30.01.2013 Views

kalaTburTi axalgazrda moTamaSeebisTvis

kalaTburTi axalgazrda moTamaSeebisTvis

kalaTburTi axalgazrda moTamaSeebisTvis

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

<strong>kalaTburTi</strong>s saerTaSoriso federacia<br />

FEDERATION INTERNATIONALE DE BASKETBALL<br />

INTERNATIONAL BASKETBALL FEDERATION<br />

<strong>kalaTburTi</strong><br />

<strong>axalgazrda</strong><br />

<strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

saxelmZRvanelo mwvrTnelebisTvis<br />

BASKETBALL FOR YOUNG PLAYERS<br />

GUIDELINES FOR COACHES<br />

ilia WavWavaZis saxelmwifo universiteti<br />

ILIA CHAVCHAVADZE STATE UNIVERSITY<br />

saqarTvelos <strong>kalaTburTi</strong>s federacia<br />

GEORGIAN BASKETBALL FEDERATION<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa evropis asociacia<br />

EUROPEAN ASSOCIATION BASKETBALL COACHES<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa msoflio asociacia<br />

WORLD ASSOCIATION BASKETBALL COACHES


2<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

All rights reserved. The reproduction of this work in any form or by any electronic,<br />

mecanical, or other means, now known or hereafter invented, including xerography,<br />

photocopying, and in any information storage and retrieval system, is forbidden<br />

without the written permission of FIBA.<br />

Published by the International Basketball Federation (FIBA) in collaboration with<br />

the European Association of Basketball Coaches (EABC).<br />

FIBA<br />

Boschetsrieder Str. 67<br />

D-81 379 Munchen, Germany<br />

P.O. Box 700607<br />

D-81 306 Munchen, Germany<br />

EABC<br />

Jorge Juan, 82, 5,° - 1, ° A<br />

28009 Madrid, Spain<br />

Written by Jose Maria Buceta, Maurizio Mondoni, Aleksandar Avakumovic and<br />

Lazlo Killik. Edited by Jose Maria Buceta.<br />

© 2000, FIBA<br />

ISBN: 84-8155-591-6<br />

Deposito Legal: M-8738-2000<br />

printed in Madrid, Spain,<br />

by Editorial DYKINSON, S, L.<br />

Melendez Valdes, 61<br />

28015 Madrid, Spain<br />

in collaboration with SAFEKAT, S.L. and JACARYAN, S.A.


wignis qarTul enaze Targmna da gamocema uzrunvelyo<br />

saqarTvelos <strong>kalaTburTi</strong>s federaciam da ilia WavWavaZis saxelmwifo universitetma<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s saerTaSoriso federaciis nebarTviT<br />

saqarTvelos <strong>kalaTburTi</strong>s federacia da ilia WavWavaZis saxelmwifo universiteti<br />

uangaro daxmarebisTvis madlobas uxdis samecniero-teqnikuri Targmanis centrs<br />

(direqtori gia qiqoZe).<br />

Targmani inglisuridan _ magda guruli<br />

samecniero redaqtori – dimitri jafariZe, biznesis administrirebis doqtori<br />

wignis redaqtori _ gia miqaZe<br />

dasabeWdad wigni momzadda ilia WavWavaZis saxelmwifo universitetis gamomcemlobaSi.<br />

Tbilisi, 2009<br />

ISBN: 978-9941-9085-3-8<br />

3


4<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

winaTqma qarTuli gamocemisTvis<br />

Tanamedrove msoflioSi kalaTburTma ganviTarebis gansakuTrebul<br />

dones miaRwia. gaizarda TamaSis siswrafe, tyorcnebis sizuste, Cqarosnuli<br />

teqnika, kombinaciaTa Sesrulebis done TavdasxmaSi da urTierTdazRvevis<br />

ostatoba dacvaSi, aTletizmi, gamZleoba da TamaSis sxva<br />

komponentebi. amgvari ostatobis miRweva mxolod sakalaTburTo niWierebiT<br />

da Tundac Tavdauzogavi SromiTa da mondomebiT SeuZlebelia. is<br />

aTiode weli, romelic mwvrTnelebs eZlevaT 8-10 wlis ymawvilebis iseTi<br />

donis ostatebad aRsazrdelad, romelTac gaaCniaT uzado teqnika, sakalaTburTo<br />

azrovneba da sxva Rirsebebi namdvilad arasakmarisia. amocanas<br />

arTulebs is faqtic, rom saqme gvaqvs swrafad mozard ymawvilebTan,<br />

romelTa koordinaciisa da siswrafis miyvana sakalaTburTo kondiciamde<br />

metad rTuli saqmea. amitom, cxadia, rom norC kalaTburTelTa<br />

wvrTnis procesi, miuxedavad mravali siZnelisa, unda iyos detalurad<br />

gaazrebuli, momavlis saWiroebebze orientirebuli, meTodurad daxvewili<br />

da mimdinare, maRali sakalaTburTo kulturis mqone skolebis<br />

gamocdilebaze dafuZnebuli. am TvalsazrisiT, vfiqrobT, winamdebare<br />

saxelmZRvanelo SesaniSnavi SenaZenia mozardebTan momuSave mwvrTnelebisTvis.<br />

wigni Sedgenilia maRali rangis specialistebis mier FIBAs<br />

programis safuZvelze. masSi mocemulia norC kalaTburTelTa swavlebisa<br />

da daostatebis TiTqmis yvela aspeqti: Teoriuli mosazrebebi<br />

da praqtikuli rCevebi, wvrTnis procesis grZelvadiani da moklevadiani<br />

etapebis dagegmvisa da ganxorcielebis principebi, gaanalizebulia<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTadi komponentebis (dacva, Tavdasxma, teqnika, fizikuri<br />

da fsiqologiuri mzadyofna, swori gadawyvetilebebis miRebis unari<br />

da sxv.) srulyofis xerxebi da meTodebi sxvadasxva asakis <strong>moTamaSeebisTvis</strong>,<br />

dawyebuli mini-<strong>kalaTburTi</strong>s periodidan damTavrebuli18<br />

wlis asakamde. wignSi gansakuTrebiT xazgasmulia da argumentirebulad<br />

aris dasabuTebuli mwvrTnelis uzarmazari pasuxismgebloba mSoblebisa<br />

da sazogadoebis winaSe.<br />

aRsaniSnavia, rom iseTi mdidari sakalaTburTo tradiciebis mqone<br />

qveyanaSi, romelsac saqarTvelo warmoadgens, winamdebare saxelmZ-<br />

Rvanelo pirveli qarTulenovani Targmania, romelic srulyofilad<br />

warmogvidgens wvrTnis procesisa da <strong>kalaTburTi</strong>s swavlebis Teoriasa<br />

da praqtikas. aRniSnuli saxelmZRvanelo gamoadgebaT bavSvebsa da mozardi<br />

asakis sportsmenebTan momuSave sxva saTamaSo saxeobebis mwvrTnelebsac.<br />

Sesabamisad, winamdebare saxelmZRvanelo qarTuli sakalaTburTo<br />

da mTlianad sportuli sazogadoebis mniSvnelovani SenaZenia.<br />

aRniSnuli saxelmZRvanelos gamocema Sedegia im mWidro TanamSrom-


lobisa, romelic mimdinare etapze warmoebs saqarTvelos <strong>kalaTburTi</strong>s<br />

federaciasa da ilia WavWavaZis saxelmwifo universitets Soris. aRniSnuli<br />

TanamSromlobis koncefcia efuZneba akademiuri kvalifikaciisa<br />

da sportuli gamocdilebis Serwymis ideas, rac miznad isaxavs msoflioSi<br />

aprobirebuli codnis identificirebas, seleqcias da transfers<br />

qarTul sinamdvileSi da, Sesabamisad, qarTveli mwvrTnelebisa da<br />

sportsmenebis aRWurvas globaluri donis konkurentunariani kompetenciebiT.<br />

saqarTvelos <strong>kalaTburTi</strong>s federacia<br />

ilia WavWavaZis saxelmwifo universiteti<br />

5


winaTqma<br />

winamdebare wigni Sedgenilia masaliT, romelic moamzada qvemoT<br />

warmodgenilma samuSao jgufma FIBA-s programa ,,<strong>axalgazrda</strong> mwvrTneli<br />

2002-is proeqtis ganxorcielebis farglebSi.<br />

aRniSnul jgufs xelmZRvanelobdnen:<br />

patrik baumani – FIBA-s generaluri mdivnis TanaSemwe;<br />

anton maria komasi – <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa evropuli asociaciis<br />

prezidenti.<br />

jgufSi agreTve Sediodnen:<br />

aleqsandre avakumoviCi – BAM Passerelle Movement-is prezidenti;<br />

xose maria buseta – <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa evropuli<br />

asociaciis generaluri mdivani;<br />

mauricio mondoni _ mini-<strong>kalaTburTi</strong>s evropuli komisiis wevri;<br />

laslo kiliki – <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa evropuli asociaciis aRmasrulebeli<br />

saorganizacio komitetis wevri.<br />

FIBA-m winamdebare wignis dawera daavala am sferoSi momuSave profesionalebs:<br />

aleqsandre avakumoviCs, xose maria busetas(redaqtori),<br />

mauricio mondonisa da laslo kiliks.<br />

FIBA didad afasebs am jgufis mier gaweul mniSvnelovan Sromas da<br />

madlobas uxdis im pirebsa da dawesebulebebs, romlebmac moamzades<br />

wignisTvis fotomasala: paloma romeros, suzana fernandess, german<br />

garsia kazanovas, antonio paternas, aleqsandre avakumoviCs, karlos<br />

sains de axas, xose maria busetas, espaneTis <strong>kalaTburTi</strong>s mwrTvnelTa<br />

asociacias, bulgareTis <strong>kalaTburTi</strong>s federacias, madridis moswavle-<br />

Ta skolas, malagis klubs, madridis kolegias, madridis real kanoes da<br />

madridis realis safexburTo klubs.<br />

FIBA agreTve madlobas uxdis qalbatonebs Sila ingrisianos da maika<br />

Zuritas inglisur teqstze warmatebuli muSaobisTvis, baton antonio<br />

parons, wignisTvis Sesrulebuli SesaniSnavi naxatebisaTvis, qalbaton<br />

dolores del pinos udidesi daxmarebisaTvis da dikinsonis redaqcias<br />

wignis redaqtirebis procesSi gamoCenili yuradRebisTvis.<br />

dabolos, FIBA gansakuTrebul mniSvnelobas aniWebs im udides wvlils,<br />

romelic evropis <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa asociaciam Seitana<br />

am proeqtSi.


meoce saukunis bolosTvis kalaTburTs ukve mTel dedamiwaze TamaSobdnen.<br />

<strong>kalaTburTi</strong> sportis erT-erTi yvelaze popularuli saxeobaa<br />

gogonaTa da vaJTa Soris. FIBA 208 erovnul sazogadoebas aerTianebs,<br />

Sesabamisad sportis aRniSnuli saxeobiT asobiT aTasi adamiania gatacebuli.<br />

bevri maTganisTvis <strong>kalaTburTi</strong> SesaniSnavi saSualebaa fizikuri,<br />

pirovnuli da socialuri ganviTarebisaTvis. <strong>kalaTburTi</strong> emsaxureba,<br />

agreTve, im faseulebaTa damkvidrebas romlebmac m TaobaTa ukeTesi momavali<br />

unda uzrunvelyon da biZgi miscen adamianebsa da qveynebs Soris<br />

urTierTpativiscemaze agebul Tanaarsebobas XXI saukuneSi.<br />

FIBA acnobierebs <strong>kalaTburTi</strong>s gansakuTrebul mniSvnelobas axalgazrdobis<br />

mravalmxriv ganviTarebaSi da mwvrTnelTa mniSvnelovan<br />

rols am saqmeSi, vinaidan swored mwvrTnelebma unda uzrunvelyon, rom<br />

maTi sakalaTburTo gamocdileba maqsimalurad sasargeblo gamodges<br />

aRsazrdelebisaTvis. am miznis misaRwevad, FIBA-s <strong>kalaTburTi</strong>s mwrTvnelTa<br />

evropul asociaciasTan erTad Seiqmna programa ,,<strong>axalgazrda</strong><br />

mwvrTnelebi 2000,” romelic iTvaliswinebs <strong>kalaTburTi</strong>s aRmzrdelTa<br />

momzadebas norC moTamaSeebTan samuSaod, mini <strong>kalaTburTi</strong>s asakidan<br />

18 wlamde. es programa Seiqmna imisaTvis, rom saSualeba mieca mwvrTnelebisaTvis<br />

egrZnoT da gaeTavisebinaT sakuTari pasuxismgebloba, gascnobodnen<br />

sakalaTburTo strategiasa da Tanamedrove koncefciebs,<br />

romelTa mizania momavali sportsmenebis aRzrdisTvis xelSewyoba.<br />

am amocanaTa Sesasruleblad, FIBA-s mier SerCeulma specialistebma<br />

Seqmnes samuSao jgufi, romlis Zalisxmevis Sedegia winamdebare wigni.<br />

es naSromi unda iqces mniSvnelovan saSualebad, romelic xels Seuwyobs<br />

FIBA-s, olimpiuri moZraobis an erovnuli federaciebis egidiT<br />

msoflios nebismier kuTxeSi organizebul mwvrTnelTa sakvalifikacio<br />

seminarebs. vimedovneb, rom mkiTxveli Rirseulad Seafasebs wignis mniSvnelobas<br />

da warmatebiT gamoiyenebs mas <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebTan muSaobis<br />

meTodebis gasamdidreblad.<br />

borislav stankoviCi<br />

FIBA-s generaluri mdivani


swavleba gacilebiT Znelia, vidre swavla. Cven yvelam viciT aRniSnuli<br />

WeSmariteba, magram xSirad viviwyebT mas.<br />

ratom aris swavleba ufro rTuli? ara mxolod imitom, rom maswavlebels<br />

ufro meti codna moeTxoveba, aramed imitomac, rom man zedmiwevniT<br />

unda icodes rogor da ra aswavlos.<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa msoflio asociacias (WABC) wilad xvda<br />

didi pativi, monawileoba mieRo FIBA-s mier SemuSavebul did programaSi,<br />

romelic iTvaliswinebs norC kalaTburTelebTan momuSave mwvrTnelebis<br />

swavlebas.<br />

yoveldRiurad tardeba sawvrTneli seminarebi msoflios sxvadasxva<br />

qveyanaSi, magram mwvrTnelTa mxolod mcire nawili muSaobs <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSeebTan. FIBA iTvaliswinebs, rom swored aRniSnul moTamaSeTa<br />

kategoria warmoadgens momaval kalaTburTelebs axal aTaswleulSi da<br />

amitom gadawyvita gamoeca saxelmZRvanelo romelic gamosayenebeli<br />

iqneba <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelebisaTvis mTel msoflioSi.<br />

miuxedavad imisa, rom Tavdapirvelad xsenebuli RonisZieba igegmeboda<br />

rogorc ,,evropuli” proeqti, eWvgareSea, rom misi mniSvneloba<br />

gascdeba evropis farglebs. es wigni amieridan SeiZleba gamoyenebuli<br />

iqnes FIBA-s patronaJiT Catarebuli mwrTvnelTa nebismier seminarze<br />

msoflio masStabiT.<br />

Cven, <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa msoflio asociacia, rogorc FIBAs<br />

mier olimpiuri statusis mqoned aRiarebuli struqtura, farTod<br />

gamoviyenebT aRniSnul saxelmZRvanelos Cvens yoveldRiur saqmianobaSi.<br />

aseve vimedovnebT, rom mkiTxvelebi, mwvrTnelebi da moTamaSeebi<br />

sixaruliT Sexvdebian winamdebare gamocemas da xels Seuwyoben rogorc<br />

FIBA-s, agreTve evropisa da msoflios <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa asociaciebs<br />

msoflios maStabiT winamdebare naSromis popularizaciaSi.<br />

Cezare rubini<br />

WABC-is prezidenti


<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelTa evropis asociaciisaTvis prioritetuli<br />

amocanaa (EABC ) evropel mwvrTnelTa swavlebis mowinave meTodikis Seqmna.<br />

amitom, FIBA-s mier dagegmili programa `<strong>axalgazrda</strong> mwvrTnelebi<br />

2000” metad mniSvnelovania <strong>axalgazrda</strong> mwvrTnelebis momzadebisaTvis<br />

norC moTamaSeebTan samuSaod.<br />

norC kalaTburTelebTan momuSave mwvrTnelebis varjiSis meTodika<br />

ar SeiZleba iyos iseTive, rogoric profesionalebTan momuSave mwvrTnelebisa.<br />

maT unda SeimuSaon da daxvewon wvrTnis sakuTari stili, romelic<br />

unda Seesabamebodes maT aRsazrdelTa aTletur, pirovnul da<br />

teqnikur SesaZleblobebs. amitom gansakuTrebiT mniSvnelovania, rom am<br />

mwvrTnelebma SeiZinon mozardebisa da Wabukebis swavlebisaTvis saWiro<br />

specifikuri codna.<br />

programis `<strong>axalgazrda</strong> mwvrTnelebi 2000” da agreTve winamdebare<br />

wignis mizani gaxlavT erovnuli federaciebis mier SemuSavebuli<br />

mwvrTnelTa daostatebis arsebuli programebis axali masaliT Sevseba<br />

da ara maTi Secvla. Sesabamisad, programa da wigni gankuTvnilia im<br />

kategoriis mwvrTnelebisaTvis, romelTac sakuTar qveynebSi saTanado<br />

licenziebi gaaCniaT da kargad floben <strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTad teqnikur<br />

principebs. aRniSnulis gaTvaliswinebiT Cveni mizani iyo, warmogvedgina<br />

SesaZleblobaTa farTo speqtri, romelTa gamoyenebiTac mwvrTnelebi<br />

SeZlebdnen nayofier muSaobas damwyeb da mozard kalaTburTe lebTan,<br />

Tanamedrove meTodologiisa da specifikuri faqtorebis gaTvaliswinebiT.<br />

winamdebare wigni warmoadgens `<strong>axalgazrda</strong> mwvrTnelebi 2000”-is<br />

erT-erT mniSvnelovan elements da ganixileba rogorc damateba im seminarebisa,<br />

romelTa Catarebac navaraudevia uaxloes wlebSi msoflios<br />

sxvadasxva qveyanaSi. wignis mizani ar aris <strong>kalaTburTi</strong>s yvela aspeqtis<br />

gaSuqeba; is moiazreba, rogorc saxelmZRvanelo dokumenti bavSvebTan<br />

da iuniorebTan momuSave mwvrTnelebisaTvis im specifikuri sakiTxebis<br />

gaTvaliswinebiT, romlebic gansakuTrebiT mniSvnelovnad miaCnia FIBAs<br />

mier SerCeul eqspertTa samuSao jgufs. darwmunebuli var, rom winamdebare<br />

wigni bavSvTa nebismieri mwvrTnelisaTvis savaldebulo saxelmZRvanelod<br />

iqceva<br />

anton maria koma<br />

EABC-s prezidenti


avtorTa Sesaxeb<br />

xose maria buseta. madridis komplutensis universitetis<br />

(espaneTi) fsiqologiis doqtori; manCesteris universitetis<br />

(inglisi) mecnierebaTa magistri. igi aris sportis<br />

fsiqologiisa da janmrTelobis fsiqologiis eqsperti da<br />

fsiqologiis profesori UNED-is (espaneTi) universitet-<br />

Si. mas, agreTve, <strong>axalgazrda</strong> elitarul moTamaSeebTan samwvrTnelo<br />

muSaobis didi gamocdileba, aqvs. igi iyo espaneTis<br />

kadetebis, iuniorebisa da qalTa erovnuli nakrebi<br />

gundebis mwvrTneli.<br />

mauricio mondoni. aqvs milanis (italia) kaTolikuri<br />

universitetis xarisxi fizikuri aRzrdis dargSi; igi aris<br />

swavlebisa da wvrTnis Teoriisa da meTodologiis profesori<br />

italiis olimpiuri komitetis sportis skolaSi<br />

da sportuli TamaSebis da <strong>kalaTburTi</strong>s Teoriisa da meTodologiis<br />

profesori milanis kaTolikur universitetSi.<br />

gaaCnia <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa wvrTnis mdidari gamocdileba<br />

da iTvleba saerTaSoriso eqspertad mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />

dargSi.<br />

aleqsandar avakumoviCi aris iuristi da kalaTbur-<br />

Tis mwvrTneli, belgradis (iugoslavia) universitetis<br />

umaRlesi xarisxi. warsulSi kalaTburTeli, dReisaTis<br />

anxorcielebs <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebis eqspert-mwvrTnelis<br />

funqciebs.. man da misma meuRlem bilJana markoviCma<br />

daaarses evropaSi pirveli kerZo sakalaTburTo skola<br />

“Basket Bam” <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong>. igi aris evropaSi<br />

moZraoba “BAM Passerelle Movement “-is damaarsebeli.<br />

laslo kiliki aris <strong>kalaTburTi</strong>s gamocdili mwvrTneli,<br />

aqvs budapeStis (ungreTi) sportuli aRzrdis umaRlesi institutis<br />

fizikuri aRzrdis maswavleblis xarisxi. laslo<br />

kiliki iyo egviptis iunior vaJTa da qalTa nacionaluri<br />

gundebis mwvrTneli; muSaobda budapeStis fizikuri aRzrdis<br />

kvleviT institutSi. xelmZRvanelobda ungreTis <strong>kalaTburTi</strong>s<br />

mwvrTnelTa kvalifikaciis amaRlebis kursebs.<br />

igi aRiarebulia <strong>axalgazrda</strong> elituri moTamaSeebis aRzrdisa<br />

da Camoyalibebis ostatatad.


S i n a a r s i<br />

winaTqma qarTuli gamocemisTvis 4<br />

winaTqma 6<br />

avtorTa Sesaxeb 10<br />

Sesavali 12<br />

1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi 17<br />

2. sakalaTburTo saqmianobis dagegmva 53<br />

3. varjiSebis organizeba 103<br />

4. varjiSebis strategia 123<br />

5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi 149<br />

6. mini-<strong>kalaTburTi</strong> 175<br />

7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis 239<br />

8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna 297<br />

danarTi: testebis pasuxebi da komentarebi<br />

indeqsi


12<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

Sesavali<br />

programa `<strong>axalgazrda</strong> mwvrTnelebi 2000” SemuSavebulia FIBA-s mier<br />

norC kalaTburTelebTan momuSave <strong>axalgazrda</strong> mwvrTnelebis profesiuli<br />

daostatebisTvis. winamdebare wigni am programis erT-erTi Semadgeneli<br />

nawilia, igi gankuTvnilia saxelmZRvanelod mwvrTnelebisaTvis,<br />

romlebic muSaoben gogonebisa da biWebis sakalaTburTo gundebTan _<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>s asakidan iuniorTa asakamde.<br />

wigni Sedgeba 8 Tavisa da danarTisagan. pirveli xuTi Tavi dawerilia<br />

xose maria busetas mier. es Tavebi moicavs TiToeuli asakis kalaTbur-<br />

TelTa wvrTnisaTvis saWiro meTodur masalas, anu imas, rac mxedvelobaSi<br />

unda miiRon mwvrTnelebma am kategoriis moTameSeebTan muSaobisas<br />

da ra Tqma unda, gansxvavebulia im meTodikisgan, romliTac sargebloben<br />

mwvrTnelebi profesional kalaTburTelebTan muSaobisas.<br />

am TavSi ganxilulia, Tu ra gzebiTa da xerxebiT aRwevs <strong>kalaTburTi</strong><br />

da mini-<strong>kalaTburTi</strong> iseT keTilSobilur miznebs, rogoricaa: mozard-<br />

Ta janmrTelobis ganmtkiceba; maTSi maRali pirovnuli da socialuri<br />

Rirsebebis _ ndobis, pasuxismgeblobis, gunduri Sromis unarebis Camoyalibeba;<br />

wesebis, msajebisa da mowinaaRmdegis mimarT pativiscemis<br />

grZnobis gaRviZeba. agreTve ganxilulia bavSvebsa da mozardebSi xasiaTis<br />

iseTi Tvisebebis ganviTareba, rogoricaa: TviTdajerebuloba,<br />

swrafad azrovnebis unari, Tavmdabloba, TviTkontroli, Warbi emociebis<br />

Sekaveba da sxva.<br />

gasagebia, rom gansakuTrebuli roli am procesSi eniWeba mozardTa<br />

sakalaTburTo daostatebas. am TavSi xazgasmulia, rom wvrTnis saku-<br />

Tari samuSao stilis SesamuSaveblad mwvrTnelma unda gamoiyenos is<br />

upiratesoba, romelsac mas aniWebs wamyvani roli sawvrTnel mecadineobebsa<br />

da TamaSebSi. am gziT is SeZlebs yvela dasaxuli miznis miRwevas.<br />

meore, mesame, meoTxe da mexuTe Tavebi, emyareba pirveli Tavis fundamentur<br />

debulebebs, maTSi ganxilulia mwvrTnelis samuSao strategiis<br />

specifikuri sakiTxebi. meore Tavi eTmoba mwvrTnelis sakalaTburTo<br />

moRvaweobis dagegmvas norC kalaTburTelebTan muSaobisas. mesame da<br />

meoTxe TavebSi gaSuqebulia wvrTnis procesi, xolo mexuTeSi _ mwvrTnelis<br />

amocanebi TamaSebis dros.


Sesavali<br />

meore Tavi norC kalaTburTelebTan momuSave mwvrTnelebs acnobs<br />

wvrTnis procesSi gundTan muSaobis saxelmZRvanelo meTodologias:<br />

rogor Camoayalibon gundi, rogor samuSao periodebad daiyos sawvrTneli<br />

sezoni, ra ZiriTadi amocanebi gadaWran da ras miaqcion gansakuTrebuli<br />

yuradReba, romeli aspeqtebi gaiTvaliswinon muSaobisas<br />

moTamaSeTa fizikuri da fsiqologiuri datvirTvebis efeqturi kontrolisTvis,<br />

rogori mizanmimarTulebis unda iyos TamaSebi kalaTbur-<br />

TelTa asakis gaTvaliswinebiT, rogor unda Sedges gundTan muSaobis<br />

ganrigi da a.S.<br />

zemoT CamoTvlili principebidan gamomdinare, mesame TavSi mocemulia<br />

sawvrTneli mecadineobis organizaciis sakiTxebi. igi Sedgeba sami<br />

nawilisgan. pirvel nawilSi mocemulia sawvrTneli mecadineobis ZiriTadi<br />

maxasiaTeblebi: misi Semadgeneli nawilebi, miznebi, wvrTnis Sinaarsi<br />

da muSaobis wesebi. meore nawilSi saubaria sawvrTneli varjiSebis<br />

Tvisebriv mxareze, rac gansazRvravs Sedegis maqsimalur efeqtianobas.<br />

mesame nawilSi ki mocemulia martivi rekomendaciebi sawvrTneli mecadineobebis<br />

Sesafaseblad.<br />

meoTxe Tavi aseve eZRvneba sawvrTnel mecadineobebs, magram amjerad<br />

yuradReba gamaxvilebulia wvrTnis procesSi mwvrTnelis qcevaze. am<br />

Tavis amocanaa mwvrTnelTa orientireba iseT fsiqologiur strategiaze,<br />

romelic moutans mas maqsimalur Sedegebs da miscems moTamaSeTa<br />

TviTkmayofilebis SegrZnebis miRwevis SesaZleblobas. sawvrTneli muSaobis<br />

saTanado dagegmvisa (Tavi meore) da varjiSis swori organizebis<br />

(Tavi mesame) garda mwvrTneli unda eswrafodes Tavisi codnis srulyofas,<br />

raTa yoveli axali varjiSi ufro efeqturi gaxados, miaRwios, rom<br />

moTamaSeebi ufro Rrmad Caswvdnen varjiSis arss, maRali Sedegebis misaRebad.<br />

<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa sakalaTburTo moRvaweoba ar unda iyos Semofargluli<br />

mxolod wvrTnis procesiT, igi agreTve gulisxmobs TamaSebis<br />

Catarebas mTeli sezonis ganmavlobaSi. Sesabamisad mwvrTnelma Catarebuli<br />

TamaSebi unda gamoiyenos gundisTvis maqsimaluri sargeblis misaRebad.<br />

mexuTe TavSi gansakuTrebiT xazgasmulia Tu rogori unda iyos<br />

mwvrTnelis qceva da profesiuli moqmedeba TamaSamde, TamaSis dros da<br />

TamaSis Semdeg. ganxilulia, rogor unda xdebodes moTamaSeTa SesaZleblobebis,<br />

savarjiSo da saTamaSo gamocdilebis sruli gamoyeneba, maTi<br />

yuradRebis koncentracia TamaSis procesSi da agreTve wuTSesvenebebis<br />

efeqtianad gamoyeneba.<br />

pirveli xuTi Tavis Seswavlis gasaadvileblad wignSi mocemulia<br />

praqtikuli savarjiSoebi da testebi.<br />

praqtikul savarjiSoebSi ganxilulia sakiTxebi, romlebic gansa-<br />

13


14<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

kuTrebiT mniSvnelovani da specifikuria <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelis<br />

muSaobis procesSi. maTi daxmarebiT mkiTxveli ufro advilad Caswvdeba<br />

wignis arss da ufro iolad SeZlebs wignidan miRebuli codnis praqtikaSi<br />

gamoyenebas.<br />

testebis meSveobiT mkiTxveli amowmebs, ramdenad siRrmiseulad aiTvisa<br />

man TiToeul TavSi mowodebuli masala. wignis danarTSi mocemulia<br />

swori pasuxebi dasmul testur kiTxvebze da maTi vrceli komentari.<br />

meeqvse, meSvide da merve TavebSi ganxilulia kalaTburTelTa<br />

TiToeul asakobrivi jgufisTvis damaxasiaTebeli wvrTnis teqnikuri<br />

aspeqtebi. asakobrivi dayofa pirobiTia, iTvaliswinebs sayovelTaod<br />

miRebul gradacias, romlis mixedviTac aris masala avtorTa mier mowodebuli:<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong> _ bavSvebi 12 wlis asakamde CaTvliT (meeqvse<br />

Tavi); pasarela _ 13-14 wlisani (meSvide Tavi), xolo 15-16 wlis kadetebi<br />

da 17-18 wlis iuniorebi erTad (merve Tavi).<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>sadmi miZRvnili Tavi dawerilia mauricio mondonis<br />

mier. pirveli nawili Seicavs zogad rekomendaciebs sam asakobriv jguf-<br />

Tan (6-7, 8-9 da 10-12 wlis mozardebTan) muSaobisTvis, agreTve TamaSis<br />

safuZvlis miwodebis meTodebs. or Semdgom nawilSi mocemulia sxvadasxva<br />

varjiSi mozardTa fizikuri ganviTarebisa da sakalaTburTo Cvevebis<br />

dasaufleblad. aRniSnuli varjiSebi aseve mowodebuli iyo FIBA-s mier<br />

adre gamoqveynebul amave avtoris wignSi “mini-<strong>kalaTburTi</strong>dan <strong>kalaTburTi</strong>sken”.<br />

am Tavis daskvniTi nawili Seicavs mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundis<br />

wvrTnis procesis gegmis ramdenime nimuSs.<br />

meSvide Tavi dawerilia aleqsandre avakumoviCis mier. masSi mocemulia<br />

mTeli rigi meToduri rekomendaciebi 13-14 wlis moTamaSeebTan sau-<br />

Sao, agreTve erTdRiani ciklis sawvrTneli mecadineobebis magaliTebi<br />

am asakis <strong>moTamaSeebisTvis</strong>. miTiTebulia mecadineobebis ZiriTadi mizani<br />

da masSi Semavali varjiSebis xangrZlivoba. masalis ukeT asaTviseblad<br />

mocemulia varjiSebis sqema-diagramebi da agreTve wvrTnis procesis<br />

sakvanZo aspeqtebis amsaxveli SeniSvnebi, romelTa damaxsovrebac savaldebuloa<br />

mwvrTnelisTvis.<br />

dabolos, merve Tavi dawerilia xose maria busetas da laslo kilikis<br />

mier. igi Sedgeba oTxi nawilisagan da Seicavs 15-18 wlis mozard kalaTburTelebTan<br />

muSaobis meTodebis aRweras. pirvel nawilSi dasabuTebulia,<br />

rom moTamaSeTa potenciuri SesaZleblobebis maqsimalurad<br />

gamovlenis mizniT, aucilebelia maTi individualuri Taviseburebebis<br />

gatvaliswineba. meore nawilSi mocemulia am asakisTvis aucilebeli iseTi<br />

sakalaTburTo safuZvlebi, rogoric aris gadaadgileba uburTod,<br />

brZola asxletili burTisaTvis mowinaaRmdegis farTan da TamaSi zurgiT<br />

farisken wina da ukana centris poziciaSi, romlebsac gansakuTre-


Sesavali<br />

buli yuradReba unda mieqces. mesame nawili daTmobili aqvs taqtikuri<br />

gadawyvetilebebis miRebis unar-Cvevebis ganviTarebisa da fundamenturi<br />

principebis ganxorcielebis sakiTxebs, moyvanilia magaliTebi.<br />

meoTxe nawili eTmoba gunduri TamaSis agebis principebs, romlebsac <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSeebi TandaTanobiT unda daeuflon. xSir SemTxvevaSi<br />

am TavSi xazgasmulia, Tu ramdenad gansxvavebulia erTmaneTisgan kadetebis<br />

(15-16 wlis) da iuniorebis (17-18 wlis) wvrTnis procesi, ra Taviseburebebi<br />

axlavs Tan TiToeuli asakobrivi jgufis daostatebas.<br />

wignis ZiriTadi mizania, miawodos <strong>axalgazrda</strong> mwvrTnelebs norC kalaTburTelebTan<br />

muSaobis progresuli sqema. mini-<strong>kalaTburTi</strong>s etapze<br />

es gulisxmobs bavSvTa farTo kontingentTan standartul yovlismomcvel<br />

muSaobas. maTi fizikuri da fsiqologiuri SesaZleblobebis ganvi-<br />

Tarebis mizniT, rasac aucileblad Tan unda axldes bavSvebis mier kmayofilebis<br />

gancda da aucilebeli sawyisi sakalaTburTo Cvevebis SeZena.<br />

13-14 wlis moTamaSeebTan muSaoba nawilobriv isev emyareba bavSvebis<br />

farTo kontingentis mozidvas kalaTburTSi, magram ufro orientirebulia<br />

moTamaSeebis specifikuri Cvevebis ganviTarebaze (gadacemebi,<br />

burTis tareba da sxv.). am etapze farTod unda iqnes gamoyenebuli orTabrZolebi<br />

formatiT 1X1, 2X2, 3X3, 2X1, 3X2 da sxv., Sesabamisad moTamaSeebs<br />

unda gamoumuSavdeT taqtikuri gadawvetilebebis miRebis Cvevebi<br />

da meti TviTdajerebuloba.<br />

15 wlis asakidan wvrTnis procesi unda gaxdes ufro analitikuri<br />

da individualuri, anu TiToeuli moTamaSis daostatebisTvis gamoyenebuli<br />

unda iqnes mis niWsa da SesaZleblobebTan misadagebuli meTo-<br />

FIBA-s programis, <strong>axalgazrda</strong> mwvrTnelebi 2000 bylgareli monawileebi<br />

15


16<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

debi. am etapze meti dro unda daeTmos calkeuli elementebis daxvewas<br />

da SeZenili sakalaTburTo Cvevebis srulyofas. aseve mniSvnelovania<br />

ufro guldasmiT muSaoba taqtikur gadawyvetilebaTa miRebis Cvevebis<br />

ganmtkicebaze da gunduri TamaSis principebis siRrmiseul aTvisebaze,<br />

mowinave saTamaSo koncefciebis gaTvaliswinebiT.<br />

winamdebare wigni ar isaxavs miznad moicvas <strong>kalaTburTi</strong>s yvela<br />

aspeqti, dawyebuli umartivesiT damTavrebuli urTulesiT, igi gaTvlilia<br />

ukve Camoyalibebul mwvrTnelebze, romelTac aqvT garkveuli<br />

warmodgena kalaTburTze. amis gaTvaliswinebiT, wignSi ganxilulia is<br />

meToduri sakiTxebi, romlebic gansakuTrebiT mniSvnelovania <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSeebTan muSaobis dros. amasTanave, teqnikurad dakavSirebuli<br />

aspeqtebi, romlebic aranakleb mniSvnelovania, ganxilulia nakleb<br />

detalurad, rac xazs usvams sakalaTburTo safuZvlebis dauflebis<br />

prioritets da mwvrTnelebs aZlevs SesaZleblobas, miiRon meToduri<br />

gadawvetilebebi dasaxul amocanaTa Sesabamisad.<br />

wigni konkretul miTiTebebs ki ar aZlevs mwvrTnelebs, aramed uqmnis<br />

maT warmodgenas imis Sesaxeb, Tu rogor unda srulyon wvrTnis sakuTari<br />

meTodebi safuZvliani codnis gamoyenebiT.<br />

am mizniT Cven SevecadeT, rom wigni maqsimalurad praqtikuli da<br />

mwvrTnelisTvis iolad gamosayenebeli yofiliyo yoveldRiur saqmianobaSi.<br />

Sesabamisad, wignSi CavrTeT fotosuraTebi, cxrilebi, praqtikuli<br />

magaliTebi, diagramebi da sxva TvalsaCinoebani, romlebic avseben<br />

teqsts da aioleben masalis aTvisebas. zogierTi aq moyvanili martivi<br />

cxrili SeiZleba Zalian gamoadges mwvrTnels varjiSebis dagegmvis, ganrigis<br />

Sedgenis, movlenebis fiqsirebisa da SefasebisaTvis.<br />

<strong>axalgazrda</strong> gogonebTan da biWebTan momuSave <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelebi<br />

ar unda Semoifarglon am wignis mxolod gacnobiT. vimedovnebT,<br />

rom igi did sargeblobas moutans yvelas, vinc mas safuZvlianad Seiswavlis.<br />

wignis redaqtori gaxlavT xose maria buseta, romelmac gaiTvaliswina<br />

FIBA-s mier am proeqtisTvis SerCeuli samuSao jgufis rekomendaciebi.


1<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa<br />

da ganviTarebaSi<br />

xose maria buseta<br />

1.1 <strong>axalgazrda</strong> aTletTa uflebebi;<br />

1.2 janmrTelobis gaumjobeseba <strong>kalaTburTi</strong>s<br />

saSualebiT;<br />

1.3 pirovnul da socialur faseulobaTa Camoyalibeba:<br />

• valdebulebis grZnoba<br />

• Seupovroba<br />

• piradi pasuxismgebloba<br />

• gunduri muSaoba<br />

• wesebis pativiscema<br />

• Sejibreba<br />

1.4 fsiqologiuri ganviTareba<br />

• Semecnebis ganviTareba<br />

• marTvis unari<br />

• sakuTari Tavis rwmena<br />

• TviTSemecneba da TviTSefaseba<br />

• TviTkontroli<br />

1.5 dadebiTi gamocdileba<br />

1.6 fizikuri ganviTareba<br />

1.7 mwvrTnelis muSaobis stili


18<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

bavSvebisaTvis mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa da <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSi mravalmxriv<br />

sasargebloa. Tumca, SeiZleba es procesi maTTvis sazianoc<br />

aRmoCndes. <strong>kalaTburTi</strong>, rogorc sportis yvela sxva saxeoba, patara<br />

biWebisa da gogonebis aRzrdis saukeTeso saSualebaa, magram arsebobs<br />

aucilebeli pirobebi, romelTa gaTvaliswineba da Sesruleba<br />

mSoblebisa da mwvrTnelebis erTobliv Zalisxmevas moiTxovs.<br />

am TavSi ganvixilavT <strong>axalgazrda</strong> kalaTburTelTa aRzrdis meTodebs<br />

da mwvrTnelis gansakuTrebul rols am procesSi.<br />

1.1. <strong>axalgazrda</strong> aTletTa uflebebi<br />

mwvrTneli moTamaSes ar unda aRiqvamdes Wadrakis figurad, romlis<br />

gadaadgilebac sakuTari surviliT SeuZlia. <strong>axalgazrda</strong> kalaTburTeli<br />

ar aris mwvrTnelis saTamaSo. is adamiania, romelsac Tavisi<br />

uflebebi aqvs. bavSvebTan momuSave mwvrTneli pirvel yovlisa unda<br />

acnobierebdes da pativiscemiT ekidebodes am uflebebs.<br />

dRes mravali axalgazrduli sportuli organizacia aRiarebs <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSeebis uflebebs. es uflebebia:<br />

• sportul SejibrebebSi monawileobis ufleba;<br />

• monawileobis ufleba mxolod iseT SejibrebebSi,<br />

romelTa donec Seesabameba calkeuli bavSvis SesaZleblobebs;<br />

• kvalificiuri mwvrTnelis yolis ufleba;<br />

• ufleba, iTamaSos rogorc bavSvma an ymawvilma da ara<br />

rogorc mozrdilma;<br />

• bavSvis sportuli moRvaweobis Sesaxeb gadawyvetilebebis<br />

miRebis procesSi misi monawileobis ufleba;<br />

• varjiSis ufleba usafrTxo da janmrTel garemoSi;<br />

• SejibrSi monawileobisTvis Sesabamisi momzadebis<br />

ufleba;<br />

• mis mimarT pativiscemiT mopyrobis ufleba;<br />

• varjiSisa Tu TamaSis procesis mxiarulad da xalisianad<br />

warmarTvis ufleba;<br />

1.2. janmrTelobis gaumjobeseba <strong>kalaTburTi</strong>s saSualebiT<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong> da <strong>kalaTburTi</strong> akaJebs mozardTa janmrTelobas.<br />

swori varjiSi mini-kalaTburTsa da kalaTburTSi xels uwyobs moTa-


1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />

maSeTa fizikur ganviTarebas, zogadad sportisadmi midrekilebas da<br />

aviTarebs iseT jansaR Cvevebs, rogoricaa: swori kveba, piradi higiena<br />

da sakuTari Tavis movla.<br />

meore mxriv, arasworma varjiSma SeiZleba bavSvis janmrTelobas<br />

garkveuli zianic miayenos, risTvisac saWiroa mwvrTnelma gaiTvaliswinos,<br />

rom:<br />

• varjiSebis arasworma sqemam SeiZleba uaryofiTad imoqmedos <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSis fizikur ganviTarebaze. (magaliTad, simZimeebis<br />

aweva Zal-Ronis mosamateblad SeiZleba saziano iyos<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSisTvis).<br />

• varjiSebis araswori sqema iwvevs sxeulis sxvadasxva dazianebas,<br />

rac SeiZleba qronikul daavadebaSi gadaizardos da Tavis<br />

mxriv, Seaferxos ymawvilis fizikuri ganviTareba.<br />

• arasworma varjiSma SeiZleba daabnios bavSvi da Semdeg man kalaTburTze<br />

guli aicruos. mosalodnelia, rom aseTi bavSvi<br />

SemdgomSi Tavs daanebebs kalaTburTs da verasodes miiRebs<br />

am sportisTvis saWiro sasargeblo gamocdilebas. aseve nakleb<br />

mosalodnelia, rom aseT bavSvs gamoumuSavdes, fizikuri<br />

varjiSebis Sesrulebis zogadi unar-Cvevebi.<br />

• imisaTvis, rom moTamaSem aCvenos `ukeTesi~ TamaSi da travmis<br />

mi Rebis SemTxvevaSi tkivili aitanos, man SeiZleba gamoiyenos<br />

sxva dasxva dopinguri saSualeba, rac, ro gorc wesi, Cvevad iqceva<br />

xolme da Zlier mavnebelia<br />

mozardis organizmisaTvis.<br />

yovelive zemoTqmulidan<br />

gamomdinare, cxadia, rom<br />

janmrTelobis garantia mxolod<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s TamaSi ar<br />

aris. <strong>kalaTburTi</strong>sTvis damaxasiaTebeli<br />

pozitiuri efeq tis<br />

miRweva SesaZlebelia mxolod<br />

ga mocdili da kompetenturi<br />

mwvrTnelis mi er sworad Catarebuli<br />

varjiSebis saSualebiT.<br />

19


20<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

1.3. pirovnul da socialur faseulobaTa Camoyalibeba<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s saSualebiT<br />

<strong>kalaTburTi</strong>, rogorc aRzrdis procesi, Zlier mniSvnelovani sa-<br />

Sualebaa <strong>axalgazrda</strong> Taobis jansaRi pirovnuli da socialuri faseulobebis<br />

CamoyalibebaSi.<br />

valdebulebis grZnoba<br />

<strong>kalaTburTi</strong> uyalibebs bavSvs Cvevas, ikisros da Seasrulos garkveuli<br />

valdebulebebi.<br />

moTamaSe valdebulia ivarjiSos da iTamaSos kviris garkveul<br />

dReebSi, imis miuxedavad, aqvs Tu ara mas am dros varjiSis survili.<br />

valdebuleba gulisxmobs, rom zogjer bavSvma uari unda Tqvas pirad<br />

survilebze da angariSi gauwios gundis moTxovnebs. amisTvis<br />

aucilebelia, moTamaSem gamoimuSaos swori piradi disciplina, rac<br />

mas saSualebas miscems, jgufis interesebi pirad interesebze maRla<br />

daayenos da Seasrulos Tavisi movaleoba gundis winaSe.<br />

* magaliTad: 11 wlis moTamaSes garkveul dRes ar surs<br />

varjiSze wasvla da arc midis. mis Tanagundelsac igive<br />

problema aqvs, magram igi grZnobs sakuTar movaleobas<br />

gundis winaSe da midis varjiSze. romel maTgans moutans<br />

met sargeblobas mini-<strong>kalaTburTi</strong>, rogorc aRmzrdelobi-<br />

Ti procesi?<br />

axalgazrdebi sxvisTvis angariSis gawevas ar Tvlian savaldebulod;<br />

xSirad maTi moqmedebebi mxolod wuTieri surviliTaa nakarnaxevi.<br />

Tu aseT bavSvebs raime ar moswonT da procesi maTgan mudmiv<br />

Zalisxmevas moiTxovs, isini Sua gzaSi anebeben Tavs nebismier saqmianobas.<br />

ukan advilad daxevis Cveva da rTulad misaRwevi miznebisTvis Tavis<br />

arideba iwvevs valdebulebis grZnobis daClungebas.<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong> da <strong>kalaTburTi</strong> aRzrdis brwyinvale saSualebaa<br />

saimisod, rom bavSvebma da mozardebma gaacnobieron sakuTari valdebulebebi<br />

da daeuflon maTi Sesrulebis xelovnebas. es friad sasargeblo<br />

iqneba maTTvis ara marto <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisas, aramed,<br />

saerTod, cxovrebaSic.<br />

Seupovroba<br />

Seupovroba erTob aucilebeli Tvisebaa cxovrebaSi. <strong>kalaTburTi</strong><br />

didad uwyobs xels axalgazrdebSi Seupovrobisa da miznis misaRwevad<br />

saWiro brZolis unaris gamomuSavebas.


1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />

* magaliTad, joni 14 wlisaa da xSirad aris gatacebuli<br />

sxvadasxva saqmianobiT, magram misi enTuziazmi xanmoklea.<br />

niki, jonis megobari da Tanatoli, arasodes anebebs Tavs<br />

dawyebul saqmes da Zal-Rones ar iSurebs . maSinac ki,<br />

rodesac imedebi ucruvdeba, da bolomde ibrZvis dasaxuli<br />

miznis misaRwevad. niki 10 wlidan TamaSobs kalaTburTs da<br />

ukve aqvs imis unari, rom ikisros garkveuli valdebulebebi<br />

da iyos Seupovari.<br />

Seupovroba metad mniSvnelovani Tvisebaa maSinac ki, rodesac<br />

bavSvebi TamaSoben cudad, SecdomebiT, cdiloben, magram ar gamosdiT<br />

da a. S. maT sirTuleebi cxovrebaSic SexvdebaT, magram <strong>axalgazrda</strong>,<br />

romelsac Seupovroba kalaTburTma gamoumuSava, cxovrebiseul sir-<br />

Tuleebs ufro momzadebuli Sexvdeba.<br />

cxadia, rom <strong>kalaTburTi</strong> xels uwyobs Seupovrobis ganvi-<br />

Tarebas mxolod maSin, Tu <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebTan momuSave<br />

mwvrTneli afasebs bavSvebis Zalisxmevas, maTi miRwevebis miuxedavad.<br />

gansakuTrebiT maSin, rodesac maT rTuli sportuli<br />

dReebi udgaT da bevri ram ar gamosdiT.<br />

21


22<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

piradi pasuxismgebloba<br />

* moTamaSe valdebulia iTamaSos dacvaSi erTi erTze<br />

mowinaaRmdegesTan. amiT igi kisrulobs garkveul valdebulebasa<br />

da pasuxismgeblobas. gundi erTgvarad maszea<br />

damokidebuli da endoba mas. Tu cudad iTamaSebs, izaralebs<br />

mTeli gundi, xolo Tu kargad arTmevs Tavs sakuTar<br />

movaleobebs, es sasargeblo iqneba imave gundisaTvis.<br />

Zlier mniSvnelovania, <strong>axalgazrda</strong> moTamaSem gamoimuSaos piradi<br />

pasuxismgeblobis grZnoba gundis winaSe. <strong>kalaTburTi</strong> saukeTeso<br />

saSua l ebaa am Tvisebis Camosayalibeblad.<br />

mwvrTnelma unda gamoumuSaos moTamaSeebs piradi pasuxismgeblobis<br />

grZnoba gundis winaSe ise, rom es pasuxismgebloba maTTvis<br />

sasiamovno movaleoba iyos da ara mZime tvirTi. amisaTvis man Tavi<br />

unda Seikavos iseTi komentarebisgan, rogoricaa `Cveni damarcxeba<br />

Seni bralia!~ an `Seni imedi gvqonda!~. sworad SemuSavebuli meTodika<br />

moTamaSeebis mier pasuxismgeblobis aRebis momentSi didad gansaz-<br />

Rvravs bavSvebis damokidebulebas Semdgom cxovrebaSic.<br />

friad mniSvnelovania, moTamaSeebma icodnen, Tu ra unda akeTon<br />

TamaSis dros da ra moeTxoveba TiToeul maTgans. aseve saWiroa<br />

gaicnobieron, rom aucilebelia gazardon piradi wvlili. amisaTvis<br />

mwvrTnelma yovel maTgans unda auxsnas da Seagnebinos, Tu ra mniSvneloba<br />

aqvs gundis interesebisTvis, swor individualur moqmedebebs,<br />

gansakuTrebiT ki im moqmedebebs, romlebsac sxva dros naklebi yuradReba<br />

eqceoda.<br />

* magaliTad, rodesac 15-16 wlis asakis moTamaSeebs<br />

mwvrTneli uxsnis farisken gzis gadaRobvis mniSvnelobas<br />

burTis faridan Camoxsnis momentSi, man yuradReba unda<br />

gaamaxvilos am procesSi TiToeuli moTamaSis pasuxismgeblobaze<br />

imitom, rom es sasargebloa mTeli gundisaTvis.<br />

Tumca, sabolood, mxolod erTi moTamaSe SeZlebs burTis<br />

dauflebas, rac mayurebelma SeiZleba am konkretuli kalaTburTelis<br />

pirad gamarjvebad miiCnios.<br />

* mwvrTneli valdebulia Seaqos ara marto is moTamaSe,<br />

romelmac Camoxsna burTi, aramed isinic, romlebmac<br />

moaxdines gadaRobva, raTa burTi maT Tanagundels mieRo.<br />

am gziT mwvrTneli ganuviTarebs da ganumtkicebs Ti-<br />

Toeul moTamaSes piradi pasuxismgeblobis grZnobas; imis<br />

gancdas, rom gundis interesebisTvis aucilebeli da mar-<br />

Tebulia piradi wvlilis Setana.


1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• Seadgine im moqmedebaTa sia, romlebic burTis<br />

Camoxsnisas, CaRobvebis msgavsad, gauRvivebs<br />

moTamaSeebs piradi pasuxismgeblobis grZnobas<br />

gundis winaSe, gundisve sasargeblod.<br />

gunduri muSaoba<br />

zemoT ganxilul sakiTxebs, romlebic exeba moTamaSeTa pirad pasuxismgeblobas,<br />

friad didi mniSvneloba aqvs bavSvebisa da mozardebisaTvis<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s, rogorc gunduri TamaSis, Seswavlis dros.<br />

albaT, <strong>kalaTburTi</strong>s gundi erT-erTi yvelaze kargi jgufuri<br />

garemoa adamianis piradi pasuxismgeblobis gansaviTareblad.<br />

* mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTneli atarebs varjiSs ori<br />

orze. Tavdamsxmelebs ara aqvT burTis tarebis ufleba,<br />

maT SeuZliaT mxolod miwodeba. maTi mizania, moednis<br />

erT-erTi xazidan miaRwion meore xazs ise, rom ar dakargon<br />

burTi. logikurad, am miznis ganxorcieleba SesaZlebelia<br />

mxolod gunduri muSaobis, anu urTierTTanamSromlobis<br />

gziT.<br />

es varjiSi sxva amgvar varjiSebTan erTad aswavlis bavSvebs, Tu ramdenad<br />

mniSvnelovania gundSi urTierTdaxmareba. TavisTavad, TamaSebic<br />

metad mniSvnelovania imis misaxvedrad, rom marto erT moTamaSes<br />

ar SeuZlia maTi mogeba. Tumca, isic aRsaniSnavia, rom urTierTTanam-<br />

23


24<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

Sromlobis aucileblobis gaazreba da Sefaseba mxolod <strong>kalaTburTi</strong>s<br />

TamaSiT ar xdeba (faqtia, rom bevr kalaTburTels dResac ar gaaCnia<br />

es Tviseba). amitomac, Zalze mniSvnelovania mwvrTnelma yuradReba<br />

gaamaxvilos gunduri TanamSromlobis principebze da varjiSebi ise<br />

warmarTos, rom moTamaSeebma gaacnobieron urTierTTanamSromlobis<br />

aucilebloba da SeeCvion gundSi amgvar moqmedebas.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• Seadgine im jgufuri miznebis sia, romelTa ganxorcieleba<br />

varjiSis an TamaSis dros gamoavlens<br />

gunduri muSaobis efeqturobas.<br />

wesebis pativiscema<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s gundSi TamaSi TavisTavad gulisxmobs mravali iseTi<br />

wesis codnasa da pativiscemas, rogoric aris: moTamaSis movaleobebi<br />

gundSi, varjiSisa da TamaSis wesebi, da sxv. amrigad, <strong>kalaTburTi</strong>s<br />

TamaSis procesSi <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebi eCvevian im azrs, rom maT<br />

yovelTvis ar SeuZliaT akeTon is, rac surT da sxva adamianebTan<br />

Tanaarsebobis procesSi unda daemorCilon garkveul wesebs. es erTerTi<br />

umniSvnelovanesi postulatia, romelsac <strong>kalaTburTi</strong> aswavlis<br />

bavSvebs.<br />

sxva adamianTa pativiscema<br />

wina TavebSi saubari iyo imaze Tu ra mniSvneloba aqvs kalaTburTs<br />

gunduri urTierTobis Sesaswavlad. <strong>kalaTburTi</strong> aseve kargi saSualebaa<br />

saimisod, rom bavSvma iswavlos sxva adamianebis, maT Soris<br />

Tanagundelebis, mowinaaRmdegebis, mwvrTnelebis, TamaSis organizatorebis,<br />

msajebisa da mayureblis pativiscema. <strong>axalgazrda</strong> moTamaSem<br />

unda iswavlos gundSi arsebuli pirovnuli gansxvavebebis pativiscemac,<br />

anu SeZlos Tanaarseboba im adamianebTan, visTan erTadac uxdeba<br />

sportuli moRvaweoba. bevri maTgani SeiZleba sxvadasxva qveynis,<br />

socialuri Tu eTnikuri jgufisa da religiis warmomadgeneli<br />

iyos. isini aseve valdebulni arian angariSi gauwion da pativi scen<br />

uSualod TamaSis dros gamovlenil gansxvavebebs, radgan, bunebrivia,<br />

rom romelime moTamaSe ukeT TamaSobs, vidre danarCenebi, romelime<br />

ufro daxelovnebulia an TamaSobs ufro xangrZlivad da a. S. amitom,<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s gundSi TamaSi aswavlis moTamaSes Tanagundelis pati-


1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />

viscemas, mimteveblobas da gulRiaobas, radgan kalaTburTs ZaluZs<br />

daakavSiros iseTi adamianebic, romlebic sxva SemTxvevaSi, gansxvavebuli<br />

Tvisebebis gamo, SeiZleba erTmaneTis mowinaaRmdegenic ki yofiliyvnen.<br />

• mwvrTnelma xeli unda Seuwyos gundSi moTamaSeTa Soris urTierTpativiscemisa<br />

da solidarobis atmosferos damyarebas.<br />

• miuxedavad mwvrTnelebisa da mTamaSeebs Soris arsebuli gansxvavebisa,<br />

mwvrTneli TviTon unda iZleodes moTamaSeebis mimarT<br />

amgvari pativiscemis magaliTs.<br />

• mwvrTnelma xeli unda Seuwyos moTamaSeTa Soris megobruli<br />

urTierTobebis Camoyalibebas. rac ufro ukeT gaicnoben<br />

bavSvebi erTmaneTs da daaxlovdebian, miT ufro megobruli<br />

damokidebuleba eqnebaT erTmaneTTan.<br />

* magaliTad: mwvrTnelma varjiSi an mgzavroba unda<br />

gamoiye nos im moTamaSeebis dasaaxloeblad, romelTac uWirT<br />

erTmaneTTan megobruli urTierTobis damyareba (magaliTad,<br />

dasvas erTad avtobusSi da a. S), unda awyobdes koleqtiur<br />

svlebs zooparkSi, qalaqgareT da sxva amgvar RonisZiebebs.<br />

• mwvrTnelma yuradReba unda gaamaxvilos qcevis im normebze,<br />

romlebic xels uwyoben Tanagundelebs Soris urTierTpativiscemisa<br />

da solidarobis grZnobebis Camoyalibebas.<br />

* magaliTad: mwvrTnelma unda Seaqos moTamaSeebi, romlebic<br />

TamaSis an varjiSis dros exmarebian ufro sust Tanagundelebs<br />

da gamoeqomagos im moTamaSes, romelic ama Tu im<br />

mizezis gamo ver sargeblobs TanagindelTa siyvaruliTa da<br />

pativiscemiT.<br />

rac Seexeba mowinaaRmdege gundTan urTierTobas, TamaSisas mimdinareobs<br />

brZola gundis winaaRmdeg, romelic igive mizans isaxavs<br />

anu gamarjvebas eswrafvis. amitom Zalze mniSvnelovania mowinaaRmdegis<br />

pativiscema.<br />

mwvrTnelma gansakuTrebuli yuradReba unda gaamaxvilos am urTierTobebze.<br />

moTamaSem pativi unda sces mowinaaRmdeges, rogorc sportsmensa<br />

da rogorc adamians. man ar unda Seuracxyos is, unda miexmaros<br />

wamodgomaSi, rodesac ecema, TamaSis bolos unda esaubros mas da Tu<br />

gaimarjvebs miulocos kidevac. mwvrTnelma unda ganumartos Tavis<br />

25


26<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

moTamaSeebs, rom mowinaaRmdege gundis<br />

wevrebi maTi asakis gogo-biWebi arian,<br />

imave miznebs eswrafvian da maTsaviT<br />

ibrZvian gamarjvebis misaRwevad, amitom<br />

sportuli dapirispirebis miuxedavad<br />

yovelTvis megobrulad da pativiscemiT<br />

unda epyrobodnen erTmaneTs.<br />

araviTar SemTxvevaSi ar SeiZleba<br />

moTamaSeTa agresiulad ganwyoba mowinaaRmdege<br />

gundis mimarT komentarebiT:<br />

`maT uTqvamT, rom Cven . . . varT!~, `wina<br />

TamaSi maT imitom moiges, rom binZurad<br />

TamaSobdnen~ an `maT uTqvamT, rom idiotebi<br />

xarT~ da a. S.<br />

aseTi strategia araeTikuria da xels uSlis iseTi mniSvnelovani<br />

Tvisebis Camoyalibebas, rogoricaa mowinaaRmdegis pativiscema.<br />

mwvrTnelma TviTonac ar unda miayenos Seuracxyofa mowinaaRmdege<br />

gundis wevrebs. piriqiT, igi samagaliTo unda iyos Tavisi<br />

<strong>moTamaSeebisTvis</strong> da gamoamJRavnos maqsimaluri pativiscema,<br />

mowinaaRmdege gundis TamaSis donis miuxedavad.<br />

* magaliTad: mini-<strong>kalaTburTi</strong>s erTi gundi ufro kargad<br />

TamaSobs, vidre meore. mesame meoTxedSi angariSia 35:2. mogebuli<br />

gundis mwvrTnelma unda gamoiCinos pativiscema<br />

damarcxebuli gundis mimarT da moeridos Seuracmyofel<br />

komentarebs misi misamarTiT, gansakuTrebiT sakutari moTamaSeebis<br />

TandaswrebiT.<br />

mwvrTneli aseve samagaliTo unda iyos msajebTan urTierTobis<br />

drosac, raTa misma moTamaSeebma iswavlon msajebisa da maT mier<br />

miRebuli gadawyvetilebebis pativiscema.<br />

am aspeqts, rogorc wesi, ymawvilTa sakalaTburTo gundebSi naklebi<br />

yuradReba eqceva. magaliTad, xSiria SemTxvevebi, rodesac<br />

mwvrTnelebi Seuracxyofas ayeneben, amcireben da dascinian msajebs<br />

TavianTi moTamaSeebis TandaswrebiT da damarcxebas maT abraleben.<br />

mSoblebis aseTive saqcieli kidev ufro uSlis xels bavSvebs iswavlon<br />

msajis pativiscema.<br />

Tu bavSvebs Tavidanve, maTi aRzrdisa da ganviTarebis procesSi


1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />

ar CavunergavT msajebis mimarT pativiscemas, rogorRa moiqcevian<br />

isini SemdgomSi? ra magaliTs miscemen sakuTar Svilebs? ra moxdeba<br />

maSin, rodesac isini analogiurad moeqcevian romelime sxva avtoritetul<br />

pirovnebas?<br />

naTelia, rom mwvrTnelis pasuxismgebloba uzarmazaria bavSvTa<br />

sportuli aRzrdis procesSi. mxolod am pasuxismgeblobis gacnobiereba<br />

da Sesabamisi moqceva miscems mas saSualebas dadebiTi<br />

gavle na moaxdinos da aRzardos isini ise, rogorc amas <strong>kalaTburTi</strong><br />

moiTxovs.<br />

Sejibreba<br />

cxovreba mravalnair Sejibrebas gvTavazobs, romelic adamianisgan<br />

garkveul mzaobas moiTxovs. <strong>kalaTburTi</strong> gansakuTrebiT mniSvnelovania<br />

axalgazrdebisTvis, romlebic TamaSisas swavloben Sejibrebis<br />

sworad da efeqturad warmarTvas. sportuli aRzrdis procesSi<br />

miRebuli gamocdileba da unar-Cvevebi maT gamoadgebaT ara marto<br />

momaval sportul karieraSi, aramed cxovrebaSic.<br />

yvela zemoxsenebuli Tviseba xels uwyobs bavSvebs TavSekavebiT<br />

Sexvdnen gamarjvebasa da damarcxebas, warmatebasa da warumateblobas,<br />

amaSi maT sezonis ganmavlobaSi miRebuli didi gamocdilebac<br />

exmareba. es, Tavis mxriv, uviTarebs maT metad sasargeblo Tvisebas,<br />

gamarjvebis dros iyvnen TavSekavebulni, damarcxebis dros ki ar dakargon<br />

momavali gamarjvebis imedi.<br />

ra Tqma unda, gamarjveba yovelTvis bednierebis momtania da imis<br />

27


28<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

damadasturebeli, rom sworad warmarTul Sejibrebisas <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSeebma yvelaferi gaakeTes mosagebad. miuxedavad amisa,<br />

mwvrTne lma ar unda gaazviados arc gamarjvebis da arc damarcxebis<br />

mniSvneloba man unda Seaqos Tavisi moTamaSeebi maTi ZalisxmevisTvis,<br />

TamaSis Sedegis miuxedavad.<br />

gamarjvebis SemTxevvaSi mwvrTnelma unda aRniSnos moTamaSeTa<br />

swori moqmedebebi (ara gamarjvebis, aramed am moqmedebebis<br />

sisworis gamo). igive unda moxdes damarcxebis<br />

SemTxvevaSic. miuxedavad imisa, TamaSi wagebulia Tu mogebuli,<br />

mwvrTnelma gundis winaSe unda dasaxos axali miznebi<br />

da mTeli Tavisi codna da gamocdileba gamoiyenos maTi winsvlisTvis.<br />

daskvna<br />

<strong>kalaTburTi</strong> udidesi skolaa <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTaTvis. maT unda<br />

iswavlon daTmoba, Seupovoba da simtkice, yvelaze mZime situaciaSic<br />

ki. <strong>kalaTburTi</strong> bavSvebsa da mozardebs uviTarebs gundis winaSe piradi<br />

pasuxismgeblobis grZnobas, aCvevs maT gundur urTierTobebs<br />

da sxva adamianebis pativiscemas da, rac yvelaze mTavaria, aswavlis<br />

gamarjvebisa da damarcxebis aRqmas, rogorc maTi sportuli karieris<br />

Tanmdevi nawilisas, es ki, Tavis mxriv xels uwyobs gamarjcebisTvis<br />

brZolis unaris ganmtkicebas.<br />

gamocdili mwvrTnelisTvis <strong>kalaTburTi</strong> bavSvTa aRzrdisa da mravalmxrivi<br />

ganviTarebisTvis brwyinvale saSualebaa.<br />

1.4 fsiqologiuri ganviTareba<br />

yovelive zemoaRniSnulTan erTad, <strong>kalaTburTi</strong> exmareba <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSeebs SeiZinon iseTi fsiqologiuri gamocdileba, romelic<br />

sasargeblo iqneba maTTvis aramarto <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisas, aramed<br />

saerTod cxovrebaSic.<br />

Semecnebis ganviTareba<br />

pirvel rigSi, mini-<strong>kalaTburTi</strong> da <strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebs,<br />

aqcevs situaciaSi, romlis wyalobiTac isini iZenen Semecnebis<br />

garkveul unars. <strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeebma (mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />

Ca TvliT) unda iswavlon yuradRebis gamaxvileba da koncentracia


1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />

#1 testi-savarjiSo<br />

• kiTxvebze pasuxis gacemisas miuTiTeT;<br />

eTanxmebiT nawilobriv, eTanxmebiT mTli-<br />

anad Tu ar eTanxmebiT.<br />

1. sportuli moRvaweoba yovelTvis kargia<br />

janmrTelobisTvis;<br />

2. travmebi SemTxveviTobis Sedegia;<br />

3. <strong>kalaTburTi</strong> xels uwyobs bavSvs jansaRi<br />

Cvevebis gamomuSavebaSi;<br />

4. movaleobis grZnoba cudia. bavSvebma<br />

mxo lod maSin unda iTamaSon, rodesac<br />

surT;<br />

5. mwvrTneli unda daexmaros moTamaSeebs,<br />

raTa maT iswavlon gunduri urTierToba<br />

da gaicnobieron piradi pasuxismgebloba;<br />

6. mniSvnelovania, rom moTamaSeebs ezizRebodeT<br />

TavianTi mowinaaRmdegeebi;<br />

7. msajis usamarTlo gadawyvetileba mwvrTnelma<br />

unda gaaprotestos, raTa moTamaSeebma<br />

dainaxon, rom is maT icavs.<br />

8. rodesac gunds ar aqvs gamarjvebis Sansi,<br />

umjobesia gamoeTiSos Sejibrebas, vidre<br />

Tavi cudad warmoaCinos;<br />

9. mwvrTneli unda iyos moTamaSeTa Tanamoazre<br />

da amavdroulad koreqtuli mowinaaRmdegesa<br />

da msajebTan urTierTobisas;<br />

10. <strong>kalaTburTi</strong> bavSvTa aRzrdis erT-erTi<br />

saukeTeso saSualebaa;<br />

mTlianad<br />

veTanxmebi<br />

nawilobrivveTanxmebi<br />

29<br />

ar<br />

veTanxmebi


30<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

sxvadasxva intensivobis, xangrZlivobisa da raodenobis gansxvavebul<br />

faqtorebze, (es SeiZleba iyos erTi faqtori, an ramdenime erTad).<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebi situaciidan gamomdinare,<br />

eC ve vian yuradRebis intensivobis cvlas, garkveul momentSi mis gaZlierebas<br />

an, piriqiT, Sesustebas. Cveulebriv cxovrebaSi arc ise bevria<br />

iseTi TamaSi Tu moqmedeba, rac bavSvebs yuradRebis koncentraciis<br />

aseT unars Camouyalibebs.<br />

<strong>kalaTburTi</strong> aseve didad uwyobs xels bavSvebs garemodan miRebuli<br />

informaciis SerCevasa da gadamuSavebaSi.<br />

didi informaciuli nakadidan maT unda airCion mxolod is, romelic<br />

maT im dros sWirdebaT da maT mexsierebaSi ukve arsebuli<br />

informaciis anareklia.<br />

bavSvebi aseve eCvevian gadawyvetilebis swrafad miRebas. SemecnebiTi<br />

procesebi rogoricaa, informaciis miReba, asociaciuri dakavSireba,<br />

mexsierebis maragi, am maragis gamoyeneba da swrafi gadawyvetilebis<br />

miRebis unari _ gansakuTrebiT viTardeba maSin, rodesac<br />

mwvrTneli moTamaSes uyenebs iseT moTxovnebs, romelTa Sesasrulebladac<br />

saWiro xdeba zemoCamoTvlili Tvisebebis gamoyeneba, ra Tqma<br />

unda, bavSvebis SesaZleblobebidan gamomdinare.<br />

* magaliTad, Tu mini-<strong>kalaTburTi</strong>s wvrTneli bavSvebisgan<br />

moiTxovs yuradRebis gamaxvilebas erTdroulad ra mdenime<br />

faqtor ze, aman SeiZleba maTi informaciuli gadatvirTva<br />

gamoiwvios. es ki SemdgomSi gaarTulebs iseTi SemecnebiTi<br />

unaris ganviTarebas, rogoricaa swrafi gadawyvetilebis<br />

miReba.


1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />

* Tu 13-14 wlis asakis gogonaTa mwvrTneli didi raodenobis<br />

axal informacias miawvdis maT drois mcire monakveT-<br />

Si, am informacias gogonebi verc sworad aRiqvamen da verc<br />

daimaxsovreben.<br />

aseve, Tu mwvrTnelis mier dasaxuli amocanebi bavSvebis SesaZleblobebs<br />

aRemateba, es maTs SemecnebiT ganviTarebas, piriqiT, Seaferxebs.<br />

* monotonuri, Zalze martivi, uintereso varjiSebi ar<br />

iZleva iniciativisa da mondomebis gamovlenis saSualebas,<br />

ar uw yobs xels bavSvebsa da mozardebSi ukeTesi SemecnebiTi<br />

unar-Cvevebis Camoyalibebas.<br />

marTvis unari<br />

adamianebi yovelTvis cdiloben marTon maTTan dakavSirebuli sagnebi<br />

Tu situaciebi. situaciis marTvis unari adamians uyalibebs<br />

sakuTari Tavis rwmenasa da pirovnul siZlieres, adamianSi am unaris<br />

uqonloba iwvevs umweobis SegrZnebas, im gancdas rom misi yvela mcdeloba<br />

uSedegoa da arafris Secvla ar SeuZlia.<br />

umweobis SegrZneba xSirad axasiaTebT bavSvebsa da ymawvilebs,<br />

rac erTgvarad aferxebs am asakis adamianebSi sakuTari Tavis rwmenisa<br />

da simtkicis gamomuSavebas. amis gamo, isini xSirad guls icrueben<br />

sxvadaxva saqmianobaze da xandaxan sakuTari Tavis pativiscemasac ki<br />

kargaven.<br />

bavSvebTan da ymawvilebTan muSaobisas, nebismier sferoSi, Zlier<br />

mniSvnelovania, ganvuviTaroT maT sakuTari Tavis marTvis unari da<br />

ara umweobis SegrZneba.<br />

bavSvisa da mozardisaTvis damaxasiaTebeli Tavdajerebulobis nakleboba<br />

SeiZleba daZleul iqnes misTvis iseTi situaciebis SeqmniT,<br />

sadac igi gamoavlens raime movlenis an sagnis marTvisa da kontrolis<br />

unars, rac, Tavis mxriv, gauRvivebs sakuTari Tavis rwmenas da<br />

masze dadebiTad imoqmedebs.<br />

<strong>kalaTburTi</strong> bavSvsa da ymawvils mraval aseT situacias sTavazobs,<br />

Tumca mwvrTnelis mier maTi araswori gamoyeneba bavSvs kidev ufro<br />

gaumZafrebs umweobis SegrZnebas.<br />

31


32<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

* varjiSis dros, erTi erTze TamaSisas, moTamaSeebi grZnoben,<br />

rom SesaZleblobidan gamomdinare, maT SeuZliaT situaciis<br />

marTva, xolo intensiuri varjiSi am unars kidev ufro<br />

amZa frebs. meore mxriv, maT SeiZleba ufro umweod igrZnon<br />

Tavi, Tu dainaxes, rom rac unda gaakeTon, mainc ver asruleben<br />

varjiSis moTxovnebs.<br />

rodesac mwvrTneli moTamaSeebs sTavazobs maTi SesaZleblobebis<br />

adekvatur varjiSebs da maT ician, ra unda gaakeTon, isini igrZnoben,<br />

rom SeuZliaT ama Tu im varjiSis Sesruleba, anu situaciis marTva,<br />

xolo Tu varjiSis moTxovnebi aRemateba moTamaSeTa SesaZleblobebs,<br />

maT daeuflebaT umweobis SegrZneba.<br />

saubedurod, bevri <strong>axalgazrda</strong> moTamaSe Tavs ususurad grZnobs,<br />

rodesac ver asrulebs misTvis wayenebul moTxovnebs, amis mizezi<br />

SeiZleba isic iyos, rom man arc icis zustad, ra unda gaakeTos.<br />

magaliTad, 13 wlis laslo TamaSobs skolis gundSi. erTerTi<br />

TamaSisas, man burTi styorcna kalaTs da aacila. mwvrTnelma<br />

skamidan dauZaxa: `laslo, nu styorcni ase uceb, burTma<br />

cota imoZraos~. meored laslo farTan axlos aRmoCnda<br />

da imis nacvlad, rom etyorcna kalaTisken, burTi gadaawoda<br />

Tanagundels. mwvrTnelma isev dauZaxa: `laslo, styorcne!~.<br />

igive situaciaSi laslom styorcna, magram, saubedurod, aacila.<br />

mwvrTnelma gaakritika laslo: `laslo, ratom aacile, Tu<br />

ar ginda Caagdo, ras styorcni!~ laslom yurebi Camoyara. is<br />

fiqrobda, rom amieridan mwvrTnelis guls verasodes moigebda.<br />

laslo yovelTvis cdilobda, TamaSis dros mieRo iseTi<br />

gadawyvetileba, romelic minimalur riskTan iqneboda dakav-<br />

Sirebuli da Secdoma ki _ nakleb SesamCnevi.<br />

marTvis unaris gaumjobesebis meTodebi<br />

yvela mwvrTnelma da gansakuTrebiT ki iman, vinc bavSvebTan da<br />

mozardebTan muSaobs, unda SeZlos Caunergos bavSvebs sakuTari Tavis<br />

rwmena da ara umweobis gancda.<br />

am miznis ganxorcielebisTvis mwvrTnelma unda mimarTos Semdeg<br />

meTodebs:


1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />

• imisaTvis, rom bavSvebma da ymawvilebma<br />

SeZlon <strong>kalaTburTi</strong>s moTxovnaTa<br />

Sesruleba, mwvrTnelma ise unda<br />

avarjiSos bavSvebi, rom maTi sakalaTburTo<br />

monacemebi TandaTan<br />

gaumjobesdes.<br />

• mwvrTnelis mier bavSvebis winaSe<br />

dasaxuli miznebi ar unda iyos<br />

Znelad misaRwevi da unda Seesabamebodes<br />

maTi momzadebis dones.<br />

• mwvrTnelma iseTi varjiSebi unda<br />

SesTavazos bavSvebs, romelTa Sesrulebac<br />

maT SeuZliaT.<br />

• mwvrTnelma unda auxsnas bavSvebs<br />

varjiSis miznebi, risi gakeTeba<br />

•<br />

moeTxoevbaT am varjiSis dros da isic, rom unda imuSaon mxolod<br />

miTiTebuli miznebis gaTvaliswinebiT.<br />

sasurvelia bavSvebma metwilad iTamaSon maTive donis mowinaaRmdegesTan,<br />

raTa TamaSisas iseT situaciaSi ar aRmoCndnen,<br />

romelsac Tavs ver garTmeven. rodesac gunds uwevs bevri Tama-<br />

Sis Catareba ufro Zlier, xan ki ufro sust gundTan, mwvrTneli<br />

darwmunebuli unda iyos, rom TamaSebis umetesoba mainc<br />

Seesabameba misi moTamaSeebis SesaZleblobas.<br />

• TamaSis dros mwvrTnelma yuradReba ufro metad unda gaamaxvilos<br />

moTamaSeTa moqmedebebze, vidre miRweul Sedegebze.<br />

mwvrTnelma TamaSebi unda gaaanalizos TamaSis dros moTamaSeTa<br />

mier Sesrulebuli calkeuli moqmedebebis SefasebiT. amgvarad<br />

mwvrTneli daanaxvebs bavSvebs kavSirs maT mier Sesrulebul<br />

moqmedebebsa da miRebul Sedegebs Soris. es ki, Tavis mxriv,<br />

daexmareba bavSvebs, gaerkvnen sakuTar ZalebSi.<br />

* magaliTad, gundma moigo TamaSi da moTamaSeebi Zalian<br />

bednierad grZnoben Tavs. mwvrTnelma unda gamoiyenos es Sesa-<br />

Zlebloba da daanaxvos bavSvebs kavSiri maT mier Sesrulebul<br />

specifikur moqmedebebsa da gamarjvebas Soris, rac SeiZleba<br />

momavalSic ganmeordes. amgvarad bavSvebi igrZnoben, rom SeswevT<br />

Zala da unari TamaSis moTxovnebis dasakmayofileblad,<br />

rac sasurveli Sedegis miRwevis sawindaria.<br />

33


34<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• mniSvnelovania, rom mwvrTnelma yovelTvis gausvas xazi moTamaSeTa<br />

Zalisxmevas miznis misaRwevad. Tu mwvrTneli Tama-<br />

Sis Semdeg ganixilavs im moqmedebebs, romlebmac ganapirobes<br />

TamaSis mogeba (sirbili, CaRobvebi, burTis moxsna, daxmareba<br />

dacvaSi, momentis SerCeva da sxv.), es sakmarisi iqneba imisTvis,<br />

rom bavSvebma isini daukavSiron miRweul Sedegebs. Tu mwvrTnelis<br />

mier TamaSis Semdeg ganxiluli moqmedebebi moiTxovs met<br />

sizustes (pasi, driblingi, tyorcna), varjiSis dros yuradReba<br />

unda gamaxvildes swored maT daxvewaze, raTa momavalSi miRweul<br />

iqnes sasurveli Sedegi.<br />

mwvrTneli ambobs: `Cven es TamaSi movigeT dacvisa (amave<br />

dros unda iyos aRniSnuli ra specifikur moqmedebebzea<br />

saubari) da erTi erTze warmatebuli TamaSis (moqmedebaTa sizuste)<br />

meoxebiT. varjiSebis dros Tqven sagrZnoblad gaaumjobeseT<br />

TamaSi erTi erTze, koncentrirebuli iyaviT Tqvens<br />

moqmedebebze, Zalian kargad muSaobdiT (am dros, sasurvelia,<br />

mwvrTnelma xazi gausvas, varjiSisas sizustis gansaviTareblad,<br />

moTamaSeTa mier Catarebul muSaobas, swored amitom<br />

gaxda SesaZlebeli amdeni qulis mopoveba erTi erTze Tama-<br />

Sisas~.<br />

• mwvrTnelma, miRweuli Sedegis miuxedavad, unda aRniSnos moTamaSeTa<br />

mier saWiro dros miRebuli swori gadawyvetilebebi.<br />

Tu moTamaSe, romelmac icis ra Tavisi mwvrTnelisgan, rom<br />

tyorcnisTvis xelsayreli momenti dgeba, rodesac is Tavisufalia,<br />

axlos aris kalaTTan da tyorcnis, mwvrTnelma unda<br />

Seaqos igi, miuxedavad imisa, Cavarda Tu ara burTi. am gziT<br />

moTamaSes ganuviTardeba konkretul situaciaSi swori gadawyvetilebis<br />

miRebis unari da momavalSic ecodineba, Tu ra<br />

unda gaakeTos msgavs viTarebaSi.<br />

bavSvebsa da mozardebs mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa da <strong>kalaTburTi</strong>s Tama-<br />

Sisas uviTardebaT situaciis marTvisa da swori gadawyvetilebis<br />

miRebis unari, rac Zalze mniSvnelovania. isini grZnoben, rom dauRalavi<br />

Sromis fasad yovelTvis miiRweva sasurveli Sedegi. bavSvebisTvis<br />

iseTi fsiqologiuri aspeqtis ganviTareba, romelic saSualebas<br />

miscems, Tavi igrZnon daculad da brZolis unarianad, maT cxovrebis<br />

nebismier etapze gamoadgebaT.


1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />

Tu <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSis an varjiSis dros bavSvi<br />

Tavis TavSi aRmoaCens situaciis marTvis unars, gaxdeba<br />

Tavdajerebuli da igrZnobs sakuTar Zalebs, mosalodnelia,<br />

rom igi SemdgomSic gaagrZelebs varjiSs sportis am saxeobaSi.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

* Seadgine im moqmedebaTa sia, romlebic bavSv ebs<br />

uZlierebs sakuTari Tavis rwmenas.<br />

sakuTari Tavis rwmena<br />

sakuTari Tavis rwmena dakavSirebulia sakuTari Zalebis SegrZnebis<br />

unarTan. sakuTari Tavis rwmena aris Sinagani<br />

ndoba sakuTari Tavisadmi garkveuli<br />

miznis misaRwevad. sakuTari Tavis rwmena<br />

ar niSnavs sakuTari Zalebis gadaWarbebul<br />

Sefasebas da iseTi gancxadebis gakeTebas,<br />

rogoricaa: `Cven am TamaSs, ra Tqma unda,<br />

movigebT!~, `Cven ra Tqma unda, yovelTvis<br />

gavimarjvebT~ an `meore naxevarSi mainc vajobebT!~<br />

da sxva.<br />

sakuTari Tavis rwmena aris Sinagani<br />

procesi, rodesac adamians erTi mxriv aqvs<br />

miznis miRwevis gzaze arsebuli sirTuleebis<br />

realuri SegrZneba, da meore mxriv _<br />

igi grZnobs, rom ZaluZs am sirTuleebis<br />

gadalaxva. amitom, sakuTari Tavis rwmena yovelTvis damyarebulia<br />

adamianis realur SesaZleblobebze. aqedan gamomdinare, adamianma,<br />

romelsac aqvs sakuTari Tavis rwmena, gansxvavebiT imisagan, vinc<br />

moklebulia amas, icis, ra SesaZleblobebs flobs da ra unda gaake-<br />

Tos imis Tvis, rom es SesaZleblobebi maqsimalurad gamoavlinos.<br />

igi aseve acnobierebs miznis miRwevis procesSi arsebul siZneleebs<br />

da icis, ra unda gaakeTos am siZneleebis gadasalaxavad.<br />

35


36<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

sakuTari Tavis rwmena matulobs, rodesac moTamaSe varjiSisa Tu<br />

TamaSis dros sakuTar Zalas grZnobs.<br />

<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebisaTvis Zalze mniSvnelovania sakuTari Tavis<br />

rwmena rogorc maTi kalaTburTelebad, ise srulfasovan adamianebad<br />

Camoyalibebis procesSi.<br />

• sakuTari Tavis rwmena didad gansazRvravs <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSeebis winsvlas. igi saSualebas aZlevs kalaTburTels,<br />

gaumklavdes TamaSis dros yvelaze rTul da<br />

daZabul situaciebs ise, rom ar dakargos gamarjvebis<br />

imedi .<br />

• sakuTari Tavis rwmena exmareba adamians gaumklavdes<br />

rTul situaciebs cxovrebaSi da xels uwyobs misi TviT-<br />

Semecnebisa da TviTSefasebis ganviTarebas.<br />

sakuTari Tavis rwmena zogadad da sxvadasxva<br />

specifikur situaciaSi<br />

sakuTari Tavis rwmena sxvadasxva ZaliT vlindeba sxvadasxva<br />

cxovrebiseul situaciaSi. magaliTad, patara biWi SeiZleba ufro<br />

Tavdajerebuli iyos <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisas, vidre maTematikis<br />

gakveTilze. miuxedavad amisa, sakuTari Tavis rwmena romelime erT<br />

sferoSi (magaliTad, kalaTburTSi) SeiZleba gavrceldes sxva sferoebzec<br />

da ganuviTaros adamianebs iseTi emociur-gonebrivi SesaZleblobebi,<br />

rogoricaa:<br />

• situaciis realuri analizi da sakuTari Zalebis Sefasebis<br />

unari;<br />

• miznis misaRwevad realuri amocanebisa da moqmedebis<br />

Sesabamisi gegmis dasaxvis unari, misgan gamomdinare mosalodneli<br />

SedegebiT;<br />

• sakuTari Tavis kontroli, im faqtorebis miuxedavad,<br />

romlebic garkveul situaciaSi SeiZleba ar iyos<br />

mTlianad masze damokidebuli.<br />

• sakuTari SesaZleblobebis obieqturi da konstruqciuli<br />

Sefaseba, raTa ganmtkicdes sakuTari Tavis rwmena<br />

rogorc gamarjvebis, ise damarcxebis SemTxvevaSi.


1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />

Tavdajerebuloba konkretul situaciaSi<br />

da Tavdajerebuloba zogadad, rac SeiZleba<br />

gamomJRavndes nebismier nacnob Tu uCveulo,<br />

martiv Tu rTul situaciaSi, gansxvavdeba<br />

erTmaneTisgan.<br />

sporti xels uwyobs adamians sakuTari<br />

Tavis rwmenis gamomuSavebaSi ara marto<br />

sportuli TamaSebis dros, aramed zogadad,<br />

cxovrebaSi.<br />

<strong>kalaTburTi</strong> didad uwyobs xels adamians<br />

am metad saWiro Tvisebis gamomuSavebaSi. es<br />

miT ufro mniSvnelovania, rom patara biWebsa<br />

da gogonebs, rogorc wesi, naklebad aqvT<br />

sakuTari Tavis rwmena.<br />

kontrolirebuli warmateba da kontrolirebuli damarcxeba<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisas xSirad iqmneba marTvis unaris (ix. zemoT)<br />

gamosamJRavnebeli uamravi situacia, rac xels uwyobs bavSvebSi sakuTari<br />

Tavis rwmenis ganviTarebas. rodesac <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebis<br />

winaSe dasaxuli amocanebi maTi SesaZleblobebis adekvaturia da<br />

sworadaa SerCeuli am amocanebis gadaWris gzebi, TamaSis Sedegis<br />

miuxedavad, bavSvebs uviTardebaT situaciis marTvis unari.<br />

• `kontrolirebuli gamarjveba~ niSnavs dasaxuli miznis<br />

miRwevas (TamaSi mogebulia). <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisas<br />

sportsmenebi maT mier miRweul gamarjvebas yovelTvis<br />

ukavSireben sakuTar SesaZleblobebs.<br />

• `kontrolirebuli damarcxeba~ arasasurveli Sedegia<br />

(TamaSi wagebulia), magram rodesac moTamaSeebi grZnoben,<br />

rom maT yvelaferi iRones miznis misaRwevad, isini<br />

eZeben damarcxebis mizezebs. es gamocdileba maT Semdgom<br />

TamaSebSi aucileblad gamoadgebaT.<br />

`kontrolirebuli gamarjveba~ moTamaSeTa mier dasaxuli miznis<br />

miRwevaa, rodesac gamarjvebis imediT miRweuli warmateba aZlierebs<br />

sakuTari Tavis rwmenas.<br />

`kontrolirebuli damarcxeba~ is sasargeblo gamocdilebaa, romelic<br />

xels uwyobs araxelsayrel da rTul situaciebSi Seupovari<br />

37


38<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

brZolis unaris gamomuSavebas. aseT dros, momavali gamarjvebis imedi<br />

moTamaSeebs ubrunebs sakuTari Tavis rwmenas da Zalas _ ganagrZnon<br />

brZola da Sroma ukeTesi SedegebisaTvis momavalSi ukeTesi<br />

Sedegebis misaRwevad.<br />

yovelive zemoTqmulidan gamomdinare, `kontrolirebuli gamarjvebis~<br />

da `kontrolirebuli damarcxebis~ monacvleoba yvelaze sasargeblo<br />

gamocdilebaa <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebisaTvis sakuTari Tavis<br />

rwmenis gamosamuSaveblad (maT unda gamoscadon orive). ra Tqma<br />

unda, ukeTesia, rodesac <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebi ufro xSirad imarjveben,<br />

vidre marcxdebian, magram marcxis drosac ki isini SeZlebisdagvarad<br />

axlos unda iyvnen gamarjvebasTan.<br />

imisaTvis, rom gamarjveba, damarcxebis msgavsad, <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTaTvis<br />

sasargeblo gamocdilebad gadaiqces, saWiroa:<br />

• rogorc varjiSis, ise TamaSis dros dasaxuli miznebi<br />

Seesabamebodes maTs SesaZleblobebs da TamaSebi mimdinareobdes<br />

metwilad Sesaferisi donis mowinaaRmdeges-<br />

Tan.<br />

• dasaxuli miznebi iyos realuri da emyarebodes TiToeuli<br />

moTamaSis moqmedebas TamaSis dros.<br />

• mizani dasaxuli iyos gulmodgined, TiToeuli moTamaSis<br />

piradi Zalisxmevisa da TamaSis unaris gaTvaliswinebiT.<br />

• Sedegebis Sefasebisas gamoyenebuli iqnes swori da amave<br />

dros moTamaSeTaTvis gasagebi kriteriumebi, raTa bavSvebisTvis<br />

naTeli gaxdes, iyo Tu ara miRweuli dasaxuli<br />

mizani.<br />

• gaanalizebuli iqnes moTamaSeTa moqmedebebi maTTan<br />

winaswar SeTanxmebuli (zemoT naTqvamis Sesabamisad)<br />

swori kriteriumebiT, obieqturad da SemoqmedebiTad.<br />

• mwvrTnelma ar gansajos moTamaSeTa moqmedebebi mxolod<br />

miRweuli Sedegis mixedviT, radgan gamarjveba zogjer<br />

sxva faqtorebzec aris damokidebuli.<br />

• TamaSis ganxilvisas mwvrTneli ar daeyrdnos mxolod<br />

raime konkretul faqts (magaliTad, man ar unda daaskvnas,<br />

rom gundi imitom TamaSobda cudad, rom man wina<br />

TamaSic waago).<br />

• mwvrTneli moeridos moTamaSeTa kritikas, rodesac<br />

isini emociurad Zlier daZabulebi arian (magaliTad,<br />

rodesac gundebi TamaSs angariSSi mciredi sxvaobiT am-<br />

Tavreben).


1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />

cxadia, rom mwvrTnelis mier gundis wevrTa<br />

TamaSisa da maTi moqmedebebis sworad Sefasebas<br />

didi mniSvnelba aqvs bavSvis TavdajerebulobisTvis.<br />

mwvrTnelis mier moTamaSeTa Sefaseba<br />

maT winaSe dasaxul mizanTan Seusabamo,<br />

gaugebari da bundovani kriteriumebiT, mxolod<br />

cudi Sedegis momtania. bavSvebi ver Se-<br />

Zleben dainaxon kavSiri sakuTar moqmedebebsa<br />

da miRebul Sedegebs Soris, ris gamoc maT<br />

Tavdajerebulobis nacvlad umweobis gancda<br />

daeuflebaT.<br />

TviTSemecneba da TviTSefaseba<br />

TviTSemecneba emyareba adamianis mier sakuTari Tavis aRqmasa da<br />

gaazrebas, TviTSefaseba ki _ yovelive imis mowoneba-armowonebas,<br />

rasac adamiani Seimecnebs sakuTar Tavze.<br />

TviTSemecneba da TviTSefaseba, rogorc wesi, ar aris damokidebuli<br />

raime konkretul saqmianobaze. maT cxovrebiseuli gamocdileba<br />

ganapirobebs.<br />

bavSvebisa da mozardebis TviTSemecneba da TviTSefaseba aramdgradia<br />

da advilad icvleba situaciis mixedviT. maTi TviTSemecneba<br />

da TviTSefaseba metwilad ukavSirdeba gamarjvebas da damarcxebas,<br />

amitom sakuTari Tavis Sefaseba didad aris damokidebuli konkretul<br />

situaciebze. magaliTad, Tu <strong>axalgazrda</strong> TamaSobs kalaTburTs,<br />

mis TviTSemecnebasa da TvTSefasebas <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSis dros<br />

miRweuli Sedegebi ganapirobebs.<br />

ganvixiloT sami jgufi:<br />

pirvel jgufSi arian is bavSvebi, romelTa TviTSemecneba da TviT-<br />

Sefaseba didad ar aris damokidebuli maTs sportul warmatebebze.<br />

aseT jgufSi SesaZlebelia SenarCundes da gaZlierdes kidec moTama-<br />

SeTa Tavdajerebuloba da situaciis marTvis unari.<br />

mwvrTnelma gansakuTrebuli yuradReba unda gaamaxvilos im mozardebze<br />

(dawyebuli 13 wlidan), romelTa cxovrebaSic <strong>kalaTburTi</strong><br />

Zalian did rols asrulebs. aseT dros, maTTvis SeiZleba aRarc ki<br />

arsebobdes ufro saintereso an siamovnebis momgvreli saqmianoba,<br />

vidre <strong>kalaTburTi</strong>a. aseTi moTamaSisaTvis <strong>kalaTburTi</strong> imdenad mniSvnelovania,<br />

rom sxva problemebis mimarT igi gulgrili xdeba, ris<br />

gamoc <strong>kalaTburTi</strong> mis cxovebaSi SeiZleba zianis momtanic ki aRmoCndes.<br />

39


40<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

* karli 15 wlisaa da axlaxan daiwyo TamaSi kadetTa gund-<br />

Si. misi erTaderTi sazrunavi da mizani warmatebuli TamaSia<br />

da rodesac amas ver axerxebs, Tavs umweod grZnobs. igi Zalian<br />

bevrs moiTxovs sakuTari Tavisgan da amitom yovelTvis<br />

daZabulia varjiSisa Tu TamaSis dros, mwvrnelis ubralo<br />

SeniSvnac ki Zlier moqmedebs masze. amitom karli Zalian<br />

itanjeba. bolo dros miRebul travmis gamo ramdenime Tama-<br />

Sic gaacdina. karli depresias ganicdis da fiqrobs, Tavi<br />

daanebos kalaTburTs.<br />

aseT SemTxvevaSi karli ara marto Tavis sportul karieras agdebs<br />

safrTxeSi, aramed akninebs sakuTari TviTSemecnebisa da TviTSefasebis<br />

unarsac. Tu <strong>axalgazrda</strong> moTamaSis TviTSemecneba da TviTSefaseba<br />

gaigivebulia mis mier sportSi miRweul SedegebTan, es misTvis<br />

saSiSi da sazianoa.<br />

meore jgufis moTamaSeebi daaxloebiT igive situaciaSi imyofebian.<br />

maTi TviTSemecneba da TviTSefaseba maTive asakis Sesabamisia,<br />

magram amave dros isini didad arian damokidebuli sakuTar sportul<br />

miRwevebze. aseTi mdgomareoba Zalian cudad aisaxeba maTs TviTSemecnebasa<br />

da TviTSefasebaze, radgan TavianTi sportuli cxovrebis<br />

manZilze isini aucileblad iwvneven rogorc gamarjvebas, ise damarcxebas,<br />

maT eqnebaT rogorc kargi, ise cudi periodebi.<br />

aseT SemTxvevaSi mwvrTnelma bavSvebTan urTierTobisas unda gamijnos<br />

Tavisi damokidebuleba maTi rogorc sportsmenebisa da rogorc<br />

adamianebis mimarT. amisaTvis arsebobs ori gza:<br />

• mwvrTnelma yuradReba unda gaamaxvilos moTamaSeTa<br />

cxovrebis im aspeqtebze, romlebic uSualod ar ukavSirdebian<br />

kalaTburTs, magram garkveuli mniSvneloba aqvT bavSvebisa -<br />

T vis .<br />

• varjiSebis swori dagegmvisa da Catarebis, moTamaSeebSi<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s saTamaSod aucilebeli unar-Cvevebis ganviTarebisa<br />

da kargi fsiqologiuri momzadebis fonze, mwvrTnels<br />

SesaZlebloba eZleva, ganaviTaros bavSvTa TviTSemecneba da<br />

TviTSefaseba, miuxedavad sxvadasxva dros miRweuli Sedegebisa.


