiCnevs mxolod maSin, rodesac burTi Cavardeba kalaTSi an<br />
gadava damcvelTa xelSi, Tanagundelebis mier burTis kalaTSi<br />
tyorcnisas, moTamaSeebs miecemaT saSualeba, iswavlon<br />
situaciis winaswari ganWvreta.<br />
mwvrTnelma yovelnairad unda Seuwyos xeli Tavis moTamaSeebs,<br />
am mniSvnelovani Cvevis SeZenaSi. amas garda, mwvrTnelma SeiZleba<br />
gamoumuSaos moTamaSeebs reqcia garkveul replikaze, rac iqceva<br />
garkveul signalad es SeiZleba iyos garkveuli signalad <strong>moTamaSeebisTvis</strong>,<br />
rom `droa daiZraT!~<br />
rodesac signalebi aTvisebulia, mwvrTnelma miznad unda dausaxos<br />
moTamaSeebs, daiZran burTis Camosaxsnelad swored signalis<br />
dros (arc adre, arc gvian), Tan daakvirdes maTs moqmedebas rogorc<br />
varjiSis, ise TamaSis dros.<br />
* mag. Tu gavagrZelebT borisis magaliTs, Semdegi etapi<br />
am moTamaSisTvis SeiZleba iyos erTi wamaxalisebeli qula im<br />
SemTxvevaSi, Tu igi daiZvreba burTis Camosaxsnelad swored<br />
maSin, rodesac gaismis signali; es is momentia, rodesac igi<br />
cdilobs tyorcnis winaswar ganWvretas da mirbis burTis<br />
Camosaxsnelad tyorcnamde ramdenime wamiT adre.
318<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
aseve mniSvnelovania, Tuki mwvrTneli Tavdamsxmelebis mier bur-<br />
Tis Camoxsnas Seitans maT mier Catarebuli SeteviTi moqmedebebis<br />
CamonaTvalSi, rac imaze miuTiTebs, rom SeteviTi moqmedebebi ar<br />
mTavrdeba tyorcnasTan erTad da grZeldeba Tavdamsxmelebis mier<br />
burTis moxsnis mcdelobiT, anu im moTamaSeebis mier Sesaferisi<br />
poziciebis dakavebiT, romelTac es misia ikisres.<br />
ase rom, mwvrTnels, iseve rogorc sxva SemTxvevaSi, am mxriv Seu-<br />
Zlia SeimuSaos garkveuli strategia, anu auxsnas moTamaSeebs, Tu<br />
rogori pozicia unda daikavon maT burTis mosaxsnelad, romeli<br />
`bilikebia~ ukeTesi da sxv. amrigad moTamaSeebi gaacnobiereben, rom<br />
Camoxsna aris Tavdasxmis nawili da iswavlian reagirebas swor signalze,<br />
raTa winaswar ganWvriton yvela SesaZlebeli tyorcna. droTa<br />
ganmavlobaSi, maT gamoumuSavdebaT burTis CamoxsnisTvis aucilebeli<br />
saWiro Cvevebi.<br />
* mag. 12 diagramaze mwvrTnelis mier daxazulia tyorcnis<br />
kombinacia. sadac rogorc wesi, ugulebelyofilia burTis<br />
Camoxsna Tavdamsxmelebis mier. 13 diagramaSi ki daxazulia<br />
igive kombinacia, mxolod Tavdamsxmelebis mier burTis SesaZlo<br />
Camoxsnis gaTvaliswinebiT. aseTi kombinaciebi aCvevs<br />
moTamaSeebs tyorcnis winaswar ganWvretasa da Tavdamsxmel-<br />
Ta mier burTis Camoxsnis dros swori poziciebis dakavebas.<br />
burTis mosaxsnelad moZraobis dros, moTamaSes aseve SeuZlia,<br />
damcvelTan TamaSisas gamoiyenos cru moZraoba erT mxares da Tvi-<br />
Ton wavides sawinaaRmdego mimarTulebiT, ukeTesi Camosaxsneli adgilis<br />
dasakaveblad.<br />
diagr. 12 diagr. 13
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
adgilis dakaveba<br />
319<br />
Semdegi etapia Tavdamsxmelebis mier burTis moxsnisas swori adgilis<br />
dakaveba. burTis Camosaxsnelad gaqceva da tyorcnis winaswari<br />
ganWvreta, ra Tqma unda, aucilebelia, magram ar aris sakmarisi.<br />
aseve metad mniSvnelovania moTamaSeTa mier swori adgilisken moZraoba<br />
da mcvelebze adre am adgilis dakaveba.<br />
rogorc 13 diagramidan Cans, mwvrTnels SeuZlia ori, - sami moTamaSisTvis<br />
SeimuSaos strategia, rac gulisxmobs maT mier garkveuli<br />
adgilebis dakavebas burTis moxsnisTvis brZolaSi.<br />
am dros moTamaSeebma unda gaiTvaliswinon sami wesi:<br />
• isini ar unda idgnen zustad kalaTis qveS;<br />
• erTi mxridan natyorcni burTi, ufro xSirad, mowinaaRmdege<br />
mxares gadadis;<br />
• Soridan natyorcni burTis faridan asxletas meti dro<br />
sWirdeba, vidre axlodan natyorcnis;<br />
Tavdamsxmelma unda gamoiyenos<br />
situacia, rodesac moTamaSe, romelic<br />
mas iWers, dasaxmareblad gadadis<br />
dacvaSi; es saukeTeso momentia<br />
tyorcnis winaswari ganWvretisa<br />
da Camoxsnis dros xelsayreli adgilis<br />
dasakaveblad.<br />
Tavdamsxmelebma unda iswavlon<br />
Tavisufali adgilebis danaxva<br />
mcvelTa adgilmdebareobis gaTvaliswinebiT.<br />
ase rom, rogorc ki<br />
mcvelebi iwyeben moZraobas burTis<br />
mosaxsnelad, maT yuradReba unda<br />
gaamaxvilon aseTi adgilebis dakavebaze<br />
da ara burTis moZraobaze.<br />
rodesac moTamaSe winaswar gan-<br />
Wvrets tyorcnas da ikavebs swor<br />
adgils burTis mosaxsnelad, mas<br />
didi Sansi aqvs, daeuflos burTs.<br />
magram, amave dros, aucilebelia<br />
brZola mcvelTa winaaRmdeg, raTa Tavdamsxmelma burTis mcvelze<br />
adre daikavos Camosaxsnelad xelsayreli adgili.
320<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
burTis Camosaxsnelad adgilis dasakaveblad, mcvelTan kontaqtisas,<br />
moTamaSem maqsimalurad unda gamoiyenos Tavisi sxeulis mdgomareoba.<br />
am dros saWiroa wonasworobis dacva, rac miiRweva orive<br />
muxlis moxriT da zurgis, mxrebisa da idayvebis Sesabamisi moZraobiT.<br />
ase rom, burTis moxsnisas, saWiroa: moZraoba kalaTisken, tyorcnis<br />
momentis winaswari ganWvreta, burTisTvis cqeris nacvlad, Tavisufali<br />
adgilis moZebna, uaxloesi mcvelis mdebareobis gaTvaliswineba<br />
da mxolod amis Semdeg aris SesaZlebeli burTisTvis Sexedva, axtoma<br />
da misi daWera.<br />
• aseT dros xSiri Secdomaa Tavis motrialeba da natyorcni<br />
burTis yureba, imis nacvlad, rom am momentSi maT eZebon<br />
xelsayreli adgilebi burTis mosaxsnelad. mwvrTnelma<br />
unda imuSaos am naklovanebis aRmosafxvrelad.<br />
bevri <strong>axalgazrda</strong> moTamaSe moZraobs burTis mosaxsnelad ise, rom<br />
ar iTvaliswinebs arc erT zemoaRniSnul aspeqts. ra Tqma unda, isini,<br />
albaT, axerxeben xandaxan burTis moxsnas TamaSis dros Seqmnili mravalgvari<br />
situaciis xarjze, magram gana ufro meti burTis moxsnas<br />
ar SeZleben am aspeqtebis gaTvaliswinebiT? ra Tqma unda, ki.<br />
am SemTxvevaSi isini aseve gaiumjobeseben burTis moxsnis teqnikas.<br />
axtoma, burTis daWera da tyorcna<br />
es is momentebia, romlebsac, mwvrTnelebis mier varjiSebis dros,<br />
yvelaze meti yuradReba eqceva.<br />
• axtomamde moTamaSe unda icavdes karg wonasworobas, amis Semdeg<br />
rac SeiZleba maRla unda axtes burTis dasaWerad, an<br />
`dasamateblad~ misi xelebic maRla unda iyos aweuli.<br />
• aseve Zlier mniSnelovania drois SerCevac. moTamaSe unda axtes<br />
saWiro momentSi, raTa burTi rac SeiZleba maRla daiWiros.<br />
• moTamaSem unda iswavlos axtoma da axtomisas mklavebi amoZraos<br />
ise, rom ar daimsaxuros jarima.<br />
• daxtomisas, moTamaSes muxlebi unda hqondes moxrili sxeulis<br />
gawonasworebuli pozis SesanarCuneblad, unda moeqces mcvelsa<br />
da burTs Soris da am ukanasknels icavdes mTeli taniT.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
• burTis momxsneli Tavdamsxmelis<br />
saboloo mizania axtoma<br />
da burTis kalaTSi tyorcna.<br />
xandaxan mas SeuZlia cru moZraobis<br />
gamoyenebac. yvela Sem-<br />
TxevvaSi, man unda moatrialos<br />
Tavi ise, rom tyorcnamde<br />
dainaxos kalaTi. bevri moTamaSe<br />
am dros, burTs acilebs<br />
kalaTs imis gamo, rom kalaTs<br />
uyurebs mxolod bolo momentSi,<br />
rodesac burTi ukve<br />
TiTqmis natyorcnia.<br />
• Tavdamsxmelebma unda ivarji-<br />
Son tyorcnaSi mcvelebis<br />
garemocvaSi, swored ise, rogorc<br />
es TamaSis dros xdeba.<br />
sakuTari natyorcni burTis Camoxsna<br />
321<br />
<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebma, gansakuTrebiT ki maRlebma, unda iswavlon<br />
sakuTari natyorcni burTis moxsna. faqtobrivad, bevri moTamaSe,<br />
romelic styorcnis, arasodes ar moZraobs burTis mosaxsnelad,<br />
moZraobs gvian, an da ikavebs araswor adgils.<br />
aseT SemTxvevaSi moTamaSe, romelmac styorcna, ra Tqma unda, ver<br />
iqneba iseTive swrafi, rogorc Tanagundeli. Tundac imitom, rom<br />
misi upirvelesi mizania warmatebuli tyorcna. yovel SemTxvevaSi,<br />
igi unda daiZras burTis mosaxsnelad, rogorc ki is (mtyorcneli)<br />
daeSveba ukan, iatakze.<br />
moTamaSes aseve gauWirdeba saWiro adgilisTvis brZola, magram<br />
misi upiratesoba isaa, rom igi sxvaze metad grZnobs da icis saku-<br />
Tari natyorcni burTis traeqtoria. amitom, rogorc ki mtyorcneli<br />
Seexeba iataks, drois daukargavad unda daiZras iqiTken, saiTkenac,<br />
misi varaudiT, wava burTi.<br />
rogorc yvela sxva sakalaTburTo moZraobis aTvisebisas, aqac<br />
saWiroa dauRalavi varjiSi.
322<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
varjiSebi<br />
aq moyvanilia martivi varjiSebi<br />
TavdasxmaSi burTis moxsnis asaTviseblad.<br />
• erTi moTamaSe dgas kalaTis<br />
qveS. igi miartyams burTs fars,<br />
xteba mis dasaWerad da iatakze<br />
daSvebis Semdeg isev xteba ukve<br />
kalaTSi satyorcnad. xuTjer<br />
SeuCereblad, sxvadasxva adgilidan.<br />
• igive varjiSi, mxolod moTamaSe<br />
burTs `amatebs~ biZgiT,<br />
raTa igi Cavardes kalaTSi;<br />
• sami an oTxi moTamaSe Camwkrivebulia<br />
kalaTTan. pirveli<br />
burTs tyorcnis fars da mirbis<br />
rigis boloSi, meore xteba<br />
da `amatebs~ biZgiT burTs da<br />
isic mirbis rigis boloSi, mesamec<br />
aseve `amatebs~ burTs bi-<br />
ZgiT da a. S. ramdenime biZgis Semdeg, burTi vardeba kalaTSi.<br />
• moTamaSe dgas sajarimo moednis gareT. mwvrTneli styorcnis<br />
burTs kalaTisken. moTamaSe xsnis mas da agdebs kalaTSi. Semdeg<br />
igi isev gadis sajarimo moednidan da mwvrTneli styorcnis<br />
meore burTs da a. S. miyolebiT mesame, meoTxe, mexuTe bur-<br />
Tamde.<br />
• ori moTamaSe ibrZvis burTis mosaxsnelad, Tavidan isini imyofebian<br />
sajarimo moednis gareT. mwvrTneli styorcnis burTs<br />
kalaTisken. moTamaSeTa Tavdapirveli mizania garkveul adgilamde<br />
miRweva, meore _ burTis moxsna da bolos _ kalaTSi Cagdeba.<br />
• igive varjiSi sami moTamaSiT<br />
diagr. 14<br />
(d iagrama 14)
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
323<br />
• igive varjiSi moTamaSeTa sami wyviliT. pirveli wyvili asrulebs<br />
burTis moxsnas, sanam danarCeni ori wyvili isvenebs maTi<br />
jeris dadgomamde.<br />
• TamaSi erTi erTze; mwvrTneli<br />
tyorcnis burTs kalaTisken.<br />
Tavdamsxmeli cdilobs moxsnas<br />
burTi, mcveli ki _<br />
diagr. 15<br />
SezRudos Tavdamsxmeli.<br />
•<br />
TamaSi sxvadasxva poziciidan<br />
(diag.15, 16 da 17).<br />
igive varjiSi, mxolod ori<br />
orze an sami samze (diag. 18<br />
da 19).<br />
diagr. 16 diagr. 17<br />
diagr. 18<br />
• igive varjiSi; ori orze an<br />
sami samze. sajarimo moednis<br />
gareT myofi ori an sami moTamaSe<br />
awvdis burTs erTmaneTs<br />
da styorcnis kalaTSi. Tavdamsxmelebi<br />
cdiloben, moxsnan<br />
burTi. (diag. 20)<br />
diagr. 19<br />
diagr. 20
324<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• sajarimo moednis gareT myofi<br />
moTamaSeebi TamaSoben<br />
erTi erTze an ori orze. sajarimo<br />
moednis SigniT myofi<br />
moTamaSeebi mxolod xsnian.<br />
sajarimo moednis SigniT<br />
myofi mcvelebi cdiloben,<br />
SezRudon Tavdamsxmelebi.<br />
Tavdamsxmelebi xsnian burTs.<br />
(diag. 12).<br />
diagr. 21<br />
• sami samze, oTxi oTxze, xuTi xuTze TamaSi, romlis drosac<br />
yuradReba gamaxvilebulia burTis moxsnaze.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />
* zemoT moyvanili informaciis gaTvaliswinebiT, Seafase,<br />
Tu rogor floben 15-18 wlis asakis moTamaSeebi Tavda-<br />
sxmaSi burTis Camoxsnis yvela ileTs. SegiZliaT maga -<br />
liTisTvis gamoiyenoT cxrili 25.<br />
moZraobebi ukana centris poziciaze<br />
am asakSi moTamaSeebma unda iswavlon ukana centris poziciaze<br />
kalaTisken zurgiT TamaSi. es aucilebelia yvela moTamaSisTvis, dabali<br />
moTamaSeebis garda. maRali moTamaSeebi, forvardebi da tanma-<br />
Rali mcvelebi unda daeuflon kalaTisken zurgiT TamaSis safuZvlebs.<br />
faqtobrivad, mis meurveze ufro maRali moTamaSis dayeneba<br />
centris poziciaze, erT-erTi miRebuli saTamaSo strategiaa. sul<br />
erTia, es moTamaSe aris centri, forvardi Tu mcveli. mTavaria, See-<br />
Zlos kalaTisken zurgiT TamaSi.<br />
burTis miRebamde<br />
ukana centris poziciis moTamaSis upirvelesi mizania, SeZlos bur-<br />
Tis miReba am poziciaze. es sakmaod rTulia, radgan dacva yovelTvis<br />
mzad aris aseTi pasis CasaWrelad.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
moTamaSe ricxvi<br />
gasaTvaliswinebeli<br />
faqtorebi<br />
moZraoba burTis<br />
mosaxsnelad<br />
winaswari ganWvreta<br />
adgilis dakaveba<br />
axtoma da burTis<br />
daWera<br />
tyorcna Camoxsnis<br />
Semdeg<br />
sakuTari natyorcni<br />
burTis moxsna<br />
komentarebi<br />
cxrili 25. moyvanilia burTis moxsnasTan dakavSirebuli moTamaSeTa<br />
individualur moqmedebaTa Sefasebis magaliTi Tavda-<br />
sxmaSi.<br />
325
326<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• Tavdamsxmels unda hqondes Tavisufali sivrce pasis misaRebad,<br />
anu igi unda imyofebodes burTsa da Tavis mcvels Soris. aseTi<br />
mdebareobis dasakaveblad, man unda mimarTos yvela SesaZlo<br />
moZraobas.<br />
* mag. moTamaSis daSoreba burTisgan (mcvelis gatyuebiT),<br />
Semdeg mimarTulebisa da siCqaris Secvla, swrafi dabruneba<br />
isev im adgilas da gaxsna pasisTvis.<br />
metad mniSvnelovania cru moZraobebi, mimarTulebisa da siCqaris<br />
Secvla mcire sivrceSi iseve, rogorc drois SerCeva, SeCereba da sxeulis<br />
gawonasworebuli mdgomareoba.<br />
• zogjer burTis gadasacemi derefani ar aris Tavisufali, magram<br />
SeiZleba gaTavisufldes, rogorc ki burTs sxva Tanagundeli<br />
miiRebs, es koncefcia metad mniSvnelovania ukana centris<br />
poziciis moTamaSeTaTvis. Tu isini ver SeZleben garkveuli gadacemis<br />
miRebas am gadacemisaTvis brZolis nacvlad, maT Seu-<br />
ZliaT ibrZolon Semdegi gadacemisaTvis da Seecadon winaswar<br />
ganWvriton situacia. aseve, maT SeuZliaT gamoiyenon TavianTi<br />
upiratesoba im mcvelTa mimarT, romlebic dakavebuli arian<br />
mosalodneli pasis CaWriT da imoZraon Semdegi burTis misaRebad.<br />
rogorc ki burTi miuva sxva Tanagundels, moTamaSe<br />
mzad unda iyos Semdegi pasis misaRebad.<br />
* mag. 22 diagramaze burTi aqvs 1 moTamaSes. 4 moTamaSisken<br />
(ukana centris pozicia) pasis derefani ar aris Tavisufali,<br />
radgan SuaSi dgas mcveli. 4 moTamaSes SeuZlia gamoiyenos<br />
Tavisi mcvelis mdebareoba, anu mas SeuZlia SezRudos igi<br />
Tavisi mxriTa da mklaviT, rodesac burTi jer kidev aqvs 1<br />
moTamaSes. rodesac 1 moTamaSe gadascems burTs 3 moTamaSes,<br />
4-s ukve eqneba Tavisufali derefani pasisaTvis.<br />
ase rom, rodesac ukana centris poziciis moTamaSe ar aris Tavisufali,<br />
igi ar unda gahyves burTis moZraobas, piriqiT, is unda Seecados<br />
winaswar ganWvritos, Tu saiT wava burTi da Seecados Semdegi<br />
gadacemis miRebas.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
• mniSvnelovania ukana centris<br />
po ziciis moTamaSis mier<br />
mcvelis `Sekaveba~ ise, rom<br />
Tavda msxme lebs gauCndeT Tavisufali<br />
dere fani burTis<br />
misawodeblad.<br />
diagr. 22<br />
• <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa xSiri Secdoma is aris, rom isini<br />
`akaveben~ mcvels manam, sanam Tanagundeli awvdis burTs, Semdeg<br />
isini iyeneben moZraobas burTis misaRebad da toveben<br />
mcvels uyuradRebod, es ukanaskneli ki sargeblobs amiT da<br />
cdilobs CaWras burTi.<br />
• amis nacvlad moTamaSem unda SeinarCunos sxeulis saWiro<br />
mdgomareoba, muxlebi unda hqondes sakmarisad moxrili, `akavebdes~<br />
mcvels mxriT da mklaviT bolo momentamde da meore<br />
xeliT ki cdilobdes burTis miRebas. moTamaSes unda SeeZlos<br />
mcvelis `dakaveba” da amave dros burTis xeliT SeCereba. bur-<br />
Tis miRebis SemTxvevaSi ki ukve orive xeliT daWerili bur-<br />
TiT unda imoZraos kalaTisken Tavisufali derefnis gamoyenebiT.<br />
327<br />
• Tu mcveli Tavdamsxmelis ukanaa, maSin pasis derefani Tavisufalia,<br />
magram mcvelma SeiZleba winaswar ganWvritos situacia<br />
da Seecados pasis CaWras, ase rom, Tavdamsxmelma gamudmebiT<br />
unda akontrolos im mcvelis moqmedeba, romelic mas iWers.<br />
aseT dros Tavdamsxmeli unda Seexos mcvels zurgis qveda nawiliT<br />
wonasworobis daukargavad (Tavdamsxmelma unda gamoiyenos Tavisi<br />
simaRle, magram ar dakargos wonasworoba), muxlebi unda hqondes<br />
sakmarisad moxrili, zedatani odnav win gadaxrili da mklavebi da<br />
mtevnebi gawvdili win burTis misaRebad. sxeulis kargad gamoyenebiT,<br />
ukana centris poziciaze, moTamaSes SeuZlia Seqmnas rac<br />
SeiZleba didi sivrce mcvelsa da im mxares Soris, sadac is bur-<br />
Tis miRebas apirebs.<br />
moTamaSe unda daeuflos burTs gawvdili mklavebiT da ara mkerd-<br />
Tan axlos, rogorc amas SecdomiT bevri <strong>axalgazrda</strong> moTamaSe akeTebs.
328<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
mxolod burTis miRebis Semdeg SeuZlia mas moxaros idayvebi da dai-<br />
Wiros burTi mkerdTan axlos, raTa igi ukeT iyos daculi. xandaxan<br />
SeiZleba sasargeblo iyos burTis misaRebad nabijis win wadgma, am<br />
dros, damcvels ufro uWirs pasis CaWra. magram es imas ar niSnavs,<br />
rom centris poziciaze moTamaSem miiRos burTi uares poziciaSi. man<br />
unda miiRos burTi iq, sadac igi yvelaze `saSiSia~.<br />
TamaSi burTiT<br />
ukana centris poziciis burTian moTamaSes uCndeba ornairi SesaZlebloba:<br />
Tu mas SeuZlia Tavisufali gasvla kalaTTan, man unda<br />
gaakeTos es. Tu es SeuZlebelia, man unda moabrunos Tavi da swrafad<br />
Seafasos situacia moedanze.<br />
• <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa Soris ori yvelaze xSiri Secdomaa:<br />
driblingi burTis miRebisTanave da Tavis daxra iatakisken<br />
ise rom saerTod ver xedaven, ra xdeba moedanze.<br />
moednis wamieri Sefaseba ukana centris moTamaSes aZlevs saSualebas<br />
daafiqsiros Tavisi mcvelis mdebareoba da sxva mcvelebis moZraoba<br />
iseve, rogorc Tanagundelebis pozicia. aqedan gamomdinare,<br />
mas SeuZlia dainaxos Tavisi mcvelis susti mxare, iCqaris Tu ara<br />
meore mcveli dasaxmareblad da aseve pasisTvis gaxsnili Tanagundeli.<br />
situaciis aseTi Sefaseba gadamwyvetia<br />
ukana centris poziciis moTamaSisTvis.<br />
• burTis gadacemis kargi unari Zlier<br />
mniSvnelovani Tvisebaa ukana centris<br />
moTamaSisTvis. burTis gadacemis saerTo<br />
unarisgan gansxvavebiT, romelsac yvela<br />
moTamaSe flobs, ukana centris poziciis<br />
moTamaSem unda ganiviTaros am poziciidan<br />
burTis gadacemis specifikuri unaric. aq<br />
SeiZleba ganvixiloT mokle pasebi cali<br />
xeliT moTamaSisTvis, romelic iWreba kalaTTan,<br />
swrafi pasi cali xeliT moTama-<br />
Sisken perimetrze da aseve pasebi naxtomSi,<br />
mcvelTa winaaRmdeg TamaSisas. maT aseve<br />
unda iswavlon burTis CasaWrelad gamza-
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
329<br />
debuli mklavebisa da mtevnebis `tyeSi~, pasisTvis Tavisufali derefnis<br />
aRmoCena da swrafi pasi Tanagundelisken, romelic ukve mzad<br />
aris styorcnos burTi kalaTSi.<br />
amitom, mwvrTnelebma sawvrTneli droidan garkveuli periodebi<br />
unda gamoiyenon gadacemaTa am specifikuri xerxebis srulyofisaTvis,<br />
risTvisac unda moawyon specialuri varjiSebi.<br />
* magaliTad, 3X3 TamaSisas ori moTamaSe perimetrze da<br />
erTi ukana centrze. ukanaskneli miiRebs burTs, xolo ori<br />
danarCeni midis dasaxmareblad. centrma swrafad unda ganaxorcielos<br />
gadacema karg satyorcn poziciaSi myofisaTvis.<br />
zogjer erT-erTi perimetris moTamaSe SeiZleba gaiWras<br />
farisken, xolo meore darCes moSorebiT, maSin centrma unda<br />
gaakeTos arCevani vis gadasces burTi.<br />
• ukana centris moTamaSem unda iswavlos gadawyvetilebis miReba:<br />
Seasrulos gadacema, Tu Seecados TviTon burTis tyorcnas. es<br />
damokidebulia mcvelTa moqmedebaze. Tu isini midian centris<br />
meurvis dasaxmareblad, umjobesia burTis gadascen Tavisufali<br />
partniorisTvis Tu damcvelebi ar midian dasaxmareblad,<br />
ukana centri unda Seecados, TviTon gaeqces Tavis<br />
meurves da styorcnos burTi.<br />
specifikuri moZraobebi<br />
qvemoT aRwerilia is specifikuri moZraobebi, romelebic SeiZleba<br />
gamoiyenos ukana centris poziciis moTamaSem mcvelis winaaRmdeg<br />
TamaSisas.<br />
• cru moZraoba erT mxares (magaliTad marjvena mxares), welis,<br />
mxrisa da Tavis odnavi, magram swrafi SemotrialebiT; marcxena<br />
mxarisaken Setrialebis dros marcxena fexi `gaasriale~ kala-<br />
Tis mimarTulebiT da sxeulis wonac gadaitane amave fexze.<br />
amave dros Seasrule mkvircxli mokle driblingi fexebs Soris.<br />
sanam burTi giWiravs da dgams nabijs marjvena fexiT, motrialdi<br />
kalaTisken. Semdeg axti (am moqmedebebis ganmavlobaSi<br />
muxlebi yovelTvis moxrilia) da styorcne.<br />
• igive cru moZraoba; magram am SemTxvevaSi marcxena fexis<br />
kalaTisken `gasrialebisa~ da fexebs Soris swrafi, mokle
330<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
driblingis Semdeg ar Setrialde<br />
kalaTisken, aramed darCi zurgiT<br />
misken, odnav `gaasriale~<br />
marjvena fexi da sanam marjvena<br />
fexiT dgam nabijs, gekavos burTi<br />
xelebiT. Semdeg, sanam atrialeb<br />
Tavs kalaTis dasanaxad, gaakeTe<br />
uecari moZraoba marcxena fexiT,<br />
axti amave fexze da Sea srule<br />
`kauWa~ tyorcna.<br />
mTeli am xnis ganmavlobaSi burTi<br />
unda iyos daculi. ar gaSalo mklavi<br />
ganze `kauWa~ tyorcnis Sesrulebis<br />
dros. tyorcnis mxareze aswie burTi maRla da srulad gaSale mklavi<br />
yuris paralelurad. meore xeli gamoiyene mcvelisgan burTis dasacavad.<br />
• igive moZraoba; mxolod bolo nabijis Semdeg, `kauWa~ tyorcnisTvis<br />
axtomis nacvlad, Tavis odnav zemoT aweviT gaakeTe am<br />
moZraobis (`kauWa~ tyorcnis) simulacia, Semdeg ukan Semotrialdi<br />
(marjvena fexis garSemo), axti da styocne kalaTSi.<br />
ra Tqma unda, aseT situaciebSi SesaZlebelia bevri sxva moZraobis<br />
gamoyenebac. am dros umTavresia erTi faqtoris gaTvaliswineba, anu:<br />
aucilebelia Sexedo kalaTs, sanam isvri, raTa meti sizustisTvis<br />
winaswar dainaxo mizani. bevri <strong>axalgazrda</strong> moTamaSe xedavs kalaTs,<br />
ukve tyorcnis procesSi, rac iwvevs arazust da Sesabamisad warumatebel<br />
tyorcnas.<br />
varjiSebi<br />
ukana centris poziciaze moZraobebis asaTviseblad SesaZlebelia<br />
mravalnairi varjiSis Catareba. zogierTi maTgani unda moicavdes<br />
mxolod zemoT aRweril sam ZiriTad faqtors: moZraoba burTis miRebamde,<br />
pasi da TamaSi burTis Casagdebad. zogierTi TamaSis dros<br />
saWiroa samidan mxolod ori faqtoris kombinacia: burTis miReba da<br />
pasi, miReba da TamaSi Casagdebad an pasi da TamaSi burTis Casagdebad.<br />
zogjer ki varjiSi samive aspeqtis asaTviseblad: miReba, pasi<br />
an TamaSi burTis Casagdebad.<br />
qvemoT moyvanilia zogierTi magaliTi.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
331<br />
• mizani: specifikuri moZraobebi burTis Casagdebad; burTiani<br />
Tavdamsxmeli iwyebs ukana centris poziciidan da akeTebs sxvadasxva<br />
moZraobas. mwvrTneli uxsnis, aCvenebs da aZlevs SeniSvnebs<br />
dacvis gareSe. Semdgomdiagr.<br />
23<br />
Si igive varjiSi dacviT.<br />
• mizani: burTis daWera da<br />
TamaSi Casagdebad, igive<br />
varjiSi, magram am SemTxveva-<br />
Si Tanagundeli awvdis burTs<br />
perimetridan ukana centris<br />
poziciisaken. dacva ar aris.<br />
SemdgomSi, igive varjiSi dacviT<br />
(diag. 23)<br />
• mizani : burTis daWeris teqnikis gaumjobeseba ; erTi moTamaSe<br />
centris poziciaze. Tanagundelebi arian perimetrze, TiToeuli<br />
Tavisi burTiT. centris poziciaze myofi moTamaSe varjiSobs<br />
burTis daWeraSi. igi iWers da awvdis ukan. mwvrTneli aCvenebs<br />
da usworebs Secdomebs. dacvis gareSe. SemdgomSi igive varjiSi<br />
dacviT.<br />
diagr. 24<br />
• mizani : varjiSi pasisTvis<br />
Tavisufali derefnis Sesaqmnelad;<br />
erTi Tavdamsxmeli<br />
ukana cenris poziciaze da<br />
erTi mcveli. peri metris ori<br />
moTamaSe. centris poziciis<br />
moTamaSe cdilobs Seqmnas Tavisufali<br />
derefani pasisTvis.<br />
mcveli ukana cdilobs CaWras pasi. perimetris moTamaSeebi cdiloben<br />
gadaawodon burTi ukana centris poziciisken Tavisufali<br />
derefnis gamoyenebiT. (diag. 24)<br />
• mizani : gadawyvetilebis miReba, gadaawodos burTi Tu styorcnos<br />
kalaTSi. TamaSi ori orze an sami samze. centris moTamaSe<br />
iRebs burTs (mcveli ver Wris pass). Tavdamsxmeli, romelic ukana<br />
centris poziciaze daeufla burTs, iRebs gadawyvetilebas,<br />
styorcnos kalaTSi Tu Caawodos burTi, imisda mixedviT, arian<br />
da apireben Tu ara daxmarebas sajarimo moednis gareT myofi<br />
mcvelebi (diagrama 25 da 26)
332<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
diagr. 25 diagr. 26<br />
• mizani: Cveulebrivi TamaSi. TamaSi ori orze an sami samze.<br />
perimetris moTamaSeebi cdiloben, gadaawodon burTi ukana centris<br />
poziciaze. centris moTamaSe ibrZvis pasis Tavisufali<br />
derefnisTvis. burTis dauflebis SemTxvevaSi, igi iRebs gadawyvetilebas<br />
– gadaawodos Tu styorcnos kalaTSi. Sesabamisad is<br />
akeTebs pass an styorcnis burTs kalaTSi.<br />
8.3. taqtikur gadawyvetilebaTa miReba<br />
15 -18 wlis asakis moTamaSeTa wvrTnisas, friad mniSvnelovania<br />
maTTvis taqtikur codnaze damyarebul gadawyvetilebaTa miRebis<br />
unaris gamomuSaveba.<br />
bevri mwvrTneli ar utarebs moTamaSeebs specifikur varjiSebs am<br />
unaris SesaZenad da fiqrobs, rom moTamaSeebi TavisTavad aiTviseben<br />
mas droTa ganmavlobaSi, maT Soris Tavdasxmis swavlebis procesSi.<br />
amis gamo bevri <strong>axalgazrda</strong> moTamaSis (da mogvianebiT profesional<br />
moTamaSeTa) problema<br />
is aris,rom maT ar ician,<br />
ratom gadawyvites ama Tu<br />
im moZraobis da swored<br />
amgvarad Sesruleba.<br />
jer kidev mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa<br />
da 13-14 wlis<br />
asakSi . swori varjiSebis<br />
meoxebiT, moTamaSeebs uvi-<br />
TardebaT martivi taqtikuri<br />
gadawyvetilebis<br />
miRebis unari. isini Tama-<br />
Sis taqtikur mxares ecnobian<br />
erTi erTze, ori
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
333<br />
orze da sami samze TamaSisas, iseve, rogorc xuTi xuTze regularuli<br />
TamaSisas, romelic ukve maTgan mravali gadawyvetilebis miRebis unars<br />
moiTxovs. magaliTad, 13-14 wlis asakSi ori orze TamaSisas, moTamaSem<br />
unda gadawyvitos, gadaawodos burTi Tanagundels Tu TviTon<br />
styorcnos kalaTSi, daelodos CaRobvas Tu gaiqces kalaTisken.<br />
mravali cdisa da Secdomis Semdeg, romelic xdeba mwvrTnelis<br />
Tvalwin, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeebi TamaSis procesSi TviTon<br />
mixvdebian ama Tu im moqmedebis Sesrulebis aucileblobas da mogvianebiT,<br />
es gansazRvravs maT mier miRebul gadawyvetilebas. 13-14<br />
wlis asakis bavSvebs mwvrTnelma ukve SeiZleba dausaxos ufro rTuli<br />
miznebi, romelTa ganxorcieleba pirdapir iqneba dakavSirebuli<br />
TamaSis dros miRebul gadawyvetilebebTan. 15-18 wlis asakis bavSvebis<br />
varjiSisas ki mwvrTneli ukve sTavazobs maT iseT sawvrTnel<br />
programas romelic gamiznulia TamaSis dros, gadawyvetilebebis<br />
miRebisTvis. iseve rogorc <strong>kalaTburTi</strong>s sxva aspeqtebis swavlebisas<br />
am SemTxvevaSic varjiSebis programa iwyeba mwvrTnelis mier moTama-<br />
SeTa gadawyvetilebebis miRebis unaris SefasebiT, raTa gamoavlinos<br />
maTi SesaZleblobebi (is, rac ukve maT SeuZliaT) da saWiroebebi (is,<br />
rac gaumjobesebas saWiroebs).<br />
kriteriumebi, romlebic gasaTvaliswinebelia taqtikur gadawyvetilebaTa<br />
miRebisas<br />
swori gadawyvetilebis misaRebad aucilebelia, rom moTamaSeebma<br />
gaiTvaliswinon ZiriTadi kriteriumebi, romlebic ganapirobeben ama<br />
Tu im gadawyvetilebis miRebas. magaliTad, ori erTze situaciis<br />
dros burTianma moTamaSem unda gadawyvitos gadaawodos burTi Tanagundels<br />
Tu gaagrZelos driblingi kalaTisken cal fexze axtomiT<br />
tyorcnis Sesasruleblad. ra aris misTvis am dros mTavari kriteriumi<br />
anu, niSani imisa rom miRebuli gadawyvetileba sworia.<br />
am SemTxvevSi gadawyvetileba didad iqneba damokidebuli damcvelis<br />
moqmedebaze. magaliTad, Tu mcveli cdilobs Seaferxos misi<br />
driblingi, maSin saukeTeso gadawyvetileba iqneba pasi Tanagundelisken,<br />
Tu damcvelis mdebareoba iZleva kalaTisken gaWris saSualebas,<br />
swori gadawyvetileba iqneba driblingis gagrZeleba kalaTisken, cal<br />
fexze axtomiT tyorcnis Sesasruleblad, am kriteriumiT (mcvelis<br />
moqmedeba) xelmZRvaneloba saSualebas miscems moTamaSes airCios<br />
swori gadawyvetileba.
334<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
wina wlebSi, rodesac 15-18 wlis asakis moTamaSeebi euflebodnen<br />
<strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTad safuZvlebs, TamaSis dros asrulebdnen<br />
umTavresad iseT moZraobebsa da moqmedebebs, romlebsac yvelaze<br />
kargad flobdnen. amitom, Tu davakvirdebiT kalaTburTelebs erTi<br />
erTze TamaSisas, davinaxavT, rom isini gamudmebiT iyeneben erTsa da<br />
imave moZraobebs, miuxedavad imisa, mizanSewonilia es Tu ara, igive<br />
xdeba ori orze, sami samze, oTxi oTxze da xuTi xuTze TamaSisas.<br />
situaciis miuxedavad, moTamaSeTa umetesi nawili iyenebs Tavis Zlier<br />
mxares. magaliTad, moTamaSe, romelic perimetridan kargi mtyorcnelia,<br />
yovelTvis Seecdeba styorcnos am mdgomareobidan, Tundac<br />
misi Tanagundeli farTan axlos ukeTes poziciaSi imyofebodes.<br />
taqtikur gadawyvetilebaTa miRebis swavlebas mwvrTneli iwyebs im<br />
mTavari kriteriumebis axsniT, romlebic gasaTvaliswinebelia.<br />
kriteriumebi unda iyos axsnili gasagebad da moTamaSeTa moqmedebebis<br />
Sefasebisas mwvrTnelic igive kriteriumebs unda iyenebdes,<br />
rac Zlier mniSvnelovania, radgan xSirad mwvrTnelebs saerTod<br />
ar gaaCniaT moTamaSeTa moqmedebebis Sesafasebeli araviTari kriteriumi.<br />
TamaSs isini met-wilad afaseben mxolod moTamaSeTa mier<br />
matCis dros miRweuli erTjeradi Sedegebis safuZvelze.<br />
* magaliTad, Tu moTamaSem gadawyvita burTis Cawodeba da<br />
es pasi warmatebuli aRmoCnda mwvrTneli am gadawyvetilebas<br />
dadebiTad afasebs, xolo Tu es pasi CaiWra mcvelis mier,<br />
mwvrTneli am gadawyvetilebas miiCnevs arasworad.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
335<br />
am SemTxvevaSi, moqmedebis Sefasebis erTaderTi kriteriumia miRebuli<br />
Sedegia, magram aseTi kriteriumi arasworia da ar uwyobs<br />
xels moTamaSeebSi marTebul, gadawyvetilebebis miRebis unaris gamomuSavebas.<br />
mosalodnelia, rom moTamaSe, romlisTvisac gadawyvetilebis Sefasebis<br />
erTaderTi kriteriumi miRebuli Sedegia da es Sedegi aradamakmayofilebelia<br />
(mag. dakarga burTi pasis dros). Sewyvets aseTi<br />
gadawyvetilebebis miRebas. es umTavresi mizezia imisa, rom bevri<br />
moTamaSe Zalian male amowuravs xolme sakuTar SesaZleblobas. is<br />
arasdros ar cdilobs, miiRos iseTi gadawyvetilebebi, romlebsac<br />
SeiZleba cudi Sedegi mohyves.<br />
amitom gadawyvetilebis Sesafasebeli kriteriumi unda arsebobdes<br />
ukve mis miRebamde. anu es kriteriumi unda gamomdinareobdes<br />
moedanze im dros arsebuli sakalaTburTo situaciidan.<br />
gadawyvetilebebis miRebisas gasaTvaliswinebeli kriteriumi<br />
emyareba garkveul mizezs, romelic qmnis motivacias ama Tu im moqmedebebisTvis.<br />
magaliTad, mcvelis moZraobas erT an meore mxares<br />
yovelTvis garkveuli mizezi gansazRvravs.<br />
ase rom, TamaSisas moTamaSeebma unda gaamaxvilon yuradReba moqmedebis<br />
im mizezebze, romlebic gansazRvraven ama Tu im moqmedebis<br />
Sesrulebis Sesaxeb miRebul gadawyvetilebas.<br />
praqrikuli rCeva mwvrTnelTaTvis<br />
• ifiqre da Seadgine erTi erTze, ori orze da sami samze<br />
TamaSisas kalaTburTelTa moqmedebebis Sesafasebeli<br />
kriteriumebis nusxa.<br />
• Semdeg Seadgine ama Tu im moqmedebis gamomwvevi nusxa,<br />
romlebzec moTamaSeebma unda gaamaxvilon yuradReba<br />
TamaSis dros.<br />
magaliTebi<br />
rodesad kriteriumebi naTelia, mwvrTnelma unda Caataros gadawyvetilebebis<br />
miRebis gamosamuSavebeli varjiSebi. varjiSisas unda<br />
Seiqmnas situaciebi, romlebic moTamaSeebisgan moiTxovs gadawyvetilebaTa<br />
miRebas.<br />
magaliTisaTvis, Cven ganvixilavT taqtikur gadawyvetilebebs TavdasxmaSi<br />
sami samze TamaSis dros, saWiroa varjiSebis TandaTanobiTi
336<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
garTuleba, raTa moTamaSeebi martivi varjiSebidan gadavidnen ufro<br />
rTul da kompleqsur varjiSebze.<br />
burTis gadawodeba ukana centris poziciebze<br />
gadawyvetileba:<br />
• perimetris moTamaSe awodebs burTs ukana centris poziciaze<br />
myof Tavdamsxmels.<br />
kriteriumebi::<br />
• burTis gadawodeba ukana centris poziciis moTamaSisken unda<br />
moxdes warmosaxviT gagrZelebul sajarimo tyorcnis xazis qvemodan,<br />
( diag. 27 da 28 )<br />
• mcveli unda idges an centris poziciaze myofi Tavdamxmelis<br />
ukan (27 diag.) an misgan sami meoTxediT win, burTis mimwodeblis<br />
pirdapir (28 diag.)<br />
� am kriteriumidan gamomdinare, gadawyvetileba swori iqneba<br />
im SemTxvevaSi, Tu perimetris moTamaSe burTs jer gadaawodebs<br />
moTamaSes, romelic imyofeba warmosaxviT marjvniv<br />
da marcxniv gagrZelebuli sajarimo tyorcnis xazs qvemoT<br />
(rogorc 3 moTamaSe, 27 da 28 diagramebze), xolo centris<br />
poziciis mcveli iTamaSebs an Tavdamsxmelis ukan an sami meo-<br />
TxediT mis win, rogorc es naCvenebia 27 da 28 diagramebze.<br />
diagr. 27<br />
� e.i. am SemTxvevaSi ukana centris moTamaSisken burTis sxvagvarad<br />
gadawodeba (vTqvaT, warmosaxviT gagrZelebuli sajarimo<br />
moednis xazis zemodan an rodesac damcveli dgas<br />
Tavdamsxmelis win) ar iqneba swori gasawyvetileba.<br />
diagr. 28
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
varjiSi:<br />
337<br />
• sami samze varjiSi-Sejibreba erT farTan. 10 wuTi, gundi, romelic<br />
agdebs burTs kalaTSi, agrZelebs TamaSs TavdasxmaSi.<br />
gamarjvebuli gundi isvenebs ori wuTi, xolo damarcxebuli _<br />
darbis sprintiT.<br />
• TamaSis pirobebi: gundi burTis Cagdebis SemTxvevaSi iRebs qulas<br />
mxolod maSin, rodesac centris moTamaSe burTs eufleba<br />
swori gadawyvetilebis meoxebiT (pasi gagrZelebuli sajarimo<br />
tyorcnis xazis qvemodan); moTamaSeebs SeuZliaT styorcnon da<br />
Camoxsnan burTi mxolod mas Semdeg, rodesac centris poziciaze<br />
burTi gadacemulia zemoaRniSnuli kriteriumebis gaTvaliswinebiT<br />
(aseve moqmedebs mwvrTnelis mier dasaxelebuli sxva<br />
kriteriumebic). rodesac gundi agdebs burTs sxvagvarad, mas<br />
qula ar eZleva da burTi gadadis mowinaaRmdege gundis mflobelobaSi.<br />
• SesaZlo gadawyvetilebaTa raodenobis gasazrdelad, varjiSis<br />
dros aucilebelad unda Sesruldes kidev ori piroba: centris<br />
mcvelma unda iTamaSos mxolod Tavdamsxmelis ukan (mogvianebiT<br />
sami meoTxediT win) da perimetrze myof mcvelebs ar SeuZliaT<br />
CaWran centrisken gadawodebuli burTi.<br />
komentari:<br />
• varjiSi aiZulebs moTamaSeebs, miiRon swori gadawyvetileba<br />
mwvrTnelis mier dawesebuli kriteriumebis gaTvaliswinebiT.<br />
mniSvnelovania aseTi SemzRudveli varjiSebiT dawyeba, raTa<br />
moTamaSeebi mieCvion swori gadawyvetilebebis miRebas.<br />
• imisTvis, rom mwvrTnels ar dasWirdes gamudmebiT uZaxos<br />
moTamaSeebs `gadaawode burTi centris poziciaze!”, `nu awo-
338<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
deb gagrZelebuli sajarimo xazis zemodan!” da sxv. mozardebma<br />
unda gaamaxvilon yuradReba swored im moqmedebebze, romlebsac<br />
iTvaliswineben mwvrTnelis mier dawesebuli kriteriumebi.<br />
ukana centris poziciis Tavdamsxmelis gadawyvetilebebi<br />
gadawyvetileba:<br />
• Semdegi etapia Tavdamsxmelis gadawyvetilebebi ukana centris<br />
poziciaze burTis miRebis Semdeg.<br />
kriteriumebi:<br />
• Tavdamsxmeli ukana centris poziciaze iRebs burTs. mcveli<br />
dgas mis ukan.<br />
• Tavdamsxmelis moqmedebebis gamomwvevi mizezia perimetris<br />
moTamaSeTa moqmedeba:<br />
� Tu dacva centris poziciaze ormagdeba, (ori mcveli _ erTi<br />
Tavdamsxmeli) swori gamosavali iqneba pasi gaxsnili Tanagundelisken<br />
(diag. 29)<br />
diagr. 29<br />
� Tu centris poziciaze dacva ar ormagdeba, swori gadawyvetileba<br />
iqneba TamaSi erTi erTze burTis kalaTSi Casagdebad (gaixseneT<br />
diag. 26).<br />
varjiSi:<br />
• sami samze TamaSi-Sejibreba erT farTan. 10 wuTi; gundi, romelic<br />
agdebs burTs kalaTSi, agrZelebs TamaSs TavdasxmaSi;<br />
gamarjvebuli gundi isvenebs ori wuTi; xolo damarcxebuli<br />
gundi darbis sprintiT.<br />
• TamaSis pirobebi: burTis Cagdeba SeiZleba mxolod maSin, rodesac<br />
ukana centris mier burTi miRebulia mxolod gadawodebiT,<br />
warmosaxvaSi gagrZelebuli sajarimo tyorcnis xazis qvemodan<br />
(aseve mwvrTnelis mier dasaxuli sxva kriteriumebiT).