1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />

mesame jgufis moTamaSeebs aqvT metad<br />

susti TviTSemecneba da TviTSefaseba. <strong>kalaTburTi</strong><br />

maTTvis, piriqiT, saukeTeso sa-<br />

Sualebaa TviTSemecnebisa da TviTSefasebis<br />

ganviTarebisTvis, radgan aseT SemTxveva-<br />

Si maT TviTSemecnebasa da TviTSefasebas<br />

gansazRvravs ara TamaSis Sedegi, aramed is<br />

Zalisxmeva da mondomeba, romelsac isini<br />

iCenen uSualod TamaSis procesSi.<br />

mwvrTnelis roli<br />

mwvrTnelsa da moTamaSes Soris urTierTobas SeiZleba gadamwyveti<br />

mniSvneloba hqondes moTamaSis TviTSemecnebisa da TviTSefasebis<br />

CamoyalibebaSi. mwvrTnelis saqcieli aseT SemTxvevaSi Zalze<br />

sapasuxismgebloa.<br />

* yovlad dauSvebelia, gansakuTrebiT Tanagundelebis TandaswrebiT,<br />

rom mwvrTnelma ixmaros iseTi gamoTqmebi, rogoricaa,<br />

magaliTad, `idioti xom ara xar?~ `rogorc yovelTvis,<br />

suleliviT iqcevi!~ an `bavSvo, kalaTi aq hkidia, quCis gadaRma<br />

ki ara!~ aseve dauSvebelia gamoTqmebi, romlebic xazs<br />

usvamen imas, rom es moTamaSe ara marto am wuTSi cdeba,<br />

aramed saerTod ara aqvs kargi TamaSis aranairi perspeqtiva.<br />

magaliTad: `Sen amas verasodes gaakeTeb, marto Secdomebis<br />

daSveba SegiZlia!~ da sxva.<br />

mwvrTnelis gavlena bavSvebze Zlier pozitiuria, Tu igi ar mimar-<br />

Tavs zemoT aRniSnul `strategias~ da amis nacvlad:<br />

• usaxavs moTamaSeebs zust da garkveul miznebs;<br />

• exmareba maT am miznebis miRwevaSi;<br />

• erideba iseT SeniSvnis micemas, romelic xazs usvams<br />

bavSvis fizikur monacemebs;<br />

• Secdomebis ganxilvisas uxsnis moTamaSeebs, Tu sad da<br />

rodis iyo daSvebuli Secdoma da aZlevs maTi gamosworebis<br />

saSualebas.<br />

41


42<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

#2 testi-savarjiSo<br />

• kiTxvebze pasuxis gacemisas miuTiTeT<br />

eTanxmebiT nawilobriv, eTanxmebiT mTli-<br />

anad Tu ar eTanxmebiT.<br />

1. mwvrTnels ar SeuZlia xeli Seuwyos moTamaSeebis<br />

fsiqologiur ganviTarebas;<br />

2. varjiSi aumjobesebs bavSvis SemecnebiT<br />

ganviTarebas;<br />

3. monotonuri varjiSi kargad moqmedebs<br />

bavSvis yuradRebis ganmaviTarebeli unar-<br />

Cvevebis Camoyalibebaze;<br />

4. bavSvebSi marTvis unaris ganviTarebisTvis<br />

saWiroa, rom mwvrTnelma moTamaSeTa moqmedebebi<br />

daukavSiros maT mier miRweul<br />

Sedegebs;<br />

5. gamarjvebisaTvis sakmarisia mxolod survili;<br />

6. `kontrolirebul” damarcxebas, zog Sem-<br />

TxvevaSi, SeuZlia moTamaSeebs Sematos sakuTari<br />

Tavis rwmena;<br />

7. mwvrTneli, romelic uxsnis bavSvebs<br />

dasaxul miznebs, uZlierebs maT situaciis<br />

marTvis unars;<br />

8. Tu mwvrTneli moTamaSeebs usaxavs mizans,<br />

romlis miRweva maTi SesaZleblobis farglebs<br />

ar aRemateba, es uumjobesebs maT<br />

sakuTari Tavis rwmenas;<br />

9. TviTSemecneba da TviTSefaseba damokidebulia<br />

sportSi miRweul Sedegebze;<br />

10. mwvrTnelis komentarebs didi gavlena<br />

aqvs bavSvebis TviTSemecnebasa da TviT-<br />

Sefasebaze;<br />

mTlianad<br />

veTanxmebi<br />

nawilobrivveTanxmebi<br />

ar<br />

veTanxmebi


1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />

TviTkontroli<br />

imisTvis, rom <strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSem aCvenos saukeTeso TamaSi<br />

da Tavi aaridos impulsur moqmedebebs, Zalze didi mniSvneloba aqvs<br />

TviTkontrols.<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisas xSirad iqmneba iseTi situacia, romelic<br />

xels uwyobs bavSvebs, iswavlon sakuTari Tavis kontroli. magali-<br />

Tad, rodesac msaji iRebs saeWvo gadawyvetilebas, Tanagundeli TamaSobs<br />

arasworad an moTamaSe iZulebulia dajdes skamze da sxv.<br />

43


44<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

* helena 12 wlisaa da TamaSobs skolis gundSi. igi<br />

varjiSobs kviraSi orjer, SabaTobiT ki TamaSobs. helenas<br />

Zalian uyvars mini-<strong>kalaTburTi</strong> da cdilobs, rac SeiZleba<br />

kargad iTamaSos. amasve moiTxovs igi Tavisi Tanagundelebisagan.<br />

ramdenjerme, rodesac misi Tanagundeli Secda, helena<br />

Zlier gabrazda da Seuracxyofac miayena. mwvrTnelma auxsna<br />

helenas, rom misi saqcieli arasworia, ris Sedegadac gogona<br />

cdilobs gaakontrolos sakuTari Tavi da rodesac Tanagundeli<br />

TamaSis dros Secdomas uSvebs, igi amxnevebs mas an<br />

saerTod ar imCnevs arafers. igi ufro metad koncentrirebulia<br />

sakuTar moqmedebebze da rogorc helenas deda ambobs,<br />

yoveldRiur cxovrebaSic nakleb impulsuri gaxda.<br />

* mario aseve TamaSobs mini-kalaTburTs. erTxel, TamaSis<br />

dros igi Seepasuxa msajs, radgan misi azriT gadawyvetileba<br />

marios dajarimebis Sesaxeb mcdari iyo. mario mwvrTnelma<br />

Semdeg TamaSze saerTod ar gamoiyvana da auxsna, rom amis<br />

mizezi wina TamaSisas mis mier gamovlenili TviTkontrolis<br />

ukmarisoba iyo. amis Semdeg mario yovelTvis cdilobs gaakontrolos<br />

sakuTari Tavi.<br />

es magaliTebi miuTiTebs, Tu rogor<br />

SeiZleba gamovumuSavoT bavSvebs<br />

meti TviTkontrolis unari.<br />

nebismieri SesaZlebloba, romelic<br />

sworad iqneba gamoyenebuli mwvrTnelis<br />

mier, mxolod sasargeblo iqneba<br />

patarebisTvis. helenas da marios<br />

mwvrTnelebma kargad gamoiyenes Seqmnili<br />

viTareba. bevri mwvrTneli ki<br />

bavSvTa aRzrdis procesSi saerTod<br />

ar aqcevs yuradRebas TamaSis dros<br />

Seqmnil amgvar situaciebs.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

* aTwuTiani fiqris Semdeg Seadgine im moqmedebaTa<br />

sia, romlebic xels Seuwyobs Tqve ni gu<br />

ndis moTamaSeebSi<br />

TviTkontrolis gaZlierebas.


1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />

1.5 dadebiTi gamocdileba<br />

wina TavebSi ganxiluli iyo <strong>kalaTburTi</strong>s SesaZleblobebi, romlebic<br />

ganapirobeben bavSvebis ukeTesi pirovnuli, socialuri da<br />

fsiqologiuri unar-Cvevebis ganviTarebas. <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSi metad<br />

faseulia aseve yoveldRiurad gancdili dadebiTi emociebis<br />

gamo.<br />

dadebiTi emociebi yvelasTvis sasargebloa. bavSvebisa da mozardebis<br />

SemTxvevaSi ki <strong>kalaTburTi</strong> SeiZleba iyos erTi im saqmianobaTagani,<br />

romelic dadebiT emociebs iwvevs. Tu <strong>kalaTburTi</strong>s Tama-<br />

Sis dros gancdili dadebiTi emociebi aRemateba bavSvis mier sxva<br />

cxovebiseul situaciebSi gancdil uaryofiT emociebs, igi aucileblad<br />

gaagrZelebs TamaSs da SeiZens im sasargeblo gamocdilebas,<br />

romelsac <strong>kalaTburTi</strong> iZleva.<br />

<strong>kalaTburTi</strong> bavSvisTvis unda iyos:<br />

• garToba;<br />

• sportuli unar-Cvevebis yiveldRiurad gaumjobesebis<br />

saSuale ba;<br />

• gundi, romelSic mas pativs scemen;<br />

• dadebiTi emociebis wyaro (pozitiuri SegrZnebebi, kmayofilebis<br />

SegrZneba, siamaye);<br />

• adgili, sadac igi grZnobs moTamaSeebisa da mwvrTnelis<br />

Tanadgomas;<br />

1.6 fizikuri ganviTareba<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa da <strong>kalaTburTi</strong>s erT-erTi mizani mozardebis<br />

yovelmxriv ganviTarebaa (da ara marto fizikuri), raTa SemdgomSi<br />

maT SeZlon TamaSi <strong>kalaTburTi</strong>s elitur gundebSi.<br />

• ra Tqma unda, yvela is bavSvi, romelic kalaTburTs TamaSobs,<br />

momavalSi elitur gundSi ver moxvdeba, magram mas eqneba<br />

garkveuli sportuli gamocdileba. <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSis procesSi<br />

Camoyalibebuli pirovnuli, socialuri, fizikuri Tu<br />

fsiqologiuri unar-Cvevebi xels Seuwyobs mas, daikavos Tavisi<br />

adgili sazogadoebaSi da gaumklavdes sxvadasxva rTul<br />

cxovrebiseul situacias.<br />

45


46<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• mini-<strong>kalaTburTi</strong> da <strong>kalaTburTi</strong>,<br />

rogorc aRmzrdelobiTi<br />

procesi, iTvaliswinebs<br />

ara marto moTamaSeebis, aramed<br />

momavali mwvrTnelebis,<br />

msajebis, sportuli TamaSebis<br />

organizatorebis, mSoblebis,<br />

sportuli Jurnalistebis,<br />

sportul mecnierebaTa<br />

eqspertebisa da, ubralod,<br />

mayureblis aRzrdas, rac sabolood<br />

sasargebloa <strong>kalaTburTi</strong>s<br />

ganviTarebisTvis.<br />

• sworad warmarTuli varjiSebisa<br />

da TamaSebis pirobebSi bavSvebis<br />

umravlesoba SeZlebs<br />

iTamaSos elitur gundebSi.<br />

mwvrTneli, romelic kargad<br />

gaazrebuli gegmis mixedviT sworad wvrTnis bavSvebs fizikurad,<br />

teqnikurad da fsiqologiurad, Tavidan aicilebs im bavSvebis<br />

`dakargvas~, romlebic momavalSi SeZleben <strong>kalaTburTi</strong>s<br />

umaRlesi standartebis miRwevas.<br />

• amave dros, elitur gundebSi moTamaSe sportsmenebi ar unda<br />

ganekuTvnebodnen im kalaTburTelTa ricxvs, romlebic `gadarCnen~<br />

an `moaxerxes~, aramed unda iyvnen kargad momzadebuli<br />

moTamaSeebi, romelTa pirovnuli da fizikuri ganviTarebis<br />

done Seesabameba <strong>kalaTburTi</strong>s moTxovnebs.<br />

amisTvis mwvrTnelma ar unda gauswros movlenebs warmatebuli<br />

sportuli karieris Sesaqmnelad. yvela moTamaSes unda<br />

hqondes sakuTari gzis arCevis SesaZlebloba, raTa moxdes misi<br />

warmatebuli sportuli winsvla.<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeebi<br />

mwvrTnelebs unda esmodeT, rom bavSvebi sxvadasxvanairad vi-<br />

Tardebian. saWiroa individualuri midgoma TiToeul bavSvTan, misi<br />

SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT.<br />

ra Tqma unda, mwvrTnels unda hqondes muSaobis saerTo, generaluri<br />

gegma, magram, man amave dros unda gaiTvaliswinos TiToeuli


1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />

bavSvis monacemebic da xeli Seuwyos mas individualuri, mxolod<br />

misTvis damaxasiaTebeli niWis ganviTarebaSi.<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>s asakSi <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebis daufleba<br />

arc ise mniSvnelovania. mTavaria, bavSvebma aiTvison <strong>kalaTburTi</strong>s<br />

ZiriTadi elementebi da SeZlebisdagvarad daxvewon isini.<br />

patara moTamaSeebs unda SeswevdeT unari, Seasrulon varjiSisa Tu<br />

TamaSis moTxovnebi <strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTadi safuZvlebis gamoyenebiT,<br />

Tundac SecdomiT. amasTanave, matCisas maT unda aReZraT dadebiTi<br />

emociebi, raTa ar gauqreT <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSis survili.<br />

yoveldRiuri garToba da piradi iniciativa, ori mniSvnelovani<br />

faqtoria bavSvisTvis mini-<strong>kalaTburTi</strong>s TamaSis dros.<br />

13-14 wlis asakis moTamaSeebi<br />

13-14 wlis asakis moTamaSeebTan muSaobisas mwvrTnels unda esmodes,<br />

rom miuxedavad maTi naadrevi fizikuri simwifisa, isini jer<br />

kidev bavSvebi arian. es metad faqizi asakia. am asakis bavSvebi Zalian<br />

mgrZnobiareni arian. zogierTma maTganma SeiZleba Tavic ki daanebos<br />

kalaTburTs, Tu CaTvala, rom igi ver asrulebs TamaSis an varjiSis<br />

moTxovnebs. gansakuTrebiT ki maSin, rodesac, igi TamaSobda mini-kalaTburTs<br />

da manamde yvelaferi kargad gamosdioda.<br />

mwvrTneli unda daexmaros bavSvebs gazrdil moTxovnebTan gamklavebaSi.<br />

man ise unda avarjiSos bavSvebi, rom maTi individualuri<br />

teqnikuri da taqtikuri SesaZleblobebi TandaTan gaumjobesdes (am<br />

dros mniSvnelovania TamaSebi erTi erTze, ori orze, sami samze).<br />

mwvrTnelma ar unda iCqaros. saWiroa bavSvebma kargad gaiTavison<br />

ukve naswavli, moqmedebebis Sesruleba Cvevad eqceT, raTa CamouyalibdeT<br />

am moqmedebebis kontrolisa da Tavisuflad gamoyenebis<br />

unari.<br />

ar SeiZleba am asakis moTamaSeTa SezRudva. piriqiT, mwvrTnelma<br />

unda misces maT riskiT TamaSis saSualeba nebismier situaciaSi. ra<br />

Tqma unda, isini bevr Secdomas dauSveben. amitom mwvrTnelis mier<br />

SeTavazebul varjiSebSi gaTvaliswinebuli unda iyos moTamaSeTa ara<br />

marto susti, aramed Zlieri mxareebic, raTa bavSvebma mainc SeZlon<br />

TamaSisgan siamovnebis miReba.<br />

47


48<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

amave dros, mwvrTnelma varjiSisa Tu TamaSis dros bavSvebs unda<br />

Seuqmnas iseTi situaciebi, rodesac isini SeZleben gamoavlinon da<br />

ganaviTaron viTarebis marTvis unari da Tavdajerebuloba.<br />

15-16 wlis asakis moTamaSeebi<br />

am asakis kalaTburTelebTan<br />

mwvrTnelma unda daisaxos<br />

varjiSis zogadi miznebi, magram<br />

imavdroulad unda gaiTvaliswinos<br />

`susti wertilebi~,<br />

ra aklia ama Tu im moTamaSes<br />

daostatebisTvis? raze unda<br />

gamaxvildes yuradReba?<br />

am asakSi moTamaSeTa fizikuri<br />

momzadeba ufro specifikuria,<br />

maTi piradi Taviseburebebisa<br />

da SesaZleblobebis<br />

gaTvaliswinebiT. meti yuradReba<br />

eTmoba individualuri<br />

taqtikis ganviTarebas da iwyeba<br />

muSaoba gundis saerTo taqtikis<br />

SesamuSaveblad.<br />

mwvrTnelma gansakuTrebiT<br />

unda izrunos im moTamaSeebze,<br />

romlebic SeboWilebi arian<br />

Secdo mebis daSvebis SiSiT da<br />

`robotebad~ gadaqcevis safrTxe eliT.<br />

mwvrTnelma moTamaSeebTan erTad unda SeimuSaos maT mier gamoCenili<br />

iniciativisa Tu miRebuli gadawyvetilebis Sesafasebeli kriteriumebi<br />

da am ukanasknelTa gaTvaliswinebiT Seaqos is moTamaSeebi,<br />

romlebic akmayofileben am moTxovnebs.<br />

17-18 wlis asakis moTamaSeebi<br />

17-18 wlis asakis moTamaSeTa wvrTnisas aucilebelia individualuri<br />

muSaoba TiToeulTan, raTa maT, TavianTi susti mxareebis<br />

gaZlierebiT, SeZlon mwvrTnelis mier dasaxuli ufro rTuli taqtikuri<br />

amocanebis Sesruleba.


1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />

am asakis mozardebTan muSaobisas<br />

moTxovnaTa done matulobs,<br />

radgan es swored is<br />

wlebia, rodesac cxadi xdeba,<br />

Tu romel moTamaSes aqvs Sansi<br />

gaxdes sakalaTburTo elitis<br />

warmomadgeneli. mwvrTneli<br />

varjiSis dros moTamaSeebs<br />

sTavazobs daZabuli Sejibrebis<br />

tolfas varjiSebs, raTa moTamaSeebma<br />

SeZlon, rom Tavi gaarTvan<br />

TamaSis dros warmoqmnil<br />

yvelaze rTul situaciebs.<br />

moTamaSeebma unda iswavlon TavianTi<br />

SesaZleblobebis maqsimaluri<br />

gamovlena iseT viTarebebSi,<br />

romlebic ufro umcrosi<br />

asakis moTamaSeTaTvis nakleb<br />

mniSvnelovani iyo (magaliTad: angariSi da TamaSis bolomde darCenili<br />

dro).<br />

sezonis zogierTi TamaSisas isini mxolod gamarjvebaze unda iyvnen<br />

orientirebulni, raTa iswavlon Sejibrebis warmarTva eqstre malur<br />

situaciaSi.<br />

komentarebi<br />

am TavSi ganxiluli iyo wvrTnis zogadi principebi, da ar iyo gaTvaliswinebuli<br />

sxvadasxva kategoriisa da asaki moTamaSeTa mzadebis<br />

Taviseburebebi.<br />

magaliTad, zogierTi bavSvi varjiSs 5-6 wlis asakSi iwyebs, zogierTi<br />

ufro mogvianebiT. zogi gansakuTrebiT niWieri da moxerxebulia,<br />

sxva ki ara.<br />

mwvrTnelma aucileblad unda gaiTvaliswinos maRali moTamaSis<br />

faqtori, romelsac zogjer ar SeuZlia mxari aubas wvrTnis saerTo<br />

gegmas. amisaTvis mwvrTnelma unda SeimuSaos maRali moTamaSis wvrTnis<br />

gansakuTrebuli meTodebi, misi individualuri monacemebidan<br />

gamomdinare.<br />

garkveuli TaviseburebiT xasiaTdeba wvrTnis procesi sxvadasxva<br />

qveynis federaciis klubebSi, skolebSi da a. S, romlebic aseve gas-<br />

49


50<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

aTvaliswinebelia mwvrTnelis mier. am wignSi aRwerili wvrTnis principebi<br />

da ideebi mwvrTnelma unda Seusabamos Tavisi moTamaSeebis,<br />

Tavisi qveynisa Tu klubis wvrTnis meTodikasa da tradiciebs.<br />

1.7. mwvrTnelis muSaobis stili<br />

mwvrTnelis muSaobis stili unda Seesabamebodes arsebul garemoebebs.<br />

bavSvTa mwvrTnelis yvelaze gavrcelebuli naklia is, rom<br />

zogierTi maTgani cdilobs bavSvebTan ise imuSaos, rogorc ufrosi<br />

asakis profesional kalaTburTelebTan. muSaobis aseTi stili Sei-<br />

Zleba saziano iyos im bavSvebisTvis, romlebic amgvari mwvrTnelis<br />

pasuxismgeblobiT varjiSoben.<br />

saukeTeso mwvrTneli aris ara is, romelic baZavs ufro avtoritetuli<br />

da meti pasuxismgeblobis mqone mwvrTnels, aramed is,<br />

vinc iTvaliswinebs patarebis Taviseburebebs, maT SesaZleblobebs<br />

da isaxavs maTi asakisTvis Sesaferis miznebs.<br />

mwvrTnelma ar unda daiviwyos,<br />

rom mas didi pasuxismgebloba akisria.<br />

wvrTna TamaSi rodia, sadac<br />

mwvrTnels SeuZlia daikmayofilos<br />

Tavisi egoisturi da pativmoyvaruli<br />

miswrafebebi. moTamaSeebi patara<br />

bavSvebi arian, TavianTi ocnebebiT,<br />

interesebiT, momavlis<br />

imedebiT, problemebiT, sixaruli-<br />

Ta da emociebis farTo speqtriT.<br />

isini endobian TavianT mwvrTnels<br />

da eWvi ar eparebaT misi aRmzrdelobiTi<br />

meTodis sisworeSi.<br />

bavSvebTan momuSave mwvrTnelma<br />

unda gaacnobieros sakuTari<br />

pasuxismgebloba, raTa Tavisi<br />

qceviT gamousworebeli ziani ar<br />

miayenos masze mindobil bavSvebs,<br />

amisaTvis:


1. <strong>kalaTburTi</strong>s roli ymawvilTa aRzrdasa da ganviTarebaSi<br />

• mwvrTneli ar unda iyos Wirveuli da axirebuli;<br />

• moTamaSeebTan urTierTobisas man kargad unda awon-dawonos<br />

Tavisi gadawyvetilebebi;<br />

• bavSvebs pativiscemiT unda epyrobodes;<br />

• moiTxovos bavSvebisagan didi ZalisxmeviT muSaoba, raTa<br />

SemdgomSi isini <strong>kalaTburTi</strong>s maRali standartebisTvis<br />

momzadebulni aRmoCndnen;<br />

• mxarSi edgas Tavis moTamaSeebs;<br />

• SeZlos zRvaris gavleba moTamaSeTa moqmedebebsa da maT<br />

mier miRweul Sedegebs Soris;<br />

• miuxedavad TamaSis Sedegisa, daafasos moTamaSeTa Zalisxmeva;<br />

• mxari dauWiros Tavis moTamaSeebs Zalisxmevisa da sportuli<br />

winsvlis Sesabamisad, miuxedavad TamaSis Sedegebisa;<br />

• pativi sces moTamaSeTa pirovnul Tvisebebs, maTi Tama-<br />

Sis donis miuxedavad;<br />

eWvgareSea, rom mwvrTneli, romelic bavSvebTan muSaobisas<br />

grZnobs Tavis pasuxismgeblobas da ufro did mizans isaxavs, vidre<br />

erTi romelime TamaSis an Cempionatis mogebaa, dadebiT gavlenas<br />

moaxdens patarebis aRzrda-ganviTarebaze.<br />

patarebTan momuSave mwvrTnelis daqiravebisas, gaTvaliswinebuli<br />

unda iyos ara marto misi profesiuli done, aramed pirovnuli Tvise -<br />

bebic.<br />

51


52<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

#3 testi-savarjiSo<br />

• kiTxvebze pasuxis gacemisas miuTiTeT:<br />

sworia, ar aris swori<br />

1. saintereso varjiSebi Zalian sasargebloa<br />

<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa aRzrdisaTvis;<br />

2. moTamaSeebs unda SeeZloT sakuTari Tavis<br />

kontroli, risTvisac saWiroa specialuri<br />

varjiSebi;<br />

3. gasarTobi varjiSebi aucilebelia mx olod<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeTaTvis;<br />

4. <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebs unda hqondeT<br />

didi survili, rom rac SeiZleba swrafad<br />

gaxdnen elituri gundis wevrebi;<br />

5. <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebTan muSaobisas<br />

mwvrTnelebma unda mibaZon profesional<br />

kalaTburTelTa mwvrTnelebs, radgan<br />

isini saukeTesoni arian;<br />

6. <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa wvrTnisas mwvrTnelma<br />

unda Seqmnas marTvis unaris gasaumjobesebeli<br />

uamravi situacia;<br />

7. <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa mwvrTneli Rirseulad<br />

da pativiscemiT unda epyrobodes<br />

Tavis moTamaSeebs;<br />

8. bavSvebTan momuSave mwvrTnelis mizani<br />

mxolod sportuli wvrTnaa, radgan bavSvebis<br />

aRzrdas maTi maswavleblebi da<br />

mSoblebi uzrunvelyofen;<br />

sworia<br />

ar aris<br />

swori


2<br />

sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

xose maria buseta<br />

2.1. dasawyisi:<br />

• rogoria Cemi pasuxismgebloba?<br />

• gundis ZiriTadi miznebi;<br />

2.2 gundis Seqmna:<br />

• moTamaSeebis miReba,<br />

• moTamaSeTa movaleobebi,<br />

• Sinaganawesi,<br />

• xelmisawvdomi sakalaTburTo resursebi;<br />

2.3. samuSao gegmis Sedgena:<br />

• rogori winswrebiT unda daigegmos,<br />

• drois ganawileba;<br />

2.4. miznebis dasaxva<br />

• saboloo miznebi da samoqmedo amocanebi,<br />

• samoqmedo amocanebis upiratesobani,<br />

• efeqturi samoqmedo amocanebi,<br />

• Sesabamisi miznebis arCeva;<br />

2.5. wvrTnis procesi:<br />

• wvrTnis umniSvnelovanesi aspeqtebi;<br />

2.6. fizikuri datvirTva:<br />

• muSaoba da dasveneba,<br />

• moculoba da intensivoba;<br />

2.7. fsiqologiuri datvirTva:<br />

• fsiqologiuri datvirTvis daxasiaTeba,<br />

• arasakmarisi fsiqologiuri datvirTva,<br />

• fsiqologiuri gadatvirTva,<br />

• dadebiTi Sedegis momtani fsiqologiuri datvirTva,<br />

• fsiqologiuri datvirTvis adekvaturi gamoyeneba,<br />

• fsiqologiuri dasvenebis periodebi;<br />

2.8. TamaSebis Sesaxeb:<br />

• mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundi,<br />

• 13-14 wlis asakis moTamaSeTa gundi,<br />

• 15-18 wlis asakis moTamaSeTa gundi,<br />

• gasaTvaliswinebeli sakiTxebi;<br />

2.9. ganrigis SemuSaveba.<br />

53


54<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

2.1. dasawyisi<br />

rogoria gundi, romlis wvrTnasac vapireb?<br />

es aris is ZiriTadi kiTxva, romelic TiToeulma mwvrTnelma wvrTnis<br />

dawyebamde unda dausvas sakuTar Tavs. am kiTxvaze pasuxis gacemisas<br />

gasaTvaliswinebelia:<br />

• aris Tu ara es mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundi? bavSvTa gundi? perspeqtiul<br />

<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa gundi? pirveli klasis elituri<br />

gundi?<br />

• ra organizacias ekuTvnis es gundi? saskolo gundia Tu saklubo?<br />

rogoria is skola an klubi, romelsac gundi ekuTvnis?<br />

• rogori moTamaSeebi arian? ramdeni xania TamaSoben? rogoria<br />

maTi potenciali?<br />

aseT kiTxvebze moZiebuli pasuxebi xels Seuwyobs mwvrTnels, daimkvidros<br />

adgili gundSi da Tavidan aicilos Secdomebi, romlebic<br />

SeiZleba dauSvas momavali gundisadmi araswori damokidebulebisa<br />

da masze bundovani warmodgenis gamo.<br />

rogoria Cemi pasuxismgebloba?<br />

rodesac mwvrTnelma icis rogor gundTan iwyebs muSaobas, man<br />

unda upasuxos kiTxvebs:<br />

_ rogoria Cemi pasuxismgebloba?<br />

_ ra mizans visaxav: gundis saerTo ganviTarebas, axalgazrdebis<br />

sportsmenebad da pirovnebebad Camoyalibebas, Tu maTi potencialis<br />

gamovlenas?<br />

_ CamoTvlili aspeqtebidan romelia yvelaze mniSvnelovani?<br />

gundis ZiriTadi miznebi<br />

zemoCamoTvlili aspeqtebis gaTvaliswinebiT, saWiroa mwvrTnelma<br />

gansazRvros gundis ZiriTadi miswrafeba, mizani.<br />

* magaliTi: mwvrTneli avarjiSebs skolis mini-kalaTbur-<br />

Tis gunds. zogierT moTamaSes adre arasdros uTamaSia, zogierTs<br />

aqvs TamaSis erTi wlis gamocdileba, gundis saerTo<br />

done dabalia. aseT SemTxvevaSi mwvrTnelis upirvelesi mizani<br />

am bavSvebis pirovnuli ganviTarebaa; aseve aucilebelia,<br />

rom bavSvebs TamaSma rac SeiZleba meti siamovneba mianiWos,<br />

ymawvilebi unda ganviTardnen fizikurad, iswavlon gunduri<br />

TamaSi, sxvaTa pativiscema. paralelurad mwvrTneli bavSvebs<br />

aswavlis <strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTad safuZvlebs, rogoricaa bur-<br />

Tis tareba, burTis gadacema da sxv.


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• gansazRvre gundis tipi, romelsac wvrTni; ga acno -<br />

bi ere Seni pasuxismgebloba gundis winaSe da gundis<br />

moTamaSeebs dausaxe miznebi maTi Sesa Zle blobebis<br />

gaTvaliswinebiT.<br />

2.2 gundis Seqmna<br />

Semdegi nabijia gundis Seqmna. ramdeni moTamaSea gundSi? ra aris<br />

maTi valdebuleba? rogori Sinaganawesi aqvT? ra sakalaTburTo inventarze<br />

(kalaTebi, burTebi da sxv.) migiwvdebaT xeli?<br />

moTamaSeebis miReba;<br />

es damokidebulia gundSi ukve arsebul moTamaSeTa da misaRebTa<br />

optimalur raodenobaze. axalgazrduli gundis Seqmnisas gasaTvaliswinebelia<br />

Semdegi pirobebi:<br />

• aucilebelia yvela msurvels mivceT TamaSis SesaZlebloba,<br />

risTvisac unda Seiqmnas ori an meti gundi, raTa dakmayofildes<br />

yvela msurveli;<br />

• TiToeul gundSi unda iyos moTamaSeTa is raodenoba, romelic<br />

SesaZleblobas miscems mwvrTnels, varjiSebi normalur pirobebSi<br />

Caataros da yvela moTamaSem SeZlos varjiSSi monawileobis<br />

miReba;<br />

• gundis moTamaSeTa done erTnairi unda iyos. ZalaTa aseTi ganlageba<br />

daostatebis met saSualebas iZleva.<br />

• sasurvelia mini-<strong>kalaTburTi</strong>s (da zogjer 13-14 wlis asakis<br />

bavSvebis) gundi Seiqmnas moTamaSeTagan, romlebsac sxvac bevri<br />

aqvT saerTo (magaliTad, Tanaklaselebi arian da a. S.)<br />

moTamaSeTa movaleobebi<br />

mwvrTnelma unda gansazRvros moTamaSeTa movaleobebi da gamoyos<br />

maTgan yvelaze mniSvnelovani, anu romel dReebSi Catardeba varjiSebi,<br />

kviraSi ramdeni dRe daeTmoba wvrTnas, ramden TamaSs iTamaSeben,<br />

iTamaSeben Tu ara kviris bolos (SabaTi-kvira), mouwevT Tu ara moTamaSeebs<br />

mogzauroba da a. S.<br />

55


56<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

am sakiTxTa gadawyveta friad mniSvnelovania, radgan Tu isini<br />

moTamaSeTaTvis bundovania an zogierTs ar surs maTi Sesruleba, es,<br />

adre Tu gvian, gunds problemebs Seuqmnis.<br />

mwvrTneli valdebulia gundis SesaZleblobisa da miznebidan gamomdinare,<br />

dasaxos swored am gundis donis Sesaferisi amocanebi.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• gundis Taviseburebebidan gamomdminare, ifiqre im<br />

amocanebze, romelTa gadaWra ZaluZs Sens gunds.<br />

<strong>axalgazrda</strong> aTletebTan muSaobisas, sportis nebismier saxeobaSi,<br />

friad mniSvnelovania, rom moTamaSeebma gaacnobieron da Seasrulon<br />

TavianTi valdebulebebi, romlebic unda Seesabamebodes maT asaks<br />

da Taviseburebebs. mniSvnelovania, rom gundis wevrebs ekisrebodeT<br />

iseTi movaleobebi, romlebic maT Zalebs ar aRemateba da romelTa<br />

Sesrulebac xelewifebaT.<br />

saWiroa mwvrTnelma moTamaSeebTan erTad gansazRvros es movaleobebi,<br />

raTa bavSvebic Caeban sakuTari saqmianobis dagegmvaSi.<br />

aseT dros isini meti pasuxismgeblobiT moekidebian sakuTar movaleobaTa<br />

Sesrulebas.


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

rodesac moTamaSeTa asaki 13-14 welia, maTi movaleobebi unda<br />

Seicavdes ramdenime ZiriTad pirobas. igive SeiZleba iTqvas 15-18<br />

wlis moTamaSeTa Sesaxeb. mwvrTnelma, romelic Tvlis, rom vTqvaT,<br />

<strong>moTamaSeebisTvis</strong> saWiroa varjiSi kviraSi samjer, unda mosTxovos<br />

bavSvebs (da Tu es aucilebelia maT mSoblebsac), rom moTamaSeebma<br />

Seasrulon nakisri valdebuleba da daeqvemdebaron gundis Sinaganawess.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs<br />

• moTamaSeTa mier nakisri valdebulebebis gaTvaliswinebiT,<br />

ifiqre, kidev risi Sesrulebaa maTTvis<br />

aucilebeli.<br />

Sinaganawesi<br />

Sinaganawesi gundis Camoyalibebis mniSvnelovani elementia. is unda<br />

iyos nakleb gadatvirTuli, mkafiod Camoyalibebuli da savaldebulo.<br />

Sesrulebis dros gaugebrobebisa da konfliqturi situaciebis<br />

Tavidan asacileblad, Sinaganawesi naTlad unda iyos gansazRvruli.<br />

ra Tqma unda, is unda Seesabamebodes arsebul garemoebebs, gundis<br />

SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT.<br />

* magaliTad, saWiroa SemuSavdes garkveuli wesebi, rogoricaa,<br />

varjiSis erTsa da imave dros dawyeba, Sesabamisi<br />

sportuli Cacmuloba, TamaSis dawyebamde erTi saaTiT adre<br />

mosvla, varjiSis Semdeg burTebis Sesagroveblad morigeobis<br />

daweseba da sxv.<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeTaTvis aseve aucilebelia TamaSebSi<br />

monawileobis sqemis Seqmna, romlis safuZvelzec yvela bavSvs eqneba<br />

SesaZlebloba, sezonis ganmavlobaSi iTamaSos matCebis Tundac minimaluri<br />

raodenoba.<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeTa mSoblebisTvis unda dadgindes qcevis<br />

garkveuli wesi, romelic cxadia, maT aucileblad unda daicvan.<br />

magaliTad, TamaSis dros dauSvebelia mSoblis jdoma gundis skamze,<br />

an SvilisTvis xmamaRali miTiTebebi micema.<br />

57


58<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs<br />

• gadawyvite, arsebuli Taviseburebebidan gamo -<br />

mdi nare, romeli wesebia yvelaze Sesaferisi am<br />

gundisTvis.<br />

xelmisawvdomi sakalaTburTo teqnikuri saSualebebi<br />

mwvrTnelma unda icodes, Tu ra teqnikuri SesaZleblobebis (moednebi,<br />

burTebi, kalaTebi da a. S.) patronia, raTa maqsimalurad<br />

isargeblos arsebuli resursebiT, xolo maTi deficitis SemTxvevaSi,<br />

varjiSis garkveuli miznebis misaRwevad gamoiyenos sakuTari gamocdileba<br />

da fantazia. upirveles yovlisa, mwvrTnelma maqsimalurad<br />

unda gamo iyenos arsebuli SesaZleblobani. magaliTad, Tu mis gankargulebaSia<br />

oTxi kalaTi, ukeTesi iqneba Tu isargeblebs ara mxolod<br />

oriT, aramed oTxiveTi.<br />

meore mxriv, xSirad xdeba, rom <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa wvrTnisas<br />

sakalaTburTo teqnikuri saSualebebi limitirebulia (ramdenime<br />

burTi, moedanze varjiSis SezRuduli dro, mxolod moednis naxevarze<br />

TamaSis SesaZlebloba da sxv.). mwvrTnelma naklovanebaTa kompensaciisTvis<br />

sakuTari fantazia unda gamoiyenos.<br />

* magaliTad, Tu mwvrTnelis gankargulebaSi mxolod ramdenime<br />

burTia, SesaZlebelia jgufebis organizeba sxvadasxvagvari<br />

varjiSebis Sesasruleblad, burTiT da uburTod.<br />

uburTo varjiSebi SeiZleba gansakuTrebiT saintereso iyos.<br />

burTebis naklebobis gamo, mwvrTnelma burTis molodinSi<br />

bavSvebi rigSi ar unda daayenos.<br />

* es dro SesaZlebelia gamoyenebul iqnes sxva saxis<br />

varjiSebis Casatareblad. magaliTad, gunds SeiZleba hqondes<br />

kviraSi orjer, mxolod erT moedanze or kalaTTan varjiSis<br />

SesaZlebloba, mwvrTnels SeuZlia SesTavazos bavSvebs iseTi<br />

varjiSebi, sadac kalaTi ar aris aucilebeli da amdenad bavSvebi<br />

SeZleben ivarjiSon mesame dResac, gareTa moedanze an<br />

mindorSi, kalaTis gareSe.


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

rac ufro mwiria mwvrTnelis gankargulebaSi myofi, varji-<br />

SisTvis aucilebeli saSualebebi, miT ufro mniSvnelovania, rom<br />

mwvrTnelma es deficiti Tavisi gamocdilebiTa da fantaziiT<br />

Seavsos. mwvrTneli, romelic uars acxadebs bavSvebis wvrTnaze<br />

mcire SesaZleblobebis gamo, ver iqneba kargi aRmzrdeli <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSeTaTvis.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• arsebuli resursebis gaTvaliswiebiT, moifiqre,<br />

rogor unda moxdes arsebuli deficitis Tu SezRu -<br />

dvebis kompensireba.<br />

2.3 samuSao gegmis Sedgena<br />

gundis saqmianobis dagegmva (varjiSebi da TamaSebi) mwvrTnelis<br />

muSaobis mniSvnelovani mxarea.<br />

mwvrTneli, romelic Tavis<br />

saqmianobas winaswar ar<br />

gegmavs,dinebas mihyveba. sezonis<br />

dasawyisSi aseTi mwvrTnelebi<br />

Zlier aRtacebulni,<br />

energiulni, Tavdajereb ulni,<br />

da ideebiT aRsavseni arian<br />

da erTdroulad bevri miznis<br />

miRwevas isaxaven. sezonis dawyebidan<br />

garkveuli periodis<br />

Semdeg, maTi aRtaceba, energia<br />

da enTuziazmi nel-nela klebulobs,<br />

ideebi ileva da maT mier<br />

Catarebuli varjiSebi arafris<br />

momcemi da Zalze mosawyeni<br />

xdeba.<br />

mniSvnelovani TamaSis wina<br />

periodSi isini kvlav aRivsebian<br />

enTuziazmiT da cdiloben,<br />

59


60<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

moTamaSeebs yvelaferi erTbaSad aswavlon, TamaSamde darCenili ramdenime<br />

varjiSis ganmavlobaSi.<br />

mwvrTneli, romelic winaswar ar gegmavs Tavis saqmianobas, mxolod<br />

dRevandeli TamaSiT cxovrobs da xels ar uwyobs bavSvebis<br />

daostatebas. arsebobs mwvrTnelis meore tipi, romelic muSaobs<br />

gegmazomierad, icis Tu ra naklis aRmofxvra sWirdeba mis gunds,<br />

zrunavs sakuTari moTamaSeebis daostatebasa da winsvlaze Cempionatis<br />

Sedegebis miuxedavad.<br />

winaswar SemuSavebuli gegma xels uwyobs mwvrTnels gaacnobieros<br />

mis winaSe dasaxuli miznebi da maTi miRwevis gzebi, problemebi, romlebic<br />

SeiZleba Sexvdes am gzaze da gaiTvaliswinos maTi gadaWris<br />

SesaZleblobebi.<br />

rogori winswrebiT unda daigegmos<br />

mwvrTnels SeuZlia SeimuSaos mokle, saSualo da grZelvadiani<br />

gegmebi, SeuZlia dagegmos Tavisi saqmianoba ramdenime wliT, mxolod<br />

erTi sezoniT, ramdenime TviT an ramdenime kviriT.<br />

rodesac klubi aerTianebs sxvadasxva kategoriis gundebs, kargi<br />

iqneba, klubis interesebis gaTvaliswinebiT, SemuSavdes erTi saerTo,<br />

ramdenime wlis momcveli moqnili gegma, <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebisaTvis<br />

(mini-<strong>kalaTburTi</strong>s etapi) da meore an ramdenime sxva aseTive<br />

gegma, ufrosi asakis moTamaSeTaTvis (13 wlis asakis da zemoT), ris<br />

Sedegadac mwvrTnelTa muSaoba klubis ZiriTadi mimarTulebebis Sesabamisi<br />

iqneba da saukeTeso nayofs gamoiRebs.<br />

mwvrTnelma, gundSi Tavisi saqmianobis dagegmvisa da am gegmis<br />

mimarT sakuTari damokidbulebis miuxedavad, uaxloes miznebTan er-<br />

Tad aucileblad unda gaiTvaliswinos <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa perspeqtivebic.<br />

drois ganawileba<br />

rogorc wesi, <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa mwvrTnelebi gundTan erTi<br />

sezonis ganmavlobaSi 6-10 Tve muSaoben. TavianTi saqmianoba maT unda<br />

dagegmon drois am monakveTis Sesabamisad. es periodi makrociklis<br />

an ubralod, ciklis saxeliTaa cnobili.<br />

gundis garkveuli specifikidan gamomdinare, sezonis dasawyisSi<br />

dagegmili movlenebis gaTvaliswinebiT, mwvrTneli hyofs sezons


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

Tve me zo ci kli mikrocikli<br />

seqtemberi<br />

oqtomberi<br />

noemberi<br />

dekemberi<br />

ianvari<br />

Tebervali<br />

marti<br />

aprili<br />

maisi<br />

2<br />

1<br />

3<br />

4<br />

5<br />

1.1<br />

1.2<br />

1.3<br />

1.4<br />

1.5<br />

2.1<br />

2.2<br />

2.3<br />

2.4<br />

2.5<br />

2.6<br />

2.7<br />

saSobao Sualedi<br />

3.1<br />

3.2<br />

3.3<br />

3.4<br />

3.5<br />

4.1<br />

4.2<br />

4.3<br />

4.4<br />

saaRdgomo Sualedi<br />

5.1<br />

5.2<br />

5.3<br />

5.4<br />

5.5<br />

5.6<br />

cxrili 1. sezonis periodebad dayofis magaliTi. makrocikli _<br />

moicavs mTel sezons seqtembridan maisamde. gvaqvs 5 me zo<br />

ci kli, romelTa gan TiToeuli dayofilia erT an or kvir<br />

i an mikrociklebad.<br />

61


62<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

drois ufro mcire monakveTebad, romelTac garkveuli maxasiaTeblebi<br />

aqvT. am periodebs mezociklebi ewodeba.<br />

mezocikli SeiZleba dayofili iyos drois ufro mcire, or-sam<br />

kvirian monakveTebad, romelsac mikrocikli hqvia.<br />

dabolos, arsebobs varjiSebis seria. TiToeuli es periodi (makrocikli,<br />

mezocikli, mikrocikli da varjiSebis seria) mwvrTnelma<br />

winaswar unda dagegmos. ra Tqma unda, didi periodebis anu wlebis<br />

dagegmva ufro zogadi da moqnilia, anu mTeli sezonis gegma ufro<br />

zogadia, vidre TiToeuli mezociklis, mikrociklis da varjiSebis<br />

seriisa.<br />

Sesabamisad, mezociklis gegma ufro zogadia, vidre mikrocilis<br />

da varjSTa seriisa. aseve mikrociklis gegma ufro zogadia,<br />

vidre varjiSTa seriis gegma.<br />

aqedan gamomdinare, TiToeuli varjiSis seria ufro didi mikrociklis<br />

nawilia, iseve rogorc, mikrocikli aris mezociklis nawili<br />

da mezocikli ki - makrociklisa, romelic moicavs mTel sezons.<br />

aseTi cxrili xels Seuwyobs mwvrTnels, mis mier Catarebuli<br />

TiToeuli varjiSi Seesabamebodes moTamaSeTa rogorc sportuli,<br />

aseve pirovnuli ganviTarebis ufro yovlismomcvel da grZelvadian<br />

gegmebs.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• SeimuSave Seni gundis mezociklebi, romlebSic asa-<br />

xuli iqneba gundis makrociklis anu mTeli sezonis<br />

amocanebi.<br />

2.4 miznebis dasaxva<br />

miznebis dasaxvisas, mwvrTnelma unda gaacnobieros mTeli<br />

gundis da aseve TiToeuli moTamaSis winaSe dasaxuli individualuri<br />

amocanebi, mTeli sezonisa da misi TiToeuli Semadgeneli nawilis<br />

gaTvaliswinebiT.<br />

• ra aris Cveni gundis mizani am sezonis, mezociklis, mikrociklis,<br />

varjiSTa seriebis ganmavlobaSi?<br />

• ra aris TiToeuli moTamaSis mizani am sezonis, mezociklis,<br />

mikrociklis, varjiSTa seriebis ganmavlobaSi?


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

mwvrTnelis muSaoba ganpirobebulia im miznebiT, romelTac mTeli<br />

gundi da misi TiToeuli moTamaSe aRwevs sezonis ganmavlobaSi.<br />

saboloo miznebi da samoqmedo amocanebi<br />

sezonis yoveli periodis dasaxvisas, mwvrTnelma unda gamijnos e.<br />

w. saboloo miznebi da samoqmedo amocanebi.<br />

saboloo miznebi sezonis ganmavlobaSi aris koleqtiuri an individualuri<br />

Sedegebi, vTqvaT, ligis Sejibrebis mogeba, meti qulis<br />

mopoveba an jarimaTa raodenobis Semcireba. isini SeiZleba daiyos<br />

or jgufad:<br />

• individualuri da Sida gunduri miznebi. magaliTad: moTamaSis<br />

mier (individualuri) da gundis mier (Sida gunduri) dagrovili<br />

qulebi.<br />

• moTamaSeTaSorisi da gundTaSorisi miznebi. es aris sakuTari<br />

gundis an moTamaSeebis da sxva gundis an moTamaSeebis mier<br />

mi Rweuli Sedegebis Tanafardoba. magaliTad: kalaTburTelis<br />

TamaSis raodenoba pirvel xuTeulSi (moTamaSeTa Sorisi) an mogebuli<br />

TamaSebi (gundTaSorisi).<br />

samoqmedo amocanebi iTvaliswinebs im moqmedebebs, romelTac asrulebs<br />

gundi an moTamaSe saboloo Sedegebis misaRwevad. magaliTad:<br />

mkerdidan pasis gaumjobeseba, SeCereba or nabijze, ufro xSirad tyorcna<br />

moednis specifiuri poziciebidan, TavdamsxmelTa mier burTis<br />

moxsnis Seferxeba an TamaSi centris moTamaSis winaaRmdeg.<br />

samoqmedo amocanebis warmatebuli ganxorcieleba jer kidev ar<br />

niSnavs saboloo miznis miRwevas, magram zrdis am ukanasknelis alba-<br />

Tobas da erTaderTi marTvadi procesia am gzaze.<br />

* magaliTad, xSiri tyorcna idealuri poziciidan (samoqmedo<br />

amocana) ar aris meti qulebis mopovebis garantia (saboloo<br />

mizani), magram zrdis meti qulebis mopovebis albaTobas<br />

da imis erTaderTi gzaa, rom moTamaSeebma marTon meti<br />

qulebis mopovebis procesi.<br />

sazogadod, saboloo miznebi aZlierebs moTamaSeTa interess, xolo<br />

samoqmedo amocanebi xels uwyobs, exmareba maT imis gacnobierebaSi,<br />

63


64<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

rom SesaZlebelia im situaciis marTva, romelSic isini aRmoCndebian<br />

xolme TamaSis dros.<br />

es ori faqtori xels uwyobs mwvrTnels Tavisi saqmianobis<br />

warmarTvaSi. amave dros mwvrTnelma unda auxsnas moTamaSeebs, rom<br />

matCis msvlelobisas mniSvnelovania TamaSis procesi da moTamaSeTa<br />

Zalisxmeva da ara saboloo Sedegebi, radgan brZola ukeTesi Sida<br />

gunduri da gundTaSorisi SedegebisTvis, Zlier stresul fons uqmnis<br />

moTamaSeeebs.<br />

saWiroa orive faqtoris urTierTSejereba, moTamaSeTa asakis Sesabamisad.<br />

am dros mwvrTnelma unda gaiTvaliswinos, rom:<br />

* moTamaSeTaSoris da gundTaSoris miznebze yuradRebis gamaxvileba<br />

misaRebia 15-18 wlis asakis moTamaSeTaTvis, naklebad -<br />

13-14 wlis asakis bavSvTaTvis, xolo mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundebSi<br />

am faqtorebs saerTod ar iTvaliswineben.<br />

* individualur da Sida gundur miznebze yuradrebis gamaxvileba<br />

sasurvelia 15-18 wlis da 13-14 wlis asakis moTamaSeTa gundebisTvis,<br />

xandaxan ufrosi asakis (10-12) mini-kalaTburTelebisTvisac.<br />

* individualur da koleqtiur samoqmedo amocanebze yuradRebis<br />

gamaxvileba rekomendebulia yvela asakis gundebisTvis.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• Seadgine Sida-gunduri da gundTaSorisi sabo loo<br />

miznebis sia 15-18 da 13-14 wlis asakis moTama<br />

SeTa gundebisTvis.<br />

• Seadgine xuTkviriani, koleqtiuri da individualuri<br />

samoqmedo amocanebis sia mezociklisTvis,<br />

Semdegi asakobrivi jgufebisaTvis 6-7 weli,10-12<br />

weli, 13-14 weli, 15-16 weli, 17-18 weli.<br />

samoqmedo amocanebis upiratesobani<br />

samoqmedo amocanebi friad mniSvnelovani pirobaa, rogorc <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSeTa, ise <strong>kalaTburTi</strong>s elituri gundis moTamaSeebisa-<br />

Tvis:


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

• igi gansazRvravs moTamaSis moqmedebebs da ara am moqmedebaTa<br />

Sedegebs. es niSnavs, rom yuradReba gamaxvilebulia moTamaSis<br />

im moqmedebebze, romelTa marTvac ZaluZs moTamaSes da ara<br />

misi qmedebebis Sedegebze, romelic metwilad ar aris moTama-<br />

Seze damokidebuli;<br />

• igi xels uwyobs moTamaSes, gaacnobieros sakuTari moqmedebebi,<br />

rac exmareba mas ufro nayofieri da warmatebuli saTamaSo<br />

sistemis SemuSavebaSi;<br />

• igi saSualebas aZlevs moTamaSes, realurad Seafasos mis winaSe<br />

dasaxuli miznebis miRwevis SesaZlebloba;<br />

• igi xels uwyobs moTamaSes martivad da sworad Seafasos saku-<br />

Tari moqmedebebi;<br />

• igi exmareba moTamaSes, Seafasos sakuTari winsvla. progresi;<br />

• igi saSualebas aZlevs moTamaSes, daafiqsiros kavSiri sakuTar<br />

moqmedebebsa da miRebul Sedegebs Soris;<br />

• igi <strong>moTamaSeebisTvis</strong> Tavdajerebulobis garanti da mamoZravebeli<br />

faqtoria.<br />

65


66<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

yvela zemoCamoTvlili saboloo miznis misaRwevi etapebi sakmaod<br />

stresulia bavSvTa da mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundebisTvis. mwvrTnelebma,<br />

romlebic avarjiSeben 6-7 da 8-9 asakis bavSvebs, Tavi unda aaridon<br />

maTTvis saboloo miznebis dasaxvas da imuSaon mxolod samoqmedo<br />

amocanebis gaTvaliswinebiT.<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>s 10-12 wlis asakis moTamaSeebis mwvrTnelebma<br />

yuradReba unda gaamaxvilon samoqmedo amocanebze da, niwilobriv,<br />

individualur da Sidagundur saboloo miznebze.<br />

* magaliTad, axtomiT kalaTSi burTis tyorcnis teqnikis<br />

gasaumjobeseblad mwvrTnelma unda daawesos individualuri<br />

wamaxalisebeli qulebi varjiSis dros.<br />

13-14 da 15-18 wlis moTamaSeTa gundebis mwvrTnelma Tavis aRsazrdelebs<br />

unda dausaxos saboloo miznebi (ufro metad 15-18 wlis,<br />

vidre 14-15 wlis asakis moTamaSeebs), magram ara xarjze samoqmedo<br />

amocanebis ugulebelyofis gareSe. mniSvnelovania iseTi samoqmedo<br />

amocanebis dasaxva, romlebic uSualodaa dakavSirebuli saboloo<br />

mizanTan. am SemTxvevaSi moTamaSeebs ecodinebaT, ra unda gaake-<br />

Ton saimisid, rom gazardon sasurveli Sedegis miRwevis albaToba.<br />

rodesac am asakis moTamaSeebi did gegmas isaxaven, zogierTi samoqmedo<br />

amocana SesaZlebelia uSualod arc ukavSirdebodes sezonis<br />

saboloo mizans, magram gadamwyveti roli Seasrulos moTamaSis kalaTburTelad<br />

CamoyalibebaSi da am droisTvis yvelaze optimaluri<br />

iyos.<br />

* magaliTad, mwvrTnels SeuZlia dasaxos amocana centris<br />

poziciaze moZraobebis gasaumjobeseblad(samoqmedo amocana),<br />

rac ar moaxdens gavlenas mimdinare sezonis saboloo<br />

miznebze, magram gazrdis momaval sezonSi ukeTesi Sedegebis<br />

miRwevis albaTobas (grZelvadiani saboloo miznebi).


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

#4 testi-savarjiSo<br />

•<br />

aq moyvanilia SesaZlebeli miznebi. miuTiTeT<br />

romelia moTamaSeTa Sorisi da gundTaSorisi<br />

saboloo miznebi (Sorisi), individualuri<br />

da Sidagunduri miznebi (Sida) da samoqmedo<br />

amocanebi (sa). swori pasuxebi mocemulia<br />

wignis boloSi.<br />

Sorisi Sida sa<br />

1. gundis kvalifikaciis gaumjobeseba wina<br />

welTan SedarebiT;<br />

2. burTis moxsna 10-jer;<br />

3. driblingi marcxena xeliT, marcxniv mo-<br />

Zraobisas;<br />

4. kalaTisken yureba burTis daWeris procesSi;<br />

5. sworxazovani pasi mkerdidan;<br />

6. iyavi gundis yvelaze Sedegiani moTamaSe;<br />

7. ar gadaajvaredino fexebi dacvaSi Tama-<br />

Sisas;<br />

8. ecade, sajarimo tyorcnebis 65% warmatebiT<br />

Seasrulo;<br />

9. burTis dakargvis Semdeg, dacvaSi TamaSiT<br />

swrafad imoZrave moedanze;<br />

10. xelebi aswie maRla mowinaaRmdege gundis<br />

tyrocnis Sesaferxeblad.<br />

efeqtiani samoqmedo amocanebi;<br />

samoqmedo amocanebis efeqtianobisTvis aucilebelia:<br />

• erTmaneTTan mWidrod dakavSirebuli saboloo da Sualaduri<br />

miznebis dasaxva, maT gansaxorcieleblad gansazRvruli drois<br />

gaTvaliswinebiT;<br />

• Sualeduri miznebis ganxorcieleba, rac emsaxureba saboloo<br />

miznebis miRwevas.<br />

67


68<br />

periodi<br />

saboloo<br />

miznebi<br />

Sualeduri<br />

miznebi<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

saboloo<br />

vada<br />

saboloo<br />

miznebi<br />

samoqmedo<br />

amocanebi<br />

#2 cxrilSi: moyvanilia sasurveli Sedegebi, samoqmedo amocanebi,<br />

Sualeduri da saboloo miznebi Sesabamisi periodis Tvis.


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

orive es aspeqti sezonis ganmavlobaSi gundis mamoZravebeli Zala<br />

da stabilurobis garantiaa.<br />

Sualeduri miznebis ganxorcieleba ganapirobebs moTamaSeTa progress.<br />

amitom aseT, moklevadian miznebs, friad didi mniSvneloba<br />

aqvs.<br />

• miznebi gasagebad da detalurad unda iyos axsnili. magaliTad,<br />

miTiTebuli unda iyos, rom saWiroa: tyorcna marjvena xeliT,<br />

burTis tareba TiTebiT, dacvisas sxeulis iseTi mdebareoba,<br />

rodesac xedav rogorc burTs, aseve mis mflobels. amisgan<br />

gansxvavebiT, magaliTad, kargad dacvisa da ukeTesi tyorcnis<br />

moTxovna ufro zogadi xasiaTis miznebia.<br />

• moTamaSeebis winaSe dasaxuli miznebi maTTvis mimzidveli, da<br />

Tan realuri unda iyos.<br />

mimzidvelia miznebi, romlebic aRviveben moTamaSeTa interess, magram<br />

es interesi mxolod im SemTxvevaSi iqneba SenarCunebuli, Tu<br />

moTamaSe xedavs, rom am miznis miRweva realuria.<br />

mimzidveli, magram ararealuri miznebis dasaxvisas, rodesac moTamaSe<br />

xvdeba, rom dasaxuli miznis miRweva ar SeuZlia, matulobs momaval<br />

problemaTa riski da Zlier mcirdeba moTamaSis Tavdapirveli<br />

enTuziazmi, meore mxriv, Tu moTamaSe xvdeba, rom dasaxuli miznis<br />

miRweva xelewifeba, igi meti ZalisxmeviT muSaobs, amasTanave, matulobs<br />

misi Tavdajerebuloba da motivacia.<br />

• moTamaSis winaSe dasaxuli miznebi stimulis mimcemi unda<br />

iyos.<br />

mwvrTnelma moTamaSeebs Zalian advilad an Zalian Znelad misaRwevi<br />

mizani ar unda dausaxon. miznebi moTamaSes unda aRuZravdes maTi<br />

miRwevis survils. advilad misaRwevi mizani SeiZleba mimzidvelic<br />

iyos, magram ara stimulis momcemi.<br />

mizani erTsa da imave dros unda iyos mimzidvelic, realuric da<br />

stimulis mimcemic, magram moTamaSeebis SesaZleblobebis Sesabamisi,<br />

raTa bavSvebma SeinarCunon maT mimarT interesi.<br />

• sportis gundur saxeobaTa mwvrTnelebma unda dasaxon rogorc<br />

koleqtiuri, aseve individualuri miznebi.<br />

Tu gundSi mxolod saerTo gunduri miznebia dasaxuli, es amcirebs<br />

moTamaSeTa individualur motivacias. amitom, gansakuTrebiT<br />

<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa gundebSi, TiToeul sportsmens unda hqondes<br />

individualuri ganviTarebis saSualeba, amitomacaa mniSvnelovani individualuri<br />

miznebis dasaxva.<br />

69


70<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs;<br />

• gundSi Catarebuli muSaobis mixedviT upa su xe<br />

Semdeg kiTxvebs:<br />

� aqvT Tu ara dasaxuli moTamaSeebs saboloo<br />

miznebi da samoqmedo amocanebi?<br />

� aqvT Tu ara gansazRvruli moTamaSeebs saboloo<br />

da Sualeduri Sedegebi?<br />

� aqvT Tu ara dasaxuli moTamaSeebs mokleva di -<br />

a ni miznebi?<br />

� ganumarte Tu ara maTTvisi dasaxuli mizne bidetalurad<br />

da gasagebad?<br />

� sainteresoa Tu ara dasaxuli miznebi?<br />

� realuria Tu ara?<br />

� .stimulis momcemia Tu ara?<br />

� Seesabameba Tu ara moTamaSeTa SesaZleblobebs?<br />

� aqvT Tu ara dasaxuli moTamaSeebs koleqti -<br />

uri da individualuri miznebi?<br />

Sesabamisi miznebis SerCeva<br />

rodesac miznebi dasaxulia, mwvrTnelma unda gaTvalos, ramdenad<br />

SesaZlebelia maTi miRweva gamoyofili savarjiSo drois ganmavlobaSi.<br />

zogjer, drois simciris gamo, Tavdapirveli Canafiqri ver<br />

xorcieldeba.<br />

aseT SemTxvevaSi (rac Zalze xSiria <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa<br />

gundebSi), saWiroa mwvrTnelma gadawyvitos, romeli mizania ufro<br />

mniSvnelovani da romlisTvis SeiZleba gverdis avla. amisTvis mwvrTneli<br />

iyenebs Semdeg kriteriumebs:<br />

• unda ganisazRvros TiToeuli miznis mniSvneloba gundis zogad<br />

miznebTan mimarTebaSi.<br />

• ramdenime erTnairad mniSvnelovan mizans Soris arCeuli unda<br />

iyos iseTi, romelic, arsebuli situaciidan gamomdinare, ufro<br />

swrafad miiRweva.<br />

• ukve miRweuli mizani xels Seuwyobs momavalSi sxva, ufro<br />

rTuli miznebis miRwevas;


periodi<br />

2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

moTamaSeebi samoqmedo amocanebi<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

da a.S.<br />

dacva Tavdasxma<br />

#3 cxrilSi, CamoTvlilia samoqmedo amocanebi TiToeuli<br />

moTamaSisaTvis;<br />

71


72<br />

amasTan, mwvrTvnelisTvis<br />

mniSvnelovania dacvisa da<br />

Ta vdasxmis miznebis kombini -<br />

re ba (magaliTad, erTi erTze<br />

dacvisa da Tavdasxmis Cvevebis<br />

daxvewa), rogorc koleqtiuri,<br />

aseve individualuri TamaSisas;<br />

varjiSi dacvasa da TavdasxmaSi<br />

mimdinareobs paralelurad;<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• miznis miRwevis procesi<br />

ar unda uSlides xels<br />

sxva miznebis ganxorcielebas;<br />

• mwvrTnelma, Tavdapirvelad, unda imuSaos im mizanze, romelic<br />

naklebi ZalisxmeviT miiRweva;<br />

• mizani, romlis miRwevis albaToba ufro metia, mwvrTnelisaTvis<br />

upiratesi unda iyos.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• dasaxe rogorc gunduri, ise individualuri<br />

miznebi mTeli sezonisTvis;<br />

• igive gaakeTe sezonis pirveli mezociklisaTvis;<br />

• igive gaakeTe wina mezociklis pirveli mikrociklisaTvis;<br />

• gaamaxvile yuradReba sam periodze: sezonze,<br />

mezociklsa da mikrociklze (maTgan erT-erTze)<br />

da gaTvale dro, romelic mocemulia am peri<br />

odSi gundis wvrTnisaTvis. dasaxe am periodi<br />

sTvis yvelaze mniSvnelovani miznebi zemoCamo<br />

Tvlili kriteriumebis gaTvaliswinebiT;<br />

2.5.varjiSis Sinaarsi<br />

rodesac mwvrTnels ukve dasaxuli aqvs miznebi, man unda gansaz-<br />

Rvros, ras gaakeTebs maTs misaRwevad. amisTvis mwvrTnelma arCeuli<br />

miznebis Sesabamisad unda Seafasos Tavisi gundis SesaZleblobaTa


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

done, saWiroebebi da gadawyvitos, ra aris aucilebeli maT misaRwevad.<br />

magaliTad, TamaSi burTiT an uburTod, wonasworobis dacvis,<br />

driblingis, tyorcnis an sxva sakalTburTo Cvevebis gasaumjobeseblad;<br />

varjiSebi ori orze an sami samze gadawyvetilebaTa miRebis<br />

unaris gasaumjobeseblad.<br />

rogorc miznebis SerCevis, aseve varjiSebis SerCevis drosac<br />

mwvrTnelma unda gaiTvaliswinos:<br />

� arian Tu ara moTamaSeebi mzad aseTi varjiSebisTvis;<br />

• mwvrTnelma ar unda SesTavazos moTamaSeebs varjiSebi,<br />

romelTa Tvisac isini mzad ar arian;<br />

� maTi mzadyofnis SemTxvevaSic, Seesabameba Tu ara mis mier Ser-<br />

Ceuli varjiSebi am gundis dones;<br />

• es yovelive mwvrTnels ukve gaazrebuli aqvs miznebis<br />

dasaxvisas, magram varjiSebis SerCevisas mizanSewonilia<br />

maTi xelmeored gaTvla.<br />

� iqneba Tu ara SesaZlebeli mocemuli varjiSebis Catareba wvrTnisTvis<br />

gamoyofil droSi;<br />

• gundisTvis gamoyofili drois ganawileba Zlier mni Svnelo<br />

vani aspeqtia.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• Seadgine SesaZlebeli miznebis sia xuTkviriani<br />

mezociklisTvis 15-18, 13-14, 10-12 da 6-9<br />

wlis asakis moTamaSeTa gundebisTvis, romlebic<br />

kviraSi samjer, saaTnaxevris ganmavlobaSi<br />

varjiSoben. aqedan gamomdinare, moifiqre, Tu<br />

rogori varjiSebia saWiro dasaxuli mizne bis misa<br />

Rwevad.<br />

• wina praqtikuli rCevis gaTvaliswinebiT upasuxe<br />

Semdeg kiTxvebs:<br />

� arian Tu ara mzad Seni moTamaSeebi am<br />

varjiSebisTvis?<br />

� Tu mzad arian, aris Tu ara es varjiSebi<br />

Sesaferisi am donis gundisTvis?<br />

� sakmarisia Tu ara gamoyofili dro Sesabamisi<br />

wvrTnis Casatareblad?<br />

73


74<br />

d<br />

a<br />

c<br />

v<br />

a<br />

T<br />

a<br />

v<br />

d<br />

a<br />

s<br />

x<br />

m<br />

a<br />

s<br />

x<br />

v<br />

a<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

miznebi varjiSis Sinaarsi<br />

#4 cxrilSi sakalaTburTo miznebi da misi Sesabamisi varjiSebi<br />

sam kategoriadaa dayofili: dacva, Tavdasxma da sxva.


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

Sesabamisi varjiSebis SerCeva<br />

miznis msgavsad, saWiroa SeirCes Sesaferisi varjiSebic maTTvis<br />

gamoyofili drois gaTvaliswinebiT. mwvrTnelma varjiSebis programaSi<br />

unda Seitanos ufro mniSvnelovani varjiSebi da gverdi auaros<br />

nakleb mni Svnelovan varjiSebs.<br />

prioritetuli varjiSebis gamosavlenad mwvrTnelma unda gaiTvaliswinos<br />

Semdegi kriteriumebi:<br />

• varjiSis SerCeva - mwvrTnelma moTamaSeebs unda SesTavazos<br />

maTi monacemebis Sesabamisi varjiSebi da gverdi auaros naklebmniSvnelovan<br />

varjiSebs.<br />

• varjiSis specifika - varjiSi unda Seesabamebodes gundis winaSe<br />

dasaxul miznebs;<br />

* es ar niSnavs imas, rom, magaliTad, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundis<br />

mwvrTnelma upiratesoba mianiWos specifikur varjiSebs<br />

(mag: varjiSebs mkerdidan pasis gasaumjobeseblad), varjiSebis<br />

saerTo gegmis sazianod (muSaobas <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebis<br />

asaTviseblad). rodesac mwvrTnels gansazRvruli aqvs miznebi,<br />

gundis varjiSi unda Seesabamebodes maT. varjiSebi ZiriTadad<br />

mimarTuli unda iyos <strong>kalaTburTi</strong>s sxvadasxva mniSvnelovani<br />

safuZvlis asaTviseblad.<br />

• varjiSis simartive. upiratesoba<br />

unda mieniWos ufro martiv<br />

varjiSebs;<br />

• dasaxuli mizani swrafad asaTvisebeli<br />

varjiSebiT ufro male miiRweva;<br />

• varjiSebi, romlebic xels uwyobs<br />

moTamaSeTa momaval ganviTarebas,<br />

ufro mizanSewonilia, vidre am<br />

mxriv neitraluri an iseTi varjiSebi,<br />

romlebmac SeiZleba uaryofi-<br />

Tad imoqmedon moTamaSis Semdgom<br />

daostatebaze;<br />

• varjiSi unda Seesabamebodes muSaobis<br />

saerTo mizans, upiratesoba<br />

eniWeba varjiSs, romelic yvelaze kargad Seesabameba wvrTnis<br />

zogad amocanebs.<br />

75


76<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• upiratesoba eniWeba varjiSs, romelic moiTxovs miznis misaRwevad<br />

SedarebiT naklebi fizikuri da gonebrivi energiis xarjvas.<br />

yovelive aqedan gamomdinare, mwvrTnelma unda airCios martivi,<br />

swrafi Sedegis momtani, dadebiTi, perspeqtiuli, saerTo gegmis Sesabamisi<br />

varjiSebi, romelTa aTviseba moTamaSeTagan naklebi energiis<br />

xarjvas moiTxovs.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• SearCie miznebi, romlebsac unda miaRwion moTamaSeebma<br />

drois garkveul monakveTSi da am<br />

miznebis Sesabamisi varjiSebi;<br />

• zemoTCamoTvlili kriteriumebis gaTva -<br />

liswinebiT gadawyvite, yvelaze metad ro meli<br />

varjiSebi Seesabameba Seni gundis SesaZleblobebs<br />

(vargisianoba, Tavisebureba, simartive,<br />

swrafi Sedegi, sxva varjiSebTan mimarTeba, muSaobis<br />

saerTo konteqstTan Sesabamisoba, na klebi<br />

Zalisxmeva).<br />

2.6.fizikuri datvirTva<br />

varjiSebis dagegmvis Semdeg, mini <strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelma<br />

varjiSebis teqnikur da taqtikur mxareebsa (pasi, burTis tareba,<br />

TamaSi sami samze da sxv.) da moTamaSeTa fizikur ganviTarebasTan<br />

(mag. wonasworobisa da siswrafis gasaumjobesebeli varjiSebi) er-<br />

Tad, unda akontrolos moTamaSeTa fizikuri datvirTva varjiSebisa<br />

da TamaSebis dros mTeli sezonis ganmavlobaSi. mwvrTnelis mier<br />

fizikuri datvirTvis sworad ganawilebis Sedegad:<br />

• moTamaSeTa fizikuri kondiciebi umjobesdeba ara mxolod fizikuri<br />

formis gasaumjobesebeli varjiSebis, aramed iseTi taqtikuri<br />

da teqnikuri amocanebis Sesrulebis drosac, romlebic<br />

moiTxoven garkveul fizikur datvirTvas (mag. rodesac moTamaSeebi<br />

varjiSoben kontrSetevis ostatobis dasaufleblad);<br />

• moTamaSeebi taqtikur da teqnikur amocanebs ukeT gadaWrian,<br />

radgan isini karg fizikur formaSi arian;<br />

• gadaRla da gamofitva Tavidanaa acilebuli. rodesac axal


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

gazrda moTamaSeebi Zlier gadaRlilni arian, TamaSi maT aRar<br />

aniWebs moralur siamovnebas da maTi aTvisebis unari klebulobs.<br />

am dros izrdeba travmebis ricxvi, maTi akademiuri<br />

warmateba moikoWlebs (patara bavSvebTan muSaobisas es metad<br />

mniSvnelovani aspeqtia). yvela am mizezTa gamo, maTTvis uaRresad<br />

saWiro da aucilebelia daxarjuli energiis aRdgena.<br />

• ukeTesad TamaSoben. <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebiTvis mniSvnelovania<br />

ara imdenad TamaSis Sedegebi, ramdenadac TamaSis dros<br />

kargi fizikuri forma, raTa miiRon saWiro gamocdileba da<br />

ukeTesad iTamaSon.<br />

aqedan gamomdinare, mwvrTnelma, varjiSebis dros, unda gaiTvaliswinos<br />

moTamaSeTa fizikuri datvirTvis done.<br />

muSaoba da dasveneba<br />

pirvel yovlisa, varjiSebis gegma unda iTvaliswinebdes muSaobisa<br />

da dasvenebis monacvleobas sezonis ganmavlobaSi.<br />

• erTi mxriv, mwvrTnelma unda SesTavazos Tavis moTamaSeebs iseTi<br />

varjiSebi (burTiT Tu uburTod, saerTo Tu specifikuri<br />

miznebidan gamomdinare), romlebic ganapirobeben karg fizikur<br />

formas.<br />

• magram, meore mxriv, mwvrTnelma unda misces moTamaSeebs dasvenebis<br />

saSualebac, raTa maT advilad aiTvison is, rasac euflebian<br />

da metis gakeTebis SesaZlebloba mieceT.<br />

muSaobasa da dasvenebas Soris balansis dasamyareblad mwvrTnelma<br />

unda gaiTvaliswinos ara marto moTamaSeTa sportuli saqmianoba,<br />

aramed yvela is sfero, romlebSic isini arian Cabmuli. patara<br />

moTamaSeTaTvis es SeiZleba iyos fizkulturis gakveTilebi skolaSi,<br />

Tavisufal dros megobrebTan <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSi.<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelma <strong>kalaTburTi</strong> unda CarTos bavSvis<br />

yoveldRiuri cxovrebis ritmSi, raTa is gaxdes kidev erTi sasiamovno<br />

saqmianoba mis cxovrebaSi da ara damRleli da xelis SemSleli<br />

ram.<br />

* magaliTad, Tu varjiSebis seria ise gadaRlis bavSvs,<br />

rom mas aRar eqneba mecadineobis, megobrebTan TamaSis da<br />

mSoblebTan urTierTobis Tavi, es misTvis seriozul problemad<br />

iqceva.<br />

77


78<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

mwvrTneli unda ecados gaakontrolos<br />

moTamaSeTa fizikuri<br />

datvirTva maTi sxva saqmianobebis<br />

gaTvaliswinebiT, raTa bavSvebs<br />

hqondeT dasvenebis saSualeba, rogorc<br />

kviris, ise sezonis ganmavlobaSi.<br />

fizikuri formis gaumjobeseba<br />

mxolod warmatebuli TamaSis<br />

saCveneblad ar unda iyos 13-14<br />

wlis asakisa da mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />

moTamaSeebis ZiriTadi mizani. aseTi<br />

amocanis dasaxva ufro mizanSewonilia<br />

15-18 wlis asakis <strong>moTamaSeebisTvis</strong>,<br />

isic sezonis gadamwyveti<br />

TamaSebis dros. saWiroa, maT mier<br />

naCvenebi TamaSi misaRebi da damakmayofilebeli iyos, maSinac ki, Tu<br />

TamaSis mogeba upirvelesi mizani ar aris:<br />

• nebismieri moTamaSisTvis TamaSis procesi friad mimzidvelia,<br />

radgan mas SeuZlia gamoavlinos Tavisi maqsimaluri<br />

SesaZleblobebi;<br />

• moTamaSes, romelic normalurad TamaSobs, eqmneba<br />

pozitiuri fsiqologiuri ganwyoba, romelic aZlierebs mis<br />

Tavdajerebulobas da agulianebs mas;<br />

• radgan TamaSi sportsmenTa wvrTnis nawilia, am gamocdilebidan<br />

maqsimaluri sargeblobis miReba SesaZlebeli<br />

iqneba mxolod maSin, rodesac moTamaSeebi karg fizikur formaSi<br />

arian da ara im dros, rodesac daRlilobisgan moZraobac<br />

ki uWirT.<br />

amitom, Zalian mniSvnelovania, rom moTamaSeebma matCis win<br />

daisvenon. varjiSebi ise unda daigegmos, rom sportsmenebs TamaSis<br />

wina ori dRe Tavisufali hqondeT, raTa aRidginon varjiSebis dros<br />

daxarjuli energia.<br />

aseve, TamaSi udidesi energiis xarjvas moiTxovs. matCis Semdeg<br />

saWiroa am energiis aRdgena. amitom, TamaSis momdevno dRes bavSvebma<br />

unda daisvenon an Caataron msubuqi varjiSebi.<br />

muSaobisa da dasvenebis dabalanseba Zalze mniSvnelovania


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

varjiSebis yoveli seriis dros. aucilebelia, rom moTamaSeebma<br />

varjiSebis Sesrulebisas daxarjuli energia aRidginon dasvenebiT<br />

an ufro msubuqi varjiSebiT.<br />

* magaliTad, mTel moedanze erTi erTze (intensiuri<br />

varjiSi) TamaSi - varjiSis Semdeg, moTamaSeebs SeuZliaT<br />

daisvenon an Seasrulon naklebintensiuri varjiSebi, magali-<br />

Tad _ sajaromo tyorcnebi.<br />

mini-kalaTurTisa da 13-14 wlis asakis <strong>moTamaSeebisTvis</strong> rekomendebuli<br />

ar aris xangrZlivi intensiuri varjiSebi. maT unda hqondeT<br />

daxarjuli energiis aRdgenisa da varjiSebis procesSi dasvenebis<br />

saSualeba.<br />

* magaliTad, mTel moedanze, erTi erTze TamaSi-varji-<br />

Sisas moTamaSeebi swavloben dacvas da Tavdasxmas (muSaobis<br />

procesi) xolo Semdeg isveneben 30-40 wami, raTa aRidginon<br />

daxarjuli energia Semdeg erTi erTze TamaSamde.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• mini-<strong>kalaTburTi</strong>s an 13-14 wlis asakis moTamaSeTa<br />

wvrTnisas, SeaTanxme moTamaSeTa muSa oba da dasvenba.<br />

• mini-<strong>kalaTburTi</strong>s an 13-14 wlis asakis moTamaSe -<br />

ebTan muSaobis erTikviriani saerTo gegmis Sedgenis<br />

dros, muSaobisa da dasvenebis Sesaxeb SeTanxme bisas,<br />

gai Tvaliswine, rom kviraSi orjer maT aqvT<br />

fizkulturis gakveTili.<br />

moculoba da intensivoba:<br />

fizikuri datvirTvis Sefasebisas, mwvrTnelma unda ganasxvavos<br />

varjiSebis moculoba da intensivoba.<br />

moculoba moTamaSis mier Sesrulebuli fizikuri datvirTvis<br />

saerTo raodenobaa.<br />

intensivoba aris fizikuri datvirTva, romelsac ganicdis moTamaSe<br />

drois garkveul monakveTSi.<br />

79


80<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

* magaliTad, varjiSi, romlis drosac asruleben 30 swraf<br />

Setevas, meti moculobisaa, vidre varjiSi, romlis drosac<br />

asruleben 20 swraf Setevas. orive varjiSi ufro intensiuri,<br />

iqneba Tu am Setevebs 8 wamis nacvlad, 5 wamSi Seasruleben.<br />

moculobisa da intensivobis Tanafardoba 15-18 wlis asakis moTamaSeTa<br />

wvrTnis mniSvnelovani elementia. igi naklebad mniSvnelovania<br />

13-14 wlis asakis bavSvebTan muSaobisas, xolo mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />

gundebSi saerTod ar unda iyos gaTvaliswinebuli.<br />

moculoba gulisxmobs sportsmenis srul fizikur datvirTvas. intensivobas<br />

gansazRvravs moculoba. fizikuri datvirTvis moculoba<br />

<strong>axalgazrda</strong> gundisTvis Zlier mniSvnelovani elementia varjiSebis<br />

sawyis etapze, sezonis ganmavlobaSi da dasvenebis Semdgom period-<br />

Si.<br />

rodesac moTamaSis Sesabamisi fizikuri datvirTvis moculoba<br />

gansazRvrulia, optimaluri fizikuri kondiciis misaRwevad intensivobasa<br />

da sxva ZiriTad elementebs gadamwyveti mniSvneloba eniWeba.<br />

magram, rodesac xangrZlivi periodis ganmavlobaSi moTamaSe zrdis<br />

marto intensivobas, misi fizikuri forma mxolod zaraldeba. amitom<br />

moculoba, intensivoba da sxva danarCeni elementebi unda iyos<br />

erTmaneTTan Serwymuli da kombinirebuli, raTa gundma SeinarCunos<br />

kargi fizikuri forma (es exeba warmatebul gundebs da garkveul<br />

periodebSi 15-18 wlis asakis moTamaSeTa gundebsac).<br />

aqedan gamomdinare, moculobisa da dasvenebis kargi balansis<br />

fonze, mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa da 13-14 wlis asakis moTamaSeTa mwvrTnelebma<br />

yuradReba ufro metad unda gaamaxvilon fizikuri datvirTvis<br />

moculobaze, vidre intensivobaze.<br />

es niSavs, rom mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />

an 13-14 wlis asakis<br />

moTamaSeTa gundebSi varji-<br />

Sisas saWiroa iseTi fizikuri<br />

datvirTva, romelic<br />

xels Seuwyobs moTamaSeTa<br />

fizikuri monacemebis adekvatur<br />

ganviTarebas, gadaRlisa<br />

da gamofitvis gareSe,<br />

da TamaSisas saSualeba eqnebaT<br />

srulad gamoavlinon TavianTi<br />

SesaZleblobebi.


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

15-18 wlis asakis moTamaSeTa mwvrTnelma meti yuradReba unda<br />

dauTmos fizikuri datvirTvis moculobisa da varjiSis intensivobis<br />

dabalansebas.<br />

#1 suraTidan Cans, rom fizikuri datvirTvis moculoba sezonis<br />

pirvel TveebSi aWarbebs intensivobas, magram sezonis meore naxevar-<br />

Si intensivoba matulobs, moculoba ki klebulobs, ase rom, am dros<br />

moTamaSeebi TavianT fizikur SesaZleblobebis piks aRweven, rac, rasakvirvelia,<br />

TamaSebzec aisaxeba (miaqcieT yuradReba imas, rom sezonis<br />

bolos tardeba yvelaze mniSvnelovani TamaSebi).<br />

15-18 wlis asakis moTamaSeTa gundebisTvis sezonis ganmavlobaSi<br />

aucilebelia, rom mwvrTnelma sakalaTburTo Cvevebis Camosayalibebeli<br />

varjiSebi SeuTavsos konkretuli momentisTvis dasaxul mizans,<br />

rac xels uwyobs maT ukeTes TamaSs sezonis mniSvnelovan matCebSi.<br />

_<br />

+<br />

seqtemberu oqtomberi noemberi dekemberi ianvari Tebervali marti aprili maisi<br />

#1 suraTi. datvirTvis moculobisa (_) da intensivobis (_) cvlis<br />

magaliTi sezonis ganmavlobaSi 15-18 wlis WabukTa gundebisaTvis<br />

yovelive zemoTqmulidan gamomdinare, jer kidev sezonis umniSvnelovanes<br />

TamaSebamde fizikuri datvirTva unda iyos sruli, xolo<br />

intensivoba - dabali, Semdeg ki, mniSvnelovani TamaSebis moaxloebis<br />

mixedviT, moculobam unda iklos da intensivobam ki moimatos, Tumca<br />

am dros fizikuri datvirTvis saerTo done (rogorc moculoba, ise<br />

intensivoba) mainc dabali unda iyos.<br />

mniSvnelovani TamaSebis win aucileblad unda gaizardos dasvenebis<br />

periodebi.<br />

81


82<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• 15-18 wlis asakis moTamaSeTaTvis SeimuSave ise Ti<br />

sawvrTneli gegma, rodesac fizikuri datvi rTvis<br />

moculoba aWarbebs intensivobas;<br />

• 15-18 wlis asakis moTamaSeTaTvis SeimuSave iseTi<br />

sawvrTneli gegma, rodesac intensivoba aWa rbebs<br />

fizikuri datvirTvis moculobas;<br />

• SeimuSave moTamaSeTa sawvrTneli gegma fiziku ri<br />

datvirTvis moculobisa da intensivobis ZiriTadi<br />

tendenciebis gaTvaliswinebiT 15-18 wlis asakis<br />

moTamaSeTaTvis, romelTac, garda imisa, rom wlis<br />

ganmavloba Si unda gaaumjobeson zogadad <strong>kalaTburTi</strong>s<br />

TamaSis done, amasTanave, unda monawieoba<br />

miiRon mniSvnelovan matCe bSi, Tebervlis dasawyi -<br />

sSi da sezonis bolos. sezoni iwyeba seqtemberSi<br />

da mTavrdeba maisSi.<br />

2.7.fsiqologiuri datvirTva<br />

fizikur datvirTvasTan erTad aucilebelia mwvrTnelma gaakontrolos<br />

moTamaSeTa fsiqologiuri datvirTva. amrigad mwvrTneli<br />

daexmareba maT:<br />

• maqsimalurad gamoiyenon savarjiSo dro;<br />

• ukeT aiTvison yvelaze rTuli taqtikuri da teqnikuri konce-<br />

fciebi;<br />

• varjiSebisas damatebiTma fizikurma datvirTvam ar gamoiwvios<br />

maTi gadaRla da gamofitva;<br />

• srulfasovnad aRidginon varjiSebis dros daxarjuli energia;<br />

• fsiqologiurad mzad iyvnen TamaSebisTvis;<br />

• gamoiyenon varjiSebi im fsiqologiuri Cvevebis gamosamuSaveblad,<br />

romlebic gamoadgebaT rogorc TamaSebis dros, ise<br />

cxovrebaSi;<br />

• ar gadaiRalon gonebrivad, rom ar gamoifiton, rac gamoiwvevs<br />

maTi Zalisxmevisa da yuradRebis intesivobis daqveiTebas, cud<br />

TamaSs, gazrdis travmebis albaTobas da gaauaresebs janmrTelobas.<br />

yovelive amas xSirad mosdevs, saerTod, sportisTvis<br />

Tavis danebeba.


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

fsiqologiuri datvirTvis daxasiaTeba<br />

fsiqologiur datvirTvas ganapirobebs varjiSis Semdegi faqtorebi:<br />

• moTamaSeTa pasuxismgeblobis grZnoba. rac ufro didia es<br />

grZnoba, miT metia maTi fsiqologiuri datvirTva;<br />

• moTamaSeTa monawileoba varjiSebSi. rac ufro intensiuria<br />

monawi leoba, miT ufro metia maTi fsiqologiuri datvirTva;<br />

• sezonis ganmavlobaSi dasaxuli miznebis siaxle, mravalferovneba<br />

da sirTule. rac ufro metia siaxlis, mravalferovnebisa da<br />

si rTulis done, miT meti gonebrivi daZabva uwevT moTamaSeebs;.<br />

• <strong>moTamaSeebisTvis</strong> wayenebuli saerTo moTxovnebi. rac ufro<br />

mets sTxoven moTamaSeebs, miT ufro didia maTi fsiqologiuri<br />

datvi rTva;<br />

• yuradRebis intensivoba. Tumca nebismieri moTxovnis Sesruleba<br />

did fsiqologiur Zalisxmevas saWiroebs, kalaTburTelis winaSe<br />

dasaxuli amocanebi yuradRebis met koncentracias moiTxovs.<br />

• stresuli situaciebi. Sejibrebebi varjiSisas (mag. TamaSi winaswar<br />

gansazRvruli droiT, rodesac mogebuli gundi iRebs<br />

mwvrTnelis mier dawesebul prizs). fsiqikuri datvirTva am Sem-<br />

TxvevaSi gansakuTrebiT matulobs.<br />

• moTamaSeTa Sefaseba varjiSisas maTSi iwvevs garkveul fsiqologiur<br />

stress;<br />

• mwvrTnelis qceva. rac ufro metad kategoriuli da erTpirovnulia<br />

mwvrTneli varjiSis dros, iZleva instruqciebs,<br />

akeTebs komentarebs, miuTiTebs Secdomebs, iTxovs met Zalisxmevas<br />

da sxva, miT ufro meti fsiqologiuri wnexis qveS eqcevian<br />

moTamaSeebi.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• Caatare varjiSi erTi erTze naklebi fsiqologiuri<br />

datvirTviT da Semdeg - igive varjiSi, meti fsiqolo<br />

giuri datvirTviT.<br />

arasakmarisi fsiqologiuri datvirTva<br />

varjiSebi, Tundac minimaluri fsiqologiuri datvirTvis gareSe,<br />

uinteresoa da mosawyeni. ra Tqma unda, sezonis bolos, moaxloebuli<br />

83


84<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

mniSvnelovani TamaSebis gamo, fsiqologiuri datvirTva, romelic naklebad<br />

igrZnoboda varjiSebis dros, matulobs.<br />

arasakmarisi fsiqologiuri datvirTvisas, bevr <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSes uqreba Tavdapirvelad arsebuli motivacia. isini dadian<br />

varjiSebze, romlebic maTTvis sul ufro da ufro mosawyeni xdeba.<br />

bevri maTganisaTvis mini-<strong>kalaTburTi</strong> da <strong>kalaTburTi</strong> male kargavs im<br />

xibls, romelic Tavdapirvelad hqonda.<br />

amitom, mini-<strong>kalaTburTi</strong>sadmi interesis dakargvis da sabolood<br />

sportisTvis Tavis danebebis mizezi xdeba momabezrebeli varjiSi (yovelTvis<br />

erTi da igive), romelic moTamaSisgan ar moiTxovs datvirTvas<br />

(mag. grZel rigSi dgoma burTis molodinSi) da yuradRebis daZabvas,<br />

amasTanave arc Sejibrebis ele mentebs Seicavs, imitom, rom am<br />

dros ar xdeba moTamaSeTa qmedebebis Sefaseba da mwvrTeli naklebad<br />

ereva mTel am procesSi.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• Seadgine im varjiSebis sia, romelTa Catarebac 13 -14<br />

wlisa da 15-18 wlis asakis moTamaSeebis kalaTbur-<br />

Tisadmi interesis gaRvivebas iwvevs.<br />

fsiqologiuri gadatvirTva<br />

arasakmarisi fsiqologiuri<br />

datvirTvis msgavsad, cxadia, dau-<br />

Svebelia fsiqologiuri gadatvirTvac,<br />

radgan am SemTxveva-<br />

Sic uaryofiT Sedegs miviRebT.<br />

fsiqologiuri datvirTvis marTvisas<br />

mwvrTnelma unda gaiTvaliswinos<br />

rogorc raodenobrivi, aseve<br />

xarisxobrivi gadatvirTvis saSiSroeba<br />

(rodesac moTamaSeebi iZulebulni<br />

arian xSirad mimarTon maqsimalur<br />

Zalisxmevas).


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

dadebiTSedegiani fsiqologiuri datvirTva<br />

saWiroa gaimijnos dadebiTSedegiani da uaryofiTSedegiani<br />

fsiqologiuri datvirTva. dadebiTSedegiani datvirTva SeiZleba<br />

iyos Zalian sasargeblo, Tu igi sworad imarTeba. uaryofiTSedegiani<br />

fsiqologiuri datvirTva ki araefeqturia da SeiZleba sazianoc ki<br />

iyos moTamaSisTvis.<br />

* magaliTad, rodesac mwvrTneli usaxavs Tavis moTamaSeebs<br />

`gamaRizianebel” miznebs, romelTa Sesruleba sportsmenebs<br />

SeuZliaT mxolod mniSvnelovani sakalaTburTo Cvevebis gamomuSavebiT,<br />

maTi fsiqologiuri datvirTva dadebiTSedegiania.<br />

* magram, rodesac mwvrTneli Seuracxyofs moTamaSes,<br />

romelmac Secdoma dauSva, amiT is axdens am moTamaSis<br />

uaryofiTSedegian fsiqologiur datvirTvas.<br />

dadebiTSedegiani fsiqologiuri datvirTva xels uwyobs moTamaSeTa<br />

progress. misi mTavari Tavisebureba isaa, rom moTamaSeebi,<br />

romlebic metwilad sworad gaazrebul fsiqologiur datvirTvas<br />

ganicdian, advilad marTaven rTul situaciebs.<br />

* magaliTad, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTneli yofs bavSvebs<br />

or jgufad, raTa isini Seejibron erTmaneTs tyorcnaSi. Tu<br />

moTamaSeebi tyorcnian iseTi poziciebidan, saidanac maT aqvT<br />

burTis Cagdebis meti Sansi da orive jgufis done erTnairia,<br />

isini imyofebian dadebiTSedegiani fsiqologiuri datvirTvis<br />

qveS, koncentrirebuli arian sakuTar mizanze, aqvT situaciis<br />

marTvis gancda, Secdomebis daSvebisas cdiloben maT<br />

gamosworebas da imis miuxedavad, Tu romeli gundis gamarjvebiT<br />

mTavrdeba es Sejibreba, aseTi TamaSi-varjiSi maTTvis<br />

sasargeblo gamocdilebaa, Tundac gamarjvebisa da damarcxebis<br />

marTvis unaris gamomuSavebis TvalsazrisiT.<br />

85


86<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

* magram, rodesac mwvrTneli igive varjiSs atarebs iseTi<br />

poziciidan, saidanac moTamaSeebs uWirT miawvdinon bur-<br />

Ti kalaTs, an erTi gundi amave poziciidan ukeT tyorcnis,<br />

vidre meore, am SemTxvevaSi fsiqologiuri datvirTva<br />

uaryofiTSedegiania. pirveli magaliTisgan gansxvavebiT, am<br />

dros moTamaSeTa Secdomebi ar gamoiwvevs Semdgomi cdebis<br />

survils, piriqiT, daarwmunebs bavSvebs, rom isini ver mar-<br />

Taven situacias da rac ar unda ecadon, sasurvel Sedegs<br />

mainc ver miaRweven. es ki, Tavis mxriv, gamoiwvevs Zalisxmevisa<br />

da TamaSis survilis daqveiTebas. es situacia arc ufro<br />

Zlieri gundisTvisaa sasargeblo, radgan igi ar moiTxovs<br />

maTgan yuradRebis Tu Zalisxmevis daZabvas.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• warmoidgine, rom xar mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTneli;<br />

SeimuSave varjiSebi dadebiTSedegiani da uaryofiTSedegiani<br />

fsiqologiuri datvirTviT;<br />

• gaakeTe igive 13-14 wlis asakis moTamaSeebisaTvis;<br />

• gaakeTe igive 15-18 wlis asakis moTamaSeebisaTvis.<br />

fsiqologiuri datvirTvis adekvaturi gamoyeneba<br />

fizikuri datvirTva unda Seesabamebodes moTamaSis fizikur monacemebs<br />

da potencials, xolo fsiqologiuri datvirTva unda Seeferebodes<br />

moTamaSis fsiqologiur SesaZleblobebs ise, rom mas See-<br />

Zlos am datvirTvis gakontroleba.<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisas moTamaSeTa fsiqologiuri datvirTva<br />

unda iyos zomieri, varjiSebi - arastresuli, moTamaSeTa moqmedebebis<br />

mkacri Sefasebebis gareSe.<br />

imisaTvis, rom miRweul iqnes adekvaturi fsiqologiuri datvirTva,<br />

saWiroa:<br />

• Catardes varjiSebi, romlebSic yvela moTamaSe monawileobs,<br />

grZel rigSi dgomis gareSe;<br />

• Catardes varjiSebi, romlebsac isini advilad asruleben;<br />

• varjiSis Sinaarsisa Tu miznebis gagebas ar unda sWirdebodes<br />

moTamaSis Zalze daZabva an sruli koncentracia;


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

• varjiSebi unda iyos SeZlebisdagvarad xanmokle, raTa ar Seneldes<br />

moTamaSeTa yuradReba;<br />

• mwvrTnelma ise unda Caataros Sejibreba-varjiSebi, rom moTamaSeebs<br />

hqondeT gamarjvebisa da damarcxebis fsiqologiuri<br />

marTvis SesaZlebloba;<br />

• varjiSebi nayofieri unda iyos.<br />

sezonis ganmavlobaSi fsiqologiuri datvirTva SeZlebisdagvarad<br />

Tanabrad unda ganawildes yvela varjiSze; Tu saWiro iqna fsiqologiurad<br />

datvirTuli varjiSebis Catareba, Semdgom isini unda Seicvalos<br />

fsiqologiurad naklebad datvirTuli varjiSebis seriiT.<br />

* magaliTad, Tu garkveuli varjiSi moTamaSisgan moiTxovs<br />

yuradRebis srul koncentracias, sasurvelia, Semdgomi<br />

varjiSi nakleb yuradRebas moiTxovdes.<br />

13-14 wlis asakis moTamaSeebi ukve ganicdian Zlier fsiqologiur<br />

datvirTvas, 15-18 wlis asakis moTamaSeebi _kidev ufro Zliers.<br />

orive SemTxvevaSi saWiroa, rom sezonis ganmavlobaSi xdebodes meti<br />

da naklebi fsiqologiuri daZabvis monacvleoba, raTa moTamaSeebs<br />

saSualeba hqondeT, SeinarCunon fsiqologiuri wonasworoba.<br />

ganvixiloT erTi kviris ganmavlobaSi oTxdRiani varjiSis gegma<br />

15-18 wlis asakis moTamaSeTaTvis:<br />

• pirvel dRes mwvrTneli acnobs moTamaSeebs axleburi<br />

Tavdasxmis taqtikas, rac bavSvebisgan mniSvnelovan gonebriv<br />

daZabvas moiTxovs (saSualo _ maRali datvirTva);<br />

• meore dRes meordeba naklebi sirTulis igive varjiSebi,<br />

mxolod nakleb stresuli formiT (saSualo – mcire datvirTva);<br />

• mesame dRes mwvrTneli atarebs varjiSs SejibrebiT, axlad<br />

naswavli da ukve kargad aTvisebuli dacvis gamoyenebiT<br />

(meti – ufro meti datvirTva);<br />

• meoTxe dRes meordeba igive varjiSebi, rogoric wina<br />

dRes, mxolod naklebi daZabviT (mcire datvirTva).<br />

87


88<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• Caatare erTsaaTiani varjiSi mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />

<strong>moTamaSeebisTvis</strong>, zomieri fsiqologiuri<br />

datvirTviT;<br />

• dagegme 15-18 wlis asakis moTamaSeTaTvis<br />

sxvadasxva fsiqologiuri datvirTvis mqone<br />

varjiSebi sezonis pirvel naxevarSi (Sina arsobrivad<br />

axali, rTuli varjiSebi, romlebic did<br />

gonebriv potencials moiTxoven, Zalian rTuli<br />

Sejibri-varjiSebi, naklebad rTuli varjiSe -<br />

bi da sxv.);<br />

iseve, rogorc fizikuri datvirTvisas, TamaSebis win sportsmenebis<br />

fsiqologiuri datvirTva naklebi unda iyos. sezonis yoveli periodis<br />

dagegmvis dros aucilebelia amis gaTvaliswineba 15-18 wlis<br />

asakis moTamaSeTaTvis da, garkveul dros, 13-14 wlis asakis moTama-<br />

SeTaTvisac.<br />

fsiqologiuri dasvenebis periodebi<br />

mwvrTnelma, sezonis (mezocikli, mikrocikli, varjiSebis seria)<br />

dagegmvis dros, aucileblad unda gaiTvaliswinos rogorc fizikuri,<br />

aseve fsiqologiuri dasvenebis periodebi, raTa moTamaSeebma<br />

ukeT aiTvison axlad Seswavlili masala da SeinarCunon kargi fizikuri<br />

forma momavali varjiSebisTvis.<br />

amitom, mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa da 13-14 wlis asakis moTamaSeebma, sezonis<br />

makrociklis garkveul mcire periodebSi saerTod ar iTamaSon<br />

<strong>kalaTburTi</strong>. es aseve sasargebloa imiTac, rom bavSvebis saSualeba<br />

eZle vaT, rom maT garkveuli dro dauTmon garTobas, sxvagvar fizikur<br />

aqtivobas da inteleqtualur ganviTarebas.<br />

magaliTad, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />

moTamaSem, romelic dakavebulia<br />

sportis gunduri saxeobiT, kargi<br />

iqneba, garkveuli drois ganmavloba-<br />

Si sportis raime sxva, individualur<br />

saxeobas dauTmos dro. amgvarad bavSvs,<br />

romelsac TamaSisas daugrovdeba<br />

<strong>kalaTburTi</strong>sTvis damaxasiaTebeli<br />

gunduri muSaobis gamocdileba, gamoumuSavdeba<br />

sportis individualuri<br />

saxeobebisTvis aucilebeli pi


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

radi pasuxismgeblobis grZnobac.<br />

sasurvelia, dasvenebis periodSi bavSvi naklebad iyos SezRuduli<br />

valdebuleba-pasuxismgeblobiT, magaliTad, eqskursiebis, piknikebisa<br />

Tu sxva msgavsi RonisZiebebis dros.<br />

yvela zemoTCamoTvlili da kidev sxva saxis garToba-dasvenebis<br />

periodebi xels uwyobs moTamaSis gantvirTvas da misi rogorc fizikuri,<br />

aseve fsiqologiuri Zalebis aRdgenas.<br />

igive faqtorebia gasaTvaliswinebeli 13-14 da 15-18 wlis asakis<br />

moTamaSeTaTvisac.<br />

* magaliTad, ymawvilTa gundis mwvrTnelma dauSva aseTi<br />

Secdoma: sxva qalaqSi mgzavrobis Semdeg, ukan samsaaTiani mgzavrobisas,<br />

ayurebina bavSvebs TamaSis videoCanaweri. mwvrTnelma<br />

gadawyvita, rom radgan moTamaSeebi sxedan, isini isveneben<br />

da, Sesabamisad, ukeT gaaanalizeben daSvebul Secdomebs.<br />

ra Tqma unda, mwvrTnelma ar gaiTvaliswina ukve Catarebuli<br />

TamaSisas da amgvari Canaweris yurebisas moTamaSeTa mier gancdili<br />

fsiqologiuri datvirTvis done.<br />

TamaSi bavSvebze zemoqmedebs, rogorc fizikurad, aseve gonebrivad<br />

da fsiqologiurad, amitom aseTi stresuli mdgomareobis<br />

Semdeg aucilebelia sruli gantvirTva, raTa aRidginon daxarjuli<br />

energia.<br />

zemoT aRwerili situaciisas, naklebad mosalodnelia, rom fizikurad,<br />

gonebrivad da fsiqologiurad daRlili adamianisTvis sasargeblo<br />

iyos videoCanaweris yureba, romelic moiTxovs aseve garkveul<br />

gonebriv daZabvas. piriqiT, am dros moTamaSeebma SeiZleba mcdari<br />

daskvnebi gamoitanon.<br />

mwvrTnelma TamaSis videoCanawerebis yurebas unda dauTmos sxva,<br />

garkveuli dro, rodesac es gundisTvis ufro sasargeblo iqneba.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• sezonis makrociklis ganmavlobaSi dagegme fsiqologiuri<br />

gantvirTvisTvis aucilebeli saqmianoba<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>s, 13-14 wlis da 15-18 wlis asakis<br />

<strong>moTamaSeebisTvis</strong>;<br />

89


90<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

2.8. zogi ram TamaSebis Sesaxeb<br />

sezonis dagegmvisas mwvrTneli iTvaliswinebs yvela TamaSs,<br />

romelsac gundi atarebs sezonis ganmavlobaSi, ganurCevlad maTi<br />

mniSvnelobisa.<br />

• upirveles yovlisa, mTeli sezonis gegma unda iTvaliswinebdes<br />

TamaSiT gamowveuli fizikuri da fsiqologiuri datvirTvebis<br />

dones;<br />

• meore mxriv, yovel TamaSs aqvs teqnikuri da taqtikuri<br />

monaxazi, rac aseve gasaTvaliswinebelia;<br />

• mesame, TamaSSi monawileobis miReba bavSvebisTvis Zlier<br />

mimzi dveli SejibrebiTi procesia, sadac man srulad unda<br />

gamoamJRavnos Tavisi SesaZleblobebi.<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundebi<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>s TamaSi bavSvebs did gamocdilebas sZens maTi<br />

sportsmenebad da pirovnebebad Camoyalibebis procesSi. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

moTamaSeTa saganmanaTleblo saSualebaa, sadac mogeba ar aris<br />

mTavari mizani. bavSvebma unda iswavlon wesebis, mowinaaRmdegeTa,<br />

msajTa pativiscema, iTamaSon mTeli mondomebiT da miiRon moraluri<br />

siamovneba TamaSisgan.<br />

amitom, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelma<br />

ise unda dagegmos yvela Tama-<br />

Si, rom TiToeul bavSvs hqondes wlis<br />

ganmavlo baSi matCebSi monawileobis<br />

miRebis erTnairi SesaZlebloba.<br />

umjobesia, saTamaSo dro ganawilebuli<br />

iyos sportsmenTa Soris, romlebic<br />

pasuxismgeblobiT ekidebian sakuTar<br />

movaleobebs, vidre iTamaSon mxolod<br />

saukeTeso moTamaSeebma da ufro sustebi<br />

TamaSis ganmavlobaSi saTadarigo<br />

skamze isxdnen.<br />

mxolod moedanze saTamaSod Sesvla<br />

ar aris sakmarisi. moedanze myof<br />

TiToeul moTamaSes unda hqondes sakuTari<br />

iniciativis gamovlenis da<br />

SeuzRu davi TamaSis saSualeba. zogierTi mwvrTneli upiratesobas


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

aniWebs saukeTeso moTamaSeebs, raTa isini flobdnen burTs da tyorcnidnen<br />

kalaTSi, xolo am dros danarCeni ori an sami bavSvi mxolod<br />

`avsebs” moedans da TamaSSi, faqtobrivad, ar monawileobs.<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelma ise unda dagegmos yoveli TamaSi da<br />

mTeli sezoni, rom TiToeul bavSvs hqondes SesaZlebloba, miiRos<br />

maTSi jerovani monawileoba.<br />

mwvrTnelma unda Seaqos moTamaSeebi varjiSebze daswrebis, punqtualobis,<br />

agreTve, skolaSi da Tundac saxlSi kargi yofaqcevisaTvis.<br />

* magaliTad: mwvrTnelma Tavidan SeiZleba aTamaSos is<br />

bavSvebi, romlebic eswrebodnen yvela varjiSs da ar igvianebdnen,<br />

xolo Semdgom isini, vinc kargad Seasrula saSinao<br />

davaleba.<br />

mwvrTneli, ra Tqma unda, angariSs<br />

uwe vs bavSvs, rodesac, magaliTad, is<br />

acdens varjiSs imis gamo, raTa mSoblebTan<br />

erTad monawileoba miiRos<br />

raime ojaxur dResaswaulSi.<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong> bavSvebisTvis<br />

unda iyos sasiamovno da ara usiamovno<br />

procedura. mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />

mwvrTnelma bavSvebs TamaSi unda warudginos,<br />

rogorc maTi sportuli<br />

saqmianobis erT-erTi mxa re da ara<br />

rogorc udidesi mniSvnelobis mqone<br />

gansakuTrebuli movlena.<br />

meore mxriv, 10-12 wlis asakis<br />

moTamaSeTa winaSe dasaxuli mizani,<br />

ufro sainteresos gaxdis TamaSs (magram<br />

es unda iyos samoqmedo, da ara<br />

sabooloo mizani).mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeTaTvis Ta maSic wvrTnis<br />

procesia, rac ma TTvis ufro mniSvnelovania am asakSi, vidre sakuTriv<br />

TamaSi, romelic SeiZleba ganvixiloT, rogorc varjiSis nawili.<br />

ase rom, sezonis dasawyisSi mwvrTnelma unda dagegmos TamaSebis<br />

sakmarisi raodenoba (18-dan 25-mde) da Tu SesaZlebelia, iseT gundeb-<br />

Tan, romelTa sakalaTburTo done misi gundis donis Tanabaria an<br />

didad ar gansxvavdeba misgan.<br />

91


92<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• Tu sezonis ganmavlobaSi ar tardeba sakmarisi matCebi,<br />

bavSvebisTvis Zlieri mastimulirebeli faqtori droTa ganmavlobaSi<br />

qreba, xolo Tu piriqiT, TamaSebis raodenoba am<br />

asakisTvis dasaSvebze metia, bavSvebi gadaitvirTebian.<br />

• aseve, umjobesia, gundebis sakalaTburTo done iyos<br />

Tanabari, magram xandaxan SeiZleba sasargeblo aRmoCndes Sexvedra<br />

ufro Zlier an ufri sust gundTanac.<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelma ise unda dagegmos sezoni, rom gegma<br />

garkveuli raodenobis TamaSebsac iTvaliswinebdes, Tumca am asakSi<br />

romelime matCisTvis gansakuTrebuli mzadeba saWiro ar aris.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• dagegme TamaSebi sezonis ganmavlobaSi ise, rogorc<br />

migaCnia sworad - 6-7, 8-9 - da 10-12 wlis asakis bavSve-<br />

bisTvis.<br />

13-14 wlis asakis moTamaSeTa gundi<br />

iseve, rogorc mini-<strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisas, 13-14 wlis asakis bavSvTa<br />

gundebis sezonuri gegma ar iTvaliswinebs romelime matCze yuradRebis<br />

gamaxvilebas. TamaSi am asakSi, iseve, rogorc mini-kalaTbur-<br />

Tis asakSi, bavSvTa wvrTnis nawilia, Tumca maT ufro rTuli miznebi<br />

aqvT dasaxuli (ZiriTadad, samoqmedo amocanebi).<br />

am asakSic, mwvrTneli unda Seecados, rom bavSvebma sezonis ganmavlobaSi<br />

iTamaSon rac SeiZleba meti, raTa ar moakldeT stimuli da<br />

mondomeba da Tavi ar daanebon <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSs.<br />

am asakis bavSvTa gundis TamaSisas, yvelaze kargad Cans mwvrTnelis<br />

muSaobis Sedegebi.<br />

• yoveli TamaSis win mwvrTnelma unda dasaxos is koleqtiuri<br />

da individualuri samoqmedo amocanebi (am amocanebis<br />

realurad Sesrulebis moTxovniT), romlebic mas mocemuli<br />

TamaSisTvis mniSvnelovnad miaCnia, misi moTamaSeebis mier<br />

TamaSis wina periodSi aTvisebuli masalis gaTvaliswinebiT.


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

• TamaSis win mwvrTnelma moTamaSeebs unda ganumartos,<br />

Tu ra SemTxvevaSi CaiTvleba maT mier gundis winaSe dasaxuli<br />

amocanebi miRweulad;<br />

• TamaSis ganmavlobaSi (an Semdeg, Tu TamaSi ar iwereba<br />

videoze), mwvrTnelma an misma asistentma unda aRnusxos<br />

moTamaSeTa mcdari moqmedebebi;<br />

• matCis Semdeg mwvrTnelma unda Seiswavlos Cawerili<br />

SeniSvnebi, raTa imsjelos TamaSis win dasaxuli samoqmedo<br />

amocanebis Sesrulebis doneze. am meTodiT mwvrTneli advilad<br />

gaarkvevs, ramdenad aiTvises moTamaSeebma varjiSebis<br />

dros TamaSis sxvadasxva elementi;<br />

magaliTad, mwvrTneli TamaSis wina periodSi avarjiSebs gunds<br />

CaRobvebSi da TamaSisas arkvevs, Tu rogor aiTvises misma moTamaSeebma<br />

TamaSis es elementi. TamaSis win igi miuTiTebs, rom CaRobvebis<br />

gakeTeba upiratesi samoqmedo amocanaa. TamaSis dros mwvrTneli an<br />

misi asistenti adgens CaRobvebis cxrils (#5 cxrili).<br />

TamaSis ganmavlobaSi mwvrTnelis asistenti cxrilSi iniSnavs gundis<br />

mier gakeTebul yovel CaRobvas, vin Robavs da vis Robaven.<br />

TamaSis Semdeg mwvrTneli iyenebs am cxrils, raTa Seafasos,<br />

ramdeni CaRobva gaakeTa gundma, romelma moTamaSem an moTamaSeTa<br />

romelma wyvilma gaakeTa yvelaze meti CaRobva da romeli moTamaSe<br />

iyo yvelaze xSirad CaRobili.<br />

es informacia friad gamosadegi iqneba momavali varjiSebis dros.<br />

varjiSebisas mwvrTneli agrZelebs muSaobas CaRobvebze da Semdeg<br />

TamaSSi isev adgens msgavss cxrils, raTa Seafasos, Tu rogor gaaumjobeses<br />

moTamaSeebma TamaSis es elementi. amisTvis igi adarebs bolo<br />

ori TamaSis cxrils da gamoaqvs Semdgomi muSaobisaTvis aucilebeli<br />

daskvnebi.<br />

varjiSsa da TamaSs Soris iseTi urTierTkavSiri, rogoric<br />

zemoT ganvixileT, 13-14 wlis asakis moTamaSeTa wvrTnis ZiriTadi<br />

elementia. mwvrTneli moTamaSeebs umetesad samoqmedo amocanebs<br />

usaxavs, radgan mTavaria ara TamaSis Sedegi, aramed is, Tu rogor<br />

iTviseben bavSvebi <strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTad safuZvlebs.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• amoirCie ori samoqmedo amocana 13-14 wlis asakis<br />

moTamaSeTaTvis, romelTa Sesrulebasac maT unda miaRwion<br />

TamaSis dros, xolo maTi moqmedebebis Sesafaseblad<br />

gamoiyene Sesabamisi cxrili.<br />

93


94<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

15-18 wlis asakis moTamaSeTa gundi<br />

am asakis moTamaSeTaTvis (17-18 weli) TamaSis Sedegs ukve mniSvneloba<br />

aqvs, magram paralelurad mwvrTneli kvlav akontrolebs<br />

moTamaSeTa samoqmedo amocanebis Sesrulebas. am dros kalaTbur-<br />

Telebma SeiZleba Caataron ori saxis TamaSi:<br />

• TamaSi, rodesac ZiriTadi mizani mogebaa. maTi raodenoba ar<br />

unda aRematebodes TamaSebis 25%-s 15-16 wlis asakis da 40%-s<br />

- 17-18 wlis asakis moTamaSeTaTvis;<br />

• TamaSi, rodesac yuradReba gamaxvilebulia varjiSebis dros aTvisebuli<br />

elementebis gamoyenebasa da ganmtkicebaze.<br />

Tu TamaSi, romlis mizanic mogebaa, sworad iqneba warmarTuli, igi<br />

SeiZleba iyos swavlebis nawili, rodesac moTamaSeebi eCvevian arsebuli<br />

stresuli fonis gadalaxvas. amasTan, profesionalTa gundebisgan<br />

gansxvavebiT, am asakis axalgazrdebisTvis TamaSis mogeba upiratesi<br />

mizani ar aris.<br />

miuxedavad imisa, rom kadetTa an<br />

iuniorTa gundebis mizani TamaSis<br />

mogebaa, am asakSi nebismieri sakalaTburTo<br />

saqmianoba mainc ganixileba,<br />

rogorc moTamaSeTa sportuli ganvi-<br />

Tarebis saSualeba.<br />

es niSnavs, rom moTamaSeebs am asak-<br />

Si aravin SeuzRudavs individualuri<br />

da koleqtiuri SesaZleblobebis ganviTarebas,<br />

raTa sezonis ZiriTad mat-<br />

CebSi aCvenon ukeTesi TamaSi. Tumca,<br />

amave dros, maT ganuwyvetliv unda<br />

ivarjiSon sakuTari naklis aRmosafxvrelad<br />

da sakalaTburTo arsenalis<br />

gasamdidreblad, momavali warmatebuli<br />

sportuli karierisTvis.<br />

garkveul periodSi SeiZleba gundis<br />

maCveneblebi dabali iyos, magram <strong>moTamaSeebisTvis</strong> es periodi<br />

iqces maTi ganviTarebisa da TamaSis gaumjobesebis procesad, rac am<br />

asakisTvis ufro mniSvnelovania.<br />

imisaTvis, rom am asakis sportsmenebs TamaSma nebismier SemTxveva-<br />

Si dadebiTi Sedegebi moutanos, saWiroa, mwvrTnelma gaiTvaliswinos<br />

mowinaaRmdege gundis SesaZleblobani da ymawvilebi Sesabamisad<br />

moamzados.


moTamaSeebi<br />

C<br />

a<br />

m<br />

R<br />

o<br />

b<br />

v<br />

e<br />

l<br />

i<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

9<br />

10<br />

11<br />

12<br />

13<br />

2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

moTamaSeebi, romlebsac gaukeTes CaRobva<br />

4 5 6 7 8 9 10 11 12 13<br />

#5 cxrili. CaRobvebis aRricxva. TamaSis dros Sesabamis grafaSi<br />

mwvrTneli aRniSnavs rogorc CamRobav, aseve CaRobil<br />

moTamaSeebs.<br />

95


96<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• matCis win mwvrTnelma unda daarwmunos moTamaSeebi, rom maT<br />

ukeTesi Sansi aqvT am TamaSis mosagebad, wagebis SemTxvevaSi ki<br />

unda SeZlon aseT stresul situaciasTan gamklaveba;<br />

• mwvrTnelma ise unda moamzados moTamaSeebi SejibrisTvis, rom<br />

yovelma TamaSma maT raRac axali aswavlos.<br />

* magaliTad, mwvrTnelma icis, rom mowinaaRmdege gundi<br />

iyenebs erTi erTze dacvas mTel moedanze. maSinac ki, rodesac<br />

mogeba ar aris misi gundis upirvelesi mizani, aseTi Tama-<br />

Si brwyinvale saSualebaa imisaTvis, rom misma sportsmenebma<br />

iswavlon Tavdasxma amgvari dacvis drosac ki. ase rom,<br />

mwvrTnelma sezonis TamaSebis dagegmvisas aucileblad unda<br />

gaiTvaliswinos es garemoeba.<br />

qvemoT moyvanilia is faqtorebi, romlebic xels uwyobs mwvrTnels<br />

15-18 wlis asakis moTamaSeTaTvis sezonis sworad dagegmvaSi:<br />

• ra miznebi da amocanebia dasaxuli gundis saerTo donis<br />

gasaumjobeseblad;<br />

• gansazRvre, Seni azriT, rogori proporciaa potenciurad<br />

mosageb da sxva TamaSebs Soris (25%-75%-Tan, 30%-70%-<br />

Tan 35%-65%-Tan, da a.S.);<br />

• TamaSebis kalendarze aRniSne potenciurad mosagebi<br />

TamaSebi. SeimuSave am TamaSebis wina periodebSi Casatarebeli<br />

varjiSebis fizikuri da fsiqologiuri datvirTvis done;<br />

• dasaxe potenciurad mosagebi TamaSebis wina periodebis<br />

varjiSebis miznebi da amocanebi;<br />

• Sesabamisad dasaxe sxva TamaSebis miznebi da amocanebi;<br />

• mosagebi TamaSebis wina erTi-ori varjiSi mwvrTnelma unda<br />

dauTmos moTamaSeTa momzadebas swored am TamaSebisTvis.<br />

• miuxedavad imisa, aqvs Tu ara TamaSis mogebis Sansi,<br />

mwvrTnelma unda dasaxos TamaSis samoqmedo amocanebi. potenciurad<br />

mosagebi TamaSebis dagegmvisas, samoqmedo amocanebis<br />

dasaxva zrdis mogebis SesaZleblobas, xolo danar-<br />

Ceni TamaSebisas, samoqmedo amocanebi gaTvlilia moTamaSeTa<br />

progressa da ganviTarebaze.


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• 15-16 da 17-18 wlis asakis moTamaSeTa gundebisTvis,<br />

zemoT ganxiluli faqtorebis safuZvelze, SeimuSave<br />

rvaTviani varjiSebis gegma, rodesac gundi TamaSobs<br />

saSualod 25-35 TamaSs.<br />

gasaTaliswinebeli faqtorebi<br />

miuxedavad imisa, rogoria gundi, mwvrTnelma unda gaiTvaliswinos<br />

ori ram:<br />

• upirvelesad, mwvrTnelma unda gaicnobieros, Tu ra moTxo vnebs<br />

uyenebs igi sportsmenebs TamaSebis dros. bevri mwvrTneli<br />

moTamaSeebisgan iTxovs ufro mets, vidre maT SeuZliaT, amitom,<br />

TamaSi ukargavs <strong>axalgazrda</strong>s Semdgomi Camoyalibebis SesaZleblobas<br />

da rCeba mxolod Zlier stresul da uaryofiTSedegian<br />

gamocdilebad; mwvrTneli, romelic iTvaliswinebs Tavisi moTamaSeebis<br />

realur SesaZleblobebs, yovel TamaSs iyenebs moTamaSeTa<br />

sasargeblod. aqedan gamomdinare, yovelma mwvrTnelma,<br />

unda aswavlos sportsmenebs situaciis marTva TamaSis proces-<br />

Si, miuxedavad imisa, igebs Tu ara gundi TamaSs, rac, Tavis<br />

mxriv xels Seuwyobs maTi Tavdajerebulobis ganviTarebas.<br />

amitom, yoveli matCisas moTamaSeTa winaSe unda daisaxos maTi<br />

SesaZleblobis Sesabamisi miznebi.<br />

• amasTan erTad, matCisas <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa mwvrTnelma ar<br />

unda mibaZos profesionalTa gundis mwvrTnels anu man ar unda<br />

dagegmos sezonis ganmavlobaSi Catarebuli matCebi ise, rom<br />

erTaderTi da ZiriTadi<br />

mizani iyos TamaSebis maqsimaluri<br />

raodenobis mogeba.<br />

profesiuli gundebis mizani<br />

gansxvavdeba axalgazrduli<br />

gundebis miznebisgan. es gansxvaveba<br />

mwvrTnels kargad unda<br />

esmodes sezonis dagegmvisa da<br />

<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa kalaTburTelebad<br />

aRzrdis procesSi.<br />

2.9. ganrigis SemuSaveba<br />

sezonis yoveli periodisTvis mwvrTnelma unda dagegmos yoveli<br />

varjiSis strategia, miznebi, fizikuri da fsiqologiuri datvirTvis<br />

zRvari momavali TamaSebis gaTvaliswinebiT.<br />

97


98<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

kvira orS. samS. oTxS. xuTS. par. Sab. kvir.<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

mezociklis dagegmva: samuSao datvirTva<br />

periodi: 18-1-dan 21-2-mde<br />

varjiSebis raodenoba: 15, varjiSebis saerTo xangrZlivoba 22 sT da 30wT<br />

TamaSebis raodenoba: 5 (dReebi: 24.01; 31.01;6.02; 13.02 da 21.02)<br />

TariRi: 18 19 20 21 22 23 24<br />

mocul: maR. (m) saS. (s) d<br />

intens: dab.(d) s s<br />

fs. dat: m s d<br />

TariRi: 25 26 27 28 29 30 31<br />

mocul: m m d<br />

intens: s s s<br />

fs. dat: s d d<br />

TariRi: 1 2 3 4 5 6 7<br />

mocul: s d d<br />

intens: s m d<br />

fs. dat: s s d<br />

TariRi: 8 9 10 11 12 13 14<br />

mocul: s d d<br />

intens: s m d<br />

fs. dat: m s d<br />

TariRi: 15 16 17 18 19 20 21<br />

mocul: m s d<br />

intens: d s s<br />

fs. dat: s s s<br />

#6 cxrili . fizikuri moculoba intensivoba da fsiqologiuri<br />

datvirTva mezociklis xuTi kviris ganmavlobaSi:<br />

maRali, saSualo dan dabali.


d<br />

a<br />

c<br />

v<br />

a<br />

T<br />

a<br />

v<br />

d<br />

a<br />

s<br />

x<br />

m<br />

a<br />

s<br />

x<br />

v<br />

a<br />

2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

mikrociklis dagegmva<br />

periodi: 18-10-dan 24-10-mde<br />

varjiSebis raodenoba: 3, varjiSebis saerTo xangrZlivoba: 4 saaTi 30 wuTi<br />

TamaSebis raodenoba: 1 (dRe: 24.10)<br />

sam. datvir. orS. samS. oTx. xuTS . par. Sab. kvira<br />

18 19 20 21 22 23 24<br />

mocul. maR. saSualo dabali<br />

intens. dab. saSualo saSuao<br />

fs. dat maR. saSualo dabali<br />

miznebi Sinaarsi<br />

#7 cxrili. mikrociklis erTi kviris ganmavlobaSi miznebisa da<br />

Sinaarsis cxrili - drois, varjiSebis, fizikuri da<br />

fsiqologiuri datvirTvis gaTvaliswinebiT.<br />

99


100<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

#5 testi-savarjiSo<br />

• am TavSi mocemuli informaciis gaTvaliswinebiT<br />

miuTiTe, romeli debulebaa swori<br />

da romeli araswori. (swori pasuxebi<br />

mocemulia wignis bolos).<br />

1. moTamaSeTaTvis davalebebs mwvrTneli da<br />

moTamaSeebi erTad SeimuSaveben;<br />

2. Sinaganawesi dadgenili unda iyos mxolod ma-<br />

Sin, rodesac warmoiqmneba raime problema;<br />

3. sezonis makrocikli iyofa mezociklebad;<br />

4. saboloo miznebi gacilebiT mniSvnelovania,<br />

vidre samoqmedo amocanebi;<br />

5. sxva maxasiaTeblebTan erTad, moTamaSeTa winaSe<br />

dasaxuli miznebi maTTvis mimzidveli<br />

unda iyos;<br />

6. fizikuri datvirTvis kontroli mwvrTnelis<br />

mier sezonis dagegmvis erT-erTi mniSvnelovani<br />

faqtoria;<br />

7. saerTod, sezonis pirvel kvirebSi fizikuri<br />

datvirTvis intensivoba unda Warbobdes moculobas;<br />

8. mwvrTneli ar aris pasuxismgebeli sezonis<br />

ganmavlobaSi moTamaSeTa fsiqologiuri datvirTvis<br />

doneze;<br />

9. saerTod, xanmokle varjiSebi kargia <strong>axalgazrda</strong><br />

<strong>moTamaSeebisTvis</strong>, saxeldobr imisaTvis,<br />

rom ar moxdes maTi yuradRebis daqveiTeba;<br />

10. kviris bolos mwvrTnelma unda dagegmos<br />

mzadeba momavali TamaSebisTvis.<br />

sworia<br />

ar aris<br />

swori


2. sakalaTburTo varjiSebis dagegmva<br />

101<br />

#6 cxrilSi asaxulia varjiSebis dros fizikuri (moculoba da<br />

intensivoba) da fsiqologiuri datvirTvis gegma xuTkviriani mezociklisTvis,<br />

mosalodneli TamaSebis gaTvaliswinebiT. aseTi cxrili<br />

gauadvilebs mwvrTnels am mezociklSi Casatarebeli varjiSebis<br />

miznebisa da amocanebis dasaxvas.<br />

#7 cxrilis mixedviT mwvrTnelma unda dasaxos varjiSis miznebi<br />

da amocanebi erTkviriani mikrociklisTvis, mosalodneli TamaSis<br />

fizikuri datvirTvis (moculoba da intensivoba) gaTvaliswinebiT.<br />

am TavSi ganxiluli aspeqtebi xels Seuwyobs mwvrTnels, sworad<br />

dagegmos Tavisi gundis saqmianoba, rogorc mTeli sezonis, aseve<br />

calkeuli periodisTvis.<br />

Semdeg TavSi ganxiluli iqneba varjiSebis TiToeuli seriis organizebis<br />

dros gasaTvaliswinebeli faqtorebi.


102


3<br />

varjiSebis organizeba<br />

xose maria buseta<br />

3.1 varjiSebis saerTo daxasiaTeba<br />

• varjiSis etapebi;<br />

• varjiSis miznebi;<br />

• varjiSis Sinaarsi;<br />

• samuSao wesebi.<br />

3.2 varjiSebis calkeuli saxeebi<br />

• varjiSis miznis axsna;<br />

• garemo faqtorebis gavlena;<br />

• martivi varjiSebi;<br />

• specifikuri samuSao wesebi;<br />

• sxvadasxva varjiSi;<br />

• urTierTdakavSirebuli varjiSebi;<br />

• Sejibreba-varjiSebi;<br />

• gasarTobi varjiSebi;<br />

• varjiSebis xangrZlivoba;<br />

• yuradRebis intensivoba varjiSebis dros;<br />

• moTamaSeTa monawileoba;<br />

• testi-varjiSebi;<br />

3.3 varjiSebis Sefaseba<br />

103


104<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

3.1. varjiSebis saerTo daxasiaTeba;<br />

mTeli sezonis, mezociklisa da mikrociklis dagegmvis Semdeg<br />

mwvrTneli gegmavs varjiSebs. varjiSebis dagegmvis dros mwvrTnelma<br />

unda gaiTvaliswinos maTi xangrZlivoba, fizikuri da fsiqologiuri<br />

datvirTva. man unda gansazRvros TiToeuli varjiSis amocanebi,<br />

miznebi, Sinaarsi ise, rom maqsimalurad gamoiyenos varjiSebisTvis<br />

gamoyofili dro. (ix. cxrili # 8 ).<br />

varjiSis etapebi<br />

TiToeuli varjisi iyofa sam etapad:<br />

• pirvel etapze mwvrTnelis ZiriTadi mizania moTamaSeTa TandaTanobiT<br />

momzadeba, raTa Sua varjiSisTvis isini imyofebodnen<br />

TavianTi gonebrivi da fizikuri formis pikze. aq SeiZleba<br />

CarTuli iyos moTelvis varjiSebi uburTod, rogoricaa sirbili,<br />

gawelvebi da martivi varjiSebi burTiT (mcire fizikuri da<br />

fsiqologiuri datvirTva). nel-nela xdeba gadasvla varjiSis<br />

ufro rTul etapze;<br />

• varjiSis meore etapze mwvrTneli saxavs ZiriTad mizans. am<br />

etapze xdeba ufro didi fizikuri da fsiqologiuri datvirTva,<br />

didi da mcire intensivobis (fizikurad da fsiqologiurad)<br />

varjiSebis monacvleoba iseTi proporciiT, rogorsac mwvrTneli<br />

Tvlis saWirod;<br />

• mesame etapze mimdinareobs fizikuri da fsiqologiuri datvirTvis<br />

TandaTanobiT Semcireba. sulac ar aris aucilebeli<br />

datvirTvebis Semcireba paralelurad mimdinareobdes. ase magaliTad,<br />

am etapis pirvel nawilSi SeiZleba Catardes fizikurad<br />

intensiuri varjiSebi, romlebic moiTxoven nakleb koncentracias<br />

(sirbili moednis gaswvriv win da ukan an Tavisufali<br />

TamaSi, ise rogorc moTamaSeebs surT). aseve SeiZleba moxdes<br />

piriqiT da Catardes fsiqologiurad intensiuri varjiSi, mcire<br />

fizikuri datvirTviT (Sejibreba sajarimo tyorcnebSi). varji-<br />

Sis damTavreba mizanSewonilia mcire fizikuri da fsiqologiuri<br />

datvirTvis mqone moqmedebebiT, magaliTad, gawelvebiT.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• dagegme mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeTa varjiSi, ro mlis<br />

xangrZlivobaa erTi saaTi da TxuTmeti wuTi;<br />

• dagegme 13-14 wlis asakis moTamaSeTa varjiSi, romlis<br />

xangrZlivobaa erTi saaTi da ocdaaTi wuTi;<br />

• dagegme 15-18 wlis asakis moTamaSeTa varjiSi, romlis<br />

xangrZlivobaa ori saaTi.


varjiSebis organizacia<br />

TariRi: ------------------------------- dro: -------------------------moculoba:<br />

----------------------------- intensivoba: -----------------fsiqologiuri<br />

datvirTva: ---------------------------------------------<br />

dacva<br />

Tavdasxma<br />

sxva<br />

CamonaTvali<br />

komentari<br />

#8 cxrili. erTi varjiSis dagegmva.<br />

vajiSis miznebi varjiSis Sinaarsi<br />

105


106<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSis miznebi<br />

mwvrTnelma unda gadawyvitos, Tu ra aris varjiSis ZiriTadi<br />

mizani da aqedan gamomdinare gansazRvros varjiSis Sinaarsi da Casatarebeli<br />

varjiSebis saxeebi, varjiSisTvis gamoyofili droisa da<br />

Sesabamisi fizikuri da fsiqologiuri datvirTvis gaTvaliswinebiT.<br />

varjiSs unda hqondes ramdenime mizani da mwvrTnelma mkafiod<br />

icodes, risi miRweva surs. arsebobs ori seriozuli Secdoma:<br />

• erTi varjiSis ganmavlobaSi Zalian bevris mondomeba;<br />

• rodesac mwvrTnelma zustad ar icis, risi miRweva unda am<br />

varjiSiT.<br />

sazogadod, varjiSis miznebi SeiZleba daiyos oTx ZiriTad saxed:<br />

• Seswavla: moTamaSeTa mizania, Seiswavlon an daxvewon axali<br />

unar-Cvevebi, an is unar-Cvevebi, romlebsac rogorc teqnikurad<br />

(pasebi, driblingi, tyorcna da sxv.), ise taqtikurad<br />

(erTi erTze, ori orze, sami samze TamaSisas gadawyvetilebis<br />

miReba da sxv.) jer kargad ar arian dauflebulni.<br />

• gameoreba: moTamaSeTa mizania kidev ufro gaaumjobeson<br />

ukve kargad aTvisebuli sakalaTburTo unar-Cvevebi, raTa<br />

moaxdinon maTi urTierTSeTavseba (mag: oc-oci tyorcnis seria,<br />

sirbili da pasebi 10 wuTis ganmavlobaSi).<br />

• Sejibris pirobebTan miaxloebuli varjiSi-TamaSi: imisaTvis,<br />

rom mieCvion realuri TamaSis situacias, moTamaSeebma<br />

unda ivarjiSon realuri TamaSis pirobebSi (ZiriTadad stresuli<br />

pirobebi).<br />

• specifikuri momzadeba TamaSisTvis: mwvrTnelis mizania<br />

moamzados moTamaSeebi specifikuri sirTuleebisTvis,<br />

specifikur mowinaaRmdegesTan TamaSis win.<br />

• mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundSi ZiriTadi dro eTmoba Seswavlis<br />

process, ufro naklebi _ gameorebas, xolo miznebis zemoT<br />

moyvanil or danarCen jgufs, dro saerTod ar eTmoba.<br />

• 13-14 wlis asakis moTamaSeTa gu ndi sTvis mniSvnelovania Seswavla<br />

da ga meoreba. am dros, varjiSis mci re nawili ukve eTmoba<br />

realur Ta maSs, Tumca arastresul pirobe bSi. am asakSi ar aris<br />

mizanSwoni li TamaSisTvis specifikuri mo mzadeba.


varjiSebis organizacia<br />

• 15-18 wlis moTamaSeebis varji-<br />

Sis dros aucilebelia maT<br />

winaSe dasaxuli iyos oTxive<br />

saxis mizani.<br />

varjiSis Sinaarsi<br />

107<br />

varjiSis Sinaarsi unda Seesabamebodes<br />

varjiSis mizans (mag;<br />

fexebis moZraobebis daxvewa erTi<br />

erTze dacvis dros, ukve aTvisebuli<br />

pasebis gameoreba da sxv.) da<br />

emyarebodes wina TavSi ganxilul<br />

kriteriumebs.<br />

mizanSewonilia, rom mwvrTnelma kombinirebulad avarjiSos moTamaSeebi<br />

dacvisa da Tavdasxmis asaTvisebeli meTodebiT, romelime<br />

maTganze meti yuradRebis gamaxvilebiT.<br />

varjiSis miznidan gamomdinare, mwvrTnelma unda SeimuSaos<br />

specifikuri varjiSebi, mag: erTi erTze dacvis aTvisebisas, man unda<br />

SesTavazos moTamaSeebs iseTi Sinaarsis varjiSi, romelic xels uwyobs<br />

swored am unar-Cvevebis SeZenasa da daxvewas.<br />

kargad dagegmili sezoni, gaazrebuli da koordinirebuli<br />

varjiSebiT, meti sargeblobis momtania <strong>moTamaSeebisTvis</strong>, vidre<br />

arasworad dagegmili sezoni, cudad koordinirebuli varjiSebiT.<br />

mogvianebiT ganxiluli iqneba sxvadasxva saxis varjiSi mini-<strong>kalaTburTi</strong>s,<br />

13-14 da 15-18 wlis asakis moTamaSeebisaTvis.<br />

samuSao wesebi<br />

mwvrTnelma moTamaSeebs unda SesTavazos sayovelTaod cnobili<br />

samuSao wesebi. amasTan man unda gaiTvaliswinos:<br />

• varjiSis dawyebamde ramdeni xniT adre unda gamocxaddnen moTamaSeebi?<br />

rodis unda iyvnen Cacmulebi da mzadmyofni varji-<br />

SisTvis?<br />

• rogor unda daiwyos varjiSi - mwvrTneli moTamaSeebs gasaxdelSi<br />

unda Sexvdes da maTTan erTad gavides moedanze, moTamaSeebi<br />

TviTon gamodian moedanze da damoukideblad iwyeben<br />

varjiSs, sanam mwvrTneli uxmobs, Tu moTamaSeebi unda daelodon<br />

mwvrTnels?


108<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• vin ganagebs varjiSisTvis aucilebel inventars; vin ganagebs<br />

burTebs; vin agrovebs burTebs varjiSis Semdeg; vis aqvs gasaxdeli<br />

oTaxis gasaRebi; vin aris pasuxismgebeli dafaze da a.S.<br />

• ra xdeba im SemTxvevaSi, rodesac moTamaSe iRebs travmas; vin<br />

aris pasuxismgebeli mis movlaze; ra keTdeba am dos?<br />

saWiroa mwvrTnelma SemoiRos martivi wesebi. rodesac igi laparakobs,<br />

moTamaSeebi yuradRebiT usmenen.<br />

* magaliTad, mwvrTnelma SeiZleba daawesos, rom rodesac<br />

igi Caberavs sastvens erTxel, moTamaSeebi wyveten moqmedebas,<br />

xolo ori Cabervisas, moTamaSeebi midian masTan.<br />

* aseve, rodesac mwvrTneli esaubreba moTamaSeebs, isini<br />

valdebuli arian Sewyviton driblingi, ar daiwyon Tasmebis<br />

Sekvra an erTmaneTTan laparaki, da yuradRebiT usminon<br />

mwvrTnels.<br />

imisaTvis, rom mwvrTnelma gaamaxvilos moTamaSeTa yuradReba<br />

konkretul situaciaze, misi axsna-ganmarteba unda iyos mokle da<br />

Zalian zusti.<br />

mwvrTnelma aseve unda SemoiRos wesebi, romelTa mixedviTac<br />

moTamaSem moednidan gasvlis nebarTva unda sTxovos mwvrTnels (magaliTad,<br />

sapirfareSoSi wasasvlelad), moTamaSeebs unda ecvaT mwvrTnelis<br />

mier SerCeuli tansacmeli, winaswar unda iyos SeTanxmebuli,<br />

SeuZliaT Tu ara moTamaSeebs iatakze jdoma an wylis sma Sesvenebis<br />

dros. maTi urTierTdamokidebuleba varjiSis procesSi (mag. aqvT<br />

Tu ara maT ufleba erTmaneTs mimarTon negatiuri komentarebiT),<br />

agreTve moTamaSeTa urTierToba varjiSze damswre, stumrebTan<br />

(mSoblebi, megobrebi) unda gansazRvros mwvrTnelma. yovelive amis<br />

gaTvaliswineba aucilebelia, raTa varjiSebi iyos Sedegiani da sasargeblo<br />

<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebisaTvis.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• Seadgine im wesebis sia, romlebic, Seni azriT,<br />

aucilebelia gundisaTvis.


varjiSebis organizacia<br />

3.2 varjiSebis calkeuli saxeebi<br />

varjiSis miznebis axsna<br />

yoveli varjiSis win mwvrTnelma<br />

mokled unda auxsnas moTamaSeebs, Tu ra<br />

unda gaakeTon. am gziT moTamaSeebi Se-<br />

Zleben meti gulmodginebiT moekidon am<br />

mizans da ukeTesad imuSaon. amave dros,<br />

Tu es mizani sainteresoa da moTamaSe-<br />

TaTvis advilad misaRwevi, isini kidev<br />

ufro meti ZalisxmeviT Seecdebian mis<br />

Sesrulebas.<br />

mwvrTnelma Zalian mokled da gasagebad<br />

unda auxsnas mozardebs varji-<br />

Sis arsi da mizani. moTamaSe ar SeiZleba<br />

didxans idges da usmendes mwvrTnelis<br />

grZel monologs.<br />

garemo faqtorebis gavlena<br />

109<br />

gare faqtorebi, rogoricaa moednis mdebareoba, varjiSis monawile<br />

moTamaSeebi, burTebi, kalaTebi da sxva, gavlenas axdens moTamaSis<br />

yuradRebis doneze. mwvrTnelma unda gaakontrolos, arsebobs Tu<br />

ara varjiSis xarisxze moqmedi faqtorebi da gamoricxos moTamaSeTa<br />

yuradRebis koncentraciis xelSemSleli niuansebi.<br />

* xandaxan SeiZleba saWiro iyos varjiSi moednis mxolod<br />

mcire sivrceze, moTamaSeTa SezRuduli raodenobiT, moqmedebaTa<br />

limitirebuli arsenaliT.<br />

martivi varjiSebi<br />

martivi varjiSebi xels uwyobs moTamaSes, metad gaamaxvilos yuradReba<br />

varjiSis mizansa da Sinaarsze. meore mxriv, rTuli varjiSebi<br />

aiZulebs moTamaSeebs, garkveuli yuradReba dauTmon varjiSis<br />

struqturas. Sedegi ki isaa, rom mTeli maTi yuradReba ar aris<br />

gadatanili varjiSis ZiriTad mizanze.


110<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

* magaliTad, Tu varjiSis mizani sajarimo tyorcnaa, am<br />

amocanis Sesasrulebeli martivi varjiSebi ufro Sedegiania<br />

moTamaSeTaTvis.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs<br />

* SearCie martivi varjiSi Tavdasxmis romelime eleme-<br />

ntis asaTviseblad.<br />

specifikuri samuSao wesebi<br />

varjiSis garTuleba da isic garkveuli doniT, SeiZleba mxolod<br />

im damatebiTi samuSao wesebis SemoRebiT, romlebic emsaxurebian<br />

varjiSis mizans.<br />

* magaliTad, varjiSis mizania “susti” xeliT driblingi<br />

naxevar moedanze. mimdinareobs TamaSi sami samze, romlis<br />

erTaderTi mizania “susti” xeliT driblingi. Tu moTamaSe<br />

burTs atarebs “Zlieri” xeliT, burTi gadadis mowinaaRmdege<br />

gundis mflobelobaSi (samuSao wesi). ase moTamaSeebi<br />

met yuradRebas gaamaxvileben varjiSis mizanze _ driblingi<br />

“susti” xeliT.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

* SearCie Tavdasxmis romelime elementi da Caatare<br />

TamaSi garkveuli samuSao wesiT, romelic daexmareba<br />

moTamaSeebs, meti yuradReba gaamaxvilon varjiSis<br />

mizanze.<br />

sxvadasxva varjiSi<br />

rogorc zemoT aRvniSneT, martivi varjiSi xels uwyobs moTamaSis<br />

yuradRebis koncentracias, magram erTi da imave varjiSis mravaljer<br />

gameoreba iwvevs yuradRebis modunebas da varjiSis ugulisyurod<br />

Sesrulebas. amitom, umjobesia, rodesac xdeba varjiSebis gamraval-


varjiSebis organizacia<br />

ferovneba struqturis, miznis an xandaxan orive maTganis cvlilebis<br />

xarjze.<br />

111<br />

• magaliTad, swor xazze pasis miwodebaze samuSaod SeiZleba iyos<br />

gamoyenebuli sxvadasxva varjiSi. varjiSis sxvadasxva struqtura<br />

SeiZleba iyos gamoyenebuli driblingze samuSaodac. driblingze<br />

samuSaod mwvrTnels SeuZlia sxva da sxva tipis varjiSebi Semoitanos.<br />

urTierTdamakavSirebeli varjiSebi<br />

Tuki yoveli Semdegi varjiSi misTvis dasaxuli amocaniT an struqturiT<br />

wona varjiSs gavs, moTamaSeebi mas ufro momzadebuli xvdebian, gansakuTrebiT<br />

im SemTxvevaSi, rodesac moTxovna varjiSisTvis aucilebel<br />

yuradRebaze TandaTanobiT izrdeba, ganvixiloT Semdegi magaliTebi:<br />

• Tavidan mwvrTneli avalebs moTamaSeebs Seasrulon erTamocaniani<br />

varjiSi da mxolod SezRuduli raodenobis stimulebs aZlevs maT,<br />

magaliTad: iTamaSeT wyvilebSi, SezRudul farTobze, wyvilze<br />

TiTo burTiT. moTamaSeebi moZraoben burTis garSemo da gadascemen<br />

erTmaneTs pasebs. is moTamaSeebi, romlebic pass miiReben kalaTisken<br />

iyurebian, isini ki, vinc burTs awodeben, dauyovnebliv<br />

icvlian pozicias;<br />

• Semdeg varjiSs, romelsac moTamaSeebi asruleben, amocana igive<br />

aqvs, magram stimulebi _ meti: moTamaSeebi TamaSoben ori orze<br />

ufro did, magram SezRudul farTobze. Tavdamsxmelebi unda<br />

gaTavisufldnen pasis misaRebad. rogorc ki burTs damcvelebi<br />

moipoveben isini gadadian TavdasxmaSi xolo Tavdasxma _ dacvaSi.<br />

varjiSis amocana igivea _ moTamaSeebma burTis miRebisas kalaTs<br />

unda Sexedon da pasis gadacemisTanave, Seicvalon pozicia.


112<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• moTamaSeebi gadadian Semdeg varjiSze, romelsac igive struqtura<br />

aqvs, magram amjerad mizani sxvaa: isev TamaSi ori orze,<br />

magram axla saWiroa burTis kalaTSi Cagdeba marcxena xeliT,<br />

farTan axlos, cal fexze axtomiT;<br />

• moTamaSeebi asruleben Semdeg varjiSs, romelsac aqvs igive<br />

struqtura, magram mizani amjerad wina ori varjiSis miznebis<br />

kombinaciaa: TamaSi ori orze, moTamaSeebma unda Seasrulon,<br />

sul cota, sami gadacema, vidre tyorcnian farTan axlos cal<br />

fexze axtomiT. burTis mimRebma moTamaSem unda Sexedos kalaTs,<br />

burTis Camwodebelma moTamaSem swrafad unda Seicvalos<br />

pozicia, moTamaSe, romelic tyorcnis kalaTSi, valdebulia tyorcnos<br />

marcxena xeliT, farTan axlos, cal fexze axtomiT;<br />

• moTamaSeebi gadadian momdevno varjiSze (struqturis cvlileba),<br />

miznebi igivea, emateba moqmedebebi: TamaSi oTxi oTxze<br />

naxevar moedanze; burTis mimRebma moTamaSem, unda Sexedos kalaTs,<br />

burTis momwodebelma swrafad unda Seicvalos pozicia,<br />

Caawodos burTi sul cota xuTjer mainc, vidre Seasrulebs<br />

tyorcnas marcxena xeliT, farTan axlos, cal fexze axtomiT.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

* Caatare oTxi, urTierTdakavSirebuli varjiSis seria,<br />

yoveli maTganis struqturis cvlilebiT.<br />

Sejibreba - varjiSebi;<br />

varjiSebi, rodesac moTamaSeebi ejibrebian erTmaneTs, kargi sa-<br />

Sualebaa maTi yuradRebis koncentraciisa da motivaciis dasaxvewad.<br />

ganvi xiloT Semdegi magaliTebi:<br />

• dayavi gundi oTx jgufad da daayene or _ ori jgufi TiTo<br />

kalaTTan. romeli gundic sami wuTis ganmavlobaSi Cayris met<br />

burTs marcxena xeliT, farTan axlos, cal fexze axtomiT _<br />

igebs.<br />

• dayavi moTamaSeebi samkacian jgufebad. TiToeuli jgufi mirbis<br />

erTi kalaTidan meorisken (pirveli faza), mkerdidan pasebiT<br />

da moqmedeba mTavrdeba tyorcniT, farTan axlos cal<br />

fexze axtomiT. yoveli Cagdebuli burTi ori qulaa. arazusti<br />

an warumatebeli gadacemisas gunds akldeba erTi qula. varjiSi


varjiSebis organizacia<br />

113<br />

unda gagrZeldes xuT wuTs. pirveli fazis mizania, gamoavlinos<br />

gundi, romelic met qulas daagrovebs . meore fazaSi tardeba<br />

igive varjiSi, magram Sejibrebis mizania, gamoavlinos is gundi,<br />

romelic SeZlebs pirveli fazis Sedegebis gaumjobesebas;<br />

• ori moTamaSe TamaSobs erTi erTze (specifikuri samuSao wesebiT),<br />

sami burTis Cagdebamde;<br />

• dayavi gundi or jgufad da daayene orive kalaTTan. wyvilebi<br />

burTs kalaTSi tyorcnian (moTamaSe, romelic tyorcnis,<br />

ibrunebs burTs ukan da aZlevs meore moTamaSes, romelic<br />

elodeba). sam wuTSi isini valdebuli arian, Caagdon rac Sei-<br />

Zleba meti burTi. TamaSis bolos keTdeba Canaweri. periodulad<br />

(erTxel an orjer kviraSi) es Sejibreba meordeba da axal<br />

Canawers adareben winas imis gasagebad, Tu rogor gaaumjobeses<br />

moTamaSeebma TavianTi maCvenebeli.<br />

periodulad (arcTu ise xSirad) Sejibri-varjiSis (moTamaSeebis<br />

SesaZleblobebis Sesabamisad) Catareba erTob sasargebloa <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

im Tvisebebis gamosamuSaveblad romlebic esoden saWiroa<br />

SejibrebisTvis.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

* amoirCie asakobrivi jgufi (mini-<strong>kalaTburTi</strong>, 13-14,<br />

15-18 wlis asaki) da Caatare ori Sejibri-varjiSi:<br />

erTi mo TamaSeebs Soris da meore, rodesac moTama -<br />

Seebi indi vidualurad cdiloben, gaaumjobeson Tavisive<br />

Sedegebi.<br />

gasarTobi varjiSebi<br />

gasarTobi varjiSebi metad mniSvnelovania <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebisaTvis.<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelis upirvelesi mizani is aris, rom<br />

varjiSebs bavSvebisaTvis sasiamovno da gasarTobi xasiaTi hqondes.<br />

es mniSvnelovania aseve 13-14 da 15-18 wlis asakSic, radgan garTobis<br />

elementi maTTvisac ufro mimzidvelia, vidre seriozuli varjiSi.<br />

gasarTobi varjiSebi ar unda iwvevdes areulobas da ar iyos<br />

uSedego. piriqiT: garTobis elementi varjiSisas garkveulwilad<br />

ana zRaurebs fsiqologiur datvirTvas da aadvilebs axali koncefciebis<br />

ukeT aTvisebas.


114<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

gasarTobi varjiSebi ar unda aZlevdes moTamaSeebs Tavis nebaze<br />

moqcevis uflebas. es iseTi varjiSebia, romlebic garkveulwilad<br />

mimzidvelia <strong>moTamaSeebisTvis</strong>, radgan arastresul situaciaSi isini<br />

siamovnebas iReben sxvadasxva moZraobis SesrulebiT. gasarTob<br />

varjiSsac, iseve, rogorc nebismieri saxis varjiSs, aqvs garkveuli<br />

mizani, samuSao wesebi da moiTxovs garkveuli sakalaTburTo una r-<br />

Cvevebis arsenals.<br />

* magaliTad, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundisTvis gasarTobi<br />

varjiSi SeiZleba iyos moTamaSeTa jgufi sajarimo moedanze.<br />

TiToeuli Tav-Tavisi burTiT. isini valdebulni arian imoZraon<br />

driblingiT da ecadon, waarTvan burTi Tanagundels,<br />

ise, rom ar dakargon sakuTari.<br />

aseT varjiSs, miuxedavad imisa, rom moTamaSeebi ar imyofebian<br />

daZabul, stresul situaciaSi, Tavisi mizani aqvs: moTamaSeebi kargad<br />

atareben dros da Tan euflebian <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebs.<br />

varjiSis xangrZlivoba<br />

varjiSis xangrZlivobis gansazRvrisas mwvrTnelma unda gaiTvaliswinos<br />

ori faqtori, mowyeniloba da fsiqologiuri moqanculoba.<br />

orive uaryofiTad moqmedebs yuradRebis koncentraciaze.


varjiSebis organizacia<br />

115<br />

varjiSi unda grZeldebodes swored imden xans, ramdenic saWiroa<br />

<strong>moTamaSeebisTvis</strong> varjiSis Sinaarsis gasaazreblad da asaTviseblad.<br />

Tu varjiSi grZeldeba Zalian didxans, moTamaSeTa yuradRebis intensivoba<br />

da varjiSis produqtiuloba klebulobs. es gansakuTrebiT<br />

mniSvnelovania patara <strong>moTamaSeebisTvis</strong>.<br />

saerTod, ufro saintereso da mimzidveli varjiSi unda grZeldebodes<br />

ufro metxans, vidre naklebmimzidveli, Cveulebrivi varjiSi.<br />

yuradRebis intensivoba varjiSebis dros<br />

rac Seexeba yuradRebis intensivobas, zogierTi varjiSi moiTxovs<br />

ufro met yuradRebas, vidre sxva. rodesac mwvrTneli ise gegmavs<br />

varjiSs, rom mTeli am xnis ganmavlobaSi saWiro gaxdeba yuradRebis<br />

didi koncentracia, moTamaSeebi swrafad daiRlebian da yuradReba<br />

moudundebaT.<br />

amitom mniSvnelovania, rom varjiSis dros periodulad xdebodes<br />

yuradRebis “moduneba” - am dros moTamaSeebi saerTod isveneben an<br />

asruleben iseT varjiSebs, romlebic ar moiTxovs yuradRebis Zlier<br />

daZabvas. zogierTi varjiSi an varjiSTa seria mTlianad ise unda<br />

iyos agebuli, rom ar moiTxovdes yuradRebis did koncentracias.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs<br />

* SeimuSave yuradRebis daZabvis gareSe Se sa srulebeli<br />

varjiSebi, romelic ar moiTxovs yuradRebis did koncentracias<br />

moTamaSeTa monawileoba<br />

varjiSebi ise unda iyos dagegmili, rom yoveli moTamaSe mudmivad<br />

iRebdes masSi monawileobas. magaliTad, xSirad SeiZleba naxoT, rom<br />

varjiSis dros Camwkrivebuli bavSvebi, farTan axlos elodebian<br />

TavianT rigs, cal fexze axtomiT tyorcnis Sesasruleblad. bavSvebs<br />

uxdebaT erT wuTze metxans lodini (xandaxan ufro metic, Tu mwvrTneli<br />

aCerebs TamaSs, vinmesTvis SeniSvnis misacemad), raTa dadges maTi


116<br />

xuTwamiani TamaSis rigi. aseve<br />

xSirad SeiZleba naxva, Tu<br />

rogor sxedan bavSvebi iatakze<br />

da elodebian, sanam maTi<br />

Tanagundelebi daamTavreben<br />

TamaSs.<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

maSinac ki, rodesac sakalaTburTo<br />

resursebi Sez-<br />

Rudulia (erTi burTi, erTi<br />

kalaTi da sxv.), mwvrTneli<br />

valdebulia, mouxmos sakuTar<br />

fantazias, raTa yvela<br />

moTamaSem varjiSisas miiRos<br />

saTanado datvirTva (datvi-<br />

Tvis intensivobas sazRvravs mwvrTneli Tavisi Sexedulebisamebr).<br />

resursebis nakleboba mwvrTnelisTvis ar aris gasamarTlebeli argumenti.<br />

igi valdebulia, zedmiwevniT keTilsindisierad Seasrulos<br />

Tavisi movaleoba.<br />

* magaliTad, mwvrTnels SeuZlia dayos moTamaSeebi or patara<br />

jgufad da dausaxos maT specifikuri miznebi. ase, rom<br />

Tu burTebi an kalaTebi ar aris sakmarisi, xolo erTi jgufi<br />

burTiT varjiSobs kalaTTan, meore gunds SeuZlia Caataros<br />

uburTo varjiSebi. Semdeg gundebi gacvlian varjiSebs.<br />

dauSvebelia, moTamaSeebi idgnen da uyurebdnen sxvebs, garda im<br />

SemTxvevebisa, rodesac isini isveneben momqancveli varjiSis Semdeg<br />

an rodesac moedanze bevri moTamaSea.<br />

Tu moTamaSeTa raodenoba ar iZleva imis saSualebas, rom yvelam<br />

miiRos TamaSSi monawileoba (magaliTad, mwvrTneli atarebs TamaSs<br />

xuTi xuTze da TerTmeti moTamaSea), aramonawile bavSvebis ricxvi<br />

unda iyos minimaluri (zemoT moyvanil magaliTSi mxolod erTi aseTi<br />

moTamaSe iqneba) da TamaSis procesSi bavSvebi xSirad unda icvlebodnen.


varjiSebis organizacia<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• Caatare varjiSi cameti mini-kalaTburTelis<br />

monawileobiT, romlebic aqtiurad arian Cabmu -<br />

lni varjiSSi. sakalaTbuTo resursebia erTi kalaTi<br />

da sami burTi;<br />

• Caatare varjiSi Svidi 13-14 wlis moTamaSis<br />

monawileobiT, romlebic aqtiurad arian Cabmu -<br />

li varjiSSi. sakalaTburTo resursebia ori kalaTi<br />

da erTi burTi;<br />

• Caatare varjiSi Tormeti 15-16 wlis asakis mo -<br />

TamaSis monawileobiT, romlebic aqtiurad arian<br />

Cabmulni varjiSSi. sakalaTburTo resursebia<br />

sami kalaTi da xuTi burTi<br />

testi-varjiSebi<br />

117<br />

Tu varjiSebis mizani teqnikuri an taqtikuri unar-Cvevebis SeZenaa,<br />

saWiroa, mwvrTnelma garkveul etapze Caataros mokle testivarjiSebi,<br />

raTa Seamowmos, rogor aris aTvisebuli axali informacia.<br />

aseTi varjiSebi, rogorc wesi, Seicavs garkveuli raodenobis samoqmedo<br />

amocanas. ase rom, moTamaSeebi valdebuli arian, yuradReba<br />

erTdroulad ramdenime faqtorze gaamaxvilon. Tu msgavsi varjiSebis<br />

dros isini ar gamoiyeneben ukve naswavl masalas, es imis maCvenebeli<br />

iqneba, rom moTamaSeebs srulad ara aqvT SeZenili yvela is unar-<br />

Cveva, romelebzec mwvrTnelTan erTad, muSaobdnen.<br />

* magaliTad, wina varjiSebSi moTamaSeebi euflebodnen<br />

farTan axlos, cal fexze axtomiT marcxena xeliT tyorcnas<br />

da naxevar moedanze ori orze TamaSisas, aseT tyorcnas asruleben<br />

mxolod marcxena xeliT.<br />

testi-varjiSis dros mwvrTneli mTel moedanze atarebs TamaSs<br />

oTxi oTxze. am dros samoqmedo amocanebi ufro garTulebulia da<br />

TamaSi met Zalisxmevas moiTxovs. mwvrTneli akvirdeba, Tu romel


118<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

xels iyeneben moTamaSeebi farTan axlos cal fexze axtomiT tyorcnis<br />

Sesrulebisas. Tu igi amCnevs, rom moTamaSeebi ZiriTadad iyeneben<br />

marjvena xels, es niSnavs, rom marcxena xeliT aseTi tyorcnis Sesruleba<br />

ufro met muSaobas moiTxovs.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

* Caatare martivi varjiSi, romelic iTvaliswinebs<br />

muSaobas <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebis dasaufleblad.<br />

Semdeg Caatare testi-varjiSi da naxe, ra doneze<br />

aiTvises moTamaSeebma mocemuli masala.<br />

3.3. varjiSebis Sefaseba<br />

varjiSebis yoveli seriis Semdeg mwvrTneli valdebulia Seafasos<br />

gundis miRwevebi. #9 cxrilSi naCvenebia, Tu rogor SeiZleba,<br />

garkveuli komentarebiT Sefasdes gaweuli Catarebuli muSaoba imis<br />

gaTva lswinebiT, Tu ra iyo dagegmili da ra gakeTda realurad.<br />

amgvari gziT varjiSebis seriis Semdeg mwvrTnels saSualeba eqneba<br />

5-10 wuTSi Seamowmos da gaixsenos, ra aris ukve gakeTebuli da ra<br />

aris SemdgomSi dasaxvewi. ra Tqma unda, arsebobs ufro rTuli procedurebi<br />

Catarebuli muSaobis dasafiqsireblad, rac sirTulis gamo<br />

praqtikulobas moklebulia. ufro realuria, rodesac mwvrTneli iyenebs<br />

martiv saSualebebs yoveldRiuri<br />

muSaobis Sesafaseblad.<br />

aseTive cxrilebis Sedgena Sei-<br />

Zleba kviris ganmavlobaSi Catarebuli<br />

muSaobis Sesafaseblad.<br />

magaliTad, #10 cxrilSi asaxulia<br />

kviris ganmavlobaSi Catarebuli<br />

muSaobis Sedegebi rogorc<br />

dacvasa da TavdasxmaSi, ise sxva<br />

poziciebze. aseTi informacia<br />

daexmareba mwvrTnels gaakontrolos<br />

kviris ganmavlobaSi Catarebuli<br />

saqmianoba da moemzados<br />

Semdegi kvirisTvis.


TariRi:<br />

mizani:<br />

varjiSebis organizacia<br />

ra unda gakeTdes varjiSis dros ra gakeTda realurad<br />

komentarebi<br />

varjiSis Canaweri<br />

119<br />

# 9 cxrilis daxmarebiT varjiSis Semdeg mwvrTnels SeuZlia Seadaros<br />

dagegmili da realurad Sesrulebuli samuSao.


120<br />

kvira:<br />

miznebi:<br />

orSabaTi<br />

oTxSabaTi<br />

paraskevi<br />

komentarebi<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

kviris ganmavlobaSi Catarebuli samuSaos Canaweri<br />

realurad Sesrulebuli samuSao<br />

dacva Tavdasxma sxva<br />

cxrili #10. asaxulia kviris ganmavlobaSi Catarebuli muSaobis<br />

realuri Sedegebi.


varjiSebis organizacia<br />

#6 testi-savarjiSo<br />

• am TavSi mocemuli informaciis safu -<br />

Zvelze, Semdegi debulebebi Seafase ro -<br />

gorc swori da araswori. swori pasuxebi<br />

mocemulia wignis bolos.<br />

sworia<br />

1. varjiSis dawyebamde mwvrTnels SemuSavebuli unda<br />

hqondes varjiSis mizani. am pocesSi mas SeuZlia<br />

Secvalos varjiSebi dasaxuli miznis Sesabamisad.<br />

2. gasarTobi varjiSebisTvis ar aris<br />

aucilebeli miznis dasaxva;<br />

3. garemo faqtorebs gansazRvraven moTamaSeebi;<br />

4. varjiSebi unda gansxvavdebodes miznebiT, magram<br />

ara struqturiT;<br />

5. monaTesave varjiSebis CarTva varjiSSi ufro Sedegiania;<br />

6. Sejibreba-varjiSi SeiZleba Catardes rogorc moTamaSeTa<br />

jgufebs, iseve calkeul moTamaSeebs Soris.<br />

SejibrebiTi varjiSebis dros aseve SesaZlebelia<br />

gakontroldes, Tu rogor umjobesdeba uSualod<br />

jgufis an sakuTriv moTamaSis Sedegebi;<br />

7. Sejibreba-varjiSis dros mniSvnelovania Tavad Sejibreba<br />

- varjiSis mizani da Sinaarsi ar aris mTavari;<br />

8. mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundisTvis winaswari mzadeba<br />

romelime TamaSisTvis iseve mniSvnelovania, rogorc<br />

saswavlo miznebi;<br />

9. yvela varjiSis dros moTamaSeTa yuradReba erTnairad<br />

intensiuri unda iyos;<br />

10. mcire jgufebTan erTdrouli muSaobis dros<br />

mwvrTnels uWirs yvela moTamaSisTvis yu radRebis<br />

miqceva;<br />

11. varjiSebis dros Catarebuli realuri muSaobis<br />

Sedareba gegmis mixedviT Casatarebel mu-<br />

SaobasTan, mwvrTnels exmareba varjiSebis swora d<br />

warmarTvaSi.<br />

12. varjiSebis dros dacvisa da Tavdasxmis miznebisa<br />

da amocanebis kombinireba gamarTlebulia<br />

121<br />

ar aris<br />

swori


122


4<br />

mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />

4.1 konstruqciuli midgoma;<br />

4.2 varjiSebis procesi;<br />

4.3 mibaZva;<br />

xose maria buseta<br />

4.4 instruqciebi da komentarebi <strong>moTamaSeebisTvis</strong>;<br />

4.5 kiTxvebi da Sexsenebebi;<br />

4.6 Canawerebis warmoeba moTamaSeTa moqmedebebis Sesaxeb;<br />

4.7 ukukavSiri;<br />

4.8 gauTvaliswinebeli garemoebebi;<br />

• ganmtkicebis gamoyeneba<br />

• socialuri ganmtkiceba<br />

• dajildoebis sistema<br />

• gakicxva dasjis meTodis gamoyenebiT<br />

4.9 Canaweri mwvrTnelis moqmedebis Sesaxeb;<br />

123


124<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

dagegmvisa da Sefasebis garda, saWiroa, rom yoveli varjiSisas<br />

mwvrTnelma efeqturi zegavlena moaxdinos moTamaSeebis muSaobis<br />

Sedegze.<br />

am dros aucilebelia Semdegi strategiis dacva:<br />

4.1 konstruqciuli midgoma<br />

varjiSebis Catarebisas, mwvrTnelis damokidebuleba moTamaSeebisadmi<br />

unda iyos konstruqciuli. misi muSaoba ar gulisxmobs mxolod<br />

SeniSvnebis micemasa da moTamaSeebis gakicxvas, rodesac isini<br />

swrafad ver asruleben raimes. yoveli varjiSi mwvrTnelma unda<br />

Caataros pozitiuri guneba-ganwyobiT, dauSvebelia, man Seuracxyos<br />

moTamaSeebi an dascinos maT.<br />

varjiSisas mwvrTnelis mTavari sazrunavi moTamaSeTa winaSe<br />

dasaxu li miznebisa da amocanebis miRwevaa, risTvisac aucilebelia:<br />

• sasiamovno samuSao atmosferos Seqmna, sadac Warbobs pozitiuri<br />

komentarebi, Sefasebani da advilad Sesasrulebeli amocanebi;<br />

• im faqtis aRiareba, rom moTamaSeebi ar arian srulqmnilni da<br />

amdenad, SesaZloa dauSvan Secdomebi;<br />

• aqedan gamomdinare, Secdomebs<br />

yovelTvis dauSveben,<br />

radgan es swavlisa da varji-<br />

Sis Tanamdevi procesia;<br />

• erTxel an ramdenjerme axsna<br />

SeiZleba ar aRmoCndes sakmarisi<br />

imisaTvis, rom moTamaSeebma<br />

iswavlon da Seasrulon<br />

is, rasac maTgan mwvrTneli<br />

moiTxovs. umetes SemTxveva-<br />

Si, <strong>moTamaSeebisTvis</strong> ufro<br />

misaRe bi da gasagebi iqneba<br />

imis de mo nstrireba, rasac<br />

maTgan moiTxo ven. amis Semdeg<br />

aucilebelia, mo TamaSeebs<br />

Cauta rdeT ramde nime varji-<br />

Si, raTa maT aiTvison naswavli<br />

masala;<br />

• TiToeul <strong>axalgazrda</strong> moTa-


4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />

125<br />

maSes aqvs individualur sakalaTbu rTo CvevaTa arsenali da<br />

aTvisebis garkveuli unari. mwvrTne lma unda gaacnobieros es,<br />

raTa ar moxdes im moTamaSeTa ugulebelyofa, romlebic sxvebze<br />

ufro nela da Znelad iTviseben axal informacias;<br />

• mwvrTneli realurad unda xedavdes moTamaSeebis mier misi<br />

moTxovnebis realizebis perspeqtivas;<br />

• moTamaSeTa waxaliseba karg gavlenas axdens maTs Sedegebze,<br />

mwvrTne li, romelic varjiSis dros xazs usvams moTamaSeTa<br />

Zalis xmevas, adre Tu gvian, karg Sedegebs miiRebs;<br />

• miTiTebis micemis dros, mwvrTnelma meti yuradReba unda<br />

gaamaxvilos miRwevebze, vidre Secdomebze;<br />

• mwvrTneli moTminebiT unda moekidos situaciebs, rodesac<br />

moTamaSeebs raime ar gamosdiT da daarwmunos isini, rom ramdenime<br />

mcdelobis Semdeg sasurvel Sedegs miaRweven;<br />

• produqtiuli muSaobisTvis saWiroa varjiSebis dros warmoqmnili<br />

rTuli situaciebisa da moTamaSeTa Secdomebis obieqturi<br />

gaanalizeba. es mwvrTnels saSualebas aZlevs, sworad Seafasos<br />

realuri viTareba, gansazRvros romel elementebze unda<br />

gagrZeldes muSaoba an risi Secvlaa saWiro;<br />

• mwvrTnelis damokidebuleba moTamaSeebisadmi siyvaruliTa da<br />

pativiscemiT unda iyos gamsWvaluli, miuxedavad sxvadasxva vi-<br />

Tarebisa, romelic SeiZleba Seiqmnas gundis cxovrebaSi;<br />

moTamaSeebis mimarT mwvrTnelis damokidebulebis zemoT aRwerili<br />

aspeqtebi ganapirobeben moTamaSeebs Soris mwvrTnelis avtoritetisa<br />

da pativiscemis damkvidrebas.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs;<br />

* dafiqrdi imaze, Tu rogor warmarTav varjiSebs da<br />

SeiZleba Tu ara Seni damokidebuleba gundi sadmi<br />

kidev ufro konstruqciuli iyos.<br />

4.2 varjiSebis procesi;<br />

varjiSebis dros mwvrTneli:<br />

• acnobs moTamaSeebs varjiSis Sinaarss, miznebsa da amocanebs;<br />

• akeTebs imis demonstrirebas, Tu risi Sesrulebaa saWiro, raTa<br />

moTamaSeebma ara marto gaiazron mocemuli moZraoba, aramed<br />

ixilon kidec;


126<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• adgens ama Tu im varjiSis Sesrulebis wess;<br />

• varjiSis Sesrulebamde rwmundeba, rom moTamaSeebma sworad<br />

gaiges varjiSis mizani.<br />

• Tu varjiSis mizani ar aris gacnobierebuli, saWiroa varjiSis<br />

dawyebamde kidev erTxel auxsnas moTamaSeebs misi arsi, miznebi<br />

da amocanebi;<br />

• im SemTxvevaSi, rodesac <strong>moTamaSeebisTvis</strong> naTelia varjiSis yvela<br />

niuansi, maT eZlevaT saSualeba, damoukideblad Seasrulon<br />

esa Tu is moqmedeba mwvrTnelis xSirad Carevis gareSe. mwvrTnels<br />

ase SeuZlia Seafasos, Tu ramdenad Seesabameba dasaxuli<br />

mizani gundis SesaZleblobebs da gansazRvros moTamaSeTa yuradRebis<br />

done;<br />

• msgavsi Sefaseba exmareba mwvrTnels gansazRvros is faqtorebi,<br />

romlebic xels uSlis moTamaSeebs yuradReba gaamaxvilon varji-<br />

Sis ZiriTad mizanze. mwvrTnelma kidev erTxel unda gadaxedos<br />

varjiSis Sinaarss da Tu saWiroa, gamoricxos garkveuli elementebi,<br />

romlebsac mogvianebiT kvlav gamoiyenebs, moTamaSeebis<br />

mier varjiSis kargad aTvisebis Semdeg.<br />

• varjiSis dros mwvrTnelma ar unda gaufantos moTama Seebs yuradReba<br />

mravalricxovani miTiTebebiTa da komentarebiT. amiT<br />

igi xels SeuSlis varjiSis analitikur mxareze moTamaSeTa yuradRebis<br />

koncentracias.<br />

• mwvrTneli ar unda asrulebdes radiokomentatoris funqcias,<br />

romelic yovel wuTs afasebs moTamaSeTa moqmedebas. piriqiT,<br />

man moTamaSeebs unda misces azrovnebis saSualeba, raTa maT<br />

aiTvison, ganaviTaron da daxvewon varjiSis elementebi;<br />

• mwvrTneli moTamaSeebTan unda saubrobdes, ZiriTadad, Sesvenebis<br />

dros da ara aqtiuri varjiSisas (mag. daelode, sanam<br />

moTamaSeebi gadavlen kontrSetevaze da mxolod amis mere Seuswore);<br />

• sasurvelia, mwvrTneli flobdes rogorc sityvieri, aseve usityvo<br />

informaciis gadacemis xelovnebas (mag. man TvalebSi<br />

unda uyuros moTamaSeebs saubrisas da SearCios xmis Sesabamisi<br />

toni);<br />

• mwvrTnelma saTanado kiTxvebiT unda Seamowmos moTamaSeTa<br />

yura dRebis koncentraciis done;<br />

• mwvrTnelis reaqcia moTamaSis qcevaze unda iyos adekvaturi;<br />

• Tu saWiroa, mwvrTnelma unda Caweros TamaSebis mimdinareoba;<br />

• mwvrTneli valdebulia, gaamxnevos moTamaSeebi swavlebis procesSi<br />

da Seaqos isini warmatebisa da mondomebisaTvis.<br />

aRniSnuli strategiis nawili ganxiluli iyo wina TavSi (sadac Cam-


4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />

127<br />

oyalibebuli iyo varjiSis miznis Sesabamisi samuSao wesebi). strategiis<br />

Semdegi nawili ganxiluli iqneba momdevno TavebSi.<br />

4.3. mibaZva<br />

<strong>axalgazrda</strong> sportsmenebisaTvis damaxasiaTebelia mwvrTnelis an<br />

sxva moTamaSeebis mibaZva, TamaSis swavla maTs moqmedebebze dakvirvebiT.<br />

swored, amitom, saswavlo procesis srulyofisa da moTamaSeTa<br />

motivaciisTvis mibaZvis faqti Zalze mniSvnelovania.<br />

mwvrTneli warmouCens moTamaSeebs idealur models, rogorc misabaZ<br />

magaliTs, im faqtorebis aqcentirebiTa da demonstrirebiT,<br />

rac mibaZvis Rirsia.<br />

* magaliTad, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnels SeuZlia aCvenos<br />

Tavis moTamaSeebs burTis miwodebis teqnika, raTa moTamaSeebma<br />

SemdgomSi mibaZon maT. aseT moTamaSeebs ukeT esmiT<br />

mwvrTnelis moTxovnebi.<br />

* meore magaliTi: 13-14 wlis asakis moTamaSeTa gundis<br />

mwvrTnels SeuZlia miawodos informacia mozardebs im kalaTburTelTa<br />

Sesaxeb, romlebic bavSvebis TvalSi garkveuli<br />

avtoritetiT sargebloben (mag. igive klubis 15-18 wlis asakis<br />

moTamaSeTa gundi) da auxsnas maT, rom isinic analogiur<br />

dacvis varjiSebs asruleben. am gziT <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebs<br />

gauCndebaT am varjiSebis Sesrulebis survili da motivacia<br />

maSinac ki, Tu manamde es procedura maTTvis arcTu ise<br />

momxibvleli iyo.<br />

unda ganvasxvavoT ori tipis modeli: modeli `eqsperti” da modeli<br />

`ostati”. `eqspertebs” prestiJuli gundis moTamaSeebi da elituri<br />

gundebi warmoadgenen. `ostatebs” ganekuTvnebian moTamaSeebi<br />

da gundebi, romlebic jer `eqspertebad” ar arian aRiarebulni, magram<br />

momzadebis maRali done aqvT.<br />

* magaliTad, saerTaSoriso klasis moTamaSe SeiZleba warmoadgendes<br />

`eqspertis” models, xolo amave klubis kadetebis<br />

gundis wevri (15-16 wlis asaki) SeiZleba iyos `ostatis” kargi<br />

modeli.<br />

`eqspertis” modeli erTi SexedviT SeiZleba momxibvleli da stimulis<br />

mimcemi mogveCvenos, magram aseTi moTamaSe an gundi, umetes<br />

SemTxvevaSi, miuwvdomelia da, aqedan gamomdinare, misi mibaZvac Sei-


128<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

Zleba moTamaSeTaTvis Znelad warmosadgeni<br />

iyos. amitom, `eqspertis” modelis<br />

gamoyeneba dasaSvebia <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSeTa motivaciis gasaZliereblad<br />

maSin, rodesac paralelurad gamoyenebuli<br />

iqneba “ostatis” modelic, romelic<br />

<strong>axalgazrda</strong> moTamaSisTvis gacilebiT<br />

ufro xelmisawvdomia da visTanac saku-<br />

Tari Tavis identificireba ufro advilia.<br />

aseT dros bavSvisTvis misabaZi<br />

modelis uSualo aRqma (sivrceSi, dro-<br />

Si) aadvilebs imitaciis SesaZleblobas.<br />

<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebi avlenen miba-<br />

Zvis midrekilebas nebismieri modelis<br />

mimarT, romelsac isini advilad miiCneven.<br />

* mwvrTnelma yuradReba unda gaamaxvilos im qcevebsa da<br />

moqmedebebze, romlebic konkretuli varjiSis konteqsts ukavSirdeba.<br />

aucilebelia saubari ara marto saukeTeso moTamaSeebze,<br />

aramed maTs sakalaTburTo tradiciebsa da maT mier<br />

gaweul mZime Sromaze, raTa swored am mxriv aRmoCndes bavSvebisTvis<br />

esa Tu is modeli misabaZi.<br />

* varjiSebis dawyebamde mwvrTnelma moTamaSeebs unda aCvenos<br />

is moZraobebi, romlebic maT unda gaimeoron. amave dros,<br />

unda aRniSnos isic, rom es swored is moZraobaa, romelsac<br />

iyeneben TavianT praqtikaSi popularuli moTamaSeebi. aRniSnuli<br />

strategia sakmaod sasargebloa <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebTan<br />

muSaobisas.<br />

xandaxan, misabaZi modeli SeiZleba arsebobdes uSualod gundSi.<br />

moTamaSeebi xSirad swavloben TanagundelTa mobaZviT.<br />

aseve, mwvrTnelic SeiZleba iyos brwyinvale misabaZi magaliTi <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSeTa gundisTvis, gansakuTrebiT mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa<br />

da 13-14 wlis asakis bavSvebisTvis. mas unda SeeZlos sakalaTburTo<br />

ileTebis srulyofilad demonstrireba (pasebi, driblingi da sxv.),<br />

raTa moTamaSeebma mibaZon mwvrTnels da misi imitaciiT iswavlon<br />

moZraobebi.<br />

xandaxan mwvrTnels SeuZlia, aseve, aCvenos bavSvebs `eqsperti” da<br />

`ostati” modelebis TamaSebis videoCanawerebi, raTa bavSvebs hqondeT<br />

maTi moqmedebebis imitaciis SesaZlebloba.


4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

* Seadgine sakalaTburTo moZraobebis sia, romelTa<br />

demo nstrirebiTac Tavad SegiZlia gaxde misabaZi<br />

magaliTi.<br />

4.4 instruqciebi da komentarebi<br />

129<br />

rodesac ama Tu im varjiSis Sesrulebisas mwvrTnelis mier gamoTqmuli<br />

instruqciebi da komentarebi mokle, mkafio da zustia,<br />

moTamaSeebs eZlevaT saSualeba, meti koncentracia moaxdinon varji-<br />

Sis mizanze da ukeT Seasrulon saWiro moZraobebi.<br />

amisaTvis, mwvrTnelis sasaubro ena bavSvebisTvis misawvdomi da<br />

gasagebi unda iyos .<br />

* magaliTad, rodesac ori orze TamaSi-varjiSis dros<br />

mwvrTneli bavSvebisgan moiTxovs cru moZraobebis Sesrulebas,<br />

winaswar unda iyos darwmunebuli, rom mozardebma gaiges,<br />

ras gulisxmobda igi.<br />

Tu mwvrTnelis mier <strong>moTamaSeebisTvis</strong> micemuli instruqciebi da<br />

gakeTebuli komentari mizanmimarTuli da gasagebia, bavSvebis yuradReba<br />

gamaxvilebuli iqneba dasaxul mizansa da varjiSis ZiriTad<br />

aspeqtebze da, Sesabamisad, isini ukeTes TamaSs aCveneben.<br />

sawinaaRmdego Sedegia mosalodneli, Tu mwvrTneli yovel wuTs<br />

gaufantavs bavSvebs yuradRebas Tavisi komentarebiTa da SeniSvnebiT,<br />

romlebic gansxvavebul aspeqtebs exeba.<br />

* magaliTad, rodesac varjiSis mizania swrafi kontrSeteva,<br />

am dros mwrTnelma yuradReba unda gaamaxvilos marto<br />

im elementebze, romlebic konkretul mizans exeba da uecrad<br />

ar unda daiwyos sxva moqmedebebis Sesworeba an komentireba.<br />

ase mwvrTneli saSualebas miscems moTamaSeebs yuradReba<br />

gaamaxvilon varjiSis mizanze.<br />

man aseve yuradReba unda gaamaxvilos moTamaSeTa qcevasa da ara<br />

Sedegebze, radgan mwvrTnels SeuZlia gavlena iqonios moTamaSeTa<br />

sportul qcevaze (rogor iqcevian moTamaSeebi) da ara TamaSis Sedegze<br />

(rasac moTamaSeebi aRweven TavianTi qcevis Sedegad).


130<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

* magaliTad, moTamaSeebi asruleben varjiSs erTi erTze.<br />

mwvrTnelma mTeli yuradReba unda gaamaxvilos Sesabamisi<br />

moZraobebis Sesrulebaze da ara Cagdebuli burTebis raodenobaze.<br />

aseve sasargebloa, mwvrTnelma moTamaSeebs mouwodos yuradRebis<br />

gamaxvilebisken.<br />

* magaliTad: `uyure moTamaSes da burTs erTdroulad”,<br />

iyavi yuradRebiT centris mimarT!” da sxv.<br />

mwvrTneli ase Seaxsenebs, rom moTamaSeebs dasaxuli miznis misaRwevad<br />

aucilebelia yuradRebis koncentracia da gavlenas moaxdens<br />

am faqto rze.<br />

4.5. kiTxvebi da Sexsenebebi;<br />

rodesac mwvrTneli moTamaSes aZlevs SeniSvnas, unda auxsnas, Tu<br />

sad dauSva man Secdoma da ra unda gakeTdes imisaTvis, rom momavalSi<br />

es Secdoma aRar gaimeoros. sxva sityvebiT, mwvrTneli moTamaSes<br />

aCvenebs, aZlevs problemis gadaWris gzas, risi meoxebiTac moTamaSe<br />

Cawvdeba Tavisi Secdomis arss.<br />

mwvrTnelis aseTi qceva gamarTlebulia, rodesac <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

ucnobia Secdomis gamosworebis sxva gza. magram im SemTxvevaSi,<br />

rodesac moTamaSeebs TviTonac SeuZliaT problemis gadaWra, ufro<br />

momgebiani strategiaa, rodesac mwvrTneli moTamaSeTa yuradRebas miapyrobs<br />

mizans, informacias ki miawvdis kiTxvebis dasmiT, rac daexmareba<br />

maT swori gadawyvetilebis miRebaSi.<br />

* magaliTad, ganvixiloT mini-<strong>kalaTburTi</strong>s <strong>moTamaSeebisTvis</strong>,<br />

farTan axlos cal fexze axtomiT tyorcnis swavleba.<br />

mwvrTnels unda, rom burTis miRebisas maT nabiji gadadgan<br />

marjvena fexiT. bavSvebi asruleben tyorcnas, cal fexze<br />

xtomiT, magram mwvrTnelis moTxovnisamebr marjvena fexiT<br />

ar dgamen nabijs. Secdomaze yuradReba mwvrTnelma Semdegnairad<br />

unda gaamaxvilos, igi ekiTxeba bavSvs: `romeli fexiT unda<br />

gadagedga nabiji?”, `romeli fexi unda gexmara?” an `darwmunebuli<br />

xar, rom . . . . “. aseTi kiTxvebi aiZulebs bavSvs,<br />

TviTon moZebnos pasuxi da miiRos swori gadawyvetileba.


4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />

131<br />

rodesac mwvrTneli pirvelad usvams moTamaSes aseT kiTxvebs, mozards<br />

maTze SeiZleba pasuxi arc hqondes, imis gamo, rom arasodes<br />

miuqcevia yuradReba am detalisTvis. magram sworad dasmuli kiTxvebi<br />

ganapirobebs misi yuradRebis Semdgom koncentracias mwvrTnelis<br />

SesaZlo kiTxvebze SesaZlo pasuxis gasacemad. Tavad is faqti, rom<br />

mwvrTnelma mas SeiZleba kiTxvebi dausvas, aseve moqmedebs bavSvis<br />

yuradRebis koncentraciaze.<br />

kiTxvebis sistema mwvrTnelma SeiZleba srulyos Sexsenebebis meTodiT.<br />

moqmedebis dawyebamde mwvrTneli axsenebs moTamaSes, ra unda<br />

gaiTvaliswinos man (`gaxsovdes, rom Seni mizania, burTis miRebisas,<br />

nabiji gadadga marjvena fexiT!”). Tu moTamaSes ukve aqvs garkveuli<br />

informacia, am Sexsenebam Sei-<br />

Zleba kiTxvis formac miiRos<br />

(`romel fexs dgam burTis miRebisas?”).<br />

orive SemTxvevaSi bavSvi<br />

yuradRebas amaxvilebs mo Zraobis<br />

sworad Sesrulebaze.<br />

orive strategia sasargebloa,<br />

ro de sac garkveuli moqmedeba<br />

jer kidev ar aris kargad Seswavlili<br />

da mis asaTvisebelad<br />

saWiroa yuradRebis gamaxvileba,<br />

an rodesac mwvrTneli amCnevs yuradRebis<br />

deficits. kiTxva Tan<br />

unda sdevdes moTamaSis moqmedebas,<br />

anu dasmuli iyos uSualod<br />

moqmedebis Semdeg, xolo Sexseneba<br />

unda xdebodes uSualod moqmedebamde.<br />

4.6. moqmedebaTa Canaweri<br />

moTamaSeTa moqmedebebis Cawera varjiSebis ganmavlobaSi xels uwyobs<br />

imas, rom maT yuradReba gaamaxvilon Sesrulebul moqmedebebze.


132<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

* magaliTad, Tu mwvrTneli dafaze an qaRaldze wers<br />

varjiSis procesSi moTamaSeTa mier Sesrulebul miznobriv<br />

elementebs, (specifikuri pasebi, CaRobvebi, tyorcna da sxva),<br />

moTamaSeebi met yuradRebas miaqceven TavianT moqmedebebs.<br />

imisaTvis, rom Canawerebs mohyves mosalodneli efeqti, mwvrTnelis<br />

mier moqmedebaTa Caweris kriteriumi naTeli unda iyos moTamaSeebisaTvis,<br />

anu maT zustad unda icodnen, Tu ra SemTxvevaSi da<br />

rogor Canawers akeTebs mwvrTneli.<br />

Canawerebis ganxilva unda emyarebodes ara Sedegebs, aramed moTamaSeTa<br />

moqmedebebs.<br />

* magaliTad, keTdeba Canaweri TamaSi-varjiSis dros Sesrulebuli<br />

CaRobvebis Sesaxeb, miuxedavad imisa, Tu ramdeni<br />

burTi Cavarda CaRobvebis gamoyenebiT. moTamaSe ase metad<br />

iqneba koncentrirebuli varjiSis miznis misaRwev qcevaze, am<br />

SemTxvevaSi CaRobvebze da ara mxolod Sedegze.<br />

#11 cxrilSi aisaxeba moTamaSeTa miznis misaRwevi qceva. magram<br />

rodesac mimdinareobs ukve kargad aTvisebuli moZraobebis gasameorebeli<br />

varjiSebi, am dros ufro sasargebloa, aRiricxos ara miznobrivi<br />

mo qmedebebi, aramed maTi Sedegebi, radgan, sabolood, Sedegebi<br />

damokidebulia swored moTamaSeTa moqmedebebze.<br />

* magaliTad, 17-18 wlis asakis moTamaSeTa tyorcnis seriis<br />

Sesaxeb Canaweris warmoebisas, unda aRiniSnos Cagdebuli<br />

burTebis raodenoba. es xels Seuwyobs moTamaSes, Caagdos<br />

burTi da ara mxolod umiznod tyorcnos.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

* Seadgine miznobrivi moqmedebebis cxrili.


4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />

moTamaSeebi I varjiSi<br />

pasi da moZraoba<br />

2 varjiSi 3 varjiSi<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

9<br />

10<br />

11<br />

12<br />

13<br />

11 cxrilSi naCvenebia “burTis gadacemisa da misi ukan misaRebad<br />

wasvlis” sixSire sami varjiSis ganmavlobaSi.<br />

133


134<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

4.7. ukukavSiri<br />

ukukavSiri aris informacia, romelsac moTamaSeebi iReben saku-<br />

Tari moqmedebebis Sesaxeb. magaliTad, moTamaSe specifikurad awvdis<br />

burTs Tanagundels da mwvrTneli komentars ukeTebs am pass. e.i.<br />

mwvrTneli amyarebs ukukavSirs moTamaSesTan mis mier Sesrulebuli<br />

gadacemis Sesaxeb.<br />

ukukavSiri metad mniSvnelovani elementia moTamaSeTa motivaciis<br />

SesanarCuneblad da gasaZliereblad. igi aseve xels uwyobs swavlebis<br />

process. magaliTad, moTamaSe an gundi, romelsac amoZravebs<br />

garkveuli mizani (magalTad, kontrSetevis gaumjobeseba), asrulebs<br />

am miznis ganxorcielebisTvis saWiro yvela SesaZlo moZraobas. magram<br />

mas aucileblad esaWiroeba zusti informacia mis mier Sesrulebuli<br />

moqmedebis Sesaxeb, raTa gaZlierdes motivacia da mizani<br />

ufro advilad misaRwevi gaxdes.<br />

ukukavSiri xels uwyobs, exmareba moTamaSeebs, yvelaze patarasac<br />

ki, maTi moqmedebebis marTvasa da dasaxuli miznis ganxorcielebaSi.<br />

• rodesac ukukavSiri dadebiTia, igi Zalze sasargebloa<br />

da miuTiTebs, rom warmodgenili moqmedeba sworad aris<br />

Sesrulebuli, amitom, igi unda ganmeordes, rac Tavis mxriv,<br />

aZlierebs motivacias da Semdgom Zalisxmevas.<br />

• rodesac ukukavSiri uaryofiTia, igi saSualebas<br />

aZlevs moTamaSes gaacnobieros, Tu romeli moqmedebaa gasaumjobesebeli<br />

da risi gakeTebaa amisTvis saWiro. es, agreTve,<br />

gavlenas axdens moTamaSis motivaciaze da miaxvedrebs, rom<br />

mas xelewifeba am moqmedebis sworad Sesruleba. uaryofiTi<br />

informacia rom sasargeblo gaxdes, igi moTamaSes saWiro<br />

codnasac unda aZlevdes, rac misi mxridan meti mondomebis<br />

SemTxvevaSi, sasurveli miznis miRwevaSi daexmareba.<br />

ukukavSiris damyarebis wyaro SeiZleba sxvadasxva movlena iyos,<br />

magaliTad, miRweuli Sedegi, TamaSis an varjiSis videoCanaweri,<br />

mwvrTnelis an Tanagundelis komentarebi, sakuTari SegrZnebebi.<br />

mwvrTnelma unda gaakontrolos ukukavSiris procesi, raTa moTamaSem<br />

ar miiRos araswori informacia (ukukavSiri) ama Tu im, misTvis<br />

saintereso, moqmedebis Sesaxeb.


4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />

135<br />

sazogadod, SeiZleba gamoyenebul iqnes sityvieri kavSiri, videoCanaweri,<br />

an mwvrTnelis mier Sesrulebuli Cveulebrivi Canaweri.<br />

yvela is meTodi, romelic aRnusxvas informacias moTamaSis mier<br />

Sesrulebuli moqmedebis Sesaxeb, gamodgeba ukukavSiris dasamyareblad.<br />

* pasis sizustis gasaumjobeseblad, mwvrTnels SeuZlia<br />

moaTavsos mizani garkveul distanciaze (mag, niSani kedelze)<br />

da Caataros `mizanSi moxvedrebis” varjiSi. am dros gakeTebuli<br />

nebismieri Canaweri, romelic gviCvenebs, ramdenjer<br />

moaxvedres mizans an mizanTan axlos da sxva, nayofieri ukukavSiri<br />

iqneba moTamaSeTaTvis.<br />

* mwvrTnels unda, rom tyorcnis Sesrulebis dros, mtyorcnelis<br />

xelis idayvi ar iyos `gamovardnili”. igi moTamaSeebs<br />

ayenebs mxriT kedlisken ise, rom mtyorcnelis mklavi<br />

mdebareobdes kedelTan axlos, mis paralelurad. moTamaSeebi<br />

tyorcnian burTs namdvil an warmosaxviT kalaTSi, vinc sworad<br />

asrulebs srolas, anu tyorcnis dros idayvi ara aqvs<br />

`gamovardnili”, misi mklavi tyorcnisas kedels ar daejaxeba.<br />

visi mklavic ejaxeba kedels, igi tyorcnas arasworad asrulebs.<br />

orive SemTxveva (dajaxeba Tu ardajaxeba), mSvenieri<br />

ukukavSiria moTamaSeTaTvis.<br />

varjiSis videoCanaweris gamoyeneba 15-18 wlis asakis moTamaSeTa<br />

gundisaTvis aseve sasargebloa ukukavSiris dasamyareblad. mwvrTnelma<br />

unda SearCios Canaweris iseTi epizodebi, romlebic yvelaze<br />

metad Seesabameba mis mizans.<br />

Cveneba unda moxdes momdevno analogiuri varjiSis win, (rodesac<br />

moTamaSeebi apireben ivarjiSon igive elementebze, rac CanawerSia aRbeWdili).<br />

ase miiReben isini informacias maT mier Catarebul erT an<br />

ramdenime moqmedebaze, romlebic unda gaimeoron uSualod Canaweris<br />

yurebis Semdeg. videoCanaweris yurebis procesi, rogorc wesi, arc<br />

xangrZlivia (5-10 wuTi), da arc xSiri. rodesac igi mokle da iSviaTia,<br />

ufro mravlismTqmeli da sasargebloa <strong>moTamaSeebisTvis</strong>.


136<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

* magaliTad, 17-18 wlis asakis moTamaSeTa mwvrTneli<br />

grZnobs, rom saWiroa ukukavSiris damyareba moTamaSeebsa da<br />

maT mier centris poziciaze Catarebul moqmedebebs Soris.<br />

igi atarebs Sesabamisi Sinaarsis varjiSs, xolo misi asistenti<br />

iwers am process videokameriT. mogvianebiT asistenti<br />

arCevs Sesabamis kadrebs Cawerili masalidan.<br />

meore varjiSi igive Temaze tardeba ori dRis Semdeg. centris<br />

moTamaSeebi varjiSis win naxuloben SerCeul kadrebs.<br />

mwvrTneli moTamaSeebTan erTad uyurebs videoCanawers, ixilavs<br />

maT moqmedebebs da sTavazobs ukeTes variantebs.<br />

rodesac videoCveneba mTavrdeba, moTamaSeebi uerTdebian<br />

Tanagundelebs moedanze. centris moTamaSeebi iTvaliswineben<br />

ukukavSiris Sedegad miRebul informacias da cdiloben<br />

gaaumjobeson TamaSi am poziciaze.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

* moifiqre ukukavSiris damamyarebeli sami procedura<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa da 13-14 wlis asakis moTamaSeTaTvis.<br />

4.8. gauTvaliswinebeli garemoebebi<br />

Seqeba-waxalisebisa da dasja-gakicxvis strategiis gamoyeneba<br />

moTamaSeTa mimarT kargi saSulebaa miznobrivi moqmedebis samarTavad.<br />

* magaliTad, mwvrTnelma SeiZleba Seaqos moTamaSe mis<br />

mier ganxorcielebuli swori moqmedebis gamo, xolo sxva<br />

dros, da sjis mizniT, daavalos mas, Seagrovos burTebi Tama-<br />

Sis Semdeg.<br />

mwvrTnelis aseT moqmedebas mxolod erTi mizani aqvs: xeli Seuwyos<br />

moTamaSis swor moqmedebas.


4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />

137<br />

• Tu saswavlo procesis mizania garkveuli moqmedebis aTviseba<br />

(magaliTad, tyorcnis teqnikis srulyofa), mwvrTnelma uSualod<br />

moqmedebis Catarebis Semdeg unda Seafasos igi SeqebiT<br />

(dadebiTi ganmtkiceba), Tu es moqmedeba sworad iyo Sesrulebuli<br />

da _ gakicxviT, Tu igi ar iyo sworad Sesrulebuli, raTa<br />

gamoiricxos Semdegi araswori moqmedebis albaToba (uaryofiTi<br />

ganmtkiceba). orive ganmtkiceba aucilebelia, raTa moTamaSes<br />

SeeZlos Tavisi moqmedebis marTva, ixelmZRvanelos marTebuli<br />

kriteriumebiT da gaimeoros mxolod swori moqmedebebi.<br />

• rodesac saWiroa moTamaSis mier xSirad ganmeorebuli, araswori<br />

moqmedebis (mag. protesti msajebis winaaRmdeg) aRmofxvra,<br />

mwvrTneli iyenebs an gakicxvis meTods (pozitiuri dasja)<br />

an Tavs ikavebs Seqebisgan (negatiuri dasja). mwvrTnelis ase-<br />

Ti midgomis Semdeg naklebad mosalodnelia, moTamaSem kvlav<br />

gaimeoros aRniSnuli arasasurveli moqmedeba.<br />

orive SemTxvevaSi, rogorc damsjeli, ise wamaxalisebeli zomebi,<br />

gamoyenebuli unda iyos moTamaSeTa qcevisa da ara Sedegebis mimarT,<br />

e.i. gakicxva-Seqeba exeba mxolod qcevas da ara Sedegs.<br />

ganvixiloT ramdenime magaliTi:


138<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

* 13 wlis asakis moTamaSe, mwvrTnelis azriT iRebs, swor<br />

gadawyvetilebas, sami samze TamaSisas. mwvrTneli dauyovnebliv<br />

aRniSnavs amas da ulocavs moTamaSes (Seqeba). amiT igi<br />

asrulebs e.w. `dadebiT ganmtkicebas”, raTa moTamaSem aseTi<br />

moqmedeba SemdgomSic gaimeoros.<br />

* 17-18 wlis asakis moTamaSeebi intensiuri varjiSis Semdeg<br />

Zalian daRlili arian. moTamaSe aormagebs dacvas, romelic,<br />

mwvrTnelis azriT, gasaumjobesebelia. misi waxalisebis<br />

mizniT, mwvrTneli am moTamaSes xuTi wuTiT asvenebs.<br />

es aris SemTxveva, rodesac mwvrTneli gamkicxav SeniSvnas<br />

ki ar aZlevs, (radgan iTvaliswinebs mis daRlilobas), aramed<br />

axorcielebs `uaryofiT ganmtkicebas”, anu moTamaSe xvdeba,<br />

rom mis moqmedebas dacvaSi gaumjobeseba sWirdeba.<br />

* mwvrTnels unda, rom 17 wlis asakis moTamaSem ganaxorcielos<br />

dacva jarimis miRebis gareSe. garda imisa, rom igi<br />

aCvenebs mas Sesatyvis teqnikas, atarebs TamaS-varjiSs, romlis<br />

drosac, yovelTvis, am moTamaSis mier jarimis miRebisas,<br />

uwers mas uaryofiT qulas. varjiSis Semdeg igi unda darCes<br />

da ivarjiSos am elementis dasaxvewad (sam-sami wuTi yoveli<br />

qulisaTvis) - dagrovebuli qulebis raodenobis mixedviT.<br />

* am SemTxvevaSi mwvrTneli iyenebs dasjis meTods<br />

(uaryofiTi qulebi da gakicxva varjiSis Semdeg). es aris e.w.<br />

`dadebiTi dasja”, raTa aRmoifxvras am moTamaSis naklovaneba.<br />

amave dros, yovelTvis, rodesac es moTamaSe sworad asrulebs<br />

am moqmedebas, mwvrTneli aqebs mas sityvebiT `yoCaR,<br />

kargia!”, raTa ganumtkicos mas swori moqmedebis rwmena.<br />

* 15-16 wlis asakis moTamaSeTa gundSi mwvrTneli atarebs<br />

TamaSs sami-samze naxevar moedanze da miuTiTebs, rom yovelTvis,<br />

rodesac isini situaciis gamo valdebulni arian<br />

gamoiyenon marcxena xeli, araviTar SemTxvevaSi ar gamoiyenon<br />

marjvena. rodesac moTamaSe ar asrulebs am miTiTebas,<br />

misi gundi kargavs burTs.