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
339<br />
• amas garda, yovelTvis, rodesac ukana centris moTamaSe iRebs<br />
swor gadawyvetilebas (pasi Tu driblingi, mwvrTnelis mier<br />
dasaxuli kriteriumebis Sesabamisad), misi gundi iRebs erT zedmet<br />
qulas, da piriqiT, rodesac centris poziciaze moTamaSe<br />
iRebs araswor gadawyvetilebas (aseve mwvrTnelis mier dasaxuli<br />
kriteriumebidan gamomdinare), misi gundi kargavs erT qulas.<br />
• SesaZlo gadawyvetilebaTa raodenobis gasazrdelad, wina varji-<br />
Sis dros miRebuli ori aucilebeli pirobis Sesruleba kvlav<br />
ucvlelia: centris poziciaze damcveli dgas Tavdamsxmelis<br />
ukan (mogvianebiT sami meoTxediT win) da perimetris damcvelebs<br />
ar SeuZliaT CaWran centrisken gadawodebuli burTi.<br />
• aseve, Tu mwvrTneli xedavs, rom mcvelebi yovelTvis erTnairad<br />
moqmedeben, (an mxolod aZliereben dacvas an ar aZliereben), mas<br />
SeuZlia SemoiRos kidev erTi wesi: mcvelebi dakargaven sam-xuT<br />
qulas Tu varjiSis bolos aRmoCndeba, rom maT oTxjer zedized<br />
Seasrules erTi da igive moqmedeba (anu, maT oTxjer zedized<br />
gaaZlieres dacva centris poziciaze an piriqiT, oTxjer<br />
zedized ar gaaZlieres). mwvrTneli aRricxavs mcvelTa moqmedebebs<br />
da acnobebs maT miRebul Sedegebs yovel sam wuTSi.<br />
es gamoiwvevs mcvelTa yuradRebis koncentracias sakuTar moqmedebebze<br />
(dacvis gaZliereba an ar gaZliereba), rac Tavis mxriv iwvevs<br />
garkveul gadaadgilebebs centris poziciaze. ase rom, am varjiSisas<br />
arsebobs moqmedebebis gamomwvevi ori mizezi, rogoric aris dacvis<br />
gaZliereba da argaZliereba, romelTanac<br />
Tavis mxriv dakavSirebulia centris<br />
poziciaze myofi Tavdamsxmelis<br />
gadawyvetilebebi.<br />
komentarebi:<br />
• am varjiSisas Seqmnili TamaSis pirobebi,<br />
ukana centris poziciaze<br />
moTamaSe Tavdamsxmels aZlevs<br />
swori gadawyvetilebebis miRebis<br />
ramdenime SesaZleblobas.<br />
• varjiSi dakavSirebulia aseve<br />
wina varjiSTan. ase rom, perimetris<br />
moTamaSeebi iTviseben bur-<br />
Tis gadacemas centris poziciaze.
340<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
perimetris moTamaSeTa gadawyvetilebebi<br />
gadawyvetileba:<br />
zemoT ganxiluli ori varjiSi aseve SeiZleba gamoyenebuli iqnes<br />
perimetris moTamaSeTa mier miRebul gadawyvetilebaTa Sesafaseblad.<br />
• pirveli: rodesac ukana centris moTamaSe iRebs burTs da perimetris<br />
mcveli gadaadgildeba dacvis gasaZliereblad centris<br />
winaaRmdeg, perimetris moTamaSem unda moZebnos iseTi adgili,<br />
sadac ufro ioli iqneba dabrunebuli burTis miReba (1 gadawyvetileba).<br />
• meore: rodesac perimetris moTamaSe iRebs dabrunebuli burTs<br />
ukana centris moTamaSisgan, mas SeuZlia: styorcnos kalaTSi,<br />
Sevides sajarimo moedanze cal fexze axtomiT tyorcnis Sesasuleblad,<br />
styorcnos naxtomisas erTi-ori driblingis Semdeg<br />
an gadaawodos burTi gaxsnil Tanagundels, Tu am ukanasknelis<br />
mcvelis moZraoba amis saSualebas iZleva (2 gadawyvetileba);<br />
#1 gadawyvetileba<br />
kriteriumebi:<br />
• perimetris erT-erTi mcveli aormagebs dacvas ukana centris<br />
poziciaze.<br />
• moqmedebis gamomwvevi mizezi am SemTxvevaSi aris mcvelis pozicia.<br />
am poziciidan gamomdinare, perimetris Tacdamsxmeli ikavebs<br />
adgils, sadac SesaZlebeli iqneba centridan dabrunebuli<br />
burTis miReba. (diag. 30) es swori gadawyvetilebaa.<br />
#2 gadawyvetileba<br />
diagr. 30<br />
• centris poziciidan burTi brundeba ukan. perimetris moTamaSe<br />
iWers burTs gawonasworebul mdgo mareobaSi da ucqeris kalaTs<br />
da pirdapir styorcnis burTs misken.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
341<br />
• perimetris moTamaSis moqmedebis gamomwvevi mizezi aris mcvelis<br />
moqmedeba (vTqvaT, mcveli midis centris poziciaze dacvis<br />
gasaormageblad):<br />
� Tu mcveli ukan ar brundeba, swori gadawyvetileba iqneba,<br />
centridan dabrunebuli burTis miRebis Semdeg misi tyorcna<br />
kalaTSi;<br />
� Tu mcveli brundeba ukan, maSin swo ri gadawyvetileba iqneba<br />
tyo rcnis mciredi simulacia, Semdeg moZraoba kalaTisken cal<br />
fexze axtomiT tyorcnis Sesasruleblad an tyorcna naxtomSi<br />
erTi-ori driblingis Semdeg (diag. 31);<br />
diagr. 31<br />
• mogvianebiT, SeiZleba amas daematos kidev erTi moqmedebis gamomwvevi<br />
mizezi, romelic SesaZloa iyos perimetris sxva moTama-<br />
SeTa moqmedebebi:<br />
� mag. Tu mcveli cdilobs tyorcnis SeCerebas, swori gadawyvetileba<br />
iqneba burTis gadacema gaxsnili TanagundelisTvis<br />
(diag. 32).<br />
diagr. 32<br />
varjiSi:<br />
• sami samze TamaSi-varjiSi erT farTan: 10 wuTi. gundi, romelic<br />
agdebs burTs kalaTSi, agrZelebs TamaSs TavdasxmaSi; gamarjvebuli<br />
gundi isvenebs or wuTs, xolo damarcxebuli gundi<br />
darbis sprintiT.
342<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• TamaSis pirobebi: kalaTisken tyorcna SesaZlebelia mxolod<br />
maSin, Tu burTi centris poziciaze miRebulia gadawodebiT<br />
gagrZelebuli sajarimo xazis qvemodan da sxv.<br />
• amas garda, yovelTvis, rodesac perimetris moTamaSe iRebs<br />
swor gadawyvetilebas (#1 an #2 gadawyvetileba), mis gunds<br />
eZleva erTi zedmeti qula da piriqiT, im SemTxvevaSi, rodesac<br />
perimetris moTamaSis gadawyvetileba arasworia (gamomdinare<br />
mwvrTnelis mier dawesebuli kriteriumebidan), misi gundi kargavs<br />
erT qulas.<br />
• SesaZlo gadawyvetilebaTa raodenobis gasazrdelad, wina varji-<br />
Sis dros miRebuli ori aucilebeli pirobis Sesruleba kvlav<br />
ucvlelia: ukana centris poziciaze mcveli dgas Taavdamsxmelis<br />
ukan (mogvianebiT sami meoTxediT win) da perimetris mcvelebs<br />
ar SeuZliaT CaWran centrisTvis gadawodebuli burTi.<br />
• rodesac Tavdamsxmeli iRebs burTs ukana centris poziciaze,<br />
mcvelma (erTma mainc) unda imoZraos centris poziciaze dacvis<br />
gasaorma geblad. Tu mcvelebi amas ar akeTeben, maTi gundi kargavs<br />
erT qulas da burTi rCeba Semtevi gundis mflobelobaSi.<br />
• aseve, Tu mwvrTneli amCnevs, rom cenridan ukan, perimetrze<br />
burTis gadawodebisas, mcvelebi mimarTaven yovelTvis erTsa<br />
da imave moqmedebas (anu yovelTvis midian ukan, perimetrze an<br />
ara sdros ar midian ukan perimetrze), amis aRsakveTad man unda<br />
wamoayenos axali piroba kerZod, Tu mcvelebi erTi da imave<br />
moqmedebas gaimeoreben oTxjer zedized (e.i. oTxjer zedized<br />
darCebian centris poziciaze an oTxjer zedized wamovlen ukan,<br />
perimetrisken), maTi gundi dakargavs 3-5 qulas.<br />
es gamoiwvevs mcvelTa yuradRebis koncentracias sakuTar moqmedebebze,<br />
anu imaze, brundebian isini perimetrze Tu ar brundebian,<br />
rac Tavis mxriv, warmoadgens perimetris moTamaSeTa moqmedebis gamomwvev<br />
mizezs.<br />
ase rom, varjiSisas arsebobs moqmedebis gamomwvevi ori mizezi<br />
(dabruneba an ar dabruneba) rac Tavis mxriv ganapirobebs perimtris<br />
moTamaSeTa mier swori gadawyvetilebis miRebas.<br />
komentarebi:<br />
• am varjiSisas, ukana centris moTamaSes aqvs mxolod erTi Sesa-<br />
Zlebloba (burTis gadacema perimetris moTamaSisTvis). mis mier
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
343<br />
gadawyvetilebis miRebis dros (romel Tanagundels gadaawodos<br />
burTi), moqmedebis gamomwvevi mizezi mcvelebis moZraobaa (oridan<br />
romeli mcveli midis centris poziciisken dacvis gasaormageblad).<br />
am gziT igi aseve eCveva moqmedebis gamomwvev mizezTa<br />
Soris gansxvavebis aRmoCenas da maT Soris arCevanis gakeTebas,<br />
anu swori gadawyvetilebis miRebas.<br />
• am varjiSis dros mwvrTnelma yuradReba unda gaamaxvilos<br />
perimetris moTamaSeTa moqmedebebsa da maT mier miRebul gadawyvetilebebze.<br />
• rogorc wina varjiSebSi, am drosac, TamaSis pirobebi gulisxmobs<br />
orive gadawyvetilebis (1 da 2) Sesrulebis ramdenime SesaZleblobas.<br />
ukana centrisa da perimetris moTamaSeTa<br />
gadawyvetilebebi<br />
gadawyvetilebebi:<br />
• Semdegi etapia centris moTamaSis gadawyvetileba (pasi an tyorcna<br />
kalaTSi) da perimetris moTamaSeTa gadawyvetileba (pasi<br />
centrisken da rodesac moTamaSe iRebs burTs #1 an #2 gadawyvetileba).<br />
kriteriumebi:<br />
• igive, rac wina varjiSis dros;<br />
varjiSi:<br />
• sami samze, TamaSis igive pirobebi;<br />
• perimetris mcvelebi TamaSoben ukana centrisaTvis dacvis gasaormageba<br />
– argaormagebis kombinirebiT (e.i. xan aormageben<br />
dacvas xan - ara). amave dros, maT mwvrTnelma wauyena piroba:<br />
Tu mcvelebi gaimeoreben erTsa da imave moqmedebebs oTxjer<br />
zedized, maTi gundi dakargavs 3-5 qulas.<br />
• aseve, perimetris mcvelebi TamaSoben perimetrze dabrunebaardabrunebis<br />
kombinirebiT. am SemTxvevaSic moqmedebs igive piroba<br />
erTi da igive moqmdebebis ganmeorebiTobis Sesaxeb.
344<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
kometarebi:<br />
• mwvrTneli yuradRebiT akvirdeba mcvelTa moqmedebebs (iwers)<br />
da TavdamsxmelTa gadawyvetilebebs. raTa TamaSis Semdeg moxdes<br />
moTamaSeebis Sefaseba dasajos (sirbili sprintiT) an Seaqos.<br />
• am varjiSis moTxonebi ufro rTulia da kompleqsuri, vidre<br />
wina varjiSebisa, amitom, am droisTvis, wina, ufro martivi<br />
varjiSebi kargad unda iyos aTvisebuli.<br />
SesaZlebeli variaciebi<br />
igive varjiSebi (igive gadawyvetilebebi, kriteriumebi da pirobebi)<br />
SeiZleba Sesruldes Semdegi variaciebiT:<br />
• perimetris moTamaSes SeuZlia<br />
burTi gadaawodos mwvrTnels<br />
an Tanagundels, TviTon ki<br />
adgili gaucvalos nebismier<br />
moTamaSes (diag. 33)<br />
diagr. 33
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
• 1 moTamaSes SeuZlia gadavides<br />
driblingiT warmosaxvaSi<br />
gagrZelebul sajarimo<br />
tyorcnis xazs qvemoT,<br />
3 moTamaSes ukana centris<br />
(5 moTamaSe) ukan SemovliT,<br />
SeuZlia adgili gaucvalos 1<br />
moTamaSes (diag. 34).<br />
• 3 moTamaSes SeuZlia Seuqmnas<br />
CaRobva centris 5 moTamaSes<br />
da adgili gaucvalos mas<br />
(diag. 35).<br />
diagr. 34<br />
diagr. 35<br />
345<br />
• moTamaSeebs SeiZleba daerToT<br />
neba, gadaawodon bur-<br />
Ti ukana centris poziciaze<br />
gagrZelebuli sajarimo tyo- diagr. 36<br />
rcnis xazs zemodan mxolod<br />
im pirobiT, Tu manamade bur-<br />
Ti maT mier miRebulia am<br />
xazis qvemodan da centris<br />
mcveli ki dgas sami-meoTxed<br />
win. am SemTxvevaSi, mcvelis<br />
mdebareoba iqneba imis gamomwvevi<br />
mizezi, rom burTi<br />
flangidan (gagrZelebuli sajarimo xazis qvemodan) gadaewodos<br />
jer gamTamaSebels (diag. 36) da Semdeg ki centris moTamaSes<br />
(am xazis zemodan).<br />
situaciis Seqmna gadawyvetilebaTa misaRebad<br />
<strong>axalgazrda</strong> moTamaSis mier iseTi situaciis Seqmna, rodesac<br />
saWiroa taqtikur gadawyvetilebaTa miReba, friad mniSvnelovania<br />
maTi ganviTarebisTvis.<br />
am miznis gaTvaliswinebiT, mwvrTnelma unda SesTavazos Tavis<br />
moTamaSeebs iseTi varjiSebi, rom CamouyalibdeT da ganuviTardeT
346<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
SemoqmedebiTi midgoma. amave dros, mwvrTneli akvirdeba, Tu rogor<br />
arTmeven Tavs moTamaSeebi am mizans. mogvianebiT, igi awvdis moTamaSeebs<br />
met informacias, raTa moqmedebebis Sesrulebebisas, misces maT<br />
meti arCevanis saSualeba. amave dros, igi avaldebulebs moTamaSes,<br />
rom varjiSis dros man arsebuli arCevanidan gamoiyenos ori, sami<br />
an oTxi SesaZlebloba.<br />
qvemoT moyvanilia magaliTi.<br />
magaliTi:<br />
• varjiSis mizani: ukana centris moTamaSesTan TamaSis dros,<br />
perimetris moTamaSeebma unda Seqmnan rac SeiZleba meti iseTi<br />
situacia, rodesac aucilebeli iqneba taqtikur gadawyvetilebaTa<br />
miReba.<br />
varjiSi:<br />
• sami samze TamaSi-varjiSi erT farTan; 10 wuTi. gundi romelic<br />
agdebs burTs kalaTSi, agrZelebs TamaSs TavdasxmaSi; gamarjvebuli<br />
gundi isvenebs or wuTs, xolo damarcxebuli gundi<br />
darbis sprintiT.<br />
• TamaSis pirobebi: tyorcna kalaTSi SesaZlebelia mxolod im<br />
SemTxvevaSi, Tu burTi ukana centris poziciaze miRebulia<br />
gagrZelebuli sajarimo xazis qvemodan das xv.<br />
• varjiSi iwyeba ara moTamaSeTa Sesabamisi ganlagebiT, rogorc<br />
es iyo wina varjiSebisas, aramed isini moZraoben moednis centridan<br />
da daewyobian ise, rom SesaZlebeli gaxdes TamaSis pirobebis<br />
Sesruleba. 37, 38, da 39 diagramebSi SemoTavazebulia<br />
moTamaSeTa SesaZlo moqmedebebis ramdenime varianti.<br />
diagr. 37<br />
diagr. 38
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
diagr. 39<br />
347<br />
• mogvianebiT, varjiSis dasawyisi ufro kompleqsuri xdeba. mag.<br />
eqvsive moTamaSe dgas moednis centrSi, Tavdapirvelad, 2-5 wamis<br />
ganmavlobaSi, isini darbian wreze nela, Semdeg mwvrTneli gadascems<br />
burTs moTamaSes im gundidan, romelmac unda iTamaSos<br />
Seteva. amis Semdeg sami moTamaSe midis, raTa Seqmnas varjiSis<br />
moTxovnebis Sesabamisi TavdasxmiTi situaciebi, anu:<br />
� saWiroa moTamaSe ukana centris poziciaze;<br />
� aseve saWiroa moTamaSe gagrZelebul sajarimo xazs<br />
qvemoT, romelic gadascems burTs ukana centris<br />
moTamaSes<br />
• Seqmnil situaciaSi moTamaSeebs SeuZliaT gamoiyenon moqmedebis<br />
ramdenime varianti (gaixseneT 37, 38 da 39 diagramebi). mwvrTnels<br />
SeuZlia moTamaSeTa amocanebi kidev ufro gaarTulos axali<br />
pirobebis SemoRebiT, rogoricaa:<br />
� moTamaSe ar asrulebs erTsa da imave moqmedebas orjer<br />
zedized. winaaRmdeg SemTxvevaSi, misi gundi kargavs<br />
burTs.<br />
� gunds ar SeuZlia gamoiyenos erTi da igive centris<br />
moTamaSe orjer zedized, winaaRmdeg SemTxvevaSi, misi<br />
gundi kargavs burTs.<br />
� gunds ar SeuZlia TamaSi moednis erTsa da imave mxares<br />
2-3-jer zedized. winaaRmdeg SemTxvevaSi, misi gundi<br />
kargavs burTs.<br />
�aucilebelia CaRobvebis Seqmna. dribliors ufleba ara<br />
aqvs, gadavides gagrZelebul sajarimo xazs qvemoT bur-<br />
Tis tarebiT.
348<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
komentarebi<br />
• aseTi varjiSebi xels uwyobs <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebis Seswavlas<br />
da aumjobesebs taqtikuri gadawyvetilebebis miRebis<br />
unars.<br />
• varjiSis dros SeiZleba gamoyenebul iqnes wina varjiSebis pirobebi,<br />
rodesac saqme exeba centrisa da perimetris moTamaSeebis<br />
mier gadawyvetilebaTa miRebas. aseve, SeiZleba specifikuri<br />
piroba hqondes wayenebuli ukana centris moTamaSes, rodesac<br />
igi awodebs burTs an styorcnis kalaTSi.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnels<br />
• gamoiyene ori orze da sami samze TamaSis ZiriTadi<br />
struqtura da SeimuSave varjiSebi, romlebic aumjobeseben<br />
TavdasxmaSi taqtikur gadawyvetilebaTa miRebis<br />
unars.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
8.4 gunduri TamaSi<br />
349<br />
gunduri TamaSis Cveva mniSvnelovani faqtoria 15-18 wlis asakis<br />
moTamaSeTaTvis. igi wlebis ganmavlobaSi yalibdeba da misi Seswavla<br />
ramdneime kviris manZilze SeuZlebelia.<br />
warmatebuli gunduri TamaSi ganpirobebulia imiT, Tu ramdenad<br />
aris dauflebuli moTamaSe <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebs da ramdenad<br />
aqvs mas taqtikur gadawyvetilebaTa miRebis unari. mozardebi Tama-<br />
Sis dros TandaTanobiT swavloben swor urTierTmoqmedebas TavianTi<br />
individualuri unar-Cvevebis gamoyenebiT.<br />
gunduri TamaSis Cvevebis ganviTareba gulisxmobs dacvisa da Tavdasxmis<br />
kombinirebas. orive elementi paralelurad viTardeba da<br />
urTierTdamokidebulia.<br />
am asakis kalaTburTelTa gunduri TamaSi iTvaliswinebs faqtorebs,<br />
romlebic ganxilulia qvemoT.<br />
gunduri dacvis koncefcia<br />
poziciis dakaveba<br />
dacva, romelic unda xdebodes burTis mdebareobis da TavdamsxmelTa<br />
poziciis gaTvaliswinebiT, dacvis koncefciis porveli nabijia.<br />
ra Tqma unda, manamde moTamaSeebs ori orze an sami samze TamaSisas,<br />
Seswavlili aqvT dacvis zogierTi mxare, magram 15-18 wlis asakSi<br />
isini dacvis ufro srul koncefcias ecnobian.<br />
mwvrTnelma unda gadawyvitos:<br />
dacvis rogori meTodi gamoiyeneba im moTamaSeTa winaaRmdeg,<br />
romlebsac burTisgan mxolod erTi pasi aSorebT: agresiuli dacva<br />
(diag. 40) Tu ukan daweuli dacva (diag. 41).<br />
diagr. 40<br />
diagr. 41
350<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• unda iyos Tu ara es gadayvetilba<br />
damokidebuli<br />
mcvelis mdebareobaze? anu<br />
saWiroa Tu ara agresiuli<br />
dacva burTis mxares da ukan<br />
daxeuli _ uburTo mxares?<br />
(diag. 42)<br />
diagr. 42<br />
• rogori dacvaa saWiro, rodesac burTi aris warmosaxviT,<br />
gagrZelebul sajarimo xazs qvemoT, agresiuli (43 diagrama) Tu<br />
ukan daxeuli (diagrama 44), raTa ar moxdes burTis gadawodeba<br />
ukan, gamTamaSeblisken?<br />
diagr. 43<br />
diagr. 44<br />
• mwvrTnelma unda Seaswavlos Tavis moTamaSeebs romelime erTi<br />
sistema, raTa ixelmZRvanelon ara orazrovani da gaurkveveli<br />
miTiTebebiT, aramed zustad icodnen, rodis ra unda akeTon.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
351<br />
• Semdeg etapze moTamaSeebi euflebian yvela SesaZlo moqmedebas,<br />
raTa hqondeT Sesabamisi arCevanis saSualeba sxvadasxva<br />
specialur situaciebSi.<br />
• am etapze isini dacvis romelime erT sistemas swavloben. specialistTa<br />
azriT, swavla umjobesia daiwyos iseTi moZraobebiT,<br />
romlebic moiTxoven met fizikur Zalisxmevas, rac riskTanaa<br />
dakavSirebuli (iseTi rogoric naCvenebia 40 da 43 diagramebze).<br />
• yovel SemTxvevaSi, ukeTesia arCeul iqnas iseTi sistema,<br />
romelSic iyeneben rogorc agresiul, ise ukan daxeul<br />
dacvas (sxvadasxva poziciebze), raTa, moTamaSeebma Seiswavlon<br />
orive ZiriTadi moqmedeba (rogorc diagramaze 42).<br />
• rekomendebulia dacvis ZiriTadi poziciis swavleba oTxi oTxze<br />
TamaSi-varjiSebiT, sadac oTxive asrulebs Tavdamsxmelis funqcias.<br />
dacvis daxmareba<br />
dacvis daxmareba gundis dacvis ZiriTadi elementia . moTamaSeebma<br />
unda iswavlon daxmareba Semdeg situaciebSi:<br />
• rodesac xdeba SeWra driblingiT;<br />
• rodesac xdeba burTis gadawodeba sajarimo moedanze;<br />
• CaRobvebisas;<br />
• centris moTamaSis dacvisas.<br />
dacvis daxmareba TavdamsxmelTa<br />
driblingiT SeWrisas<br />
daxmareba da dabruneba sakuTar poziciaze<br />
moTamaSeebma unda iswavlon da ivarjiSon, raTa daeuflon <strong>kalaTburTi</strong>s<br />
iseT safuZvlebs, rogoricaa dacvis daxmareba da dabruneba<br />
sakuTar poziciaze. es niSnavs, rom mcveli unda daexmaros Tanagundels<br />
mis meurveobaSi myofi, moTamaSis SeCerebaSi, rodesac igi apirebs<br />
driblingiT SeWras. Tanac ise, rom mxedvelobidan ar gamorCes<br />
moTamaSe, romelsac, TviTon iWers da daubrundes sakuTar pozicias,<br />
rogorc ki mowinaaRmdege iRebs burTs da apirebs mis gadacemas.
352<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
sakuTar poziciaze dabrunebisa da daxmarebis varjiSi ise unda<br />
Catardes, rom moTamaSeebma es moZraobebi aiTvison, rogorc agresiuli<br />
dacvis pirobebSi, ise ukan daxeuli dacvis dros, moednis sxvadasxva<br />
monakveTze (dacvis principis mixedviT);<br />
• agresiuli dacva moednis sxvadasxva monakveTze (diagrama 45, 46<br />
da 47 );<br />
diagr. 45<br />
diagr. 47<br />
diagr. 46<br />
• ukandaweuli dacva moednis sxvadasxva monakveTze ( diagrama<br />
48, 49)<br />
diagr. 48<br />
diagr. 49<br />
• ukan daxeuli dacva uburTo mxares (diagrama 50) da agresiuli<br />
dacva burTian mxares (diagrama 51)
diagr. 50<br />
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
dasaxmareblad wasuli mcvelis daxmareba<br />
353<br />
mcvelebi aseve swavloben dasaxmareblad wasuli mcvelis daxmarebas.<br />
es niSnavs, daexmaro mcvels, romelic exmareba meores im<br />
moTamaSis winaaRmdeg, romelic apirebs SeWras driblingiT. mcvelis<br />
damxmare mcveli icavs dasaxmareblad wasuli mcvelis meurveobaSi<br />
myof moTamaSes, sanam mcveli swrafad dabrundeba Tavis poziciaze<br />
da aqac, iseve rogorc zemoT, Tvals ar aSorebs moTamaSes, romelsac<br />
TviTonve iWers.<br />
• oTxi oTxze TamaSi-varjiSi diagr. 52<br />
saukeTeso saSualebaa imisTvis,<br />
rom moTamaSeebma<br />
iswavlon mcvelis daxmareba<br />
(diagrama 52). erT-erTi<br />
Tavdamsxmeli iWreba driblingiT<br />
da aiZulebs axlomyof<br />
mcvels, daexmaros meores da<br />
Semdeg daubrundes sakuTar<br />
pozicias. burTis mflobeli gadascems burTs gaxsnil Tanagundels<br />
da Semdeg aiZulebs mcvels, daexmaros da a.S. rodesac<br />
mcvelebi moZraoben dasaxmareblad, Tavdamsxmelebi gadaadgildebian<br />
ise, rom, mcvelebs gauWirdeT sakuTar poziciaze dab runeba.<br />
rotacia<br />
diagr. 51<br />
mcvelebma unda iswavlon gadaadgileba da dabruneba sakuTar<br />
poziciaze, gansakuTrebiT maSin, rodesac saWiroa driblingiT SeRwevis<br />
SeCereba piriT xazs axlos (diagrama 53). rodesac 3 moTamaSe<br />
iWreba piriT xazTan axlos, mis mcvels exmareba mcveli sawinaaRm
354<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
dego flangidan. igi cdilobs, SeaCeros 3 Tavdamsxmeli kalaTidan<br />
rac SeiZleba Sors. am momentSi misTvis mTavaria ara sakuTar poziciaze<br />
dabruneba, aramed daxmareba burTiani moTamaSis winaaRmdeg da<br />
misi SeCereba. am dros wina mcveli gadaadgildeba meore flangze 4<br />
moTamaSis dasacavad, romelic dacvis gareSe darCa da romelic sakmaod<br />
saSiS poziciaze imyofeba.<br />
• mcveli, romelic gadaadgildeba anu axdens rotacias (uaxloesi<br />
wina mcveli), mzad unda iyos CaWras pasi, romelic SeiZleba<br />
Tavdamsxmelma miiRos gaZlierebulad daculi moTamaSisgan.<br />
aseve mniSvnelovania burTis mosaxsnel moZraobaTa gakontroleba,<br />
radgan, gaZlierebulad daculma Tavdamsxmelma SesaZlebelia,<br />
pasis nacvlad burTi kalaTSi styorcnos.<br />
• mcvelebi, romlebic gadaadgildebian anu axdenen rotacias<br />
kalaTis axlos, aseve mzad unda iyvnen, Seaferxon ufro tanma-<br />
Rali Tavdamsxmelebi, romlebic cdiloben burTis moxsnas.<br />
• rogorc ki Tavdamsxmeli dribligiT iWreba piriT xazTan axlos,<br />
sajarimo xazs zemoT myofi mcvelebi swrafad unda gadaadgildnen<br />
sajarimo moednis teritoriaze, raTa ar dauSvan TavdamsxmelTa<br />
SesaZlo SeWra am sivrceSi, xolo tyorcnis SemTxvevaSi<br />
maT mier burTis moxsna.<br />
• oTxi oTxze TamaSi-varjiSi diagr. 53<br />
sau keTeso saSualebaa mcvel-<br />
TaTvis gadaadgilebisa da sakuTar<br />
poziciaze dabrunebis<br />
Sesaswa vlad (diagrama 53)<br />
daxmareba sajarimo moednisken pasebis winaaRmdeg<br />
dacvis daxmareba aseve aucilebelia centris moTamaSeebisken<br />
gagzavnili burTis SesaCereblad da perimetris moTamaSis sajarimo<br />
moedanze SeWris winaaRmdeg. centris moTamaSeebis funqciebs ki<br />
mogvianebiT ganvi xilavT.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
355<br />
• dacvaSi daxmareba saWiroa<br />
TavdamsxmelTa mier piriTi<br />
xazis gaswvriv SeWrisas (e.w.<br />
`ukana kari”) (diag. 54). moednis<br />
uburTo mxares piriTi<br />
xazTan axlos myofi mcveli<br />
fxizlad unda iyos da Seecados<br />
winaswar ganWvritos<br />
burTiani moTamaSis ganzrax-<br />
diagr. 54<br />
•<br />
va, raTa mzad iyos CaWras pasi, miaRebinos Tavdamsxmels jarima<br />
an burTis miRebis Semdeg daiWiros Tavdamsxmeli Zalian<br />
mWidrod da ise SezRudos, rom Tavdamsxmelma Seanelos nabiji<br />
an styorcnos burTi kalaTSi naklebi sizustiT.<br />
uburTo mxares myofi uaxloesi mcveli unda gadaadgildes da<br />
daubrundes sakuTar pozicias ise, rom daicvas is Tavdamsxmeli,<br />
romlis mcvelic daiZra dacvis dasaxmareblad, piriTi xazis gaswvriv<br />
SeWris winaaRmdeg (diag. 54).<br />
• dacvis daxmareba aseve SeuZlia<br />
mcvelebs, romlebic ukan daxeuli<br />
dacvis meSveobiT iWeren<br />
erTi pasiT burTisgan daSorebul<br />
Tavdamsxmelebs. magali-<br />
Tad, 55 diagramaze mcveli ukan<br />
daxeviT icavs burTidan erTi<br />
pasiT daSorebul moTamaSes<br />
diagr. 55<br />
burTian mxa res.igi ikavebs<br />
pozicias, romelic aZnelebs burTis gadawodebas sajarimo moednisken.<br />
aseve, burTiani moTamaSis TvalebSi cqeriT da burTisken ga-<br />
Zlierebuli yuradRebiT, igi unda Seecados winaswar ganWvritos,<br />
gadaawodebs Tu ara moTamaSe burTs sajarimo moednisen.<br />
dacvis daxmareba CaRobvebis winaaRmdeg<br />
dacvis daxmareba CaRobvebis winaaRmdeg aseve Zalze mniSvnelovania.<br />
• burTiani moTamaSisTvis CaRobvebis Seqmnisas, CaRobvaSi uSualod<br />
CarTulia ori mcveli (erTi CaRobili mcveli da meore<br />
CamRobvelis mcveli), romlebic unda iqnan daculi CaRobvisgan.<br />
am dros, mniSvnelovania gunduri dacva, TanagundelTa urTierTdaxmarebis<br />
pirobebSi.
356<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
daxmareba dacvaSi SeiZleba mimarTuli iyos CaRobvis Semdeg driblingze<br />
gadasuli Tavdamsxmelis SesaCereblad (56 diag.) an CamRobavi<br />
Tavdamsxmelisken pasis Sesaferxeblad (57 diag.). orive SemTxvevaSi<br />
saWiroa partnioris daxmareba an rotacia sxva mcvelebis monawileobiT.<br />
ase rom, gundis xuTive damcveli unda iyos fxizlad, rodesac<br />
Semtevi gundi burTiani moTamaSisTvis qmnis CaRobvebs.<br />
diagr. 56<br />
diagr. 57<br />
• uburTo moTamaSisTvis CaRobvis Seqmnis dros, CamRobvelis<br />
mcvels SeuZlia daexmaros Tanagundels orgvarad: an dautovos<br />
mas gasasvleli adgili da xeli SeuSalos burTis gadacemas,<br />
sanam misi Tanagundeli mcveli ar miuaxlovdeba Tavdamsxmels,<br />
romelsac iWers, an daicvas pasis gadacemis derefani im moTamaSisgan,<br />
romelic burTis misaRebad gadis CaRobvidan, am Sem-<br />
TxvevaSi mcvels SeiZleba dasWirdes Tanagundelis daxmareba<br />
(diag. 58 da 59);<br />
diagr. 58<br />
diagr. 59<br />
ukana centris dacva<br />
Tumca centris moTamaSeebs TavianTi mcveli hyavT, centris dacva<br />
mTeli gundis pasuxismgeblobaa. ase rom, <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebma<br />
unda gaiTavison es pasuxismgebloba.<br />
ukana centris winaaRmdeg gunduri dacva damokidebulia imaze, Tu<br />
rogor iWers centrs misi uSualo meurve.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
• Tu centrs icaven ukana, anu<br />
piriTi xazidan, dacvis daxmareba<br />
xdeba winidan (diag.<br />
60). aseT dros mcveli, romelic<br />
midis dasaxmareblad,<br />
unda ecados, winaswar ganWvritos<br />
pasi centrisTvis, raTa<br />
es pasi misi CareviT saerTod<br />
ar ganxorcieldes, an CaiWras<br />
mis mier, anda garTuldes<br />
centris moTamaSis mier misi<br />
miReba.<br />
357<br />
• Tu centri burTs mainc iRebs, perimetris mcvelebi mzad unda<br />
iyvnen dasaxmareblad. es daxmareba SeiZleba iyos “mTliani”<br />
(dacvis gaormageba) an “nawilobrivi”.<br />
• rodesac perimetris mcvelebi<br />
aormageben centris dacvas,<br />
centris moTamaSis upirvelesi<br />
amocanaa, gadaawodos<br />
burTi perimetrze gaxsnil<br />
Tanagundels. amitom, am<br />
dros, aucilebelia damcvel-<br />
Ta rotacia, raTa perimetris<br />
gaxsni lma moTamaSem ar miiRos<br />
burTi (diag. 61).<br />
• perimetris mcvelebis mier<br />
`nawilobrivi~ daxmareba ni-<br />
Sna vs imas, rom perimetris<br />
mcvelebi centrisa da perimetris<br />
moTamaSeTagan Tanabar<br />
manZilze, iseT distanciaze<br />
imyo febian, sadac maT saSualeba<br />
aqvT ako ntrolon orive poziciis<br />
moTamaSeebi da saWiroebis<br />
SemTxve vaSi, moaxdinon Sesabamisi<br />
reaqcia (diag. 62).<br />
diagr. 60<br />
diagr. 61<br />
diagr. 62
358<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• ase rom, Tu ukana centris moTamaSe awvdis burTs perimetrze,<br />
misi mcvelebi iWeren perimetris moTamaSeebs. piriqiT, Tu centri<br />
gadawyvets, iTamaSos erTi erTze burTis Casagdebad, maSin<br />
mcvelebma mTlianad unda gadainacvlon sajarimo moednis xazs<br />
qvemoT da gaaZlieron dacva. aseT dros, Tu ukana centris moTamaSe<br />
mimarTavs driblings, mcvelebi unda Seecadon, ise Caerion<br />
mis moqmedebaSi, rom gaumrudon burTs moZraobis traeqtoria.<br />
dacvis daxmareba sajarimo moedanze, rodesac mcvelebi cdiloben<br />
burTis warTmevas an, umetes SemTxvevaSi, ukana centris<br />
moTamaSis mier kalaTSi tyorcnisTvis xelis SeSlas, unda moxdes<br />
jarimebis miRebis gareSe.<br />
• Tu ukana centrs icaven sami<br />
meoTxediT winidan an mTlianad<br />
winidan, maSin daxmarebas<br />
axorci eleben uburTo mxares<br />
myofi mcvelebi (63 diag.).<br />
aseT situaciaSi, Tu flangis<br />
Tavdamsxmeli sustia erTi<br />
erTze TamaSSi, dacvas Seu-<br />
Zlia, SeuSalos xeli mis mier<br />
diagr. 63<br />
perimetrze pasis gadacemas da iZulebuli gaxados, rom man mimarTos<br />
pirdapir pass ukana centrisken.<br />
• aseT SemTxvevaSi, mcvelebi fxizlad unda iyvnen pirdapiri pasis<br />
CasaWrelad.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
• rogorc wesi, daxmarebas axorcielebs<br />
piriTi xazis uaxloesi<br />
mcveli, sxva mcvelebi ki<br />
gadaadgildebian da ubrundebian<br />
sakuTar pozicias, raTa<br />
daicvan am ukanasknelis meurveobaSi<br />
myofi moTamaSe (diag.<br />
64).<br />
diagr. 64<br />
359<br />
• aseTi daxmarebis Tavidan asacileblad, zogierTi gundi saer-<br />
Tod ar ayenebs moTamaSes centris poziciis sawinaaRmdego mxares,<br />
magram gundi mzad unda iyos TavdacvisTvis nebismier<br />
situaciaSi.<br />
* magaliTad: dacvas SeuZlia iTamaSos ise, rogorc, es<br />
mocemulia 65 diagramaze. centris wina mcveli rCeba Tavis<br />
partniorsa da centris moTamaSes Soris, raTa moaxdinos<br />
swrafi reagireba orive mimarTulebiT. man unda iswavlos<br />
burTiani moTamaSis moqmedebaTa winaswari ganWvreta, raTa<br />
CaWras centris poziciisken gadawodebuli burTi an daicvas<br />
Tavisi moTamaSe mis mier burTis miRebis SemTxvevaSi.<br />
aseve, perimetris mcvels SeuZlia xeli SeuSalos centris<br />
wina moTamaSisken burTis gadawodebas, pasis xazze dadgomiT,<br />
riTac igi daexmareba Tanagundels, romelic exmareba dacvas<br />
centris poziciaze.
360<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
diagr. 65<br />
saubari dacvaSi<br />
es gunduri dacvis mniSvnelovani mxarea, romelsac bevri mwvrTneli<br />
aRiarebs, magram samwuxarod, cota Tu muSaobs misi ganviTarebisaTvis.<br />
dacvis procesSi mcvelTa Soris saubari komunikaciis erT-erTi<br />
saSualebaa iseTi situaciebisas, rogoricaa CaRobvebi, SeWra, burTis<br />
CaWra, dacvis daxmareba, tyorcna da sxv. magram mis asaTvisebld ar<br />
aris sakmarisi <strong>moTamaSeebisTvis</strong> laparakis uflebis micema.<br />
mwvrTnelma unda ganmartos, ra situaciaSia saWiro sityvieri<br />
urTierToba, gadawyvitos, ra sityvebi unda iyos gamoyenebuli da<br />
aseve, romelma moTamaSem unda Tqvas esa Tu is sityva.<br />
moTamaSeebi ver ixmaren grZel winadadebebs. piriqiT, maT unda<br />
warmoTqvan rac SeiZleba mokle da gundis wevrebisTvis gasagebi sityvebi.<br />
magaliTad: `CaRobva marcxniv!~ sakmarisi unda iyos moTama-<br />
SeTa yuradRebis misapyrobad.<br />
varjiSis dros saWiroa yuradRebis gamaxvileba dacvis am elementze.<br />
* mag. mwvrTnels SeuZlia oTxi oTxze TamaSi-varjiSisas<br />
imuSaos gundis dacvis koncefciaze. am dros SeiZleba<br />
varjiSis Catareba ara mxolod swori moZraobebis asaTviseblad,<br />
aramed situaciis adekvaturi sityvebis Sesaswavlad.<br />
es elementi aseve unda iyos gundis mier damatebiTi qulis<br />
mopovebis SesaZleblobac. vTqvaT, gundi, romlis moTamaSe,<br />
situaciidan gamomdinare, ixmars swor, mokle sityvas, iRebs<br />
erT damatebiT qulas.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelebs<br />
* Seqmeni im ZiriTad sityvaTa nusxa, romlebic SeiZleba<br />
gamoiyenos gundma dacvis procesSi. aseve SeimuSave<br />
iseTi savarjiSo situaciebi, rodesac aucilebeli<br />
iqneba am sityvebis gamoyeneba.<br />
zonuri dacva<br />
361<br />
15-18 wlis asakis moTamaSeebi iwyeben zonuri dacvis swavlas. 15-16<br />
wlis asakSi swavla iwyeba ori martivi variantiT, (2-1-2 da 2-3), raTa<br />
maT SeZlon ukve naswavli dacvis safuZvlebisa da zonuri dacvis<br />
urTierTSejereba.<br />
am asakSi 2-1-2 da 2-3 dacvis swavleba mizanSewonilia Semdegi sami<br />
mizezis gamo:<br />
• es variantebi yvelaze martivia, amitom moTamaSeebi advilad<br />
imaxsovreben ZiriTad moZraobebs;<br />
• am dros dacvis struqtura oTxi oTxze gunduri dacvis Tama-<br />
Sis msgavsia, amitom moTamaSeebi Tavisuflad iyeneben dacvis<br />
ukve naswavl koncefcias;<br />
• es aris yvelaze xSirad gamoyenebuli zonuri dacvis formebi,<br />
ase rom, gunds SeuZlia gamoiyenos isini, raTa ganaviTaros rogorc<br />
dacva, ise Tavdasxma;<br />
ZiriTadi momentebi<br />
am asakSi yvelaze mniSvnelovania, rom <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebma<br />
gaacnobieron, rom zonuri dacva ar niSnavs mcire Zalisxmevas an nakleb<br />
pirad pasuxismgeblobas.<br />
mwvrTneli valdebulia, ara marto aswavlos moTamaSeebs zonaSi<br />
moZraobis ZiriTadi elementebi, aramed gasagebad da martivad auxsnas<br />
maT TiToeuli maTganis specifikuri pasuxismgebloba yvela poziciaze.<br />
es moicavs pasuxebs Semdeg kiTxvebze:<br />
• vin unda idges burTiani moTamaSis win?<br />
• vin unda SeaCeros driblioris SeWra nebismieri poziciidan?
362<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• vin unda daexmaros dacvas da Semdeg dabrundes Tavis poziciaze?<br />
• vin unda daexmaros mcvels, romelic exmareba dacvas?<br />
• vin unda Seasrulos rotacia?<br />
• vin unda Seaferxos burTis gadawodeba sajarimo moedanze?<br />
• vin unda daexmaros dacvas sajarimo moedanze, rodesac burTs<br />
iRebs centris wina an ukana moTamaSe?<br />
• vin unda SeaCeros Tavdamsxmeli, rodesac igi apirebs SeWras<br />
nebismieri poziciidan?<br />
• vin unda SeaCeros yoveli tyorcna?<br />
• vin unda Seaferxos burTis moxsna?<br />
mwvrTnels unda hqondes pasuxebi yvela am kiTxvaze da auxsnas<br />
isini moTamaSeebs. Semdeg mwvrTneli unda daakvirdes TiToeuli<br />
moTamaSis individualur moqmedebebs, miuTiTos Secdomebze da Seecados<br />
aRmofxvras isini.<br />
zonuri dacvis specifikuri koncefcia<br />
zonuri dacvis swavlebis dros mwvrTnelis mizania, moTamaSeTa<br />
mier ukve naswavli dacvis koncefcia moargos zonis struqturas. am<br />
dros mwvrTnelma unda imuSaos Semdeg elementebze:<br />
• moTamaSeebma, romlebic dganan<br />
zonis wina poziciaze anu<br />
arian wina mcvelebi, unda<br />
gadawyviton, uSualod romeli<br />
daicavs burTian gam-<br />
TamaSebels, radgan mosalodnelia,<br />
rom igi idges or<br />
mcvels Soris (diag. 66)<br />
diagr. 66<br />
• Semdeg, burTiani moTamaSis<br />
SesaCereblad, moZravi mcvelis ukan mdgomi mcveli unda iyos<br />
Zalian fxizlad, radgan mosalodnelia, rom burTma gaiaros<br />
swored mis mxares (diag. 66).<br />
• mwvrTnelma unda daTqvas warmosaxviTi sazRvari im adgilebs Soris,<br />
sadac flangis Tavdamsxmelebs iWeren win mdgomi mcvelebi<br />
da sadac Tavdamsxmelebs iWeren ukan mdgomi mcvelebi.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
* magaliTi: mwvrTnels SeuZlia gaavlos warmosaxviTi xazi<br />
ise, rogorc es naCvenebia 67 diagramaze. am warmosaxviT xazs<br />
zemoT, win mdgomi mcveli iWers flangis Tavdamsxmels, xolo<br />
am xazs qvemoT myof Tavdamsxmelze pasuxismgeblebi arian<br />
ukan mdgomi mcvelebi.<br />
diagr. 67<br />
363<br />
• es niSnavs imas, rom Tu burTi<br />
moZraobs am xazis zemoT myofi<br />
flangis Tavdamsxmelisken,<br />
mas iWers ukan mdgomi mcveli,<br />
magram mas Semdeg, rac<br />
burTiani mxaris wina mcveli<br />
gaagrZelebs am Tavdamsxmelis<br />
daWeras, ukana mcveli<br />
brundeba Tavis poziciaze. am<br />
diagr. 68<br />
dros SuaSi mdgomi mcveli exmareba ukana mcvels, sanam is wasulia<br />
dacvis dasaxmareblad, xolo uburTo mxaris wina mcveli<br />
icavs centris moTamaSisken burTis SesaZlo gadacemis derefnebs<br />
(diag. 68).<br />
• ase rom, sanam ori mcveli TamaSobs<br />
burTian mxares, Sua<br />
damcveli da uburTo mxaris<br />
wina mcveli icaven burTis<br />
gadawodebis derefnebs centris<br />
wina moTamaSisken an centrisken<br />
(diag. 69).<br />
diagr. 69
364<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• piriqiT, Tu gamTamaSebeli<br />
burTs awodebs warmosaxviTi<br />
xazis qvemoT myof moTamaSes,<br />
maSin ukana mcveli icavs<br />
moTamaSes, romelmac burTi<br />
miiRo, xolo win dgomi mcveli<br />
gadaadgildeba farisken,<br />
raTa daicvas am mimarTulebiT<br />
burTis gadawodebis<br />
derefnebi (diag. 70).<br />
• Tu burTi brundeba flangidan<br />
gamTamaSebelTan da ukana<br />
damcveli rCeba flangis<br />
TavdamsxmelTan, maSin arsebobs<br />
TamaSis gagrZelebis ori<br />
varianti:<br />
� Tu burTiani mxaris ukana<br />
mcveli iWers flangis moTamaSes,<br />
maSin burTiani mxaris<br />
wina mcveli unda wavides gam-<br />
TamaSebelTan (diag 71);<br />
� Tu burTiani mxaris wina mcveli<br />
iWers flangis moTamaSes,<br />
maSin burTiani mxaris meore<br />
wina mcveli unda gadaadgildes<br />
perimetris gaswvriv. am<br />
SemTxvevaSi wina mcveli, romelic<br />
iWerda flangis moTamaSes,<br />
swrafad unda gadaadgildes<br />
sajarimo moednis<br />
SigniT, raTa daicvas am mimar-<br />
TulebiT burTis gadawodebis<br />
SesaZlo derefani (diag. 72);<br />
diagr. 70<br />
diagr. 71<br />
diagr. 72<br />
• mcvelebma unda iswavlon TavdamsxmelTa mier gamiznuli pasis<br />
winaswari ganWvreta ise, rom SeZlon reagireba, rogorc ki<br />
burTi mowydeba Tavdamsxmelis xelebs.<br />
• moTamaSeebi yovelTvis unda moZraobdnen burTis moZraobis<br />
Sesabamisad da ara `erTi nabijiT ukan~.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
365<br />
• saWiroa fexebis swori moZraoba, raTa moTamaSem gaakontrolos<br />
rogorc burTi, ise Tavdamsxmeli, romelic yovel wuTs<br />
SeiZleba aRmoCndes misi meurveobis qveS.<br />
• erTi poziciidan meorisken gadaadgilebisas, aucilebelia<br />
mklavebis ise moZraoba, rom burTis SesaZlo gadacemis derefani<br />
mudmivad daculi iyos, radgan Tavdamsxmelebi saxifaTo<br />
pasebs metwilad gadaawodeben moZraobisas, ukeTesi SesaZleblobis<br />
mosaZebnad.<br />
• es momenti gansakuTrebiT mniSvnelovania burTiani moTamaSis<br />
dasacavad perimetrze moZravi mcvelisTvis da aseve<br />
mcvelisTvis, romelic brundeba ukan, sajarimo moedanze, am<br />
mimarTulebiT SesaZlo pasebis Sesaferxeblad. am momentze<br />
mwvrTnelma gansakuTrebuli yuradReba unda gaamaxvilos,<br />
radgan <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebi, rogorc wesi, agvianeben ukan,<br />
sajarimo moedanze dabrunebas.<br />
• mcveli, romelic icavs burTian Tavdamsxmels, valdebulia, Sea-<br />
Ceros misi SeWra driblingiT. Tanagundeli mcveli ki valdebulia,<br />
daexmaros dacvas, Tu es SeWra mainc xdeba.<br />
• uburTo mxaris mcvelebma unda iswavlon SeWris SeCereba, Sesa-<br />
Zlo SeWris xazze dadgomiT, raTa Tavdamsxmelma ver moaxerxos<br />
SeWra an kargi poziciis dakaveba burTis misaRebad.<br />
• ukan mdgomma mcvelebma unda gaakontrolon ukana centris<br />
pozicia da kalaTis mimdebare sajarimo moednis sivrce; SuaSi<br />
mdgomi mcveli icavs saWiroebis SemTxvevaSi sajarimo moedanze<br />
pasis derefnebs da exmareba ukana mcvelebs.<br />
• burTis Camoxsnis dros Sua da ukana mcvelebi `ketaven~ kalaTis<br />
mimdebare sivrces. win mdgomi mcvelebi ki `ketaven~ centris<br />
wina pozicias da am poziciaze myof Tavdamsxmelebs.<br />
varjiSebi<br />
dacvis yvela zemoCamoTvlili koncefciis aTviseba xdeba<br />
varjiSebis dros, sruli (xuTi xuTze) da arasruli (ori orze, sami<br />
samze da a. S.) zonuri dacvis gamoyenebiT.