4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />

amgvarad mwvrTneli gamoricxavs wamaxalisebel faqtors<br />

(burTi) da _ arasasurveli moqmedebis aRsakveTad iyenebs<br />

`uaryofiTi dasjis” formas.<br />

amave dros, rodesac moTamaSeebi xmaroben marcxena xels,<br />

mwvrTneli iyenebs swori moqmedebis gansamtkiceblad. `socialur<br />

ganmtkicebas” anu eubneba maT: `yoCaR, kargia!”<br />

139<br />

zemoT ganxiluli magaliTebis safuZvelze, `ganmtkiceba” SeiZleba<br />

gamoyenebuli iqnes, raTa moTamaSe mieCvios swori moqmedebis Sesrulebas,<br />

xolo `dasja” ki _ arasasurveli moqmedebis aRsakveTad.<br />

aseve, rodesac dasjis meTodi ukve gamoyenebulia, Zalze mniSvnelovania<br />

dauyovnebliv Seqebuli da waxalisebuli iyos is alternatiuli<br />

moqmedebebi, romlebiTac unda Seicvalos araswori moqmedeba. (ganxilul<br />

SemTxvevebSi es SeiZleba iyos dacva jarimis gareSe da marcxena<br />

xelis gamoyeneba).<br />

umetes SemTxvevaSi swori moqmedebis asaTviseblad umjobesia<br />

gamoyenebul iqnes `ganmtkiceba,” vidre mxolod ararsasurveli moqmedebis<br />

dasja-gakicxva, gansakuTrebiT <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebis<br />

wvrTnisas. Tumca, sworad ganxorcielebuli dasja-gakicxva, agreTve,<br />

metad mniSvnelovani faqtoria <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa wvrTnis procesSi.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• ifiqre, rogor dasji im moqmedebas, romlis aRmofxvrac<br />

ginda. naTlad gaacnobiere Seni moqmedeba, miRebuli<br />

zo me bi da gaxsovdes, rom Seni reaqcia unda iyos myi -<br />

si e ri. amave dros unda “ganamtkico” is alternatiuli,<br />

swori moqmedeba, romliTac ginda Secvalo moTamaSis<br />

araswori moqmedeba. aseve gaacnobiere,<br />

romelia swori moqmedeba da rogor unda iqces is<br />

moTamaSis Cvevad.<br />

`ganmtkicebis” gamoyeneba<br />

xSiri `ganmtkiceba” ganapirobebs moTamaSeebis dadebiT emociebs,<br />

sportisadmi interessa da Tavdajerebulobas. amitom `ganmtkicebis”<br />

procesi Zalze mniSvnelovania <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa wvrTnisas.


140<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

`ganmtkicebis” procesSi moqmedebs e.w. wamaxaliseblebi. unda ganvasxvavoT<br />

socialuri da materialuri wamaxaliseblebi.<br />

• socialuri wamaxalisebeli SeiZleba iyos: pativiscema, aRiareba,<br />

mwvrTnelis yuradReba da mowoneba. magaliTad, mwvrTneli Tavis<br />

damokidebulebas moTamaSis Zalisxmevis mimarT gamoxatavs<br />

sityvebiT: `yoCaR, kargia!”, `swored ase unda moqceuliyavi!”,<br />

“kargia!” da a.S.<br />

• materialuri wamaxalisebeli SeiZleba moTamaSisaTvis ufro<br />

xelSesaxebi da mniSvnelovani iyos, magaliTad: dasvenebis periodebi,<br />

moTamaSis ufleba, gamotovos Zneli, monotonuri, uintereso<br />

varjiSebi, Tasis mogeba da sxv.<br />

orive wamaxalisebeli urTierTdakavSirebulia da, amdenad, maTi<br />

kombinireba advilia.<br />

* magaliTad, 17-18 wlis asakis moTamaSeTa gundis mwvrTneli<br />

dadebiTad afasebs moTamaSeTa Zalisxmevas Zalze intensiuri,<br />

rTuli varjiSis dros (socialuri wamaxalisebeli) da,<br />

amasTan erTad, adre amTavrebs varjiSs (materialuri wamaxalisebeli).<br />

wamaxaliseblis gamoyeneba arCeviT ar xdeba - igi aris reaqcia<br />

moTamaSis qcevaze, raTa moTamaSem gaacnobieros, rom waxaliseba<br />

damokidebulia Tavad masze da mxolod swori qceviT miiRweva.<br />

ase moTamaSeebi gamoimuSaveben metad Rirebul pirovnul Tvisebas<br />

da samomavlodac ecodinebaT, rogor miaRwion sasurvel Sedegs.<br />

aRsaniSnavia, rom yvelaze efeqturi `ganmtkiceba” xdeba maSin,<br />

rodesac mwvrTnelis reaqcia moTamaSis ama Tu im moqmedebaze myisieria.<br />

am dros sasargebloa wamaxaliseblebis gamoyeneba, raTa<br />

yvelaferi iyos naTeli da advilad gasagebi.<br />

* magaliTad. warmatebuli cru moZraobis Semdeg mwvrTneli<br />

dau yo vnebliv akeTebs Semdegi saxis komentars: `yoCaR,<br />

kargi iyo!”


4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />

socialuri `ganmtkiceba”<br />

141<br />

rogorc materialuri, ise socialuri `ganmtkiceba” unda moxdes<br />

dauyovnebliv, im moqmedebis Semdeg, romlis `ganmtkicebac” unda<br />

mwvrTnels moTamaSeebSi.<br />

* magaliTad, mwvrTneli mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeebisgan<br />

moiTxovs, rom yovelTvis, rodesac miiReben burTs, Sexedon<br />

kalaTs. rogorc ki es moxdeba, mwvrTnelma unda aRniSnos<br />

swori moqmedeba sityvebiT: `ase unda, kargia!”<br />

ar aris saWiro ganurCevlad yvela moqmedebis socialuri `ganmtkiceba”.<br />

es unda moxdes mxolod im moqmedebebis dros, romlebic<br />

moTamaSeTa progresze mianiSneben (sul mcirezec ki).<br />

* magaliTad, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSe, romelic, Cveulebriv<br />

ar midis xolme ukan dacvis saTamaSod, amjerad moZraobs<br />

ukan TanagundelebTan erTad. es SesaniSnavi momentia<br />

saimisod, rom mwvrTnelma moTamaSis es moqmedeba socialurad<br />

`ganamtkicos”. igi mimarTavs mas sityvebiT: `yoCaR, Zalian<br />

kargia!”<br />

Zalian mniSvnelovania, <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa mwvrTneli iyos<br />

fxizlad, raTa gamoiyenos socialuri `ganmtkicebis” yvela SesaZlebloba.<br />

es meTodi, sworad gamoyenebis SemTxvevaSi, Zalze momgebiania.<br />

varjiSebis procesSi socialuri `ganmtkiceba” Zalian efeqturia sami<br />

mizezis gamo:<br />

• igi moTamaSes awvdis informacias misi moqmedebebis Sesaxeb<br />

(ukukavSiri);<br />

• igi sasargebloa im gagebiTac, rom moTamaSe grZnobs mwvrTnelis<br />

Tanadgomas da aRiarebas;<br />

• igi xels uwyobs varjiSebis dros pozitiuri atmosferos Seqmnas.<br />

am mizezTa gamo socialuri `ganmtkiceba” aZlierebs moTamaSeTa<br />

motivaciasa da yuradRebis koncentracias, rac mwvrTnelis mier sworad<br />

gamoyenebis SemTxvevaSi, didi Sedegis momtani iqneba.<br />

socialuri `ganmtkicebas” gansakuTrebuli mniSvnelovba aqvs<br />

bavSvTa gundebSi. am meTodis sworad gamoyenebis dros moTamaSeebSi<br />

izrdeba, sportiT miRebuli kmayofileba da Sedegiania<br />

aRzdris yvela safexurze.


142<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

socialuri `ganmtkiceba” aseve xels uwyobs imas, rom bavSvebma<br />

SeiTvisonaucilebeli miznobrivi qceva. aqedan gamomdinare, am meTodis<br />

sworad gamoyenebiT miRebuli bavSvTa sportuli miRwevebi ufro<br />

mniSvnelovania.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

* daakvirdi kolegebis moqmedebebs da CainiSne, Tu<br />

ramde njer mimarTaven isini socialuri `ganmtkicebis”<br />

meTods. aseve aRniSne momentebi, rodesac maT aqvT<br />

socialuri ganmtkicebis SesaZlebloba da ar iyeneben<br />

mas.<br />

dajildovebis sistema<br />

Cven ukve viciT, raoden mniSvnelovania swori moqmedebis dauyovnebliv<br />

ganmtkiceba, magram miuxedavad amisa, mwvrTnels ar SeuZlia<br />

amis gamo yovel wuTs SeaCeros varjiSi. am problemas wyvets teqnika,<br />

romelic dajildoebis sistemis saxeliTaa cnobili.<br />

yovelTvis, rodesac Sesrulebulia miznis misaRwevi moqmedeba,<br />

moTamaSes eZleva qula. es qulebi grovdeba da maT safuZvelze moTamaSes<br />

ajildoeben. yoveli aseTi qula ganamtkicebs miznis misaRwev<br />

moqmedebas.<br />

* magaliTad, 15-16 wlis asakis moTamaSeTa mwvrTnels<br />

unda, rom maT ufro xSirad gadaawodon burTi garkveuli<br />

poziciebidan centrisken da am mizniT atarebs TamaS-varjiSs<br />

oTxi oTxze. gundi, romelic burTs ase gadaawodebs, miiRebs<br />

erT qulas. TamaSis Semdeg (romelic 10 wuTs grZeldeba),<br />

gundi, romelic amgvarad, sul cota, 7 qulas daagrovebs,<br />

daisvenebs 5 wuTi.<br />

* qulebi eZleva gunds dauyovnebliv, rogorc ki moTamaSe<br />

Seasrulebs pass centrisken. qulis damsaxurebisTanave,<br />

mwvrTneli xmamaRla acxadebs: `qula!” da wers mas dafaze,<br />

romelsac moTamaSeebic xedaven.


4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />

143<br />

am teqnikam rom gaamarTlos, gaTvaliswinebuli unda iqnes Semdegi<br />

faqtorebi:<br />

• moTamaSeTa dajildoebis forma unda iyos maTTvis mimzidveli;<br />

• magaliTad, <strong>moTamaSeebisTvis</strong> SeiZleba mimzidveli iyos dasveneba<br />

intensiuri varjiSis dros an TamaSi, romlis drosac<br />

maT SeuZliaT TviTon amoirCion gundis wevrebi. mwvrTnelis<br />

mier dasaxuli mizanic (sul cota 7 qulis mogroveba Cven mier<br />

zemoT ganxilul SemTxvevaSi) maTTvis aseve mimzidveli da saintereso<br />

unda iyos;<br />

• es strategia efeqtiani rom gaxdes, mwvrTnelma unda gaiTvaliswinos<br />

moTamaSeTa asaki, unda icodes, ra moswonT maT<br />

- sxvagvarad, unda icnobdes Tavis moTamaSeebs. amave dros, iSviaTad<br />

gamoyenebuli waxalisebis es forma ufro sainteresoa<br />

maTTvis, vidre xSirad gamoyenebuli. magaliTad, rodesac maT<br />

SeuZliaT danawildnen sakuTari survilis mixedviT da ise iTamaSon.<br />

es miT ufro sasiamovno iqneba maTTvis, rac ufro iSvia-<br />

Tad moxdeba;


144<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• qulebis winaswar gansazRvruli, gamarjvebis momtani raodenoba<br />

TamaSisTvis gamoyofili drois adekvaturi, miRwevadi da varjiSis<br />

Sesabamisi unda iyos;<br />

• zemoT ganxiluli magaliTis SemTxvevaSi, moTamaSeebs mwvrTnelis<br />

mier dasaxuli pirobebis fonze (sivrce, sadac TamaSi<br />

mimdinareobs, moTamaSeTa raodenoba, specifikuri wesebi) unda<br />

hqondeT sakmarisi dro, raTa centrisken gadascen gamarjvebisTvis<br />

saWiro raodenobis burTebi.<br />

• gamarjvebisTvis sakmarisi qulebis mosapoveblad, moTamaSeTa mier<br />

Sesasrulebuli saWiro moqmedebebi da garemo pirobebi mkafiod unda<br />

iyos gansazRvruli;<br />

• wina magaliTSi saWiro moqmedebaa pasi centrisken, xolo garemo<br />

piroba _ moednis is adgili, saidanac mwvrTnelis miTiTebiT<br />

unda iyos gadawodebuli burTi centrisken. gunds mxolod im<br />

SemTxvevaSi miecema qula, rodesac burTis gadawodebisas es<br />

pirobebi daculi iqneba;<br />

• varjiSis dawyebisas moTamaSeebma zustad unda icodnen, ra droa<br />

gamoyofili, ra aris varjiSis mizani da dajildoebis sistemis pirobebi,<br />

anu is miznobrivi qceva, romelic quliT jildovdeba;<br />

• qulis micema xdeba dauyovnebliv;<br />

• rogorc ki xorcieldeba miznis misaRwevi moqmedeba, miuxedavad<br />

misi Sedegisa, mwvrTneli an misi asistenti yviris: `qula!” anu es<br />

xdeba manam, sanam cxadi gaxdeba, ganapirobebs Tu ara burTis kalaTSi<br />

Cagdebas pasi centrisken;<br />

• xandaxan, moTamaSeebis mier moqmedebasa da qulas Soris momentaluri<br />

urTierTkavSiris dasamyareblad, mwvrTneli yviris `qula<br />

pasisTvis!”<br />

• mizanSewonilia Canawerebis dafa an tablo moTavsebuli iyos<br />

yvelasTvis TvalsaCino adgilas, raTa moTamaSeebma, dasvenebis Tu<br />

varjiSis dros, miiRon informacia maTi gundis mier dagrovebuli<br />

qulebis Sesaxeb.


4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• SeimuSave dajildoebis sistema mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />

moTamaSeTa gundisTvis;<br />

• SeimuSave dajildoebis sistema 13-14 wlis moTamaSeTa<br />

gundisTvis;<br />

• SeimuSave dajildoebis sistema 15-16 da 17-18 wlis<br />

asakis moTamaSeTa gundebisTvis;<br />

gakicxva-dasjis meTodis gamoyeneba<br />

145<br />

rogorc vTqviT, <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa gundis varjiSisas, mwvrTneli<br />

iyenebs ganmtkicebis meTods. dasjis fsiqologiuri teqnika<br />

SeiZleba aseve sasargeblo da aRmzrde lobiTi aRmoCndes, Tu:<br />

• igi iqneba adekvaturi da<br />

Tavisi xasiaTiT simboluri;<br />

• winaswar iqneba gansaz-<br />

Rvruli, romel moqmedebas<br />

ra mohyveba, raTa<br />

moTamaSeebma igi sworad<br />

aRiqvan da ar iqces<br />

mwvrTnelis mxridan maTi<br />

Tavisuflebis garkveul<br />

Se zRu dvad;<br />

• moTamaSe unda iyos mondomebuli,<br />

rom ar daimsaxuros<br />

dasja;<br />

• amave dros, moTamaSeebi<br />

SeZlebisdagvarad unda<br />

cdilobdnen moqmedebebis<br />

Sesrulebas, romlebic<br />

maT Tavidan aacilebs<br />

dasjas;


146<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• amave dros, alternatiuli, swori moqmedebis dros, unda moxdes<br />

moTamaSis moqmedebis dauyovnebliv `ganmtkiceba”.<br />

* magaliTad, sami samze TamaSis dawyebamde mwvrTnelma<br />

unda gamoacxados, rom `araswori” xeliT driblingi daimsaxurebs<br />

uaryofiT qulas, da gundi, romelic daagrovebs met<br />

uaryofiT qulas, zurgiT atarebs gamarjvebulebs.<br />

dasjis Tundac aseTi simboluri forma ara marto ganamtkicebs<br />

moTamaSeebis motivacias, eswrafodnen varjiSis ZiriTadi miznis miRwevas,<br />

aramed gansakuTrebiT yuradRebiT ekidebodnen `araswori” xeliT<br />

driblings. amave dros, yovelTvis, rodesac moTamaSe gamoiyenebs<br />

`swor” xels, mwvrTnelma unda moaxdinos socialuri `ganmtkiceba”<br />

sityvebiT: `yoCaR, kargia!”<br />

dasjis mizani unda iyos ara mwvrTnelis Zalmosilebisa da<br />

simkacris demonstrireba, aramed <strong>moTamaSeebisTvis</strong> arasasurveli<br />

da araswori moqmedebebis Tavidan acilebis survili da is,<br />

rom xeli Seuwyos im moqmedebebisadmi yuradRebis gaZlierebas.<br />

4.9. Canaweri mwvrTnelis moqmedebis Sesaxeb<br />

varjiSebis dros mwvrTnelis moqmedebebis aRnusxva metad saintereso<br />

procesia. es SeiZleba gaakeTos mwvrTnelis ndobiT aRWurvilma<br />

pirma, an, ubralod, mwvrTnelis moqmedeba videokameriT gadaiRon,<br />

raTa Semdeg mwvrTnelma naxos igi da gaaanalizos. amisTvis<br />

SeiZleba gamoyenebuli iyos #12 cxrili.<br />

mwvrTnelisTvis metad sasargeblo iqneba imis naxva, Tu rogor<br />

meTodebs iyenebs, risi Secvlaa saWiro, rogor asrulebs dakisrebul<br />

movaleobebs da a.S.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

* daakvirdi sakuTar moqmedebebs da aRnusxe isini ise,<br />

rogorc es #12 cxrilSia asaxuli.


4. mwvrTnelis strategia muSaobis dros<br />

TariRi<br />

varjiSis saxeoba<br />

mwvrTnelis moqmedebebi varjiSebis<br />

dros<br />

1. xsnis varjiSis mizans;<br />

2. xsnis varjiSis samuSao wesebs;<br />

3. uyurebs moTamaSeebs, roca maT esaubreba;<br />

4. miznis misaRwevi moqmedebebis axsnisas<br />

moTmaSeebs uCvenebs am moqmedebaTa magaliTs;<br />

5. misi saubris Tema mTlianad eTmoba<br />

varjiSis mizans;<br />

6. iZleva mkafio, araorazrovan<br />

instruqciebs;<br />

7. iZleva zust instruqciebs Temaze;<br />

8. saubrobs xmis Sesaferisi tembriT, toniT<br />

da tempiT;<br />

9. yuradRebas amaxvilebs moTamaSeTa<br />

moqmedebebze da ara Sedegze;<br />

10. yuradRebas amaxvilebs saWiro garemo<br />

pirobebze;<br />

11. svams kiTxvebs, rodesac moTamaSeebs<br />

ukve aqvT saWiro informacia;<br />

12. acalkevebs gadawyvetilebisa da Sesru -<br />

lebis process;<br />

13. moTamaSeebs sTavazobs myisier konstruqciul<br />

ukukavSirs;<br />

14. sworad iyenebs socialur `ganmtkicebas”;<br />

15. saWiroebisda mixedviT iyenebs dasjisa<br />

da waxalisebis meTodebs;<br />

16. muSaobisas aanalizebs videoCanawers;<br />

147<br />

varjiSebi<br />

1 2 3 4 5 6 7<br />

17. amxnevebs moTamaSeebs;<br />

18. sxv.<br />

19. sxv.<br />

cxrili #12. aRnusxulia mwvrTnelis moqmedebebi vajiSebis dros. amoRebulia<br />

x.m. busetas wignidan: Psicologia del Entrenamento De portivo.<br />

madridi: dikinsoni, 1998 weli.


148<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

#7 testi-savarjiSo<br />

• am TavSi ganxiluli sakiTxebis mixedviT miuTiTeT mocemuli<br />

debulebebidan, romelia swori da romeli - ara .<br />

swori pasuxebi mocemulia damatebaSi.<br />

ar aris<br />

sworia swori<br />

1. moTamaSis dacinva Tanagundelebis TandaswrebiT<br />

kargi aRmzrdelobiTi strategiaa;<br />

2. rogorc ki mwvrTneli moTamaSeebs auxsnis, risi Sesrulebaa<br />

saWiro, isini dauyovnebliv yvelafers asruleben;<br />

3. mwvrTneli ufro met yuradRebas unda amaxvilebdes<br />

moTamaSeTa moqmedebebze, vidre Sedegebze;<br />

4. rodesac <strong>kalaTburTi</strong>s romelime varskvlavi<br />

moxmobilia, rogorc misabaZi magaliTi, isic unda<br />

aRiniSnos, misi romeli moqmedebebia mibaZvis Rirsi;<br />

5. varjiSis dros mwvrTnelma unda miuTiTos yvela im Secdo<br />

maze, romelsac igi aRmoaCens moTamaSeTa moqmedebaSi;<br />

6. moTamaSeebi ufro swrafad ostatdebian, rodesac<br />

mwvrTneli gamudmebiT `eCiCineba”, Tu ra unda gaakeTon;<br />

7. varjiSebis videoCanawerebi xels uwyobs moTamaSeTa<br />

met koncentracias ekranze nanax moqmedebebze;<br />

8. ukukavSiri xels uwyobs yvelaze patara moTamaSeebis<br />

winsvlasac<br />

9. pozitiuri `ganmtkiceba” xels uwyobs ama Tu im ileTis an<br />

moqmedebis Sesrulebas da srulyofas, negatiuri `ganmtkiceba”<br />

ki mxolod aRmofxvris ama Tu im mcdar qmedebas;<br />

10. sasurveli moqmedebis `ganmtkiceba” unda moxdes myisierad;<br />

11. mwvrTneli, romelic muSaobs <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebTan,<br />

xSirad unda mimarTavdes socialur `ganmtkicebas”;<br />

12. dajildoebis sistema gamoyenebuli unda iyos<br />

mxolod 15-18 wlis asakis moTamaSeebTan;<br />

13. dasjis mizania moTamaSeTa disciplinis ganmtkiceba;<br />

14. rodesac gamoyenebulia araswori moqmedebis<br />

aRmosafxvreli dasjis meTodi, dauyovnebliv unda<br />

ganmtkicdes misi sawinaaRmdego, swori moqmedeba.


5<br />

mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />

xose maria buseta<br />

5.1. mwvrTnelis damokidebuleba <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSisadmi<br />

5.2. mwvrTnelis qceva TamaSis dawyebamde<br />

• mzadeba TamaSisTvis;<br />

• SeniSvnebi da komentarebi.<br />

5.3. mwvrTnelis qceva TamaSis dros<br />

149<br />

• aqtiuri monawileobis periodebi;<br />

• mwvrTnelis Zalisxmeva moTamaSeTa yuradRebis sruli koncentraciis<br />

misaRwevad;<br />

• SeniSvnebi da komentarebi;<br />

• pauzebi;<br />

• pauzebi TamaSis msvlelobisas;<br />

• wuTSesvenebebi;<br />

• Sesveneba taimebs Soris.<br />

5.4 mwvrTnelis qceva TamaSis Semdeg


150<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

wina TavebSi aRvniSneT, rom mwvrTnels unda esmodes <strong>kalaTburTi</strong>s<br />

matCis daniSnuleba misi gundis miznebisa da aqtivobis Sesabamisad da<br />

aqedan gamomdinare warmarTavdes TamaSs.<br />

aseve mniSvnelovania, rom mwvrTnelma marTos sakuTari saqcieli<br />

TamaSis dros. mwvrTneli ar aris gulSematkivari da, Sesabamisad,<br />

ar unda iqceodes gundis `faniviT”. mwvrTneli profesionalia,<br />

romelmac unda warmarTos TamaSi imgvarad, rom miuxedavad gundis<br />

winaSe dasaxuli miznisa, matCi iyos garkveuli gamocdilebis momtani<br />

da miTamaSeebisaTvis sasargeblo.<br />

5.1. mwvrTnelis damokidebuleba <strong>kalaTburTi</strong>s maCebisadmi<br />

mwvrTnelis damokidebuleba <strong>kalaTburTi</strong>s matCebisadmi unda iyos<br />

obieturi, konstruqciuli da pozitiuri.<br />

• obieqturi, radgan igi valdebulia obieqturad Seafasos, Tu<br />

rogor mzadyofnaSi arian misi moTamaSeebi (TamaSis win), rogor<br />

TamaSoben (TamaSis ganmavlobaSi) da ras miaRwies (TamaSis Semdeg);<br />

• konstruqciuli, raTa TamaSis msvlelobis miuxedavad, nebismieri<br />

movlena Tu situaciis ganviTareba gamoiyenos moTamaSeTa<br />

sasargeblod, maTi sportuli Tu adamianuri Tvisebebis gasaumjobeseblad;<br />

• pozitiuri, radgan, TamaSi ar aris is procesi, rodesac mwvrTnelma<br />

Rrmad unda gaaanalizos Secdomebi; aramed TamaSis dros<br />

man xeli unda Seuwyos moTamaSeTa mier pozitiuri moqmedebebis<br />

gamovlenas da Seagulianos isini, iTamaSon mTeli SesaZleblobiT<br />

da aseve qvemoT moyvanil mizezTa gamo:<br />

mwvrTnelma zustad unda icodes, ra SeuZliaT mis moTamaSeebs<br />

realurad da ras unda elodes. igi mzad unda iyos moTamaSeTa SecdomebisaTvis,<br />

maTi SezRuduli SesaZleblobebis da aseve qvemoT<br />

moyvanili mizezebis gamo;<br />

• msoflioSi yvelaze didi moTamaSeebic ki, TavianTi<br />

saukeTeso matCebis dros, acileben kalaTs `advil” burTebs.<br />

miT umetes, axalgazra moTamaSeebis mwvrTnels ara aqvs ufleba<br />

gaubrazdes moTamaSeebs analogiuri SecdomisTvis;<br />

• saukeTeso moTamaSeebic ki uSveben Secdomebs gadawodebis<br />

dros da kargaven burTs. miT umetes axalgazra moTamaSeebis<br />

mwvrTnels ara aqvs ufleba gaubrazdes moTamaSeebs<br />

analogiuri Secdomis daSvebisas.


5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />

151<br />

zogierTi <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa mwvrTneli TamaSis dros kargavs<br />

moTminebasa da TviTkontrols, rodesac misi moTamaSeebi sruliad<br />

`normalur” Secdomebs uSveben. imis nacvlad, rom mwvrTnelma moTamaSeTa<br />

yuradReba maT Zlier mxareebze gaamaxvilos, xSirad uSedego<br />

komentarebiT ukargavs maT sakuTari Tavis rwmenas, ris Sedegadac<br />

konkretuli TamaSi maTTvis mxolod uaryofiT gamocdilebad iqceva.<br />

amis gamo, bevri <strong>axalgazrda</strong>, romelic iwyebs mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />

an <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSs didi enTuziazmiT, garkveul periodSi kargavs<br />

am enTuziazms iseTi stresuli<br />

TamaSebis gamo, romlebsac is Tavs ver<br />

arTmevs.<br />

mwvrTnelis moqmedebas am dros gadamwyveti<br />

mniSvneloba eniWeba. misi movaleobaa,<br />

miuxedavad saboloo Sedegisa,<br />

TamaSi <strong>axalgazrda</strong> sportsmenTaTvis<br />

gadaaqcios dadebiT da sasargeblo gamocdilebad.<br />

amitom, mwvrTnelma TamaSisTvis<br />

unda dasaxos realuri miznebi da Seurigdes<br />

imas, rom yvelaferi ise kargad<br />

ar iqneba, rogorc mas surs.<br />

man unda icodes, rom:<br />

• Secdomis daSveba bunebrivia<br />

moTamaSeTa asakisa da SesaZleblobidan<br />

gamomdinare;<br />

• moTamaSeTa momzadebis donis miuxedavad, Secdomis daSveba<br />

bunebrivia, radgan kalaTburTSi arsebobs Secdomis gardauvali<br />

albaToba, romelic unda iyos gaTvaliswinebuli. mozrdilTa<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s gundebis saukeTeso moTamaSeebic ki uSveben Secdomebs<br />

da, maT Soris, iseT situaciebSic, romlebic maT kargad<br />

aqvT aTvisebuli.<br />

mwvrTneli momzadebuli unda Sexvdes aseT situaciebs da ar unda<br />

dauSvas, rom moTamaSeTa Secdomebma maTze emociurad imoqmedos.<br />

mwvrTnels aseve unda SeeZlos moTamaSeTa mier SeZenili Tama-<br />

Sis gamocdilebis konstruqciulad gamoyeneba, Sedegis miuxedavad.<br />

amisTvis man unda:<br />

• ganumtkicos moTamaSeebs pozitiur moqmedebaTa unari, rac maT<br />

Semdgom Cvevad eqcevaT;<br />

• TamaSze dakvirvebiT, realurad unda Seafasos, ra aris gasaumjobesebeli<br />

da imuSaos amaze varjiSebis dros.


152<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

TamaSi ar aris is procesi, romlis drosac mwvrTnels SeuZlia<br />

Seusworos bavSvebs seriozuli Secdomebi (amisTvis arsebobs varji-<br />

Si), amiT igi mxolod fuWad kargavs energias da kidev ufro metad<br />

daZabavs saTamaSo situacias.<br />

TamaSis dros, mwvrTnelma yuradReba unda gaamaxvilos pozitiur<br />

aspeqtebze, ganamtkicos isini, raTa moxdes maTi kvlav ganmeoreba da<br />

aRniSnos mxolod is Secdomebi, romelTa gamosworebac TamaSis dros<br />

realuradaa SesaZlebeli.<br />

aseve, mwvrTnelma ar unda dakargos dro TamaSis ukve ganvlili<br />

monakveTis Sesafaseblad, (amis gakeTeba SesaZlebelia matCis Semdeg,<br />

TamaSis analizisas), aramed moTamaSeTa yuradReba unda miapyros<br />

TamaSs, mTavari is ki ar aris, rac ukve moxda, aramed is, rac axla<br />

xdeba da SeiZleba moxdes TamaSis darCenil droSi.<br />

• magaliTad, mowinaaRmdege gundma Caagdo ramdenime bur-<br />

Ti kontrSeteviT. es gamocdileba sasargeblo aRmoCndeba<br />

gundisTvis mxolod im SemTxvevaSi, Tu moTamaSeebi yvelafers<br />

gaakeTeben imisTvis, rom es aRar ganmeordes.<br />

• amitom, mwvrTneli unda Relavdes ara sakuTari gundis<br />

kalaTSi Cagdebuli burTebis gamo da adanaSaulebdes Tavis<br />

moTamaSeebs, aramed unda daarigos isini, raTa maT aRar<br />

dauSvan an Seamciron mowinaaRmdege gundis saxifaTo moqmedebebi.


5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />

153<br />

mwvrTnelis obieqturi, konstruqciuli da pozitiuri qceva metad<br />

mniSvnelovania mis mier TamaSis warmarTvis dros.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• daakvirdi, rogor moqmedebs Senze moTamaSeTa Secdo-<br />

mebi da rogori reaqcia gaqvs maTze;<br />

• moifiqre, ras elodebi moTamaSeebisgan TamaSis msvle-<br />

lobisas; dausaxe Tu ara maT TavianTi SesaZleblobebis<br />

Sesabamisi realuri miznebi? xar Tu ara Seguebuli<br />

imas, rom isini Secdomebs dauSveben?<br />

• iyeneb Tu ara wagebuli TamaSebis gamocdilebas mo -<br />

Ta ma SeTa progresisTvis, Tu es xdeba mxolod moge-<br />

buli TamaSebis safuZvelze?<br />

5.2 mwvrTnelis qceva TamaSis dawyebamde<br />

rogorc ukve aRvniSneT, mwvrTnelma unda gadawyvitos, Tu ra<br />

mizans isaxavs TamaSi. misi imedebi gundis wevrTa momaval TamaSTan<br />

dakavSirebiT unda Seesabamebodes realobas.<br />

ras unda movelode maTgan? aris Tu ara es molodini realuri?<br />

risi gakeTeba SeuZliaT maT realurad?<br />

mzadeba TamaSisTvis<br />

#13 cxrili exmareba mwvrTnels TamaSisTvis mzadebis procesSi.<br />

• pirvel yovlisa, mwvrTnelma zustad unda gansazRvros Tama-<br />

Sis miznebi da dagegmos igi moTamaSeTa SesaZleblobis gaTvaliswinebiT;<br />

• mwvrTnelma unda icodes, ra saxis problemebi SeiZleba warmoiqmnas<br />

TamaSis procesSi (mag. mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelma<br />

unda icodes, rom misi gundi dakargavs burTs, rodesac mowinaaRmdegis<br />

gundi mimarTavs presings).<br />

• mwvrTnelma unda gadawyvitos, ra unda gaakeTon moTamaSeebma,<br />

am problemebisagan Tavis dasaRwevad (magaliTad, wina Sem-<br />

TxvevaSi, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelma unda gaamxnevos Tavisi<br />

moTamaSeebi, maSinac ki, rodesac isini kargaven burTs).


154<br />

TamaSi:<br />

TariRi:<br />

TaaSis gegmebi da<br />

miznebi<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

mosalodneli<br />

sirTuleebi<br />

ra unda gakeTdes<br />

am problemaTa<br />

aRmosafxvrelad<br />

cxrili #13. naCvenebia, Tu rogor SeiZleba TamaSisTvis momzadeba.<br />

mwvrTnelma unda dasaxos TamaSis miznebi da gegmebi.<br />

winaswar unda ganWvritos mosalodneli sirTuleebi da<br />

mzad iyos maTs aRmosafxvrelad.


5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />

155<br />

SesaZlebeli problemebis winaswari ganWvreta xels Seuwyobs<br />

mwvrTnels, rom igi ar daibnes an ar gabrazdes moTamaSeebis mier<br />

daSvebuli Secdomebis gamo da swrafad gadawyvitos, ra unda gakeTdes<br />

Seqmnili problemebis aRmosafxvrelad.<br />

mwvrTnels unda hqondes momzadebuli TamaSis garkveuli strategia<br />

(meti SesaZleblobebis mqone gundisTvis), romliTac igi ixelmZRvanelebs<br />

TamaSis procesSi warmoqmnili problemebis gadasalaxavad.<br />

Cven ganvixileT, ra problemebi SeiZleba Seiqmnas mini-kalaTbur-<br />

Tis gundSi. am asakis moTamaSeebTan muSaobisas, mwvrTnelis mier raime<br />

gansakuTrebuli strategiis SemuSavebas azri ara aqvs, zemoaRniSnuli<br />

problemebis aRmosafxvrelad (burTis warTmeva mowinaaRmdege gundis<br />

mier), miT umetes, rom am asakis bavSvebi jer ar arian mzad, aiTvison<br />

TamaSis es mxare. magram imisaTvis, rom TamaSi <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

dadebiTi gamocdilebis momtani iyos nebismier asakSi, mwvrTnelma<br />

unda gaacnobieros Tavisi roli TamaSis warmarTvisa da problemebis<br />

warmoqmnis dros.<br />

sakalaTburTo strategiis SemuSaveba aucilebelia ufro mozrdil<br />

moTamaSeebTan muSaobisas, maTi TamaSis donisa da Seqmnili problemis<br />

sirTulis gaTvaliswinebiT; Tumca nebismieri asakis <strong>moTamaSeebisTvis</strong>,<br />

TamaSis dros, mwvrTnels gacnobierebuli unda hqondes<br />

Tavisi, rogorc mwvrTnelis roli.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• gundis Semdegi TamaSis dros, Seecade, gaiTvaliswino<br />

aq aRniSnuli faqtorebi: gaacnobiere gundis mizani,<br />

dagegme misi TamaSi, winaswar ganWvrite mosalodneli<br />

problemebi da iyavi mzad maT gadasaWrelad.<br />

SeniSnebi da komentarebi<br />

mwvrTnelma unda gaakontrolos Tavisi moqmedebebi moTamaSeebTan<br />

urTierTobaSi: ra uTxras maT, rogor marTos moTamaSeTa miznebi,<br />

ra unda gaakeTos, raTa matCi moTamaSeTaTvis ar gaxdes imaze mniSvnelovani,<br />

vidre is sinamdvileSia. amisTvis gasaTvaliswinebelia Semdegi<br />

faqtorebi:


156<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• saerTod, TamaSis dros mniSvnelovania mwvrTnelma<br />

SeinarCunos erTnairad gawonasworebuli damokidebuleba<br />

yvela moTamaSis mimarT;<br />

• ar aris rekomendebuli, TamaSis win bevri ilaparako<br />

matCisa da mosalodneli angariSis Sesaxeb, gansakuTrebiT iseTi<br />

stresis gamomwvevi SeniSvnebiT, rogoricaa `Cven aucileblad<br />

unda movigoT Semdeg SabaTs!”;<br />

• mwvrTnelma unda Seaxsenos moTamaSeebs, rom yvelaze<br />

mniSvnelovania, maT dadebiTi emociebi hqondeT da gamoavlinon<br />

SesaZleblobis maqsimumi;<br />

• mwvrTnelma, aseve, unda uTxras moTamaSeebs, rom<br />

miuxedavad imisa, Tu ra moxdeba, aucilebelia gaaumjobeson<br />

TamaSi, raTa maT ifiqron TamaSze da ara angariSze (“rac unda<br />

moxdes, yvelafers gavakeTebT, rac SegviZlia”).<br />

aseT dros aucilebelia, rom mwvrTnelma<br />

gauZlieros moTamaSeebs marTvis<br />

unari. amisTvis man ar unda miaqcios<br />

didi yuradReba imas, risi marTvac uSualod<br />

ar aris damokidebuli moTamaSeebze<br />

(saboloo angariSi), piriqiT, man<br />

yuradReba unda gaamaxvilos kontrolirebad<br />

qcevebze, anu im moqmedebebze,<br />

romelTac isini dauflebuli arian.<br />

moTamaSeTa TamaSis upirvelesi<br />

miznebis ZiriTadad, samoqmedo miznebia,<br />

amitom, mwvrTnelis instruqciebi am<br />

dros mxolod moTamaSeTa mier Sesrulebul<br />

mosalodnel moqmedebebs unda exebodes.<br />

uSualod TamaSis win mwvrTnelma<br />

unda gaiTvaliswinos, rom moTamaSeebi am dros garkveul stresul<br />

mdgomareobaSi arian, nerviuloben da yovelive amis gamo maTi yuradRebis<br />

koncentracia Sesustebulia. amitom ar aris rekomendebuli<br />

am dros maTTvis bevri an rTuli informaciis miwodeba.<br />

aseT momentSi mwvrTneli unda Semoifarglos TamaSis yvelaze<br />

mniSvnelovan, sami-oTxi elementis SexsenebiT da mokled mimoixilos<br />

is specifikuri da ZiriTadi moqmedebebi, romlebic moTamaSeebs kargad<br />

aqvT aTvisebuli.


5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• gamoiyene am TavSi mocemuli informacia da moifiqre,<br />

ra unda uTxra moTamaSeebs uSualod TamaSis win.<br />

5.3 mwvrTnelis qceva TamaSis dros<br />

157<br />

TamaSis dros mwvrTnelis qceva nawilobriv gansazRvravs moTamaSeTa<br />

karg an cud TamaSs. rogor unda moiqces mwvrTneli, rom<br />

moTamaSeebma TavianTi saukeTeso unar-Cvevebi gamoavlinon da es<br />

gamocdileba maTTvis dadebiTi gaxdes?<br />

TamaSis dros arsebobs moTamaSeTa aqtiuri monawileobis da pauzis<br />

periodebi.<br />

• aqtiuri monawileobis periodia, rodesac moTamaSeebi TamaSoben;<br />

• pauzis periodia, rodesac TamaSi SeCerebulia (personaluri jarimis<br />

Semdeg, wuTSesvenebebis dros, matCis meoTxedis an naxevris<br />

drois amowurvis Semdeg).<br />

aqtiuri monawileobis periodebi<br />

mwvrTnelis qcevam aqtiuri periodis dros SeiZleba negatiuri<br />

gavlena iqonios moTamaSeebze.<br />

• magaliTad:, mwvrTnelis instruqciebi moednis garedan<br />

da moTamaSeebis dadanaSauleba aqtiuri periodis dros, anerviulebs<br />

maT da ufantavs maT yuradRebas. aman SeiZleba<br />

gazardos moTamaSeTa Secdomebi.<br />

amitom, umjobesia mwvrTneli elaparakos moTamaSeebs ara aqtiuri<br />

periodis, aramed pauzis dros.


158<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

yovel SemTxvevaSi, Tu mwvrTneli grZnobs, rom saWiroa rCeva Tama-<br />

Sis aqtiuri periodisas, misi komentari unda exebodes uSualod im<br />

dros ganviTarebul situacias da ara adre Sesrulebul moqmedebebs,<br />

romlebic mogvianebiT SeiZleba isev mniSvnelovani gaxdes, magram<br />

konkretul momentTan araviTari kavSiri ara aqvs.<br />

• magaliTad, ganvixiloT moTamaSe, romelmac Secdoma<br />

dauSva dacvaSi da am Secdomis gamo mowinaaRmdege gundis<br />

moTamaSem burTi kalaTSi Caagdo , mwvrTneli brazobs, dgeba<br />

saTadarigoTa skamidan, adanaSaulebs moTamaSes imaSi, rac<br />

moxda da afrTxilebs mas, gamoiCinos meti yuradReba.<br />

sanam es xdeba, gundi utevs: maT ukve miiRes burTi da<br />

gadavidnen Setevaze. moTamaSem, gaigo mwvrTnelis sityvebi,<br />

anerviulda da rodesac burTi miiRo, kvlav dauSva Secdoma<br />

da dakarga burTi.<br />

ra moxda? SeiZleba mwvrTneli marTali iyo moTamaSis<br />

datuqsvisas, magram radgan SeniSvna udrood iqna micemuli,<br />

mwvrTnelis moqmedebam negatiurad imoqmeda mis TamaSze.<br />

mwvrTnelis moqmedebebi moTamaSeTa<br />

yuradRebis sruli koncentraciis misaRwevad<br />

gavagrZeloT zemoT aRwerili magaliTis ganxilva. maSinac ki,<br />

roca mwvrTneli Tavisi replikiT ar adanaSaulebs moTamaSes SecdomisaTvis,<br />

magram misi komentari Seicavs konkretuli momentisTvis<br />

Seusabamo informacias, moTamaSes yuradReba efanteba:<br />

• erTi mxriv, moTamaSes esmis, ras ambobs mwvrTneli mis mier<br />

dacvaSi daSvebul Secdomaze;<br />

• meore mxriv, igi cdilobs gansazRvros moqmedebis gamomwvevi<br />

mizezi konkretul momentSi.<br />

mwvrTnelis komentarebi ufro Sedegiani iqneba, Tu igi impulsuri<br />

moqmedebis nacvlad SeimuSavebs dadebiTi efeqtis momtan replikebis<br />

sistemas.


5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />

• magaliTad, ufro swori iqneba, Tu mwvrTneli arafers<br />

etyvis moTamaSes maSin, rodesac dacvaSi Secdoma ukve daSvebulia<br />

da miscems mas saSualebas, koncentrirdes ukve dawyebul<br />

Setevaze. Tavisi komentari man SeiZleba gaakeTos im<br />

dros, rodesac es moTamaSe isev gadadis dacvaSi TamaSze.<br />

• ase mwvrTneli saSualebas miscems moTamaSes mTeli yuradReba<br />

gaamaxvilos Setevaze, xolo misi replika, Tu is Sesaferis<br />

dros iqneba warmoTqmuli, saSualebas miscems moTamaSes<br />

Tavidan aicilos kidev erTi Secdoma dacvaSi TamaSisas.<br />

159<br />

yovelive zemoTqmulidan gamomdinare, imisTvis, rom mwvrTnelis<br />

Careva moTamaSeTa aqtiuri monawileobis periodSi efeqtiani iyos,<br />

misi replikebi unda exebodes mxolod matCis mimdinare moments.<br />

<strong>kalaTburTi</strong> iseTi TamaSia, sadac dacvisa da Tavdasxmis momentebi<br />

swrafad cvlis erTmaneTs, amitom, ar SeiZleba mwvrTnelis komentarebi<br />

aqtiuri monawileobis dros exebodes dacvas, rodesac<br />

gundi ukve Tavdasxmas axorcielebs da piriqiT.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• daakvirdi mwvrTnelis moqmedebas TamaSisas da CainiSne,<br />

ramdenjer mimarTavs igi moTamaSeebs aqtiuri monawileobis<br />

dros da ramdenjer pauzis dros (wuTSesvenebebis<br />

da taimebs Soris Sesvenebis garda);<br />

• daakvirdi mwvrTnelis moqmedebas TamaSis dros da CainiSne,<br />

ramdenjer mimarTavs igi moTamaSeebs aqtiuri monawileobis<br />

dros; aris Tu ara es mimarTva dakavSirebuli mimdinare<br />

momentTan da xom ar Seexeba igi TamaSis sxva epizodebs;<br />

• orive SemTxvevaSi SeiZleba gamoyenebuli iqnes #14 cxrili;


160<br />

I meoTxedi<br />

IImeoTxedi<br />

IIImeoTxedi<br />

IVmeoTxedi<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

aqtiuri monawileobis periodebi pauzebi<br />

arsebiTi<br />

SeniSvnebi<br />

araarsebiTi<br />

SeniSvnebi<br />

cxrilSi #14. asaxulia mwvrTnelis mier <strong>moTamaSeebisTvis</strong> micemuli<br />

SeniSvnebis sixSire aqtiuri monawileobisa da pauzebis<br />

periodSi.


5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />

SeniSvnebi da komentarebi<br />

161<br />

saerTod, aqtiuri periodebis dros, moTamaSeebs unda hqondeT<br />

saSualeba, iTamaSon mwvrTnelis instruqciebis gareSe. misi Careva am<br />

dros SesaZlebelia mxolod mcire dozebiT, Sesabamis dros.<br />

aseTi moqmedeba (Caurevloba) gansakuTrebiT mniSvnelovania <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSeTa wvrTnisas, raTa maT TamaSisas gamoiCinon piradi<br />

iniciativa, ikisron pasuxismgebloba da ganiviTaron sportuli<br />

niWi, nacvlad imisa, rom daelodon mwvrTnelis instruqciebs.<br />

mwvrTnelis komentarebi da SeniSvnebi ar unda iyos Seuracxmyofeli<br />

da damamcirebeli. piriqiT, misi damokidebuleba unda iyos pozitiuri<br />

da konstruqciuli, amiT igi daexmareba moTamaSeebs aqtiur<br />

periodSi.<br />

amisaTvis, dadanaSaulebisa da<br />

Seswo rebebis nacvlad, ufro efeqturi<br />

iqneba, aqtiuri periodebi mwvrTnelma<br />

gamoiye nos Sexsenebisa da moTamaSeTa<br />

swori, Sedegiani moqmedebebis ganmtkicebisTvis.<br />

• mwvrTnels SeuZlia gaakeTos Semdegi<br />

komentari: `gaiqeci burTis<br />

misaRebad” (Sexseneba), swored<br />

im momentSi, rodesac mozards<br />

aqvs burTis miRebis saukeTeso<br />

saSualeba.<br />

• sxva dros, rodesac igi miiRebs<br />

burTs SexsenebiT an Seuxseneblad, mwvrTnelma uSualod bur-<br />

Tis miRebis Semdeg unda dauZaxos: `kargia, tom!” (ganmtkiceba).<br />

Sexseneba ar unda xdebodes xSirad, raTa moTamaSeebs SeeZloT<br />

mwvrTnelis komentarebis gareSe moqmedeba. Sexseneba unda moxdes<br />

iSviaTad, Sesaferis, specifikur momentSi, gansakuTrebiT Secdomis<br />

Semdeg, mozardTa yuradRebis gasamaxvileblad.<br />

• magaliTad, moTamaSe asrulebs farTan axlos naxtomSi<br />

tyorcnas da acilebs burTs. mwvrTneli eZaxis: `wadi dacvaSi,<br />

swrafad!”<br />

ganmtkiceba unda xdebodes ufro xSirad, gansakuTrebiT mini-<strong>kalaTburTi</strong>s<br />

da 13-14 wlis asakis moTamaSeebTan. mwvrTnelma unda


162<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

gamoiyenos yvela Sesaferisi momenti, raTa ganamtkicos moTamaSeebis<br />

sxvadasxva moqmedeba.<br />

aqtiuri monawileobis periodSi unda ganmtkicdes zustad Sesrulebul<br />

moqmedebaTa da aseve sxvadasxva moqmedebis Sesasruleblad<br />

gamoCenili Zalisxmeva.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• #15 cxrili SeiZleba gamoyenebuli iqnes imis asaxvisT -<br />

vis, ramdenjer moaxdina mwvrTnelma `ganmtkiceba”<br />

moTamaSeebis mier Sesrulebuli efeqtiani moqmedebe-<br />

bis gamo.<br />

sityvieri gamoxatvis garda, mwvrTneli frTxilad unda iyos aseve<br />

arasityvieri gamoxatvis drosac (misi qceva da Jestikulacia sa-<br />

TadarigoTa skamze an moednis pirobiT xazebTan), radgan esec axdens<br />

gavlenas moTamaSeebze aqtiuri periodis dros.<br />

aseve mniSvnelovania, rom mwvrTneli moeridos uaryofiT komentarebs<br />

saTadarigoTa skamze myofi moTamaSeebis gasagonad. bavSvebma<br />

ar unda igrZnon, rom mwvrTnels dakarguli aqvs TamaSis xelmZRvanelobis,<br />

kontrolis unari, rac SeiZleba gamoixatos Semdegi fraziT:<br />

`es ra ubedurebaa! arc ki vici, ra vqna”, da sxva msgavsi komentarebiT.<br />

aseTi komentarebi Tavdajerebulobas ukargavs rogorc sa-<br />

TadarigoTa skamze msxdom, aseve TamaSSi CarTul moTamaSeebs.<br />

saerTod, TamaSis dros mwvrTneli unda moeridos uaryofiTi<br />

damokidebulebis gamomxatvel Jestikulacias, gabrazebas da damadanaSaulebel<br />

komentarebs. mwvrTnelma TamaSis dros unda SeinarCunos<br />

simSvide, rac daexmareba mis gunds ukeTesi TamaSis CvenebaSi.<br />

pauzebi<br />

moTamaSeebisa da mwvrTnelis moqmedebebs pauzebis dros gadamwyveti<br />

mniSvneloba eniWeba.<br />

sworad gamoyenebuli Sesvenebebi didad uwyobs xels moTamaSeebis<br />

fizikuri energiis aRdgenas (rac SeiZleba mokle periodSi) da<br />

amzadebs ukeTesi TamaSis saCveneblad Semdegi, aqtiuri monawileobis<br />

periodisTvis.


5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />

mwvrTnelis mier dadebiTi moqmedebis `ganmtkiceba”<br />

moTamaSeebi dacva Tavdasxma<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

9<br />

10<br />

11<br />

12<br />

13<br />

mTeli gundi<br />

cxrili #15. asaxulia mwvrTnelis mier moTamaSeTa dadebiTi moqme -<br />

debebis `ganmtkicebis” sixSire aqtiuri monawileobis<br />

periodebSi.<br />

163


164<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

pauzebis arasworad gamoyenebam,<br />

SeiZleba, piriqiT, negatiurad<br />

imoqmedos moTamaSeebze, radgan<br />

aseT SemTxvevaSi maT rCebaT dro<br />

usiamovno momentebze dasafiqreblad,<br />

rasac emateba uaryofiTi<br />

faqtorebi, rogoricaa mwvrTnelis<br />

an saTadarigoTa skamze msxdomi<br />

Tanagundelebis kritikuli<br />

komentarebi da sxva.<br />

pauzebi kalaTburTSi SeiZleba<br />

dayofili iyos sam kategoriad:<br />

msajis mier TamaSis gaCereba<br />

(personaluri jarimis, burTis<br />

mier moednis SemomsazRvreli xazebis<br />

gadakveTisas da sxv.), wuT-<br />

Sesveneba, Sesveneba matCis periodebs<br />

Soris.<br />

pauzebi TamaSis msvlelobisas<br />

mwvrTnelis moqmedebebi pauzebisas SeiZleba kidev ufro srulyofili<br />

gaxdes, Tu igi gaiTvaliswinebs Semdeg rekomendaciebs:<br />

• mis mier <strong>moTamaSeebisTvis</strong> micemuli miTiTebebi unda iyos advilad<br />

gasagebi, zusti da mokle;<br />

• miTiTebebis ZiriTadi mizani unda iyos moTamaSeTa yuradRebis<br />

gamaxvileba momavali aqtiuri periodis ZiriTad aspeqtebze,<br />

ukve momxdaris ganxilvaze drois daukargavad;<br />

• mwvrTneli ar unda esaubros moTamaSeebs nerviulad da, miTumetes,<br />

ar unda uyviros maT. Tu igi gabrazebulia, unda moaxerxos<br />

ganmuxtva raime sxva meTodiT da ar unda daelaparakos<br />

moTamaSeebs, Tu es aucilebeli ar aris;


5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />

• misi miTiTebebi ar unda iyos<br />

gauTavebeli swavleba imisa,<br />

rogor unda moiqcnen moTamaSeebi.<br />

maT sWirdebaT garkveuli<br />

Tavisufleba da aseve, ar Sei-<br />

Zleba ganuwyvetliv damokidebuli<br />

iyvnen mwvrTnelis komentarebze.<br />

zogierT moTamaSes<br />

aRizianebs kidec, rodesac<br />

mwvrTneli mas xSirad aZlevs<br />

SeniSvnebs. es masze uaryofi-<br />

Tad moqmedebs da, Sedegad,<br />

ufro cudad TamaSobs. xSirad<br />

aseTi moTamaSeebi arad agdeben<br />

mwvrTnelis naTqvams;<br />

165<br />

• mwvrTnels SeuZlia gamoiyenos pauzebi moTamaSeTa Zalisxmevis<br />

gansamtkiceblad, naklebad sanaxaobrivi, magram saWiro moZraobebis<br />

Sesasruleblad (magaliTad, mcvelTa moqmedeba, rodesac<br />

isini exmarebian Tanagundelebs, garbian ukan da sxva) da aseve<br />

dausaxos maT iseTi miznebi, romlebic jerjerobiT kargad ara<br />

aqvT gacnobierebuli;<br />

• magaliTad, 13-14 wlis asakis moTamaSeTa gundi mwvrTnelis<br />

instruqciebiT asrulebs kontrSetevas. moTamaSeebi<br />

garkveul momentSi kargaven burTs. mwvrTneli amxnevebs maT<br />

sityvebiT: `arauSavs, gaagrZeleT kontrSetevebi”.<br />

• mwvrTnelma SeiZleba gamoiyenos pauza, moTamaSeebis gasamxneveblad<br />

araswori TamaSis Semdeg da, aseve, mouwodos maT<br />

meti yuradReba gaamaxvilon dasaxul miznebze, Semdegi aqtiuri<br />

monawileobis periodSi;<br />

• magaliTad moTamaSem dakarga burTi da Semdeg miiRo<br />

personaluri jarima. mwvrTneli eubneba mas: `daiviwye da moexmare<br />

Tanagundelebs dacvaSi!”


166<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• iseve, rogorc aqtiuri monawileobis periodebSi, pauzebis drosac<br />

mwvrTneli unda moeridos damadanaSaulebel da arakoreqtul<br />

komentarebsa da Jestikulacias;<br />

• <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebTan muSaobisas mwvrTnelma arc pauzebisa<br />

da arc nebismier sxva dros ar unda Seuracxyos msaji misi<br />

moqmedebis gamo. misi urTierToba msajebTan da mowinaaRmdege<br />

gundTan misabaZi magaliTi unda iyos moTamaSeebisaTvis.<br />

wuTSesvenebebi<br />

igive rekomendaciebi SeiZleba iyos gamoyenebuli wuTSesvenebebis<br />

dros da matCis naxevris amowurvis Semdeg, magram vinaidan aseT<br />

SemTxvevebSi mwvrTnels ufro meti dro aqvs, saWiroa damatebiTi<br />

wesebis SemuSaveba.<br />

wuTSesvenebebis ganmavlobaSi, mwvrTnels SeuZlia gaiTvaliswinos<br />

Semdegi rekomendaciebi:<br />

• mwvrTnelma unda miaCvios moTamaSeebi, rom wuTSesvenebis dros<br />

isini swrafad gadaadgildnen moednis gverdiTi xazebis an sa-<br />

TadarigoTa skamisken;


• TxuTmeti wamis ganmavlobaSi<br />

mwvrTnelma unda<br />

misces saSualeba moTamaSeebs,<br />

dalion wyali,<br />

SeiSron ofli da SeZlon<br />

mci re xniT dasveneba, vidre<br />

mwvrTneli maTTan<br />

saubars daiwyebs;<br />

5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />

167<br />

• erTaderTi, vinc laparakobs<br />

taim-autis dros,<br />

aris ara mwvrTnelis<br />

asistenti, an romelime<br />

moTamaSe, aramed mwvrTneli;<br />

sxva Se mTxvevaSi<br />

moTamaSe ebis yuradReba ar iqneba gamaxvilebuli mxolod mis<br />

SeniSvnebze;<br />

• ar ilaparako Zalian bevri, gansakuTrebiT maSin, roca saqme<br />

gaqvs <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebTan;<br />

• ar isaubro Zalian swrafad; isaubre energiulad, magram ara<br />

`daqoqiliviT”. Seecade, Seni winadadebebi iyos dawyobili, advilad<br />

gasagebi da mkafiod gadmocemuli. gamoiyene <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

gasagebi sityvebi da frazebi;<br />

• Tu moTamaSeTa mier naCvenebi TamaSi ar iyo damakmayofilebeli,<br />

mokled Seexe am faqts, ise, rom moTamaSeebma swrafad daiviwyon<br />

is da Seecade maTi yuradReba gaamaxvilo momavali aqtiuri<br />

monawileobis miznebsa da amocanebze (magaliTad: `daiviwyeT<br />

rac moxda, ifiqreT mxolod imaze, rac SeiZleba moxdes”);<br />

• Semdeg mokled `ganamtkice” is swori moqmedebebi, romlebic<br />

aseve mniSvnelovnad migaCnia (`pasebs kargad akeTebdiT, meti<br />

yuradReba miaqcieT urTierTdaxmarebas dacvisas”);<br />

• ukve Catarebuli kargi moqmedebebis `ganmtkicebis” Semdeg isaubre<br />

im moqmedebebze, romlebic aseve mniSvnelovania Tama-


168<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

Sis Semdgom periodebSi (magaliTad: `burTis misaRebad ufro<br />

swrafad unda imoZraoT”, an `rodesac burTs miiReb, Seecade<br />

iTamaSo erTi erTze”);<br />

• bolos mwvrTnelma moTamaSeebs unda mimarTos gamamxnevebeli<br />

sityvebiT (magaliTad: `ase gaagrZeleT brZola” da sxva);<br />

• saerTod, kargia, Tu mwvrTneli moTamaSeTa yuradRebas gaamaxvilebs<br />

ara tabloze anu angariSze, aramed imaze, Tu ra unda<br />

gaakeTon maT (magaliTad: `daiviwyeT angariSi”, “warmoidgineT,<br />

rom tablo saerTod ar arsebobs”, ifiqreT mxolod imaze, Tu<br />

ra unda gaakeToT” da sxva).<br />

wuTSesveneba saukeTeso droa <strong>moTamaSeebisTvis</strong> swori azris<br />

misawodeblad. romelic xels uwyobs maTi rogorc individualuri,<br />

aseve gunduri Tvisebebis ganviTarebas. nu gauSveb xelidan<br />

am saSualebas. Seecade, is kargad gamoiyeno.


5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />

#8 testi-savarjiSo<br />

169<br />

• gaacnobiere, rogor iqcevi wuTSesvenebebis dros<br />

da upasuxe Semdeg kiTxvebs, sami SesaZlo pasuxis<br />

gamoyenebiT (rogorc wesi, xandaxan, TiTqmis arasdros)<br />

rogorc TiTqmis<br />

xanda-<br />

wesi<br />

arasdros<br />

xan<br />

1. swrafad moZraoben Tu ara Seni moTamaSeebi moednis<br />

gverdiTi xazebisa da saTadarigoTa skamisaken?<br />

2. laparakis dawyebamde aZlev Tu ara moTamaSeebs<br />

SesaZleblobas dalion wyali da cota daisvenon;<br />

3. Sen garda aris Tu ara kidev vinme, vinc laparakobs<br />

wuTSesvenebis dros;<br />

4. amaxvileb Tu ara moTamaSeTa yuradRebas ukve<br />

daSvebul Secdomebze;<br />

5. axden Tu ara im moqmedebaTa ganmtkicebas, romlebic,<br />

sasurvelia moTamaSeebma kvlav gaimeoron;<br />

6. saubrob Tu ara ise swrafad, rom yvelafris Tqma<br />

moaxerxo.<br />

7. amaxvileb Tu ara moTamaSeTa yuradRebas mosalodnel<br />

mniSvnelovan moqmedebebze, Semdegi aqtiuri<br />

monawileobis periodSi;<br />

8. axseneb Tu ara moTamaSeebs, rom maT gamarjvebaze<br />

unda ifiqron;<br />

9. dascini Tu ara moTamaSes, rodesac ginda aiZulo<br />

is ukeTesad iTamaSos;<br />

10. gyofnis Tu ara dro, <strong>moTamaSeebisTvis</strong> yvelafris<br />

saTqmelad;<br />

11. eubnebi Tu ara maT gamamxnevebel sityvebs moedanze<br />

dabrunebis win?


170<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

Sesveneba taimebs Soris;<br />

Sesveneba naxevari drois amowurvis Semdeg yvelaze didi pauzaa,<br />

rodesac mwvrTnels aqvs moTamaSeebTan yvelaze srulfasovani kontaqtis<br />

dasamyarebeli dro.<br />

didi Sesveneba periodebs Soris moTamaSeebma unda gamoiyenon tualetisTvis,<br />

dasasveneblad, wylis dasalevad, Cacmulobis mosawesrigeblad;<br />

Tu saWiroa, unda mousminon mwvrTnels, romelic esaubreba<br />

maT TamaSis darCenil droze.<br />

am dros, mwvrTnelis moTamaSeebTan saubris Tema unda iyos Tama-<br />

Sis gaumjobeseba matCis meore naxevarSi. ukve momxdarze msjeloba,<br />

ar aris mizanSewonili.<br />

• iseve, rogorc wuTSesvenebis dros, taimebs Soris didi Sesvenebis<br />

drosac mwvrTnelma unda SeimuSaos moTamaSeebTan urTierTobis<br />

garkveuli wesebi. igi amgvarad moaxerxebs Sesvenebis<br />

optimalurad gamoyenebas.<br />

• sanam laparaks daiwyebdes, mwvrTnels mofiqrebuli unda<br />

hqondes, ris Tqmas apirebs. Sesveneba taimebs Soris, Zalian<br />

mniSvnelovani momentia da is ar unda iyos improvizebuli,<br />

imis mixedviT Tu rogor aris ganwyobili mwvrTneli. miuxedavad<br />

imisa, rom es arc ise didi droa, mwvrTnels unda hqondes<br />

garkveuli strategia misi nayofierad gamoyenebisTvis.<br />

• mwvrTnelis miTiTebebi da instruqciebi<br />

unda iyos zusti,<br />

Zalian mkafio da arc ise<br />

bevri. ZiriTadi aqcenti unda<br />

gakeTdes im moqmedebebze,<br />

romlebic mwvrTnelis azriT,<br />

mniSvnelovania TamaSis meore<br />

naxevrisTvis.<br />

mokled, mwvrTnelma moTamaSeebs<br />

unda Seaxsenos, Seusworos da<br />

`ganumtkicos” pirveli naxevris is<br />

moqmedebebi, romlebic aseve mniSvnelovania<br />

meore naxevarSic.<br />

meore naxevarSi gansameorebeli<br />

da gasamtkicebeli moqmedebebi Sei-<br />

Zleba iyos:


5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />

• ZalisxmeviTi moqmedebebi (winaswari ganWvreta dacvisas,<br />

swrafi kontrSetevebi, burTis Camoxsna da sxv.);<br />

• yuradRebis koncentracia (swrafi reaqcia dacvisas da<br />

Tavdasxmisas);<br />

• situaciis marTva da kontroli (burTis kargi floba,<br />

sajarimoebis acileba, mklavebis moZraobis gamoyeneba);<br />

• TanamSromlobiTi moqmedebebi (TamaSi centris moTamaSesTan,<br />

pasi daucveli Tanagundelisken, saubari dacvaSi,<br />

daxmareba dacvaSi da sxva.).<br />

171<br />

ar aris mizanSewonili didi yuradRebis gamaxvileba SemTxveviT,<br />

erTjerad moqmedebebze (magaliTad, efeqturi, TvalSisacemi tyorcna<br />

kalaTSi).<br />

saWiroa, mwvrTnelma yuradReba gaamaxvilos moTamaSeTa iseT moqmedebebze,<br />

romlebic ZiriTadad maTzea damokidebuli da romelTa<br />

marTvac xelewifebaT.<br />

mwvrTnelma Tavisi saubari unda daasrulos TamaSis meore naxevarSi<br />

Sesasrulebeli samoqmedo amocanebis gansazRvriT, gaamxnevos<br />

moTamaSeebi da Seuqmnas maT garkveuli optimisturi ganwyobileba.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• mocemuli informaciisa da #16 cxrilis gamoyenebiT<br />

gaacnobiere, ras akeTeb periodebs Soris didi Sesve -<br />

nebis dros da CainiSne is elementebi, romelTa<br />

gaumjobeseba SesaZlebelia.<br />

5.4. mwvrTnelis qceva TamaSis Semdeg<br />

TamaSis bolos mwvrTnelis damokidebuleba moTamaSeebisadmi unda<br />

iyos gawonasworebuli, miuxedavad imisa, Tu rogor ganviTarda movlenebi<br />

TamaSisas, mwvrTeli ar unda Seipyros eiforiam, rodesac gundi<br />

igebs da aCvenebs karg TamaSs da depresiam, Tu agebs da aCvenebs<br />

cud TamaSs.<br />

mwvrTnels unda axsovdes, rom TamaSi unikaluri aRmzrdelobiTi<br />

saSualebaa da yvelaze mniSvnelovani periodi ki am procesSi<br />

TamaSis dasasrulia. am dros <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong> mwvrTneli<br />

misabaZi magaliTi unda iyos Tavisi qceviTa da damokidebulebiT,<br />

igive SeiZleba iTqvas mSoblebzec.


172<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

ras vakeTeb xolme, rogorc<br />

wesi, TamaSis naxevris dam-<br />

Tavrebis Semdeg?<br />

romeli elementi SeiZleba<br />

gaumjobesdes<br />

cxrili #16. TviTSefaseba matCis naxevris amowurvis Semdeg.


5. mwvrTnelis qceva TamaSis procesSi<br />

173<br />

TamaSis bolos, mniSvnelovania mwvrTnelma<br />

gaakontrolos Tavisi ganwyoba.<br />

aucilebelad unda aswavlos Tavis moTamaSeebs,<br />

rom maT Tavisufali sportuli<br />

maneriT unda miulocon gamarjveba mowinaaRmdege<br />

gunds da madloba gadauxadon<br />

msajs.<br />

TamaSi dasrulebulia da misi gaanalizeba<br />

mogvianebiTac SeiZleba. am dros ki<br />

ufro mniSvnelovania mwvrTnelma gamoi-<br />

Cinos Tanadgoma sakuTari moTamaSeebis<br />

mimarT. arc is aris saWiro, rom esaubros<br />

gansakuTrebiT mowyenil bavSvebs<br />

da arwmunos isini, wageba araferiao. sakmarisia,<br />

TamaSis Semdeg mwvrTneli iyos<br />

bavSvebTan, gaamxnevos isini ramdenime sityviT da scados maTi optimizmis<br />

gaRviveba.<br />

TamaSis Semdgomi periodi ar aris analizis, axsnis an Sesworebis<br />

dro. moTamaSeebs sWirdebaT garkveuli periodi, raTa emociurad<br />

damSviddnen da dawynardnen, radgan esec <strong>kalaTburTi</strong>s erT-erTi elementia.


174<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

#9 testi-savarjiSo<br />

• upasuxe Semdeg kiTxvebs, mocemuli oTxi SesaZlo<br />

pasuxis gamoyenebiT (rogorc wesi, xandaxan, TiTqmis<br />

arasodes, arasodes). wignis bolos mocemulia swori<br />

pasuxebi da komentarebi.<br />

rogorc xanda- TiTqmis araso-<br />

rodesac xelmZRvanelob TamaSs:<br />

wesi xan arasodes des<br />

1. gundTan muSaobisas amCnev dadebiTze met uaryofiT<br />

mxares;<br />

2. brazob Tu ara, rodesac moTamaSeebi uSveben<br />

Secdomebs;<br />

3. `ganamtkiceb” Tu ara moTamaSeebis swor moqmedebebs<br />

maSinac ki, Tu es moqmedebebi ar aris warmatebuli;<br />

4. amxneveb Tu ara moTamaSeebs, rodesac isini uSveben<br />

Secdomebs da amaxvileb Tu ara maT yuradRebas<br />

uaxloes mizanze;<br />

5. afaseb Tu ara bavSvebis TamaSs angariSis mixedviT:<br />

Tu igeben, fiqrob, rom TiTqmis yvelafers sworad<br />

akeTeben, Tu ageben migaCnia rom isini yvelafers<br />

arasworad akeTeben;<br />

6. eubnebi Tu ara gamudmebiT moTamaSeebs, ra unda<br />

gaakeTon;<br />

7. Seuracxyof da dascini Tu ara moTamaSeebs;<br />

8. SegiZlia Tu ara TamaSis Sefaseba angariSis<br />

miuxedavad;<br />

9. ayeneb Tu ara Seuracxyofas msajebs da aprotesteb<br />

Tu ara maT gadawyvetilebebs;<br />

10. cdilob Tu ara gadasce moTamaSeebs pozitiuri<br />

informacia;<br />

11. uTmob Tu ara Sesvenebis umetes dros moTamaSeTa<br />

gakicxvas, TamaSis pirvel naxevarSi maT mier daSvebuli<br />

SecdomebisTvis;<br />

12. gamoxatav Tu ara Sens ukmayofilebas sxvadasxva<br />

JestikulaciiT da frazebiT moTamaSeTa mimarT;<br />

13. ulocav Tu ara gamarjvebas mowinaaRmdege gundis<br />

mwvrTnels da moiTxov Tu ara igives Seni moTama-<br />

Seebisgan oponenti gundis wevrebis mimarT;<br />

14. wagebis SemTxvevaSi esaubrebi Tu ara moTamaSeebs maT<br />

mier daSvebul Secdomebze uSualod TamaSis damTavrebis<br />

Semdeg?


6.1. zogadi mimarTulebani<br />

• 6-7 wlis asaki;<br />

• 8-9 wlis asaki;<br />

• 10-11-12 wlis asaki;<br />

• ZiriTadi TamaSi.<br />

6<br />

mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

mauricio mondoni<br />

175<br />

6.2. varjiSebi fizikuri ganviTarebisTvis<br />

• sxeulis saerTo ganviTareba;<br />

• sxeulis orientacia sivrceSi;<br />

• sivrcis aRqma;<br />

• wonasworoba;<br />

• koordinacia;<br />

• sunTqviTi varjiSebi;<br />

• gamZleoba;<br />

• Zalovani siswrafe;<br />

• siswrafe;<br />

• saxsrebis moqniloba;<br />

• sivrcul-droiTi da dinamikuri varjiSebis diferencireba;<br />

• moZraobis, adaptaciisa da transformaciis Cvevebis srulyofa;<br />

• moZraobis kontroli;<br />

• winaswari ganWvreta da arCevani.<br />

6.3. <strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTadi safuZvlebi<br />

• driblingi;<br />

• tyorcna;<br />

• driblingi da tyorcna;<br />

• pasi;<br />

• driblingi, pasi da tyorcna;<br />

• dacva da kombinaciebi driblingiT, pasiT da tyorcniT.<br />

6.4. varjiSebis gegma<br />

• 6-7 wlis asaki ;<br />

• 8-9 wlis asaki;<br />

• 10-11-12 wlis asaki;


176<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

6.1. zogadi mimarTulebani<br />

wina TavebSi moTxrobilia im zogadi meTodebis Sesaxeb, romlebic<br />

SeiZleba gamoiyenos mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelma bavSvebTan muSaobisas.<br />

am TavSi ganxiluli iqneba specifikuri rCevebi da varjiSebi 6-dan<br />

12 wlamde asakis bavSvebisTvis.<br />

6-7 wlis asaki<br />

6-7 wlis asakis bavSvis sensoruli aparatis, aRqmis, moZraobis,<br />

sivrceSi mdebareobis gansazRvrisa da koordinaciis Cvevebis gamomuSaveba<br />

da ganviTareba SesaZlebelia sxvadasxva moZravi TamaSis sa-<br />

SualebiT, mcire zomis nairgvari sportuli inventaris gamoyenebiT.<br />

rac ufro mravalferovania bavSvis moZraoba am asakSi, miT ufro<br />

metad ganviTardeba misi moqniloba da moZraobis unari.<br />

varjiSebi da TamaSebi axsnili unda iyos gasagebad da daiwyos<br />

SekiTxviT: `aba vis SeuZlia gaakeTos . . . . .?”.<br />

varjiSi unda mimdinareobdes wynar da mSvid garemoSi. bavSvebs<br />

unda hqondeT saSualeba, mwvrTnelis daxmarebiT TviTon SeZlon<br />

raimes `migneba”. (musika Zlier exmareba da aadvilebs swavlis process).<br />

am asakSi ar aris mizanSewonili bavSvisTvis <strong>kalaTburTi</strong>s analitikuri<br />

safuZvlebis gacnoba. ymawvilebi, ZiriTadad, swavloben TamaSis<br />

formiT miwodebul sxvadasxva moZraobas, rogoricaa: sirbili, xtoma,<br />

burTis gadagdeba, daWera da sxv.<br />

8-9 wlis asaki<br />

am asakSi grZeldeba im moZraobebis daxvewa, romlebic momavalSi<br />

<strong>kalaTburTi</strong>sTvis damaxasiaTebel specifikur moZraobebSi gadaizrdeba.<br />

(gansakuTrebuli yuradReba eTmoba koordinacias, saxsrebis<br />

mobilurobas da wonasworobas).<br />

driblingi, pasi, tyorcna, dacva TamaS-TamaSiT unda xdebodes. es<br />

moqmedebebi bavSvebs unda auxsnan zogadad, rogorc mini-kalaTbur-<br />

Tis TamaSis wesebTan gacnobis pirveli etapi.<br />

vidre bavSvebs avuxsnideT mini-<strong>kalaTburTi</strong>s TamaSis wesebs,<br />

maTTvis gasagebi da advilad aRsaqmeli unda iyos:


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

• is moZraobebi, romlebsac asruleben drosa da sivrceSi;<br />

• sivrce, sadac mimdinareobs TamaSi;<br />

• ras gulisxmobs TamaSi TavdasxmaSi;<br />

• ras gulisxmobs TamaSi dacvaSi;<br />

• TamaSis wesebi;<br />

177<br />

amis Semdeg bavSvebi mzad arian TamaSis wesebis gasagebad, romlebsac,<br />

sabolood, mivyavarT <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebamde.<br />

es wesebia:<br />

� ar SeiZleba siaruli an sirbili burTiT xelSi; imisTvis,<br />

rom imoZrao moedanze, aucilebelia burTis tareba;<br />

� TamaSis mosagebad saWiroa mowinaaRmdegis kalaTSi Caagdo<br />

meti burTi, vidre Sen Cagigdeben; amisTvis unda styorcno burTi<br />

mowinaaRmdegis kalaTSi;<br />

� SeuZlebelia iTamaSo martom yvelas winaaRmdeg, amitom<br />

aucilebelia, TamaSis dros burTi gadaawodo Tanagundels;<br />

� mowinaaRmdege gundma ar unda Caagdos ufro meti burTi<br />

Sens kalaTSi, vidre Senma gundma _ mowinaaRmdegis kalaTSi; amitom<br />

saWiroa , daicva Seni kalaTi.


178<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

am asakSi varjiSi ar moicavs mxolod erTi erTze, ori orze an<br />

sami samze TamaSs (ZiriTadi TamaSi) da SeiZleba tardebodes nebismieri<br />

varjiSis an TamaSis dawyebamde sportuli TamaSis saxiT. amave<br />

dros, mwvrTneli akvirdeba bavSvebs da, saWiroebisamebr, aZlevs maT<br />

sxvadasxva rCevas.<br />

mwvrTneli muSaobs im moZraobebis daxvewazec, romlebic arasakmarisadaa<br />

aTvisebuli an gagebuli (analitikuri forma). ZiriTad<br />

TamaSze (erTi erTze, ori orze, sami samze) gadasvlamde TamaSis<br />

formis varjiSebis Sesrulebisas mwvrTneli afiqsirebs mTeli gundisa<br />

da calkeuli moTamaSis SesaZleblobebs.<br />

• magaliTad, erTi erTze TamaSisas, mwvrTneli amCnevs,<br />

rom bavSvebi ver atareben burTs. igi muSaobs bavSvebTan am<br />

Cvevis gamomuSavebaze, driblingze, uxsnis, aCvenebs, Semdeg<br />

isev ubrundeba erTi erTze situacias da akvirdeba, rogoraa<br />

gagebuli da aTvisebuli driblingi.<br />

10-11-12 wlis asaki<br />

am asakSi grZeldeba muSaoba bavSvis moZraobebis daxvewasa da ganviTarebaze.<br />

swavlis procesSi ymawvilebi TandaTan ikvleven gzas <strong>kalaTburTi</strong>s<br />

safuZvlebisken da mwvrTnelis SeniSvnebsac meti analitikuri<br />

datvirTva eniWeba.<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s analitikur mxareze muSaobis dawyebamde, ufro<br />

mniSvnelovania zogadi situaciebis aTviseba (erTi erTze, ori orze,<br />

sami samze Tavisufali TamaSi). zogad situaciebSi kargad garkvevisa<br />

da gaazrebis Semdeg, mwvrTneli SeiZleba Seudges bavSvebisTvis Tama-<br />

Sis arsis axsnas. miuxedavad amisa, bavSvTa moZraobebi da mwvrTnelis<br />

mier maT winaSe dasaxuli amocanebi martivia da ar aris gadatvir-<br />

Tuli teqnikurad. TamaSi mimdinareobs Tavisufali formiT, dacvisa<br />

da Tavda sxmis miznebi martivi da bavSvebisTvis advilad gasagebia.<br />

saboloo mizani, am asakSi aris bavSvebis gadasvla odnav mainc<br />

mowesrigebul, xuTi xuTze TamaSze.<br />

ZiriTadi TamaSi<br />

ZiriTadi TamaSi (erTi erTze, ori orze, sami samze, oTxi oTxze<br />

da xuTi xuTze) mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnelisTvis idealuri safexuria,<br />

romelzec bavSvebs ukve SeswevT mravalferovani moZraobebis<br />

Sesrulebis unari.


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

ZiriTadi TamaSi erTi erTze<br />

179<br />

erTi erTze TamaSi SeiZleba gamoyenebuli iqnes rogorc 8-9 wlis<br />

asakis bavSvebTan, ise ufro garTulebuli saxiT, 10-11-12 wlis asakis<br />

bavSvebTan muSaobisas.<br />

8-9 wlis asakSi mwvrTneli ar moiTxovs bavSvebisgan rTul moZraobebs.<br />

igi moTminebiT akvirdeba bavSvebis moqmedebebs moedanze.<br />

10-11-12 wlis asakSi moZraobebi ufro rTuldeba, radgan bavSvs<br />

ukve aTvisebuli aqvs da axsovs sxvadasxva moZraoba.<br />

erTi erTze TamaSisas, bavSvebma unda icodnen, rom:<br />

• ar SeiZleba gaqceva burTiT xelSi;<br />

• ar SeiZleba moednis farglebidan gasvla;<br />

• ar SeiZleba burTis kvlav tareba misi xelSi daWeris Semdeg;<br />

• burTiani moTamaSe unda Seecados, gaiqces iqiT, sadac mowinaaRmdege<br />

ar aris (auxseni ratom) da swrafad miiRos gadawyvetileba<br />

Semdgomi moqmedebebis gasagrZeleblad. mas, aseve,<br />

unda SeeZlos miRebuli gadawyvetilebis swrafad Secvla, Tu<br />

situacia, romlis Seqmnasac igi moeloda, ukve Seicvala an saer-<br />

Tod ar Seiqmna;<br />

• burTiani moTamaSe unda Seecados, ajobos mowinaaRmdeges da ar<br />

dakargos burTi (driblingi<br />

burTis dacviT, brunvebi da<br />

sxva).<br />

• uburTo Tavdamsxmeli unda<br />

Seecados, gaxdes `umeTvalyuro”;<br />

• mcveli bolomde unda edgas<br />

win burTian Tu uburTo<br />

Tavdamsxmels.<br />

mwvrTneli yuradRebiT akvirdeba<br />

bavSvebis moqmedebas moedanze<br />

ZiriTadi TamaSis dros, raTa<br />

gaigos, risi Sesruleba uWirT<br />

maT da risi - ara, raTa Semdgomi<br />

wvrTnisas SesTavazos bavSvebs<br />

iseTi varjiSebi, romlebic daexmareba<br />

maT arsebuli siZneleebis<br />

gadalaxvaSi.


180<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• mwvrTneli amCnevs, rom bavSvma ar icis, rogor gadaadgildes<br />

moedanze driblingiT, gadadis moednis sazRvrebs gareT,<br />

ar cvlis xels driblingisas, ar icis, rogori saxis<br />

driblingi gamoiyenos, ver akontrolebs mas; darRveuli aqvs<br />

koordinacia sxeulsa da burTs Soris, ver iRebs swor gadawyvetilebas.<br />

• meore mxriv, mwvrTnelma SeiZleba SeamCnios, rom dacvaSi<br />

TamaSisas bavSvi bevr Secdomas uSvebs, burTis warTmevisas,<br />

ver icavs koordinacias, wonasworobas, ver grZnobs distancias<br />

da ver aregulirebs xel-fexis moZraobas.<br />

am SemTxvevaSi mwvrTnelma unda SesTavazos bavSvs iseTi<br />

varjiSebi, romlebic xels Seuwyobs mozards zemoT CamoTvlili<br />

siZneleebis daZlevaSi, raTa gamoswordes ZiriTadi Secdomebi (am<br />

SemTxvevaSi meorexarisxovani Secdomebi SeiZleba avtomaturad<br />

gamoswordes). mwvrTnelma aseve logikurad unda dausabuTos<br />

bavSvebs ama Tu im moZraobis aucilebloba. yovelive amisaTvis,<br />

saWiroa mwvrTnelma icodes da gamoiyenos swori varjiSebi.<br />

analitikur mxareze muSaobis Semdeg mwvrTneli isev ubrundeba<br />

erTi erTze TamaSs, raTa Seamowmos mis mier Catarebuli varjiSebis<br />

Sedegianoba.<br />

erTi erTze ZiriTadi TamaSis procesSi bavSvma unda iswavlos,<br />

rom driblingi daexmareba mas:<br />

• dacvidan Tavdasxmaze gadasvlisas;<br />

• imisaTvis, rom ajobo mowinaaRmdeges;<br />

• kalaTTan axlos misasvlelad (Sesvla farTan, pasi an<br />

tyorcna);<br />

• pasisTvis ukeTesi kuTxis mosaZebnad.<br />

erTi erTze TamaSi praqtikulad duelia, orive moTamaSe erTdroulad<br />

mcvelic aris da Tavdamsxmelic da, rac mTavaria, am dros<br />

maT uviTardebaT swrafi reaqciis unari (dacva-Tavdasxma da piriqiT).


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

TandaTanobiT bavSvebs gamoumuSavdebaT xelis, moZraobis<br />

mimarTulebis da siCqaris swrafad Secvlis Caveva; imis gansaz-<br />

Rvris unari rodis aris ukeTesi pasi da rodis _ driblingi,<br />

rodis da rogor tyorcnon kalaTSi.<br />

181<br />

bavSvebs uviTardebaT `situaciis Sefasebisa da gadawyvetilebis<br />

miRebis unari”, risi uqonlobac sawyis etapze iwvevda Secdomebs.<br />

mxolod mas Semdeg, rac bavSvs ukve esmis, ra unda gaakeTos<br />

(taqtika), mwvrTneli iwyebs muSaobas imaze Tu rogor unda gakeTdes<br />

(teqnika) da aRwevs kidec ukeTes Sedegebs.<br />

erTi erTze TamaSi SesaZlebelia Catardes mTel moedanze, naxevar<br />

moedanze da farTan axlos.<br />

TamaSebis dros mwvrTneli iTavsebs msajis funqciasac. igi<br />

xelmZRva nelobs TamaSs, aCerebs mas wesebis darRvevisas, uxsnis bavSvebs<br />

TamaSis wesebs da moTminebiT ekideba patarebis Secdomebs.<br />

ori orze TamaSi<br />

ori orze TamaSi, faqtobrivad aris ori situaciis Tanxvedra:<br />

erTi erTze burTiT da erTi erTze uburTod.<br />

am saxis TamaSs SeiZleba mivmarToT 8 wlis bavSvebis varjiSisas<br />

maTi SesaZleblobebis gaTvaliswinebiT.<br />

erTi erTze TamaSisas, Tavdamsxmels mxolod erTi SesaZlebloba<br />

aqvs, anu mas SeuZlia gaeqces mowinaaRmdeges driblingiT da<br />

styorcnos kalaTSi. am dros mcvels aqvs erTaderTi mizani, waarTvas<br />

burTi mowinaaRmdeges da TviTon iqces Tavdamsxmelad.<br />

ori orze TamaSisas, burTian Tavdamsxmels meti SesaZlebloba<br />

uCndeba, anu driblingisa da srolis garda, mas SeuZlia gadaawodos<br />

burTi `umeTvalyuro” Tanagundels. ufro mravalferovania TamaSi<br />

dacvaSic, anu dacvis erTi moTamaSe icavs burTian moTamaSes da<br />

meore ki - ubu rTos.<br />

burTianma moTamaSem swrafad unda miiRos gadawyvetileba,<br />

gaagrZelos driblingi, gaakeTos pasi, Tu styorcnos kalaTSi (kalaTamde<br />

da damcvelamde distanciis gaTvaliswinebiT).<br />

• Tu burTian moTamaSes win mcveli ar udgas, igi SeiZleba<br />

miuaxlovdes kalaTs driblingiT. Tu mcveli win aRudgeba<br />

mis gadawyvetilebas, burTian moTamaSes, burTis SesanarCuneblad<br />

SeuZlia Secvalos xeli, moZraobis mimarTuleba an<br />

siCqare.


182<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• Tu am moTamaSes ar SeuZlia SeiWras da styorcnos, Se-<br />

Cerdes da styorcnos an styorcnos erT nabijSi, mas SeuZlia<br />

gadaawodos burTi Tavisufal Tanagundels.<br />

erTi erTze TamaSisas, ukve aTvisebuli<br />

ZiriTadi moZraobebi (driblingi da<br />

tyorcna), droTa ganmavlobaSi cvlilebebs<br />

ganicdis. Semodis axali elementi, anu<br />

mcveli Tavdamsxmelis pirispir. bavSvis<br />

moZraoba, iseve, rogorc mis winaSe dasaxuli<br />

amocana, icvleba. man unda ajobos<br />

mowinaaRmdeges da gadaawodos burTi Tanagundels,<br />

mis mier ukve aTvisebuli teqnikis<br />

gamoyenebiT.<br />

uburTo moTamaSe cdilobs iyos<br />

SeumCneveli da moZraobs iqiT, sadac ar<br />

aris mowinaaRmdege, raTa miiRos burTi<br />

Tanagundelisgan da aiTvisos moednis Tavisufali sivrce. man unda<br />

imoZraos swrafad, winaaRmdeg SemTxvevaSi mcveli pasis dros CaWris<br />

burTs (amitom uburTo moTamaSem unda miuTiTos Tanagundels, sad<br />

urCevnia pasis miReba). erTi erTze ori stuaciis (erTi erTze bur-<br />

TiT da erTi erTze uburTod) SejerebiT viRebT axal situacias<br />

rogorc dacvaSi, ise TavdasxmaSi, anu TamaSs ori orze (TanamSromlobiTi<br />

TamaSi).<br />

ori orze TamaSisas mwvrTnels SeuZlia burTian moTamaSes Seuz-<br />

Rudos driblingis xangrZlivoba, raTa igi iZulebuli gaxdes, xSirad<br />

gadaawodos burTi Tanagundels (bavSvi unda mixvdes, rom winsvlisTvis<br />

pasi ufro swrafia, vidre driblingi).<br />

aseve sasargebloa raodenobrivad uTanasworo TamaSebi (ori er-<br />

Tze) did da mcire farTobze. am dros bavSvebi iseT situaciaSi<br />

aRmoCndebian, sadac advilad gaacnobiereben, rom ukeTesia burTi<br />

gadaawodon Tavisufal Tanagundels, vidre gaagrZelon misi tareba.<br />

xSirad moTamaSe, romelic icavs uburTo Tavdamsxmels, midis bur-<br />

Tiani Tavdamsxmelisken da daucavs tovebs uburTo Tavdamsxmels. am<br />

dros iqmneba Semdegi situacia:


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

• burTiani moTamaSe TamaSobs ori mcvelis winaaRmdeg;<br />

• uburTo Tavdamsxmeli Tavisufalia, magram mas ar Seu-<br />

Zlia miiRos burTi, radgan burTis mflobeli gasaWirSia;<br />

• uburTo Tavdamsxmeli TviTon midis burTisken, raTa<br />

miiRos burTi;<br />

• burTis mflobelisTvis garTulebulia rogorc driblingi,<br />

ise pasi.<br />

183<br />

aseTi situaciis ganxilvisas, kargi iqneba, uTxraT uburTo moTamaSes,<br />

rom igi Zalian ar miuaxlovdes burTian Tanagundels, radgan,<br />

aseT SemTxvevaSi, mas mohyveba Tavisi damcveli, romelic aseve uaxlovdeba<br />

burTian moTamaSes, anu burTs (rac arTulebs burTiani<br />

moTamaSis moZraobas).<br />

miaxloeba SeiZleba mxolod maSin, roca burTiani moTamaSe iseT<br />

rTul situaciaSia, rom yviris `miSveleT!”. maSin, misi Tanagundeli<br />

uaxlovdeba mas burTis misaRebad pasiT an xelidan xelSi gadawodebiT.<br />

am SemTxvevaSi bavSvebs SeiZleba avuxsnaT `sayrdeni” fexis mniSvneloba<br />

Semotrialebisas, Tanac im dros, rodesac moTamaSe avtomaturad<br />

ki ar akeTebs bruns, aramed iyenebs mas, rogorc saukeTeso<br />

gamosavals Seqmnili situaciidan.<br />

ori orze TamaSis gamoyeneba SeiZleba imisaTvis, rom bavSvebi<br />

vaiZuloT gadaawodon burTi, raTa Semdeg erT-erTi miuaxlovdes<br />

fars da styorcnos kalaTSi. garkveuli periodis ganmavlobaSi<br />

SegviZlia vawarmooT Cagdebuli qulebis aRricxva.<br />

mwvrTnels SeuZlia SeiTavsos msajis funqcia, igi xelmZRvanelobs<br />

TamaSs, aCerebs mas wesebis darRvevisas, uxsnis bavSvebs TamaSis wesebs<br />

da moTminebiT ekideba patarebis Secdomebs.<br />

TamaSis dros mwvrTneli akvirdeba moTamaSeebs da afiqsirebs Seqmnil<br />

problemebs, atarebs maT aRmosafxvrel varjiSebs da Semdeg<br />

isev ubrundeba ori orze TamaSs, raTa Seafasos, ramdenad gaaumjobeses<br />

bavSvebma TamaSi Catarebuli muSaobis Sedegad.<br />

SeTavazebuli situaciebi SeiZleba iyos Semdegi: erTi erTze bur-<br />

TiT, ori erTze, erTi erTze mwvrTnelis daxmarebiT, ori orze mTel<br />

moedanze, ori orze naxevar moedanze, ori orze farTan axlos.


184<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

garda amisa, am varjiSebis dros bavSvebs uviTardebaT kalaTbur-<br />

TisTvis aucilebeli moZraobis unar-Cvevebi, isini eCvevian situaciebs,<br />

romlebsac SemdgomSi Sexvdebian, realuri TamaSebisas.<br />

am asakis moTamaSeTa wvrTnisas miuRebelia maTTvis sakalaTburTo<br />

moqmedebebisa da moZraobebis Rrmad gaanalizeba, magram,<br />

amave dros, mniSvnelovania bavSvebma gaacnobieron, ra keTdeba<br />

dacvaSi da TavdasxmaSi. mwvrTneli exmareba bavSvebs TamaSisas<br />

Seqmnil rTuli situaciebi gaazrebasa da gadawyvetilebis miRebaSi.<br />

sami samze, oTxi oTxze da<br />

xuTi xuTze ZiriTadi TamaSi<br />

sami samze TamaSis dros<br />

bavSvebi eCvevian Tavisufali<br />

sivrcis aTvisebas, uwinaresad<br />

mTel moedanze, Semdeg naxevar<br />

moedanze da Semdeg farTan axlos.<br />

am situaciaSi TamaSobs ori<br />

uburTo bavSvi da burTianma<br />

moTamaSem unda gadawvitos,<br />

romel maTgans miawodos burTi<br />

(moTamaSes, romelic pirveli<br />

gaxdeba `umeTvalyuro”).<br />

am asakis bavSvebis wvrTnisas.<br />

aseve mniSvnelovania raodenobrivad<br />

uTanasworo TamaSebis<br />

Catareba (sami erTze, sami orze,<br />

ori samze), raTa burTianma moTamaSem swrafad gadawyvitos: ataros<br />

burTi, styorcnos Tu gaakeTos pasi.<br />

mcvelma ki unda daicvas rogorc burTiani, ise uburTo moTamaSe.<br />

burTiani moTamaSe, romelic xedavs, rom yvela mcveli misken mirbis,<br />

unda Seecados gadaawodos burTi `umeTvalyuro” Tanagundels.<br />

Tu mcvelebi icaven mxolod uburTo moTamaSes, maSin burTiani unda<br />

gaiqces farisken da styorcnos burTi kalaTSi.<br />

Tu burTiani moTamaSe darwmunebulia sakuTar SesaZleblobeb-<br />

Si, SeuZlia, uSualo mcvels driblingiT ajobos. Tu igi amas ver<br />

axerxebs, maSin unda gadasces burTi Tanagundels.