366<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• magaliTad, ori wina mcve- diagr. 73<br />
lis moZra bebis asaTvisebeli<br />
varjiSebi. (diag. 73). Tavdamsxmelebi<br />
moZraoben zemoaRniSnuli<br />
warmosaxviTi xazis<br />
orive mxares, Tumca maT ar<br />
SeuZliaT tyorcna an SeWra,<br />
rodesac imyofebian warmosaxviT<br />
gagrZelebul sajarimo<br />
xazs qvemoT. maT ar SeuZliaT<br />
kalaTSi tyorcna, sanam maT mier ar iqneba Sesrulebuli oTxi<br />
gadawodeba mainc. wina xazis mcvelebi moZraoben aRwerili<br />
situaciis Sesabamisad.<br />
• 74 diagramaze asaxulia bur-<br />
Tis mxa res wina da ukana<br />
mcvelebis moZraobebis asaTvisebeli<br />
varjiSi.<br />
• varjiSSi erTveba uburTo mxaris<br />
wina mcvelic (diag. 75).<br />
• varjiSi (diag. 76) gulisxmobs<br />
oTx mcvels sajarimo moednis<br />
sazRvrebTan.<br />
diagr. 74<br />
diagr. 75<br />
diagr. 76
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
• varjiSi burTiani mxaris wina<br />
da ukana mcvelebis monawileobiT,<br />
damatebulia Sua mcveli<br />
(77 diag.).<br />
• TamaSi xuTi xuTze sruli<br />
zonuri dacviT.<br />
diagr. 49<br />
367<br />
15-16 wlis asakis moTamaSeebs SeuZliaT aiTvison zonuri dacvis<br />
yvela es koncefcia. ukve 17-18 wlis asakSi zonuri dacva rTuldeba.<br />
Semodis variantebi: 1-3-1, 1-2-2, 3-2 da a. S.<br />
dacva presingiT<br />
am asakis moTamaSeTa wvrTnisas, mwvrTnelma ar unda dakargos<br />
didi dro maTTvis raime specifikuri presingis Sesaswavlad.<br />
15-16 wlis asakis moTamaSeebTan muSaobisas, mwvrTnelma unda<br />
gamoiyenos `kaci kacze dacva~, ukve naswavli gunduri dacvis safuZvlebisa<br />
(daxmareba da dabruneba sakuTar adgilze, gadaadgileba da<br />
sakuTar poziciaze dabruneba da sxv.) da individualuri sakalaTburTo<br />
arsenalis gamoyenebiT.<br />
am dros meti yuradReba unda daeTmos <strong>kalaTburTi</strong>s prioritetuli<br />
mxareebis Seswavlas. ase rom, am dros sruliad sakmarisia `kaci<br />
kacze dacva~, rogorc moTamaSeTa dacviTi Cvevebis ganviTarebis sa-<br />
Sualeba, dacvis specifikuri elementebis Seswavlaze drois dakargva<br />
ar aris mizanSewonili, es specifikuri xerxebi SeiZleba aTvisebul<br />
iqnes ufro mogvianebiT, 17-18 wlis asakSi.<br />
poziciis dakaveba da moZraoba<br />
mwvrTnelma unda Caataros varjiSebi dacvisas poziciis dakavebisa<br />
da moZraobis unaris gasaumjobeseblad. man unda gaamaxvilos yuradReba<br />
aseve burTisgan moSorebuli moTamaSeebis moZraobaze.
368<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• moTamaSe zurgiT unda idges<br />
piriT xazTan, saxiT vertikaluri<br />
xazisken, (warmosaxvi-<br />
Ti xazi, rogorc es naCvenebia<br />
78 diagramaze), raTa kargad<br />
xedavdes rogorc burTs, ise<br />
mis mflobels.<br />
• rac ufro Sorsaa moTamaSe<br />
burTi sgan, miT ufro didia<br />
manZili massa da Tavdamsxmels<br />
Soris (diag. 79). rodesac<br />
burTiani Tavdamsxme li<br />
uaxlovdeba driblingiT mcvels,<br />
es manZili TandaTanobiT<br />
mcirdeba. roca Tavdamsxmeli<br />
ukve axlosaa, mcveli<br />
garkveul momentSi mzad unda<br />
iyos, raTa `CaerTos~ Tavdamsxmelis<br />
driblingSi (diagrama<br />
80).<br />
diagr. 79<br />
diagr. 78<br />
diagr. 80
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
369<br />
• mcveli mzad unda iyos, CaWras grZeli pasi an swrafad gaCndes<br />
burTian moTamaSesTan. amisTvis saWiroa grZeli pasebis winaswari<br />
ganWvreta da pasisTanave swrafi gaqceva ukan, sakuTari<br />
farisken, Tvalsawieridan burTis daukargavad. mcvelebi unda<br />
flobdnen poziciis swrafi Secvlis unars burTis mdebareobis<br />
cvlilebebis Sesabamisad.<br />
• aseve mniSvnelovania maT mier burTis gadaadgilebis winaswari<br />
ganWvreta, raTa gadaadgildnen, gaaZlieron dacva da dabrundnen<br />
sakuTar poziciaze.<br />
• maT aseve unda iswavlon Tavdamsxmelis SeCereba, rodesac igi<br />
burTis misaRebad gaiWreba, radgan aseTi moZraoba SeiZleba<br />
iyos mowinaaRmdege gundis Tavdasxmis strategia.<br />
dacvis gaormageba<br />
mwvrTneli muSaobs aseve dacvis gaormagebis teqnikasa da strategiaze.<br />
vin unda gaaormagos dacva? rogor unda moxdes dacvis gaormageba?<br />
diagr. 81<br />
diagr. 82
370<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
* magaliTad: Tu dribliors aCerebs mcveli, romelic mas<br />
iWers, dacvis gaormageba SeiZleba moxdes driblioris uknidan<br />
(diag. 81), magram Tu dribliori odnav mainc gascda Tavis<br />
meurves, dacva unda gaormagdes mis win. (diag. 82);<br />
• rodesac dacvas aormagebs ori mcveli,<br />
maT ar unda dauSvan, rom Tavdamsxmeli<br />
gaZvres maT Soris an gadasces pasi. amis<br />
Tavidan asacileblad maT unda SeimuSaon<br />
sxvadasxva gvari moZraoba.<br />
• aseve, moTamaSeebma unda iswavlon dacvis<br />
gaormageba jarimebis miuReblad (<strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSeTa xSiri Secdomaa<br />
jarimis miReba dacvis gaormagebisas).<br />
• rodesac moTamaSe iRebs burTs da iwyebs<br />
driblings, mizani damcvelebisa, romlebic<br />
aormageben dacvas, unda iyos ara<br />
maincdamainc burTis warTmeva, aramed<br />
Tavdamsxmelis iZuleba arazustad<br />
gadaawodos burTi an diagr. 83<br />
daarRvios `xuTwamiani~ wesi.<br />
ase rom, mcvelebs ar sWirdebaT<br />
Seexon burTian moTamaSes,<br />
sakmarisia, gadafaron<br />
pasis derefnebi xelebis moZraobiT<br />
da amiT gaaZnelon<br />
burTis zusti gadawodeba.<br />
• danarCeni sami mcveli axdens<br />
rotacias da Tanagundelebis<br />
mier Sesrulebul gaormagebul<br />
dacvas Tavis sasargeblod<br />
iyenebs (diag. 93).<br />
sxva aspeqtebi<br />
• mwvrTneli muSaobs iseT situaciebzec,<br />
rodesac mowinaaRmdege<br />
gundi iyenebs CaRobvebs.<br />
am dros, rogorc wesi, swrafi
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
371<br />
`gadarTva~, moednis wina nawilSi da xandaxan ukana nawilSic,<br />
kargi strategiuli xerxia. nebismier SemTxvevaSi, dacvis am elementis<br />
asaTviseblad saWiroa specialuri varjiSebi.<br />
• 17-18 wlis asakis moTamaSeebTan muSaobisas, mwvrTnelma unda<br />
mimarTos varjiSebs sxvadasxva saxis presingis asaTviseblad,<br />
rogoricaa zonuri presingis monacvleoba sxvadasxva adgilas,<br />
mTel moedanze, naxevar moedanze da sxv.<br />
yovelive amis swavlebis win aucilebelia, rom mwvrTnelma Seafasos,<br />
arian Tu ara mzad misi moTamaSeebi aseTi dacvisTvis. winaaRmdeg<br />
SemTxevvaSi, man mozardebs unda Seaswavlos dacvis iseTi sistema,<br />
romelic maTTvis ufro advilad asaTvisebeli iqneba.<br />
yovel SemTxevavSi, mwvrTneli unda moeridos sxvadasxva saxis<br />
presingis swavlebas, raTa ar daabnios moTamaSeebi.<br />
dacvis garTulebuli strategia<br />
17-18 wlis asakis kalaTburTelebTan mwvrTnelma unda imuSaos<br />
dacvis gaumjobesebasa da gunduri dacvis koncefciebze. amasTan, Tu<br />
gundi mzad aris, mas SeuZlia imuSaos agreTve presingis, Sereuli<br />
zonuri dacvis da a. S. asaTviseblad anu iseT kombinaciebze, romlebic<br />
dacvis strategiis nawils warmoadgens.<br />
* magaliTad, mwvrTnels SeuZlia SeimuSaos erTi pasiT<br />
burTisgan daSorebuli moTamaSis dacvis variantebi (agresiuli<br />
dacva an ukan daxeuli dacva) da aswavlos moTamaSeebs<br />
maTi gamoyeneba gundis dacvis saerTo strategis Sesabamisad.<br />
* igive SeiZleba iTqvas centris moTamaSis dacvazec. Tu<br />
moTamaSeebi aiTviseben centris dacvis sxvadasxva xerxs, maT<br />
SesaZlebloba eqnebaT, situaciidan gamomdinare, moaxdinon<br />
maTi kombinireba. am gziT mwvrTnels SeuZlia warmarTos<br />
TamaSi jer centris ukana mxridan dacviT, xolo Semdeg ra-<br />
Rac momentSi, Secvalos es strategia centris dacviT wina<br />
mxridan.
372<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
* mwvrTnelma aseve unda Seaswavlos moTamaSeebs dacvis<br />
alternatiuli gzebi, es SeiZleba iyos gadasvla `kaci kacze~<br />
dacvidan, zonur dacvaze da piriqiT, erTi saxis zonuri<br />
dacvidan meore saxis zonur dacvaze gadasvla da sxv.<br />
amgvari swavleba 17-18 wlis asakis moTamaSeTa sakalTburTo wvrTnis<br />
nawilia. Tumca cxadia, rom Tu manamde moTamaSeebi ar gadiodnen<br />
Sesabamis, TandaTanobiT garTulebul wvrTnasa da swavlebas, am<br />
miznebis miRweva maTTvis sakmaod rTuli aRmoCndeba.<br />
amitom, mwvrTneli valdebulia, realurad Seafasos Tavisi moTamaSeebis<br />
SesaZleblobebi da mxolod amis Semdeg gadawyvitos, Tu ra<br />
doneze SeuZliaT maT aiTvison dacvis garTulebuli strategia. Sei-<br />
Zleba mwvrTnels dasWirdes meti dro dacvis ZiriTadi safuZvlebisa<br />
da gunduri dacvis gasaumjobeseblad da mxolod garkveul dros da<br />
isic mcire xniT imuSaos dacvis garTulebul strategiaze.<br />
swrafi Seteva da burTis gadatana<br />
swraf Setevas moTamaSeebi euflebian <strong>kalaTburTi</strong>s swavlebis dasawyisSi.<br />
mwvrTnelma xeli unda Seuwyos patara moTamaSeebis swrafi<br />
SetevebiT TamaSs, Tundac SecdomiT, radgan garda imisa, rom es<br />
emociurad sasiamovnoa <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong>, am dros isini<br />
euflebian <strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTad safuZvlebis umetes nawils.<br />
15-18 wlis asakis axalgazrdebis varjiSisas, mwvrTneli muSaobs<br />
TamaSebis iseT elementebze, romlebic am asakSi, rogorc wesi,<br />
gasaumjo besebas ar saWiroeben.<br />
grZeli pasi<br />
mwvrTnelma SeiZleba aRmoaCinos, rom burTis moxsnisas moTamaSe<br />
arasworad Semotrialdeba (gauwonasworebeli mdgomareoba, burTis<br />
araswori pozicia) an burTis miRebisas moTamaSe ixsneba gvian an cudad<br />
(arasworadaa SerCeuli adgili, arasworadaa SerCeuli pozicia).<br />
• burTis moxsnisas, mcveli mibrunebuli unda iyos im mxaris<br />
gverdiTi xazisken, romel mxaresac is burTs xsnis ise, rom<br />
uyurebdes moednis uaxloes kuTxes. amisTvis iatakze daxtomis<br />
win, is unda Semotrialdes, raTa daxtes sworad da ganaxorcielos<br />
grZeli gadacema. gawonasworebuli mdgomareoba
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
373<br />
•<br />
daxtomisas Zalze mniSvnelovania amis Semdeg burTis zustad<br />
CawodebisTvis. <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebs, romelTac marjvena<br />
xeli aqvT `Zlieri~, xSirad uWirT marcxniv mitrialeba (radgan<br />
grZeli gadawodeba am SemTxvevaSi sruldeba marcxena xeliT) da<br />
igive emarTebaT caciebsac, oRond, marjvniv mitrialebisas.<br />
moTamaSem, romlemac Camoxsna burTi, iatakze daxtomisas unda<br />
daicvas is da mklavebis moZraobiT gaikvlios pasisTvis Tavisufali<br />
derefani.<br />
• moTamaSem, romelic xedavs, rom Tanagundelma miiRo burTi,<br />
unda daikavos swori pozicia. mwvrTnelma winaswar unda miuTi-<br />
Tos adgili, saidanac xdeba grZeli gadacema. es gadacema xSiria<br />
sajarimo tyorcnis xazidan warmosaxviT gagrZelebuli, swori<br />
xazisken. zogierTi <strong>axalgazrda</strong> gamTamaSebeli Cawodebis misaRebad,<br />
burTis momxsnel moTamaSes uaxlovdeba. es amcirebs<br />
swrafi Setevis Sansebs, radganac grZeli pasisTvis aucilebelia<br />
ramdenime Tavisufali metri.<br />
• aqedan gamomdinare, gamTamaSebeli unda gadaadgildes sajarimo<br />
moedanze warmosaxviT gagrZelebul sajarimo xazTan, zurgiT<br />
gverdiTi xazisken da iq daelodos pass. mxolod im SemTxvevaSi,<br />
Tu burTis gadacema ar xerxdeba, mas SeuZlia Cawodebis misaRebad<br />
imoZraos piriTi xazisken an wavides moednis centrisken.<br />
• swrafi Setevis aTviseba diagr. 76<br />
SesaZlebelia specialuri<br />
varjiSebiT, romlebic Seicaven<br />
grZeli gadacemis yvela<br />
elements. varjiSi mimdinareobs<br />
jer winaaRmdegobis<br />
gareSe, Semdeg Camomxsneli<br />
moTamaSis winaaRmdeg dacviT<br />
(diag. 84), Semdge ki, kidev<br />
erTi mcvelis damatebiT.<br />
gamTamaSebelis TamaSi<br />
Zalian mniSvnelovania gamTamaSeblis swori TamaSi burTis miRebis<br />
Semdeg. <strong>axalgazrda</strong> gamTamaSeblebi yvelaze xSirad or Secdomas uSveben:<br />
saxis mobruneba gverdiTi xazisken ise, rom, moedani ikargeba<br />
Tvalsawieridan da meore _ burTis dagdeba iatakze win gaxedvamde<br />
(zogierTi gamTamaSebeli iyureba win da Tan artyams burTs iatakze);
374<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• gamTamaSebeli unda Sebrundes zurgiT gverdiTi xazisken, aswios<br />
Tavi, swrafad gadaxedos moedans da Seafasos situacia,<br />
raTa gadawyvitos, gaakeTos gadacema ukeTes poziciaSi myofi<br />
Tanagundelisken, TviTonve gadavides driblingze moednis Sua<br />
xazis gaswvriv, Tu Sewyvitos kontrSeteva.<br />
• moedanze arsebuli situaciis Sefaseba da gadawyvetilebis<br />
miReba unda moxdes burTis iatakze daugdeblad, anu myisierad.<br />
• moednis centrisken driblingis dawyebisas saWiroa misi Sesruleba<br />
grZeli nabijebiT, gverdiTi xazisgan daSorebuli xeliT<br />
(bevri <strong>axalgazrda</strong> gamTamaSebeli am dros iyenebs Tavis<br />
“Zlier” xels da amiT kargavs swrafi Setevis SesaZleblobas);<br />
warmatebuli swrafi SetevisTvis saWiroa kargi driblingi win moZraobisas,<br />
burTis gadawodebis kargi unari, swori gadawyvetilebis<br />
miReba Setevis dasasruls da a.S.<br />
burTis Camomxsneli TviTon midis driblingiT win<br />
es TamaSis mniSvnelovani elementia, radgan burTis warmatebuli<br />
Camoxsnis, pasisa an driblingisTvis moednis Sua xazis gaswvriv Tavisufali<br />
derefnis arsebobis SemTxvevaSi, moTamaSeebs unda SeeZloT<br />
swrafad gaiWran win da ganaxorcielon kontrSeteva.<br />
mwvrTneli moTminebiT unda moekidos tanmaRal moTamaSeTa<br />
Secdomebs swavlebis dasawyisSi, rasac, sabolood, mozardebi<br />
kargi TamaSiT upasuxeben.<br />
gaqceva swraf SetevaSi<br />
xSirad, axlgazrda moTamaSeTa gundebi ver axorcieleben swraf<br />
Setevas, radgan ar iwyeben sirbils saWiro momentSi yvelaze xSiri<br />
Secdomaa lodini, sanam Tanagundeli daiWers gadacemas, ris Semdegac<br />
kontrSeteva ukve Zlier dagvianebulia.<br />
• moTamaSeebi, romlebic ar monawileoben arc moxsnaSi da arc<br />
burTis gaTamaSebaSi, swrfad unda gaiWran win, rogorc ki<br />
dainaxaven, rom maTma Tanagundelma Camoxsna burTi. upirveles<br />
yovlisa, maT unda imoZraon win, uaxloesi Tavisufali “gziT”<br />
ise, rom ar ucqiron burTs. Sua moedanTan maT ukve SeuZliaT<br />
moatrialon Tavi burTis dasanaxad.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
• rogorc wesi, am dros moTamaSeebi<br />
garbian win, uaxloesi gverdi-<br />
Ti xazis gaswvriv, Tu is Tavisufali<br />
ar aris, maSin isini garbian<br />
meore gverdiTi xazis gaswvriv,<br />
Tu isic dakavebulia, maSin isini<br />
garbian moednis SuaSi, gamTamaSeblis<br />
win (es bolo varianti, rogorc<br />
wesi, damokideblia mwvrTnelis<br />
mier SemuSavebuli swrafi<br />
Setevis struqturaze);<br />
swrafi Setevis dasruleba<br />
375<br />
mwvrTnelma unda gadawyvitos, rogor daasrulos swrafi Seteva<br />
misma gundma da amis Semdeg imuSaos imaze, rom moTamaSeebma aiTvison<br />
saWiro moZraobebi.<br />
• 15-16 wlis asakis moTamaSeebi swraf Setevas asruleben martiv,<br />
raodenobrivad aRmatebul, advil situaciebSi (mxolod<br />
erTi Tavdamsxmeli faris pirispir, ori erTze, sami erTze, sami<br />
orze, oTxi orze, oTxi samze), rodesac yvela moTamaSe inarCunebs<br />
sakuTar pozicias (diagrama 85 da 86 ).<br />
diagr. 85<br />
diagr. 86
376<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
• 17-18 wlis asakis moTamaSeTa SemTxvevaSi, SesaZlebelia ufro<br />
rTuli swrafi Setevis ganxorcieleba, rodesac Seteva sruldeba<br />
Tavdasxmis winaswar SemuSavebuli taqtikiT ( diagramebi 87<br />
da 88)<br />
diagr. 87<br />
diagr. 88<br />
swrafi Seteva burTis warTmevis Semdeg<br />
xSirad, swrafi Seteva iwyeba mcvelTa mier burTis warTmevis Semdeg.<br />
saWiroa Catardes specialuri varjiSebi aseT situaciaSi saWiro<br />
moZraobebis gamosayeneblad.<br />
• rodesac moTamaSe, romelic arTmevs burTs mowinaaRmdeges, imyofeba<br />
xelsayrel poziciaSi, swrafad unda wavides kalaTisken<br />
driblingiT.<br />
• Tu igi ar imyofeba xelsayrel poziciaSi, maSin Tvalis erTi<br />
gadavlebiT unda Seafasos moedanze Seqmnili situacia, raTa<br />
gadawyvitos, Caawodos burTi Tanagundels, wavides win driblingiT<br />
Tu Sewyvitos Seteva.<br />
• danarCenma oTxma moTamaSem unda imoZraos Zalian swrafad. gam-<br />
TamaSebelma, burTTan uaxloesi gverdiTi xazisken moZraobisas,
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
377<br />
unda aRmoaCinos pasisTvis Tavisufali derefani. danarCenma<br />
samma moTamaSem ki imoZraos swrafad, raTa daikavos Tavisufali<br />
adgili warmatebuli kontrSetevis ganxorcielebisTvis.<br />
mwvrTneli atarebs burTis warTmeviT dawyebuli kontrSetevis<br />
asaTvisebel varjiSebs.<br />
* mag. TamaSi sami samze, oTxi oTxze, xuTi xuTze. moTamaSeebi<br />
ganlagebuli arian mwvrTnelis meir miTiTebul poziciaze<br />
moednis erT-erT boloSi. mwvrTneli agdebs burTs<br />
moedanze da mcvelebi iwyeben swraf Setevas.<br />
praqtikuli rCeva mwvrTnelTaTvis<br />
* Caatare varjiSebi iseTi swrafi Setevis asaTviseblad,<br />
romelic iwyeba dacvaSi myofi gundis mier burTis<br />
warTmevis Semdeg.<br />
Tavdasxma “kaci kacze” dacvis winaaRmdeg<br />
gunduri Tavdasxma `kaci kacze” dacvis da zonuri davis winaaRmdeg,<br />
damokideblia gundis Setevis taqtikaze da moTamaSeTa individualur<br />
SesaZleblobebze. 15-16 wlis asakis moTamaSeTa varji-<br />
Sisas, mwvrTnelebis yvelaze xSiri Secdoma is aris, rom rodesac<br />
isini moTamaSeebs uCveneben Tavdasxmis winaswar SemuSavebul kombinaciebis<br />
serias, mozardebi maT avtomaturad imeoreben. es niSnavs, rom<br />
moTamaSeebma ician, saiT unda imoZraon, magram ar floben taqtikur<br />
gadawyvetilebaTa miRebis unars da moZraobaTa Sesasruleblad<br />
saWiro teqnikur safuZvlebs, amitom isini winaswar SemuSavebul aseT<br />
Setevebs, rogorc wesi, cudad asruleben.<br />
amas Sedegad mohyveba is, rom, magaliTad, 15-16 wlis asakis mozardebma<br />
mSvenivrad ician TamaSi TavdasxmaSi CaRobvebiT, magram<br />
CaRobvebs sworad ver akeTeben (araswori SeCereba, gauwonasworebeli<br />
mdgomareoba, jarimebis miReba, araswori gadawyvetilebebi da sxv.).<br />
aseve SesaZlebelia, rom 17-18 wlis asakis moTamaSeebi jerovnad<br />
ver asrulebdnen Tavdasxmas centris poziciaSi, ver afiqsirebdnen<br />
sajarimo moednisken burTis miwodebis moments da Sesabamisad, ver<br />
axerxebdnen burTis gadacemas am mimarTulebiT.
378<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
mwvrTnelTa umetesoba did dros uTmobs winaswar SeuSavebuli<br />
Tavdasxmis iseTi xerxebis swavlebas, romlebsac misi moTamaSeebi,<br />
sabo lood mainc cudad asruleben.<br />
am Secdomis gamosasworeblad, mwvrTnelma unda gadawyvitos, Tavdasxmis<br />
romeli saxea yvelaze metad misaRebi misi gundisTvis.<br />
qvemoT ganxiluli iqneba Setevis ramdenime koncefcia.<br />
Tavdasxmis ZiriTadi saxe 15-16 wlis<br />
asakis <strong>moTamaSeebisTvis</strong>;<br />
15-16 wlis moTamaSeTa wvrTnisas, misaRebia Tavdasxmis is saxeoba,<br />
romelic gulisxmobs kalaTisken piriT mimarTul oTx moTamaSes sajarimo<br />
moednis gareT da mxolod erT moTamaSes saajarimo moedanze,<br />
romelsac SeuZlia kalaTisken zurgiT TamaSi. ra Tqma unda, arc erT<br />
moTamaSes ar ekrZaleba kalaTisken zurgiT TamaSi, magram ukeTesia,<br />
maT iTamaSon kalaTisken piriT da mxolod zogierTma iTamaSos kalaTisken<br />
zurgiT (umjobesia es ar iyos yvelaze dabali moTamaSe).<br />
• <strong>moTamaSeebisTvis</strong> umjobesia, meti dro daeTmos kalaTisker<br />
piriT TamaSs, raTa ganuviTardeT TavdasxmisTvis<br />
saWiro Cvevebi. am asakSi isini mxolod iwyeben kalaTisken<br />
zurgiT TamaSis swavlas, amitom am poziciaSi TamaSisTvis sakmarisia<br />
SedarebiT naklebi drois daTmoba.<br />
• moTamaSeebs esaWiroebaT meti sivrce sajarimo moedanze<br />
SeWris da naxtomiT tyorcnis (lei_afi) Sesasruleblad iseve,<br />
rogorc moTamaSeebiT naklebad gadatvirTuli sajarimo<br />
moedani _ centris moTamaSis srulad gamoyenebisTvis.<br />
• yovelive amis gaTvaliswinebiT, moTamaSeebs eZlevaT SesaZlebloba,<br />
ganiviTaron ZiriTadi taqtikuri gadawyvetilebebis<br />
miRebis unari.<br />
• gunduri dacvis SesamuSaveblad, am asakSi yvelaze metad<br />
misaRebia iseTi taqtika, rogoric aris oTxi oTxze TamaSi<br />
sajarimo moednis gareT. aqedan gamomdinare, Tavdasxma sajarimo<br />
moednis gareT myofi oTxi moTamaSiT, aseve uwyobs xels<br />
gunduri dacvis ukeTesad aTvisebas.<br />
89 da 90 diagramebze naCvenebi moZraobebi SeiZleba ganvixiloT<br />
rogorc saukeTeso magaliTi 15-16 wlis asakis <strong>moTamaSeebisTvis</strong>. 90<br />
diagramaze TamaSi xuTi xuTze ukana centriT da uburTo moTamaSisT-
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
379<br />
vis CaRobvebis Seqmna. sxva SesaZleblobebi SeiZleba TandaTan iyos<br />
gamoyenebuli (mag: CaRobva da emotrialeba);<br />
diagr. 89 diagr. 90<br />
imisTvis, rom diagramaze naCvenebi TamaSi ufro mravalferovani<br />
gaxdes, unda SemuSavdes ramdenime wesi:<br />
• rodesac moTamaSe erT-erT gamTamaSeblis poziciidan awvdis<br />
burTs romelime flangze, TviTon SeiZleba gaiqces sawinaaRmdego<br />
flangisken, gzad ki sajarimo moednis gareT myofi <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
Seqmnas CaRobvebi. ( 91 da 92 diagramebi).<br />
diagr. 91<br />
diagr. 92<br />
• mogvianebiT SeiZleba gamoyenebuli<br />
iqnes kidev erTi SesaZlebloba,<br />
rodesac centris<br />
pirdapir mdgomi gamTamaSebeli<br />
gadaawodebs burTs<br />
flangze, TviTon gaakeTebs<br />
CaRobvas da Secvlis Tanagundels<br />
centris poziciaze<br />
(diag. 93);<br />
diagr. 93<br />
• rodesac gamTamaSeblis poziciaze<br />
myofi moTamaSe ver iRebs burTs kargi dacvis gamo, man<br />
unda imoZraos meore mxares da gzad Seqmnas CaRobvebi sajarimo<br />
moednis gareT myofi <strong>moTamaSeebisTvis</strong>. (diag. 94);
380<br />
diagr. 94<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
am wesebis gaTvaliswinebiT, moTamaSeebma unda SearCion sakuTari<br />
poziciebi da moZraobis struqtura, rac uviTarebs maT individualur<br />
Cvevebs.<br />
• flangis moTamaSes, romelic imyofeba centris moTamaSesTan<br />
axlos, SeuZlia gamoiyenos igi burTis misaRebad gaxsnisTvis<br />
(diag. 95). meore flangis moTamaSes, Tu mas iWeren agresiulad,<br />
SeuZlia Seecados gaiWras piriT xazis gaswvriv (diag. 96);<br />
diagr. 95<br />
• moTamaSeebs kargi gadacemis<br />
misaRebad, SeuZliaT Seicvalon<br />
mimarTuleba siCqares-<br />
Tan erTad (diag. 97);<br />
diagr. 96<br />
diagr. 97<br />
• uburTo moTamaSis CaRobvebi iZleva bevr SesaZleblobebs. magaliTad,<br />
rogorc es 98 diagramazea naCvenebi, CaRobili 5 moTamaSe<br />
akeTebs cru moZraobas kalaTisken, raTa moadunos Tavisi<br />
mcvelis yuradReba CaRobvaze. am dros SesaZlebelia siCqaris<br />
cvla da burTis miReba kalaTis axlos.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
diagr. 98<br />
381<br />
• 99 diagramaze naCvenebia diagr. 99<br />
•<br />
meore situacia, rodesac<br />
CamRobavi 5 moTamaSe sargeblobs<br />
mcvelTa gadanacvlebiT,<br />
Semotrialdeba da Sedis<br />
sajarimo moedanze burTis<br />
misaRebad.<br />
rodesac dacva gadadis ubur-<br />
To moTamaSis CamRobavis<br />
dacvaze, Tavdamsxmelma unda<br />
iswavlos mcvelTa Secvlis dros warmoqmnili situaciis gamoyeneba.<br />
maRali moTamaSeebi, umjobesia, SeiWran sajarimo moedanze<br />
da dablebi ki gamovidnen sajarimo moednidan.<br />
• es moZraobebi moTamaSeebs aZlevs erTi erTze TamaSis mraval<br />
SesaZleblobas. ase rom, am dros mozardebs uviTardebaT gadawyvetilebis<br />
miRebis unari erTi erTze TamaSisas da sxva sakalaTburTo<br />
Cvevebi.<br />
• moTamaSeebs aseve eZlevaT SesaZlebloba iTamaSon dacvaSi daxmarebisa<br />
da burTis warTmevis winaaRmdeg. ase rom, yovelTvis,<br />
rodesac Tavdamsxmeli iWreba sajarimo moedanze da mis winaaRmdeg<br />
moTamaSeebi mcvels exmarebian, igi eCveva burTisTvis<br />
gaxsnili Tanagundelis swrafad moZebnas.
382<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
garTulebuli koncefciebi 17-18 wlis<br />
asakis moTamaSeTaTvis.<br />
17-18 wlis asakis moTamaSeebs ukve SeuZliaT aiTvison TamaSis gar-<br />
Tulebuli koncefciebi. am asakis kalaTburTelebi swavloben TamaSs<br />
ori moTamaSiT sajarimo moedanze (ori ukana centris moTamaSe, ori<br />
wina centris moTamaSe, erTi centris ukana moTamaSe da erTic _<br />
wina).<br />
am dros moTamaSeebs SeuZliaT gamoiyenon:<br />
• CamRobavis CaRobva (100 da 101 diag.). am SemTxvevaSi, moTamaSe,<br />
romeli akeTebs CaRobvas, saswrafod CaiRobeba Tanagundelis<br />
mier ise, rom burTian moTamaSes aqvs pasis ori SesaZlebloba.<br />
diagr. 100<br />
diagr. 101<br />
• CaRobvebis seria mtyorcnelisTvis<br />
(102, 103 da 104 diagramebi).<br />
es aris sami an oTxi<br />
CaRobva zedized, raTa mtyorcnels<br />
mieces saSualeba,<br />
gaTavisufldes pasisTvis, miiRos<br />
burTi an iTamaSos erTi<br />
erTze. CamRobavebma TviTonac<br />
SeiZleba moiTxovon pasi, Tu<br />
maTi mcvelebi exmarebian<br />
diagr. 102<br />
dacvas an icvlebian. moTamaSes, romlisTvisac gakeTda CaRobva,<br />
unda SeeZlos dacvis `wakiTxva”, raTa Seqmnili situacia Tavis<br />
sasargeblod gamoiyenos.<br />
diagr. 103<br />
diagr. 104
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
• ormagi CaRobva (105, 106 da<br />
107 diagr.). gverdigverd mdgomi<br />
ori moTamaSe, akeTebs<br />
CaRobvas. maT unda SeeZloT<br />
`waikiTxon” dacva da moiTxovon<br />
pasi, Tu maTi mcvelebi<br />
icvlebian an moZraoben<br />
dasaxmareblad.<br />
diagr. 106<br />
diagr. 105<br />
diagr. 107<br />
383<br />
• brma CaRobva (108 da 109 diagrama). CaRobva iwyeba mcvelis<br />
ukan ise, rom is ver xedavs CamRobavs. es xerxi marTebuli im<br />
mcvelTa CasaRobad, romelTa yradReba mimarTulia win da ar aris<br />
gamaxvilebuli CaRobvaze an magaliTad, im moTamaSeTa mcvelebis<br />
CasaRobad, romelTac es-esaa gadaawodes burTi, ( diagrama 108)<br />
an im agresiul mcvelTa CaRobva, romelTa mTeli yuradReba<br />
mipyrobilia Tavdamsxmelisken (diag. 109).<br />
diagr. 108<br />
diagr. 109<br />
• CaRobva mcvelis gverdis avliT, `samkuTxedi” uburTo mxrisken<br />
(diag. 110). am dros moTama Se ebma unda icodnen, rogor<br />
sruldeba CaRobva da mcvelis gverdis avla, raTa iTamaSon<br />
`samkuTxedi” uburTo mxares. 1 da 4 moTamaSeebs SeuZliaT Sea-
384<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
srulon CaRobva da mcvels<br />
gverdi auaron did manZilze.<br />
Tu daxmareba modis uburTo<br />
mxridan, burTi SeiZleba gadaewodos<br />
gaxsnil Tanagundels.<br />
im SemTxvevaSi, rodesac<br />
Tavdamsxmelebi floben<br />
aseTi moZraobebisa da gadawyvetilebaTa<br />
miRebis karg<br />
una rs, dacva Zalze gaZnelebulia.<br />
diagr. 110<br />
• swrafi CaRobvebi wina centrisken gaWriT. (111 da 112 dagramebi).<br />
rogorc ki burTi gadadis warmosaxviT gagrZelebul, sajarimo<br />
tyorcnis xazs qvemoT, moTamaSeebs SeuZliaT Seasrulon<br />
swrafi CaRobvebi wina centrisken gaWriT. am SemTxvevaSi metad<br />
mniSvnelovania drois SerCeva, gansakuTrebiT maSin, rodesac<br />
gaWras axorcielebs moTamaSe, romelic movida uburTo mxridan<br />
(rogorc es 112 diagramazea naCvenebi). aseTi gaWrebi qmnian<br />
pasis or SesaZleblobas; erTi - moTamaSisken, romelic gaiWra<br />
da meore - wina centris moTamaSisken, Tu igi odnav gamova sajarimo<br />
moednidan.<br />
diagr. 111<br />
diagr. 112<br />
• erTi erTze TamaSi (113 da 114 diagramebi). am SemTxvevaSi, erT<br />
moTamaSes aqvs didi sivrce samoZraod. amitom, man unda iTamaSos<br />
burTis Casagdebad, Tumca SesaZlebelia, rom sxva mcvelebi<br />
daexmarebian dacvas, amitom, aucilebelia, burTiani moTamaSe<br />
mzad iyos Tanagundelisken burTis gadasawodeblad.
diagr. 113<br />
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
diagr. 114<br />
385<br />
moTamaSeebma unda iswavlon diagr. 115<br />
pasisTvis gaxsna, rodesac maTi<br />
mcvelebi midian dasaxmareblad. Tu<br />
daxmareba xorcieldeba sajarimo<br />
moedanze myofi mcvelebis mxridan,<br />
xolo perimetris mcvelebi exmarebian<br />
dasaxmareblad wasul mcvelebs,<br />
sajarimo moedanze myof 4 da<br />
5 Tavdamsxmels SeuZlia mimarTon<br />
CaRobvebs, raTa perimetris mcvelebs ggauZnelon sakuTar poziciaze<br />
dabruneba. am dros iqmneba kargi pirobebi burTis gadawodebisTvis<br />
perimetris 1 da 3 moaTamaSeebisken (diagrama 115).<br />
cxadia, rom mwvrTneli ar aris valdebuli aswavlos yvela es<br />
moZraoba Tavis 17-18 wlis asakis moTamaSeebs. mas SeuZlia mozardebs,<br />
mxolod zogierTi gaacnos codnis gasaRrmaveblad.<br />
mwvrTnels unda axsovdes, rom mxolod moZraobebis damaxsovreba<br />
ar aris sakmarisi. moTamaSeebs unda esmodeT yoveli moZraobis<br />
mniSvneloba, SeeZloT gadawyvetilebaTa miReba, hqondeT sakmarisi<br />
praqtika , raTa TiToeuli moZraoba sworad Seasrulon.<br />
Tavdasxma zonis winaaRmdeg<br />
igive iTqmis zonis winaaRmdeg Tavdasxmaze. 15-16 wlis asak-<br />
Si saWiroa, rom moTamaSeebi flobdnen zonis winaaRmdeg Tavdasxmis<br />
garkveul Cvevebs da ufro metad zrunavdnen gadawyvetilebaTa<br />
miRebis unaris gamosamuSaveblad da saWiro safuZvlebis asaTviseblad.<br />
mogvianebiT, 17-18 wlis asakSi, moTamaSeebi iTviseben zonis<br />
winaaRmdeg Setevis safuZvlebsac, rac ganxilulia momdevno TavSi.
386<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
mcvelTa iZuleba, datovon sakuTari poziciebi<br />
moTamaSeebi, pirvel yovlisa, swavloben Semdeg elementebs.<br />
• burTiani moTamaSe moZraobs<br />
adgi lisken, sadac igi aiZulebs<br />
erT-erT wina mcvels,<br />
datovos zona (diag. 116).<br />
diagr. 116<br />
• Semdeg igi sargeblobs am<br />
situaciiT da awvdis burTs<br />
flangze, imave mxares (diag.<br />
116).<br />
• flangze mdgomi Tavdamsxmeli dgeba iseT adgilas, sadac gam-<br />
TamaSeblisgan gadacemis miRebis SemTxvevaSi, igi aiZulebs ukana<br />
mcvels, datovos sakuTari pozicia zonaSi (116 diag.).<br />
• ukana centris moTamaSe moZraobs iseTi adgilisken, sadac Sua<br />
mcveli iZulebuli xdeba datovos sakuTari pozicia zonaSi, raTa<br />
miexmaros ukana mcvels (116 diag.). 15-16 wlis asakis moTamaSeTa<br />
zogierTi gundi TamaSobs `cru” ukana centris moTamaSiT, rac<br />
niSnavs imas, rom moTamaSe centris poziciaze Tavidanve dayenebulia<br />
imisTvis rom gaixsnas moednis kuTxeSi, rodesac ukana<br />
mcveli moZraobs flangze Tanagundelis dasaxmareblad.<br />
• rodesac mcvelebi ar arian<br />
TavianT poziciebze, ukana<br />
centris da flangis moTamaSeebs<br />
aqvT kalaTSi tyorcnis<br />
kargi SesaZlebloba,<br />
am dros aseve SesaZlebelia<br />
burTis gadawodeba wina centris<br />
moTamaSisken, mxolod<br />
saWiroa, am ukanasknelma gadainacvlos<br />
Rrmad sajarimo<br />
diagr. 117<br />
moedanze, raTa ipovos pasisTvis Tavisufali derefani (diag.<br />
117).<br />
• uburTo wina centris moTamaSeTa xSiri Secdomaa avtomaturi<br />
SeWra kalaTisken, sadac burTis miReba Znelia: piriqiT, aseT<br />
SemTxvevaSi saWiroa gaixsna burTis misaRebad, Sesabamisi adgilis<br />
dakavebiT.
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
387<br />
• flangebis da centris moTamaSeebma (aseve gamTamaSeblebma,<br />
rodesac burTi maT ubrundeba) unda SeZlon mcvelis moZraobis<br />
Sefaseba. Tu igi moZraobs Tavdamsxmelisken, es ukanaskneli<br />
unda moemzados mcvelis gverdis avlisTvis, Tu mcveli ar midis<br />
Tavdamsxmelisken, maSin man unda izrunos burTis kalaTSi<br />
tyorcnisTvis.<br />
• aseve, burTis miRebamde, perimetris moTamaSeebma unda gamonaxon<br />
sajarimo moedanze burTis gadawodebis xelsayreli momenti,<br />
romelic, rogorc wesi, dakavSirebulia mcvelTa moZraobasTan<br />
erTi poziciidan meoreze. amgvarad, Tavdamsxmelebs gauCndebaT<br />
SesaZlebloba, Caawodon burTi sajarimo moedanze, sanam<br />
mcvelebi gadaadgildebian axal poziciebze.<br />
zonis winaaRmdeg TamaSis dros <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa Soris<br />
yvelaze xSiri Secdomaa, rodesac xdeba burTis gauTavebeli,<br />
uazro gaTamaSeba; ar xdeba mcvelTa provocireba, raTa maT datovon<br />
poziciebi, romlebic zonaSi ukaviaT. ar xdeba dacvis susti<br />
mxareebis gamoyeneba: ar xdeba sajarimo moedanze pasis SesaZleblobis<br />
Zieba.<br />
SeWra burTis misaRebad<br />
zonuri dacvis winaaRmdeg TamaSisas kidev erTi Secdomaa, rodesac<br />
ar xdeba driblingis gamoyeneba sajarimo moedanze SesaWrelad.<br />
• moTamaSeebma unda iswavlon<br />
SeWra burTis misaRebad,<br />
rodesac mis SesaCereblad wamosuli<br />
mcveli igvianebs. gansakuTrebiT,<br />
rodesac burTi<br />
gadadis moednis erTi flangidan<br />
meoreze (diag. 118).<br />
• moTamaSeebma unda iswavlon<br />
moqme deba mcvelTa reaqciebis<br />
Sesabamisad. xandaxan, maT<br />
unda Seasrulon driblingi<br />
sajarimo moednis sazRvramde<br />
da SeCerdnen naxtomSi tyorcnis<br />
Sesasruleblad, vidre<br />
maRali mcveli SeaCerebs<br />
maT. sxva dros, Tu mcvelebis<br />
diagr. 118<br />
diagr. 119
388<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
dasaxmareblad movlen sxva mcvelebi, maSin Tavdamsxmelebma<br />
unda gadaawodon burTi gaxsnil Tanagundels. (diag. 119). aseTi<br />
moZraobebi perimetris mtyorcnelebs aZlevs saSualebas, tyorcnisaTvis.<br />
TamaSi wina centris poziciaze;<br />
zemoT aRniSnuli iyo, Tu ra mniSvneloba aqvs, sajarimo moedanze<br />
SeWris dros, wina centrze burTis gadacemas. aseve sainteresoa wina<br />
centris moTamaSeTa roli zonuri dacvis winaaRmdeg TamaSisas.<br />
pirveli magaliTi:<br />
• 120 diagramaze, burTiani<br />
moTamaSe miemarTeba driblingiT<br />
erT-erTi flangisken<br />
da wina mcveli mihyavs am mxares.<br />
am dros da wina centris<br />
moTamaSe wamiT ixsneba iRebs<br />
burTs, wina centris moTamaSes<br />
aqvs ori SesaZlebloba:<br />
gamoiyenos momenti, sanam igi<br />
diagr. 120<br />
dacvis gareSea da styorcnos kalaTSi, an rogorc am diagramazea<br />
naCvenebi, Tu uburTo mxaris wina mcveli wamova centris<br />
wina burTiani moTamaSis dasacavad, wina centris moTamaSes Seu-<br />
Zlia, gadaawodos burTi ukve sustad dacul moTamaSes meore<br />
flangze.<br />
• es ki SesaZleblobas aZlevs<br />
flangis Tavdamsxmels, tyorcnos<br />
kalaTSi, vidre ukana<br />
mcveli an am mxaris wina mcveli<br />
(romelmac unda imoZraos<br />
Zalian swrafad) moaswrebs mis<br />
SeCerebas. Tu Tavdamsxmeli<br />
ver axerxebs kalaTSi tyorcnas,<br />
mas SeuZlia gamoiyenos<br />
diagr. 121<br />
mcvelTa gadaadgi lebebi da gadaawodos burTi wina centris<br />
an ukana centris moTamaSes, romelic moZebnis pasisTvis Tavisufal<br />
derefans (diag. 121) an TviTon SeiWreba driblingiT<br />
kalaTisken (gaixsene diagrama 118).
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
389<br />
meore magaliTi:<br />
• meore situacia ganxilulia<br />
122 diagramaze. flangis<br />
moTamaSem (3) SeiZleba moZebnos<br />
pasis saSualeba wina cenris<br />
moTamaSisken, rodesac<br />
mas (3) icavs wina mcveli. am<br />
dros wina centris moTamaSe<br />
unda gadaadgildes sajarimo<br />
xazis boloSi, raTa meore<br />
wina mcvels gauZnelos Tamadiagr.<br />
122<br />
Si. rogorc ki igi miiRebs burTs, SeuZlia styorcnos kalaTSi,<br />
an Tu mcveli swrafad gaCndeba masTan, gadaawodos burTi gaxsnil<br />
Tanagundels. aq aris sami SesaZlebloba.<br />
� Tu wina centris moTamaSe<br />
daculia imave mxaris wina<br />
mcvelis mier, maSin wina centris<br />
moTamaSe awodebs burTs<br />
ukan, flangze myof Tanagundels,<br />
radgan mcvelisTvis<br />
sakmarisad Zneli iqneba ukan<br />
swrafad dabruneba (diag.<br />
123).<br />
� Tu wina centris moTamaSes<br />
iWers uburTo mxaris wina<br />
mcveli, maSin mas SeuZlia gadasces<br />
burTi uburTo mxaris<br />
flangze myof Tanagundels<br />
(diag. 124).<br />
� Tu wina centris moTamaSes<br />
iWers Sua mcveli, maSin mas<br />
SeuZlia gadaawodos burTi<br />
ukana centris moTamaSes,<br />
Tu igi moZebnis Tavisufal<br />
derefans pasisTvis, an Tanagundels<br />
sawinaaRmdego mxris<br />
flangze, romelsac SeuZlia<br />
gadaadgildes qvemoT, moed-<br />
diagr. 123<br />
diagr. 124<br />
diagr. 125
390<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
nis kuTxisken, Tu uburTo mxaris ukana mcveli exmareba Tanagundels,<br />
raTa Tavidan iqnes acilebuli burTis gadawodeba<br />
ukana centris moTamaSisTvis (diag. 125);<br />
TamaSi wina da ukana centris poziciebze<br />
rogorc 125 diagramadan Cans, TamaSi erTroulad ori (wina da<br />
ukana) centriT metad momgebiania zonuri dacvis winaaRmdeg.<br />
• rodesad ukana centris moTamaSe<br />
iRebs burTs, wina cen-<br />
diagr. 126<br />
tris moTamaSes SeuZlia<br />
gaiWras kalaTisken, miiRos<br />
dabrunebuli burTi ukana<br />
centris moTamaSisgan Tavisufali<br />
derefnis gamoyenebiT<br />
da styorcnos kalaRSi (diag.<br />
126). es varianti gaTamaSdeba<br />
yvelaze kargad im SemTxvevaSi, rodesac mcvelebi gadaadgilebuli<br />
arian an Tavisi poziciebidan, Sua mcveli exmareba dacvas<br />
centris poziciaze, sadac Tavdamsxmelma miiRo burTi da wina<br />
centris moTamaSes tovebs<br />
dacvis gareSe (gaixsene 117<br />
diagrama 386-e gverdze).<br />
diagr. 127<br />
• rodesac wina centris moTamaSe<br />
iRebs burTs, ukana centris<br />
moTamaSes SeuZlia gai-<br />
Wras kalaTisken, moZebnos<br />
pasisTvis Tavisufali derefani,<br />
miiRos burTi da styorcnos<br />
kalaTSi (127 diag.).<br />
Tu igi ver miiRebs burTs,<br />
SeuZlia gaagrZelos moZraoba<br />
sawinaaRmdego flangisken, sadac<br />
mas SeiZleba mogvianebiT<br />
miawodos burTi flangze<br />
myofma Tanagundelma (diag.<br />
128).<br />
diagr. 128
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
391<br />
• yvela es moZraoba iZleva kalaTSi tyorcnis saSualebas, rogorc<br />
wina da ukana centris, ise sajarimo moednis gareT myofi<br />
<strong>moTamaSeebisTvis</strong>, radgan TavdamsxmelTa sworma gadaadgilebebma<br />
SeiZleba aiZulon perimetris mcvelebi, Sevidnen sajarimo<br />
moedanze dacvis gasaZliereblad da umeTvalyurod datovon<br />
perimetris Tavdamsxmelebi (gaixsene diagrama 125).<br />
CaRobvebi<br />
zonuri dacvis winaaRmdeg TamaSisas, CaRobva SeiZleba gamoyenebuli<br />
iqnes mcvelTa moZraobis Sesaferxeblad, mcvelTa mier sakuTari<br />
poziciebidan gamodevnisTvis, sajarimo moednis garedan kargi satyorcni<br />
poziciebis mosapoveblad da gansakuTrebiT, uburTo mxaris<br />
mcvelTa winaaRdeg.<br />
• 129 diagramaze naCvenebia CaRobva,<br />
romelic dabrkolebas<br />
uqmnis uburTo mxaris wina<br />
mcvelis moZraobas. am gziT<br />
mcvelis moZraoba flangis<br />
moTamaSisken Zneldeba.<br />
• 130 diagramaze CaRobva xels<br />
uSlis uburTo mxaris ukana<br />
mcvels, SeaCeros flangis<br />
moTamaSis mier burTis kalaTSi<br />
tyorcna. CaRobvis gamosayeneblad,<br />
Tavdamsxmeli<br />
moZraobs mis ukan.<br />
diagr. 129<br />
diagr. 130<br />
• orive SemTxvevaSi CaRobvebi keTdeba uburTo mxares, sanam<br />
mcvelTa yuradReba gadatanilia burTze. ase rom rodesac<br />
burTi Seicvlis mimarTulebas, iqneba dagvianebuli da gaZnelebuli,<br />
mcvelebis sapasuxo reaqcia, rac Tavdamsxmelebs miscems<br />
saSualebas, gamoiyenon Seqmnili situacia TavianT sasargeblod.