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

185<br />

am asakSi varjiSi ufro xangrZlivad mimdinareobs. varjiSs aqvs<br />

TamaSis forma da gamoyenebulia igive meTodika, rac ori orze Tama-<br />

Sisas.<br />

sami samze TamaSi nel-nela gadadis oTxi oTxze da xuTi xuTze<br />

TamaSSi. aseve mimdinareobs raodenobrivad uTanasworo TamaSebi:<br />

oTxi erTze, ori oTxze, oTxi samze, xuTi erTze, xuTi orze, xuTi<br />

samze, xuTi oTxze.<br />

am periodSi, bavSvebisTvis mTavaria, gaerTon, iTamaSon rac<br />

SeiZleba meti, mwvrTnelis xSiri Carevis gareSe. mxolod am gziT<br />

aris SesaZlebeli bavSvebma TviTon `miagnon” saukeTeso gadawyvetilebas<br />

sxvadasxva situaciaSi. am dros maT uviTardebaT<br />

SemoqmedebiTi midgomis unari, iReben siamovnebas TamaSiT da ar<br />

asruleben mxolod mwvrTnelis miTiTebebs.<br />

Tu bavSvebs erTi erTze TamaSisas, ar eqnebaT tyorcnis saSualeba,<br />

isini daiwyeben alternatiuli gzebis Ziebas, kerZod, gaakeTeben<br />

met Cawodebas da iTamaSeben TanagundelebTan (burTis miwodeba da<br />

gaqceva dabrunebuli pasis misaRebad, Cawodeba da gayola, Cawodeba<br />

da adgilis Secvla).<br />

oTxi oTxze da xuTi xuTze TamaSisas, mwvrTneli TiToeul bavSvs<br />

akvirdeba da askvnis, Tu ra specifikuri varjiSebia saWiro ama Tu<br />

im moTamaSisTvis. Secdomebis gaanalizebisa da Sesabamisi varjiSebis<br />

Catarebis Semdeg, igi isev ubrundeba xuTi xuTze TamaSs, ufro gar-<br />

Tulebuli formiT.<br />

mwvrTnelma unda uxelmZRvanelos TamaSs, ganumartos bavSvebs<br />

TamaSis wesebi, darRvevebi, sajarimo situaciebi da msajis signalebi.<br />

mwvrTnelma moTamaSeebs unda auxsnas TamaSis safuZvlebi, ise rom<br />

waramara ar CaerTos TamaSSi da arc sastveni gamoiyenos xSirad.<br />

6.2. varjiSebi fizikuri ganviTarebisTvis<br />

am TavSi aRwerilia varjiSebi, romlebic xels uwyobs mini-kala-<br />

TburTis moTamaSis fizikur ganviTarebas.<br />

sxeulis saerTo ganviTareba<br />

bavSvebi swavloben sxeulis agebulebas da agreTve sxeulis<br />

sxvadasxva nawilis moZraobis SesaZleblobebs (erT adgilze dgoma,


186<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

moZraobebi burTiT da uburTod). mwvrTnelis daxmarebiT bavSvebi<br />

aseve iTviseben maTTvis jer kidev ucnob moZraobebs, rogoric aris:<br />

1. sxvadasxvanairi siaruli (quslebiT, TiTis wverebze, siaruli<br />

terfis sibrtyis SigniTa da gareTa nawiliT);<br />

2. sirbili da siaruli mTel moedanze da moednis centrSi, ukanukan<br />

siaruli, siaruli gverdiTi mimarTulebiT, burTis Wera<br />

maRla, dabla, zurgs ukan;<br />

3. sirbili, burTis gadagdeba zurgs ukan, burTis Wera zurgs<br />

ukan;<br />

4. Cacucquli sirbili Tavs zemoT aweuli burTiT;<br />

5. siarulis an sirbilis dros burTis moZraoba Tavis, tanis,<br />

qveda kidurebis garSemo. burTis win gadagdeba da maRla agdeba;<br />

6. siaruli an sirbili moednis centrSi burTiT, musikis TanxlebiT<br />

(gamorTe musika uecrad da daakvirdi bavSvebis reaqcias da<br />

qcevas, Semdeg isev CarTe);<br />

7. bavSvebi Tavisuflad atareben burTs<br />

mTel moedanze;<br />

8. bavSvebi dadian burTiT xelSi, atrialeben<br />

burTs sxeulis garSemo ise, rom burTi ar<br />

dakargon, xelebiT kumSaven burTs, agdeben<br />

sxvadasxva mimarTulebiT;<br />

9. siaruli koWebs Sua moTavsebuli bur-<br />

TiT;<br />

10. xtomebi koWebs Sua moTavsebuli burTiT;<br />

11. iatakze cocva koWebs Sua moTavsebuli<br />

burTiT. taniT mucels qveS moTavsebuli<br />

burTis gadagoreba;<br />

12. sunTqvis sawvrTneli TamaSi-varjiSebi;<br />

13. jdoma iatakze, muxlebqveS moTavsebuli burTis moZraoba fexebiT;<br />

14. zurgiT iatakze dawolil mdgomareobaSi muxlebs qvmoT burTis<br />

moZraoba;<br />

15. zurgiT iatakze dawolil mdgomareobaSi burTi moTavsebulia<br />

koWebSua, fexebis aweviT koWebSua moTavsebuli burTi exeba<br />

iataks bavSvis Tavis zemoT da Semdeg brundeba pirvandel mdgomareobaSi;


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

187<br />

16. zurgiT iatakze dawolil mdgomareobaSi mklavebis moxra bur-<br />

Tis mkerdze Sexebamde da ukan dabruneba;<br />

17. jdomi iatakze, burTi moTavsebulia koWebSua, fexebis Sesabamisi<br />

moZraobiT burTi moZraobs xan marjvniv, xan marcxniv;<br />

18. driblingi mucelze dawolil mdgomareobaSi marjvena, Semdeg<br />

marcxena xeliT;<br />

19. burTis kumSva xelebiT 5 wamis ganmavlobaSi;<br />

20. dgomi, fexebi ganze, moTamaSes burTi uWiravs Tavs zemoT, Semdeg<br />

ixreba ise, rom burTi Seexos jer marjvena, xolo Semdeg<br />

marcxena fexis terfs;<br />

21. zurgiT iatakze dawolil mdgomareobaSi<br />

burTi moTavsebulia koWebSua,<br />

bavSvi fexebs swevs zemoT da uSvebs<br />

burTs ise, rom Camougordes mkerdze;<br />

22. burTi devs iatakze, Seecade aaxtuno burTi masze xelis swrafi<br />

tyapuniT;<br />

23. burTis kenwvla fexebiT, muxlebiT, TaviT;<br />

24. aswie burTi maRla, Semdeg gauSvi xeli, roca igi aitakidan axteba,<br />

Seexe mas TaviT, fexiT, mxriT;<br />

25. burTi giWiravs xelebiT, burTze xelebis mdebareobis swrafi<br />

Secvla;<br />

26. burTis moZraoba tanis garSemo moedanze gadaadgilebisas;


188<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

27. burTis gadaadgileba iatakze, masze TaviT miwoliT;<br />

28. erTi xeliT da fexis wverebiT tani eyrdnoba iataks. meore xeliT<br />

burTis tareba da Tan TiTis wverebze Semotrialeba;<br />

29. axtune burTi iatakze muStiT, xelis mtevnis kidiT, xelis guliT<br />

(moZraobis procesSi da gaCerebul mdgomareobaSi);<br />

30. igive, rac zemoT, mxolod ori muStiT, orive xelis mtevnis<br />

kidiT, orive xelis zurgiT;<br />

31. wyvil-wyvilad jdoma iatakze erTmaneTis pirispir, tanis moxriT<br />

burTis gadawodeba;<br />

32. wyvil-wyvilad; bavSvebi wvanan zurgze, erTmaneTisken TaviT:<br />

`a” moTamaSes ukavia burTi koWebSua, swevs fexebs da awodebs


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

189<br />

burTs `b” moTamaSes, romelic arTmevs mas burTs, aTavsebs<br />

burTs koWebSua da aZlevs ukan `a”-s. meordeba ramdenjerme;<br />

a b<br />

33. wyvil-wyvilad: `a” wevs iatakze, burTi uWiravs koWebiT, swevs<br />

fexebs da koWebiT awodebs burTs `b”-s, romelic dgas. meordeba<br />

ramdenjerme. Semdeg rolebi icvleba.<br />

sxeulis orientacia sivrceSi;<br />

1. moednis sivrcis asaTvisebeli varjiSebi: siaruli, driblingi,<br />

sirbili da xtoma (xazebi, wreebi);<br />

2. burtis tyorcna gverdiTi xazisken da misi daWera, sanam gverdiT<br />

xazs gadakveTdes (oTxive mxares);<br />

3. moedanze calTvaldaxuWuli siaruli. orTvaldaxuWuli siaruli,<br />

xtoma da driblingi;<br />

4. driblingi moednis xazebisa da wreebis gaswvriv;<br />

5. siaruli moedanze, fexebSua burTis erTi xelidan meoreSi gadatan-gadmotaniT;


190<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

6. `Ronieri” xeliT kenwvla dgomSi, siarulisas da sirbilisas;<br />

7. driblingi dgomSi cali xeliT da xtoma orive fexze, cal<br />

fexze, gaSlili fexebiT, gadajvaredinebuli fexebiT;<br />

8. driblingi dgomSi cali xeliT da xtoma Sesabamis fexze;<br />

9. driblingi kedelze erTi xeliT, ori xeliT;<br />

10. maRali, saSualo, dabali, Zalian dabali driblingi;<br />

11. mjdomare driblingi erTi TiTiT; ori, sami, oTxi da xuTi<br />

TiTiT;<br />

12. driblingi burTze `tamtamiviT” tyapuniT;<br />

13. aagde burTi cali xeliT Zalian maRla, daiWire igive xeliT,<br />

meore xeliT, orive xeliT, Cacucqulma, zurgiT iatakze dawolilma;<br />

14. swor xazze burTis tareba xtomebiT;<br />

sivrcis aRqma<br />

1. agorave burTi moedanze erTi xeliT, orive xeliT, fexiT.<br />

2. siarulisas aagde burTi maRla da win da kvlav daeufle mas,<br />

rogorc ki iataks Seexeba;<br />

3. siarulisas gadaagde burTi ukan da swrafadve daibrune, rogorc<br />

ki igi Seexeba iataks. gaimeore ramdenimejer;<br />

4. aagde burTi Zalian maRla da sanam igi ukan daeSveba, Semohkari<br />

taSi rac SeiZleba bevrjer win, zurgs ukan, morigeobiT win da<br />

ukan, fexebSua;<br />

5. gaakeTe igive, rac wina varjiSisas, mxolod burTis daWeramde<br />

Seexe iataks erTi xeliT, ori xeliT, Semotrialdi 180 gradusiT;


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

6. miartyi burTi kedels da isev dai-<br />

Wire;<br />

7. miartyi burTi kedels, Semohkari<br />

taSi da daiWire kedlidan asxletili<br />

burTi ise, rom Zirs ar daagdo,<br />

gaimeore igive, burTis ukan miRebamde<br />

zurgs ukan taSiT, iatakze xelebis<br />

SexebiT da SemotrialebiT;<br />

191<br />

8. wyvil-wyvilad, burTis tareba xelixelCakidebuli, dgomSi da<br />

moZraobisas (orives aqvs Tav-Tavisi burTi);<br />

9. gaagore burTi, gaekide da daiWire, sanam igi miaRwevs daniSnul<br />

adgils;<br />

10. gaagore burTi da sanam is migoravs, irbine mis garSemo;<br />

11. aagde burTi da Semohkari taSi imdenjer, ramdenjerac igi Seexeba<br />

iataks;<br />

12. igive varjiSi, mxolod ramdenjerac burTi Seexeba iataks, axti<br />

orive fexiT, cali fexiT;<br />

13. aagde burTi rac SeiZleba maRla da gadaagde, rac SeiZleba<br />

Sors;<br />

14. driblingi garkveuli riTmiT;<br />

15. zurgiT kedlisken dgomSi miartyi burTi kedels, Semobrundi<br />

da isev daiWire;


192<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

16. aagde burTi maRla da sanam igi eSveba, Seecade<br />

gaZvre mis qveS, rac SeiZleba bevrjer;<br />

17. maRali driblingisas amoZrave xeli iatakidan amxtari burTis<br />

garSemo;<br />

18. igive varjiSi, mxolod orive xelis moZraobiT burTis garSemo,<br />

fexebi erTad;<br />

19. daiWire burTi Tavs ukan, gauSvi xeli da isev<br />

daiWire zurgs ukan, sanam igi iataks Seexeba;<br />

20. burTis TiTze bzriali;<br />

21. siaruli erTi xelidan meoreSi burTis gadataniT;<br />

22. fexebi ganze, daagde burTi iatakze fexebSua, Semdeg Semotrialdi<br />

da isev daiWire amxtari burTi;<br />

23. dgomi, fexebi ganze, erTi xeli win, meore ukan. gadaitane bur-<br />

Ti fexebSua erTi xelidan meoreSi;


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

wonasworoba<br />

193<br />

1. aagde burTi, burTis iatakze daSvebamde amoZrave fexi wriulad<br />

(daiTvale, ramden wres moxazavs bavSvi fexiT);<br />

2. driblingi cal fexze xtomiT (moZraobaSi da adgilze);<br />

3. sayrden fexze triali wonasworobis daukargavad;<br />

4. siaruli TiTis wverebiT, quslebiT;<br />

5. dgomi burTiT xelSi, fexebi ganze, xtomi sruli SemobrunebiT<br />

da daSveba igive poziciaze (triali jer marcxniv, mere marjvniv);<br />

6. burTis TvaldaxuWuli tareba;<br />

7. merxze axtoma da Camoxtoma wonasworobis daukargavad;<br />

8. sirbili moednis gaswvriv, SeCereba mwvrTnelis niSanze;<br />

9. igive, burTis tarebiT;<br />

10. moedanze wriulad sirbili, mwvrTnelis niSanze SeCereba, maRla<br />

axtoma Semotrialeba da isev sirbili;<br />

11. siaruli ukan-ukan;<br />

12. siaruli merxze ukan-ukan da win;<br />

13. igive, burTis tarebiT merxze;<br />

14. driblingi moednis gaswvriv, mwvrTnelis niSanze iatakze gadakotrialeba,<br />

wamodgoma, burTis kvlav xelSi Cagdeba da driblingis<br />

gagrZeleba;<br />

15. burTis win gagoreba, gadakotrialeba (noxze), burTis kvlav<br />

xelSi Cagdeba, driblingi, Semdeg srola an pasi.


194<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

16. merxze siarulisas Tanagundelis mier gadmogdebuli burTis<br />

daWera da isev gadawodeba;<br />

17. driblingi moednis gaswvriv, mwvrTnelis niSanze gaSeSeba cal<br />

fexze;<br />

18. driblingi wreze, wris SigniT da gareT;<br />

19. burTis tyorcna mwvrTnelis mier mklavebiT Seqmnil wreSi;<br />

20. tyorcna kalaTSi uwonasworo mdgomareobidan;


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

koordinacia<br />

195<br />

1. gaagore burTi ise, rom moartya mizans, romelic SeiZleba iyos<br />

meore moZravi burTi, wre, CarWobili joxi, kedelze dawerili<br />

nomrebi da sxv.;<br />

2. sirbili erTi aweuli da meore win gawvdili xeliT;<br />

3. Seecade Caagdo burTi Tanagundelis mier mklavebiT Seqmnil<br />

wreSi;<br />

4. daWerobana wyvilebSi (yvela Tavisi burTiT); Seecade Seexo<br />

partnioris zurgs, muxlebs, burTs (imarjvebs is, vinc ufro<br />

bevrjer Seexeba);<br />

5. igive, rac zemoT, mxolod sam, oTx, xuT moTamaSes Soris;<br />

6. driblingi adgilze ori burTiT;<br />

7. igive, sirbiliT;<br />

8. driblingi ori burTiT ukan-ukan;<br />

9. or-ori burTis tarebisas wyvilebSi burTis gacvla mwvrTnelis<br />

niSanze;<br />

10. igive varjiSi sami, oTxi, xuTi bavSvis monawileobiT;<br />

11. gaSlil fexebs Soris burTis tareba ise, rom Semoixazos rviani;<br />

12. burTis tareba wyvil-wyvilad ise, rom Semoixazos rviani (ix.<br />

naxati);


196<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

13. wyvil-wyvilad, `a” atarebs burTs `b”-sken (romelsac fexebi da<br />

mklavebi aqvs gaSlili), utarebs burTs fexebSua, uZvreba xelebis<br />

qveS da brundeba driblingiT sawyis poziciaSi, Cerdeba,<br />

akeTebs bruns da awodebs burTs `b”-s, romelic imeorebs igives<br />

`a” moTamaSesTan;<br />

14. dgomi, burTi moTavsebulia moTamaSis win gawvdil xelebSi.<br />

moTamaSe uSvebs burTs xels da sanam isev daiWers, Semohkravs<br />

taSs zurgs ukan;<br />

15. igive, burTi uWiravs zurgs ukan, taSi da burTis isev daWera;<br />

16. igive, burTi muxlebwin;<br />

17. driblingi erTdroulad sami burTiT;<br />

18. wyvil-wyvilad (TiTo burTi TiTos), erTi wertilidan `a” da `b”<br />

driblingiT Sordebian erTmaneTs. `a” midis driblingiT win da<br />

b” ki- ukan, mwvrTnelis niSanze `a” midis ukan, `b” ki - win, isev<br />

erTmaneTis Semxvedri mimarTulebiT;<br />

19. igive gverdiTi mimarTulebiT;<br />

20. wyvil-wyvilad (TiTo burTi TiTos), `a” awvdis iatakidan asxletil<br />

burTs `b”-s da `b” ubrunebs mkerdidan pass ori xeliT<br />

`a”-s;<br />

21. wyvil-wyvilad; `a” dgas burTiT, `b” zis iatakze uburTod. `a”<br />

awvdis burTs `b”-s da jdeba, `b” awvdis burTs `a”-s da dgeba;<br />

22. wyvil-wyvilad: pasi mkerdidan ori xeliT, iatakidan asxletili<br />

burTis miwodeba cali xeliT, burTis gadacema xelidan xelSi,<br />

boulinguri pasi, beisboluri pasi, pasi TavzemoT aRmarTuli<br />

xelebiT;<br />

23. wyvil-wyvilad; bavSvebi dganan erTmaneTisken zurgiT, erTi


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

197<br />

gadascems burTs meores Tavzemodan, meore ubrunebs burTs<br />

pirvels fexebSuidan;<br />

24. igive, mxolod burTis miwodeba gverdidan (marcxena mxares,<br />

marjvena mxares);<br />

25. wyvil-wyvilad, `a” agorebs burTs `b”-sken, `b” swrafad ubrunebs<br />

ukan fexiT;<br />

26. wyvil-wyvilad; jdomi erTmaneTis pirispir (TiTo burTi Ti-<br />

Tos), burTebis gacvla gagorebiT, iatakidan asxletiT, tyorcniT;<br />

27. burTis damizneba da mizanSi tyorcna;<br />

28. wyvil-wyvilad, `a” moZraobs driblingiT, `b” mihyveba ukan da<br />

akeTebs misi moZraobis imitacias, Semdeg rolebi icvleba;<br />

29. wyvil-wyvilad; burTi moTavsebulia moTamaSeTa zurgebs Soris,<br />

siaruli win, ukan, gverdulad, ise, rom burTi ar davardes;


198<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

30. igive, mxolod burTi uWiravT SublebiT;<br />

31. wyvil-wyvilad, wvanan mucelze, TiTo burTi TiTos, pasebi;<br />

32. wyvil-wyvilad `a” tyorcnis burTs `b”-sken, `b” tyorcnis Tavis<br />

burTs ise, rom moartyas `a”-s mier natyorcn burTs;<br />

33. wyvil-wyvilad `a” agdebs burTs haerSi, xolo `b” cdilobs moartyas<br />

Tavisi burTi `a”-s mier agdebul burTs;<br />

34. igive varjiSi, mxolod burTis gorebiT;<br />

sunTqviTi varjiSebi<br />

1. gabere buStebi, gabere buStebi patara milis gamoyenebiT,<br />

isunTqe xmamaRla;<br />

2. CaisunTqe da amoisunTqe marjvena nestoTi, roca marcxena<br />

daculia TiTiT da piriqiT;<br />

3. ping-pongis burTi sulis SeberviT gaagore magidaze;<br />

4. CaisunTqe cxviriT, Seikave sunTqva, Tan xmamaRla iTvale<br />

amousunTqavad. Seasrule igive varjiSi, mxolod iTvale gonebaSi;<br />

5. jdomi iatakze, daeyrdeni zurgs ukan gamarTul xelebs, erT<br />

Tvlaze CaisunTqe da or Tvlaze amoisunTqe;<br />

6. dgomi, burTi moTavsebuli gaqvs quslebs Soris. erT Tvlaze<br />

CaisunTqe, xelebi ganze gaswie da aswie, or Tvlaze amoisunTqe,<br />

Cajeqi da xelebi Semoaxvie muxlebs;


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

199<br />

7. daweqi zurgze, burTi daide mkerdze. CaisunTqe da amoisunTqe,<br />

yuradReba gaamaxvile zemoT-qvemoT moZrav burTze;<br />

8. igive varjiSi, mxolod burTi moTavsebuli gaqvs mucelze;<br />

9. daide qaRaldis Wiqa tuCebze da ubere Sig ise, rom tuCebidan<br />

ar Camovardes (Sejibreba);<br />

gamZleoba<br />

1. Sejibri burTis 15-20 metrze burTis tarebaSi;<br />

2. Sejibri slalomiT burTis tarebaSi;<br />

3. Sejibri burTis tarebaSi (estafeta);<br />

4. TamaSi-varjiSi garkveuli ritmiT burTis tarebaSi (estafeta);<br />

5. Sejibri xelebze awevaSi;<br />

6. `qanqara” pasebi orSi, samSi, oTxSi, xuTSi erTi mimarTulebiT<br />

da win da ukan moZraobisas gansazRvrul drois ganmavlobaSi<br />

(`qanqara” _ urTierTgadacemebi burTis SeuCereblad);<br />

7. Sejibri adgilze xtomaSi, garkveuli ritmis SenarCunebiT;<br />

8. igive varjiSi, imavdrouli driblingiT;


200<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

9. Sejibreba tyorcnaSi daTqmuli drois ganmavlobaSi (ramdeni<br />

srola Sesruldeba gansazRvruli drois monakveTSi);<br />

10. igive, mxolod iTvleba marto Cagdebuli burTebi;<br />

11. pasebi daTqmuli drois ganmavlobaSi (or, sam, oTx, xuT kaciani<br />

gundebi), ramdeni gadacema gakeTdeba gansazRvruli drois monakveTSi;<br />

12. sirbili wreze gansazRvruli drois monakveTSi;<br />

Zalovani siswrafe<br />

1. xtoma da driblingi erTdroulad;<br />

2. adgilze da moZraobisas Sejibri driblingSi, xtomaSi, tyorcnaSi,<br />

pasebSi;<br />

3. varjiSi wyvilad dacvasa da TavdasxmaSi winaaRmdegoba da mogerieba;<br />

4. wyvilad: `urika” (erT moTamaSes xelebiT uWiravs meoris fexebi<br />

da ise dahyavs);<br />

5. xtomebi wris SigniT da gareT;<br />

6. xtoma simaRleze, xtoma sigrZeze, ukan-ukan xtoma, axtoma mcire<br />

simaRleze;<br />

7. burTis tyorcna win, ukan, gverdze, mjdomare, Cacucquli,<br />

zurgze dawolili, mucelze dawolili poziciidan;<br />

8. yvela saxis estafeturi Sejibreba;<br />

9. yvela saxis varjiSi mwkrivSi (xtomebis da tyorcnebis stimulirebisTvis).


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

siswrafe<br />

201<br />

1. driblingi moednis gaswvriv, siCqaris Secvla gansazRvrul<br />

niSanze (niSani SeiZleba iyos sastvenis xma, daZaxeba an moednis<br />

romelime xazi);<br />

2. driblingis dawyeba sxvadasxva poziciidan (mdgomare, mjdomare,<br />

Cacucquli, zurgze dawolili, mucelze dawolili poziciidan);<br />

3. wyvilad, (TiTo burTi TiTos) driblingisas Seecade Seexo meore<br />

moTamaSis burTs, muxls, zurgs, zonars da ase Semdeg;<br />

4. Sejibreba driblingSi da igive estafeturad;<br />

5. burTis tareba wreze sirbiliT;<br />

6. mwvrTnelis niSanze (niSani SeiZleba iyos vizualuri, smeniTi,<br />

mgrZnobelobiTi) reaqciis gamosavleni TamaSi-varjiSebi;<br />

saxsrebis moqniloba<br />

1. burTis flobis varjiSebi sxvadasxva sportuli inventaris gamoyenebiT;<br />

2. triali, wels zemoT sxeulis Semobruneba., qveda kidurebis<br />

gawelva, zeda kidurebis gawelva, burTis floba;<br />

3. triali wriulad, gaZromebi skamis qveS, or kedels Sua viwro<br />

gasasvlelSi;


202<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

4. sxeulis zeda nawilisa da barZayebis gansaviTarebeli varjiSebi<br />

saTanado testebiT;<br />

varjiSebi sivrcul – droiTi da dinamikuri Cvevebis<br />

gansaviTareblad.<br />

1. siaruli da sirbili nela, swrafad. xtoma nela, swrafad.<br />

2. igive varjiSi, mxolod driblingiT;<br />

3. neli, swrafi driblingi. maRali driblingi, dabali driblingi,<br />

Zalian maRali driblingi, Zalian dabali driblingi;<br />

4. ori burTis tareba monacvleobiT (adgilze, moZraobisas);<br />

5. driblingi sirbiliT, xelis, mimarTulebis, siCqaris SecvliT,<br />

mwvrTnelis niSanze driblingis gagrZeleba sawinaaRmdego<br />

mimarTulebiT;<br />

6. driblingi sxvadasxvagvari nabijebiT;<br />

7. wyvilad, meore moTamaSis driblingis siCqaris imitacia;<br />

8. mwvrTneli iZleva raime ritms, bavSvebi akeTeben am ritmis imitacias<br />

xelebiT, fexebiT, burTiT;<br />

moZraobis, adaptaciis da transformaciis Cvevebis srulyofa;<br />

moZraobis kontroli<br />

1. mravalfeorovani varjiSi sxvadasxvanairi dawyebiTa da<br />

SeCerebiT;


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

203<br />

2. varjiSebi: individualuri, wyvilad, jgufSi (Zlierad gaberili<br />

burTiT, rbili burTiT, uxeSi burTiT, mZime burTiT, msubuqi<br />

burTiT, patara burTiT, didi burTiT), mcire zomis winaRobebiT,<br />

siCqaris TandaTan gazrdiT, mwvrTnelis mier sxvadasxva<br />

signalis gamoyenebiT (xmiT, xelebis moZraobiT, sastveniT,<br />

dairiT, musikiT).<br />

3. yvela saxis driblingi, tyorcna, pasi da kombinaciebi;<br />

4. yvela situacia, erTi erTze, ori orze, sami samze, oTxi oTxze,<br />

xuTi xuTze (varjiSi rogorc dacvaSi, ise TavdasxmaSi);<br />

5. raodenobrivad uTanasworo TamaSi-varjiSebi;<br />

winaswari ganWvreta da arCevani<br />

1. pasebi wyvilad, SuaSi damcveliT.<br />

2. igive varjiSi, mxolod samkaciani da xuTkaciani gundebiT (roca<br />

TamaSobs sami bavSvi, SuaSi aris erTi mcveli, roca xuTi TamaSobs<br />

_ ori mcveli);<br />

3. TamaSi erTi erTze moednis sxvadasxva monakveTze;<br />

4. TamaSi raodenobrivad uTanasworo situaciaSi (orive gundisaTvis,<br />

rigrigobiT);<br />

5. erTi-erTze da sami samze mwvrTnelis daxmarebiT;<br />

6. TamaSi dacvaSi moTamaSis daxmarebiT (rigrigobiT);


204<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

3.6 varjiSebi <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebis Sesaswavlad<br />

am TavSi aRwerilia is ZiriTadi varjiSebi, romlebic xels uwyobs<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTadi safuZvlebis aTvisebas.<br />

driblingi<br />

1. driblingi erT adgilze moZraobisas, moednis gaswvriv, moednis<br />

centrSi, moedanze daxatuli wreebisa da xazebis gaswvriv (anu<br />

moednis perimetris gaswvriv).<br />

2. driblingi moedinis centrSi. mwrvTnelis niSanze (xma, sastvenis<br />

xma, taSi da sxv.). siCqaris, mimarTulebis, xelis Secvla da<br />

sxv.<br />

3. driblingi moedanze, winaswar gansazRvruli mimarTulebiT;<br />

4. driblingi ori burTiT, adgilze da moZraobisas.<br />

5. “SeCereba”. bavSvebi atareben burTs moednis centrSi (yvelas<br />

aqvs Tav-Tavisi burTi) da mwvrTnelis niSanze Cerdebian (vinc<br />

ver axerxebs, kargavs qulas). aCvevs maT uecar SeCerebas (Se-<br />

Cereba tyorcnisTvis, an or-nabijiani SeCereba).<br />

6. “daWerobana”. bavSvebi atareben burTs moedanze (TiToeuli<br />

Tav-Tavisi burTiT) da cdiloben aicdinon im bavSvis Sexeba,<br />

romelic iWers. bavSvi, romelsac “damWeri” bavSvi Seexeba, Tvi-<br />

Ton xdeba “damWeri”. am gziT bavSvebi swavloben xelis Secvlas,<br />

ukan-ukan siaruls, mimarTulebis Secvlas, aseve `damWeri”<br />

bavSvi, romelic cdilobs Seexos danarCenebs, eCveva miznis misaRwevad<br />

swraf moZraobas daufiqreblad.<br />

7. igive TamaSi, im gansxvavebiT rom bavSvi, romelic amorCeulia<br />

(“damWeri” ), cdilobs, rac SeiZleba met bavSvs Seexos, drois<br />

gansazRvrul monakveTSi.<br />

8. bavSvi driblingiT mihyveba moednis xazebs roca Sexvdeba meore<br />

bavSvs, icvlis xels, iwyebs moZraobas sawinaaRmdego mimarTulebiT<br />

an icvlis mimarTulebas.<br />

9. `CaquCi”. bavSvebi atareben burTs moedanze, CaquCis dartymis<br />

imitaciiT, (maRali driblingi, dabali driblingi, swrafi driblingi).<br />

10. `avtomobili”, bavSvebi (yvela Tav-Tavisi burTiT) mimofantuli<br />

arian moedanze da baZaven avtomobilis moZraobas,<br />

anu iwyeben driblings adgilze (manqana gaCerebulia), Semdeg<br />

gadaadgildebian (avtomobilma daiwyo moZraoba). moZraoben mTel


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

cxrili #17. am TavSi moyvanili diagramebis pirobiTi niSnebi;<br />

205<br />

moedanze (win, ukan, marjvniv, marcxniv). Cerdebian `SuqniSanze”,<br />

anu rodesac mwvrTneli yviris `wiTeli Suqi” da isev iwyeben<br />

moZraobas, rodesac igi yviris mwvane Suqi. bolos ubrundebian<br />

sawyis wertils (avtomobili Sedis farexSi) da tyorcnian<br />

burTs naxtomSi.<br />

• es varjiSi aswavlis bavSvebs driblingis dawyebas sxvadasxva<br />

gziT, sxvadasxva saxis driblings, tyorcnas naxotmSi da isev<br />

driblings.<br />

• TamaSebisas bavSvebis moZraobebi jer kidev dauxvewavia. nelnela<br />

maTi moZraobebi ufro ixveweba da bolos imdenad avtomaturi<br />

xdeba, rom bavSvebs SeuZliaT am moZraobebis gamoyeneba<br />

TamaSis dros Seqmnil situaciaSi;<br />

11. “kudobana”. bavSvebs Sortebze cxvirsaxoci aqvT mimagrebuli<br />

da darbian moedanze. driblingiT. erTi bavSvi, romelsac cxvirsaxoci<br />

ara aqvs, cdilobs, moitacos romelime sxva bavSvis<br />

cxvirsaxoci. bavSvi, romelic moitacebs yvelaze met cxvirsaxocs,<br />

gamarjvebulia.<br />

12. Tavisufali driblingi moedanze. mwvrTnelis niSanze bavSvebi<br />

Cerdebian da trialdebian kalaTisken gverdiTi xazebis mimar-<br />

TulebiT (varjiSis dawyebisas, mwvrTneli miuTiTebs, Tu saiT<br />

unda mibrundnen). es varjiSi emsaxureba brunvebis aTvisebas.<br />

13. `pasi sakuTar Tavs”. (burTis agdeba da daWera) SeCereba da<br />

driblingis dawyeba (yvela mimarTulebiT).


206<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

14. `ZaRli da kurdReli”. bavSvebi iyofian or jgufad. (yvelas<br />

aqvs Tav-Tavisi burTi). erTi jgufis bavSvebi arian `kurdRlebi”.<br />

meore jgufisa ki _ `ZaRlebi”. `ZaRlebi” dganan moednis<br />

centralur wreSi, `kurdRlebi” ki _ sajarimo moednis wreebSi.<br />

mwvrTnelis niSanze, bavSvebi iwyeben moZraobas driblingiT.<br />

`ZaRlebi”, cdiloben Seexon `kurdRlebs”. is `kurdReli”,<br />

romelsac Seexeba `ZaRli”, wyvets TamaSs da jdeba iatakze. is<br />

`ZaRli” romelic Seexeba yvelaze met `kurdRels” TamaSis ganmavlobaSi<br />

(TamaSis xangrZlivoba winaswar aris daTqmuli), imarjvebs.<br />

15. `mgeli da cxvari”. bavSvebi (`cxvrebi”) ganawilebuli arian<br />

moednis samive wreSi. erTi bavSvi `mgeli” rCeba wreebs gareT.<br />

(yvela Tav-Tavisi burTiT), mwvrTneli acxadebs: `mgeli aq ar<br />

aris!” da `cxvrebi” iwyeben burTis tarebas mTel moedanze.<br />

`mgels” aseve SeuZlia driblingi, magram aravis ar unda Seexos.<br />

garkveul dros mwvrTneli yviris: `mgeli movida”. `mgels” Seu-<br />

Zlia Seexos yvela `cxvars”, romelic wris gareTaa. (wreSi myofi<br />

bavSvebi `daculebi” arian). wris gareT darCenili `cxvrebi”<br />

gaurbian `mgels”. is bavSvi, romelsac, `mgeli” Seexeba, TviTon<br />

xdeba `mgeli” da TamaSi grZeldeba.<br />

es TamaSi aCvevs bavSvebs, iSviaTad uyuron burTs misi tarebisas<br />

da iswavlon burTis sxvadasxvagvari tareba, moedanze warmoqmnili<br />

situaciis mixedviT.<br />

16 `meTevze”. bavSvebi (`Tevzebi”) dganan piriT xazs miRma, mwkriv-<br />

Si (yvela Tav-Tavisi burTiT.) erTi bavSvi (burTiani) dgas<br />

moednis centrSi. mwvrTnelis niSanze bavSvebi iwyeben moZraobas<br />

da cdiloben, gadalaxon sawinaaRmdego piriTi xazi ise, rom<br />

maT ar Seexos `meTevze”. is bavSvi, romelsac `meTevze” Seexeba<br />

TviTon xdeba `meTevze”.


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

207<br />

TamaSis dros yuradRebas ar amaxvileben sxvadasxva saxis Secdomebze.<br />

TamaSi aswavlis driblingis siswrafes, mimarTulebis arCevasa da<br />

situaciis winaswar ganWvretas.<br />

17. `daWerobana”. bavSvebi dayofilni arian or jgufad (yvela Tavisi<br />

burTiT) da dganan moednis Sua xazis gayolebiT, orive<br />

mxares, zurgiT erTmaneTisken. jgufs aqvs sakuTari ricxvi (1<br />

an 2), feri (Savi an TeTri) da saxeli ( `mze” an `mTvare”). im<br />

wams, rodesac mwvrTneli acxadebs romelime arCeul ricxvs,<br />

fers, an saxels, dasaxelebuli jgufis bavSvebi iwyeben driblings<br />

im piriTi xazisken, romlis pirispirac isini dasawyisSi<br />

idgnen. meore jgufis bavSvebi trialdebian da misdeven maT<br />

driblingiT. TiToeuli bavSvi meore jgufidan cdilobs Seexos<br />

im bavSvs, romelic idga mis zurgs ukan. bavSvi, romelsac exeba<br />

meore, xels wevs maRla (magram TamaSidan ar gadis). bavSvebi,<br />

romlebic xazs xelSeuxeblad miaRweven `gadarCenilni” arian.<br />

imarjvebs is jgufi, romelic daTqmul droSi met bavSvTan<br />

moaxerxebs Sexebas. TamaSis dasawyisSi bavSvebi SeiZleba Cacucqulni<br />

iyvnen, iwvnen zurgze, an mucelze.


208<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

18. `oTxi kuTxe” moednis TiToeuli naxevris oTxive kuTxeSi dgas<br />

TiTo bavSvi (yvela Tav-Tavisi burTiT), xolo TiToeuli naxevris<br />

centrSi _ erTi baSvi. mwvrTnelis niSanze kuTxeSi mdgomi<br />

bavSvi driblingiT iwyebs moZraobas kuTxeebis gasacvlelad.<br />

(maTi moZraobis mimarTuleba, romelic SeiZleba iyos saaTis<br />

isris Tanxvdenili, sawinaaRmdego an survilisamebr arCeuli,<br />

winaswar aris daTqmuli). centrSi myofi bavSvi cdilobs daikavos<br />

Tavisufali kuTxe. bavSvi romelic rCeba kuTxeSi adgilis<br />

gareSe, dgeba SuaSi da TamaSi iwyeba Tavidan.<br />

19. `gaSeSobana” bavSvebi darbian moedanze driblingiT (yvela<br />

Tav-Tavisi burTiT), erTi bavSvi (winaswar arCeuli) aseve darbis<br />

driblingiT da cdilobs Seexos romelime bavSvs. bavSvi,<br />

romelsac igi Seexeba `SeSdeba”. gawvdili xeliT, sanam mas sxva<br />

bavSvi ar Seexeba. amis Semdeg `gaSeSebuli” bavSvi isev iwyebs<br />

driblngs.<br />

20. `1, 2, 3, daviwye” bavSvebi dganan piriT xazs ukan. (yvela Tav-<br />

Tavisi burTiT) erTi bavSvi, burTiT, dgas maTken zurgSeqceviT,<br />

moednis centrSi. igi yviris: `1, 2, 3, dviwye” da trialdeba<br />

maTken. rogorc ki centrSi myofi daiyvirebs `1, 2, 3, daviwye”,<br />

xazs iqiT mdgomi bavSvebi iwyeben moZraobas driblingiT. centrSi<br />

myofi bavSvis maTken motrialebisTanave bavSvebi SeSdebian.<br />

is bavSvi, romelic pirveli ver aswrebs gaSeSebas da centrSi<br />

mdgomi bavSvi Tvals mohkravs mis moZraobas, brundeba isev xazs<br />

ukan. gamarjvebulia is bavSvi, romelic aRwevs moednis centrs<br />

ise, rom SeumCneveli rCeba misi `moZraoba”.<br />

21. `signali”. bavSvebi (yvela Tav-Tavisi burTiT) dganan mwkrivSi<br />

mwvrTnelis pirdapir. mwkrivSi mdgomi pirveli bavSvi iwyebs<br />

moZraobas mwvrTnelis signalze, romelic aniSnebs mas, saiT wavides,<br />

roca mwvrTnels xeli dabla aqvs daSvebuli, bavSvs Seu-


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

209<br />

Zlia wavides iqiT saiTac unda. rodesac mwvrTneli maRla swevs<br />

marjvena xels, bavSvi midis marcxniv (da piriqiT), rodesac<br />

mwvrTneli orive xels swevs maRla, bavSvebi iwyeben driblings<br />

sawinaaRmdego mimarTulebiT.<br />

22. estafeturi Sejibri driblingSi. or jgufad dayofili bavSvebi<br />

dganan mwkrivSi piriT xazs ukan. (yvela Tav-Tavisi bur-<br />

TiT an TiTo burTiT jgufSi), mwvrTnelis niSanze pirveli<br />

bavSvi iwyebs driblings (bavSvi SeiZleba mihyvebodes moednis<br />

xazebs, moZraobdes wreebis garSemo an moedanze mimofantuli<br />

winaRobebis garSemo), garkveuli adgilis miRwevisas moedanze,<br />

brundeba, Cerdeba mwkrivSi Semdegi bavSvis win, aZlevs mas<br />

burTs (Tu gundSi erTi burTia) an exeba xeliT meore bavSvis<br />

burTs da Semdegi bavSvi iwyebs moZraobas. ufro swrafi gundi<br />

imarjvebs.<br />

23. estafeturi Sejibreba winaRobebiT. bavSvebi dayofilni arian<br />

or jgufad (yvela Tav-Tavisi burTiT) da dganan ise, rogorc es<br />

diagramazea naCvenebi. mwvrTnelis niSanze orive mwkrivis TiTo<br />

bavSvi iwyebs driblings cali xeliT, raTa meore xeliT waaqcios<br />

misi moZraobis gayolebaze dawyobili winaRobebi, Semdeg<br />

swrafad brundeba ukan, raTa mwkrivis meore bavSvma daiwyos<br />

driblingi. meore bavSvi driblingisas myarad dgams pirveli<br />

bavSvis mier waqceul winaRobebs. (sanam winaRoba ar dgas, bavSvs<br />

ar SeuZlia gaagrZelos driblingi). ufro swrafi gundi imarjvebs.<br />

24. moedanze Tavisufali driblingisas xelis Secvla, wasvla sawinaaRmdego<br />

mimarTulebiT, mimarTulebis Secvla, driblingi<br />

SemotrialebiT da sxv.<br />

25. moednis perimetris gaswvriv driblingi xelis SecvliT, mimar-<br />

Tulebis SecvliT, siCqaris SecvliT.


210<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

26. wyvilad, moedanze driblingis Seuwyvetlad burTis gacvla<br />

meore bavSvTan.<br />

27. bavSvebi dayofili arian sam, oTx, an xuTkacian jgufebad. dganan<br />

piriT xazs iqiT. moedanze moniSne adgili survilis mixedviT,<br />

romelTanac miaxloebisas bavSvma unda:<br />

• Secvalos xeli;<br />

• wavides sawinaaRmdego mimarTulebiT;<br />

• Secvalos siCqare;<br />

• triali driblingiT;<br />

• SeCerdes naxtomis Semdeg;<br />

• wavides ukan, Secvalos xeli da isev gaagrZelos winsvla driblingiT;<br />

• Secvalos mimarTuleba;<br />

28. Cautare bavSvebs driblingis asaTvisebeli varjiSebi, raTa maT<br />

Seiswavlon:<br />

• driblingi da SeCereba;<br />

• driblingi xelis SecvliT;<br />

• driblingi sawinaaRmdego mimarTulebiT;<br />

• mimarTulebis Secvla driblingisas;<br />

• brunva;<br />

• burTis dacva driblingis dros;<br />

• driblingi zurgs ukan;<br />

• brunvis simulacia da bruni;<br />

• driblingi SeyovnebebiT;<br />

tyorcna<br />

1. sxvadasxva zomis da wonis burTis tyorcna rgolSi, sxvadasxva<br />

sima Rlis kalaTSi (sxvadasxva distanciidan);<br />

2. Tavisufali tyorcna kalaTSi;<br />

3. tyorcna kalaTSi merxidan;<br />

4. tyorcna moniSuli adgilisken, romelic SeiZleba iyos kedelze<br />

dawerili nomeri, wreebi iatakze, meore bavSvis mier mklavebiT<br />

gakeTebuli rgoli;


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

211<br />

5. burTis tyorcna winaRobis<br />

wasaqcevad, meore burTis an sxvadasxva<br />

sagnisTvis mosaxvedrad<br />

(moZraobisas da adgilidan).<br />

6. tyorcna, standartulze ufro<br />

did kalaTSi;<br />

7. tyorcna sxvadasxva zomis ufaro<br />

kalaTSi;<br />

8. tyorcna kalaTSi sxvadasxva<br />

poziciidan (kalaTisken saxiT,<br />

marjvena mxridan, marcxena mxridan).<br />

9. tyorcna kalaTSi, SejibriT. ori<br />

qula Cagdebis SemTxvevaSi, erTi<br />

qula, Tu burTi moxvdeba kala-<br />

Tis rgols, naxevari qula, Tu<br />

burTi moxvdeba fars. gundi, romelic moaxerxebs daTqmuli<br />

drois manZilze meti qulebis mopovebas, gamarjvebulia.<br />

10. Sejibri tyorcnaSi. tyorcna xorcieldeba sxvadasxva poziciidan,<br />

distanciidan, gverdebidan, faris gamoyenebiT an mis gamouyeneblad.<br />

TiTo Cagdeba _ TiTo qula. TamaSi mimdinareobs<br />

daTqmuli drois manZilze, gamarjvebamde.<br />

11. Sejibri sajarimo tyorcnaSi: gunduri da individualuri.<br />

12. `21 qula”. bavSvebi dayofili arian or jgufad da dganan<br />

orive faris sajarimoSi, tyorcnis xazTan. mwvrTnelis niSanze,<br />

mwkrivSi pirveli bavSvi (erTdroulad orive mxares) tyorcnis<br />

kalaTSi. (sul aqvs ori cdis ufleba. ori qula Tu burTi<br />

vardeba pirvelive cdaze. Tu pirvel cdaze burTi ar vardeba,<br />

bavSvi mirbis kalaTisken, xsnis burTs da isev, tyorcnis. Tu igi


212<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

agdebs meore cdaze, iRebs erT qulas). Semdegi bavSvi iwyebs tyorcnas<br />

mas Semdeg, rac pirveli bavSvi amTavrebs TamaSs, anu iyenebs<br />

pirvel an meore cdas, gundi, romelic pirveli agrovebs<br />

21 qulas, imarjvebs.<br />

13. sajarimo moedanze moniSne ramdenime satyorcni pozicia da<br />

danomre (pirveli pozicia iqneba 1, meore - 2, mesame - 3da a.S.)<br />

bavSvi iwyebs tyorcnas 1 poziciidan, eZleva sami cdis ufleba,<br />

Tu verc erTi ver Caagdo rCeba igive poziciaze da iwyebs<br />

Semdegi bavSvi, romelic samidan romelime cdaze Cagdebis Sem-<br />

TxvevaSi gadadis momdevno poziciaze (Semdeg nomerze). bavSvi,<br />

romelic pirveli miaRwevs bolo pozicias (bolo nomeri), imarjvebs.<br />

14. `samkuTxedi”. bavSvebi arian dayofili or jgufad (TiTo bur-<br />

Ti _ TiTo jgufs) da ganlagebuli orive faris qveS, rogorc<br />

es qvemoT diagramazea naCvenebi. tyorcnisTvis moiniSneba sami<br />

pozicia, bavSvs eZleva sami cdis ufleba burTis Casagdebad.<br />

TamaSi iwyeba mwvrTnelis niSanze.<br />

mwkrivSi pirveli bavSvi iwyebs tyorcnas. sanam wina bavSvi<br />

ar Caagdebs burTs pirvelive cdaze an sami cdidan romelimes<br />

ar gamoiyenebs Casagdebad, Semdeg bavSvs ar SeuZlia daiwyos<br />

tyorcna, igi dgas Tavis poziciaze da ver gadava Semdegze.<br />

gundi, romelic pirveli daasrulebs tyorcnebs, imarjvebs.<br />

15. varjiSebis dros tyorcna SeiZleba Sesruldes ori xeliT, erTi<br />

xeliT, naxtomSi ori xeliT da naxtomSi erTi xeliT.<br />

16. burTis agdeba maRla, Semdeg daWera da tyorcna;<br />

17. kalaTisken piriT mdgomi bavSvi agdebs burTs win da maRla. mirbis,<br />

Semotrialdeba, iWers burTs, isev Semotrialdeba (sayrdeni<br />

fexis gamoyeneba) da styorcnis kalaTSi.


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

213<br />

18. tyorcna kalaTisken calTvaldaxuWuli.<br />

19. bavSvebi dganan sajarimo moedanze (yvela Tav-Tavisi burTiT)<br />

zurgiT kalaTisken. mwvrTnelis niSanze bavSvebi, Semotrialdebian<br />

(win an ukan) da styorcnian kalaTSi.<br />

20. bavSvebi dganan farisken saxiT. burTi iatakzea. mwvrTnelis<br />

niSa nze isini swrafad iReben burTs iatakidan da styorcnian<br />

kalaTSi.<br />

21. bavSvebi dganan piriT farisken, burTi uWiravT zurgs ukan.<br />

mwvrTnelis niSanze isini agdeben burTs iatakze fexebs Soris,<br />

iWeren da tyorcnian kalaTSi.<br />

22. bavSvebi dganan piriT farisken burTi moTavsebulia koWebs Soris.<br />

mwvrTnelis niSanze isini xtebian da burTs koWebiT igdeben<br />

ise, rom daiWiron xeliT. Semdeg tyorcnian kalaTSi.<br />

23. cal fexze damdgari tyorcna;<br />

24. Sejibreba samqulian tyorcnaSi;<br />

25. agoreben burTs kalaTisken, gaekidebian, gaCerdebian ise, rom<br />

burTi moeqces fexebs Sua, (ise, rom erTi xeli hqondes win,<br />

meore _ ukan), aiRe da styorcne kalaTSi.<br />

26. iatakze damjdari tyorcna kalaTisken;<br />

27. farisaken burTis gadagdeba, Semdeg Camoxsna da tyorcna kalaTSi.<br />

28. tyorcna wyvilad yvela poziciidan.<br />

29. tyorcnis asaTvisebeli varjiSebi (fexebis pozicia, burTis<br />

simZimis SegrZneba, burTisTvis biZgis micemis swori Tanamimdevroba,<br />

majis moZraoba, burTis gaSveba, xelebis gaSla).<br />

30. Sejibreba tyorcnaSi farTan axlos cal fexze axtomiT (leiafi).<br />

31. Sejibreba “pasebi da tyorcna”, SeCerebis Semdeg marjvena mxares,<br />

marcxena mxares, marjvena xeliT, marcxena xeliT.<br />

driblingi da tyorcna<br />

driblingisa da tyorcnis kombinirebuli varjiSebi aCvevs bavSvebs<br />

swori gadawyvetilebebis miRebas TamaSis dros (magaliTad: Tu<br />

moTamaSe axloa kalaTTan, unda styorcnos, Tu Sorsaa _ driblingiT<br />

unda miuaxlovdes kalaTs, raTa styorcnos kalaTSi).


214<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

1. “yvela erTad kalaTisken”. bavSvebi dayofili arian or jgufad<br />

(yvela Tav-Tavisi burTiT) da dganan moednis centraluri xazis<br />

orive mxares erTmaneTisken zurgiT, rogorc es diagramazea<br />

naCvenebi. mwvrTnelis niSanze yvela bavSvi erTdroulad iwyebs<br />

driblings im kalaTisken romlis pirispir dganan isini. vinc<br />

Caagdebs, swrafad brundeba ukan da jdeba iatakze. TiToeul<br />

bavSvs burTis Casagadebad eZleva sami tyorcnis ufleba, ris<br />

Semdegac, miuxedavad imisa, Caagdo Tu ara, isev brundeba ukan,<br />

magram ar jdeba iatakze. gundi, romlis yvela bavSvi zis iatakze,<br />

adre imarjvebs.<br />

es TamaSi SeiZleba daiwyos jdomiT, Cacucquli, dawolili zurgze<br />

an mucelze. tyorcna SeiZleba Sesruldes naxtomSi, SeCerebis Semdeg<br />

da aseve cal fexze axtomiT farTan axlos.<br />

2. igive TamaSi, mxolod mwvrTnelis niSanze win an ukan brunviT.<br />

da bavSvebi midian driblingiT sawinaaRmdego kalaTisken da<br />

styorcnian.<br />

3. Sejibri driblingsa da tyorcnaSi. bavSvebi dayofili arian<br />

or jgufad (yvela Tav-Tavisi burTiT). mwvrTnelis niSanze<br />

pirveli bavSvi iwyebs moZraobas, Semdeg Cerdeba da tyorcnis<br />

kalaTisken. Tu igi agdebs burTs pirvelive cdaze, swrafad<br />

brundeba ukan, Tu ver agdebs, mas aqvs ufleba, kidev orjer<br />

scados burTis kalaTSi Cagdeba. samive cdis gamoyenebis Semdeg<br />

bavSvi brundeba ukan ( Caagdo Tu ara). imarjvebs gundi,<br />

romelic met burTs agdebs daTqmuli drois manZilze.<br />

4. igive TamaSi, mxolod, burTis Casagdebad erTi cda. bavSvi miuxedavad<br />

imisa, Caagdo burTi Tu ara, brundeba ukan, sawyis poziciaze.<br />

meore bavSvi iwyebs, rodesac pirveli bavSvi amTavrebs<br />

tyorcnas.


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

215<br />

5. driblingi slalomiT. Sejibri. bavSvebi dayofili arian or<br />

jgufad (yvela TavTavisi burTiT an TiTo burTi TiTo jgufs).<br />

bavSvebi dganan piriT xazs iqiT, mwkrivSi (ix. diagrama). pirveli<br />

bavSvi iwyebs driblings slalomiT moedanze ganlagebuli sagnebis<br />

garSemo, uaxlovdeba kalaTs da styorcnis. Semdeg<br />

brundeba Tavis mwkrivSi. imarjvebs gundi, romelic met burTs<br />

Caagdebs daTqmuli drois ganmavlobaSi.<br />

6. `TamaSi wreSi”. bavSvebi dayofili arian or jgufad (yvela Tav-<br />

Tavisi burTiT) da dganan mwkrivSi orive fars ukan. sajarimo<br />

moedanze wriulad Sesvlis Semdeg (ix. diagrama) bavSvi styorcnis<br />

kalaTSi. (igive kalaTSi, romlis ukanac igi dgas).<br />

7. `TamaSi sami wris garSemo”. bavSvebi dayofili arian or jgufad<br />

da dganan piriTi xazis iqiT (yvela Tavisi burTiT). mwvrTnelis<br />

niSanze pirveli bavSvi iwyebs driblings. uvlis garSemo<br />

moedanze daxatul yvela wres (ix. diagrama), Semdeg styorcnis<br />

kalaTSi da brundeba sawyis poziciaze. orive gundi iwyebs<br />

erTdroulad. imarjvebs gundi, romelic met burTs agdebs<br />

daTqmuli drois manZilze.


216<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

8. Sejibri driblingsa da tyorcnaSi (slalomi) moednis naxevridan.<br />

bavSvebi dayofili arian or jgufad (yvela Tav-Tavisi<br />

burTiT) da dganan mwkrivSi moednis centraluri xazis orive<br />

mxares (ix. diagrama). pirveli bavSvi iwyebs driblings moedanze<br />

moTavsebuli sagnebis gverdis avliT, uaxlovdeba kalaTs da<br />

styorcnis. aqvs erTi cdis ufleba. meore bavSvi iwyebs moZraobas<br />

maSin, roca pirveli bavSvi ukan ibrunebs kalaTisken<br />

natyorcn burTs. imarjvebs gundi, romelic met burTs Caagdebs<br />

daTqmuli drois manZilze.<br />

9. `estafeturi Sejibri”. bavSvebi dayofili arian sam an oTx<br />

jgufad (yvela Tav-Tavisi burTiT) da dganan rigSi piriT xazs<br />

ukan. mwvrTnelis niSanze yoveli rigis pirveli bavSvi iwyebs<br />

driblings sawinaaRmdego kalaTisken, Semdeg Cerdeba da tyorcnis,<br />

iWers ukan dabrunebul burTs, mirbis Tavisi mwkrivisken<br />

da exeba Semdeg bavSvs, romelic mxolod amis Semdeg iwyebs moZraobas.<br />

imarjvebs gundi, romelic met burTs agdebs daTqmuli<br />

drois manZilze. nebadarTulia nebismieri saxis tyorcna (Se-<br />

Cerebis Semdeg, naxtomiani, farqveSidan cal fexze axtomiT da<br />

sxv.).


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

217<br />

10. driblingi moednis naxevridan. mimarTulebis SecvliT Sesvla<br />

farqveS marjvnidan, marcxnidan, burTis tareba marcxena xeliT,<br />

marjvena xeliT.<br />

11. driblingi moednis naxevridan. (driblingis sxvadasxvagvari dawyeba,<br />

pasi sakuTar Tavs, SeCereba da isev driblingi) tyorcna,<br />

(naxtomiT, SeCerebis Semdeg, nabiji win da tyorcna, farqveS<br />

cal fexze axtomiT, farqveS axtoma cal fexze motrialebiT).<br />

12. driblingi moednis naxevridan da tyorcna.<br />

13. sxvadasxva saxis driblingisa da tyorcnis kombinacia moednis<br />

naxevridan da piriTi xazebidan.<br />

14. driblingis dawyeba (sxvadasxvagvari dawyeba) da tyorcna.<br />

15. farqveS cal fexze axtomis swavleba (damokidebulia bavSvebis<br />

asakze) (ix. cxrili #18).<br />

meTodi #1<br />

• gaiqeci burTiT xelSi. daiTvale `1-2” da mesame Tvlaze gadaagde<br />

burTi win, maRla, or boZs Soris gabmuli Tokis gadaRma an<br />

wreSi.<br />

• gaiqeci, aiRe burTi iatakidan da ori Tvlis Semdeg gadaagde<br />

(SeuCereblad).<br />

• driblingi iatakze daxatul niSnamde `driblingis Sewyveta”,<br />

SeWra kalaTisken da tyorcna (nu miaqcev yuradRebas imas, rom<br />

dasawyisSi bavSvebi gadaadgamen orze met nabijs da sxva wesebsac<br />

daarRveven).<br />

• igive varjiSi, mxolod burTi uWiravs mwvrTnels sajarimo tyorcnis<br />

xazTan.<br />

• driblingi da SeWra sam Tvlaze (marjvnidan, marcxnidan, marjvena<br />

xeliT, marcxena xeliT).<br />

meTodi #2<br />

• burTiT farqveS, erTi nabiji da tyorcna.<br />

• daixie ukan, driblingi Soridan, SeCerdi, erTi nabiji da tyorcna.<br />

• driblingi ufro Soridan, vidre wina varjiSis dros, SeCereba<br />

da tyorcna.<br />

• driblingi kalaTisken.


218<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

meTodi #3<br />

• farqveS, srola cal fexze axtomiT (lei-afi). erTi muxli aweulia.<br />

(marjvena mxridan SeWrisas aweulia marjvena muxli, marcxena<br />

mxridan SeWrisas ki _ marcxena).<br />

• erTi nabiji ukan, mere isev erTi nabiji win da tyorcna.<br />

• ori nabiji ukan, mere ori win da tyorcna.<br />

cxrili #18. farSi Sesvlis swavlebis progresuli meTodis<br />

magaliTi<br />

pasebi<br />

1. wyvilad (TiToeuli Tav-Tavisi burTiT). burTebis gacvla (adgilze,<br />

Cacuqculi , damjdari, mucelze dawolili).<br />

2. igive varjiSi sam, oTx, xuTkacian jgufSi.<br />

3. wyvilad, gverdigverd, fexebis garSemo burTiT rvianis Semoxazva,<br />

mere burTebi icvleba.<br />

4. wyvilSi, TiToeuli Tav-Tavisi burTiT), burTis gadacema yvela<br />

SesaZleblobis gamoyenebiT.<br />

5. igive varjiSi sam, oTx, xuTkacian jgufebSi.<br />

6. igive, rac wina varjiSisas, mxolod yovel or, sam, oTx, xuTkacian<br />

jgufSi burTebis raodenoba nel-nela mcirdeba erT burTamde.<br />

7. wyvilad (TiTo wyvils TiTo burTi). wyvilis erTi bavSvi or<br />

nabijSi gadascems Tavis mewyviles burTs xelidan xelSi. meordeba<br />

ramdenimejer, fexis aurevlad.<br />

8. igive varjiSi sam, oTx, xuTkacian jgufebSi (siaruliT an sirbiliT).<br />

9. wyvilad, bavSvebi dganan erTmaneTis pirispir. pasi, Semdeg tyorcnis<br />

imitacia.<br />

10. wyvilad. wyvilis uburTo bavSvi xeliT aniSnebs sad unda burTis<br />

miReba da garbis iqiT. wyvilis burTiani bavSvi awvdis burTs<br />

uburTo bavSvs adgilze axtomiT.<br />

11. wyvilad. zurgs ukan pasi cali xeliT.


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

219<br />

12. wyvilad. sirbili wris garSemo, Semdeg pasi da gaqceva sawinaaRmdego<br />

mimarTulebiT.<br />

13. dayavi bavSvebi or jgufad (TiTo jgufi TiTo burTiT) da<br />

Caamwkri ve. rigis pirveli bavSvi ugorebs burTs ukan mdgom Tanagundels<br />

fexebSua. mwkrivis bolo bavSvi iWers burTs da driblingiT<br />

garbis mwkrivis TavSi. imarjvebs is jgufi, romlis<br />

pirveli bavSvi ufro swrafad gaxdeba isev pirveli.<br />

14. igive TamaSi, magram damjdari.<br />

15. igive varjiSi. mxolod bavSvebi burTs gadascemen erTmaneTs<br />

wels zemoT tanis SemobrunebiT (damdgari da damjdari).<br />

16. `matarebeli”. wina varjiSis msgavsad, bavSvebi sxedan iatakze,<br />

niSanze burTs gadascemen xelidan xelSi (ix. diagrama) uknidan<br />

Tavs zemoT, ukana bavSvi, romelic iwyebs burTis gadawodebas,<br />

garbis win, raTa burTma gaagrZelos moZraoba. imarjvebs is<br />

jgufi, romelic burTis gadawodebiT pirveli miaRwevs moedanze<br />

winaswar moniSnul adgils.<br />

17. `pasi zigzagurad”. dayavi bavSvebi or jgufad da daayene ise,<br />

rogorc es diagramazea naCvenebi. niSanze bavSvebi iwyeben bur-<br />

Tis gadacemas. daiTvale, ramdenjer moaswreben isini burTis<br />

gadawodebas daTqmuli drois ganmavlobaSi.


220<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

18. `varskvlaviseburi pasi”. daayene bavSvebi centraluri wris<br />

garSemo ise, rogorc diagramazea naCvenebi. niSnanze bavSvebi<br />

iwyeben burTs gadawodebas erTi moTamaSis gamotovebiT.<br />

19. `ormagi varskvlaviseburi pasi”. igive, rac wina varjiSisas,<br />

mxolod ori jgufi ori wris garSemo. (TiTo jgufs – TiTo<br />

burTi). jgufSi burTis gadawodeba xdeba erTdroulad.<br />

20. pasi d moZraoba:<br />

• bavSvTa ori kolona erTmaneTis pirispir. burTis gadawodeba<br />

pirdapir mdgomi moTamaSisken da gaqceva mopirdapire mwkrivis<br />

boloSi.<br />

• ori kolona erTmaneTis pirispir. burTis gadawodeba da gaqceva<br />

sakuTari mwkrivis boloSi.<br />

• pasi da gaqceva. (oTxkaciani jgufebi). burTis gadawodeba da<br />

adgilis gacvla meore bavSvisTvis. (ix. diagrama).<br />

• bavSvebi dganan, rogorc es diagramazea mocemuli. calke mdgomi<br />

burTiani bavSvi awvdis burTs uaxloes bavSvs da garbis<br />

swor xazze misagan dabrunebuli burTis misaRebad. igive meordeba<br />

Semdeg bavSvTan da grZeldeba mwkrivis bolo bavSvamde.


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

221<br />

• bavSvebi dganan wriulad. erTi – centrSi. wreze mdgomi bavSvebi<br />

burTs awvdian centrSi mdgom bavSvs da icvlian adgilebs.<br />

• bavSvebi dganan oTxkuTxedad. awvdian burTs gverdze mdgom<br />

bavSvs saaTis isris mimarTulebiT. mwvrTnelis niSanze icvleba<br />

burTis gadawodebis mimarTuleba saaTis isris sawinaaRmdegod.<br />

• bavSvebi dganan oTxkuTxedad. (ori burTiT) jvaredini pasebi.<br />

niSanze pasebis saxeoba icvleba.<br />

• igive varjiSi. pasebis Semdeg, adgilis SecvliT.<br />

21. ori mwkrivi erTmaneTis pirispir. pasi mopirdapire moTamaSisken<br />

da moZraoba sawinaaRmdego mwkrivis boloSi.<br />

22. ori mwkrivi. pasi da gaqceva sakuTari mwkrivis boloSi.<br />

23. ori mwkrivi. pasi da gaqceva marjvniv. burTis mimRebic aseve<br />

awvdis pass da mirbis marcxniv.<br />

24. TamaSi-varjiSi, moZraobisas pasis asaTviseblad. (`tik-taki”<br />

ors, sams, oTxs, xuTs Soris).<br />

• wyvilad. gverdulad gadaadgileba da pasi.<br />

• wyvilad. gverdulad sirbili da pasi.<br />

• wyvilad. pasi win sirbilis dros (fexis wveri win aris mimar-<br />

Tuli). pasi ar unda iyos Zalian maRali, dabali, swrafi. (mwvrTnels<br />

aucileblad miaCnia, rom bavSvma burTi miRebisTanave miawodos).<br />

• wyvilad. sirbili da burTis gadacema yvela mimarTulebiT.<br />

25. TamaSi-varjiSi `tik-taki”, orTa Soris, marjvniv, marcxniv,<br />

moednis centrSi, (mwvrTnelis niSanze mimarTulebis SecvliT).<br />

26. `tik-taki” ors Soris. daiTvale, ramden pass gaakeTebs wyvili,<br />

sanam miaRwevs piriT xazs. pasebze muSaobis dros yvela varji-


222<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

Si daasruleT tyorcniT. maT Soris farTan axlos cal fexze<br />

xtomSi tyorcniT.<br />

27. `tik-taki” wyvilad. moedanze mdebare winaRobebis gverdis avliT<br />

(periferiuli mxedvelobis gasaumjobeseblad).<br />

28. ori mwkrivi piriT xazs iqiT, uburTod. mwvrTneli burTs agdebs,<br />

agorebs an awvdis asxletil burTs. mwkrivis ori pirveli<br />

bavSvi gamorbis da cdilobs daeuflos burTs. moTamaSe, romelic<br />

iWers mas, gadadis `tik-tak” pasze. meore moTamaSesTan.<br />

29. `tik-taki” sams, oTxs, xuTs Soris.<br />

30. `tik-taki” sams Soris ori burTiT. (ix. diagrama).<br />

31. `tik-taki” orSi, samSi, oTxSi, xuTSi burTis faridan Camoxsnis<br />

Semdeg.<br />

32. `talRebi” samSi, oTxSi, xuTSi (farTo `talRebi”, viwro `tal-<br />

Rebi”, driblingiT).<br />

driblingi, pasebi da tyorcna<br />

1. Tavisufali driblingi moedanze, mwvrTnelis niSnaze burTis<br />

gacvla meore bavSvisTvis da driblingis gagrZeleba.<br />

2. wyvilad. erTi bavSvi dgas moednis centrSi, fexebi ganze da


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

223<br />

mklavebgaSlili. meore bavSvi dgas misgan 3-4 metris daSorebiT.<br />

niSanze igi iwyebs driblings gaCerebuli bavSvis mimarTulebiT,<br />

uZvreba mklavebqveS, darbis mis garSemo da brundeba driblingiT<br />

ukan, Cerdeba, Semotrialdeba (ukan, win) da awvdis burTs<br />

Semdeg bavSvs, romelic imeorebs igives.<br />

3. wyvilad. pirveli bavSvi dgas burTiT. meore bavSvi misgan 3-<br />

4 metris daSorebiT dgas uburTod. burTiani bavSvi moZraobs<br />

driblingiT meore bavSvisken. Cerdeba mis win da aZlevs burTs<br />

xelSi. TviTon midis ukansvliT, sawyisi poziciis dasakaveblad.<br />

burTiani bavSvi imeorebs igives mis mimarT.<br />

4. igive varjiSi sams, oTxs da xuTs Soris.<br />

5. wyvilad. (orive Tav-Tavisi burTiT). iwyeben moZraobas gverdigverd<br />

driblingiT. mwvrTnelis niSanze icvlian adgilebs da<br />

agrZeleben driblings mewyvilis burTiT.<br />

6. igive varjiSi sams, oTxs, xuTs Soris.<br />

7. igive varjiSi or mwkrivad siaruliT, sirbiliT.<br />

8. wyvilad. pirveli bavSvi iwyebs driblings ori burTiT. meore<br />

mirbis mis gverdiT. niSanze pirveli bavSvi awodebs burTebs<br />

mewyviles, romelic agrZelebs driblings, aseve ori burTiT.<br />

igive varjiSi siaruliT da sirbiliT.<br />

9. `tik-tak” pasi ors, sams, oTxs, xuTs Soris driblingiT. (riblingi,<br />

SeCereba, pasi). Seaxsene bavSvebs, rom maT unda Seasrulon<br />

driblingi marjvena xeliT marjvena mxares da marcxena xeliT<br />

marcxena mxares.<br />

10. estafeta driblingiT. (ix. diagrama) SeCerebebi da pasebi wyvilebsa<br />

da sameulebSi.<br />

11. igive varjiSi, mxolod driblingi SeuCereblad.<br />

12. bavSvebi dganan mwkrivad. naxevari moednis oTxive kuTxeSi (TiTo


224<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

burTi TiTo jgufs). niSanze TiToeuli mwkrivis pirveli bavSvi<br />

iwyebs driblings sajarimo moednis wrisken. Cerdeba, trialdeba<br />

da awodebs burTs Semdegs Tavis mwkrivSi, TviTon garbis<br />

ukan. imarjvebs gundi, romelic daTqmuli drois manZilze Seasrulebs<br />

met pass.<br />

13. igive varjiSi, mxolod pasi da gaqceva marjvniv.<br />

14. igive varjiSi im gansxvavebiT, rom SeCerebis Semdeg bavSvi awvdis<br />

burTs mopirdapire mwkrivis bavSvs da TviTon garbis igive<br />

mwkrivis boloSi.<br />

15. `tik-taki” ors Soris (Sejibrebis formiT).<br />

16. `tik-taki” sams, oTxs, xuTs Soris (mxolod erTi mimarTulebiT<br />

an win da ukan).<br />

17. wyvilad. `gadawodeba da wasvla”, burTis gadawodeba da gaqceva<br />

kalaTisken dabrunebuli pasis misaRebad, kalaTSi tyorcnis<br />

ganzraxviT;<br />

18. wyvilad. erTi bavSvi styorcnis burTs, meore garbis mis Camosaxsnelad<br />

da awvdis ukan pirvel bavSvs (TiToeul bavSvs aqvs<br />

sami cdis ufleba, Semgeg rolebi icvleba).<br />

19. igive varjiSi sxvadasxva variantiT. bavSvi, romelmac Camoxsna<br />

burTi awvdis sxva bavSvs, romelmac daikava pirveli bavSvis<br />

adgili.<br />

20. `tik-taki” ors, sams, oTxs, xuTs Soris, mwvrTnelis mier kalaTSi<br />

natyorcni burTis Camoxsnis Semdeg.<br />

21. `talRebi” sams, oTxs, xuTs Soris. erTi mimarTulebiT an erTi<br />

da Semdeg sawinaaRmdego mimarTulebiT.<br />

22. ori mwkrivi piriT xazs iqiT. erTi bavSvi agorebs burTs win,<br />

meore, igive mwkrividan, garbis, raTa daeuflos gagorebul<br />

burTs. dauflebis Semdeg pasi bavSvisken, romelic amasobaSi<br />

Semovida moedanze da burTis gadamwodebel bavSvTan TamaSobs<br />

`gadaawode da gaiqeci” (marjvena mxridan, marcxena mxridan,<br />

marjvena xeliT, marcxena xeliT).<br />

23. `tik-taki” ors, sams, oTxs, xuTs Soris driblingiT. SeCereba,<br />

pasi da styorcna (yvela saxis tyorcna, poziciebis SecvliT).<br />

TamaSi iwyeba ors Soris da nel-nela gadadis sams, oTxs, xuTs<br />

Soris.<br />

24. `tik-taki” sams Soris, romelic iwyebs burTis CamoxsniT. Semdeg<br />

burTi gadaewodeba moednis centrSi mdgom moTamaSes, romelic<br />

midis driblindiT sawinaaRmdego kalaTisken. es praqtikulad,<br />

swrafi Setevaa, moednis sam nawilad gayofiT (centri, marjvena<br />

mxare da marcxena mxare).


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

225<br />

25. TamaSi-varjiSi driblingis, pasisa da tyorcnis sxvadasxva variantiT:<br />

• `tik-taki” sams Soris ori burTiT;<br />

• xelidan xelSi burTis micema, ukan miReba da driblingi;<br />

• driblingi, pasi da tyorcna;<br />

• pasi da gaqceva dabrunebuli burTis misaRebad da burTis<br />

miRebis Semdeg pasi Tanagundelisken, romelic ukve kalaTTanaa;<br />

• ori mwkrivi moednis Sua xazTan, pasi Tanagundelisken, Semdeg<br />

gaqceva dabrunebuli pasisTvis, driblingi kalaTTan miaxloebis<br />

mizniT da Semdeg pasi Tanagundelisken, romelic iWreba<br />

kalaTisken.<br />

26. `oTxi kuTxe”, bavSvebi dganan mwkrivSi moednis oTxive kuTxeSi<br />

(ori burTi). niSanze gverdigverd mdgomi mwkrivis ori bavSvidan<br />

(erTi burTiT, erTi uburTod), burTiani iwyebs driblings<br />

sawinaaRmdego kalaTis sajarimo moednisken. Cerdeba, awvdis<br />

bavSvs, romelic aseve morboda igive kalaTisken da TviTon<br />

mirbis dabrunebuli pasis misaRebad da tyorcnis kalaTSi. es<br />

varjiSi SeiZleba Catardes ise, rom burTi iyos xan marjvena,<br />

xan marcxena mxares, Sesabamisad, marjvena xelis gamoyenebiT.<br />

27. sxvadasxva driblingis, pasis da tyorcnis kombinacia; pasi,<br />

driblingi, tyorcna, tyorcna driblingi pasi da a.S.<br />

auxseni bavSvebs driblingis, pasisa da tyorcnis kombinaciis<br />

mniSvneloba da daakvirdi, Tu rogor gamoiyeneben bavSvebi<br />

maT situaciis Sesabamisad.


226<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

dacva da kombinacia driblingiT.<br />

pasiT da tyorcniT<br />

TamaSisas gundi xan dacvaSia, xan - TavdasxmaSi. aqedan gamomdinare,<br />

rodesac moTamaSes aqvs burTi, igi valdebulia daicvas is (amisTvis<br />

saWiroa tanis garkveuli moZraoba, burTis flobis teqnikis, drois<br />

SerCevis, sivrceSi kargi orientaciis da sxva Cvevebis daufleba).<br />

Tu burTs mowinaaRmdege eufleba, gundma unda SeZlos misi ukan<br />

dabruneba (ujarimod, anu sxeulis kargi wonasworobiT da koordinaciiT)<br />

da aseve unda daicvas sakuTari kalaTi.<br />

Tavidan es koncefcia bavSvebisTvis sakmaod bundovania. amitom,<br />

mwvrTnelma moTamaSeebs unda SesTavazos iseTi TamaSi-varjiSebi,<br />

romle bic xels Seuwyobs bavSvebs am koncefciis gagebaSi, anu moTamaSeebma<br />

unda daimaxsovron, rom:<br />

• burTi unda iyos daculi (burTis SenarCuneba).<br />

• burTiani moTamaSis winaaRmdeg dacvis dros, unda<br />

Seecado, agreTve, waarTva mas burTi;<br />

• uburTo moTamaSis dacvisas, unda Seecado, rom man<br />

burTi ar miiRos;<br />

aseve mniSvnelovania, bavSvebma gaigon, Tu romel kalaTSi unda<br />

styorcnon burTi da romeli _ daicvan.<br />

1. erTi erTze, (orive Tav-Tavisi burTiT). Seecade, Seexo mowinaaRmdegis<br />

zurgs, fexebs, burTs (imarjvebs is bavSvi, romelic<br />

pirveli exeba meore bavSvs winaswar miTiTebul adgilebze).<br />

2. igive TamaSi SeiZleba Catardes sam, oTx da xuTbavSvian jgufeb-<br />

Si (TandaTan garTulebiT: periferiuli xedva, koordinacia da<br />

sxv.).<br />

3. igive TamaSi SeiZleba Catardes rogorc Tavisufali TamaSi<br />

mTel moedanze. bavSvi, romelic dakargavs burTs an misi burTi<br />

gadakveTs moednis xazs, gadis TamaSidan.<br />

4. `kudobana”. (Sortze Camokidebuli cxvirsaxoci). vinc dakargavs<br />

Tavis `kuds”, gadis TamaSidan;<br />

5. wyvilad. burTiani bavSvi Tavdasxmelia da uburTo ki mcveli.<br />

mwvrTnelis niSanze uburTo mcveli cdilobs, waarTvas burTi<br />

Tavdasxmels.<br />

6. igive SeiZleba Catardes moednis wreebSi. bavSvi, romelic gadacdeba<br />

wres, gadis TamaSidan.


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

227<br />

7. wyvilad. erTi bavSvi atarebs or burTs, meore cdilobs, waarTvas<br />

mas isini.<br />

8. wyvilad, mwvrTneli agdebs burTs da bavSvebi cdiloben daeuflon<br />

mas. bavSvi, romelic daeufleba burTs, Tavdamsxmelia.<br />

xolo meore - mcveli. (dainiSne dro, romlis ganmavlobaSic<br />

bavSvi an dakargavs burTs an piriqiT - daeufleba);<br />

9. igive TamaSi-varjiSi moednis naxevarze, piriT ukana xazisa da<br />

faris axlos. (burTiani moTamaSe unda Seecados, Caagdos burTi<br />

kalaTSi);<br />

10. TamaSi moednis gverdiT da piriT xazebis axlos. (erTi pasis<br />

mimwodebeli, erTi Tavdamsxmeli da erTi mcveli). Tavdamsxmeli<br />

cdilobs, gaTavisufldes dacvisgan, Tu igi amas axerxebs, iRebs<br />

burTs pasis mimwodebilisgan da cdilobs Caagdos kalaTSi.<br />

(Semdeg rolebi icvleba);<br />

11. erTi erTze. mwvrTneli awodebs burTs xelidan xelSi. (ix. diagrama).<br />

• dayavi bavSvebi or jgufad. wyvils qmnis TiTo bavSvi<br />

TiTo jgufidan. winaswar gansazRvre ramdeni Seteva da<br />

kontrSeteva unda ganaxorcielos TiToeulma wyvilma<br />

(an daawese garkveuli dro, romelic gamoyofili aqvs<br />

TiToeul wyvils).<br />

• bavSvebi iyeneben yvela naswavl elements.<br />

• mwrTneli aseve iTavsebs TamaSis msajis funqciebsac.<br />

Za lian patara bavSvebis mier wesebis darRvevaze reagireba<br />

maincdamainc sasurveli ar aris. arc sastvenis<br />

xmarebaa mizanSewonili, saWiroebis SemTxvevaSi, mimarTe<br />

maT mSvidad.<br />

• mogvianebiT, erTi erTze TamaSi ufro gaumjobesdeba,<br />

moZraobebi daixveweba (iswavlian mtyorcnelis da


228<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

dribli oris winaaRmdeg Cadenil jarimebs Soris gansxvavebis<br />

garCevas); bavSvebi or mwkrivad dganan sajarimo<br />

xazTan da asruleben sajarimo tyorcnas.;<br />

• mwkrivi, romelic agdebs met burTs daTqmuli drois man-<br />

Zilze, imarjvebs.<br />

12. erTi erTze mTel moedanze. Tu burTi tovebs moednis farglebs,<br />

mwvrTneli abrunebs mas isev moedanze;<br />

13. erTi erTze piriTi xazidan. (burTi TamaSSi Semoaqvs mwvrTnels<br />

xelidan xelSi gadacemiT, iatakidan asxletiT, agdebiT). mwvrTneli<br />

miuTiTebs Tavdamsxmels, Tu saiT wavides, romeli xeli<br />

gamoiyenos, da uCvenebs dacvas, ra gaakeTos;<br />

14. ori erTis winaaRmdeg erT adgilze (ix. diagrama).<br />

15. ori erTze moZraobisas (ix. diagrama).


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

229<br />

16. ori erTze mini-matCis dawyeba burTis agdebis Semdeg (bavSvebma<br />

ukve ician agdebuli burTis dasauflebeli moZraobebi). bavSvi<br />

unda ecados burTis kalaTSi Cagdebas.<br />

17. ori erTi mini-matCi. iwyeba sadavo burTiT. mTel moedanze dayavi<br />

bavSvebi or jgufad. imarjvebs gundi, romelic miaRwevs<br />

garkveul angariSs an Caagdebs met burTs drois garkveul monakveTSi;<br />

18. ori orze mwvrTnelis daxmarebiT;<br />

19. sami samze (saboloo mizani 6-7 wlis bavSvebis wvrTnisas) Tama-<br />

Sisas 6-7 wlis bavSvebisTvis yvelaze mniSvnelovania maTi <strong>kalaTburTi</strong>sadmi<br />

SemoqmedebiTi midgoma, arCevanis gakeTebis sa-<br />

Sualeba da garToba. Tavidan bavSvebi arc ise xSirad awvdian<br />

burTs, ufro cdiloben miiRon burTi da ataron igi. mwvrTnelma<br />

am dros moTmineba unda gamoiCinos. TamaSis dros SeiZleba<br />

bavSvebs aswavlos sxvadasxva wesi;<br />

20. Tavisufali TamaSi sami samze driblingis gareSe. gunds ar Seu-<br />

Zlia tyorcnos kalaTSi, sanam ar miawvdian pasebis garkveul<br />

raodenobas.<br />

21. igive TamaSi-varjiSi sxvadasxva variaciebiT. mag. gunds ar Seu-<br />

Zlia styorcnos kalaTSi, sanam yvela bavSvi ar Seexeba burTs;<br />

22. sami samze mwvrTnelis daxmarebiT;<br />

23. TamaSi iwyeba sami moTamaSiT da nel-nela gadadis sami samze<br />

TamaSi, TandaTan Semodis erTi, ori, sami mcveli (am dros iqmneba<br />

situaciebi uTanasworo raodenobis moTamaSeebiT);<br />

24. erTi erTze uburTod; gaTavisufleba burTis misaRebad moednis<br />

konkretul nawilSi;<br />

25. igive varjiSi burTiT, driblingi da tyorcna;<br />

26. sami samze. centraluri xazidan sajarimo tyorcnis xazamde moedani<br />

isea dayofili, rogorc es diagramazea naCvenebi (sam nawilad).


230<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

samive moTamaSem unda iTamaSos Tav-Tavis nawilSi, magram, rogorc<br />

ki gascdebian sajarimo tyorcnis xazs farisken, maT SeuZliaT<br />

imoZraon Tavisuflad, anu, gaTavisufldnen pasisTvis, SeiWran far-<br />

Tan;<br />

27. sami samze kalaTTan axlos. pasisTvis gaTavisuflebis swavleba.<br />

dayavi naxevari moedanis sivrce sam nawilad da `miu-<br />

Cine” TiToeuli nawili TiTo Tavdamsxmels. isini unda gadaadgildnen,<br />

raTa miiRon burTi mwvrTnelisgan: Tu Tavdamsxmeli<br />

mwvrTnelisgan iRebs burTs Tavis nawilSi, man unda styorcnos<br />

kalaTSi. Tu igi burTs iRebs Tavisi nawilis gareT, igi<br />

driblingiT unda miuaxlovdes kalaTs, styorcnos an iTamaSos<br />

mwvrTnelTan (burTis Cawodeba da gaqceva Cawodebuli burTis<br />

misRebad);<br />

mwvrTnels SeuZlia ganuwyvetliv icvalos adgili moedanze da sxvadasxvagvarad<br />

miawodos bavSvebs burTi. am varjiSisas mniSvnelovania<br />

is, rom dasawyisSi moTamaSeebi, ZiriTadad, maTTvis gamoyofil<br />

nawilSi moZraoben (mogvianebiT isini ufro aqtiurad icvlian adgils).<br />

TandaTan gaarTule mcvelTa moZraobebi sami samze TamaSisas.<br />

28. sami samze mTel moedanze;<br />

29. gaxangrZlivebuli TamaSi-varjiSebi;<br />

• moZraoba `tik-takiT” ors Soris win da dabruneba erTi<br />

erTze.<br />

• sami moTamaSis moZraoba `tik-takiT” win da dabruneba<br />

ori erTze.<br />

• sami moTamaSis moZraoba `tik-takiT” win da dabruneba<br />

erTi erTze.<br />

30. Cawodeba da gaqceva ors Soris yvela poziciidan (dacviT da<br />

dacvis gareSe);<br />

31. Cawodeba da gaqceva sams Soris yvela poziciidan (dacviT da<br />

dacvis gareSe);<br />

32. mini-matCi oTxi oTxze mTel moedanze, iseve, rogorc ori orze<br />

da sami samze TamaSisas.<br />

33. TamaSi iwyeba oTxi moTamaSiT da TandaTan gadadis oTxi oTxze,<br />

mcvelebis TandaTan damatebiT.<br />

34. oTxi moTamaSe kalaTTan axlos. pasis misaRebad gaTavisuflebis<br />

swavleba, rogorc sami samze TamaSisas (TamaSi moednis ufro<br />

met farTobze);<br />

35. gaxangrZlivebuli TamaSi-varjiSi;<br />

• oTxi moTamaSis moZraoba `tik-takiT” win da dabruneba<br />

ori orze.<br />

• oTxi moTamaSis moZraoba `tik-takiT” win da dabruneba<br />

sami erTze.<br />

36. Tavisufali mini-matCi xuTi xuTze mTel moedanze. (saboloo


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

231<br />

mizani 8-9 wlis asakis bavSvebis varjiSisas). Seteva da kontrSeteva.<br />

mini-matCi Cagdebuli burTebis raodenobaze an winaswar<br />

daTqmuli drois manZilze.<br />

37. mini-matCi xuTi xuTze driblingis gareSe.<br />

38. Tavisufali TamaSi iwyeba xuTi moTamaSiT da TandaTan gadadis<br />

xuTi xuTze TamaSze, mcvelebis TandaTan damatebiT.<br />

39. xuTi moTamaSe kalaTTan axlos. igive principiT, rogorc wina<br />

varjiSi. (TandaTan dacvis gareSe, Semdeg pasiuri dacviT, bolos<br />

ki aqtiuri dacviT);<br />

40. gaxangrZlivebuli TamaS-varjiSi;<br />

• xuTi moTamaSe moZraobs win `tik-takiT”. dabruneba sami<br />

orze.<br />

• xuTi moTamaSe moZraobs win `tik-takiT”. dabruneba ori<br />

samze.<br />

41. `tik-taki” xuTi moTamaSiT. `miCenil” adgilebSi. aseTi TamaSs<br />

meoxebiT bavSvi eCveva organizebulobas;<br />

42. TamaSi iwyeba xuTi moTamaSiT da gadadis xuTi xuTze TamaSze<br />

adgi lebis `miCeniT”. TamaSi dacvis TandaTanobiT CarTviT winaswar<br />

`miCenil” adgilebze.<br />

43. xuTi xuTze kalaTTan axlos, dacvidan Tavdasxmaze gadasvliT;<br />

44. Tavdasxmis miznebi xuTi xuTze TamaSisas:<br />

• burTiani Tavdamsxmeli, romelsac win mcveli ar udgas,<br />

midis driblingiT kalaTisken.<br />

• burTiani Tavdamsxmeli, romelsac win mcveli ar udgas<br />

da axlosaa farTan, styorcnis burTs kalaTaSi;<br />

• dacvamiCenili, burTiani Tavdamsxmeli cdilobs ajobos<br />

mcvels (erTi erTze driblingi da tyorcna);<br />

• Tu Tavdamsxmeli ver sjobnis mcvels, igi awodebs burTs<br />

Tavisufal Tanagundels (romelic gaTavisuflda pasisTvis)<br />

da TamaSobs masTan `Caawode da gaiqecis” an<br />

ucvlis pozicias sxva Tanagundels.<br />

• Tu burTiani Tavdamsxmeli uxmobs Tanagundels, is Tanagundeli<br />

cdilobs gaTavisufldes burTis misaRebad da<br />

am, SemTxvevaSi wavides kalaTisken;<br />

• Tu burTiani Tavdamsxmeli gasaWirSia da ver axerxebs Cawodebas,<br />

Tanagundeli cdilobs, daexmaros mas (xelidan<br />

xelSi pasis saSualebiT);<br />

• farTan SeWrisas, saWiroa burTis gadacema Tu Tavdamsxmelma<br />

gaaswro mcvels;


232<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

45. dacvis miznebi xuTi xuTze TamaSisas:<br />

• mniSvnelovania, rom mcvelma SeinarCunos sakuTari pozicia<br />

burTiani Tavdamsxmelis win.<br />

• farTan SeWrisas, Tavdamsxmels ar unda mieces burTis<br />

miRebis saSualeba;<br />

• burTian Tavdamsxmels ar unda mieces saSualeba, rom<br />

advi lad styorcnos kalaTSi;<br />

• rogorc ki Tavdamsxmeli styorcnis burTs kalaTSi, gaiqeci<br />

burTis Camosaxsnelad;<br />

• rac SeiZleba “Seaviwrove” uburTo Tavdamsxmeli;<br />

46. xuTi xuTze Tavdasxmis zogierTi meTodi:<br />

• TamaSi mxolod erTi erTze;<br />

• Cawodeba da gaqceva dabrunebuli pasis misaRebad (Tavidan<br />

Tu moTamaSem burTi ver miiRo, brundeba Tavis<br />

sakuTar poziciaze da Semdeg icvlis adgils);<br />

• Cawodeba da gaqceva sams Soris;<br />

• pasi da moZraoba win;<br />

• Tavdamsxmelebs SeuZliaT adgilebis Secvla;<br />

• yovelTvis swrafi kontrSeteva;<br />

6.4 varjiSebis gegma<br />

warmodgenili gegma is rCevebi da winadadebebia, romlebic xels<br />

Seuwyobs mini-<strong>kalaTburTi</strong>s mwvrTnels <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa varji-<br />

Sis procesSi.<br />

pirveli saorientacio gegma<br />

6-7 wlis asaki<br />

• TamaSi-varjiSebi burTiT da sxva sportuli inventariT, raTa<br />

bavSvebma gaacnobieron TavianTi sxeulis SesaZleblobebi, aiTvison<br />

mTeli sivrce, Seeguon TamaSis xangrZlivobas da sxv.<br />

• driblingis swavleba TamaSi-varjiSebiT da TamaSebiT;<br />

• `CaquCi”;<br />

• `avtomobili”;<br />

• `meTevze”;


6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

233<br />

• `daWerobana”;<br />

• `1-2-3 daviwye”;<br />

• sxvadasxva TamaSi;<br />

• TamaSebi varjiSis bolos (burTis warTmeva, burTis moparva,<br />

droSis moparva);<br />

meore saorientacio gegma<br />

• TamaSi-varjiSebi burTiT da sxva sportuli inventariT, bavSvebisTvis<br />

koordinaciis, wonasworobis, ritmisa da sxva unar-<br />

Cvevebis gamosamuSaveblad.<br />

• grZeldeba driblingis swavleba TamaSi-varjiSebiT da maTi TandaTan<br />

garTulebiT.<br />

• tyorcnis swavleba individualuri da gunduri SejibrebebiT;<br />

• TamaSi-varjiSi driblingisa da tyorcnis kombinciiT;<br />

• TamaSi varjiSis bolos;<br />

mesame saorientacio gegma<br />

• TamaSi-varjiSebi burTiT da sxva sportuli inventariT, sxvadasxva<br />

moZraobis asaTviseblad;<br />

• kidev ufro aqtiurdeba driblindis swavleba, driblingisa da<br />

tyorcnis kombinacia, Sejibrebebi; TamaSi-varjiSebi;


234<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• pasebis swavleba rogorc gunduri TamaSis swavlebis pirveli<br />

etapi. (Tavidan ori bavSvi Tav-Tavisi burTiT, Semdeg wyvili<br />

erTi burTiT, estafetebi da sxv.).<br />

• driblingis, pasebisa da tyorcnis kombinaciebi;<br />

• TamaSebi varjiSis bolos (Sejibreba srolaSi, TamaSebi wreebSi,<br />

estafetebi da sxv.);<br />

meoTxe saorientacio gegma<br />

• TamaSi-varjiSi, individualuri da<br />

ors Soris burTiT, koordinaciis<br />

gamosamuSaveblad;<br />

• driblingze muSaoba kidev ufro<br />

aqtiurdeba. tyorcna, pasi, dacva,<br />

Sejibrebebi da TamaSi-varjiSebi;<br />

• dacvis swavleba (jer burTis, Semdeg<br />

kalaTis dacva).<br />

• mini-matCi erTi erTze mTel moedan<br />

ze;<br />

pirveli saorientacio gegma<br />

8-9 wlis asaki<br />

• TamaSi-varjiSebi burTiT, adgilze, moZraobisas, wyvilad, sams<br />

Soris da jgufurad;<br />

• TamaSi-varjiSebi driblingisa da tyorcnis kombinaciiT;<br />

• TamaSi-varjiSebi pasi da tyorcna;<br />

• TamaSi-varjiSebi erTi erTze;<br />

• TamaSi-varjiSebi erTi erTze mwvrTnelis daxmarebiT;<br />

• mini-matCi ori orze mTel moedanze;<br />

meore saorientacio gegma<br />

• TamaSi-varjiSebi burTiT;<br />

• TamaSi-varjiSebi driblingisa da tyorcnis kombinaciiT;<br />

• TamaSi-varjiSebi (individualuri da gunduri Sejibrebebi);<br />

• pasi moZraobebisas (`tik-taki” orsa da sams Soris);<br />

• erTi erTze mTel moedanze, naxevar moedanze, farTan axlos;<br />

• mini-matCi sami samze mTel medanze;


mesame saorientacio gegma<br />

6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

• xuTwuTiani Tavisufali TamaSi<br />

(driblingi da tyorcna Tavisuflad);<br />

• sxvadasxva TamaSi driblingiT<br />

(gaqceva da dadevneba, `oTxi<br />

kuTxe”, `sami wre”, estafeta);<br />

• TamaSi tyorcniT (individualuri,<br />

tyorcna sxvadasxva<br />

poziciidan da raodenobrivad<br />

uTanasworo gundebs<br />

Soris);<br />

• TamaSi-varjiSebi driblingis,<br />

pasis, tyorcnis da dacvis<br />

kombinaciiT;<br />

• mini-matCi erTi erTze, erTi<br />

erTze daxmarebiT, ori orze,<br />

ori orze daxmarebiT, sami samze; (exmareba mwvrTneli);<br />

meoTxe saorientacio gegma<br />

235<br />

• xuTwuTiani Tavisufali TamaSi;<br />

• driblingis, srolebis, driblingisa da srolebis kombinaciis<br />

asaTvisebeli varjiSebi;<br />

• TamaSi-varjiSebi moZraobaSi pasebis asaTviseblad (win da dabrunebiT);<br />

• Tavisufali TamaSebi, dawyebuli erTi erTze da damTavrebuli<br />

sami samze;<br />

• xuTi xuTze - mTel moedanze (konkretuli davalebis gareSe);<br />

mexuTe saorientacio gegma<br />

• burTis flobis varjiSebi;<br />

• TamaSi-varjiSebi mTel moedanze erTi erTze, ori orze, sami<br />

samze Tavisufali TamaSebi;<br />

• varjiSebi pasisTvis gaTavisuflebis asaTviseblad. TamaSi moednis<br />

gverdiTi xazebis axlos, moednis sazRvrebze, sadavo burTis<br />

Semdeg;


236<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• sami samze `miCenil” adgilas TamaSi, sami samze farTan axlos;<br />

• xuTi xuTze Tavisufali TamaSi;<br />

meeqvse saorientacio gegma<br />

• xuTwuTiani Tavisfali TamaSi;<br />

• TamaSi-varjiSebi: driblingi-tyorcna – driblingi;<br />

• TamaSi-varjiSebi sxvadasxva raodenobis moTamaSeTa Soris (moZraobiT<br />

mxolod win, win da dabrunebiT);<br />

• Tavisufali TamaSi sami samze;<br />

• Tavisufali TamaSi sami samze driblingebis gareSe;<br />

• Tavisufali TamaSi xuTi xuTze;<br />

pirveli saorientacio gegma<br />

10-11-12 wlis asaki<br />

• xuTwuTiani Tavisufali TamaSi;<br />

• TamaSi-varjiSebi burTiT;<br />

• varjiSi driblingsa da tyorcnaSi (swavleba da Sejibrebebi);<br />

• varjiSebi pasebis asaTviseblad (pasis Teoria, Sejibreba);<br />

• varjiSi driblingis, pasisa da tyorcnis asaTviseblad (or, sam,<br />

oTx da xuTkacian jgufebSi).<br />

• Tavisufali TamaSi sami samze;<br />

• xuTi xuTze, (farTan axlos situaciebis swavleba);<br />

• xuTi xuTze, mTel moedanze (Cawodeba da gaqceva or moTamaSes<br />

Soris);<br />

meore saorientacio gegma<br />

• xuTwuTiani Tavisufali TamaSi;<br />

• TamaSi-varjiSebi burTis flobaSi, (wyvilad da individualurad);<br />

• Tavisufali driblingi xelis SecvliT, sawinaaRmdego mimar-<br />

TulebiT gaqceviT, mimarTulebisa da siCqaris SecvliT,<br />

SemotrialebiT;<br />

• tyorcna naxtomSi, nabiji da tyorcna farqveS cal fexze axtomiT;<br />

• pasi mcvelebis winaaRmdegobiT (ori erTze, sami orze);mini-mat-<br />

Ci xuTi xuTze;


mesame saorientacio gegma<br />

6. mini-<strong>kalaTburTi</strong><br />

237<br />

• xuTwuTiani Tavisufali Tama-<br />

Si;<br />

• varjiSebi burTis flobaSi;<br />

• varjiSebi driblingis, tyorcnisa<br />

da pasis kombinaciiT;<br />

• varjiSebi dacvaSi;<br />

• TamaSi, dawyebuli erTi erTze,<br />

mTavrdeba sami samze TamaSiT;<br />

• Tavisufali TamaSi xuTi xu-<br />

Tze, mTavrdeba sami samze<br />

TamaSiT;<br />

• Tavisufali TamaSi xuTi xuTze, Semdeg ufro organizebuli<br />

TamaSi xuTi xuTze;<br />

• mini-matCi xuTi xuTze (TamaSi gansazRvruli drois monakveTSi<br />

an garkveul angariSamde);


238


7<br />

sawvrTneli sezoni 13-14 wlis<br />

moTamaSeTaTvis<br />

• meTodologiuri rCevebi.<br />

varjiSebi<br />

aleqsandre avakumoviCi<br />

239<br />

• varjiSi 1-li driblingis teqnikis swavleba;<br />

• varjiSi me-2 pasis teqnika da individualur moqmedebaTa taqtika;<br />

• varjiSi me-3 swrafi Setevis safuZvlebis swavleba;<br />

• varjiSi me-4 dacvis safuZvlebis swavleba;<br />

• varjiSi me-5 CaRobvebis daufleba;<br />

• varjiSi me-6 swrafi Setevis srulyofa;<br />

• varjiSi me-7 varjiSi dacvaSi;<br />

• varjiSi me-8 CaRobvebis swavleba;<br />

• varjiSi me-9 varjiSi dacvaSi;<br />

• varjiSi me-10 Tavdasxma swrafi Setevisa da CaRobvebis gamoyenebiT;<br />

• varjiSi me-11 cru moZraobebi burTis misaRebad, pasi, CaRobvebi da<br />

araxelsayrel situaciaSi moqmedebis ZiriTadi xerxebi;<br />

• varjiSi me-12 dacvis amocanebi: gzis gadaRobva, Camoxsna, ormagi<br />

dacva da poziciis dakaveba burTis mdebareobis<br />

mixedviT;<br />

• varjiSi me-13 pasis teqnikis swavleba;<br />

• varjiSi me-14 pasis teqnikis Semdgomi swavleba SeCerebiT da<br />

SemotrialebiT; dacva, manZili da poziciis dakaveba;<br />

• varjiSi me-15 organizebuli swrafi Setevis elementebis swavleba;<br />

• varjiSi me-16 dacvis elementebis aTviseba;<br />

• varjiSi me-17 moZraoba moedanze da swrafi Seteva;<br />

• varjiSi me-18 poziciis dakaveba dacvaSi;<br />

• varjiSi me-19 swrafi Setevis safuZvlebis swavleba;<br />

• varjiSi me-20 dacva da dasxltoma;<br />

• varjiSi me-21 urTierTTanamSromloba Tavdasxmisas;<br />

• varjiSi me-22 swrafi Seteva da varjiSi-Sejibreba;<br />

• varjiSi me-23 gadaadgilebisa da swrafi Setevis varjiSebi;<br />

• varjiSi me-24 swrafi Seteva da Sejibreba;


240<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

meTodologiuri rCevebi<br />

• taqtkis swavleba arasrulfasovani teqnikis pirobebSi arasasurvel<br />

sakalaTburTo Sedegs iZleva;<br />

• moiTxove moTamaSeebisgan SesaZleblobaTa sruli gamovlena,<br />

sruli koncentracia da disciplina;<br />

• swavlebis procesi iwyeba imiT, rom isaxeba martivi amocanebi,<br />

romlebic SemdgomSi TandaTan garTuldeba;<br />

• detalebi unda iyos xazgasmuli, aqcentirebuli, demonstrirebuli<br />

mwvrTnelis mier, SemdgomSi maTi Sesrulebis moTxovniT;<br />

• yoveli varjiSi unda moicavdes axali elementebis maqsimum 25%-s;<br />

• varjiSebi dacvasa da TavdasxmaSi unda tardebodes paralelurad;<br />

• varjiSebi sruldeba jer mcire, Semdeg did farTobze;<br />

• siswrafis kontroli SesaZlebelia sivrcis gazrdiT da drois<br />

SemcirebiT;<br />

• ZiriTadi teqnikis asaTviseblad maRali da dabali moTamaSeebi<br />

asruleben erTi da igive varjiSebs;<br />

• individualuri dacvis asaTviseblad tardeba calke varjiSi;<br />

• gansakuTrebuli yuradReba eqceva SeCerebebis da Semotrialebis<br />

swavlebas;<br />

• yuradReba unda gamaxvildes moTamaSis sxeulis wonasworobaze,<br />

fexebis, mklavebis da sxeulis moZraobaTa urTierTSesabamisobaze;<br />

• e. w. `sammagi muqara”, (rodesac burTiani moTamaSe styorcnis, pasis<br />

an driblingisTvisaa mzad) Tavdasxmis yvelaze mniSvnelovani<br />

elementia;<br />

• `sammagi muqaris” pozicia aseve savaldebuloa swrafi TamaSisas,<br />

rodesac burTisTvis brZola mimdinareobs martivi moqmedebebiT,<br />

or an sam moTamaSes Soris;<br />

• iyavi Tavdajerebuli kritikisa da xmamaRali Seqebisas;<br />

• mieci saSualeba moTamaSes, mogmarTos Tamamad, rodesac misTvis<br />

raime gaugebaria. auxseni mokled da gasagebad;<br />

• SeinarCune muSaobis aqtiuri stili da moTamaSeTa yuradRebis<br />

maqsimaluri koncentracia;<br />

• mosTxove moTamaSeebs sruli gonebrivi CarTva varjiSSi;<br />

• ar daiviwyo, rom kargi TamaSi kargi fizikuri momzadebis garda,<br />

azris sruli koncentraciiT varjiSebs moiTxovs;<br />

• ar eZebo `gansakuTrebulad niWieri” bavSvebi. swori muSaobis<br />

Sedegad, isini TviTon gamoCndebian;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

burTiani moTamaSe;<br />

uburTo Tavdamsxmeli;<br />

mwvrTneli;<br />

burTiani mwvrTneli;<br />

mcveli;<br />

uburTo Tavdamsxmelis moZraoba;<br />

mcvelis moZraoba;<br />

pasi;<br />

driblingi;<br />

erTnabijiani SeCereba;<br />

ornabijiani SeCereba;<br />

sayrdeni fexi;<br />

Semotrialeba;<br />

burTis moZraoba;<br />

tyorcna naxtomSi an cal fexze axtomiT;<br />

nabij-nabij;<br />

tyorcnis imitacia;<br />

pirveli nabiji;<br />

burTis gadacema;<br />

mcvelis axali pozicia;<br />

CaRobvebi;<br />

cxrli #19. am TavSi moyvanil sqemaTa pirobiTi niSnebi;<br />

241


242<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi I 120 wuTi<br />

mizani: driblingis teqnikis swavleba<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: burTis flobis varjisebisas (10 wuTi);<br />

• driblingi, “cru” nabiji marcxena fexiT, driblingi grZeldeba marjvena<br />

xeliT misi Tanagundelisken da SeWra dabrunebuli burTis misaRebad;<br />

(muSaoba mimdinareobs moednis orive mxares (diagrama 1);<br />

• Tavdamsxmeli moZraobs driblingiT, mimarTulebis SecvlasTan erTad<br />

cvlis xels da dgams or farTo nabijs erTi driblingiT, Semdeg awvdis<br />

burTs da SeiWreba dabrunebuli burTis misaRebad mcvelis pasiuri<br />

meurveobisas. pasis dros momwodebeli `sammagi muqaris” mdgomareoba-<br />

Sia. (diagrama 2);<br />

• mwvrTnelisken pasisa da or nabijze SeCerebis Semdeg, ukana Semotrialeba<br />

marjvena fexze da swrafi SeWra marcxena mxares (igive meordeba<br />

meore fexiT da sawinaaRmdego mxares) (diagrama 3);<br />

• driblingi win da ukan “marjvena/marcxena-xeli-marjvena/marcxena-fexis”<br />

teqnikis gamoyenebiT da SeWrisas siCqaris cvlilebiT (diagrama 4);<br />

• sam-sami moTamaSe dgas kvadratis kuTxeebSi. burTi aqvs yovel pirvels<br />

maT Soris. pirveli iwyebs driblings marcxena xeliT, kvadratis centrisken,<br />

Cerdeba marjvena fexze, dgams mokle nabijs marcxena fexiT,<br />

zurgisken SemotrialebiT awodebs mxris pass marjvena xeliT uburTo<br />

moTamaSes, romelic dgas mezobel kuTxeSi burTiani moTamaSis ukan.<br />

burTis mimwodebeli mirbis da dgeba imave xazze, im moTamaSis ukan,<br />

visac gadaawoda pasi. amis Semdeg moZraobas iwyebs am xazis pirveli,<br />

burTiani moTamaSe. (diagrama 5);<br />

• erTi erTze TamaSi naxevar moedanze. driblingi iwyeba win da ukan<br />

Semotrialebis kombinirebiT. mcveli ar cdilobs burTis warTmevas,<br />

igi mxolod mihyveba Tavdamsxmels koreqtulad, sakuTari poziciebis<br />

dacviT.<br />

• sajarimo tyorcna: or-ori tyorcna orjer zedized;<br />

SeniSvna:<br />

• moTamaSe driblingisas burTs ar unda uyurebdes;<br />

• driblingis tareba savaldebuloa marjvena xeliT marjvena mxares, xolo<br />

marcxena xeliT _ marcxena mxares;<br />

• xelsayrelia, moTamaSem driblingi daiwyos `susti” xeliT, raTa, saWiroebis<br />

SemTxvevaSi, driblingi gagrZeldes dasvenebuli, `Zlieri” xeliT;<br />

• driblingi sruldeba oponentisgan daSorebuli xeliT;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 1 15 wuTi diagr. 4 20 wuTi<br />

diagr. 2 15 wuTi diagr. 5 15 wuTi<br />

diagr. 3 20 wuTi<br />

243


244<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me-2 120 wuTi<br />

mizani: pasis teqnika da individualur<br />

moqmedebaTa taqtika<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />

• burTis miReba or nabijze SeCerebisas da Semdeg mxris pasi cali xeliT<br />

(diagrama 6);<br />

• mwvrTnelisken gadawodebis Semdeg burTis ukan miReba mwvrTnelisgan<br />

or nabijSi SeCerebiT, Semdeg Semotrialeba da isev gadawodeba mwvrTnelisTvis.<br />

moqmedeba mTavrdeba SeWriT, mwvrTnelisgan dabrunebuli<br />

pasis misaRebad da kalaTSi tyorcniT farTan axlos cal fexze axtomiT<br />

(diagrama 7);<br />

• gaTavisufleba pasisTvis, samkuTxedSi or burTian mwvrTnels Soris moZraobisas;<br />

(diagrama 8);<br />

• pasi cali xeliT da gadaadgileba; (diag. 9)<br />

• ori orze TamaSi naxevar moedanze, pasi Semotrialebis Semdeg da SeWra<br />

dabrunebuli burTis misaRebad. moqmedeba sruldeba driblingis gareSe<br />

(20 wuTi);<br />

• drois SerCeva pasisTvis, roca sawinaaRmdego mxridan giaxlovdeba mcveli.<br />

burTis gadawodeba ukan SemotrialebiT da SeWra dabrunebuli<br />

burTis misaRebad, pasiuri dacvis pirobebSi (diag. 10);<br />

• srola naxtomSi dabrunebuli burTis miRebis Semdeg, or nabijze SeCerebiT<br />

(diagrama 11);<br />

• sajarimo tyorcna: or-ori tyorcna orjer zedized;<br />

SeniSvna:<br />

• Zlier mniSvnelovania wonasworoba or nabijSi pasis dros;<br />

• ukan Semotrialebis dros burTis dacva xdeba idayvis zemoT awe viT;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 6 10 wuTi<br />

diagr. 7 15 wuTi<br />

diagr. 8 20 wuTi<br />

245<br />

diagr. 9 10 wuTi<br />

diagr. 10 20 wuTi<br />

diagr.11 10 wuTi


246<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me-3 120 wuTi<br />

mizani: swrafi Setevis safuZvlebis swavleba<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva, gawelva da burTis flobis varjiSebi moZraobisas<br />

(10 wuTi);<br />

• jvaredini swrafi Seteva xuTi moTamaSiT. ukan dabrunebisas, sami<br />

orze TamaSi, mtyorcneli da burTis momwodebeli gadadian<br />

dacvaSi (15 wuTi);<br />

• erTi I+I-is winaaRmdeg. bolos pasi moTamaSisken, romelic Cerdeba<br />

or nabijSi da Semdeg midis kalaTisken (diag. 12);<br />

• swrafi Seteva ori orze (diag. 13);<br />

• 1+2 Tavdamsxmelis kontrSeteva ori mcvelis winaaRmdeg “kaci<br />

kacze” Tavdacvis pirobebSi. pirveli da meore pasis momwodebel<br />

moTamaSeebs mWidrod icaven. dabrunebisas funqciebi icvleba<br />

(diag. 14);<br />

• Setevas asrulebs mxolod oTxi Tavdamsxmeli (15 diag.);<br />

• sajarimo tyorcna, sami sajarimo zedized. vinc aacdens, gadis<br />

TamaSidan; tyorcna grZeldeba gamarjvebulis gamovlenamde (15<br />

wuTi);<br />

SeniSvna:<br />

• uburTo moTamaSeebi cdiloben,<br />

win gauswron burTs;<br />

• sirbilisas moTamaSes Tavi<br />

yovelTvis mibrunebuli unda<br />

hqondes burTisken;<br />

• rodesac mcvelebi da Tavdamsxmelebi<br />

garbian gverdigverd,<br />

Tavdamsxmelebma unda gaaswron<br />

mcvelebs win da Seqmnan<br />

TavisTvis xelsayreli kuTxe<br />

burTis misaRebad;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 12 20 wuTi<br />

diagr. 13 20 wuTi<br />

247<br />

diagr. 14 20 wuTi<br />

diagr.15 20 wuTi


248<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me-4 120 wuTi<br />

mizani: dacvis safuZvlebis swavleba<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />

• a) Tavdamsxmeli nabijs dgams erT an meore mxares. mcveli swrafad<br />

gadaadgildeba, raTa aefaros Tavdamsxmels SeWris SesaZlo mimarTulebiT<br />

( diag. 16);<br />

b) igive, rac zemoT, mxolod Tavdamsxmeli agdebs burTs erT romelime<br />

mxares, raTa TviTonve miiRos burTi or nabijSi damcveli mihyveba mis<br />

moZraobas (diag. 17).<br />

g) burTis gadawodeba Tanagundelisken, dasxltoma mcvelisgan da dabrunebuli<br />

burTis miReba (diag. 18);<br />

• 1+2 Tavdamsxmeli ori mcvelis winaaRmdeg; burTiani gamTamaSebeli<br />

driblingiT moZraobs flangis moTamaSeebis paralelurad. flangis<br />

moTamaSeebi cdiloben, gaixsnan burTis misaRebad. bu rTis mdebareobis<br />

mixedviT, damcvelebi icaven agresiulad an pasiurad. burTis miRebis<br />

Semdeg, TamaSi grZeldeba erTi erTze (diag. 19);<br />

• TamaSi sami oris winaaRmdeg naxevar moedanze. tyorcnis Semdeg Tavdamsxmeli<br />

TamaSobs dacvaSi, xolo mcvelebi TavdasxmaSi, Seteva ori<br />

erTze moednis sawinaaRmdebo mxares ( diag. 20);<br />

• TamaSi erTi erTze. dacva SeWris winaaRmdeg. damcveli dgeba Tavdamsxmelis<br />

moZraobis xazze. burTiani moTamaSe cdilobs bu rTis gadawodebas.<br />

tyorcnis Semdeg Tavdamsxmeli gadadis dacvaSi da TamaSi grZeldeba<br />

ori erTze (diag. 21);<br />

• TamaSi xuTi xuTze. TamaSi burTis wasarTmevad. Tavdasxmas ekrZaleba<br />

driblingi, iyeneben Semotrialebebs mimarTaven dacvaSi pre sings bur-<br />

Tisken gansakuTrebuli yuradRebiT (20 wuTi);<br />

• sajarimo tyorcna: sami tyorcna zedized, orjer;<br />

SeniSvna:<br />

• rodesac Tavdamsxmelebi iwyeben moZraobas, mcvelebi unda iyvnen maT<br />

win, burTisken naxevrad mibrunebulni;<br />

• burTis mxares gaaZliere dacva, uburTo mxares ki Seasuste;<br />

• samis winaaRmdeg ori mcveli ganlagdeba vertikalze, ukana mcveli yovelTvis<br />

mirbis pasis CasaWerad, xolo wina moTamaSe ikavebs pozicias<br />

sajarimo moednis centrSi;<br />

• mcveli TiTqmis yovelTvis burTiani moTamaSis paralelurad unda moZraobdes;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 16 8 wuTi<br />

diagr. 17 8 wuTi<br />

diagr. 18 9 wuTi<br />

249<br />

diagr. 19 20 wuTi<br />

diagr. 20 20 wuTi<br />

diagr. 21 20 wuTi


250<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me-5 120 wuTi<br />

mizani: CaRobvebis daufleba<br />

varjiSi:<br />

• moTelva: gawelva da burTis flobis varjiSebi moZraobisas<br />

(10 wuTi);<br />

• a) ori Tavdamsxmeli; CaRobvisken driblingiT dawinaureba da<br />

CamRobveli moTamaSis gasvla kalaTisken warmosaxviTi mcvelis<br />

gverdis avliT (diag. 22);<br />

b) erTi mcveli 1+1 Tavdamsxmelis winaaRmdeg. driblingi CaRobvisken.<br />

pasi CamRobvel moTamaSes, mas Semdeg, rac is mcvelis<br />

gverdis avliT gadis kalaTTan (diag. 23);<br />

• a) sami Tavdamsxmeli , CaRobva da SeWra. dawinaureba CaRobvisken<br />

(diag. 24);<br />

b) CaRobva grZeldeba manam, vidre moTamaSe ar gamoiyenebs mas<br />

(diag. 25);<br />

g) CamRobavi moTamaSis mcveli gadis CaRobvidan da aCerebs<br />

moTamaSes, romlisaTvisac Seiqmna CaRobva (diag. 26);<br />

• 1+1-is winaaRmdeg erTi gaZlierebuli dacva. CaRobvis Semdeg<br />

moTamaSe driblingisas awodebs burTs CamRobav moTamaSes, romelic<br />

uvlis gverds mcvels da gadis kalaTTan (diag. 27);<br />

• TamaSi sami samze mTel moedanze Tavdasxma: driblingi akrZalulia,<br />

mxolod Semotrialebebi, dacva,: presingi (20 wuTi)<br />

• tyorcna naxtomSi mwvrTnelisgan burTis miRebis Semdeg. pasiuri<br />

dacva (15 wuTi);<br />

• sajarimo tyorcna: sam-sami tyorcna samjer. moTamaSe, romelic<br />

agdebs samidan sams zedized, amTavrebs TamaSs.<br />

SeniSvna:<br />

• moTamaSes, romlisTvisad akeTeben CaRobvas,<br />

mihyavs mcveli CaRobvisken;<br />

• moTamaSe, romlisTvisac akeTeben CaRobvas,<br />

mimarTulebis Secvlisas ar<br />

unda iyos CaRobvidan Zalian Sors an<br />

Zalian axlos;<br />

• CamRobavi moTamaSe, mcvelis gverdis<br />

avli sas, sul unda xedavdes burTs;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 22 10 wuTi<br />

diagr. 23 10 wuTi<br />

diagr. 24 10 wuTi<br />

251<br />

diagr. 25 10 wuTi<br />

diagr. 26 10 wuTi<br />

diagr. 27 20 wuTi


252<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi-6 120 wuTi<br />

mizani: swrafi Setevis srulyofa<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi)<br />

• burTis miReba or nabijSi SeCerebiT swrafi Setevis dros, Semdeg<br />

nabiji win da pasi moednis meore mxares myof moTamaSes,<br />

romelic iseve Cerdeba or nabijSi da Semdeg mirbis kalaTisken<br />

(diag. 29);<br />

• swrafi Setevis dawyeba sami orze. erT-erTi mcveli modis araxelsayreli<br />

poziciidan (diag. 30);<br />

• sami Tavdamsxmeli. swrafi Seteva ori pasiT (diag. 31);<br />

• TamaSi sami samze orive mimarTulebiT. TavdamsxmelebisTvis<br />

driblingi akrZalulia (diag. 32);<br />

• swrafi Seteva oTxi oTxze iwyeba pasiT gverdiTi xazis mimarTulebiT.<br />

dacva mxolod miyveba (diag.33)<br />

• TamaSi burTis wasarTmevad. Tavdasxma iyenebs mokle pasebs pirvelive<br />

gaxsnili moTamaSisken. driblingi daSvebulia mxolod<br />

SeWrisas. dacva swrafad<br />

gadaadgildeba da TamaSobs diagr. 29 15 wuTi<br />

agresiulad burTiani<br />

moTamaSis winaaRmdeg (20<br />

wuTi);<br />

• sam-sami sajarimo tyorcna<br />

samjer;<br />

SeniSvna:<br />

• moTamaSeebs, romlebic<br />

burTis win garbian, Tavi<br />

yovelTvis mobrunebuli<br />

aqvT burTisken, raTa pasis<br />

dros mzad iyvnen mis<br />

misaRebad;<br />

• grZeli pasis misaRebad Se-<br />

Cerebisas, sasurvelia orive<br />

fexiT iatakze dgoma;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 30 20 wuTi<br />

diagr. 31 20 wuTi<br />

253<br />

diagr. 32 10 wuTi<br />

diagr. 33 20 wuTi


254<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me-7 120 wuTi<br />

mizani: varjiSi dacvaSi<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />

• TamaSi ori erTze; mcveli TamaSobs burTiani Tavdamsxmelis winaaRmdeg,<br />

romelic Semotrialdeba, gadascems burTs Tanagundels<br />

da icvlis pozicias. moTamaSe, romelmac burTi miiRo,<br />

aseve Semotrialdeba da ubrunebs burTs pirvel moTamaSes. es<br />

ukanaskneli cdilobs SeWras mcvelis winaaRmdeg. mcveli dahyveba<br />

burTs erTi Tavdamsxmelisgan meorisken (diag. 34);<br />

• Tavdamsxmelis daWera araxelsayreli mdgomareobidan (diag. 35);<br />

• TamaSi erTi erTze; Tavdamsxmeli usxlteba mcvels da iRebs<br />

burTs Tanagundelisgan, romelmac gaakeTa tyorcnis imitacia.<br />

gadacemis Semdeg burTis mimwodebeli moTamaSe mirbis burTian<br />

TavdamsxmelTan da ukeTebs CaRobvas, raTa man SeZlos Tavisuflad<br />

gadaadgileba (diag. 36);<br />

• 1+2 oris winaaRmdeg; TamaSi CaRobvis winaaRmdeg burTis mxares.<br />

iqmneba sivrce 2 mcvelisTvis, raTa man Tavi aaridos CaRobvas<br />

(diag. 37);<br />

• TamaSi sami orze; dacvis ori moTamaSe TamaSobs araxelsayreli<br />

poziciidan (diag. 38);<br />

• mcveli xvdeba Tavdamsxmels driblingisas. Tavdamsxmeli awodebs<br />

burTs Tanagundels da Semdeg ukan ibrunebs mas naxtomSi tyorcnis<br />

Sesasruleblad. dacva mihyveba burTs erTi Tavdamsxmelisgan<br />

meorisken (diag. 39);<br />

• sajarimo tyorcnebi: orjer sam-sami warmatebuli tyorcna;<br />

SeniSvna;<br />

• araxelsayreli poziciidan TamaSi aswavlis mcvels, moZebnos uke-<br />

Tesi pozicia da kargad daeuflos am teqnikas;<br />

• Tavdamsxmelis SeWrisas, mcveli unda flobdes sxeuls ise, rom<br />

moaxerxos misi swrafi SeCereba;<br />

• CaRobvisken driblingiT dawinaurebisas, dacva unda gadaadgildes<br />

Seqmnili CaRobvis win;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 34 15 wuTi<br />

diagr. 35 10 wuTi<br />

diagr. 36 20 wuTi<br />

diagr. 37 20 wuTi<br />

255<br />

diagr. 38 20 wuTi<br />

diagr. 39 15 wuTi


256<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me-8 120 wuTi<br />

mizani: CaRobvebis swavleba<br />

varjiSebi<br />

• moTelva: gawelva da burTis flobis varjiSebi moZraobisas<br />

(10 wuTi);<br />

• burTiani Tavdamsxmeli awvdis burTs Tanagundels da mirbis dabrunebuli<br />

burTis misaRebad. amaSi mas exmareba Tanagundeli CaRobviT.<br />

burTiani moTamaSe iwyebs driblings da CamRobavi Tavisufldeba<br />

burTis misaRebad (diag. 40);<br />

• SeWra piriTi xazisken uburTo mxares (diag. 41);<br />

• burTis gadawodebis Semdeg, dagaadgileba CasaRobad (diag. 42);<br />

• moTamaSe miiwevs driblingiT. uburTo mxridan mosuli Tanagundeli<br />

ukeTebs mas CaRobvas. dribliori brundeba ukan burTis tarebiT<br />

da awvdis burTs mesame moTamaSes. centris moTamaSe gamodis<br />

perimetrze da iRebs burTs dribliorisgan, am dros CamRobavi<br />

moTamaSe ixsneba centris poziciisken da iRebs burTs moTamaSisgan,<br />

romelmac perimetrze miiRo burTi (diag. 43);<br />

• TamaSi burTis wasarTmevad; Tavdasxma: CaRobvis gamoyeneba, TamaSi<br />

ori orze da ori 2+1-ze. dacva: dacva ikavebs pozicias CaRobvis<br />

win, dadgoma Tavdamsxmelis win CaRobvis asacileblad (20 wuTi);<br />

• sam-sami sajarimo tyorcna orjer;<br />

SeniSvna:<br />

• CaRobvis kuTxis SerCeva damokidebulia im moTamaSis moZraobis<br />

mimarTulebaze, romelic dainteresebulia gamoiyenos es CaRobva;<br />

• CaRobvis gasakeTeblad moZraobisas, saWiroa, siCqaris Secvla;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 40 20 wuTi<br />

diagr. 41 20 wuTi diagr. 43 25 wuTi<br />

257<br />

diagr. 42 20 wuTi


258<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me-9 120 wuTi<br />

mizani: varjiSi dacvaSi<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: gawelva da burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />

• mcveli awvdis burTs Tavdamsxmels, romelic miiwevs win, awvdis burTs<br />

mwvrTnels da SeiWreba dabrunebuli burTis misaRebad. mcvelma<br />

araxelsayreli poziciidan unda mouswros Tavdamsxmels da mWidrod<br />

daiWiros igi mTel gzaze (44 gzaze.);<br />

• TamaSi ori erTze; agresiuli dacva uburTo moTamaSis winaaRmdeg. cru<br />

moZraobis Semdeg TavdamsxmelTa mier burTis miReba da misi dabruneba<br />

Tavisufali TanagundelisTvis. mcveli mihyveba burTs da erT-erTi<br />

Tavdamsxmeli tyorcnis naxtomSi (45 diag.);<br />

• gaormagebuli dacva mowinaaRmdegis naxevarze da gasvliT (diag. 46);<br />

• TamaSi sami samze; piriTi xazidan burTis Semotanis Semdeg 3 Tavdamsxmeli<br />

garbis sawinaaRmdego kalaTisken. mcvelebi 3 da 1 aormageben<br />

dacvas burTiani Tavdamsxmelis winaaRmdeg, amasobaSi 2 mcveli iWers<br />

2 Tavdamsxmels. dacvas aormagebs moTamaSe, romelic xedavs burTis<br />

mimRebis pozicias (diag. 47);<br />

• TamaSi erTi erTze moednis 1/4-is gamoyenebiT xuT Cagdebamde. pirvel<br />

burTs iRebs moTamaSe,<br />

romelmac gaimarjva sajarimo diagr. 44 20 wuTi<br />

tyorcnebis seriaSi. gamarjvebuli<br />

amTavrebs varjiSs.<br />

danarCenebi dganan moednis<br />

gareT da elodebian TavianT<br />

jers (diag. 48);<br />

• sam-sami sajarimo tyorcna orjer;<br />

SeniSvna:<br />

• damcveli dribliors rac Sei-<br />

Zleba mcire farTobs utovebs<br />

saTamaSod;<br />

• meore mcveli aormagebs dacvas<br />

im momentSi, rodesac burTi<br />

uWiravs Tavdamsxmels;<br />

• dacva unda gaaormagos mxolod<br />

im moTamaSem, romelic<br />

xedavs Tavdamsxmels burTis<br />

miRebisas;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 45 20 wuTi<br />

diagr. 46 20 wuTi<br />

259<br />

diagr. 47 20 wuTi<br />

diagr. 48 25 wuTi


260<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me-10 120 wuTi<br />

mizani: Tavdasxma swrafi Setevisa da CaRobvebis<br />

gamoyenebiT<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: gawelva da burTis flobis varjiSebi moZraobisas<br />

(10 wuTi);<br />

• erTi 1+1-is winaaRmdeg, SeWra piriTi xazisken (diag: 49);<br />

• a) sami Tavdamsxmeli. Tavdamdxmeli 2 awodebs 3-s da exmareba CaRobviT<br />

1-s, romelic aq SeiWreba. 3 ukan ubrunebs burTs 2-s da<br />

exmareba CaRobviT 1-s, centris poziciaze. 1 iyenebs am CaRobvas<br />

flangidan naxtomSi tyorcnisTvis. CaRobvidan gasvlis Semdeg,<br />

3 miiwevs kalaTisken burTis misaRebad. (diag. 50);<br />

b) Semdeg, 3 exmareba CaRobviT 2-s, romlebic aq SeiWrebian. (ile-<br />

Ti muSavdeba dacviT da dacvis gareSe) (diag. 51);<br />

a) kontrSeteva xuTi TavdamsxmeliT da ganmeorebiTi kontrSeteva<br />

(diag. 52);<br />

b) moZraobaSi gagrZeleba ganmeorebiTi kontrSetevidan (diag. 53);<br />

• TamaSi burTis wasarTmevad; (oTxi jgufi _ wagebuli jgufi gadis)<br />

dacva aviwroebs Tavdasxmas moednis gverdiTi xazisken da<br />

awarmoebs pasebis agresiul dacvas burTis gadacemis xazebze<br />

(30 wuTi);<br />

• sajarimo tyorcnebi. sami sajarimo tyorcna zedized;<br />

SeniSvna:<br />

• piriT xazisken SeWrisas, saWiroa<br />

grZeli gadacema, raTa dacva<br />

CamorCes;<br />

• moTamaSe elodeba Tanagundels,<br />

raTa mis mier Seqmnili CaRobva<br />

gamoiyenos mcvelis gverdis<br />

asaqcevad;<br />

• swrafi Setevis finalur fazaSi<br />

moTamaSeTa siRrmeSi ganlageba<br />

xels uwyobs advil SeWras da gadasvlas<br />

swrafi Setevis daskvniT<br />

fazaSi;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 49 15 wuTi<br />

diagr. 50 15 wuTi<br />

diagr. 51 15 wuTi<br />

261<br />

diagr. 52 10 wuTi<br />

diagr. 53 15 wuTi


262<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me-11 120 wuTi<br />

mizani: cru moZraobebi burTis misaRebad, pasi,<br />

CaRobvebi da araxelsayrel situaciaSi<br />

moqmedebis ZiriTadi xerxebi<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva; gawelva da burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />

• TamaSi erTi erTze; uburTo Tavdamsxmeli garbis win moedanze. pirveli<br />

mwvrTneli awodebs mas burTs, romelsac igi ukan ubrunebs da<br />

garbis meore mwvrTnelisken. meordeba igive, roca burTi miRebulia<br />

ukve mesame mwvrTnelisgan da Tavdamsxmeli cdilobs burTis kalaTSi<br />

Cagdebas. (diag. 54);<br />

• TamaSi ori orze; orkaciani TamaSi CaRobvebiT. CaRobvebi keTdeba<br />

uburTo mxares. moqmedeba sruldeba ori mwvrTnelis daxmarebiT<br />

(diag. 55);<br />

• varjiSi oTxi xuTze araxelsayrel situaciebSi. Tavdasxma swrfi pasebiT<br />

qmnis `biliks” SeWrisaTvis burTiani Tavdamsxmeli awodebs<br />

burTs SeWril Tanagundels.<br />

tyorcnis Semdeg dacva gadadis Tavdasxmaze da utevs meore kalaTs<br />

sami damcvelis winaaRmdeg (oTxi samze) igive principiT. is, vinc<br />

pirvelad styorcna burTi kalaTs, gadis gverdze da elodeba Semdeg<br />

Tavdamsxmels.<br />

oTxi samze TamaSis dasrulebis Semdeg, iqmneba axali xuTkaciani<br />

gundi ori axali moTamaSis SemosvliT (diag. 56);<br />

• TamaSi ori orze; Sejibreba CaRobvebis da mcvelis gverdis avlis<br />

gamoyenebiT. moednis orive mxares ori wyvili TamaSobs erTi da<br />

igive drois ganmavlobaSi xuT Cagdebamde. bolos, TiToeuli naxevris<br />

gamarjvebuli TamaSobs erTmaneTTan Cempionis gamosavlenad<br />

(15 wuTi);<br />

• Sejibri sajarimo tyorcnaSi. moTamaSe, romelic ver Caagdebs sam<br />

burTs zedized, gadis TamaSidan.<br />

SeniSvna:<br />

• araxelsayrel situaciaSi mcvelebi, ZiriTadad, cvlian moTamaSeebs.<br />

• mwvrTnelisken burTis gadawodebis Semdeg Tavdasxma ikavebs poziciebs<br />

Semdeg xelsayrel momentamde;<br />

• CaRobvis gasakeTeblad gadaadgilebisas, saWiroa moZraobis siswrafis<br />

cvla;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 54 20 wuTi<br />

diagr. 55 20 wuTi<br />

263<br />

diagr. 56 25 wuTi


264<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me-12 120 wuTi<br />

mizani: dacvis amocanebi: gzis gadaRobva,<br />

Camoxsna, ormagi dacva da poziciebiis<br />

dakaveba burTis mdebareobis mixedviT<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: gawelva da burTis flobis varjiSebi moZrabisas (10 wuTi);<br />

• TamaSi ori orze; gadaadgilebisas damcveli saWiroebisamebr exmareba<br />

partniorebs da ubrundeba Zvel pozicias, roca damcveli exmareba,<br />

Tavdasxma TamaSobs ufo gaSlilad (diag. 57);<br />

• TamaSi oTxi oTxze; varjiSi oTxi kuTxis gamoyenebiT. Tavdamsxmelebi<br />

awvdian burTs, roca burTi miRebulia, aucilebelia` sammagi muqaris”<br />

poziciis Seqmna. pasis Semdeg SeWra. Tu SesaZlebelia burTis<br />

dabruneba im moTamaSisaTvis, romelic SeiWra. dacva agresiulia<br />

(diag 58);<br />

• TamaSi sami samze naxevar moedanze; tyorcnis Semdeg dacva gzis gada-<br />

RobviT Camoxsnis burTs da gadadis kontrSetevaze. oTxi moTamaSe<br />

moednis meore mxares elodeba, raTa gaaormagos dacva. Tavdasxmis<br />

dasrulebis Semdeg mwvrTneli tovebs dacvaSi yvelaze sust moTamaSes,<br />

danarCenebi gadadian Tavdasxmaze meore kalaTisken (diag.<br />

59);<br />

• Sejibreba burTis warTmevaSi (oTxi jgufi _ TamaSidan gamovardniT).<br />

Tavdasxma iWreba driblingiT, kontrSeteva, CaRobvis gamoyenebiT<br />

mcvelis gverdis avla, dacva gaormagebulia (ori damcveli)<br />

da agresiulia burTiani moTamaSis winaaRmdeg, igi zurgiT Robavs<br />

farTan misasvlel gzas moZraobis mTel sigrZeze da xsnis burTs<br />

(35 wuTi);<br />

• Sejibri sajarimo tyorcnaSi; moTamaSe gadis<br />

TamaSidan Tu samidan sams zedized<br />

ver agdebs.<br />

SeniSvna<br />

• burTi Tavdamsxmelis mxedvelobis areSia<br />

mTe li moZraobis ganmavlobaSi da amave<br />

dros igi Tvalyurs adevnebs mcvelis<br />

moqmedebebs;<br />

• dacvis gaormageba xorcieldeba, roca<br />

Tavdasxma iRebs burTs an misi TamaSis<br />

areali mcirea;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 57 15 wuTi<br />

diagr. 58 25 wuTi<br />

265<br />

diagr. 59 25 wuTi


266<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me-13 120 wuTi<br />

mizani: pasis teqnikis swavleba<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva; burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />

• a) sxvadasxva mimarTulebis pasi cali xeliT, nabijis wadgmiT da xelebis<br />

cvliT;<br />

b) mkerdidan pasi ori xeliT da burTisken moZraobis gagrZeleba (diag. 60);<br />

• burTis tareba, SeCereba da daWera, SemotrialebaTa kombinacia (win da<br />

ukan Semotrialeba), pasi cali xeliT (diag. 61);<br />

• moTamaSe gadaagdebs burTs, mihyveba mas da iWers iatakidan asxletis Semdeg.<br />

mxridan pasi cali xeliT mwvrTnelisken. `L” formis SeWra da burTis<br />

miRebis Semdeg tyorcna cal fexze axtomiT farTan axlos. (diag. 62);<br />

• pasi cali xeliT adgilidan win nabijiT, mkerdidan pasi moZraobisas ori<br />

xeliT da dabrunebuli burTis miRebis Semdeg tyorcna cal fexze axtomiT,<br />

farTan axlos (diag. 63);<br />

• TamaSi erTi erTze. dacviTi moZraobebi mwvrTnelis niSanze rolebis<br />

SecvliT.<br />

a) uburTod;<br />

b) driblingiT (diag. 64);<br />

• Semotrialelba, pasi, mcvelisgan dasxltoma da SeWra, dacva mihyveba<br />

(diag; 65);<br />

• ori erTze kontrSetevis situacia (diag; 66);<br />

• TamaSi-Sejibreba; Tavdasxma: ori xeliT mkerdis da cali xeliT mxris<br />

pasebis gadawodeba uaxloesi Tanagundelisken. SeCerebisas Semotrialeba,<br />

yoveli pasis Semdeg moZraoba. mcveli pasuxismgebelia moTamaSeze,<br />

romlis winaaRmdegac TamaSobs, agresiulia burTTan, ikavebs<br />

saukeTeso pozicias `Tavisi kacisa” da burTis dasanaxad;<br />

• sajarimo tyorcna, sami srola zedized;<br />

SeniSvna:<br />

• xelis bolomde miyoleba, erTi xeliT pasis dros;<br />

• burTis flobisas, idayvi ar unda iyos tanidan `gareT”;<br />

• pasi unda iyos swrafi da Zlieri;<br />

• moZraoba savaldebuloa burTis miRebisa da gadawodebis Semdeg;<br />

• erT nabijze SeCereba sruldeba wonasworobis sruli dacviT (barZayebi<br />

da muxlebi naxevrad moxrilia);<br />

• Semotrialeba unda iyos Tavisufali da sruldebodes wonasworobis<br />

dacviT (sxeulis wina orive fexze Tanabradaa ganawilebuli);


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 60 5 wuTi<br />

diagr. 60 5 wuTi<br />

diagr. 62 10 wuTi<br />

diagr. 63 10 wuTi<br />

267<br />

diagr. 64 15 wuTi<br />

diagr. 65 15 wuTi<br />

diagr. 66 15 wuTi


268<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me-14 120 wuTi<br />

mizani: pasis teqnikis Semdgomi swavleba<br />

SeCerebiTa da SemotrialebiT;<br />

dacva: manZilis da poziciis dakaveba.<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: burTis flobis varjiSebi driblingisas (10 wuTi);<br />

• pasi, moZraoba; erT nabijze SeCereba, ukan Semotrialeba da mkerdidan<br />

pasi ori xeliT (win Semotrialeba) (diag. 67);<br />

• pasi mxridan cali xeliT, erT nabijze SeCereba, tyorcnis imitacia,<br />

ukan Semotrialeba, win Semotrialeba da tyorcna cal fexze axtomiT<br />

farTan axlos, marcxena mxares (sruldeba marjvena mxaresac)<br />

(diag. 68);<br />

• driblingi; erT nabijze SeCereba, ukan Semotrialeba, pasi mxridan<br />

cali xeliT da pasis Semdeg moZraoba (69 diag.);<br />

• a) TamaSi ori erTze; grZeldeba orive mxares. Semdeg, Tavdamsxmeli,<br />

romelmac styorcna kalaTSi, xdeba mcveli. pasi cali xeliT<br />

driblingisas. Tavdasxma rCeba imave adgilas. dacva darbis erTi<br />

Tavdamsxmelisgan meorisken (70 diag.);<br />

b) TamaSi erTi erTze, dacva uburTo Tavdamsxmelis winaaRmdeg<br />

(diag. 73);<br />

• xuTi xuTze (da kidev xuTze). dacva icdis moednis Sua xazze.<br />

Tavdasxma SesaRwevad iyenebs mxolod erT driblings. yuradReba<br />

gamaxvilebulia Semotrialebasa da pasebze. Tu Tavdasxma burTs<br />

agdebs, is agrZelebs Tavdasxmas sawinaaRmdego mxares, Tu ara da,<br />

gadadis dacvaSi;<br />

• sajarimo tyorcna. sam-sami tyorcna zedized orjer;<br />

SeniSvna:<br />

• Semotrialebisas burTi gqondes mcvelisgan moSorebiT barZayTan.<br />

idayvi mcvelis win;<br />

• mcveli pasuxismgebelia `Tavis kacze” da valdebulia sul xedavdes<br />

burTs;<br />

• Tavdasxmasa da dacvas Soris manZils ganapirobebs burTis mdebareoba;<br />

• burTis moaxloebasTan erTad, damcveli unda miuaxlovdes mowinaaRmdeges<br />

da gaxdes ufro agresiuli da piriqiT;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 67 5 wuTi diagr.71 10 wuTi<br />

diagr. 68 2 x 5 wuTi diagr. 72 10 wuTi<br />

diagr. 69 10 wuTi<br />

diagr 70 15 wuTi<br />

269<br />

diagr. 73 10 wuTi


270<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me-15 120 wuTi<br />

mizani: organizebuli swrafi Setevis<br />

elementebis swavla<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />

• SeCereba or nabijSi driblingis Semdeg, win Semotrialeba sayrdeni<br />

fexis garSemo, erTi nabiji marcxena fexiT, pasi cali xeliT Tanagundelisaken<br />

(diag. 74);<br />

• ori Tavdamsxmelis swrafi Seteva erTi mimarTulebiT da ukan dabruneba<br />

erTi erTze (diag. 75);<br />

• TamaSi erTi erTze; Tavdamsxmeli miagorebs burTs. mas mihyveba<br />

mcveli Tavdamsxmeli iWers burTs, Semotrieldeba, awvdis Tanagundels<br />

da gadadis dacvaSi. varjiSi meordeba sawinaaRmdego mxares<br />

(diag. 76);<br />

• sami Tavdamsxmelis swrafi Seteva, ukan dabrunebisas mtyorcneli<br />

mirbis sajarimo tyorcnis xazisken da gadadis dacvaze Tanagundelebis<br />

winaaRmdeg (ori erTze) (diag. 77);<br />

• dabrunebuli burTi driblingis Semdeg, SeCereba da tyorcna naxtomSi<br />

(diag. 78);<br />

• swrafi Setevis dasruleba naxtomSi tyorcniT (diag. 79);<br />

• TamaSi ori orze da orze; dasxltoma mcvelisgan, `sammagi muqaris”<br />

pozicia, meore moTamaSe akeTebs igives. pasis Semdeg moTamaSe iWreba<br />

kalaTisken. dacva gadadis TavdasxmaSi moednis meore naxevarze,<br />

sadac mas xvdeba ori axali mcveli. am varjiSis ZiriTadi mizania<br />

dasxltoma mcvelisgan da SeWra pasisTvis. driblingi akrZalulia<br />

(diag. 80);<br />

• Tavdasxma icvlis mimarTulebas driblingisas. Cerdeba dacvis win<br />

da tyorcnis burTs naxtomSi mcvelis Tavs zemoT. mcvels xelebi<br />

aqvs aweuli. (diag. 81);<br />

SeniSvna:<br />

• swrafi Setevis dros uburTo moTamaSeebi<br />

yovelTvis unda cdilobdnen,<br />

win gauswron burTs;<br />

• warmatebuli swrafi Setevis dros Zalze<br />

mniSvnelovania Rrmad SeRweva<br />

da moZraobis farTo areali;<br />

• pasisTvis drois SerCeva warmatebuli<br />

Tavdasxmis garantiaa;<br />

• bolo pasi cal fexze axtomiT tyorcnamde<br />

,rogorc wesi, aris iatakidan<br />

asxletili pasi;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 74 5 wuTi diagr. 75 15 wuTi<br />

271


272<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

diagr. 76 10 wuTi diagr. 77 15 wuTi


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 78 10 wuTi diagr. 80 30 wuTi<br />

diagr. 79 10 wuTi<br />

273<br />

diagr. 81 10 wuTi


274<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me-16 120 wuTi<br />

mizani: dacvis elementebis aTviseba<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: moTamaSeebi iyofian or gundad. mxolod pasebis gamoyenebiT<br />

cdiloben miuaxlovdnen mopirdapire moTamaSes da moartyan burTi.<br />

yoveli mortyma iTvleba qulad;<br />

• pasebi da moZraobebis varjiSebi eqvskuTxedSi. gamoyenebulia mkerdidan<br />

pasi ori xeliT. varjiSi warmoebs ori burTiT, ori mimarTulebiT.<br />

(diag. 82);<br />

• pozicia erTi erTze; Tavdamsxmeli akeTebs zigzagisebur driblings win<br />

da ukan. Sedeg burTs awvdis Tanagundels da iWreba pasis misaRebad,<br />

dacva pasiuria, ar cdilobs burTis xelSi Cagdebas (diag. 83);<br />

• dacva araxelsayrel situaciaSi. (diag. 84)<br />

• TamaSi erTi erTze uburTod. Tavdamsxmeli SemoiWreba uburTo mxridan<br />

burTian mxares. damcveli yovlTvis rCeba Tavdamsxmelis win. (diag.<br />

85);<br />

• TamaSi erTi erTze uburTod. (diag. 86)<br />

• TamaSi sami orze samkuTxedSi. Tavdamsxmeli Semotrialdeba da akeTebs<br />

cru moZraobebs. erTi mcveli agresiulia burTianis mimarT, meore ikavebs<br />

pozicias or Tavdamsxmels Soris. Tu dacva Seexeba burTs, iwyeba<br />

TamaSi ori mcveliT erTze mopirdapire kalaTisken, an Tavdamsxmelis<br />

winaaRmdeg, romelic Secda. (diag. 87)<br />

• TamaSi ori erTze. mcveli TamaSobs burTiani moTamaSis winaaRmdeg da<br />

garbis im Tavdamsxmelisken, romelmac miiRo burTi. Tavdamsxmeli<br />

ubrunebs burTs Tavis Tanagundels, romelic TamaSobs mcvelTan erTi<br />

erTze. (diag. 88)<br />

• TamaSi mTel moedanze; dacvaSi presingi mTel moedanze. Tavdasxma TamaSobs<br />

swraf Setevas driblingis gareSe.<br />

SeniSvna:<br />

• agresiuli mcveli unda imyofebodes burTiani moTamaSis pirispir;<br />

• dacvaSi, ZiriTadad, unda mimarTos swraf gadaadgilebas gverduli<br />

nabijebiT da sirbiliT;<br />

• dacvaSi TamaSisas ar SeiZleba fexebis gadajvaredinebiT moZraoba;<br />

• yovelTvis mzad iyavi, miuaxlovde moTamaSes mis mier burTis miRebisas;<br />

• sxeulis gawonasworebuli mdgomareoba xels uwyobs poziciisa da moZraobis<br />

mimarTulebis swraf Secvlas.


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 82 5 wuTi diagr. 86 15 wuTi<br />

diagr. 83 10 wuTi<br />

diagr. 84 10 wuTi<br />

diagr. 85 15 wuTi<br />

275<br />

diagr. 87 15 wuTi<br />

diagr. 88 15 wuTi


276<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me-17 120 wuTi<br />

mizani: moZraoba moedanze da swrafi Seteva<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />

• pasi moZraobisas; moTamaSeebi dganan jvaredinad erTmaneTis pirispir.<br />

erTi xazis moTamaSeebi akeTeben mxris pass cali xeliT mopirdapire<br />

mxares, xolo meore xazis moTamaSeebi TavianT mopirdapire<br />

mxares gadascemen iatakidan asxletil pass mxridan (diag. 89);<br />

• driblingi, moZraoba ukan-ukan gadadgmuli nabijebis gamoyenebiT,<br />

Semdeg diagonaluri driblingi moednis erTi bolodan meorisken,<br />

moednis mTeli farTobis gamoyenebiT (diag. 90);<br />

• uburTo Tavdamsxmeli gadaadgildeba da moZraobisas icvlis siCqaresa<br />

da mimarTulebas, mcveli agresiulad mihyveba axlo distanciaze<br />

da cdilobs Seaferxos mis mier siCqarisa da mimarTulebis<br />

cvlileba (diag. 91);<br />

• driblingi burTis miRebis Semdeg. mxris pasi cali xeliT Tanagundelisken,<br />

romelic daasrulebs swraf moZraobas or nabijSi<br />

SeCerebiT, Semdeg iWreba da moZraobas amTavrebs tyo rcniT cal<br />

fexze axtomiT farTan axlos (varjiSi sruldeba orive mxares)<br />

(diag. 92);<br />

• swrafi Setevis situacia; ori erTze araxelsayrel mdgomareobaSi<br />

myofi damcvelis daxmarebiT, TamaSi grZeldeba meore mxares ori<br />

orze (diag. 93);<br />

• swrafi Seteva sami TavdamsxmeliT. ukan dabrunebisas TamaSi grZeldeba<br />

ori erTze, radgan Tavdamsxmeli, romelmac burTi styorcna<br />

kalaTSi, gadadis dacvaSi. (diag. 94)<br />

• TamaSi ori orze ori burTiT (TiTo burTi moednis orive mxares),<br />

Semotrialebebi, burTis gadawodeba mwvrTnelisTvis, gaqceva, bur-<br />

Tis isev miReba misgan da SeWra. Semdeg piriqiT. vinc erT mxareze<br />

TamaSobda Tavdasxmas, meore mxareze TamaSobs dacvas (diag. 95).<br />

• moTamaSe awvdis burTs mwvrTnels da mirbis misgan dabrunebuli<br />

burTis misaRebad. naxtomSi tyorcna farTan axlos, erT nabijSi<br />

SeCerebis Semdeg. dacva mihyveba pasiurad (diag. 96).<br />

SeniSvna:<br />

• nebismier situaciaSi yuradReba gamaxvilebulia iseT detalebze, rogoricaa:<br />

SeCereba, burTis miReba da misi dacva.<br />

• moZraobis dros daicavi wonasworoba. nebismieri moqmedebisTvis<br />

aucilebelia drois kargad SerCeva.


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 89 10 wuTi<br />

diagr. 90 5 wuTi<br />

277<br />

diagr. 91 5 wuTi


278<br />

diagr. 92 15 wuTi<br />

diagr. 93 20 wuTi<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

diagr. 94 20 wuTi


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 95 20 wuTi<br />

279<br />

diagr. 96 15 wuTi


280<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me-18 120 wuTi<br />

mizani : poziciis dakaveba dacvaSi<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: gawelvebi, burTis flobis varjiSebi moZraobisas<br />

(10 wuTi);<br />

• dacvisgan dasxltoma. TamaSi erTi erTze moednis 1/4-ze (diag.<br />

97);<br />

• dacvisgan dasxltoma ori orze TamaSisas. ori kacis TanamSromloba<br />

dabrunebuli burTebiT da mwvrTnelis daxmarebiT.<br />

uburTo moTamaSis mcveli exmareba partniors, mihyveba burTs<br />

da mis mflobels (diag. 98);<br />

• burTis miwodeba da gaqceva, kalaTisken gaWra da dabrunebuli<br />

burTis miReba, dacva pasiuria (diag. 99);<br />

• a) sami Tavdamsxmeli. SeWra burTis gadacemis Semdeg. burTiani<br />

moTamaSe `sammagi muqaris” mdgomareobaSia, ramdenime SeWris<br />

Semdeg kontrSeteva meore kalaTis mimarTulebiT (diag. 100);<br />

b) igive varjiSi; moednis meore mxares sami mcveli elode ba<br />

konrSetevas. varjiSi SeiZleba Catardes sami samze da kidev<br />

samze;<br />

• TamaSi sami orze naxevar moedanze (diag. 101);<br />

• TamaSi burTis wasarTmevad;<br />

_ Tavdasxmis amocanebi: moZraobis gagrZeleba uburTod,<br />

SeWra dabrunebuli burTis misaRebad. swrafi gadasvlebi<br />

`dacva-Tavdasxma-dacva”.<br />

_ dacvis amocanebi: uburTo mxridan burTianisken moZraoba<br />

dasaxmareblad da agresiuli TamaSi burTian mxares;<br />

• sajarimo tyorcna: ortyorcniani Sejibreba. vinc aacilebs –<br />

gadis;<br />

SeniSvna:<br />

• mcveli yovelTvis unda xedavdes burTs;<br />

• mcvelsa da uburTo moTamaSes Soris manZili damokidebulia<br />

burTamde manZilze;<br />

• moTamaSe, Tundac burTisgan Sors myofi, yovelTvis unda iyos<br />

fxizlad da mzad reagirebisTvis;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 97 10 wuTi diagr. 100 20 wuTi<br />

diagr. 98 15 wuTi<br />

diagr. 99 15 wuTi<br />

281<br />

diagr. 101 20 wuTi


282<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me19 120 wuTi<br />

mizani: swrafi Setevis safuZvlebis swavla<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: burTis flobis varjiSebi moZraobisas (10 wuTi);<br />

• pasis Semdeg Tavdasxma akeTebs cru moZraobas da `V”-sebur gaWras<br />

kalaTisken. dacva mihyveba dauZabavad. varjiSi sruldeba orive<br />

mxares. (diag. 102);<br />

• swrafi Seteva ori erTze. erTi mcveli mihyveba erTsa da imave<br />

Tavdamsxmels. dacvamiCenili moTamaSe awodebs burTs da mirbis<br />

moednis meore naxevarze. misi Tanagundeli dribliniT miiwevs<br />

imave mxares da eZebs burTis gadacemis saSualebas. varjiSisas xdeba<br />

gadasvla moednis erTi naxevridan meoreze. dabrunebisas vinc<br />

icavda, akeTebs driblings da vinc styorcna, gadadis dacvaSi. (diag.<br />

103);<br />

• dacva TamaSobs swrafi Setevis winaaRmdeg araxelsayreli poziciidan.<br />

Tavdasxmas SeuZlia gaixsnas pasisTvis (diag. 104);<br />

• mcvelebi akontroleben mTel moedans, raTa Seaferxon Tavdasxma.<br />

Tavda sxma iyenebs Tavisufal sivrces swrafi SetevisTvis (diag.<br />

105);<br />

• Tavdamsxmeli usxlteba mcvels siCqarisa da mimarTulebis SecvliT<br />

da iRebs burTs. pasi mwvrTnelisken Semotrialebis Semdeg.<br />

burTi gadaewodeba mxolod mwvrTnels. dacva Tvalyurs adevnebs<br />

burTs da cdilobs Seaferxos moTamaSis gaWra kalaTisken. (diag.<br />

106);<br />

• TamaSi sami orze. sami Tavdamsxmeli moednis centrSi da or-ori<br />

mcveli moednis orive mxares. is, vinc burTi styorcna kalaTSi,<br />

gadis moednidan da Semodis sxva moTamaSe, romelic idga moednis<br />

farglebs gareT. danarCeni ori Tavdamsxmeli TamaSobs dacvaSi.<br />

(107 diag.)<br />

• driblingi mimarTulebis SecvliT. win driblingis dros, erTi<br />

nabiji ukan da tyorcna naxtomSi. (diag. 108)<br />

SeniSvna:<br />

• uburTo Tavdamsxmeli burTis misaRebad eZebs Tavisufal adgilebs;<br />

• uburTo moTamaSeebi unda iyvnen mudmiv moZraobaSi burTiani<br />

partni oris garSemo;<br />

• pasisTvis drois kargi SerCeva da sizuste warmatebuli swrafi Setevis<br />

sawindaria;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 102 10 wuTi<br />

diagr. 103 15 wuTi<br />

283<br />

diagr. 104 15 wuTi<br />

diagr. 105 20 wuTi


284<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

diagr. 106 20 wuTi diagr. 107 20 wuTi<br />

diagr. 108 10 wuTi


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

TariRi kargi<br />

gadacema<br />

varjiSi 1<br />

varjiSi 2<br />

varjiSi 3<br />

swrafi Setevis Canaweri<br />

cudi<br />

gadacema<br />

burTis<br />

dakargva<br />

cxrili #20. kargi gadacemis, cudi gadacemis da burTis dakargvis<br />

Canawerebis nimuSi, swrafi Setevis varjiSisas<br />

285


286<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi me-20 120 wuTi<br />

mizani: dacva da dasxltoma<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: burTis flobis ostatoba moZraobisas (10 wuTi);<br />

• TamaSi erTi 1+1-is winaaRmdeg; dasxltoma mWidro dacvidan(diag.109);<br />

• dasxltoma pasiuri dacvidan (110 diag.);<br />

• Tavisufali adgilis moZebna kalaTis qveS SeWrisTvis. am moZraobebis<br />

Catarebis Semdeg gadaadgileba sawinaaRmdego kalaTisken<br />

(diag. 111);<br />

• ori burTi da ori mwvrTneli: dasxltoma erTi erTze. burTis<br />

daWera or nabijze SeCerebiT. driblingi da tyorcna naxtomSi.<br />

dacva pasiuria da mimdinareobs CaRobvebis gareSe (diag. 112);<br />

• TamaSi burTis wasarTmevad; Tavdasxma: kontrSeteva, pasi uaxloesi<br />

Tanagundelisken da SeWra. driblingi gamoyenebulia mxolod far-<br />

Tan axlos cal fexze axtomiT tyorcnis Sesasruleblad. dacva:<br />

agresiulia burTiani moTamaSis mimarT, Tvalyurs adevnebs burTs<br />

da mis mflobels.<br />

• sajarimo tyorcebi: TamaSi sam raundad. anu tyorcna TiTo raund-<br />

Si. pirveli raundidan gadis is, vinc verc erT burTs ver agdebs.<br />

meore raundidan gadis, vinc ver agdebs or burTs. mesame raundidan<br />

gadis is, vinc ver agdebs samive burTs. grZeldeba gamarjvebulis<br />

gamovlenamde;<br />

SeniSvna:<br />

• mcveli unda xedavdes `Tavis” kacs da burTs yvela poziciaSi;<br />

• burTis mxareze dacva TamaSobs TavdamsxmelTan axlo poziciaze,<br />

uburTo mxareze ki _ daSorebiT;<br />

• dasxltoma warmatebulia roca moZraobis mimarTuleba mkveTrad<br />

icvleba;<br />

diagr. 109 15 wuTi<br />

diagr. 110 25 wuTi


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 111 30 wuTi diagr. 112 15 wuTi<br />

TariRi<br />

moTamaSe komentarebi moTamaSis qmedebebze<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

1<br />

da a.S.<br />

cxrili #21. mwvrTnels SeuZlia gamoiyenos martivi cxrili moTama-<br />

SeTa moqmedebebis Sesafaseblad varjiSis dros.<br />

287


288<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi 21-e 120 wuTi<br />

mizani urTierTTanamSromloba Tavdasxmisas<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: gawelva da burTis floba moZraobisas (10 wuTi);<br />

• SeWra dabrunebuli burTiT (diag. 113)<br />

• dasxltoma mopirdapire mxarisken da dabrunebuli burTis miReba marjvena<br />

xeliT, ukan Semotrialeba marcxena fexiT, tyorcnis imitacia da<br />

SeWra marjvena mxares, driblingi da farTan axlos cal fexze axtomiT<br />

tyorcna. (varjiSi tardeba orive mxares) (diag. 114);<br />

• orkaciani TamaSi; dasxltoma iatakidan asxletili burTis miRebis<br />

Semdeg (diag. 115);<br />

• ori erTze; mcveli TamaSobs uburTo Tavdamsxmelis winaaRmdeg, dasxltomisa<br />

da tyorcnis Semdeg, mcveli Camoxsnis burTs, ris Semdegac<br />

keTdeba grZeli gadacema mtyorcnelisken da TamaSi grZeldeba ori<br />

erTze sawinaaRmdego kalaTis mimarTulebiT (diag. 116);<br />

• TamaSi ori orze; daxmarebis (dazRvevis) da sakuTar TavdamsxmelTan dabrunebis<br />

saSualebiT, TavdamsxmelTa SeRwevis acileba da Semdeg swrafi<br />

gadaadgileba sawinaaRmdego kalaTisken (diag. 117);<br />

• mwvrTnelisgan miRebuli burTis tyorcna naxtoSi, erT nabijze Se-<br />

Cerebis Semdeg (diag. 118);<br />

• sami sajarimo tyorcna zedized. moTamaSe, romelic aacilebs _ gadis.<br />

SeniSvna::<br />

• xelidan xelSi burTis gadacemis Semdeg, moTamaSe valdebulia, sul<br />

xedavdes burTs da mzad iyos mis ukan misaRebad;<br />

• roca dacva mimarTavs urTierTdaxmarebas, Tavdasxma unda gaiSalos,<br />

raTa TiToeulma ipovos Sesaferisi kuTxe burTis misaRebad;<br />

diagr. 113 10 wuTi diagr. 114 15 wuTi


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 115 20 wuTi<br />

diagr. 116 20 wuTi<br />

289<br />

diagr. 117 25 wuTi<br />

diagr. 118 15 wuTi


290<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi 22-e 120 wuTi<br />

mizani: swrafi Setevis swavleba da<br />

varjiSi-Sejibreba<br />

varjiSi:<br />

• moTelva: burTis flobis ostatoba moZraobaSi (10 wuTi);<br />

• sami Tavdamsxmelis organizebuli swrafi Seteva, dabrunebisas<br />

ori erTze. is, vinc styorcna kalaTSi, gadadis dacvaSi<br />

(diag. 119);<br />

• varjiSi erTi erTze; Tavdamsxmeli iyenebs mwvrTnelis daxmarebas<br />

(diag 120);<br />

• varjiSi iwyeba sami orze. sami orze TamaSis Semdeg, mtyorcneli<br />

gadis, ori danarCeni Tavdamsxmeli TamaSobs dacvaSi, or yofil<br />

mcvels emateba erTi axali moTamaSe, da isini erToblivad awarmoeben<br />

Setevas sawinaaRmdego kalaTisken (diag. 121);<br />

• Sejibreba erTi erTze moednis naxevarze. TiToeul moTamaSes<br />

eZleva xuTi cda. gamarjvebuli agrZelebs TamaSs;<br />

• TamaSi sami samze mTel<br />

moedanze xuT Cagdebamde<br />

diagr. 119 20 wuTi<br />

(20 wuTi);<br />

• Sejibreba sajarimo tyorcnaSi.<br />

moTamaSe, romelic<br />

ver agdebs samidan sams _<br />

gadis.<br />

SeniSvna:<br />

• Sejibrebisas, gadamwyvetia<br />

nebisyofa da sruli koncentracia;<br />

• swrafi Setevisas, gadamwyvetia<br />

konce ntracia da<br />

siswrafe;<br />

• TamaSi mimdinareobs Cagdebamde<br />

an sanam burTi ar<br />

Cauvardeba xelSi dacvas;


moTamaSeebi<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 116 20 wuTi diagr. 116 20 wuTi<br />

9<br />

sajarimo tyorcnebSi Sejibris Sedegebi<br />

Sejibris TariRi<br />

cxrili 22. Sedegebis Caweris magaliTi sajarimo tyorcnebSi<br />

SejibrebisaTvis.<br />

291


292<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi 23-e 120 wuTi<br />

mizani: gadaadgilebisa da swrafi Setevis<br />

varjiSebi<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: burTis flobis ostatoba moZraobisas (10 wuTi);<br />

• pasi mwvrTnelisken, dabrunebuli burTis miReba Semotrialebis Semdeg,<br />

dacva pasiuria (diag. 122);<br />

• TamaSi ori orze, mTel moedanze, maqsimalurad farTod. dacva akontrolebs<br />

partniorebis daxmarebas (dazRveva) da brundeba Tavis poziciaze<br />

(diag. 123);<br />

• a) oTxi Tavdamsxmeli; b) varjiSi grZeldeba oTxi orze; ori Semosuli<br />

moTamaSe gadadis dacvaSi da ori damcveli or TavdamsxmelTan erTad<br />

miiwevs sawinaaRmdego kalaTisken. mtyorcneli da burTis mimwodebeli<br />

gadian (diag. 124);<br />

• TamaSi erTi erTze; pasiuri dacva, tyorcnis Semdeg brZola farTan,<br />

meore kalaTTan rolebi icvleba. (diag. 125);<br />

• TamaSi sami samze da kidev samze; gundi, romelic agdebs burTs, rCeba<br />

TavdasxmaSi. magram burTis Camgdebs cvlis axali moTamaSe, romelic<br />

TavdasxmasTan erTad miiwevs sawinaaRmdego kalaTisken. Tu Tavdasxmam<br />

burTi ver Caagdo, Setevaze<br />

gadadis dacva, Tavdamsxmelebi diagr.122 20 wuTi<br />

toveben moedans da Semodis sami<br />

axali mcveli (diag. 126);<br />

• sami sajarimo tyorcna zedized,<br />

vinc ver agdebs Tundac erT<br />

burTs _ gadis.<br />

SeniSvna:<br />

• dacvis mier farTan burTis<br />

dauflebis dros, Camomsxnels<br />

SeuZlia, ar miaburnos Tavi bur-<br />

Tisken da ar gahyves mas. misi<br />

mizania TavdasxmelTan kontaqti,<br />

am ukanasknelis kalaTTan miaxloebis<br />

Sesaferxeblad.<br />

• swrafi Setevisas pasi swrafi,<br />

mkveTri da zusti unda iyos.<br />

• moeride grZel, ganiv pasebs;<br />

• driblingis mizani kontrSetevisas<br />

unda iyos moednis swrafi<br />

`dapyroba”.


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 123 20 wuTi<br />

diagr. 124 25 wuTi<br />

293<br />

diagr. 125 15 wuTi<br />

diagr. 126 20 wuTi


294<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSi 24 -e 120 wuTi<br />

mizani: swrafi Seteva da Sejibreba<br />

varjiSebi:<br />

• moTelva: burTis flobis ostatoba moZraobisas (10 wuTi);<br />

• sami Tavdamsxmelis moZraoba erTi mimarTulebiT da dabrunebisas<br />

oris erTze TamaSi. mtyorcneli gadadis dacvaSi (diag.<br />

127);<br />

• TamaSi erTi erTze; Tavdamsxmels SeuZlia gamoiyenos mwvrTnelis<br />

daxmareba (diag. 128);<br />

• erT kalaTze Setevis dasrulebis Semdeg, sam mcvels da erT<br />

mtyorcnels ieriSi miaqvT meore kalaTze, sami axlad Semosuli<br />

moTamaSe gadadis dacvaSi. sami Tavdamsxmeli ki gadis (diag. 129);<br />

• erTi erTze Sejibreba naxevar moedanze. yovel moTamaSes eZleva<br />

xuTi cda. gamarjvebuli agrZelebs TamaSs;<br />

• TamaSi sami samze mTel moedanze. xuT Cagdebamde;<br />

• Sejibri sajarimo tyorcnaSi. TamaSs agrZelebs mxolod is, vinc<br />

agdebs samidan sams zedized.<br />

SeniSvna:<br />

• SejibrebaSi unda monawileobdnen erTnairi donis moTamaSeebi;<br />

• Seaqe moTamaSeebi maTi ZalisxmevisTvis;


7. sawvrTneli sezoni 13-14 wlis moTamaSeTaTvis<br />

diagr. 127 15 wuTi<br />

diagr. 128 15 wuTi<br />

295<br />

diagr. 129 20 wuTi


296


8<br />

15-18 wlis asakis moTamaSeTa wvrTna<br />

xose maria buseta<br />

laslo kiliki<br />

8.1 individualur TaviseburebaTa gaTvaliswineba<br />

8.2 individualuri sakalaTburTo Cvevebis srulyofa<br />

• moZraoba uburTod<br />

• faridan burTis moxsna Tavdamsxmelis mier<br />

• moZraobebi centris poziciaze<br />

8.3 taqtikur gadawyvetilebaTa miReba<br />

• kriteriumebi, romlebic gasaTvaliswinebelia taqtikur<br />

gadawyvetilebaTa miRebisas<br />

• magaliTebi<br />

8.4 gunduri TamaSebi<br />

• gunduri dacvis koncefcia<br />

• zonuri dacva<br />

• presingi<br />

• dacvis garTulebuli strategia<br />

• kontrSetevaze gadasvla da swrafi Seteva<br />

• Tavdasxma `kaci kacze” dacvis winaaRmdeg<br />

• Tavdasxma zonuri dacvis winaaRmdeg<br />

• Tavdasxma presingis winaaRmdeg<br />

• sxva elementebi<br />

297


298<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

8.1 individualur TaviseburebaTa gaTvaliswineba;<br />

miuxedavad imisa, rom 15 wlis asakSi moTamaSeebs ukve aqvT <strong>kalaTburTi</strong>s<br />

TamaSis garkveuli gamocdileba, am dros Tavs iCens maT Soris<br />

individualuri gansxvaveba. zogi moTamaSe ukeT flobs <strong>kalaTburTi</strong>s<br />

safuZvlebs, zogi ukeT aris ganviTarebuli fizikurad da sxv.<br />

mwvrTneli, romelic muSaobs 15-18 wlis asakis axalgazrdebTan,<br />

unda acnobierebdes am gansxvavebas da moTamaSeebis Zlieri da susti<br />

mxareebis gaTvaliswinebiT sTavazobdes maT varjiSebs.<br />

wina TavebSi aRwerili varjiSebi mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa da 13-14 wlis<br />

asakis bavSvebisaTvis TiTqmis erTnairia da standartulia yvela<br />

moTamaSisTvis. 15-18 wlis asakis moTamaSeTa varjiSebi ufro analitikuri<br />

da individualuri xasiaTisaa.<br />

am asakis moTamaSeTa Semdgomi ganviTarebisTvis aucilebelia maT<br />

individualur TaviseburebaTa gaTvaliswineba, raTa metad gamovlindes<br />

maTi SesaZleblobebi da TiToeulma moTamaSem varjiSidan<br />

miiRos swored is, rac mas aklia.<br />

am asakSi Zlier mniSvnelovania moTamaSeTa kargi fizikuri ganvi-<br />

Tareba. 15-18 wlis asakis moTamaSeebis fizikuri datvirTva didia<br />

da momavalSi kidev ufro matulobs. ukve 17-18 wlis asakSi <strong>kalaTburTi</strong>s<br />

moTamaSes unda Seswevdes unari, ivarjiSos mTeli fizikuri<br />

da gonebrivi datvirTviT. varjiSis moTxovnebi ar unda iyos misTvis<br />

dauZleveli da ar unda aRematebodes mis fizikur SesaZleblobebs.<br />

am asakSi kargad ganviTarebuli gamZleoba, Zala da siswrafe gansakuTrebiT<br />

mniSvnelovani aspeqtebia, Tumca mwvrTnelma yuradReba<br />

unda gaamaxvilos aseve moqnilobasa da koordinaciis unarze. am<br />

Tvisebebis ugulebelyofa sakmaod gavrcelebuli Secdomaa da mravali<br />

moTamaSis ganviTareba ferxdeba swored maTi gauTvaliswineblobiT.<br />

mwvrTnelma unda Seafasos yoveli moTamaSis fizikuri ganviTarebis<br />

done da maTi individualuri saWiroebebidan gamomdinare, am<br />

sferoSi momuSave eqspertebis meTvalyureobiT, varjiSis garkveuli<br />

nawili dauTmos moTamaSeTa fizikuri formis gaumjobesebas.<br />

aseve gacnobierebuli unda iyos moTamaSeTa individualuri teqnikuri<br />

monacemebi, anu mwvrTnelma unda icodes, rogor floben<br />

misi moTamaSeebi <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebs da risi daxvewaa maTTvis<br />

saWiro.<br />

* magaliTad, mwvrTnelma unda Seafasos moTamaSeTa<br />

tyorcnis teqnika da misi gaumjobesebis mizniT, SesTavazos<br />

maT individualuri varjiSebi, tyorcnis analitikuri da teqnikuri<br />

mxaris gaTvaliswinebiT.


t<br />

y<br />

o<br />

r<br />

c<br />

n<br />

a<br />

m<br />

d<br />

e<br />

t<br />

y<br />

o<br />

r<br />

c<br />

n<br />

i<br />

s<br />

d<br />

r<br />

o<br />

s<br />

d<br />

a<br />

S<br />

e<br />

m<br />

d<br />

e<br />

g<br />

gasaTvaliswinebeli<br />

faqto rebi<br />

fexebi<br />

muxlebi<br />

sxeulis zeda nawili<br />

Tavi<br />

burTis pozicia<br />

aramtyorcneli xeli da<br />

mtevani<br />

mtyorcneli xeli<br />

xeli romelSic burTi<br />

uWiravs<br />

moZraoba sayorcnad<br />

xeli burTis tyorcnis<br />

dros<br />

mtevani uSualod burTis<br />

tyorcnis Semdeg<br />

burTis traeqtoria<br />

burTis triali<br />

sxeulis mdgomareoba<br />

burTis tyorcnis Semdeg<br />

8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

komentarebi<br />

299<br />

cxrili 23. moTamaSeTa individualuri SesaZleblobebis aRnusxvis nimuSi, am<br />

SemTxvevaSi tyorcnis magaliTze.


300<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong>


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

3.2 individualuri sakalaTburTo Cvevebis srulyofa<br />

301<br />

15-18 wlis asakis moTamaSeTa wvrTnisas, analitikuri muSaobis<br />

garda, grZeldeba pasis, tyorcnis da driblingis daxvewa da iwyeba<br />

muSaoba TamaSis iseT aspeqtebze, romelTac wina wlebSi naklebi yuradReba<br />

eqceoda. esenia: `moZraoba uburTod”, `burTis moxsna Tavdamsxmelebis<br />

mier” da `moZraobebi centris poziciaze”.<br />

C<br />

Tavdamsxmeli<br />

burTiani Tavdamsxmeli<br />

mcveli<br />

mwvrTneli<br />

pasi<br />

driblingi<br />

uburTo Tavdamsxmelis moZraoba<br />

CaRobvebi<br />

CaRobvebi da CaRobvis Semdgomi moZraobebi<br />

mcvelis moZraoba<br />

cxrili 24. am TavSi moyvanil sqemaTa pirobiTi niSnebi<br />

moZraoba uburTod<br />

TavdasxmaSi burTi aqvs mxolod erT moTamaSes, maSin, rodesac danarCeni<br />

oTxi TamaSobs uburTod. ase rom, moZraoba uburTod TamaSis<br />

erT-erTi mniSvnelovani elementia, romelzec mwvrTneli yuradRebas<br />

amaxvilebs jer kidev mini-<strong>kalaTburTi</strong>s asakis moTamaSeebTan, xolo<br />

15-18 wlis asakis moTamaSeebis wvrTnisas, es mxare kidev ufro ixveweba.<br />

uburTo Tavdamsxmelis moZraoba unda emsaxurebodes erT-erT<br />

Semdeg mizans:


302<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• TanagundelisTvis erTi<br />

erTze TamaSis saSualebis<br />

micema, burTisgan daSoreba<br />

da sakuTari mcvelis<br />

`gatyueba” (1 diag.);<br />

• burTiani Tanagundelisgan<br />

burTis misaRebad Tavisufali<br />

sivrcis Seqmna. (diag. 2);<br />

• gaxsna pasisTvis CaRobvebis<br />

gamoyenebiT da tyorcna<br />

burTis miRebis Semdeg. (diagr.<br />

3);<br />

• TanagundelebisTvis CaRobvebis<br />

Seqmna, sul erTia,<br />

iqneba es erTi burTiani<br />

Tanagundeli Tu danarCeni<br />

oTxi uburTo (diag. 4);<br />

• TavdasxmaSi burTis Camosaxsnelad<br />

wasvla (diag. 5);<br />

diagr. 1<br />

diagr. 2<br />

diagr. 3<br />

diagr. 4<br />

diagr. 5


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

303<br />

warmatebuli uburTo moZraobisTvis saWiroa sxeulis garkveuli<br />

mdgomareoba da wonasworoba damajerebeli cru moZraobebi, fexebiT<br />

muSaoba, aucilebeli siswrafe, situaciis adekvaturi sirbili. Se-<br />

Cereba. 15-18 wlis asakis moTamaSeebTan mwvrTnelma unda imuSaos am<br />

aspeqtebis gaumjobesebisa da srulyofisTvis.<br />

sxeulis mdgomareoba<br />

kalaTburTelis warmatebuli TamaSi didad aris damokidebuli<br />

misi sxeulis mdgomareobaze _ is specialuria, amitom moTamaSes<br />

unda SeeZlos sxeulis iseTi pozis miReba, rogoricaa:<br />

• terfebi dadgmulia odnav mxrebze ganivrad, fexebi<br />

- erTmaneTis paralelurad;<br />

• muxlebi odnav moxrilia, sxeulis simZimis centri<br />

gadanacvlebulia qvemoT;<br />

• Tavi aweulia, raTa SesaZlebeli iyos burTisa da kalaTis<br />

danaxva ( ar uyuro iataks!);<br />

• zedatani odnav moxrilia;<br />

• sxeulis simZime gadanawilebulia orive fexze da<br />

odnav _ fexis TiTebze;<br />

• xelebi yovelTvis mzadaa burTis misaRebad, mklavebi<br />

axlos aris mkerdTan.


304<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

sxelis swori mdgomareoba moZraobis dasawyisSi, iseve rogorc<br />

moZraobis procesSi, uzrunvelyofs swraf moqmedebas, moTamaSis<br />

mier burTis ufro moxerxebulad daWeras tyorcnisTvis, pasis an<br />

SeWrisTvis, wonasworobas CaRobvebisas da TavdasxmaSi burTis Camoxsnisas.<br />

moTamaSem unda icodes, rodis uyuros burTs (mdgomareoba, rodesac<br />

burTi mTlianad TvalsawierSia) da rodis uyuros kalaTs da Tan<br />

moabrunos zedatani an Tavi burTis dasanaxad, raTa yovel wuTs mzad<br />

iyos mis misaRebad. mwvrTneli unda akvirdebodes, rogor floben<br />

moTamaSeebi sxeuls da saWiroebis SemTxvevaSi, misces maT SeniSvna.<br />

sxeulis wonasworoba<br />

sxeulis wonasworobas didad gansazRvravs zemoaRwerili ZiriTadi<br />

mdgomareoba. TamaSis procesSi moTamaSes unda SeeZlos, situaciis<br />

mixedviT Secvalos tanisa da fexebis moxriloba da sxeulis<br />

wonis gadatana erTi fexidan meoreze, raTa misi moZraoba, burTiT<br />

Tu uburTod, ufro produqtiuli iyos.<br />

* magaliTad, moTamaSes SeuZlia erTi fexi ufro moxaros,<br />

vidre meore, sxeulis wona gadaitanos ufro moxril fexze<br />

da mimarTos sxeuli erT romelime mxares ise, rom mowinaaRmdegec<br />

gaiqces iqiTken, TviTon ki uceb Seicvalos mimar-<br />

Tuleba da gadaadgildes sawinaaRmdego mxares.<br />

cru moZraobebi<br />

damajerebeli cru moZraobebi ipyrobs mcvelis yuradRebas da<br />

iwvevs mis garkveul reaqcias, rac xelsayrel garemoebas uqmnis moTamaSes<br />

(vinc akeTebs cru moZraobas) Semdgomi moZraobisTvis.<br />

* magaliTad moTamaSe, romelic iyenebs Tanagundelis mier<br />

Seqmnil CaRobvas, mirbis CaRobvis sawinaaRmdego mimarTulebiT<br />

da misi mcvelis yuradRebac gadadis im mimarTulebiT,<br />

Semdeg ki igi uecrad icvlis gezs, brundeba CaRobvisken da<br />

ufro srulyofilad iyenebs mas.<br />

cru moZraoba metad mniSvnelovania mcvelis yuradRebis gadasatanad<br />

da imis sawinaaRmdego reaqciis gamosawvevad, ris gakeTebasac<br />

apirebs Tavdamsxmeli sinamdvileSi.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

305<br />

sxeulis wonasworobis swori gamoyeneba da tanis moqniloba, iseve,<br />

rogorc siCqaris uecari cvlileba, gadamwyvetia warmatebuli cru<br />

moZraobis Sesasruleblad.<br />

• pirvel yovlisa, cru moZraobis Sesrulebisas, mniSvnelovania<br />

fexebis moxriloba, sxeulis wonis gadatana erT romelime<br />

fexze, zedatanis mimarTva garkveul mxares, Tavis, xelebisa da<br />

mklavebis iseTi moZraoba da saxis gamometyvelebac ki, romelic<br />

daarwmunebs oponents imaSi, ris gakeTebasac moTamaSe saerTod<br />

ar apirebs.<br />

• warmatebuli cru moZraobis Semdeg, aucilebelia siCqaris Secvla,<br />

raTa moTamaSem Semdgomi moZraoba Seasrulos swrafad da<br />

moulodnelad.<br />

fexebis moZraoba<br />

Zalze didi mniSvneloba aqvs fexebis swor moZraobas. Tu moTamaSe<br />

ajvaredinebs fexebs an ver akeTebs brunvebs, igi ver imoZravebs<br />

moedanze swrafad da efeqtianad. sasurvelia, rom 15-18 wlis asakSi<br />

moZraobis es elementi kargad iyos aTvisebuli. winaaRmdeg SemTxvevaSi,<br />

moTamaSeebs, romelTa fexebis moZraoba dasaxvewia, mwvrTnelma<br />

unda SesTavazos individualuri varjiSebi.<br />

fexebis moZraoba aseve gulisxmobs mokle an grZeli nabijebis<br />

gamoyenebas (an maT kombinacias) damcvelis winaaRmdeg TamaSis dros.<br />

* mag. moTamaSe iyenebs mokle nabijebs sajarimo moedanTan<br />

miaxloebisas da grZel nabijebs brunis gakeTebisas, Semdeg<br />

icvlis mimarTulebas da zrdis siCqares, raTa miiRos burTi<br />

Tanagundelisgan. (diag. 6).<br />

rogorc am magalTidan Cans,<br />

mimarTulebis swra fi Secvla<br />

uburTod moZraobis erT-erTi<br />

mniSvne lovani elementia da didad<br />

aris damokidebuli fexebis swor<br />

moZraobaze.<br />

diagr. 6


306<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

siswrafe<br />

siswrafe uburTod moZraobis gadamwyveti faqtoria. am dros,<br />

zogjer, aucilebelia maqsimalurad Cqari moZraoba, zogjer ki,<br />

piriqiT, neli gadaadgileba. umetes SemTxvevaSi, siCqaris Secvla Zalze<br />

efeqturia cru moZraobis Sesrulebisas.<br />

maqsimaluri siswrafe aucilebelia kontrSetevisas, sanam moTamaSeebi<br />

miaRweven mopirdapire mxares. amis Semdeg maTi siswrafe<br />

burTiani moTamaSis gadaadgilebisa da situaciis adekvaturi unda<br />

iyos. maqsimaluri siswrafe TavdasxmaSi aseve mniSvnelovania gansakuTrebuli<br />

moZraobebis Sesrulebisas da moTamaSeTa SeTanxmebuli<br />

moqmedebisTvis.<br />

siswrafis sworad Secvla bevri didi kalaTburTelis upiratesobaa.<br />

Tumca, <strong>kalaTburTi</strong>s elitur gundebSic arian moTamaSeebi,<br />

romlebic am mxriv ar gamoirCevian. safiqrebelia, rom <strong>kalaTburTi</strong>s<br />

safuZvlebis dauflebisas, mwvrTnelebma uyuradRebod datoves Tama-<br />

Sis es mniSvnelovani mxare.<br />

siswrafis swori cvlis unaris gamomuSavebisTvis, sakmarisi ar<br />

aris, mwvrTnelma xandaxan SeuZaxos Tavis moTamaSeebs: `Secvale siswrafe!”<br />

an `siswrafe unda Secvalo!” da sxv.<br />

varjiSebisas, moTamaSeebma gansakuTrebulad unda imuSaon moZraobis<br />

siswrafis gansaviTareblad.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

307<br />

amis gaTvaliswinebiT, mwvrTnelma moTamaSeebs unda SesTavazos<br />

iseTi varjiSebi, romelTa drosac maT unda Seadaron da gaiazron<br />

TavianTi sxvadasxva siswrafiT Sesrulebuli moqmedebebi. es saSualebas<br />

miscems maT, aRiqvan sakuTari siswrafe da marTon moZraobis<br />

es mxare.<br />

* mag. 6 diagramaze asaxuli moqmedebebis Sesrulebis<br />

dros, kerZod, sajarimo moedanTan miaxloebisas da burTis<br />

miRebisas, moTamaSem unda gamoiyenos ramdenime saxis siswrafe:<br />

didi, saSualo da mcire. mwvrTnelma unda miuTiTos,<br />

Tu rogori siswrafea saWiro sajarimo moedanTan miaxloebisas<br />

Tu burTis miRebisas.<br />

* mag. `mcire-didi” siswrafe niSnavs mcire siswrafe,<br />

sajarimo moedanTan miaxloebisas da did siswrafes, anu swraf<br />

reaqcias pasis miRebisas. Tavidan, sasurvelia, rom siswrafe<br />

iyos Tanabari (mag. sanam miuaxlovdebi sajarimo moedans).<br />

varjiSebisas moTamaSeebma unda aiTvison sxvadasxva siswrafe,<br />

rogoricaa: mcire-mcire, mcire-saSualo, mcire-didi, saSualo-mcire<br />

da sxv.<br />

moTamaSes unda hqondes sxvadasxva siswrafiT moZraobis unari,<br />

raTa situaciis Sesabamisad SeZlos misi marTva.<br />

sirbili<br />

zogierT moTamaSes esaWiroeba sirbilis teqnikis gaumjobeseba.<br />

amitom, fizikuri varjiSebis Sesrulebisas man meti yuradReba unda<br />

dauTmos sportis am saxeobas.<br />

mravali <strong>axalgazrda</strong> moTamaSisTvis, TavdasxmaSi uburTod moZraobisas,<br />

aucilebelia sirbili, am dros yvelaze xSirad uSveben samgvar<br />

iseT Secdomas, rogoric aris burTis dakargva mxedvelobis aredan,<br />

sirbili gverdulad da sirbili araswori `bilikebiT”.<br />

• moTamaSem unda iswavlos Tavmobrunebuli sirbili burTis<br />

dasanaxad.


308<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• moTamaSem, aseve, unda iswavlos,<br />

rodis aris mizanSewonili<br />

gverdulad sirbili<br />

da rodis - ara. magaliTad,<br />

diagr. 7<br />

mizanSewonilad SeiZleba<br />

•<br />

CaiTvalos, rodesac moTamaSe<br />

iWreba sajarimo moedanze<br />

burTis misaRebad. am Sem-<br />

TxvevaSi gverduli sirbili<br />

xels uSlis mcvels CaWras<br />

burTi. (7 diag.)<br />

moTamaSeebma, aseve, unda iswavlon sirbili swori `bilikebiT”.<br />

magaliTad, Secdomaa, rodesac kontrSetevisas, ar iyeneben<br />

moednis sivrces an kalaTisken gaWrisas CamRobav moTamaSesTan<br />

Zalian bevri moTamaSe grovdeba (riTac damcvels eZleva saSualeba,<br />

advilad gavides kalaTTan) (8 da 9 diag.).<br />

diagr. 8<br />

diagr. 9<br />

mimarTulebis cvla<br />

Zlieri dacvis winaaRmdeg TamaSisas Tavdamsxmelebma xSirad unda<br />

icvalon mimarTuleba. es TamaSis mniSvnelovani elementia da moTamaSisgan<br />

moiTxovs `mglis muxls”, koordinaciis did unars, sxeulis<br />

karg wonasworobas da fexebis swor muSaobas.<br />

arsebobs mimarTulebis Secvlis orgvari teqnika: frontaluri,<br />

anu mimarTuli win da meore, misi sawinaaRmdego.<br />

mimarTuleba SeiZleba frontalurad Seicavlos SemotrialebiT<br />

an mis gareSe. pirvel SemTxvevaSi Semotrialeba sruldeba Semdegnairad:


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

309<br />

• axali mimarTulebidan daSorebuli fexiT idgmeba bolo nabiji<br />

Zveli mimarTulebiT, xolo Semdeg, pirveli nabiji axali mimar-<br />

TulebiT; es SeiZleba Sesruldes aseve SemotrialebiT meore<br />

fexze, anu axali mimarTulebis uaxloes fexze.<br />

• Zveli mimarTulebis bolo nabiji SeiZleba iyos mokle, muxli<br />

fexisa, romelic am nabijs dgams, moxrilia da sxeulis simZime<br />

maszea gadatanili, raTa ganxorcieldes Zlieri biZgi iatakidan.<br />

cru moZraobis Sesasruleblad, zedatani gadaweuli unda iyos<br />

Zveli mimarTulebisken. aranakleb mniSvnelovania Tavis poziciac,<br />

raTa xazi gaesvas Zvel mimarTulebas.<br />

• axali mimarTulebiT pirveli nabijis gadadgmisaTvis aucilebelia<br />

swrafad Semotrialeba, sxeulis simZimis gadatana meore<br />

exze, grZeli nabijis gamoyeneba (magram arc imdenad grZelis,<br />

rom Seneldes siCqare) da siCqaris Secvla (mciredan didi siCqarisken).<br />

meore SemTxvevaSi (Semotrialebis gareSe), Zveli mimarTulebis<br />

bolo nabiji idgmeba axali mimarTulebisgan daSorebuli fexiT, magram<br />

axali mimarTulebis pirveli nabiji idgmeba meore fexiT, anu<br />

axali mimarTulebis uaxloesi fexiT.<br />

• am SemTxvevaSi, rodesac sxeulis wona gadadis fexze, romli-<br />

Tac idgmeba Zveli mimarTulebis bolo nabiji, meore fexiT<br />

SesaZlebelia grZeli, Zlieri nabijis gadadgma. am moZraobis<br />

Sesrulebisas, aucilebelia, aseve, sxeulis simZimis gadatana<br />

meore fexze da siCqaris Secvla.<br />

daaxloebiT aseTivea mimarTulebis Secvlis teqnika pirvandelis<br />

sapirispiro mimarTulebiT wasasvlelad:<br />

• am SemTxvevaSi, Zveli mimarTulebis bolo nabiji idgmeba axali<br />

mimarTulebis uaxloesi fexiT. Semdeg, moTamaSe ukan Semotrialdeba<br />

amave fexze da icvlis mimarTulebas, am dros isev mniSvnelovania<br />

sxeulis simZimis gadatana meore fexze da siCqaris<br />

Secvla.<br />

• aseT dros xSiria Secdoma, rodesac Zveli mimarTulebiT gadadgmuli<br />

bolo nabijisas, sxeuls Semoabruneben axali mimar-<br />

TulebiT. Zveli mimarTulebiT bolo nabiji moTamaSem unda<br />

gamoiyenos imisaTvis, rom mcvelma yuradReba gaamaxvilos


310<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

swored am mimarTulebaze maSin, rodesac sinamdvileSi Tavdamsxmeli<br />

icvlis mimarTulebas. winaaRmdeg SemTxvevaSi mcvels<br />

eqneba SesaZlebloba, gaakontrolos mimarTulebis Secvla.<br />

sxva damaxasiaTebeli Secdomebi mimarTulebis Secvlisas:<br />

• sirbilisas mimarTulebis Secvlamde moTamaSe SeiZleba gadavides<br />

mokle nabijebze. moTamaSe unda garbodes, rogorc garboda<br />

da unda Seamoklos mxolod bolo nabiji.<br />

• moTamaSem SeiZleba dakargos wonasworoba, radgan simZimis centri<br />

atanilia Zalian maRla; piriqiT, simZimis centri unda iyos<br />

Zalian dabla, rac SeiZleba ganxorcieldes muxlebis moxriT.<br />

• moZraoba sruldeba rkaliseburad da ara kuTxiseburad; piriqiT,<br />

moTamaSem unda Seqmnas kuTxe, risTvisac sxeulis wona<br />

swrafad unda gadaitanos meore fexze da axali mimarTulebiT<br />

gadadgas pirveli, moulodneli nabiji.<br />

SeCereba<br />

moZraobis Semdeg SeCereba Zalian mniSvnelovani elementia TanagundelebisTvis<br />

CaRobvebis Sesaqmnelad, karg poziciaSi burTis misaRebad,<br />

Semdgomi tyorcnis, pasis an SeWrisTvis.<br />

SeCereba SeiZleba iyos erTnabijiani an ornabijiani. pirvel<br />

SemTxvevaSi orive fexi erTdroulad exeba iataks, maSin rodesac<br />

ornabijiani SeCerebisas iataks exeba jer erTi fexi, Semdeg meore.<br />

orive SemTxvevaSi Zlier mniSvnelovania swori sakalaTburTo mdgomareobis<br />

xarjze sxeulis wonasworobis SenarCuneba.<br />

15-18 wlis asakis moTamaSeebi kargad unda flobdnen SeCerebis teqnikas,<br />

Tumca xSirad swored am mxriv vxvdebiT garkveul naklovanebebs.<br />

yvelaze damaxasiaTebeli nakli aseT SemTxvevaSi wonasworobis<br />

darRvevaa. ZiriTadad, es xdeba imitom, rom SeCerebisas moTamaSeebi<br />

ar xrian fexebs (an fexs) sakmarisad, ar anawileben sxeulis wonas<br />

sworad an ar Slian fexebs, raTa miiRon ZiriTadi sakalaTburTo<br />

mdgomareoba.<br />

• rodesac moTamaSe asrulebs erT nabijze SeCerebas, misi sxeulis<br />

wona erTnairad unda iyos ganawilebuli orive fexze, xolo<br />

or nabijze SeCerebisas, sxeulis wona, sanam meore fexi Seexeba<br />

iataks, gadatanilia fexze, romelic pirveli Cerdeba. orive<br />

SemTxvevaSi saWiroa, rom muxlebi (an muxli) iyos sakmarisad<br />

moxrili.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

311<br />

• aseve, manZili fexebs Soris unda iyos mxrebis siganeze cota<br />

meti, fexebi unda idges paralelurad, raTa SenarCundes sakalaTburTo<br />

poza. moTamaSis fexebi ar unda iyos Zalian gaSlili<br />

an Zalian axlos erTmaneTTan.<br />

moZraoba da burTis miReba<br />

burTis miRebisas, Zalian mniSvnelovania sworad Sesrulebuli Se-<br />

Cereba, Semdgomi tyorcnis, pasis an SeWrisTvis.<br />

• erT nabijSi SeCerebisas, moTamaSe, burTis miRebisas unda Se-<br />

Cerdes erTdroulad orive fexze.<br />

• or nabijSi SeCerebisas, moTamaSe burTis miRebisas iataks exeba<br />

erTi fexiT da Semdeg dgams meore fexs. rogorc wesi, or<br />

nabijSi SeCerebisas moTamaSis pirveli nabiji keTdeba burTTan<br />

uaxloesi fexiT, gansakuTrebiT maSin Tu moTamaSe amis Semdeg<br />

apirebs kalaTisken motrialebas.<br />

erT Tu or nabijSi SeCerebisas moTamaSe unda xedavdes kalaTs,<br />

garda im SemTxvevisa, rodesac igi sajarimo moedanze TamaSobs kalaTisken<br />

zurgiT.<br />

Tu moTamaSe erT nabijSi SeCerebisas ukve xedavs kalaTs, uke-<br />

Tesia erT nabijSi SeCereba, vidre or nabijSi. SeCereba da Semdeg<br />

Semotrialeba kalaTisken Zalze anelebs siCqares, magram, Tu moTamaSes<br />

sWirdeba kalaTisken Semobruneba, maSin mizanSewonilia or<br />

nabijSi SeCereba. am SemTxvevaSi moTamaSe iRebs burTs pirveli nabijis<br />

Sesrulebisas burTTan uaxloesi fexiT, xris am fexis muxls<br />

wonasworobis SesanarCuneblad da saSualeba eZleva, Semotrialdes<br />

kalaTisken. ase rom, meore nabijs igi dgams iatakze ukve TiTqmis kalaTisken<br />

Semobrunebuli, rodesac burTi mzad aris tyorcnis, pasis<br />

an SeWrisTvis.<br />

meore mniSvnelovani faqtoria drois SerCeva. moTamaSeebma unda<br />

gaacnobieron, rom drois kargi SerCeva ufro mniSvnelovania vidre<br />

maqsimaluri siswrafe. drois swori SerCeva aZlevs saSualebas<br />

moTamaSes, gadaawodos burTi saWiro dros saWiro adgilisken. bevr<br />

<strong>axalgazrda</strong> moTamaSes esaWiroeba TamaSis am elementis gaumjobeseba.<br />

mwvrTnelma unda Seafasos am asakis moTamaSeTa mier burTis<br />

miRebis unari da teqnika SeCerebisas. SesaZlebelia, maT ukve hqondeT<br />

Camoyalibebuli SeCerebis raime specifikuri arasasurveli Cveva<br />

(magaliTad, erT nabijze an or nabijze SeCerebisas, erTi da igive<br />

fexis gamoyeneba pirveli nabijisTvis), romelic Tavs iCens ukve av-


312<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

tomaturad da risi aRmofxvrac sakmaod Znelia. mwvrTnelma, romelic<br />

Tvlis, rom es Cveva garkveul moTamaSes xels ar uSlis da ar<br />

zRudavs mis ganviTarebas, mainc unda imuSaos mis aRmosafxvrelad,<br />

radgan am asakis moTamaSeebi jer kidev mozardebi arian, advilad<br />

SeuZliaT moiSalon sxvadasxva arasasurveli Cveva da gamoiyenon TavianTi<br />

potenciali Semdgomi winsvlisTvis.<br />

* mag. 16 wlis asakis moTamaSe or nabijSi SeCerebisas,<br />

yovelTvis dgams pirvel nabijs marcxena fexiT. aseT Cvevas<br />

misTvis yovelTvis warmateba moaqvs, rodesac iRebs burTs<br />

marcxena mxridan, magram cota uWirs, rodesac burTs marjvena<br />

mxridan awvdian. am asakSi es problema SeiZleba arc<br />

iyos misTvis xelSemSleli, magram, ra moxdeba ramdenime wlis<br />

Semdeg, rodesac mas mouwevs TamaSi ufro Zlieri dacvis<br />

winaaRmdeg? SeZlebs ki tyorcnas, rodesac burTs marjvena<br />

mxridan miiRebs? ufro mosalodnelia, rom vera, radgan misi<br />

SeCerebis teqnika dauxvewavia da igi verasodes moaxerxebs<br />

sworad SeCerebas, swrafad burTis miRebasa da tyorcnas.<br />

15-18 wlis moTamaSeTa mwvrTnelebma unda gaiTvaliswinon, momavlisTvis<br />

ra iqneba umjobesi, SeunarCunon Tu gamousworon moTamaSeebs<br />

garkveuli Cvevebi. umetes SemTxvevaSi, mwvrTnelebi mxolod<br />

uaxloes SedegebisTvis zrunaven da ar cdiloben iseTi Cvevebis Secvlas,<br />

romlebic am droisTvis xels ar uSlis mozards, aCvenos kargi<br />

TamaSi, magram, romlebic misi sakalaTburTo moRvaweobis garkveul<br />

etapze aucileblad Semaferxebel faqtorad iqceva.<br />

CaRobvebi<br />

sworad SeCereba, sxeulis sakalaTburTo<br />

mdebareobis SenarCuneba,<br />

wonasworoba, mkerdis dacva<br />

mklavebiT da myari dgomi aris<br />

kargi CaRobvis aucilebeli piroba.<br />

arsebobs CaRobvaTa Sesrulebis<br />

ori gza:<br />

• moZraoba mcvelis poziciisken<br />

da iq CaRobvis Seqmna<br />

(diag. 10)


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

313<br />

• CaRobva moedanze garkveul adgilas, rodesac Tanagundeli mirbis,<br />

raTa gamoiyenos es CaRobva da mas mohyveba misi damcveli<br />

(11 diag).<br />

diagr. 10<br />

diagr. 11<br />

orive SemTxvevaSi, 15-18 wlis asakis moTamaSeebi uSveben Semdeg<br />

damaxasiaTebel Secdomebs:<br />

• CaRobva araswor adgilas. moTamaSeebs unda esmodeT, Tu sad<br />

sjobs CaRobva da swored iq Seqmnan isini. Tu mozardebi moZraoben<br />

mcvelisken da iq qmnian gvrediT CaRobvebs (gaixsene<br />

diagrama 10), isini ise unda dadgnen, rom mcvelis mxari mdebareobdes<br />

maTi mkerdis Sua xazTan, xolo mcvelis fexi ki _<br />

CamRobvelis fexebs Sua.<br />

• sxeulis araswori mdgomareoba da darRveuli wonasworoba,<br />

rac gamowveulia araswori dgomiT (anu fexebi Zalian axlosaa<br />

erTmaneTTan) da simZimis centris gadataniT Zalian maRla (muxlebi<br />

arasakmarisadaa moxrili). CaRobvis sworad ganxorcielebisTvis<br />

mniSvnelovania mwvrTnelis SeniSvnebi.<br />

• mcvelebisTvis xelis kvra, (xandaxan darRveuli wonasworobis<br />

gamo), imis nacvlad, rom mcveli TviTon Seexos mas. <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSeebma unda gaacnobieron, rom CaRobvis mizania, mcvelis<br />

moZraobis Seferxeba ise, rom igi iZulebuli gaxdes TviTon Seexos,<br />

radgan saxvagvarad ver SeZlebs CaRobvis gadalaxvas.<br />

• moZraoba, romelic iwvevs kontaqts. mowinaaRmdegis moZraobis<br />

Sesaferxeblad, zogierTi <strong>axalgazrda</strong> moTamaSe icvlis Tavis<br />

Tavdapirveli CaRobvis pozas, rodesac mcveli warmatebiT aRwevs<br />

Tavis mier Seqmnil CaRobvas. aseT dros, CamRobavi moTamaSe


314<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

fexebis, welis, mxris an mklavebis moZraobiT cdilobs, SearCios<br />

mcveli, rac xSirad CamRobvelis dajarimebiT mTavrdeba.<br />

• kontaqtisTvis Tavis arideba. zogierTi <strong>axalgazrda</strong> moTamaSe<br />

piriqiT, CaRobvas `TvaldaxuWuli~ asrulebs da Sexebis Tavidan<br />

asacileblad, kumSavs Tavis sxeuls an odnav Sordeba mcvels.<br />

ra Tqma unda, mwvrTnelma yuradReba unda gaamaxvilos aseT<br />

Secdomebze.<br />

araswori Sesruleba mcdari gadawyvetilebis gamo<br />

rogorc wina TavebSi iyo aRniSnuli, 15-18 wlis WabukebTan momuSave<br />

mwvrTnelma unda Seafasos Tavisi moTamaSeebis teqnika da<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebis codna uburTod moZraobisas, raTa Seecados<br />

gamoasworos moTamaSeTa naklovanebebi am mxriv. xSirad Secdoma<br />

gamowveulia ara cudi SesrulebiT, aramed, TamaSis procesSi araswori<br />

gadawyvetilebis miRebiT.<br />

ase rom, moTamaSis mier CaRobvebis ugulebelyofa SeiZleba<br />

gamowveuli iyos ara imdenad imiT, rom igi ar flobs Sesaferis<br />

teqnikas, aramed imiT, rom TamaSis am momentSi moTamaSe saWirod<br />

ar Tvlis CaRobvis Seqmnas. es damaxasiaTebeli naklia <strong>kalaTburTi</strong>s<br />

TamaSisTvis da mas jerovani yuradReba TiTqmis arasodes ar eqceva.<br />

yovelive zemoTqmulidan gamomdinare, mwvrTnelma moTamaSis teqnikur<br />

mxarisTvis zrunvis garda, unda miaCvios mozardebi swori<br />

gadawyvetilebis miRebas uburTod moZraobisa da Semtevi xasiaTis<br />

moqmedebebis ganxorcielebisas.<br />

am miznis misaRwevad, mwvrTnels SeuZlia gaiTvaliswinos me-4 Tav-<br />

Si aRwerili strategia.<br />

* mag. 15-16 wlis asakis gogoebma varjiSisas kargad aiTvises<br />

siCqaris Secvla. axla mwvrTnels surs, gauumjobesos<br />

maT siCqaris Sesacvlelad gadawyvetilebis miRebis unari. igi<br />

uCvenebs mozardebs situaciebs, rodesac aucilebelia siCqaris<br />

Secvla, Semdeg ki atarebs ZiriTad TamaSs sami samze, raTa<br />

gogonebma ivarjiSon siCqaris Sesacvleli gadawyvetilebis<br />

miRebaSi.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

sami samze TamaSi erT kalaTSi (10 wuTi). burTis floba<br />

nebadarTulia mxolod 20 wamis ganmavlobaSi varjiSis mizania<br />

siCqaris Secvla mwvrTnelis mier naCveneb situaciebSi.<br />

yovelTvis, rodesac moTamaSe cvlis siCqares droulad, misi<br />

gundi iRebs erT qulas. aTi wuTis Semdeg, gundi, romelmac<br />

daagrova meti qula, isvenebs sam wuTs, maSin, rodesac meore<br />

gundi kvlav agrZelebs varjiSs igive mizniT.<br />

315<br />

aseTi varjiSebi aumjobesebs moTamaSeebis gadawyvetilebaTa<br />

miRebis unars, rac metad mniSvnelovania uburTod moZraobisas Setevis<br />

dros.<br />

mwvrTnelma unda ganasxvaos ama Tu im moqmedebis Sesrulebis<br />

problema da moqmedebis Sesrulebis Sesaxeb gadawyvetilebis miRebis<br />

problema. maSinac ki, rodesac misi moTamaSeebi kargad floben sxvadasxva<br />

sakalaTburTo moZraobas, TamaSis dros SeiZleba ramdenime<br />

moTamaSem (an Tundac erTma maTganma) `ukan daixios~ imitom, rom maT-<br />

Tvis siCqaris Secvla teqnikurad Zneli aRmoCndes. aseT SemTxvevaSi<br />

mwvrTnelma TviTon unda Caataros siCqaris Secvlis asaTvisebeli<br />

specialuri varjiSebi da ara gadawyvetilebebis miRebis gasaumjobesebeli<br />

varjiSebi.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

• zemoaRniSnulidan gamomdinare, Seamowme 15-18 wlis<br />

moTamaSeTa mier moZraobebis uburTod Sesrulebis<br />

unari.<br />

• TamaSisas amoirCie ori moTamaSe da daiTvale, ramde-<br />

njer Secvlian isini siCqares burTis misaRebad CaRo -<br />

bvebis gamoyenebisas.<br />

burTis moxsna Tavdamsxmelebis<br />

mier<br />

moTamaSeebma adrindeli gamocdilebiT ician, Tu ramdenad mniSvnelovania<br />

dacvaSi da TavdasxmaSi burTis moxsna. varjiSisa Tu Tama-


316<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

Sis dros maT mravaljer aqvT Sesrulebuli<br />

es moqmedeba. miuxedavad amisa, am<br />

mimarTulebiT naklebi muSaobis gamo,<br />

bevr moTamaSes, maT Soris maRal moTamaSeebsac<br />

ki, ara aqvT kargad ganviTarebuli<br />

burTis Camoxsnis unari.<br />

gaqceva burTis Camosaxsnelad<br />

TavdasxmaSi burTis Camosaxsnelad,<br />

upi rveles yovlisa, saWiroa moTama-<br />

Sis farTan yofna. bevri <strong>axalgazrda</strong><br />

sportsmeni arc ki iZvris burTis Camosaxsnelad<br />

da kargavs am SesaZleblobas.<br />

aseTi <strong>moTamaSeebisTvis</strong>, upirveles yovlisa, aucilebelia iseTi<br />

gadawyvetilebis miRebis Cvevis gamomuSaveba, romelic iTvaliswinebs<br />

swori poziciis dakavebas burTis Camosaxsnelad, imisda miuxedavad,<br />

daeuflebian Tu ara isini burTs.<br />

* mag. borisi 16 wlis maRali sportsmenia, romelic TamaSobs<br />

centrSi. miuxedavad imisa, rom is imyofeba sajarimo<br />

moedanze an mis axlos, rodesac misi Tanagundelebi burTs<br />

kalaTisken tyorcnian, igi TiTqmis arasdros ar mirbis bur-<br />

Tis Camosaxsnelad. misma mwvrTnelma SeimuSava varjiSebis<br />

specialuri programa am problemis gadasaWrelad. TamaSivarjiSebis<br />

(sami samze, oTxi oTxze, xuTi xuTze) dros igi<br />

boriss aZlevs individualur davalebas, yvela SemTxvevaSi<br />

gaiqces burTis Camosaxsnelad. yovelTvis, roca igi cdilobs<br />

burTis Camoxsnas, miuxedavad imisa, axerxebs Tu ara amas, is<br />

imsaxurebs erT qulas.<br />

yoveli varjiSis dros man unda moagrovos winaswar<br />

daTqmuli qulebis raodenoba. Tu igi amas aRwevs, isvenebs<br />

gundTan erTad varjiSebs Soris Sesvenebis dros, Tu ara,<br />

varjiSobs burTis CamoxnaSi individualurad, rodesac misi<br />

Tanagundelebi isveneben. amis gamo borisis yuradReba yovelTvis<br />

gamaxvilebulia burTis Camoxsnaze da aseTi gadawyvetilebis<br />

miReba misTvis TandaTan Cvevad iqceva.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

winaswar ganWvreta<br />

317<br />

aseve Zalze mniSvnelovania, rom moTamaSeebi mieCvion situaciis<br />

winaswar ganWvretas. xSirad moTamaSeebi mirbian burTis Camosaxsnelad,<br />

magram agvianeben, radgan isini winaswar ar ganWvreten Tanagundelis<br />

mier tyorcnis moments. amis gamo, aranaklebi mniSvneloba<br />

aqvs imas, rom <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebma iswavlon tyorcnis winaswari<br />

ganWvreta, raTa daiZrnen burTis mosaxsnelad maSin, rodesac burTi<br />

jer kidev ar aris natyorcni kalaTSi an jer kidev haerSia.<br />

am Cvevis gamosamuSaveblad mwvrTnelma varjiSebis dros unda<br />

gaamaxvilos yuradReba Tavdamsxmelebis mier burTis Camoxsnaze,<br />

raTa maT iswavlon, Tu rodis daiZran saWiro mimarTulebiT.<br />

* mag. mwvrTneli atarebs TamaS-varjiSs oTxi oTxze CaRobvebis<br />

asaTviseblad. ra Tqma unda, am dros misi yuradReba<br />

gamaxvilebulia CaRobvebis Seqmnaze da CaRobvidan tyorcnaze<br />

da rodesac moTamaSeebis nawili Seasrulebs garkveul<br />

moqmedebebs, varjiSs daiwyebs moTamaSeTa sxva jgufi. aseT<br />

SemTxvevaSi, Tu mwvrTneli gaamaxvilebs yuradRebas Tavdamsxmelebis<br />

mier burTis Camoxsnaze da varjiSs dasrulebulad<br />

miiCnevs mxolod maSin, rodesac burTi Cavardeba kalaTSi an<br />

gadava damcvelTa xelSi, Tanagundelebis mier burTis kalaTSi<br />

tyorcnisas, moTamaSeebs miecemaT saSualeba, iswavlon<br />

situaciis winaswari ganWvreta.<br />

mwvrTnelma yovelnairad unda Seuwyos xeli Tavis moTamaSeebs,<br />

am mniSvnelovani Cvevis SeZenaSi. amas garda, mwvrTnelma SeiZleba<br />

gamoumuSaos moTamaSeebs reqcia garkveul replikaze, rac iqceva<br />

garkveul signalad es SeiZleba iyos garkveuli signalad <strong>moTamaSeebisTvis</strong>,<br />

rom `droa daiZraT!~<br />

rodesac signalebi aTvisebulia, mwvrTnelma miznad unda dausaxos<br />

moTamaSeebs, daiZran burTis Camosaxsnelad swored signalis<br />

dros (arc adre, arc gvian), Tan daakvirdes maTs moqmedebas rogorc<br />

varjiSis, ise TamaSis dros.<br />

* mag. Tu gavagrZelebT borisis magaliTs, Semdegi etapi<br />

am moTamaSisTvis SeiZleba iyos erTi wamaxalisebeli qula im<br />

SemTxvevaSi, Tu igi daiZvreba burTis Camosaxsnelad swored<br />

maSin, rodesac gaismis signali; es is momentia, rodesac igi<br />

cdilobs tyorcnis winaswar ganWvretas da mirbis burTis<br />

Camosaxsnelad tyorcnamde ramdenime wamiT adre.


318<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

aseve mniSvnelovania, Tuki mwvrTneli Tavdamsxmelebis mier bur-<br />

Tis Camoxsnas Seitans maT mier Catarebuli SeteviTi moqmedebebis<br />

CamonaTvalSi, rac imaze miuTiTebs, rom SeteviTi moqmedebebi ar<br />

mTavrdeba tyorcnasTan erTad da grZeldeba Tavdamsxmelebis mier<br />

burTis moxsnis mcdelobiT, anu im moTamaSeebis mier Sesaferisi<br />

poziciebis dakavebiT, romelTac es misia ikisres.<br />

ase rom, mwvrTnels, iseve rogorc sxva SemTxvevaSi, am mxriv Seu-<br />

Zlia SeimuSaos garkveuli strategia, anu auxsnas moTamaSeebs, Tu<br />

rogori pozicia unda daikavon maT burTis mosaxsnelad, romeli<br />

`bilikebia~ ukeTesi da sxv. amrigad moTamaSeebi gaacnobiereben, rom<br />

Camoxsna aris Tavdasxmis nawili da iswavlian reagirebas swor signalze,<br />

raTa winaswar ganWvriton yvela SesaZlebeli tyorcna. droTa<br />

ganmavlobaSi, maT gamoumuSavdebaT burTis CamoxsnisTvis aucilebeli<br />

saWiro Cvevebi.<br />

* mag. 12 diagramaze mwvrTnelis mier daxazulia tyorcnis<br />

kombinacia. sadac rogorc wesi, ugulebelyofilia burTis<br />

Camoxsna Tavdamsxmelebis mier. 13 diagramaSi ki daxazulia<br />

igive kombinacia, mxolod Tavdamsxmelebis mier burTis SesaZlo<br />

Camoxsnis gaTvaliswinebiT. aseTi kombinaciebi aCvevs<br />

moTamaSeebs tyorcnis winaswar ganWvretasa da Tavdamsxmel-<br />

Ta mier burTis Camoxsnis dros swori poziciebis dakavebas.<br />

burTis mosaxsnelad moZraobis dros, moTamaSes aseve SeuZlia,<br />

damcvelTan TamaSisas gamoiyenos cru moZraoba erT mxares da Tvi-<br />

Ton wavides sawinaaRmdego mimarTulebiT, ukeTesi Camosaxsneli adgilis<br />

dasakaveblad.<br />

diagr. 12 diagr. 13


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

adgilis dakaveba<br />

319<br />

Semdegi etapia Tavdamsxmelebis mier burTis moxsnisas swori adgilis<br />

dakaveba. burTis Camosaxsnelad gaqceva da tyorcnis winaswari<br />

ganWvreta, ra Tqma unda, aucilebelia, magram ar aris sakmarisi.<br />

aseve metad mniSvnelovania moTamaSeTa mier swori adgilisken moZraoba<br />

da mcvelebze adre am adgilis dakaveba.<br />

rogorc 13 diagramidan Cans, mwvrTnels SeuZlia ori, - sami moTamaSisTvis<br />

SeimuSaos strategia, rac gulisxmobs maT mier garkveuli<br />

adgilebis dakavebas burTis moxsnisTvis brZolaSi.<br />

am dros moTamaSeebma unda gaiTvaliswinon sami wesi:<br />

• isini ar unda idgnen zustad kalaTis qveS;<br />

• erTi mxridan natyorcni burTi, ufro xSirad, mowinaaRmdege<br />

mxares gadadis;<br />

• Soridan natyorcni burTis faridan asxletas meti dro<br />

sWirdeba, vidre axlodan natyorcnis;<br />

Tavdamsxmelma unda gamoiyenos<br />

situacia, rodesac moTamaSe, romelic<br />

mas iWers, dasaxmareblad gadadis<br />

dacvaSi; es saukeTeso momentia<br />

tyorcnis winaswari ganWvretisa<br />

da Camoxsnis dros xelsayreli adgilis<br />

dasakaveblad.<br />

Tavdamsxmelebma unda iswavlon<br />

Tavisufali adgilebis danaxva<br />

mcvelTa adgilmdebareobis gaTvaliswinebiT.<br />

ase rom, rogorc ki<br />

mcvelebi iwyeben moZraobas burTis<br />

mosaxsnelad, maT yuradReba unda<br />

gaamaxvilon aseTi adgilebis dakavebaze<br />

da ara burTis moZraobaze.<br />

rodesac moTamaSe winaswar gan-<br />

Wvrets tyorcnas da ikavebs swor<br />

adgils burTis mosaxsnelad, mas<br />

didi Sansi aqvs, daeuflos burTs.<br />

magram, amave dros, aucilebelia<br />

brZola mcvelTa winaaRmdeg, raTa Tavdamsxmelma burTis mcvelze<br />

adre daikavos Camosaxsnelad xelsayreli adgili.


320<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

burTis Camosaxsnelad adgilis dasakaveblad, mcvelTan kontaqtisas,<br />

moTamaSem maqsimalurad unda gamoiyenos Tavisi sxeulis mdgomareoba.<br />

am dros saWiroa wonasworobis dacva, rac miiRweva orive<br />

muxlis moxriT da zurgis, mxrebisa da idayvebis Sesabamisi moZraobiT.<br />

ase rom, burTis moxsnisas, saWiroa: moZraoba kalaTisken, tyorcnis<br />

momentis winaswari ganWvreta, burTisTvis cqeris nacvlad, Tavisufali<br />

adgilis moZebna, uaxloesi mcvelis mdebareobis gaTvaliswineba<br />

da mxolod amis Semdeg aris SesaZlebeli burTisTvis Sexedva, axtoma<br />

da misi daWera.<br />

• aseT dros xSiri Secdomaa Tavis motrialeba da natyorcni<br />

burTis yureba, imis nacvlad, rom am momentSi maT eZebon<br />

xelsayreli adgilebi burTis mosaxsnelad. mwvrTnelma<br />

unda imuSaos am naklovanebis aRmosafxvrelad.<br />

bevri <strong>axalgazrda</strong> moTamaSe moZraobs burTis mosaxsnelad ise, rom<br />

ar iTvaliswinebs arc erT zemoaRniSnul aspeqts. ra Tqma unda, isini,<br />

albaT, axerxeben xandaxan burTis moxsnas TamaSis dros Seqmnili mravalgvari<br />

situaciis xarjze, magram gana ufro meti burTis moxsnas<br />

ar SeZleben am aspeqtebis gaTvaliswinebiT? ra Tqma unda, ki.<br />

am SemTxvevaSi isini aseve gaiumjobeseben burTis moxsnis teqnikas.<br />

axtoma, burTis daWera da tyorcna<br />

es is momentebia, romlebsac, mwvrTnelebis mier varjiSebis dros,<br />

yvelaze meti yuradReba eqceva.<br />

• axtomamde moTamaSe unda icavdes karg wonasworobas, amis Semdeg<br />

rac SeiZleba maRla unda axtes burTis dasaWerad, an<br />

`dasamateblad~ misi xelebic maRla unda iyos aweuli.<br />

• aseve Zlier mniSnelovania drois SerCevac. moTamaSe unda axtes<br />

saWiro momentSi, raTa burTi rac SeiZleba maRla daiWiros.<br />

• moTamaSem unda iswavlos axtoma da axtomisas mklavebi amoZraos<br />

ise, rom ar daimsaxuros jarima.<br />

• daxtomisas, moTamaSes muxlebi unda hqondes moxrili sxeulis<br />

gawonasworebuli pozis SesanarCuneblad, unda moeqces mcvelsa<br />

da burTs Soris da am ukanasknels icavdes mTeli taniT.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

• burTis momxsneli Tavdamsxmelis<br />

saboloo mizania axtoma<br />

da burTis kalaTSi tyorcna.<br />

xandaxan mas SeuZlia cru moZraobis<br />

gamoyenebac. yvela Sem-<br />

TxevvaSi, man unda moatrialos<br />

Tavi ise, rom tyorcnamde<br />

dainaxos kalaTi. bevri moTamaSe<br />

am dros, burTs acilebs<br />

kalaTs imis gamo, rom kalaTs<br />

uyurebs mxolod bolo momentSi,<br />

rodesac burTi ukve<br />

TiTqmis natyorcnia.<br />

• Tavdamsxmelebma unda ivarji-<br />

Son tyorcnaSi mcvelebis<br />

garemocvaSi, swored ise, rogorc<br />

es TamaSis dros xdeba.<br />

sakuTari natyorcni burTis Camoxsna<br />

321<br />

<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebma, gansakuTrebiT ki maRlebma, unda iswavlon<br />

sakuTari natyorcni burTis moxsna. faqtobrivad, bevri moTamaSe,<br />

romelic styorcnis, arasodes ar moZraobs burTis mosaxsnelad,<br />

moZraobs gvian, an da ikavebs araswor adgils.<br />

aseT SemTxvevaSi moTamaSe, romelmac styorcna, ra Tqma unda, ver<br />

iqneba iseTive swrafi, rogorc Tanagundeli. Tundac imitom, rom<br />

misi upirvelesi mizania warmatebuli tyorcna. yovel SemTxvevaSi,<br />

igi unda daiZras burTis mosaxsnelad, rogorc ki is (mtyorcneli)<br />

daeSveba ukan, iatakze.<br />

moTamaSes aseve gauWirdeba saWiro adgilisTvis brZola, magram<br />

misi upiratesoba isaa, rom igi sxvaze metad grZnobs da icis saku-<br />

Tari natyorcni burTis traeqtoria. amitom, rogorc ki mtyorcneli<br />

Seexeba iataks, drois daukargavad unda daiZras iqiTken, saiTkenac,<br />

misi varaudiT, wava burTi.<br />

rogorc yvela sxva sakalaTburTo moZraobis aTvisebisas, aqac<br />

saWiroa dauRalavi varjiSi.


322<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

varjiSebi<br />

aq moyvanilia martivi varjiSebi<br />

TavdasxmaSi burTis moxsnis asaTviseblad.<br />

• erTi moTamaSe dgas kalaTis<br />

qveS. igi miartyams burTs fars,<br />

xteba mis dasaWerad da iatakze<br />

daSvebis Semdeg isev xteba ukve<br />

kalaTSi satyorcnad. xuTjer<br />

SeuCereblad, sxvadasxva adgilidan.<br />

• igive varjiSi, mxolod moTamaSe<br />

burTs `amatebs~ biZgiT,<br />

raTa igi Cavardes kalaTSi;<br />

• sami an oTxi moTamaSe Camwkrivebulia<br />

kalaTTan. pirveli<br />

burTs tyorcnis fars da mirbis<br />

rigis boloSi, meore xteba<br />

da `amatebs~ biZgiT burTs da<br />

isic mirbis rigis boloSi, mesamec<br />

aseve `amatebs~ burTs bi-<br />

ZgiT da a. S. ramdenime biZgis Semdeg, burTi vardeba kalaTSi.<br />

• moTamaSe dgas sajarimo moednis gareT. mwvrTneli styorcnis<br />

burTs kalaTisken. moTamaSe xsnis mas da agdebs kalaTSi. Semdeg<br />

igi isev gadis sajarimo moednidan da mwvrTneli styorcnis<br />

meore burTs da a. S. miyolebiT mesame, meoTxe, mexuTe bur-<br />

Tamde.<br />

• ori moTamaSe ibrZvis burTis mosaxsnelad, Tavidan isini imyofebian<br />

sajarimo moednis gareT. mwvrTneli styorcnis burTs<br />

kalaTisken. moTamaSeTa Tavdapirveli mizania garkveul adgilamde<br />

miRweva, meore _ burTis moxsna da bolos _ kalaTSi Cagdeba.<br />

• igive varjiSi sami moTamaSiT<br />

diagr. 14<br />

(d iagrama 14)


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

323<br />

• igive varjiSi moTamaSeTa sami wyviliT. pirveli wyvili asrulebs<br />

burTis moxsnas, sanam danarCeni ori wyvili isvenebs maTi<br />

jeris dadgomamde.<br />

• TamaSi erTi erTze; mwvrTneli<br />

tyorcnis burTs kalaTisken.<br />

Tavdamsxmeli cdilobs moxsnas<br />

burTi, mcveli ki _<br />

diagr. 15<br />

SezRudos Tavdamsxmeli.<br />

•<br />

TamaSi sxvadasxva poziciidan<br />

(diag.15, 16 da 17).<br />

igive varjiSi, mxolod ori<br />

orze an sami samze (diag. 18<br />

da 19).<br />

diagr. 16 diagr. 17<br />

diagr. 18<br />

• igive varjiSi; ori orze an<br />

sami samze. sajarimo moednis<br />

gareT myofi ori an sami moTamaSe<br />

awvdis burTs erTmaneTs<br />

da styorcnis kalaTSi. Tavdamsxmelebi<br />

cdiloben, moxsnan<br />

burTi. (diag. 20)<br />

diagr. 19<br />

diagr. 20


324<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• sajarimo moednis gareT myofi<br />

moTamaSeebi TamaSoben<br />

erTi erTze an ori orze. sajarimo<br />

moednis SigniT myofi<br />

moTamaSeebi mxolod xsnian.<br />

sajarimo moednis SigniT<br />

myofi mcvelebi cdiloben,<br />

SezRudon Tavdamsxmelebi.<br />

Tavdamsxmelebi xsnian burTs.<br />

(diag. 12).<br />

diagr. 21<br />

• sami samze, oTxi oTxze, xuTi xuTze TamaSi, romlis drosac<br />

yuradReba gamaxvilebulia burTis moxsnaze.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs:<br />

* zemoT moyvanili informaciis gaTvaliswinebiT, Seafase,<br />

Tu rogor floben 15-18 wlis asakis moTamaSeebi Tavda-<br />

sxmaSi burTis Camoxsnis yvela ileTs. SegiZliaT maga -<br />

liTisTvis gamoiyenoT cxrili 25.<br />

moZraobebi ukana centris poziciaze<br />

am asakSi moTamaSeebma unda iswavlon ukana centris poziciaze<br />

kalaTisken zurgiT TamaSi. es aucilebelia yvela moTamaSisTvis, dabali<br />

moTamaSeebis garda. maRali moTamaSeebi, forvardebi da tanma-<br />

Rali mcvelebi unda daeuflon kalaTisken zurgiT TamaSis safuZvlebs.<br />

faqtobrivad, mis meurveze ufro maRali moTamaSis dayeneba<br />

centris poziciaze, erT-erTi miRebuli saTamaSo strategiaa. sul<br />

erTia, es moTamaSe aris centri, forvardi Tu mcveli. mTavaria, See-<br />

Zlos kalaTisken zurgiT TamaSi.<br />

burTis miRebamde<br />

ukana centris poziciis moTamaSis upirvelesi mizania, SeZlos bur-<br />

Tis miReba am poziciaze. es sakmaod rTulia, radgan dacva yovelTvis<br />

mzad aris aseTi pasis CasaWrelad.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

moTamaSe ricxvi<br />

gasaTvaliswinebeli<br />

faqtorebi<br />

moZraoba burTis<br />

mosaxsnelad<br />

winaswari ganWvreta<br />

adgilis dakaveba<br />

axtoma da burTis<br />

daWera<br />

tyorcna Camoxsnis<br />

Semdeg<br />

sakuTari natyorcni<br />

burTis moxsna<br />

komentarebi<br />

cxrili 25. moyvanilia burTis moxsnasTan dakavSirebuli moTamaSeTa<br />

individualur moqmedebaTa Sefasebis magaliTi Tavda-<br />

sxmaSi.<br />

325


326<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• Tavdamsxmels unda hqondes Tavisufali sivrce pasis misaRebad,<br />

anu igi unda imyofebodes burTsa da Tavis mcvels Soris. aseTi<br />

mdebareobis dasakaveblad, man unda mimarTos yvela SesaZlo<br />

moZraobas.<br />

* mag. moTamaSis daSoreba burTisgan (mcvelis gatyuebiT),<br />

Semdeg mimarTulebisa da siCqaris Secvla, swrafi dabruneba<br />

isev im adgilas da gaxsna pasisTvis.<br />

metad mniSvnelovania cru moZraobebi, mimarTulebisa da siCqaris<br />

Secvla mcire sivrceSi iseve, rogorc drois SerCeva, SeCereba da sxeulis<br />

gawonasworebuli mdgomareoba.<br />

• zogjer burTis gadasacemi derefani ar aris Tavisufali, magram<br />

SeiZleba gaTavisufldes, rogorc ki burTs sxva Tanagundeli<br />

miiRebs, es koncefcia metad mniSvnelovania ukana centris<br />

poziciis moTamaSeTaTvis. Tu isini ver SeZleben garkveuli gadacemis<br />

miRebas am gadacemisaTvis brZolis nacvlad, maT Seu-<br />

ZliaT ibrZolon Semdegi gadacemisaTvis da Seecadon winaswar<br />

ganWvriton situacia. aseve, maT SeuZliaT gamoiyenon TavianTi<br />

upiratesoba im mcvelTa mimarT, romlebic dakavebuli arian<br />

mosalodneli pasis CaWriT da imoZraon Semdegi burTis misaRebad.<br />

rogorc ki burTi miuva sxva Tanagundels, moTamaSe<br />

mzad unda iyos Semdegi pasis misaRebad.<br />

* mag. 22 diagramaze burTi aqvs 1 moTamaSes. 4 moTamaSisken<br />

(ukana centris pozicia) pasis derefani ar aris Tavisufali,<br />

radgan SuaSi dgas mcveli. 4 moTamaSes SeuZlia gamoiyenos<br />

Tavisi mcvelis mdebareoba, anu mas SeuZlia SezRudos igi<br />

Tavisi mxriTa da mklaviT, rodesac burTi jer kidev aqvs 1<br />

moTamaSes. rodesac 1 moTamaSe gadascems burTs 3 moTamaSes,<br />

4-s ukve eqneba Tavisufali derefani pasisaTvis.<br />

ase rom, rodesac ukana centris poziciis moTamaSe ar aris Tavisufali,<br />

igi ar unda gahyves burTis moZraobas, piriqiT, is unda Seecados<br />

winaswar ganWvritos, Tu saiT wava burTi da Seecados Semdegi<br />

gadacemis miRebas.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

• mniSvnelovania ukana centris<br />

po ziciis moTamaSis mier<br />

mcvelis `Sekaveba~ ise, rom<br />

Tavda msxme lebs gauCndeT Tavisufali<br />

dere fani burTis<br />

misawodeblad.<br />

diagr. 22<br />

• <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa xSiri Secdoma is aris, rom isini<br />

`akaveben~ mcvels manam, sanam Tanagundeli awvdis burTs, Semdeg<br />

isini iyeneben moZraobas burTis misaRebad da toveben<br />

mcvels uyuradRebod, es ukanaskneli ki sargeblobs amiT da<br />

cdilobs CaWras burTi.<br />

• amis nacvlad moTamaSem unda SeinarCunos sxeulis saWiro<br />

mdgomareoba, muxlebi unda hqondes sakmarisad moxrili, `akavebdes~<br />

mcvels mxriT da mklaviT bolo momentamde da meore<br />

xeliT ki cdilobdes burTis miRebas. moTamaSes unda SeeZlos<br />

mcvelis `dakaveba” da amave dros burTis xeliT SeCereba. bur-<br />

Tis miRebis SemTxvevaSi ki ukve orive xeliT daWerili bur-<br />

TiT unda imoZraos kalaTisken Tavisufali derefnis gamoyenebiT.<br />

327<br />

• Tu mcveli Tavdamsxmelis ukanaa, maSin pasis derefani Tavisufalia,<br />

magram mcvelma SeiZleba winaswar ganWvritos situacia<br />

da Seecados pasis CaWras, ase rom, Tavdamsxmelma gamudmebiT<br />

unda akontrolos im mcvelis moqmedeba, romelic mas iWers.<br />

aseT dros Tavdamsxmeli unda Seexos mcvels zurgis qveda nawiliT<br />

wonasworobis daukargavad (Tavdamsxmelma unda gamoiyenos Tavisi<br />

simaRle, magram ar dakargos wonasworoba), muxlebi unda hqondes<br />

sakmarisad moxrili, zedatani odnav win gadaxrili da mklavebi da<br />

mtevnebi gawvdili win burTis misaRebad. sxeulis kargad gamoyenebiT,<br />

ukana centris poziciaze, moTamaSes SeuZlia Seqmnas rac<br />

SeiZleba didi sivrce mcvelsa da im mxares Soris, sadac is bur-<br />

Tis miRebas apirebs.<br />

moTamaSe unda daeuflos burTs gawvdili mklavebiT da ara mkerd-<br />

Tan axlos, rogorc amas SecdomiT bevri <strong>axalgazrda</strong> moTamaSe akeTebs.


328<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

mxolod burTis miRebis Semdeg SeuZlia mas moxaros idayvebi da dai-<br />

Wiros burTi mkerdTan axlos, raTa igi ukeT iyos daculi. xandaxan<br />

SeiZleba sasargeblo iyos burTis misaRebad nabijis win wadgma, am<br />

dros, damcvels ufro uWirs pasis CaWra. magram es imas ar niSnavs,<br />

rom centris poziciaze moTamaSem miiRos burTi uares poziciaSi. man<br />

unda miiRos burTi iq, sadac igi yvelaze `saSiSia~.<br />

TamaSi burTiT<br />

ukana centris poziciis burTian moTamaSes uCndeba ornairi SesaZlebloba:<br />

Tu mas SeuZlia Tavisufali gasvla kalaTTan, man unda<br />

gaakeTos es. Tu es SeuZlebelia, man unda moabrunos Tavi da swrafad<br />

Seafasos situacia moedanze.<br />

• <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa Soris ori yvelaze xSiri Secdomaa:<br />

driblingi burTis miRebisTanave da Tavis daxra iatakisken<br />

ise rom saerTod ver xedaven, ra xdeba moedanze.<br />

moednis wamieri Sefaseba ukana centris moTamaSes aZlevs saSualebas<br />

daafiqsiros Tavisi mcvelis mdebareoba da sxva mcvelebis moZraoba<br />

iseve, rogorc Tanagundelebis pozicia. aqedan gamomdinare,<br />

mas SeuZlia dainaxos Tavisi mcvelis susti mxare, iCqaris Tu ara<br />

meore mcveli dasaxmareblad da aseve pasisTvis gaxsnili Tanagundeli.<br />

situaciis aseTi Sefaseba gadamwyvetia<br />

ukana centris poziciis moTamaSisTvis.<br />

• burTis gadacemis kargi unari Zlier<br />

mniSvnelovani Tvisebaa ukana centris<br />

moTamaSisTvis. burTis gadacemis saerTo<br />

unarisgan gansxvavebiT, romelsac yvela<br />

moTamaSe flobs, ukana centris poziciis<br />

moTamaSem unda ganiviTaros am poziciidan<br />

burTis gadacemis specifikuri unaric. aq<br />

SeiZleba ganvixiloT mokle pasebi cali<br />

xeliT moTamaSisTvis, romelic iWreba kalaTTan,<br />

swrafi pasi cali xeliT moTama-<br />

Sisken perimetrze da aseve pasebi naxtomSi,<br />

mcvelTa winaaRmdeg TamaSisas. maT aseve<br />

unda iswavlon burTis CasaWrelad gamza-


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

329<br />

debuli mklavebisa da mtevnebis `tyeSi~, pasisTvis Tavisufali derefnis<br />

aRmoCena da swrafi pasi Tanagundelisken, romelic ukve mzad<br />

aris styorcnos burTi kalaTSi.<br />

amitom, mwvrTnelebma sawvrTneli droidan garkveuli periodebi<br />

unda gamoiyenon gadacemaTa am specifikuri xerxebis srulyofisaTvis,<br />

risTvisac unda moawyon specialuri varjiSebi.<br />

* magaliTad, 3X3 TamaSisas ori moTamaSe perimetrze da<br />

erTi ukana centrze. ukanaskneli miiRebs burTs, xolo ori<br />

danarCeni midis dasaxmareblad. centrma swrafad unda ganaxorcielos<br />

gadacema karg satyorcn poziciaSi myofisaTvis.<br />

zogjer erT-erTi perimetris moTamaSe SeiZleba gaiWras<br />

farisken, xolo meore darCes moSorebiT, maSin centrma unda<br />

gaakeTos arCevani vis gadasces burTi.<br />

• ukana centris moTamaSem unda iswavlos gadawyvetilebis miReba:<br />

Seasrulos gadacema, Tu Seecados TviTon burTis tyorcnas. es<br />

damokidebulia mcvelTa moqmedebaze. Tu isini midian centris<br />

meurvis dasaxmareblad, umjobesia burTis gadascen Tavisufali<br />

partniorisTvis Tu damcvelebi ar midian dasaxmareblad,<br />

ukana centri unda Seecados, TviTon gaeqces Tavis<br />

meurves da styorcnos burTi.<br />

specifikuri moZraobebi<br />

qvemoT aRwerilia is specifikuri moZraobebi, romelebic SeiZleba<br />

gamoiyenos ukana centris poziciis moTamaSem mcvelis winaaRmdeg<br />

TamaSisas.<br />

• cru moZraoba erT mxares (magaliTad marjvena mxares), welis,<br />

mxrisa da Tavis odnavi, magram swrafi SemotrialebiT; marcxena<br />

mxarisaken Setrialebis dros marcxena fexi `gaasriale~ kala-<br />

Tis mimarTulebiT da sxeulis wonac gadaitane amave fexze.<br />

amave dros Seasrule mkvircxli mokle driblingi fexebs Soris.<br />

sanam burTi giWiravs da dgams nabijs marjvena fexiT, motrialdi<br />

kalaTisken. Semdeg axti (am moqmedebebis ganmavlobaSi<br />

muxlebi yovelTvis moxrilia) da styorcne.<br />

• igive cru moZraoba; magram am SemTxvevaSi marcxena fexis<br />

kalaTisken `gasrialebisa~ da fexebs Soris swrafi, mokle


330<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

driblingis Semdeg ar Setrialde<br />

kalaTisken, aramed darCi zurgiT<br />

misken, odnav `gaasriale~<br />

marjvena fexi da sanam marjvena<br />

fexiT dgam nabijs, gekavos burTi<br />

xelebiT. Semdeg, sanam atrialeb<br />

Tavs kalaTis dasanaxad, gaakeTe<br />

uecari moZraoba marcxena fexiT,<br />

axti amave fexze da Sea srule<br />

`kauWa~ tyorcna.<br />

mTeli am xnis ganmavlobaSi burTi<br />

unda iyos daculi. ar gaSalo mklavi<br />

ganze `kauWa~ tyorcnis Sesrulebis<br />

dros. tyorcnis mxareze aswie burTi maRla da srulad gaSale mklavi<br />

yuris paralelurad. meore xeli gamoiyene mcvelisgan burTis dasacavad.<br />

• igive moZraoba; mxolod bolo nabijis Semdeg, `kauWa~ tyorcnisTvis<br />

axtomis nacvlad, Tavis odnav zemoT aweviT gaakeTe am<br />

moZraobis (`kauWa~ tyorcnis) simulacia, Semdeg ukan Semotrialdi<br />

(marjvena fexis garSemo), axti da styocne kalaTSi.<br />

ra Tqma unda, aseT situaciebSi SesaZlebelia bevri sxva moZraobis<br />

gamoyenebac. am dros umTavresia erTi faqtoris gaTvaliswineba, anu:<br />

aucilebelia Sexedo kalaTs, sanam isvri, raTa meti sizustisTvis<br />

winaswar dainaxo mizani. bevri <strong>axalgazrda</strong> moTamaSe xedavs kalaTs,<br />

ukve tyorcnis procesSi, rac iwvevs arazust da Sesabamisad warumatebel<br />

tyorcnas.<br />

varjiSebi<br />

ukana centris poziciaze moZraobebis asaTviseblad SesaZlebelia<br />

mravalnairi varjiSis Catareba. zogierTi maTgani unda moicavdes<br />

mxolod zemoT aRweril sam ZiriTad faqtors: moZraoba burTis miRebamde,<br />

pasi da TamaSi burTis Casagdebad. zogierTi TamaSis dros<br />

saWiroa samidan mxolod ori faqtoris kombinacia: burTis miReba da<br />

pasi, miReba da TamaSi Casagdebad an pasi da TamaSi burTis Casagdebad.<br />

zogjer ki varjiSi samive aspeqtis asaTviseblad: miReba, pasi<br />

an TamaSi burTis Casagdebad.<br />

qvemoT moyvanilia zogierTi magaliTi.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

331<br />

• mizani: specifikuri moZraobebi burTis Casagdebad; burTiani<br />

Tavdamsxmeli iwyebs ukana centris poziciidan da akeTebs sxvadasxva<br />

moZraobas. mwvrTneli uxsnis, aCvenebs da aZlevs SeniSvnebs<br />

dacvis gareSe. Semdgomdiagr.<br />

23<br />

Si igive varjiSi dacviT.<br />

• mizani: burTis daWera da<br />

TamaSi Casagdebad, igive<br />

varjiSi, magram am SemTxveva-<br />

Si Tanagundeli awvdis burTs<br />

perimetridan ukana centris<br />

poziciisaken. dacva ar aris.<br />

SemdgomSi, igive varjiSi dacviT<br />

(diag. 23)<br />

• mizani : burTis daWeris teqnikis gaumjobeseba ; erTi moTamaSe<br />

centris poziciaze. Tanagundelebi arian perimetrze, TiToeuli<br />

Tavisi burTiT. centris poziciaze myofi moTamaSe varjiSobs<br />

burTis daWeraSi. igi iWers da awvdis ukan. mwvrTneli aCvenebs<br />

da usworebs Secdomebs. dacvis gareSe. SemdgomSi igive varjiSi<br />

dacviT.<br />

diagr. 24<br />

• mizani : varjiSi pasisTvis<br />

Tavisufali derefnis Sesaqmnelad;<br />

erTi Tavdamsxmeli<br />

ukana cenris poziciaze da<br />

erTi mcveli. peri metris ori<br />

moTamaSe. centris poziciis<br />

moTamaSe cdilobs Seqmnas Tavisufali<br />

derefani pasisTvis.<br />

mcveli ukana cdilobs CaWras pasi. perimetris moTamaSeebi cdiloben<br />

gadaawodon burTi ukana centris poziciisken Tavisufali<br />

derefnis gamoyenebiT. (diag. 24)<br />

• mizani : gadawyvetilebis miReba, gadaawodos burTi Tu styorcnos<br />

kalaTSi. TamaSi ori orze an sami samze. centris moTamaSe<br />

iRebs burTs (mcveli ver Wris pass). Tavdamsxmeli, romelic ukana<br />

centris poziciaze daeufla burTs, iRebs gadawyvetilebas,<br />

styorcnos kalaTSi Tu Caawodos burTi, imisda mixedviT, arian<br />

da apireben Tu ara daxmarebas sajarimo moednis gareT myofi<br />

mcvelebi (diagrama 25 da 26)


332<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

diagr. 25 diagr. 26<br />

• mizani: Cveulebrivi TamaSi. TamaSi ori orze an sami samze.<br />

perimetris moTamaSeebi cdiloben, gadaawodon burTi ukana centris<br />

poziciaze. centris moTamaSe ibrZvis pasis Tavisufali<br />

derefnisTvis. burTis dauflebis SemTxvevaSi, igi iRebs gadawyvetilebas<br />

– gadaawodos Tu styorcnos kalaTSi. Sesabamisad is<br />

akeTebs pass an styorcnis burTs kalaTSi.<br />

8.3. taqtikur gadawyvetilebaTa miReba<br />

15 -18 wlis asakis moTamaSeTa wvrTnisas, friad mniSvnelovania<br />

maTTvis taqtikur codnaze damyarebul gadawyvetilebaTa miRebis<br />

unaris gamomuSaveba.<br />

bevri mwvrTneli ar utarebs moTamaSeebs specifikur varjiSebs am<br />

unaris SesaZenad da fiqrobs, rom moTamaSeebi TavisTavad aiTviseben<br />

mas droTa ganmavlobaSi, maT Soris Tavdasxmis swavlebis procesSi.<br />

amis gamo bevri <strong>axalgazrda</strong> moTamaSis (da mogvianebiT profesional<br />

moTamaSeTa) problema<br />

is aris,rom maT ar ician,<br />

ratom gadawyvites ama Tu<br />

im moZraobis da swored<br />

amgvarad Sesruleba.<br />

jer kidev mini-<strong>kalaTburTi</strong>sa<br />

da 13-14 wlis<br />

asakSi . swori varjiSebis<br />

meoxebiT, moTamaSeebs uvi-<br />

TardebaT martivi taqtikuri<br />

gadawyvetilebis<br />

miRebis unari. isini Tama-<br />

Sis taqtikur mxares ecnobian<br />

erTi erTze, ori


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

333<br />

orze da sami samze TamaSisas, iseve, rogorc xuTi xuTze regularuli<br />

TamaSisas, romelic ukve maTgan mravali gadawyvetilebis miRebis unars<br />

moiTxovs. magaliTad, 13-14 wlis asakSi ori orze TamaSisas, moTamaSem<br />

unda gadawyvitos, gadaawodos burTi Tanagundels Tu TviTon<br />

styorcnos kalaTSi, daelodos CaRobvas Tu gaiqces kalaTisken.<br />

mravali cdisa da Secdomis Semdeg, romelic xdeba mwvrTnelis<br />

Tvalwin, mini-<strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeebi TamaSis procesSi TviTon<br />

mixvdebian ama Tu im moqmedebis Sesrulebis aucileblobas da mogvianebiT,<br />

es gansazRvravs maT mier miRebul gadawyvetilebas. 13-14<br />

wlis asakis bavSvebs mwvrTnelma ukve SeiZleba dausaxos ufro rTuli<br />

miznebi, romelTa ganxorcieleba pirdapir iqneba dakavSirebuli<br />

TamaSis dros miRebul gadawyvetilebebTan. 15-18 wlis asakis bavSvebis<br />

varjiSisas ki mwvrTneli ukve sTavazobs maT iseT sawvrTnel<br />

programas romelic gamiznulia TamaSis dros, gadawyvetilebebis<br />

miRebisTvis. iseve rogorc <strong>kalaTburTi</strong>s sxva aspeqtebis swavlebisas<br />

am SemTxvevaSic varjiSebis programa iwyeba mwvrTnelis mier moTama-<br />

SeTa gadawyvetilebebis miRebis unaris SefasebiT, raTa gamoavlinos<br />

maTi SesaZleblobebi (is, rac ukve maT SeuZliaT) da saWiroebebi (is,<br />

rac gaumjobesebas saWiroebs).<br />

kriteriumebi, romlebic gasaTvaliswinebelia taqtikur gadawyvetilebaTa<br />

miRebisas<br />

swori gadawyvetilebis misaRebad aucilebelia, rom moTamaSeebma<br />

gaiTvaliswinon ZiriTadi kriteriumebi, romlebic ganapirobeben ama<br />

Tu im gadawyvetilebis miRebas. magaliTad, ori erTze situaciis<br />

dros burTianma moTamaSem unda gadawyvitos gadaawodos burTi Tanagundels<br />

Tu gaagrZelos driblingi kalaTisken cal fexze axtomiT<br />

tyorcnis Sesasruleblad. ra aris misTvis am dros mTavari kriteriumi<br />

anu, niSani imisa rom miRebuli gadawyvetileba sworia.<br />

am SemTxvevSi gadawyvetileba didad iqneba damokidebuli damcvelis<br />

moqmedebaze. magaliTad, Tu mcveli cdilobs Seaferxos misi<br />

driblingi, maSin saukeTeso gadawyvetileba iqneba pasi Tanagundelisken,<br />

Tu damcvelis mdebareoba iZleva kalaTisken gaWris saSualebas,<br />

swori gadawyvetileba iqneba driblingis gagrZeleba kalaTisken, cal<br />

fexze axtomiT tyorcnis Sesasruleblad, am kriteriumiT (mcvelis<br />

moqmedeba) xelmZRvaneloba saSualebas miscems moTamaSes airCios<br />

swori gadawyvetileba.


334<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

wina wlebSi, rodesac 15-18 wlis asakis moTamaSeebi euflebodnen<br />

<strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTad safuZvlebs, TamaSis dros asrulebdnen<br />

umTavresad iseT moZraobebsa da moqmedebebs, romlebsac yvelaze<br />

kargad flobdnen. amitom, Tu davakvirdebiT kalaTburTelebs erTi<br />

erTze TamaSisas, davinaxavT, rom isini gamudmebiT iyeneben erTsa da<br />

imave moZraobebs, miuxedavad imisa, mizanSewonilia es Tu ara, igive<br />

xdeba ori orze, sami samze, oTxi oTxze da xuTi xuTze TamaSisas.<br />

situaciis miuxedavad, moTamaSeTa umetesi nawili iyenebs Tavis Zlier<br />

mxares. magaliTad, moTamaSe, romelic perimetridan kargi mtyorcnelia,<br />

yovelTvis Seecdeba styorcnos am mdgomareobidan, Tundac<br />

misi Tanagundeli farTan axlos ukeTes poziciaSi imyofebodes.<br />

taqtikur gadawyvetilebaTa miRebis swavlebas mwvrTneli iwyebs im<br />

mTavari kriteriumebis axsniT, romlebic gasaTvaliswinebelia.<br />

kriteriumebi unda iyos axsnili gasagebad da moTamaSeTa moqmedebebis<br />

Sefasebisas mwvrTnelic igive kriteriumebs unda iyenebdes,<br />

rac Zlier mniSvnelovania, radgan xSirad mwvrTnelebs saerTod<br />

ar gaaCniaT moTamaSeTa moqmedebebis Sesafasebeli araviTari kriteriumi.<br />

TamaSs isini met-wilad afaseben mxolod moTamaSeTa mier<br />

matCis dros miRweuli erTjeradi Sedegebis safuZvelze.<br />

* magaliTad, Tu moTamaSem gadawyvita burTis Cawodeba da<br />

es pasi warmatebuli aRmoCnda mwvrTneli am gadawyvetilebas<br />

dadebiTad afasebs, xolo Tu es pasi CaiWra mcvelis mier,<br />

mwvrTneli am gadawyvetilebas miiCnevs arasworad.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

335<br />

am SemTxvevaSi, moqmedebis Sefasebis erTaderTi kriteriumia miRebuli<br />

Sedegia, magram aseTi kriteriumi arasworia da ar uwyobs<br />

xels moTamaSeebSi marTebul, gadawyvetilebebis miRebis unaris gamomuSavebas.<br />

mosalodnelia, rom moTamaSe, romlisTvisac gadawyvetilebis Sefasebis<br />

erTaderTi kriteriumi miRebuli Sedegia da es Sedegi aradamakmayofilebelia<br />

(mag. dakarga burTi pasis dros). Sewyvets aseTi<br />

gadawyvetilebebis miRebas. es umTavresi mizezia imisa, rom bevri<br />

moTamaSe Zalian male amowuravs xolme sakuTar SesaZleblobas. is<br />

arasdros ar cdilobs, miiRos iseTi gadawyvetilebebi, romlebsac<br />

SeiZleba cudi Sedegi mohyves.<br />

amitom gadawyvetilebis Sesafasebeli kriteriumi unda arsebobdes<br />

ukve mis miRebamde. anu es kriteriumi unda gamomdinareobdes<br />

moedanze im dros arsebuli sakalaTburTo situaciidan.<br />

gadawyvetilebebis miRebisas gasaTvaliswinebeli kriteriumi<br />

emyareba garkveul mizezs, romelic qmnis motivacias ama Tu im moqmedebebisTvis.<br />

magaliTad, mcvelis moZraobas erT an meore mxares<br />

yovelTvis garkveuli mizezi gansazRvravs.<br />

ase rom, TamaSisas moTamaSeebma unda gaamaxvilon yuradReba moqmedebis<br />

im mizezebze, romlebic gansazRvraven ama Tu im moqmedebis<br />

Sesrulebis Sesaxeb miRebul gadawyvetilebas.<br />

praqrikuli rCeva mwvrTnelTaTvis<br />

• ifiqre da Seadgine erTi erTze, ori orze da sami samze<br />

TamaSisas kalaTburTelTa moqmedebebis Sesafasebeli<br />

kriteriumebis nusxa.<br />

• Semdeg Seadgine ama Tu im moqmedebis gamomwvevi nusxa,<br />

romlebzec moTamaSeebma unda gaamaxvilon yuradReba<br />

TamaSis dros.<br />

magaliTebi<br />

rodesad kriteriumebi naTelia, mwvrTnelma unda Caataros gadawyvetilebebis<br />

miRebis gamosamuSavebeli varjiSebi. varjiSisas unda<br />

Seiqmnas situaciebi, romlebic moTamaSeebisgan moiTxovs gadawyvetilebaTa<br />

miRebas.<br />

magaliTisaTvis, Cven ganvixilavT taqtikur gadawyvetilebebs TavdasxmaSi<br />

sami samze TamaSis dros, saWiroa varjiSebis TandaTanobiTi


336<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

garTuleba, raTa moTamaSeebi martivi varjiSebidan gadavidnen ufro<br />

rTul da kompleqsur varjiSebze.<br />

burTis gadawodeba ukana centris poziciebze<br />

gadawyvetileba:<br />

• perimetris moTamaSe awodebs burTs ukana centris poziciaze<br />

myof Tavdamsxmels.<br />

kriteriumebi::<br />

• burTis gadawodeba ukana centris poziciis moTamaSisken unda<br />

moxdes warmosaxviT gagrZelebul sajarimo tyorcnis xazis qvemodan,<br />

( diag. 27 da 28 )<br />

• mcveli unda idges an centris poziciaze myofi Tavdamxmelis<br />

ukan (27 diag.) an misgan sami meoTxediT win, burTis mimwodeblis<br />

pirdapir (28 diag.)<br />

� am kriteriumidan gamomdinare, gadawyvetileba swori iqneba<br />

im SemTxvevaSi, Tu perimetris moTamaSe burTs jer gadaawodebs<br />

moTamaSes, romelic imyofeba warmosaxviT marjvniv<br />

da marcxniv gagrZelebuli sajarimo tyorcnis xazs qvemoT<br />

(rogorc 3 moTamaSe, 27 da 28 diagramebze), xolo centris<br />

poziciis mcveli iTamaSebs an Tavdamsxmelis ukan an sami meo-<br />

TxediT mis win, rogorc es naCvenebia 27 da 28 diagramebze.<br />

diagr. 27<br />

� e.i. am SemTxvevaSi ukana centris moTamaSisken burTis sxvagvarad<br />

gadawodeba (vTqvaT, warmosaxviT gagrZelebuli sajarimo<br />

moednis xazis zemodan an rodesac damcveli dgas<br />

Tavdamsxmelis win) ar iqneba swori gasawyvetileba.<br />

diagr. 28


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

varjiSi:<br />

337<br />

• sami samze varjiSi-Sejibreba erT farTan. 10 wuTi, gundi, romelic<br />

agdebs burTs kalaTSi, agrZelebs TamaSs TavdasxmaSi.<br />

gamarjvebuli gundi isvenebs ori wuTi, xolo damarcxebuli _<br />

darbis sprintiT.<br />

• TamaSis pirobebi: gundi burTis Cagdebis SemTxvevaSi iRebs qulas<br />

mxolod maSin, rodesac centris moTamaSe burTs eufleba<br />

swori gadawyvetilebis meoxebiT (pasi gagrZelebuli sajarimo<br />

tyorcnis xazis qvemodan); moTamaSeebs SeuZliaT styorcnon da<br />

Camoxsnan burTi mxolod mas Semdeg, rodesac centris poziciaze<br />

burTi gadacemulia zemoaRniSnuli kriteriumebis gaTvaliswinebiT<br />

(aseve moqmedebs mwvrTnelis mier dasaxelebuli sxva<br />

kriteriumebic). rodesac gundi agdebs burTs sxvagvarad, mas<br />

qula ar eZleva da burTi gadadis mowinaaRmdege gundis mflobelobaSi.<br />

• SesaZlo gadawyvetilebaTa raodenobis gasazrdelad, varjiSis<br />

dros aucilebelad unda Sesruldes kidev ori piroba: centris<br />

mcvelma unda iTamaSos mxolod Tavdamsxmelis ukan (mogvianebiT<br />

sami meoTxediT win) da perimetrze myof mcvelebs ar SeuZliaT<br />

CaWran centrisken gadawodebuli burTi.<br />

komentari:<br />

• varjiSi aiZulebs moTamaSeebs, miiRon swori gadawyvetileba<br />

mwvrTnelis mier dawesebuli kriteriumebis gaTvaliswinebiT.<br />

mniSvnelovania aseTi SemzRudveli varjiSebiT dawyeba, raTa<br />

moTamaSeebi mieCvion swori gadawyvetilebebis miRebas.<br />

• imisTvis, rom mwvrTnels ar dasWirdes gamudmebiT uZaxos<br />

moTamaSeebs `gadaawode burTi centris poziciaze!”, `nu awo-


338<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

deb gagrZelebuli sajarimo xazis zemodan!” da sxv. mozardebma<br />

unda gaamaxvilon yuradReba swored im moqmedebebze, romlebsac<br />

iTvaliswineben mwvrTnelis mier dawesebuli kriteriumebi.<br />

ukana centris poziciis Tavdamsxmelis gadawyvetilebebi<br />

gadawyvetileba:<br />

• Semdegi etapia Tavdamsxmelis gadawyvetilebebi ukana centris<br />

poziciaze burTis miRebis Semdeg.<br />

kriteriumebi:<br />

• Tavdamsxmeli ukana centris poziciaze iRebs burTs. mcveli<br />

dgas mis ukan.<br />

• Tavdamsxmelis moqmedebebis gamomwvevi mizezia perimetris<br />

moTamaSeTa moqmedeba:<br />

� Tu dacva centris poziciaze ormagdeba, (ori mcveli _ erTi<br />

Tavdamsxmeli) swori gamosavali iqneba pasi gaxsnili Tanagundelisken<br />

(diag. 29)<br />

diagr. 29<br />

� Tu centris poziciaze dacva ar ormagdeba, swori gadawyvetileba<br />

iqneba TamaSi erTi erTze burTis kalaTSi Casagdebad (gaixseneT<br />

diag. 26).<br />

varjiSi:<br />

• sami samze TamaSi-Sejibreba erT farTan. 10 wuTi; gundi, romelic<br />

agdebs burTs kalaTSi, agrZelebs TamaSs TavdasxmaSi;<br />

gamarjvebuli gundi isvenebs ori wuTi; xolo damarcxebuli<br />

gundi darbis sprintiT.<br />

• TamaSis pirobebi: burTis Cagdeba SeiZleba mxolod maSin, rodesac<br />

ukana centris mier burTi miRebulia mxolod gadawodebiT,<br />

warmosaxvaSi gagrZelebuli sajarimo tyorcnis xazis qvemodan<br />

(aseve mwvrTnelis mier dasaxuli sxva kriteriumebiT).


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

339<br />

• amas garda, yovelTvis, rodesac ukana centris moTamaSe iRebs<br />

swor gadawyvetilebas (pasi Tu driblingi, mwvrTnelis mier<br />

dasaxuli kriteriumebis Sesabamisad), misi gundi iRebs erT zedmet<br />

qulas, da piriqiT, rodesac centris poziciaze moTamaSe<br />

iRebs araswor gadawyvetilebas (aseve mwvrTnelis mier dasaxuli<br />

kriteriumebidan gamomdinare), misi gundi kargavs erT qulas.<br />

• SesaZlo gadawyvetilebaTa raodenobis gasazrdelad, wina varji-<br />

Sis dros miRebuli ori aucilebeli pirobis Sesruleba kvlav<br />

ucvlelia: centris poziciaze damcveli dgas Tavdamsxmelis<br />

ukan (mogvianebiT sami meoTxediT win) da perimetris damcvelebs<br />

ar SeuZliaT CaWran centrisken gadawodebuli burTi.<br />

• aseve, Tu mwvrTneli xedavs, rom mcvelebi yovelTvis erTnairad<br />

moqmedeben, (an mxolod aZliereben dacvas an ar aZliereben), mas<br />

SeuZlia SemoiRos kidev erTi wesi: mcvelebi dakargaven sam-xuT<br />

qulas Tu varjiSis bolos aRmoCndeba, rom maT oTxjer zedized<br />

Seasrules erTi da igive moqmedeba (anu, maT oTxjer zedized<br />

gaaZlieres dacva centris poziciaze an piriqiT, oTxjer<br />

zedized ar gaaZlieres). mwvrTneli aRricxavs mcvelTa moqmedebebs<br />

da acnobebs maT miRebul Sedegebs yovel sam wuTSi.<br />

es gamoiwvevs mcvelTa yuradRebis koncentracias sakuTar moqmedebebze<br />

(dacvis gaZliereba an ar gaZliereba), rac Tavis mxriv iwvevs<br />

garkveul gadaadgilebebs centris poziciaze. ase rom, am varjiSisas<br />

arsebobs moqmedebebis gamomwvevi ori mizezi, rogoric aris dacvis<br />

gaZliereba da argaZliereba, romelTanac<br />

Tavis mxriv dakavSirebulia centris<br />

poziciaze myofi Tavdamsxmelis<br />

gadawyvetilebebi.<br />

komentarebi:<br />

• am varjiSisas Seqmnili TamaSis pirobebi,<br />

ukana centris poziciaze<br />

moTamaSe Tavdamsxmels aZlevs<br />

swori gadawyvetilebebis miRebis<br />

ramdenime SesaZleblobas.<br />

• varjiSi dakavSirebulia aseve<br />

wina varjiSTan. ase rom, perimetris<br />

moTamaSeebi iTviseben bur-<br />

Tis gadacemas centris poziciaze.


340<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

perimetris moTamaSeTa gadawyvetilebebi<br />

gadawyvetileba:<br />

zemoT ganxiluli ori varjiSi aseve SeiZleba gamoyenebuli iqnes<br />

perimetris moTamaSeTa mier miRebul gadawyvetilebaTa Sesafaseblad.<br />

• pirveli: rodesac ukana centris moTamaSe iRebs burTs da perimetris<br />

mcveli gadaadgildeba dacvis gasaZliereblad centris<br />

winaaRmdeg, perimetris moTamaSem unda moZebnos iseTi adgili,<br />

sadac ufro ioli iqneba dabrunebuli burTis miReba (1 gadawyvetileba).<br />

• meore: rodesac perimetris moTamaSe iRebs dabrunebuli burTs<br />

ukana centris moTamaSisgan, mas SeuZlia: styorcnos kalaTSi,<br />

Sevides sajarimo moedanze cal fexze axtomiT tyorcnis Sesasuleblad,<br />

styorcnos naxtomisas erTi-ori driblingis Semdeg<br />

an gadaawodos burTi gaxsnil Tanagundels, Tu am ukanasknelis<br />

mcvelis moZraoba amis saSualebas iZleva (2 gadawyvetileba);<br />

#1 gadawyvetileba<br />

kriteriumebi:<br />

• perimetris erT-erTi mcveli aormagebs dacvas ukana centris<br />

poziciaze.<br />

• moqmedebis gamomwvevi mizezi am SemTxvevaSi aris mcvelis pozicia.<br />

am poziciidan gamomdinare, perimetris Tacdamsxmeli ikavebs<br />

adgils, sadac SesaZlebeli iqneba centridan dabrunebuli<br />

burTis miReba. (diag. 30) es swori gadawyvetilebaa.<br />

#2 gadawyvetileba<br />

diagr. 30<br />

• centris poziciidan burTi brundeba ukan. perimetris moTamaSe<br />

iWers burTs gawonasworebul mdgo mareobaSi da ucqeris kalaTs<br />

da pirdapir styorcnis burTs misken.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

341<br />

• perimetris moTamaSis moqmedebis gamomwvevi mizezi aris mcvelis<br />

moqmedeba (vTqvaT, mcveli midis centris poziciaze dacvis<br />

gasaormageblad):<br />

� Tu mcveli ukan ar brundeba, swori gadawyvetileba iqneba,<br />

centridan dabrunebuli burTis miRebis Semdeg misi tyorcna<br />

kalaTSi;<br />

� Tu mcveli brundeba ukan, maSin swo ri gadawyvetileba iqneba<br />

tyo rcnis mciredi simulacia, Semdeg moZraoba kalaTisken cal<br />

fexze axtomiT tyorcnis Sesasruleblad an tyorcna naxtomSi<br />

erTi-ori driblingis Semdeg (diag. 31);<br />

diagr. 31<br />

• mogvianebiT, SeiZleba amas daematos kidev erTi moqmedebis gamomwvevi<br />

mizezi, romelic SesaZloa iyos perimetris sxva moTama-<br />

SeTa moqmedebebi:<br />

� mag. Tu mcveli cdilobs tyorcnis SeCerebas, swori gadawyvetileba<br />

iqneba burTis gadacema gaxsnili TanagundelisTvis<br />

(diag. 32).<br />

diagr. 32<br />

varjiSi:<br />

• sami samze TamaSi-varjiSi erT farTan: 10 wuTi. gundi, romelic<br />

agdebs burTs kalaTSi, agrZelebs TamaSs TavdasxmaSi; gamarjvebuli<br />

gundi isvenebs or wuTs, xolo damarcxebuli gundi<br />

darbis sprintiT.


342<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• TamaSis pirobebi: kalaTisken tyorcna SesaZlebelia mxolod<br />

maSin, Tu burTi centris poziciaze miRebulia gadawodebiT<br />

gagrZelebuli sajarimo xazis qvemodan da sxv.<br />

• amas garda, yovelTvis, rodesac perimetris moTamaSe iRebs<br />

swor gadawyvetilebas (#1 an #2 gadawyvetileba), mis gunds<br />

eZleva erTi zedmeti qula da piriqiT, im SemTxvevaSi, rodesac<br />

perimetris moTamaSis gadawyvetileba arasworia (gamomdinare<br />

mwvrTnelis mier dawesebuli kriteriumebidan), misi gundi kargavs<br />

erT qulas.<br />

• SesaZlo gadawyvetilebaTa raodenobis gasazrdelad, wina varji-<br />

Sis dros miRebuli ori aucilebeli pirobis Sesruleba kvlav<br />

ucvlelia: ukana centris poziciaze mcveli dgas Taavdamsxmelis<br />

ukan (mogvianebiT sami meoTxediT win) da perimetris mcvelebs<br />

ar SeuZliaT CaWran centrisTvis gadawodebuli burTi.<br />

• rodesac Tavdamsxmeli iRebs burTs ukana centris poziciaze,<br />

mcvelma (erTma mainc) unda imoZraos centris poziciaze dacvis<br />

gasaorma geblad. Tu mcvelebi amas ar akeTeben, maTi gundi kargavs<br />

erT qulas da burTi rCeba Semtevi gundis mflobelobaSi.<br />

• aseve, Tu mwvrTneli amCnevs, rom cenridan ukan, perimetrze<br />

burTis gadawodebisas, mcvelebi mimarTaven yovelTvis erTsa<br />

da imave moqmedebas (anu yovelTvis midian ukan, perimetrze an<br />

ara sdros ar midian ukan perimetrze), amis aRsakveTad man unda<br />

wamoayenos axali piroba kerZod, Tu mcvelebi erTi da imave<br />

moqmedebas gaimeoreben oTxjer zedized (e.i. oTxjer zedized<br />

darCebian centris poziciaze an oTxjer zedized wamovlen ukan,<br />

perimetrisken), maTi gundi dakargavs 3-5 qulas.<br />

es gamoiwvevs mcvelTa yuradRebis koncentracias sakuTar moqmedebebze,<br />

anu imaze, brundebian isini perimetrze Tu ar brundebian,<br />

rac Tavis mxriv, warmoadgens perimetris moTamaSeTa moqmedebis gamomwvev<br />

mizezs.<br />

ase rom, varjiSisas arsebobs moqmedebis gamomwvevi ori mizezi<br />

(dabruneba an ar dabruneba) rac Tavis mxriv ganapirobebs perimtris<br />

moTamaSeTa mier swori gadawyvetilebis miRebas.<br />

komentarebi:<br />

• am varjiSisas, ukana centris moTamaSes aqvs mxolod erTi Sesa-<br />

Zlebloba (burTis gadacema perimetris moTamaSisTvis). mis mier


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

343<br />

gadawyvetilebis miRebis dros (romel Tanagundels gadaawodos<br />

burTi), moqmedebis gamomwvevi mizezi mcvelebis moZraobaa (oridan<br />

romeli mcveli midis centris poziciisken dacvis gasaormageblad).<br />

am gziT igi aseve eCveva moqmedebis gamomwvev mizezTa<br />

Soris gansxvavebis aRmoCenas da maT Soris arCevanis gakeTebas,<br />

anu swori gadawyvetilebis miRebas.<br />

• am varjiSis dros mwvrTnelma yuradReba unda gaamaxvilos<br />

perimetris moTamaSeTa moqmedebebsa da maT mier miRebul gadawyvetilebebze.<br />

• rogorc wina varjiSebSi, am drosac, TamaSis pirobebi gulisxmobs<br />

orive gadawyvetilebis (1 da 2) Sesrulebis ramdenime SesaZleblobas.<br />

ukana centrisa da perimetris moTamaSeTa<br />

gadawyvetilebebi<br />

gadawyvetilebebi:<br />

• Semdegi etapia centris moTamaSis gadawyvetileba (pasi an tyorcna<br />

kalaTSi) da perimetris moTamaSeTa gadawyvetileba (pasi<br />

centrisken da rodesac moTamaSe iRebs burTs #1 an #2 gadawyvetileba).<br />

kriteriumebi:<br />

• igive, rac wina varjiSis dros;<br />

varjiSi:<br />

• sami samze, TamaSis igive pirobebi;<br />

• perimetris mcvelebi TamaSoben ukana centrisaTvis dacvis gasaormageba<br />

– argaormagebis kombinirebiT (e.i. xan aormageben<br />

dacvas xan - ara). amave dros, maT mwvrTnelma wauyena piroba:<br />

Tu mcvelebi gaimeoreben erTsa da imave moqmedebebs oTxjer<br />

zedized, maTi gundi dakargavs 3-5 qulas.<br />

• aseve, perimetris mcvelebi TamaSoben perimetrze dabrunebaardabrunebis<br />

kombinirebiT. am SemTxvevaSic moqmedebs igive piroba<br />

erTi da igive moqmdebebis ganmeorebiTobis Sesaxeb.


344<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

kometarebi:<br />

• mwvrTneli yuradRebiT akvirdeba mcvelTa moqmedebebs (iwers)<br />

da TavdamsxmelTa gadawyvetilebebs. raTa TamaSis Semdeg moxdes<br />

moTamaSeebis Sefaseba dasajos (sirbili sprintiT) an Seaqos.<br />

• am varjiSis moTxonebi ufro rTulia da kompleqsuri, vidre<br />

wina varjiSebisa, amitom, am droisTvis, wina, ufro martivi<br />

varjiSebi kargad unda iyos aTvisebuli.<br />

SesaZlebeli variaciebi<br />

igive varjiSebi (igive gadawyvetilebebi, kriteriumebi da pirobebi)<br />

SeiZleba Sesruldes Semdegi variaciebiT:<br />

• perimetris moTamaSes SeuZlia<br />

burTi gadaawodos mwvrTnels<br />

an Tanagundels, TviTon ki<br />

adgili gaucvalos nebismier<br />

moTamaSes (diag. 33)<br />

diagr. 33


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

• 1 moTamaSes SeuZlia gadavides<br />

driblingiT warmosaxvaSi<br />

gagrZelebul sajarimo<br />

tyorcnis xazs qvemoT,<br />

3 moTamaSes ukana centris<br />

(5 moTamaSe) ukan SemovliT,<br />

SeuZlia adgili gaucvalos 1<br />

moTamaSes (diag. 34).<br />

• 3 moTamaSes SeuZlia Seuqmnas<br />

CaRobva centris 5 moTamaSes<br />

da adgili gaucvalos mas<br />

(diag. 35).<br />

diagr. 34<br />

diagr. 35<br />

345<br />

• moTamaSeebs SeiZleba daerToT<br />

neba, gadaawodon bur-<br />

Ti ukana centris poziciaze<br />

gagrZelebuli sajarimo tyo- diagr. 36<br />

rcnis xazs zemodan mxolod<br />

im pirobiT, Tu manamade bur-<br />

Ti maT mier miRebulia am<br />

xazis qvemodan da centris<br />

mcveli ki dgas sami-meoTxed<br />

win. am SemTxvevaSi, mcvelis<br />

mdebareoba iqneba imis gamomwvevi<br />

mizezi, rom burTi<br />

flangidan (gagrZelebuli sajarimo xazis qvemodan) gadaewodos<br />

jer gamTamaSebels (diag. 36) da Semdeg ki centris moTamaSes<br />

(am xazis zemodan).<br />

situaciis Seqmna gadawyvetilebaTa misaRebad<br />

<strong>axalgazrda</strong> moTamaSis mier iseTi situaciis Seqmna, rodesac<br />

saWiroa taqtikur gadawyvetilebaTa miReba, friad mniSvnelovania<br />

maTi ganviTarebisTvis.<br />

am miznis gaTvaliswinebiT, mwvrTnelma unda SesTavazos Tavis<br />

moTamaSeebs iseTi varjiSebi, rom CamouyalibdeT da ganuviTardeT


346<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

SemoqmedebiTi midgoma. amave dros, mwvrTneli akvirdeba, Tu rogor<br />

arTmeven Tavs moTamaSeebi am mizans. mogvianebiT, igi awvdis moTamaSeebs<br />

met informacias, raTa moqmedebebis Sesrulebebisas, misces maT<br />

meti arCevanis saSualeba. amave dros, igi avaldebulebs moTamaSes,<br />

rom varjiSis dros man arsebuli arCevanidan gamoiyenos ori, sami<br />

an oTxi SesaZlebloba.<br />

qvemoT moyvanilia magaliTi.<br />

magaliTi:<br />

• varjiSis mizani: ukana centris moTamaSesTan TamaSis dros,<br />

perimetris moTamaSeebma unda Seqmnan rac SeiZleba meti iseTi<br />

situacia, rodesac aucilebeli iqneba taqtikur gadawyvetilebaTa<br />

miReba.<br />

varjiSi:<br />

• sami samze TamaSi-varjiSi erT farTan; 10 wuTi. gundi romelic<br />

agdebs burTs kalaTSi, agrZelebs TamaSs TavdasxmaSi; gamarjvebuli<br />

gundi isvenebs or wuTs, xolo damarcxebuli gundi<br />

darbis sprintiT.<br />

• TamaSis pirobebi: tyorcna kalaTSi SesaZlebelia mxolod im<br />

SemTxvevaSi, Tu burTi ukana centris poziciaze miRebulia<br />

gagrZelebuli sajarimo xazis qvemodan das xv.<br />

• varjiSi iwyeba ara moTamaSeTa Sesabamisi ganlagebiT, rogorc<br />

es iyo wina varjiSebisas, aramed isini moZraoben moednis centridan<br />

da daewyobian ise, rom SesaZlebeli gaxdes TamaSis pirobebis<br />

Sesruleba. 37, 38, da 39 diagramebSi SemoTavazebulia<br />

moTamaSeTa SesaZlo moqmedebebis ramdenime varianti.<br />

diagr. 37<br />

diagr. 38


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

diagr. 39<br />

347<br />

• mogvianebiT, varjiSis dasawyisi ufro kompleqsuri xdeba. mag.<br />

eqvsive moTamaSe dgas moednis centrSi, Tavdapirvelad, 2-5 wamis<br />

ganmavlobaSi, isini darbian wreze nela, Semdeg mwvrTneli gadascems<br />

burTs moTamaSes im gundidan, romelmac unda iTamaSos<br />

Seteva. amis Semdeg sami moTamaSe midis, raTa Seqmnas varjiSis<br />

moTxovnebis Sesabamisi TavdasxmiTi situaciebi, anu:<br />

� saWiroa moTamaSe ukana centris poziciaze;<br />

� aseve saWiroa moTamaSe gagrZelebul sajarimo xazs<br />

qvemoT, romelic gadascems burTs ukana centris<br />

moTamaSes<br />

• Seqmnil situaciaSi moTamaSeebs SeuZliaT gamoiyenon moqmedebis<br />

ramdenime varianti (gaixseneT 37, 38 da 39 diagramebi). mwvrTnels<br />

SeuZlia moTamaSeTa amocanebi kidev ufro gaarTulos axali<br />

pirobebis SemoRebiT, rogoricaa:<br />

� moTamaSe ar asrulebs erTsa da imave moqmedebas orjer<br />

zedized. winaaRmdeg SemTxvevaSi, misi gundi kargavs<br />

burTs.<br />

� gunds ar SeuZlia gamoiyenos erTi da igive centris<br />

moTamaSe orjer zedized, winaaRmdeg SemTxvevaSi, misi<br />

gundi kargavs burTs.<br />

� gunds ar SeuZlia TamaSi moednis erTsa da imave mxares<br />

2-3-jer zedized. winaaRmdeg SemTxvevaSi, misi gundi<br />

kargavs burTs.<br />

�aucilebelia CaRobvebis Seqmna. dribliors ufleba ara<br />

aqvs, gadavides gagrZelebul sajarimo xazs qvemoT bur-<br />

Tis tarebiT.


348<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

komentarebi<br />

• aseTi varjiSebi xels uwyobs <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebis Seswavlas<br />

da aumjobesebs taqtikuri gadawyvetilebebis miRebis<br />

unars.<br />

• varjiSis dros SeiZleba gamoyenebul iqnes wina varjiSebis pirobebi,<br />

rodesac saqme exeba centrisa da perimetris moTamaSeebis<br />

mier gadawyvetilebaTa miRebas. aseve, SeiZleba specifikuri<br />

piroba hqondes wayenebuli ukana centris moTamaSes, rodesac<br />

igi awodebs burTs an styorcnis kalaTSi.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnels<br />

• gamoiyene ori orze da sami samze TamaSis ZiriTadi<br />

struqtura da SeimuSave varjiSebi, romlebic aumjobeseben<br />

TavdasxmaSi taqtikur gadawyvetilebaTa miRebis<br />

unars.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

8.4 gunduri TamaSi<br />

349<br />

gunduri TamaSis Cveva mniSvnelovani faqtoria 15-18 wlis asakis<br />

moTamaSeTaTvis. igi wlebis ganmavlobaSi yalibdeba da misi Seswavla<br />

ramdneime kviris manZilze SeuZlebelia.<br />

warmatebuli gunduri TamaSi ganpirobebulia imiT, Tu ramdenad<br />

aris dauflebuli moTamaSe <strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebs da ramdenad<br />

aqvs mas taqtikur gadawyvetilebaTa miRebis unari. mozardebi Tama-<br />

Sis dros TandaTanobiT swavloben swor urTierTmoqmedebas TavianTi<br />

individualuri unar-Cvevebis gamoyenebiT.<br />

gunduri TamaSis Cvevebis ganviTareba gulisxmobs dacvisa da Tavdasxmis<br />

kombinirebas. orive elementi paralelurad viTardeba da<br />

urTierTdamokidebulia.<br />

am asakis kalaTburTelTa gunduri TamaSi iTvaliswinebs faqtorebs,<br />

romlebic ganxilulia qvemoT.<br />

gunduri dacvis koncefcia<br />

poziciis dakaveba<br />

dacva, romelic unda xdebodes burTis mdebareobis da TavdamsxmelTa<br />

poziciis gaTvaliswinebiT, dacvis koncefciis porveli nabijia.<br />

ra Tqma unda, manamde moTamaSeebs ori orze an sami samze TamaSisas,<br />

Seswavlili aqvT dacvis zogierTi mxare, magram 15-18 wlis asakSi<br />

isini dacvis ufro srul koncefcias ecnobian.<br />

mwvrTnelma unda gadawyvitos:<br />

dacvis rogori meTodi gamoiyeneba im moTamaSeTa winaaRmdeg,<br />

romlebsac burTisgan mxolod erTi pasi aSorebT: agresiuli dacva<br />

(diag. 40) Tu ukan daweuli dacva (diag. 41).<br />

diagr. 40<br />

diagr. 41


350<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• unda iyos Tu ara es gadayvetilba<br />

damokidebuli<br />

mcvelis mdebareobaze? anu<br />

saWiroa Tu ara agresiuli<br />

dacva burTis mxares da ukan<br />

daxeuli _ uburTo mxares?<br />

(diag. 42)<br />

diagr. 42<br />

• rogori dacvaa saWiro, rodesac burTi aris warmosaxviT,<br />

gagrZelebul sajarimo xazs qvemoT, agresiuli (43 diagrama) Tu<br />

ukan daxeuli (diagrama 44), raTa ar moxdes burTis gadawodeba<br />

ukan, gamTamaSeblisken?<br />

diagr. 43<br />

diagr. 44<br />

• mwvrTnelma unda Seaswavlos Tavis moTamaSeebs romelime erTi<br />

sistema, raTa ixelmZRvanelon ara orazrovani da gaurkveveli<br />

miTiTebebiT, aramed zustad icodnen, rodis ra unda akeTon.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

351<br />

• Semdeg etapze moTamaSeebi euflebian yvela SesaZlo moqmedebas,<br />

raTa hqondeT Sesabamisi arCevanis saSualeba sxvadasxva<br />

specialur situaciebSi.<br />

• am etapze isini dacvis romelime erT sistemas swavloben. specialistTa<br />

azriT, swavla umjobesia daiwyos iseTi moZraobebiT,<br />

romlebic moiTxoven met fizikur Zalisxmevas, rac riskTanaa<br />

dakavSirebuli (iseTi rogoric naCvenebia 40 da 43 diagramebze).<br />

• yovel SemTxvevaSi, ukeTesia arCeul iqnas iseTi sistema,<br />

romelSic iyeneben rogorc agresiul, ise ukan daxeul<br />

dacvas (sxvadasxva poziciebze), raTa, moTamaSeebma Seiswavlon<br />

orive ZiriTadi moqmedeba (rogorc diagramaze 42).<br />

• rekomendebulia dacvis ZiriTadi poziciis swavleba oTxi oTxze<br />

TamaSi-varjiSebiT, sadac oTxive asrulebs Tavdamsxmelis funqcias.<br />

dacvis daxmareba<br />

dacvis daxmareba gundis dacvis ZiriTadi elementia . moTamaSeebma<br />

unda iswavlon daxmareba Semdeg situaciebSi:<br />

• rodesac xdeba SeWra driblingiT;<br />

• rodesac xdeba burTis gadawodeba sajarimo moedanze;<br />

• CaRobvebisas;<br />

• centris moTamaSis dacvisas.<br />

dacvis daxmareba TavdamsxmelTa<br />

driblingiT SeWrisas<br />

daxmareba da dabruneba sakuTar poziciaze<br />

moTamaSeebma unda iswavlon da ivarjiSon, raTa daeuflon <strong>kalaTburTi</strong>s<br />

iseT safuZvlebs, rogoricaa dacvis daxmareba da dabruneba<br />

sakuTar poziciaze. es niSnavs, rom mcveli unda daexmaros Tanagundels<br />

mis meurveobaSi myofi, moTamaSis SeCerebaSi, rodesac igi apirebs<br />

driblingiT SeWras. Tanac ise, rom mxedvelobidan ar gamorCes<br />

moTamaSe, romelsac, TviTon iWers da daubrundes sakuTar pozicias,<br />

rogorc ki mowinaaRmdege iRebs burTs da apirebs mis gadacemas.


352<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

sakuTar poziciaze dabrunebisa da daxmarebis varjiSi ise unda<br />

Catardes, rom moTamaSeebma es moZraobebi aiTvison, rogorc agresiuli<br />

dacvis pirobebSi, ise ukan daxeuli dacvis dros, moednis sxvadasxva<br />

monakveTze (dacvis principis mixedviT);<br />

• agresiuli dacva moednis sxvadasxva monakveTze (diagrama 45, 46<br />

da 47 );<br />

diagr. 45<br />

diagr. 47<br />

diagr. 46<br />

• ukandaweuli dacva moednis sxvadasxva monakveTze ( diagrama<br />

48, 49)<br />

diagr. 48<br />

diagr. 49<br />

• ukan daxeuli dacva uburTo mxares (diagrama 50) da agresiuli<br />

dacva burTian mxares (diagrama 51)


diagr. 50<br />

8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

dasaxmareblad wasuli mcvelis daxmareba<br />

353<br />

mcvelebi aseve swavloben dasaxmareblad wasuli mcvelis daxmarebas.<br />

es niSnavs, daexmaro mcvels, romelic exmareba meores im<br />

moTamaSis winaaRmdeg, romelic apirebs SeWras driblingiT. mcvelis<br />

damxmare mcveli icavs dasaxmareblad wasuli mcvelis meurveobaSi<br />

myof moTamaSes, sanam mcveli swrafad dabrundeba Tavis poziciaze<br />

da aqac, iseve rogorc zemoT, Tvals ar aSorebs moTamaSes, romelsac<br />

TviTonve iWers.<br />

• oTxi oTxze TamaSi-varjiSi diagr. 52<br />

saukeTeso saSualebaa imisTvis,<br />

rom moTamaSeebma<br />

iswavlon mcvelis daxmareba<br />

(diagrama 52). erT-erTi<br />

Tavdamsxmeli iWreba driblingiT<br />

da aiZulebs axlomyof<br />

mcvels, daexmaros meores da<br />

Semdeg daubrundes sakuTar<br />

pozicias. burTis mflobeli gadascems burTs gaxsnil Tanagundels<br />

da Semdeg aiZulebs mcvels, daexmaros da a.S. rodesac<br />

mcvelebi moZraoben dasaxmareblad, Tavdamsxmelebi gadaadgildebian<br />

ise, rom, mcvelebs gauWirdeT sakuTar poziciaze dab runeba.<br />

rotacia<br />

diagr. 51<br />

mcvelebma unda iswavlon gadaadgileba da dabruneba sakuTar<br />

poziciaze, gansakuTrebiT maSin, rodesac saWiroa driblingiT SeRwevis<br />

SeCereba piriT xazs axlos (diagrama 53). rodesac 3 moTamaSe<br />

iWreba piriT xazTan axlos, mis mcvels exmareba mcveli sawinaaRm


354<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

dego flangidan. igi cdilobs, SeaCeros 3 Tavdamsxmeli kalaTidan<br />

rac SeiZleba Sors. am momentSi misTvis mTavaria ara sakuTar poziciaze<br />

dabruneba, aramed daxmareba burTiani moTamaSis winaaRmdeg da<br />

misi SeCereba. am dros wina mcveli gadaadgildeba meore flangze 4<br />

moTamaSis dasacavad, romelic dacvis gareSe darCa da romelic sakmaod<br />

saSiS poziciaze imyofeba.<br />

• mcveli, romelic gadaadgildeba anu axdens rotacias (uaxloesi<br />

wina mcveli), mzad unda iyos CaWras pasi, romelic SeiZleba<br />

Tavdamsxmelma miiRos gaZlierebulad daculi moTamaSisgan.<br />

aseve mniSvnelovania burTis mosaxsnel moZraobaTa gakontroleba,<br />

radgan, gaZlierebulad daculma Tavdamsxmelma SesaZlebelia,<br />

pasis nacvlad burTi kalaTSi styorcnos.<br />

• mcvelebi, romlebic gadaadgildebian anu axdenen rotacias<br />

kalaTis axlos, aseve mzad unda iyvnen, Seaferxon ufro tanma-<br />

Rali Tavdamsxmelebi, romlebic cdiloben burTis moxsnas.<br />

• rogorc ki Tavdamsxmeli dribligiT iWreba piriT xazTan axlos,<br />

sajarimo xazs zemoT myofi mcvelebi swrafad unda gadaadgildnen<br />

sajarimo moednis teritoriaze, raTa ar dauSvan TavdamsxmelTa<br />

SesaZlo SeWra am sivrceSi, xolo tyorcnis SemTxvevaSi<br />

maT mier burTis moxsna.<br />

• oTxi oTxze TamaSi-varjiSi diagr. 53<br />

sau keTeso saSualebaa mcvel-<br />

TaTvis gadaadgilebisa da sakuTar<br />

poziciaze dabrunebis<br />

Sesaswa vlad (diagrama 53)<br />

daxmareba sajarimo moednisken pasebis winaaRmdeg<br />

dacvis daxmareba aseve aucilebelia centris moTamaSeebisken<br />

gagzavnili burTis SesaCereblad da perimetris moTamaSis sajarimo<br />

moedanze SeWris winaaRmdeg. centris moTamaSeebis funqciebs ki<br />

mogvianebiT ganvi xilavT.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

355<br />

• dacvaSi daxmareba saWiroa<br />

TavdamsxmelTa mier piriTi<br />

xazis gaswvriv SeWrisas (e.w.<br />

`ukana kari”) (diag. 54). moednis<br />

uburTo mxares piriTi<br />

xazTan axlos myofi mcveli<br />

fxizlad unda iyos da Seecados<br />

winaswar ganWvritos<br />

burTiani moTamaSis ganzrax-<br />

diagr. 54<br />

•<br />

va, raTa mzad iyos CaWras pasi, miaRebinos Tavdamsxmels jarima<br />

an burTis miRebis Semdeg daiWiros Tavdamsxmeli Zalian<br />

mWidrod da ise SezRudos, rom Tavdamsxmelma Seanelos nabiji<br />

an styorcnos burTi kalaTSi naklebi sizustiT.<br />

uburTo mxares myofi uaxloesi mcveli unda gadaadgildes da<br />

daubrundes sakuTar pozicias ise, rom daicvas is Tavdamsxmeli,<br />

romlis mcvelic daiZra dacvis dasaxmareblad, piriTi xazis gaswvriv<br />

SeWris winaaRmdeg (diag. 54).<br />

• dacvis daxmareba aseve SeuZlia<br />

mcvelebs, romlebic ukan daxeuli<br />

dacvis meSveobiT iWeren<br />

erTi pasiT burTisgan daSorebul<br />

Tavdamsxmelebs. magali-<br />

Tad, 55 diagramaze mcveli ukan<br />

daxeviT icavs burTidan erTi<br />

pasiT daSorebul moTamaSes<br />

diagr. 55<br />

burTian mxa res.igi ikavebs<br />

pozicias, romelic aZnelebs burTis gadawodebas sajarimo moednisken.<br />

aseve, burTiani moTamaSis TvalebSi cqeriT da burTisken ga-<br />

Zlierebuli yuradRebiT, igi unda Seecados winaswar ganWvritos,<br />

gadaawodebs Tu ara moTamaSe burTs sajarimo moednisen.<br />

dacvis daxmareba CaRobvebis winaaRmdeg<br />

dacvis daxmareba CaRobvebis winaaRmdeg aseve Zalze mniSvnelovania.<br />

• burTiani moTamaSisTvis CaRobvebis Seqmnisas, CaRobvaSi uSualod<br />

CarTulia ori mcveli (erTi CaRobili mcveli da meore<br />

CamRobvelis mcveli), romlebic unda iqnan daculi CaRobvisgan.<br />

am dros, mniSvnelovania gunduri dacva, TanagundelTa urTierTdaxmarebis<br />

pirobebSi.


356<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

daxmareba dacvaSi SeiZleba mimarTuli iyos CaRobvis Semdeg driblingze<br />

gadasuli Tavdamsxmelis SesaCereblad (56 diag.) an CamRobavi<br />

Tavdamsxmelisken pasis Sesaferxeblad (57 diag.). orive SemTxvevaSi<br />

saWiroa partnioris daxmareba an rotacia sxva mcvelebis monawileobiT.<br />

ase rom, gundis xuTive damcveli unda iyos fxizlad, rodesac<br />

Semtevi gundi burTiani moTamaSisTvis qmnis CaRobvebs.<br />

diagr. 56<br />

diagr. 57<br />

• uburTo moTamaSisTvis CaRobvis Seqmnis dros, CamRobvelis<br />

mcvels SeuZlia daexmaros Tanagundels orgvarad: an dautovos<br />

mas gasasvleli adgili da xeli SeuSalos burTis gadacemas,<br />

sanam misi Tanagundeli mcveli ar miuaxlovdeba Tavdamsxmels,<br />

romelsac iWers, an daicvas pasis gadacemis derefani im moTamaSisgan,<br />

romelic burTis misaRebad gadis CaRobvidan, am Sem-<br />

TxvevaSi mcvels SeiZleba dasWirdes Tanagundelis daxmareba<br />

(diag. 58 da 59);<br />

diagr. 58<br />

diagr. 59<br />

ukana centris dacva<br />

Tumca centris moTamaSeebs TavianTi mcveli hyavT, centris dacva<br />

mTeli gundis pasuxismgeblobaa. ase rom, <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebma<br />

unda gaiTavison es pasuxismgebloba.<br />

ukana centris winaaRmdeg gunduri dacva damokidebulia imaze, Tu<br />

rogor iWers centrs misi uSualo meurve.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

• Tu centrs icaven ukana, anu<br />

piriTi xazidan, dacvis daxmareba<br />

xdeba winidan (diag.<br />

60). aseT dros mcveli, romelic<br />

midis dasaxmareblad,<br />

unda ecados, winaswar ganWvritos<br />

pasi centrisTvis, raTa<br />

es pasi misi CareviT saerTod<br />

ar ganxorcieldes, an CaiWras<br />

mis mier, anda garTuldes<br />

centris moTamaSis mier misi<br />

miReba.<br />

357<br />

• Tu centri burTs mainc iRebs, perimetris mcvelebi mzad unda<br />

iyvnen dasaxmareblad. es daxmareba SeiZleba iyos “mTliani”<br />

(dacvis gaormageba) an “nawilobrivi”.<br />

• rodesac perimetris mcvelebi<br />

aormageben centris dacvas,<br />

centris moTamaSis upirvelesi<br />

amocanaa, gadaawodos<br />

burTi perimetrze gaxsnil<br />

Tanagundels. amitom, am<br />

dros, aucilebelia damcvel-<br />

Ta rotacia, raTa perimetris<br />

gaxsni lma moTamaSem ar miiRos<br />

burTi (diag. 61).<br />

• perimetris mcvelebis mier<br />

`nawilobrivi~ daxmareba ni-<br />

Sna vs imas, rom perimetris<br />

mcvelebi centrisa da perimetris<br />

moTamaSeTagan Tanabar<br />

manZilze, iseT distanciaze<br />

imyo febian, sadac maT saSualeba<br />

aqvT ako ntrolon orive poziciis<br />

moTamaSeebi da saWiroebis<br />

SemTxve vaSi, moaxdinon Sesabamisi<br />

reaqcia (diag. 62).<br />

diagr. 60<br />

diagr. 61<br />

diagr. 62


358<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• ase rom, Tu ukana centris moTamaSe awvdis burTs perimetrze,<br />

misi mcvelebi iWeren perimetris moTamaSeebs. piriqiT, Tu centri<br />

gadawyvets, iTamaSos erTi erTze burTis Casagdebad, maSin<br />

mcvelebma mTlianad unda gadainacvlon sajarimo moednis xazs<br />

qvemoT da gaaZlieron dacva. aseT dros, Tu ukana centris moTamaSe<br />

mimarTavs driblings, mcvelebi unda Seecadon, ise Caerion<br />

mis moqmedebaSi, rom gaumrudon burTs moZraobis traeqtoria.<br />

dacvis daxmareba sajarimo moedanze, rodesac mcvelebi cdiloben<br />

burTis warTmevas an, umetes SemTxvevaSi, ukana centris<br />

moTamaSis mier kalaTSi tyorcnisTvis xelis SeSlas, unda moxdes<br />

jarimebis miRebis gareSe.<br />

• Tu ukana centrs icaven sami<br />

meoTxediT winidan an mTlianad<br />

winidan, maSin daxmarebas<br />

axorci eleben uburTo mxares<br />

myofi mcvelebi (63 diag.).<br />

aseT situaciaSi, Tu flangis<br />

Tavdamsxmeli sustia erTi<br />

erTze TamaSSi, dacvas Seu-<br />

Zlia, SeuSalos xeli mis mier<br />

diagr. 63<br />

perimetrze pasis gadacemas da iZulebuli gaxados, rom man mimarTos<br />

pirdapir pass ukana centrisken.<br />

• aseT SemTxvevaSi, mcvelebi fxizlad unda iyvnen pirdapiri pasis<br />

CasaWrelad.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

• rogorc wesi, daxmarebas axorcielebs<br />

piriTi xazis uaxloesi<br />

mcveli, sxva mcvelebi ki<br />

gadaadgildebian da ubrundebian<br />

sakuTar pozicias, raTa<br />

daicvan am ukanasknelis meurveobaSi<br />

myofi moTamaSe (diag.<br />

64).<br />

diagr. 64<br />

359<br />

• aseTi daxmarebis Tavidan asacileblad, zogierTi gundi saer-<br />

Tod ar ayenebs moTamaSes centris poziciis sawinaaRmdego mxares,<br />

magram gundi mzad unda iyos TavdacvisTvis nebismier<br />

situaciaSi.<br />

* magaliTad: dacvas SeuZlia iTamaSos ise, rogorc, es<br />

mocemulia 65 diagramaze. centris wina mcveli rCeba Tavis<br />

partniorsa da centris moTamaSes Soris, raTa moaxdinos<br />

swrafi reagireba orive mimarTulebiT. man unda iswavlos<br />

burTiani moTamaSis moqmedebaTa winaswari ganWvreta, raTa<br />

CaWras centris poziciisken gadawodebuli burTi an daicvas<br />

Tavisi moTamaSe mis mier burTis miRebis SemTxvevaSi.<br />

aseve, perimetris mcvels SeuZlia xeli SeuSalos centris<br />

wina moTamaSisken burTis gadawodebas, pasis xazze dadgomiT,<br />

riTac igi daexmareba Tanagundels, romelic exmareba dacvas<br />

centris poziciaze.


360<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

diagr. 65<br />

saubari dacvaSi<br />

es gunduri dacvis mniSvnelovani mxarea, romelsac bevri mwvrTneli<br />

aRiarebs, magram samwuxarod, cota Tu muSaobs misi ganviTarebisaTvis.<br />

dacvis procesSi mcvelTa Soris saubari komunikaciis erT-erTi<br />

saSualebaa iseTi situaciebisas, rogoricaa CaRobvebi, SeWra, burTis<br />

CaWra, dacvis daxmareba, tyorcna da sxv. magram mis asaTvisebld ar<br />

aris sakmarisi <strong>moTamaSeebisTvis</strong> laparakis uflebis micema.<br />

mwvrTnelma unda ganmartos, ra situaciaSia saWiro sityvieri<br />

urTierToba, gadawyvitos, ra sityvebi unda iyos gamoyenebuli da<br />

aseve, romelma moTamaSem unda Tqvas esa Tu is sityva.<br />

moTamaSeebi ver ixmaren grZel winadadebebs. piriqiT, maT unda<br />

warmoTqvan rac SeiZleba mokle da gundis wevrebisTvis gasagebi sityvebi.<br />

magaliTad: `CaRobva marcxniv!~ sakmarisi unda iyos moTama-<br />

SeTa yuradRebis misapyrobad.<br />

varjiSis dros saWiroa yuradRebis gamaxvileba dacvis am elementze.<br />

* mag. mwvrTnels SeuZlia oTxi oTxze TamaSi-varjiSisas<br />

imuSaos gundis dacvis koncefciaze. am dros SeiZleba<br />

varjiSis Catareba ara mxolod swori moZraobebis asaTviseblad,<br />

aramed situaciis adekvaturi sityvebis Sesaswavlad.<br />

es elementi aseve unda iyos gundis mier damatebiTi qulis<br />

mopovebis SesaZleblobac. vTqvaT, gundi, romlis moTamaSe,<br />

situaciidan gamomdinare, ixmars swor, mokle sityvas, iRebs<br />

erT damatebiT qulas.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelebs<br />

* Seqmeni im ZiriTad sityvaTa nusxa, romlebic SeiZleba<br />

gamoiyenos gundma dacvis procesSi. aseve SeimuSave<br />

iseTi savarjiSo situaciebi, rodesac aucilebeli<br />

iqneba am sityvebis gamoyeneba.<br />

zonuri dacva<br />

361<br />

15-18 wlis asakis moTamaSeebi iwyeben zonuri dacvis swavlas. 15-16<br />

wlis asakSi swavla iwyeba ori martivi variantiT, (2-1-2 da 2-3), raTa<br />

maT SeZlon ukve naswavli dacvis safuZvlebisa da zonuri dacvis<br />

urTierTSejereba.<br />

am asakSi 2-1-2 da 2-3 dacvis swavleba mizanSewonilia Semdegi sami<br />

mizezis gamo:<br />

• es variantebi yvelaze martivia, amitom moTamaSeebi advilad<br />

imaxsovreben ZiriTad moZraobebs;<br />

• am dros dacvis struqtura oTxi oTxze gunduri dacvis Tama-<br />

Sis msgavsia, amitom moTamaSeebi Tavisuflad iyeneben dacvis<br />

ukve naswavl koncefcias;<br />

• es aris yvelaze xSirad gamoyenebuli zonuri dacvis formebi,<br />

ase rom, gunds SeuZlia gamoiyenos isini, raTa ganaviTaros rogorc<br />

dacva, ise Tavdasxma;<br />

ZiriTadi momentebi<br />

am asakSi yvelaze mniSvnelovania, rom <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebma<br />

gaacnobieron, rom zonuri dacva ar niSnavs mcire Zalisxmevas an nakleb<br />

pirad pasuxismgeblobas.<br />

mwvrTneli valdebulia, ara marto aswavlos moTamaSeebs zonaSi<br />

moZraobis ZiriTadi elementebi, aramed gasagebad da martivad auxsnas<br />

maT TiToeuli maTganis specifikuri pasuxismgebloba yvela poziciaze.<br />

es moicavs pasuxebs Semdeg kiTxvebze:<br />

• vin unda idges burTiani moTamaSis win?<br />

• vin unda SeaCeros driblioris SeWra nebismieri poziciidan?


362<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• vin unda daexmaros dacvas da Semdeg dabrundes Tavis poziciaze?<br />

• vin unda daexmaros mcvels, romelic exmareba dacvas?<br />

• vin unda Seasrulos rotacia?<br />

• vin unda Seaferxos burTis gadawodeba sajarimo moedanze?<br />

• vin unda daexmaros dacvas sajarimo moedanze, rodesac burTs<br />

iRebs centris wina an ukana moTamaSe?<br />

• vin unda SeaCeros Tavdamsxmeli, rodesac igi apirebs SeWras<br />

nebismieri poziciidan?<br />

• vin unda SeaCeros yoveli tyorcna?<br />

• vin unda Seaferxos burTis moxsna?<br />

mwvrTnels unda hqondes pasuxebi yvela am kiTxvaze da auxsnas<br />

isini moTamaSeebs. Semdeg mwvrTneli unda daakvirdes TiToeuli<br />

moTamaSis individualur moqmedebebs, miuTiTos Secdomebze da Seecados<br />

aRmofxvras isini.<br />

zonuri dacvis specifikuri koncefcia<br />

zonuri dacvis swavlebis dros mwvrTnelis mizania, moTamaSeTa<br />

mier ukve naswavli dacvis koncefcia moargos zonis struqturas. am<br />

dros mwvrTnelma unda imuSaos Semdeg elementebze:<br />

• moTamaSeebma, romlebic dganan<br />

zonis wina poziciaze anu<br />

arian wina mcvelebi, unda<br />

gadawyviton, uSualod romeli<br />

daicavs burTian gam-<br />

TamaSebels, radgan mosalodnelia,<br />

rom igi idges or<br />

mcvels Soris (diag. 66)<br />

diagr. 66<br />

• Semdeg, burTiani moTamaSis<br />

SesaCereblad, moZravi mcvelis ukan mdgomi mcveli unda iyos<br />

Zalian fxizlad, radgan mosalodnelia, rom burTma gaiaros<br />

swored mis mxares (diag. 66).<br />

• mwvrTnelma unda daTqvas warmosaxviTi sazRvari im adgilebs Soris,<br />

sadac flangis Tavdamsxmelebs iWeren win mdgomi mcvelebi<br />

da sadac Tavdamsxmelebs iWeren ukan mdgomi mcvelebi.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

* magaliTi: mwvrTnels SeuZlia gaavlos warmosaxviTi xazi<br />

ise, rogorc es naCvenebia 67 diagramaze. am warmosaxviT xazs<br />

zemoT, win mdgomi mcveli iWers flangis Tavdamsxmels, xolo<br />

am xazs qvemoT myof Tavdamsxmelze pasuxismgeblebi arian<br />

ukan mdgomi mcvelebi.<br />

diagr. 67<br />

363<br />

• es niSnavs imas, rom Tu burTi<br />

moZraobs am xazis zemoT myofi<br />

flangis Tavdamsxmelisken,<br />

mas iWers ukan mdgomi mcveli,<br />

magram mas Semdeg, rac<br />

burTiani mxaris wina mcveli<br />

gaagrZelebs am Tavdamsxmelis<br />

daWeras, ukana mcveli<br />

brundeba Tavis poziciaze. am<br />

diagr. 68<br />

dros SuaSi mdgomi mcveli exmareba ukana mcvels, sanam is wasulia<br />

dacvis dasaxmareblad, xolo uburTo mxaris wina mcveli<br />

icavs centris moTamaSisken burTis SesaZlo gadacemis derefnebs<br />

(diag. 68).<br />

• ase rom, sanam ori mcveli TamaSobs<br />

burTian mxares, Sua<br />

damcveli da uburTo mxaris<br />

wina mcveli icaven burTis<br />

gadawodebis derefnebs centris<br />

wina moTamaSisken an centrisken<br />

(diag. 69).<br />

diagr. 69


364<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• piriqiT, Tu gamTamaSebeli<br />

burTs awodebs warmosaxviTi<br />

xazis qvemoT myof moTamaSes,<br />

maSin ukana mcveli icavs<br />

moTamaSes, romelmac burTi<br />

miiRo, xolo win dgomi mcveli<br />

gadaadgildeba farisken,<br />

raTa daicvas am mimarTulebiT<br />

burTis gadawodebis<br />

derefnebi (diag. 70).<br />

• Tu burTi brundeba flangidan<br />

gamTamaSebelTan da ukana<br />

damcveli rCeba flangis<br />

TavdamsxmelTan, maSin arsebobs<br />

TamaSis gagrZelebis ori<br />

varianti:<br />

� Tu burTiani mxaris ukana<br />

mcveli iWers flangis moTamaSes,<br />

maSin burTiani mxaris<br />

wina mcveli unda wavides gam-<br />

TamaSebelTan (diag 71);<br />

� Tu burTiani mxaris wina mcveli<br />

iWers flangis moTamaSes,<br />

maSin burTiani mxaris meore<br />

wina mcveli unda gadaadgildes<br />

perimetris gaswvriv. am<br />

SemTxvevaSi wina mcveli, romelic<br />

iWerda flangis moTamaSes,<br />

swrafad unda gadaadgildes<br />

sajarimo moednis<br />

SigniT, raTa daicvas am mimar-<br />

TulebiT burTis gadawodebis<br />

SesaZlo derefani (diag. 72);<br />

diagr. 70<br />

diagr. 71<br />

diagr. 72<br />

• mcvelebma unda iswavlon TavdamsxmelTa mier gamiznuli pasis<br />

winaswari ganWvreta ise, rom SeZlon reagireba, rogorc ki<br />

burTi mowydeba Tavdamsxmelis xelebs.<br />

• moTamaSeebi yovelTvis unda moZraobdnen burTis moZraobis<br />

Sesabamisad da ara `erTi nabijiT ukan~.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

365<br />

• saWiroa fexebis swori moZraoba, raTa moTamaSem gaakontrolos<br />

rogorc burTi, ise Tavdamsxmeli, romelic yovel wuTs<br />

SeiZleba aRmoCndes misi meurveobis qveS.<br />

• erTi poziciidan meorisken gadaadgilebisas, aucilebelia<br />

mklavebis ise moZraoba, rom burTis SesaZlo gadacemis derefani<br />

mudmivad daculi iyos, radgan Tavdamsxmelebi saxifaTo<br />

pasebs metwilad gadaawodeben moZraobisas, ukeTesi SesaZleblobis<br />

mosaZebnad.<br />

• es momenti gansakuTrebiT mniSvnelovania burTiani moTamaSis<br />

dasacavad perimetrze moZravi mcvelisTvis da aseve<br />

mcvelisTvis, romelic brundeba ukan, sajarimo moedanze, am<br />

mimarTulebiT SesaZlo pasebis Sesaferxeblad. am momentze<br />

mwvrTnelma gansakuTrebuli yuradReba unda gaamaxvilos,<br />

radgan <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebi, rogorc wesi, agvianeben ukan,<br />

sajarimo moedanze dabrunebas.<br />

• mcveli, romelic icavs burTian Tavdamsxmels, valdebulia, Sea-<br />

Ceros misi SeWra driblingiT. Tanagundeli mcveli ki valdebulia,<br />

daexmaros dacvas, Tu es SeWra mainc xdeba.<br />

• uburTo mxaris mcvelebma unda iswavlon SeWris SeCereba, Sesa-<br />

Zlo SeWris xazze dadgomiT, raTa Tavdamsxmelma ver moaxerxos<br />

SeWra an kargi poziciis dakaveba burTis misaRebad.<br />

• ukan mdgomma mcvelebma unda gaakontrolon ukana centris<br />

pozicia da kalaTis mimdebare sajarimo moednis sivrce; SuaSi<br />

mdgomi mcveli icavs saWiroebis SemTxvevaSi sajarimo moedanze<br />

pasis derefnebs da exmareba ukana mcvelebs.<br />

• burTis Camoxsnis dros Sua da ukana mcvelebi `ketaven~ kalaTis<br />

mimdebare sivrces. win mdgomi mcvelebi ki `ketaven~ centris<br />

wina pozicias da am poziciaze myof Tavdamsxmelebs.<br />

varjiSebi<br />

dacvis yvela zemoCamoTvlili koncefciis aTviseba xdeba<br />

varjiSebis dros, sruli (xuTi xuTze) da arasruli (ori orze, sami<br />

samze da a. S.) zonuri dacvis gamoyenebiT.


366<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• magaliTad, ori wina mcve- diagr. 73<br />

lis moZra bebis asaTvisebeli<br />

varjiSebi. (diag. 73). Tavdamsxmelebi<br />

moZraoben zemoaRniSnuli<br />

warmosaxviTi xazis<br />

orive mxares, Tumca maT ar<br />

SeuZliaT tyorcna an SeWra,<br />

rodesac imyofebian warmosaxviT<br />

gagrZelebul sajarimo<br />

xazs qvemoT. maT ar SeuZliaT<br />

kalaTSi tyorcna, sanam maT mier ar iqneba Sesrulebuli oTxi<br />

gadawodeba mainc. wina xazis mcvelebi moZraoben aRwerili<br />

situaciis Sesabamisad.<br />

• 74 diagramaze asaxulia bur-<br />

Tis mxa res wina da ukana<br />

mcvelebis moZraobebis asaTvisebeli<br />

varjiSi.<br />

• varjiSSi erTveba uburTo mxaris<br />

wina mcvelic (diag. 75).<br />

• varjiSi (diag. 76) gulisxmobs<br />

oTx mcvels sajarimo moednis<br />

sazRvrebTan.<br />

diagr. 74<br />

diagr. 75<br />

diagr. 76


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

• varjiSi burTiani mxaris wina<br />

da ukana mcvelebis monawileobiT,<br />

damatebulia Sua mcveli<br />

(77 diag.).<br />

• TamaSi xuTi xuTze sruli<br />

zonuri dacviT.<br />

diagr. 49<br />

367<br />

15-16 wlis asakis moTamaSeebs SeuZliaT aiTvison zonuri dacvis<br />

yvela es koncefcia. ukve 17-18 wlis asakSi zonuri dacva rTuldeba.<br />

Semodis variantebi: 1-3-1, 1-2-2, 3-2 da a. S.<br />

dacva presingiT<br />

am asakis moTamaSeTa wvrTnisas, mwvrTnelma ar unda dakargos<br />

didi dro maTTvis raime specifikuri presingis Sesaswavlad.<br />

15-16 wlis asakis moTamaSeebTan muSaobisas, mwvrTnelma unda<br />

gamoiyenos `kaci kacze dacva~, ukve naswavli gunduri dacvis safuZvlebisa<br />

(daxmareba da dabruneba sakuTar adgilze, gadaadgileba da<br />

sakuTar poziciaze dabruneba da sxv.) da individualuri sakalaTburTo<br />

arsenalis gamoyenebiT.<br />

am dros meti yuradReba unda daeTmos <strong>kalaTburTi</strong>s prioritetuli<br />

mxareebis Seswavlas. ase rom, am dros sruliad sakmarisia `kaci<br />

kacze dacva~, rogorc moTamaSeTa dacviTi Cvevebis ganviTarebis sa-<br />

Sualeba, dacvis specifikuri elementebis Seswavlaze drois dakargva<br />

ar aris mizanSewonili, es specifikuri xerxebi SeiZleba aTvisebul<br />

iqnes ufro mogvianebiT, 17-18 wlis asakSi.<br />

poziciis dakaveba da moZraoba<br />

mwvrTnelma unda Caataros varjiSebi dacvisas poziciis dakavebisa<br />

da moZraobis unaris gasaumjobeseblad. man unda gaamaxvilos yuradReba<br />

aseve burTisgan moSorebuli moTamaSeebis moZraobaze.


368<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• moTamaSe zurgiT unda idges<br />

piriT xazTan, saxiT vertikaluri<br />

xazisken, (warmosaxvi-<br />

Ti xazi, rogorc es naCvenebia<br />

78 diagramaze), raTa kargad<br />

xedavdes rogorc burTs, ise<br />

mis mflobels.<br />

• rac ufro Sorsaa moTamaSe<br />

burTi sgan, miT ufro didia<br />

manZili massa da Tavdamsxmels<br />

Soris (diag. 79). rodesac<br />

burTiani Tavdamsxme li<br />

uaxlovdeba driblingiT mcvels,<br />

es manZili TandaTanobiT<br />

mcirdeba. roca Tavdamsxmeli<br />

ukve axlosaa, mcveli<br />

garkveul momentSi mzad unda<br />

iyos, raTa `CaerTos~ Tavdamsxmelis<br />

driblingSi (diagrama<br />

80).<br />

diagr. 79<br />

diagr. 78<br />

diagr. 80


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

369<br />

• mcveli mzad unda iyos, CaWras grZeli pasi an swrafad gaCndes<br />

burTian moTamaSesTan. amisTvis saWiroa grZeli pasebis winaswari<br />

ganWvreta da pasisTanave swrafi gaqceva ukan, sakuTari<br />

farisken, Tvalsawieridan burTis daukargavad. mcvelebi unda<br />

flobdnen poziciis swrafi Secvlis unars burTis mdebareobis<br />

cvlilebebis Sesabamisad.<br />

• aseve mniSvnelovania maT mier burTis gadaadgilebis winaswari<br />

ganWvreta, raTa gadaadgildnen, gaaZlieron dacva da dabrundnen<br />

sakuTar poziciaze.<br />

• maT aseve unda iswavlon Tavdamsxmelis SeCereba, rodesac igi<br />

burTis misaRebad gaiWreba, radgan aseTi moZraoba SeiZleba<br />

iyos mowinaaRmdege gundis Tavdasxmis strategia.<br />

dacvis gaormageba<br />

mwvrTneli muSaobs aseve dacvis gaormagebis teqnikasa da strategiaze.<br />

vin unda gaaormagos dacva? rogor unda moxdes dacvis gaormageba?<br />

diagr. 81<br />

diagr. 82


370<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

* magaliTad: Tu dribliors aCerebs mcveli, romelic mas<br />

iWers, dacvis gaormageba SeiZleba moxdes driblioris uknidan<br />

(diag. 81), magram Tu dribliori odnav mainc gascda Tavis<br />

meurves, dacva unda gaormagdes mis win. (diag. 82);<br />

• rodesac dacvas aormagebs ori mcveli,<br />

maT ar unda dauSvan, rom Tavdamsxmeli<br />

gaZvres maT Soris an gadasces pasi. amis<br />

Tavidan asacileblad maT unda SeimuSaon<br />

sxvadasxva gvari moZraoba.<br />

• aseve, moTamaSeebma unda iswavlon dacvis<br />

gaormageba jarimebis miuReblad (<strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSeTa xSiri Secdomaa<br />

jarimis miReba dacvis gaormagebisas).<br />

• rodesac moTamaSe iRebs burTs da iwyebs<br />

driblings, mizani damcvelebisa, romlebic<br />

aormageben dacvas, unda iyos ara<br />

maincdamainc burTis warTmeva, aramed<br />

Tavdamsxmelis iZuleba arazustad<br />

gadaawodos burTi an diagr. 83<br />

daarRvios `xuTwamiani~ wesi.<br />

ase rom, mcvelebs ar sWirdebaT<br />

Seexon burTian moTamaSes,<br />

sakmarisia, gadafaron<br />

pasis derefnebi xelebis moZraobiT<br />

da amiT gaaZnelon<br />

burTis zusti gadawodeba.<br />

• danarCeni sami mcveli axdens<br />

rotacias da Tanagundelebis<br />

mier Sesrulebul gaormagebul<br />

dacvas Tavis sasargeblod<br />

iyenebs (diag. 93).<br />

sxva aspeqtebi<br />

• mwvrTneli muSaobs iseT situaciebzec,<br />

rodesac mowinaaRmdege<br />

gundi iyenebs CaRobvebs.<br />

am dros, rogorc wesi, swrafi


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

371<br />

`gadarTva~, moednis wina nawilSi da xandaxan ukana nawilSic,<br />

kargi strategiuli xerxia. nebismier SemTxvevaSi, dacvis am elementis<br />

asaTviseblad saWiroa specialuri varjiSebi.<br />

• 17-18 wlis asakis moTamaSeebTan muSaobisas, mwvrTnelma unda<br />

mimarTos varjiSebs sxvadasxva saxis presingis asaTviseblad,<br />

rogoricaa zonuri presingis monacvleoba sxvadasxva adgilas,<br />

mTel moedanze, naxevar moedanze da sxv.<br />

yovelive amis swavlebis win aucilebelia, rom mwvrTnelma Seafasos,<br />

arian Tu ara mzad misi moTamaSeebi aseTi dacvisTvis. winaaRmdeg<br />

SemTxevvaSi, man mozardebs unda Seaswavlos dacvis iseTi sistema,<br />

romelic maTTvis ufro advilad asaTvisebeli iqneba.<br />

yovel SemTxevavSi, mwvrTneli unda moeridos sxvadasxva saxis<br />

presingis swavlebas, raTa ar daabnios moTamaSeebi.<br />

dacvis garTulebuli strategia<br />

17-18 wlis asakis kalaTburTelebTan mwvrTnelma unda imuSaos<br />

dacvis gaumjobesebasa da gunduri dacvis koncefciebze. amasTan, Tu<br />

gundi mzad aris, mas SeuZlia imuSaos agreTve presingis, Sereuli<br />

zonuri dacvis da a. S. asaTviseblad anu iseT kombinaciebze, romlebic<br />

dacvis strategiis nawils warmoadgens.<br />

* magaliTad, mwvrTnels SeuZlia SeimuSaos erTi pasiT<br />

burTisgan daSorebuli moTamaSis dacvis variantebi (agresiuli<br />

dacva an ukan daxeuli dacva) da aswavlos moTamaSeebs<br />

maTi gamoyeneba gundis dacvis saerTo strategis Sesabamisad.<br />

* igive SeiZleba iTqvas centris moTamaSis dacvazec. Tu<br />

moTamaSeebi aiTviseben centris dacvis sxvadasxva xerxs, maT<br />

SesaZlebloba eqnebaT, situaciidan gamomdinare, moaxdinon<br />

maTi kombinireba. am gziT mwvrTnels SeuZlia warmarTos<br />

TamaSi jer centris ukana mxridan dacviT, xolo Semdeg ra-<br />

Rac momentSi, Secvalos es strategia centris dacviT wina<br />

mxridan.


372<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

* mwvrTnelma aseve unda Seaswavlos moTamaSeebs dacvis<br />

alternatiuli gzebi, es SeiZleba iyos gadasvla `kaci kacze~<br />

dacvidan, zonur dacvaze da piriqiT, erTi saxis zonuri<br />

dacvidan meore saxis zonur dacvaze gadasvla da sxv.<br />

amgvari swavleba 17-18 wlis asakis moTamaSeTa sakalTburTo wvrTnis<br />

nawilia. Tumca cxadia, rom Tu manamde moTamaSeebi ar gadiodnen<br />

Sesabamis, TandaTanobiT garTulebul wvrTnasa da swavlebas, am<br />

miznebis miRweva maTTvis sakmaod rTuli aRmoCndeba.<br />

amitom, mwvrTneli valdebulia, realurad Seafasos Tavisi moTamaSeebis<br />

SesaZleblobebi da mxolod amis Semdeg gadawyvitos, Tu ra<br />

doneze SeuZliaT maT aiTvison dacvis garTulebuli strategia. Sei-<br />

Zleba mwvrTnels dasWirdes meti dro dacvis ZiriTadi safuZvlebisa<br />

da gunduri dacvis gasaumjobeseblad da mxolod garkveul dros da<br />

isic mcire xniT imuSaos dacvis garTulebul strategiaze.<br />

swrafi Seteva da burTis gadatana<br />

swraf Setevas moTamaSeebi euflebian <strong>kalaTburTi</strong>s swavlebis dasawyisSi.<br />

mwvrTnelma xeli unda Seuwyos patara moTamaSeebis swrafi<br />

SetevebiT TamaSs, Tundac SecdomiT, radgan garda imisa, rom es<br />

emociurad sasiamovnoa <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong>, am dros isini<br />

euflebian <strong>kalaTburTi</strong>s ZiriTad safuZvlebis umetes nawils.<br />

15-18 wlis asakis axalgazrdebis varjiSisas, mwvrTneli muSaobs<br />

TamaSebis iseT elementebze, romlebic am asakSi, rogorc wesi,<br />

gasaumjo besebas ar saWiroeben.<br />

grZeli pasi<br />

mwvrTnelma SeiZleba aRmoaCinos, rom burTis moxsnisas moTamaSe<br />

arasworad Semotrialdeba (gauwonasworebeli mdgomareoba, burTis<br />

araswori pozicia) an burTis miRebisas moTamaSe ixsneba gvian an cudad<br />

(arasworadaa SerCeuli adgili, arasworadaa SerCeuli pozicia).<br />

• burTis moxsnisas, mcveli mibrunebuli unda iyos im mxaris<br />

gverdiTi xazisken, romel mxaresac is burTs xsnis ise, rom<br />

uyurebdes moednis uaxloes kuTxes. amisTvis iatakze daxtomis<br />

win, is unda Semotrialdes, raTa daxtes sworad da ganaxorcielos<br />

grZeli gadacema. gawonasworebuli mdgomareoba


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

373<br />

•<br />

daxtomisas Zalze mniSvnelovania amis Semdeg burTis zustad<br />

CawodebisTvis. <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebs, romelTac marjvena<br />

xeli aqvT `Zlieri~, xSirad uWirT marcxniv mitrialeba (radgan<br />

grZeli gadawodeba am SemTxvevaSi sruldeba marcxena xeliT) da<br />

igive emarTebaT caciebsac, oRond, marjvniv mitrialebisas.<br />

moTamaSem, romlemac Camoxsna burTi, iatakze daxtomisas unda<br />

daicvas is da mklavebis moZraobiT gaikvlios pasisTvis Tavisufali<br />

derefani.<br />

• moTamaSem, romelic xedavs, rom Tanagundelma miiRo burTi,<br />

unda daikavos swori pozicia. mwvrTnelma winaswar unda miuTi-<br />

Tos adgili, saidanac xdeba grZeli gadacema. es gadacema xSiria<br />

sajarimo tyorcnis xazidan warmosaxviT gagrZelebuli, swori<br />

xazisken. zogierTi <strong>axalgazrda</strong> gamTamaSebeli Cawodebis misaRebad,<br />

burTis momxsnel moTamaSes uaxlovdeba. es amcirebs<br />

swrafi Setevis Sansebs, radganac grZeli pasisTvis aucilebelia<br />

ramdenime Tavisufali metri.<br />

• aqedan gamomdinare, gamTamaSebeli unda gadaadgildes sajarimo<br />

moedanze warmosaxviT gagrZelebul sajarimo xazTan, zurgiT<br />

gverdiTi xazisken da iq daelodos pass. mxolod im SemTxvevaSi,<br />

Tu burTis gadacema ar xerxdeba, mas SeuZlia Cawodebis misaRebad<br />

imoZraos piriTi xazisken an wavides moednis centrisken.<br />

• swrafi Setevis aTviseba diagr. 76<br />

SesaZlebelia specialuri<br />

varjiSebiT, romlebic Seicaven<br />

grZeli gadacemis yvela<br />

elements. varjiSi mimdinareobs<br />

jer winaaRmdegobis<br />

gareSe, Semdeg Camomxsneli<br />

moTamaSis winaaRmdeg dacviT<br />

(diag. 84), Semdge ki, kidev<br />

erTi mcvelis damatebiT.<br />

gamTamaSebelis TamaSi<br />

Zalian mniSvnelovania gamTamaSeblis swori TamaSi burTis miRebis<br />

Semdeg. <strong>axalgazrda</strong> gamTamaSeblebi yvelaze xSirad or Secdomas uSveben:<br />

saxis mobruneba gverdiTi xazisken ise, rom, moedani ikargeba<br />

Tvalsawieridan da meore _ burTis dagdeba iatakze win gaxedvamde<br />

(zogierTi gamTamaSebeli iyureba win da Tan artyams burTs iatakze);


374<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• gamTamaSebeli unda Sebrundes zurgiT gverdiTi xazisken, aswios<br />

Tavi, swrafad gadaxedos moedans da Seafasos situacia,<br />

raTa gadawyvitos, gaakeTos gadacema ukeTes poziciaSi myofi<br />

Tanagundelisken, TviTonve gadavides driblingze moednis Sua<br />

xazis gaswvriv, Tu Sewyvitos kontrSeteva.<br />

• moedanze arsebuli situaciis Sefaseba da gadawyvetilebis<br />

miReba unda moxdes burTis iatakze daugdeblad, anu myisierad.<br />

• moednis centrisken driblingis dawyebisas saWiroa misi Sesruleba<br />

grZeli nabijebiT, gverdiTi xazisgan daSorebuli xeliT<br />

(bevri <strong>axalgazrda</strong> gamTamaSebeli am dros iyenebs Tavis<br />

“Zlier” xels da amiT kargavs swrafi Setevis SesaZleblobas);<br />

warmatebuli swrafi SetevisTvis saWiroa kargi driblingi win moZraobisas,<br />

burTis gadawodebis kargi unari, swori gadawyvetilebis<br />

miReba Setevis dasasruls da a.S.<br />

burTis Camomxsneli TviTon midis driblingiT win<br />

es TamaSis mniSvnelovani elementia, radgan burTis warmatebuli<br />

Camoxsnis, pasisa an driblingisTvis moednis Sua xazis gaswvriv Tavisufali<br />

derefnis arsebobis SemTxvevaSi, moTamaSeebs unda SeeZloT<br />

swrafad gaiWran win da ganaxorcielon kontrSeteva.<br />

mwvrTneli moTminebiT unda moekidos tanmaRal moTamaSeTa<br />

Secdomebs swavlebis dasawyisSi, rasac, sabolood, mozardebi<br />

kargi TamaSiT upasuxeben.<br />

gaqceva swraf SetevaSi<br />

xSirad, axlgazrda moTamaSeTa gundebi ver axorcieleben swraf<br />

Setevas, radgan ar iwyeben sirbils saWiro momentSi yvelaze xSiri<br />

Secdomaa lodini, sanam Tanagundeli daiWers gadacemas, ris Semdegac<br />

kontrSeteva ukve Zlier dagvianebulia.<br />

• moTamaSeebi, romlebic ar monawileoben arc moxsnaSi da arc<br />

burTis gaTamaSebaSi, swrfad unda gaiWran win, rogorc ki<br />

dainaxaven, rom maTma Tanagundelma Camoxsna burTi. upirveles<br />

yovlisa, maT unda imoZraon win, uaxloesi Tavisufali “gziT”<br />

ise, rom ar ucqiron burTs. Sua moedanTan maT ukve SeuZliaT<br />

moatrialon Tavi burTis dasanaxad.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

• rogorc wesi, am dros moTamaSeebi<br />

garbian win, uaxloesi gverdi-<br />

Ti xazis gaswvriv, Tu is Tavisufali<br />

ar aris, maSin isini garbian<br />

meore gverdiTi xazis gaswvriv,<br />

Tu isic dakavebulia, maSin isini<br />

garbian moednis SuaSi, gamTamaSeblis<br />

win (es bolo varianti, rogorc<br />

wesi, damokideblia mwvrTnelis<br />

mier SemuSavebuli swrafi<br />

Setevis struqturaze);<br />

swrafi Setevis dasruleba<br />

375<br />

mwvrTnelma unda gadawyvitos, rogor daasrulos swrafi Seteva<br />

misma gundma da amis Semdeg imuSaos imaze, rom moTamaSeebma aiTvison<br />

saWiro moZraobebi.<br />

• 15-16 wlis asakis moTamaSeebi swraf Setevas asruleben martiv,<br />

raodenobrivad aRmatebul, advil situaciebSi (mxolod<br />

erTi Tavdamsxmeli faris pirispir, ori erTze, sami erTze, sami<br />

orze, oTxi orze, oTxi samze), rodesac yvela moTamaSe inarCunebs<br />

sakuTar pozicias (diagrama 85 da 86 ).<br />

diagr. 85<br />

diagr. 86


376<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

• 17-18 wlis asakis moTamaSeTa SemTxvevaSi, SesaZlebelia ufro<br />

rTuli swrafi Setevis ganxorcieleba, rodesac Seteva sruldeba<br />

Tavdasxmis winaswar SemuSavebuli taqtikiT ( diagramebi 87<br />

da 88)<br />

diagr. 87<br />

diagr. 88<br />

swrafi Seteva burTis warTmevis Semdeg<br />

xSirad, swrafi Seteva iwyeba mcvelTa mier burTis warTmevis Semdeg.<br />

saWiroa Catardes specialuri varjiSebi aseT situaciaSi saWiro<br />

moZraobebis gamosayeneblad.<br />

• rodesac moTamaSe, romelic arTmevs burTs mowinaaRmdeges, imyofeba<br />

xelsayrel poziciaSi, swrafad unda wavides kalaTisken<br />

driblingiT.<br />

• Tu igi ar imyofeba xelsayrel poziciaSi, maSin Tvalis erTi<br />

gadavlebiT unda Seafasos moedanze Seqmnili situacia, raTa<br />

gadawyvitos, Caawodos burTi Tanagundels, wavides win driblingiT<br />

Tu Sewyvitos Seteva.<br />

• danarCenma oTxma moTamaSem unda imoZraos Zalian swrafad. gam-<br />

TamaSebelma, burTTan uaxloesi gverdiTi xazisken moZraobisas,


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

377<br />

unda aRmoaCinos pasisTvis Tavisufali derefani. danarCenma<br />

samma moTamaSem ki imoZraos swrafad, raTa daikavos Tavisufali<br />

adgili warmatebuli kontrSetevis ganxorcielebisTvis.<br />

mwvrTneli atarebs burTis warTmeviT dawyebuli kontrSetevis<br />

asaTvisebel varjiSebs.<br />

* mag. TamaSi sami samze, oTxi oTxze, xuTi xuTze. moTamaSeebi<br />

ganlagebuli arian mwvrTnelis meir miTiTebul poziciaze<br />

moednis erT-erT boloSi. mwvrTneli agdebs burTs<br />

moedanze da mcvelebi iwyeben swraf Setevas.<br />

praqtikuli rCeva mwvrTnelTaTvis<br />

* Caatare varjiSebi iseTi swrafi Setevis asaTviseblad,<br />

romelic iwyeba dacvaSi myofi gundis mier burTis<br />

warTmevis Semdeg.<br />

Tavdasxma “kaci kacze” dacvis winaaRmdeg<br />

gunduri Tavdasxma `kaci kacze” dacvis da zonuri davis winaaRmdeg,<br />

damokideblia gundis Setevis taqtikaze da moTamaSeTa individualur<br />

SesaZleblobebze. 15-16 wlis asakis moTamaSeTa varji-<br />

Sisas, mwvrTnelebis yvelaze xSiri Secdoma is aris, rom rodesac<br />

isini moTamaSeebs uCveneben Tavdasxmis winaswar SemuSavebul kombinaciebis<br />

serias, mozardebi maT avtomaturad imeoreben. es niSnavs, rom<br />

moTamaSeebma ician, saiT unda imoZraon, magram ar floben taqtikur<br />

gadawyvetilebaTa miRebis unars da moZraobaTa Sesasruleblad<br />

saWiro teqnikur safuZvlebs, amitom isini winaswar SemuSavebul aseT<br />

Setevebs, rogorc wesi, cudad asruleben.<br />

amas Sedegad mohyveba is, rom, magaliTad, 15-16 wlis asakis mozardebma<br />

mSvenivrad ician TamaSi TavdasxmaSi CaRobvebiT, magram<br />

CaRobvebs sworad ver akeTeben (araswori SeCereba, gauwonasworebeli<br />

mdgomareoba, jarimebis miReba, araswori gadawyvetilebebi da sxv.).<br />

aseve SesaZlebelia, rom 17-18 wlis asakis moTamaSeebi jerovnad<br />

ver asrulebdnen Tavdasxmas centris poziciaSi, ver afiqsirebdnen<br />

sajarimo moednisken burTis miwodebis moments da Sesabamisad, ver<br />

axerxebdnen burTis gadacemas am mimarTulebiT.


378<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

mwvrTnelTa umetesoba did dros uTmobs winaswar SeuSavebuli<br />

Tavdasxmis iseTi xerxebis swavlebas, romlebsac misi moTamaSeebi,<br />

sabo lood mainc cudad asruleben.<br />

am Secdomis gamosasworeblad, mwvrTnelma unda gadawyvitos, Tavdasxmis<br />

romeli saxea yvelaze metad misaRebi misi gundisTvis.<br />

qvemoT ganxiluli iqneba Setevis ramdenime koncefcia.<br />

Tavdasxmis ZiriTadi saxe 15-16 wlis<br />

asakis <strong>moTamaSeebisTvis</strong>;<br />

15-16 wlis moTamaSeTa wvrTnisas, misaRebia Tavdasxmis is saxeoba,<br />

romelic gulisxmobs kalaTisken piriT mimarTul oTx moTamaSes sajarimo<br />

moednis gareT da mxolod erT moTamaSes saajarimo moedanze,<br />

romelsac SeuZlia kalaTisken zurgiT TamaSi. ra Tqma unda, arc erT<br />

moTamaSes ar ekrZaleba kalaTisken zurgiT TamaSi, magram ukeTesia,<br />

maT iTamaSon kalaTisken piriT da mxolod zogierTma iTamaSos kalaTisken<br />

zurgiT (umjobesia es ar iyos yvelaze dabali moTamaSe).<br />

• <strong>moTamaSeebisTvis</strong> umjobesia, meti dro daeTmos kalaTisker<br />

piriT TamaSs, raTa ganuviTardeT TavdasxmisTvis<br />

saWiro Cvevebi. am asakSi isini mxolod iwyeben kalaTisken<br />

zurgiT TamaSis swavlas, amitom am poziciaSi TamaSisTvis sakmarisia<br />

SedarebiT naklebi drois daTmoba.<br />

• moTamaSeebs esaWiroebaT meti sivrce sajarimo moedanze<br />

SeWris da naxtomiT tyorcnis (lei_afi) Sesasruleblad iseve,<br />

rogorc moTamaSeebiT naklebad gadatvirTuli sajarimo<br />

moedani _ centris moTamaSis srulad gamoyenebisTvis.<br />

• yovelive amis gaTvaliswinebiT, moTamaSeebs eZlevaT SesaZlebloba,<br />

ganiviTaron ZiriTadi taqtikuri gadawyvetilebebis<br />

miRebis unari.<br />

• gunduri dacvis SesamuSaveblad, am asakSi yvelaze metad<br />

misaRebia iseTi taqtika, rogoric aris oTxi oTxze TamaSi<br />

sajarimo moednis gareT. aqedan gamomdinare, Tavdasxma sajarimo<br />

moednis gareT myofi oTxi moTamaSiT, aseve uwyobs xels<br />

gunduri dacvis ukeTesad aTvisebas.<br />

89 da 90 diagramebze naCvenebi moZraobebi SeiZleba ganvixiloT<br />

rogorc saukeTeso magaliTi 15-16 wlis asakis <strong>moTamaSeebisTvis</strong>. 90<br />

diagramaze TamaSi xuTi xuTze ukana centriT da uburTo moTamaSisT-


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

379<br />

vis CaRobvebis Seqmna. sxva SesaZleblobebi SeiZleba TandaTan iyos<br />

gamoyenebuli (mag: CaRobva da emotrialeba);<br />

diagr. 89 diagr. 90<br />

imisTvis, rom diagramaze naCvenebi TamaSi ufro mravalferovani<br />

gaxdes, unda SemuSavdes ramdenime wesi:<br />

• rodesac moTamaSe erT-erT gamTamaSeblis poziciidan awvdis<br />

burTs romelime flangze, TviTon SeiZleba gaiqces sawinaaRmdego<br />

flangisken, gzad ki sajarimo moednis gareT myofi <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

Seqmnas CaRobvebi. ( 91 da 92 diagramebi).<br />

diagr. 91<br />

diagr. 92<br />

• mogvianebiT SeiZleba gamoyenebuli<br />

iqnes kidev erTi SesaZlebloba,<br />

rodesac centris<br />

pirdapir mdgomi gamTamaSebeli<br />

gadaawodebs burTs<br />

flangze, TviTon gaakeTebs<br />

CaRobvas da Secvlis Tanagundels<br />

centris poziciaze<br />

(diag. 93);<br />

diagr. 93<br />

• rodesac gamTamaSeblis poziciaze<br />

myofi moTamaSe ver iRebs burTs kargi dacvis gamo, man<br />

unda imoZraos meore mxares da gzad Seqmnas CaRobvebi sajarimo<br />

moednis gareT myofi <strong>moTamaSeebisTvis</strong>. (diag. 94);


380<br />

diagr. 94<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

am wesebis gaTvaliswinebiT, moTamaSeebma unda SearCion sakuTari<br />

poziciebi da moZraobis struqtura, rac uviTarebs maT individualur<br />

Cvevebs.<br />

• flangis moTamaSes, romelic imyofeba centris moTamaSesTan<br />

axlos, SeuZlia gamoiyenos igi burTis misaRebad gaxsnisTvis<br />

(diag. 95). meore flangis moTamaSes, Tu mas iWeren agresiulad,<br />

SeuZlia Seecados gaiWras piriT xazis gaswvriv (diag. 96);<br />

diagr. 95<br />

• moTamaSeebs kargi gadacemis<br />

misaRebad, SeuZliaT Seicvalon<br />

mimarTuleba siCqares-<br />

Tan erTad (diag. 97);<br />

diagr. 96<br />

diagr. 97<br />

• uburTo moTamaSis CaRobvebi iZleva bevr SesaZleblobebs. magaliTad,<br />

rogorc es 98 diagramazea naCvenebi, CaRobili 5 moTamaSe<br />

akeTebs cru moZraobas kalaTisken, raTa moadunos Tavisi<br />

mcvelis yuradReba CaRobvaze. am dros SesaZlebelia siCqaris<br />

cvla da burTis miReba kalaTis axlos.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

diagr. 98<br />

381<br />

• 99 diagramaze naCvenebia diagr. 99<br />

•<br />

meore situacia, rodesac<br />

CamRobavi 5 moTamaSe sargeblobs<br />

mcvelTa gadanacvlebiT,<br />

Semotrialdeba da Sedis<br />

sajarimo moedanze burTis<br />

misaRebad.<br />

rodesac dacva gadadis ubur-<br />

To moTamaSis CamRobavis<br />

dacvaze, Tavdamsxmelma unda<br />

iswavlos mcvelTa Secvlis dros warmoqmnili situaciis gamoyeneba.<br />

maRali moTamaSeebi, umjobesia, SeiWran sajarimo moedanze<br />

da dablebi ki gamovidnen sajarimo moednidan.<br />

• es moZraobebi moTamaSeebs aZlevs erTi erTze TamaSis mraval<br />

SesaZleblobas. ase rom, am dros mozardebs uviTardebaT gadawyvetilebis<br />

miRebis unari erTi erTze TamaSisas da sxva sakalaTburTo<br />

Cvevebi.<br />

• moTamaSeebs aseve eZlevaT SesaZlebloba iTamaSon dacvaSi daxmarebisa<br />

da burTis warTmevis winaaRmdeg. ase rom, yovelTvis,<br />

rodesac Tavdamsxmeli iWreba sajarimo moedanze da mis winaaRmdeg<br />

moTamaSeebi mcvels exmarebian, igi eCveva burTisTvis<br />

gaxsnili Tanagundelis swrafad moZebnas.


382<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

garTulebuli koncefciebi 17-18 wlis<br />

asakis moTamaSeTaTvis.<br />

17-18 wlis asakis moTamaSeebs ukve SeuZliaT aiTvison TamaSis gar-<br />

Tulebuli koncefciebi. am asakis kalaTburTelebi swavloben TamaSs<br />

ori moTamaSiT sajarimo moedanze (ori ukana centris moTamaSe, ori<br />

wina centris moTamaSe, erTi centris ukana moTamaSe da erTic _<br />

wina).<br />

am dros moTamaSeebs SeuZliaT gamoiyenon:<br />

• CamRobavis CaRobva (100 da 101 diag.). am SemTxvevaSi, moTamaSe,<br />

romeli akeTebs CaRobvas, saswrafod CaiRobeba Tanagundelis<br />

mier ise, rom burTian moTamaSes aqvs pasis ori SesaZlebloba.<br />

diagr. 100<br />

diagr. 101<br />

• CaRobvebis seria mtyorcnelisTvis<br />

(102, 103 da 104 diagramebi).<br />

es aris sami an oTxi<br />

CaRobva zedized, raTa mtyorcnels<br />

mieces saSualeba,<br />

gaTavisufldes pasisTvis, miiRos<br />

burTi an iTamaSos erTi<br />

erTze. CamRobavebma TviTonac<br />

SeiZleba moiTxovon pasi, Tu<br />

maTi mcvelebi exmarebian<br />

diagr. 102<br />

dacvas an icvlebian. moTamaSes, romlisTvisac gakeTda CaRobva,<br />

unda SeeZlos dacvis `wakiTxva”, raTa Seqmnili situacia Tavis<br />

sasargeblod gamoiyenos.<br />

diagr. 103<br />

diagr. 104


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

• ormagi CaRobva (105, 106 da<br />

107 diagr.). gverdigverd mdgomi<br />

ori moTamaSe, akeTebs<br />

CaRobvas. maT unda SeeZloT<br />

`waikiTxon” dacva da moiTxovon<br />

pasi, Tu maTi mcvelebi<br />

icvlebian an moZraoben<br />

dasaxmareblad.<br />

diagr. 106<br />

diagr. 105<br />

diagr. 107<br />

383<br />

• brma CaRobva (108 da 109 diagrama). CaRobva iwyeba mcvelis<br />

ukan ise, rom is ver xedavs CamRobavs. es xerxi marTebuli im<br />

mcvelTa CasaRobad, romelTa yradReba mimarTulia win da ar aris<br />

gamaxvilebuli CaRobvaze an magaliTad, im moTamaSeTa mcvelebis<br />

CasaRobad, romelTac es-esaa gadaawodes burTi, ( diagrama 108)<br />

an im agresiul mcvelTa CaRobva, romelTa mTeli yuradReba<br />

mipyrobilia Tavdamsxmelisken (diag. 109).<br />

diagr. 108<br />

diagr. 109<br />

• CaRobva mcvelis gverdis avliT, `samkuTxedi” uburTo mxrisken<br />

(diag. 110). am dros moTama Se ebma unda icodnen, rogor<br />

sruldeba CaRobva da mcvelis gverdis avla, raTa iTamaSon<br />

`samkuTxedi” uburTo mxares. 1 da 4 moTamaSeebs SeuZliaT Sea-


384<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

srulon CaRobva da mcvels<br />

gverdi auaron did manZilze.<br />

Tu daxmareba modis uburTo<br />

mxridan, burTi SeiZleba gadaewodos<br />

gaxsnil Tanagundels.<br />

im SemTxvevaSi, rodesac<br />

Tavdamsxmelebi floben<br />

aseTi moZraobebisa da gadawyvetilebaTa<br />

miRebis karg<br />

una rs, dacva Zalze gaZnelebulia.<br />

diagr. 110<br />

• swrafi CaRobvebi wina centrisken gaWriT. (111 da 112 dagramebi).<br />

rogorc ki burTi gadadis warmosaxviT gagrZelebul, sajarimo<br />

tyorcnis xazs qvemoT, moTamaSeebs SeuZliaT Seasrulon<br />

swrafi CaRobvebi wina centrisken gaWriT. am SemTxvevaSi metad<br />

mniSvnelovania drois SerCeva, gansakuTrebiT maSin, rodesac<br />

gaWras axorcielebs moTamaSe, romelic movida uburTo mxridan<br />

(rogorc es 112 diagramazea naCvenebi). aseTi gaWrebi qmnian<br />

pasis or SesaZleblobas; erTi - moTamaSisken, romelic gaiWra<br />

da meore - wina centris moTamaSisken, Tu igi odnav gamova sajarimo<br />

moednidan.<br />

diagr. 111<br />

diagr. 112<br />

• erTi erTze TamaSi (113 da 114 diagramebi). am SemTxvevaSi, erT<br />

moTamaSes aqvs didi sivrce samoZraod. amitom, man unda iTamaSos<br />

burTis Casagdebad, Tumca SesaZlebelia, rom sxva mcvelebi<br />

daexmarebian dacvas, amitom, aucilebelia, burTiani moTamaSe<br />

mzad iyos Tanagundelisken burTis gadasawodeblad.


diagr. 113<br />

8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

diagr. 114<br />

385<br />

moTamaSeebma unda iswavlon diagr. 115<br />

pasisTvis gaxsna, rodesac maTi<br />

mcvelebi midian dasaxmareblad. Tu<br />

daxmareba xorcieldeba sajarimo<br />

moedanze myofi mcvelebis mxridan,<br />

xolo perimetris mcvelebi exmarebian<br />

dasaxmareblad wasul mcvelebs,<br />

sajarimo moedanze myof 4 da<br />

5 Tavdamsxmels SeuZlia mimarTon<br />

CaRobvebs, raTa perimetris mcvelebs ggauZnelon sakuTar poziciaze<br />

dabruneba. am dros iqmneba kargi pirobebi burTis gadawodebisTvis<br />

perimetris 1 da 3 moaTamaSeebisken (diagrama 115).<br />

cxadia, rom mwvrTneli ar aris valdebuli aswavlos yvela es<br />

moZraoba Tavis 17-18 wlis asakis moTamaSeebs. mas SeuZlia mozardebs,<br />

mxolod zogierTi gaacnos codnis gasaRrmaveblad.<br />

mwvrTnels unda axsovdes, rom mxolod moZraobebis damaxsovreba<br />

ar aris sakmarisi. moTamaSeebs unda esmodeT yoveli moZraobis<br />

mniSvneloba, SeeZloT gadawyvetilebaTa miReba, hqondeT sakmarisi<br />

praqtika , raTa TiToeuli moZraoba sworad Seasrulon.<br />

Tavdasxma zonis winaaRmdeg<br />

igive iTqmis zonis winaaRmdeg Tavdasxmaze. 15-16 wlis asak-<br />

Si saWiroa, rom moTamaSeebi flobdnen zonis winaaRmdeg Tavdasxmis<br />

garkveul Cvevebs da ufro metad zrunavdnen gadawyvetilebaTa<br />

miRebis unaris gamosamuSaveblad da saWiro safuZvlebis asaTviseblad.<br />

mogvianebiT, 17-18 wlis asakSi, moTamaSeebi iTviseben zonis<br />

winaaRmdeg Setevis safuZvlebsac, rac ganxilulia momdevno TavSi.


386<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

mcvelTa iZuleba, datovon sakuTari poziciebi<br />

moTamaSeebi, pirvel yovlisa, swavloben Semdeg elementebs.<br />

• burTiani moTamaSe moZraobs<br />

adgi lisken, sadac igi aiZulebs<br />

erT-erT wina mcvels,<br />

datovos zona (diag. 116).<br />

diagr. 116<br />

• Semdeg igi sargeblobs am<br />

situaciiT da awvdis burTs<br />

flangze, imave mxares (diag.<br />

116).<br />

• flangze mdgomi Tavdamsxmeli dgeba iseT adgilas, sadac gam-<br />

TamaSeblisgan gadacemis miRebis SemTxvevaSi, igi aiZulebs ukana<br />

mcvels, datovos sakuTari pozicia zonaSi (116 diag.).<br />

• ukana centris moTamaSe moZraobs iseTi adgilisken, sadac Sua<br />

mcveli iZulebuli xdeba datovos sakuTari pozicia zonaSi, raTa<br />

miexmaros ukana mcvels (116 diag.). 15-16 wlis asakis moTamaSeTa<br />

zogierTi gundi TamaSobs `cru” ukana centris moTamaSiT, rac<br />

niSnavs imas, rom moTamaSe centris poziciaze Tavidanve dayenebulia<br />

imisTvis rom gaixsnas moednis kuTxeSi, rodesac ukana<br />

mcveli moZraobs flangze Tanagundelis dasaxmareblad.<br />

• rodesac mcvelebi ar arian<br />

TavianT poziciebze, ukana<br />

centris da flangis moTamaSeebs<br />

aqvT kalaTSi tyorcnis<br />

kargi SesaZlebloba,<br />

am dros aseve SesaZlebelia<br />

burTis gadawodeba wina centris<br />

moTamaSisken, mxolod<br />

saWiroa, am ukanasknelma gadainacvlos<br />

Rrmad sajarimo<br />

diagr. 117<br />

moedanze, raTa ipovos pasisTvis Tavisufali derefani (diag.<br />

117).<br />

• uburTo wina centris moTamaSeTa xSiri Secdomaa avtomaturi<br />

SeWra kalaTisken, sadac burTis miReba Znelia: piriqiT, aseT<br />

SemTxvevaSi saWiroa gaixsna burTis misaRebad, Sesabamisi adgilis<br />

dakavebiT.


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

387<br />

• flangebis da centris moTamaSeebma (aseve gamTamaSeblebma,<br />

rodesac burTi maT ubrundeba) unda SeZlon mcvelis moZraobis<br />

Sefaseba. Tu igi moZraobs Tavdamsxmelisken, es ukanaskneli<br />

unda moemzados mcvelis gverdis avlisTvis, Tu mcveli ar midis<br />

Tavdamsxmelisken, maSin man unda izrunos burTis kalaTSi<br />

tyorcnisTvis.<br />

• aseve, burTis miRebamde, perimetris moTamaSeebma unda gamonaxon<br />

sajarimo moedanze burTis gadawodebis xelsayreli momenti,<br />

romelic, rogorc wesi, dakavSirebulia mcvelTa moZraobasTan<br />

erTi poziciidan meoreze. amgvarad, Tavdamsxmelebs gauCndebaT<br />

SesaZlebloba, Caawodon burTi sajarimo moedanze, sanam<br />

mcvelebi gadaadgildebian axal poziciebze.<br />

zonis winaaRmdeg TamaSis dros <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeTa Soris<br />

yvelaze xSiri Secdomaa, rodesac xdeba burTis gauTavebeli,<br />

uazro gaTamaSeba; ar xdeba mcvelTa provocireba, raTa maT datovon<br />

poziciebi, romlebic zonaSi ukaviaT. ar xdeba dacvis susti<br />

mxareebis gamoyeneba: ar xdeba sajarimo moedanze pasis SesaZleblobis<br />

Zieba.<br />

SeWra burTis misaRebad<br />

zonuri dacvis winaaRmdeg TamaSisas kidev erTi Secdomaa, rodesac<br />

ar xdeba driblingis gamoyeneba sajarimo moedanze SesaWrelad.<br />

• moTamaSeebma unda iswavlon<br />

SeWra burTis misaRebad,<br />

rodesac mis SesaCereblad wamosuli<br />

mcveli igvianebs. gansakuTrebiT,<br />

rodesac burTi<br />

gadadis moednis erTi flangidan<br />

meoreze (diag. 118).<br />

• moTamaSeebma unda iswavlon<br />

moqme deba mcvelTa reaqciebis<br />

Sesabamisad. xandaxan, maT<br />

unda Seasrulon driblingi<br />

sajarimo moednis sazRvramde<br />

da SeCerdnen naxtomSi tyorcnis<br />

Sesasruleblad, vidre<br />

maRali mcveli SeaCerebs<br />

maT. sxva dros, Tu mcvelebis<br />

diagr. 118<br />

diagr. 119


388<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

dasaxmareblad movlen sxva mcvelebi, maSin Tavdamsxmelebma<br />

unda gadaawodon burTi gaxsnil Tanagundels. (diag. 119). aseTi<br />

moZraobebi perimetris mtyorcnelebs aZlevs saSualebas, tyorcnisaTvis.<br />

TamaSi wina centris poziciaze;<br />

zemoT aRniSnuli iyo, Tu ra mniSvneloba aqvs, sajarimo moedanze<br />

SeWris dros, wina centrze burTis gadacemas. aseve sainteresoa wina<br />

centris moTamaSeTa roli zonuri dacvis winaaRmdeg TamaSisas.<br />

pirveli magaliTi:<br />

• 120 diagramaze, burTiani<br />

moTamaSe miemarTeba driblingiT<br />

erT-erTi flangisken<br />

da wina mcveli mihyavs am mxares.<br />

am dros da wina centris<br />

moTamaSe wamiT ixsneba iRebs<br />

burTs, wina centris moTamaSes<br />

aqvs ori SesaZlebloba:<br />

gamoiyenos momenti, sanam igi<br />

diagr. 120<br />

dacvis gareSea da styorcnos kalaTSi, an rogorc am diagramazea<br />

naCvenebi, Tu uburTo mxaris wina mcveli wamova centris<br />

wina burTiani moTamaSis dasacavad, wina centris moTamaSes Seu-<br />

Zlia, gadaawodos burTi ukve sustad dacul moTamaSes meore<br />

flangze.<br />

• es ki SesaZleblobas aZlevs<br />

flangis Tavdamsxmels, tyorcnos<br />

kalaTSi, vidre ukana<br />

mcveli an am mxaris wina mcveli<br />

(romelmac unda imoZraos<br />

Zalian swrafad) moaswrebs mis<br />

SeCerebas. Tu Tavdamsxmeli<br />

ver axerxebs kalaTSi tyorcnas,<br />

mas SeuZlia gamoiyenos<br />

diagr. 121<br />

mcvelTa gadaadgi lebebi da gadaawodos burTi wina centris<br />

an ukana centris moTamaSes, romelic moZebnis pasisTvis Tavisufal<br />

derefans (diag. 121) an TviTon SeiWreba driblingiT<br />

kalaTisken (gaixsene diagrama 118).


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

389<br />

meore magaliTi:<br />

• meore situacia ganxilulia<br />

122 diagramaze. flangis<br />

moTamaSem (3) SeiZleba moZebnos<br />

pasis saSualeba wina cenris<br />

moTamaSisken, rodesac<br />

mas (3) icavs wina mcveli. am<br />

dros wina centris moTamaSe<br />

unda gadaadgildes sajarimo<br />

xazis boloSi, raTa meore<br />

wina mcvels gauZnelos Tamadiagr.<br />

122<br />

Si. rogorc ki igi miiRebs burTs, SeuZlia styorcnos kalaTSi,<br />

an Tu mcveli swrafad gaCndeba masTan, gadaawodos burTi gaxsnil<br />

Tanagundels. aq aris sami SesaZlebloba.<br />

� Tu wina centris moTamaSe<br />

daculia imave mxaris wina<br />

mcvelis mier, maSin wina centris<br />

moTamaSe awodebs burTs<br />

ukan, flangze myof Tanagundels,<br />

radgan mcvelisTvis<br />

sakmarisad Zneli iqneba ukan<br />

swrafad dabruneba (diag.<br />

123).<br />

� Tu wina centris moTamaSes<br />

iWers uburTo mxaris wina<br />

mcveli, maSin mas SeuZlia gadasces<br />

burTi uburTo mxaris<br />

flangze myof Tanagundels<br />

(diag. 124).<br />

� Tu wina centris moTamaSes<br />

iWers Sua mcveli, maSin mas<br />

SeuZlia gadaawodos burTi<br />

ukana centris moTamaSes,<br />

Tu igi moZebnis Tavisufal<br />

derefans pasisTvis, an Tanagundels<br />

sawinaaRmdego mxris<br />

flangze, romelsac SeuZlia<br />

gadaadgildes qvemoT, moed-<br />

diagr. 123<br />

diagr. 124<br />

diagr. 125


390<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

nis kuTxisken, Tu uburTo mxaris ukana mcveli exmareba Tanagundels,<br />

raTa Tavidan iqnes acilebuli burTis gadawodeba<br />

ukana centris moTamaSisTvis (diag. 125);<br />

TamaSi wina da ukana centris poziciebze<br />

rogorc 125 diagramadan Cans, TamaSi erTroulad ori (wina da<br />

ukana) centriT metad momgebiania zonuri dacvis winaaRmdeg.<br />

• rodesad ukana centris moTamaSe<br />

iRebs burTs, wina cen-<br />

diagr. 126<br />

tris moTamaSes SeuZlia<br />

gaiWras kalaTisken, miiRos<br />

dabrunebuli burTi ukana<br />

centris moTamaSisgan Tavisufali<br />

derefnis gamoyenebiT<br />

da styorcnos kalaRSi (diag.<br />

126). es varianti gaTamaSdeba<br />

yvelaze kargad im SemTxvevaSi, rodesac mcvelebi gadaadgilebuli<br />

arian an Tavisi poziciebidan, Sua mcveli exmareba dacvas<br />

centris poziciaze, sadac Tavdamsxmelma miiRo burTi da wina<br />

centris moTamaSes tovebs<br />

dacvis gareSe (gaixsene 117<br />

diagrama 386-e gverdze).<br />

diagr. 127<br />

• rodesac wina centris moTamaSe<br />

iRebs burTs, ukana centris<br />

moTamaSes SeuZlia gai-<br />

Wras kalaTisken, moZebnos<br />

pasisTvis Tavisufali derefani,<br />

miiRos burTi da styorcnos<br />

kalaTSi (127 diag.).<br />

Tu igi ver miiRebs burTs,<br />

SeuZlia gaagrZelos moZraoba<br />

sawinaaRmdego flangisken, sadac<br />

mas SeiZleba mogvianebiT<br />

miawodos burTi flangze<br />

myofma Tanagundelma (diag.<br />

128).<br />

diagr. 128


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

391<br />

• yvela es moZraoba iZleva kalaTSi tyorcnis saSualebas, rogorc<br />

wina da ukana centris, ise sajarimo moednis gareT myofi<br />

<strong>moTamaSeebisTvis</strong>, radgan TavdamsxmelTa sworma gadaadgilebebma<br />

SeiZleba aiZulon perimetris mcvelebi, Sevidnen sajarimo<br />

moedanze dacvis gasaZliereblad da umeTvalyurod datovon<br />

perimetris Tavdamsxmelebi (gaixsene diagrama 125).<br />

CaRobvebi<br />

zonuri dacvis winaaRmdeg TamaSisas, CaRobva SeiZleba gamoyenebuli<br />

iqnes mcvelTa moZraobis Sesaferxeblad, mcvelTa mier sakuTari<br />

poziciebidan gamodevnisTvis, sajarimo moednis garedan kargi satyorcni<br />

poziciebis mosapoveblad da gansakuTrebiT, uburTo mxaris<br />

mcvelTa winaaRdeg.<br />

• 129 diagramaze naCvenebia CaRobva,<br />

romelic dabrkolebas<br />

uqmnis uburTo mxaris wina<br />

mcvelis moZraobas. am gziT<br />

mcvelis moZraoba flangis<br />

moTamaSisken Zneldeba.<br />

• 130 diagramaze CaRobva xels<br />

uSlis uburTo mxaris ukana<br />

mcvels, SeaCeros flangis<br />

moTamaSis mier burTis kalaTSi<br />

tyorcna. CaRobvis gamosayeneblad,<br />

Tavdamsxmeli<br />

moZraobs mis ukan.<br />

diagr. 129<br />

diagr. 130<br />

• orive SemTxvevaSi CaRobvebi keTdeba uburTo mxares, sanam<br />

mcvelTa yuradReba gadatanilia burTze. ase rom rodesac<br />

burTi Seicvlis mimarTulebas, iqneba dagvianebuli da gaZnelebuli,<br />

mcvelebis sapasuxo reaqcia, rac Tavdamsxmelebs miscems<br />

saSualebas, gamoiyenon Seqmnili situacia TavianT sasargeblod.


392<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

Tavdasxma presingis winaaRmdeg<br />

mwvrTnelma, romelic muSaobs 15-18 wlis asakis moTamaSeebTan, ar<br />

unda daxarjos bevri sawvrTneli dro gundis mosamzadeblad presingis<br />

winaaRmdeg TavdasxmisTvis, sakmarisi iqneba moTamaSeebma gaiTvaliswinon<br />

Semdegi faqtorebi:<br />

Tu presingi gamoixateba `kaci kacze” dacviT, moTamaSeebma rac<br />

SeiZleba meti Tavisufli sivrce unda Seuqmnan gamTamaSebels, raTa<br />

man gadaitanos burTi moednis meore naxevarze da iq gadasces igi<br />

Tavdamsxmels, romelic burTs miiRes tyorcnisTvis karg poziciaSi;<br />

• Tu mcvelebi moZraoben dasaxmareblad an dacvis gasaormageblad<br />

umeTvalyureod darCenilma Tanagundelma unda ipovos<br />

pasisTvis Tavisufali derefani, raTa burTianma moTamaSem, Tu<br />

saWiroa, gadaawodos mas burTi.<br />

Tu presingi zonuria, maSin Tavdamsxmelebma unda imoZraon bevri<br />

da swrafad mTeli moednis farTobis gamoyenebiT.<br />

am dros Tavdamsxmelebma unda:<br />

• iTamaSon Tavaweulebma, raTa Seafason moedanze Seqmnili situacia<br />

da dainaxon gaxsnili Tanagundeli;<br />

• gadascen burTi erTmaneTs, raTa ar moxvdnen gaormagebuli<br />

Tavdacvis garemocvaSi;<br />

• iTamaSon centris moTamaSeebTan sworad, raTa problemebi<br />

Seuqmnan dacvas (diag. 131);<br />

• gadaitanon mcvelTa yuradReba moednis erT mxares da Semdeg<br />

gadaawodon burTi moednis meore mxares. es aseve Seuqmnis problemebs<br />

dacvas (diag. 132).<br />

diagr. 131<br />

diagr. 132


8. 15-18 wlis moTamaSeTa wvrTna<br />

• SeZlon presingis garRveva<br />

dribli ngiT, Tu mcvelebi agvianeben<br />

(diag. 133).<br />

• moTamaSe, driblingisas, unda<br />

xedavdes moedanze Seqmnil<br />

mTlian suraTs, raTa dainaxos<br />

Tanagundeli pasisTvis xelsayrel<br />

poziciaSi. igi unda Seecados<br />

ar aRmoCndes gaormagebuli<br />

dacvis garemocvaSi.<br />

diagr. 112<br />

gunduri TamaSis sxva elementebi<br />

393<br />

gunduri TamaSis sxva elementebi, rogoricaa: TamaSSi burTis Semotana;<br />

ganlageba sajarimo moedanze sajarimo tyorcnis Sesrulebis<br />

dros; sadavo burTi da a.S. SeiZleba aTvisebuli iyos bevri sawvrTneli<br />

drois daukargavad, TamaSi-varjiSebis dros.<br />

* magaliTad, sajarimo tyorcnebisa da sadavo agdebis<br />

dros Sesasrulebeli moqmedebebis srulyofa SesaZlebelia<br />

varjiSis dros mimdinare TamaSisas.<br />

rac Seexeba TamaSSi burTis Semotanas, es<br />

SesaZlebelia sainte reso iyos 16 wlis asakis<br />

moTamaSeTaTvis, raTa aqedan gamomdinare, maT<br />

SeimuSaon garkveuli taqtika, ra Tqma unda,<br />

mwvrTnels am SemTxvevaSi SeuZlia urCios maT<br />

zogierTi ram, magram ufro faseuli iqneba,<br />

rom mozardebma TamaSSi gamosayeneblad Tvi-<br />

Ton “aRmoaCinon” garkveuli taqtika.


394<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

17-18 wlis asakis moTamaSeebi mwvrTnelma unda avarjiSos piriT da<br />

gverdiT xazebze TamaSis specialuri mxareebis asaTviseblad. magram<br />

mwvrTnelebs unda axsovdeT, rom mTavaria ara moTamaSeTa gadatvirTva<br />

mravalnairi saTamaSo variantis swavlebiT, aramed imuSaon<br />

maT mier gadawyvetilebaTa miRebis unaris da maTi sakalaTbu rTo<br />

Cvevebis ganviTarebaze.


danarTi<br />

praqtikuli savarjiSoebis<br />

pasuxebi da komentarebi<br />

395


396<br />

#1 testi-savarjiSo<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

kiTxva komentari<br />

1<br />

sportuli aqtivoba cxovrebis jansaRi wesia, magram ara yovelTvis.<br />

Tu varjiSebi arasworad tardeba, sportuli saqmianoba<br />

SeiZleba zianis momtanic iyos. mwvrTnelis didi damsaxurebaa,<br />

Tu sporti sasargebloa bavSvis janmrTelobisTvis.<br />

2 ra Tqma unda, travmebi TamaSis Tanamdevi movlenaa, magram,<br />

mwvrTneli unda Seecados, minimumamde Seamciros maTi ricxvi.<br />

3 <strong>kalaTburTi</strong> xels uwyobs <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebSi janmrTeli<br />

Cvevebis Camoyalibebas. es Cvevebia swori kveba, higiena da<br />

sxva.<br />

4 movaleobis grZnobis gamomuSaveba auciebelia imisTvis, rom<br />

spo rtis nebismier saxeobas hqondes aRmzrdelobiTi Rirebuleba.<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

9<br />

10<br />

<strong>kalaTburTi</strong> SesaniSnavi saSualebaa, raTa <strong>axalgazrda</strong> moTamaSem<br />

iswavlos gunduri muSaoba da individualuri pasuxismgeblobis<br />

aReba gundis winaSe. mwvrTnelma unda imuSaos imaze,<br />

rom moTamaSeebs gamoumuSavdeT rogorc gunduri muSaobis<br />

unari, ise individualuri pasuxismgeblobis SegrZneba.<br />

kalaTburTma unda aswavlos moTamaSeebs mowinaaRmdegis pativiscema.<br />

mwvrTnelma ar unda dauSvas oponentebis mimarT<br />

moTamaSeTa uaryofiTi damokidebuleba.<br />

<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebma unda iswavlon msajebis pativiscema<br />

da mwvrTneli TviTon unda iyos am mxriv misabaZi. amitom,<br />

mwvrTneli valdebulia, pativi sces msajis gadawyvetilebebs.<br />

Sejibreba aRmzrdelobiTi saSualebaa, Tu is sworadaa warmar-<br />

Tuli. moTamaSeebma unda iswavlon SejibrebaSi monawileoba,<br />

gamarjveba da damarcxeba. Tu mwvrTneli gadawyvets, rom<br />

turniris mogeba SeuZlebelia da aRar agrZelebs masSi monawileobas,<br />

igi kargavs moTamaSeTa mier gamocdilebis miRebis<br />

karg SesaZleblobas.<br />

mwvrTneli misabaZi magaliTia <strong>moTamaSeebisTvis</strong>; amitom is pativiscemiT<br />

unda epyrobodes maT, mowinaaRmdegeebs, msajebs.<br />

amiT is karg magaliTs miscems Tavis aRsazrdelebs.<br />

<strong>kalaTburTi</strong> mozardebis aRzrdis brwyinvale saSualebaa, magram<br />

amisTvis saWiroa mwvrTnelebisa da menejerebis Sesamamisi<br />

qceva.


#2 testi-savarjiSo<br />

danarTi<br />

kiTxva komentarebi<br />

1 mwvrTnels SeuZlia gaaumjobesos moTamaSeTa fsiqologiuri SesaZleblobebi,<br />

Tu gaiTvaliswinebs amas gundis saqmianobis dagegmvisa<br />

da warmarTvis dros.<br />

2 moTamaSeTa SemecnebiTi unar-Cvevebi gaumjobesdeba, Tu varjiSebi<br />

sworad iqneba Catarebuli.<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

monotonuri varjiSebi ar uwyobs xels moTamaSeebSi yuradRebis<br />

gamo muSavebas, amitom mwvrTneli unda eridos amgvari varjiSebis<br />

Catarebas.<br />

situaciis marTvis unaris ganviTareba Zalian mniSvnelovania<br />

moTamaSeTa Camoyalibebis procesSi. sxva saSualebebTan erTad,<br />

mwvrTnelma unda daanaxos bavSvs kavSiri marTvis unarsa da im<br />

Sedegs Soris, ro me lsac moTamaSeebi aRweven TavianTi moqmedebebiT.<br />

amiT isini gaigeben, rom (TavianTi moqmedebebiT) SeuZliaT<br />

gavlena moaxdinon Sedegze<br />

miRweuli warmatebis gamocdileba faseulia maSin, rodesac<br />

<strong>moTamaSeebisTvis</strong> igi dakavSirebulia maT mier marTul moqmedebebTan,<br />

da ara gareSe stiqiur faqtorebTan, romlebsac isini<br />

ver marTaven. aseTi gamocdileba gansakuTrebiT uwyobs xels<br />

moTamaSeebis Tavdajerebulobis gamomuSavebas<br />

damarcxebis gamocdileba aseve faseulia, rodesac moTamaSeebi<br />

aRiqvamen mas, rogorc maTi moqmedebis Sedegs. isini, am dros,<br />

garkveulwilad, swavloben kidec. gamarjveba, iseve rogorc damarcxeba,<br />

rodesac sworad aris aRqmuli, xels uwyobs moTamaSeTa<br />

Tavdajerebulobis ganviTarebas.<br />

marTvis unars aumjobesebs imis codna, Tu risi gakeTebaa saWiro<br />

7 konkretul situaciaSi. amitom mwvrTnelma zustad unda auxsnas<br />

moTamaSeebs, Tu ra aris maTi mizani da rogor unda miaRwion<br />

mas.<br />

8 moTamaSeTa Tavdajerebulobis ganviTarebisTvis aucilebelia,<br />

rom mwvrTnelis mier maTTvis dasaxuli amocanebis Sesruleba<br />

Seesabamebodes moTamaSeTa SesaZleblobas.<br />

9<br />

10<br />

rodesac <strong>axalgazrda</strong> moTamaSis TviTSefaseba da TviTSemecneba<br />

dakavSirebulia sportSi miRweul SedegebTan, igi emociurad Zalze<br />

daucvelia. sportuli moRvaweoba aseTi bavSvebisTvis iqneba<br />

Zalian stresuli, misi TamaSis maCvenebeli iqneba - dabali,<br />

tramvebis albaToba - maRali, situacia ki misi fsiqologiisa da<br />

janmrTelobisTvis - saxifaTo. amitom mwvrTnelma yvela zomas<br />

unda mimarTos imisTvis, rom bavSvebis TviTSemecneba da TviT-<br />

Sefaseba ar daukavSirdes maT mier saTamaSo moedanze miRweul<br />

Sedegs (mogebas an wagebas).<br />

mwvrTneli Tavisi komentarebiT da gamonaTqvamebiT Zlier gavlenas<br />

axdens <strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebis TviTSefasebasa da TviT-<br />

Semecnebaze, amitom igi Zlier frTxilad unda iyos, raTa Tavisi<br />

komentarebiTa da damokidebulebiT ar avnos bavSvis fsiqikas.<br />

397


398<br />

#3 testi-savarjiSo<br />

kiTxva swori<br />

pasuxi<br />

1<br />

2<br />

3<br />

swori<br />

araswori<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

komentarebi<br />

`gamomwvevi” miznebis arseboba Zlier mniSvnelovania<br />

<strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong>.<br />

zogierT moTamaSes TviTkontroli metad<br />

aqvs ganviTarebuli, zogs - naklebad. magram<br />

mwvrTne lma unda gamoiyenos yvela saSualeba,<br />

raTa gaaumjobesos maTi es Tviseba. igi<br />

ar unda fiqrobdes, rom moTamaSeebs TviTkontroli<br />

TavisTavad CamouyalibdebaT.<br />

araswori garToba Zalian kargia ara marto minikalaTbu<br />

rTis, aramed yvela asakis gundis-<br />

Tvis.<br />

4 araswori<br />

5<br />

6<br />

araswori<br />

swori<br />

7 swori<br />

8 araswori<br />

adreuli specializacia ar gansazRvravs momavalSi<br />

elituri gundis wevrobas. piriqiT,<br />

es zRudavs moTamaSis gaviTarebas.<br />

<strong>axalgazrda</strong> moTamaSeebTan momuSave<br />

mwvrTneli ar unda baZavdes maRali klasis<br />

gundebis mwvrTnelTa muSaobas. mas unda<br />

hqondes muSaobis sakuTari stili da axsovdes,<br />

rom igi avarjiSebs Camoyalibebis procesSi<br />

myof bavSvebs.<br />

marTvis unaris gaumjobeseba metad mniSvnelovania<br />

gansakuTrebiT <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong>.<br />

amisTvis mwvrTnelma xSirad unda<br />

SesTa vazos maT marTvis unaris gasaumjobesebeli<br />

situaciebi.<br />

mwvrTneli moTamaSeebs unda moeqces pativiscemiT,<br />

arasodes miayenos maT Seuracxofa,<br />

ar daamciros isini.<br />

mwvrTneli, ZiriTadad, <strong>kalaTburTi</strong>s specialistia,<br />

magram rodesac igi wvrTnis <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSeebs, maT aRzrdaSi garkveuli<br />

wvlili miuZRvis.


#4 testi-savarjiSo<br />

danarTi<br />

kiTxva swori pasuxi<br />

1<br />

2<br />

3<br />

4<br />

5<br />

6<br />

7<br />

8<br />

9<br />

10<br />

Sidagunduri saboloo mizani.<br />

399<br />

individualuri saboloo mizani<br />

erTi moTamaSisTvis da Sidagunduri<br />

saboloo mizani mTeli<br />

gundisTvis.<br />

samoqmedo amocana.<br />

samoqmedo amocana.<br />

samoqmedo amocana.<br />

moTamaSeTaSorisi saboloo<br />

mizani.<br />

samoqmedo amocana.<br />

individualuri saboloo mizani<br />

erTi moTamaSisaTvis da Sidagunduri<br />

saboloo mizani mTeli<br />

gundisTvis.<br />

samoqmedo amocana.<br />

samoqmedo amocana.


400<br />

#5 testi-savarjiSo<br />

kiTxva swori<br />

pasuxi<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

komentari<br />

1 sworia rodesac mwvrTneli moTamaSeebTan erTad SeimuSavebs<br />

maT valdebulebebs, sportsmenebi kisruloben<br />

garkveul pasuxismgeblobas da amiT<br />

maTi movaleobis grZnoba Zlierdeba.<br />

2 arasworia samuSao wesebi SemoRebuli unda iyos Tavidanve.<br />

radgan es xels Seuwyobs muSaobis process da<br />

xels SeuSlis problemebis warmoqmnas.<br />

3 sworia sezonis makrocikli unda daiyos mezociklebad.<br />

es ki, Tavis mxriv, iyofa erT an orkvirian mikrociklad.<br />

4 arasworia mniSvnelovania rogorc saboloo miznebi, ise<br />

samoqmedo amocana da maTi swori kombinireba.<br />

miuxedavad amisa, samoqmedo miznebi garkveulwilad<br />

ufro, sasargebloa, radgan moTamaSeebs<br />

SeuZliaT misi marTva TavianTi moqmedebebiT.<br />

amave dros samoqmedo amocana gavlenas axdens<br />

saboloo miznebzec.<br />

5 sworia miznebi unda iyos mimzidveli moTamaSeTaTvis,<br />

raTa hqondeT maTi miRwevis stimuli, magram<br />

amave dros, es miznebi unda iyos realuri moTamaSeTaTvis.<br />

6 sworia varjiSis dagegmvisas mwvrTnelma unda SearCios<br />

yvelaze Sesaferisi fizikuri datvirTva.<br />

7 arasworia saerTod, sezonis pirvel kvirebSi, datvirTvis<br />

moculoba mis intensivobaze meti unda iyos.<br />

8 arasworia mwvrTnelma unda gaakontrolos moTamaSeTa<br />

fsiqologiuri datvirTva iseve, rogorc igi<br />

akontrolebs fizikur datvirTvas an varjiSis<br />

taqtikur da teqnikur Sinaarss.<br />

9 sworia mokle varjiSebis CatarebiT SeiZleba Tavidan<br />

iyos aucilebeli moTamaSeTa gonebrivi gada-<br />

Rla.<br />

10 arasworia mini-<strong>kalaTburTi</strong>s da 13-14 wlis asakis moTama-<br />

SeTa mwvrTnelma ar unda Caataros specialuri<br />

mzadeba garkveuli TamaSisTvis es aseve ar aris<br />

rekomendebuli 15-18 wlis moTamaSeTaTvis meti<br />

wili TamaSebis win.


#6 testi-savarjiSoebi<br />

kiTxva swori<br />

pasuxi<br />

danarTi<br />

komentireba<br />

1 arasworia varjiSis dawyebamde mwvrTnels SemuSavebuli unda<br />

hqondes varjiSis mizani, Sinaarsi da is, Tu ra unda<br />

gakeTdes varjiSis dros ise, rom mogvianebiT mas ar<br />

dasWirdes miznis Sesabamisad varjiSis gadakeTeba.<br />

2 arasworia faseulia garToba mxolod varjiSis wesebis mixedviT.<br />

swori samuSao wesebis SemuSaveba varjiSs xdis<br />

gasarTobs da sasiamovnos.<br />

3 arasworia garemo faqtorebi arsebobs, rogorc varjiSis msvlelobis<br />

procesSi, ise manam, sanam moTamaSeebi Seasruleben<br />

nebismier qmedebas.<br />

4 arasworia axalgazra moTamaSeTa wvrTnisas unda icvlebodes<br />

rogorc varjiSis miznebi, ise struqtura.<br />

5 sworia monaTesave varjiSebi xels uwyobs varjiSisTvis gamoyofili<br />

drois ukeT gamoyenebas.<br />

6 sworia varjiSebis dros Sejibreba-varjiSi SeiZleba Catardes<br />

moTamaSeTa Soris, jgufebs Soris, romelTa<br />

drosac moTamaSeebs da jgufebs SeuZliaT aseve<br />

gaaumjobeson TavianTi sakuTari Sedegebi.<br />

7 arasworia Sejibreba-varjiSi ar unda iyos umizno, mas unda<br />

hqondes gamokveTili mizani da Sinaarsi.<br />

8 arasworia saswavlo varjiSebi mini-<strong>kalaTburTi</strong>s gundis wvrTnis<br />

ZiriTadi saxea. am asakis moTamaSeTa gundisTvis<br />

winaswar momzadeba romelime TamaSisTvis ar aris<br />

mizanSewonili.<br />

9 arasworia moTamaSeTa yuradReba ar unda iyos erTnairad<br />

daZabuli sezonis ganmavlobaSi Catarebuli yvela<br />

varjiSis dros, mwvrTnelma unda moaxdinos iseTi<br />

varjiSebis kombinireba, romlebic moiTxoven yuradRebas,<br />

did da mcire intensivobas.<br />

10 arasworia mcire jgufebTan muSaoba kargi strategiaa, radgan<br />

am dros moTamaSeebi ufro intensiurad monawileoben<br />

varjiSSi da grZnoben met pirad pasuxismgeblobas.<br />

11 sworia Catarebuli muSaobis Sedareba gegmis mixedviT Casatarebel<br />

muSaobasTan martivia, advilad gansaxorcielebelia<br />

da karg Sedegs iZleva.<br />

12 sworia Zalian sasargebloa varjiSisas dacvis da Tavdasxmis<br />

miznebis kombinireba. varjiSTa umetesi nawili<br />

swored amgvari unda iyos.<br />

401


402<br />

#7 testi-savarjiSo<br />

kiTxva swori<br />

pasuxi<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

komentarebi<br />

1 arasworia Tanagundelebis TandaswrebiT moTamaSis dacinva ukargavs<br />

mas <strong>kalaTburTi</strong>s TamaSis survils.<br />

2 arasworia mxolod imis axsna <strong>moTamaSeebisTvis</strong> Tu ra unda gaakeTon, ar<br />

aris sakmarisi. mwvrTnelma TviTon unda aCvenos Tu rogor<br />

sruldeba esa Tu is moqmedeba, raTa maTTvis ukeT iyos<br />

gasagebi.<br />

3 sworia mwvrTnelma meti yuradReba unda dauTmos moTamaSeTa qcevas<br />

da qmedebebs, vidre maT mier miRweul Sedegebs.<br />

4 sworia elituri kalaTburTelebi kargi magaliTia <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSeTaTvis im SemTxvevaSi, rodesac miTiTebulia, Tu<br />

romeli qmedebaa mibaZvis Rirsi.<br />

5 arasworia varjiSis dros mwvrTneli yuradRebas amaxvilebs mxolod<br />

im Secdomebze, romlebis uSualod dakavSirebulia varji-<br />

Sis miznebTan. amdenad man moTamaSeebs unda Seusworos mxolod<br />

Sesabamisi Secdomebi da sxva mcdari moqmedebebi unda<br />

ugulebelyos.<br />

6 arasworia moTamaSeebi ar iswavlin ufro swrafad an ukeTesad, Tu<br />

mwvrTneli gauTaveblad isaubrebs imaze, Tu ra unda gaakeTon<br />

maT. mwvrTnelma unda gamoiyenos iseTi stratedia,<br />

rom moTamaSeebi mentalurad iyvnen CarTuli varjiSSi.<br />

7 sworia TamaSis Canaweris ganxilva karg samsaxurs uwevs moTamaSeebs<br />

sakuTari moqmedebebis aRqmisa da gaazrebisTvis.<br />

8 sworia ukukavSiri swavlebis Zlier sasargeblo faqtoria. sxva<br />

sikeTesTan erTad igi saSvualebas aZlevs yvelaze patara<br />

moTamaSesac ki, Seafasos Taisi winsvla.<br />

9 arasworia rogorc dadebiTi ise uaryofiTi “ganmtkiceba” emsaxureba<br />

qcevis gaumjobesebas. uaryobiTi “ganmtkiceba” ar unda<br />

iyos gaigivebuli dasjasTan.<br />

10 sworia rodesac mwvrTnels unda moTamaSeebis raime qcevis ganmtkiceba,<br />

man amisTvis unda daiwyos muSaoba maSinve, rogorc<br />

ki am qcevas SeniSnavs.<br />

11 sworia socialuri “ganmtkiceba” Zlier mniSvnelovani iaraRia <strong>axalgazrda</strong><br />

moTamaSeTa wvrTnisas. am miznisTvis mwvrTnelma<br />

unda gamoiyenos yvela SesaZlo situacia.<br />

12 arasworia dajidloebis sistema strategiulad Zlier efeqturia<br />

nebismieri asakis moTamaSeTa gundTan muSaobisas.<br />

13 arasworia dasjis meTodi unda iyos mimarTuli iseTi qmedebebis aRsakveTad,<br />

rogoricaa protesti msajis gadawyvetilebis winaaRmdeg<br />

da TanagundelisTvis raimes gadabraleba.<br />

14 sworia damsjeli meTodebis gamoyenebis Semdeg, myisierad unda<br />

moxdes moTamaSeTa mier Sesrulebuli dadebiTi qmedebebis<br />

ganmtkiceba.


#8 testi-savarjiSo<br />

danarTi<br />

kiTxva komentari<br />

1 kargia rodesac moTamaSeebi swrafad gadaadgildebian gverdiTi<br />

xazisken an saTadarigo skamisken.<br />

2 kargi iqneba, Tu moTamaSeebs eqnebaT ramdenime wami wylis dasalevad<br />

da dasasveneblad, vidre mwvrTneli daiwyebs laparaks.<br />

3 wuTSesvenebis dros laparakobs mxolod mwvrTneli.<br />

4 ukve momxdari Secdomebis gamo wuTSesvenebis gamoyeneba araproduqtiulia.<br />

wuTSesveneba konstruqciulad unda iyos gamoyenebuli<br />

mosalodneli situaciebis Sesaxeb sasaubrod.<br />

5 kargi strategiaa moTamaSeebis im efeqturi moqmedebebis ganmtkiceba,<br />

romelTa kvlav gameoreba mwvrTnelis azriT, maTTvis<br />

sasargebloa.<br />

6 cudia swrafi laparaki, raTa moaswro bevri ramis Tqma. mwvrTneli<br />

unda Seurigdes im azrs, rom is am dros yvelafers mainc<br />

ver ityvis. amitrom, man unda SearCios yvelaze mniSvnelovani<br />

da gasagebad gadasces moTamaSeebs.<br />

7 mwvrTnelma moTamaSeebis yuradReba unda gaamaxvilos mosalodnel<br />

situaciaSi yvelaze mniSvnelovan moqmedebaze.<br />

8 ar aris mizanSewonili mwvrTnelma gaaxsenos moTamaSeebs, rom<br />

maT unda moigon TamaSi, piriqiT man unda gadaitanos moTama-<br />

SeTa yuradReba angariSidan moqmedebebze.<br />

9 moTamaSis dacinva TiTqosda ukeTesi TamaSis gamosawvevad,<br />

cudi strategiaa. am qmedebis Semdgomi efeqti Zalze uatyofi-<br />

Ti iqneba.<br />

10 Tu mwvrTneli amCnevs, rom mas ara aqvs dro <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

yvelafris saTqmelad, es niSnavs, rom man unda Tqvas yvelaze<br />

mniSvnelovani da ara bevri .<br />

11 kargia, rodesac taimautis dros mwvrTneli ramdneime sityviT<br />

amxnevebs moTamaSeebs.<br />

403


404<br />

#9 testi-savarjiSo<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

kiTxva komentarebi<br />

1 varjiSis dros unda mwvrTneli, iyos mizandasaxulii, pozitiuri<br />

da konstruqciuli. Tu igi gundis muSaobis met uaryofiT<br />

mxares xedavs, vidre dadebiTs, man unda Secvalos Tavisi muSaobis<br />

stili.<br />

2 Tu mwvrTneli brazobs, rodesac moTamaSeebi Secdomebs uSveneben,<br />

igi unda dafiqrdes amaze. Secdomebi TamaSis nawilia da<br />

mwvrTneli moTminebiT unda moekidos maT. misi damokidebuleba<br />

moTamaSeTa mimarT unda iyos mizanmimarTuli, pozitiuri, konstruqciuli,<br />

rodesac igi xelmZRvanelobs TamaSs.<br />

3 mwvrTnelma xeli unda Seuwyos moTamaSeebis swori moqmedebebis<br />

ganmtkicebas, maTi warumateblobis SemTxvevaSic ki. am gziT isini<br />

Zal – Rones ar daiSureben warmatebis misaRwevad.<br />

4 TamaSis dros mwvrTnelma unda gaamxnevos moTamaSeebi, rodesac<br />

isini Secdomebs uSveben da miapyros maTi yuradReba arsebul<br />

mizans.<br />

5 ar SeiZleba mwvrTnelma moTamaSeTa gundi da mis wevrTa TamaSi<br />

Seafasos saboloo angariSis mixedviT.<br />

6 mwvrTnelma unda misces TamaSis saSualeba da ar Seaxsenos yovel<br />

wuTs, Tu ra unda gaakeTon moTamaSeebma.<br />

7 mwvrTnelma ar unda dascinos da Seuracxyos moTamaSeebi.<br />

8 strategiuli miznebidan gamomdinare, mwvrTnelma unda gaiTvaliswinos<br />

TamaSis angariSi, magram amave dros mas unda Seswevdes<br />

unari, uxelmZRvanelos TamaSs, angariSis miuxedavad.<br />

9 mwvrTnelis mxridan msajis Seuracxyofa an protesti misi gadawyvetilebebis<br />

gamo, moTamaSeTaTvis cudi magaliTia.<br />

10 kargia, rodesac, TamaSis dros, mwvrTneli moTamaSeebs gadasdebs<br />

dadebiT ganwyobas.<br />

11 TamaSis pirveli naxevris damTavrebis Semdeg, ar aris marTebuli,<br />

mwvrTnelma gakicxos moTamaSeebi daSvebuli SecdomebisTvis,<br />

piriqiT, man unda damoZRvros isini, ise, rom TamaSis meore<br />

naxevari ukeTesad Caataron.<br />

12 TamaSis warmarTvis dros mwvrTneli unda moeridos moTamaSeTa<br />

qmedebebis dagmobas da aseve amis gamomxatvel Jestikulacias.<br />

13 mwvrTnelma unda miulocos gamarjveba mowinaaRmdege gundis<br />

mwvrTnels (misi gamarjvebis SemTxvevaSi) da amiT magalTi unda<br />

misces Tavis moTamaSeebs, rom isinic aseve moeqcnen mowinaaRmdege<br />

gundis wevrebs.<br />

14 TamaSis bolos moTamaSeebi ar arian mzad, aRiqvan mwvrTnelis<br />

SeniSvnebi. amitom uSualod TamaSis Semdeg matCis ganxilva ar<br />

aris sasurveli. TamaSis ganxilva ufro Sedegiani iqneba orisami<br />

dRis Semdeg, rodesac isini ukve dasvenebulebi arian.


a<br />

indeqsi<br />

<strong>axalgazrda</strong> aTletTa uflebebi 18<br />

aqtiuri monawileobis periodebi 157, 159<br />

10-11-12 wlis asaki 178, 236<br />

araswori Sesruleba mcdari gadawyvetilebis gamo 220<br />

araxelsayreli situaciebi 268<br />

b<br />

burTis miReba 268, 317<br />

burTis moxsna Tavdamsxmelebis mier 322, 331<br />

g<br />

garemo paqtorebi 115<br />

-gamomwvevi mizezi 341, 342, 344, 346<br />

ganviTareba<br />

_ fizikuri ganviTareba 48<br />

_Semecneba ganviTareba 31<br />

_pirovnul da socialur faseulobaTa Camoyalibeba 20<br />

_fsiqologiuri ganviTareba 31<br />

_aRzrda da ganviTareba 17<br />

gadaadgileba 298, 380<br />

gakicxva, dasjism eTodis gamoyeneba 150<br />

gakicxva, dasja 151<br />

_negatiuri dasja 143<br />

_positiuri dasja 143<br />

gauTvaliswinebeli garemoebebi 142<br />

ganviTarebis dasruleba 69 gadawyvetilebis miReba 320<br />

405


406<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

gasaviTareblad 208<br />

_specifiuri samuSao wesebi 115<br />

_siswrafe 207<br />

_struqtura 115<br />

_testi varjiSebi 123<br />

_varjiSebis calkeuli saxeebi 114<br />

_sxvadasxva varjiSebi 116<br />

_zonuri dacva 370<br />

`ganmtkiceba”<br />

_negatiuri dasja 143<br />

_pozitiuri dasja 143<br />

_socialuri `ganmtkiceba” 147<br />

_`ganmtkicebis” gamoyeneba 145<br />

gundis Seqmna 59<br />

ganrigid SemuSaveba 104<br />

gundis dacvis koncefcia 355<br />

gunduri TamaSi 354<br />

gunduri muSaoba 24<br />

grZeli pasi 377<br />

gzis gadaRobva 270, 298<br />

gamTamaSeblis TamaSi (swraf SetevaSi) 379<br />

d<br />

dagegmva 57<br />

dasxleta 292<br />

_zogierTi ram TamaSebis Sesaxeb 95<br />

_mezociklis dagegmva 66<br />

_mikrociklis dagegmva 66<br />

_samuSao gegmebis Sedgena 64<br />

drois ganawileba 65<br />

dadebiTi gamocdileba 47<br />

dacva<br />

_dacvis garTulebuli strategia 376<br />

_gzis gadaRobva 270<br />

_dacvis elementebi 280<br />

_dacvis safuZvlebi 254, 260, 264, 274, 286, 292<br />

_CaRobvebis winaaRmdeg 361, 362<br />

_manZilis da poziciebis dakaveba 270, 274, 286, 355<br />

_ormagi dacva 270, 263


indeqsi<br />

407<br />

_dacvis daxmareba 357<br />

_varjiSi dacvaSi 260, 264<br />

_dacva presingiT 372<br />

_rotacia 359<br />

_saubari dacvaSi 365<br />

_gunduri dacvis koncefcia 355<br />

_zonuri dacva 366<br />

dacva presingiT 372<br />

dasveneba 82, 94<br />

daxmareba<br />

_daxmareba da dabruneba sakuTar poziciaze 357<br />

_dacvis daxmareba TavdamsxmelTa driblingiT SeWrisas 357<br />

_daxmareba sajarimo moednis pasebis winaaRmdeg 360<br />

_dacvis daxmareba CaRobvebis winaaRmdeg 361<br />

_mwvrTnelis moqmedebebi moTamaSeTa yuradRebis sruli diagrama 211<br />

koncentraciis<br />

dajildoebis sistema 148varjiSis Sinaarsi 77, 78, 79, 106<br />

driblingi 209, 220, 229, 233, 248<br />

e<br />

6-7 wlis asaki 182<br />

erTnabijiani SeCereba 316<br />

v<br />

varjiSis sezoni 65<br />

varjiSis gegma 240<br />

_6-7 wlis asaki 240<br />

_8-9 wlis asaki 242<br />

_10-12 wlis asaki 243<br />

varjiSebis Sefaseba 124<br />

varjiSebis organizeba 108<br />

varjiSebi 114<br />

varjiSis procesi 131<br />

varjiSebis sezoni 108<br />

_moTamaSeebis moqmedebaTa Sefaseba 137, 138<br />

_mwvrTnelis moqmedebebi 153<br />

_mwvrTnelis strategiebi 128<br />

_ZiriTadi varjiSebi 111, 113


408<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

_Sefaseba 124, 125, 126<br />

_miznebi 111<br />

_varjiSebis organizacia 108, 110<br />

_varjiSebis etapi 109<br />

_varjiSis Canaweri 125<br />

_samuSao wesebi 113<br />

z<br />

zonuri dacva<br />

_specifiuri koncefcia 367<br />

_varjiSebi 371<br />

T<br />

Tavisufali tyorcna 397, 398<br />

TviTSefaseba 42<br />

TviTSefaseba matCis naxevris amowurvis Semdeg 178<br />

Tavdasxma `kaci kacze” 382<br />

Tavdasxma presingis winaaRmdeg 396<br />

TamaSi erTi-erTze 184, 300, 386, 390<br />

Tavdasxma<br />

_garTulebuli koncefciebi 17-18 wlis <strong>moTamaSeebisTvis</strong> 387<br />

_Tavdasxmis ZiriTadi saxe 15-16 wlis <strong>moTamaSeebisTvis</strong> 383<br />

_urTierTTanamSromloba Tavdasxmisas 294<br />

_Tavdasxma kaci kacze 182<br />

_Tavdasxma presingis winaaRmdeg 396<br />

_Tavdasxma gaRobvebis gamoyenebiT 266<br />

_Tavdasxma zonis winaaRmdeg 390<br />

TamaSSi burTis Semotana 398<br />

TamaSebi 95<br />

_mwvrTnelis qceva 156<br />

_15-18 wlis asakis moTamaSeTa gundi 99<br />

_mini <strong>kalaTburTi</strong>s gundebi 96<br />

_13-14 wlis moTamaSeTa gumdi 98<br />

TviTSemecneba 42<br />

TviTkontroli 46<br />

TamaSis gegmebi da miznebi 161<br />

TamaSis wina da ukana centris poziciebi 394<br />

Tavdasxma zonis winaaRmdeg 390


indeqsi<br />

15-16 wlis asakis moTamaSeebi 50, 366, 372, 383, 398<br />

15-18 wlis asakism oTamaSeebi 51, 87, 303, 380, 383<br />

i<br />

individualuri taqtika 250<br />

instruqciebi 134<br />

intensivoba 85, 86, 105, 106<br />

k<br />

409<br />

kriteriumebi, romlebic gasaTvaliswinebelia taqtikur gadawyvetilebaTa<br />

miRebisas 339<br />

komentarebi 134, 162, 167, 168<br />

koncentracia 30,165,177<br />

kiTxvebi 136<br />

kviris ganmavlobaSi Catarebuli TamaSebis Canaweri 126<br />

m<br />

mosalodneli sirTuleebi 161<br />

midgoma 129<br />

mimarTulebis Secvla 314,332,384<br />

miznebi<br />

_Sesabamisi miznebis SerCeva 75<br />

_koleqtiuri miznebi 68, 74<br />

_efeqturi amocanebi 72, 74<br />

_saboloo miznebi 72, 73<br />

_TamaSis gegmebi 161, 164<br />

_varjiSis mizezebi 114<br />

_varjiSis dagegmva 110, 111<br />

_individualuri miznebi 68, 69, 74, 76<br />

_gundTaSoris miznebze yuradRebis gamaxvileba 69<br />

_moTamaSeTaSoris miznebze yuradRebis gamaxvileba 69<br />

_Sualeduri miznebi 71, 72<br />

_gundTaSoris miznebze yuradRebis gamaxvileba 69<br />

_ moTamaSeTaSoris miznebze yuradRebis gamaxvileba 69<br />

_saboloo miznebi 67, 68, 72<br />

_samoqmedo amocanebi 67, 69, 72, 76, 164<br />

_miznebis dasaxva 67, 79


410<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

_dagegmva 104<br />

_gundis miznebi 68<br />

moTamaSeebi 59<br />

_moTamaSeebis yuradRebis koncenracia 165<br />

_moTamaSeebis movaleobebi 60<br />

_moTamaSeebis monawileoba 121<br />

mwvrTnelis strategia muSaobis dros 128<br />

mwvrTnelis muSoabis stili 53<br />

marcxis marTva 39<br />

misaRebad 165<br />

mwvrTnelis roli 44<br />

makrocikli 66<br />

mezocikli 65, 66, 103<br />

mikrocikli 65, 66, 104<br />

mibaZva 132, 133<br />

moZraoba moedanze 282<br />

moZraoba da burTism iReba 317<br />

moZraoba ukana centris poziciaze 330<br />

mini <strong>kalaTburTi</strong> 181<br />

_mini <strong>kalaTburTi</strong>s moTamaSeebi 49<br />

_mini <strong>kalaTburTi</strong>s gundi 92<br />

mwvrTnelis damokidebuleba TamaSis mimarT 157<br />

_TamaSis Semdeg 177<br />

_TamaSis dawyebamde 160<br />

_Sesveneba taimebs Soris 176, 178<br />

_TamaSis dros 164.167,170<br />

_varjiSis dro 152<br />

_mwvrTnelis roli 44<br />

marTva 33, 35, 177<br />

_marTvis unaris gaumjobesebis meTodebi 35<br />

_TviTkontroli 46<br />

mcvelTa iZuleba datovon sakuTari poziciebi 390<br />

moZraoba uburTod 307, 330<br />

marTvis unari 33, 103, 164<br />

modeli<br />

_eqspertis modeli 133<br />

_ostatis modeli 133<br />

moZraobis srulyofa 208<br />

_pasebi 225, 229, 142, 143, 272, 273-275<br />

_fizikuri ganviTareba 192


indeqsi<br />

_moTamaSeTa monawileoba 121<br />

_Zalovani siswrafe 206<br />

_burTis Camoxsna 327<br />

_damakavSirebeli varjiSebi 116<br />

_sunTqviTi varjiSebi 204<br />

_CaRobvebi 256, 262<br />

_tyorcna 217, 220<br />

_sivrcis aRqma 196<br />

_varjiSebi sivrcul – droiTi da dinamikuri Cvenebis<br />

mzadeba TamaSisTvis 162, 163<br />

mwvrTnelis strategia muSaobis dros 128<br />

moTamaSeTa qcevebi 135, 138<br />

moculoba 85, 88, 104, 105,<br />

muSaoba da dasveneba 82<br />

muSaobis stili 52<br />

o<br />

ormagi dacva 270<br />

ornabijiani SeCereba 316<br />

p<br />

pasebi 225, 229, 232, 142, 276, 278, 229, 236, 377<br />

pasis gadacema da mis ukan misaRebad wasvla 138<br />

pauzebi 167, 169, 171<br />

praqtikuli savarjiSoebis pasuxebi da komentarebi 399<br />

pasuxismgebloba 21, 58<br />

poziciis dakaveba da moZraoba 270, 282, 373<br />

piriT xazis gaswvriv 185<br />

pasuxismgebloba 21, 58<br />

pirovnuli da socialuri faseulobebi 20<br />

piradi pasuxismgebloba 21<br />

pirovnuli da socialuri faseulobebi 21<br />

r<br />

8-9 wlis asaki 182, 242<br />

ritacia 359<br />

411


412<br />

s<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

sxeulis wonasworoba 310<br />

sxeulis mdgomareoba 309<br />

siswrafis Secvla 312, 332, 385<br />

sakuTari Tavis rwmena 37<br />

sixSire 170<br />

_swrafi tyorcna 297<br />

_moTamaSeTa moqmedebebi 137, 138, 293<br />

_Tavisufali tyorcnis Sedegebi 297<br />

_CaRobvebis aRricxva 100<br />

_varjiSis sezonis Canaweri 125<br />

_kviris ganmavlobaSi varjiSis Canaweri 126<br />

situaciis swored gamoyeneba 386<br />

swrafi Seteva<br />

_organizebuli swrafi Setevis elementebis swavla 276, 376<br />

_swrafi Setevis safuZvlebis swavla 252, 288<br />

_swrafi Setevis zCanaweri 291<br />

_swrafi Setevis swavleba 258, 266, 282, 296, 298, 300,<br />

sammagi muqara 246, 270<br />

sakuTari Tavis rwmena 37<br />

_sakuTari Tavis rcmena zogadad 38<br />

_sakuTari Tavis rwmena sfecifiur situaciebSi 38<br />

swrafi Seteva da burTis gadatana 377<br />

sxva adamianTa pativiscema 25<br />

sirbili 313<br />

socialuri faseulobebi 20<br />

siswrafe 312<br />

samuSao wesebi 113, 172<br />

t<br />

tyorcna: 217, 220, 229, 233, 305, 306, 335<br />

taqtikur gadawyvetilebaTa miReba 338, 339, 343, 344, 345, 348, 349<br />

testi-varjiSebi 123<br />

u<br />

ukana centris dacva 362<br />

ukukavSiri 140, 148<br />

uZlureba 32


f<br />

indeqsi<br />

farSi Sesvla 224<br />

fizikuri ganviTareba 48<br />

fexebis moZraoba 311, 334, 335<br />

fizikuri ganviTareba 48<br />

fizikuri datvirTva 304<br />

fizikuri datvirTva 81<br />

fsiqologiuri ganiviTareba 31<br />

fsiqologiuri dasveneba 94<br />

fizikuri datvirTva 81, 85, 104<br />

fsiqologiuri datvirTva 87, 105, 106<br />

_fsiqologiuri datvirTvis daxasiaTeba 88<br />

_arasakmarisi fsiqlogiuri datvirTva 89<br />

_dadebiTSedegiani fsiqologiuri datvirTva 90<br />

_fsiqologiuri datvirTvis adekvaturi gamoyeneba 92<br />

y<br />

yuradReba, koncentracia 31,120,135,164,171,345<br />

yuradRebis intensivoba 121<br />

S<br />

Semecneba ganviTareba 31<br />

Seipovroba 21<br />

Sesveneba taimebs Soris 176<br />

SeWra burTis misaRebad 392<br />

Seupovroba 21<br />

Semotrialeba 274, 385<br />

Sefaseba<br />

-agresiuli Tavdasmix Sefaseba 331<br />

-moTamaSeTa qmedebebis Sefaseba varjiSis dros 293<br />

-burTis tyorcnis teqnikis Sefaseba 305, 306<br />

-TviTSefaseba matCis naxevris amowurvis semdeg 178<br />

Sexseneba 168<br />

wamaxalisebeli 146<br />

Sexsenebebi 136<br />

SeCereba 316, 317<br />

Sinaganawesi 63<br />

Sejibreba 28<br />

413


414<br />

C<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong><br />

17-18 wlis asaki 53<br />

Canaweri mwvrTnelis mowmedebebis Sesaxeb 152,153<br />

Canaweri<br />

_mwvrTnelis moqmedeba 152, 153, 167<br />

_swrafi Seteva 291<br />

_mwvrTnelis mier <strong>moTamaSeebisTvis</strong> SeniSvnebis micemis sixSire 167<br />

_mwvrTnelis mier moTamaSeTa dadebiTi moqmedebebis ganmtkicebis<br />

Camoxsna 270, 322, 331<br />

CaRobvebi<br />

_brma CaRobva 388<br />

_swrafi CaRobvebi wina centrisken gaWriT 389<br />

_CaRobvebi 361<br />

_ornagi CaRobva 388<br />

_CaRobva mcvelis gverdis avliT 388<br />

_CaRobvebi mtyorcnelebisTvis 387<br />

_Tavdasxma presingis winaaRmdeg 396<br />

_CaRobvebis swavleba 257, 262, 266<br />

_CaRobvebis gamoyeneba 268<br />

CaRobvebi 256, 257, 318, 338, 339<br />

_CaRobvebis cxrili 100<br />

c<br />

13-14 wlis asaki 49, 92, 98,<br />

cru moZraobebi 268, 310, 332, 336, 385<br />

Z<br />

ZiriTadi TamaSi<br />

-ZiriTadi TamaSi erTi erTze 185<br />

-ZiriTadi TamaSi ori orze 187<br />

-sami samze ZiriTadi TamaSi 190<br />

-oTxi oTxze, xuTi xuTe ZiriTadi TamaSi 190<br />

w<br />

wvrTna<br />

_winaswari ganWvreta da arCevani 209


indeqsi<br />

_yuradRebis intensivoba varjiSis dros 121<br />

_wonasworoba 199<br />

_<strong>kalaTburTi</strong>s safuZvlebi 210<br />

_sxeulis saerTo ganviTareba 192<br />

_sxeulis orientacia sivrceshi 195<br />

_Sejibreba-varjiSebi 118<br />

_koordinacia 305<br />

_dacva 254, 255, 258, 259, 262, 263, 270, 271, 274, 275,<br />

280, 281, 284, 285, 286, 292, 370<br />

_dacva da kombinacia driblingiT pasiT da tyorcniT 233<br />

_driblingi 209, 248, 249<br />

_driblingi da tyorcna 220<br />

_driblingi, pasebi da tyorcna 229<br />

_martivi varjiSebi 115<br />

_varjiSis xangrZlivoba 120<br />

_gamZleoba 205<br />

_gasarTobi varjiSebi 119<br />

_swrafi Seteva 258, 266, 282, 296, 298, 300<br />

_saxsrebis moqniloba 207<br />

_farSi Sesvla 224<br />

_varjiSis procesi 131<br />

_moZraobis, adaptaciis da transformaciis Cvevebis srulyofa;<br />

warmatebis marTva 39<br />

wina centri 392 individualuri Taviseburebebi 304<br />

wesebis pativiscema 25<br />

wesebi 62, 343, 344, 347, 348, 350<br />

wuTSesvenebebi 172<br />

x<br />

xelmisawvdomi sakalaTburTo teqnikuri samuSaoebi 62<br />

j<br />

janmrTelobis gaumjobeseba 19<br />

415


416<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong>


417


418<br />

<strong>kalaTburTi</strong> <strong>axalgazrda</strong> <strong>moTamaSeebisTvis</strong>

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!