392<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
Tavdasxma presingis winaaRmdeg<br />
mwvrTnelma, romelic muSaobs 15-18 wlis asakis moTamaSeebTan, ar<br />
unda daxarjos bevri sawvrTneli dro gundis mosamzadeblad presingis<br />
winaaRmdeg TavdasxmisTvis, sakmarisi iqneba moTamaSeebma gaiTvaliswinon<br />
Semdegi faqtorebi:<br />
Tu presingi gamoixateba `kaci kacze” dacviT, moTamaSeebma rac<br />
SeiZleba meti Tavisufli sivrce unda Seuqmnan gamTamaSebels, raTa<br />
man gadaitanos burTi moednis meore naxevarze da iq gadasces igi<br />
Tavdamsxmels, romelic burTs miiRes tyorcnisTvis karg poziciaSi;<br />
• Tu mcvelebi moZraoben dasaxmareblad an dacvis gasaormageblad<br />
umeTvalyureod darCenilma Tanagundelma unda ipovos<br />
pasisTvis Tavisufali derefani, raTa burTianma moTamaSem, Tu<br />
saWiroa, gadaawodos mas burTi.<br />
Tu presingi zonuria, maSin Tavdamsxmelebma unda imoZraon bevri<br />
da swrafad mTeli moednis farTobis gamoyenebiT.<br />
am dros Tavdamsxmelebma unda:<br />
• iTamaSon Tavaweulebma, raTa Seafason moedanze Seqmnili situacia<br />
da dainaxon gaxsnili Tanagundeli;<br />
• gadascen burTi erTmaneTs, raTa ar moxvdnen gaormagebuli<br />
Tavdacvis garemocvaSi;<br />
• iTamaSon centris moTamaSeebTan sworad, raTa problemebi<br />
Seuqmnan dacvas (diag. 131);<br />
• gadaitanon mcvelTa yuradReba moednis erT mxares da Semdeg<br />
gadaawodon burTi moednis meore mxares. es aseve Seuqmnis problemebs<br />
dacvas (diag. 132).<br />
diagr. 131<br />
diagr. 132
8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />
• SeZlon presingis garRveva<br />
dribli ngiT, Tu mcvelebi agvianeben<br />
(diag. 133).<br />
• moTamaSe, driblingisas, unda<br />
xedavdes moedanze Seqmnil<br />
mTlian suraTs, raTa dainaxos<br />
Tanagundeli pasisTvis xelsayrel<br />
poziciaSi. igi unda Seecados<br />
ar aRmoCndes gaormagebuli<br />
dacvis garemocvaSi.<br />
diagr. 112<br />
gunduri TamaSis sxva elementebi<br />
393<br />
gunduri TamaSis sxva elementebi, rogoricaa: TamaSSi burTis Semotana;<br />
ganlageba sajarimo moedanze sajarimo tyorcnis Sesrulebis<br />
dros; sadavo burTi da a.S. SeiZleba aTvisebuli iyos bevri sawvrTneli<br />
drois daukargavad, TamaSi-varjiSebis dros.<br />
* magaliTad, sajarimo tyorcnebisa da sadavo agdebis<br />
dros Sesasrulebeli moqmedebebis srulyofa SesaZlebelia<br />
varjiSis dros mimdinare TamaSisas.<br />
rac Seexeba TamaSSi burTis Semotanas, es<br />
SesaZlebelia sainte reso iyos 16 wlis asakis<br />
moTamaSeTaTvis, raTa aqedan gamomdinare, maT<br />
SeimuSaon garkveuli taqtika, ra Tqma unda,<br />
mwvrTnels am SemTxvevaSi SeuZlia urCios maT<br />
zogierTi ram, magram ufro faseuli iqneba,<br />
rom mozardebma TamaSSi gamosayeneblad Tvi-<br />
Ton “aRmoaCinon” garkveuli taqtika.
394<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
17-18 wlis asakis moTamaSeebi mwvrTnelma unda avarjiSos piriT da<br />
gverdiT xazebze TamaSis specialuri mxareebis asaTviseblad. magram<br />
mwvrTnelebs unda axsovdeT, rom mTavaria ara moTamaSeTa gadatvirTva<br />
mravalnairi saTamaSo variantis swavlebiT, aramed imuSaon<br />
maT mier gadawyvetilebaTa miRebis unaris da maTi sakalaTbu rTo<br />
Cvevebis ganviTarebaze.
danarTi<br />
praqtikuli savarjiSoebis<br />
pasuxebi da komentarebi<br />
395
396<br />
#1 testi-savarjiSo<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
kiTxva komentari<br />
1<br />
sportuli aqtivoba cxovrebis jansaRi wesia, magram ara yovelTvis.<br />
Tu varjiSebi arasworad tardeba, sportuli saqmianoba<br />
SeiZleba zianis momtanic iyos. mwvrTnelis didi damsaxurebaa,<br />
Tu sporti sasargebloa bavSvis janmrTelobisTvis.<br />
2 ra Tqma unda, travmebi TamaSis Tanamdevi movlenaa, magram,<br />
mwvrTneli unda Seecados, minimumamde Seamciros maTi ricxvi.<br />
3 <strong>kalaTburTi</strong> xels uwyobs <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebSi janmrTeli<br />
Cvevebis Camoyalibebas. es Cvevebia swori kveba, higiena da<br />
sxva.<br />
4 movaleobis grZnobis gamomuSaveba auciebelia imisTvis, rom<br />
spo rtis nebismier saxeobas hqondes aRmzrdelobiTi Rirebuleba.<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
10<br />
<strong>kalaTburTi</strong> SesaniSnavi saSualebaa, raTa <strong>axalgazrda</strong> moTamaSem<br />
iswavlos gunduri muSaoba da individualuri pasuxismgeblobis<br />
aReba gundis winaSe. mwvrTnelma unda imuSaos imaze,<br />
rom moTamaSeebs gamoumuSavdeT rogorc gunduri muSaobis<br />
unari, ise individualuri pasuxismgeblobis SegrZneba.<br />
kalaTburTma unda aswavlos moTamaSeebs mowinaaRmdegis pativiscema.<br />
mwvrTnelma ar unda dauSvas oponentebis mimarT<br />
moTamaSeTa uaryofiTi damokidebuleba.<br />
<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebma unda iswavlon msajebis pativiscema<br />
da mwvrTneli TviTon unda iyos am mxriv misabaZi. amitom,<br />
mwvrTneli valdebulia, pativi sces msajis gadawyvetilebebs.<br />
Sejibreba aRmzrdelobiTi saSualebaa, Tu is sworadaa warmar-<br />
Tuli. moTamaSeebma unda iswavlon SejibrebaSi monawileoba,<br />
gamarjveba da damarcxeba. Tu mwvrTneli gadawyvets, rom<br />
turniris mogeba SeuZlebelia da aRar agrZelebs masSi monawileobas,<br />
igi kargavs moTamaSeTa mier gamocdilebis miRebis<br />
karg SesaZleblobas.<br />
mwvrTneli misabaZi magaliTia <strong>moTamaSeebisTvis</strong>; amitom is pativiscemiT<br />
unda epyrobodes maT, mowinaaRmdegeebs, msajebs.<br />
amiT is karg magaliTs miscems Tavis aRsazrdelebs.<br />
<strong>kalaTburTi</strong> mozardebis aRzrdis brwyinvale saSualebaa, magram<br />
amisTvis saWiroa mwvrTnelebisa da menejerebis Sesamamisi<br />
qceva.
#2 testi-savarjiSo<br />
danarTi<br />
kiTxva komentarebi<br />
1 mwvrTnels SeuZlia gaaumjobesos moTamaSeTa fsiqologiuri SesaZleblobebi,<br />
Tu gaiTvaliswinebs amas gundis saqmianobis dagegmvisa<br />
da warmarTvis dros.<br />
2 moTamaSeTa SemecnebiTi unar-Cvevebi gaumjobesdeba, Tu varjiSebi<br />
sworad iqneba Catarebuli.<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
monotonuri varjiSebi ar uwyobs xels moTamaSeebSi yuradRebis<br />
gamo muSavebas, amitom mwvrTneli unda eridos amgvari varjiSebis<br />
Catarebas.<br />
situaciis marTvis unaris ganviTareba Zalian mniSvnelovania<br />
moTamaSeTa Camoyalibebis procesSi. sxva saSualebebTan erTad,<br />
mwvrTnelma unda daanaxos bavSvs kavSiri marTvis unarsa da im<br />
Sedegs Soris, ro me lsac moTamaSeebi aRweven TavianTi moqmedebebiT.<br />
amiT isini gaigeben, rom (TavianTi moqmedebebiT) SeuZliaT<br />
gavlena moaxdinon Sedegze<br />
miRweuli warmatebis gamocdileba faseulia maSin, rodesac<br />
<strong>moTamaSeebisTvis</strong> igi dakavSirebulia maT mier marTul moqmedebebTan,<br />
da ara gareSe stiqiur faqtorebTan, romlebsac isini<br />
ver marTaven. aseTi gamocdileba gansakuTrebiT uwyobs xels<br />
moTamaSeebis Tavdajerebulobis gamomuSavebas<br />
damarcxebis gamocdileba aseve faseulia, rodesac moTamaSeebi<br />
aRiqvamen mas, rogorc maTi moqmedebis Sedegs. isini, am dros,<br />
garkveulwilad, swavloben kidec. gamarjveba, iseve rogorc damarcxeba,<br />
rodesac sworad aris aRqmuli, xels uwyobs moTamaSeTa<br />
Tavdajerebulobis ganviTarebas.<br />
marTvis unars aumjobesebs imis codna, Tu risi gakeTebaa saWiro<br />
7 konkretul situaciaSi. amitom mwvrTnelma zustad unda auxsnas<br />
moTamaSeebs, Tu ra aris maTi mizani da rogor unda miaRwion<br />
mas.<br />
8 moTamaSeTa Tavdajerebulobis ganviTarebisTvis aucilebelia,<br />
rom mwvrTnelis mier maTTvis dasaxuli amocanebis Sesruleba<br />
Seesabamebodes moTamaSeTa SesaZleblobas.<br />
9<br />
10<br />
rodesac <strong>axalgazrda</strong> moTamaSis TviTSefaseba da TviTSemecneba<br />
dakavSirebulia sportSi miRweul SedegebTan, igi emociurad Zalze<br />
daucvelia. sportuli moRvaweoba aseTi bavSvebisTvis iqneba<br />
Zalian stresuli, misi TamaSis maCvenebeli iqneba - dabali,<br />
tramvebis albaToba - maRali, situacia ki misi fsiqologiisa da<br />
janmrTelobisTvis - saxifaTo. amitom mwvrTnelma yvela zomas<br />
unda mimarTos imisTvis, rom bavSvebis TviTSemecneba da TviT-<br />
Sefaseba ar daukavSirdes maT mier saTamaSo moedanze miRweul<br />
Sedegs (mogebas an wagebas).<br />
mwvrTneli Tavisi komentarebiT da gamonaTqvamebiT Zlier gavlenas<br />
axdens <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebis TviTSefasebasa da TviT-<br />
Semecnebaze, amitom igi Zlier frTxilad unda iyos, raTa Tavisi<br />
komentarebiTa da damokidebulebiT ar avnos bavSvis fsiqikas.<br />
397
398<br />
#3 testi-savarjiSo<br />
kiTxva swori<br />
pasuxi<br />
1<br />
2<br />
3<br />
swori<br />
araswori<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
komentarebi<br />
`gamomwvevi” miznebis arseboba Zlier mniSvnelovania<br />
<strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong>.<br />
zogierT moTamaSes TviTkontroli metad<br />
aqvs ganviTarebuli, zogs - naklebad. magram<br />
mwvrTne lma unda gamoiyenos yvela saSualeba,<br />
raTa gaaumjobesos maTi es Tviseba. igi<br />
ar unda fiqrobdes, rom moTamaSeebs TviTkontroli<br />
TavisTavad CamouyalibdebaT.<br />
araswori garToba Zalian kargia ara marto minikalaTbu<br />
rTis, aramed yvela asakis gundis-<br />
Tvis.<br />
4 araswori<br />
5<br />
6<br />
araswori<br />
swori<br />
7 swori<br />
8 araswori<br />
adreuli specializacia ar gansazRvravs momavalSi<br />
elituri gundis wevrobas. piriqiT,<br />
es zRudavs moTamaSis gaviTarebas.<br />
<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebTan momuSave<br />
mwvrTneli ar unda baZavdes maRali klasis<br />
gundebis mwvrTnelTa muSaobas. mas unda<br />
hqondes muSaobis sakuTari stili da axsovdes,<br />
rom igi avarjiSebs Camoyalibebis procesSi<br />
myof bavSvebs.<br />
marTvis unaris gaumjobeseba metad mniSvnelovania<br />
gansakuTrebiT <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong>.<br />
amisTvis mwvrTnelma xSirad unda<br />
SesTa vazos maT marTvis unaris gasaumjobesebeli<br />
situaciebi.<br />
mwvrTneli moTamaSeebs unda moeqces pativiscemiT,<br />
arasodes miayenos maT Seuracxofa,<br />
ar daamciros isini.<br />
mwvrTneli, ZiriTadad, <strong>kalaTburTi</strong>s specialistia,<br />
magram rodesac igi wvrTnis <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSeebs, maT aRzrdaSi garkveuli<br />
wvlili miuZRvis.
#4 testi-savarjiSo<br />
danarTi<br />
kiTxva swori pasuxi<br />
1<br />
2<br />
3<br />
4<br />
5<br />
6<br />
7<br />
8<br />
9<br />
10<br />
Sidagunduri saboloo mizani.<br />
399<br />
individualuri saboloo mizani<br />
erTi moTamaSisTvis da Sidagunduri<br />
saboloo mizani mTeli<br />
gundisTvis.<br />
samoqmedo amocana.<br />
samoqmedo amocana.<br />
samoqmedo amocana.<br />
moTamaSeTaSorisi saboloo<br />
mizani.<br />
samoqmedo amocana.<br />
individualuri saboloo mizani<br />
erTi moTamaSisaTvis da Sidagunduri<br />
saboloo mizani mTeli<br />
gundisTvis.<br />
samoqmedo amocana.<br />
samoqmedo amocana.
400<br />
#5 testi-savarjiSo<br />
kiTxva swori<br />
pasuxi<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
komentari<br />
1 sworia rodesac mwvrTneli moTamaSeebTan erTad SeimuSavebs<br />
maT valdebulebebs, sportsmenebi kisruloben<br />
garkveul pasuxismgeblobas da amiT<br />
maTi movaleobis grZnoba Zlierdeba.<br />
2 arasworia samuSao wesebi SemoRebuli unda iyos Tavidanve.<br />
radgan es xels Seuwyobs muSaobis process da<br />
xels SeuSlis problemebis warmoqmnas.<br />
3 sworia sezonis makrocikli unda daiyos mezociklebad.<br />
es ki, Tavis mxriv, iyofa erT an orkvirian mikrociklad.<br />
4 arasworia mniSvnelovania rogorc saboloo miznebi, ise<br />
samoqmedo amocana da maTi swori kombinireba.<br />
miuxedavad amisa, samoqmedo miznebi garkveulwilad<br />
ufro, sasargebloa, radgan moTamaSeebs<br />
SeuZliaT misi marTva TavianTi moqmedebebiT.<br />
amave dros samoqmedo amocana gavlenas axdens<br />
saboloo miznebzec.<br />
5 sworia miznebi unda iyos mimzidveli moTamaSeTaTvis,<br />
raTa hqondeT maTi miRwevis stimuli, magram<br />
amave dros, es miznebi unda iyos realuri moTamaSeTaTvis.<br />
6 sworia varjiSis dagegmvisas mwvrTnelma unda SearCios<br />
yvelaze Sesaferisi fizikuri datvirTva.<br />
7 arasworia saerTod, sezonis pirvel kvirebSi, datvirTvis<br />
moculoba mis intensivobaze meti unda iyos.<br />
8 arasworia mwvrTnelma unda gaakontrolos moTamaSeTa<br />
fsiqologiuri datvirTva iseve, rogorc igi<br />
akontrolebs fizikur datvirTvas an varjiSis<br />
taqtikur da teqnikur Sinaarss.<br />
9 sworia mokle varjiSebis CatarebiT SeiZleba Tavidan<br />
iyos aucilebeli moTamaSeTa gonebrivi gada-<br />
Rla.<br />
10 arasworia mini-<strong>kalaTburTi</strong>s da 13-14 wlis asakis moTama-<br />
SeTa mwvrTnelma ar unda Caataros specialuri<br />
mzadeba garkveuli TamaSisTvis es aseve ar aris<br />
rekomendebuli 15-18 wlis moTamaSeTaTvis meti<br />
wili TamaSebis win.
#6 testi-savarjiSoebi<br />
kiTxva swori<br />
pasuxi<br />
danarTi<br />
komentireba<br />
1 arasworia varjiSis dawyebamde mwvrTnels SemuSavebuli unda<br />
hqondes varjiSis mizani, Sinaarsi da is, Tu ra unda<br />
gakeTdes varjiSis dros ise, rom mogvianebiT mas ar<br />
dasWirdes miznis Sesabamisad varjiSis gadakeTeba.<br />
2 arasworia faseulia garToba mxolod varjiSis wesebis mixedviT.<br />
swori samuSao wesebis SemuSaveba varjiSs xdis<br />
gasarTobs da sasiamovnos.<br />
3 arasworia garemo faqtorebi arsebobs, rogorc varjiSis msvlelobis<br />
procesSi, ise manam, sanam moTamaSeebi Seasruleben<br />
nebismier qmedebas.<br />
4 arasworia axalgazra moTamaSeTa wvrTnisas unda icvlebodes<br />
rogorc varjiSis miznebi, ise struqtura.<br />
5 sworia monaTesave varjiSebi xels uwyobs varjiSisTvis gamoyofili<br />
drois ukeT gamoyenebas.<br />
6 sworia varjiSebis dros Sejibreba-varjiSi SeiZleba Catardes<br />
moTamaSeTa Soris, jgufebs Soris, romelTa<br />
drosac moTamaSeebs da jgufebs SeuZliaT aseve<br />
gaaumjobeson TavianTi sakuTari Sedegebi.<br />
7 arasworia Sejibreba-varjiSi ar unda iyos umizno, mas unda<br />
hqondes gamokveTili mizani da Sinaarsi.<br />
8 arasworia saswavlo varjiSebi mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundis wvrTnis<br />
ZiriTadi saxea. am asakis moTamaSeTa gundisTvis<br />
winaswar momzadeba romelime TamaSisTvis ar aris<br />
mizanSewonili.<br />
9 arasworia moTamaSeTa yuradReba ar unda iyos erTnairad<br />
daZabuli sezonis ganmavlobaSi Catarebuli yvela<br />
varjiSis dros, mwvrTnelma unda moaxdinos iseTi<br />
varjiSebis kombinireba, romlebic moiTxoven yuradRebas,<br />
did da mcire intensivobas.<br />
10 arasworia mcire jgufebTan muSaoba kargi strategiaa, radgan<br />
am dros moTamaSeebi ufro intensiurad monawileoben<br />
varjiSSi da grZnoben met pirad pasuxismgeblobas.<br />
11 sworia Catarebuli muSaobis Sedareba gegmis mixedviT Casatarebel<br />
muSaobasTan martivia, advilad gansaxorcielebelia<br />
da karg Sedegs iZleva.<br />
12 sworia Zalian sasargebloa varjiSisas dacvis da Tavdasxmis<br />
miznebis kombinireba. varjiSTa umetesi nawili<br />
swored amgvari unda iyos.<br />
401
402<br />
#7 testi-savarjiSo<br />
kiTxva swori<br />
pasuxi<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
komentarebi<br />
1 arasworia Tanagundelebis TandaswrebiT moTamaSis dacinva ukargavs<br />
mas <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSis survils.<br />
2 arasworia mxolod imis axsna <strong>moTamaSeebisTvis</strong> Tu ra unda gaakeTon, ar<br />
aris sakmarisi. mwvrTnelma TviTon unda aCvenos Tu rogor<br />
sruldeba esa Tu is moqmedeba, raTa maTTvis ukeT iyos<br />
gasagebi.<br />
3 sworia mwvrTnelma meti yuradReba unda dauTmos moTamaSeTa qcevas<br />
da qmedebebs, vidre maT mier miRweul Sedegebs.<br />
4 sworia elituri kalaTburTelebi kargi magaliTia <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSeTaTvis im SemTxvevaSi, rodesac miTiTebulia, Tu<br />
romeli qmedebaa mibaZvis Rirsi.<br />
5 arasworia varjiSis dros mwvrTneli yuradRebas amaxvilebs mxolod<br />
im Secdomebze, romlebis uSualod dakavSirebulia varji-<br />
Sis miznebTan. amdenad man moTamaSeebs unda Seusworos mxolod<br />
Sesabamisi Secdomebi da sxva mcdari moqmedebebi unda<br />
ugulebelyos.<br />
6 arasworia moTamaSeebi ar iswavlin ufro swrafad an ukeTesad, Tu<br />
mwvrTneli gauTaveblad isaubrebs imaze, Tu ra unda gaakeTon<br />
maT. mwvrTnelma unda gamoiyenos iseTi stratedia,<br />
rom moTamaSeebi mentalurad iyvnen CarTuli varjiSSi.<br />
7 sworia TamaSis Canaweris ganxilva karg samsaxurs uwevs moTamaSeebs<br />
sakuTari moqmedebebis aRqmisa da gaazrebisTvis.<br />
8 sworia ukukavSiri swavlebis Zlier sasargeblo faqtoria. sxva<br />
sikeTesTan erTad igi saSvualebas aZlevs yvelaze patara<br />
moTamaSesac ki, Seafasos Taisi winsvla.<br />
9 arasworia rogorc dadebiTi ise uaryofiTi “ganmtkiceba” emsaxureba<br />
qcevis gaumjobesebas. uaryobiTi “ganmtkiceba” ar unda<br />
iyos gaigivebuli dasjasTan.<br />
10 sworia rodesac mwvrTnels unda moTamaSeebis raime qcevis ganmtkiceba,<br />
man amisTvis unda daiwyos muSaoba maSinve, rogorc<br />
ki am qcevas SeniSnavs.<br />
11 sworia socialuri “ganmtkiceba” Zlier mniSvnelovani iaraRia <strong>axalgazrda</strong><br />
moTamaSeTa wvrTnisas. am miznisTvis mwvrTnelma<br />
unda gamoiyenos yvela SesaZlo situacia.<br />
12 arasworia dajidloebis sistema strategiulad Zlier efeqturia<br />
nebismieri asakis moTamaSeTa gundTan muSaobisas.<br />
13 arasworia dasjis meTodi unda iyos mimarTuli iseTi qmedebebis aRsakveTad,<br />
rogoricaa protesti msajis gadawyvetilebis winaaRmdeg<br />
da TanagundelisTvis raimes gadabraleba.<br />
14 sworia damsjeli meTodebis gamoyenebis Semdeg, myisierad unda<br />
moxdes moTamaSeTa mier Sesrulebuli dadebiTi qmedebebis<br />
ganmtkiceba.
#8 testi-savarjiSo<br />
danarTi<br />
kiTxva komentari<br />
1 kargia rodesac moTamaSeebi swrafad gadaadgildebian gverdiTi<br />
xazisken an saTadarigo skamisken.<br />
2 kargi iqneba, Tu moTamaSeebs eqnebaT ramdenime wami wylis dasalevad<br />
da dasasveneblad, vidre mwvrTneli daiwyebs laparaks.<br />
3 wuTSesvenebis dros laparakobs mxolod mwvrTneli.<br />
4 ukve momxdari Secdomebis gamo wuTSesvenebis gamoyeneba araproduqtiulia.<br />
wuTSesveneba konstruqciulad unda iyos gamoyenebuli<br />
mosalodneli situaciebis Sesaxeb sasaubrod.<br />
5 kargi strategiaa moTamaSeebis im efeqturi moqmedebebis ganmtkiceba,<br />
romelTa kvlav gameoreba mwvrTnelis azriT, maTTvis<br />
sasargebloa.<br />
6 cudia swrafi laparaki, raTa moaswro bevri ramis Tqma. mwvrTneli<br />
unda Seurigdes im azrs, rom is am dros yvelafers mainc<br />
ver ityvis. amitrom, man unda SearCios yvelaze mniSvnelovani<br />
da gasagebad gadasces moTamaSeebs.<br />
7 mwvrTnelma moTamaSeebis yuradReba unda gaamaxvilos mosalodnel<br />
situaciaSi yvelaze mniSvnelovan moqmedebaze.<br />
8 ar aris mizanSewonili mwvrTnelma gaaxsenos moTamaSeebs, rom<br />
maT unda moigon TamaSi, piriqiT man unda gadaitanos moTama-<br />
SeTa yuradReba angariSidan moqmedebebze.<br />
9 moTamaSis dacinva TiTqosda ukeTesi TamaSis gamosawvevad,<br />
cudi strategiaa. am qmedebis Semdgomi efeqti Zalze uatyofi-<br />
Ti iqneba.<br />
10 Tu mwvrTneli amCnevs, rom mas ara aqvs dro <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
yvelafris saTqmelad, es niSnavs, rom man unda Tqvas yvelaze<br />
mniSvnelovani da ara bevri .<br />
11 kargia, rodesac taimautis dros mwvrTneli ramdneime sityviT<br />
amxnevebs moTamaSeebs.<br />
403
404<br />
#9 testi-savarjiSo<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
kiTxva komentarebi<br />
1 varjiSis dros unda mwvrTneli, iyos mizandasaxulii, pozitiuri<br />
da konstruqciuli. Tu igi gundis muSaobis met uaryofiT<br />
mxares xedavs, vidre dadebiTs, man unda Secvalos Tavisi muSaobis<br />
stili.<br />
2 Tu mwvrTneli brazobs, rodesac moTamaSeebi Secdomebs uSveneben,<br />
igi unda dafiqrdes amaze. Secdomebi TamaSis nawilia da<br />
mwvrTneli moTminebiT unda moekidos maT. misi damokidebuleba<br />
moTamaSeTa mimarT unda iyos mizanmimarTuli, pozitiuri, konstruqciuli,<br />
rodesac igi xelmZRvanelobs TamaSs.<br />
3 mwvrTnelma xeli unda Seuwyos moTamaSeebis swori moqmedebebis<br />
ganmtkicebas, maTi warumateblobis SemTxvevaSic ki. am gziT isini<br />
Zal – Rones ar daiSureben warmatebis misaRwevad.<br />
4 TamaSis dros mwvrTnelma unda gaamxnevos moTamaSeebi, rodesac<br />
isini Secdomebs uSveben da miapyros maTi yuradReba arsebul<br />
mizans.<br />
5 ar SeiZleba mwvrTnelma moTamaSeTa gundi da mis wevrTa TamaSi<br />
Seafasos saboloo angariSis mixedviT.<br />
6 mwvrTnelma unda misces TamaSis saSualeba da ar Seaxsenos yovel<br />
wuTs, Tu ra unda gaakeTon moTamaSeebma.<br />
7 mwvrTnelma ar unda dascinos da Seuracxyos moTamaSeebi.<br />
8 strategiuli miznebidan gamomdinare, mwvrTnelma unda gaiTvaliswinos<br />
TamaSis angariSi, magram amave dros mas unda Seswevdes<br />
unari, uxelmZRvanelos TamaSs, angariSis miuxedavad.<br />
9 mwvrTnelis mxridan msajis Seuracxyofa an protesti misi gadawyvetilebebis<br />
gamo, moTamaSeTaTvis cudi magaliTia.<br />
10 kargia, rodesac, TamaSis dros, mwvrTneli moTamaSeebs gadasdebs<br />
dadebiT ganwyobas.<br />
11 TamaSis pirveli naxevris damTavrebis Semdeg, ar aris marTebuli,<br />
mwvrTnelma gakicxos moTamaSeebi daSvebuli SecdomebisTvis,<br />
piriqiT, man unda damoZRvros isini, ise, rom TamaSis meore<br />
naxevari ukeTesad Caataron.<br />
12 TamaSis warmarTvis dros mwvrTneli unda moeridos moTamaSeTa<br />
qmedebebis dagmobas da aseve amis gamomxatvel Jestikulacias.<br />
13 mwvrTnelma unda miulocos gamarjveba mowinaaRmdege gundis<br />
mwvrTnels (misi gamarjvebis SemTxvevaSi) da amiT magalTi unda<br />
misces Tavis moTamaSeebs, rom isinic aseve moeqcnen mowinaaRmdege<br />
gundis wevrebs.<br />
14 TamaSis bolos moTamaSeebi ar arian mzad, aRiqvan mwvrTnelis<br />
SeniSvnebi. amitom uSualod TamaSis Semdeg matCis ganxilva ar<br />
aris sasurveli. TamaSis ganxilva ufro Sedegiani iqneba orisami<br />
dRis Semdeg, rodesac isini ukve dasvenebulebi arian.
a<br />
indeqsi<br />
<strong>axalgazrda</strong> aTletTa uflebebi 18<br />
aqtiuri monawileobis periodebi 157, 159<br />
10-11-12 wlis asaki 178, 236<br />
araswori Sesruleba mcdari gadawyvetilebis gamo 220<br />
araxelsayreli situaciebi 268<br />
b<br />
burTis miReba 268, 317<br />
burTis moxsna Tavdamsxmelebis mier 322, 331<br />
g<br />
garemo paqtorebi 115<br />
-gamomwvevi mizezi 341, 342, 344, 346<br />
ganviTareba<br />
_ fizikuri ganviTareba 48<br />
_Semecneba ganviTareba 31<br />
_pirovnul da socialur faseulobaTa Camoyalibeba 20<br />
_fsiqologiuri ganviTareba 31<br />
_aRzrda da ganviTareba 17<br />
gadaadgileba 298, 380<br />
gakicxva, dasjism eTodis gamoyeneba 150<br />
gakicxva, dasja 151<br />
_negatiuri dasja 143<br />
_positiuri dasja 143<br />
gauTvaliswinebeli garemoebebi 142<br />
ganviTarebis dasruleba 69 gadawyvetilebis miReba 320<br />
405
406<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
gasaviTareblad 208<br />
_specifiuri samuSao wesebi 115<br />
_siswrafe 207<br />
_struqtura 115<br />
_testi varjiSebi 123<br />
_varjiSebis calkeuli saxeebi 114<br />
_sxvadasxva varjiSebi 116<br />
_zonuri dacva 370<br />
`ganmtkiceba”<br />
_negatiuri dasja 143<br />
_pozitiuri dasja 143<br />
_socialuri `ganmtkiceba” 147<br />
_`ganmtkicebis” gamoyeneba 145<br />
gundis Seqmna 59<br />
ganrigid SemuSaveba 104<br />
gundis dacvis koncefcia 355<br />
gunduri TamaSi 354<br />
gunduri muSaoba 24<br />
grZeli pasi 377<br />
gzis gadaRobva 270, 298<br />
gamTamaSeblis TamaSi (swraf SetevaSi) 379<br />
d<br />
dagegmva 57<br />
dasxleta 292<br />
_zogierTi ram TamaSebis Sesaxeb 95<br />
_mezociklis dagegmva 66<br />
_mikrociklis dagegmva 66<br />
_samuSao gegmebis Sedgena 64<br />
drois ganawileba 65<br />
dadebiTi gamocdileba 47<br />
dacva<br />
_dacvis garTulebuli strategia 376<br />
_gzis gadaRobva 270<br />
_dacvis elementebi 280<br />
_dacvis safuZvlebi 254, 260, 264, 274, 286, 292<br />
_CaRobvebis winaaRmdeg 361, 362<br />
_manZilis da poziciebis dakaveba 270, 274, 286, 355<br />
_ormagi dacva 270, 263
indeqsi<br />
407<br />
_dacvis daxmareba 357<br />
_varjiSi dacvaSi 260, 264<br />
_dacva presingiT 372<br />
_rotacia 359<br />
_saubari dacvaSi 365<br />
_gunduri dacvis koncefcia 355<br />
_zonuri dacva 366<br />
dacva presingiT 372<br />
dasveneba 82, 94<br />
daxmareba<br />
_daxmareba da dabruneba sakuTar poziciaze 357<br />
_dacvis daxmareba TavdamsxmelTa driblingiT SeWrisas 357<br />
_daxmareba sajarimo moednis pasebis winaaRmdeg 360<br />
_dacvis daxmareba CaRobvebis winaaRmdeg 361<br />
_mwvrTnelis moqmedebebi moTamaSeTa yuradRebis sruli diagrama 211<br />
koncentraciis<br />
dajildoebis sistema 148varjiSis Sinaarsi 77, 78, 79, 106<br />
driblingi 209, 220, 229, 233, 248<br />
e<br />
6-7 wlis asaki 182<br />
erTnabijiani SeCereba 316<br />
v<br />
varjiSis sezoni 65<br />
varjiSis gegma 240<br />
_6-7 wlis asaki 240<br />
_8-9 wlis asaki 242<br />
_10-12 wlis asaki 243<br />
varjiSebis Sefaseba 124<br />
varjiSebis organizeba 108<br />
varjiSebi 114<br />
varjiSis procesi 131<br />
varjiSebis sezoni 108<br />
_moTamaSeebis moqmedebaTa Sefaseba 137, 138<br />
_mwvrTnelis moqmedebebi 153<br />
_mwvrTnelis strategiebi 128<br />
_ZiriTadi varjiSebi 111, 113
408<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
_Sefaseba 124, 125, 126<br />
_miznebi 111<br />
_varjiSebis organizacia 108, 110<br />
_varjiSebis etapi 109<br />
_varjiSis Canaweri 125<br />
_samuSao wesebi 113<br />
z<br />
zonuri dacva<br />
_specifiuri koncefcia 367<br />
_varjiSebi 371<br />
T<br />
Tavisufali tyorcna 397, 398<br />
TviTSefaseba 42<br />
TviTSefaseba matCis naxevris amowurvis Semdeg 178<br />
Tavdasxma `kaci kacze” 382<br />
Tavdasxma presingis winaaRmdeg 396<br />
TamaSi erTi-erTze 184, 300, 386, 390<br />
Tavdasxma<br />
_garTulebuli koncefciebi 17-18 wlis <strong>moTamaSeebisTvis</strong> 387<br />
_Tavdasxmis ZiriTadi saxe 15-16 wlis <strong>moTamaSeebisTvis</strong> 383<br />
_urTierTTanamSromloba Tavdasxmisas 294<br />
_Tavdasxma kaci kacze 182<br />
_Tavdasxma presingis winaaRmdeg 396<br />
_Tavdasxma gaRobvebis gamoyenebiT 266<br />
_Tavdasxma zonis winaaRmdeg 390<br />
TamaSSi burTis Semotana 398<br />
TamaSebi 95<br />
_mwvrTnelis qceva 156<br />
_15-18 wlis asakis moTamaSeTa gundi 99<br />
_mini <strong>kalaTburTi</strong>s gundebi 96<br />
_13-14 wlis moTamaSeTa gumdi 98<br />
TviTSemecneba 42<br />
TviTkontroli 46<br />
TamaSis gegmebi da miznebi 161<br />
TamaSis wina da ukana centris poziciebi 394<br />
Tavdasxma zonis winaaRmdeg 390
indeqsi<br />
15-16 wlis asakis moTamaSeebi 50, 366, 372, 383, 398<br />
15-18 wlis asakism oTamaSeebi 51, 87, 303, 380, 383<br />
i<br />
individualuri taqtika 250<br />
instruqciebi 134<br />
intensivoba 85, 86, 105, 106<br />
k<br />
409<br />
kriteriumebi, romlebic gasaTvaliswinebelia taqtikur gadawyvetilebaTa<br />
miRebisas 339<br />
komentarebi 134, 162, 167, 168<br />
koncentracia 30,165,177<br />
kiTxvebi 136<br />
kviris ganmavlobaSi Catarebuli TamaSebis Canaweri 126<br />
m<br />
mosalodneli sirTuleebi 161<br />
midgoma 129<br />
mimarTulebis Secvla 314,332,384<br />
miznebi<br />
_Sesabamisi miznebis SerCeva 75<br />
_koleqtiuri miznebi 68, 74<br />
_efeqturi amocanebi 72, 74<br />
_saboloo miznebi 72, 73<br />
_TamaSis gegmebi 161, 164<br />
_varjiSis mizezebi 114<br />
_varjiSis dagegmva 110, 111<br />
_individualuri miznebi 68, 69, 74, 76<br />
_gundTaSoris miznebze yuradRebis gamaxvileba 69<br />
_moTamaSeTaSoris miznebze yuradRebis gamaxvileba 69<br />
_Sualeduri miznebi 71, 72<br />
_gundTaSoris miznebze yuradRebis gamaxvileba 69<br />
_ moTamaSeTaSoris miznebze yuradRebis gamaxvileba 69<br />
_saboloo miznebi 67, 68, 72<br />
_samoqmedo amocanebi 67, 69, 72, 76, 164<br />
_miznebis dasaxva 67, 79
410<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
_dagegmva 104<br />
_gundis miznebi 68<br />
moTamaSeebi 59<br />
_moTamaSeebis yuradRebis koncenracia 165<br />
_moTamaSeebis movaleobebi 60<br />
_moTamaSeebis monawileoba 121<br />
mwvrTnelis strategia muSaobis dros 128<br />
mwvrTnelis muSoabis stili 53<br />
marcxis marTva 39<br />
misaRebad 165<br />
mwvrTnelis roli 44<br />
makrocikli 66<br />
mezocikli 65, 66, 103<br />
mikrocikli 65, 66, 104<br />
mibaZva 132, 133<br />
moZraoba moedanze 282<br />
moZraoba da burTism iReba 317<br />
moZraoba ukana centris poziciaze 330<br />
mini <strong>kalaTburTi</strong> 181<br />
_mini <strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeebi 49<br />
_mini <strong>kalaTburTi</strong>s gundi 92<br />
mwvrTnelis damokidebuleba TamaSis mimarT 157<br />
_TamaSis Semdeg 177<br />
_TamaSis dawyebamde 160<br />
_Sesveneba taimebs Soris 176, 178<br />
_TamaSis dros 164.167,170<br />
_varjiSis dro 152<br />
_mwvrTnelis roli 44<br />
marTva 33, 35, 177<br />
_marTvis unaris gaumjobesebis meTodebi 35<br />
_TviTkontroli 46<br />
mcvelTa iZuleba datovon sakuTari poziciebi 390<br />
moZraoba uburTod 307, 330<br />
marTvis unari 33, 103, 164<br />
modeli<br />
_eqspertis modeli 133<br />
_ostatis modeli 133<br />
moZraobis srulyofa 208<br />
_pasebi 225, 229, 142, 143, 272, 273-275<br />
_fizikuri ganviTareba 192
indeqsi<br />
_moTamaSeTa monawileoba 121<br />
_Zalovani siswrafe 206<br />
_burTis Camoxsna 327<br />
_damakavSirebeli varjiSebi 116<br />
_sunTqviTi varjiSebi 204<br />
_CaRobvebi 256, 262<br />
_tyorcna 217, 220<br />
_sivrcis aRqma 196<br />
_varjiSebi sivrcul – droiTi da dinamikuri Cvenebis<br />
mzadeba TamaSisTvis 162, 163<br />
mwvrTnelis strategia muSaobis dros 128<br />
moTamaSeTa qcevebi 135, 138<br />
moculoba 85, 88, 104, 105,<br />
muSaoba da dasveneba 82<br />
muSaobis stili 52<br />
o<br />
ormagi dacva 270<br />
ornabijiani SeCereba 316<br />
p<br />
pasebi 225, 229, 232, 142, 276, 278, 229, 236, 377<br />
pasis gadacema da mis ukan misaRebad wasvla 138<br />
pauzebi 167, 169, 171<br />
praqtikuli savarjiSoebis pasuxebi da komentarebi 399<br />
pasuxismgebloba 21, 58<br />
poziciis dakaveba da moZraoba 270, 282, 373<br />
piriT xazis gaswvriv 185<br />
pasuxismgebloba 21, 58<br />
pirovnuli da socialuri faseulobebi 20<br />
piradi pasuxismgebloba 21<br />
pirovnuli da socialuri faseulobebi 21<br />
r<br />
8-9 wlis asaki 182, 242<br />
ritacia 359<br />
411
412<br />
s<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
sxeulis wonasworoba 310<br />
sxeulis mdgomareoba 309<br />
siswrafis Secvla 312, 332, 385<br />
sakuTari Tavis rwmena 37<br />
sixSire 170<br />
_swrafi tyorcna 297<br />
_moTamaSeTa moqmedebebi 137, 138, 293<br />
_Tavisufali tyorcnis Sedegebi 297<br />
_CaRobvebis aRricxva 100<br />
_varjiSis sezonis Canaweri 125<br />
_kviris ganmavlobaSi varjiSis Canaweri 126<br />
situaciis swored gamoyeneba 386<br />
swrafi Seteva<br />
_organizebuli swrafi Setevis elementebis swavla 276, 376<br />
_swrafi Setevis safuZvlebis swavla 252, 288<br />
_swrafi Setevis zCanaweri 291<br />
_swrafi Setevis swavleba 258, 266, 282, 296, 298, 300,<br />
sammagi muqara 246, 270<br />
sakuTari Tavis rwmena 37<br />
_sakuTari Tavis rcmena zogadad 38<br />
_sakuTari Tavis rwmena sfecifiur situaciebSi 38<br />
swrafi Seteva da burTis gadatana 377<br />
sxva adamianTa pativiscema 25<br />
sirbili 313<br />
socialuri faseulobebi 20<br />
siswrafe 312<br />
samuSao wesebi 113, 172<br />
t<br />
tyorcna: 217, 220, 229, 233, 305, 306, 335<br />
taqtikur gadawyvetilebaTa miReba 338, 339, 343, 344, 345, 348, 349<br />
testi-varjiSebi 123<br />
u<br />
ukana centris dacva 362<br />
ukukavSiri 140, 148<br />
uZlureba 32
f<br />
indeqsi<br />
farSi Sesvla 224<br />
fizikuri ganviTareba 48<br />
fexebis moZraoba 311, 334, 335<br />
fizikuri ganviTareba 48<br />
fizikuri datvirTva 304<br />
fizikuri datvirTva 81<br />
fsiqologiuri ganiviTareba 31<br />
fsiqologiuri dasveneba 94<br />
fizikuri datvirTva 81, 85, 104<br />
fsiqologiuri datvirTva 87, 105, 106<br />
_fsiqologiuri datvirTvis daxasiaTeba 88<br />
_arasakmarisi fsiqlogiuri datvirTva 89<br />
_dadebiTSedegiani fsiqologiuri datvirTva 90<br />
_fsiqologiuri datvirTvis adekvaturi gamoyeneba 92<br />
y<br />
yuradReba, koncentracia 31,120,135,164,171,345<br />
yuradRebis intensivoba 121<br />
S<br />
Semecneba ganviTareba 31<br />
Seipovroba 21<br />
Sesveneba taimebs Soris 176<br />
SeWra burTis misaRebad 392<br />
Seupovroba 21<br />
Semotrialeba 274, 385<br />
Sefaseba<br />
-agresiuli Tavdasmix Sefaseba 331<br />
-moTamaSeTa qmedebebis Sefaseba varjiSis dros 293<br />
-burTis tyorcnis teqnikis Sefaseba 305, 306<br />
-TviTSefaseba matCis naxevris amowurvis semdeg 178<br />
Sexseneba 168<br />
wamaxalisebeli 146<br />
Sexsenebebi 136<br />
SeCereba 316, 317<br />
Sinaganawesi 63<br />
Sejibreba 28<br />
413
414<br />
C<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />
17-18 wlis asaki 53<br />
Canaweri mwvrTnelis mowmedebebis Sesaxeb 152,153<br />
Canaweri<br />
_mwvrTnelis moqmedeba 152, 153, 167<br />
_swrafi Seteva 291<br />
_mwvrTnelis mier <strong>moTamaSeebisTvis</strong> SeniSvnebis micemis sixSire 167<br />
_mwvrTnelis mier moTamaSeTa dadebiTi moqmedebebis ganmtkicebis<br />
Camoxsna 270, 322, 331<br />
CaRobvebi<br />
_brma CaRobva 388<br />
_swrafi CaRobvebi wina centrisken gaWriT 389<br />
_CaRobvebi 361<br />
_ornagi CaRobva 388<br />
_CaRobva mcvelis gverdis avliT 388<br />
_CaRobvebi mtyorcnelebisTvis 387<br />
_Tavdasxma presingis winaaRmdeg 396<br />
_CaRobvebis swavleba 257, 262, 266<br />
_CaRobvebis gamoyeneba 268<br />
CaRobvebi 256, 257, 318, 338, 339<br />
_CaRobvebis cxrili 100<br />
c<br />
13-14 wlis asaki 49, 92, 98,<br />
cru moZraobebi 268, 310, 332, 336, 385<br />
Z<br />
ZiriTadi TamaSi<br />
-ZiriTadi TamaSi erTi erTze 185<br />
-ZiriTadi TamaSi ori orze 187<br />
-sami samze ZiriTadi TamaSi 190<br />
-oTxi oTxze, xuTi xuTe ZiriTadi TamaSi 190<br />
w<br />
wvrTna<br />
_winaswari ganWvreta da arCevani 209
indeqsi<br />
_yuradRebis intensivoba varjiSis dros 121<br />
_wonasworoba 199<br />
_<strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebi 210<br />
_sxeulis saerTo ganviTareba 192<br />
_sxeulis orientacia sivrceshi 195<br />
_Sejibreba-varjiSebi 118<br />
_koordinacia 305<br />
_dacva 254, 255, 258, 259, 262, 263, 270, 271, 274, 275,<br />
280, 281, 284, 285, 286, 292, 370<br />
_dacva da kombinacia driblingiT pasiT da tyorcniT 233<br />
_driblingi 209, 248, 249<br />
_driblingi da tyorcna 220<br />
_driblingi, pasebi da tyorcna 229<br />
_martivi varjiSebi 115<br />
_varjiSis xangrZlivoba 120<br />
_gamZleoba 205<br />
_gasarTobi varjiSebi 119<br />
_swrafi Seteva 258, 266, 282, 296, 298, 300<br />
_saxsrebis moqniloba 207<br />
_farSi Sesvla 224<br />
_varjiSis procesi 131<br />
_moZraobis, adaptaciis da transformaciis Cvevebis srulyofa;<br />
warmatebis marTva 39<br />
wina centri 392 individualuri Taviseburebebi 304<br />
wesebis pativiscema 25<br />
wesebi 62, 343, 344, 347, 348, 350<br />
wuTSesvenebebi 172<br />
x<br />
xelmisawvdomi sakalaTburTo teqnikuri samuSaoebi 62<br />
j<br />
janmrTelobis gaumjobeseba 19<br />
415
416<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong>
417
418<br />
<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong>