30.01.2013 Views

saubrebi Jurnalistikaze

saubrebi Jurnalistikaze

saubrebi Jurnalistikaze

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

<strong>saubrebi</strong><br />

Tbilisi<br />

2010 weli<br />

1<br />

Teimuraz qoriZe<br />

<strong>Jurnalistikaze</strong>


edaqtori: revaz miSvelaZe<br />

dizaineri: gia Ciqvanaia<br />

teqnikuri<br />

redaqtori: qeTi xeteSvili<br />

koreqtorebi: mzia qoriZe,<br />

operatori: darejan mzarelua<br />

ISBN 978-9941-0-2943-1<br />

2<br />

gamomcemloba<br />

`berika~<br />

75-62-24; 899 202 413


zeg ar iqneba gvian<br />

Cemi qveynis winaSe ori gamousworebeli `danaSauli~ mimiZRvis<br />

_ davibade Zalian adre da Jurnalistikis problemebiT<br />

davinteresdi Zalian gvian. ase rom, bevri Canafiqris<br />

Sesrulebas, albaT, ver movaswreb. imedi maqvs, amas Cemi momavali<br />

Tanamoazreebi da oponentebi gaakeTeben.<br />

fridrix nicSes Tayvanismcemlebs ar vekuTvni, magram<br />

unda gavixseno erTi patara abzaci misi `antiqristianis~<br />

winasityvaobidan:<br />

`es wigni erTeulebisTvis daiwera. SesaZloa, isini<br />

amqveynad jerac ar movlenilan. Cemi dRe zeg dadgeba _<br />

zogi xom wuTisoflidan wasvlis Semdeg ibadeba~.<br />

nicSes* `antiqristianis~ damjerma xalxma `zeg~ qv ey<br />

niereba kinaRam ufskrulSi gadaCexa _ nacistur-leninur<br />

ideologiebs da masze dayrdnobiT aRmocenebul<br />

soveto-faSistur saxelmwifoebs vgulisxmob. kacobriobam<br />

udidesi Zalisxmevisa da eniT auwereli msxverplis<br />

fasad, faSizmic da socializmic daamarcxa, magram isini<br />

ar momkvdaran da mxolod istoriis Seswavlis obieqtebad<br />

ar qceulan _ msoflios bevri qveynis xelisuflebebSi<br />

dResac cocxloben da axal-axali `zeadamianebis~ gamosaCekad,<br />

usastikesi diqtaturebis dasamyareblad emzadebian.<br />

2003 wlis noembris `vardebis revoluciisas~ qarTuli<br />

sazogadoeba am mzadebis procesis mowmed da uneblie<br />

monawiled iqca.<br />

iq, Cvengan Sors, civilizebul samyaroSi, sadac qveyanas<br />

marTaven kanonebi da kanonmorCili adamianebi, diqtatoruli<br />

reJimis damyareba, beladebis gamoCena praqtikulad<br />

gamoricxulia. samagierod, `didi liderebi~, beladebi da,<br />

Sesabamisad, diqtatoruli reJimebi mravlad aRmocendnen<br />

`msoflio socialisturi Tanamegobrobis banakis~ daSlis<br />

Semdeg.<br />

im saerTaSoriso Zalebs, mravali wlis ganmavlobaSi<br />

meTodurad rom angrevdnen socialistur sistemas, im organizaciebs<br />

da pirovnebebs Signidan, xSirad sakuTari sicocxlis<br />

fasad, am sistemis, ngrevisTvis xelis waSvelebas<br />

rom cdilobdnen, albaT, gulwrfelad swamdaT, rom Sede-<br />

3


gad liberaluri demokratiis saxelmwifoebs miiRebdnen.<br />

am gulubryvilo imedma bevrgan ar gaamarTla _ socializmis<br />

uRelgadagdebuli saxelmwifoebi da xalxebi<br />

aSkarad ar aRmoCndnen mzad mmarTvelobis Tvisobrivad<br />

axali, demokratiuli sistemisTvis. saqarTvelo da misi<br />

xalxi erT-erTia imedgacruebulTa Soris. Cemi fiqriT,<br />

yvelaze tragikuli am istoriaSi is aris, rom odesRac<br />

udidesi kulturis Semoqmedi, msoflio civilizaciis<br />

nawili _ saqarTvelo iqca msoflios supersaxelmwifoebis,<br />

iqauri mTavrobebisa da mecnierebis dakvirvebebisa da<br />

eqsperimentebis obieqtad.<br />

msoflio gamocdilebisTvis saqarTveloSi momxdar da<br />

mosalodnel movlenebs marTlac udidesi mniSvneloba<br />

aqvs. `ganviTarebulebs~ (romelTa saqonlis gasaRebis bazrad<br />

da iafi muSaxelis bazad unda iqcnen `ganuviTareblebi~)<br />

istoriis scenaris umcires detalebamde daxvewa<br />

da movlenaTa msvlelobaze sruli kontrolis damyareba<br />

surT. saqarTvelo maTTvis saeqsperimentod idealuri<br />

qveyana gamodga: hava _ SesaniSnavi, geografiuli mdebareoba<br />

_ sanatreli, warsuli _ saamayo, awmyo _ savalalo,<br />

momavali _ bundovani, xalxi _ damjeri, ambiciebi<br />

_ uzomo, niWi _ usazRvro, Wkua _ mcire, patriotizmi _<br />

sayvelpuro, liderebi _ naxevari msoflios samyofi!..<br />

evropeli da okeanisgaRmeli `civilizebulebi~ ar Cqaroben.<br />

is, rac qarTveli xalxisTvis tragikulia, maTTvis<br />

erTucnobiani gantolebaa, romlis amoxsnac momavalSi,<br />

SesaZloa, gacilebiT ufro rTuli (mravalucnobiani) gantolebis<br />

amoxsnaSi daexmaros. Cveni mravalsaukunovani<br />

kultura maTTvis yovlad Cveulebrivi egzotikaa, Cveni<br />

ambiciebi _ bavSvis Wirveuloba, Cveni xelisuflebis maxinji<br />

midrekilebebi _ nacnobi TamaSi, Cveni xalxis ukiduresi<br />

ekonomikuri siduxWire _ statistika. isic SesaniSnavad<br />

ician, rom sadRac samxreT kavkasiaSi, Savi zRvis<br />

piras mokekluce Zveli traqtiri myvirala abriT _ `Tavisufali,<br />

damoukidebeli saqarTvelo~ _ uaxloesi aTwleulebis<br />

ganmavlobaSi verc Tavisufali gaxdeba, verc<br />

damoukidebeli da verc didi `megobrebis~ Rirseul partniorobas<br />

SeZlebs.<br />

4


Cvens Tavs Cvenve unda movuaroT, Cvens sens Cvenve unda<br />

vumkurnaloT. upirveles yovlisa, es xelisuflebis valia,<br />

magram man rom Tavisi funqcia srulfasovnad da uangarod<br />

Seasrulos, Cven, am qveynis moqalaqeebma, srulfasovani<br />

da uangaro xelisufleba unda avirCioT. Tu dRes ara, Tu<br />

xval ara, zeg mainc. es wignic am arCevnisTvis mzadebis dasawyisi<br />

mgonia.<br />

darwmunebuli var, Cems `saubrebs~ saqarTvelos arc<br />

dRevandeli da arc xvalindeli xelisufleba ar Seismens<br />

_ ase yofila aTadan-babadan da ase iqneba momaval-<br />

Sic, vidre iarsebebs Zaladobrivi saxelmwifo, vidre Zalauflebis<br />

paTologiurad trfial adamianebs umaRlesi<br />

xelisuflebisken mimavali yvela gza ar Caeketeba. `<strong>saubrebi</strong>~<br />

sainteresoa ara im adamianebisTvis, visac dRes xelisuflebaSi<br />

irCeven, an vinc ukve airCies, aramed imaT-<br />

Tvis, vinc es adamianebi xelisuflebaSi miiyvana, an xval<br />

miiyvans.<br />

Cemi (da `<strong>saubrebi</strong>s~) mizani mokrZalebulia _ Tanamoqalaqeebs<br />

rogorme Cvens winaSe mdgari problemebi davanaxo.<br />

gakvriT iqneb am problemebis warmoSobazec mivuTiTo,<br />

magram ara problemaTa gadaWris gzebze, radgan amisTvis<br />

erTi adamianis goneba metismetad uZluri meCveneba.<br />

ra Tqma unda, yvela am da kidev bevr sxva mtkivneul<br />

sakiTxze bevri msjeloba, bevrnairi daskvnis gakeTeba Sei-<br />

Zleba _ problemaTa nusxa xom usasruloa.<br />

didi madloba kolegebs da yvelas, vinc am wignze muSaobis<br />

dros mxarSi amomidga, maT Soris, Cemi ojaxis wevrebs.<br />

rac Seexeba miZRvnas, neba miboZeT, cnobil ungrel konstitucionalists,<br />

profesor andraS Saios* davesesxo:<br />

am patara traqtats vuZRvni imaT, vinc amas yvelaze metad<br />

imsaxurebs _ saqarTvelos xelisuflebaSi myof adamianebs,<br />

romelTa ampartavnobam da uvicobam maiZula am<br />

wignis dawera.<br />

5<br />

Teimuraz qoriZe<br />

31. XII. 2006


Tavi I<br />

umoklesi gza popularobisken<br />

am momxibvlel axalgazrdas yvela icnobs. ucnobebic ki<br />

RimiliT esalmebian. misiT amayoben, rCevas ekiTxebian, seriozuli<br />

problemebis gadawyvetas andoben; masTan damegobrebas<br />

TviT umaRlesi rangis Cinovnikebic cdiloben;<br />

mas xandazmuli adamianebic ki baZaven.<br />

igi arc cnobili sportsmenia, arc msaxiobi, arc estradis<br />

momRerali, arc vunderkindi fizikosi, arc top-modeli<br />

da, warmoidgineT, verc gansakuTrebuli garegnobiT<br />

daikvexnis.<br />

igi Jurnalistia!<br />

Jurnalistis karieraze msoflioSi uamravi axalgazrda<br />

ocnebobs. ocneba, rogorc wesi, televarskvlavobidan<br />

iwyeba. daRvinebasTan, anu asakis momatebasTan erTad, upiratesoba<br />

TandaTan eniWeba presis Jurnalistobas _ rogorc<br />

ufro rTuls da ufro prestiJuls.<br />

sarbieli xom, rom inatrebT, iseTi ukideganoa _ asobiT<br />

dasaxelebisa da uklebliv yvela gemovnebis Sesaferisi<br />

gaz eTi, Jurnali da sainformacio saagento. Tu qarTuli<br />

an banis yvela aso uSecdomod ici, Tanac, Jurnalistobis<br />

dauokebeli survilic gaqvs, xels veraferi SegiSlis. SegiSlis<br />

ki ara, Zalian bevri qarTveli Jurnalisti karieras<br />

pirdapir gazeTis an Jurnalis mTavari redaqtorobidan<br />

iwyebs.<br />

ar meguleba msoflioSi meore qveyana, sadac erT sul<br />

mosaxleze amdeni Jurnalisti modiodes. saqarTvelo am<br />

mxriv marTlac unikaluria. rac mTavaria, ar meguleba Jurnalisti,<br />

vinc TviT `niu-iork Taimsis~ mTavar redaqtorobaze<br />

ityoda uars.<br />

es wigni im adamianebisTvis daiwera, vinc fiqrobs, rom<br />

sanam popularobisken mimaval bilikze airbendes, iqneb<br />

gaiziaros im adamianis mokrZalebuli gamocdileba, visac<br />

es mimzidveli, magram Zneli biliki odesRac ukve<br />

gauvlia.<br />

8


gonebamaxvili venecieli, roca meTeqvsmete saukunis<br />

dasawyisSi xelnawer sainformacio furcels uSvebda da<br />

oriode gabetad (groSad) yidda, albaT ver warmoidgenda,<br />

rom msoflio sagazeTo industrias uyrida safuZvels.<br />

xolo mas Semdeg, rac meCvidmete saukunis dasawyisSi safrangeTSi<br />

pirveli regularuli gazeTebi gamovida, ar<br />

wydeba kamaTi, zogadad, presis raobaze. zogis azriT, es<br />

aris informaciis gavrcelebis saSualeba da meti araferi.<br />

arcTu usafuZvlod imasac fiqroben, rom es aris sazogadoebaze<br />

zemoqmedebis mZlavri iaraRi, uebari saSualeba<br />

sazogadoebrivi cnobierebis Camosayalibeblad. sxvebi<br />

darwmunebuli arian, rom es aris ideologiuri iaraRi_<br />

politikuri manipulaciebis instrumenti. gavixsenoT,<br />

Tundac, leninis `iskrasTan~ dakavSirebuli imedebi da<br />

am gazeTis roli bolSevikebis xelisuflebaSi misvlaSi;<br />

gavixsenoT, ra imedebs amyarebda qarTulenovan gazeTze<br />

didi ganmanaTlebeli solomon dodaSvili; ilia WavWava-<br />

Zis xelmZRvanelobiT gamomavali gazeTebis mniSvneloba<br />

im epoqis qarTuli sazogadoebrivi azris CamoyalibebaSi<br />

da mravali sxva. Tanamedrove samyaroSi gazeTs, zogadad,<br />

uzarmazari politikuri mniSvnelobac aqvs _ xelisuflebis<br />

mopovebisTvis daundobel brZolaSi gadamwyveti<br />

upiratesoba eniWeba im jgufs, romelsac presaze realuri<br />

gavlena gaaCnia.<br />

gulaxdilad rom vTqva, presis romelime funqciisTvis<br />

raime gansakuTrebuli upiratesobis miniWeba Zalian mi-<br />

Wirs, vinaidan Tanamedrove pirobebSi presas aqvs yvela es<br />

funqcia da bevri sxvac. magaliTad _ dezinformatoris,<br />

sazogadoebrivi azris gammrudeblis, politikuri mowinaaRmdegis<br />

gamanadgureblis, Zilis wamlis, Zexvis gasaxvevi<br />

qaRaldis da a. S. usasrulod.<br />

Zalian mokled, Jurnalistika SeiZleba aseTnairadac<br />

ganvmartoT: Jurnalistika aris mkiTxvelisTvis informaciis<br />

miwodebis xelovneba.<br />

aqedan gamomdinare, bunebrivad Cndeba kiTxva:<br />

9


vin aris Jurnalisti?<br />

90-iani wlebis dasawyisSi pativi damdes da TbilisSi, Jurnalistis<br />

saxlSi presis Sesaxeb kanonis romeliRac versiis<br />

ganxilvaze mimiwvies. es iyo ramdenime aTeul gverdze<br />

gadaWimuli da, faqtobrivad, arafrismTqmeli dokumenti.<br />

misi ZiriTadi nakli is gaxldaT, rom TiTqmis sityvasityviT<br />

imeorebda konstituciis, sisxlis, samoqalaqo da administraciuli<br />

samarTlis kodeqsebis, sxva normatiuli<br />

aqtebis calkeul muxlebs. rac mTavaria, mocemuli iyo<br />

Jurnalistis ganmartebac. igi daaxloebiT ase JRerda:<br />

`Jurnalisti aris pirovneba, romelsac aqvs specialuri<br />

sauniversiteto Jurnalisturi ganaTleba da muSaobs<br />

romelime gazeTSi, JurnalSi, saagentoSi, radioSi, televiziaSi<br />

an gamomcemlobaSi nebismier Tanamdebobaze~.<br />

am ganmartebidan gamomdinare, me ukve aRar merqva Jurnalisti,<br />

vinaidan sauniversiteto ganaTlebiT Jurnalisti<br />

ki ara, aRmosavleTmcodne-istorikosi viyavi. samagierod,<br />

kanonis proeqtSi Jurnalistad moixsenieboda yvela, visac<br />

Tbilisis saxelmwifo universitetis Jurnalistikis<br />

fakulteti daemTavrebina, romelime gazeTis koreqtorad<br />

muSaobda da arasodes arc erTi striqoni ar daewera!<br />

sxvaTa Soris, sabWoTa periodSi `respublikis damsaxurebuli<br />

Jurnalistis~ sapatio wodebebi xSirad eniWeboda<br />

asoTamwyobebs, koreqtorebs, gamomSvebebs, mbeWdavebs,<br />

gazeTis gamsaReblebs da bevr sxva teqnikur muSaks. es iyo<br />

klasikuri sabWoTa stili.<br />

kanonis im proeqts bevri sxva naklic hqonda da igi parlamentma<br />

gansaxilvelad ar miiRo. magram aq mTavaria TviT<br />

sakiTxis dasma _ vin miaCndaT Jurnalistad im periodSi:<br />

is, vinc uSualod qmnida Jurnalistur produqcias, Tu is,<br />

vinc gamocemis teqnikur mxares uzrunvelyofda.<br />

kiTxva, vin aris Jurnalisti, didi xnis ganmavlobaSi,<br />

marTlac, Znelad sapasuxo aRmoCnda. ambobdnen, rom es<br />

aris is adamiani, vinc wers, aredaqtirebs, an akoreqturebs<br />

presisTvis gankuTvnil masalebs. magram isic xom SeiZleba,<br />

erTi moipovebdes informacias da meore werdes? sabolood,<br />

1994 wels, berlinSi yofnisas aseTi ganmarteba<br />

10


movismine: `Jurnalisti aris piri, visi Semosavlebis 30<br />

procentze meti Jurnalistur saqmianobaze modis~.<br />

mTlad idealuri, albaT, arc es ganmartebaa, magram<br />

Cvenebur versiaze gacilebiT mravlismetyvelia, Tumca,<br />

aucileblad moiTxovs cnebis, `Jurnalisturi moRvaweoba~,<br />

ganmartebas.<br />

visac odesme masobrivi informaciis saSualebebSi<br />

umoRvawia, uTuod icis, rom `Jurnalisturi moRvaweoba~<br />

niSnavs informaciis mopovebas, masalis gamosacemad<br />

momzadebas, sxvis mier momzadebuli masalebis redaqtirebas,<br />

zogadad, _ saredaqcio samuSaos.<br />

Jurnalistika aris azris sworad, naTlad da lakoniurad<br />

gadmocemis xelovneba. am Tvisebebis SeZena yvelaze<br />

prestiJuli universitetis auditoriebSic ki TiTqmis<br />

SeuZlebelia. diad sabWoeTSi amaze saubaric ki zedmeti<br />

iyo, vinaidan sabWoTa Jurnalistikis winaSe idga cxadze<br />

cxadi amocana _ komunisturi partiis saqmianobis, misi<br />

ideologiis propaganda da arasocialisturi samyaros winaaRmdeg<br />

mimarTuli agitacia. marTalia, davaleba arcTu<br />

koreqtulia, samagierod, absoluturad gasagebi da, amis<br />

gamo, didad dasafasebelicaa.<br />

komunisturi reJimisTvis presa marTlac iyo ideologiuri<br />

brZolis Zalian mZlavri iaraRi. amas arc aravin<br />

malavda. brZeni komunisturi partiis davalebiT, nebismieri<br />

gazeTis, Jurnalis, radiosa Tu televiziis yvela<br />

TanamSromlis saimedoobas specsamsaxurebi gulmodgined<br />

amowmebdnen. aseT viTarebaSi, Jurnalistis popularoba<br />

damokidebuli iyo ara pirovnebis niWze, unarze, codnaze<br />

an, Tundac, simamaceze, aramed... yovlismcodne partiaze<br />

_ popularuli iyo is, visac partia daavalebda yofiliyo<br />

popularuli.<br />

es ar niSnavs, rom imdroindel presaSi niWieri adamianebi<br />

ar moRvaweobdnen. ra Tqma unda, iyvnen, magram maTi SesaZleblobebis<br />

gasamJRavneblad pirobebi, faqtobrivad,<br />

ar arsebobda. bunebrivia, Zalian Zneli iyo komunistur<br />

presaSi muSaobis dawyebac. imasac nu daviviwyebT, rom sab-<br />

WoTa qveynis TviT ukanasknel wuTebamdec ki, presis avtoriteti<br />

uaRresad maRali gaxldaT, _ sazogadoebisTvisac<br />

11


da umaRlesi rangis partiuli da sabWoTa funqcionerebisTvisac.<br />

swored im dros aRmovCndi `TbilisSi~, saqarTvelos<br />

kompartiis Tbilisis saqalaqo komitetis gazeTSi. warmoidgineT,<br />

upartio, umuSevari aRmosavleTmcodne-istorikosi<br />

da partiuli gazeTis korespondenti! es iyo yovlad<br />

gaugonari mkrexeloba, danaSauli leninis anderZis<br />

winaSe. magram es iyo sinamdvile.<br />

rogor gavxdi Jurnalisti<br />

1985 wels sabWoTa umuSevarTa rigebs SevuerTdi _ naqiravebi<br />

bina, coli, Svilebi da... araviTari Semosavali.<br />

RvTisa da axloblebis wyalobiT, saqarTveloSi kaci<br />

amas gauZlebda, magram Cems mdgomareobas arTulebda miliciis<br />

ubnis rwmunebuli _ Suaxnis simpaTiuri maiori,<br />

filosofiis moyvaruli inteleqtuali. igi yovel orsam<br />

dReSi erTxel modioda CemTan. vsaubrobdiT literaturaze,<br />

istoriaze, zogadad, cxovrebis amaoebaze.<br />

mere adgenda oqms Cemi usaqmurobis Taobaze da akravda<br />

`saqmeSi~. `saqme~ izrdeboda da TandaTan ikveTeboda Cemi,<br />

sazogadoebis xorcmetis saxe.<br />

arada, vwerdi gancxadebebs raikomSi, aRmaskomSi, qalaqkomSi,<br />

cekaSic ki da viTxovdi romelime qarxanaSi<br />

muSad miRebas. Cemi ganaTlebis cenzis gaTvaliswinebiT,<br />

muSad ar mimiRes. samagierod, Camweres umuSevari istoriis<br />

maswavleblebis siaSi 325-e nomrad, rac niSnavda, rom<br />

rigis mixedviT, skolis maswavleblis adgils miviRebdi<br />

103 wlis asakSi.<br />

maSin aRmaskomebSi moqmedebda muqTaxorobisa da parazitizmis<br />

winaaRmdeg mebrZoli komisia. yovel or kviraSi<br />

erTxel mibarebdnen am komisiis sxdomaze da ubnel qurdbacacebTan<br />

erTad mkicxavdnen usaqmurobisa da usaqcielobis<br />

gamo. axlandel Taobas, visac komunistur epoqaSi<br />

ar ucxovria, Cemi naambobi gadaWarbebulad moeCveneba, magram,<br />

merwmuneT, marTlac ase iyo. cota uaresadac.<br />

viTareba metismetad daiZaba 1986 wlis maisSi _ Seiqmna<br />

12


Cemi e. w. `SromiTi iZulebis~, ufro prozaulad rom vTqva,<br />

Sroma-gasworebis koloniaSi (cixeSi) gagzavnis realuri<br />

saSiSroeba. swored maSin Cveni ojaxis didi megobris, msaxiob<br />

zeinab bocvaZis SuamdgomlobiT gazeT `Tbilisis~ redaqtor<br />

arCil gogeliasTan aRmovCndi.<br />

zeikom baton arCilTan ise damaxasiaTa, Cemi Tavi Tvi-<br />

Tonve momewona. Tanac, Cemi ojaxuri mdgomareobac auxsna.<br />

_ rogor, mTel Tbiliss vicnob da am biWs samsaxurs<br />

ver gamovuZebnio?! _ dahpirda Cems proteqtors batoni<br />

arCili, me ki mTxova, mis saxelze damewera gancxadeba, rac<br />

SeiZleba dawvrilebiT.<br />

grZeli gancxadeba meore dResve mivitane da misaRebSi<br />

mdivans davutove. Tumca, arc arCil gogelias didi imedi<br />

gamCenia, vinaidan arcerT Cinovniks, visac maSin mivmarTavdi,<br />

Cems daxmarebaze uari ar uTqvams.<br />

mesame dRes, zustad maxsovs _ 1986 wlis 18 maiss _<br />

damirekes, redaqtori gibarebso.<br />

mivedi.<br />

_ kaco, Seni gancxadeba wavikiTxe da sami Ramea ar<br />

miZinia, _ miTxra batonma arCilma, _ nuTu, yvelaferi<br />

marTlac asea?<br />

_ asea-meTqi, _ davudasture.<br />

_ ici, ras getyvi, me uamrav adamians vicnob, dRes-xval<br />

zog-zogebs davukavSirdebi da raRacas gamogiZebni. Sen<br />

nu SegeSindeba, xan asea, xan _ ise. miliciaSi da aRmaskomSi<br />

ukve davreke, xels aravin gaxlebs... ar mjera, nuTu, marTla<br />

aseTi ambebi xdeba!<br />

redaqtors davemSvidobe, karamdec mivedi, rom arCilma<br />

isev damiZaxa:<br />

_ moica, erTi, Tu Zma xar, ar gewyinos da, Sen rom<br />

gancxadeba momitane, visi dawerili iyo?<br />

_ Cemi, visi unda yofiliyo-meTqi, _ gamikvirda da,<br />

cota ar iyos, mewyina kidec.<br />

_ maSin, ici ra, modi, CemTan migiReb, redaqciaSi. xelfasi<br />

jerjerobiT maincdamainc didi ar geqneba, magram<br />

TandaTan yvelaferi gamoswordeba. ha, ras ityvi?<br />

ra meTqmoda.<br />

mesame dRes komunisturi gazeTis redaqtorma, ro-<br />

13


melic Cems erTaderT `nawarmoebs~, gancxadebas, icnobda,<br />

dawera brZaneba `Tbilisis~ korespondentad Cemi daniSvnis<br />

Taobaze.<br />

im dros es iyo yovlad warmoudgeneli SemTxveva.<br />

`Tbilisis~ korespondentad daniSvnas cekas mdivnis done<br />

sWirdeboda. arCil gogelia ar cnobda nomenklaturul<br />

sazRvrebs. igi gamodioda saqmis interesebidan da Tavis<br />

saredaqtoro samzareuloSi zemodan Carevis uflebas<br />

aravis aZlevda, TviT cekas yovlisSemZle mdivansac ki.<br />

amaSi mere da mere ufro davrwmundi.<br />

`Tbilisi~ arCil gogelias xelSi umSvenieres gazeTad<br />

iqca. misi tiraJi yoveldRiurad izrdeboda. arCilma Seqmna<br />

precendenti, rom, Turme, SesaZlebeli yofila mmarTvelobis<br />

komunisturi reJimis seriozuli kritika TviT<br />

komunistur gazeTSic ki.<br />

Tavad is faqti, rom me, `viRac quCidan mosuli~ araJurnalisti,<br />

ramdenime TveSi ukve popularuli Jurnalisti<br />

viyavi, TavisTavad metyvelebs arCil gogelias, rogorc<br />

redaqtoris araordinalur azrovnebaze, mamuliSvilobaze,<br />

saqmis codnasa da simamacezec. maSindel `TbilisSi~<br />

iseTi rameebi ibeWdeboda, rasac oficiozi bevr, marTlac<br />

demokratiul qveyanaSic ki ver bedavs.<br />

arCil gogelias `ufrosebi~ xSirad urekavdnen, biuroebze<br />

da sxdomebze iZaxebdnen, sayvedurobdnen, emuqrebodnen<br />

kidec, magram yvelaferi es Cvenamde, uSualo Semsruleblebamde<br />

arasodes ar modioda _ araviTari `socialuri<br />

dakveTa~, araviTari SezRudva, araviTari sayveduri! ar-<br />

Cili iyo ara mxolod SesaniSnavi redaqtori, aramed Cveni,<br />

redaqciis yvela TanamSromlis uaxloesi megobari, maswavlebeli<br />

da Semwe.<br />

arCil gogelias, Cems ufros megobars, Cemi ojaxis did<br />

moamages bevrjer uTqvams, rom man `Seqmna Jurnalisti<br />

Teimuraz qoriZe~.<br />

diax, arCil gogeliam Seqmna Jurnalisti qoriZe da ara<br />

mxolod is. am niWierma, uangaro da uboroto kacma meoce<br />

saukunis qarTul Jurnalistikas aCuqa yovelgvari koniunqturisgan<br />

Tavisufali, patiosani, Tavdadebuli, maRalprofesionali<br />

Jurnalistebis mTeli Taoba.<br />

14


imJamindeli `Tbilisis~ redaqtorma maSin SeZlo is,<br />

rac manamde TiTqmis SeuZlebeli Canda _ partiul cenzuras<br />

Tavisi pirobebi wauyena da aiZula kidec mieRo isini.<br />

man, sakuTari karieris riskis fasad redaqciaSi miiwvia<br />

bevri adamiani, romelTa didi umravlesoba swrafad iqca<br />

popularul Jurnalistad. kargi gazeTis Seqmnas da kargi<br />

Jurnalistis aRzrdas udidesi moTmineba, sazogadoebis<br />

codna, alRo da albaT raRac eniT gamouTqmeli specialuri<br />

niWic sWirdeba. Cemi pirveli maswavleblebi presaSi<br />

baton arCilTan erTad iyvnen lia goderZiSvili, irakli<br />

beriaSvili, marine maisuraZe, oTar xuciSvili da sxvebi.<br />

erTi maswavlida, ra unda damewera, meore _ rogor unda<br />

damewera. mec, etyoba, bejiTi mowafe gamovdeqi.<br />

iyvnen namdvili, orTodoqsi komunisti Jurnalistebic.<br />

imaTic didad madlobeli var: rom ara isini, verasodes<br />

ver viswavlidi, rogor ar SeiZleba wera.<br />

erT kuriozul faqts gavixseneb.<br />

`TbilisSi~ Cems morig publikacias partiis qalaqkomis<br />

ideologiuri ganyofilebis mxridan morigi mwvave reaqcia<br />

mohyva. amxanagma ideologebma (SemdegSi, `qveyana rom gadabrunda~,<br />

TiTqmis yvela maTgani maRali rangis Tanamdebobis<br />

piri da `erovnuli moRvawe~ gaxda!) kategoriulad<br />

moiTxoves Cemi `partiuli xaziT~ dasja. batoni arCili<br />

SvebulebaSi iyo da redaqtoris movaleobas qalbatoni<br />

nargiza mgelaZe asrulebda. moiwvies redaqciis saerTo<br />

partiuli kreba da samagaliTod damsajes _ sastiki sayveduri<br />

ukanaskneli gafrTxilebiT, partiul saaRricxvo<br />

baraTSi SetaniT! gaformda oqmi da gaegzavna qalaqkoms.<br />

saqme is aris, rom arc komunisturi da arc romelime<br />

sxva partiis wevri arasodes ar vyofilvar. es, ra Tqma<br />

unda, icoda iumoris niWiT dajildoebulma qalbatonma<br />

nargizamac.<br />

_ akeTe, Zamiko, Seni saqme da eseni ramdenjerac<br />

moiTxoven, imden sayvedurs gamogicxadeb, _ damamSvida<br />

man krebis Semdeg.<br />

da mainc, rom ara is veragi da saSinlad cnobismoyvare<br />

miliciis maiori, Cemi ubnis rwmunebuli, Jurnalistobaze,<br />

albaT, verasodes viocnebebdi.<br />

15


Jurnalistis profesia _ miTi da sinamdvile<br />

odesRac arCil gogeliam mwared ixumra, adamianebis<br />

umravlesoba darwmunebulia, rom gazeTebi jixurebSi<br />

gamodiso. mTlad ase ar unda iyos, magram adamianebis umravlesobam<br />

namdvilad ar icis, ra dgas Jurnalistobis, am<br />

inteligenturi profesiis ukan.<br />

Jurnalistoba marTlac aris erT-erTi yvelaze popularuli<br />

profesia mTel msoflioSi. imas ra sjobs, roca<br />

giwveven yvelaze prestiJul wveulebebze; SenTan damegobrebas<br />

cdiloben cnobili biznesmenebi, politikosebi,<br />

aristokratebi da TviT samefo ojaxebis wevrebi; Sens<br />

ekranze gamoCenas, an Sens sagazeTo publikacias mouTmenlad<br />

elis milionobiT adamiani; gigzavnian werilebs,<br />

gTavazoben nairnair momxiblav winadadebas...<br />

isic gaiTvaliswineT, rom Tqveni kariera ar aris<br />

sportsmenis an topmodelis karierasaviT swrafwarmavali<br />

_ Tqvenma varskvlavma iqneb ramdenime aTeuli wlis ganmavlobaSi<br />

ikaSkaSos!<br />

momxiblavi perspeqtivaa da amitomac ase eltvis axalgazrdoba<br />

Jurnalistis profesias.<br />

aris kidev erTi friad seriozuli mizezi _ profesiis<br />

moCvenebiTi siiole. sityva `moCvenebiTi~ SemTxveviT ar<br />

mixsenebia. presis bevri muSaki, Jurnalisti darwmunebulia,<br />

rom an TviTon aris geniosi, an misi profesiaa metismetad<br />

ubralo. mTeli ubedureba is aris, rom 90-iani<br />

wlebis saqarTvelos sinamdvile marTlac iZleoda aseTi<br />

daskvnis saSualebas. warmoidgineT oTxmilioniani evropis<br />

ganapira saxelmwifo eqvsasamde dasaxelebis gazeTiT,<br />

orasamde JurnaliT, asamde tele da radiokompaniiT, amdenive<br />

sainformacio saagentoTi, aTeulobiT pressamsaxuriTa<br />

da aTi aTasobiT JurnalistiT! advili rom ar<br />

iyos, amdeni xalxi erTbaSad rogor gaJurnalistdebao,<br />

ifiqrebT da marTalic iqnebiT. ufro konkretulad, mar-<br />

Tali iqnebiT im SemTxvevaSi, Tu namuSakars im aTeuli<br />

aTasobiT adamianisa, vinc sakuTar Tavs Jurnalists uwodebs,<br />

maRali an Tundac saSualo xarisxis produqciad<br />

miiCnevT.<br />

16


samwuxarod, sinamdvile erTob prozauli da unugeSoc<br />

kia.<br />

meoce saukuneSi saqarTvelo orjer aRmoCnda damoukidebeli<br />

qveynis rolSi da orivejer Tavisufleba mas<br />

moulodnelad daatyda Tavs. saqarTvelos sazogadoeba<br />

moumzadebeli aRmoCnda TavisuflebisTvis _ ekonomikuradac,<br />

politikuradac, fsiqologiuradac. sazogadoebis<br />

nawilma Tavisufleba aRiqva yvelafris keTebis (Tqmis),<br />

TviTnebobis, Tavxedobis uflebad. logika umartivesia _<br />

Tu Jurnalistika aris umoklesi gza Tavis gamoCenisken,<br />

xolo presa aris uZlieresi iaraRi Wkviani kacis xelSi,<br />

ratomac ar unda gavakeTo gazeTi (Jurnali, radio, televizia),<br />

Tavic gamoviCino da zogierTebs Wkuac vaswavlo?!<br />

gazeTis `keTeba~ ki Zalian iolia: iyidi sagamomcemlo kompiuterul<br />

sistemas, daiqiraveb ramdenime teqnikur muSaks<br />

da umuSevar filologs, gaivli registracias da, kaxeli<br />

mixosi ar iyos, midii!..<br />

asec moxda. saqarTveloSi arc maSin da arc didi xnis<br />

Semdeg ar arsebobda profesionali Jurnalistebis is raodeoba,<br />

romelic aseulobiT mediasaSualebas gawvdeboda..<br />

metic, ar arsebobda srulfasovani Jurnalisturi skola,<br />

sadac msmenelebs damoukidebel azrovnebas, naazrevis qa-<br />

Raldze sxartad da gasagebad gadatanis kulturas aswavlidnen.<br />

imitom ki ara, rom Cven es ar gvindoda _ sabWoTa<br />

saqarTveloSi ar iyo amis obieqturi piroba.<br />

1992 wels erT Cems kolegas ramdenime gazeTis gaer-<br />

Tianebis da maT bazaze erTi seriozuli gazeTis gamoSvebis<br />

idea SevTavaze. maSin jer kidev gulubryvilod<br />

mjeroda, rom saqarTveloSi nebayoflobiT gaerTianeba<br />

SesaZlebeli iyo. idea ki moewona, magram ise SemaTvaliera,<br />

rogorc `saerTaSoriso imperialisturi SeTqmulebis~<br />

monawile. marTlac, ra gaerTianebaze SeiZleboda fiqri,<br />

roca irgvliv yvelaferi iSleboda. daukvirdiT, Tundac<br />

gazeTebis dasaxelebebs: `Svidi dRe~ da `axali Svidi dRe~,<br />

`saqarTvelo~ da `axali saqarTvelo~, `epoqa~ da `axali epoqa~,<br />

`kabadoni~ da `axali kabadoni~, `meridiani~ da `axali<br />

meridiani~...<br />

yvelaferi es gankerZoebis, gandaganobis, usafuZvlo<br />

17


ambiciurobis maniSnebelia _ ase iyo qveyanaSi da ase iyo<br />

am qveynis presaSic.<br />

Jurnalistoba umaRles kvalifikaciasTan, mravalmxriv<br />

codnasTan, gamocdilebasa da usazRvro moTminebasTan<br />

erTad, uzarmazar yoveldRiur Sromas moiTxovs. Tu kacs<br />

RmerTma Jurnalistobis niWi uboZa, amas ra sjobs, magram<br />

niWi da sizarmace yovlad SeuTavsebeli cnebebia. Tavisi<br />

specifikis gamo, Jurnalistika ver iTmens saqmis ramdenime<br />

wuTiT gadadebasac ki. igi mTel Cvens resursebs moiTxovs.<br />

sistematuri SromiT savsebiT SesaZlebelia saSualo niWis<br />

adamiani Jurnalistikis varskvlavad iqces. isic SesaZlebelia,<br />

uniWieresi kaci arcTu sistematuri usaqmurobis<br />

gamo, JurnalistikisTvis samudamod daikargos.<br />

jer kidev `TbilisSi~ muSaobis dros Cemi kolega da megobari,<br />

levan TofuriZe dainteresda Cemi muSaobis wvrilmaniT.<br />

kerZod, amtkicebda, rom vicodi raRac saidumlo,<br />

rac saredaqcio davalebis Zalian swrafad Sesrulebis<br />

saSualebas maZlevda. Sinac mestumra. sanam levani samzareuloSi<br />

Cems meuRlesTan erTad cxovrebis amaoebaze<br />

msjelobda, sagazeTo masala movamzade da levans vaCvene.<br />

Tan `saidumloc~ gavumxile: Sen jer samuSao magidasTan<br />

jdebi da fiqrs mere iwyeb, me jer vfiqrob da samuSaod<br />

mere vjdebi-meTqi.<br />

wminda fizikuri TvalsazrisiTac Jurnalistoba sakmaod<br />

mZime samuSaoa. 90-iani wlebis bolodan mSvenieri<br />

sqesis mozRvavebam qarTuli Jurnal-gazeTebis umravlesoba<br />

mdare xarisxis flirtaobaSi CaiTria. aRarafers<br />

vambob seriozulobis qurqSi gaxveul aSkara siyalbeebsa<br />

da SeuniRbav provinciul Woriknobaze. odesRac e.w. mebrZoli<br />

gazeTebi salonuri kinklaobisa da kuluaruli<br />

angariSsworebis asparezad iqca. RmerTma damifaros,<br />

yvelafers qalebs vabralebde. ubralod, imis Tqma mindoda,<br />

90-iani wlebis miwuruls odesRac `vaJkacuri~ qarTuli<br />

presa cota feministuri gaxda-meTqi. Jurnalistad<br />

muSaoba TavisTavad gulisxmobs 24-saaTian samuSao<br />

dRes, faTerakian Tavgadasavlebs, sicocxlisTvis aSkara<br />

xifaTs, ojaxur konfliqtebs, uamrav yovlad gauTvaliswinebel<br />

SemTxvevas...<br />

18


Tbilisis zooparkSi didxans ar iyo spilo. bolos xma<br />

dairxa, kievis zooparkma Cveneburi spilos moyvarulebis<br />

interesebi gaiTvaliswinao. `Tbilisma~ patara spilos saxelis<br />

dasarqmevad konkursi gamoacxada. atyda erTi ambavi.<br />

zooparkis axali binadris Camosvlis dRec dainiSna. dekemberi<br />

iyo, cioda. saRamos rva saaTisTvis `baCo~ jer kidev<br />

ar Canda. arc aTze, arc Tormetze ar gamoCenila. mokled,<br />

redaqciis davalebidan Sin dilis xuT saaTze davbrundi<br />

_ mSieri, gayinuli da RamenaTevi.<br />

colis alersian SekiTxvas, amden xans sad jandabaSi daxetialobdio,<br />

miamitad vupasuxe, _ zooparkSi-meTqi.<br />

iqneb maCvenoT romelime coli, vinc daijerebs, rom<br />

misma qmarma dekembris susxiani Rame zooparkis binadarTa<br />

TvalierebaSi gaatara.<br />

arada, marTlac zooparkSi viyavi!<br />

`dronis~ pirveli nomeri 1991 wlis 1 ivniss gamovida da<br />

ramdenime kviraSi upopulares gamocemad iqca. imdroindel<br />

`dronSi~ moRvaweobda saqarTvelos istoriaSi, albaT,<br />

yvelaze `yoCaRi~ JurnalistebiT dakompleqtebuli<br />

gundi: arCil gogelia (redaqtori), Teimuraz qoriZe,<br />

Teimuraz metreveli, giorgi CoCiSvili, Tamar Ciqovani,<br />

soso simoniSvili, merab ratiSvili. dro Zalian mZime<br />

iyo. irgvliv moaxloebuli samoqalaqo omis mZafri suni<br />

trialebda. qveyana, faqtobrivad, rusTavelze, mTavrobis<br />

sasaxlis win ganlagebuli e. w. `karavTa qalaqidan~ imarTeboda.<br />

prezidenti Tavis gadawyvetilebebze amomrCevlebs<br />

sainformacio mitingebidan esaubreboda. ura-patriotuli<br />

lozungebiT SeiaraRebuli primitivi demagogebi yovel<br />

kuTxe-kunWulSi Tavisuflebisa da damoukideblobis<br />

sanacvlod xalxs balaxis Wamisken mouwodebdnen. Seurigebeli<br />

opozicia prezidentis da misi xelisuflebis gadadgomas<br />

moiTxovda. xelisufleba, Tavis mxriv, yovel dRe<br />

aTobiT axal agentsa da moRalates `amxelda~. masobrivi<br />

informaciis saSualebebi TiTqmis mTlianad monopolizebuli<br />

iyo xelisuflebis mier. daubrkoleblad mxolod<br />

`droni~ gamodioda.<br />

imis garda, rom samTavrobo gazeTebi, radio da televizia<br />

TiTqmis yoveldRiurad qarTveli xalxis mosisxle<br />

19


mtrad, romeliRac qveynis agentad da samSoblos moRalated<br />

momixseniebda, Cems binaSi xSirad imarTeboda daaxloebiT<br />

aseTi Sinaarsis gulTbili satelefono saubari:<br />

_ qoriZis binaa?<br />

_ diax.<br />

_ Temuri Sin aris?<br />

_ ara, jer ar dabrunebula.<br />

_ hoda, arc dabrundeba _ ukve CamovaxrCeT kojris<br />

tyeSi.<br />

aseTi da kidev ufro `tkbili~ musaifis Semdeg, nu gagikvirdebaT,<br />

Jurnalistis ojaxis wevrebma Jurnalistikisadmi<br />

yovelgvari interesi rom dakargon.<br />

Cemi Zveli da keTili megobari, teleJurnalisti guram<br />

goreliSvili pirvelidan bolo dRemde afxazeTis<br />

omSi imyofeboda da TiTqmis yoveldRiurad reportaJebs<br />

gadmoscemda sabrZolo moqmedebebis adgilebidan. ojaxis<br />

wevrebi da Cven, guramis megobrebi, gulis fancqaliT<br />

velodiT mis teleekranze gamoCenas. Zalian didi iyo<br />

sicocxlis riski _ tyvia xom aravis indobs. 1993 wlis<br />

agvisto-seqtemberSi, guramis `araoficialuri miwveviT~<br />

soxumSi mec gaxldiT da imdroindel ambebze nawilobrivi<br />

warmodgena rom SegeqmnaT, erTi mogonebis fragmentebs<br />

SemogTavazebT:<br />

Toliebze nadiroba<br />

...afxazeTSi iseTi ram moxda, mters rom ar vusurvebdiT<br />

_ erTmaneTis pirispir aRmoCndnen guSindeli megobrebi,<br />

mezoblebi, naTesavebi. am dros Znelia garkveva, vin aris<br />

mteri da vin _ moyvare. tragedias isic amZimebs, rom orive<br />

mxare Tavisive xeliT naSenebs angrevs. dangreulis xelaxla<br />

aSeneba ki odesme orives erTad mouwevs. moyvrebis mosisxleebad<br />

gadaqceva erT dReSic SeiZleba, mosisxleebis<br />

Serigebas ki didi dro da uzarmazari moTmineba sWirdeba.<br />

qarTvels da afxazs sxva samSoblo ar gaaCnia. STamomavlobis,<br />

samSoblos winaSe orive valdebulia sakuTar Tavs<br />

moerios, rogorme boRma da siZulvili daiTminos, rom<br />

mtrobiT dangreulis siyvaruliT Seneba SeZlos...<br />

20


soxumis erT-erT quCaze mowyobil improvizebul bazrobaze<br />

uTuod SeamCnevT frTamotexil da dakoWlebul<br />

mtreds. igi am ZmaTamkvleli omis simboloa.<br />

...soxumis aeroportis administraciuli Senobis gverdiT<br />

gdia TavRia kubo. isic am ZmaTamkvleli omis simboloa...<br />

_ hox, gamarjoba, guram, jima. sad xar, kaco, Txis<br />

mwvadebze rom gepatiJebodi, ratom ar wamoxvedi!<br />

_ gmadlob, Cemo batono. ager, damTavrdeba omi da mere<br />

viqeifoT.<br />

_ ki, viqeifoT, batono, mara, Txis mwvadi aRar iqneba<br />

maSvin.<br />

_ rao, ra mouvida Tqvens Txas?<br />

_ ra mouvida, Cemo guram batono da, afxazebi rom<br />

Semovidnen SromaSi*, gadevida Cemi Txa arZinbas mxares!..<br />

guram goreliSvils, saqarTvelos televiziis korespondents,<br />

soxumSi yvela icnobs. isic yvelas icnobs _<br />

rigiT mebrZolebs, meTaurebs, respublikis xelmZRvanelebs,<br />

soxumel moqalaqeebs, glexebs... icnoben ki ara, gurami,<br />

ubralod, uyvarT _ misi simamacis, obieqturobis,<br />

saqmis siyvarulisa da erTgulebis gamo.<br />

meTerTmete Tvea, afxazeTSia. omis yvela detali da niuansi<br />

icis. icis, vis ra uWirs da vin riT cxovrobs.<br />

soxumSi, sazogadod, afxazeTSi, frontis orive mxares<br />

bevri Jurnalisti muSaobs. isini mamaci adamianebi, profesionalebi<br />

arian. maT ar uWiravT xelSi iaraRi. maTi iara-<br />

Ri sakuTari Tvali, yuri, goneba da sindisia. CvenSi aseTi<br />

tradiciaa _ Jurnalistebze aravin wers, films aravin<br />

iRebs. Jurnalists aravin ajildoebs. xolo Tu vinmes Jurnalistis<br />

lanZRva-gakicxva mounda, icocxleT, qveynis<br />

amSenebeli rom iyos, misTvis erT tkbil sityvasac aravin<br />

gaimetebs.<br />

guram goreliSvili afxazeTSi didsa da pataras misi<br />

obieqturobisa da kaikacobisTvis uyvars.<br />

guramma icis, rom am obieqturobisa da kaikacobisTvis<br />

odesme iqneb dasajon kidec. ambobs, Cemi Svilebis da Cemi<br />

Tavis winaSe xom mainc marTali viqnebio.<br />

guram goreliSvili ar aris gmiri. igi patiosani kacia<br />

21


da patiosnad ixdis vals samSoblos winaSe: igi am sazareli<br />

omis istorias qmnis.<br />

afxazeTSi bevri Jurnalisti muSaobs. gansakuTrebiT<br />

aRsaniSnavia Tavganwirva adgilobrivi gazeTebis da televiziis<br />

TanamSromlebisa, romlebsac erTi wuTiTac ar SeuwyvetiaT<br />

muSaoba. maTze, albaT, odesme calke unda iTqvas<br />

da daiweros. axla mxolod erT maTganze, guram goreliSvilze<br />

giTxariT oriod sityva.<br />

nuravis gewyinebaT _ gurami Cemi Zveli, Zveli megobaria.<br />

me vamayob am megobrobiT~ (`dronis~ informacia).<br />

aqve barem imasac getyviT, rom mogvianebiT, saqarTvelos<br />

istoriaSi erT-erTi yvelaze popularuli Jurnalisti,<br />

guram goreliSvili saqarTvelos saxelmwifo<br />

televiziis mSobliuri pirveli arxidan ise ubodiSod<br />

daiTxoves, mizezic ar uTqvamT.<br />

da mainc, nu SegeSindebaT, Jurnalistoba ar aris<br />

rTuli _ mTavaria, ipovoT saWiro sityvebi saWiro azris<br />

gadmosacemad.<br />

oficialuri cnoba:<br />

gaeros adamianis uflebaTa dacvis komisiis cnobiT,<br />

1980-1999 wlebSi msoflios sxvadasxva cxel wertilSi<br />

daiRupa 2335 Jurnalisti. ugzo-ukvlod daikarga _ 201.<br />

monacemebi ar aris dazustebuli.<br />

axla, Tu jer kidev ar gadagifiqrebiaT Jurnalistobaze<br />

ocneba, gavagrZeloT saubari.<br />

mwerlebi da Jurnalistebi<br />

didi xnis winaT cnobilma qarTvelma mweralma konstantine<br />

gamsaxurdiam* brZana, Jurnalizmma waryvna mwerlobao.<br />

mweral gamsaxurdias droindeli qarTuli Jurnalistika,<br />

anu qarTuli sabWoTa Jurnalistika, ver vityvi, garyvnili-meTqi,<br />

magram ukiduresad tendenciuri rom iyo, amas wyali<br />

ar gauva. igi, rogorc yvelaferi danarCeni sabWoeTSi,<br />

komunizmis diad da absurdul mizans emsaxureboda. ufro<br />

zustad, emsaxureboda komunisturi partiis diqtatis<br />

SenarCunebas, iseve, rogorc uSiSroebis komiteti, Sinagan<br />

22


saqmeTa saministro, armia, prokuratura, sasamarTlo, raikomi,<br />

aRmaskomi, komkavSiri da... mwerlobac.<br />

oRond, Tu mwerlebi sakuTari sicocxlis riskis fasad<br />

mainc axerxebdnen antisabWoTa nawarmoebebis Seqmnas, Jurnalistebisgan<br />

amis gakeTeba ganuzomlad rTuli iyo _<br />

mrisxane cenzura gazeTidan dauyovnebliv aqrobda yovel<br />

saeWvo sityvas.<br />

ra Tqma unda, im drosac iyvnen niWieri Jurnalistebi,<br />

magaliTad, Cveni Tanamemamule rusi Jurnalisti melor<br />

sturua, magram maTi niWiereba, ZiriTadad, imaze ixarjeboda,<br />

rom `bednieri~ sabWoTa xalxisTvis rogorme `dampali~<br />

imperialisturi sistema SeeZulebina da msoflios<br />

Cagruli xalxebi Seeyvarebina.<br />

roca batoni konstantine Jurnalizmis mier mwerlobis<br />

waryvnaze (waxdenaze) saubrobda, upirveles yovlisa,<br />

im periodis presaSi gabatonebul sagazeTo enas da stils<br />

gulisxmobda. gadaSaleT sabWoTa periodis nebismieri<br />

gazeTi da mwerlis simarTleSi umal darwmundebiT:<br />

`lagodexeli meTambaqoebi udidesi SromiTi aRmavlobiT<br />

Sexvdnen skkp XXIV yrilobaze skkp centraluri<br />

komitetis generaluri mdivnis, skkp politbiuros wevris,<br />

amxanag leonid ilias Ze breJnevis* gamosvlas. amxanag l.<br />

i. breJnevis Rrma Sinaarsianma sityvam, sadac mocemulia<br />

Tanamedroveobis sruli da amomwuravi analizi, lagodexeli<br />

mSromelebi kidev erTxel da samudamod daarwmuna<br />

komunizmis diadi ideis uryevobasa da WeSmaritebaSi. amxanag<br />

l. i. breJnevis mgznebare sityviT aRfrTovanebuli<br />

lagodexelebi pirobas deben, rom momaval xuTwlian gegmas<br />

sam weliwadSi Seasruleben. sakolmeurneo mindvrebSi,<br />

brigadebSi, rgolebSi, fermebSi, partiul da komkavSirul<br />

ujredebSi imarTeba saxeldaxelo mitingebi. axali ZaliT<br />

mCqefarebs socialisturi Sejibreba. lagodexeli meTambaqoebi<br />

axal-axal SromiT nobaTebs uZRvnian Tanamedroveobis<br />

udides politikur forums, skkp XXIV yrilobas da<br />

am did forumze msoflio proletariatis udidesi beladis,<br />

amx. leonid ilias Zis gamosvlas...~<br />

SeiZleba, SevcvaloT TariRebi, gvarebi da movlenebi,<br />

magram sabWoTa epoqis sagazeTo publikaciebis paTosi<br />

23


amiT namdvilad ar Seicvleba. didi-didi, SeiZleba daaxloebiT<br />

aseTi saxe miiRos:<br />

`samtrediis abreSumis ZafsaRebi fabrikis muSa-mosamsaxureebi<br />

guSin saswrafod Seikribnen adgilobrivi partiuli<br />

komitetis iniciativiT. partkomis mdivanma, amxanagma<br />

p. sturuam damswreT gaacno skkp centraluri komitetis<br />

dadgenileba antisabWoTa elementebis, sabWoTa xalxis<br />

pirsisxliani mtrebis rikovis*, zinovievis*, kamenevis* da<br />

sxva menSevik-trockistTa dapatimrebis Sesaxeb.<br />

sityvaSi gamosulma amxanagebma erTxmad dagmes proletariatis<br />

dauZinebeli mtrebis antisabWoTa Zirgamom-<br />

Txreli saqmianoba da maTTvis sasjelis umaRlesi zoma,<br />

daxvreta moiTxoves. krebis monawileebi mquxare taSiT<br />

Sexvdnen oratorTa iniciativas da mSromelebs kidev<br />

ufro meti sifxizlisaken mouwodes, vinaidan Cvens Soris<br />

SesaZloa kidev boginobdnen Cveni klasobrivi mtrebi.<br />

krebis monawileebma mxurvaled dauWires mxari skkp<br />

centraluri komitetis dadgenilebas da aRuTqves did<br />

stalins, politbiuros, partiis centralur komitets,<br />

didi stalinis Rirseul TanamebrZols, amx. lavrenti berias*,<br />

rom...~<br />

ena marTlac saoqmo-kazionuria, stili sabWoTaa, Sinaarsi<br />

SemaZrwunebelia. swored es SemaZrwunebeli Sinaarsi<br />

gansazRvravda im epoqis Jurnalistikis stilsa da enas.<br />

es iyo mauzeris ena da stili da amaSi konkretulad vinmes<br />

dadanaSauleba, ubralod, uazrobaa.<br />

Jurnalizmma ki ar garyvna mwerloba, mmarTvelobis<br />

sabWoTa partiulma sistemam garyvna Jurnalizmic, mwerlobac,<br />

xelovnebac, zneobac da ase SevegebeT Tavisufal<br />

saqarTvelos.<br />

konstantine gamsaxurdiam, albaT, mSvenivrad icoda<br />

yvelaferi es, magram saTqmeli bolomde rom eTqva, masac<br />

ubodiSod im gzas gauyenebdnen, romelsac manamde mixeil<br />

javaxiSvili, tician tabiZe da mravali sxva gauyenes.<br />

mwerlebs, JurnalistebTan SedarebiT, uzarmazari<br />

upiratesoba aqvT _ ganusazRvreli dro da SeuzRudavi<br />

Tematika. JurnalistikaSi saqme sxvagvaradaa _ redaqciis<br />

yvela TanamSromeli da, maT Soris, misi udidebulesoba<br />

24


igiTi Jurnalisti _ SezRudulia droSic, sivrceSic da<br />

TematikiTac. rogorc wesi, Jurnalisti asrulebs davalebas<br />

mkacrad gansazRvrul Temaze, mkacrad gansazRvrul<br />

droSi da mkacrad gansazRvruli moculobiT. mokled,<br />

ase: xuTSabaTs, or saaTze, 80 striqoni, interviu akaki asa-<br />

TianTan misi politikuri mrwamsis Sesaxeb.<br />

biWi xar da, nu Seasruleb!<br />

imis miuxedavad, rom saqarTveloSi katastrofuli<br />

raodenobis (Tumca, Jurnalistebze naklebi) gamoCenili<br />

mwerali gvyavs, maT Soris ar meguleba oriodec ki, vinc<br />

Jurnalistobas moindomebda. samwuxarod, iseTebic TiTebze<br />

CamosaTvlelia, vinc Jurnalistobas SeZlebda. mwerlobasa<br />

da Jurnalistobas Soris daaxloebiT iseTive msgavsebaa,<br />

rogoric Tbilisis `guberskis~ cixesa da operis<br />

Teatrs Soris _ orive aguriTaa naSeni.<br />

mwerlebsa da Jurnalistebs Soris aris kidev erTi<br />

`pawawina~ gansxvaveba: popularuli Jurnalisti rom gaxde,<br />

amisTvis iqneb ramdenime Tvec sakmarisi iyos; mwerlis<br />

aRiarebas ki aucileblad sWirdeba momavali Taobebis<br />

dasturi.<br />

ratom kiTxuloben gazeTs?<br />

staJiani mkiTxvelebi am SekiTxvas arc sxvas da arc sakuTar<br />

Tavs arasodes ar usvamen. xom ar mogewonebaT, vinmem<br />

rom gkiTxoT _ ratom WamT? ratom ocnebobT? ratom<br />

iZinebT?..<br />

odesRac, radiosa da televiziis gamogonebamde, gazeTi<br />

masobrivi informaciis erTaderTi saSualeba iyo. internetis<br />

epoqaSi sainformacio sivrceSi usastikesi konkurencia<br />

gaCaRda da gazeTis gamomcemlebsac saqme ganuzomlad<br />

gaurTulda _ gazeTma dakarga mkiTxvelisTvis informaciis<br />

operatiulad mimwodeblis funqcia. Bbunebrivia, dReSi<br />

samjerac rom gamovides, igi radios, televizias da internets<br />

mainc ver gaejibreba. Mmagram mas, masobrivi informaciis<br />

sxva saSualebebTan SedarebiT, darCa erTi umniSvnelovanesi<br />

upiratesoba _ faqtebisa da movlenebis komentaris da<br />

25


analizis SesaZlebloba. swored es gaxlavT is saidumlo,<br />

rac gazeTs (miT ufro _ Jurnals) mrisxane metoqeebTan<br />

daundobel brZolaSi upiratesobas aniWebs.<br />

gazeTs kiTxuloben imitom, rom ukeT da swrafad<br />

gaerkvnen urTules politikur, ekonomikur, socialur,<br />

samarTlebriv... problemebSi. Aarc operatiuloba, universalizmi<br />

(iqneb, am gansazRvrebas `mravalferovneba~<br />

sjobdes!), gamocemebs Soris arsebuli mokle intervali<br />

da mkiTxvelisTvis masalebis miwodebis saSualeba (komunikacia)<br />

_ ena unda daviviwyoT. ra Tqma unda, mniSvnelovania,<br />

ras vambobT, magram kidev ufro mniSvnelovania, rogor<br />

vambobT. mSobliur saliteraturo enaze ubralod da<br />

gasagebad dawerili informacia adamianis cnobierebaSi<br />

gacilebiT Rrma kvals tovebs, vidre Tundac genialuri<br />

pirovnebis saubris unaklo sinqronuli teleTargmani.<br />

xolo Tu teleekranidan ramdenime geniosi erTdroulad<br />

gvelaparakeba, Tanac, Tu maTi genialuri azrebi erTmaneTs<br />

ar eTanxmeba, msmenelis cnobierebaze zemoqmedebis<br />

albaToba minimumamde mcirdeba.<br />

mkiTxveli gazeTs misTvis mosaxerxebel dros miubrundeba.<br />

Tu amis saWiroeba arsebobs, striqonebs Soris<br />

Camaluli azris aRmoCenasac Seecdeba, misTvis saintereso<br />

mosazrebebsac moiniSnavs da avtorisTvis Tu pasuxis gacema<br />

gadawyvita, dokumenturi masalac xelT eqneba.<br />

Tanamedrove pirobebSi (XXI saukunis dasawyiss vgulixmob)<br />

gazeTs ramdenime mizezis gamo kiTxuloben:<br />

a) codnisadmi gacnobierebuli an qvecnobieri ltolva;<br />

b) momxmarebluri (merkanteluri) midgoma, anu<br />

gazeTebidan imis Setyobis survili, rac mas (mkiTxvels),<br />

SesaZloa, Tavis profesiul saqmianobaSi gamoadges<br />

(reklama, astrologiuri prognozi, amindi, mdgomareoba<br />

safinanso birJaze, sakanonmdeblo organoebis gadawyvetilebebi,<br />

mosalodneli cvlilebebi sagadasaxado<br />

kodeqsSi...);<br />

g) wakiTxul masalebze dayrdnobiT, mkiTxvelebTan,<br />

redaqciasTan, JurnalistTan, kompaniasTan... urTier-<br />

Tobis damyarebis SesaZlebloba;<br />

26


d) Tavisufali drois racionalurad gatarebis Sesa-<br />

Zlebloba.<br />

es mosazrebebi, ZiriTadad, yubanis universitetis profesor<br />

CeredniCenkos davesesxe, romelmac, Tavis mxriv,<br />

daskvnebi rusi, evropeli da amerikeli specialistebis<br />

azris gaTvaliswinebiT gamoitana. Tavs ver davdeb, rom<br />

isini zustad miesadageba saqarTveloSi an sxva postkomunistur<br />

qveyanaSi Seqmnil viTarebas. albaT, arsebobs kidev<br />

bevri mizezi, ris gamoc adamianebi mdare xarisxis teleserialebisgan<br />

gamoTayvanebas, Jurnal-gazeTebis gulisyuriT<br />

kiTxvas amjobineben.<br />

am striqonebs im dros vwer, roca saqarTveloSi da<br />

msoflios TiTqmis yvela saqarTvelosnair (ekonomikurad<br />

dacemul da politikurad dezorientirebul) qveyanaSi<br />

ufro aqtualuria kiTxvebi _ ratom ar kiTxuloben<br />

gazeTebs? an ratom unda kiTxulobdnen gazeTebs? (merwmuneT,<br />

es kiTxvebi mTel msoflioSi mravali wlis Semdegac<br />

aqtualuri iqneba).<br />

meore kiTxva SedarebiT iolia da zemoT mas nawilobriv<br />

vupasuxeT kidec _ Tu TqvenTvis sulerTi ar aris<br />

kacobriobis bedi, Tu adamianTa sazogadoebaSi adgilis<br />

damkvidreba gsurT, gazeTebic unda ikiTxoT. Tumca, es<br />

kiTxva-pasuxi gankuTvnilia mkiTxvelebisTvis. JurnalistebisTvis<br />

ufro aqtualuria sxva kiTxva _ rogori unda<br />

iyos gazeTi, rom igi waikiTxon?<br />

Cveni valia, iseTi gazeTi (Jurnali) gamovuSvaT,<br />

romelsac adamianebi waikiTxaven, iq saTavisos mudam ipovnian,<br />

mieCvevian da daimegobreben kidec.<br />

marTlac urTulesi amocanaa.<br />

ra Tqma unda, imis imedi ar maqvs, rom am wignis wakiTxvis<br />

Semdeg, mcirericxovan saqarTveloSi moRvawe uricxvi<br />

ambiciuri redaqtori kalams gadadebs da aleqsandre<br />

yazbegiviT, mecxvareobas daiwyebs. Tu vinme zogierT<br />

rCevas gaiTvaliswinebs da sakuTari gazeTis warumateblobas<br />

mTlianad prezident SevardnaZes, jorj soross*<br />

an ararsebul saerTaSoriso masonur organizacias ar<br />

gadaabralebs, esec kargi iqneba.<br />

1992 wlis bolos Tu 93-is dasawyisSi prezident Se-<br />

27


vardnaZis yofilma kompartielma TanamebrZolma, ukve<br />

gardaqmnil-gardasaxulma, albaT, prezidentisve davalebiT,<br />

qveynis masStabiT yoveldRiuri, damoukidebeli<br />

sazogadoebriv-politikuri gazeTis gamoSveba gadawyvita.<br />

Catarda raRac Sinauruli konkursic. masSi ori SemoqmedebiTi<br />

jgufi vmonawileobdiT. Jiurisa da uzenaesi<br />

msajulis roli TviTon im partiulma bosma ikisra.<br />

daTqmul dros warvadgineT Cveni koncefcia gazeTis<br />

sanimuSo nomerTan erTad. axla, am ambidan mravali wlis<br />

Semdeg vici, rom Cvens koncefcias bevri nakli hqonda, magram<br />

es iyo mainc cenzurisgan Tavisufali, damoukidebeli<br />

gazeTis Seqmnis mcdeloba. bosi (sxvaTa Soris, arcTu<br />

uniWo adamiani) yuradRebiT gaecno Cvens mosazrebebs da<br />

Tavisic gagvacno. misi Rrma rwmeniT, gazeTi unda yofiliyo<br />

Tavisufali da damoukidebeli, oRond unda darqmeoda<br />

`moqalaqe~ (imdroindeli mmarTveli partiis, `moqalaqeTa<br />

kavSiris~ analogiiT), redaqcia unda dakompleqtebuliyo<br />

amave partiis TanamgrZnobi JurnalistebiT, gazeTSi unda<br />

gatarebuliyo partiis `generaluri xazi~, gamosaqveynebeli<br />

masalebi unda SeTanxmebuliyo partiis Sesabamis instanciebTan<br />

da, rac mTavaria, gazeTis umTavresi mizani<br />

da daniSnuleba `axleburi azrovnebis~, `demokratizmis<br />

principebis~, maSin uRmerTod eqspluatirebuli `pluralizmis~<br />

damkvidreba, samoqalaqo sazogadoebis CamoyalibebisTvis<br />

xelSewyoba unda yofiliyo! gazeTis gamocemas<br />

prezidentis fondi daafinansebda.<br />

vcade misTvis amexsna, rom partiuli gazeTi ver iqneboda<br />

verc Tavisufali da verc damoukidebeli; verasodes<br />

ver moaxerxebda sazogadoebis interesebis gamoxatvas,<br />

ver moixveWda popularobas da ganwiruli iqneboda warumateblobisTvis.<br />

imis axsnac vcade, rom fulis da drois<br />

uqmad xarjva ar Rirda.<br />

moviSvelie kidev bevri argumenti; visaubreT, zogadad,<br />

Tavisuflebasa da damoukideblobaze; forToxlis wvenic<br />

blomad davlieT. bosi Seuvali iyo _ erT-erTi didi qarxnis<br />

partiuli komitetis mdivnobisas, mravaltiraJian<br />

gazeTs vuSvebdi da presis avan-Cavani Tqvenze nakleb ar<br />

momexsenebao.<br />

28


unebrivia, ver SevTanxmdiT, magram male erTi saxeliani<br />

Jurnalistis redaqtorobiT `moqalaqe~ mainc<br />

gamovida. man sul weliwadnaxevars icocxla da usaxelod<br />

gardaicvala. misi bedi Semdeg bevrma aranakleb ambiciurma<br />

gamocemamac gaiziara. maT Soris aRmoCnda miliardel<br />

badri patarkaciSvilis media-holdingi `mTavari gazeTi~.<br />

es savsebiT logikuri iyo, radgan, rogorc zemoTac vTqvi,<br />

mkiTxvels ainteresebs problemebis originalurad gadawyvetis<br />

mcdeloba, gansjis procesSi uSualo monawileoba<br />

da ar ainteresebs romelime partiuli bosis kabinetSi<br />

SeTxzuli ualternativo receptebi.<br />

`mTavaris~ gakotrebis mTavari mizezebi gaxldaT misi<br />

sruli dezorientacia, xelisuflebisTvis `koWis gorebis~<br />

dauZleveli survili; redaqciis `samzareuloSi~<br />

`zemodan~ sistematuri da uxeSi Carevebi; SemoqmedebiTi<br />

kadrebis `sandoobis~, `erTgulebis~ da politikuri principebis,<br />

anu sruli uprincipobis mixedviT SerCeva. Sedegad,<br />

media-holdingis xelmZRvanelobaSi aRmoCndnen simpaTiuri,<br />

ganaTlebuli da seriozuli presisTvis yovlad<br />

Seuferebeli adamianebi, mokled _ profanebi.<br />

iyo, ra Tqma unda, sxva mizezebic: araswori menejmenti,<br />

Sefasebis kriteriumebis ararseboba, sistematuri<br />

rubrikaciis ugulebelyofa, davalebaTa Sesrulebis<br />

dabali done da, rogorc deil karnegi* ityoda, sxva<br />

`didi wvrilmani~. magram misi tragediis mTavari mizezi<br />

mainc misive sworxazovani partiuloba iyo. gTxovT,<br />

mendoT _ likvidaciamde cota xniT adre, mflobelTa<br />

davalebiT, holdingis warumateblobis mizezebi sakmaod<br />

safuZvlianad Seviswavle. am gamocemaze ase dawvrilebiT<br />

imitom giambeT, rom igi, imJamindeli qarTuli<br />

sinamdvilis gaTvaliswinebiT, sakmaod kargad iyo dafinansebuli.<br />

sanam gazeTs an Jurnals gamoscemdeT, kargad unda<br />

moifiqroT, vin iqneba Tqveni ZiriTadi mkiTxveli _<br />

fe r meri, pedagogi, aristokrati, biznesmeni, azartuli<br />

TamaSebis trfiali, Tineijeri, civsisxliani berikaci,<br />

inteleqtuali usaqmuri, Tu yvela erTad. isic<br />

unda icodeT, sad gavrceldeba Tqveni gazeTi _ mTel<br />

29


planeta ze, mTel qveyanaSi, regionSi, kolejSi, Tu qarxnis<br />

saqmian ezoSi.<br />

sasurvelia, gazeTs sakuTari saxe hqondes. es ar niSnavs<br />

raRacis gamogonebas. saubaria dizainze, formatze,<br />

rubrikebze... mokled, vizualur mxareze. ra Tqma unda,<br />

forma unda Seesabamebodes Sinaarss. sabavSvo gamocemebisTvis<br />

damaxasiaTebeli `siWrele~ sasacilo da damRupvelia<br />

seriozuli presisTvis. iseve, rogorc SeuZlebelia<br />

yviTeli presisTvis damaxasiaTebeli dizainis sazogadoebriv-politikuri<br />

gazeTisTvis misadageba.<br />

gazeTis iersaxis xSiri da radikaluri cvla Zalian saxifaToa<br />

_ mkiTxvels dakargav an, Tu ar gyavs, ver SeiZen.<br />

amis mizezi ubraloa _ mkiTxveli eCveva gazeTs. amitom<br />

cvlilebebi auCqareblad unda ganxorcieldes. albaT,<br />

isic unda iTqvas, rom Telavel mkiTxvels iaponiis sanapiroebTan<br />

qariSxal `ivanis~ mier datrialebul tragediaze<br />

metad kurdRelaurSi mosuli setyvis Sedegebi an eqim<br />

levan jamruliZis ojaxuri ambebi ainteresebs. rogorc<br />

giTxariT, Zalian didi mniSvneloba aqvs menejments, redaqtorebis,<br />

Jurnalistebis, redaqciis muSaobis stils,<br />

profesionalizms, teqnikur SesaZleblobebs da a. S.<br />

Tumca, mTavari mainc fulia. miT ufro, Tu cxovrob im<br />

qveyanaSi, sadac mkiTxvelTa udidesi umravlesoba umZimesi<br />

arCevanis winaSe dgas _ an gazeTi, an puri.<br />

gazeTis damoukideblobas, ZiriTadad, misi finansuri<br />

damoukidebloba gansazRvravs da ara Semsruleblebis<br />

niWi, mondomeba da ambicia. Cemi, Jurnalistis, Tavisufleba<br />

da damoukidebloba, kanoniT CemTvis moniWebuli uflebebi,<br />

samwuxarod, gazeTze ar vrceldeba.<br />

Tavis motyuebas veravin dagiSliT, magram imis imedi nu<br />

geqnebaT, rom deklarirebuli TavisuflebiT mkiTxvels<br />

moatyuebT. Tanac, politikuri ambiciebis armqone fuliani<br />

mecenatis moZebnac Zalian Znelia...<br />

Tumca, arc xelis Caqneva Rirs _ ocdameerTe saukunis<br />

miwurulisTvis yvelaferi kargad iqneba.<br />

30


Tavi II<br />

yovlismcodne Jurnalistebi...<br />

rogor movamzadoT sagazeTo masala<br />

amaze ukve visaubreT: Jurnalistis profesia axalgazrdobas<br />

sakuTari cxovrebiseuli gamoucdelobisa da profesiis<br />

moCvenebiTi romantikulobis gamo moswons _ me,<br />

Jurnalisti qariviT Tavisufali var: vakeTeb, rasac minda,<br />

mivdivar, sadac minda, Sevxvdebi, visac minda...<br />

marTlac momxiblavi perspeqtivaa, Tu davumatebT, rom<br />

Tqven ukve gicnoben popularuli politikosebi, samxedro<br />

pirebi, sportsmenebi, holivudis varskvlavebi da kriminaluri<br />

samyaros warmomadgenlebic ki.<br />

iqneb odesme marTlac ase moxdes, magram sinamdvile romantikisTvis<br />

adgils ar tovebs. warmoidgineT, aseTi tipiuri<br />

viTareba: dilis saredaqcio TaTbirze Jurnalistebs<br />

davalebebs aZleven _ TbilisSi msoflio saxelis primabalerina<br />

nino ananiaSvili Camosula; saxelganTqmul nino<br />

ramiSvils oTxmoci weli Sesrulebia; filarmoniaSi legendaruli<br />

rastropoviCi* daukravs; Tbilisis `dinamo~<br />

inglisur `vest hems~ eTamaSeba; Sinagan saqmeTa ministri<br />

Tanamdebobidan gadamdgara; disidenti merab kostava<br />

cixidan gamouSviaT; avWalis koloniaSi patimrebis amboxi<br />

dawyebula...<br />

marTlac mdidari arCevanis gaqvT, magram davalebebs<br />

xom redaqtori iZleva! hoda, es `diqtatori~ redaqtori<br />

gavalebT moamzadoT sagazeTo masala Sromis saministros<br />

erT-erT CinovnikTan. SegiZliaT uari TqvaT am arcTu<br />

prestiJuli davalebis Sesrulebaze, magram gaiTvaliswineT,<br />

rom aseT SemTxvevaSi, redaqtorsac SeuZlia uari Tqvas<br />

TqvenTan TanamSromlobaze. ufro gasagebad _ savsebiT<br />

SesaZlebelia, umuSevari darCeT. Tqvenc beds urigdebiT.<br />

metic, cdilobT am davalebidan rac SeiZleba meti<br />

`gamowuroT~.<br />

31


iwyebT informaciis Segrovebas baton vaxtangze _ pirobiTad<br />

ase davarqvaT Cinovniks. kolega-Jurnalisti<br />

gkarnaxobT, rom am saministros sazogadoebasTan urTierTobis<br />

ganyofilebaSi muSaobs misi Tanakurseli qalbatoni,<br />

romelsac SeuZlia informacia mogawodoT am<br />

pirovnebaze. xvdebiT qalbaton lizas da arkvevT, rom batoni<br />

vaxtangi am Tanamdebobaze Turme, sul ori weliwadia<br />

muSaobs. manamde jer mZRoli yofila, mere garaJis gamge.<br />

imave qalbaton lizasTan arkvevT, rom Tqveni momavali<br />

respondentis Taobaze saintereso informacia SeiZleba<br />

mogawodoT saministros garaJis yofilma gamgem, romelic<br />

amJamad siRnaRSi cxovrobs.<br />

miemgzavrebiT siRnaRSi. xvdebiT baton nikos, romelsac<br />

iqaurebi `wiwkanas~ saxeliT icnoben. mas jer ar unda<br />

warsulis gaxseneba, magram, mere, mwvadze da Wiqa Rvinoze<br />

friad saintereso ambebs hyveba. ho, kinaRam damaviwyda:<br />

ecadeT, ar gamoiyenoT diqtofoni, miT ufro _<br />

videoteqnika, informacia ar CaiweroT. Tqvens xelSi<br />

danaxuli raime teqnika, TviT avtokalamic ki, mosaubres<br />

Tqvens mimarT erTgvari SiSiT da undoblobiT<br />

ganawyobs. mas, arc meti, arc naklebi, policiis an sasamarTlos<br />

asociaciebi uCndeba. iwyebs sityvebisa da<br />

movlenebis SerCevas. mokled, fsiqologiuri diskomforti<br />

eqmneba. maS, yvelafers rogor daimaxsovrebT?<br />

_ Zalian kargad! _ mTavaria, saubris dros SeZloT<br />

yuradRebis koncentracia. gaxsovdeT, rom Tqven aq<br />

CamoxvediT samuSaod da ara drois satareblad. saubris<br />

Semdeg, ecadeT, gaixsenoT yvelaferi, rasac, Sesa-<br />

Zloa, saqmesTan raime kavSiri hqondes. isic gaxsovdeT,<br />

vidre masala ar mogimzadebiaT, ar arsebobs araviTari<br />

meorexarisxovani informacia _ yvelaferi pirvelxarisxovania.<br />

mokled, Zia wiwkana, odesRac garaJis gamge, axla ki fermeri-mevenaxe<br />

giambobT, rom batoni vaxtangi, metsaxelad<br />

`maRazia~, misi gare biZaSvili da Tanasoflelia. vidre<br />

dedaqalaqSi Cavidoda, Rvinis qarxanaSi Sofrad muSaobda.<br />

32


dabadebulia 1945 wels. hyavs coli da sami Svili. ganaTlebulia.<br />

kargi oratori da saintereso mosaubrea. xSirad<br />

cruobs, oRond, SeniRbulad. roca aqaur ufrosobasTan<br />

saqme gafuWebia, dasaxmareblad wiwkanasTan misula. masac<br />

saministros garaJSi mouwyvia. sul male ministrs moxvedria<br />

TvalSi da mis pirad Sofrad gadasula. mere imdeni<br />

uqnia, Tavisi keTilismyofeli wiwkana garaJis gamgeobidan<br />

mouxsnevinebia da misi adgili daukavebia. mere sameurneo<br />

ganyofilebis ufrosad da, sabolood, ministris moadgiled<br />

dauwinaurebiaT.<br />

Zia wiwkanas TqmiT, vaxtangi-maRazia niWieri, Tumca<br />

daundobeli da orpiri kacia. saqme, romelic abaria, ar<br />

icis, magram amas SesaniSnavad faravs moCvenebiTi seriozulobiTa<br />

da simkacriT. tipiuri karieristia. icis ufrosobasTan<br />

Tavis daWera. Tu dasWirda, arc qrTamis aRebasa<br />

da gacemaze ambobs uars. kargad mReris. male Tvreba<br />

da sakuTar moqmedebaze yovelgvar kontrols kargavs.<br />

amis gamo xSirad Zalian uxerxul mdgomareobaSi vardeba.<br />

TanamSromlebs ar uyvarT da zurgs ukan dascinian kidec.<br />

ras ityviT, sakmaod msuye informaciaa, ara? axla igi<br />

unda SeamowmoT da gaamdidroT. amitom kvlav saministro-<br />

Si midixarT. oRond, Zalian frTxilad moqmedebT. iqaurma<br />

TanamSromlebma unda icodnen, rom Tqven iq ukeTilSobilesi<br />

mizniT mixvediT.<br />

gaxsovdeT, rom ganawyenebuli TanamSromlebi ufro sebis<br />

mimarT maincdamainc didi obieqturobiT ar gamoirCevian.<br />

amitom unda imoqmedoT e.w. `ormagi dazRvevis~ principiT<br />

_ SeagrovoT cnobebi momxreebisganac da mowinaaRmdegeebisganac.<br />

gansakuTrebiT, Tu saqme exeba raime<br />

kriminalur istorias. Tu orive mxaris mosazrebebi gaqvT,<br />

maTi Sejereba da daskvnis gamotana Tqvens gonebamaxvilobaze,<br />

gamocdilebaze da, rac mTavaria, Tqvens sindiszea<br />

damokidebuli. SesaZloa, Cvens pirobiT gmirze, baton vaxtangze<br />

Segrovebuli informacia TavisTavad saintereso<br />

iyos, magram vidre masalas amzadebT, igi iqneb pensiaze gavides,<br />

an raime ubedureba daatydes Tavs. aseT SemTxvevaSi,<br />

33


Tqveni naSromi wyalSi gadayrilad CaTvaleT _ profesiuli<br />

interesis garda amqveynad arsebobs kidev zneoba.<br />

Cvens SemTxvevaSi yvelaferi wesis da rigis mixedviT<br />

midis. ukve xelTa gaqvT sakmaod seriozuli informacia<br />

Tqveni momavali respondentis bavSvobis, swavla-gana-<br />

Tlebis, xasiaTis, ojaxuri da samsaxurebrivi mdgomareobis,<br />

interesebis Sesaxeb. sagazeTo masalaSi, ra Tqma unda,<br />

yvelaferze ar ilaparakebT, magram am codniT SeiaraRebuli<br />

midixarT baton vaxtangTan. savsebiT SesaZlebelia,<br />

man Tqvenze gacilebiT ukeTesi STabeWdileba moaxdinos,<br />

vidre elodiT. ase iqneba, Tu ise, Tqven daaxloebiT iciT,<br />

`ra enaze~ unda esaubroT respondents. iciT, rogor unda<br />

dauxatoT mkiTxvels misi portreti. Tqven valdebuli<br />

xarT ukuagdoT yvela saeWvo informacia, romelic respondentis<br />

sasargeblod ar laparakobs _ adamians isedac<br />

bevri nakli aqvs da raimes mikereba sulac ar aris<br />

aucilebeli. winaswar miRebuli informacia gexmarebaT<br />

pirovnebis xasiaTis gasaxsnelad, am pirovnebis `gasaSiSvleblad~.<br />

daaxloebiT aseTi principiT moqmedebs msoflios<br />

yvela kvalificiuri da sindisieri Jurnalisti. Tumca,<br />

amqveynad arc usindiso daileva, magram maTze, modi, nu<br />

vilaparakebT.<br />

da kidev erTi _ nu daiviwyebT, rom Tqven, Jurnalists,<br />

ubralo mokvdavTa (Tundac es `ubralo~ qveynis<br />

prezidenti iyos) winaSe didi upiratesoba gaqvT da amis<br />

borotad gamoyeneba ar SeiZleba. aseTma erTaderTma<br />

SemTxvevamac ki, SesaZloa, samudamod daRupos Tqveni<br />

Jurnalisturi kariera. presa ar SeiZleba iyos wvrilmani<br />

angariSsworebis sarbieli.<br />

informacia Segrovebulia, STabeWdileba Camoyalibebulia.<br />

axla wminda teqnikuri mxare rCeba _ am yvelafris<br />

qaRaldze gadatana. Tu rogor keTdeba es, amis nimuSad<br />

SemogTavazebT 1991 wlis seqtemberSi rusul `nezavisimaia<br />

gazetaSi~ gamoqveynebul intervius saqarTvelos ma-<br />

Sindel prezident zviad gamsaxurdiasTan.<br />

34


avtoportreti<br />

_ batono zviad, Tqven diqtatori brZandebiT?<br />

_ ai-ai! romeli diqtatori da romeli diqtatoruli<br />

reJimi aitans anarqias, rac aq xdeba _ gesmiT? erTi Setakeba<br />

iyo...<br />

_ 2 seqtembers? te-es-enma uCvena.<br />

_ diax. da maSinac milicias SeeSinda, roca dauwyes cema<br />

da qvebis srola, TviTon haerSi isroda.<br />

_ iq xom daWrilebic iyvnen...<br />

_ amisTvis miliciasac vsjiT. meti ra vqnaT? isini ki...<br />

axla amuqeben, TiTqos es sisxliani reJimi, diqtatoruli<br />

reJimia... da ase Semdeg.<br />

SegaxsenebT, rom CvenTan bevrad meti demokratiaa, vidre<br />

safrangeTSi, amerikis SeerTebul StatebSi da... sadac<br />

gnebavT! arc erTi demokratiuli saxelmwifo ar aitans<br />

imas, rasac Cven vitanT, gesmiT?<br />

_ ese igi, Tqven guli gtkivaT da es yvelaferi<br />

gawuxebT?<br />

_ cotaTi mawuxebs, roca xedav, rom diqtatoris iarliys,<br />

ris winaaRmdegac vibrZodi mTeli cxovreba, me makereben,<br />

me ki ar damimsaxurebia _ ai, es...<br />

_ `svobodam~ gadmosca Tqveni gamosvla Tbilisis mitingze,<br />

sadac Tqven xalxs mouwodebdiT _ sityva-sityviT<br />

_ `opoziciis Caqolvas~. rogor SeiZleba ase iyos?<br />

_ absoluturi sigiJea! msgavsi ram ar yofila. albaT<br />

vTqvi, rom opozicia gvesvris qvebs da, ai, es gadaasxvaferes,<br />

viTom Cven vesvriT... erTaderTi, rac vTqvi, rom _ Cven ar<br />

avitanT... mokled, Tu isini samxedro Zaladobas mimarTaven,<br />

ai, maSin miiReben pasuxs. da es bunebrivia. maT ki axla aiCemes:<br />

ai, Zaladobisken mouwodebso! me ki mxolod is vTqvi, rom<br />

SeiaraRebul Zaladobas pasuxs gavcemT. ai, meti araferi.<br />

_ Tqven akrZaleT `nezavisimaia gazeta?~<br />

_ me mgoni, mainc gamodis... magram cotaTi gvawyenina<br />

Tqvenma warmomadgenelma brolaZem. Cven moviTxovT brolaZis<br />

Secvlas. es araobieqturi Jurnalistia.<br />

_ anu, Tqven intervius aZlevT gazeTs, romelic Tavadve<br />

akrZaleT?<br />

35


_ SemdgomSi Cveni megobruli urTierToba `nezavisimaia<br />

gazetasTan~ isev aRdgeba. yvelaferi brolaZis gamo<br />

moxda. araobieqturi informacia dabeWda.<br />

_ romeli?<br />

_ miWirs axla giTxraT. ar maxsovs. CvenTan yvelafer<br />

amaze prescentri reagirebs. is pasuxobs.<br />

_ da sad aris `izvestia~ da `komsomolka?~ isini ratom<br />

ar gamodian?<br />

_ imitom, rom iqac `velur~ raRaceebs beWdaven.<br />

_ Tqveni SexedulebiT, arsebobs gazeTi, romelic saqarTveloze<br />

simarTles wers?<br />

_ ruseTis?<br />

_ an centraluri.<br />

_ me ar minaxavs. simarTle giTxraT... yvelaferi arc<br />

vici, TviTon saqarTveloSi aris obieqturi gazeTebi. magram<br />

aris, ra Tqma unda, provokatorulic.<br />

_ ra ultimatumi wagiyenes samxedroebma?<br />

_ upirvelesad, sabWoTa xelisuflebis, komunisturi<br />

reJimis aRdgena da damoukideblobis gauqmeba...<br />

_ maT surdaT, Tqven komunisti gamxdariyaviT?<br />

_ ai... TiTqmis es. me vuTxari, rom Cven suverenuli saxelmwifo<br />

varT, rom es ar SegviZlia... aseTi dialogi iyo. magram<br />

isini pirdapir imuqrebodnen, rom daiwyebdnen gvardiis<br />

dapatimrebas. me vuTxari: `ver gabedavT amis gakeTebas,<br />

radgan Cven gvardias ukve miliciis statusi mivaniWeT~.<br />

anu gvardia darCa, rogorc iyo, mxolod qaRaldze moxda<br />

es, maT ki axla aiCemes, rom gvardia davSale. es tyuilia...<br />

_ rogor afasebT ruseTis pozicias CrdiloeT da<br />

samxreT oseTis gaerTianebis Sesaxeb?<br />

_ es provokaciuli gancxadebaa, pirdapiri Careva Cvens<br />

Sinaur saqmeebSi.<br />

_ pasuxs gascemT?<br />

_ ra Tqma unda, gavcemT. xval parlamenti ikribeba.<br />

_ mainc vin awyobs aseT `provokaciebs~, batono zviad?<br />

rogor fiqrobT?<br />

_ Sovinistebi. imperiuli Zalebi.<br />

_ kremlis agentebi?<br />

_ ar gamovricxav.<br />

36


_ ras grZnobT, roca parlamentSi Seuracxyofas gayeneben?<br />

_ diax, ra Tqma unda, aRSfoTebuli var, magram ar minda<br />

sisxlis samarTlis saSualebebi gamoviyeno... prezidentis<br />

SeuracxyofisTvis kanoni ki arsebobs, magram sindisi xom<br />

unda iqonion?<br />

_ magram roca Tqven TviTon SeuracxyofT parlamentSi<br />

Tqvens mowinaaRmdegeebs?<br />

_ iciT, isini zogjer maiZuleben, vupasuxo. magram yovelTvis<br />

veZeb gamosavals. minda davijero, rom es SesaZlebelia<br />

da yoveli ZaliT vcdilob.<br />

_ gasagebia... mainc aqamde ratom ar mieciT glexebs miwa.<br />

gorbaCovmac ki gaakeTa es. Tqven opozicia brals gdebT,<br />

rom privatizacias ar iwyebT...<br />

_ tyuilia! ara-ara, es tyuilia!.. magram saWiroa<br />

sakanonmdeblo safuZveli. Cven axlaxans miviReT kanoni.<br />

gavakeTebT.<br />

tatiana malkina, andrei karaulovi (`nezavisimaia<br />

gazetas~ informacia).<br />

umaRlesi kvalifikaciis orma Jurnalistma, iuridiuli<br />

Jargoni rom moviSvelio, jvaredini dakiTxvis qarcecxlSi<br />

gaatara politikur intrigebSi gamoucdeli prezidenti<br />

da mkiTxvels misi namdvili saxe daanaxa. da es moxerxda am<br />

pirovnebis winaswari safuZvliani SeswavliT.<br />

kidev erTi `patara~ Strixi _ am intervius saTauri.<br />

ufro vrclad saTaurebze momavalSi visaubrebT (Tu manamde<br />

am wignis gacnobis survili ar gagiqraT!), magram naxeT,<br />

ras arqmeven avtorebi am intervius _ `avtoportreti~.<br />

amiT maT `nezavisimaia gazetas~ mravalmilionian auditorias<br />

araorazrovnad mianiSnes, Cven, batonebo, araferi<br />

gamogvigonia, arc raime Segvilamazebia, arc raime dagvimaxinjebia,<br />

ubralod, respondentisve xeliT Seqmnili avtoportreti<br />

SemogTavazeTo.<br />

marTlac SesaSuri profesionalimzi da gonebamaxvilobaa.<br />

sxvisi portretis SeqmniT garTulebs isic nu dagaviwydebaT,<br />

rom Tqveni yoveli Jurnalisturi naSromi<br />

Tqvenive (avto)portreticaa.<br />

37


yovlismcodneoba saSiSi senia<br />

erTxel saqarTvelos meore prezidentma eduard SevardnaZem<br />

miiRo friad originaluri gadawyvetileba _<br />

yovel orSabaTs JurnalistisTvis mieca radiointerviu.<br />

prezidenti, albaT, fiqrobda, rom aseTi nabiji mas xalxis<br />

masebTan daaaxloebda. orSabaTis interviu yovelTvis<br />

erTsa da imave Jurnalists mihyavda.<br />

qalbatoni Jurnalisti amave dros gaxldaT prezidentis<br />

pressamsaxuris TanamSromeli*, xSirad xvdeboda Tavad<br />

prezidents, mis momxreebs da opozicionerebsac. igi<br />

zedmiwevniT kargad icnobda prezidentis uaxloes garemocvas,<br />

trialebda TiTqmis yvela politikuri movlenis<br />

centrSi. bunebrivia, mis gankargulebaSi iyo uzarmazari<br />

informacia. amitomac Tu gamoucdelobis gamo, Zalze<br />

swrafad irwmuna, rom SeeZlo TviTonve epasuxa prezidentisTvis<br />

dasmul TiTqmis yvela kiTxvaze. albaT, amis gamoc<br />

iyo, rom `orSabaTis intervium~ male dakarga aqtualoba,<br />

msmenelma ki _ misadmi yovelgvari interesi. prezidentis<br />

interviu anekdotebis wyarod iqca. kiTxva-pasuxi daaxloebiT<br />

ase gamoiyureboda:<br />

kiTxva: batono prezidento. amas winaT, prezident klintonTan*<br />

Sexvedrisas aRniSneT, rom gaerom ufro moqnili<br />

da mkacri politika unda gaataros separatizmis gamovlinebaTa<br />

winaaRmdeg. Tqven agreTve brZaneT, rom gaero<br />

sakmaod `zanti~ organizaciaa da uWirs gadawyvetilebis<br />

operatiulad miReba. aseTi moqmedeba, dameTanxmebiT,<br />

xels uwyobs separatistul moZraobas. gaero rom operatiulad<br />

moqmedebdes, saqarTvelo didi xania moagvarebda<br />

problemebs afxazeTTan, azerbaijani _ mTian yarabaRTan,<br />

ruseTi _ CeCneTTan da ase Semdeg. Tqveni azriT, unda<br />

gardaqmnas Tu ara muSaoba gaerom, unda hyavdes Tu ara<br />

mas mobiluri samxedro Zala, unda SeeZlos Tu ara gadawyvetilebis<br />

swrafad miReba?<br />

pasuxi: diax, marTali brZandebiT.<br />

prezidenti aseT lakoniur pasuxs iqneb arc iZleoda,<br />

magram igi Zalian xSirad iZulebuli iyo, ubralod, `gadaemRerebina~<br />

Jurnalistis naTqvami, vinaidan Tavis kiTx-<br />

38


vaSi Jurnalistma ukve Tqva pasuxis yvela SesaZlo versia<br />

da prezidents saTqmeli TiTqmis ar dautova.<br />

Jurnalistebs, maT Soris sakmaod cnobil Jurnalistebsac,<br />

xSirad eCvenebaT, rom mkiTxvels raime Temaze maTi<br />

saubari ufro ainteresebs, vidre am saqmis specialistisa.<br />

didi xnis winaT, saqarTvelos televiziis pirveli<br />

arxiT gadaicemoda klasikuri musikisadmi miZRvnili gadacemaTa<br />

cikli. wamyvani SesaniSnavad erkveoda klasikur<br />

musikaSi da gadacemasac mSvenivrad uZRveboda. magram mayureblisa<br />

da msmenelisTvis gaugebari iyo am gadacemaSi miwveuli<br />

specialistis monawileoba _ mTeli gadacemis ganmavlobaSi<br />

igi an ubrad ijda an, Tu wamyvani raimes hkiTxavda,<br />

umalve sityvas CamoarTmevda da sakuTar SekiTxvas<br />

TviTonve pasuxobda.<br />

Tavisi sityvaZunwobiT cnobil saqarTvelos samxedro<br />

ministrs, general TevzaZes erTma teleJurnalistma daaxloebiT<br />

aseTi Sinaarsis SekiTxva dausva:<br />

_ batono ministro, qveynis wlevandeli samxedro biujeti<br />

...milioni laria. es Tanxa jaris mxolod gamokvebisTvisac<br />

ki ar aris sakmarisi. iaraRis SeZenasa da samxedro<br />

momzadebaze laparakic zedmetia. ara gvyavs saSualo da<br />

umcros meTaurTa Semadgenloba. amas zed daerTo biujetis<br />

sekvestri, romelmac Tqveni uwyebis finansuri Sesa-<br />

Zleblobebi kidev 30 procentiT Seamcira. aseT viTarebaSi,<br />

SevZlebT Tu ara dakarguli teritoriebis iaraRis<br />

ZaliT dabrunebas?<br />

Jurnalistma am SemTxvevaSic yvelaferi icis, yvelafe<br />

rs ambobs da `sawyal~ ministrs saTqmels arafers<br />

utovebs. amitom generlis pasuxic ukiduresad lakoniuri<br />

da groteskulia:<br />

_ Tqven ras fiqrobT?<br />

erT-erTi saprezidento arCevnebisas saqarTvelos<br />

televiziis pirveli arxiT gadaica vrceli interviu SevardnaZesTan.<br />

aq ucnauri, ra Tqma unda, araferia. ufro<br />

zustad, araferi iqneboda, erTi garemoeba rom ara _ interviu<br />

moqmedi prezidentis da momavali asprocentiani<br />

prezidentis, eduard SevardnaZis uaxloes mrCevels, gela<br />

Carkvians mihyavda.<br />

39


etyoba, viRac Zalian `Wkvianma~ urCia prezidents,<br />

rom Tu intervius Carkviani waiyvanda, es amomrCevelTa<br />

TvalSi ufro prestiJulad gamoCndeboda. sinamdvileSi,<br />

folkloridan kargad cnobili gugulisa da mamlis dialogi<br />

gamovida _ korespondenti sami saaTis ganmavlobaSi<br />

ganuwyvetliv xotbas asxamda respondents. am gadacemiT,<br />

savaraudoa, SevardnaZem amomrCevelTa ramdenime aTeuli<br />

aTasi xma dakarga.<br />

aseTi magaliTebis moyvana msoflios yvela qveynis<br />

presidan SeiZleba. mdidari informacia xSirad acdunebs<br />

xolme Jurnalists _ gazviadebul warmodgenas uqmnis<br />

sakuTar SesaZleblobebze. mas xSirad aviwydeba (an Segnebulad<br />

iviwyebs!), rom mkiTxvels samxedro ambebis Sesaxeb<br />

Jurnalistisaze metad generlis azri ainteresebs,<br />

politikis Sesaxeb _ prezidentisa, maTematikis Sesaxeb<br />

_ maTematikosisa, fexburTis Sesaxeb _ mwvrTnelisa da<br />

a.S. Tu ar gsurT, sasacilo viTarebaSi aRmoCndeT, nu<br />

ecdebiT sakuTari codnis demonstrirebas _ es Tqveni<br />

naweridan Tu naTqvamidan isedac gamoCndeba. imasac nu<br />

daiviwyebT, rom arian adamianebi, visac nebismier darg-<br />

Si Tqvenze ganuzomlad meti informacia aqvT.<br />

bevrma Jurnalistma sakmaod kargad icis fsiqologia,<br />

filosofia, istoria, politologia, samxedro saqme da a.S.<br />

SeuZlia swori daskvnebis gamotana da momavlis winaswarmetyvelebac<br />

ki. Tu gaviTvaliswinebT, rom Jurnalists,<br />

parlamentis wevrisgan gansxvavebiT, ara hyavs oponenti,<br />

romelic dauyovnebliv miuTiTebda Secdomaze, marTlac<br />

didia sakuTari codna-ganaTlebiT wakeklucebis cduneba.<br />

ras vizamT, Jurnalistebic adamianebi arian da adamianuri<br />

sisusteebi arc maTTvis aris ucxo. marTalia, sakuTari<br />

codniT kopwiaobisTvis kanonmdeblobaSi raime sasjeli<br />

ar aris gaTvaliswinebuli, magram savsebiT SesaZlebelia,<br />

erTob sasacilo viTarebaSi CaigdoT Tavi.<br />

Jurnalistis naSromi (rogorc mwerlisa) aisbergs<br />

unda hgavdes _ xiluli misi mcire nawili unda iyos.<br />

Tu sakuTar saqmes maRal profesiul doneze asrulebT,<br />

mkiTxvels aisbergis xiluli nawilidan misi mTliani<br />

moculobis warmodgena sulac ar gauWirdeba, mkiTxv-<br />

40


els Tqveni codnis da talantis dadgena Tqveni dawerili<br />

ramdenime winadadebiTac ki SeuZlia. ase rom, Tu Tavis<br />

gamoCena gsurT, nu ecdebiT Tavis gamoCenas.<br />

erT Wkuis saswavlebel istorias giambobT:<br />

1988 wlis zafxulSi redaqciaSi mecnieri-maTematikosi<br />

gvestumra. es iyo ormocdaori-ormocdasami wlis kaci,<br />

mecnierebaTa doqtori. batoni zurabi amtkicebda, rom man<br />

amoxsna dRemde saidumloebiT moculi gantoleba. misi sityvebiT,<br />

amas globaluri mniSvneloba hqonda. amtkicebda,<br />

rom samecniero wreebi xelovnurad aWianurebdnen mis aRiarebas,<br />

vinaidan mecnierebaTa akademiis zogierT Cinovnikmecniers<br />

am aRmoCenis miTviseba surda, zogs misi Surda,<br />

xolo sxvas _ misi ar esmoda.<br />

umaRles samecniero wreebSi Surianoba sulac ar aris<br />

axali ambavi da arc gamkvirvebia. rwmena am kacis genialurobis<br />

Taobaze mis ramdenime kolega-maTematikosTan<br />

saubris Semdeg kidev ufro ganmimtkicda. mecnierebaTa<br />

akademiis erT-erT xelmZRvanelsac Sevxvdi da isic davadgine,<br />

rom baton zurabs inglisis erTi prestiJuli universiteti<br />

epatiJeboda.<br />

formulebis junglebSi Tvenaxevris xetialis Semdeg<br />

gazeTSi batoni zurabisa da misi aRmoCenis Taobaze sakmaod<br />

vrceli werili gamovaqveyne. gulis fancqaliT velodi<br />

reaqcias samecniero wreebidan. yovel SemTxvevaSi,<br />

im adamianebidan mainc, vinc Cems statiaSi retrogradebad<br />

movixsenie.<br />

Tqvenc ar momikvdeT, araviTari gamoxmaureba!<br />

SeiZleboda mefiqra, rom gavimarjve, magram baton<br />

zurabsac rom aravin Seexmiana, aman damaeWva.<br />

kidev erTxel gadavamowme Cems xelT arsebuli masalebi.<br />

kidev erTxel vesaubre specialistebs da kidev erTi statia<br />

gamovaqveyne. isev dumili. mxolod noembris bolos<br />

damirekes mecnierebaTa akademiidan da baton zurabTan<br />

erTad mimiwvies.<br />

daTqmul dros mivediT. kabinetSi ramdenime darbaiseli<br />

mecnieri gveloda. kedelze dafa ekida da zed swored<br />

is bednavsi gantoleba ewera. baton zurabs taqtianad<br />

sTxoves misi amoxsna. manac daiwyo, magram maleve SeaCe-<br />

41


es da msjelobaSi xarvezze miuTiTes. batoni zurabi jer<br />

daibna, mere gawiwmatda da, Tumca, misTvis xma ubatonod<br />

aravis gaucia, gagulisebulma migvatova.<br />

pativcemulma mecnierebma Zalian ubralod amixsnes,<br />

rom es gantoleba marTlac yofila Teoretikosi maTematikosebis<br />

mravali Taobis vnebaTaRelvis sagani. sabolood,<br />

mecnierebas daudgenia, rom es iyo amouxsneli<br />

formula, `maTematikuri TamaSi~. baton zurabs aravin ar<br />

Cagravs da misi naSromis miTvisebasac aravin ar apirebs,<br />

vinaidan amas araviTari azri ara aqvso. rac Seexeba sazRvargareT<br />

miwvevas, batoni zurabi cota axirebuli, magram<br />

udavod niWieri adamiania, Tu Tavisi Teoriuli kvlevis<br />

sferos Secvlis, warmatebebis mopovebac SeuZlia da imitomac<br />

iwveveno.<br />

batoni mecnierebi Tavis droze imitom ar gamomexmaurnen,<br />

rom mixvdnen, Sevcdi. isini gazeTis da, iqneb, Cems<br />

saxelsac gaufrTxildnen. madlobis meti ra meTqmis. imave<br />

mecnierebs Zalian mwared rom gavekritikebine, Rirsi viyavi<br />

_ davisjebodi zedmeti Tavdajerebulobis gamo.<br />

42


Tavi III<br />

statia iwyeba saTauridan<br />

saTauri<br />

SeiZleboda asec gveTqva da WeSmaritebasTan ufro axlos<br />

iqneboda _ wameba iwyeba saTauridan. daukvirdiT:<br />

msoflios arc erTi qveynis arc erT gazeTSi usaTauro<br />

statia ar qveyndeba. es imitom xdeba, rom sagazeTo publikaciis<br />

kompoziciaSi saTauri sruliad gansakuTrebul,<br />

SeiZleba iTqvas, unikalur funqcias asrulebs: saTaurad<br />

gamotanili is erTi an ramdenime sityva unda Seesabamebodes<br />

publikaciis Sinaarss; unda iyos lakoniuri da<br />

gonebamaxviluri; mkiTxvels unda aiZulebdes, gaecnos<br />

publikacias. rTuli amocanaa? _ diax, rTulia da swored<br />

amis bralia, rom Zalian xSirad TviT gamocdili Jurnalistebic<br />

ki cdiloben, rogorme Tavidan aicilon statiis<br />

dasaTaurebis Sromatevadi procesi. amas isini ubralod<br />

da genialurad axerxeben _ redaqtorTan usaTauro<br />

statiebi miaqvT.<br />

zogi redaqtori amas gagebiT, Semwynareblurad xvdeba,<br />

zogi buzRunebs, zogi boboqrobs, magram, sabolood,<br />

yvelaferi Tavis adgilas dgeba: yvela redaqciaSi moiZebneba<br />

erTi an ramdenime adamiani, vinc icis, rom saTauri<br />

sadRac statiis striqonebSi (SinaarsSi) an striqonebs Soris<br />

imaleba. ufro xSirad, mniSvnelovani statiis saTaurs<br />

gunduri wesiT eZeben _ ramdenime adamiani gulmodgined<br />

ecnoba statiis Sinaarss da yvela Tavis variantebs wers.<br />

mere yvela erTad irCevs erT Sejerebul variants. bevr<br />

seriozul gazeTs saTauris ostatis erTi an ramdenime<br />

Static ki aqvs.<br />

1985-1990 wlebis modelis gazeT `Tbiliss~ statiis dasaTaurebis<br />

erTdroulad ramdenime didostati hyavda _<br />

TviT mTavari redaqtori arCil gogelia, Jurnalistebi<br />

_ lia goderZiSvili, irakli beriaSvili da nana joxariZe.<br />

`7 dReSi~ saTauris gamogonebis gunduri TamaSi virtuozulobamde<br />

iyo ayvanili da masSi redaqciis TiTqmis yve-<br />

43


la TanamSromeli, maT Soris, teqnikuri muSakebic siamovnebiT<br />

monawileobdnen.<br />

saTauri ar aris raime ganyenebuli cneba. is aris, Tu<br />

SeiZleba ase iTqvas, mTeli sasaTaure kompleqsis erTerTi<br />

(da mTavari!) elementi. Tu profesor v.i. CeredniCenkos<br />

davesesxebiT, sasaTauro kompleqsi Sedgeba iseTi<br />

elementebisgan, rogoricaa anonsi, rubrika, gazeTis<br />

Tematuri svetis dasaxeleba, lidi, sakuTriv saTauri,<br />

qvesaTauri, CanarTi teqstSi. presis aRqmis fsiqologiis<br />

kanonebiT, mkiTxvelis mier wasakiTxi (gasacnobi) masalis<br />

SerCevisas gadamwyveti roli swored sasaTauro<br />

kompleqss eniWeba. am kompleqsSi ki yvelaze mniSvnelovani<br />

adgili sakuTriv saTaurs uWiravs.<br />

profesori CeredniCenko iqve frang kritikoss, lui<br />

forestsac imowmebs: `kargad dasaTaurebuli kargi wigni<br />

aucileblad moipovebs warmatebas; cudad dasaTaurebuli<br />

kargi wigni verasodes ver moipovebs warmatebas,<br />

kargad dasaTaurebulma cudma wignma SesaZloa moipovos<br />

warmateba~.<br />

davubrundeT saTauris funqcias. Jurnalistikis bevri<br />

Teoretikosis azriT, zog naSromSi (statiaSi) saTauri mxolod<br />

asaxelebs problemas, romlis gadaWris mcdeloba<br />

Semdeg mocemulia teqstSi; sxvagan _ saTauri teqstSi mocemuli<br />

Sinaarsis Tezisi SeiZleba iyos; zogjer ki es aris<br />

e.w. kodi, teqstis gasaRebi, romlis gaSifvra mxolod teqstis<br />

gulisyuriT wakiTxvis Semdeg aris SesaZlebeli.<br />

1994 wels ucnobma pirebma daudgeneli mizniT mokles<br />

prezident SevardnaZis fondis xelmZRvaneli soliko xabeiSvili.<br />

presam Zalian mtkivneulad aRiqva es Tavxeduri<br />

mkvleloba. erT-erTi sagazeTo publikaciis saTauri ase<br />

ikiTxeboda: `vin mohkla soliko xabeiSvili?!~ teqstSi mocemuli<br />

iyo mkvlelobis ramdenime SesaZlo versia. cnobili<br />

disidentis da politikuri moRvawis, gia Wanturias mkvlelobasTan<br />

dakavSirebiT, gazeTma `dronma~ gamoaqveyna<br />

vrceli statia originaluri saTauriT _ `me movkali gia<br />

Wanturia~. ra Tqma unda, gia Wanturia statiis avtors ar<br />

mouklavs. igi gamoZiebis masalebze dayrdnobiT da mkvlelobis<br />

Semdeg ganviTarebuli movlenebis analizis safuZ-<br />

44


velze amtkicebda, rom gamoZieba Tavidanve araswori gziT<br />

warimarTa da mkvlelobaSi eWvmitanilis rolSi, SesaZloa,<br />

nebismieri Cvengani aRmoCeniliyo. orive SemTxvevaSi, sa-<br />

TaurSi gamotanilia problema, romlis gadaWris mcdeloba<br />

Semdeg mocemulia teqstSi. teqstSi mocemuli Sinaarsis<br />

erT-erTi Tezisis saTaurad gamotanis nimuSebad SeiZleba<br />

CaiTvalos aseTi saTaurebi: `Tu xvalindelze ar vizruneT,<br />

zegindelze fiqri ar dagvWirdeba~, `valebi momavali<br />

TaobebisTvis~ (`mimomxilvelis~ informaciebi).<br />

pirvel statiaSi saubaria, zogadad, ganaTlebis problemebze,<br />

meoreSi _ saqarTvelo-TurqmeneTis ekonomikur<br />

urTierTobebze.<br />

axla, rac Seexeba e.w. kodirebul saTaurebs. 1994 wels<br />

gazeT `dronSi~ gamoqveynda sakmaod vrceli analitikuri<br />

werili saTauriT `gandagana~. erTi SexedviT, saTauri<br />

amave saxelwodebis popularuli qarTuli xalxuri cekvis<br />

(igive _ `aWaruli~) asociacias iwvevs. statiaSi marTlac<br />

xSirad gvxvdeba sityvebi `aWara~, `aWareli~, `aWaruli~ da<br />

a.S. magram aq saubaria ara mSvenier aWarul cekvaze, an ugemrieles<br />

aWarul xaWapurze, aramed saqarTvelos centraluri<br />

xelisuflebisa da saqarTvelos erT-erTi regionis,<br />

aWaris xelisuflebis urTierTobaze. kerZod, aWaris xelisuflebis<br />

centralurisadmi faqtobriv daumorCileblobaze,<br />

mis oCnobasa da saqarTvelosgan gan da gan Tavis<br />

daWeraze. mkiTxvelisTvis saTauris namdvili mniSvneloba<br />

mxolod statiis Sinaarsis gacnobis Semdeg xdeba cxadi.<br />

erTi aseTi mxiaruli magaliTic. gazeTma `dronma~ 1992<br />

wels gamoaqveyna momcro informacia myvirala saTauriT<br />

`irakli wereTelma nato Seacdina~.<br />

nato, mogexsenebaT, saqarTveloSi da mTel msoflioSi<br />

gavrcelebuli qalis saxelia. erTi SexedviT Canda, rom axalgazrda<br />

xmaurianma politikosma marTlac vinme qalbatoni<br />

nato Seacdina. ra Tqma unda, msgavsi araferi momxdara<br />

_ erT-erT preskonferenciaze wereTelma Cveulebriv<br />

waitrabaxa, me NATO _ Crdilo atlantikuri samxedro<br />

bloki _ gavacucurakeo. statiis (Tu saTauris!) avtorma<br />

ki cota `ieSmaka~ da abreviatura NATO Cveulebrivi qar-<br />

48


Tuli asoebiT dawera, riTac erTbaSad `daSifra~ mTeli<br />

saTauri.<br />

aRniSnulis garda, sagazeTo saTauri SeiZleba iyos informaciuli,<br />

nominaciuri, emociur-SefasebiTi, sareklamo,<br />

integraciuli, kompoziciuri. es CamonaTvali SeiZleba<br />

gagrZeldes, saTaurebzec SegviZlia kidev bevri visaubroT,<br />

magram mTavari mainc ukve naTqvamia _ saTauri<br />

sagazeTo statiis umniSvnelovanesi elementia. man mkiTxvelis<br />

yuradReba unda miiqcios, teqstis wakiTxvamde<br />

daainteresos; teqstidan gamohyos yvelaze mniSvnelovani,<br />

mkiTxvels miawodos winaswari informacia, gauadvilos im<br />

umTavresis aRqma, risTvisac mocemuli statia daiwera.<br />

da, rac mTavaria, daexmaros mas statiis damaxsovrebaSi.<br />

swored is statia aris kargi da mniSvnelovani, romelic<br />

mkiTxvels saTauriT axsovs.<br />

erTi popularuli qarTuli andaza gvamcnobs, Tu uremi<br />

SeSas ver moitans, igi xom TviTon SeSaao. warmovidginoT<br />

aseTi viTareba _ mTeli gazeTi mxolod saTaurebiTaa gadavsebuli.<br />

aseT SemTxvevaSi, saTauri TviTon asrulebs<br />

teqstis movaleobas, TviTon aris informacia. gadaxedeT<br />

Tanamedrove gazeTebis pirvel gverdebs da amaSi Tavad<br />

darwmundebiT.<br />

es mxolod pirveli gverdebia da mas Tavisi funqcia<br />

aqvs. mTeli gazeTis mxolod saTaurebiT Sevseba marTlac<br />

cota sasaciloa, magram unda gaviTvaliswinoT, rom<br />

XXI saukunis ukiduresad saqmian atmosferoSi Camoyalibda<br />

mkiTxvelTa uzarmazari armia, romelic informacias<br />

iRebs... saTaurebidan. amitom dRis wesrigSi kidev erTi<br />

saWirboroto problema dgeba _ saTaurisa da teqstis<br />

Sesabamisoba, ufro zustad, saTaurisa da teqstis urTierTgavlena<br />

da urTierTdamokidebuleba. yvelaferi<br />

gasagebi rom iyos, asec SeiZleba vTqvaT: zogjer statiis<br />

teqsti Sobs saTaurs, zogjer saTauri Sobs statiis teqsts.<br />

metic, Tu saTauri Zalian maxvilgonivruladaa<br />

napovni, SeiZleba am saTauris Temaze statiebis mTeli<br />

cikli Seiqmnas.<br />

ra Tqma unda, umjobesia, jer sakuTriv saTauri vipovoT<br />

da statiis teqsti mere davweroT. aseT SemTxvevaSi,<br />

49


avtori ufro disciplinebuli da mizandasaxuli xdeba.<br />

teqstis mTavari mimarTulebidan gadaxveva, fuWi wiaRsvlebi<br />

da zedmeti sityvauxvoba TiTqmis gamoricxulia.<br />

TvalSisacemi saTaurebis gamogonebisas, mudam unda<br />

gaxsovdeT, rom arsebobs zomiereba. ar SeiZleba `daukrefavSi<br />

gadasvla~, anu Tqveni sagazeTo masalisTvis misi sa-<br />

TauriT imaze meti mniSvnelobis miniWeba, vidre mas sinamdvileSi<br />

aqvs. wignieri mkiTxveli iseve iolad grZnobs umcires<br />

gadaWarbebas, rogorc simfoniuri orkestris diri-<br />

Jori _ yalb nots.<br />

1998 wlis maisSi gazeT `aliaSi~ gamoqveynda informacia<br />

saTauriT: `TevdoraZisTvis mowyoba misaRebia, magram<br />

ase ara~. Tavad informaciaSi ki parlamentari elene TevdoraZe,<br />

saerTod, naxsenebic ar aris _ sxva parlamentaris,<br />

germane facacias mosazrebazea saubari!<br />

axla oriode sityva imis Taobazec, rogori saTaurebi<br />

ar unda iyos Tanamedrove presaSi. sanimuSod 1991 wlis<br />

modelis gazeTi `Tbilisi~ aviRoT;<br />

_ Tavisufal saqarTveloSi es tyec iSrialebs;<br />

_ axmetelebi da walenjixelebi TbilisSi;<br />

_ xexilic mogviZRvnes nobaTad;<br />

_ imperiuli, Tavsmoxveuli kanonebi _ rodemde?<br />

_ erToba Cveni taxtia;<br />

_ lamazi hangebi _ patarebs;<br />

_ nagavi sabavSvo baRis karebTan;<br />

_ mtris jibrze daizrdebian!;<br />

_ bazari, misi arsi da mniSvneloba;<br />

_ mkacrad davicvaT moTxovnebi.<br />

da mravali, mravali sxva. bunebrivia, amgvari saTaurebis<br />

wakiTxvis Semdeg, mkiTxvels ZiriTadi teqstis gacnobis<br />

yovelgvari survili gauqreba. sanimuSod `Tbilisi~<br />

imitom avirCie, rom igi tradiciuli oficiozis warmomadgenelia.<br />

ufro zustad, aseTi iyo 1991 wels. postkomunistur,<br />

gardamaval epoqaSi dasaTaurebis aseTi tendencia<br />

mefobda da am erTi SexedviT sasacilo saTaurebis gamo,<br />

raime seriozuli daskvnis gamotana sarisko saqmea. kidev<br />

erTxel gavimeoreb, rom es aris presis istoria, anu es arc<br />

50


Secdomaa da arc presis sawinaaRmdego raime Segnebuli<br />

qmedeba. es aris marTvis komunisturi sistemis gamovlena<br />

presaSi. Tumca, vimeoreb, 1991 wels saqarTveloSi komunisturi<br />

reJimi de iure aRar arsebobda. ratom gaagrZela<br />

`Tbilisma~ da zogma sxva gazeTma komunisturi tradiciebi,<br />

amis axsnas maSin Sevecdebi, roca zogadad xelisuflebisa<br />

da presis damokidebulebaze visaubrebT.<br />

manamde ki gansasjelad kidev erT saTaurs SemogTavazebT.<br />

statia, Tu ar vcdebi, 1992 wels gamoqveynda gazeTSi<br />

`kolxuri koSki~: `sabWoTa eTnofabrikaciuli Sinaarsis<br />

dakanoneba da `respublikis saxelis matarebeli xalxis~<br />

diversiuli saazrovno stilistikis aRiareba~.<br />

rogorc wesi, aseTi saTaurebi (da, Sesabamisad, maRalfardovani<br />

teqstebi), presaSi Cndeba revoluciuri situaciebis<br />

dros an e. w. gadamaval periodebSi. erTi sityviT,<br />

im dros, roca noyieri niadagi iqmneba SarlatanobisTvis.<br />

amas, ra Tqma unda, araviTari kavSiri ara aqvs JurnalistikasTan,<br />

magram igi arsebobda da, albaT, momavalSic<br />

iarsebebs. mTavaria, ar SevcdeT da amgvar teqstebSi raime<br />

sibrZnis Zieba ar daviwyoT _ adamianebis umravlesoba xom<br />

sakuTari uvicobis dafarvas xSirad uSinaarso maRalfardovnebiT<br />

cdilobs.<br />

pirveli gverdi<br />

pirvel gverds daaxloebiT is funqcia ekisreba mTlianad<br />

gazeTisTvis, rac sasaTauro kompleqss _ sagazeTo<br />

publikaciisTvis, an `quds~ da anonss _ satelevizio programisTvis.<br />

televizoris yurebisas an radios smenisas adamiani SedarebiT<br />

pasiuria _ savarZelSi, an, sulac, sawolSi mokalaTebuli<br />

Tavs maincdamainc ar iwuxebs _ zantad irCevs<br />

programebs da cdilobs maqsimaluri komforti Seiqmnas.<br />

radio an televizori misTvis informaciis mimwodeblis<br />

garda, dasvenebis uebari saSualebaa da xSirad Zilis wamlis<br />

movaleobasac asrulebs. amis garda, moazrovne adamianebis<br />

umravlesobas, cota ar iyos, aRizianebs metismetad<br />

51


Wkvianuri, damrigebluri xasiaTis tele da radiogadacemebi.<br />

amis mizezi Zalian ubraloa _ erTi tele an radio gadacemis<br />

formatSi, miT ufro, Tu am gadacemaSi ramdenime<br />

adamiani monawileobs, raime garkveuli daskvnis gamotana<br />

TiTqmis SeuZlebelia _ yvela monawiles Tavisi simarTle<br />

aqvs da misi gadarwmuneba mxolod uiSviaTes SemTxvevaSi<br />

Tu xerxdeba. Tanac, adamianebs uyvarT telekamerebis win<br />

keklucoba _ eZeben lamaz sityvebs da gamoTqmebs, uadgilod<br />

oxunjoben an enamwaroben, cdiloben Tavi oponentze<br />

Wkvianad warmoadginon... amasobaSi xSirad TviT kama-<br />

Tis saganic ki sadRac ikargeba. amas daumateT gadacemebSi<br />

sareklamo rgolebis xSir-xSiri CarTvac.<br />

ra Tqma unda, eleqtronul medias beWdurTan SedarebiT<br />

bevri upiratesoba aqvs. meoce saukunis miwuruls<br />

imasac xSirad imeorebdnen, rom gazeTis epoqa male istoriis<br />

kuTvnilebad iqceoda, magram roca saubari farTo<br />

gagebiT exeba analitikur masalebs, aq beWduri presis upiratesoba<br />

aSkaraa. yovel SemTxvevaSi, ase iyo XXI saukunis<br />

dasawyisSi.<br />

Tumca, momavalSi rac unda moxdes, Jurnalistikas<br />

mainc araferi emuqreba _ azrebis werilobiT gadmocemis<br />

saWiroebaze kacobrioba uars, albaT, verasodes ver<br />

ityvis.<br />

sul axlaxans Tqven naxeT ramdenime gazeTis pirveli<br />

gverdebi. es aris, arc meti, arc naklebi, gazeTis mokle Sinaarsi.<br />

miTiTebulia, romel gverdze ra masalaa gamoqveynebuli<br />

da miniSnebulia, razea saubari am masalebSi. rogorc<br />

wesi da rigi moiTxovs, pirvel gverdze dominanturi<br />

pozicia uWiravs gazeTis saTaurs. komunistur epoqaSi<br />

yvela sabWoTa gazeTis saTauris zemoT dominirebda didi<br />

leninis ukvdavi mowodeba-aforizmi: `proletarebo, yvela<br />

qveynisa, SeerTdiT!~ da komunizmis mSeneblobaSi gaze-<br />

Tis damsaxurebis aRmniSvneli ordenebi. Tavad gazeTebis<br />

saTaurebic diadi komunizmis mSeneblobis epoqis Sesabamisi<br />

iyo: `komunisti~, `axalgazrda komunisti~, `komunizmis<br />

ganTiadi~, `komunizmis mSenebeli~, `win, komunizmisaken~,<br />

`lenineli,~ `leninis gziT~, `norCi lenineli~, `rkinigzelis<br />

xma~, `pedagogis xma~, `meabreSumis xma~, `feiqarTa xma~,<br />

52


`kolmeurnis xma~, `energetikosis xma~, `mesazRvris xma~,<br />

`artileristis xma~ da a. S. ase iyo mTel socialistur samyaroSi.<br />

TviT saTaurebidanac Cans, rom sabWoTa presa emsaxureboda<br />

msoflio socialisturi sistemis erTianobas, naTel<br />

komunistur momavals. araviTari miniSnebac ki erovnulobaze,<br />

saxelmwifoebriobaze, damoukideblobaze.<br />

meore ukiduresobaSi gadavvardiT `urRvevi~ socialisturi<br />

sistemisa da erTiani sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg.<br />

patriotuli aRtyineba gazeTebis mxolod saTaurebidanac<br />

ki SesaniSnavad Cans: `saqarTvelo~, `saqarTvelos<br />

respublika~, `Tavisufali saqarTvelo~, `saqarTvelos<br />

samreklo~, `saqarTvelos cis qveS~, `respublika~, `mamuli~,<br />

`kolxuri koSki~ da uamravi sxva.<br />

presis cenzurisgan gaTavisuflebam Sva iseTi gazeTebic<br />

ki, rogoric gaxldaT `badrijani~, `bus kvercxebi~ da<br />

misTanani.<br />

msoflios yvela qveynis yvela sakuTari Tavis pativismcemel<br />

gazeTs hyavs pirveli gverdis redaqtori. amiT<br />

xazgasmulia pirveli gverdis mniSvneloba mTlianad gaze-<br />

TisTvis. mniSvnelovania yvelaferi _ gazeTis sasaTaure<br />

Srifti da zoma, devizi, foto (an fotoebi), maTi zomebi<br />

da ganlageba, gamotanebi, sityvieri masala, mxatvruli gaformeba,<br />

SriftebiT `TamaSi~ da uamravi sxva wvrilmani da<br />

msxvilmani.<br />

Tanamedrove msoflios seriozul presaSi ukve didi xania<br />

Camoyalibda aseTi tendencia: gazeTis pirvel gverdze<br />

gamotanilia redaqciis azriT, umniSvnelovanesi informaciis<br />

Sesatyvisi foto, erTi-ori Zalze mniSvnelovani informacia<br />

da meniu, anu gazeTis Sida gverdebze gamoqveynebuli<br />

saintereso masalebis saTaurebi (an ramdenime sityviani<br />

anonsebi) Sesabamisi fotoebiT an umisod. mokled,<br />

`tfilisis uwyebanis~ pirveli gverdi gakeTebulia swored<br />

am tendenciis gaTvaliswinebiT. rac Seexeba meoce saukunis<br />

miwurulisa da ocdameerTis dasawyisis Zalian bevri<br />

qarTuli gazeTis pirvel gverdebs, es aris raRac saSualo<br />

kolejebis gazeTebsa da e. w. yviTel presas Soris _ rogorc<br />

mogaxseneT, qarTuli presa erTob moumzadebeli<br />

53


Sexvda moulodnelad Tavs damtydar saxelmwifoebriv<br />

da pirovnul Tavisuflebas. zogma yofilma komunisturma<br />

gazeTma, saerTod, yvelaferi uaryo, zogi verafers<br />

Seelia. saqme zogjer kuriozebamde midioda. magaliTad,<br />

2003 wels gamoSvebuli erT-erTi yofili komunisturi,<br />

patriotulad saxelgadarqmeuli mravalgverdiani gaze-<br />

Tis pirvel gverdze SegiZliaT waikiTxoT ocze meti informacia,<br />

maT Soris oTxi _ prezidentis xelmoweriT.<br />

aqvea informaciebi rubrikebiT: `dokumenti~, `situacia~,<br />

`urCi gadamxdelebi~, `aRmasrulebeli xelisufleba muSaobs~,<br />

`dajildoeba~, `kolegebi~, `palitra~, `ukanasknel<br />

saaTs~, `amindi~, `valutis kursi~, `interpanorama~, `dRis<br />

anekdoti~...<br />

gansakuTrebiT sainteresoa bolo rubrika: `gvirekaven,<br />

gvekiTxebian~. SekiTxva ase JRers: `myavs 5 Svili. ufrosi 7<br />

wlisaa, umcrosi _ erTisa. me da Cemi meuRle umuSevrebi<br />

varT. vcxovrobT raionSi. gvekuTvnis Tu ara saxelmwifosgan<br />

raime daxmareba~.<br />

am patiosan da SimSilisgan gawamebul sazogadoebas<br />

gazeTis redaqcia dawvrilebiT uxsnis, ratom da ra odenobis<br />

daxmareba ekuTvnis... TbilisSi mcxovreb moqalaqeebs.<br />

es gulTbili saubari madlier mkiTxvelsa da gulisxmier<br />

redaqcias Soris ase mTavrdeba: `zemoaRniSnuli yvela<br />

SeRavaTi finansdeba dedaqalaqis biujetidan, amitom<br />

raionSi mcxovreb mravalSvilian ojaxebze maTi gavrceleba,<br />

samwuxarod, gaTvaliswinebuli ar aris.<br />

veraferi SeRavaTia saqarTvelos erT-erT raionSi<br />

mcxovrebi xuTi mSieri Svilis mSoblebisTvis, magram<br />

gaugebari is aris, ratom aqveynebs am kiTxva-pasuxs gazeTi<br />

saerTod da, miT ufro _ pirvel gverdze, Tanac, Tu es<br />

gazeTi xelisuflebis mxardamWeri da misi azris gamomxatvelia.<br />

mokled, pirvel gverdze aris yvelaferi _ prezidentis<br />

gankargulebebidan da dajildoebebidan dawyebuli,<br />

dRis anekdotiTa da tailandSi gamogonebuli siqaClis<br />

wamliT damTavrebuli.<br />

samagierod, am soliduri, istoriuli, a-2 formatis<br />

mravalgverdiani gazeTis pirvel gverdze ar aris araferi,<br />

54


ac gazeTis Sida gverdebis Sinaarsze migvaniSnebda. es<br />

aris Secdoma. Secdomaa isic, roca pirveli gverdi metismetad<br />

gadaWrelebulia, damZimebulia muqi StrixebiT,<br />

dayofilia kvadratebad. gaxsovdeT, Tu Tqvens gazeTSi<br />

(nebismieri formatisa) ori nebismieri Jurnalisturi<br />

Janris saintereso masalaa gamoqveynebuli, igi ukve<br />

kargi gazeTia. Tu pirvelive gverdze daiwyebT mkiTxvelis<br />

darwmunebas, rom Tqvens gazeTSi oci saintereso<br />

da sensaciuri masala qveyndeba, amas aravin dagijerebT.<br />

seriozuli mkiTxveli gulSi dagcinebT kidec. ase rom,<br />

Tqveni gazeTis pirveli gverdi iseTive ubralo da kopwia<br />

unda iyos, rogorc ezo imeruli odis win.<br />

lidi<br />

Lead inglisuri sityvaa da dasawyiss niSnavs. aq, ra Tqma<br />

unda, ar aris saubari Sesavalze an winasityvaobaze. lidi<br />

aris e.w. `gaSlili~ qvesaTauri, sadac ramdenime winadadebaSi<br />

mocemulia statiis ZiriTadi arsi. saTaurebze saubrisas<br />

vTqvi da axlac gavixsenoT, rom Cven vcxovrobT<br />

drois qronikuli deficitis pirobebSi. amitom presis<br />

gacnobisas mkiTxvels unda Seeqmnas maqsimaluri komforti<br />

_ man minimalur droSi unda SeZlos maqsimaluri odenobis<br />

informaciis gacnoba. swored amas emsaxureba is orisami,<br />

iSviaTad, meti abzaci, rac uSualod saTaurs an qvesa-<br />

Taurs mosdevs. bevr Cvengans unaxavs saqmiani jentlmeni,<br />

romelic ramdenime dolars ixdis mraval aTeulgverdian<br />

gazeTSi. iqidan ramdenime gverds itovebs, danarCens ki<br />

gulgrilad uSvebs sanagve urnaSi. adamianebi gazeTebs<br />

kiTxuloben transportSi, restornebSi, quCaSi, samuSao<br />

adgilas da a.S. aseT viTarebaSi Zalian didia albaToba,<br />

rom Tu mkiTxvels sagazeTo statiis pirvelive frazebi ar<br />

daainteresebs, saerTod Sewyvets kiTxvas.<br />

gasaTvaliswinebelia kidev erTi, aranakleb mniSvnelovani<br />

faqtori _ usastikesi konkurencia gazeTebs<br />

Soris mkiTxvelis mosapoveblad. amitom lidebis (iseve,<br />

rogorc saTaurebis) Sedgenisas redaqciebis, avtorebis<br />

55


gamomgoneblobas, fantaziasa da gonebamaxvilobas saz-<br />

Rvari ara aqvs. swored es garemoeba arTulebs lidebis<br />

klasifikacias, lidebis tipebis metnaklebad srul daxasiaTebas.<br />

vinaidan, zogadad, JurnalistikaSi srulyofilebaze<br />

saubari cota saCoTirod meCveneba, albaT, sjobs daveTanxmoT<br />

CvenTvis ukve nacnob profesor CeredniCenkos<br />

da lidis ramdenime saxeobis aRweriT SemovifargloT.<br />

1. TxrobiTi lidi _ es aris moqmedebis ganviTarebis<br />

auCqarebeli, TanmimdevrobiTi gadmocema qronologiuri<br />

orientirebis miTiTebiT. aseTi lidi, rogorc wesi, gamoiyeneba<br />

kriminaluri istoriebis gadmocemisas, roca ufro<br />

sainteresoa pasuxi kiTxvaze _ `rogor moxda?~ vidre _<br />

`ra moxda?~.<br />

`skolisken mimavalma meSvideklaselebma axalTaxali<br />

TeTri `Jiguli~ dainaxes _ Sua quCaze kapotaxdili idga.<br />

manqanis irgvliv sami biWi fusfusebda, erTi saWesTan<br />

ijda. skolis zaris xmac gaisma. giom da iraklim fexs auCqares.<br />

isini manqanasTan Zalian axlos iyvnen. ise axlos,<br />

rom gaigones, rogor Caulaparaka saWesTan mjdomma amxanagebs<br />

_ modian!<br />

biWebma kapoti daxures, manqanidan `kalaSnikovis~ avtomatebi<br />

gadmoiRes. erTi manqanasTan darCa, meore Sua<br />

quCaze dadga, mesamem pozicia `Jigulis~ marcxniv daikava.<br />

gaocebuli gio da irakli uyurebdnen, rogor miuaxlovda<br />

Savi `volga~ avtomatianebs. pirvelad kapotze dayrdnobilma<br />

biWma gaisrola. `volga~ gaCerda. biWebi uniRbod<br />

iyvnen. naqsovi qudebi exuraT. isini mSvidad idgnen da<br />

sami mxridan uwyveti jeriT tyvias uSendnen Sav `volgas~<br />

(`dronis~ informacia).<br />

2. lidi-reziume _ es aris movlenebis an Sedegebis<br />

mokle Sinaarsi, sadac eqvsi ZiriTadi kiTxvidan (vin? ra?<br />

rodis? rogor? sad? ratom?) pasuxi 3-4-zea gacemuli. es<br />

TavisTavad ukve aris informacia. xolo teqsti, romelic<br />

mas mohyveba, ubralod, xsnis, an azustebs lidSi naTqvams:<br />

`guSin cnobili gaxda, rom moskovis droiT 16 saaTsa da 30<br />

wuTze barencis zRvaSi CaiZira ruseTis samxedro flotis<br />

siamaye, wyalqveSa navi `kurski~. dauzustebeli informaci-<br />

56


iT, misi ekipaJi 80 kacze meti iyo~ (`dronis~ informacia).<br />

3. erTmniSvnelovani (calkeuli) lidi _ aseTi tipis<br />

lidi gamohyofs statiaSi aRwerili movlenis erT romelime<br />

mniSvnelovan aspeqts.<br />

`1999 wlis arCevnebSi xma misca orma milionma adamianma,<br />

anu imdenma, ramdeni xmis uflebis mqone adamianic cxovrobs<br />

qveyanaSi. mwvaneTa azriT, es niSnavs, rom arCevnebi<br />

gayalbebulia _ faqtia, rom masSi amomrCevelTa 100 procents<br />

monawileoba ar miuRia~ (`dronis~ informacia).<br />

`uzenaesi sasamarTlo agrZelebs sisxlis samarTlis<br />

saqmis ganxilvas rafiel asabaSvilisa da Tamaz xoloaSvilis<br />

mimarT, romlebsac bralad edebaT policielebis<br />

mZevlad ayvana, yaCaRoba da materialuri zianis miyeneba~<br />

(`dronis~ informacia).<br />

4. lidi _ `dayovnebuli naxtomi~. aq, albaT, mcire<br />

ganmarteba iqneba saWiro. `dayovnebuli naxtomi~ aris saparaSuto<br />

sportSi gavrcelebuli termini (rogorc sab-<br />

WoTa sahaero-sadesanto jarebis yofil oficers, Segi-<br />

ZliaT, mendoT). igi gamoiyeneba im situaciis aRsaniSnavad,<br />

roca paraSutisti TviTmfrinavidan gadmoxtomidan sami<br />

wamis Semdeg ki ara, mRelvarebisgan sunTqvaSekruli mayureblebis<br />

winaSe mxolod ukanasknel wams xsnis paraSutis<br />

gumbaTs.<br />

aseTi tipis lidi yofiTi movlenebisa da scenebis aRweriT<br />

iwyeba. daaxloebiT ise, rogorc nebismieri anekdotis<br />

kulminaciuri fraza _ aqac mTavari saTqmeli gadatanilia<br />

lidis bolos.<br />

`dneprispira didi qalaqis gareubanSi, myudro, mwvaneSi<br />

Caflul quCaze, `xruSCovis~ binaSi cxovrobs 86 wlis sandomiani,<br />

cocxalTvaleba da mkvircxli gonebis qarTveli<br />

mandilosani. igi sabWoTa kavSiris istoriaSi arasodes ar<br />

asrulebda raime mniSvnelovan politikur rols, magram<br />

TiTqmis TxuTmeti wlis ganmavlobaSi iyo sabWoTa kav-<br />

Siris upirvelesi ledi, meuRle kacisa, vis saxels dResac<br />

erTgvari SiSiT da krZalviT vaxsenebT _ lavrenti beria!~<br />

(`7 dRis~ informacia).<br />

5. mizez-Sedegobrivi lidi. rogorc misi dasaxelebidanac<br />

Cans, am tipis lidisTvis damaxasiaTebelia mizez-<br />

57


Sedegobrivi kavSiris arseboba. mizezic da Sedegic, Sesa-<br />

Zloa, erT abzacSi iyos mocemuli, SesaZloa, isini ramdenime<br />

fraziT, an abzaciTac ki iyvnen daSorebuli _ gemovnebis<br />

da ostatobis saqmea. am tipis lidebis erTi damaxasiaTebeli<br />

niSani isic aris, rom xSirad jer Sedegzea<br />

saubari, mere _ mizezze.<br />

`giorgi jabauri kidev erTi `Cekistia~, vinc mis mimarT<br />

ganxorcielebuli represiebis gamo, sasamarTlos sar-<br />

CeliT mimarTa. uSiSroebis oficeri reabilitacias da<br />

misTvis miyenebuli moraluri zaralis anazRaurebas _ 10<br />

aTas dolars iTxovs~ (`dronis~ informacia).<br />

6. lidi _ `cru manevri~. es aris efeqturi dasawyisi<br />

kvanZis gaxsniT. mkiTxvels uyvars mwvave SegrZnebebi da<br />

avtoric `TamaSobs~ _ iwyebs saocar istorias da mas moulodneli<br />

faqtiT amTavrebs. aseTi lidis gamoyenebisas Zalian<br />

didi sifrTxilea saWiro _ mkiTxvelma SeiZleba ar<br />

gapatios imedis gacrueba da Tqveni nawerebi aRarasodes<br />

waikiTxos.<br />

`argentinel vampirebs garegnulad araferi aqvT saer-<br />

To savalalod saxelganTqmul graf drakulasTan, Tumca,<br />

Cakos provinciis mosaxleobas maTi xsenebac ki SiSis zarsa<br />

scems. Ramis sibneleSi isini uCumrad Tavs esxmian msxverpls,<br />

sxeulSi basr kbilebs arWoben da sisxls swoven. nakbenis<br />

adgilas ki odnav SesamCnev naWrilobevs toveben.<br />

pirutyvis sisxlis msmeli Ramurebi did zians ayeneben<br />

Cakos provinciis mesaqonleobas...~ (prof. CeredniCenkos<br />

informacia).<br />

7. dramatuli lidi. teqstidan gamotanilia, avtoris<br />

azriT, yvelaze dramatuli momenti. xSirad, aseTi lidi<br />

win uZRvis saomari moqmedebebis, avariebis, katastrofebis,<br />

danaSaulobebisadmi miZRvnil masalebs.<br />

`Tormetis TxuTmet wuTze texuris quCidan Ciqovanis<br />

quCaze eskorti Sevida. maSinve gaisma gamayruebeli<br />

afeTqebis xma. Zveli, wiTeli `zaporoJeci~ haerSi afrinda<br />

da uamrav namsxvrevad gaiSala. irgvliv yvela saxlis fanjara<br />

Cailewa.<br />

xuTi wlis oTar eraZe veRarasodes iTamaSebs fexburTs<br />

_ igi afeTqebis talRam mokla. daiRupa kidev oTxi ada-<br />

58


miani. ocamde kacma seriozuli travma miiRo~ (`saqarTvelos<br />

respublikis~ informacia).<br />

8. istoriuli lidi. avtori, mkiTxvelis yuradRebis<br />

misapyrobad, istoriidan ixsenebs romelime saintereso<br />

faqts, romelic Tavisi SinaarsiT ukavSirdeba statiaSi<br />

aRweril movlenas.<br />

`1989 wlis 9 aprils tragediiT damTavrda saqarTvelos<br />

istoriaSi erT-erTi ugrZesi saprotesto mitingi _ xelisufleba<br />

sastikad gausworda momitingeebs, daiRupa 16<br />

udanaSaulo adamiani~ (`mimomxilvelis~ informacia).<br />

`1511 wels ufliswulma giorgim RalatiT mokla mSobeli<br />

mama _ mefe aleqsandre pirveli, Tvalebi daTxara<br />

Zmas, dimitris da oriode wliT daisakuTra kaxeTis mefis<br />

taxti.<br />

mamis mkvlelsa da aramzadas STamomavloba dResac ase<br />

moixseniebs _ `avgiorgi~ (`Tbilisis~ informacia).<br />

9. lidi `va-banki~. avtori cdilobs pirvelive winadadebiT<br />

gaaognos, aaforiaqos mkiTxveli. arc erTi litoni<br />

sityva, arc erTi yalbi nota! `nasroli~ aucileblad<br />

`aTianSi~ unda moxvdes, sxvanairad yvelaferi daRupulia.<br />

aseT lids mimarTaven gansakuTrebiT mniSvnelovani,<br />

xSirad, ukve gaxmaurebuli informaciis Semcveli statiis<br />

(rogorc wesi, publicisturis) gamoqveynebisas. avtors<br />

unda hqondes asprocentiani garantia, rom misi naTqvami<br />

mkiTxvelSi zustad navaraudev emociebs gamoiwvevs. riski<br />

Zalian didia. Tu warmatebaSi odnav mainc geparebaT eWvi,<br />

sjobs Tavi SeikavoT da gakafuli gziT iaroT. amisTvis<br />

aravin dagZraxavT. am tipis lidis SeTxzvas niWTan erTad<br />

didi gamocdileba, sityvis udidesi grZnoba da virtuozuli<br />

ostatoba sWirdeba. Tu darwmunebuli xarT, rom<br />

yvelaferi es gaqvT, miT ufro meti sifrTxile gmarTebT<br />

_ Tqven genialobasa da banalobas Soris gadebul bewvis<br />

xidze gadixarT.<br />

amgvari Sesavlis klasikur nimuSad iTvleba 1906 wels<br />

san-franciskoSi momxdari gamanadgurebeli miwisZvrisadmi<br />

miZRvnili jek londonis* statiis pirveli winadadeba:<br />

`san-francisko aRar arsebobs~.<br />

statiis avtorisTvis sakuTriv amgvari Sinaarsis lidis<br />

59


Seqmna ki ar aris safrTxe, an gadaulaxavi siZnele, uaRresad<br />

Znelia Tqvens mier ukve pirvel frazaSi naTqvamis<br />

dasabuTeba, mkiTxvelis darwmuneba, rom es marTlac asea.<br />

ar daiviwyoT, rom Zalian xSirad mkiTxvels misTvis kargad<br />

nacnob Temaze e<strong>saubrebi</strong>T.<br />

am tipis lidis kidev erT nimuSs SemogTavazebT: `samarisebur<br />

siCumeSi TiTqos Soridan moisma mosamarTlis<br />

mrisxane sityvebi: `danaSaulisTvis, romelic gaTvaliswinebulia<br />

saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsis...~<br />

braldebuli skamze daeSva, saxeze xelebi aifara da ise<br />

moismina ukanaskneli fraza: `miesajos sasjelis gansakuTrebuli<br />

zoma _ sikvdili...~<br />

gansasjelis skamze ijda kaci, romelsac sul cota<br />

xnis win taSs ukravda mTeli msoflio~ (`Tbilisis~ informacia).<br />

10. lidi-remarka. es franguli sityva (remarque) SeniSvnas,<br />

minawersac niSnavs da piesaSi axali moqmedebis dawyebis<br />

win scenis aRwerasac. amgvari lidebi xSirad gamoiyeneba<br />

iseTi Jurnalisturi JanriT sargeblobisas, rogoricaa<br />

narkvevi an Canaxati. Tumca, vinaidan Jurnalistika ar aris<br />

zusti mecniereba (me Tu mkiTxavT, Jurnalistika, saer-<br />

Tod, ar aris mecniereba!), nebismieri Sinaarsis statias SegiZliaT<br />

miusadagoT nebismieri tipis lidi.<br />

amis magaliTsac SemogaSvelebT:<br />

`mxatvris Raribuli naTeli oTaxi; SuagulSi _ miviwyebuli<br />

molberti; magidaze _ SeniSvnebiT aWrelebuli<br />

qaRaldebi; kedlebze naxatebi da wignebi; haerSi _ sigaretis<br />

sqeli boli. gareT Tbili wvima modis, magidas samni<br />

usxedan da cxovrebis amaoebaze saubroben~ (`dronis~ informacia).<br />

rogorc xedavT, lidi aSkarad remarkis stilisaa. statia<br />

ki sulac ar miekuTvneba narkvevis an Canaxatebis Janrs<br />

_ es ufro aris mSvenieri poeturi krebulis mxatvruli<br />

recenzia. Tumca, girCevT winaswar guls nu gadailevT jer<br />

kidev dauwereli statiebis tipebsa da Janrebze fiqriT.<br />

ubralod, unda icodeT maTi arsebobis Sesaxeb. praqtikul<br />

saqmianobaSi maTi gamoyenebis gzebs ki TviTon praqtika gikarnaxebT.<br />

arsebobs erTi Zalian ubralo da ukvdavi wesic:<br />

60


jer unda SeqmnaT nawarmoebi Tavisi rubrikiT, saTauriT,<br />

qvesaTauriT, lidiT, epilogiT, daskvniTa Tu SegonebiT<br />

da mere ifiqroT mis romelime Janrze mikuTvnebaze, mis<br />

kompoziciur agebulebaze, Tundac, _ lidis stilze. Tu<br />

verafers moifiqrebT, amiTac bevri araferi daSavdeba<br />

_ gaagrZeleT mkiTxvelisTvis saintereso nawarmoebebis<br />

Seqmna, maTi mecnieruli Seswavla ki Jurnalistikis Teoretikosebs<br />

dauTmeT. ai, imaT, Jurnalistikis sferoSi<br />

Teoriulad yvelaferi rom ician da praqtikulad arafers<br />

ar akeTeben.<br />

lidebze saubari ise gagviWianurda, albaT, Tavi mogawyineT<br />

kidec. ras vizamT, rogorc didi proletaruli mwerali,<br />

maqsim gorki (aleqsei peSkovi) ambobda, xelovneba<br />

msxverpls moiTxovs. Jurnalistika ki xelovnebaa.<br />

11. lidi _ ironia. albaT uCemodac mixvdiT, rom<br />

statiis (an saubris) dasawyisSi avtori raRac movlenis<br />

sailustraciod da mkiTxvelis keTilganwyobis mosapoveblad<br />

ironias iyenebs. amgvari lidebis didostatad Tavis<br />

droze iTvleboda saqarTvelos televiziis pirveli<br />

arxis wamyvani, programa `energiis~ avtori, merab beraZe.<br />

Zalian saWiro gamogonebaze, biurokratiaze, usamarTlobaze,<br />

mokled, useriozules Temaze saubars batoni beraZe<br />

daaxloebiT ase iwyebda:<br />

`svans qalaqidan stumari ewvia, soflis daTvalierebis<br />

dros SeniSna, koSkidan viRac Tofs umiznebda da SeSinebuli<br />

maspinZels mivarda _ ariqa, mgoni mklaven, rame miSveleo.<br />

_ mag saqmes veRarafers vuSveli, magram nu idardeb _<br />

magasac miuva stumari da aucileblad aviReb Sens sisxlso,<br />

_ daamSvida maspinZelma~.<br />

amas Jurnalisti yovelgvari Sesavlis gareSe giambobT<br />

da Zalian swrafad axerxebs Tqveni keTilganwyobis mopovebas<br />

_ Tqven bolomde uyurebT beraZis telegadacemas.<br />

`oTxmociani wlebis bolos civilizebuli samyaro<br />

SeZra cnobam, rom qarTulma sabWoTa sukma daxoca qarTuli<br />

erovnul-gamaTavisuflebeli moZraobis didi<br />

lideris umanko qaTmebi! daxoca ara tradiciulad _ daniT<br />

yelis gamoWriT, aramed barbarosulad _ masobrivi<br />

61


ganadgurebis iaraRis (sawamlavis) gamoyenebiT (`saqarTvelos<br />

respublikis~ informacia).<br />

avtoris ironia aSkara da Seufaravia. cxadia, mas yofili<br />

`didi lideris~ qaTmebis bedi ar ainteresebs. da<br />

Tqvenc iZulebuli xdebiT ZiriTad teqstSi moZebnoT pasuxi<br />

kiTxvaze _ risi Tqma unda avtors.<br />

ironiuli saTaurisa da Sesavlis kidev erT magaliTs<br />

SemogTavazebT da lidebze saubari amiT davamTavroT:<br />

naRmi `samSobloSi~<br />

orSabaTi, 1991 wlis 22 ianvari sxva dReebisgan arafriT<br />

gamoirCeoda _ gastronomebi Zveleburad carieli<br />

iyo, kvercxis rigSi uamravi adamiani idga. bazris fasebi<br />

Tavqudmoglejili* garboda. xalxi Zveleburad lanZRavda<br />

`adamon nixass~, os eqstremistebs da, rasakvirvelia,<br />

gorbaCovsac~* (`7 dRis~ informacia).<br />

saTauridan gamomdinare, mkiTxveli, cota ar iyos, Semcbari<br />

da aforiaqebulia _ es is droa, roca naRmi, pirdapiri<br />

gagebiT, marTlac SeiZleba yvelgan aRmoCeniliyo.<br />

Tumca, ironiuli dasawyisis gacnobisTanave igi mSviddeba<br />

da interesiT kiTxulobs teqsts, sadac araferia naTqvami<br />

arc cariel gastronomiul maRaziebze, arc osur moZraoba<br />

`adamon nixasze~ da, ra Tqma unda, arc sabWoTa kavSiris<br />

pirvel da ukanasknel prezident mixail gorbaCovze.<br />

rubrika<br />

Rubrika laTinuri sityvaa (ruber _ wiTeli) da niSnavs kanonis<br />

saTaurs, romelsac Zveli romaelebi wiTeli saRebaviT<br />

werdnen. Tanamedrove interpretaciiT, es aris ganyofilebis<br />

saTauri gazeTSi, JurnalSi an telegadacemaSi.<br />

saqmeSi Cauxedav adamianebs xSirad gulwrfelad akvirvebT,<br />

vin kiTxulobs an rogor kiTxulobs sqeltanian<br />

gazeTebs. pasuxi ubralo da prozaulia _ Tavidan<br />

bolomde gazeTebs aravin ar kiTxulobs. kiTxuloben mxolod<br />

imas, rac ainteresebT. aqve Cndeba meore kiTxvac:<br />

ra principiT unda ipovo saintereso masala asgverdian<br />

62


gazeTSi? Zalian iolad _ ici, sad eZebo `Seni~ rubrika.<br />

igi, rogorc saTauri, lidi da bevri sxva ram, emsaxureba<br />

mkiTxvelis interesebs.<br />

Tanamedrove msoflioSi urubriko gamocema warmoudgenelia<br />

_ isini TviT saskolo gazeTebSic ki damkvidrda.<br />

rubrikis mizania, mkiTxvels gazeTSi an JurnalSi<br />

swrafad apovninos misTvis saWiro Tema. ukeT rom vTqvaT,<br />

presis rubrikacia masalebis Tematurad dalagebas da<br />

Temebis dasaTaurebas niSnavs. marTalia, sxvadasxva gamocemas<br />

Temebis rubrikaciis mxolod misTvis damaxasiaTebeli<br />

manera aqvs, magram mkiTxvels es mxolod uadvilebs<br />

amocanas.<br />

mravalgverdiani (32, 48 gverdi da meti) gazeTebi, rogorc<br />

wesi, dalagebulia e.w. `rveulebad~. erTi `rveuli~<br />

erTi mTavari rubrikiTaa gaerTianebuli: `politika~,<br />

`ekonomika~, `socialuri sfero~, `samarTali~, `saerTa-<br />

Soriso cxovreba~, `moda~, `sporti~ da sxva. yoveli mTavari<br />

rubrika Tavis mxriv iyofa SedarebiT lokalur<br />

Temebad, es ukanaskneli _ kidev ufro wvrilman Temebad<br />

da ase Semdeg.<br />

16-dan 32 gverdamde formatis gazeTebis rubrikacia,<br />

rogorc wesi, gverdebis mixedviT keTdeba. erTi rubrika<br />

moicavs gazeTis erT an or, iSviaTad, sam gverds. XX saukunis<br />

90-iani wlebis qarTul presaSi amis bevri magaliTia _<br />

`droni~, `7 dRe~, `mimomxilveli~, `rezonansi~ da sxva.<br />

rubrikaciis e.w. `Sereuli~ stilis mimdevaria Zalian<br />

popularuli da Zalian simpaTiuri rusuli gazeTi `Аргументы<br />

и факты~. misi zogi gverdi erTi rubrikiTaa gaer-<br />

Tianebuli, zog gverdze ramdenimea. gverdebis rubrikebi<br />

daaxloebiT aseTi Sinaarsisaa: 1. politika; 2. pirovneba; 3.<br />

sazogadoeba; 4. ekonomika; 5 saxli, quCa, qalaqi; 6. peterburgi;<br />

7. kultura; 8. moskovi; 9. riskis zona; 10. ukukav-<br />

Siri; 11. wvrilmani (подробности); 12. sporti; 13. televizia;<br />

14. `a da f~ gTavazobT; 15. saxeebi...<br />

amave gazeTSi friad originalurad da sainteresodaa<br />

gadawyvetili yoveli statiis rubrikaciis problema.<br />

Tavad gansajeT: `bagiris gadaweva~, `moskovuri korida~,<br />

`garCevebi~, `axla amindzec~, `Ratakebi rom ar iyvnen~,<br />

63


`sulis yivili~, `naxatebi konvertidan~, `banditebi~, `sadac<br />

delikatesi izrdeba~, `sadRac wavlen, sadRac mivlen~<br />

da ase Semdeg. albaT, imis Tqma saWiro aRar unda iyos, rom<br />

uSualod Temebis rubrikebis dasaxeleba TviT Temebis Sinaarsis<br />

mixedviT mudmivad icvleba. stabiluria mxolod<br />

gverdebis rubrikacia. amitom mkiTxvels misTvis saintereso<br />

masalis povna sulac ar uWirs.<br />

seriozuli gamocemebi, rogorc wesi, `mZime~ rubrikebs<br />

(`politika~, `ekonomika~ `samarTali~...) gazeTebis wina<br />

gverdebze aTavseben. gansakuTrebiT saintereso, `sazogadoebrivi<br />

JReradobis~ prestiJul masalebs gazeTis<br />

centralur gverdebze ganaweseben xolme. sagulisxmoa,<br />

rom seriozuli gamocemebi SeZlebisdagvarad eridebian<br />

gazeTSi rubrikebis adgilebis cvlas. momaval redaqtorebsac<br />

amas vurCev: principuli mniSvneloba ara aqvs,<br />

gazeTis (Jurnalis) romel gverds romel rubrikas dauTmobT,<br />

mTavaria, isini ar vcvaloT, Torem masalebis rubrikacia<br />

Tavis daniSnulebas dakargavs. es niSnavs, rom Tqveni<br />

gazeTi erTguli mkiTxvelebis naxevars mainc daemSvidobeba.<br />

Tumca, SegiZliaT arc damijeroT _ Cven, namdvili qarTvelebi<br />

xom sxvisas ki ara, sakuTar gamocdilebasac ar<br />

vendobiT!<br />

kidev erT nimuSad, gansakuTrebiT mamakacebSi sakmaod<br />

popularul Jurnals, `Клаксон~-s SemogTavazebT.<br />

gverdebis rubrikebi: `brifingi~, `oqmi, informacia~,<br />

`gzajvaredini~, `avtomobili da biznesi~, `msoflio premiera~,<br />

`praqtika, analizi, rCevebi~, `saaxalwlo saCuqari~,<br />

`rusuli bazris siaxleebi~, `mrgvali magida~, saubris<br />

sababi~, `avtomobili zogierTebisTvis~, `klubi `ori borbali~...<br />

barem ufro `davwvrilmandeT~: `sabaJo~, `frTxilad,<br />

siyalbea!~ `fiasko~, `rogor midis Tqveni saqme?~, `sainformacio<br />

wyaroebidan~ (saerTo rubrika _ `oqmi, informacia~);<br />

`ex, gzebi...~, `sakredito xazi~, `eqsperimenti~,<br />

`maxlobeli sazRvargareTi~, `sufTa ezo~, `axali ambebi~<br />

(`gzajvaredini~); `gigantebis cxovrebidan~, `evropuli<br />

bazari~, `marketingi~, `NOTEBOOK~, `daniSvna~, (`avtomo-<br />

64


ili da biznesi~); `gadasaxadebi~, `aqsesuarebi~, `Spargalka~<br />

(`praqtika, analizi, rCevebi~).<br />

ra Tqma unda, SemeZlo mometana sxva uamravi magaliTi<br />

msoflios popularuli Jurnal-gazeTebidan, magram sanimuSod,<br />

vfiqrob, esec sakmarisi unda iyos.<br />

nuravin ifiqrebs, rom komunisturma presam rubrikebis<br />

sikeTe ar icoda an mkiTxvelTa dainteresebis am meTods<br />

ar iyenebda. icoda da iyenebda kidec, oRond, Taviseburad:<br />

sabWoTa respublikebis ambebi gadmoicemoda rubrikiT<br />

`Cvens diad sabWoeTSi~, kapitalisturi ucxoeTisa _ `rkinis<br />

fardis miRma~, `iq, sadac batonobs kapitali~, an `Zia<br />

semis samSobloSi~; kriminaluri qronikebisa _ `mgeli cxvris<br />

qurqSi~; ekonomikisa _ `socSejibris droSiT~; gana-<br />

Tlebisa _ `Zia leninis anderZi~; axalgazrdobisa _ `komkavSiri<br />

pataks abarebs~, sabavSvosi _ `norCi leninelebi~...<br />

saqme zogjer marTlac daujerebel kuriozebamde<br />

midioda _ erTi sportuli gazeTi, xazs vusvam, sportuli<br />

gazeTi sistematurad aqveynebda sportul informaciebs<br />

rubrikiT... `cota ram sportis Sesaxeb!~<br />

65


Tavi IV<br />

sagazeTo ena da stili<br />

odesRac, roca mxolod mkiTxveli viyavi, gulubryvilod<br />

vfiqrobdi, rom ar arsebobda araviTari gansakuTrebuli<br />

`sagazeTo ena da stili~. mere mivxvdi, rom sagazeTos<br />

garda, arsebobs kidev saoqmo, iuridiuli, diplomatiuri,<br />

samTavrobo, satelevizio, satelefono, qurduli,<br />

policiuri, bazruli enebi da am enebze metyvelebis<br />

sul mcire, oTxi stili: kapasuri, avaruli, anCxluri da<br />

aSaruli.<br />

es, ra Tqma unda xumrobaa, magram iseTi xumroba Sevarcxvine,<br />

sadac WeSmariteba ar urevia _ enebisa ra mogaxsenoT,<br />

magram daaxloebiT aseTi mimarTulebis Jargonebi<br />

qarTul da sxva enebzec namdvilad arsebobs.<br />

vfiqrob, termini `sagazeTo ena~ mTlad gamarTuliG A ar<br />

unda iyos. albaT, ufro zusti iqneboda, gveTqva `sagazeTo<br />

Jargoni~. Tumca, amaze saubari ukve dagvianebulia _ `sagazeTo<br />

ena~ damkvidrebulia da gulisxmobs raRac saSualos<br />

saliteraturo enasa da profesiul Jargons Soris.<br />

rac axla mogaxseneT, albaT, sakamaTo mosazrebaa. enis<br />

specialistebi, Seqmnili viTarebis gaTvaliswinebiT, albaT<br />

daadgenen saliteraturo da sagazeTo-satelevizio<br />

qarTuli enis moqmedebis sazRvrebs. iqamde jer sakmaod<br />

Soria. manamde imaze visaubroT, rac realurad gvaqvs. sagazeTo<br />

enisa da stilis arseboba ki Tanamedrove pirobebSi<br />

araviTar eWvs ar iwvevs.<br />

Zalian mokled, es aris yovlad Cveulebrivi qarTuli<br />

saliteraturo ena zogierTi mxolod misTvis damaxasiaTebeli<br />

TaviseburebiT. swored am Taviseburebebze unda visaubroT<br />

da, rac mTavaria, momavalSi gamoviyenoT kidec.<br />

Tanamedrove Jurnalistikis moTxovnebidan gamomdinare,<br />

Jurnalistma saTqmeli unda Tqvas mokled, sxartad<br />

da racionalurad, anu rac SeiZleba naklebi sityvebiT<br />

gadmosces rac SeiZleba meti informacia. Tanac, es unda<br />

gakeTdes maqsimalurad swrafad.<br />

66


odesRac mec mqonda sabWoTa presaSi muSaobis bedniereba<br />

da SemiZlia kategoriulad vamtkico: sabWoTa da<br />

Tavisufal presas Soris gansxvaveba uzarmazaria. maSin<br />

presa iyo iaraRi mmarTveli partiis xelSi. amitomac aravis<br />

ukvirda, roca yvela mokavSire respublikaSi gamomavali<br />

yvela gazeTi erTdroulad pirvel gverdze beWdavda<br />

breJnevis sityvas da breJnevisadmi miZRvnil daaxloebiT<br />

amgvari Sinaarsis baraTebs:<br />

Zvirfaso leonid ilias Zev!<br />

Cven, abaSeli mesimindeebi aRfrTovanebuli varT skkp<br />

centraluri komitetis da piradad Tqveni, Zvirfaso leonid<br />

ilias Zev, brZnuli gadawyvetilebebiT, romlebsac<br />

CvenTvis, abaSeli mesimindeebisaTvis axal-axali warmatebebi<br />

moaqvs.<br />

partiul konferenciaze Tqveni gamosvla abaSelma mSromelebma,<br />

iseve, rogorc mTelma sabWoTa xalxma, aRviqviT,<br />

rogorc diadi mowodeba axali warmatebebisaken.<br />

Tqven, Cveno Zvirfaso amxanago leonid ilias Zev, xarT is<br />

manaTobeli Suqura, romliskenac iltvis msoflio proletariati,<br />

mTeli msoflios progresuli Zalebi. Cven Zal-<br />

Rones ar daviSurebT Tqvens mier dasaxuli amocanebis<br />

Sesasruleblad. pirobas vdebT...<br />

am enaze axla aRaravin metyvelebs. msoflios arc<br />

erTi Tavmoyvare gazeTi sakuTar Tavs uflebas ar miscems,<br />

sityvebis amgvari uazro braxabruxi gamoaqveynos.<br />

maSin qveyndeboda! metic, presis partiulobidan gamomdinare,<br />

aseTi Sinaarsis masalebis gamoqveyneba savaldebulo<br />

iyo.<br />

`dinamo~ im dRes mogvevlina erT muStad Sekrul Tavdadebul<br />

mebrZolTa razmad, sadac yvela erTisaTvis da<br />

erTi yvelasaTvis ibrZoda. ibrZoda da gaimarjva. es iyo<br />

gamarjveba gamarjvebaze meti, gamarjveba imedismomcemi<br />

da samagaliTo. samagaliTo mTeli erisTvis! axla, am<br />

Znelbedobis Jams sruliad saqarTvelos marTebs iseTive<br />

erTianoba da Tavdadeba, rogoric misi Svilebis erTma<br />

nawilma gamoiCina `dinamos~ stadionis mwvane mindorze~<br />

(`Tbilisis~ informacia).<br />

67


modi, erTmaneTs SevadaroT raikomis romeliRac kabinetSi<br />

SeTxzuli `abaSeli mesimindeebis~ mimarTva da sportuli<br />

Jurnalistis xeliT dawerili safexburTo matCis<br />

angariSi. imis miuxedavad, rom am ori `literaturuli Zeglis~<br />

Seqmnis TariRebs Soris gansxvaveba soliduria, msgavseba<br />

fantastikuria: igive arafrismTqmeli maRalfardovneba,<br />

igive stili, igive gacveTili frazeologia, igive<br />

keklucoba, sazogadoebriv cnobierebaze zegavlenis moxdenis<br />

igive warumatebeli mcdeloba...<br />

ase wera, ra Tqma unda, sasaciloa, cudia, magram mainc,<br />

TviT XXI saukuneSic ki ase weren. zogi imis gamo, rom sxvanairad<br />

ar SeuZlia, zogi imis gamo, rom ase wera kargi<br />

hgonia. maRalfardovneba, Tundac Zalian maRal doneze<br />

Sesrulebuli, vnebs nebismieri Janris sagazeTo masalas.<br />

aq ar aris saubari maRalfardovnebis elementebis gamoyenebaze.<br />

zogjer es iqneb aucileblobam moiTxovos, magram<br />

didi sifrTxilea saWiro, rom `abaSeli mesimindis~ rolSi<br />

ar aRmoCnde.<br />

`guSinve gairkva, rom policia aviwroebs da sxdomis<br />

darbazSi arSeSvebiT emuqreba guram absanZis meuRlesac.<br />

ram gamoiwvia policiis aseTi gaaqtiureba, CvenTvis ucnobi<br />

darCa im motiviT, rom polkovnikma sityvis Tqmis Rirsadac<br />

ar CagvTvala~ (`axali Taobis~ informacia).<br />

sxvaTa Soris, presaSi xSiria `arSeSveba-argageba-ar-<br />

Camosvla-ardaSvebas~ msgavsi xelovnuri, gamogonili<br />

gramatikuli formebi (iseve, rogorc yovlad gaugebari<br />

`gadaWradi~, `mogvarebadi~, `Sesrulebadi~, `gakeTebadi~,<br />

`cnobadi~, `gaaJRera~, `gaaxmovana...~). Jurnalistma, etyoba,<br />

ar icis sityva `motivis~ mniSvneloba. Tanac, erTi sakmaod<br />

banaluri azris gamosaTqmelad rac SeiZleba meti<br />

sityvis gamoyenebas cdilobs: `ram gamoiwvia policiis<br />

aseTi gaaqtiureba, CvenTvis ucnobi darCa im motiviT, rom<br />

polkovnikma sityvis Tqmis Rirsadac ar CagvTvala~. albaT<br />

sjobda es azri Jurnalists daaxloebiT ase gamoeTqva:<br />

`policiis gaaqtiurebis mizezi ver davadgineT, vinaidan<br />

polkovnikma pasuxi ar gvaRirsa~.<br />

`gasuli weli arCil Coxelis karieraSi qarTvel sam-<br />

68


istTa Soris saukunis mesame da wlis meore sportsmenis<br />

tituliT aRiniSna. Tumca, miuxedavad warmatebis baraqianobisa,<br />

mas TviTmyofadoba ar dauflebia~ (`dilis gaze-<br />

Tis~ informacia).<br />

aseTi yovlad uazro winadadebis gamogonebasac niWi<br />

unda! Jurnalistma ar icis, konkretuli azris gamosaxatavad<br />

romeli sityva unda gamoiyenos. iSviaTad, magram ase<br />

emarTeba ucxoels, romelmac icis sityvebi, magram maTTvis<br />

winadadebaSi adgilis miCenas ver axerxebs.<br />

Jurnalistma ar icis, rom `gasul wels~ qarTulad hqvia<br />

`SarSan~; rom sityvaTSeTanxmeba `warmatebis baraqianoba~<br />

alogikuria, suleluria da qarTul enaSi ar arsebobs;<br />

rom adamians SeiZleba daeuflos SiSi, siyvaruli, siZulvili,<br />

SimSili, kmayofilebac ki, magram `TviTmyofadobis<br />

daufleba~ yovlad warmoudgenelia!<br />

tiraJirebuli uazrobebis kidev ramdenime nimuSi vnaxoT<br />

da mere, iqneb, raime daskvnis gamotanac SevZloT. nimuSebi<br />

aRebulia gazeT `axali Taobidan~, Tumca, aseTi magaliTebi<br />

am epoqis nebismier gazeTSi SeiZleba Segvxvdes*:<br />

`moqkavSiri SevardnaZis SiSvel mdgomareobaSi datovebas<br />

ar dauSvebs~ (saTauri).<br />

`es erTgvari iniciativa, romelic `axali `fraqciis~<br />

iniciativiT gaformda, axali ar aris da bolo xuTi wlis<br />

ganmavlobaSi sxvadasxva politikur wreebSi gamudmebiT<br />

figurirebs~.<br />

`Sors var im azrisgan, rom mas raRacas vkarnaxobde da<br />

yvelas movuwodeb, am Temaze winaswar akviatebuli damajerebeli<br />

da aradamajerebeli argumentebiT baasi SewyvitoT~.<br />

`ar SeiZleba imaze saubari, rom Cven dRes kidev erTxel<br />

davmarcxdiT, an kapitulacias aqvs adgili~.<br />

`roca mosamarTles amaze miuTiTes Jurnalistebma,<br />

mosamarTlem naTqvams ignorireba gaukeTa~.<br />

`guram absanZis procesze msgavsi uprecendento SemTxveva<br />

meored moxda~.<br />

`Jurnalistebs man ubrZana, daekavebinaT is instancia,<br />

saidanac saerTod ar ismis gansasjelebis, TviT batoni<br />

69


guram absanZis (mas yvelaze maRali xma aqvs) xmis gagonebac<br />

ki~.<br />

`Cven piriqiT, vicavdiT gansasjelebis uflebebs, ramac<br />

migviyvana iqamde, rom mosamarTlesTan SevediT polemikaSi~.<br />

`amrigad, me Tavi davizRvie amjerad~.<br />

da uamravi sxva.<br />

TiTqos ucnauria, magram TviT XXI saukunis dasawyisSic<br />

ki, saqarTveloSi ar arsebobda arc erTi, vimeoreb, arc<br />

erTi gazeTi, romelic enobrivi TvalsazrisiT ar scodavda.<br />

scodavda ki ara, qarTuli saliteraturo enisadmi<br />

presis damokidebuleba, ubralod, mkrexeluric ki iyo.<br />

gulaxdilad rom vTqva, presaSi gamoqveynebuli amgvari<br />

teqstebisTvis saxelis darqmeva Zalian miWirs. es iyo ra-<br />

Rac ufro meti, vidre, zogadad, uvicoba, upasuxismgebloba,<br />

an saqmisadmi usindiso damokidebulebaa.<br />

vcadoT, gavarkvioT, ra fenomenTan gvaqvs saqme. xolo<br />

ra SeiZleba mohyves mSobliuri enisadmi aseT damokidebulebas,<br />

es calke seriozuli kvlevis sagania.<br />

Zalian mokled ganvixiloT nebismieri zemoT moxmobili<br />

citata. magaliTad, ai, es:<br />

`roca mosamarTles amaze miuTiTes Jurnalistebma,<br />

mosamarTlem naTqvams ignorireba gaukeTa~.<br />

am winadadebis pirveli nawili vulgaruli maRalfardovnebis<br />

nimuSia: `roca mosamarTles amaze miuTiTes Jurnalistebma~.<br />

ociani wlebis cisferyanwelTa maneruli<br />

stili am winadadebas ise uxdeba, rogorc saxedars _ sayure.<br />

amis garda, am winadadebis avtori Tavs erTob briyvul<br />

viTarebaSi igdebs _ ra moraluri an iuridiuli ufleba<br />

aqvs Jurnalists `mosamarTles miuTiTos!?~ anu avtori<br />

ver erkveva umartives konstituciur normebSi. rac Seexeba<br />

gamoTqmas, `ignorireba gaukeTa~, esec uvicobis, ucxo<br />

sityviT keklucobis da mSobliuri enisadmi yovlad udieri<br />

damokidebulebis nimuSia. sjobda Jurnalists eTqva<br />

`mosamarTlem wauyrua~, `yuradReba ar miaqcia~, `ar upasuxa~,<br />

bolosdabolos _ `fexebze daikida~.<br />

zemoT moxmobili magaliTebi mxolod mSobliuri enis<br />

70


ucodinrobis ki ara, zogadad, gaunaTleblobis bralia _<br />

Jurnalisti, erTi mxriv, ver poulobs saWiro sityvebs azris<br />

naTlad gadmosacemad, meore mxriv, arc raime naTeli<br />

azri aqvs. samagierod, sityvebis korianteliT sakuTari<br />

uvicobis SeniRbvas cdilobs da vinaidan misi namoRvawari<br />

gazeTis furclebze qveyndeba, amas aRwevs kidec.<br />

vidre xelSi kalams aiRebdeT da `fexi gaviqnie xeli~<br />

an `amrigad, me Tavi davizRvie amjerado~, dawerdeT, gaixseneT,<br />

redaqtoris Tvalis axveva an Tavbrus daxveva marTlac<br />

SesaZlebelia, mkiTxvelisTvis _ yovlad warmoudgenelia.<br />

isic gaiTvaliswineT, rom statiebi iwereba ara<br />

redaqtorisTvis, aramed, mkiTxvelisTvis.<br />

odesRac, vidre sainformacio sivrces da, Sesabamisad,<br />

Cvens gonebas televizia daipyrobda, saqarTveloSi<br />

zRapruli popularobiT sargeblobda msaxiob erosi<br />

manjgalaZis safexburTo radioreportaJebi. msmenelebi<br />

oTxmocdaaTi wuTis ganmavlobaSi sulganabuli isxdnen<br />

reproduqtorebTan. maT ainteresebdaT ara marto<br />

matCis mimdinareoba da misi Sedegi, aramed radio-Sou<br />

uniWieresi msaxiobis SesrulebiT:<br />

`mimdinareobs TamaSis meore naxevris meoce wuTi. erTmaneTs<br />

xvdebian Tbilisis `dinamosa~ da iugoslaviis `olimpias~<br />

ostat fexburTelTa gundebi. angariSia oTxiT noli,<br />

oTxiT noli TbiliselTa sasargeblod. jarima. daartyamen<br />

Cveni stumrebi, iugoslavielebi. Cvens karamde iqneba,<br />

ase, 40-45 metri. emzadebian. Tu iugoslavielebi am jarimas<br />

gaitanen, angariSi gaxdeba... axlave mogaxsenebT, angariSia<br />

4:0, ese igi, angariSi gaxdeba 4:1 TbiliselTa sasargeblod.<br />

uefas Tasis gaTamaSebas rom gamoveTiSoT, maSin sapasuxo<br />

matCi liublianaSi unda wavagoT angariSiT 4:0 an 5:1. dartyma...<br />

aris! ram damawyebina, kaco, es laparaki, a?..~<br />

erosi manjgalaZis radioreportaJebze dResac legendebi<br />

dadis. axla warmoidgineT, iqneboda Tu ara igi popularuli<br />

komentatori, aseTi teqstebiT rom elaparaka:<br />

`marjvena mxridan Seteva ganaxorciela...~ `SetevaSia<br />

giorgi kiknaZe...~ `yavelaSvilma jamarauls pasi gaukeTa...~<br />

`bavarielebi centrSi Zalebis akumulirebas axdenen...~,<br />

`bukvalurad SeiZleba iTqvas..~<br />

71


es gamoTqmebi me ar gamomigonia. bevri qarTveli sportuli<br />

komentatori, samwuxarod, marTlac ase laparakobs<br />

da kidev ufro uaresad _ wers. isini sakuTar Tavs sportis<br />

romelime saxeobis specialistebs uwodeben. albaT,<br />

asecaa, magram maT naambobs rom Tavs da bolos ver gaugeb,<br />

esec marTalia.<br />

`pasi gaukeTas~ sindromi, vfiqrob, rusicizmebidan<br />

unda modiodes (сделал пас). postkomunistur saqarTveloSi<br />

cota ucnauri viTareba Seiqmna. totaluri rusulenovani<br />

saqmis warmoeba warsuls Cabarda da imave saqmis literaturul<br />

qarTul enaze sakeTeblad veravin moicala. amitom<br />

im sityvebs vxmarobT, rac pirvelad gagvaxsendeba.<br />

`bukvalurad rom vTqva~, rusuli daviviwyeT da mSobliuri<br />

qarTulic ver viswavleT.<br />

sagazeTo statiebSi Zalian xSirad gvxvdeba e.w. Seusabamobani:<br />

`me davkiTxe SevardnaZe rusulad, radgan kargad<br />

vici rusuli da gavWedavdi, gavWede kidevac~ (`saqarTvelos<br />

respublikis~ informacia). am quCuri Jargonis<br />

(`gavWede~) gamoyenebiT, avtors surs Tqvas, rom prezident<br />

SevardnaZes logikiT ajoba, `kuTxeSi miimwyvdia~. xolo<br />

am `inteleqtualuri gmirobis~ saSualebad rusuli enis<br />

kargad codnas asaxelebs. es absurdia. rusuli enis srulyofilad<br />

codna SevardnaZis, an nebismieri sxva adamianis<br />

`kuTxeSi misamwyvdevad~ ar gamodgeba. es maSin iqneboda<br />

sakmarisi, SevardnaZes rusuli enis gramatikaSi gamocda<br />

rom hqonoda Casabarebeli.<br />

`profesoris xelfasi TveSi xuTasi maneTia. am fuliT<br />

bazarSi mxolod ori goWis yidva SeiZleba, e.i. profesori<br />

TveSi or goWad muSaobs. am dros ramdenia komerciuli<br />

maRaziis mepatronisa da misi TanamSromlebis Semosavali?<br />

Zalian bevri, imdenad bevri, rom profesorisas<br />

ramdenjerme aRemateba. samarTalia es?~ (`Tbilisis~ informacia).<br />

SegviZlia gulwrfelad vuTanagrZnoT Rarib profesors,<br />

magram ra SuaSia maRaziis mepatrone? avtors profesoris<br />

siRaribe vaWris brali hgonia da ara saxelmwifos<br />

araswori ekonomikuri politikisa.<br />

72


erideT maRalfardovnebas!<br />

Tanamedrove presaSi maRalfardovnebisTvis adgili<br />

aRar rCeba. gTxovT, sworad gamigoT, vlaparakob ara sityvakazmulobaze,<br />

aramed maRalfardovnebaze. rogorc<br />

wesi, asidan oTxmocdacxramet SemTxvevaSi, uadgilo<br />

maRalfardovnebiT avtori sakuTari gonebrivi umweobis,<br />

uvicobis SeniRbvas cdilobs da... yovelTvis marcxdeba.<br />

weris e.w. `maRali Stili~, anu maRalfardovneba damaxasiaTebeli<br />

iyo komunisturi presisTvis da memkvidreobiT<br />

miiRo postkomunisturma politizebulma presam. arsebobs<br />

maRalfardovnebis ramdenime saxeoba.<br />

namdvili maRalfardovneba. es aris maRal inteleqtualur<br />

doneze Sesrulebuli presisTvis gankuTvnili<br />

maRalfardovani literatura. ufro xSirad, es aris<br />

romelime literaturuli nawarmoebis ganxilva, cnobili<br />

pirovnebis saiubileo TariRisadmi miZRvnili nawarmoebi,<br />

faqtis an pirovnebis gaxseneba, politikuri polemika<br />

da sxva.<br />

maRalfardovnebis mizania sityvebis TamaSiT, winadadebebis<br />

konstruqciebiT azris rac SeiZleba lamazad,<br />

emociurad gadmocema da amiT mkiTxvelis cnobierebaze<br />

zemoqmedeba.<br />

`ara, TaraS, es ar moxdeba _ ukvdavebas ver klaven,<br />

saqarTvelo ki ukvdavia da Tu mokvdeba, mzesTan erTad<br />

mokvdeba...<br />

ra vTqvaT, aseTi jilagis da Toxumis xalxi varT qarTvelebi<br />

_ mtrobas da wyenas didxans ver viCerebT<br />

gulSi. im dRes, TaraS, universitetSi leqciaze miviCqari,<br />

magviandeba da lamis sakuTar Tavs gavuswro. vxedav, erTi<br />

Cemi nacnobi profesori modis, erovnebiT osi*. modis da<br />

modenis fiqrebis naxirs, Tvalebis aweva uWirs, mZimed<br />

moiqnevs CanTas. mxarTan gamisriala misma mzeram da viTom<br />

ver daminaxa, ufro Rrmad CaRuna Tavi... mivedi, mivesalme<br />

da gadavkocne, rogorc adre... iqneb es aris Cveni qarTuli<br />

sisuste, TaraS. iqneb amitom dagvafrindeba xolme mxarze<br />

yorani?!~ (`Tbilisis~ informacia).<br />

es aris profesor jemal afciauris epistolaruli Jan-<br />

73


is maRalfardovneba _ avtori saqarTveloSi Seqmnil<br />

politikur viTarebaze esaubreba Tavis odindel megobars,<br />

TaraSs. am werils A-3 formatis gazeTis mTeli gverdi<br />

uWiravs. miuxedavad maRalfardovnebisa, igi Tavidan<br />

bolomdec ki SeiZleba waikiTxoT. es aris avtoris, profesor<br />

afciauris damsaxureba. man icis, rogor imoqmedos<br />

mkiTxvelze. Tumca, sabolood, misi Sroma mainc wyalSi gadayrilia<br />

_ maRalfardovnebisTvis, maT Soris, marTlac<br />

maRalinteleqtualuri donis maRalfardovnebisTvis,<br />

aRaravis scalia.<br />

maRalfardovnebis nimuSad SeiZleba CaiTvalos daTo<br />

maRraZis poeziisadmi miZRvnili es statiac:<br />

`...odesRac misi saimperatoro udidebulesobis favoriti,<br />

daRestnel meamboxeTa risxva, brwyinvale sefeqalebis<br />

gulTa mpyrobeli, ganTqmuli Tamada da<br />

moleqse, aw ukve gadamdgari, martosuli generali sevdianad<br />

igonebs warsuls: `maxsovs, trfobaSi damTarses,<br />

guls axlac kvamli evleba, sityvad iwvima qaRaldze Sekavebulma<br />

cremlebma...~<br />

generalma mSvenivrad icis sakuTari Tavis fasic da sakuTari<br />

nakeTebisac _ omSi mrisxane da daundobeli iyo,<br />

qeifSi _ Tavawyvetili, megobrebSi _ yoCi, qalebSi _<br />

ubadlo, tolebSi _ ubralo, sasaxleebSi _ qedmaRali:<br />

`kvamlSi vaxvevdi ramazans, mexze rom mexi damerTo, dilidan<br />

vWeqdi zarbazans, viTarca glovis kamertons. xan<br />

mereoda godeba, kanWSi mwvdeboda oRraSi, im qveynad daaxsomdebaT,<br />

aq rom gavade gograSi...~<br />

diax, es grigol orbeliania, sinamdviled rom aqcia<br />

mwuxare saxis raindis _ don kixot lamanCelis aTasi wlis<br />

naocnebari: `vinc mxne lamanCels icnobda, mwuxare saxis<br />

baziers... rasac is datingicobda, me sinamdviled vaqcie~.<br />

`...exr, Rrafinia~! amqveynad xom yvelaferi warmavalia:<br />

siZulvilica da siyvarulic, dardic, vaebac, sixarulic<br />

da siamovnebac. axla yvelasgan daviwyebul, yavlgasul,<br />

usaqmod darCenil generals sisxlnasvami xmali sadRac<br />

kuTxeSi uJangdeba, aqselbandebs wvima usvelebs, sefeqalebic<br />

aRar exvevian. aRarc omebia, aRarc duelia, aRarc<br />

Zveli biWebia da aRarc orTaWalis baRebi. beberi nagener-<br />

74


lari perovis quCis kafeSi TavCaqindruli zis da zizRiT<br />

usmens ucxo jazur musikas.<br />

me nikalasTan erTad gaxldiT orTaWalis duqanSi, jambazTa<br />

yiJinam rom daigrgvina*, mefe-imperatori, nikoloz<br />

meore Camoagdeso. maSin nikalam TanagrZnobiT gaxeda mefis<br />

portrets da naRvlianad Cailaparaka: `ra uiRblo<br />

yofila Cemi sexnia~. Cven erTad movxateT Tbilisuri<br />

duqnebi, erTad vaJRrialebdiT xarfuxSi arRans da erTad<br />

vetrfodiT umSvenieres margaritas. erTad mivdiodiT<br />

kaxeTSi da erTad gvevseboda cremlebiT Tvali, xbos rom<br />

dasaklavad wamoaqcevdnen... (`dronis~ informacia).<br />

araviTari epiTetebi poetis misamarTiT, araviTari gadakruli<br />

sityvac ki maRraZis poeziaze _ avtori saubrobs<br />

sakuTar emociaze, masSi poetis leqsebs rom aRuZravs.<br />

mkiTxveli pirvelive striqonebidan rwmundeba, rom<br />

statiis avtoris eniT TviT poeti esaubreba; rom, Tundac,<br />

ai, es sityvebi ekuTvnis poets da ara statiis avtors:<br />

`odesRac misi saimperatoro udidebulesobis favoriti,<br />

daRestnel meamboxeTa risxva, brwyinvale sefeqalebis<br />

gulTa mpyrobeli, ganTqmuli Tamada da moleqse, aw ukve<br />

gadamdgari martosuli generali sevdianad igonebs warsuls...~<br />

mkiTxvelis emocias isic aZlierebs, rom avtoris am sityvebs<br />

uSualod da bunebrivad mosdevs poeturi striqonebi:<br />

`maxsovs, trfobaSi damTarses, guls axlac kvamli evleba,<br />

sityvad iwvima qaRaldze Sekavebulma cremlebma...~<br />

mkiTxveli grZnobs avtoris gulwrfelobas, ufro zustad,<br />

mas avtori aiZulebs, irwmunos misi gulwrfeloba<br />

da amas axerxebs kidec _ poulobs saWiro sityvebs da<br />

aucilebel tons sakuTari emociebis mkiTxvelisTvis gadasacemad.<br />

ra Tqma unda, moyvanili nimuSi aris `dronSi~ gamoqveynebuli<br />

statiis nawili. am statiis sruli teqstis gamoqveynebidan<br />

ori wlis Semdeg kaxeTis erT-erT sofelSi,<br />

iqauri Suaxnis kaci, uSang xeteSvili, tradiciul qarTul<br />

sufraze TavdaviwyebiT kiTxulobda maRraZis leqsebs,<br />

oRond, arcerTi maTgani ar icoda Tavidan bolomde _<br />

gazeTSi gamoqveynebuli nawyvetebi daeswavla.<br />

75


gulwrfelad mTxova, iqneb pativi damdo, maRraZis<br />

leqsebis wigni maSovnino da mere me vici da Cemma biWobamo.<br />

isic daayola, `dronSi~ iseTi rameebi wavikiTxe mag kacze,<br />

ueWvelad lazaTiani poeti iqnebao.<br />

mokled, is maRalfardovnebaa namdvili, kaxel glexs<br />

ucnobi poetis leqsebs rom waakiTxebs da Tvalze cremls<br />

moadens.<br />

gTxovT, erTmaneTSi nu aurevT maRalfardovnebas da<br />

sityvakazmulobas _ am wignSi sityvakazmulobis avkargianobaze<br />

msjeloba, saerTod, ar aris.<br />

cru maRalfardovneba. es aris presaSi Zlier fexmokidebuli<br />

daavadeba. rac ufro gamoucdelia, rac ufro<br />

gaunaTlebelia avtori, guli da xeli miT ufro gaurbis<br />

maRalfardovnebisken:<br />

`...samocdaaTi welia TavisuflebawarTmeuli qarTveli<br />

eri borgavs da gminavs Tavisi uflebebis aRsadgenad.<br />

madloba RmerTs, gvyvandnen eriskacni, gamudmebiT rom<br />

gvafxizlebdnen da gvamxnevebdnen, axlac, am aboboqrebulsa<br />

da afofril saqarTveloSic gvyavs eriskaci da<br />

winamZRoli, batoni zviad gamsaxurdia. gavyveT, vendoT<br />

Cvens winamZRols, mis alRosa da Wkuas, radgan erovnulsa<br />

da politikur moRvawes aqvs niWi, unari _ samSoblos damoukideblobis<br />

mopovebisa.<br />

...didxans TaTbirobdnen uxucesni.<br />

bolos erTi maTgani gamoeyo moTaTbireT, miuaxlovda<br />

messias, pirjvari gadasaxa da eris mamoba miuloca...<br />

qriste aRsdga! _ daWeqa eris sulis naTlulma.<br />

_ WeSmaritad! _ daiquxes yoveli mxridan~. (`Tbilisis~<br />

informacia).<br />

avtors surs mxari dauWiros prezidentobis kandidats.<br />

ufro zustad, surs amomrCevels warudginos xalxisTvis<br />

wamebuli raindi da am mizniT yalb maRalfardovnebas<br />

irCevs. Sedegi, rogorc mosalodneli iyo, sasurvelis<br />

sawinaaRmdegoa.<br />

`qali amasobaSi nela wamoimarTa. sanTlebi cimcimebdnen.<br />

RvTismSobeli, rogorc yovelTvis, axlac mowyale<br />

iyo. wminda giorgis ki mkveTrad emCneoda TvalebSi<br />

naRveli da mkacri sevda. naTelmofenili taZridan nela<br />

76


gadioda fermixdili qali, romelsac daWrili frTebiviT<br />

misdevda cisferi, nisliviT Txeli da gamWvirvale mosasxami~<br />

(`Tbilisis~ informacia).<br />

rogorc wesi, ase weren 14-dan 17 wlamde asakis axalgazrdebi,<br />

anu es aris literaturuli varjiSi, romlis adgili<br />

ar SeiZleba iyos mexuTe-merve klasis sakontrolo weris<br />

rveulebSi, miT ufro _ seriozul presaSi.<br />

`qalaqs moedo sazareli ambavi _ universitetis ezoSi<br />

biWebi mouklavTo.<br />

ezo savse iyo cremlgamSrali, gaognebuli, damunjebuli<br />

xalxiT. siCume iyo damuxtuli da sazareli.<br />

_ vai, Tqvens dedas, Svilebo! _ kvnesoda viRac~<br />

(`Tbilisis~ informacia).<br />

Semdeg avtori ganagrZobs Segonebebs, rom kacis kvla<br />

codvaa, cudia, ar SeiZleba. amas akeTebs iseTive maRalfardovnebiT,<br />

rogoriTac daiwyo. mkiTxveli pirvelive sityvebidan<br />

cnobs maRalfardovnebas amofarebul gulgrilobas.<br />

avtori ver axerxebs misTvis gulis aCuyebas. mkiTxvels<br />

ainteresebs mkvlelobis detalebi: vin mokla, rogor<br />

mokla, ratom mokla.<br />

amis nacvlad ki informaciis avtori zedsarTavebis aRlums<br />

gvTavazobs: cremlgamSrali, damunjebuli, gaognebuli,<br />

damuxtuli, sazareli...<br />

`droa did-didma funqcionerebma saRad iazrovnon,<br />

Tavi daanebon vireSmakobas, zedmet problemebs nu gviqmnian,<br />

isedac gaZaRlebul cxovrebas nuRa gvirTuleben.<br />

savsebiT dauzarlad SeuZliaT aRmosavleT evropidan<br />

gamoiyvanon jarebi, raki maTi saWiroeba aRar arsebobs,<br />

demobilizaciaSi gauSvan da jariskacebsac da oficrebsac<br />

gza daulocon TavTavianTi samSoblosaken, sadac maTi<br />

winaprebi ganisveneben (`Tbilisis~ informacia).<br />

_ gaiyvaneT sabWoTa jarebi aRmosavleT evropis qveynebidan!<br />

_ am moTxovnis mamacuri formac, Sinaarsic da<br />

TviTon winadadebebis konstruqciac karikaturis STabe-<br />

Wdilebas tovebs. survilis miuxedavad, mkiTxveli ver<br />

TanaugrZnobs avtors, Tumca icis, rom misi moTxovna<br />

samarTliania. avtoris mizani aqac miuRwevelia. es statia<br />

TviTonac Tavidan bolomde mxolod imisTvis wavikiTxe,<br />

77


om TqvenTvis meTqva: ase wera ar SeiZleba. es aris umaqnisi<br />

sityvauxvobisa da cru maRalfardovnebis nimuSi.<br />

miamitoba. es sityva qarTuli enis ganmartebiTi<br />

leqsikonis mixedviT, gulubryvilobas, ueSmakobas, advilad<br />

dajerebas niSnavs. ver vityvi, rom adamianisTvis<br />

cudi Tvisebaa, magram presaSi gamoqveynebuli miamitoba<br />

uadgiloa.<br />

XX saukunis oTxmocdaaTiani wlebis dasawyisis qarTul<br />

presas Tu gadavxedavT, sisulelemde dasuli miamitobagulubryvilobis<br />

uamrav magaliTs aRmovaCenT.<br />

albaT, TavisTvisac moulodnelad politikur elita-<br />

Si aRmoCenilma odesRac mSvenierma mweralma da Jurnalistma,<br />

maRalfardovnad rom vTqva, qarTuli enis erovnul<br />

samsaxurSi Cayeneba ganizraxa. Tanac, dauyovnebliv: Zirs<br />

rusicizmebi, Zirs barbarizmebi, Zirs ucxo terminologia<br />

_ qarTuli ena unda gaiwmindos! guram petriaSvilis<br />

azriT, mkrexelobaa, roca pamidors am internacionaluri<br />

terminiT movixseniebT. gacilebiT `erovnuli~ iqneba, Tu<br />

mas wminda qarTul `oqrovaSlas~ davarqmevT. an es violino<br />

raRaa, roca gvaqvs mSvenieri violinos gare biZaSvili<br />

fanduri, xolo yelze mibjenil fandurs ratomac ar unda<br />

davarqvaT `yelfandura?!~ an es vertmfreni ras hgavs! _<br />

`cadRvebia~ am mfrinavi manqanisTvis swored zedgamoWrili<br />

iqneba! da, saerTod, dadga dro, Tavisufal saqarTveloSi<br />

qarTveli Citi qarTulad WikWikebdes!<br />

TqvenTvis es axla daujereblad da sasacilod JRers,<br />

magram maSindel qarTul presaSi aseTi rameebi marTlac<br />

iwereboda da am ideebs momxreebic hyavda. maT umravlesobas<br />

gulwrfelad sjeroda, rom qarTuli enis amgvari generaluri<br />

`dasufTavebiT~ didi erovnuli saqme gakeTdeboda.<br />

bevri `patrioti~ dResac darwmunebulia, rom msoflios<br />

xalxTa enebSi arsebul yvela sityvas moeZebneba qarTuli<br />

Sesatyvisi da ucxouri terminologia saWiro ar aris;<br />

rom qarTuli ena msoflioSi yvelaze mdidari, yvelaze<br />

keTilxmovani, yvelaze mravlismTqmeli, yvelaze lakoniuri,<br />

yvelaze Zveli, yvelaze, yvelaze... enaa. siamovnebiT<br />

daveTanxmebodi am azrs, rom ar vicode, rom TviT iseTi sityvebic<br />

ki, rogoricaa, puri, eklesia, fiqri, ujra, saaTi,<br />

78


amanaTi, araqaTi, magida, qisa, rafa, daxli, xarji, moedani,<br />

beWedi, fanjara, alami, droSa, asli, laSqari, amqari, ambavi,<br />

xabari, jeeli da sxva uamravi `wminda qarTuli~ sityva...<br />

araqarTuli warmoSobisaa. Tumca, es qarTuli enis leqsikur<br />

`siRaribes~ an am sityvebis araqarTulobas sulac ar<br />

niSnavs.<br />

meore ukiduresobaSi mas Semdeg gadavvardiT, rac evropasa<br />

da amerikaSi naseirnebi da qarTuli xazinis qurdobiT<br />

gamdidrebuli `axali qarTvelebi~ mogvevlinnen<br />

(90-ianis Sua wlebi). ganswavlulobiT, fulis Sovnis<br />

niWiTa da daxvewili manerebiTac gagvakvirves da axali<br />

terminologiiTac gagvamdidres. jer iyo da, SevardnaZe<br />

wamdauwum gvimeorebda magiur `pluralizms~, romlis adgili<br />

Semdeg uadgilod daikava `menejmentma~. imereTis<br />

gubernatori TavdaviwyebiT iyo Seyvarebuli `tenderze~,<br />

Jurnalistebi ganuwyvetliv imeorebdnen `vizavis~ da `medias~,<br />

urapatriotebis sayvarel sityvad `mentaliteti~<br />

iqca, ekonomistebisa _ `menejeri~; saSualo niWis uCino<br />

mecnierebma lamis dagvayrues `rameTu-oden-manqurTis~<br />

wamdauwum da uadgilo xmarebiT. da mainc, meoce saukunis<br />

miwurulis yvelaze gacveTili sityvebia `ganpirobebuli~<br />

da `garkveulwilad~. erTica da meorec e.w. rusuli<br />

`kalkia~ (`обусловленный~, `в известной мере~, `отчасти~). orive<br />

am sityvas, ra Tqma unda, aqvs arsebobis ufleba, magram<br />

maTi ase usaSvelo eqspluataciac ar ivargebs. roca postkomunisturi<br />

epoqis qarTul presas ecnobi, geCveneba,<br />

rom amqveynad yvelaferi `ganpirobebulia~ da yvelaferi<br />

`garkveulwilad~ xdeba.<br />

gacveTili sityvebisa da frazeologiisgan Tavis daRweva<br />

praqtikulad SeuZlebelia, magram profesionalma Jurnalistma<br />

isini mxolod aucileblobis SemTxvevaSi unda<br />

gamoiyenos.<br />

uxvsityvaoba. Cemi pirveli seriozuli publikacia<br />

erTi milicielis umsgavso saqciels exeboda. sanam davwerdi,<br />

Cemi WkuiT, yvelaferi kargad avwon-davwone, saTauric<br />

movifiqre, SesavalSi didi sulxan-saba orbelianis<br />

igav-arakic gavixsene. mokled, karga mozrdili mrisxane<br />

antimiliciuri statia gamovacxe.<br />

79


irakli beriaSvilma, ganyofilebis redaqtorma, statia<br />

yuradRebiT waikiTxa, saTauri Secvala, Sesavali gaanaxevra<br />

da statiis teqsti erTi mesamediT Seamcira. Tan<br />

Semaqo _ mSvenivrad dagiweriao. ase galamazebuli werili<br />

moxvda mTavar redaqtorTan. manac Sesavals kidev erTi<br />

winadadeba moaklo da darCenili teqstic kidev erTi mesamediT<br />

Seamcira.<br />

gulSi cota mewyina da Sevfiqriandi kidec _ albaT,<br />

damwyebi rom var, ar mendobian, Torem is Cemi SeTxzuli<br />

mSvenieri, gulisamaCuyebeli winadadebebi namdvilad ar<br />

unda waeSalaT-meTqi.<br />

mravali wlis Semdeg is Cemi pirveli werili wavikiTxe<br />

da SemiZlia gulaxdilad gagimxiloT _ misi umtkivneulod<br />

Semcireba kidev SeiZleboda. Tavis droze beriaSvilmac<br />

da gogeliamac damindes _ swored imitom, damwyebi<br />

rom viyavi.<br />

dRes siamovnebiT Sevamcirebdi TiTqmis yvela Cems publikacias.<br />

vwuxvar, rom axla amis gakeTeba SeuZlebelia.<br />

Tqvenc CemsaviT rom ar idardoT, nu daindobT sakuTar<br />

nawers _ rac metad `dawuravT~, rac metad<br />

`gakreWT~, mkiTxvelis miT ufro met keTilganwyobas<br />

moixveWT. isic gaxsovdeT, rom Wkviani redaqtori honorars<br />

raodenobaSi ki ara, xarisxSi iZleva!<br />

diax, sagazeTo ena da stili, Taviseburebebis miuxedavad,<br />

literaturuli enis CarCoebSi unda Tavsdebodes, magram<br />

mainc aris erTi sakmaod uxerxuli movlena, romelsac<br />

gverds ver avuvliT.<br />

redaqtorma dilis TaTbirze jer isev axalbeda Jurnalists<br />

Tbilisis sapatio moqalaqed arCeul erT saxelganTqmul<br />

qarTvel mecnierTan interviu damavala. Cems<br />

gankargulebaSi sul ramdenime saaTi iyo. davreke batoni<br />

akademikosis samsaxurSi. miTxres, rom amerikel kolegebTan<br />

erTad erT-erT kvleviT institutSi vnaxavdi. gavqandi<br />

miTiTebul institutSi _ Sin wavidao; davureke Sin _ ar<br />

mosula, albaT, cekaSi Sexvedraze wavidao; davukavSirdi<br />

cekas _ Sexvedra xval gvaqvs daniSnulio... bevri rom ar<br />

gavagrZelo, CemTvis mocemuli dro xelSi ise Semomadna,<br />

akademikosis gza-kvals ver mivageni.<br />

80


edaqtorebi davalebis Seusruleblobas Zalian mtkivneulad,<br />

lamis pirad Seuracxyofad aRiqvamen. am mxriv,<br />

bednieri gamonaklisi arc Cemi redaqtori yofila. amitom<br />

friad originaluri gadawyvetileba miviRe _ Cemsave<br />

kiTxvebs akademikosis nacvlad pasuxebi me TviTon gaveci.<br />

igi im periodSi Zalian popularuli kaci iyo da masze bevri<br />

msmenoda.<br />

daniSnul dros `interviu~ mzad iyo. redaqtorma<br />

waikiTxa, saeWvo veraferi aRmoaCina da dasabeWdad viza<br />

misca. interviu im dResve gamoqveynda.<br />

redaqtorTan meore diliT, tradiciuli TaTbiris<br />

dros darekes. batonma arCil gogeliam ise gadmomxeda,<br />

mivxvdi, rom `CamiSves~. rogorc mere gairkva, akademikoss<br />

redaqtorisTvis uTqvams, is Tqveni Jurnalisti an geniosia,<br />

an didi avanturisti _ misTvis araviTari interviu ar<br />

mimicia, magram im SekiTxvebze swored imas vupasuxebdi,<br />

rac TviTon moufiqrebiao.<br />

amitom iyo, rom redaqtors Cemi `gonebamaxvilobisTvis~<br />

madloba ar gamoucxadebia, magram arc davusjivar.<br />

ra Tqma unda, me arc geniosi vyofilvar, arc avanturisti<br />

da arc naTelmxilveli. ubralod, vicodi, rom adamianebis<br />

umravlesoba azrovnebs da saubrobs mkacrad<br />

Camoyalibebuli stereotipebis CarCoebSi. es gansakuTrebiT<br />

exeba politikur moRvaweebs, diplomatebs,<br />

maRali Tanamdebobis pirebs, gamoCenil mecnierebs,<br />

sportsmenebs da a.S. rogorc wesi, isini erTi SexedviT<br />

saintereso, magram mainc banalur kiTxvebze banalur<br />

pasuxebs iZlevian. Tu Tqven respondents icnobT, bevr<br />

kiTxvaze misi pasuxis gamocnoba didi siZnele sulac ar<br />

aris. savaraudo pasuxis ki ara, zogjer TviT im sityvebis<br />

gamocnobac ki SeiZleba, rasac respondenti sakuTari azris<br />

gadmosacemad gamoiyenebs. `gamocnobis~ am teqnikas<br />

virtuozulad floben Tarjimani-sinqronistebi.<br />

am magaliTiT imis xazgasma mindoda, rom gazeTis ena da<br />

stili specifikuria, xolo am specifikis jer Seswavla da<br />

mere praqtikulad gamoyeneba _ aucilebeli. Cemi cudi<br />

saqcielis gameoreba savaldebulo ar aris, magram yvela<br />

momavalma Jurnalistma unda icodes _ davalebis Seus-<br />

81


uleblobas araviTari gamamarTlebeli argumenti ar<br />

gaaCnia. maT Soris, arc aseTebi: stumrad viyavi, sicxe mqonda,<br />

naTlia mestumra, megobrebma restoranSi dampatiJes...<br />

`rogorc aristotele ambobda~,<br />

anu<br />

citirebis xelovneba<br />

kamaTisas, raRac mosazrebis mtkicebisas, mopaeqreze<br />

zemoqmedebis mosaxdenad, zogjer sulac kopwiaobisa da<br />

sakuTari ganswavlulobis (xSirad, ararsebulis) sademonstraciod<br />

gamoCenili adamianebis damowmeba-citireba<br />

presaSi sakmaod gavrcelebuli movlenaa. iSvelieben filosofosebis,<br />

mxedarTmTavrebis, mecnierebis, politikosebis,<br />

popularuli adamianebis gamonaTqvamebs.<br />

marTalia, sakuTari mosazrebis gasamagreblad gamo-<br />

CenilTa Sewuxeba maincdamainc ar momwons da verc vinmes<br />

vurCev, ase moiqces, magram amis akrZalva da danaSaulad<br />

gamocxadeba, vfiqrob, uazroba iqneboda. oRond, saWiroa<br />

zomiereba da avtorisa da citatis zustad SerCeva.<br />

Tu ar vcdebi, 1993 wlis dasawyisSi Cemsa da Cems kolegas,<br />

Teimuraz metrevels Soris moulodnelad kamaTi<br />

gaimarTa. axlac darwmunebuli var, im kamaTSi marTali viyavi,<br />

magram es ambavi Tavis gasamarTleblad, an xelaxali<br />

kamaTis wamosawyebad ar gamxsenebia. imitom gavixsene, rom<br />

niWierma Jurnalistma da literatorma Teimuraz metrevelma<br />

Cems winaaRmdeg SesaniSnavad gamoiyena deil karnegi:<br />

`...aki ukvdavi deil karnegi gvafrTxilebs, `aTidan yoveli<br />

cxra kamaTi mTavrdeba imiT, rom misi TiToeuli monawile<br />

ufro Rrmad rwmundeba sakuTari azris absolutur sisworeSi~.<br />

Tavidanve kargad mesmoda, rom Teimuraz qoriZe am aTidan<br />

meaTe ar iyo, amitomac Cems werilSi mivmarTavdi ara<br />

imdenad mas, ramdenadac miukerZoebel mkiTxvels...~<br />

polemikuri werilis saTauric karnegiseuli da mravlismetyveli<br />

iyo: `ara, es kaci ar aris aTidan meaTe!~<br />

Cemma kolega-oponentma zustad gamoiyena deil karne-<br />

82


gis Segoneba da misi azri werilis saTaurSic SesaniSnavad<br />

`gaaTamaSa~.<br />

marTalia, `gulaxdiloba ar alamazebs adamians~, magram<br />

mainc, igi kacis erTi SesaniSnavi Tvisebaa: arc ise keTilSobili<br />

var, rom giTxraT, Cems winaaRmdeg mimarTulma Teimuraz<br />

metrevelis am patara Jurnalisturma Sedevrma didad<br />

gamaxara-meTqi, magram `simarTle _ TvalSi sinaTleo~,<br />

xom gagigoniaT.<br />

gasuli saukunis 70-80-iani wlebis saqarTveloSi sakmao<br />

popularobiT sargeblobda saxelmwifo televiziis politikuri<br />

mimomxilveli abon ciciaSvili (SegaxsenebT, rom<br />

kerZo telearxebi im epoqaSi ar arsebobda). Tavad ebrauli<br />

warmoSobis batonma abonma saxeli gaiTqva sionizmisa<br />

da amerikis SeerTebuli Statebis sagareo politikis kritikiT.<br />

igi marTlac mamacurad da daundoblad uswordeboda<br />

ararsebul oponentebs.<br />

mis saxelTan erTi aseTi naxevarsimarTlecaa dakav-<br />

Sirebuli: erTxel abon ciciaSvilma reiganis* lanZRvagakilviT<br />

rom guli ijera, Tavisi tirada amerikis prezidentis<br />

gasagonad da gulze gasaxeTqad, ase daamTavra:<br />

`etyoba, prezident reigans daaviwyda qarTuli andaza _<br />

rac mogiva daviTao, yvela Seni TaviTao~. es aris brZnuli<br />

xalxuri gamonaTqvamis yovlad Seuferebel konteqstSi<br />

moxseniebis SesaniSnavi nimuSi.<br />

arakompetenturobis kidev erTi `mxiaruli~ magali-<br />

Ti. misi avtori sakmaod mxcovani da cxovrebiseuli gamocdilebiT<br />

damZimebuli gaadvokatebuli milicielia.<br />

brZnul gamoTqmas isic saTaurSive iSveliebs: `Teimuraz<br />

qoriZev, `mcdari codna uaresia, vidre arcodna~, girCev,<br />

gautio!~<br />

amgvari brZnuli saTauris Semdeg, andazebi teqstSic<br />

uxvad unda iyos. aris kidec, magram, samwuxarod, yvelgan<br />

uadgilod: `...imdenad kargav wonasworobas, rom adamians<br />

lanZRav saqveynod? ar gagigia mainc andaza _ `sxvisi Wiri<br />

Wkuas ver Segmatebso?~<br />

aseTi Sinaarsis andaza marTlac ar gamigia. iqneb arsebobs<br />

kidec, magram am konteqstSi rom avtors uadgilod<br />

mohyavs, cxadia. ra Tqma unda, gacilebiT gonivruli<br />

83


iqneboda, es andaza gaexsenebina: `sxvisi Wiri _ Robes Cxirio~.<br />

sabWoTa avtorebi, bunebrivia, yvela SesaZlebeli vi-<br />

Tarebis ganzogadebis mizniT, leninis, marqsis, engelsis,<br />

stalinis, sxva beladebis citatebs iSveliebdnen: rogorc<br />

didi lenini ityoda... rogorc marqsi aRniSnavda... rogorc<br />

engelsi* ambobda... rogorc didma stalinma Tqva... es iyo<br />

aucilebeli farisevloba, valis moxda mmarTveli komunisturi<br />

partiis winaSe. samwuxarod, bevrs igi Cvevad eqca.<br />

axla `beladebis~ odesRac sibrZned gasaRebul banalur<br />

gamoTqmebs aRaravin etaneba, samagierod, did gasavalSia<br />

aristotele, platoni*, dekarti*, ruso, volteri*, napoleoni,<br />

taleirani*, la roSfuko, jefersoni, ainStaini da<br />

mravali sxva yovlad udanaSaulo istoriuli pirovneba.<br />

Tanamedroveebi maT zogjer iseT rameebs abraleben, Tav-<br />

Si, albaT, arasodes rom ar mosvliaT.<br />

gamocdilma `citatistma~ icis, rom mkiTxveli misi<br />

naTqvamis (naweris) Semowmebas ar daiwyebs. amitom xSirad<br />

Tavs umweo `gamoCenilis~ usazRvro eqspluataciis uflebas<br />

aZlevs _ mkvdrebi ver gaigeben, cocxlebi ar Seamowmeben!<br />

amitom saqme gasaocar kuriozebamdec ki midis: erTma<br />

gapolitikosebulma diasaxlisma Tavis sagazeTo statiaSi<br />

erTi cnobili gamonaTqvami stefan malarmes* daabrala, im<br />

periodSive gamoqveynebul meore statiaSi _ artur rembos.<br />

arada, es `cnobili gamonaTqvami~ aleqsandr puSkins<br />

ekuTvnoda!<br />

Tanamedrove presaSi sakuTari azris dasadastureblad<br />

an misi sisworis Sesamowmeblad brZnuli azrebis, andazebis,<br />

Tu igavebis mosaxmobad adgili TiTqmis aRar rCeba.<br />

Tumca, avtoris winaSe citatebis gamoyenebis aucileblobac<br />

xSirad Cndeba. gansakuTrebiT, roca saqme gvaqvs<br />

reportaJul JanrTan. vimeoreb, aq saubaria sagazeTo statiaSi<br />

moxseniebuli piris citirebaze da ara gamoCenil<br />

adamianTa gamonaTqvamebis damowmebaze.<br />

citirebis dros didi sifrTxile da sizustea saWiro.<br />

arc lakoniuroba unda daviviwyoT. magaliTad: `saqarTvelos<br />

samxedro ministrma, general-leitenantma daviT<br />

TevzaZem ganacxada, rom mas araviTari saerTo ara aqvs pr-<br />

84


aRaSi iaraRis SeZenasTan~ _ sjobda, Jurnalists es fraza<br />

ase daewera: `generalma TevzaZem uaryo Tavisi monawileoba<br />

Cexuri iaraRis SeZenaSi~.<br />

citireba gardauvali da aucilebelia iseTi urTulesi<br />

Jurnalisturi Janris gamoyenebisas, rogoricaa polemika.<br />

am sakiTxze vrclad momavalSi uTuod visaubrebT, magram<br />

erTi ram axlave unda vTqva _ polemikis dros aucilebelia<br />

citirebis kulturis dacva. moxmobili citata siuJeturi<br />

TvalsazrisiT dasrulebul azrs unda gamoxatavdes<br />

da wina da momdevno abzacebis Sinaarsze damokidebuli<br />

ar unda iyos. Tu aseTi damokidebuleba arsebobs, maSin<br />

Cven, upirveles yovlisa, unda visaubroT am darCenili<br />

abzacebis Sinaarsze da mis kavSirze uSualod moxmobil<br />

(citirebul) teqstTan.<br />

citatebi aucilebelia im SemTxvevaSic, roca Jurnalisti<br />

e.w. `mrgvali magidis~, anu azrTa gaziarebis stiliT<br />

wers. aq ar aris aucilebeli avtoris stilis SenarCuneba.<br />

piriqiT, unda darCes mTavari azri, danarCeni SeiZleba<br />

kargad `gaSalaSindes~, Jurnalistis da redaqtoris gemovnebiT<br />

`Camoiqnas~.<br />

nu daiviwyebT, rom nebismieri sirTulis, Tu sazogadoebrivi<br />

mniSvnelobis mqone sagazeTo statia aris mxolod<br />

sagazeTo statia da ara akademiur gamocemaSi gamoqveynebuli<br />

samecniero naSromi. sagazeTo statiaSi ar aris savaldebulo<br />

yvela Tezisis, mosazrebis dasabuTeba da Sesabamisi<br />

mecnieruli naSromebidan citireba. mTavaria, icodeT,<br />

rom rasac werT an ambobT, yvelaferi simarTlea. gazeTSi<br />

wyaroebis miTiTeba da sqolioebis gakeTeba sasurveli ar<br />

aris. amas arc aravin akeTebs, garda im adamianebisa, visac,<br />

rogorc giTxariT, nebismieri saSualebiT Tavis gamoCenis<br />

wyurvili klavT.<br />

odesRac savsebiT seriozulad tardeboda arafrismTqmeli<br />

grandiozuli partiuli da komkavSiruli<br />

RonisZiebebi, presaSi ki aseTi Sinaarsis informaciebi<br />

qveyndeboda:<br />

`saqarTvelos leninuri komkavSiris XXXI yrilobas eswreboda<br />

qveynis 2445 pirveladi komkavSiruli organizaciis<br />

3532 delegati. maT Soris: skkp wevri _ 2980, skkp wev-<br />

85


obis kandidati _ 335, alkk wevri _ 350, muSa _ 2200, qali<br />

_ 1700, qarTveli _ 901, somexi... azerbaijaneli... rusi...<br />

ukraineli...~<br />

`saangariSo periodSi axalgazrdobisa da komkavSirelTa<br />

ZalebiT Sesrulebulia<br />

miliard 125 milioni maneTis samuSao. maT Soris: mZime<br />

mrewvelobaSi _ 435 mln.; msubuq mrewvelobaSi _ 330<br />

mln.; energetikaSi _ 225 mln.; soflis meurneobaSi _ 125<br />

mln...~<br />

aq saubari ar exeba am cifrebis namdvilobas _ isini,<br />

ra Tqma unda, yalbia. CvenTvis sxva ram aris saintereso:<br />

saWiroa Tu ara presaSi amgvari yovlad uintereso statistikis<br />

gamoqveyneba. warmoidgineT safexburTo matCis<br />

sagazeTo reportaJi, sadac dawvrilebiTaa moTxrobili,<br />

ramdenjer daustvina msajma, moedanze ramdenjer daeca<br />

TiToeuli moTamaSe, vin ramdeni jarima daimsaxura, romeli<br />

gundi ramden wuTs aTamaSebda burTs, ramdeni dartyma<br />

moigeria mekarem, ramdeni ascda kars da a.S. wminda statistikisTvis<br />

es cifrebi iqneb marTlac aucilebelia, magram<br />

isini mkiTxvels ar ainteresebs. amitom, presaSi cifrebisa<br />

da ricxvebis damowmebisas Zalian didi sifrTxilea<br />

saWiro _ isini mxolod maSin unda gamoviyenoT, roca amas<br />

ukiduresi aucilebloba moiTxovs. magaliTad, Tu Tqven<br />

1980 wlis modelis skkp politbiuros asakobrivi Sefaseba<br />

gsurT, ar aris aucilebeli politbiuros yvela wevris<br />

dabadebis TariRis miTiTeba. savsebiT sakmarisia iTqvas<br />

erTi fraza: `politbiuros 17 wevridan 15 dabadebulia<br />

mecxramete saukuneSi~.<br />

86


Tavi V<br />

Zveli da maradiuli problemebi<br />

axla Znelia pasuxis gacema kiTxvaze: ra iyo pirvelad,<br />

TviTon Jurnalistika, Tu Teoria <strong>Jurnalistikaze</strong>. es ar<br />

aris kazuistika _ amis codnas praqtikuli mniSvneloba<br />

aqvs.<br />

Jurnalisturi moRvaweoba ise daviwye da sakmaod cnobili<br />

Jurnalistic ise gavxdi, Jurnalistikis Teoriaze (Tu<br />

Teoriul <strong>Jurnalistikaze</strong>!) iotisodena warmodgenac ki ar<br />

mqonia _ brZolis xelovnebas vswavlobdi uSualod brZolis<br />

velze. Cems Tavze moulodnelad datexil gansacdels<br />

(korespondentis movaleobas) Teoriuli TvalsazrisiT<br />

momzadebuli rom Sevxvedrodi, ra Tqma unda, Jurnalisturi<br />

moRvaweobis dawyeba bevrad gamiadvildeboda. unda<br />

vaRiaro, rom im Soreul da bednier dros bevri araferi<br />

vicodi iseTi popularuli Jurnalisturi Janris Sesaxebac<br />

ki, rogoricaa<br />

interviu<br />

es aris marTlac yvelaze popularuli Jurnalisturi<br />

Janri, anu mimdinareoba Jurnalistur xelovnebaSi.<br />

davwere es sityvebi da iZulebuli var, aqve davumato, rom<br />

es ar aris mxolod Jurnalisturi Janri _ intervius gareSe,<br />

ubralod, warmoudgenelia sagamoZiebo praqtika;<br />

am Janrs ganekuTvneba umaRles saxelmwifoebriv doneze<br />

gamarTuli referendumebi _ mosaxleobis gamokiTxvebi;<br />

qveynis mosaxleobis anketireba aRweris mizniT; mTel<br />

msoflioSi Zalian farTod gavrcelebuli radio-satelevizio<br />

Sou-gamokiTxvebi da sxva.<br />

damwyebi Jurnalistebis erTi nawili (imis miuxedavad,<br />

gavlili aqvs Tu ara Teoriuli Jurnalisturi momzadeba)<br />

darwmunebulia, rom interviu Zalian advili da xelmisawvdomi<br />

Janria. didi ambavi, mixval SenTvis saintereso<br />

kacTan, rames hkiTxav, is gipasuxebs da Sen Caiwer!<br />

87


meore nawili darwmunebulia, rom es aris raRac saidumloebiT<br />

moculi Janri da igi xelewifeba mxolod rCeulTa<br />

ama qveynisa!<br />

sxvaTa Soris, Tavis droze mec damwyeb JurnalistTa am<br />

kategorias vekuTvnodi.<br />

ra Tqma unda, profesiul doneze intervius Sesruleba<br />

raime gadaulaxav siZnelesTan dakavSirebuli ar aris.<br />

Tumca, arc ise ubralodaa saqme: kargi intervius mosamzadeblad<br />

saWiroa Teoriuli codnac, Jurnalisturi muSaobis<br />

gamocdilebac da winaswar guldasmiT momzadebac.<br />

amisTvis, mTavaria, icodeT, ra tipis interviu gindaT da,<br />

saerTod, kargad gaicnobieroT Tqveni mizani mosalodnel<br />

interviusTan, ufro zustad _ respondentTan dakavSirebiT.<br />

Sinaarsis mixedviT, SegviZlia gamovyoT intervius ramdenime<br />

ZiriTadi tipi:<br />

1. Svlis nukri _ redaqciisa da mkiTxvelebis (msmenelebis,<br />

telemayureblebis) interesebidan gamomdinare,<br />

gulwrfelad gvainteresebs romelime kompetenturi adamianis<br />

azri ama Tu im movlenis Sesaxeb. anu gvaqvs informacia<br />

raime movlenis Taobaze, magram ar vicnobT mis arss, winapirobas,<br />

perspeqtivas da a.S. amitom mivmarTavT kompetentur<br />

pirs da komentars vTxovT. Cven ar vekamaTebiT respondents,<br />

ar vcdilobT faqtebis gaanalizebas an `CamWreli~<br />

SekiTxvebiT respondentis `kedelTan mimwyvdevas~. vimeoreb,<br />

gvainteresebs mxolod movlenis, faqtis komentari.<br />

intervius am tips, Tavisi umtkivneulobisa da keTil-<br />

Sobiluri miznis gamo, vuwodoT `Svlis nukri~. Tumca, Tavisi<br />

formiT igi Zalian waagavs oficialur sakancelario<br />

protokols, magram es nu SegaSfoTebT _ zogjer isic<br />

saWiroa.<br />

2. deda tereza* _ es aris intervius is tipi, roca Jurnalistma<br />

icis movlenis, faqtis arsi, aqvs zogadi informacia,<br />

magram ar icis bevri saintereso wvrilmani da<br />

kompetentur pirTan maT dazustebas cdilobs. aqac, rogorc<br />

`Svlis nukris~ SemTxvevaSi, Jurnalisti gvevlineba<br />

faqtebis, movlenebis keTilsindisier aRmnusxvelad da<br />

respondentis SekiTxvebiT Tavbrus daxvevas, an misgan in-<br />

88


formaciis `gamoZalvas~ ar cdilobs. respondenti, Sesa-<br />

Zleblobis farglebSi exmareba Jurnalists mis xelT arsebuli<br />

informaciis gavrcelebaSi. am tips `deda tereza~<br />

swored amitom davarqvi.<br />

3. aperkoti _ es krivis terminia da niSnavs dartymas<br />

mowinaaRmdegis nikapSi, qvemodan zemoT. rogorc wesi,<br />

Zlier da zustad Sesrulebul aperkots mowinaaRmdegis<br />

nokauti mohyveba xolme. es aris intervius tipi, roca<br />

Jurnalistma momxdari faqtis, an movlenis irgvliv Zalian<br />

bevri ram icis. isic icis, rom respondenti mas (anu<br />

sazogadoebas) sakuTari an uwyebis danaSaulis dafarvis,<br />

`mundiris Rirsebis~ gadarCenis, an sxva ram mizezis gamo<br />

simarTles umalavs. amitom Jurnalisti respondentis<br />

kompetenciis Semowmebas da mis mxilebas cdilobs.<br />

Tuki Tqven aperkotis gamoyenebiT Tanamosaubris nokautSi<br />

gagzavnas apirebT, iyaviT Zalian frTxilad _<br />

krivi veragi sportia, umniSvnelo Secdomebis patiebac ki<br />

ar uyvars. sakmarisia odnavi moduneba, yuradRebis odnavi<br />

dafantva, rom mowinaaRmdegem uZlieresi dartyma mogayenoT<br />

da Tqveni brolis koSkebi miraJiviT gauCinardes.<br />

amis Zalian bevri precedenti arsebobs, gansakuTrebiT ma-<br />

Sin, roca saqme gvaqvs mosamarTleebTan, prokurorebTan,<br />

saxelmwifo uSiSroebis samsaxuris TanamSromlebTan, gamocdil<br />

da gamWriax politikosebTan, advokatebTan da a.S.<br />

4. portreti _ es aris intervius yvelaze rTuli da<br />

yvelaze prestiJuli tipi. Tavad misi dasaxelebac miganiSnebT,<br />

rom Jurnalisti respondentis portretis daxatvas<br />

cdilobs. man SeiZleba daxatos dadebiTi an uaryofiTi<br />

portreti, gaaCnia, ra mizani aqvs. roca Jurnalisti kiTxva-pasuxiT<br />

respondentis uaryofiTi portretis daxatvas<br />

cdilobs, igi araviTar iniciativas, araviTar SeRavaTs<br />

ar aZlevs Tanamosaubres. piriqiT, Tavisi kiTxvebiT misi<br />

wonasworobidan gamoyvanas, ganerviulebas cdilobs. am<br />

mizniT, zogjer Tavis SekiTxvebs imeorebs kidec.<br />

aseT SemTxvevaSi, Jurnalisti sityva-sityviT iwers mosaubris<br />

naTqvams. ar cdilobs misi nalaparakevis gramatikul<br />

da stilistur gamarTvas _ wers zustad ise, rogorc<br />

respondenti laparakobs. xazs usvams mis arcTu<br />

89


inteligentur manerebs. amgvari, uaryofiTi portretis<br />

magaliTad am wignis wina TavSi moviyvane tatiana malkinas<br />

da andrei karaulovis interviu saqarTvelos pirvel<br />

prezidentTan. Tu ar SewuxdebiT, gTxovT, kidev erTxel<br />

gadaaTvalieroT es naSromi. Tqven aucileblad dainaxavT,<br />

Jurnalistebi ra mondomebiT Zerwaven arakompetenturi,<br />

gamoucdeli, gauwonasworebeli, winaaRmdegobrivi<br />

pirovnebis saxes. metic, isini aSkarad dascinian kidec<br />

respondents. geTanxmebiT, ar aris maincdamainc keTil-<br />

Sobiluri saqcieli. samagierod, interviu aSkarad aRwevs<br />

mizans. misi avtorebi virtuozulad moqmedeben. maTi Teoriuli<br />

momzadeba da weris teqnikac unakloa.<br />

ufro xSirad Jurnalistebs e.w. `lamazi portretis~<br />

daxatva uwevT. roca mizani aseTia, amocanis Sesruleba<br />

erTiorad rTuldeba. intervius mosamzadebeli samuSaoebi<br />

ufro rTuli da xangrZlivia. Jurnalisti valdebulia,<br />

detalurad Seiswavlos momavali respondentis warsuli<br />

da axlandeli moRvaweoba, misi xasiaTi, hobi, saubris Tu<br />

weris manera. unda gaiTvaliswinos, rom niWieri adamianebi,<br />

cota ar iyos, Wirveuli da axirebuli xalxia. Jurnalists<br />

didi moTmineba marTebs, rom ganzraxvaze xeli<br />

ar aiRos. rogorc wesi, am SemTxvevaSi, Jurnalistis urTierToba<br />

respondentTan xangrZlivia da igi intervius<br />

gamoqveynebis Semdegac didxans grZeldeba. respondentis<br />

gavlena zogjer ise didia, rom Jurnalisti misgan didxans<br />

ver Tavisufldeba. Tumca, amaSi saSiSi araferia _ kargi<br />

adamianis gavlenas da avtoritets cudi Sedegi arasdros<br />

aravisTvis ar moutania.<br />

Tu `lamazi portretis~ daxatva gsurT, gulmodgined<br />

unda daukvirdeT yvela sityvas, yvela winadadebas. araviTari<br />

gramatikuli, stilisturi da orTografiuli Secdoma.<br />

oRond, unda ecadoT, respondentis teqsts Seunar-<br />

CunoT avtoriseuli stili. rTuli, Zalian rTuli amocanaa,<br />

magram savsebiT SesaZlebelia (qarTveli parlamentari<br />

ityoda, `Sesrulebadiao~). da rom es asea, amaSi iolad darwmundebiT,<br />

Tu yuradRebiT waikiTxavT Jurnalist iamze<br />

asaniSvilis intervius SesaniSnav qarTvel mweral guram<br />

doCanaSvilTan:<br />

90


guram doCanaSvilis cxovrebis istoria<br />

interviuSi Tu rame mogewonaT, Cemia da Tu ar mogewonaT<br />

_ Jurnalistis.<br />

guram doCanaSvili<br />

_ saSinlad orpiri var. roca verdis vusmen, is mirCevnia<br />

rosinis, roca rosinis vusmen, maSin rosini mirCevnia<br />

verdis.<br />

_ da ufro didi mainc vin aris?<br />

_ baxi da mocarti, romelic iseTia, sacekvao moedanze<br />

rom xulignebi Semocvivdebian...<br />

_ ase Tu gavagrZelebT, orpiri ki ara, `mravalpiri~ aRmoCndebiT.<br />

_ ase gamova, albaT, Tu ki yvelas CamovTvli.<br />

magram gindaT, didi saidumlo gagandoT? iciT, rom<br />

Semoqmedi ar arsebobs? isini yvela `meoradebi~ arian, Savi<br />

muSebi, gadamwerebi. xelovneba suliwmindaa. suliwmindis<br />

madli _ RmerTi qmnis maTi xeliT. bibliidan modian baxic<br />

da miqelanjeloc. rusTavelis yvela aforizmi bibliuria<br />

da, saerTod, Semoqmedis daniSnulebaa, biblia ubibliod<br />

miitanos adamianebamde. bibliidan modian SoTac, iliac,<br />

akakic, niko lorTqifaniZec _ Cveni sindisi da patiosneba.<br />

_ iciT, daviT guramiSvili miyvars gansakuTrebiT. erTi<br />

SexedviT, akademiuria da TiTqos ucnauria, me rom momwons,<br />

magram, warmoidgineT, dRes rom aseTi kaci gvyavdes...<br />

_ Tanamedrove qarTul mwerlobaze ras ityviT?<br />

_ oTxi moTxroba miyvars: rezo inaniSvilis `Tovli~,<br />

giorgi leoniZis `Rvinjua~, guram rCeuliSvilis `SaSas<br />

revolucia~ da jemal qarCxaZis `igi~.<br />

_ Tqveni uamravi gmiridan yvelaze gamorCeulad vin<br />

giyvarT?<br />

_ yvela kargi biWia. xom kargi biWebi arian kanudoselebi?<br />

luka ra kargi vinmea, ara? gansakuTrebiT miyvars dilis<br />

qali _ rosa. gaxsovT? is TviT did qalze _ terezazec<br />

ki Zlieria...<br />

_ ana-maria? ratom klavT am mSvenierebas ase uceb da<br />

sazarlad?<br />

91


_ sxvaTa Soris, adrec mkiTxes da iciT, ra vupasuxe?<br />

gana SeiZleba, bedniereba didxans gagrZeldes-meTqi?<br />

Cemi iraklis wasvlis Semdeg gamaxsenda da vinane _ es<br />

ram maTqmevina-meTqi. etyoba, bedniereba marTla Zalian<br />

xanmoklea... iciT, ra biWi iyo irakli? keTili, lamazi,<br />

Wkviani. ukeT vin micnobda. icoda Cemi panikiori xasiaTi<br />

da sul mamSvidebda xolme.<br />

_ batono guram, Tqven ukve babua xarT...<br />

_ TinaTini! rom megona, ojaxis axali wevri gaCndameTqi,<br />

Zvelebic wamarTva. saocari bavSvia. sanam daibadeboda,<br />

Zalian vRelavdi. da, iciT, maSin irakli medga gverdiT.<br />

rogorc yovelTvis, mamSvidebda... iciT, ra kargi biWi<br />

myavda? ara, ki ar myavda, myavs...<br />

_ batono guram...<br />

_ ara, aRar minda sikvdili. aTi weli mainc unda vicocxlo<br />

kidev, TinaTins rom davamaxsovrde. ise ar waval...<br />

(`dronis~ informacia).<br />

gTxovT, yuradReba miaqcioT _ portreti TiTqmis<br />

srulyofilia, Jurnalisti ki ar Cans, SesaniSnavadaa `SeniRbuli~.<br />

igi sakuTari SesaZleblobebiT ki ar kopwiaobs,<br />

aramed cdilobs mkiTxvels daanaxvos mwerali, daxatos<br />

misi portreti da amas aRwevs kidec.<br />

es aris Jurnalistis maRali profesionalizmi. igi mxolod<br />

niWiT, SromiT da mondomebiT miiRweva. ra Tqma unda,<br />

konstantine gamsaxurdiasi ar iyos, `cota Wkuacaa saWiro.~<br />

5. anketa _ aseTi tipis intervius dros, rogorc wesi,<br />

ramdenime respondents urigdeba erTi da igive Sinaarsis<br />

kiTxvari. vinc qarTul presas Tvalyurs adevnebs, SeiZleba<br />

axsovdes, rom 1998-1999 wlebSi amgvari `anketuri~ interviuebi<br />

ibeWdeboda gazeT `dronSi~ rubrikiT: _ `gzaze<br />

erTi qveyana midioda~. saubari exeboda qveynis momaval<br />

saSinao da sagareo politikas.<br />

6. Tamada _ es aris intervius tipi, roca ramdenime adamiani<br />

erTdroulad msjelobs romelime erT problemaze.<br />

aseT SemTxvevaSi, Jurnalisti spikeris rolSi gamodis _<br />

sasurveli mimarTulebiT warmarTavs saubars. bunebrivia,<br />

interviu rom saintereso gamovides, bevri ram aris<br />

damokidebuli Jurnalistis profesionalizmsa da mis,<br />

92


ogorc wamyvanis, xelovnebaze. iqneb igi Zalian kompetenturi,<br />

Zalian niWieri adamiani iyos, magram akldes lideris<br />

Tvisebebi. amitom, Tu Tqven erTxel mainc megobrebis wre-<br />

Si ar giTamadiaT, amgvari tipis intervius gaZRola, sjobs,<br />

samermisod gadadoT. es rCeva, upirveles yovlisa, tele<br />

da radioJurnalistebs gamoadgeba.<br />

Secdomebi<br />

maTgan dazRveuli aravinaa. mTavaria, dRes ar gaimeoroT<br />

is Secdoma, romelic guSin ukve mogividaT. Tu xvdebiT,<br />

rom sistematurad erTsa da imave Secdomas imeorebT,<br />

sjobs, sanam droa, sxva profesiaze ifiqroT. Tu sakuTar<br />

Secdomebs ver xedavT da amaze mudam sxvebi (magaliTad,<br />

redaqtori) migiTiTebT, maSinac gacla sjobs.<br />

Cemi azriT, intervius gaZRolis dros Jurnalistebs,<br />

ZiriTadad, sami saxis Secdoma mosdiT:<br />

1. Jurnalisti interviusTvis Tavad ar aris saTanadod<br />

momzadebuli. redaqtorma daavala, xval `mrgval<br />

magidasTan~ elituri modis eqvsiode specialisti Seikribeba<br />

da unda `uTamadoo~. isic daufiqreblad Tanxmdeba.<br />

Tu davalebis mizani TqvenTvis bundovania, merwmuneT,<br />

interviu ar gamogivaT. seriozuli davalebis Sesasruleblad<br />

aucileblad moiTxoveT imaze cota meti dro, vidre<br />

sinamdvileSi gWirdebaT.<br />

Tu grZnobT, rom bevri fiqris miuxedavad, intervius<br />

mizani TqvenTvis mainc mTlad naTeli ar aris, sjobs davalebis<br />

Sesrulebaze uari TqvaT. amiT qveyana ar daiqceva _<br />

TiTqmis yvela redaqciaSi moiZebneba Jurnalisti, visTvisac<br />

honorari Tavmoyvareobaze da profesiul eTikaze<br />

maRla dgas.<br />

2. mosaubrisTvis iniciativis daTmoba. ramdenjer<br />

ginaxavT aseTi gulsaklavi suraTi: teleekranze mimdinareobs<br />

diskusia leiborist naTelaSvilisa an liberal<br />

Jirinovskis monawileobiT. wamyvani svams sakiTxs,<br />

romelzec diskusiis yvela monawilem unda isaubros.<br />

Tanac, yvela aucileblad Tanabar pirobebSi unda iyos.<br />

93


am dros, batoni Salva (an batoni vladimeri) xelT igdebs<br />

mikrofons da dausruleblad Tavisas mierekeba. Zalian<br />

xSirad, politikosebi Jurnalistis nebismieri SekiTxvis,<br />

an diskusiis nebismieri Temis miuxedavad, winaswar `daswavlili~<br />

teqstiT saubroben, wamyvani ki gawbilebuli<br />

zis da umweod dahyurebs sakuTar xelebs. Tu Tqven mosaubreTa<br />

`xelSi ayvana~ da saubris mTavari Temis Sesabamisad<br />

warmarTva ver moaxerxeT, interviu CaSlilia, Tundac<br />

saubari Zalze cxared da sainteresod warimarTos.<br />

marTalia, aseTi SemTxvevebi ufro metad teleekranebidan<br />

gvaxsovs, magram gazeTis furclebzec sakmaod xSiria.<br />

3. mTavari Temidan gadaxveva. 1980 wels kaxeTSi qorwilSi<br />

gaxldiT. cnobili da pativcemuli Tamada, yoveli<br />

sami-oTxi Wiqis Semdeg nefe-patarZals ubrundeboda da<br />

maT sadRegrZelos svamda. imereli stumrebi, etyoba, gaaoca<br />

Zia valodias originalurma Tamadobam da es gamoxates<br />

kidec. maSin brZenma Tamadam kidev erTxel Seavso Wiqa da<br />

aseTi ram brZana:<br />

_ am WiqiT Cvens nefe-patarZals gaumarjos, xalxo... imitom<br />

gaumarjos, roma, ar dagvaviwydes, aq riTvina vaarT<br />

mosuli!<br />

zogjer Jurnalisti sakuTari gamoucdelobisa Tu provinciuli<br />

Tavmdablobis gamo, aSkarad eqceva respondentis<br />

gavlenaSi. es gansakuTrebiT maSin xdeba, Tu respondenti<br />

cnobili da gavleniani piria. zogi Jurnalisti aRfr-<br />

Tovanebuli Sescicinebs TvalebSi moulodnelad misTvis<br />

kumirad qceul Tanamosaubres _ mas ki Seni mTavari Tema<br />

sulac ar epitneba da seqsualur umciresobaze dawyebuli<br />

saubari SeiZleba ise gadavides leiboristuli partiis<br />

dapirebebze, Tvalis daxamxamebac ki ver moaswroT. kidev<br />

erTxel gavimeoreb _ saWiroa sifrTxile. erTi wamiTac<br />

ar unda daiviwyoT, ratom wamoiwyeT es saubari da risTvis<br />

zixarT Tqvens TanamosaubreebTan.<br />

Tu interviu audio an videoteqnikaze gaqvT Cawerili,<br />

gaxsovdeT, Tqveni Tanamosaubre qriste ar aris, mxolod<br />

WeSmaritebebs rom RaRadebdes. amitom mis nalaparakevs<br />

kritikulad unda moekidoT.<br />

94


Jurnalistika SekiTxvebis xelovnebaa<br />

mgoni, ukve vTqvi, rom Jurnalistika SekiTxvebis dasmis<br />

xelovnebaa. Zalian xSirad, interviuSi kiTxva pasuxze<br />

gacilebiT mniSvnelovania. yovel SemTxvevaSi, saintereso<br />

pasuxi rom miiRoT, saintereso SekiTxva unda dasvaT.<br />

me vicnobdi erT qarTvel mwerals, romelic sxvadasxva<br />

gazeTSi sxvadasxva fsevdonimiT sistematurad aqveynebda<br />

interviuebs... sakuTar TavTan. samarTlianobisTvis unda<br />

iTqvas, rom is kaci, sanam sakuTar genialobas daijerebda,<br />

urigo mwerali sulac ar yofila. ubralod, Jurnalistoba<br />

mwerlobasTan SedarebiT TamaSad miaCnda da imaSic<br />

darwmunebuli iyo, rom `did mweralTan~ intervius mxolod<br />

`didi mwerali~ Tu SeZlebda. baton `did mwerals~<br />

Tavisi interviuebi (` _ erTma Cemma nacnobma gaakeTa!~)<br />

didsulovnad mihqonda redaqciebSi. Tavad mwerlis garda<br />

yvelam icoda, rom es iyo sakuTari Tavis dacinva da saku-<br />

Tari xeliT yelis gamoWra. abezar mwerals arcTu gulubryvilo<br />

Jurnalistebi arafrismTqmel avtointerviuebs<br />

amitomac ubeWdavdnen.<br />

SekiTxvebis Zalian zogadi klasifikacia SesaZlebelia<br />

intervius tipis da avtoris (Jurnalistis) ganzraxvis<br />

mixedviT. anu SekiTxvebi SeiZleba iyos standartuli,<br />

naxevrad standartuli, Tavisufali da kombinirebuli.<br />

standartulia SekiTxvebi, roca isini kiTxvaris saxiT<br />

aris Sedgenili da pasuxebis gasacemad egzavneba respondents.<br />

rogorc wesi, aseT xerxs Jurnalistebi im pirebTan<br />

urTierTobisas mimarTaven, visTanac uSualo Sexvedra<br />

raime mizezis gamo (moucleloba, ambiciuroba...) ver xerxdeba.<br />

sxvaTa Soris, am xerxs xSirad mimarTaven araJurnalistebic.<br />

magaliTad, sagamoZiebo organoebis TanamSromlebi.<br />

sanimuSod gagacnobT erT aseT kiTxvars. misi avtoria<br />

saqarTvelos Ss saministros sagamoZiebo departamentis<br />

ufrosi gamomZiebeli, adresati _ Sps `saxelmwifo maregulirebeli<br />

sabWos generaluri direqtori:<br />

`batono givi!<br />

saqarTvelos Sinagan saqmeTa saministros sagamoZiebo<br />

95


departamentis warmoebaSia sisxlis samarTlis saqmeebi<br />

fizikuri pirebis mimarT, gadasaxadiT dasabegri sxva obieqtis<br />

damalvis faqtze.<br />

winaswari gamoZiebiT dadgenilia, rom fizikuri pirebi<br />

Tbilisis `marcvleulisa da navTobproduqtebis saerTa-<br />

Soriso birJidan~ axdendnen aSS xorblis da soios zeTis,<br />

italiuri brinjisa da xorcis konservebis Sesyidvas S.p.s.<br />

`T da kompanias~ meSveobiT.<br />

gTxovT gvacnoboT:<br />

1. gaaqvT Tu ara dadebuli xelSekruleba aRniSnul<br />

birJasTan an S.p.s. `T da kompaniasTan~?<br />

2. birJidan aRniSnuli produqciis SeZenisas ra uflebamovaleobebi<br />

Cndeba Tqvensa da fizikur pirebs Soris?<br />

3. saqarTveloSi konkretulad romel struqturebs<br />

ekuTvnis aRniSnuli produqcia da ra saxis xelSekrulebebi<br />

gaaqvT maTTan dadebuli?<br />

4. xelSekruleba dadebuli gaaqvT produqciis uSualo<br />

mwarmoebelTan Tu romelime, saqarTvelo, aSS, italia,<br />

saxelmwifo struqturasTan?<br />

5. vin awarmoebs aRniSnuli produqciis imports da ra<br />

wesiT? gTxovT mogvawodoT CvenTvis saintereso xelSekrulebebis<br />

da Tqveni S.p.s.-s wesdebis aslebi~ (`saqarTvelos<br />

respublikis~ informacia).<br />

am kiTxvaris avtori rom mSobliur enasTan erTob mwyralad<br />

brZandeba, amas Tavi davaneboT. kiTxvaridan gamomdinare,<br />

friad savalalo daskvnebis gamotana SeiZleba<br />

misi avtoris profesiuli codnis donis Taobaze. kerZod:<br />

am SekiTxvebis avtorma yurmokvriTac ar icis sasaqonlo<br />

birJis muSaobis specifikis Sesaxeb; ar icis sabazro ekonomikis<br />

elementaluri sakiTxebi; ar icis, ra doneze ideba<br />

saxelmwifoTaSoriso xelSekrulebebi; ar icis, ras niSnavs<br />

saqonlis importi da eqsporti; saerTod, ar icis,<br />

riT unda dainteresdes am konkretuli saqmis gamoZiebis<br />

dros.<br />

aseT uxerxul mdgomareobaSi SeiZleba aRmoCndes nebismieri<br />

Jurnalisti, vinc Tavis profesias, an, kerZod, romelime<br />

davalebas gulgrilad moekideba.<br />

naxevrad standartulia SekiTxvebi, roca kiTxvari<br />

96


winaswar igegmeba, magram igi saubris mimdinareobisas vi-<br />

Tarebis kvaldakval icvleba. ase xdeba TiTqmis yoveli<br />

uSualo saubris dros.<br />

Tavisufali ewodeba iseT kiTxvebs, romelTa winaswar<br />

dagegmva praqtikulad SeuZlebelia, anu im SemTxvevaSi,<br />

roca Tqven, Jurnalisti, Segnebulad uTmobT iniciativas<br />

interviuers. amis magaliTad gamodgeba axlaxans Tqvens<br />

mier wakiTxuli Jurnalist iamze asaniSvilis interviuportreti<br />

mweral guram doCanaSvilTan.<br />

kombinirebul kiTxvebze, albaT, saubaric ar Rirs: aq<br />

aris yvelanairi SekiTxva erTad _ standartulic, naxevrad<br />

standartulic da Tavisufalic.<br />

aqve imasac vityvi, rom Tqvens mier Sesrulebuli interviu<br />

formis mixedviT, SeiZleba iyos monologi, dialogi,<br />

gamokiTxva, diskusia an preskonferencia. kidev erTxel<br />

vimeoreb, rom aq da yvela danarCen SemTxvevaSi moyvanili<br />

klasifikaciebi aris pirobiTi. metic, isini subieqturia,<br />

ara aqvs mtkicebulebis da, bunebrivia, arc kanonis Zala _<br />

gnebavT gaiziarebT, gnebavT _ ara. me gTavazobT sakuTar<br />

gamocdilebas. piradad Tqven an nebismierma sxva dainteresebulma<br />

pirma, SesaZloa, sayovelTaod cnobil sagnebs da<br />

movlenebs sxva saxelebi daarqvaT, an maTi analiziT sul<br />

sxva daskvnamde mixvideT.<br />

metoqe Tu Tanamoazre<br />

rogorc vTqvi, interviu Jurnalistikis erT-erTi<br />

yvelaze popularuli da yvelaze saintereso Janria.<br />

kargi intervius momzadebas bevri wvrilmani axlavs Tan,<br />

romelTa ugulebelyofa sasurveli ar aris. samwuxarod,<br />

yvelafers ver gavwvdebiT, magram vidre interviuze saubars<br />

davamTavrebdeT, erTi ram aucileblad unda iTqvas<br />

_ intervius Janris sagazeTo nawarmoebis avkargianobisTvis<br />

udidesi mniSvneloba aqvs Tqvens partniors, gnebavT,<br />

metoqes, mokled, im kacs, visTanac saubrobT _ respondents.<br />

TanamSromlebi. ramdeni adamiania, imdeni xasiaTia.<br />

97


uklebliv yvelas winaswar gamocnoba an Seswavla Seu-<br />

Zlebelia. Tqven, Jurnalists, amas arc aravin mogTxovT.<br />

ubralod, unda gaxsovdeT, rom Tqveni intervius subieqti<br />

SeiZleba sakmaod aqtiuri TanamSromlobis momxre aRmoCndes<br />

da bevri iniciativa swored misgan wamovides. rame<br />

ki ar damalos, piriqiT, TviTon iyos dainteresebuli ra-<br />

Rac informaciis gavrcelebaSi da amaSi TviTonve dagexmaros.<br />

ver vityvi, xSirad-meTqi, magram aseTi respondentebi<br />

namdvilad Semxvedria. maTTan muSaoba SedarebiT ioli da,<br />

rac mTavaria, sasiamovnoa.<br />

gulgrilebi. ufro xSirad, Tqveni partniori interviuze<br />

gTanxmdebaT, xazgasmuli TavazianobiTac gxvdebaT,<br />

magram mTeli saubris ganmavlobaSi fanjaraSi iyureba,<br />

telefonze saubrobs, gagrZnobinebs, rom mas TqvenTan<br />

saubari maincdamainc ar ainteresebs. amgvari gulgriloba<br />

SeiZleba namdvilic iyos da moCvenebiTic. zog biznesmens,<br />

politikoss, sportsmens an msaxiobs hgonia, rom rac ufro<br />

yinCad da gulgrilad daiWers Tavs JurnalistebTan, miT<br />

ukeTesi. aseTi ram adamians ufro axalgazrdul asakSi<br />

emarTeba _ fiqrobs, rom gulgrilis niRabi solidurobas<br />

matebs. amitom, Tu igrZnobT, rom Tqveni respondenti<br />

eSmakobs da gulgrilobis fardis miRma SeiZleba alali<br />

guliTadoba imalebodes, nu daiwyebT saubars pirdapir<br />

saqmeze _ SeuqeT halstuxi, uTxariT, rom axla swored<br />

aseTebia modaSi; esaubreT kompiuteris mexsierebaze, aRfrTovandiT<br />

misi patara qaliSvilis silamaziT da gonierebiT...<br />

Tu aman ar gaWra, beds SeurigdiT _ bunebaSi<br />

marTlac arian gulgrili adamianebi.<br />

agresiulebi. 90-ian wlebSi gavicani saqarTvelos soflis<br />

meurneobis ministri bakur gulua. Cven male davmegobrdiT.<br />

es iyo uaRresad saqmiani, energiuli, kompetenturi<br />

da niWieri kaci. SesaniSnavad icoda qarTuli da msoflio<br />

literatura. iyo poeziis ara marto kargi mcodne, aramed<br />

Semfasebelic.<br />

am marTlac niWierma kacma, albaT, Tavisi xasiaTidan gamomdinare,<br />

verafriT ver moaxerxa normaluri urTierTobis<br />

damyareba JurnalistebTan. sastikad aRizianebda Jurnalistebis<br />

mcire arakompetenturobac ki da amis xazgas-<br />

98


mas maSinve, preskonferenciis mimdinareobisas cdilobda<br />

_ `Tqven ar iciT es sakiTxi~; `Tqven arasworad svamT<br />

SekiTxvas~; `Tqven aSkara ucodinrobas amJRavnebT...~<br />

amis garda, xSirad SekiTxvaze pasuxs SekiTxviTve<br />

iZleoda _ `aba, Tqven ra ggoniaT?~ `Tqven ras fiqrobT?~<br />

`Tqveni azriT, sxvanairadac SeiZleba?..~<br />

Jurnalistebi swrafad mixvdnen ministris am sisustes<br />

da sargeblobdnen kidec amiT _ TiTqmis yvela gazeTSi<br />

iyo gauTavebeli qiliki bakur guluas preskonferenciebis<br />

gamo. amgvari damokidebuleba, ra Tqma unda, xels<br />

uwyobda ministris arapopularobas. arada, Tavisi moRvaweobiT<br />

igi qiliks, gakilvas da mZafr kritikas sulac ar<br />

imsaxurebda.<br />

batonma bakurma Cveni erT-erTi saubrisas JurnalistebTan<br />

Tavis am agresiul damokidebulebas saxeli TviTonve<br />

daarqva _ friadosani mowafis sindromi.<br />

Tu Tqven saqme gainteresebT da respondentis uaryofi-<br />

Ti portretis daxatvas ar apirebT, Tanamosaubris<br />

agresiul tons yuradRebas nu miaqcevT (Tu, ra Tqma unda,<br />

yvelaferi es xelCarTul Cxubsa da pirad SeuracxyofaSi<br />

ar gadaizrdeba). gaxsovdeT, rom zogs, ubralod, saubris<br />

agresiuli manera aqvs da amis ukan gulTbili, wesieri,<br />

saqmiani adamiani dgas. zogi ki kargad daswavlili aristokratiuli<br />

manerebiT da megobruli toniT sakuTar<br />

ugulobas da borot zraxvebs malavs. Tqveni, rogorc Jurnalistis,<br />

amocana orive SemTxvevaSi Zalian rTulia _<br />

daskvnebis gamotanas nu iCqarebT.<br />

Tqvens damokidebulebas respondentTan gansaz-<br />

Rvravs Tqveni mizani. es damokidebuleba SeiZleba iyos<br />

civi (oficialuri), Tbili (megobruli), magram aravi-<br />

Tar SemTxvevaSi _ gulgrili an agresiuli. imis miuxedavad,<br />

TviTon rogor uWiravs Tavi respondents, masTan<br />

urTierTobisas aucilebelia xazgasmuli Tavazianoba.<br />

xSirad Jurnalisti respondents erTob familarulad,<br />

Sinaurulad epyroba. amiT mas surs, xazi gausvas sakuTar<br />

megobrul damokidebulebas sazogadoebisTvis kargad cnobil<br />

adamianTan. es megobroba SeiZleba bunebaSi marTlac<br />

arsebobdes, SeiZleba arc arsebobdes. merwmuneT, orive<br />

99


SemTxvevaSi mkiTxvels aRizianebs Tqveni grZnobebis gamomzeureba;<br />

fiqrobs, rom Jurnalists sakuTari personis<br />

warmoCena respondentis informaciaze metad ainteresebs.<br />

monologi<br />

am berZnuli (monologos, monos _ erTi, logos _ sityva)<br />

xsenebisas Tvalwin warmogvidgeba Zveli berZnuli tragediebis<br />

gmirebi, tribunidan gadmomdgari politikosebi,<br />

an qadagad davardnili TeTrwvera damrigeblebi. es asecaa,<br />

magram monologi erTi Jurnalisturi xerxic gaxlavT.<br />

Teoretikosebi cota sxvagvarad fiqroben, magram,<br />

Cemi azriT, monologi intervius erT-erT saxesxvaobacaa.<br />

ubralod, avtori ar cdilobs sakuTari ganswavlulobis<br />

Cvenebas _ ar wers sakuTar SekiTxvebs da asparezs mTlianad<br />

respondents uTmobs.<br />

monologis xerxs SedarebiT iSviaTad iyeneben. anu Jurnalistis<br />

karieraSi sakmaod iSviaTia SemTxveva, roca<br />

mas respondentTan kamaTisa Tu ara, masTan zogierTi<br />

faqtis dazustebis survili ar uCndeba. ufro zustad,<br />

survili, albaT, uCndeba, magram respondenti ise saintereso<br />

pirovnebaa, rom masTan kamaTiT monaTxrobis pewi<br />

daikargeba. aseT SemTxvevaSi, Jurnalisti swiravs zogierT,<br />

Tundac, Zalian saintereso faqts da ukomentarod<br />

gvTavazobs mxolod respondentis Tvalsazriss. vgulisxmob,<br />

ra Tqma unda, iseT Jurnalists, romelsac informaciis<br />

damaxinjebisadmi midrekilebebi ar gaaCnia.<br />

monologi is xerxia, sadac yvelaze metad mJRavndeba<br />

Jurnalistis... mwerluri niWi. vimeoreb, mJRavndeba Jurnalistis<br />

mwerluri niWi da ara mwerlis Jurnalisturi<br />

SesaZleblobebi. sxvaTa Soris, niWic da kvalifikaciac,<br />

SesaZloa, ar gamogadgeT, Tu Tqven respondentisadmi uaRresad<br />

keTilganwyobili ar iqnebiT. amitom, Tu sxvisi piriT<br />

monologis warmoTqma gsurT, Zalian kargad dafiqrdiT<br />

Tqvens im konkretul `xsvasTan~ damokidebuldebaze.<br />

modi, jer erTi sakmaod vrceli monologis nimuSi vnaxoT:<br />

100


Cemi qmari lavrenti beria<br />

dneprispira didi qalaqis gareubanSi, myudro, mwvaneSi<br />

Caflul quCaze, `xruSCovis~ binaSi cxovrobs 86<br />

wlis sandomiani, cocxalTvaleba da mkvircxli gonebis<br />

qarTveli mandilosani.<br />

igi ukve didi xania daiviwya Tanamedroveobam.<br />

odindeli silamazis kvali axlac atyvia. saocari<br />

mexsiereba aqvs da SesaniSnavi qarTuliT saubrobs.<br />

sabWoTa kavSiris istoriaSi arasodes asrulebda<br />

raime mniSvnelovan rols, verc maSindel Sinaur Tu<br />

sagareo politikaze axdenda gavlenas. arc sazRvargareT<br />

mogzaurobda da kremlSi oficialur miRebebsac<br />

iSviaTad eswreboda (politikosTa colebi maSin jer<br />

kidev ar monawileobdnen did politikaSi).<br />

da, mainc, TiTqmis TxuTmeti wlis ganmavlobaSi igi<br />

iyo sabWoTa kavSiris upirvelesi ledi, meuRle kacisa,<br />

vis saxels dResac ki erTgvari SiSiTa da krZalviT vaxsenebT:<br />

lavrenti beria!<br />

vuyureb am saTno moxucs da Zalian minda gadavixedo<br />

ormocdaaTi wlis miRma, davinaxo axalgazrda, ulamazesi<br />

Zlevamosili qalbatoni _ nino gegeWkori!<br />

...Raribi kacis ojaxSi davibade. saerTod, im dros, Se-<br />

Zlebuli ojaxebi saqarTveloSi TiTze CamosaTvleli Tu<br />

iqneboda. droc areuli iyo _ revoluciebi, partiebi,<br />

Sexla-Semoxla. biZis, saSa gegeWkoris* ojaxSi vizrdebodi.<br />

quTaisSi vcxovrobdiT, skolaSic iq davdiodi.<br />

saSa revoluciuri moRvaweobisTvis cixeSi ijda. misi<br />

meuRle xSirad dadioda qmris sanaxavad. me patara gogo<br />

viyavi da bicolas sul ukan davdevdi. cixeSic mivyvebodi<br />

xolme, mainteresebda. sxvaTa Soris, maSin patimrebs urigod<br />

ar epyrobodnen. is vaJbatonic maSin saSasTan erTad<br />

brZandeboda cixeSi. me mas ar vicnobdi, TviTon ki, Turme,<br />

damimaxsovra.<br />

saqarTveloSi sabWoTa xelisuflebis damyarebis Semdeg<br />

saSa TbilisSi gadmoiyvanes da, bunebrivia, mec maT<br />

ojaxTan erTad Camovedi. ukve mozrdili gogo viyavi. erTi<br />

wyvili kargi fexsacmeli mqonda, magram bicola yoveldRe<br />

101


ar macmevda, ufrTxildeboda. saswavlebelSi ZvelebiT<br />

davdiodi. centralur quCebs veridebodi, mrcxvenoda.<br />

maxsovs, sabWoTa xelisufleba axali damyarebuli<br />

iyo da Cven, moswavleebma da studentebma mis winaaRmdeg<br />

demonstracia gavmarTeT. wyali mogvasxes, sul gaviwuwe<br />

da Sin gaviqeci. iq kidev bicola mekiTxeba, ra moxdao.<br />

mec vuambe. amis gamo erTi mimbegva _ Sen saSa gegeWkoris<br />

ojaxSi cxovrob da Tan saSa gegeWkoris winaaRmdeg demonstraciebSi<br />

monawileobo?!<br />

erTxel skolis gzaze damxvda lavrenti (gasabWoebis<br />

Semdeg xSirad modioda saSasTan da me mas ukve vicnobdi).<br />

Camacivda, ginda Tu ara, unda SevxvdeT da vilaparakoTo.<br />

davTanxmdi. naZaladevSi SevxvdiT. iq Cemi ufrosi da da<br />

siZe cxovrobdnen da amitom im ubans kargad vicnobdi. skamze<br />

CamovjeqiT. lavrentis ecva Savi palto da exura studentis<br />

qudi. miTxra, rom didi xania makvirdeba, Zalian<br />

movwonvar... ho, isic miTxra, rom vuyvardi da undoda colad<br />

gavyolodi. maSin Teqvsmetnaxevari wlis viyavi.<br />

rogorc amixsna, Turme, sabWoTa xelisufleba gzavnida<br />

belgiaSi navTobis sakiTxebis Sesaswavlad, oRond, erTi<br />

pirobiT _ coli unda SeerTo. miTxra, rom mec xels Semiwyobda<br />

swavlaSi. davfiqrdi da davTanxmdi _ sxvis ojaxSi<br />

cxovrebas varCie am kacs gavyolodi da sakuTari ojaxi<br />

Semeqmna. igi maSin ocdaori wlis iyo. aravisTvis miTqvams,<br />

ise gavyevi colad. albaT, amis gamo mere gavrcelda Wori,<br />

TiTqos lavrentim momitaca. ara, batono, sakuTari nebiT<br />

gavyevi. Tumca, axlac ase ar aris? _ gayveba gogo biWs<br />

da mere amas daarqmeven motacebas. erT weliwads baqoSi<br />

vcxovrobdiT, mere TbilisSi davbrundiT. ocdaoTxSi<br />

SegveZina biWi, sergo.<br />

sazRvargareT saswavleblad wasvla jer gadaido, mere<br />

SeuZlebeli gaxda, radgan lavrenti saxelmwifo saqmeebSi<br />

Caeflo da aRarsad aRar gaagzavnes.<br />

Raribad vcxovrobdiT. maSin dro iyo aseTi, adamianurad<br />

cxovreba sircxvilad iTvleboda, simdidres vebrZodiT.<br />

ocdaTerTmetSi lavrenti saqarTvelos cekas pirvel<br />

mdivnad daniSnes. manamde am postze qarTveliSvili muSaobda.<br />

ucnauri kaci iyo. rogorc Cans, Tanamdebobam gaaTama-<br />

102


ma. erTi rusi Tanamdebobis piri iyo, erSovi da imas waarTva<br />

qarTveliSvilma coli. is qali, mere, roca qarTveliSvili<br />

moxsnes, sxvas gahyva.<br />

lavrenti mudam uaRresad dakavebuli iyo. dro ojaxisTvis<br />

TiTqmis ar rCeboda. Zalian bevrs Sromobda. axla<br />

advilia kritika, magram maSin marTla brZola iyo _ sab-<br />

WoTa xelisuflebas unda gaemarjva. xom gaxsovT, ras<br />

werda stalini socializmis mtrebis Sesaxeb. is mtrebi<br />

realurad arsebobdnen. axla yvela buRalters SeuZlia<br />

adges da ramdenic unda, akritikos stalini. me vicnobdi<br />

am kacs, Tavis droze misvla-mosvla gvqonda erTmaneTTan.<br />

marTalia, igi Zalian mkacri, sastikic ki iyo, magram vin<br />

ityvis, rom im periodSi sisastike saWiro ar iyo? stalins<br />

undoda Seeqmna didi da Zlieri saxelmwifo da man es Seqmna<br />

STamomavlobisTvis. marTalia, amas Seewira bevri adamiani,<br />

magram sad iyo, ratom veravin dainaxa sxva gza, romelic<br />

umtkivneulod migviyvanda miznamde?<br />

mere svetamac* (svetlana alilueva, stalinis qaliSvili,<br />

_ T. q). dawera, mamaCemi sastikad mepyrobodao. sveta<br />

Cems Tvalwin gaizarda. Zalian niWieri da mizandasaxuli<br />

adamiani iyo, sayvareli bavSvi. Zalian uyvarda mamamiss.<br />

hoda, es sayvareli qaliSvili erT mSvenier dRes ucxadebs<br />

mamas, rom Seuyvarda masze 23 wliT ufrosi ebraeli re-<br />

Jisori kapleri da apirebs colad gahyves. Tqven rogor<br />

moiqceviT, Tqvenma Teqvsmeti wlis qaliSvilma sakiTxi<br />

ase rom dagisvaT? mamam erTi sila gaawna Tavis qaliSvils.<br />

kaplerma ki is miiRo, risi Rirsic iyo: mas ar hyvarebia sveta,<br />

undoda stalinis ojaxSi SemZvraliyo da darwmunebuli<br />

var, amaSi mas raRac Zlieri organizacia umagrebda<br />

zurgs.<br />

axla stalinze aTasgvar zRapars hyvebian. igi iyo Cveulebrivi<br />

adamiani. Tavisi sisusteebic hqonda. Svilebs yuradRebas<br />

ar aqcevdao. rogor ar aqcevda, magram igi Svilebs<br />

ar aqcevda zedmet yuradRebas. miaCnda, rom maT TviTon,<br />

damoukideblad unda epovnaT cxovrebis gza. Tundac ia-<br />

Sas, stalinis ufrosi vaJis cxovreba aris amis magaliTi.<br />

moskovSi gadavediT 1938 wlis damlevs. am dros ocdaCvidmetis<br />

represiebi ukve Cavlili iyo. roca Cemi qm-<br />

103


is Sesaxeb weren, am garemoebas ar iTvaliswineben. ase umjobesia:<br />

aris kaci, visac SeiZleba yvela amqveyniur codvaSi<br />

dasdo brali. darwmunebuli var, odesRac daiwereba<br />

obieqturi istoria, romelic yvelafers Tavis adgils<br />

miuCens. me ver moveswrebi amas, magram Tqven xom aucileblad<br />

moeswrebiT, jer axalgazrda xarT.<br />

ra SeiZleba icodes, magaliTad, anastas miqoianis Svilma,<br />

ase TavgamodebiT rom amtkicebs raRac absurdebs? _<br />

araferi, magram, mainc wers, albaT, Tavis gamoCenis mizniT.<br />

es ar aris wesieri saqcieli!<br />

lavrentis brali dasdes vano sturuas ojaxis tragediaSi.<br />

es aris udidesi ciliswameba... iciT, maSin moqmedebda<br />

iseTi manqana, romlis SeCereba an mimarTulebis Secvla<br />

aravis SeeZlo. arc lavrentis.<br />

qarTuli gazeTebi maqvs gamowerili: `literaturuli<br />

saqarTvelo~, `samSoblo~ da `Tbilisi~, saRamos gazeTi.<br />

Jurnalebic momdis, mobrZandiT, `ciskari~ unda gaCvenoT.<br />

aq aris dastambuli gabriel jabuSanuris poema, romelic,<br />

Turme, stalinis sicocxleSi yofila dawerili da axla<br />

daibeWda. SeiZleba, ra Tqma unda, ar giyvardes kaci, magram<br />

masze aseTi toniT wera ar SeiZleba. Tundac yvelaferi is,<br />

rasac amboben, marTali iyos, qarTvels mainc ar Seefereba<br />

stalinis ase lanZRva _ asea Tu ise, igi mainc qarTveli<br />

iyo. Tu gasalanZRia, galanZRos sxvam, Cven nu gamoviCenT<br />

iniciativas...<br />

me arasodes Cavreulvar Cemi qmris samsaxurebriv saqmeebSi.<br />

maSindeli moRvaweebi colebs ar anebivrebdnen ise,<br />

dRes rom anebivreben. amitom CemTvis SeuZlebelia lavrentis<br />

saqmeebze laparaki. is, rac mas oficialurad dasdes<br />

bralad, saxelmwifos Ralati, ubralod, demagogiaa _ ra-<br />

Rac xom unda daebralebinaT. eSinodaT, stalinis Semdeg<br />

berias ar daeWira misi adgili. me vicnobdi Cemi qmris xasiaTs<br />

da darwmunebuli var, mas eyofoda goniereba da ar<br />

daiCemebda pirvelobas. igi praqtikuli Wkuis kaci iyo da<br />

icoda, rom stalinis Semdeg isev qarTveli kacis saxelmwifos<br />

saTaveSi misvla gamoricxuli iyo. amitom, albaT, igi<br />

xels Seuwyobda misTvis sasurvel pirovnebas, magaliTad,<br />

malenkovs.<br />

104


...ormocdacametis ivnisSi Cven (me da Cemi Svili sergo*)<br />

moulodnelad dagvapatimres da sxvadasxva cixeSi<br />

Cagvketes. Tavidan vfiqrobdiT, rom moxda saxelmwifo<br />

gadatrialeba, ufro swored, raRac kontrrevoluciis<br />

magvari da saTaveSi movida antikomunisturi Zala. me `butirkaSi~<br />

viyavi. yoveldRe modioda gamomZiebeli, romelic<br />

moiTxovda Cvenebebs Cemi qmris winaaRmdeg. meubneboda,<br />

rom `xalxi aRSfoTebuli iyo lavrentis saqcieliT~.<br />

me mas ganvucxade, rom araviTar Cvenebas ar mivcemdi, arc<br />

kargs da arc cuds. mere aRar Sevuwuxebivar. weliwadze<br />

met xans viyavi cixeSi. braldebebi? rogor ara, wamomiyenes,<br />

magram nu gaicinebT, es savsebiT seriozulad iyo<br />

naTqvami: brali medeboda erTi kasri wiTeli miwis CamotanaSi<br />

ruseTis araSavmiwiani zonidan moskovSi. saqme is gaxlavT,<br />

rom me vmuSaobdi sasoflo-sameurneo akademiaSi,<br />

vikvlevdi niadagis Semadgenlobas. Cemi TxovniT, odesRac<br />

marTla Camomitanes erTi kasri wiTeli miwa. igi Turme,<br />

CamoutaniaT TviTmfrinaviT. ese igi, saxelmwifos transporti<br />

gamoiyenes kerZo miznebisTvis.<br />

meore braldeba gaxldaT daqiravebuli Sromis gamoyeneba:<br />

TbilisSi cxovrobda cnobili mkeravi vinme `saSa<br />

partnoi~. swored es `saSa partnoi~ Camosula CemTan moskovSi,<br />

Seukeria kaba da me misTvis gadamixdia Sesabamisi<br />

gasamrjelo. albaT, asec iyo. axla zustad ar maxsovs, rodis<br />

iyo CemTan Tbiliseli mkeravi, magram namdvilad iqneboda.<br />

oRond, Tu es danaSaulia, axlac ar vici.<br />

Cemi yuriT momismenia, rogor yvebodnen, TiTqos<br />

quTaisidan guriamde vimgzavre oqros eJvnebiani cxeniT.<br />

cxeniT marTlac vimgzavre odesRac, magram oqros mosar-<br />

Tavebiani namdvilad ar yofila. xom iciT, adamianebs Zalian<br />

uyvarT ararsebulis gamogoneba da mere imis sinamdviled<br />

warmoCena...<br />

cixeSi movida erTi Cemi `keTilismyofeli~ da damariga,<br />

aseT pirobebSi yofnas gijobs gancxadeba dawero da saavadmyofoSi<br />

gadagiyvanTo. marTlac Zalze mZime pirobebSi<br />

viyavi. `odinoCka~ karceri xom gagigoniaT, swored iq. im<br />

sakanSi arc dawola SeiZleboda, arc dajdoma. ase viyavi<br />

erT weliwadze met xans. saavadmyofoze uari ganvacxade,<br />

105


adgan zedamxedvelma miCurCula, Tqvenze amboben, gagi-<br />

Jda da fsiqiatriul saavadmyofoSi imyofebao.<br />

erT dRes gamomZiebelma mamcno, Svidas samocma qalma<br />

aRiara, berias sayvarlebi varTo! saocaria, pirdapir:<br />

lavrenti dRes da Rames SromaSi asworebda da rodisRa<br />

moaswro, netav, qalTa am legionis sayvarlebad gadaqceva?!<br />

sxva ambavia aq: omis dros da merec igi xelmZRvanelobda<br />

dazvervas da kontrdazvervas. es qalebi ki iyvnen misi<br />

informatorebi, romlebsac mxolod lavrentisTan hqondaT<br />

uSualo kavSiri. lavrentis fenomenaluri mexsiereba<br />

hqonda da es samsaxurebrivi urTierTobani am qalebTan<br />

(albaT, sxvebTanac) inaxeboda mis gonebaSi. xolo, roca<br />

am TanamSromlebs SefTan urTierTobis Sesaxeb hkiTxes,<br />

bunebrivia, yvelam Tqva, sayvareli viyavio. aba, agentobas<br />

xom ar daibralebdnen?!<br />

erTi wlis Semdeg me da sergo pirutyvis gadasayvan<br />

matarebelSi Cagvsxes da sverdlovskSi Cagviyvanes.<br />

iq xuTasi maneTi (axlandeli ormocdaaTi) mogvces da...<br />

gagviSves. Zalian gviWirda ubinaod, usaxsrod, umuSevrad.<br />

mere, rogorc iqna, sergom teqnikosis Tanamdeboba iSova<br />

(cixidan gamosvlisas zeinkal-teqnikosis diplomi misces)<br />

da muSaoba daiwyo.<br />

sxvaTa Soris, sergo dapatimrebis momentSi iyo teqnikur<br />

mecnierebaTa doqtori. me ar vamtkiceb, rom igi ra-<br />

Rac araCveulebrivi niWiT dajildoebuli kacia, magram<br />

igi aris namdvilad Zalze niWieri da Sromismoyvare adamiani.<br />

aseTi iyo mudam. amis garda, ra dasamalia, mas saSualeba<br />

hqonda eswavla. konsultaciebi mieRo saukeTeso<br />

specialistebisagan, bolos da bolos, SeerCia is specialoba,<br />

romelic yvelaze metad ainteresebda. dapatimrebis<br />

Semdeg mas CamoarTves xarisxebi da, rogorc giTxariT,<br />

teqnikosis mowmoba misces. mere, Cemi daJinebuli<br />

TxovniT, Tavidan daiwyo yvelaferi da axla, madloba<br />

RmerTs, beds ar vemduriT: kargi samsaxuri aqvs, maRali<br />

xelfasi, dafaseba.<br />

sverdlovskis gadasaxleba ramdenime wlis Semdeg<br />

Segvicvales da ufleba mogvces gvecxovra sabWoTa kavSiris<br />

nebismier qalaqSi moskovis garda. bunebrivia, me<br />

106


saqarTveloSi Camosvla vindome. Camovedi kidec. Cems<br />

mSobliur martvils mivaSure. iqaur raikomis mdivans<br />

mivakiTxe da vTxove, oriode goji miwa gamoeyo CemTvis.<br />

imedi mqonda, keTili xalxis daxmarebiT patara saxls<br />

Cavdgamdi, iq vicxovrebdi da iqve davimarxebodi. ar<br />

gamarTlda Cemi molodini. male quTaisidan Camovida organos<br />

ori TanamSromeli da `Zalze Tavazianad~ gamomistumres<br />

ukan, ruseTSi. mas Semdeg aqa var da saqarTvelos<br />

natvraSi amomdis suli.<br />

Tvalyurs vadevneb yvelafers, rac saqarTeloSi xdeba.<br />

RmerTma xelis moumarTos yvelas, vinc Tavisi samSoblos<br />

keTildReobisTvis ibrZolebs. adamiani mxolod Tavisi<br />

samSoblosTvis unda zrunavdes. sxva eri arasodes dagifasebs<br />

samsaxurs. aviRoT, Tundac stalini, orjonikiZe,<br />

CxeiZe, wereTeli, gegeWkori, beria da bevri sxva. imaT<br />

marTlac swamdaT, rom ibrZodnen raRac diadi miznisTvis,<br />

kacobriobisTvis. ra gamovida mere aqedan? _ Tavis<br />

ers, samSoblos vercerTi ver gamoadga, im meore erma ki<br />

ar miiRo maTi samsaxuri. es xalxi usamSoblod gadaego.<br />

ase mouva yvelas, vinc Tavisi eris interesebs sxvas anacvalebs.<br />

es unda gaiTvaliswinon axlandelma politikurma<br />

moRvaweebmac...<br />

Tu ar damzardebiT, erT patara baraTs gagatanT Cems<br />

axloblebTan TbilisSi.<br />

`Cemo Tamar, var cocxali, magram, vai, aseT sicocxles.<br />

ukve 90 wels miaxloebuli, var Cavardnili loginSi da<br />

dauxmareblad Cems oTaxSic ver davdivar. mainc mesmis,<br />

rom qveyanaSi bevri ram Seicvala. ucvlelia mxolod Cemi<br />

siyvaruli saqarTvelosadmi da yvela Tqvendami. iyaviT<br />

sul kargad da bednierad. nino gegeWkori. 9. VII. 90.~<br />

qalbatonma ninom sityva `ucvlelia~ didi asoebiT<br />

dawera da qveS ori sqeli xazi gausva (`7 dRis~ informacia).<br />

imedia, waikiTxeT. albaT, kiTxva gagiCndaT, _ viziareb<br />

Tu ara me, am monologis avtori, nino gegeWkoris zogierT<br />

mosazrebas ioseb stalinis an lavrenti berias Sesaxeb?<br />

_ ar viziareb, magram amas arca aqvs raime mniSvneloba.<br />

mkiTxvelisTvis mTavaria, ras fiqrobs meuRle im adami-<br />

107


anisa, visi mTeli cxovreba, moRvaweoba da sikvdili idumalebis<br />

burusiTaa moculi (samwuxarod, Zlier meeWveba,<br />

rom es burusi odesme gaifantos).<br />

legendadaa qceuli TviT nino gegeWkoris cxovrebisa<br />

da, rac mTavaria, misi silamazis ambavi. 1990 wlis zafxuls<br />

kievSi me vnaxe siberisgan jangatexili, damWknari da mainc<br />

momxiblavi moxuci qalbatoni. maSin ukve SeuZlebeli iyo<br />

odesRac Tavzardamcemi silamazis qalis warmodgena. im<br />

qalisa, romelic iyo lavrenti berias coli da TxuTmeti<br />

wlis ganmavlobaSi kviraSi orjer mainc sakuTar ojaxSi<br />

maspinZlobda kacobriobis istoriaSi arsebul yvelaze<br />

did tirans.<br />

STabeWdilebis Sesaqmnelad verc ojaxur arqivSi SemTxveviT<br />

SemorCenili Zveli fotoebi ivargebs. me var erTaderTi,<br />

vinc Tavad moxuci deida ninosgan icis, ratom ar undoda<br />

moxuc deida ninos arcerT mamakacTan Sexvedra _ ar<br />

minda, vinmem aseTi mnaxoso!<br />

gazeT `7 dReSi~ gamoqveynebuli es monologi TiTqmis<br />

maSinve gadabeWda ruseTis, ukrainis, belorusis gazeTebma,<br />

TviT `Совершенно секретно~-mac ki (daaxloebiT erTi<br />

Tvis Semdeg ramdenime evropulma gazeTma). cota mogvianebiT,<br />

TiTqmis ucvlelad daibeWda moskovSi gamocemul<br />

wignSi `Кремлевские жены~. mokled, ucnob gazeTSi (es iyo<br />

`7 dRis~ pirveli nomeri) gamoqveynebul nino gegeWkoris<br />

monologs komunisturi wyobisTvis absoluturad ucxo<br />

aJiotaJi, grandiozuli gamoxmaureba da, ra Tqma unda,<br />

specsamsaxurebis dainteresebac mohyva.<br />

Zalian minda cota kidev wavitrabaxo, magram aJiotaJi<br />

gamoiwvia ara Cemma Jurnalisturma naRvawma, aramed TviT<br />

nino gegeWkoris pirovnebam da lavrenti berias ojaxisadmi<br />

sazogadoebis uzarmazarma interesma. Cemi, Jurnalistis<br />

damsaxureba is gaxlavT, rom movaxerxe im idumal<br />

qalbatonTan Sexvedra, visac arc Cemamde da arc Cems<br />

Semdeg msoflios arcerTi Jurnalisti ar Sexvedria (nino<br />

gegeWkori Cveni Sexvedridan zustad erTi wlis Semdeg kievSi<br />

gardaicvala. misi ferfli dakrZalulia TbilisSi,<br />

`zRvis sasaflaoze~).<br />

108


samwuxaroa, magram Tqven TviT hamletis an mefe liris<br />

sakadrisi monologebic rom daweroT, iqneb sazogadoebis<br />

yuradReba mainc ver miipyroT, Tuki im genialuri monologis<br />

mTqmeli estradis ucnobi varskvlavi an adgilobrivi<br />

mniSvnelobis `saxelganTqmuli~ politikosi iqneba.<br />

mokled, kargi monologisTvis saWiroa daxvewili Jurnalisturi<br />

teqnikac da respondentis avtoritetic. vgulisxmob,<br />

obieqturad arsebul avtoritets da ara prezidentis<br />

(Tundac, aSS-sa) brZanebiT SeTxzuls.<br />

monologis Seqmnis TviT procesi faqizi da macduri ramea.<br />

rogorc wesi, Zalze saintereso respondentTa (Tundac<br />

genialurTa) udidesi umravlesoba gaugebrad saubrobs,<br />

ar icavs qronologias, gadadis erTi ambidan meoreze,<br />

aWianurebs erT an kvecavs meore ambavs. zogjer misi<br />

xatovani naambobiT aRfrTovanebuli rCebiT, xolo roca<br />

saqme daweraze midgeba, oriode banaluri anekdotis garda<br />

xelT araferi aRmogaCndebaT.<br />

nino gegeWkors Tu davubrundebiT, es monologi rom<br />

damewera, Cven zustad Svidi dRis ganmavlobaSi vsaubrobdiT.<br />

sxvaTa Soris, misTvis ar miTqvams, rom Jurnalisti viyavi<br />

da raimes daweras vapirebdi. masTan mivedi, rogorc<br />

naTesavi _ dis SviliSvili. bunebrivia, arc kalmiT, arc<br />

diqtofoniT, arc videoTi araferi Camiweria. intervius<br />

dawera da gamoqveyneba gadamawyvetina misma erTma frazam:<br />

`me erTaderT qarTvel Jurnalists mivcemdi intervius.<br />

ai, imas, gazeT `TbilisSi~ rom muSaobs~.<br />

deida ninos maSin arc ufiqria, rom masTan misuli naTesavi<br />

iyo swored is Jurnalisti, visac igi gazeT `Tbilisidan~<br />

icnobda.<br />

deida ninos masalis gamoqveynebis Semdeg sayveduri ar<br />

uTqvams. piriqiT, kievidan didi madloba da Cemi patara<br />

qaliSvilisTvis suveniri gamomigzavna _ mas xom isedac<br />

surda Jurnalist qoriZesTan Sexvedra!<br />

rac mTavaria, Tu gsurT, mkiTxvelma daijeros, rom es<br />

monologi marTlac imas ekuTvnis, visac Tqven `abralebT~,<br />

unda rogorme SeinarCunoT mTxrobelis stili.<br />

109


dialogi<br />

rogorc mixvdiT, es terminic berZnulidan momdinareobs<br />

da niSnavs saubars ori an meti piris monawileobiT.<br />

ase eZaxian saubris formiT daweril literaturul nawarmoebsac.<br />

uZvelesi droidan, am formiT iwereboda samecniero,<br />

kerZod, filosofiuri naSromebi. amgvari dialogis<br />

brwyinvale da ukvdavi nimuSebi Seqmna didma berZenma<br />

filosofosma platonma (427-347 wlebi Cvens welTaRricxvamde).<br />

didi germaneli poetisa da moazrovnis, iohan volfgang<br />

goeTes Semoqmedebis bevri niuansi, misi dakvirvebebi<br />

literaturasa da xelovnebaze kacobriobisTvis samaradisod<br />

saidumlod darCeboda, rom ara iohan peter ekermani.<br />

igi mTeli aTi wlis ganmavlobaSi, 1823 wlidan mefepoetis<br />

gardacvalebamde, iyo goeTes mdivani, uaxloeis*<br />

megobari da mesaidumle. am xnis ganmavlobaSi man germanuli<br />

sizustiTa da gulmodginebiT Caiwera misi <strong>saubrebi</strong><br />

bumberaz moazrovnesTan.<br />

axalgazrda ekermani gangebis ZaliT goeTes rom ar Sexvedroda,<br />

germanuli literaturis istoriaSi albaT mainc<br />

ipovida adgils, rogorc XIX saukunis erT-erTi uniWieresi<br />

poeti da uspetakesi adamiani. magram yvela misi literaturuli<br />

naSromi daCrdila `goeTes saubrebma ekermanTan~.<br />

sanam `Tqvens~ Jurnalistur Janrad dialogs airCevdeT,<br />

gaiTvaliswineT, rom platoni sokratesTan saubrobs,<br />

xolo ekermani _ goeTesTan. mTeli kacobriobis filosofiuri<br />

azri ki am ori mwvervalis donemde jerac ver amaRlebula.<br />

xatovnad rom vTqvaT, sokrate platonSi arsebobs. es<br />

Tavmdabali platoni gvamcnobs, sokrate ase azrovnebda<br />

da msjelobdao. sinamdvileSi, dResac aravin icis,<br />

sad mTavrdeba sokrate da sad iwyeba platoni. amitom am<br />

genialuri moazrovnisa da mTxrobelis magaliTi JurnalistTa<br />

Tanamedrove Taobas, albaT, filosofiis labirinTebSi<br />

saxetialod da weris kulturis Sesaswavlad<br />

Tu gamoadgeba.<br />

sxva saqmea uaRresad punqtualuri ekermani, romelic<br />

110


pedanturi sizustiT gadmogvcems mis xangrZliv saubrebs<br />

moxuc vaimarel brZenTan. Tavad mudam CrdilSi dgas, sakuTari<br />

codnisa da niWis demonstracias erideba. samagierod,<br />

virtuozulad gadmogvcems didi maswavleblis azrebs,<br />

romelTa xSir-xSirad gacnoba bevrze bevr Cvens Tanamedrovesac<br />

didad waadgeboda:<br />

`sufrasTan sadilze mandilosnebi erTi axalgazrda<br />

kacis portrets aqebdnen. `gansacvifrebeli ki isaa, _<br />

dasZendnen, _ rom TviTnaswavlia.~ es gansakuTrebiT SesamCnevi<br />

iyo xelebze, romlebic arasworad da xelovnebisTvis<br />

cota Seusabamod hqonda gamoyvanili.<br />

_ Cans, _ Tqva goeTem, _ axalgazrda kaci niWieria, magram<br />

yvelaferi rom TviTon iswavla, amisTvis misi gakicxva<br />

gvmarTebs da ara Seqeba. niWi imisTvis ki ar ibadeba, rom<br />

mxolod sakuTar Tavs miendos, aramed imisTvis, rom xelovnebas<br />

da karg ostatebs miebaros...~ (`goeTes <strong>saubrebi</strong><br />

ekermanTan~, akaki gelovanis Targmani).<br />

erTia, rom es sityvebi moxucma goeTem Tqva, meore da<br />

aranakleb dasafasebelia, rom es sityvebi axalgazrda (ma-<br />

Sin 34 wlisa iyo) ekermanma gaigo da STamomavlobas Seunaxa.<br />

Jurnalisti, SesaZloa, Tavad iyos dialogis erT-erTi<br />

monawile, an, ubralod, `stenografistis~ rols dasjerdes.<br />

erTic rTulia da meorec, magram Tu Cems gamocdilebas<br />

endobiT, `stenografistobas~ girCevT _ aseT<br />

SemTxvevaSi, minimumamde mcirdeba Tqveni mxridan sabediswero<br />

Secdomis albaToba.<br />

yovlismcodneobis sindromi rom Zalian veragi daavadebaa,<br />

es, rasakvirvelia, iciT, magram modi, kidev erTxel<br />

gavixsenoT da aRarasodes daviviwyoT. saqme is aris,<br />

rom profesiis Taviseburebebidan gamomdinare, Jurnalists<br />

xSirad sakuTar SesaZleblobebze cota gadaWarbebuli<br />

STabeWdileba eqmneba da zedmeti TavdajerebiT gamoTqvams<br />

Tavis `kompetentur~ mosazrebebs urTules mecnierul<br />

Tu politikur problemebze. bunebrivia, sasacilo<br />

viTarebaSic aRmoCndeba-xolme. aseTi ram gansakuTrebiT<br />

teleJurnalistebs emuqreba.<br />

dialogi, rogorc wesi, ar aris intervius tipis kiTxvapasuxi<br />

_ es aris ori an meti adamianis darbaisluri msj-<br />

111


eloba saintereso problemaze. dialogis dros Jurnalistis<br />

mTavari mizani ar aris Jurnalisturi fandebisa da<br />

ileTebis gamoyeneba Tanamosaubris dasabnevad, `kuTxeSi<br />

mismwyvdevad~ an mkiTxvel-msmenelTa mosaRoreblad. dialogis<br />

monawileebi cdiloben erTgvarad Seavson erTmane-<br />

Ti da mkiTxvelebTan, saoqmo-kazionuri Jargoni rom moviSvelio,<br />

Sejerebuli azri erToblivad miitanon.<br />

dialogi arc polemikaa, roca erTi mxare cdilobs, radac<br />

unda daujdes, sakuTari upiratesoba daumtkicos oponents<br />

_ dialogis dros magidasTan Tanamoazreebi sxedan.<br />

Jurnalisti, ra Tqma unda, ar aris dialogis pasiuri mayurebeli.<br />

igi, umravles SemTxvevaSi, Tavad warmarTavs saubars,<br />

radgan aTidan rva SemTxvevaSi mainc, aris saSiSroeba<br />

rom mwvave sabiujeto sakiTxze dawyebuli saubari arasrulwlovani<br />

meZavebis problemaTa ganxilviT damTavrdes.<br />

Jurnalistis xelovneba yvelaze metad maSin Cans, roca<br />

dialogSi Jurnalistis aRmoCena Wirs.<br />

Tu ar dagezarebaT, waikiTxeT `goeTes <strong>saubrebi</strong> ekerman-<br />

Tan~ da TqvenTvis bevr saidumlos aexdeba farda. oRond,<br />

nu warmoidgenT, rom is, rac SeeZlo iohan peter ekermans,<br />

yvela Cvengans SeuZlia. samagierod, bevr CvenTagan Seu-<br />

Zlia is, rac ar SeeZlo ekermans _ xaWapuris gamocxoba.<br />

Tumca, dRemde aqtualuria brZnuli aforizmi _ swavla<br />

siberemdeo. adamiani ki, Tu moiwadinebs, dialogebis<br />

weris saidumloebasac amoxsnis da xaWapuris cxobisac.<br />

polemika<br />

erTsadaimave faqtsa da movlenas, TviT erTsadaimave<br />

sagansac ki sxvadasxva adamiani sxvadasxvanairad aRiqvams<br />

da, bunebrivia, Taviseburad afasebs kidec. aRqmisa da Sefasebis<br />

kriteriumebs gansazRvravs tradicia, aRzrda,<br />

socialuri garemo, gemovneba, gabatonebuli sazogadoebrivi<br />

azri (vTqvaT, im momentisTvis arsebuli moda), guneba-ganwyobileba,<br />

adamianis gonebrivi mdgomareoba. zogi<br />

ram, iqneb, gamomrCa kidec, magram ZiriTadi msazRvrelebi<br />

swored esaa.<br />

112


kidev kargi, adamiani (da, saerTod, samyaro) RmerTma ase<br />

usazRvrod mravalferovani Seqmna, Torem, warmoidgineT,<br />

ra moxdeboda, Cineli, monRoli, rusi, arabi, indieli, espaneli,<br />

ebraeli da qarTveli erTnairad rom aRiqvamdes<br />

da erTnairad afasebdes kidec silamazes _ moswondes<br />

grZelcxvira qali da Tvaluwvdeneli tramalebi!<br />

Tu me WiuxebSi gavizarde, nislmoxveuli mwvervalebis<br />

dapyrobis Jini mwvavs da dedamiwisTvis maRlidan daxedvis<br />

xibliT davmTvralvar, kavkasiis mTebTan tirifonas<br />

velis upiratesobaSi veravin damarwmunebs.<br />

CemTvis yvelaze lamazi da moxerxebuli samosi xevsuruli<br />

talavaria, ugemrielesi kerZi _ jixvis mwvadi,<br />

saukeTeso sasmeli _ Jipitauri, saukeTeso iaraRi _ SaSxana,<br />

saukeTeso poezia _ kafia, saukeTeso bina _ baniani<br />

saxli, ulamazesi qali _ alxastaiZis gogo iamze.<br />

arabi beduini gulisswors ase uxsnis siyvaruls:<br />

`Cemi Zma rom aqlemi yofiliyo, imas gavyiddi, raTa Sen<br />

SemeZine~. Tvaluwvdeneli varvara udabnos mkvidrisTvis<br />

aqlemi yvelaferia _ transporti, tansacmeli, saWmeli,<br />

sasmeli, damxmare, megobari...<br />

beduinebma aqlemebs uamravi momxiblavi legenda da<br />

poeziis mTeli dargi uZRvnes _ gulwrfelad umReres<br />

mis mamac guls da momxiblav tuC-kbils. evropelebi ki<br />

galiebSi gamomwyvdeuli am kuziani cxovelebis simaxinjiT<br />

erTobian.<br />

beduins verasodes veravin daarwmunebs aqlemis simaxinjeSi,<br />

iseve, rogorc evropels _ mis siturfeSi.<br />

ase rom, amqveynad yvelaferi sakamaToa, _ aqlemis silamazidan<br />

da estradis varskvlavis Cacmulobidan dawyebuli,<br />

aristoteles filosofiiTa da qarTuli saqadasaxado<br />

kodeqsiT damTavrebuli.<br />

polemika (kamaTi, paeqroba, diskusia) imarTeba bazreb-<br />

Si, `birJebze~, mitingebze, megobrul Tavyrilobebze, oficialur<br />

Sexvedrebze, ojaxur wreSi, magram es yvelaferi<br />

sazogadoebriv cnobierebaze raime mniSvnelovan gavlenas<br />

ver axdens. sazogadoebriv cnobierebaze zegavlenisTvis<br />

aucilebelia am kamaTis sajarooba _ misi gadatana masobrivi<br />

informaciis saSualebebSi. asec xdeba. Tanamedrove<br />

113


mediasivrce warmoudgenelia polemikuri Janris gareSe<br />

da, bunebrivia, masSi uaqtiures monawileobas iReben Jurnalistebi.<br />

es nair-nairi `mrgvali magidebi~, Toq-Souebi,<br />

ganxilvebi da debatebi, sabolood, polemikaa. Zalian<br />

xSirad, Jurnalistebi sakamaTos gamoZebnas iqac ki cdiloben,<br />

sadac is, wesiT, ar unda iyos. magaliTad, XX saukunis<br />

80-iani wlebis miwuruls da 90-ianis dasawyisSi saqarTveloSi<br />

seriozuli kamaTi midioda imis Sesaxeb, unda<br />

hqonoda Tu ara raime upiratesi uflebebi eTnikur qarTvelebs<br />

qveynis araqarTuli warmoSobis moqalaqeebTan<br />

SedarebiT. Tqven, albaT, axla geRimebaT, magram maSin es<br />

iyo umwvavesi problema da kamaTic, Sesabamisad, _ Zalian<br />

mwvave da mtkivneuli.<br />

mecnieruli polemika. es gaxlavT polemikis yvelaze<br />

`mSvidi~ saxeoba _ mecnierebis ama Tu im dargSi Caxeduli<br />

specialistebis mier problemis SedarebiT mSvidobiani<br />

gansja. aviRoT, Tundac, rusTvelologiis problemebi.<br />

SoTa rusTavelis `vefxistyaosani~ 800 wlis winaT daiwera,<br />

uamravjer gamoica, uamrav enaze iTargmna, uamravma<br />

mecnierma uamravi komentari uZRvna, magram kamaTi poemis<br />

zogierTi strofis, striqonis, sityvis, avtoris msoflmxedvelobis<br />

Taobaze dRemde mimdinareobs da, veWvob,<br />

odesme dasruldes.<br />

aseTive da kidev ufro rTuli viTarebaa bibliis, yuranis,<br />

sxva wminda wignebis da bevri gamoCenili mwerlisa Tu<br />

mecnieris SemoqmedebasTan dakavSirebiT.<br />

Tavidan vTqvi, mecnieruli polemika, zogadad, polemikis<br />

yvelaze mSvidobiani saxeoba aris-meTqi. Tumca, drodadro<br />

mSvidobianoba irRveva da seriozuli gansja lamis<br />

xelCarTul brZolaSi gadaizrdeba. gansakuTrebiT, roca<br />

kamaTSi mecnierebas mitmasnili ambiciuri diletantebi<br />

da, saerTod, ubiri adamianebi erevian.<br />

arsebobs Cvens gonebaSi mtkiced fesvgadgmuli miTi,<br />

rom kamaTSi ibadeba WeSmariteba. es, SesaZloa, marTlac<br />

ase iyos, oRond, mxolod im SemTxvevaSi, Tu saubari zust<br />

mecnierebebs Seexeba da naTqvamis eqsperimentulad damtkiceba<br />

SeiZleba. bolosdabolos, Tu erTi ambobs, rom<br />

`dirixles Teoremis~ amoxsna SeuZlebelia, meore am Teo-<br />

114


emis amoxsniT sapirispiros daamtkicebs da oponentsac<br />

saTqmeli aRaraferi darCeba.<br />

magram rusTvelologiaSi, filosofiis romelime<br />

mimdinareobaSi, pedagogikaSi an literaturis kritikaSi<br />

erTmniSvnelovani Sedegebis miReba praqtikulad<br />

gamiricxulia. kamaTi, SesaZloa, dinjad, akademiurad da<br />

jentlmenuri manerebis dacviT mimdinareobdes, magram...<br />

usasrulod _ erTi mxare meores verasodes daarwmunebs<br />

sakuTari argumentebis WeSmaritebaSi. es kargia, vinaidan<br />

azrTa Widili aris mecnieruli azris winsvlis garantia.<br />

Tanac, wuTiT warmoidgineT, rom erT mSvenier dRes yvela<br />

mokamaTe yvela sakiTxze SeTanxmda da dedamiwaze sakamaTo<br />

da sapaeqro aRaraferi darCa!<br />

meore dRes, albaT, kacobriobis istoria dasruldeba.<br />

mecnieruli kamaTi, ZiriTadad, samecniero gamocemebSi<br />

mimdinareobs da presasa da televiziaSi SedarebiT iSvia-<br />

Tad gadainacvlebs xolme. aqedan gamomdinare, Jurnalistebs<br />

amgvar polemikaSi metnaklebad pasiuri roli aqvT<br />

da ufro xSirad, ubralo wamyvanis, ukeTes SemTxvevaSi _<br />

mediatoris movaleobas asruleben. magram es movaleoba<br />

rom Seasrulo, kamaTis sagans zogadad mainc unda icnobde.<br />

es ki arc ise ioli saqmea. amitom wamyvanis, Tu mediatoris<br />

rols aseT SemTxvevabSi dargis specialistebi, anu ara-<br />

Jurnalistebi asruleben.<br />

polemika konkretuli faqtis, an movlenis gamo. Cemi<br />

Jurnalisturi moRvaweobis ganmavlobaSi, mraval kamaTSi<br />

mimiRia monawileoba. ZiriTadad, es iyo samarTlebriv,<br />

socialur, politikur, qonebriv Tu sxva mniSvnelovan<br />

sakiTxebTan dakavSirebuli problemebi. namdvilad ver<br />

davitrabaxeb, romelime mZafri paeqrobidan gamarjvebuli<br />

gamovsulvar-meTqi. kidev erTxel davimowmeb deil<br />

karnegis: `aTidan cxra SemTxvevaSi, mokamaTe kidev ufro<br />

rwmundeba sakuTari mosazrebebis absolutur WeSmaritebaSi~.<br />

vidre es ar vicodi, sakmaod mtkivneulad ganvicdidi<br />

oponentebis mxridan Cemi mosazrebebis yovlad uargumentod<br />

gauziareblobas da xSirad _ srul ugulebelyofasac.<br />

115


sabolood, mivxvdi, rom polemikis mizani ar aris oponentis<br />

gadarwmuneba an misTvis sxva mosazrebis Tavs<br />

moxveva. sajaro polemika gankuTvnilia msmenelebisa da<br />

mkiTxvelebis gadasabireblad. aqedan gamomdinare, Rrmad<br />

argumentirebuli filosofiuri msjeloba nebismier<br />

problemaze sazogadoebis did nawils aRizianebs. mas ur-<br />

Cevnia martivi da sworxazovani demagogia, magaliTad,<br />

aseTi: `saqarTveloSi rom socialuri siduxWire mZvinvarebs,<br />

amaSi mTavari damnaSaveebi saxelmwifo xazinis, anu<br />

Tqveni qonebis qurdobiT gamdidrebul-gazuluqebuli<br />

Cinovnikebi brZandebian. amitom Cven (xelisufleba) maT<br />

CamovarTmevT naqurdal qonebas da dagirigebT Tqven.<br />

oRond, arCevnebSi mxari unda dagviWiroT~.<br />

bunebrivia, es `mxardaWera~ saxelmwifoSi moqmedi konstituciuri<br />

normebis sistematur da uxeS darRvevebze<br />

Tvalis daxuWvas, sabolood, qveyanaSi totaluri samarTlebrivi<br />

nihilizmis damkvidrebas niSnavs. magram sazogadoebis<br />

umravlesobisTvis amis axsna Zalian rTulia _ ar<br />

mogismenen, radgan mas xelisufleba mxardaWeris sanacvlod,<br />

`viRac wurbelasTvis~ CamorTmeul qonebas dahpirda.<br />

Tanac _ xvalve.<br />

proletaruli pirdapirobiT dapirebulis Sesruleba<br />

rom SeuZlebelia, sazogadoebis didi nawili amaze arc<br />

fiqrobs. misTvis mTavaria TviT dapirebis faqti.<br />

isic vikiTxoT, valdebulia Tu ara sazogadoebis meore<br />

(umciresi) nawili ebrZolos amgvar uxams demagogias _<br />

unda ebrZolos, radgan, sabolood, mudam saRi azri imarjvebs.<br />

mxars<br />

bunebrivia, Jurnalistebis nawili erT mxaresaa, nawili<br />

_ meores. es an arakompetenturobis bralia, an socialuri<br />

mdgomareobis, an arsebuli politikuri koniunqturisa _<br />

presac xom sazogadoebis RviZli Svilia.<br />

erT saintereso faqts gavixseneb.<br />

90-iani wlebis dasawyisidanve saqarTveloSi gaCnda<br />

axali saxelmwifo simbolikis SemoRebis aucilebloba.<br />

ufro zustad, daiwyo kamaTi, gamogvegonebina axali, Tu<br />

aRgvedgina Zveli, istoriuli gorgaslian-daviTiani dro-<br />

Sa da bagratovanTa samefo gerbi. polemikaSi aqtiurad<br />

116


vmonawileobdi mec _ mxars vuWerdi istoriuli saxelmwifo<br />

simbolikis aRdgenas.<br />

romelime mosazrebisTvis mxari rom dameWira, zogadad,<br />

heraldikis da, kerZod, qarTuli istoriuli simbolikis<br />

Seswavla gaxda aucilebeli. ver vityvi, mecnierebis am<br />

dargSi eqspertad gamovdgebi-meTqi, magram sakmaod mniSvnelovani<br />

codna namdvilad SeviZine.<br />

amas imitom mogaxsenebT, rom CvenTan (ra Tqma unda, istoriuli<br />

simbolikis aRdgenis momxre bevri iyo) mopaeqreTa<br />

umravlesobas warmodgena ar hqonda am saintereso<br />

mecnierebaze, an ar scnobda mas. amitom isini gamodiodnen<br />

lozunguri mosazrebebiT _ Savi qarTuli miwis feria,<br />

lurji _ qarTuli zecisa, wiTeli _ qarTuli Rvinisa<br />

da sxva amgvari abdaubda. iSveliebdnen arguments, rom<br />

saqarTvelos droSaze gamosaxuli jvari gaaRizianebda<br />

saqarTvelos araqristian mosaxleobas da Cvens mezobel<br />

islamur qveynebs; rom aRmosavleT romis imperiis,<br />

galebis, burgundebis, ostgoTebisa Tu iranis winaaRmdeg<br />

damangrevel laSqrobebs swored xuTjvriani droSiT axorcielebda<br />

hunebis saxelganTqmuli (mas moixseniebdnen,<br />

rogorc sisxlismsmelsa da kaciWamias) beladi atila; rom<br />

bagratovanTa samefo gerbi iyo mxolod bagratovanTa<br />

(samefo ojaxis) sakuTreba da misi saxelmwifo gerbad aRiareba<br />

ar SeiZleboda; rom axali garemoebebis warmoSobis<br />

gamo (saqarTvelos de iure damoukidebloba), gerbsa da<br />

droSaze unda asaxuliyo saqarTvelos uZvelesi istoriac<br />

da Tanamedroveobac...<br />

kamaTi TiTqmis cxra wlis ganmavlobaSi mimdinareobda.<br />

saocaria, magram istoriuli simbolikis aRdgenis<br />

Tavgamodebul mowinaaRmdegeTa Soris bevri iyo titulovani<br />

mecnieri da maRalCinosani moxele.<br />

marTalia, isini cudad icnobdnen heraldikis kanonebs,<br />

magram isini xom saxelganTqmulebi iyvnen! amitomac an<br />

qedmaRlurad pasuxobdnen Cems polemikur werilebs (vin<br />

hkiTxavs viRac Jurnalists!), an pasuxis gacemas, saer-<br />

Tod, ukadrisobdnen. sinamdvileSi, maTi qedmaRlobisa da<br />

moCvenebiTi sidarbaislis ukan yovlad Cveulebrivi uvicoba<br />

da partiuli stereotipebiT SeboWiloba imaleboda.<br />

117


cxrawliani cxare kamaTi, sabolood, `heraldikosTa~<br />

gamarjvebiT damTavrda.<br />

Tumca, xelisuflebam gadawyvetileba mainc naCqarevad<br />

da aseT SemTxvevebSi gaTvaliswinebuli saproceso<br />

normebis ugulebelyofiT miiRo _ mas istoriuli samar-<br />

Tlianobis aRdgenaze metad, oponentebze ritualuri<br />

gamarjveba sWirdeboda*.<br />

Tu polemikaSi uSualod monawileobT da grZnobT,<br />

rom oponentebis winaSe didi upiratesoba gaqvT, elvisebur<br />

da srul gamarjvebaze arc iocneboT. Tqvens<br />

simarTles odesme istoria daadasturebs. Tumca, imis<br />

imedi nu geqnebaT, rom madlieri istoria Tavis analeb-<br />

Si Tqvens saxels oqros asoebiT Cawers.<br />

politikuri polemika. am saxeobis da yvela danarCenis<br />

gansazRvreba pirobiTia. Zalian Znelia, TiTqmis SeuZlebelia<br />

gaavlo mkveTri zRvari, sad mTavrdeba, magaliTad,<br />

mecnieruli polemika da sad iwyeba politikuri, samarTlebrivi,<br />

socialuri an, saerTod, rodis gadaizrdeba seriozuli<br />

kamaTi yovlad uazro kinklaobaSi.<br />

politikur polemikas erTi ganmasxvavebeli niSani<br />

mainc aqvs _ uprincipoba. guSin rom veraferze ver Tanxmdebodnen,<br />

dRes is politikuri oponentebi erT hangze<br />

arian awyobili. es ar niSnavs, rom maT sakuTari Sexedulebebi<br />

daTmes. es niSnavs, rom isini sazogadoebis zurgs<br />

ukan erTmaneTSi droebiT garigdnen da kamaTs pirveli<br />

xelsayreli SemTxvevisTanave gaagrZeleben. amitom Jurnalistebis<br />

mxridan romelime politikuri Zalisadmi<br />

mxardaWera Zalian sariskoa. piris gatexva, orpiroba,<br />

motyueba da farisevloba politikaSi cud tonad sulac<br />

ar iTvleba _ politikosebi xom CvenTvis, ubralo mokvdavebisTvis<br />

iReben msxverpls, anu uyoymanod Tmoben<br />

principebs, icvlian partiebs, patronebs da maRal-maRal<br />

Tanamdebobebsac. Tavsac Zalian iolad imarTleben: ar<br />

arseboben mudmivi mtrebi da mudmivi megobrebi, arsebobs<br />

mudmivi interesebi.<br />

amas ise, gansjisTvis mogaxsenebT.<br />

rogorc giTxariT, politikuri polemikis dros polemistTa<br />

erTi nawili argumentebis moSveliebiT Tavs<br />

118


didad ar iwuxebs. samagierod, iyenebs demagogias da cru<br />

maRalfardovnebas, TamaSobs im momentisTvis gabatonebuli<br />

sazogadoebrivi azriT, sargeblobs sazogadoebis erTi<br />

nawilis umecrebiT, koniunqturisadmi monuri mowiwebiT,<br />

administraciisadmi tradiciuli SiSiT da a. S.<br />

meoce saukunis 80-iani wlebis bolodan, anu mas Semdeg,<br />

rac did sabWoeTs wyali Seudga da mokavSire respublikebs<br />

damoukideblobis Sansi gauCnda, saqarTveloSi, iseve, rogorc<br />

bevr sxva respublikaSi, erovnuli moZraobis aRmavloba<br />

daiwyo.<br />

modi, axla amis mizezebze nu visaubrebT, mxolod faqti<br />

avRniSnoT _ erovnul moZraobas nacionalizmisa da Sovinizmis<br />

ayvavebac mohyva.<br />

saqarTvelosTvis jer samxreT oseTis avtonomiuri<br />

olqisa da Semdeg afxazeTis avtonomiuri respublikis dakargvis<br />

erT-erTi mTavari mizezi esec iyo.<br />

im wlebis saqarTveloSi iseTi revoluciur-Sovinisturi<br />

eiforia sufevda, rom gonivruli azris gamoTqma TiTqmis<br />

SeuZlebeli iyo. mrcxvenia amis aRiareba, magram did<br />

gasavalSi iyo lozungebi `saqarTvelo qarTvelebisTvis!~<br />

`gaumarjos damoukidebel, qristianul saqarTvelos!~<br />

da sxva misTanani. yovlad pativcemuli politikosebi, mwerlebi,<br />

is adamianebi, vinc sakuTar Tavs inteligentebs<br />

uwodebdnen, sruli seriozulobiT saubrobdnen saqarTveloSi<br />

mcxovreb `stumar erebze~, eTnikur qarTvelTa<br />

uflebriv upiratesobebze sxva xalxebTan SedarebiT,<br />

wminda sisxlis qarTvelobaze. amas Tan daerTo samxreT<br />

oseTSi inspirirebuli konfliqti, osuri respublikis gamocxadeba<br />

da eTnikuri osebis totaluri devna TiTqmis<br />

mTel saqarTveloSi.<br />

rogorc mosalodneli iyo, amiT, upirveles yovlisa,<br />

Cveulebrivma kriminalebma da maradiorebma isargebles.<br />

swored aseT kritikul viTarebaSi gamovaqveyne am<br />

ugunuri politikis winaaRmdeg mimarTuli statiebis seria,<br />

rasac oficiozisa da maSin jer kidev sakmaod susti<br />

damoukidebeli masmediis warmomadgenelTa umravlesobis<br />

mxridan umZafresi reaqcia mohyva.<br />

119


axla SemogTavazebT erT-erT imdroindel statias da<br />

masze ramdenime damaxasiaTebel gamoxmaurebas. vimedovneb,<br />

rom es polemikur ostatobazec SegiqmniT azrs da 90iani<br />

wlebis saqarTvelos politikur viTarebazec.<br />

omi unda davamarcxoT<br />

saqarTvelos parlamentis sxdomaze adamianis uflebaTa<br />

dacvisa da erovnul umciresobaTa komisiis Tavmjdomareobis<br />

erT-erTma pretendentma ganacxada, erovnul<br />

sakiTxebSi qarTvelebis xasiaTs (Semwynareblobas gulisxmobda)<br />

unda daveyrdnoTo.<br />

Tumca, sityva `Semwynarebloba~ naTqvami ar yofila. axsenes<br />

sityva `tolerantoba~, rac agreTve moTmenas, mitevebas,<br />

Semwynareblobas niSnavs.<br />

roca batoni deputati amas brZanebda, mas, albaT, marTlac<br />

swamda qarTvelTa Semwynarebluri bunebisa da misi<br />

imedic hqonda. ise swamda da ise didi imedi hqonda, rom<br />

daaviwyda, an saWirod aRar miiCnia exsenebina sityvebi:<br />

`kanoni~, `samarTali~, `saxelmwifo~...<br />

sanam qarTvelTa istoriul Semwynareblur bunebaze<br />

visaubrebdeT, gulze xeli davidoT da gavixsenoT, ramdeni<br />

mkvleloba moxda saqarTveloSi mas Semdeg, rac Cveni<br />

tolerantobis mtkiceba daiwyeboda.<br />

iqneb vinmem daTvala, ramdeni mkvlelia dRes saqarTveloSi,<br />

ramdeni yaCaRia, ramdeni qurdbacacaa, ramdeni<br />

narkomani da narkotikebis gamavrcelebelia, ramdeni TaRliTi<br />

da matyuaraa, ramdeni meqrTamea, ramdeni karieristia.<br />

iqneb vinmem zustad icis, ramdeni mZime danaSaulia<br />

gauxsneli, ramdeni kacia usamarTlod dasjili?<br />

iqneb is icis vinmem, ratom ver axerxebs samarTaldamcavi<br />

organoebi kargad organizebuli damnaSaveobis winaaRmdeg<br />

brZolas!<br />

iqneb imis damtkiceba SeZlos vinmem, rom is damnaSaveebi<br />

da maTi mfarvelebi ar arian qarTvelebi, Cveni sazogdoebis<br />

wevrebi.<br />

Cven, sazogadoebam, mxolod is viciT, rom damnaSaveni<br />

120


evrni, katastrofulad bevrni arian; rom uamravi saqmea<br />

gauxsneli; rom quCaSi dadis uamravi mkvleli; vvaraudobT,<br />

rom damnaSaveTa samyarom didi xania saerTo ena gamonaxa<br />

samarTaldamcavebTan; rom Cvens feodalur armiaSi<br />

bevria narkomani, loTi da maradiori; rom dRes qrTami<br />

iseT pativSia, rogorc arasdros...<br />

da mainc, jiutad vmsjelobT qarTvelTa gansakuTrebul<br />

moTminebasa da Semwynareblobaze.<br />

batonma deputatma tribunidan mTeli msoflios gasagonad<br />

brZana, qarTvelebi da afxazebi verasodes SevrigdebiT,<br />

omi afxazTa srul ganadgurebamde unda gagrZeldeso.<br />

Turme ganurCevlad unda davxocoT yvela: qalebi, bavSvebi,<br />

moxucebi, tyveebi, avadmyofebi da mere isev Cvens<br />

tolerantul bunebaze vilaparakoT.<br />

ra Tqma unda, CemTvis gasagebia uzomo gulistkivili da<br />

mrisxaneba kacisa, visac am omma bevri ram waarTva, magram,<br />

samwuxarod, igi erTaderTi ar aris, vinc ase fiqrobs da<br />

ambobs kidec _ sazogadod, tendenciaa aseTi. es Zalze sa-<br />

SiSi tendenciaa.<br />

roca friad avtoritetuli da pativcemuli qalbatonebi<br />

da batonebi amtkiceben, Cven, qarTvelebs arasodes<br />

dagvipyria sxvisi teritoriebio, mgonia, rom maT vardisferi<br />

saTvaliT aqvT wakiTxuli sakuTari samSoblos istoria.<br />

Cven sxvaTa miwebi ar dagvipyria ara imitom, rom aseTi<br />

survili arasodes gagvCenia, aramed imitom, rom amis saSualeba<br />

iSviaTad gveZleoda. feodaluri saqarTvelosTvis<br />

damaxasiaTebeli iyo yvelaferi, rac, sazogadod, axasiaTebda<br />

feodalur samyaros: Sinaomic da SinaaSlilobac,<br />

Ralatica da veragobac, moZmeTa Tvalebis daTxrac da<br />

Zelze gasmac. gavixsenoT baRuaS-orbelianebi, konstantine<br />

da giorgi batoniSvilebi, qarTul samefo-samTavroTa<br />

gauTavebeli Sinaomebi*...<br />

...mTeli Cveni tragedia is aris, rom istoriuli bedukuRmarTobis<br />

gamo, rusTavelis, sabas, guramiSvilis, va-<br />

Jas, ilias qveyana ver eziara evropul civilizacias. komunisturi<br />

reJimi, Turme, Trgunavda Cvens Sua saukuneebis<br />

doneze darCenil azrovnebis stils. daiwyo erovnuli<br />

moZraoba da daiwyo Cveni tragediac: xocva-Jleta, gamo-<br />

121


Zalva, mucelRmerToba, sxvaTa damcireba lamis xelobad<br />

gavixadeT.<br />

`qristianul saqarTveloze~ gauTavebeli da diletanturi<br />

laybobiT imdeni vqeniT, bevri Cveni guSindeli mokeTe<br />

SevaSineT da mtrad movikideT. mere iseTi rameebic<br />

vikadreT, mama-papaTa Zvlebic SevawuxeT: udanaSaulo<br />

adamianebis devna daviwyeT.<br />

piradad daveswari erT friad solidur dawesebulebaSi<br />

gamarTul krebas, sadac ixileboda iq momuSave osi<br />

erovnebis adamianebis sakiTxi. Sekrebilebi (TanamSromlebi!)<br />

saTiTaod asaxelebdnen `mtrebsa~ da `gamyidvelebs~<br />

da sajarod sTxovdnen maT pasuxs samaCabloSi osi `boevikebis~<br />

mier Cadenili danaSaulobebisTvis.<br />

im moZraobis dawyebisTanave, rasac axla `erovnuls~<br />

vuwodebT, mTel saqarTveloSi daiwyo araqarTveli moqalaqeebis,<br />

gansakuTrebiT, osebis totaluri devna-Seviwroeba.<br />

Cems kiTxvaze, osebis Tqveni raionidan gandevniT,<br />

ras moigebT-meTqi, gurjaanis prefeqtma winwalaSvilma<br />

cinikurad momigo: `ras davkargavT, ro?!~<br />

TbilisSi sul dasta-dastad iTxovdnen samsaxuridan<br />

osuri warmoSobis muSebs; tvingaxurebuli ura-patriotebi<br />

TiTqmis mTel saqarTveloSi saxlebidan erekebodnen,<br />

scemdnen, amcirebdnen, xocavdnen kidec sruliad udana-<br />

Saulo Tanamemamuleebs. im adamianebs, visTanac saukuneobrivi<br />

keTilmezobloba, megobroba, siyvaruli da sisxliT<br />

naTesaoba akavSirebdaT...<br />

msofliom ver gaigo Cveni ucodveloba, Cveni samar-<br />

Tliani brZola da lamis kaciWamiebad Segvracxa. Cvens win<br />

Caiketa msoflio civilizaciisken mimavali yvela gza da<br />

biliki, CvenTan megobroba aravin isurva.<br />

...siyrue-sibrmavis ugunurma politikam qarTvelebisgan<br />

daacariela yofili samxreT oseTis avtonomiuri<br />

olqis teritoria... iqauri qarTvelebi, ZiriTadad, did<br />

qalaqebSi Casaxldnen da ukan wasvlaze aRar fiqroben.<br />

eSiniaT kidec da, bevri mizezis gamo, aRarc surT ukan dabruneba.<br />

TiTqmis dacarielda mTiani osuri soflebi borjomis<br />

raionSi. modi, SevTavazoT, vTqvaT, Tbilisel umuSevar,<br />

122


usaxlkaro da mSier qarTvelebs (guSindel soflelebs)<br />

im dacarielebul soflebSi dasaxleba, cxvar-Zroxisa da<br />

mamulis movla.<br />

aravin wava. imitom ar wava, rom qarTvelTa erT did<br />

nawils samSoblos magier swored is qarTuli miwa uyvars,<br />

swored im qarTul miwas ver Seeleva, romelic Tbilis-<br />

Si asfaltqveS Rrmad aris damarxuli. ufro sworad ki<br />

imitom, rom Cven didi xania gadaveCvieT saxelmwifoebrivad<br />

azrovnebas. arc aris gasakviri. marTalia, xSirad<br />

vikvexniT Cveni 25-saukunovani saxelmwifoebriobis gamo,<br />

magram gulSi isic xom viciT, rom vidre ruseTi am orasiode<br />

wlis winaT `mzrunvel xels~ gamogviwvdida, 600<br />

wlis ganmavlobaSi erTiani qarTuli saxelmwifo ar arsebula.<br />

albaT, usaxelmwifobis es 800-wliani tradiciac<br />

aris erTi mTavari mizezi Cveni TavkerZobisa da gandaganobisa...<br />

Tanamdebobebisa da privilegiebisTvis gamarTuli<br />

Tavawyvetili doRi, `mrgvlur~ gamTiSvel politikas ta-<br />

SiscemiT ayola, batis WuWulebiviT msgavsi ambiciuri partia-sazogadoebebis<br />

namdvili Semoseva, uamravi SeiaraRebuli<br />

dajgufeba-formirebis TareSi, azrTa Widilis nacvlad<br />

sakuTari ucdomlobis kategoriuli mtkicebac aris<br />

Cveni xangrZlivi usaxelmwifobis logikuri Sedegi.<br />

...is, rac bolo wlebSi moxda da rac dRes xdeba saqarTveloSi,<br />

aucileblad unda momxdariyo. dRes Cveni istoriuli<br />

bedukuRmarTobis namyofs vimkiT. aseTi periodi<br />

hqondaT dRevandeli msoflios yvelaze civilizebul<br />

demokratiul qveynebs. gavixsenoT germaniis magaliTi.<br />

mis fonze saqarTveloSi atexili xmauri iavnanasaviT ismis.<br />

magram erTi ram uTuod unda gaviTvaliswinoT: mcirericxovnobis<br />

gamo Cven, qarTvelebma, ar unda mivceT Tavs<br />

imis ufleba, risi uflebac SeiZleba misces sakuTar Tavs<br />

germanelma, frangma an rusma erma.<br />

nuravin ifiqrebs, rom germanelis, frangis an rusis msgavsad<br />

Cven odesme ZaliT vajobebT sxvas, Tundac, Cvenze<br />

gacilebiT mcirericxovans. wavida is dro, roca xmali da<br />

Zalgulovneba wyvetda sakiTxs. axla mxolod Wkua, niWi da,<br />

Tundac, eSmkoba Tu gamogvadgeba. Cven Wkuac gvaqvs, niWic,<br />

123


arc mTlad miamitebi varT, arc pativmoyvareoba gvaklia,<br />

arc energia, oRond, samwuxarod, ar viciT, rogor gamoviyenoT<br />

Cveni upiratesoba.<br />

sazogadod, Cven bevri Rirseba gvaqvs, dRevandel<br />

areulobaSic marto Cven (qarTvelebs) ar migviZRvis brali.<br />

amas arc vamtkiceb. me, ubralod, Cvenze, qarTvelebze<br />

Semtkiva guli da amitom vlaparakob mxolod naklze.<br />

vici, Zalian bevri Cemi Tanamemamule, Cemze didi patrioti<br />

da romis papzedac metad morwmune da ucodveli,<br />

halali guliT dammoZRvravs _ Cven xom tolerantuli<br />

bunebisa varT, ramdeni eri SevifareT, kalTa gadavafareT<br />

da ZuZu vawoveT. mere riT gadagvixades, _ Cvens miwas<br />

epotinebian da sxvagan waReba surT; gveyo, aravis arafers<br />

gavatanT da saidanac mosulan, iqiT wavidneno!<br />

saqarTvelo Cveni samSobloa. mxolod qarTvelebisa<br />

ki ara, yvelasi, vinc aq daibada, visac Tavi saqarTvelos<br />

Svilad miaCnia. Cveni didi da saamayo kultura, Cveni<br />

didi da saamayo istoria mxolod qarTveli erovnebis<br />

adamianebs ar SeuqmniaT _ igi Seqmna qarTvelma xalxma,<br />

anu yvelam, visac saqarTveloSi odesme ucxovria.<br />

Cven, qarTvelebs, ar gvekadreba sakuTari upiratesobis<br />

mtkiceba, miT ufro _ argumentad iaraRis moSvelieba.<br />

Cven sxvebs unda vajoboT mxolod WkuiT, niWiT, moTminebiTa<br />

da... SemwynareblobiT.<br />

omebis dro didi xania wavida. Tu sakuTari saxelmwifoebriobis<br />

Seneba gvinda, omi unda davamarcxoT. bolosdabolos,<br />

yvela Cvengans mxolod erTi kaci hyavs xelSi<br />

asayvani _ sakuTari Tavi. Tu es ar SegviZlia, maSin vinme<br />

Cvenze Wkvians unda davujeroT. oRond, jer unda vaRiaroT,<br />

rom is `vinme Wkviani~ marTlac Cvenze Wkviania.<br />

saqarTveloSi mSvidoba ar damyardeba, vidre ar gadavwyvetT<br />

avtonomiebis sakiTxs. axla didi Sexla-Semoxlaa<br />

egreT wodebuli avtonomiuri warmonaqmnebis gamo _ ra<br />

eSveleba samaCablos, ra vuyoT afxazeTs, ras vupirebT<br />

aWaras?<br />

ki, batono, avtonomiebi iyo stalinis mier `Cadebuli~<br />

dayovnebuli moqmedebis bombi, romelic swored droze<br />

afeTqda. diax, arsebobs osuri da afxazuri separatistu-<br />

124


li Zalebi (drodadro somxuri da azerbaijanulic wamoyofs<br />

xolme Tavs) da mainc, mas Semdeg, rac saqarTvelom<br />

moipova Tavisufleba, rac saqarTvelo cno civilizebulma<br />

msofliom da gaeros sruluflebiani wevri gaxda,<br />

veraviTari avtonomia saqarTvelos mTlianobas veRar<br />

daemuqreba. ra Tqma unda, aq ar aris saubari saqarTvelos<br />

winaaRmdeg mimarTul ucxo qveynis SesaZlo agresiaze.<br />

saqarTvelos respublikis yvela moqalaqe, miuxedavad rasisa,<br />

enisa, erovnebisa Tu religiuri kuTvnilebisa, unda<br />

sargeblobdes erTnairi uflebebiT da ekisrebodes erTnairi<br />

pasuxismgebloba kanonisa da qveynis winaSe. nebismier<br />

mcire ers aqvs TviTgamorkvevis ufleba, rac kulturul<br />

avtonomiasTan erTad administraciuli subieqtis Seqmnis<br />

SesaZleblobasac gulisxmobs. eWvic ar mepareba, rom omis<br />

damTavrebis Semdeg afxazeTis avtonomiuri respublikis<br />

statuss (saqarTvelos farglebSi) safrTxe ar daemuqreba.<br />

da es, Cemi azriT, iqneba erTaderTi gonivruli gadawyvetileba.<br />

axla mivadeqi yvelaze saCoTiro sakiTxs, romelzec albaT<br />

bevri fiqrobs da Tqmas ver bedavs: Tu Cven gvinda myari<br />

mSvidoba saqarTveloSi, Tu gvinda gvaRiaron civilizebul<br />

erad, Tu vaRiarebT kanonis uzenaesobas da pativs<br />

vcemT adamianis uflebebs, unda aRvadginoT osuri avtonomia<br />

saqarTveloSi. nu davarqmevT mas `samxreT oseTs~,<br />

Tu es saxelwodeba raRac cud mogonebebs aRgviZravs.<br />

davarqvaT mas dvaleTi, cxinvalis olqi, samaCablo... rac<br />

gnebavT, magram osuri avtonomia (olqis statusiT) unda<br />

aRdges.<br />

vimeoreb, es damoukidebeli, suverenuli, gaeros wevri<br />

saqarTvelosTvis sulac ar aris saSiSi.<br />

yovel oms aqvs dasasruli. `samaCablos omic~ unda<br />

damTavrdes. axla os-qarTvelTa Serigeba marTlac Znelia.<br />

olqis statusis aRdgena iqneba erTi didi nabiji<br />

istoriulad moZme xalxebis Serigebisken (`dronis~ informacia).<br />

male am statiis sruli Targmani gamoqveynda samxreT<br />

oseTis rusulenovan gazeTSi. ra Tqma unda, Sesabamisi<br />

saredaqcio minaweriT.<br />

125


vfiqrob, es minaweri aris patara Jurnalisturi xriki<br />

mTlianad statiis gamosaqveyneblad: am minaweris gareSe<br />

`xussar irisTonis~ (`Южная Осeтия~) redaqcia mis gamoqveynebas<br />

ver gariskavda, vinaidan maSin cxinvalSi yovelgvari<br />

qarTulisadmi sruli undobloba sufevda. gazeTis redaqciam<br />

amiT cxinvalel mkiTxvelebs daanaxva, rom mTlad ise<br />

ar iyo saqme, rogorc qarTvel da os Sovnistebs warmoedginaT.<br />

saqarTveloSi arsebobdnen adamianebi, romlebic<br />

cdilobdnen win aRdgomodnen ZmaTamkvlel oms da konfliqtis<br />

usisxlod mogvarebis versiasac gvTavazobdnen.<br />

marTalia, redaqcias avtori SevardnaZis migzavnili da<br />

`specialuri socialuri dakveTis~ Semsrulebeli hgonia,<br />

magram mTavari saqme mainc gakeTebulia _ osur gazeTSi<br />

qveyndeba osur-qarTuli istoriuli megobrobis aRdgenis<br />

surviliT nakarnaxevi da ugunuri qarTuli politikis<br />

mZafri kritikis Semcveli qarTveli avtoris statia.<br />

`minawers~ gTavazobT originalis enaze, risTvisac<br />

bodiSs gixdiT:<br />

От редакции:<br />

Почему редакция посчитала допустимой перепечатку этой статьи?<br />

Как мы знаем, одной из важнейших задач средств массовой информации<br />

является отображение, освещение происходящих вокруг<br />

нас событий и явлений. Своеобразным явлением, по нашему мнению,<br />

является статья Коридзе, публикуемая сегодня. В течение последних<br />

трех лет в грузинских стерствах массовой информации ничего<br />

подобного не было.<br />

По прочтении статьи невольно приходит мысль о том, что в Грузии<br />

никто еще так сравнительно правильно и открыто не говорил о<br />

вопросах, поднятых журналистом Коридзе. Никто и не осмелился<br />

так прямо и открыто написать против грузинского нацизма, никто не<br />

посмел хотя бы немного приблизиться к правде в вопросе о далекой<br />

истории Грузии, наконец, никто из проживающих в Грузии грузин<br />

ни разу не посмел так прямо заявить об агрессии в Южной Осетии<br />

и Абхазии.<br />

Однако это _ одна сторона статьи. Она, на наш взгляд, являет-<br />

126


ся не голосом запоздалого сожаления или раскаяния _ она, скорее<br />

всего, признак осознания современных политических реалий, в том<br />

числе и в вопросах решения межнациональных отношений, в том<br />

числе и спорных.<br />

Первая часть статьи является своеобразным вступлением, как бы<br />

вспомогательным рычагом убеждения второй ее части. Основная<br />

же `Формула~ статьи такова: грузины, согласитесь, что абхазцам и<br />

осетинам придется дать автономии, другого выхода нет~. И, дескать,<br />

не имеет значения, как будут называться эти автономии. Следует отметить,<br />

что в этой последней части статьи и заключается весь его<br />

интеллектуальный и эмоциональный груз, здесь `скрыта~ цель ее написания,<br />

может быть, даже по специальному социальному заказу.<br />

Как бы прогрессивно и смело ни была написана статья журналиста<br />

Коридзе, здесь никак не скрыть вездесущего грузинского шовинизма.<br />

Возвращение Осетии статуса бывшей области приподносится<br />

словно подаяние осетинам, будучи заранее уверенным, что осетины<br />

от этого окажутся на седьмом небе от счастья. Вместе с тем, еще раз<br />

повторим, что по мнению автора, осетин и не стоит спрашивать о<br />

том, как будет называться эта их автономия.<br />

После трех лет войны, безграничных потерь и горя осетинского<br />

народа такая позиция, будь она высказана неким журналистом Коридзе<br />

или официальной властью Грузии, оскорбительна и унизительна<br />

для нашего народа. У Южной Осетии есть избранный, выстраданный<br />

им путь _ путь к свободе.<br />

И все-таки, статья эта, по нашему мнению, недвусмысленно говорит<br />

о том, что по отношению К Южной Осетии в Грузии появились<br />

новые позиции, новые подходы.<br />

Думается, будем недалеки от истины, если отнесем все это к проявляющимся<br />

уже открыто сходам хитроумной тактики в политике<br />

Шеварднадзе. Да, хитроумной, ибо автор сам не скрывает этого, заявляя,<br />

что миновало время силы и они, грузины, должны побеждать<br />

своих врагов умом и xитростью.<br />

Пусть читатель рассудит, насколько правильны наши выводы. Но,<br />

может быть, они стоят того, чтобы все мы хоть немного задумались<br />

над ними:<br />

Отдел общественно-политической жизни газеты `Хуссар Ирыстон~.<br />

127


axla, dapirebisamebr, am Temaze qarTul presaSi gamoqveynebuli<br />

polemikuri werilebis samiode nimuSs Semog-<br />

TavazebT mcireodeni SemoklebiT, bolos ki Cems erT mcire<br />

replikas amave Temaze.<br />

ise nu warmovidgenT, rom im mZime brZolaSi marto viyavi<br />

da aravin miTanagrZnobda. is faqti, rom Cemi werilebi sxvadasxva<br />

gazeTSi qveyndeboda, TavisTavad niSnavda mxardaWerasac<br />

da TanagrZnobasac. Tumca, vimeoreb, gacilebiT meti<br />

iyo oponenti. Tanac, Zalian agresiulad ganwyobili.<br />

kidev vis unda respublika?!<br />

(Ria werili Jurnalist T. qoriZes)<br />

....batono Teimuraz, ltolvilebis Tavze dacemul yiJinas<br />

gana ara sjobda, sruliad saqarTvelosaTvis im mizezebze<br />

geTqvaT, rac sinamdvileSi gviSlis xels dakarguli<br />

teritoriis dabrunebaSi?..<br />

iqneb sjobda, imaze gagemaxvilebinaT yuradReba, rom<br />

tyuiladRa vuwodebT `e. w. samxreT oseTs~ am tanjul miwas,<br />

radgan osebma, rac surdaT, imas miaRwies _ aqvT saku-<br />

Tari saxelmwifo, dafinansebas ruseTis federaciisagan<br />

iReben, saqarTvelos xelisuflebas ar SeuZlia samxedro<br />

dacvis gareSe Sevides cxinvalSi da iq daidos bina da viZaxoT<br />

axla Cven `egreT wodebuli~.<br />

Tumca, Tqven ra gesayvedurebaT, rodesac TviT parlamentma<br />

dumiliT auara gverdi erT-erTi deputatis uRim-<br />

Ramo gancadebas _ Sida qarTlic misaxediao.<br />

vfiqrob da ver amixsnia, batono Teimuraz, es ramRa<br />

gaTqmevinaT: `iqauri qarTvelebi ZiriTadad did qalaqebSi<br />

Casaxldnen da ukan wasvlaze aRar fiqroben, eSiniaT kidec<br />

da bevri mizezis gamo aRarc surT ukan dabruneba~-o.<br />

rao, rao! uiaraRo xalxs Cvens SesaWmelad daRebul xaxaSi<br />

gverekebiT da arc unda gveSinodes? saidana xarT ase<br />

guladebi Tqvena da Tqvennairebi _ mosiaruleebi im qarTul<br />

miwaze, `romelic TbilisSi, asfaltqveS Rrmad ari<br />

damarxuli~?..<br />

`ukan wasvlaze aRar fiqroben~-o, `aRarc surT ukan dabruneba~-o..<br />

128


gaigeT, xalxno! rogor amoucvnia Cveni fiqrebi da survilebi<br />

am `eSmaksa~. (eSmakoba kai xelobad migaCniaT, b-no<br />

Teimuraz).<br />

sworedac rom vfiqrobT da didi imedi da survilica<br />

gvaqvs ukan dabrunebisa... magram ara iseTi dabrunebisa,<br />

Tqven rom gsurT _ osebs fexebSi CavuvardeT da patieba<br />

vTxovoT... amitomac jer kidev maSin, rodesac gvardia Sida<br />

qarTlSi imyofeboda, gujabauri da liaxvis marcxena napiri<br />

rom gaaTavisufla, `iqauri qarTvelebi~ sami avtobusiT<br />

gorSi wavidnen iaraRis misaRebad da wvrTnis gasavlelad.<br />

mere ra?<br />

mere is, rom mesame dRes dabrundnen daRonebuli biWebi.<br />

ase uTxra saxelmwifo sabWos rwmunebulma _ saTqveno<br />

iaraRi ara gvaqvso.<br />

batono Teimuraz, iqneba gagerkviaT, ra moxda?! erTs<br />

ki getyviT, sxvis nafiqralSi Cawvdomis mcdeloba Zalzed<br />

cud samsaxurs giwevT. araa eg Tqveni xeloba. eSmakiseulia<br />

eg saqme, Tumca dagiJinebiaT, qarTuli saqmeebis gasakeTeblad<br />

eSmakoba Tu gamogvadgebao. rogorc Sida qarTleli<br />

ltolvilebis fiqrebi ver amoicaniT da dagvabraleT<br />

`ukan wasvlaze aRar fiqroben~-o. aseve ver amoicaniT imaTi<br />

fiqrebic, vinc samaCablo sulmdablurad Seatova mters...<br />

rac Seexeba Semwynareblobas, masze laparaki SeiZleba<br />

mxolod maSin, rodesac avlagmavT arZinbebs, ozganebs, kulumbegovebs,<br />

CoCievebs da sxva maTnairebs.<br />

mglis Tavze saxarebis kiTxva ki veraferi politikaa,<br />

rodesac saqarTvelos bed-iRbalzea laparaki.<br />

batono Teimuraz! `guSindel soflelebs~ rom uki-<br />

JinebT, samSoblo ar giyvarTo, Torem waxvidodiT borjomis<br />

raionis osur soflebSi, SesaxldebodiT osebis saxleb-<br />

Si (esec eSmakTan wilnayari kacis azrebia?!), cxvar-Zroxas<br />

gaamravlebdiTo, Tanac askvniT, aravin wavao. `im qarTul<br />

miwas ver Seeleva, romelic TbilisSi, asfaltqveS Rrmad<br />

ari damarxuli~-o. sxvisi ar vici, me ki darwmunebuli var,<br />

rom qoriZeebi vaxtang gorgaslis amalaSi ara yofilan da<br />

Tqven rom wasuliyaviT borjomis xeobaSi, CasaxlebuliyaviT<br />

osis dacarielebul saxlSi da cxvar-ZroxisaTvisa da<br />

mamulisaTvis mogevloT, maSin davijerebdi, rom Tqveni<br />

129


naTqvami: `...yvela Cvengans mxolod erTi kaci hyavs xelSi<br />

asayvani _ sakuTari Tavi~, gulwrfeli gancxadebaa.<br />

imas ki ver davijereb, rom Tqveni RaRadi: `saqarTvelo<br />

Cveni samSobloa, mxolod qarTvelebisa ki ara, yvelasi,<br />

vinc aq daibada, visac Tavi saqarTvelos Svilad miaCnia~ _<br />

mTlad gaazrebuli gqondeT.<br />

Tu es ase ar aris, maS gvirCieT _ visac Tavi saqarTvelos<br />

Svilad ar miaCnia da qarTuli miwis mitaceba saukuneobriv<br />

ocnebad aqvs gadaqceuli, imaT rogorRa moveqceT?! xom<br />

Tqveni sityvebia: _ `unda aRvadginoT osuri olqis statusi<br />

saqarTveloSi. nu davarqmevT mas `samxreT oseTs~,<br />

Tu es saxelwodeba raRac (raRac ki ara, namdvilad _ h.g.)<br />

cud mogonebebs aRgviZravs, davarqvaT mas dvaleTi, cxinvalis<br />

olqi, samaCablo...~<br />

o, ra kargi sityvebia! o, rogor gamoicani `didebis~<br />

survili?!<br />

xom miaRwieT sawadels da xom aRudgineT osebs avtonomiuri<br />

olqi? aRudgineT!<br />

Se kai dalocvilis Svilo! osebs aRar ekiTxebi, hyofniT<br />

Tu ara avtonomiuri olqis statusi?!<br />

axalqalaqel somxebsa da marneulel azerbaijanelebs<br />

aRar ekiTxebi?! iqneb imaTac undaT olqi an respublika?!<br />

is ki Zalian sainteresoa, Tqven rogor fiqrobT _<br />

ukanonobas SeuZlia kanoniereba daamkvidros?!<br />

hamlet gelaZe (`saqarTvelos samreklos~ informacia).<br />

raze gvwydeba guli!<br />

gazeT `dronis~ 27 noembris nomerSi daibeWda Teimuraz<br />

qoriZis werili `omi unda davamarcxoT~, romelmac<br />

samaCabloelTa guliswyroma gamoiwvia. maTi daJinebuli<br />

TxovniT, vbeWdavT gamoxmaurebas aRniSnul werilze.<br />

...diax, samaCabloSi omi damTavrda, damTavrda ise, rom<br />

omidan `Cven Rirseulad~ ver gamovediT. es usamarTlo omi<br />

osebma moiges da iciT ratom? _ `erTi piris Wirime da ori<br />

xelisao~, _ am principiT rom moqmedebdnen, imitom. gana<br />

ver xvdeba oseTis wamyvani Zala, rom Secda qarTvelebT-<br />

130


an urTierTdamokidebulebaSi, magram Cvens gasagonad ar<br />

ityvis amas, nirs ar wauxdens Tavis xalxs. aba gadaxedeT<br />

maT osur da rusul gazeTebs, maT televizias (diax, televiziac<br />

aqvT ukve), savsea qarTvelebisadmi zizRiT. gazeTi<br />

`droni~ ki 1992 wlis 27 noembris nomerSi beWdavs Teimuraz<br />

qoriZis werils `omi unda davamarcxoT~, romelic<br />

CvenTvis moulodnelad, ai, ase mTavrdeba:<br />

`axla mivadeqi yvelaze saCoTiro sakiTxs, romelzec,<br />

albaT, bevri fiqrobs da Tqmas veravin bedavs: Tu Cven<br />

gvinda myari mSvidoba saqarTveloSi, Tu gvinda gvaRiaron<br />

civilizebul erTad, Tu vaRiarebT kanonis uzenaesobas<br />

da pativs vcemT adamianis uflebebs, unda aRvadginoT<br />

olqis statusi saqarTveloSi. nu davarqmevT<br />

mas `samxreT oseTs~, Tu es saxelwodeba raRac cud mogonebebs<br />

aRgviZravs. davarqvaT mas dvaleTi, cxinvalis<br />

olqi, samaCablo... rac gnebavT, magram osuri avtonomia<br />

(olqis statusi) unda aRdges~. _ xumrobasac xom unda<br />

eSxi: samaCablo _ osuri avtonomiuri olqi, maSin, roca<br />

marto warwera `samaCablo~ TamaraSenTan gulmodgined<br />

dacxriles osebma.<br />

cota adre avtori aRniSnavs: `mas Semdeg, rac saqarTvelom<br />

moipova Tavisufleba, rac saqarTvelo scno civilizebulma<br />

msofliom da gaeros sruluflebiani wevri<br />

gaxda, veraviTari avtonomia saqarTvelos mTlianobas ver<br />

daemuqreba... nebismier mcire ers aqvs TviTorganizaciis<br />

ufleba, rac kulturul avtonomiasTan erTad administraciuli<br />

subieqtis Seqmnis SesaZleblobasac gulisxmobs~.<br />

maS mivceT mwvane gza somxeTis avtonomias, TaTre-<br />

Tis avtonomias, ruseTis, qurTebis da a. S. avtonomiebs<br />

jer `saqarTvelos farglebSi~, mere...<br />

magram osebs qarTvelebis nawyalobevi olqi `saqarTvelos<br />

farglebSi~ sulac aRar WirdebaT. maT TviTonve<br />

gaauqmes olqi da daamtkices respublika _ dRes ukve<br />

sruliad damoukidebeli rogorc saqarTvelosgan, aseve<br />

ruseTisagan...<br />

kmara! bevr Tbilisel Jurnalistsac kargad esmis, rac<br />

moxda samaCabloSi, riTac daiwyo yvelaferi da ratomac<br />

ver mTavrdeba. da Tu ar gesmis, maSin SewyviteT es `yov-<br />

131


lismcodneTa~ moRvaweoba! rogor SegiZliaT amtkicoT,<br />

rom olqis micema `iqneba erTi didi nabiji istoriulad<br />

moZme xalxebis Serigebisken~ maSin, roca erTxelac ar SexvedrixarT<br />

cxinvalel ltolvilebs, ar iciT maTi warsuli,<br />

awmyo da Tqveni gadawyvetilebiT samudamo ltolvilebis<br />

ganaCens utanT.<br />

gvinda SegaxsenoT, rom yofili samxreT oseTis avtonomiuri<br />

olqis msgavsi saxelmwifoebrivi warmonaqmni Cveni<br />

planetis arc erT qveyanaSi istoriulad ar arsebula, ar<br />

arsebobs da verc iarsebebs, radgan es aris saerTaSoriso<br />

samarTlis normis darRveva.<br />

osebis pretenziebi usafuZvloa samarTlebrivadac da<br />

civilizebul msoflioSi dadgenili praqtikiTac. sayovel-<br />

Taod aRiarebuli principebiTac erovnuli TviTgamorkvevis<br />

ufleba aqvT mxolod Tavis teritoriaze mcxovreb<br />

erebs, aborigenebs, romlebic odesRac daipyres. osebi ki<br />

aravis daupyria da arc aborigenebs miekuTvnebian.<br />

gazeT `dronSi~ gamoqveynebuli werili kidev erTi<br />

magaliTia imisa, Tu ra Zlieria qarTveli qarTvelis winaaRmdeg.<br />

sxva SemTxvevaSi samaCabloSi osebi verafers<br />

dagvaklebdnen. isev Cvenma genma da jilagma gaaTamama,<br />

frTebi gauSala osebs, parpaSis didi sarbieli misca.<br />

Tqven gindaT is Secdoma CaidinoT, rac Cvenma `didma<br />

qarTvelebma~ Caidines Tavis droze. geyofaT samaCabloelebis<br />

abuCad agdeba. istorias jer kidev ar uTqvams<br />

Tavisi sityva amgvarad moazrovne qarTvelebis<br />

mimarT, RmerTs jer ar gamoutania ganaCeni. ase rom, win<br />

bevri ram aris mosalodneli.<br />

xels awers 1132 samaCabloeli ltolvili (`dronis~ informacia).<br />

amis mets aRar gitireb...<br />

(Ria werili baton T. qoriZes)<br />

batono Teimuraz, gazeT `dronSi~ gamoqveynebul<br />

Tqvens werilSi, Cemi misamarTiT gametebul sxva `sasiamovno~<br />

frazebTan erTad, aris erTi aseTi qiliknarevi wi-<br />

132


nadadebac: nodar grigalaSvili mxarze xels ZmabiWurad<br />

miTaTunebs da atirebuli patara biWiviT mamSvidebso.<br />

Tqvenda gasakvirad, unda giTxraT, rom es Sedareba er-<br />

Tob momewona...<br />

werilSi _ `SabaS sityva, SabaS kaci, SabaS saqme misgan qmnili~<br />

(`saqarTvelo~ # 47 1992 w.) _ me marTlac `gamovitire~<br />

Tqveni azri, romliTac `samxreT oseTis~ avtonomiis aRdgenis<br />

saWiroebas qadagebT.<br />

amasTan, pirovnulad urTierT keTilganwyobis moimeded<br />

davrCi, rac marTlac gulubryvilo patara biWiviT<br />

damemarTa, radgan unda mcodnoda, rom axla is dro aRar<br />

aris, roca Cveni didi winaprebi, miuRebeli azrebis gamo,<br />

erTmaneTs sakmaod mkvaxed elaparakebodnen presaSi amtydari<br />

polemikis Jams, pirovnul urTierTobebSi ki keTilganwyobas<br />

inarCunebdnen.<br />

rogorc `saqarTveloSi~ Semosuli masalebisa da<br />

Tqvenive amJamindeli werilidan Sevityve, Cems garda<br />

Tqveni statiis (`omi unda davamarcxoT~) daskvnebi ar moswonebia<br />

aTasobiT qarTvels.<br />

aTas kacze meti xelmoweriT sayovelTao aRSfoTeba<br />

gamouxatavs TviT samaCabloel qarTuli erovnebis mosaxleobasac.<br />

im Tqveni naazreviT aRfrTovanebulan mxolod osebi da<br />

gaxarebul banditebsa da eqstremistebs didi siamovnebiT<br />

gadubeWdavT TavianT antiqarTul gazeTSi.<br />

roca raRaca Sens sisxlsa da xorcs ar moswons da, am<br />

dros, misiT aRfrTovanebulia Seni sisxl-xorcis mteri,<br />

aman unda daafiqros kaci...<br />

arada, Tqven mainc daJinebiT imeorebT _ `samxreT oseTis~<br />

avtonomia aRvadginoTo.<br />

es azri, Tqvenive Seudarebeli Sedarebisa ar iyos, _<br />

atirebuli patara biWiviT erTxel ukve `gamovitire~, meoredac<br />

rom ar davimsaxuro Tqvengan qiliki, iZulebuli<br />

var, aq Sevwyvito `tirili~ da dagpirdeT:<br />

`amis mets aRar gitireb,<br />

Sen ar xar satiralia...~<br />

(nodar grigalaSvili, `saqarTvelos~ informacia).<br />

133


saiT mivdivarT, Zmebo!<br />

16-22 Tebervlis `iberia speqtrSi~ gamoqveynebulia<br />

cxinvaleli ltolvilis hamlet gelaZis informacia `ra<br />

awuxebT samaCabloelebs~.<br />

avtors informaciaSi mTlianad mohyavs samaCabloel-<br />

Ta im mitingze miRebuli Tormetpunqtiani `moTxovnebi~.<br />

ra Tqma unda, Tormetive mimarTulia xelisuflebisadmi<br />

da did yuradRebasac imsaxurebs, magram piradad CemTvis<br />

sikvdil-sicocxlis mniSvneloba aqvs mecxre punqts:<br />

`moviTxovT gazeT `dronis~ korespondentis Teimuraz<br />

qoriZis, rogorc qarTveli xalxis da Cveni qveynis moRalatis,<br />

saTanadod dasjas~.<br />

sxvaTa Soris, amave gazeTSi (romelic TiTqmis mTlianad<br />

eZRvneba mis redaqtors, baton irakli gociriZes)<br />

gamoqveynebulia `naZaladevis raionis mosaxleobis~ mier<br />

xelmowerili ultimatumi b-n Temur mirianaSvilisadmi. am<br />

koleqtiur namuSevarSi aSkarad aris naTqvami, rom werilis<br />

avtorebi TviTonve gamoutanen ganaCens mirianaSvils<br />

da TviTonve moiyvanen mas sisruleSi!<br />

sajaro angariSsworebisken amgvari mowodebani axali<br />

ar aris `iberia-speqtrisTvis~, magram misi bolodroindeli<br />

gamosvlebi yovelgvar zRvars aWarbebs.<br />

ki batono, irakli gociriZes uyvars yofili prezidenti,<br />

unda `mrgvalebis~ restavracia, aRmerTebs sakuTar<br />

personas, gauTaveblad laqlaqebs samSobloze, magram,<br />

nuTu, amisTvis saWiroa Teimuraz qoriZis da Temur mirianaSvilis<br />

sikvdiliT dasjisken mowodeba?<br />

uwignurma batonma gelaZem iqneb arc icis, ras niSnavs<br />

kacis moRalated gamocxadeba da misi `saTanadod dasjis~<br />

moTxovna, magram mravalnacadma batonma gociriZem xom<br />

icis?!<br />

neba miboZeT, mivmarTo kolega-Jurnalistebs: saiT mivdivarT,<br />

Zmebo! nuTu, bolo ar unda moeRos am gauTavebeli<br />

da yovlad uRirsi lanZRva-ginebis, ciliswamebis, uvicobis<br />

da uwignurobis parpaSs presaSi? frTxilad viyoT,<br />

frTxilad _ Cvens dRevandel nawerebs momavali Taobebi<br />

waikiTxaven da mere aRar gviSvelis gociriZesaviT Tavis<br />

134


marTleba: adre `imnairi~ viyavi, batono, magram mere sul<br />

mTlad gardaviqmeni da axla `amnairi~ varo! (`dronis~ informacia).<br />

Zalebis aSkara Seusabamobis miuxedavad, am polemikaSi<br />

`gamarjvebulis~ gamovlena verc maSin da verc 15 wlis Semdeg<br />

ver moxerxda. sabednierod, saqarTvelo imdroindeli<br />

qsenofobiuri senisgan swrafad ganikurna. antiosuri<br />

isteriac Cacxra da meamayeba, rom amaSi Cemi da Cemi Tanamoazreebis<br />

wvlilic urevia. Tumca, darCa qarTul-osuri<br />

problema, romelic momavalSi brZnuli saxelmwifo politikiT<br />

da Jurnalistebis aqtiuri monawileobiT (cecxlze<br />

navTis dasxmas ar vgulisxmob) unda mogvarebuliyo.<br />

sanam mZafr politikur polemikaSi gabatonebuli azris<br />

sawinaaRmdegod Carevas ganizraxavdeT, gaixseneT,<br />

ra moimkes Tqvenma winamorbedebma. xolo gadawyvetileba<br />

mas Semdeg miiReT, roca sakuTar ZalebSi da Tqveni<br />

ganzraxvis WeSmaritebaSi darwmundebiT. sakuTar ojax-<br />

Tan da axloblebTan moTaTbireba da... gamomSvidobebac<br />

ar dagaviwydeT _ xom naxeT, zogierT tvingaxurebul<br />

ura-patriots JurnalistebisTvis ra siioliT gamoaqvs<br />

sasikvdilo ganaCeni?!<br />

SegaxsenebT politikuri koniunqturis paradoqsebsac<br />

_ qsenofobiis maniiT Sepyrobili yofili Jurnalisti<br />

nodar grigalaSvili mravali wlis ganmavlobaSi iyo saqarTvelos<br />

parlamentis wevri, parlamentis mecnierebis,<br />

ganaTlebis da sportis komitetis Tavmjdomare da, rasakvirvelia,<br />

demokratizmis, humanizmis da tolerantobis<br />

mqadagebeli!<br />

carieli polemika. misTvis SegveZlo gvewodebina<br />

umiznoc, uazroc, samarcxvinoc ki. zogjer masobrivi<br />

informaciis saSualebebSi friad pativcemuli gvamebis<br />

monawileobiT imarTeba xangrZlivi polemika... arafris<br />

gamo. saqarTveloSi, magaliTad, mTeli xuTi Tu eqvsi<br />

wlis ganmavlobaSi ar wydeboda davidaraba imis Taobaze,<br />

SeiZleboda Tu ara qveynis uZvirfasesi samuzeumo<br />

eqsponatebis (maT Soris, xatebis) gamofena sxva qveyanaSi.<br />

igulisxmeboda is eqsponatebi, romelTa gatana fizikurad<br />

SesaZlebeli iyo.<br />

135


marTali giTxraT, ar gamigonia, am Temaze romelime<br />

qveyanaSi ekamaToT. yvela cdilobs sakuTari Sedevrebi<br />

gamofinos da amiT msoflios winaSe Tavi moiwonos. CvenTan<br />

cxare kamaTi gaimarTa da im azris gamarjvebiT dagvirgvinda,<br />

romelic amtkicebda, Zvirfasi saeklesio (samuzeumo)<br />

nivTebis gatana arafriT ar SeiZleba, radgan maT gatanas-<br />

Tan erTad saqarTvelos madli RvTisa moakldebao(!?).<br />

amgvari logikis saR azrTan siaxlove Tavad gansajeT, me<br />

ki davamateb, rom am `gamarjvebaSi~ Tvisi wvlili Seitanes<br />

politikuri partiebis liderebma, parlamentis wevrebma,<br />

mecnierebma da marTlmadidebeli eklesiis mRvdelmsaxurebmac<br />

mrevlis erTi nawilis mxurvale mxardaWeriT.<br />

polemika mimdinareobda sajarod, presis da televiziis<br />

saSualebiT. Jurnalisturma wreebma, am SemTxvevaSi,<br />

sakiTxis uaRresi delikaturobis (Tu dabneulobis) gamo,<br />

neitraluri pozicia airCia.<br />

uaresic maxsovs _ igi saqarTveloSi romis papis, ioanepavle<br />

meoris* vizits Seexeba.<br />

rogorc ki misma uwmindesobam Rarib da politikurad<br />

areul saqarTveloSi Camosvlis Sesaxeb ganacxada, CvenSi<br />

am vizits moulodnelad uamravi sastiki mowinaaRmdege<br />

gamouCnda: Turme msoflio kaTolikuri eklesiis meTauri<br />

Tavisi personis siaxloviT Sebilwavda Cvens marTlmadideblur<br />

rwmenas da siwmindeebs!<br />

romis paps umogzauria msoflios umravles, maT Soris,<br />

fundamentalistur islamur qveynebSi, magram mas arsad<br />

winaaRmdegoba ar Sexvedria.<br />

Cvenma `morwmuneebma~, romlebic guSin komunisti<br />

aTeistebi iyvnen, uari ganacxades romis papis miRebaze!<br />

SesaZloa, oriode orTodoqsi morwmune marTlac<br />

gulwrfeli iyo, magram darwmunebuli brZandebodeT, is<br />

demagogi politikosebi da gapolitikosebuli mRvdlebi<br />

(RmerTo, Seminde!), gulze mjiRs rom icemdnen, sakuTar<br />

Tavze zrunavdnen da sazogado arc ainteresebdaT.<br />

saqme is aris, rom uprofesio `politikosebi~, rogorc<br />

wesi, yovel Rones xmaroben politikaSi dasarCenad. ara<br />

aqvs mniSvneloba, karg saqmeze ilaqlaqeben Tu cudze, mTavaria,<br />

presis yuradReba miiqcion. mizans aRweven kidec. aba,<br />

136


scadeT da yuradReba ar miaqcioT deputats an mRvdelmsaxurs,<br />

romelic aseT mkrexelur gamoTqmas ixmars _ romis<br />

papi satanaa! (kidev erTxel bodiSs vixdi WeSmaritad<br />

morwmune da saRad moazrovne sazogadoebasTan).<br />

polemika zogjer ubralod, enis mosaqaveblad da yuradRebis<br />

misaqcevadac imarTeba. amis klasikuri nimu-<br />

Sia 2004 wlis saprezidento arCevnebi saqarTveloSi _<br />

prezidentobis ramdenime kandidatma amomrCevelTa 0,02<br />

procenti miiRo. samagierod, yovel maTgans mieca satelevizio<br />

diskusiebis gamarTvis saSualeba.<br />

erTi SexedviT, uazro kamaTebi imarTeba, ZiriTadad, piradi<br />

an jgufuri gamorCenis an raRac sakiTxis masmediiT<br />

lobirebis gamo da xSirad sakmaod kargad aris organizebuli.<br />

Jurnalistebic xSirad egebian am ankesze. an marTlac<br />

gulwrfelad ainteresebT, sadamde SeiZleba mivides adamianis<br />

ugunureba da usindisoba.<br />

rogorc wesi, amgvar Sou-polemikaSi Jurnalistebi sakuTari<br />

azris gamoTqmas eridebian. girCevT, Tqvenc ase<br />

moiqceT.<br />

axla kidev erTi Zalian momxiblavi Jurnalisturi xerxi<br />

gavixsenoT. es gaxlavT<br />

reportaJi<br />

Tu ar vcdebi, Jurnalistikis TeoriaSi es xerxi `reportaJul<br />

JanrebSi~ moixsenieba. rogorc dasaxelebidanac<br />

xvdebiT, es `Janrebi~, Tavis mxriv, `qveJanrebad~ iyofa.<br />

darwmunebuli var, romelime aucileblad gamomrCeba, magram<br />

mainc gavriskav.<br />

upirveles yovlisa, es gaxlavT egreT wodebuli SeniSvna<br />

_ konkretuli faqtis aRmniSvneli mokle informacia,<br />

romelic ainteresebs sazogadoebas. aseT informaciebs<br />

yoveldRe mravlad ismenT radioTi da televiziiT,<br />

kiTxulobT internetSi da gazeTebSi. isini mxolod maSin<br />

aris aqtualuri da amarTlebs Tavis daniSnulebas, Tu pasuxobs<br />

kiTxvebs: sad? ra? rodis? vin? rogor? ratom? da,<br />

137


unebrivia, Seicavs raRac saintereso siaxles, magaliTad,<br />

aseTs:<br />

`guSin, saRamos eqvs saaTze, didi britaneTis lordTa<br />

palataSi sityviT gamovida `qarTvel biznesmenTa kavSiris~<br />

Tavmjdomare badri patarkaciSvili, romelmac mdidar inglisel<br />

lordebs Soreuli da Raribi saqarTvelos problemebi<br />

gaacno. es aris lordTa palataSi saqarTvelos moqalaqis<br />

gamosvlis pirveli SemTxveva~.<br />

araviTari detalizeba: guSin, eqvs saaTze, lordTa<br />

palataSi, patarkaciSvili, pirvelad! da meti araferi. es<br />

srulebiT ar akninebs informaciis mniSvnelobas.<br />

ra Tqma unda, SegviZlia da xSirad aucilebelicaa informaciis<br />

ufro dawvrilebiT gadmocema. metic, misi<br />

gamdidreba kompetenturi analitikuri msjelobiT da,<br />

warmoidgineT, interviuebiTac ki. rogorc wesi, Jurnalistebi<br />

am xerxs xSirad mimarTaven cxeli wertilebidan,<br />

sportuli Sejibrebebidan da mniSvnelovani politikuri<br />

Sexvedrebidan reportaJebis gadacemis dros. marTalia,<br />

Jurnalistis komentarebi da analizi zogjer naucbaTevi,<br />

zerele da sasaciloc kia, magram Zalian didia cduneba _<br />

me (Jurnalisti) xom movlenaTa epicentrSi var, me xom sakuTari<br />

TvaliT vnaxe, ra pativiT miiRo ekzotikuri saqarTvelos<br />

parlamentis spikeri nino burjanaZe didi britaneTis<br />

yofilma premierma, msoflio diplomatiis istoriaSi<br />

`rkinis ledis~ saxeliT Sesulma margaret tetCerma*.<br />

hoda, didi araferi daSavdeba, Tu burjanaZesa da tetCers<br />

Soris ararsebul msgavsebas avRniSnav da am Sexvedris<br />

mniSvnelobas SeZlebisdagvarad gavbuqav _ amas ledi<br />

tetCeri namdvilad ar waikiTxavs, qalbatoni burjanaZe<br />

madlobis garda arafers metyvis, qarTvel diasaxlispolitikosebs<br />

ki WoraobisTvis axal masalebs mivawvdi _<br />

gaige, gogo, Cvens ninos gaugiJebia mTeli inglisi!..<br />

es, ra Tqma unda, xumrobiT _ umaRlesi donis Sexvedrebze<br />

saintereso bevri ram xdeba, miT ufro, sainteresos<br />

da Wkuissaswavlebels ra gamolevs cxel wertilebSi an<br />

sportul sarbielebze. gansjis da komentarebis saSualebas<br />

nebismieri movlena iZleva. Jurnalistma unda isargeblos<br />

amiT da metnaklebi warmatebiT, sargeblobs kidec.<br />

138


oRond, ar unda daiviwyoT, rom Tqveni SeniSvna, miT ufro,<br />

Tu mas komentarebi axlavs da analizis pretenziac aqvs,<br />

kargad unda iyos gaformebuli vizualuri TvalsazrisiT.<br />

rac mTavaria, unda moiSvelioT cifrobrivi argumentacia<br />

da publicisturi detalebi.<br />

calke qveJanrad SeiZleba gamovyoT angariSi. sxvaTa<br />

Soris, rogorc amboben, angariSi aris evropuli Jurnalistikis<br />

uZvelesi Janri. ZiriTadad, igi gamoiyeneba politikuri<br />

(Sekrebebi, Sexvedrebi, yrilobebi, miRebebi, debatebi...)<br />

da sportuli movlenebis gasaSuqeblad. angariSi<br />

SeiZleba iyos qronikaluri (anu mokle), dawvrilebiTi,<br />

Tematuri da analitikuri (roca avtori mSrali, stenogramuli<br />

informaciis nacvlad problemis analizs iZleva,<br />

mokled, statiis Janrs iyenebs).<br />

barem erT saidumlosac gagimxelT: mkiTxvelisTvis<br />

mniSvnelovani da sainteresoa is informacia, romelic<br />

Tqven, Jurnalists migaCniaT mniSvnelovnad da sainteresod<br />

_ yvelaferi Tqvens ostatobazea damokidebuli.<br />

da mainc, reportaJi, Tavisi klasikuri gagebiT, ar aris<br />

mxolod is, razec axla visaubreT. ufro zustad, reportaJi<br />

gacilebiT mets niSnavs da Semsruleblisganac gacilebiT<br />

mets moiTxovs. mkiTxveli unda mixvdes, mkiTxvelma<br />

unda dainaxos, rom Jurnalisti aramarto uambobs, aramed<br />

ganicdis, yvelaferi uSualod mis Tvalwin, misi monawileobiT<br />

xdeba...<br />

es ufro mwerluri saqmea, rasac xSirad mwerlebze<br />

ukeTesad Jurnalistebi akeTeben.<br />

Tu nebas damrTavT, kidev erT magaliTs moviSvelieb<br />

profesor CeredniCenkos wignidan `Jurnalistikis<br />

sakiTxebi~. es aris Jurnalist sergei kurnakovis reportaJi<br />

sankt-peterburgis isaakis moednidan da dawerilia,<br />

arc meti, arc naklebi, 1914 wlis agvistoSi, im dRes, roca<br />

germaniam ruseTs omi gamoucxada.<br />

`me rom mivedi, isaakis moedani ukve xalxiT iyo gaWedili.<br />

cxra saaTi iqneboda, jer kidev idga dRis naTeli _<br />

Crdilouri Rameebis mSvidi, warmtaci bindbundi.<br />

germanuli saelCos granitis urCxuli isaakis taZris<br />

wiTeli granitis kedlebs uyurebda. jgufebad mdgari<br />

139


xalxi raRacas eloda. ramdenime metismetad mgznebare<br />

patrioti flotis axalgazrda oficers Cxrekda. am dros<br />

liTonze najaxis ritmuli dartymebis xmam maiZula mzera<br />

gadametana germaniis saelCos saxuravze, romelic mor-<br />

Tuli iyo gazuluqebuli germaneli jariskacebis kolosaluri<br />

figurebiT, sazidrebSi Sebmul nasuq cxenebs rom<br />

akavebdnen. flagStoks brinjaos frTagaSlili arwivi amSvenebda.<br />

ramdenime kaci tevtonebs saqmianad scemda najaxs<br />

fexebSi. brbo pirvelive dartymam gaamZvinvara: gmirTa<br />

figurebi futuro yofila!<br />

`carielia! RvTiuri niSania! nemCuram (germanelma _<br />

T. q.) mxolod gabuqva icis! yvelaferi moCexe! ara, cxenebi<br />

datove!~<br />

najaxebi ufro da ufro swrafad scemdnen. bolos erTi<br />

meomari Setortmanda, gadaixara da asi futis simaRlidan<br />

trotuarze zRarTani moadina. saSinelma gminvam isaakis<br />

mooqrovil TaRze mokalaTebuli yvavebi wamoSala.<br />

mere arwivis jeri dadga _ igi stveniT daenarcxa miwas<br />

da uamrav namsxvrevad qceuli myisve moikaSi gauCinarda.<br />

Tumca, simboloebis ganadgureba aSkarad ukmari aRmoCnda.<br />

Tvalis daxamxamebaSi Seikra jgufi da saelCos<br />

gverdiTi Sesasvleli Seamtvria. vxedavdi, rogor mifarfatebda<br />

fanrebisa da CiraRdnebis moliclice Suqi erTi<br />

sarTulidan meoreze. didi fanjara gaiRo da iqidan brbosken<br />

kaizeris portreti gadmofrinda. portrets vardisferi<br />

roiali mohyva da qvafenilze bombiviT gaskda. dawyvetili<br />

simebis kvnesa haerSi aTrTolda da wamsve yiJinaSi<br />

CainTqa _ metismetad bevri adamiani cdilobda yviriliT<br />

CaexSo momavlisadmi SiSi~.<br />

diax, es aris rusi Jurnalistis mier TiTqmis saukunis<br />

winaT dawerili reportaJi. gulze xeli daideT da TqviT,<br />

xom cxadad mogesmaT gaveSebuli brbos mrisxane guguni,<br />

liTonze dacemuli najaxis JRriali da sasikvdilod gametebuli<br />

vardisferi roialis kvnesa?!<br />

Jurnalistma am patara reportaJiT SesZlo mkiTxvelisTvis<br />

daenaxvebina momavlisadmi SiSiT gagiJebuli brbos<br />

(gTxovT, am termins `xalxSi~ nu aurevT da brbos Tvisebebs<br />

140


xalxs nu miawerT) namdvili saxe. da man es gaakeTa WeSmariti<br />

mwerlurii didostatobiT _ arcerTi zedmeti sityva,<br />

araviTari maRalfardovneba _ movlenaTa TviTmxilveli<br />

Jurnalisti iuveliris sizustiT poulobs saWiro sityvebs<br />

da gamoTqmebs isaakis moedanze Seqmnili viTarebis<br />

gadmosacemad. rac mTavaria, Cven, mkiTxvelebs gvjera misi,<br />

ufro zustad, avtori gvaiZulebs davujeroT mas. swored<br />

amas hqvia Jurnalisturi xelovneba.<br />

axla, sanimuSod, kidev erT reportaJs SemogTavazebT.<br />

kacma rom Tqvas, me vfiqrob, rom reportaJia, Torem avtors<br />

misTvis Canaxati-nostalgia daurqmevia (etyoba, Jurnalisturi<br />

Janrebi fexebze hkidia da sworadac iqceva _<br />

misi saqme Janrebi ki ara, axla rom waikiTxavT, iseTi mwerlur-Jurnalisturi<br />

Sedevrebis weraa). `Canaxati-nostalgia~<br />

imiT aris saintereso, rom... es aris reportaJi warsulidan.<br />

xolo kargi imitomac aris, rom misi avtoria (ar<br />

vici, ra epiTeti da tituli moviSvelio) rezi TvaraZe.<br />

es, Cemi azriT reportaJi da avtoris azriT _ Canaxatinostalgia,<br />

rodis daiwera ar vici, magram zustad vici,<br />

rom gamoqveynda gazeT `TbilisSi~ 1989 wlis 4 aprils.<br />

maS ase, rezi TvaraZis<br />

ubani<br />

ubans Tavisi sazRvrebi aqvs, kacma ar icis, vis mier dadgenili,<br />

oRond _ sayovelTaod aRiarebuli da pativcemuli.<br />

magaliTad, CitaZis quCis marcxena mxare sololaks<br />

ekuTvnis, marjvena ukve mTawmindis ubania. marjvena mxares<br />

moxvedrili sololakeli Tavs ucxo teritoriaze grZnob<br />

da, Tu vinicobaa konfliqtamde mivida saqme, guli mTlad<br />

sagules ver geqneba. arada, gadairben xuT-eqvs metrs da<br />

Sens ubanSi xar isev, ubatonod kaci xmas ver gagcems. es<br />

_ xumrobiT, raRa Tqma unda, magram simarTlenarevi xumrobiT.<br />

`sololaki~ ki ara, `salalaki~ aris namdvili saxelio,<br />

_ getyvis mogvianebiT erTi swavluli da guli dagwydeba.<br />

imitom, rom mTelma Senma bavSvobam sololakSi gaiara<br />

da ara salalakSi, mere sololakSive daWabukdi, dakacdi,<br />

141


mere sxva ubanSi gadasaxldi da guli mainc sololakisken<br />

giwevda mudam, Tundac aw ukve erT did garaJad qceuli<br />

sololakisken.<br />

Tumca, im sxva ubans ubani aRarc eTqmoda, es axali<br />

drois Tbilisi iyo _ standartuli, usaxuri Senobebi,<br />

pirmorRveuli, intimis uqoneli sivrce, sadac ubnis SemosazRvra<br />

iseve SeuZlebelia, rogorc namdvili Tbilisuri<br />

ezos povna.<br />

oRond es yvelaferi mere moxdeba da gaiazreba. jerjerobiT<br />

Zvel sololakSi vimyofebiT, kirovis quCis kuTxe-<br />

Si. am adgils SemdgomSi `birJa~ daerqmeva sxva ubnebis<br />

TavSesayar adgilTa analogiiT. kirovis quCis momijnave<br />

moedansac leninis moedani daerqmeva SemdgomSi. axla es<br />

Sen azrad ver mogiva. omi axali damTavrebulia da is ur-<br />

Cxuli, vis saxelsac moedani atarebs, moixsenieba, viTarca<br />

`leninis mowafe, didi stalinis erTguli TanamebrZoli~.<br />

Tumca is urCxulic da misi uwyebac Sen, bodiSi da, fexebze<br />

ginda daikido iseve, rogorc Sens Tanamosaubreebs _ ubnis<br />

cnobil biWebs.<br />

ukeT rom vTqvaT, Sen iq erTi axalwamoCituli mamlayinwa<br />

xar, jer xma aravisTan amogeReba. xolo is ubnis ibWebi!..<br />

xolo is ubnis biWebi!..<br />

es is Taobaa, romelic an Tavisi asakis wyalobiT, an sxva<br />

raRac saswaulis ZaliT gadaurCa sasaklaos _ pirveli<br />

omisSemdgomi Taoba, SimSilsa da siciveSi gazrdili, upovari,<br />

usaxsro, daSinebuli ojaxebis kedlebSi gazrdili.<br />

da mainc _ saukeTeso ojaxiSvilebi, saukeTeso mamuliSvilebi,<br />

sikeTiT, patiosnebiT, rainduli zrdilobiTa da<br />

rainduli zneobiT damSvenebulni. salami ra aris, salmis<br />

micemas ver daaswreb verc erT maTgans, ragind Senze ufrosi<br />

iyos asakiT! gogosTan gavla ra aris, dedamisis Svilia<br />

da vinmem rame akadros rusTavelze gogosTan erTad mimaval<br />

Cvenubnels (Tugind sxvaubnels)! biWuri Cxubi ra aris,<br />

gabedavs vinme da orni an metni mietevebian mopirispires<br />

_ mTel ubanSi, mTel qalaqSi moeWrebaT Tavi!<br />

SequCul jgufTan gaxviTquli nodari movardeba:<br />

_ riCa Cxubobs spartakTan!<br />

es ambavi imis mauwyebelia, rom kinoTeatr `spartakis~<br />

142


win Cxubobs riCa (dRes _ Jurnalisti oTar gagua). `spartakidan~<br />

kino `rusTavelamde~, ufro aqeTac, gamziris<br />

mTel marjvena mxares, yoveldRe, yovel saRamos gamolaSlaSdeba<br />

gundi da gundi moxuligno tipebisa. ujiSoni,<br />

boRmianni, Tavxedni, Saris Tavni, orni da samni erTze mitevebulni<br />

_ mamacni, Sinaganad _ guldedalni. albaT, imaT-<br />

Tan Cxubobs riCa. misi Cxubis yurebac erT ramed Rirs.<br />

ramdenime biWi mowydeba adgils da gavardeba. sxvani ar<br />

iZvrian, mSvidad ganagrZoben saubars _ arc zaqara (mito<br />

zaqareiSvili) gatokebula, sololakis yoCi, arc apia (elguja<br />

buaCiZe), Tbilisis absoluturi yoCi.<br />

asea: ezos Tavisi yoCi hyavs, quCas _ Tavisi, klass _ Tavisi,<br />

skolas _ Tavisi, mere _ ubans da qalaqs. am ambebSi<br />

Senze ukeT iago erkveva (dRes _ qarTuli enciklopediis<br />

pasuxismgebeli mdivani iago vardosaniZe), imas unda moayolo,<br />

sad ra brZola gadaxdenia Tbilisis yoCs apias.<br />

_ rezo faRavasac moereva? _ viTom ar gjera Sen.<br />

_ aba, ra! _ iagos avtoriteti Seuvalia.<br />

_ rebecasac? dodo abaSiZesac? _ siamovnebas ixangrZliveb<br />

SekiTxvebiT.<br />

`birJaze~ ramdenime kaci mudam dgas, wasulebs axalmosulni<br />

enacvlebian ganuwyvetliv. mTeli ubnis, mTeli<br />

qalaqis informacia aq iyris Tavs, yvelas da yvelafris<br />

ambavs aq Seityob. visi naxvac ginda, aqve naxav, ra droc<br />

iqneba. kirovis quCa `garesamyarosTan~ _ sololakis damakavSirebeli<br />

ZiriTadi arteria. CitaZis quCiT iSviaTad<br />

brundebian sololakSi, ar uyvarT iqiT avla (ori kaci rom<br />

mibaasobdes da ori wuTiT SeCerdes, maSinve milicieli miadgeba:<br />

`gaiareT!~).<br />

ase rom, yvelam aq unda amoiaros Tu Caiaros. aq gamoCndeba<br />

geronti qiqoZe*, zurgze xelebdawyobili (cal<br />

xelSi _ kepi), Tvaldawkuruli, mSvidi. aqve ixilavT mis<br />

antipods, baton konstantines _ energiuls, SemarTuls,<br />

gawkepils, odnav artistuls (uxdeba!). eseni aqve saxloben,<br />

jafariZis quCaze. maT gverdiT cxovrobda kaci, romlis<br />

xsenebac iseve saSiSia, rogorc grigol robaqiZis, tician<br />

tabiZis, mixeil javaxiSvilis*... im kacs mweralTa sasaxle-<br />

Si mouklavs Tavi maSin. axla misi mzeTunaxavi qaliSvilis<br />

143


gamoCena eleqtroniviT muxtavs quCas. am mzeTunaxavis da<br />

misnairebis eSxiTac aris, es kunTebdaberili biWebi codnis<br />

SeZenis, ganswavlis, maRal kulturasTan ziarebis survils<br />

rom iCenen TiTqos sruliad moulodneladac. amitom<br />

aqvs oqros fasi ubnis inteleqtualuri lideris _ zurab<br />

kakabaZis* yovel sityvas (`nicSes kiTxulobs, to!~), jazis<br />

Tavgadakluli trfialis Tengiz nozaZis (dRes _ dokumenturi<br />

kinos reJisori) uxv informacias, poliglot irakli<br />

naneiSvilis mier mowodebul cnobebs, geos (gansvenebuli<br />

teleJurnalisti, esTeti gogi Savdia) Seumcdar Sefasebebs<br />

literaturis da xelovnebis nebismier sferoSi.<br />

vgoneb, swored geos SeTxzuli unda iyos leqsi-parodia,<br />

yvelas pirze rom akeria:<br />

okeanis gadaRmelo,<br />

sazizRaro sem!<br />

muSebs ratom aviwroveb,<br />

zangebs ratom scem?!<br />

am parodiiT gamoixateba is erTgvari snobizmi,<br />

romelsac biWebi daufaravad avlenen maCablis quCaze ukve<br />

sakmaod momravlebuli grafomanebis mimarT. erTi maTganis<br />

ambavs meased da meaTased hyvebian:<br />

_ ianvaria, biWo, yinva xeTqavs yvelafers. gamosula parusinis<br />

tuflebiT, TeTri SarvliT da leqsi waukiTxavs _<br />

`qecian CerCils~*. goglam* uyura, uyura da uTxra, Turme:<br />

eg kide sakiTxavia, Tqven orSi qeciani romeliao...<br />

_ mere goglas araferi uqnes? _ ukvirs viRacas. sworicaa,<br />

rom ukvirs. msgavsi uwyinari xumrobisTvis erTi da<br />

ori ar gaustumrebiaT, sadac jer ars. ki, gogla goglaa<br />

mainc, `beladis~ avtori, magram antiimperialisturi<br />

politikuri aqciis CaSlac epatieba?..<br />

aRmarTs amoyolilni Sin misvlamde zogjer nunusTan<br />

(gulikosTan, cicinosTan, mananasTan...) SeivliT. es imas<br />

niSnavs, rom _ `me Tqveni bina, SemovaReb Tu ara karebs,<br />

damxvdeba, TiTqos vamarcxebdi sadRaca devebs~. es imas<br />

niSnavs, rom ramdensame saaTs gaatarebT warmoudgenel<br />

simyudroveSi, sadac ojaxis mama (Tuki daWerili araa)<br />

mogesalmebaT da mere Tavs aRar SegawyenT Tavisi sazogadoebiT,<br />

sxva oTaxSi gava (Tuki arsebobs is sxva oTaxi),<br />

144


droebiT mainc abstraqciad iqceva. sadac ojaxis diasaxlisi<br />

siTbod daiRvreba, zed SemogevlebaT da, misi qaliSvilis<br />

buzRunis miuxedavad, sufrasac gagiwyobT _ Cais<br />

mogarTmevT (Saqrian Cais, uSaqros ki ara!), purs mogarTmevT<br />

(wignakebze nayid talaxis naWers ki ara, Sengan ukve<br />

gadaviwyebul, bunebaSi ararsebul namdvil TeTr purs!)<br />

da, warmoidgineT, karaqsac (aseve ararsebuls bunebaSi!).<br />

SesaZloa, iseTi saswaulic moxdes, Rvinoc gaCndes sufraze<br />

da zed dasayoleblad _ Semwvari badrijani an kartofili<br />

(ojaxis saxvaliod gankuTvnili sadili!).<br />

`da ar mSordeba RvTismSoblis cqera, savse qarTuli patiosnebiT~...<br />

oRond amaze ufro tkbili sxva ram aris mainc _ biWuri<br />

sufra, biWuri qeifi, romelsac ukve gauge gemo da Sens sicocxleSi<br />

veRar Seelevi. Rvino, Savi puri, kitris mwnili<br />

da Zmobis fici daciskrebamde...<br />

gamoxdeba xani da im sololakur biWur sufrebs umcrosnic<br />

SemouerTdebian _ jansuR da jimi Carkvianebi,<br />

eldar da giorgi Sengelaiebi, vaxuSti kotetiSvili, ufro<br />

mogvianebiT _ guram gegeSiZis da guram sxirtlaZis kampania,<br />

biZina da elizbar javeliZeebi...<br />

***<br />

oRond amasobaSi daiSleba kidec sololakis saZmo.<br />

aRarc rezo TabukaSvili darCeba ubanSi, aRarc luka xundaZe,<br />

aRarc gia fircxalava, karlo menaRaraSvili, berdia<br />

buaCiZe, nodar kakabaZe, Tengiz vaCnaZe, aRarc, aRarc...<br />

axal ubnebSi gadasaxldebian, ufro vrcel, ufro daxSul<br />

binebSi, iolad daTmoben im uTqmel intimsa da netarebas,<br />

im maradsaxsovar dReebs, rodesac Sen, Cvimeti wlis Wabuki,<br />

miuyvebodi sololakis romelsame wynarze wynar quCas,<br />

sadac dRe-RameSi oriode manqana Tu Caivlida sul, iyavi<br />

`meocnebe gausworebeli~, iyavi siyvaruliT galiclicebuli,<br />

irgvliv akaciis yvavilebi ifineboda da romeliRac<br />

saxlis romeliRac Ria fanjridan netar satanjvelad mogdevda<br />

vinme nukrisTvaleba asulis mier dakruli `mTvaris<br />

sonata~, `apasionata~, mocarti* Tu Sopeni* (Seni mwiri<br />

musikaluri ganaTleba metis warmodgenis saSualebas aRar<br />

145


gaZlevs), anda sulac savarjiSo gamebis xma. da SeCerdebodi<br />

im romeliRac saxlis romeliRac Ria fanjarasTan,<br />

wamiT dalandavdi im nukrisTvaleba qaliSvils da umalve<br />

gamoeridebodi. imitom, rom fanjara ki ar iyo Ria, magram<br />

sxvis binaSi SeWyeta didi uzrdelobaa da dedaSens rom<br />

daenaxe, Sav dRes dagayrida... (`Tbilisis~ informacia).<br />

amis wamkiTxvels Jurnalistur moRvaweobaze xelis<br />

aReba Tu ar mogindaT, marTlac umaRlesi kvalifikaciis<br />

Jurnalisti brZanebulxarT. ukidures SemTxvevaSi, darwmunebuli<br />

xarT, rom odesme aucileblad SeqmniT patarpatara<br />

saocrebebs, mis wamkiTxvelebs qalaqur cxovrebas,<br />

gardasul dReebs Tqveni TvaliT rom daanaxvebs, cremls<br />

moadens da sololakelobas (didubelobas, verelobas,<br />

mTawmindelobas, vakelobas, avlabrelobas...) moandomebs.<br />

mapatieT da, am simaRleze asvlaSi universitetebis<br />

auditoriebSi Jurnalisturi Teoriebis dazuTxva da<br />

`instrumentis~ (enis) srulyofilad daufleba TiTqmis<br />

ver dagexmarebaT. iqneb, verc Jurnalist-TeoretikosTa<br />

brZnulma rCevebma gargoT da verc gamoCenilTa gamocdilebam.<br />

es ar niSnavs, rom Tqven cudi Jurnalisti xarT.<br />

Jurnalistika xom Zalian, Zalian `mravaldargovani~ samo-<br />

Rvaweo sferoa! adeqiT da, sakuTari Zalebi sxva JanrSi<br />

mosinjeT _ Tu moindomebT, aucileblad gamogivaT.<br />

Tumca, sanam raimes gadawyvetT, Zalian gTxovT, kidev<br />

erTi reportaJi waikiTxeT, amjerad, soflidan, soflelebze,<br />

Cvens marCenal, brZen da `xariviT momTmen~ (SoTa niSnianiZis<br />

poeturi Sedarebaa!) glexkacze, siduxWireze da<br />

qarTveli kacis gautexlobaze (reportaJSi gamoyenebulia<br />

striqonebi daviT maRraZis leqsebidan).<br />

sanam jamSi Rvino aqafdebodes<br />

`vatim Tqva: wiTlad yviTldeba SuamTis tyeSi foToli...~<br />

kaxeTSi rTveli mTavrdeba _ wynarad, mokrZalebiT, uxmaurod.<br />

arsad Canan mwife mtevnebiT datvirTuli avtomobilebis<br />

qaravnebi; aRarc Zveleburi stumrianoba da delegaciebis<br />

ria-riaa.<br />

146


kaxeTSi uCveulo siCumea _ naxiric ki fexakrefiT dadis.<br />

Cemi maspinZeli amerikuli vesternidan gadmosul kovbois<br />

hgavs _ maRali, xmeli, ZarRviani da sityvaZunwi. sakuTar<br />

Tavze da sakuTar saqmeze saubars gaurbis. meurneobas<br />

`perestroikis~ epoqidan moekida. nel-nela saxnavsaTesic<br />

gaiCina, venaxebic, baR-bostanic, naxiric da<br />

tborebSi Tevzic. misi marani da beReli savsea, magram mdidari<br />

mainc ar eTqmis _ raca aqvs mis ojaxs da mter-moyvares<br />

hyofnis. mokled, beds ar emduris. Tvalic uWris, gonebac<br />

da Ronec erCis. cota poeturi, cota romantikuli da<br />

Zlier saqmiania. miaCnia, rom sakuTari marjvenis da RvTis<br />

wyalobiT duxWir cxovrebas uTuod ajobebs.<br />

radgan sakuTari vinaobis gaqveyneba ar surs, davarqvaT<br />

mas vaxtangi, ubralod, vati.<br />

vatisTvis daupatiJebeli stumari var. Tbilisidan davureke,<br />

SenTan, yvarelSi Camosvla minda-meTqi da _ ki batono,<br />

CamobrZandio. manamde lagodexis, gurjaanis, Telavis<br />

raionebis odesRac ayvavebuli soflebi movinaxule.<br />

kidev erTxel sakuTari TvaliT vnaxe gadarecxili gzebi<br />

da daqceuli zvrebi, sabralod mxrebCamoyrili, ajaguli<br />

nayanevebi, navenaxarebi, nasaxlarebi da nasoflarebi.<br />

vnaxe usaqmod, uWirnaxulod darCenili, dardisgan<br />

gulgasenili Cveni siamaye, Cveni marCenali, brZeni da mom-<br />

Tmeni glexkaci.<br />

sanam iq Cavidodi, aq, TbilisSi, `eliavas bazrobaze~<br />

vnaxe sxvisi xelebis morcxvad Semyure, soflisa da ojaxis<br />

siduxWires gamoqceuli naglexarebi _ cremlgamSrali,<br />

arafris imedad darCenili nakacarebi, RamiT rom mSobeli<br />

mTebi da Walebi esizmrebaT, dRisiT ki ararsebulis lodinSi<br />

bilwi qalaquri anekdotebiT klaven dros.<br />

es ambavi vatisTvis ar miTqvams.<br />

arc is miTqvams, rom kaxeTSi Casvlamde ramdenime respeqtabelur<br />

banks vewvie. mindoda gamego, SevZlebdi Tu<br />

ara kreditis aRebas soflis meurneobaSi dasabandeblad.<br />

ai, im bankebSi gaxldiT, yoveldRe guluxvad da uangarod<br />

rom gvTavazoben daxmarebas.<br />

amaod davSvri da Tqvenc girCevT, dros uqmad nu dakargavT:<br />

Cveni msoflioSi saxelganTqmuli bankebi fuls sesxad<br />

147


aZleven im pativcemul personebs, visac aqvT fuli, an iseTi<br />

qoneba, rac advilad gaiyideba (oqro-vercxli, brilianti,<br />

Zvirfasi manqana, fabrika, qarxana...). Tu glexi xar (an qalaqeli,<br />

sulerTia) da soflis bizness iwyeb, tyuilia, xels<br />

aravin gagimarTavs. saqme is aris, rom wleuls Tqvens mier<br />

gaSenebuli zvari Tu atmis baRi srul nayofs 4-5 wlis Semdeg<br />

moitans. am vadiT ki uprocento sesxs aravin gaimetebs<br />

(aba, banki xuT weliwads uSemosavlod xom ar darCeba?!).<br />

vatim uaresic miTxra _ sadazRvevo kompaniebi uars amboben<br />

mosavlis dazRvevaze: mere gvalvam rom Segvawuxos?<br />

an wyaldidobam? an kalia Semogvesios?.. ara, Zmao, dagiz-<br />

RvevT mxolod setyvaze.<br />

Tu setyva ar movida, magram yana gvalvam gadabuga, daz-<br />

Rvevas ver miiReb. aseTia soflis meurneobaze gametebuli<br />

sabanko da sadazRvevo daxmareba.<br />

mindorSi varT. yvarelTan axlos. Saragzis orive mxares<br />

zvrebi, simindis yanebi da mouvleli, mitovebuli nakveTebia.<br />

simindis yanas Salafa morevia.<br />

_ ver gavToxne, ver SevZeli, _ Tavs imarTlebs vati.<br />

ulamazes mini traqtors `muSebi~ mohyvebian da taroebs<br />

misabmelze isvrian. ase, ociode qali iqneba. arc kacebis<br />

xorxoci ismis da arc gogoebis tkarcali. qalebisgan Jruantelis<br />

momgvreli vnebis nacvlad usasooba da oflis<br />

mZafri suni iRvreba. maTTvis simindis texva aRarc gar-<br />

Tobaa da aRarc siamovneba _ es SimSilisgan Tavis daRwevis<br />

erTaderTi saSualebaa. namdvilad vici, aqve, `sadRac<br />

orRobis boloSi giglaanT biWi yurebCamoyrili zis~. es<br />

xalxi `dRiur-muSebia~, meti araferi.<br />

gafermkrTaldeba cxovreba<br />

naseqtembrali vardiviT<br />

kaxeTis odesRac Ronieri da mdidari Rvinis qarxnebidan<br />

(aqaurebi tradiciulad marnebs rom eZaxian) zogi<br />

gaCanagebulia, zogi gaCerebulia, TiTo-orola ZlivsRa<br />

bJutavs _ 1990 wlamde arsebuli zvrebidan xom mexuTedic<br />

aRar darCa. amis garda qarTuli Rvinis dasayeneblad qarTvel<br />

meRvines TiTqmis araviTari motivacia aRar darCa.<br />

148


ZiriTad samomxmareblo bazarze, ruseTSi Cveni produqciis<br />

gatana warmoudgenlad Znelia, qarTul bazars ki namdvili<br />

qarTuli Rvino aRar sWirdeba. araferi SemSlia _<br />

qarTul bazars namdvili qarTuli Rvino ar sWirdeba. qarTuli<br />

bazari mTlianad daipyres falsifikatorebma. kai<br />

msmeli biWebis Tavmoyvareobis Selaxvaze arc mifiqria,<br />

magram Tqven rom Tbilisur Rvinis Camomsxmel `firmeb-<br />

Si~ (inglisuri abrebi rom amSvenebs) `Rvinos~ yidulobT,<br />

Tavadac rom miirTmevT da Zvirfas stumrebsac aZalebT,<br />

sinamdvileSi, Rvino ki ara, Sxamia _ didi muxis `boCka~,<br />

cota tanini, cota mJava, falsificirebuli spirti, bevri<br />

wyali da `Rvinoc~ mzadaa! aseTi `cexebi~, sxvaTa Soris,<br />

bevr Tbilisur Tavmomwone restoransac sakuTari aqvs.<br />

falsificirebulia TqvenTvis Tvalis asaxvevad specialurad<br />

gaZvirebuli da lamazad SefuTuli e. w. qarTuli<br />

`samarko Rvinoebis~ sul mcire, 99 procenti _ wiTelic<br />

da TeTric, mSralic, `SuSuxnac~ da naxevrad tkbilic.<br />

falsificirebulia bazarSi gasayidad gamotanili iafi<br />

Camosasxmeli Rvinoebis absoluturi umravlesoba.<br />

is Rvinoebi iseve aTrobs (ufro metadac!), rogorc namdvili.<br />

oRond falsifikators misi damzadeba ganuzomlad<br />

ufro iafi ujdeba. iafadac hyidis. Cvenc vyidulobT. viciT,<br />

sawamlavi rom aris, magram mainc vyidulobT _ Cven xom<br />

yvelas erTnairad gviWirs.<br />

saxelmwifo glexs verc exmareba da, daxmarebis gansakuTrebul<br />

survilsac ar amJRavnebs: glexis moweul Wirnaxuls<br />

(xils, yurZens, xorbals, xorcs, rZes, matyls) ver<br />

yidulobs; adgilobrivi warmoebis produqciaze proteqcionistuli<br />

politikis gatarebas ver axerxebs _ amas<br />

msoflio savaWro organizacia ewinaaRmdegebao (sxvaTa Soris,<br />

am organizaciaSi jerac ar Sesulan ruseTi, ukraina,<br />

yazaxeTi da bevri sxva qveyana). saqarTvelos sazRvrebs gareT<br />

Cveni produqciis gatana did-did politikosTa Seu-<br />

Tanxmeblobis gamo, praqtikulad, SeuZlebelia; adgilobrivi<br />

bazari falsifikatorTa da TaRliT importiorTa<br />

xelSia; marnebi nedleuls, anu yurZens, glexisgan verc<br />

yiduloben da arc yiduloben. calke saTqmelia `axali<br />

qarTvelebis~ erT-erTi kasta _ `axali meRvineebi~, rom-<br />

149


lebic sakuTari Tanamedrove kompaqturi Rvinis qarxnebis<br />

yurZniT uzrunvelsayofad zvrebsac yiduloben da, bunebrivia,<br />

glexisgan, didi-didi sapurmarilod gudis yveli,<br />

dedas puri da nivris mwnili moiTxovon. sabolood, yvela<br />

erTad gigantur saarye qvabSi vixarSebiT da dRiTidRe<br />

vRatakdebiT.<br />

glexi sakuTar Tavsac veRar irCens. aTeuli, aseuli<br />

wlobiT rudunebiT naSenebs Calis fasad hyidis, sulac,<br />

upatronod agdebs da mSobliuri adgilebidan garbis. ukan<br />

TiTqmis aRaravin brundeba.<br />

nodarasac, Sildel biWsac, vatisac, mec gvjera, rom<br />

odesme morcxvad SevabijebT evropul ojaxSi, magram albaT<br />

_ uqarTvelglexod. ki ar davixocebiT an gadavixvewebiT,<br />

ubralod, glexebi aRar viqnebiT. glexi rom aRar<br />

iqneba, is saficari da saTayvano saqarTveloc aRar iqneba.<br />

samagierod, vicxovrebT nanatr `derefanSi~ da gveyoleba<br />

usamSoblo, ufunqcio, inglisur enaze molaparake gana-<br />

Tlebul politikosTa dasi.<br />

anu moxdeba is, risic ase eSinodaT Tergdaleulebs.<br />

erTi maTgani, didi ilia yvarlis mTis kalTidan sevdianad<br />

gascqeris `saxiCar mamuls...~<br />

yvarlis centralur moedanze, uZeglo kvarcxlbekTan<br />

SevCerdiT. vatis `kolxozniks~ viRac moadga _ adgilobrivi<br />

inteligenciis warmomadgeneli unda iyos.<br />

_ stumari myav Tbilisidan. wamo, puri gavtexoT, _<br />

dapatiJa vatim.<br />

_ ara, erT kacs velodebi. SabaTs Cveni deputati iyo<br />

Camosuli. im kacma miTxra, me maq misi telefoni da daurekavo.<br />

Cem saqmeze unda daurekos.<br />

vatis aRaraferi ukiTxavs. `inteligentic~ erTxans<br />

gaCumda. mere, TiTqos raRac danaSaulze waaswreso, ise<br />

gaagrZela _ saoperacio myav dai. saavadmyofoSi miwev.<br />

Cem meti patroni aravina hyav, xo ici. aba, me kide magdeni<br />

saSualeba vin momca. xooda, zauram miTxra, me davurekav<br />

nana patarkaciSvilsa, Cem telefons icnobso. Sen saqmeze<br />

daurekav, mobiluraTao, uars ar metyviso. exla unda movides<br />

zaura da velodebi...<br />

_ kargi, wavediT.<br />

150


vatim manqana daqoqa. durujis kalapots avuyeviT. napiri<br />

odesRac xelovnurad gaumagrebiaT. patarZaliviT<br />

kekluci da Wirveuli duruji mdinare ki ara, Relea. visac<br />

misi Tavze xelis aReba da amquxareba ar unaxavs, verasodes<br />

warmoidgens, rom es mravaltoniani lodebi am simaRleze<br />

misi amogdebulia.<br />

gavCerdiT. marcxniv durujis Savi da araCveulebrivad<br />

ganieri kalapotia, marjvniv _ baR-venaxebi da koxtad<br />

Carigebuli saxlebi.<br />

_ veragi mdinarea. arasodes aravin ar icis, sad gaar-<br />

Rvevs kalapots. bevrjer gaukeTebia ase. amitom mefis<br />

ruseTis drosac da komunistebis drosac mis napirebs<br />

yovelTvis amagrebdnen. am betonis filebis simaRle rva<br />

metria. axla miwis zemoT metri-metrnaxevaria darCenili.<br />

TxuTmeti weliwadia kalapoti ar gawmendila da miisila.<br />

Zalian saSiSia. aq yvelaze susti adgilia. adidebulma durujma<br />

jebirebi Tu gaarRvia, mTels yvarels walekavs....<br />

...axla is droa, roca SuamTis tyeebSi foTlebs nelnela<br />

wiTlad epareba siyviTle.<br />

kaxur maranSi wleulsac ueWvelad daRvindeba maWari,<br />

beRelSi puri dabinavdeba, sakvamuridan kvamli amova, gomurs<br />

Zroxa miabRavlebs, navenaxarSi vazi isev ayvavdeba,<br />

puri gamocxveba, jamSi Rvino aqafdeba, walmis nakver-<br />

Cxalze mwvadi aSiSxindeba, loyawiTela gogos vnebiani<br />

tkarcali sofels aaforiaqebs, giglaanT biWis namglis<br />

mxiaruli wkriali cas miswvdeba da mravalJamieric dagugundeba<br />

(`kviris~ informacia).<br />

imedia, dainaxeT, rom samive nimuSs bevri aqvs saerTo da<br />

erTmaneTisgan principulad gansxvavdebian kidec. samive<br />

avtori iolad axerxebs mkiTxvelis ayoliebas, mis cnobierebaze<br />

sakmaod Zlieri (dadebiTi!) zegavlenis moxdenas.<br />

reportaJis gmirebis an movlenebis dasaxasiaTeblad<br />

arcerTi maTgani ar iyenebs epiTetebs. weren sadad da lakonurad.<br />

es ar aris advili saqme, magram, rogorc xedavT,<br />

savsebiT SesaZlebelia.<br />

kidev erTxel gavimeoreb, saWiroa mondomeba, bevri<br />

Sroma da moTmineba.<br />

reportaJze SeiZleba usasrulod visaubroT da raRac<br />

151


sayovelTao konsesusamde mainc ver mivideT. es asecaa _<br />

Jurnalistikis TeoriaSi am Janrs mravali gamokvleva eZ-<br />

Rvneba. amitom nu gagikvirdebaT, Tu wignis am Tavis gacnobis<br />

Semdeg Tqvens TavebSi pasuxgaucemeli kiTxvebis raodenoba<br />

Semcirebis nacvlad, SesamCnevad gaizardos.<br />

reportaJul Janrebze Cveni saubari ki, albaT, metnaklebad<br />

dasrulebul saxes ver miiRebs, Tu oriode sityvas<br />

imazec ar vityviT, rogori ar unda iyos... reportaJi.<br />

gulwrfelad rom giTxraT, ubralod, cudi ki ara, Zalian<br />

cudi, yovlad ugvani reportaJuli Janris masalebi<br />

wamikiTxavs arabul, rusul da TviT germanul (dasavleTgermanul!)<br />

presaSic ki. darwmunebuli var, am mxriv, idealuri<br />

viTareba Tanamedrove msoflios arcerT qveyanaSi<br />

ar iqneba. Tundac, im ubralo mizezis gamo, rom niWierebis<br />

da maRali profesionalizmis gverdiT uTuod fuTfuTebs<br />

uniWoba da araprofesionalizmi. uniWoba ki, mogexsenebaT,<br />

Zalian Tavxedi, Zalian gamZle da Zalian mebrZolia. Tan,<br />

umravles SemTxvevaSi, kargadac iniRbeba. amitom, saeWvo<br />

Rirebulebis Jurnalisturi produqcia (sxvaTa Soris,<br />

niWieri adamianebis iZulebiTi xelSewyobiTac _ netav,<br />

erTi, Tavi damanebos!) sakmaod iolad xvdeba sagazeTo bazarze<br />

da anagvianebs satelevizio eTers.<br />

21-e saukunis dasawyisis saqarTveloSi, zogadad, Jurnalistikis<br />

grandiozul ukansvlas bevri Zalian seriozuli<br />

mizezi hqonda (qveynis ekonomikuri, socialuri,<br />

samarTlebrivi mdgomareoba; srulfasovani Jurnalisturi<br />

skolis ararseboba; profesiul JurnalistikaSi<br />

diletantebis da uvicebis moZaleba. mediasivrcis zedmeti<br />

politizacia; Tavisufali presisadmi xelisuflebis<br />

gulgrili, zogjer aSkarad mtruli damokidebuleba; komunisturi<br />

TviTcenzuris inercia, sityvis Tavisuflebisa<br />

da aRviraxsnilobis ganurCevloba da mravali sxva). am<br />

mizezebze nawilobriv visaubreT da momavalSic ufro<br />

dawvrilebiT visaubrebT.<br />

axla imis dapirebuli nimuSi, rogor ar SeiZleba... mxolod<br />

reportaJis momzadeba ki ara, ase wera, saerTod, ar<br />

SeiZleba, gamoqveyneba _ miT ufro!<br />

am reportaJis saTauri da qvesaTauri aseTia:<br />

152


oca mxardaWeras grZnob...<br />

komkavSiri zrunavs axalgazrdobis<br />

socialuri pirobebis gaumjobesebaze<br />

_ roca mxardaWeras grZnob, maSin saqmec ioldeba da<br />

muSaobac ufro xalisiani xdeba, _ gviTxra akaki nadira-<br />

Zem, romelic rusTavis metalurgiuli qarxnis komkav-<br />

Siris komitetis mdivnis moadgilis, uCa carciZis oTaxSi<br />

damxvda. daxmarebis saTxovnelad iyo misuli.<br />

akaki nadiraZe TeTriwyaros raionis daba manglisis<br />

mkvidria, 1988 wlis Semodgomidan metalurgiuli qarxnis<br />

milsaamdido saamqroSi muSaobs zeinklad. akaki komkavSiris<br />

komitetSi mZime sayofacxovrebo pirobebma miiyvana.<br />

rusTavSi Camosuli axalgazrda meuRliTa da ori<br />

mcirewlovani bavSviT TavSesafris gareSe aRmoCnda. Semdeg<br />

meuRlec saavadmyofoSi moxvda da aman safiqral-sazrunavi<br />

moumata.<br />

_ komkavSiris komitetma gaiTvaliswina akaki nadira-<br />

Zis mZime socialuri pirobebi _ miTxra uCa carciZem _<br />

agreTve misi keTilsindisieri damokidebuleba dakisrebuli<br />

saqmisadmi, komkavSirul saqmianobaSi gamoCenili aqtiuroba<br />

(akaki saamqros komkavSiris biuros wevria, sportul<br />

seqtors udgas saTaveSi) da gadawyvita gamonaklisi<br />

saxiT daxmareboda mas: saojaxo saerTo sacxovrebelSi 19<br />

kvadratuli metri farTobis oTaxi gamouyo.<br />

_ madlobis meti ra meTqmis, _ miTxra akakim, simarTle<br />

giTxraT, arc aqamde vzarmacobdi, magram dReidan ufro<br />

gulianad viSromeb, Cemi keTilsindisieri muSaoba ki iqneba<br />

pasuxi im TanagrZnobisa da gulisxmierebisa, romelic<br />

qarxnis komkavSiris komitetma gamoiCina Cems mimarT.<br />

_ qarxanaSi muSaoba 1979 wels, 18 wlisam daviwye, _<br />

miTxra martenis saamqros mefoladem, komkavSirul-axalgazrduli<br />

brigadis brigadirma anatoli bagaurma, _ Svidi<br />

weli mefoladis xelSemwyobad vmuSaobdi. myavs meuRle<br />

da ori mcirewlovani bavSvi. saerTo rigis mixedviT binas<br />

mxolod sami-oTxi wlis mere velodebi. gaWirvebam daxmarebis<br />

saTxovnelad mec komkavSiris komitetSi mimiyvana,<br />

153


sadac gulisyuriT momismines da daxmarebis xelic gamomiwodes...<br />

qarxnis komkavSiris komitetis mdivanma zaza fetelavam<br />

anatoli bagauric dadebiTad damixasiaTa (mowinave muSaa,<br />

keTilsindisierad ekideba masze dakisrebul saqmes, risTvisac<br />

mas wilad xvda pativi monawileoba mieRo zaporo-<br />

JieSi strategiuli daniSnulebis raketebidan mSvidobiani<br />

foladis gamodnobis saqmeSi).<br />

anatoli bagauri saerTo saqarxno rigis SenarCunebiT,<br />

droebiT saojaxo saerTo sacxovreblis tipis biniT daakmayofiles.<br />

komkavSiri rom axalgazrdebis socialuri pirobebis<br />

gaumjobesebisaTvis zrunavs misasalmebelia, magram akakisa<br />

da anatolisnairi gaWirvebuli kidev ramdenia qarxanaSi<br />

da ra realuri daxmarebis gaweva SeuZlia maTTvis komkav-<br />

Sirs?<br />

am kiTxvaze pasuxi uCa carciZem gamca... (`axalgazrda<br />

komunistis~ informacia).<br />

am teqstis wakiTxva, albaT, Zalian gagiWirdaT an bolomde<br />

verc waikiTxeT. reportaJis saTauridanve siyalbis<br />

da farisvelobis suni gecaT _ araviTari gulwrfeloba,<br />

araviTari TanagrZnoba, Tundac, im pirebisadmi, visac,<br />

Turme, komkavSiri exmareba. teqsti yalbi paTetikis da sicruis<br />

nimuSicaa _ bunebaSi ase aravin ar laparakobda da<br />

ar laparakobs: `...madlobis meti ra meTqmis... simarTle<br />

giTxraT, arc aqamde vzarmacobdi, magram dReidan ufro<br />

gulianad viSromeb, Cemi keTilsindisieri muSaoba ki<br />

iqneba pasuxi im TanagrZnobisa da gulisxmierebisa, romelic<br />

qarxnis komkavSiris komitetma gamoiCina Cems<br />

mimarT...~<br />

yuradReba miaqcieT kidev erTi garemoebas _ es reportaJi<br />

(`roca mxardaWeras grZnob...~) `axalgazrda komunistSi~<br />

gamoqveynebulia 1989 wlis rva aprils, `TbilisSi~<br />

rezi TvaraZis reportaJis (`ubani~) gamoqveynebidan oTxi<br />

dRis Semdeg da 1989 wlis cxra aprilis sisxlian tragediamde<br />

ramdenime saaTiT adre! amiT is minda vTqva, rom epoqa<br />

yovelTvis ar aris damnaSave. niWieri kaci komunistur<br />

epoqaSic niWieria da uniWo mixeil saakaSvilis msofli-<br />

154


oSi `yvelaze ganaTlebuli da yvelaze demokratiuli~<br />

reJimis pirobebSic uniWoa.<br />

21-e saukunis dasawyisis qarTuli presidan da televiziidan<br />

sakvirvelad uvargisi reportaJebis usasrulod<br />

bevri magaliTis moxmoba SeiZleba. saqarTvelos istoriaSi<br />

drois es monakveTi, albaT, `presis totaluri gayvi-<br />

Tlebis~ epoqad moinaTleba.<br />

sabednierod, gvaqvs brwyinvale da gulwrfeli Jurnalistikis<br />

magaliTebic, rasac Tqven sul axlaxans gaecaniT<br />

kidec. Cemi mokrZalebuli rCevaa, nu gaaiolebT saqmes _<br />

`patara~ Sedevrebic mxolod didi tanjviT ibadeba.<br />

ifiqreT, sanam ikiTxavdeT!<br />

kidev erTi `wvrilmani~: rogori SekiTxvebi ar unda<br />

dasvas sakuTari Tavis pativismcemelma Jurnalistma. mar-<br />

Talia, amis Taobaze yvelam yvelaferi icis, magram, modi,<br />

kidev erTxel yvelaferi erTad gavixsenoT.<br />

maS ase, Tqven, Tundac saxelmoxveWilma Jurnalistma,<br />

sanam vinmes raimes SeekiTxebodeT, aucileblad unda gaiTvaliswinoT,<br />

rom:<br />

1. Tqveni SekiTxva ar gulisxmobdes mxolod erTgvarovan<br />

pasuxs (`ho~ an `ara~!);<br />

2. ar gamoiyenoT mtkicebiTi winadadeba kiTxviTis<br />

nacvlad;<br />

3. ar gaaerTianoT ori SekiTxva erT winadadebaSi;<br />

4. zedmeti sityvebiT ar gadatvirToT Tqveni SekiTxva;<br />

5. ar dasvaT `CamWreli~ SekiTxvebi;<br />

6. SekiTxvaSi ar gamoiyenoT araviTari komentarebi<br />

da Sefasebebi;<br />

7. ar gaimeoroT sakuTari an sxvisi saeWvo varaudebi;<br />

8. SekiTxvis adresats ar miakeroT raime iarliyi;<br />

9. ar gabuqoT Tqveni SekiTxvis mniSvneloba;<br />

10. ar dasvaT Zalian rTuli SekiTxva (igulisxmeba<br />

kiTxviTi winadadebis konstruqcia).<br />

ase fiqroben kanadeli jon savatski da Svedi erik fix-<br />

155


teliusi. ase vfiqrob mec, oRond, gulaxdilad rom vTqva,<br />

am gamoCenili Jurnalistebis Segonebebs xSirad ver vasruleb-xolme.<br />

kargi iqneba, Cvens azrs Tqvenc Tu gaiziarebT.<br />

Tumca, nu iCqarebT da intervius asaRebad axlave<br />

nu gaiqceviT _ kidev erTxel gaixseneT es Zalian ubralo<br />

da Zalian mniSvnelovani Segonebebi. Torem, sulac ar aris<br />

gamoricxuli Tqvenc gaimeoroT erTi popularuli qarTveli<br />

telewamyvanis Secdoma: `_ batono prezidento<br />

(eduard SevardnaZes mimarTavda, T. q.), am diliT erTi wigni<br />

Camivarda xelT, sadac, Turme, naTqvamia, rom Tqven masoni<br />

brZanebulxarT. batono eduard, Tqven masoni xarT?<br />

_ es wigni ar wamikiTxavs da Cemi masonobis Taobaze verafers<br />

mogaxsenebT.<br />

iumoris unikaluri niWiT dajildoebulma SevardnaZem<br />

aSkarad daindo gabriyvebuli Jurnalisti, romelsac es<br />

aTi Segoneba albaT, arasodes gaegona.<br />

156


Tavi VII<br />

Jurnalisturi publicistika<br />

odesRac uTqvamT frTiani sityva, romelic Taobidan<br />

Taobas gadaecema da, vaglax, kacobriobas aRarasodes<br />

daaviwydeba _ gazeTi erT dRes cocxlobs.<br />

samwuxarod, asea. guSindeli gazeTi istoriis kuTvnilebaa.<br />

magram, vidre Jurnalistobaze guls aicruebdeT,<br />

modi, davfiqrdeT, ra kvals tovebs adamianis cnobierebaSi<br />

gazeTi Tavisi erTdRiani arsebobiT.<br />

maxsovs, am problemaze jer kidev samocian wlebSi, sa-<br />

Sualo skolaSi swavlisas vkamaTobdiT. maSin iqneb cota<br />

gulubryvilo, magram, SeiZleba iTqvas, genialuri gamosavali<br />

ipova Cemma Tanaklaselma da megobarma roland<br />

Wkuaselma: ki, batono, gazeTi erT dRes cocxlobs, magram<br />

aq gamoqveynebul romelime statias xom SeiZleba didi xnis<br />

sicocxle, sulac maradiuloba dahyveso. bolosdabolos,<br />

ernest hemingueis*, jek londonis da ilia WavWavaZis<br />

publicisturi nawarmoebebi xom Tavis droze gazeTebSi<br />

qveyndebodao!<br />

sruli simarTlea. am daskvnamde miva yvela, vinc odnav<br />

mainc Caufiqrdeba gazeTis sicocxlis xangrZlivobis<br />

problemas. gazeTi erT dRes cocxlobs, magram swored am<br />

nomerSi SeiZleba gamoqveyndes statia, romelsac sazogadoebriv<br />

cnobierebaze Rrma da xangrZlivi zegavlenis<br />

moxdena, metic, adamianis cnobierebaSi `revoluciis~ mowyobac<br />

ki SeuZlia.<br />

publicistika aris Jurnalistikis SemoqmedebiTi,<br />

mxatvruli Janri. swored aq SeiZleba mTlianad gamovlindes<br />

Jurnalistis, rogorc Semoqmedis, niWi da SesaZleblobebi.<br />

amave dros, es aris yvelaze prestiJuli Janri.<br />

amitomaa, rom yvela Tavmoyvare Jurnalisti bolosdabolos<br />

publicistikaSi cdilobs sakuTari Zalebis mosinjvas.<br />

es mcdeloba zogjer warmatebiT mTavrdeba, ufro<br />

xSirad _ katastrofiT. aseTia cxovrebis kanoni _ zogs<br />

ufali niWs xvavrielad daabertyavs, zogisTvis Zunwobs.<br />

Tu publicistikaSi ar gagimarTlaT, nu idardebT da guls<br />

157


nu gaitexT _ Tqven xom SesaniSnavi reportiori xarT_<br />

Seucvleli figura redaqciaSi! JurnalistikaSi es Zalian<br />

didi miRwevaa.<br />

cudi is aris, rom zogjer Jurnalisti yovlad uRim-<br />

Ramod, uemociod wers da jiutad ar sjera, rom mis naSromebs<br />

aravin kiTxulobs. Jurnalisturi publicistikis<br />

daniSnulebaa sazogadoebrivi azris CamoyalibebisTvis<br />

xelSewyoba auditoriis emociur ganwyobaze zemoqmedebiT.<br />

damwyebi Jurnalistebi, rogorc wesi, darwmunebuli<br />

arian, rom publicisturi naSromi aucileblad uxvsityviani,<br />

gatylarWul-gadapranWuli maneriT dawerili unda<br />

iyos. xolo misi avtori _ vinme TeTrwvera brZenTabrZeni.<br />

ra Tqma unda, sinamdvile gacilebiT ubraloa: publicistur<br />

Janrs SeiZleba miekuTvnebodes nebismieri formis<br />

Jurnalisturi naSromi _ Canaxatic, narkvevic, statiac,<br />

interviuc, polemikac, monologic, reportaJic, feletonic...<br />

60-iani wlebis arabTa gaerTianebuli respublikis samxedro<br />

wesdeba am sityvebiT iwyeboda: `brZolis warmatebiT<br />

warmarTvisTvis aucilebelia mowinaaRmdegis arseboba!...~<br />

aseve, publicisturi Janris nawarmoebisTvis aucilebelia<br />

cxadi miznis arseboba: me, avtorma vici, rac<br />

minda. danarCeni ukve `teqnikis~ saqmea _ Tu auditoriaze<br />

emociur zemoqmedebas SevZleb, Cemi mizani miRweulia.<br />

sxvaTa Soris, didi mniSvneloba ara aqvs auditoriis<br />

sapasuxo reaqcias. igi SeiZleba dadebiTic iyos da<br />

uaryofiTic. Tu Tqvens publicistur nawarmoebs asidan<br />

Tundac sami adamiani dadebiTad Seafasebs, es niSnavs, rom<br />

raRac mniSvnelovani SegiqmniaT. xolo Tu aTi moazrovne<br />

adamianis maRali Sefaseba daimsaxureT, TiTqmis geniosi<br />

yofilxarT! Tu Tqveni publicistikis gamo arc vinme gaZagebT<br />

da arc vinme gaqebT, rogorme unda ajoboT Tavs da<br />

sakuTari Jurnalisturi SesaZleblobebi kidev erTxel<br />

kritikulad SeafasoT.<br />

rogorc mogaxseneT, publicisturi Janris naSromisTvis<br />

nebismieri formis micemaa SesaZlebeli.<br />

158


Canaxati<br />

1996-1997 wlebSi Jurnalisti irakli beriaSvili uSve bda<br />

Zalian simpaTiur gazeTs `tfilisis uwyebani~. es iyo XIX saukunis<br />

30-ian wlebSi solomon dodaSviliseuli* pir v eli qarTuli<br />

gazeTis aRdgenis mcdeloba. Zlier samw u xa roa, rom<br />

masac didi winapris bedi ewia _ gamomcemelTa us axsrobis<br />

gamo daixura. ufro samwuxaro is aris, rom ma Si ndel saqarTveloSi<br />

ar gamoCnda Wkviani biznesmeni, ro m elic am niWierad<br />

gakeTebuli gazeTis gamocemas daafinansebda.<br />

sxvebTan erTad, `tfilisis uwyebanis~ redaqciasTan<br />

TanamSromlobda uniWieresi qarTveli mwerali da publicisti<br />

nugzar SataiZe. swored mas vTxoveT daewera statia<br />

sagzao policiaze:<br />

`...metros sadguris win sami avtoinspeqtori dgas. axla<br />

imaT sagzao policielebi hqviaT, magram sinamdvileSi<br />

isev is Cveulebrivi avtoinspeqtorebi arian. acviaT tyavis<br />

qurTukebi, axuravT Tbili qudebic, magram mainc scivaT<br />

_ jibeebSi xelebCawyobilebi eZuZgebian erTmaneTs.<br />

imaTgan erTi _ ufro dabali Cinisa, mgoni efreitori _<br />

ormoci wlisa mainc iqneba. saxeze etyoba, Zveli, gamojegili<br />

avtoinspeqtoria. aqvs farTo yvrimalebi, Rrmad<br />

Camsxdari, mowkuruli Tvalebi, mkacrad mokumuli Txeli<br />

tuCebi da qoruli gamoxedva. danarCeni ori Zalian axalgazrdebi,<br />

magram CiniT ki amaze ufrosebi _ leitenantebi<br />

arian.<br />

am sameulSi qeCi efreitoria, is aris axalbeda leitenantebis<br />

gzismkvlevi da maswavlebeli, maTi mama da marCenali.<br />

Tovs. inspeqtorebs Tovli adevT qudebze, qurTukis<br />

sayeloebze, Tovli efinebaT samxreebzec da nel-nela<br />

Slis maT Soris Cinobriv gansxvavebas. isini ki jiutad<br />

dganan, erTi SexedviT uazrod aceceben Tvalebs, magram<br />

mxolod erTi SexedviT, radgan Camoivlis sul male TeTri<br />

`niva~ da efreitoric, im wamsve, majaze Camokonwialebul<br />

kverTxs SemarTavs, manqanis mZRols aniSnebs _ gaaCereo!<br />

manqana svlas Seanelebs, moSorebiT gaCerdeba, ma-<br />

159


gram inspeqtorebi imisken arc ixedebian _ wesia, TviTon<br />

Soferi unda eaxloT. Sofers ki, rogorc Cans, ezareba im<br />

yiameTSi Tbili manqanidan gadmosvla.<br />

nel-nela ileva moTminebis Zafi.<br />

_ midi, ra, Sen midi, _ eubneba efreitors erT-erTi<br />

leitenanti, _ iqneba dagvalevino rame...<br />

_ xo dagalevineT!<br />

_ ho, magram, kidev gvinda.<br />

_ va, kide gindaT ra, flavia?!<br />

Soferi lodiniT gabezrdeba, uecrad, manqanas dasZravs<br />

da Tvals miefareba.<br />

_ wavida. _ ambobs meore leitenanti.<br />

_ wavides. sxva ar Camoivlis? _ eRimeba efreitors.<br />

eRimeba mSvidad, sakuTari upiratesobis SegrZnebiT da<br />

am dros igi Zalian hgavs xvad mgels, romelic Tavis or,<br />

ukve kargad moCrixul lekvs nadirobas aswavlis~ (`tfilisis<br />

uwyebanis~informacia).<br />

es aris publicisturi Canaxatis klasikuri nimuSi.<br />

Tanac, TanagrZnobis gamomxatveli im uwyebisadmi, vis winaaRmdegac<br />

aris mimarTuli _ sagzao policia.<br />

sagazeTod gamiznul CanaxatSi, bunebrivia, ar aris<br />

brZnuli daskvnebis, mravalmniSvnelovani miniSnebebis,<br />

Segonebebis adgili. verc romelime uwyebis, firmis an<br />

movlenis avkargianobaze msjelobiT davkargavT drosa da<br />

sagazeTo farTs. is mtkivneuli problema, ris gamoc werT,<br />

Tqvens narkvevSi Zalian naTlad unda warmoCndes. magali-<br />

Tad, aseTi _ sagzao policia aris kacobriobis yvelaze<br />

garyvnili nawili, Tumca misi arseboba yovlad aucilebelia.<br />

Tavad policielebi ki iseTive adamianebi arian, rogoric<br />

nebismieri Cvengani.<br />

nugzar SataiZe is iSviaTi gamonaklisia, roca mwerali<br />

brwyinvaled arTmevs Tavs Jurnalistur davalebas.<br />

Tu Tavidanve SataiZisnairad ar gamogivaT, guls nu<br />

gaitexT _ axla rom waikiTxeT, es narkvevi mweralma 46<br />

wlis asakSi dawera. odesme Tqvenc SeZlebT. Tu ver Se-<br />

ZlebT, amazec nu idardebT, Tqven xom cnobili mwerali<br />

ara xarT!<br />

160


narkvevi<br />

Cvens redaqciaSi rom movida, giorgi pataSuri axalgazrda,<br />

JurnalistikaSi savsebiT gamoucdeli biWi iyo. Tumca,<br />

asakis miuxedavad, cxovrebis mkacri, metic _ sastiki skola<br />

hqonda gavlili. es iyo talanti, romelic sul male JurnalistikaSi<br />

kaSkaSa varskvlavad iqceoda. Jurnalisturi<br />

Teoriisa bevri araferi gaegeboda, magram misi Zlieri goneba<br />

yvelafers RrubeliviT isrutavda, ori erTnairi Secdoma<br />

arasodes mosdioda. samwuxarod, Cveni gazeTis daxurvisTanave<br />

Jurnalistikidan wavida, albaT, samudamod _<br />

igi xom ojaxis erTaderTi marCenali iyo. Jurnalisturi<br />

honorariT ki amas, ubralod, ver moaxerxebda.<br />

ase dakarga meoce saukunis miwurulis qarTulma Jurnalistikam<br />

erTi talanti. Tumca, darCa misi ramdenime namuSevari,<br />

romlebic sanimuSod gamoadgeba Jurnalisturi<br />

publicistikiT dainteresebul adamianebs:<br />

`orni dadian sinaTlis fulis asakrefad. erTi inkasatori<br />

RaJRaJaa, sqelkisera, meore _ dabali tanisa,<br />

galeuli, Cveni droisaTvis Sesaferisi fizionomiiT.<br />

ojaxis ufrosi da vaJiSvili lojSi gaisusnen, yurTasmena<br />

ki ise aqvT momarjvebuli, sakuTari tansacmlis Sari-<br />

Suri esmiT.<br />

inkasators qalebi daxvdnen _ loginSi mwoliare<br />

skleroziani dedaberi da ojaxis kacebis ugergilobiT<br />

nervebmofutknuli rZali.<br />

_ ui, Cveni zaliko xar?<br />

gaxarebuli Sescinis skleroziani, _ rogora xar, dedaCemisa<br />

xom araferi ici, rodis apirebs Camosvlas? (deda<br />

rom moukvda, aRar axsovs).<br />

_ Cven, qalbatono, sinaTlis ambavze varT mosuli, _<br />

Zalian seriozuli toniT acxadebs RaJRaJa inkasatori.<br />

rZalma skami gamouwia, inkasatori pirquSi saxiT dajda da<br />

gaprialebul magidaze didi davTari dado. gadaSala es dav-<br />

Tari, gvari moZebna da galeuls daavala _ midi, naxe soCiki!<br />

RaJRaJam nakarnaxebi cifrebi Caiwera. miumata, gamoaklo,<br />

oTx klasSi naswavli ariTmetika srulad gamoiyena da<br />

bolos qalebs gamoucxada:<br />

161


_ 472 lari gaqvT gadasaxdeli.<br />

_ rao?! _ gagiJda rZali, _ aTasSi erTxel modis<br />

sinaTle, macivari gadamwvaria, televizori gadamwvaria,<br />

xandaxan kerasinkaze vTbebiT da mainc 472 laria gadasaxdeli?<br />

_ asea da ra Cemi bralia?<br />

simtkices ar kargavs inkasatori, _ Tu gadaixdiT, gadaixdiT,<br />

arada, gadagcemT kompiuters da mere aRaraferi<br />

geSvelebaT.<br />

kompiuteris xsenebaze sikvdilmisjilebiviT Semodian<br />

oTaxSi mama-Svili, paltoebsa da yurebian qudebSi Cacmul-daxurulebi.<br />

_ am binas Tu gavyidiT, Torem Cven magdeni fulis gadamxdelebi<br />

ara varT, _ gabeda xmis amoReba axalgazrda<br />

kacma.<br />

_ ver gayidiT! _ mkacrad ambobs RaJRaJa. _ saxelmwifos<br />

vals Tu ar gaistumrebT, binis gayidvis uflebac ara<br />

gaqvT.<br />

_ ra vqnaT, aba, meti gasayidi araferi gvaqvs. _ akrusunda<br />

ojaxis ufrosi.<br />

RaJRaJac yuradRebiT aTvalierebs oTaxs: Zveli servandi,<br />

ubralo minis WiqebiT gamotenili, ori Tavmosawonebeli<br />

naCuqari yanwi, romlebic didi xania Rvinis magivrad<br />

mtvriT ivseba...<br />

_ gana ver vatyob, ra SeZlebis ojaxi gaqvT. mec minda<br />

angariSi gagiwioT, magram ra vqna... _ lbeba inkasatori.<br />

TiTqos maSveli Toki gadaugdeso, ise ucbad CaeWidnen<br />

ojaxis wevrebi am darbilebul tons. yvela erTad exveweba:<br />

`Seni Wirime, angariSi gagviwie, iqneb rame gviSvelo!~<br />

RaJRaJa galeuls Tavis aqneviT raRacas aniSnebs, isic<br />

saswrafod midis mricxvelTan da raRacas Cxirkedelaobs.<br />

keTili inkasatori bolo sityvas ambobs:<br />

_ samocdaaT lars Cven gadagvixdiT xelze, Svid lars<br />

sadac aqamde ixdidiT, iq gadaixdiT, ai, qviTari! Tu vinmem<br />

rame giTxraT, TqviT, aq ar vcxovrobdiT, sofelSi viyaviT-<br />

Tqo wasuli. riskze mivdivar, magram ra vqna, mecodebiT.<br />

samocdaaT larzec yoymanoben kacebi. rZali Zalis-ZaliT<br />

mezobelTan gzavnis mamamTils sasesxeblad.<br />

162


madloba RmerTs, zogjer krosvordic gamoadgeba kacs.<br />

bazrobis direqtoris mama bolo xanebSi krosvordis siyvaruliT<br />

Zalian dauaxlovda sawyal mezobels. erTad<br />

xsnian superkrosvordebs, kaifvordebs, gvelvordebs,<br />

Radavvordebs da vin icis, kidev ramdennair eSmakvordebs.<br />

dabrunebis imedi ara aqvs, magram partnioris dakargvis<br />

SiSiT, bazrobis direqtoris mama sesxs iZleva.~ (`tfilisis<br />

uwyebanis~ informacia).<br />

ra Tqma unda, dakvirvebuli da kritikulad ganwyobili<br />

kaci giorgi pataSuris am naSromSi stilistur lafsusebsac<br />

aRmoaCens, magram gaiTvaliswineT, rom avtorma universitetSi<br />

mxolod sami semestri iswavla!<br />

am patara publicistur narkvevSi vxedavT erT tipiur<br />

Raribul ojaxs, arcTu mebrZol adamianebs. isini, rogorc<br />

wesi, erTguli da muyaiTi TanamSromlebi arian da Tavis<br />

saqmes patiosnad, uxmaurod akeTeben. axla umuSevrad da<br />

mxolod RvTis wyalobis imedad darCenilan. TaRliTi<br />

inkasatorebi xedaven am xalxis gaWirvebas, `kai biWebis~<br />

rolsac TamaSoben da sakuTari jibis sasargeblod maqsimalurs<br />

aRweven. sabolood, yvela kmayofilia mkiTxvelis<br />

garda _ bevrma maTganma xom aq sakuTari ojaxuri tragedia<br />

dainaxa da tkivili gauaxlda.<br />

avtoris mizani miRweulia. mas surda CvenTvis, mkiTxvel-<br />

Ta auditoriisTvis sakuTari Tavi daenaxvebina da es SeZlo<br />

kidec. erTi SexedviT, _ Zalian ubralod. magram imasac nu<br />

daiviwyebT, rom genialoba swored ubraloebaSia.<br />

statia<br />

es aris publicisturi Jurnalistikis yvelaze<br />

gavrcelebuli forma, Sesabamisad _ yvelaze rTulic.<br />

1990 wlis zafxulSi gazeT `7 dRis~ redaqtorma vaxtang<br />

abaSiZem SemomTavaza, damewera publicisturi statia<br />

kanonmdeblobaSi sikvdiliT dasjis muxlis arsebobis<br />

mizanSewonilobaze. mokled, sikvdiliT dasjis absurdulobasa<br />

da antisazogadoebriv xasiaTze. SemomTavazameTqi,<br />

SemTxveviT ar wamomcdenia _ arc erT redaqtors<br />

163


arasodes mouva TavSi TanamSromels publicisturi naSromis<br />

dawera daavalos. amgvari davalebebi, saerTod, bunebaSi<br />

ar arsebobs da Tqvenc nu SegeSindebaT, rom odesme<br />

vinme aseT davalebas mogcemT. iqneb gTxovon, SegTavazon,<br />

mxolod im SemTxvevaSi, Tu Tqven manamde publicisturi<br />

`raRac-raRaceebi~ gikeTebiaT.<br />

vato abaSiZis winadadeba, marTalia, rTuli Sesasrulebeli,<br />

magram Zalian mniSvnelovani iyo da miviRe kidec. daviwye<br />

istoriiT. Seviswavle ruseTis imperiis, sabWoTa kavSirisa<br />

da saqarTvelos statistika (razec xeli mimiwvda,<br />

ra Tqma unda), vesaubre uamrav adamians. Cemda gasaocrad,<br />

imdroindeli qarTuli inteligenciis warmomadgenelTa<br />

udidesi umravlesoba sikvdiliT dasjis momxre aRmoCnda.<br />

rac mTavaria, sxvanairad verc warmoedginaT.<br />

ukve vicodi, rac unda damewera, magram saWiro iyo<br />

kidev raRac, rac yvelafers Tavis adgils miuCenda. isic<br />

male gamoCnda: 78 qalbatonis xelmowerili oficialuri<br />

gancxadeba erTi kai Tbiliseli biWis mkvlelobaSi eWvmitanilis<br />

sikvdiliT dasjis kategoriuli moTxovniT. es<br />

iyo Semzaravi dokumenti! Tumca, maSindeli prokuraturisTvis<br />

es iyo seriozuli argumenti kanonmdeblobaSi<br />

sikvdiliT dasjis muxlis SesanarCuneblad. xumroba ar<br />

gegonoT, _ xalxi iTxovs gansasjelis sikvdiliT dasjas<br />

da es `xalxi~ aris 78 qarTveli qalbatoni _ mosiyvarule<br />

deda da bebia, saTno meuRle da ojaxis dedaboZi!<br />

male `7 dReSi~ es statia gamoqveynda:<br />

jvars acuT ege!..<br />

...nurafers vityviT omebsa da revoluciebze, roca kacis<br />

kvlisTvis aqezeben da ajildoeben adamianebs.<br />

imazec nurafers vityviT, aqvs Tu ara adamians iseTi<br />

kanonis SemoRebis ufleba, romelic mas sxva adamianis sicocxlis<br />

xelyofis uflebas aniWebs.<br />

modi, imaze vimsjeloT, ras aZlevs sazogadoebas<br />

amgvari kanonis arseboba. ratom, risTvis unda arsebobdes<br />

igi. davuSvaT, rom sikvdiliT dasja arsebobs sxvaTa<br />

164


dasaSineblad, rom sxvam aRar gaimeoros erTis mier Cadenili<br />

codva.<br />

Tu marTlac sxvaTa SesaSineblad arsebobs, ratom vambobT<br />

ase mokrZalebiT: `1984 wlis sam oqtombers, saRamos<br />

16 saaTze ganaCeni moyvanilia sisruleSi~. da ratom ar vyviriT<br />

qveynierebis gasagonad: `hei, Tqven, mkvlelebo, ya-<br />

CaRebo, mZarcvelebo, mflangvelebo da samSoblos moRalateno!<br />

guSin, dilis sam saaTze sikvdiliT dasajes erTi<br />

TqvenisTana avazaki. ganaCenis Semdeg igi 28 Tvis ganmavlobaSi<br />

ijda sikvdilmisjilTa sakanSi, yovel gafaCunebaze<br />

tanSi zaravda, yvelgan jalaTi elandeboda. zezeurad<br />

Camoxma da dailia. goneba dauClungda _ mxolod sikvdilze<br />

fiqrobda. bolos `centridan~ Camovida kaci, romelic<br />

zustad urtyams mizanSi (es samizne cocxali adamianis gulia).<br />

waikiTxa sikvdilmisjilis saqme, mere ki msxverplis<br />

naxva moisurva.<br />

kargad mismineT, ra moxda Semdeg: Tqvennair avazaks<br />

sakanSi eaxla axalgazrda, cisferTvaleba da funCulaxelebiani<br />

kaci. gauRima, gaesaubra. uTxra, rom `centridan~<br />

specialurad gamogzavnes. masTan saubari surs da amitom<br />

ufro Sesaferis adgilas wayolas sTxovs. daimedebuli<br />

avazaki endo, Sehyva oTaxSi, Semobrunda da swored am dros<br />

`stumarma~ Sig gulSi daaxala tyvia...~<br />

ara, ase ar vambobT, radgan civilizebul samyaroSi<br />

ase ar aris miRebuli. vambobT: `miesaja sasjelis gansakuTrebuli<br />

zoma...~ `ganaCeni aRsrulebulia~.<br />

Tu sxvaTa SesaSineblad vsjiT, maSin ratom daviviwyeT<br />

sajarod CamoxrCobis, daxvretis, Tavis mokveTis, Tu Zelze<br />

gasmis praqtika?!<br />

revoluciis didma beladma leninma Seqmna totaluri<br />

daSinebis instrumenti, romelmac fizikurad gaanadgura<br />

asi aTasobiT, milionobiT adamiani. ideur mowinaaRmdege-<br />

Ta garda xvretdnen qurdebs, spekulantebs, meZavebs.<br />

da mainc, sabWoTa kavSirSi bolo samocdaaTi wlis ganmavlobaSi<br />

arnaxuli tempiT ganviTarda qurdobac, spekulaciac,<br />

prostituciac.<br />

165


sazareli statistika<br />

ruseTis uzarmazar imperiaSi, romelic arasodes yofila<br />

humanizmisa da demokratiis akvani, bunebrivia, moqmedebda<br />

sikvdiliT dasjis kanoni. mas iyenebdnen kidec.<br />

Cven, sabWoTa adamianebs, bevri ram gagvigonia mefis ruse-<br />

Tis kanonebis sisastikeze. albaT, asec iyo.<br />

im cifrebis sizusteze, romlebsac axla gagacnobT,<br />

pasuxismgeblobas ver vikisreb. isini aRebulia 1989 wels<br />

moskovSi gamomcemloba `iuridiCeskaia literaturas~<br />

mier gamocemuli wignidan `sikvdiliT dasja: momxreni da<br />

mowinaaRmdegeni~.<br />

1826 wlidan 1906 wlamde, mTeli oTxmoci wlis ganmavlobaSi<br />

ruseTis imperiis sasamarTloebma sikvdili sul<br />

616 adamians miusajes. vimeoreb, oTxmoci wlis ganmavlobaSi<br />

sasjelis umaRlesi zoma miesaja eqvsas Teqvsmet<br />

adamians. maT Soris iyo 39 dekabristi da 252 poloneTis<br />

ajanyebis monawile.<br />

sabolood, sikvdiliT dasajes oTxi dekabristi,<br />

xolo Tavisi sisastikiT ganTqmulma ruseTis Jandarmeriam<br />

poloneTis ajanyebis vercerTi monawilis moZebna<br />

ver moaxerxa! im oTxmoci wlis ganmavlobaSi kidev<br />

156 sikvdilmisjils Seucvales sasjeli, ver moZebnes<br />

kidev 28 kaci. sabolood, sikvdiliT daisaja sul 180<br />

kaci. 180 kaci 80 weliwadSi!<br />

ver getyviT, didia Tu mcire es cifri. mxolod SegaxsenebT,<br />

rom sabWoTa istoriulma mecnierebam jerjerobiT<br />

ver SeZlo daedgina, ramdeni milioni adamiani daixvrita<br />

sabWoTa xelisuflebis samocdaaTwliani istoriis<br />

ganmavlobaSi.<br />

sxvaTa Soris, ruseTis imperiaSi im wlebSi saxelmwifo<br />

qonebis datacebisTvis, saerTod, sameurneo danaSaulisTvis<br />

sikvdili arc erTi adamianisTvis ar miusjiaT.<br />

statistikuri monacemebi, romlebsac axla mogawvdiT,<br />

savsebiT saimedoa, magram, gasagebi mizezebis gamo, ver<br />

gavTqvam mis wyaros (axla, ra Tqma unda, informaciis wyaros<br />

dasaxeleba SeiZleba: es gaxldaT saqarTvelos gen-<br />

166


eraluri prokuroris maSindeli moadgile, SemdegSi<br />

parlamentis wevri da iusticiis ministri, sikvdiliT<br />

dasjis erT-erTi yvelaze Tavgamodebuli mowinaaRmdege<br />

roland giligaSvili. T. q.).<br />

maS ase, 1971 wlis pirveli ianvridan, 1990 wlis pirvel<br />

ianvramde, mxolod oci wlis ganmavlobaSi, mxolod saqarTveloSi<br />

sasjelis gansakuTrebuli zoma _ sikvdili _<br />

gadauwyvites 250 kacs. aqedan xuTi gardaicvala, an Tavi<br />

moikla; 50 Seiwyales, 195 daxvrites.<br />

ruseTis uzarmazar imperiaSi (sadac saqarTveloc Sedioda)<br />

oTxmoci wlis ganmavlobaSi sikvdiliT dasajes as<br />

oTxmoci kaci, patara saqarTveloSi oci wlis ganmavloba-<br />

Si _ 195!<br />

ruseTis imperiaSi sameurneo danaSaulisTvis oTxmoci<br />

wlis manZilze arc erTi kacisTvis ar miusjiaT `gansakuTrebuli<br />

zoma~, saqarTveloSi _ oc weliwadSi am danaSaulisTvis<br />

daxvreta miusajes Tormet kacs! aqedan mxolod<br />

erTi Seiwyales, erTi gardaicvala, aTi kaci daxvrites!<br />

erT ramesac miaqcieT yuradReba: sameurneo danaSaulisTvis<br />

pirveli sasikvdilo ganaCeni gamotanilia 1971<br />

wels (msjavrdebuli Seiwyales); meore _ zustad aTi wlis<br />

Semdeg: samagaliTod daisajnen iuza kobaxiZe da aleqsandre<br />

ziraqaZe (misi daxvreta ver moaxerxes, radgan, oficialuri<br />

cnobiT, gardaicvala cixeSi, filtvebis kiboTi,<br />

1981 wlis 15 noembers). momdevno wels sameurneo dana-<br />

SaulisTvis sikvdiliT dasajes ukve oTxi kaci: ambrosi<br />

gergedava, mitrofane kelenjeriZe, rezo msxvilaZe,<br />

mixeil CumouriZe. xuTi kaci daisaja 1983 wels _ vaxtang<br />

baxturiZe, valeri krutini, Tengiz mavzaraSvili, uSangi<br />

kereseliZe, giorgi saakaZe. amis Semdeg sameurneo dana-<br />

SaulisTvis sikvdiliT aRaravin dausjiaT, Tumca, bevris<br />

sicocxle ekida bewvze.<br />

da kidev erTi informacia: 1988 wlis zafxulSi saqarTvelos<br />

cixeebSi sikvdiliT dasjas eloda 19 kaci.<br />

...roca arsebobs kanoni sikvdiliT dasjis Sesaxeb, mudam<br />

arsebobs safrTxe, rom amas Segnebulad Tu uneblied<br />

167


gamoiyeneben udanaSaulo adamianis mimarTac. mere mas Sei-<br />

Zleba daarqvan `sasamarTlo Secdoma~, `samwuxaro gaugebroba~,<br />

usamarTlod dasjilic gaamarTlon, magram es bevri<br />

veraferi nugeSia.<br />

saqarTveloSi rom moewyos referendumi sikvdiliT<br />

dasjis Sesaxeb, saeWvoa, umravlesobam mis gauqmebas dau-<br />

Wiros mxari, radgan dRes ver vxedavT borotebasTan<br />

brZolis sxva realur gzas, dakanonebuli Zaladobis garda.<br />

da, mainc, Tu odesme aseTi dRe dadga, sanam sakuTari<br />

xeliT sakuTar Tavs ganaCens gamovutandeT, kidev erTxel<br />

davfiqrdeT, gavixsenoT, ramdeni udanaSaulo adamianis<br />

sicocxle Seiwira `kanonierma mkvlelobebma~, RmerTic<br />

gavixsenoT, romelic RaRadebs _ `ara kac hkla!~ (`7 dRis~<br />

informacia).<br />

am publicisturi statiis gamoqveyneba saqarTvelosTvis<br />

Zalian mZime, sayovelTao eiforiis periods daemTxva.<br />

es is droa, roca qarTuli sazogadoeba mTvralia `mopovebuli~<br />

saxelmwifoebrivi damoukideblobiT, mzadaa, mis<br />

SesanarCuneblad sisxlis ukanasknel wveTamde ibrZolos,<br />

balaxi Wamos, mokvdes kidec, magram mters araferi dauTmos.<br />

es aris periodi, roca sikvdilze iolad laparakoben.<br />

sazogadoebis reaqciac Sesabamisi iyo _ asidan 95 mlan-<br />

ZRavda, an ar iziarebda Cems (anu _ redaqciis) mosazrebebs,<br />

5 aRfrTovanebuli iyo. TandaTan es proporcia sikvdiliT<br />

dasjis gauqmebis momxreTa sasargeblod icvleboda.<br />

Tu SeiZleba cotas mec wavitrabaxeb: es iyo erT-erTi<br />

pirveli publicisturi statia sikvdiliT dasjis gauqmebis<br />

moTxovniT. SemdegSi mec, bevrma sxvamac am Temaze<br />

sakmaod bevri viSromeT da meamayeba, rom sabolood saRma<br />

azrma gaimarjva _ saqarTvelos parlamentma sikvdiliT<br />

dasja gaauqma da amaSi Cveni, Jurnalistebis mokrZalebuli<br />

wvlilicaa.<br />

parlamentsac, prezidentsac, presasac, yvelas, vinc<br />

mondomebuli iyo am antisazogadoebrivi kanonis gauqmebiT,<br />

didi, Zalian didi brZola dasWirda, ZiriTadad,<br />

adamianis, moqalaqis msoflmxedvelobis Sesacvlelad.<br />

da mainc, mgonia, rom es iyo rTuli da mZime gadasawyveti<br />

168


parlamentis mxridan _ maSin, 90-iani wlebis SuaSi am Temaze<br />

referendumi rom CaetarebinaT, sikvdiliT dasjas<br />

momxreebi mowinaaRmdegeebze xuTjer meti mainc eyoleboda.<br />

miT ufro dasafasebelia xelisuflebis mtkice<br />

politikuri neba da gambedaobac _ igi xom amomrCevelTa<br />

umravlesobis survilis winaaRmdeg wavida. sabolood, am<br />

gadawyvetilebam gaamarTla _ hkiTxeT Tanamedroveebs,<br />

surT Tu ara sikvdiliT dasjis xelaxla SemoReba!<br />

interviu<br />

roca publicistur interviuze vfiqrob, mudam maxsendeba<br />

SesaniSnavi Jurnalisti da moqalaqe nana joxariZe.<br />

mraval sxva sikeTesTan erTad, mas hqonda swored<br />

interviuTi mkiTxvelze emociuri zemoqmedebis araCveulebrivi<br />

niWi. Zalian Znelia vinmes aswavlo, ise daawyos<br />

Tundac romelime genialuri azri, rom man msmenelze an<br />

mkiTxvelze emociurad imoqmedos. publicisturi interviu,<br />

Sesrulebis TvalsazrisiT, uaRresad rTulia. Tumca,<br />

amis erTi SesaniSnavi nimuSi ukve vnaxeT (iamze asaniSvilis<br />

`guram doCanaSvilis cxovrebis proza~). axla nana joxariZis<br />

interviuc vnaxoT:<br />

verisubani. yofili javaxiSvilis quCa. patara, Zalian<br />

myudro, zRapridan gadmoxatuli wiTelkramitiani saxli.<br />

monawileni: meuRle _ neli meliqiZe<br />

Svilebi _ liziko, gigilo, aCiko<br />

SviliSvilebi _ salome, elene, giorgi<br />

rZali _ irina kalandaZe<br />

siZe _ giorgi baxtaZe<br />

mTxrobeli<br />

vestibiulSi avTo varazis naxati kidia _ axalgazrda<br />

kacis portreti. es Cveni gmiria. maTTvis, vinc Soriaxlo an<br />

mxolod kabinetebidan icnobs, naxatze ucxo kacia: varazs<br />

yuradReba ar miuqcevia imisTvis, rac yvelas dasanaxad<br />

zedapirze devs...<br />

169


liziko<br />

or weliwadSi momikvda deda, mama, bebia, babua. megona,<br />

sul marto davrCi. xom iciT, aseT dros yovelTvis gamoCndebian<br />

xolme naTesavebi, vinc daoblebuli bavSvis aRzrdas<br />

ikisreben. maSinac ase iyo. magram aCikos arc dauSvia,<br />

rom SeiZleboda, vinme sxvas waveyvane.<br />

ra Tqma unda, bednieri viqnebodi, mSoblebi rom myoloda,<br />

magram me axlac Zalian bednieri var... is, rac neli mamidam<br />

da aCikom gamikeTes... ar vici, albaT, sxvas aravis See-<br />

Zlo gaekeTebina... aCiko ise mefereboda, ise manebivrebda...<br />

es yvelaferi TiTqos imitom iyo ase, rom me erTaderTi<br />

gogo viyavi ojaxSi...<br />

maxsovs, roca aCiko televiziis Tavmjdomared daniSnes,<br />

Cven wyneTSi viyaviT da televizoriT movismineT es<br />

ambavi. roca ojaxur mdgomareobaze Tqves, gamoacxades,<br />

ori Svili hyavso. imave wuTSi dareka telefonma. aCiko<br />

saSinlad aRelvebuli iyo. gviTxra, televizori ar gamorToT,<br />

usmineTo. zustad xuT wuTSi Secdoma gaaswores<br />

_ ori ki ara, sami Svili hyavso.<br />

mTxrobeli<br />

nelim karamde gamomacila. avTo varazis naxatisken<br />

gameqca Tvali.<br />

_ TiTqos ar hgavs, ara? _ mkiTxa Tu ise, TavisTvis Tqva<br />

da iqve daamata: _ bevri marTla ver cnobs. avTom naWuWi<br />

Semoacala, kunTebi, uxeSi, xandaxan mrisxane gamoxedva...<br />

datova mxolod is, rac CemTvis ase nacnobia _ bavSvis gulubryviloba<br />

da daujereblobamde saTuTi, xeliT Sexebis<br />

rom SegeSindeba, zustad iseTi suli.<br />

farda (`dronis~ informacia).<br />

ra Tqma unda, SeamCnieT, rom nana joxariZis es naSromi,<br />

cota ar iyos, ucnauri formisaa. geTanxmebiT, igi marTlac<br />

ar aris is, rasac uyoymanod davarqmevdiT narkvevs,<br />

Canaxats, dialogs, monologs an sxva rames. da mainc, es<br />

aris interviu, kidev ufro zustad, publicisturi interviu,<br />

romlis mizania, mkiTxvels misTvis ucnobi kuTxidan<br />

170


daanaxos saintereso pirovnebis Sinagani samyaro. is, risi<br />

danaxvac, Cveulebriv, Zalian Zneli, TiTqmis SeuZlebelia.<br />

Jurnalistis xelovnebac is aris, rom man mkiTxvelTa<br />

Tvalwin warmoadgina kaci Tavisi RirsebebiT da adamianuri<br />

sisusteebiTac. am naSromis wakiTxvis Semdeg giCndebaT<br />

survili, rogorme swored mis gmirs daukavSiroT Tqveni<br />

bedi, magaliTad, xma misceT saparlamento arCevnebisas.<br />

Jurnalistis Canafiqric es iyo.<br />

polemikuri publicistika<br />

rogorc adre bevrjer vTqvi, nebismieri Janris publicistur<br />

naSroms mxolod maSin aqvs fasi da mniSvneloba,<br />

Tu igi Seexeba konkretul saqmes (ambavs, faqts, movlenas...)<br />

da aqvs konkretuli misamarTi. Tanac, es `konkretuli<br />

saqme~ da `konkretuli misamarTi~ saintereso<br />

da mtkivneuli unda iyos sazogadoebis erTi romelime<br />

fenisTvis mainc. magaliTad, literaturuli wreebisTvis<br />

sainteresoa romelime mwerlis Semoqmedebaze an calkeul<br />

nawarmoebze gamarTuli polemika. xolo Tu es Seexeba,<br />

vTqvaT, gadasaxadebs, maSin dainteresebulTa wre ganuzomlad<br />

izrdeba. ra Tqma unda, gaaCnia Sesrulebis dones.<br />

ufro zustad, Janris popularobas swored Sesrulebis<br />

done gansazRvravs. rogorc Jurnalisturi moRvaweobis<br />

bevr sxva sferoSi, aqac didia `gadamlaSebis~ safrTxe _<br />

Tqven fiqrobT, rom mocemuli Tema Zalianac sainteresoa,<br />

magram am dros mkiTxveli, anu Tqveni produqciis uSualo<br />

`momxmarebeli~, SesaZloa, ase sulac ar fiqrobdes.<br />

amocana kidev ufro rTuldeba imiT, rom polemikaSi,<br />

SesaZloa, mravalma adamianma miiRos monawileoba, maTgan<br />

ki publicistis niWi da SesaZlebloba bevrs ar hqondes, an<br />

uaresi _ polemika, saerTod, usagno da umizno aRmoCndes.<br />

samwuxarod, aseTi magaliTebic mravlad gvaqvs.<br />

gTavazobT gazeT `tfilisis uwyebanSi~ gamoqveynebul<br />

or naSroms. ver vityvi, rom es nimuSebi saukeTesoa am<br />

JanrSi, magram, vfiqrob, maT gaaCnia yvela is niSani, rac<br />

unda gaaCndes am Janris nawarmoebs.<br />

171


gazeT `tfilisis uwyebanis~ redaqcias<br />

Tqveni gazeTis 1997 wlis 15 ianvris #2 (13-Si) gamoqveynebuli<br />

werilebis dastaze (`videopatruli 02, anu<br />

`Приглашение на Казнь~, `serJantma Tqva~ da `Saro saidan<br />

modixar~) lapidaruli pasuxis gacema ubralod SeuZlebelia,<br />

radgan miTiTebul werilebSi braldebaTa imgvari<br />

korianteli dgas, rom gazeTs aSkarad `jvarosnuli<br />

laSqroba~ aqvs gamocxadebuli Tbilisis sagzao policiis<br />

samsaxuris winaaRmdeg. `mamxilebeli~ faqtebis mxatvruli<br />

abstragirebis ususuri mcdeloba, araprofesiuli<br />

Jurnalisturi gamokvleva da analizi am `nacodvilarTa~<br />

gadakiTxvisTanave giqmnis imis STabeWdilebas, rom maTi<br />

avtorebi (SeiZleba `avtoric~) wesrigs danatrebuli<br />

pirovneba ki ar gaxlavT, aramed boRmiT gulgasiebuli is<br />

mZRolebi arian, romelTac sagzao policielebma moZraobis<br />

wesebis darRveva ar apaties da marTvis ufleba CamoarTves.<br />

Cven, ra Tqma unda, ar gamovricxavT, rom Tbilisis<br />

sagzao policiis mravalaskacian koleqtivSi marTlac<br />

erios uRirsi, gamomZalveli muSaki, magram es aravis<br />

aZlevs uflebas lafSi amoTxvaros mTeli samsaxuri, romelic<br />

Zalas ar iSurebs qalaqSi saTanado wesrigis dasamyareblad,<br />

arc Tu iSviaTad ebmeba uTanasworo brZolaSi<br />

SeiaraRebuli banditebis winaaRmdeg da aseve iSviaTad<br />

gamodis am brZolidan udanakargod.<br />

rac Seexeba baton Teimuraz qoriZis werils `serJantma<br />

Tqva~, misi Sinaarsidan adamiani ver daadgens, romel<br />

Janrs ekuTvnis igi _ moTxrobaa Tu feletoni. miuxedavad<br />

amisa, Cven kategoriulad moviTxovT, rom batonma Teimuraz<br />

qoriZem daakonkretos anonimi serJantis vinaoba.<br />

es aucilebelia serJant `graklelis~ mier wamoyenebul<br />

braldebaTa gamosakvlevad, raTa pasuxisgebaSi iqnan micemuli<br />

is pirebi, vinc mas samuSaoSi miRebisaTvis gamosZales<br />

1.000 dolari, da axlac agrZeleben fulis gamoZalvas.<br />

winaaRmdeg SemTxvevaSi, valdebulic ki varT mivmarToT<br />

sasamarTlos da moviTxovoT moraluri satisfaqcia im<br />

daumsaxurebeli SeuracxyofisaTvis, rac Tqvenma gazeTma<br />

miTiTebuli paskvilebiT mogvayena. aqve aRvniSnav, rom me,<br />

172


ogorc Tbilisis sagzao policiis samsaxuris erT-erTi<br />

xelmZRvaneli, sruli xelSeuxeblobis garantias vaZlev<br />

`serJant graklels~, Tu mis mier wamoyenebuli braldebebis<br />

Tundac erTi faqti dadasturdeba.<br />

pativiscemiT,<br />

q. Tbilisis sagzao policiis samsaxuris ufrosis<br />

moadgile, policiis vice-polkovniki...<br />

maS ase _ dueli!<br />

ra iaraRs mTavazobT, batono vice-polkovniko?<br />

...radgan aseTi risxva davimsaxure, etyoba, saTqmeli<br />

kargad ver vTqvi. axla ufro gasagebad vityvi: sagzao<br />

policiis im TanamSromlebiT Tu vimsjelebT, vinc uSualod<br />

quCaSi dgas, am samsaxurSi katastrofuli viTarebaa<br />

Seqmnili _ uklebliv yvela sagzao policieli aris<br />

gamomZalveli. sagzao moZraobis wesis dacva aravis ar<br />

ainteresebs. piriqiT, TiTqmis yvela dainteresebulia,<br />

rac SeiZleba meti darRvevisa da damrRvevis arsebobiT.<br />

imasac mogaxsenebT, rom amaSi yvelaze nakleb damnaSave<br />

swored policiis TanamSromelia. vidre igi sakuTari xelfasiT<br />

ojaxis Senaxvas ver SeZlebs, araferi gamoswordeba.<br />

sxva sityvebiT, policieli iZulebulia akeTos is, rasac<br />

akeTebs.<br />

modi, erToblivad, policiis TanamSromlebis monawileobiT,<br />

saqarTvelos nebismier kuTxeSi CavataroT moqalaqeebis<br />

gamokiTxva: _ aris Tu ara sagzao policieli gamomZalveli?<br />

Tu gamokiTxulTa xuTi procenti uaryofiT<br />

pasuxs gagvcems, sasamarTlom romc ar momisajos, saku-<br />

Tari surviliT movixdi sisxlis samarTlis kodeqsiT gaTvaliswinebul<br />

sasjels sajaro ciliswamebisa da SeuracxyofisTvis.<br />

Zlier meeWveba, batonma vice-polkovnikma da sagzao<br />

policiis samsaxuris sxva xelmZRvanelebma Cemze ukeT ar<br />

icodnen, rogor iqcevian maTi TanamSromlebi.<br />

sxvaTa Soris, banditebTan uTanasworo brZola ar gaxlavT<br />

sagzao policiis prerogativa, amisTvis sxva samsaxurebi<br />

arsebobs.<br />

173


ac Seexeba Jurnalisturi Janrebis dadgenas, arc es<br />

Sedis sagzao policiis uSualo movaleobaSi. saerTod,<br />

romelime nawarmoebis romelime JanrisTvis mikuTvneba<br />

umaduri da sarisko saqmea.<br />

samwuxarod, ver Sevasruleb batoni vice-polkovnikis<br />

kategoriul moTxovnas serJant graklelis vinaobis dakonkretebis<br />

Taobaze.<br />

Tu Cemi amgvari pasuxi ar dagakmayofilebT, mimarTeT<br />

sasamarTlos, romelsac agreTve ar gavumxel serJantis<br />

vinaobas. me amis iuridiuli ufleba maqvs.<br />

axla oriode uwyinari SeniSvna, romlebic policiis samsaxurebis<br />

zogierT xelmZRvanels uTuod gamoadgeba momavali<br />

pasuxis daweris dros. samecniero termini `lapidaruli~<br />

niSnavs ukiduresad lakoniurs, mokles da ixmareba<br />

Zvel (romaul) Zeglebze gakeTebuli warwerebis dasaxasiaTeblad.<br />

`lapidaruli pasuxi~ _ uxerxuli gamoTqmaa.<br />

termini `satisfaqcia~ niSnavs Seuracxyofilis mier<br />

Seuracxmyofelis orTabrZolaSi, duelSi gamowvevis<br />

moTxovnis dakmayofilebas. dueli, CvenTan, marTalia, kanoniT<br />

akrZalulia, magram Tu batoni vice-polkovniki amas<br />

kategoriulad moiTxovs, daveTanxmebi. iaraRis SerCevac<br />

misTvis mimindvia.<br />

batono vice-polkovniko, Cemi mokrZalebuli Txovnaa,<br />

SeZlebisdagvarad eridoT rTuli (miT ufro, ucnobi) mecnieruli<br />

terminologiis gamoyenebas. saliteraturo qar-<br />

Tul enaze, madloba RmerTs, yvelanairi azris gamoTqma<br />

SeiZleba (`tfilisis uwyebanis~ informacia).<br />

waikiTxeT? _ maSin uTuod dagrCebodaT ukmayofilebis<br />

grZnoba imis gamo, rom sagzao policiis warmomadgenlisTvis<br />

gacilebiT ufro mkvaxe pasuxis gacema SeiZleboda. magram<br />

aq aris erTi uxerxuloba, ramac Jurnalisti aiZula<br />

ufro TavSekavebuli yofiliyo.<br />

yvela profesionali Jurnalisti advilad dainaxavda,<br />

rom werili, romelsac vice-polkovniki awers xels, ar<br />

aris uSualod misi dawerili da, bunebrivia, avtoris argumentacia<br />

ver scdeba fuWi maRalfardovnebis sazRvrebs.<br />

mokled, redaqciisadmi gagzavnili werili, faqtobrivad,<br />

anonimuri da amitom gulgrilad Sesrulebulia _ ro-<br />

174


gorc wesi, policiis Cinebi ase ar iqcevian. maT SeiZleba<br />

blomad stilisturi, orTografiuli da gramatikuli<br />

Secdomebi mouvideT, magram gulwrfelad weren. marTalia,<br />

Tema marTlac saWirborotoa, magram anonim avtor-<br />

Tan kamaTi uRirsi saqcielia. Jurnalisti grZnobs Tavis<br />

did upiratesobas da savsebiT samarTlianad ar amwvavebs<br />

viTarebas.<br />

amas, sxvaTa Soris, mixvda adresatic. mas arc dueli<br />

mouTxovia da aRarc kamaTi gaugrZelebia. mivagoT keisars<br />

keisrisa _ igi Rirseuli oponenti aRmoCnda. aqve imasac<br />

davamateb, rom publicisturi polemikis mizani ar aris<br />

sisxlis ukanasknel wveTamde brZola da gamarjvebulis<br />

ueWveli gamovlena. polemika maSin unda Sewydes,<br />

roca Tqven (Jurnalists) SesamCnevi upiratesoba gaqvT,<br />

xolo Tu grZnobT, rom cdebiT, saswrafod moixadeT<br />

bodiSi da amiT daamTavreT. bodiSis moxdac Rirseuli<br />

saqcielia.<br />

publicisturi informacia. es aris raime mniSvnelovani<br />

informacia mokle komentariT. oRond, Tu am informaciis<br />

publicistur Janrze mikuTvneba gsurT, igi marTlac rezonansuli<br />

unda iyos. avtorma unda SeZlos informaciis<br />

iseTi formiT miwodeba, rom mkiTxveli daainteresos.<br />

publicisturi informaciisTvis damaxasiaTebelia ukiduresi<br />

lakoniuroba. SedarebiT meti adgili unda daeTmos<br />

komentars, TviT faqtisTvis e.w. `sazogadoebrivi JReradobis~<br />

miniWebis mizniT.<br />

informacia, romelic ukve msofliom icis<br />

20 maiss, daaxloebiT dRis Tormetis naxevarze, jerjerobiT<br />

daudgenelma borotmoqmedebma cxinvali-javis<br />

gzaze, sofel kexvTan cecxli gauxsnes avtomanqanebs,<br />

romlebSic osi erovnebis moqalaqeebi, ZiriTadad, qalebi<br />

da baSvebi isxdnen.<br />

Sedegi Semzaravia _ oficialuri monacemebiT, daiRupa<br />

32 adamiani. arian mZimed daWrilebi (ruseTis televiziis<br />

cnobiT, daiRupa 50 adamiani).<br />

unda vaRiaroT: is, rac 20 maiss moxda, moulodneli ar<br />

175


yofila. igi aris Sedegi bolo wlebSi saqarTveloSi mimdinare<br />

yovlad ugunuri nacionalisturi politikisa.<br />

gavixsenoT, ra jiutad, xelaRebiT iqmneboda mtris, moRalatis,<br />

agentis xati; ra gulgrilobiT lanZRavdnen, lafs<br />

esrodnen, aviwrovebdnen qarTuli inteligenciis warmomadgenlebs;<br />

ra mondomebiT upirispirebdnen erTmaneTs<br />

sxvadasxva politikuri mrwamsis adamianebs, partiebs, qalaqs<br />

da sofels, mamakacs da qals, dedas da Svils..<br />

ukve ramdeni magaliTi dagvigrovda adamianebiT vaWrobisa!<br />

XX saukunis miwuruls qarTveli kaci adamians itacebs<br />

da fulze hyidis.<br />

amas Cven vakeTebT, qarTvelebi, udidesi da uZvelesi<br />

civilizaciis memkvidre eri.<br />

sxvas nurafers davabralebT _ Cven, qarTvelebi Cveni<br />

xeliT jiuti TavdajerebiT viTxriT samares.<br />

dResac gaismis mowodebebi `sisxlis ukanasknel<br />

wveTamde brZolis~ Sesaxeb. ara, momxvduri mtris winaaRmdeg<br />

ki ara, _ Cvenive jiSis, Cvenive gvaris, Cvenive sisxlis<br />

winaaRmdeg! Turme, SegviZlia, viRacis friad saeWvo politikur<br />

ambiciebs gadavayoloT normaluri adamianisTvis<br />

yvelaze sanukvari da saficari ram _ samSoblo.<br />

roca amdeni uazro SurisZiebis, sisxlis Rvris, adamian-<br />

Ta cocxlad dawvis, Tu msxverplad Sewirvis ambavi gesmis,<br />

uneblied gipyrobs fiqri: Cveni, qarTvelTa adgili aRar<br />

aris Tanamedrove msoflioSi _ Cveni adgili istoriaSia~<br />

(`dronis~ informacia).<br />

es informacia gamoqveynda maSin, roca saqarTveloSi<br />

yovlad gaugonari da qarTuli sinamdvilisTvis sruliad<br />

ucxo qsenofobia mZvinvarebda. bunebrivia, mas umZafresi<br />

reaqcia mohyva, rogorc xelisuflebis, ise oficiozis<br />

mxridan: am informaciis avtori aris qarTveli eris mosisxle<br />

mteri, ruseTis specsamsaxurebis agenti, eris<br />

moRalate, sisxlis samarTlis damnaSave da a.S. polemikaSi<br />

monawileobda masobrivi informaciis uklebliv yvela sa-<br />

Sualeba da sazogadoebis TiTqmis yvela fenis warmomadgeneli<br />

_ e. w. elituri inteligentidan dawyebuli, cxinvaleli<br />

ltolviliTa da romeliRac kolejis moswavliT<br />

damTavrebuli. Cemda gasaocrad, maT Soris aRmoCndnen<br />

176


Cemi kolegebic, is adamianebi, romlebic Zalian kargad<br />

micnobdnen da megobrobdnen kidec CemTan.<br />

informaciis gamoqveynebidan xuTi wlis Semdegac ki,<br />

erT-erTma qarTulma Jurnalma gamoaqveyna vrceli statia,<br />

sadac am publicisturi informaciis avtori moxseniebuli<br />

iyo qveynis damaqcevrad da prezident gamsaxurdias<br />

erT-erT mkvlelad.<br />

mas Semdeg didi dro gavida. qveyana dawynarda da axla im<br />

braldebebis gameoreba TavSi aRaravis mouva. Cemi ganmaqiqebleblic<br />

mixvdnen sakuTar Secdomas da bevrma bodiSic<br />

moixada. asec unda momxdariyo, magram warmoidgineT saku-<br />

Tari Tavi avtoris adgilze.<br />

aseTia cxovreba _ zogjer iqneb daumsaxureblad<br />

gaqon, zogjer, aseve daumsaxureblad glanZRon. Jurnalisti<br />

yvelafrisTvis mzad unda iyos.<br />

publicisturi Canaxati. es aris Canaxatis formis publicisturi<br />

Janris naSromi. amgvari naSromebi, ZiriTadad,<br />

socialur Temebze iqmneba da, rogorc wesi, mkiTxvels<br />

cremls mohgvris xolme. Tu ase ar moxda, publicisturi<br />

Canaxati umizno an cudad Sesrulebuli yofila. Tumca,<br />

waikiTxeT es naSromi da Tavad gansajeT, miaRwia Tu ara avtorma<br />

mizans:<br />

...is iyo gasasvlelisaken gavemarTe, rom vigrZeni, rogor<br />

afaTurebda xels viRaca Cems ukve dacarielebul<br />

jibeSi. xeli xelSi vtace da mivbrundi: sakmaod simpaTiurad<br />

Cacmuli, wvergaparsuli Suaxnis mamakaci sacodavi<br />

gamometyvelebiT miyurebda.<br />

_ ara grcxvenia, jibeSi miZvrebi amxela kaci?<br />

seiris mayureblebi swrafad Sejgufdnen Cvens irgvliv.<br />

_ ra vqna... saxlSi melodebian... ori bavSvi.. _ mZimed,<br />

sveneb-svenebiT amoRerRa.<br />

vigrZeni, simarTles meubneboda.<br />

_ wamodi erTi, maCvene, ra damSeuli bavSvebi gelodebian.<br />

tyuili rom gamodges, Sen Tavs daabrale!<br />

gunebawamxdari dammorCilda da gamomyva. manqanamde<br />

xma ar amouRia. rogorc ki CavsxediT, misamarTi miTxra da<br />

arc mere gaucia xma...<br />

177


vasarTuliani saxlis bolo sarTulze avediT.<br />

gasaRebi gadaatriala da kari SeaRo. SesasvlelSi ori<br />

ususuri arseba idga. araCveulebrivad naTeli da marTali<br />

ori wyvili Tvali momStereboda.<br />

_ mamiko, es kaci Seni amxanagia? _ hkiTxa gogonam, romelic<br />

erTi wliT Tu iqneboda ufrosi Tavis daze.<br />

_ ho, Svilo.<br />

bavSvebi oTaxSi Secvivdnen. mec Sevyevi. standartulad<br />

mowyobili oTaxi: magida, skamebi, taxti, ori savarZeli.<br />

oTaxis kuTxeSi, kedelze, TabaSiris CarCoSi Casmuli<br />

sarke...<br />

erTaderTi, risi naklebobac vigrZeni irgvliv gamefebul<br />

sisufTavesa da siRaribeSi, qalis xeli iyo.<br />

_ Cemi coli (am sityvis gamoTqma Zalian gauWirda)<br />

TurqeTSia, muSaobs, magram jerjerobiT fuls ver gvigzavnis,<br />

_ TiTqos mimixvda azrebs, _ me... me... ra Tqma unda,<br />

ar viqcevi sworad, magram, damijereT, amden maTxovrobas<br />

da valebs veRar avudivar. rogorc gindaT, ise gamigeT,<br />

Tqveni nebaa...<br />

sunTqvaSekrulma Cavirbine kibeebi, avtomanqanidan Cemi<br />

CanTa gamovaTrie da qoSiniT avitane merve sarTulze...<br />

SesasvlelSi rogorc davtove, iseve idgnen.<br />

_ Tovlis babua movida! _ rogorc SemeZlo mxiarulad<br />

vTqvi, CanTa davde da gamovbrundi.<br />

kari nucikom gamiRo, Cemma xuTi wlis gogonam.<br />

_ mama, araferi mogitania? _ gaocebulma mkiTxa.<br />

_ ara, Svilo, dRes Tovlis babua sxvasTan mivida!~<br />

(`tfilisis uwyebanis~ informacia).<br />

avtors surda mkiTxvelisTvis daenaxvebina qveynis socialuri<br />

katastrofa. daukvirdiT `qurdis~ naTqvams: `Cemi<br />

coli (am sityvis gamoTqma Zalian gauWirda) TurqeTSia,<br />

muSaobs, magram, jerjerobiT, fuls ver gvigzavnis~.<br />

Tavad am sityvebis mTqmelisa ar iyos, mec Zalian miWirs,<br />

magram mainc Tqma sjobs: im periodSi, ukiduresi gaWirvebis<br />

gamo qarTveli qalebi marTlac xSirad midiodnen samuSaod<br />

mezobel TurqeTSi. es `samuSao~, ZiriTadad, iyo ZvelmanebiT<br />

vaWroba da... meZavoba. im xandazmuli, simpaTiuri<br />

kacis coli da im `ori ususuri arsebis~ deda cxovrebam<br />

178


aiZula TurqeTSi eZebna bedi. samwuxarod, uSedegodo,<br />

gvamcnobs avtori (`jerjerobiT fuls ver gvigzavnis~).<br />

Tumca, bolo mainc bednieria _ mSier bavSvebTan Tovlis<br />

babua midis _ socialurma siduxWirem ver mokla adamianoba.<br />

Cemi azriT, es aris am patara Canaxatis dedaazri.<br />

aseTi ram rom daweroT, yvelaferi es unda naxoT da<br />

unda ganicadoT. imaze aRarafers vambob, rom didi ostatobacaa<br />

saWiro.<br />

ironiuli publicistika<br />

JurnalistikaSi xSirad iqmneba viTareba, roca mkiTxvelze<br />

emociuri zemoqmedebis saSualebad avtorebi swored<br />

ironias irCeven. oRond, Zalian faqizi da windaxeduli moqmedeba,<br />

Zalian didi sifrTxilea saWiro, rom keTilganwyobili<br />

ironia cinizmSi ar gadaizardos, msubuqi iumori _<br />

dacinvaSi, naklis aRniSvna _ SeuracxyofaSi, gaugebroba<br />

_ sajaro ciliswamebaSi. kacma rom Tqvas, Tqvens naSromSi<br />

SegiZliaT marTlac mwared dascinoT pirobiT oponents,<br />

magram nu dagaviwydebaT, rom arsebobs saxelmwifo, sadac<br />

Jurnalisturi eTikis normebis garda moqmedebs sisxlis<br />

samarTlis kanonmdebloba, romelic icavs adamianis kanonier<br />

uflebebs. amitom Tqveni odnavi gadaWarbeba, anu, rogorc<br />

kaxelebi ityvian, `daukrefavSi gadasvla~, SesaZloa,<br />

savalalod damTavrdes.<br />

marTalia, zemoT vTqvi, gazeTi erTi dRe cocxlobsmeTqi,<br />

magram Tqveni ganzrax namoqmedari Tu uneblie Secdoma<br />

im erTdRian gazeTSi iqneb sasamarTloebSi mravalTviani<br />

msjelobiTac ver gamoswordes.<br />

Tqveni momavali publicisturi naSromisTvis formis<br />

SerCeva mxolod Tqveni prerogativaa _ aseT davalebas<br />

dedamiwaze arc erTi redaqtori ar iZleva! amitom, Tu<br />

bewvis xidze gavla geeWvebaT, nu gairTulebT cxovrebas,<br />

nu dadebT sasworze Tqvens Jurnalistur reputacias _<br />

akeTeT ise, rogorc iciT, rogorc SegiZliaT.<br />

amqveynad uamravi codva-brali trialebs da uamravi<br />

179


iseTi ramec xdeba, yuradRebis Rirsi rom ar aris. ironiis<br />

sagnad zogjer Zalze umniSvnelo movlenas an umniSvnelo<br />

pirovnebas irCeven. es aris Secdoma. ironia aris<br />

gamanadgurebeli iaraRi Wkviani da niWieri kacis xelSi.<br />

roca sazogadoebisTvis arafrismTqmel faqtze, an yovlad<br />

umniSvnelo adamianze, Tundac udaxvewilesi iumoriT,<br />

raimes dawerT, es beRurebze zarbaznebiT nadirobas<br />

hgavs da seriozul Jurnalists ar ekadreba. sxva saqmea,<br />

vin Seafasebs mniSvnelobis xarisxs, anu zustad vin gansaz-<br />

Rvravs, ra (vin) aris mniSvnelovani da ra (vin) _ ara. rTuli<br />

problemaa, magram gamosavali aris. magaliTad, aseTi:<br />

sanam am urTules Janrs SeeWidebodeT, kargad dafiqrdiT,<br />

SeZlebT Tu ara ase mZime tvirTis awevas.<br />

axla imazec davfiqrdeT, ra SeiZleba moxdes Tqveni<br />

umSvenieresi nawarmoebis gamoqveynebis Semdeg. ufro zustad<br />

_ gamoqveynebisTanave.<br />

ar aris gamoricxuli, rom Segaqon kidec _ warmoidgineT,<br />

JurnalistikaSi aseTi rameebic xdeba! magram ufro<br />

xSirad xdeba sxva ram _ Tqveni SesaniSnavi publicisturi<br />

naSromisa da yovlad keTilSobiluri ganzraxvis gamo<br />

lanZRva-ginebis iseT koriantels miiRebT, `sizmradac<br />

rom ar moglandebiaT.~ ras izamT, adamianebis umravlesobas<br />

iumoris grZnoba an ara aqvs, an Zalian daClungebuli<br />

aqvs. Tu ironiaze lanZRviT gpasuxoben, unda moiTminoT,<br />

an Seuracxmyofels sasamarTloSi uCivloT. aseT oponentTan<br />

presaSi kamaTs araviTari azri ara aqvs _ ueWvelad<br />

damarcxdebiT.<br />

ironia, misi simwaris miuxedavad, SeiZleba iyos da unda<br />

iyos kidec keTilganwyobili _ oponentis moqmedebaSi<br />

(naSromSi) Tqven mwared dasciniT mTavars da gulTbilad<br />

da yovlad seriozulad moixseniebT meorexarisxovans.<br />

imis garda, rom amiT mowinaaRmdegis erTgvar simpaTias<br />

imsaxurebT da mkiTxvelSi obieqturi kacis saxels ixveWT,<br />

ukan dasaxev gzasac itovebT.<br />

arsebobs meore gzac _ oponentis moqmedebaSi racionalurs<br />

verafers xedavT, an ar gindaT dainaxoT. amitom<br />

`qvas qvaze ar tovebT~, yvela xids wvavT da ukan dasaxev<br />

yvela gzas iWriT. davarqvaT amas pirobiTad `boroti iro-<br />

180


nia~. nu gagikvirdebaT _ zogierTi movlena da zogierTi<br />

avtori alalad imsaxurebs `borot~, gamanadgurebel publicisturi<br />

Janris komentars.<br />

axla magaliTebsac SemogTavazebT. jer `keTilganwyobili~<br />

ironiuli publicistikisa, Semdeg _ `borotisa~.<br />

gruppenleqsi da Tanamedrove<br />

qarTuli avangarduli literatura<br />

soflis boloSi ki turebi ymuian nazad... (leqsidan<br />

`sikvdilis himni~)<br />

literaturis moyvarulebs saqme misalocad aqvT: jer<br />

kidev 1994 wels Tbilisis ivane javaxiSvilis* saxelobis<br />

universitetSi istoriis fakultetis studentis, sergi<br />

lomaZis iniciativiT Camoyalibebula leqs-jgufi `demoni~,<br />

romelic literaturaSi uzarmazari reformis gatarebas<br />

gvpirdeba. Tumca, reforma ras miqvia, `Cven SoTa rusTaveli<br />

unda SevcvaloT, saidumlo literatura gvaqvs, imas<br />

male gamovaqveynebT da mere naxeTo~, _ brZana Cvens korespondentTan<br />

saubarSi leqs-jgufis xelmZRvanelma.<br />

saidumlo literaturis gamoqveynebamde ki leqsjgufma<br />

gamosca wigni `demonis movlineba~. aq aris leqsebic,<br />

moTxrobebic, romanebic. mokled, wigni literaturis<br />

moyvarulebs Tu sruls ara, nawilobriv warmodgenas mainc<br />

Seuqmnis demonelebis jgufur Semoqmedebaze.<br />

me, ra Tqma unda, ver gavbedav leqs-jgufis wevrTa da<br />

wevr-korespondentTa Semoqmedebis daxasiaTebas. Semog-<br />

TavazebT oriode citatas wignis winasityvaobidan:<br />

`igi (kaxa bacikaZe) Tavisi leqsebis garandvaze ar<br />

zrunavs, _ es aris formiT daumuSavebeli, aradamakmayofileblad<br />

gariTmuli poeturi nimuSebi, magram maTSi<br />

unikaluradaa gamoyenebuli saocari xilvebi, romelnic<br />

miiltvian siyvarulis apoTeozisaken da caSi gadazrdilni<br />

maradisobas erTvian~.<br />

aq rom kaxa bacikaZe ar iyos naxsenebi, vifiqrebdi, es sityvebi,<br />

albaT, zurikela vaSalomiZem miswera Tavis merismeTqi.<br />

181


gruppenleqsis (leqs-jgufis) mamas gansakuTrebiT moswons<br />

kaxas leqsebi `sikvdilis himni~ da `dae imefos qveynad<br />

demonma~...<br />

gTavazobT erT pasaJs sergi lomaZis aRmafrTovanebeli<br />

leqsidan `sikvdilis himni~: `saflavebi ixsneba, amodian<br />

axdili kuboebi gvamebiT da dafrinaven haerSi. virTxebi<br />

misevian sxeulis mimofantul nawilebs, raTa gamowovon<br />

rac SeiZleba bevri sisxli da gaiberon gaumaZRari<br />

muceli...~<br />

leqsisa ra mogaxsenoT, magram kaxa, Cemi azriT, ver<br />

erkveva medicinaSi _ virTxebi gvamebs sisxls woveno, rom<br />

ambobs, amas, aba, demonelebis garda romeli poeti daijerebs!<br />

sergi lomaZe: `poeti ar dakmayofilda marto leqsebiT.<br />

igi prozis sazRvrebSic SeiWra. aq kaxam Seqmna ori Sedevri:<br />

pirveli _ `silurje~ _ gandideba sworupovari siyvarulisa,<br />

da meore _ `alfredi _ adamiani, romlis cxovrebac<br />

legendad iqca~.<br />

me yuradRebiT wavikiTxe orive Sedevri (amas daaxloebiT<br />

10-12 wuTi sWirdeba) da SemiZlia Tamamad mogaxsenoT,<br />

rom kaxas am nawarmoebebSi aris yvelaferi: siyvaruli<br />

pirveli danaxvisTanave, Savi vardebis kona, alersi,<br />

satrfos moulodneli sikvdili, safeTqelze mibjenili<br />

dambaCa, atirebuli qva da misTanani: `Sors movisrole<br />

iaraRi da tiriliT davemxe miwas. gamaxsenda misi sityvebi:<br />

`netavi Toliebi viyoT!.. gavfrindebodiT sadme Sors,<br />

yvelaze karg adgilas, sadac SesaZlebelia simSvidisa da<br />

myudroebis povna. vicxovrebdiT CvenTvis bednierad da<br />

dros mxolod erTmaneTis siyvarulSi gavatarebdiT...~<br />

oh, ra mSvenieri da gulisamaCuyebeli sityvebia, magram<br />

isini xom ukve didi xania uTxra Tamuniam qristefores<br />

(eldar Sengelaias filmSi `Serekilebi~).<br />

msoflio literaturis istoria jgufuri Semoqmedebis<br />

arc ise bevr magaliTs icnobs: Zmebi grimebi, ilfi da<br />

petrovi, marqsi da engelsi... SoTa rusTavelic, daviT guramiSvilic*,<br />

vaJac da galaktionic* individualistebi<br />

iyvnen. erToblivad SeiZleba daiweros koleqtiuri saCivari<br />

saxlmmarTvelobaSi, Ria werili prezidentisadmi, sa-<br />

182


samarTlos ganaCenic ki, magram ara literaturuli nawarmoebi.<br />

`demonelebis~ jgufuri poezia gaukuRmarTebuli<br />

leqsualuri urTierTobebis STabeWdilebas tovebs da<br />

ara avangardizmisa, rogorc es gruppenleqsis moyvarulebs<br />

warmoudgeniaT.<br />

wigns axlavs poet zaur kalandias bolosityva. batoni<br />

zauri, etyoba, didxans ekamaTa `avangardistebs~, magram<br />

veraferSi daarwmuna. `wignSi, qviSa-SlamTan erTad oqros<br />

namcecebia uxvad gabneuli, anu namdvili poeziac da es<br />

mawerinebs am bolosityvaso~, brZanebs zaur kalandia da<br />

marTalsac brZanebs. es sityvebic am wignidanaa: `tyeSi<br />

saRamo modis, frTebiT daburavs biliks, daRonebuli<br />

Woti iwyebs xeebTan qiliks~.<br />

samwuxarod, ar vici, romel `demons~ vuTxra madloba<br />

am mSvenieri leqsisTvis (`tyeSi~).<br />

samarTlianobisTvis isic unda iTqvas, rom rusTavelis<br />

`dammarxvel~ poetebs wakiTxuli unda hqondeT vaJafSavelas,<br />

galaktionis, terenti granelis* leqsebi da gi<br />

de mopasanis* romelime romanic ki (`tfilisis uwyebanis~<br />

informacia).<br />

ironiuli publicistikis nimuSi, romelsac axla<br />

SemogTavazebT, ekuTvnis Cems megobars, guram Samanids.<br />

igi SesaniSnavi eqimia, qirurgi. JurnalistikaSi arasodes<br />

umuSavia. `dawvi sveticxoveli...~ misi pirveli Jurnalisturi<br />

naSromi da... ironiuli (`boroti~) publicistikis<br />

nimuSia.<br />

guramma Semdeg kidev bevrjer daamtkica, rom misi pirveli<br />

publikacia cidan ar Camovardnila, rom mas marTlac<br />

mosdevs Zala qadilisa. Tumca, misi magaliTi maincdamainc<br />

misabaZi ar unda iyos _ im asakSi, roca guram Samanidma<br />

publicistikaSi Zalebis mosinjva daiwyo, Jurnalistebi,<br />

rogorc wesi, aqtiur saqmianobas Tavs anebeben da romanebis<br />

an memuarebis weras iwyeben. es ise vTqvi, Cemi Zveli<br />

megobris gasaRizianeblad. axla ki dapirebuli magaliTi,<br />

romelic meoce saukunis miwuruls saqarTvelos erT-erT<br />

umwvaves sakiTxs, erovnulobas exeba. ufro zustad, avtori<br />

savsebiT samarTlianad akritikebs cru-patriotizms.<br />

183


dawvi sveticxoveli _ eri dagimaxsovrebs<br />

Ria werili Saros Samosgan<br />

Cemi guruli bebia ambobda: _ vityvi _ cudi var, arada,<br />

gavskdi gulzeo. hoda, gulze rom ar gavskde, ramdenime sityva<br />

unda vuTxra Cems ganswavlul sexnias, guram SaraZes.<br />

aRar mogbezrda, kaco, amdeni dava da Cxubi? sxva saqme<br />

ara gaqvs deputat kacs? Tu maincdamainc unda gaglaxos<br />

viRacam?<br />

an ra problemebi gawuxebs? jer iyo da, aliaqoTi atexe:<br />

ariqa, somexs pasportSi somexi CavuweroTo. mere _ Cveni<br />

relikviebi aravis vanaxoTo. axla ieRovelebs daerie da<br />

gawyvetas upireb.<br />

geyo ra, kaco! nu gadaWame am qarTvelobiT da qristianobiT<br />

qveyanas Tavi!<br />

viTom eris SenarCunebaze rom fiqrob, profesorma kacma<br />

xom unda icode, rom yvelam, visac Tavisi jiSi da jilagi<br />

ar uyvars, ukve didi xania gamoicvala gvari da bagrationi<br />

Tu ara, dadiani mainc gaxda?<br />

Cawere Saro! rac Sen gsurs, is Cawere pasportebSi! gind<br />

Cineli Camiwere. me visac vuyvarvar, mainc veyvarebi da kvlavac<br />

sololakeli Samo viqnebi.<br />

ra gaaWire saqme am `araqarTvelebiT~? gamagebine erTi,<br />

vin arian es araqarTvelebi? nuTu ver unda gaigo, Se swavlulo,<br />

Sena, rom somexi, rusi, azerbaijaneli da berZeni _<br />

somexi, rusi, azerbaijaneli da berZenia da araviTar Sem-<br />

TxvevaSi _ `araqarTveli~. veRar unda gaigo, rom am sityvam<br />

daaqcia saqarTvelo?<br />

sanam Sennairebi ar daiviwyeben sityva `araqarTvels~,<br />

manam iqneba saqarTveloSi separatizmic, centridanuli<br />

moZraobac da sxva aTasi ubedurebac.<br />

Sen Tu mogwons `Лицо кавказской национальности~-s rom<br />

geZaxian? ase Riziandeba sxvac, rodesac dadgebi da ber-<br />

Zens, russ, somexs `araqarTvels~ uwodeb, Se demokrato,<br />

Sena!<br />

rogor fiqrob, ra unda meweros pasportSi me, TbilisSi<br />

dabadebuls, imereli dedis, guruli bebiis, kaxeli co-<br />

184


lis, megreli rZlis, imereli siZis, ori berZeni da erTi<br />

qarTveli SviliSvilis patrons, Romze da sulgunze gazrdils,<br />

qarTulad ganaTleba miRebul sololakel ber-<br />

Zens, visi mSobliuri enac qarTulia?<br />

aTasnairad ganmarteT erovnebis cneba Cvenma mecnierebma,<br />

magram arc erTs ar gagxsenebiaT didi rusi mecnieri<br />

vladimer dali (romelsac arc mama hyavda rusi da arc<br />

deda): `adamiani im erovnebas ekuTvnis, ra enazec fiqrobs<br />

da ra enazec sizmars xedavs~. iqneb vacaloT xalxs sizmari<br />

im enaze naxos, romelzec esizmreba? Tu, Seni sexnia petriaSviliviT,<br />

gsurs moelando xalxs sizmarSi da somexs<br />

sizmris qarTulad naxva aukrZalo? iqneb mivceT saSualeba<br />

adamians TviTon gansazRvros Tavisi erovneba pasportis<br />

miRebisas, rom Seni da Sennairebis SiSiT aRar icvalos<br />

xalxma gvari?<br />

sul ar minda, batono, pasporti!<br />

arsadac ar mivdivar!<br />

aq, Cems samSobloSi unda movkvde da sanam movkvdebi,<br />

gulze gagxeTqav imitom, rom Cemia es saqarTvelo!<br />

axla ieRovelebis Sesaxeb.<br />

Sennair naswavl kacTan (Tanac dokumentebi gayria jonjoliviT)<br />

es meore xarisxis adamiani (Seni azriT, Se azriano,<br />

Sena) polemikas rogor daviwyeb, mxolod erTs vityvi:<br />

pilates qriste rom ar ewamebina, SesaZloa, qristianoba<br />

dRes aravis gaxseneboda. rom ara jvarosnuli laSqrobebi,<br />

SesaZloa, islami ar yofiliyo dRes ase Zlieri...<br />

amgvari lozungebiT ginda eris gaerTianeba, Se patrioto,<br />

Sena? ar gamogiva, gena, ara. imitom, rom ar givarga<br />

ideologia. TviTon ar ici, ra ginda (deputatobis garda).<br />

iqneb kvali ginda datovo saqarTvelos istoriaSi? Sennairi<br />

gaqanebis kaci rom erma daimaxsovros, sul cota,<br />

sveticxoveli unda dawva*... Se herostrate, Sena.<br />

erovnebiT Tbiliseli,<br />

Seni sexnia guram Samanidi (Samo) (`dronis~ informacia).<br />

im dros `dronis~ redaqciaSi vmuSaobdi da danamdvilebiT<br />

vici, rom guram Samanidis werilis adresatma Tavi ise<br />

daiWira, TiTqos araferi momxdariyos _ araviTari pa-<br />

185


suxis gacemis mcdeloba! profesorma SaraZem mSvenivrad<br />

icoda, rom misi argumentebi mxolod brbos uvicobaze<br />

iyo gaangariSebuli da seriozul kritikas ver gauZlebda.<br />

misi `patriotuli~ aqciebis erTaderTi mizani iafi popularobis<br />

moxveWa iyo. amitomac baton profesors misi moRvaweobis<br />

winaaRmdeg mimarTul TiTqmis arc erT seriozul<br />

kritikaze pasuxi ar gaucia.<br />

sanaqebo saqcielia, Tanac, amiT igi oponentebis ganiaraRebas<br />

axerxebda.<br />

kidev erTxel vimeoreb, Jurnalisturi publicistikis<br />

formebze (Canaxati, narkvevi, interviu, statia, informacia,<br />

polemika...) saubari pirobiTia. anu ar arsebobs raime<br />

mkacrad dadgenili sazRvrebi, romlis gadalaxva ar Sei-<br />

Zlebodes.<br />

axla oriode sityva Jurnalisturi publicistikis Sinaarsobriv<br />

mxarezec.<br />

am Janris naSromebi, Sinaarsis mixedviT, SeiZleba ase<br />

davalagoT:<br />

politikuri publicistika;<br />

mecnieruli publicistika;<br />

socialuri publicistika;<br />

umizno, anu cru publicistika.<br />

politikuri publicistika<br />

misi gansazRvrebidanac Cans, rom amgvar publicistur<br />

naSroms politikuri sarCuli udevs. SeiZleba Tamamad<br />

iTqvas, rom 1985 wlidan, anu e.w. `perestroikis~ epoqidan<br />

moyolebuli, msoflio socialistur sistemaSi, am sityvis<br />

pirdapiri gagebiT, ayvavda politikuri publicistika.<br />

`ayvavebulTa~ Soris, ra Tqma unda, erT-erTi `mowinave~<br />

saqarTveloc iyo.<br />

TavisTavad, politikuri publicistika Zalian farTo<br />

cnebaa. aq igulisxmeba saxelisuflo, opoziciuri, saSinao,<br />

sagareo, ekonomikuri, kulturuli da a.S. politika.<br />

CamoTvlili sferoebi SegviZlia kidev ufro davakonkretoT,<br />

miRebuli _ kidev davakonkretoT da ase Semdeg.<br />

186


magram, vfiqrob, ase dawvrilmaneba aucilebeli ar unda<br />

iyos, yovel SemTxvevaSi, im adamianisTvis, vinc Tundac es<br />

wigni am gverdamde waikiTxa.<br />

politikuri publicistikis usazRvro popularoba<br />

msoflio politikuri sistemis Zirfesvianma reorganizaciam<br />

gamoiwvia. oTxmociani wlebis SuaSi deklarirebul<br />

sityvis Tavisuflebas uzarmazari msoflio socialisturi<br />

sistemis rRveva mohyva. Seicvala azrovnebis kriteriumebi.<br />

is, rac jer kidev guSin uryev WeSmaritebad miaCndaT<br />

(magaliTad, leninizmi, an warmoebis socialisturi<br />

wesi), dRes yovlad Cveulebrivi sicrue da demagogia aRmoCnda.<br />

bunebrivia, gamoCndnen publicistebi, romlebic<br />

siaxlis gaazrebas, uxeSad rom vTqvaT, `masebamde dayvanas~<br />

cdilobdnen da isinic, vinc am siaxles TavgamodebiT<br />

ewinaaRmdegebodnen.<br />

politikuri publicistikis umTavresi mizani da daniSnuleba<br />

sazogadoebis swori politikuri orientaciis Camoyalibebaa.<br />

jer kidev guSin erTpartiul saqarTveloSi,<br />

Tavisuflebis pirvelive weliwads 150-mde politikuri<br />

partia da, Sesabamisad, `qveynis gadarCenis~ amdenive koncefcia<br />

gaCnda. aman, bunebrivia, ukiduresad daabnia 70<br />

wlis ganmavlobaSi politikur cxovrebas CamoSorebuli<br />

sazogadoeba. es aisaxa qveynis politikuri xelmZRvanelobis<br />

moqmedebazec. Zalian xSirad es moqmedeba arsebuli<br />

sinamdvilisadmi araadekvatur damokidebulebaSi gamoixateboda.<br />

sazogadoebaSi, mis elitarul nawilSic ki gaiRviZa<br />

qvena, cru-patriotulma grZnobebma _ Sovinizmma,<br />

qsenofobiam, nacionalizmma (am terminis yvelaze uxamsi<br />

gagebiT), sisastikem, TavaSvebulobam...<br />

ra Tqma unda, maSinve dadga am antisazogadoebriv movlenebTan<br />

brZolis aucileblobac. ufro zustad, brZolis<br />

ideologiuri safuZvlis Seqmnis aucilebloba.<br />

swored mwvave politikurma problematikam Sva mwvave,<br />

magram zogjer brwyinvale politikuri publicistikis<br />

nimuSebi. da ase iqneba mudam, vidre sazogadoebaSi iqneba<br />

politikuri problemebi. anu ase iqneba mudam, vidre saxelmwifo<br />

iarsebebs.<br />

187


Cven vakanonebdiT uzneobas<br />

mkvdris aCrdilTan vin icinis,<br />

mkvdris aCrdilTan vin ixumrebs?<br />

galaktioni<br />

zneoba davkargeT.<br />

igi mravali wlis ganmavlobaSi nel-nela, SeumCnevlad<br />

gvecleboda xelidan da yuradRebas ar vaqcevdiT. gvegona,<br />

danakargi arc ise mniSvnelovani iyo da erovnuli xelisuflebis<br />

gamarjvebisTanave yvelaferi Tavis adgilas<br />

dadgeboda.<br />

gavbedav SegaxsenoT, ra aRviraxsnili antiosuri da antiafxazuri<br />

kampaniebi mimdinareobda qarTul presaSi. samwuxarod,<br />

Cvens Soris ar aRmoCnda kaci, vinc win aRudgeboda<br />

am ugunurebas. Sedegi cnobilia _ civilizebuli<br />

msoflios winaSe Cven, uZvelesi kulturis matarebeli qarTveli<br />

xalxi warvdeqiT mCagvrelebad, mkvlelebad, barbarosebad.<br />

am SemTxvevaSi ara aqvs mniSvneloba, vis mxares<br />

iyo simarTle. mTavaria, rom Cven (anu Cvenma xelisuflebam)<br />

ver movaxerxeT da arc movindomeT problemis civilizebuli,<br />

adamianuri meTodebiT gadaWra. Cven wavuyrueT araqarTvelTa<br />

(gansakuTrebiT, osTa) devnas saqarTveloSi. maT<br />

binebidan asaxlebdnen, samsaxuridan iTxovdnen, saqarTvelos<br />

teritoriidan aZevebdnen. Cven ki vdumdiT. gvegona,<br />

yvelaferi amiT damTavrdeboda da uzneobis msaxvrali<br />

xeli Cven ar Segvexeboda. Tavs vimarTlebdiT, rom `qarTvelTa<br />

istoriulma mterma~ daimsaxura aseTi mopyroba.<br />

maincdamainc arc maSin aRvSfoTebulvarT, roca qarTvelTa<br />

raRac msoflio istoriul misiaze daiwyo laparaki;<br />

roca kaci, prezidenti, romelsac jerac araferi Seeqmna<br />

sasikeTo, mesiad, RmerTad gamovacxadeT; roca davafuZneT<br />

yavisferi organizacia _ `erovnuli ideologiis asociacia~;<br />

roca pirvelad sajarod daviwyeT prezidentisadmi<br />

siyvarulis axsna (mere SejibrebaSi rom gadaizarda); roca<br />

quCebs da moednebs, mTel saqarTvelos moedo erTsulovani<br />

ovaciebi: `zvi-a-di!~ `zvi-a-di!~ roca ministrebad<br />

uvic da saeWvo reputaciis adamianebs vniSnavdiT...<br />

Cven vakanonebdiT uzneobas.<br />

188


vxedavdiT, ra kategoriis xalxi etmasneboda xelisuflebas<br />

da mainc mSvidad viyaviT. axla vgrZnobT, rom maSin<br />

vcdebodiT, magram kvlav mSvidad vuyurebT, rogor etmasneba<br />

igive xalxi axal xelisuflebas. vxedavT, ra pretenziebi<br />

aqvT uRirs adamianebs, magram pirSi wyals vigubebT<br />

_ vaiTu, rame moxdes!<br />

is adamianebi, guSin rom diTirambebs umRerodnen kompartias,<br />

saswrafod `gadaewyvnen~ prezident gamsaxurdias<br />

hangze, axla ki aSkarad, sindisis qenjnis gareSe TvalebSi<br />

Sescicineben droebiT mTavrobas da samxedro sabWos. vici,<br />

isini gaitanen Tavisas da Cven kvlav gavCumdebiT, vidre sasikvdilo<br />

safrTxes ar davinaxavT.<br />

nuravis nurafers nu davabralebT: uzneobas Cven Tvi-<br />

Ton vuwyobdiT xels.<br />

ukve gaismis damarcxebuli prezidentis kritika da<br />

Zageba, sakuTar `damsaxurebaTa~ warmoCena imisgan, vinc,<br />

zneoba rom hqondes, xmis amoRebas ver unda bedavdes.<br />

gamarjvebuli opozicia ukve xelisuflebad iqca da<br />

igi iwyebs im pirTa vinaobis garkvevas, visac daekisreba<br />

pasuxismgebloba momxdaris gamo. pasuxismgeblobis dakisreba<br />

diaxac saWiroa, magram sad aris garantia, rom WeSmaritebis<br />

dadgenisa da aRdgenis sababiT angariSsworeba<br />

ar daiwyeba? RmerTma nu qnas da, Tu marTla aseTi ram moxda,<br />

(sxvaTa Soris, amas, albaT Tavisda uneburad, xels uwyoben<br />

yofili prezidentis Tavgadakluli momxreebi), mere<br />

Zneli iqneba mtyuan-marTlis garCeva. bodiSs ki vixdi, magram<br />

me arc morCilebas SeCveuli qarTuli presis imedi<br />

maqvs da arc yvela mTavrobis saeWvod erTguli qarTuli<br />

marTlmsajulebisa.<br />

uaxloes momavalSi ueWvelad daiwyeba momxdaris iuridiuli<br />

da politikuri Sefasebis mcdelobac, anu imis<br />

garkveva, ra iyo es: putCi, samxedro gadatrialeba, saxalxo<br />

amboxi, revolucia Tu sxva ram. Cemi azriT, formalurad<br />

yvela am gansazRvrebis damtkiceba SesaZlebelia.<br />

ra Tqma unda, gamarjvebulTa ideologebi Seecdebian<br />

daamtkicon, rom es iyo saxalxo amboxi, romelmac daamxo<br />

totalitaruli reJimi. amgvari daskvnis sawinaaRmdego,<br />

cxadia, araferi maqvs imis garda, rom, Cemi azriT, amis<br />

189


garkvevisTvis Tavis Sewuxeba ar Rirs: ara aqvs araviTari<br />

mniSvneloba, ra iyo es _ yofili prezidentisTvis ase<br />

sayvareli `putCi~, gadatrialeba, amboxi Tu revolucia.<br />

momxdaris sazogadoebrivi sargeblianoba momavalma unda<br />

gaarkvios. Tu Cven SevZlebT samarTlebrivi, humanuri,<br />

ekonomikurad Zlieri saxelmwifos aSenebas, maSin marTlac<br />

ara aqvs mniSvneloba dRes momxdaris iuridiuli safuZvlis<br />

garkvevas. dro (da ara `droni~, rogorc brZanebda<br />

telekomentatori sokolovi) gamogvitans msjavrs. xolo<br />

Tu xelisuflebaSi kvlav mova batoni gamsaxurdia (rac<br />

Zlier saeWvoa), maSin Zalze bevrs ar ascdeba rozgi da<br />

saxrCobela; anu momxdari uTuod `putCad~ Sefasdeba.<br />

saqarTvelo jer kidev Relavs da boboqrobs. kvlav gaismis<br />

srolis xma. kvlav TareSoben sxvaTa ubedurebaze xelis<br />

moTbobis motrfiale kriminaluri bandebi. `demokratiisTvis<br />

Tavdadebuli~ moqalaqeebi kvlav iWyitebian damwvardanaxSirebul<br />

SenobebSi, vinZlo rame sakbilo iSovon..<br />

uvneblad gadarCenili didi ilia da akaki naRvlianad<br />

gahyureben gapartaxebul rusTavelis prospeqts,<br />

tyviadaxlil qaSueTis gumbaTs. vin icis, rogor tanjavs<br />

maT wminda sulebs TanamedroveTa ugunureba (`dronis~<br />

informacia).<br />

politikuri publicistikis kidev erT nimuSs Semog-<br />

TavazebT. gTxovT, yuradReba miaqcioT, rom igi dawerilia<br />

2004 wlis TebervalSi. es is droa, roca saqarTvelos moqalaqeTa<br />

umravlesoba Gjer kidev zeimobs `vardebis revoluciis~<br />

triumful gamarjvebas. man jer kidev ar icis, ra<br />

borotebadD Semoubrundeba igi xval. modi, nu davZraxavT<br />

amisTvis xalxs _ igi xom cvlilebebisken mudam umoklesi<br />

gziT siarulis momxrea da Tanac mudam `karg~ beladze ocnebobs!<br />

albaT, amis brali unda iyos, rom maSin am werilis<br />

gamoqveyneba weliwadze meti xnis ganmavlobaSi ver moxerxda.<br />

bolos mainc `saqarTvelos respublikam~ gabeda. gabeda<br />

da mere rogor _ rubrikiT `axali politikuri leqsikoni~<br />

werilebis mTeli seria gamoaqveyna: profanus, conformis, praesumpcio,<br />

agonia, kontrabando, bluff, demagogia, lingua, concordia, manipulatio,<br />

plebs, populus da ase Semdeg, sul ocamde werili!<br />

am Janris dapirebuli werilis saTauria:<br />

190


REVOLUTION<br />

revolucia franguli sityvaa da Zirfesvian gardatexas,<br />

erTi xarisxobrivi mdgomareobidan sxva xarisxobriv<br />

mdgomareobaSi naxtomisebur gadasvlas<br />

niSnavs. am terminis xseneba, upirveles yovlisa,<br />

safrangeTis da ruseTis revoluciebis, samoqalaqo<br />

omebis, terorisa da represiebis, gmirebisa da beladebis<br />

asociaciebs iwvevs.<br />

socialur revoluciebs Tavisi mkvlevar Teoretikosebi<br />

hyavs. sakmarisia gavixsenoT maratis* `usasrulo revoluciiis~<br />

Teoria, marqsis msoflio revolucia,~ leninis<br />

`lokaluri revolucia,~ (socialuri revoluciis erT<br />

qveyanaSi gamarjvebis SesaZlebloba), ernesto Ce revaras*<br />

`revoluciis eqsporti~ da a. S. bolo periodSi amas daemata<br />

e.w. usisxlo anu xaverdovani revoluciebis Teoria,<br />

romelmac saqarTvelos sinamdvileSi `vardebis revoluciis~<br />

saxeli miiRo.<br />

egreT wodebuli `mesame samyaros~ qveynebis mmarTvelebs<br />

moswondaT da moswonT revoluciis darqmeva im movlenebisTvis,<br />

romelTa wyalobiT isini xelisuflebis saTaveSi<br />

mividnen. CvenTanac asea _ revolucia daerqva 1990<br />

wlis oqtombris arCevnebs, ris Sedegadac xelisuflebaSi<br />

zviad gamsaxurdia da misi `mrgvali magida~ mivida; revolucia<br />

daerqva 1991 wlis dekembrisa da 1992 wlis ianvris<br />

movlenebs, roca orkviriani samxedro dapirispirebis<br />

Semdeg mrgvalebis xelisufleba daemxo da xelisuflebis<br />

saTaveSi sigua-kitovani-ioselianis sameuli aRmoCnda;<br />

revoluciad moinaTla SevardnaZis gadadgoma da xelisuflebaSi<br />

saakaSvili-burjanaZe-Jvanias* axali sameulis aRz<br />

ev eba 2003 wlis 23 noembers.<br />

saqarTvelos revoluciuri xelisuflebis Zalian bevrma<br />

warmomadgenelma asakis gamo, bunebrivia, arc revoluciebis<br />

istoria icis da arc meoce saukunis oTxmociani<br />

wlebidan saqarTveloSi ganviTarebuli movlenebi axsovs.<br />

amitom maT gasagonad da sxvebisTvis Sesaxseneblad istoriaSi<br />

mcire mogzauroba urigo ar iqneba.<br />

modi, vendoT `revoluciis~ enciklopediur ganmarte-<br />

191


as da vaRiaroT, rom es aris sazogadoebis erTi xarisxobrivi<br />

mdgomareobidan meoreSi naxtomiseburi gadasvla.<br />

nebismier dapirispirebas xalxis monawileobiT (an umisod)<br />

mxolod maSin SeiZleba vuwodoT revolucia, Tu Sedegad<br />

miviReT Zvelisgan radikalurad gansxvavebuli sakanonmdeblo,<br />

mmarTvelobiTi sistemuri cvlilebebi. nu dagvaviwydeba,<br />

rom qveyanaSi ganviTarebul movlenebs, sisxlians<br />

Tu xaverdovans, saxeli unda daarqvas istoriam.<br />

istoria, saerTod, kargi maswavlebelia niWieri da<br />

dainteresebuli mowafisaTvis. magaliTad, istoria gvamcnobs,<br />

rom maqsimilian robespieri, araseli advokati, 34<br />

wlisa iakobinuri moZraobis didi lideri gaxda, 35 wlisa<br />

_ safrangeTis didi revoluciis sulisCamdgmeli da iakobinuri<br />

xelisuflebis meTauri. gamarjvebuli xalxis<br />

kerpi da amave xalxis absoluturi umravlesobis mxardaWeriT<br />

gulmocemuli robespieri, frangi xalxis saxeliT,<br />

frangi xalxis sakeTTildReod da frangi xalxis<br />

moTxovniT (daukvirdiT!) yoveldRe aTeulobiT adamians<br />

gzavnida giliotinaze. sxvaTa Soris, iakobinelTa revoluciuri<br />

tribunalis msxverplad iqcnen ara marto maTi<br />

ideuri mowinaaRmdege Jirondistebi, aramed maTive guSindeli<br />

mokavSire `cofianebic~ _ ukiduresi memarcxeneebi,<br />

frangi mSromeli xalxis interesebisaTvis Tavgadakluli<br />

mebrZolebi. aRarafers vambob samefo ojaxisa da, saer-<br />

Tod, aristokratiisadmi gamoCenil saRi gonebisaTvis miuwvdomel<br />

sisastikeze da angariSsworebis meTodebze.<br />

ai, ras wers aleqsandre diuma-mama* Tavis erT-erT romantikul<br />

moTxrobaSi (`aTasi da erTi Rame~):<br />

`sabralo ugunurebs (revolucionerebs! T. Qq.) ar esmodaT,<br />

rom adamianebs zogjer SeuZliaT Secvalon momavali,<br />

magram arasodes ar SeuZliaT Secvalon warsuli...<br />

did kirian ormoSi erTad unda CaeyaraT Zvlebi im adamianebisa,<br />

vinc safrangeTisgan Seqmna msoflios upirvelesi<br />

nacia, Zvlebi safrangeTis monarqebisa dagoberidan<br />

liudovik meTxuTmetemde.<br />

am saSualebiT moiges brbos guli. gansakuTrebuli kmayofileba<br />

ki mianiWes kanonmdeblebs, advokatebs da RvarZlian<br />

Jurnalistebs _ revoluciis mtacebel frinvelebs...<br />

192


is adamianebi, visac ar SeuZliaT iamayon SenebiT, amayoben<br />

ngreviT~.<br />

dRes, qarTuli `vardebis revoluciidan~ oriode Tvis<br />

Semdeg, rac am werilSi ukve vTqvi da ris Tqmasac mis dam-<br />

Tavrebamde movaswreb, iqneb cota gaugebari iyos, magram<br />

gasagebi iqneba xval, roca vardebs surnelovani foTlebi<br />

dascviva da mis Reroze giliotinasaviT daundobeli<br />

eklebi darCeba.<br />

Tu ar miwyenT, erT patara komentars gagacnobT 1952<br />

wels gamocemuli `didi sabWoTa enciklopediidan:~ `diumas<br />

romanebi ar gamoirCeva Rrma SinaarsiT da amaxinjebs<br />

istoriul sinamdviles.~<br />

komentars, albaT, Tavs uCemodac gaarTmevT. me mxolod<br />

SegaxsenebT, rom `didi sabWoTa enciklopediis~ gamocemis<br />

iniciatori da sulisCamdgmeli iyo ioseb stalini, udidesi<br />

diqtatori msoflio istoriaSi, iakobinelTa sulieri<br />

memkvidre.<br />

davubrundeT istorias.<br />

iakobinelTa ltolva cvlilebebisadmi ise didi iyo,<br />

rom welTaRricxvac ki Tavidan daiwyes. aseTia revoluciis<br />

buneba _ manamde arsebuls Yyvelafers Slis da<br />

anadgurebs.<br />

Tumca, movlenebi istoriis usastikesi logikis Sesabamisad<br />

ganviTarda: revoluciis meore wlis cxra Termidors<br />

(1794 wlis 27 ivliss) frangma xalxma iakobinelTa<br />

diqtatura daamxo.<br />

maqsimilian da ogiust robespierebma, kutonma, demulenma<br />

da safrangeTis didi revoluciis bevrma sxva<br />

beladma (ori kviriT adre logins mijaWvuli `usasrulo<br />

revoluciis~ mama marati Sarlota kordem xanjliT<br />

aCexa, xolo robespieris uaxloesi megobari, dantoni,<br />

robespierisve konventis gadawyvetilebiT sikvdiliT<br />

dasajes) sicocxle giliotinaze daamTavres.<br />

iurist maqsimilian robespiers im wlis maisSi 36<br />

weli Seusrulda.<br />

safrangeTis xelisuflebis saTaveSi triumfiT mivida<br />

axalgazrda ambiciuri korsikeli artileriis generali,<br />

uniWieresi napoleon bonaparte*.<br />

193


frangma xalxma, vinc manamde uyoymanod uWerda mxars<br />

Jirondistebs, iakobinelebs Tu `cofianebs~, axal beladad<br />

napoleoni airCia da revoluciidan aTi wlis Tavze<br />

jer kidev guSin saTayvano safrangeTis respublika safrangeTis<br />

imperiaSi gacvala. xolo kidev aTiode wlis Semdeg<br />

erT dros RmerTad Seracxuli imperatori napoleoni<br />

samSoblodan gandevna da safrangeTi kvlav burbonTa dinastias*<br />

Caabara.<br />

rusma bolSevikebmac xalxis saxeliT, xalxis moTxovniT<br />

da xalxisve sakeTildReod Seqmnes uzarmazari represiuli<br />

aparati, daamyares arnaxuli masStabebis revoluciuri<br />

(wiTeli) terori, sakuTar QqveyanaSi sisxlis mdinareebi<br />

adines da did-patara beladebis mTeli galerea Seqmnes.<br />

maTac safuZvlianad daangries yvelaferi, rac warsuls<br />

ukavSirdeboda, maTac dedabudianad amoJlites rusuli<br />

aristokratia samefo ojaxis CaTvliT... ufro Sorsac wavidnen<br />

_ Seqmnes savaldebulo religia leninizmis saxiT<br />

da Seecadnen, adamianis arsebidan samudamod ganedevnaT<br />

RmerTis xateba.<br />

maT es nawilobriv SeZles kidec.<br />

komunisturma diqtaturam samocdaaT weliwadze met<br />

xans ibogina da dedamiwis TiTqmis naxevarze istoriis<br />

kanonzomieri ganviTareba mravali aTeuli wliT Seaferxa.<br />

imasac nu daviviwyebT, rom ioseb stalini, erT-erTi<br />

usastikesi diqtatori msoflio istoriaSi, xalxis usaz-<br />

Rvro ndobiT sargeblobda, mas, ubralod, aRmerTebdnen;<br />

masze leqsebs da romanebs werdnen; filmebs iRebdnen;<br />

masze loculodnen; Zeglebs da muzeumebs, mokled, sakulto<br />

nagebobebs ugebdnen...<br />

sxvaTa Soris, sabWoTa istoriografia mTlad revoluciurad<br />

Tu ara, revoluciis winaprad mainc miiCnevda<br />

monebis ajanyebas spartakis* meTaurobiT da glexTa ajanyebas<br />

emelian pugaCovis* meTaurobiT. qarTul sabWoTa<br />

istoriografias revoluciis rangSi ahyavda glexTa ajanyeba<br />

samegreloSi utu miqavas* meTaurobiT.<br />

Tumca, Tavi davaneboT Soreul warsuls da im periods<br />

davubrundeT, roca xalxi xelebs ukovnida `RvTisgan movlenil~<br />

zviad gamsaxurdias _ mesias, mxsnels, belads, did<br />

194


winamZRols. xelisuflebis saTaveSi misvlidan sul raRac<br />

cameti Tvis Semdeg ki igive xalxi tyvias esroda guSindel<br />

saTayvano gmirs. muxlebze daCoqilma xalxma Tavis droze<br />

Sendoba Txova eduard SevardnaZes da saprezidento ar-<br />

CevnebSi mas Tavisi xmebis 97 procenti uboZa.<br />

xuTiode wlis Semdeg, vardebiT SeiaraRebulma imave<br />

xalxma daamxo SevardnaZis xelisufleba da Tavisi xmebis<br />

97 procenti axal gmirs, mixeil saakaSvils gadauloca...<br />

`mixeili, miSa saakaSvili Seiyvara qarTvelma xalxma ise<br />

Zlierad, rogorc didi xania mas aravin yvarebia. erovnuli<br />

gmiri enatreboda saqarTvelos, gamarjvebis momtani<br />

gmiri enatreboda saqarTvelos da man miiRo igi...~<br />

`masSi Tavmoyrilia qarTvelisaTvis damaxasiaTebeli<br />

saukeTeso Tvisebebi _ patriotizmi, Tavganwirva, vaJkacoba,<br />

siyvaruli da gmiroba. am Tvisebebis afiSireba moxda<br />

xaverdovani revoluciis dros. amitom Seiyvara igi mTelma<br />

saqarTvelom. ar meguleba saqarTveloSi meore politikosi,<br />

romelic xalxs ase eyvareba...~<br />

`mixeil saakaSvili vaJkacuri bunebis da mebrZoli sulis<br />

adamiania. ganaTlebuli, erudirebuli, sworupovari<br />

politikosia...~<br />

`mixeil saakaSvili jer saqarTvelos, mere ki amerikis<br />

SeerTebuli Statebis prezidenti gaxdeba... masSi Serwymulia<br />

stalinis, SevardnaZis da gamsaxurdias fenomenebi...~<br />

es gamonaTqvamebi Tanamedrove (2004 wlis dasawyisi.<br />

red.) qarTuli gazeTebidanaa amoRebuli.<br />

mTeli Cveni ubedureba is aris, rom saqarTvelos moqalaqeebs<br />

agvirCevia ara prezidenti _ xalxis msaxuri,<br />

aRmasrulebeli xelisuflebis meTauri, aramedDgmiri,<br />

sworupovari politikosi, mokled _ beladi. amitom gasakviri<br />

sulac ar unda iyos, Tu es `kargi biWi~, miSa saakaSvili<br />

Tavis politikas warmarTavs ara rogorc demokratiuli<br />

qveynis prezidenti, aramed rogorc tomis beladi<br />

_ ganaTlebuli, energiuli, evropul enebze molaparake,<br />

magram mainc tomis beladi. metic, istoriis ganviTarebis<br />

kanonzomierebidan gamomdinare, SemiZlia asprocentiani<br />

albaTobiT vivaraudo, rom saakaSvili da misi gundi uax-<br />

195


loes momavalSi, xvalve, Zalauflebis srul uzurpacias<br />

Seecdeba da moaxerxebs kidec.<br />

davubrundeT citatebs, romlebic aq mxolod gmirze da<br />

beladze salaparakod ar momitania. saqme is gaxlavT, rom<br />

zustad es sityvebi, zustad am pativcemuli gvamebis piridan<br />

ukve iTqva sxva `sworupovari politikosis, evropuli<br />

enebis ubadlo mcodnis, uflis mier mironcxebuli gmiris,<br />

beladis~ misamarTiT. misi saxeli iyo zviad gamsaxurdia,<br />

vinc devnilobaSi, samegrelos Soreul sofelSi dalia<br />

tanjuli suli.<br />

cota ufro Sorsac Tu gavixedavT, mSobeli xalxisgan<br />

aseTi da kidev ufro gulisamaCuyebeli epiTetebi miuRiaT<br />

lavrenti berias, adolf hitlers, mao Ze duns*, muamar<br />

kadafis*, sadam huseins*, fidel kastros*, xo Si mins da<br />

mraval sxvas. samwuxarod, am da sxva `xalxis rCeuli beladebisgan~<br />

demokratiuli principebisadmi erTguleba<br />

da pativiscema ar gamigia.<br />

albaT, dadga dro isic vikiTxoT, iyo Tu ara 2003 wlis<br />

noembris movlenebi revolucia. amis gasarkvevad, gTxovT,<br />

kidev erTxel davubrundeT revoluciis enciklopediur<br />

ganmartebas. waikiTxeT? _ ese igi, naxtomiseburi gadasvla<br />

da Tvisobrivad axali sakanonmdeblo, mmarTvelobiTi<br />

sistemuri cvlilebebi.<br />

Cvens SemTxvevaSi, samwuxarod, sazogadoebis marTvis<br />

sistemaSi, araviTari siaxle (miT ufro _ progresuli!)<br />

ar SeiniSneba. is faqti, rom Zveli `proSevardnaZistuli~<br />

kadrebi saakaSvilis erTgulma kadrebma Secvala, axals<br />

da progresuls arafers niSnavs. marTalia, siaxleebis<br />

molodinSia kanonmdebloba, magram am `siaxleebs~ kargad<br />

daviwyebuli Zvelic ki ar SeiZleba daerqvas. es aris<br />

nabiji prezidentis Zalauflebis ganmtkicebisaken. Tu batoni<br />

prezidentis, Sinagan saqmeTa ministris, generaluri<br />

prokuroris zogierT yovlad upasuxismgeblo gancxadebas<br />

gaviTvaliswinebT, sul male iqneb didi sabWoTa samar-<br />

Talmcodne, prokurori da mosamarTle, akademikosi andrei<br />

ianuarieviC viSins*ki sanatreli gagvixdes.<br />

araviTari miniSnebac ki prokuraturis, Sinagan saqmeTa<br />

da uSiSroebis saministroebis samarTlebriv reformebze.<br />

196


jerjerobiT, saubaria mxolod kanonebis gasastikebaze.<br />

Tanac yovlad vulgaruli formiT da udables profesiul<br />

doneze.<br />

jerjerobiT, aris mxolod prezidentisTvis ganusaz-<br />

Rvreli uflebebis miniWebis Tavgamodebuli mcdelobebi<br />

TviT konstituciis msxverplad Sewirvis xarjze.<br />

jerjerobiT, mxolod sakadro cvlilebebi: Zveleburad,<br />

komunisturad, piradi megobrobis, erTgulebisa da<br />

partiuli kuTvnilebis niSniT. Tanac, am megobrobisa da<br />

erTgulebis xarisxs gansazRvravs erTaderTi adamiani _<br />

prezidenti saakaSvili.<br />

jerjerobiT, mxolod xmauriani dapatimrebebi, rac Zalian<br />

hgavs SevardnaZis antikorufciuli kampaniis pirveli<br />

etapis dasawyiss Soreul 1992 wels.<br />

aqedan gamomdinare, Tavisuflad SegviZlia davaskvnaT,<br />

rom 2003 wlis 23 noembers saqarTveloSi araviTari revolucia<br />

ar yofila. ubralod, gacilebiT ufro niWierma re-<br />

Jisorma (vTqvaT, jorj sorosma) 1991 wlis scenaris mixedviT<br />

dadga axali speqtakli mTavari rolebis axali Semsruleblebis<br />

monawileobiT: SevardnaZiseuli `moqalaqeTa<br />

kavSiris~ erTma (axalgazrdulma) frTam daamxo meore. anu<br />

es iyo sasaxlis gadatrialeba xalxis masebis monawileobiT<br />

da seiris mayurebelTa TanxlebiT.<br />

baton sorosze gamaxsenda: swored man savsebiT<br />

gulwrfelad da mTeli msoflios gasagonad ganacxada,<br />

rom misma fondma saqarTveloSi daafinansa aqcia, romelic<br />

SarSan, 23 noembers Zlevamosilad dagvirgvinda.<br />

igive gaimeora aSS-is saxelmwifo mdivanma kolin pauelmac.<br />

vfiqrob, am pativcemuli jentlmenebisadmi undoblobis<br />

sababi ar unda gvqondes.<br />

bunebrivad Cndeba kiTxva _ maS, ratom irqmeven revolucioneris<br />

arcTu saxarbielo saxels saakaSvili da misi<br />

gundi?<br />

isev xalxi unda gavixsenoT.<br />

nebsiT Tu uneblied, saakaSvili da misi gundi moqmedebda<br />

da moqmedebs xalxis saxeliT. man amomrCeveli unda<br />

daarwmunos, rom xalxis nebis aRmsrulebelia. amis Tqmis<br />

ufleba rom moepovebina, revoluciurad ganwyobili, met-<br />

197


ic, TavganwirvisTvis mzad myofi xalxis winamZRoli unda<br />

gamxdariyo. jorj sorosis fuliT, riCardD mailsis (im periodSi<br />

aSS elCi saqarTveloSi. red.) gegmiT, amerikis kongresis<br />

mxardaWeriTa da saakaSvilis gundis xeliT es operacia<br />

warmatebiT ganxorcielda kidec. am scenarSi, rogorc<br />

yovelTvis istoriaSi, xalxi iyo `masovka~, sazarbazne<br />

xorci. iyo, ra Tqma unda, vardebic. ar yofila srola<br />

da msxverpli _ bednieri SemTxvevis gamo da imis gamoc,<br />

rom aseTi ram scenarSi gaTvaliswinebuli ar yofila.<br />

rac mTavaria, revolucia saakaSvils da mis gunds<br />

imitom xiblavs, rom am terminiT am codvil miwaze cnobili<br />

Yyvela siavis da sisaZaglis gamarTleba SeiZleba _<br />

teroris, represiebis, siduxWiris, usamarTlobis, uzneobis<br />

da, ra Tqma unda, diqtaturisac _ revoluciis<br />

monapovars xom dacva unda (lenini)!<br />

xalxisve sakeTildReod, rasakvirvelia.<br />

revolucia Zalian, Zalian saSiSi movlenaa. TviT xaverdovani,<br />

usisxlo revoluciac ki, radgan igi diqtaturis<br />

mSobeli dedaa (~saqarTvelos respublikis` informacia).<br />

vfiqrob, saintereso unda iyos imis aRniSvna, rom or<br />

Tveze meti xnis ganmavlobaSi, vidre `saqarTvelos respublikaSi~<br />

revoluciuri xelisuflebis ukiduresad mwvave<br />

kritikis Semcveli statiebi qveyndeboda, arc redaqcias,<br />

arc avtors saxelisuflo wreebidan aravin Sexmianebia _<br />

araviTari protesti! piradad prezidenti da revoluciuri<br />

xelisuflebis umaRlesi eSelonebis warmomadgenlebi<br />

trabaxobdnen kidec, rom isini presisgan amgvar Semotevebs<br />

uZlebdnen. metic, am viTarebas saqarTveloSi presis<br />

Tavisuflebisa da damoukideblobis, qveyanaSi demokratizmis<br />

damkvidrebis gamoxatulebad asaRebdnen.<br />

sinamdvileSi, rogorc, albaT, Tavadac mixvdiT, es iyo<br />

damoukidebeli mediis sruli ugulebelyofisa da egreT<br />

wodebuli `saxelisuflo mediis~ Seqmnisken gadadgmuli<br />

kargad gaTvlili nabiji. sul male xelisuflebam mTeli<br />

qarTuli mediasivrcis monopolizeba moaxerxa. Jurnalistebis<br />

erTi didi nawili, gansakuTrebiT, teleJurnalistebi<br />

_ gadaibira, danarCenze xeli Caiqnia. esec revoluciis<br />

bunebidan momdinareobs. samwuxarod, Ratakma qar-<br />

198


Tulma Jurnalistikam xelisuflebis amgvar TviTnebobas<br />

winaaRmdegoba ver gauwia.<br />

Tumca, am saWirboroto Temaze ufro dawvrilebiT ma-<br />

Sin vilaparakoT, roca politikis da Jurnalistikis urTierTobas<br />

SevexebiT.<br />

manamde ki, modi, erTi patara eqsperimenti CavataroT:<br />

me SemogTavazebT gazeT `saqarTvelos respublikaSi~<br />

gamoqveynebul statias, Tqven ki igi romelime Janris Car-<br />

CoebSi moaqcieT, rogorc Sinaarsis, ise formis TvalsazrisiT.<br />

rac mTavaria, scadeT da, Tqveni Tvalsazrisi werilobiT<br />

daasabuTeT:<br />

Sen rom sxva mahkla<br />

Tavad is faqti, rom vinme ar eTanxmeba vaJa-fSavelas,<br />

arafris mTqmelia. arc is aris yuradRebis Rirsi, Tu vinme<br />

vaJas Semoqmedebas, saerTod, ar icnobs. mravlismTqmelia<br />

sakuTari uvicobiT keklucoba da sazogadoebis sibneleSi<br />

CaTrevis mcdeloba. xolo Tu amas xalxis rCeuli, saqarTvelos<br />

parlamentis wevri cdilobs _ ubedurebaa.<br />

vinme ganaTlebulma parlamentarma Jurnalisturi eTikis<br />

daucveloba rom ar damabralos, moviyvan or amonarids<br />

jondi baRaTurias erT-erTi interviudan:<br />

`ar veTanxmebi aluda qeTelaurs. Tavidan aluda sworad<br />

moiqca. mters yovelTvis Rirseulad unda moeqce. xelis<br />

moWra ki ra vaJkacis saqmea. es araswori tradicia iyo,<br />

radgan bevri iseTi tradicia mkvidrdeba, romelic ar dgas<br />

sarwmunoebaze da fesvebidan ar modis. sworad moiqca, rom<br />

xeli ar moaWra; sworia, rom mters pativi unda sce, me amis<br />

momxre var, magram es ar niSnavs, rom marTlac namdvili<br />

tradiciisa da namdvili sjulis winaaRmdeg unda waxvide,<br />

iaro sasaflaoze da sarwmunoebis uaryofa daiwyo - amaSi<br />

ar veTanxmebi~.<br />

`vaJas ar veTanxmebi `aluda qeTelaurSi~, mgonia, rom,<br />

rodesac werda, maSin vaJa aludas saqciels iwonebda, imitom,<br />

rom am nawilSi ar hyavs gakritikebuli, SesaZloa,<br />

mere gadaxeda Tavis pozicias. yvelaze didi principi sar-<br />

199


wmunoebaa da principi, romelic gaiZulebs, mis winaaRmdeg<br />

iaro, aris macduri da masze uari unda Tqva.~<br />

sanam mTavar saTqmelze gadavidode, umorCilesad vTxov<br />

jondis maswavlebels, amis wamkiTxveli gulSi tyvias nu<br />

daixlis* - misi namowafari mainc verafers Seignebs.<br />

rasac axla vityvi, batoni jondi imas ver mixvdeba, magram<br />

mis sayuradRebod arc rames vambob. im adamianebis<br />

sayuradRebod vambob, `jondebs~ umaRles sakanonmdeblo<br />

organoSi samoRvaweod xmas rom aZleven da sakuTari bedis<br />

gadawyvetis uflebamosilebas aniWeben (sxvaTa Soris,<br />

im adamianebis bedisac, romlebic jondebs ar endnen, magram<br />

bedis ironiis gamo, umciresobaSi aRmoCndnen).<br />

aluda qeTelauris piriT TviTon vaJa-fSavela laparakobs.<br />

es vaJa qadagebs mitevebas, kacTmoyvareobas da saTnoebas.<br />

es vaJa gvaswavlis bibliur WeSmaritebebs, rom yvela<br />

adamiani RvTis Svilia da sxva adamians misi sicocxlis<br />

mospobis ufleba ara aqvs; rom boroteba borotebiT ar<br />

aRmoifxvreba, sisxli sisxliT ar moibaneba:<br />

`visac mteroba maswyurdis,<br />

gaaRos saxlis karia,<br />

sisxl daigubos keraSi<br />

TviTonac Sigav mdgaria,<br />

Rvinodac imas dahlevdis,<br />

puradac mosaxmaria...<br />

Sen rom sxva mahkla,<br />

Senc mogkvlen,<br />

mkvlels ar SaarCens gvaria.~<br />

aludasa da veluri tradiciebis mimdevari Temis dapirispireba<br />

naTelisa da bnelis, codnisa da uvicobis,<br />

zneobisa da uzneobis, keTilisa da borotis, WeSmariti<br />

rwmenisa da fundamentalisturi dogmebiT SeniRbuli urwmunoebis<br />

dapirispirebaa. iseTi urwmunoebisa, Cven, sabralo<br />

amomrCevlebi weliwadSi ormocdaaTjer mainc rom<br />

sakuTari TvaliT vuyurebT: gulSi sanTel Caxutebul,<br />

mama abramis batknebad qceul vigindarebs, eklesiidan gasvlisTanave<br />

mkvlelobebisa da darbevebis brZanebebs rom<br />

200


gascemen, xazinas rom Zarcvaven, orpiroben, cruoben da<br />

farisevloben...<br />

amis winaaRmdegia vaJa da amitom aTqmevinebs aludasTvis<br />

sizmarSi gamocxadebul mucals:<br />

`_ minda sikvdili, ar vkvdebi,<br />

mamkalo, _ miTxra xvewniTa, _<br />

Tqven dagrCeT wuTisofeli,<br />

me ki wavide qveyniTa;<br />

daZexiT, xevsurT Svilebo,<br />

laSqrobiT, xmlebis qneviTa~.<br />

vaJa imitom aris didi, rom as ocze meti wlis winaT naTqvami<br />

(`aluda qeTelauri~ 1888 wels daiwera), dResac zustad<br />

miesadageba im bnel da uzneo Tems, romelsac odesRac aluda<br />

qeTelauri daupirispirda da romlis rigiT 121-e warmomadgeneli<br />

brZandeba batoni jondi dRevandel parlamentSi.<br />

vaJas rom dRevandeli saqarTvelo enaxa, isev amas amoigminebda:<br />

_ aha, Tqven gqondeT es codva-braliani wuTisofeli,<br />

anTxieT moZmeTa sisxli, gesli da balRami, aiSeneT srasasaxleebi,<br />

amoiyoreT muclebi, imruSeT, ipareT, icrueT<br />

da cili daswameT, daZexiT usamarTlobiT. me ki erTaderT<br />

nugeSad sikvdili damrCenia da damdeT pativi, imqveyniur<br />

cxovrebaSi gadasasaxleblad xels nu SemiSliTo.<br />

aluda qeTelaurma (vaJam), Tanamedrove qarTveli politikosebisgan<br />

gansxvavebiT, icis, ra aris sindisi _ pasuxismgebloba<br />

sakuTari saqcielis gamo. Rirseuli metoqis,<br />

mamaci mucalis sikvdiliT mis arsebaSi iqamde mTvlemare<br />

sindisma gaiRviZa da aludas codvebis gamosyidva daavala.<br />

axali codvebis Cadenisken ki ar mouwoda, saukuneobiT dagrovili<br />

codvebis gamosyidva daavala! mxolod sakuTari<br />

codvebisa ki ara, xevsurTa mTeli Temis codvebisa. swored<br />

ase moiqca cxrameti saukuniT adre ieso, romelic jvars<br />

ecva da amiT kacobriobis codvebis gamosyidva scada.<br />

`aluda qeTelauri~ ki ar ewinaaRmdegeba qristianul<br />

morals, rogorc es deputats hgonia, piriqiT _ am moralis<br />

dacvisken mogviwodebs. es icis yvelam, visac poema<br />

waukiTxavs, visac `stumar-maspinZeli~, `gvelismWameli~<br />

an vaJas romelime sxva nawarmoebi waukiTxavs. jondim va-<br />

201


Jas Semoqmedebis Taobaze yurmokvriTac ar icis, Torem<br />

dRes am yovlad saxelgatexil parlamentSi ar dajdeboda,<br />

radgan `aluda qeTelaurSi~ naTqvamma am sityvebma,<br />

SeuZlebelia, TviT jondis gonebrivi monacemebis mqone<br />

adamianic ki ar Caafiqros:<br />

`ZaRls miugdian saWmelad<br />

xeli mucalis mklavisa,<br />

piri ar axlo qofakma,<br />

morTo Rmuili bralisad~.<br />

ZaRlis saqcielis axsna ar aris rTuli. mere ra, rom qofakia<br />

_ igi zneobrivi arsebaa. sakuTari fiziologiuri<br />

moTxovnilebebis an veluri instiqtebis dasakmayofileblad<br />

yvela meTodi misi ZaRluri bunebisTvisac ki miuRebelia.<br />

amitom ambobs uars SeTavazebul nugbarze _ vaJkacis<br />

veragulad mokveTil marjvenaze.<br />

vwuxvar, Zalian vwuxvar, magram im qofakisgan gansxvavebiT,<br />

21-e saukunis qarTvel jondebs zneoba arc gaxsenebiaT,<br />

ise daeZgernen prezident saakaSvilis mier migdebul<br />

leSs _ parlamentis wevrobis mandats!<br />

da amiT uari Tqves zneobaze, zogadad _ adamianobaze.<br />

zneobaze imaTac uyoymanod Tqves uari, romlebmac sajarod<br />

ki ar gadasansles migdebuli, aramed Sin waacuncules<br />

da malulad, neba-neba Seeqcevian _ Tan, Tanamoqalaqeebs<br />

sakuTar vaJkacobaze gvetrabaxebian da leSis<br />

gadmomgdebs TvalTmaqcurad dedas agineben.<br />

axla saWiroa am nabijis nebismieri saSualebiT gamar-<br />

Tleba. 2008 wlis formaciis parlamentSi mokalaTebuli<br />

koleqtiuri jondi TviTon aris is bneli, veragi da daundobeli<br />

Temi, romelmac aluda da misi ojaxi moikveTa. Tems<br />

unda axla mTeli qveyniereba daabnelos, mTeli sazogadoeba<br />

jondebad aqcios, adamians waarTvas is, rac RmerTma<br />

mis arsebaSi Cado da amiT sxva cocxali arsebebisgan gamoarCia<br />

_ zneoba!<br />

maSin yvela gavswordebiT, yvela erTnairad davbneldebiT,<br />

sindisze yvela uars vityviT, samagaliTo aRaravin<br />

gveyoleba, zadze da biwze veravin veravis miuTiTebs, yvela<br />

erT did qvabSi movixarSebiT.<br />

202


am miznisken mimaval gzaze, bevr sxvasTan erTad, dauZlevel<br />

winaRobad vaJas Zlevamosili figurac aRmarTula.<br />

erT-erTi futuro jondi ambobs, vaJa-fSavelas ar<br />

veTanxmebio da amiT surs mogvaCvenos, TiTqos mTeli qar-<br />

Tuli sazogadoeba sabolood gadagvarebula, TviT didi<br />

vaJac dacemula da viRac yarta-yurtas saTrevelad qceula.<br />

xval SoTas, ilias, guramiSvilis, akakis, javaxiSvilis,<br />

asaTianis, galaktionis... rigi dadgeba. Tanamedroveebi<br />

xom ukve `Carecxilebi arian!..~<br />

ase mxolod dasaRupavad ganwirul avadmyof gonebas<br />

eCveneba. qveynierebis gaCenis dRidan aqamomde, keTilisa<br />

da borotis brZolaSi mudam keTili imarjvebda.<br />

ase iqneba momavalSic.<br />

mecnieruli publicistika<br />

es aris publicisturi naSromi mecnierebis romelime<br />

dargze (filosofia, iurisprudencia, literatura,<br />

fizika, biologia, samxedro xelovneba, genuri inJineria...).<br />

es ar gaxlavT romelime didad pativcemuli profesoris<br />

uwyinari saubari mecnierebis ama Tu im sferos avkargianobaze.<br />

es aris faqtebiTa da logikiT ganmtkicebuli emociuri<br />

msjeloba mecnierebaze sazogadoebis yuradRebis mipyrobis<br />

mizniT. anu, mTavaria ara TviT wminda mecnieruli<br />

Tvalsazrisis wina planze wamoweva, aramed mecnierebisa<br />

da sazogadoebis damokidebuleba, mecnieruli miRwevebis<br />

sazogadoebis samsaxurSi Cayeneba.<br />

amgvari naSromebis Seqmna umaRles Jurnalistur ostatobasTan<br />

erTad moiTxovs mecnierebis im dargis sakmaod<br />

safuZvlian codnas, romelzec wera gixdeba. amitom, bunebrivia,<br />

qarTul sinamdvileSi mecnieruli publicistikis<br />

nimuSebiT maincdamainc ganebivrebuli ara varT. vgulisxmob<br />

maRal profesiul doneze Sesrulebul naSromebs,<br />

Torem arafris mTqmeli da arafris momtani fsevdo publicistikiT<br />

savsea Cveni siyviTleSeparuli presa.<br />

nimuSi, romelsac axla SemogTavazebT, iurisprudencias<br />

exeba. ufro zustad, im adamianebs, romlebic swored<br />

203


iurisprudenciis gverdis avliT cdiloben umniSvnelovanesi<br />

iuridiuli dokumentebis Sedgenas:<br />

Seqspiris motivebi qarTul kanonSemoqmedebaSi<br />

CemTvis ucnob dawesebulebaSi SeumuSavebiaT da parlamentSi<br />

gansaxilvelad SeutaniaT SeTanxmebis proeqti<br />

saqarTvelos marTlmadidebel eklesiasa da saxelmwifos<br />

Soris.<br />

proeqts win uZRvis mokle `ganmartebiTi baraTi~, sadac<br />

amgvari dokumentis miRebis aucileblobasa da SeTanxmebis<br />

Sinaarszea saubari. Cvenc aqedan daviwyoT.<br />

am pawawina `ganmartebiT baraTSi~ pativcemul avtorebs<br />

imdeni sibriyve CauteviaT, TviT saqarTvelos sagadasaxado<br />

kanonmdeblobasac ki SeSurdeba! Tundac es rad Rirs:<br />

`...saxelmwifo aRiarebs 1921-90 wlebSi saqarTvelos<br />

eklesiisaTvis materialuri da moraluri zaralis miyenebis<br />

faqts da rogorc eklesiisaTvis CamorTmeuli<br />

materialuri qonebis didi nawilis mflobeli, kisrulobs<br />

am zaralis anazRaurebis valdebulebas~.<br />

1921-1990 wlebSi komunisturma reJimma rom saqarTvelos<br />

eklesias zarali miayena, imis anazRaureba yovlad<br />

warmoudgenelia: asobiT dangreuli da gapartaxebuli<br />

eklesia-monasteri, aTasobiT daxocili mrevli da<br />

RvTismsaxuri, datacebuli da ganadgurebuli saeklesio<br />

qoneba, dacemuli zneoba...<br />

raki Cveni qvelmoqmedi xelisufleba (da ara saxelmwifo,<br />

rogorc es SeTanxmebis proeqtSia miTiTebuli!) am zaralis<br />

anazRaurebas kisrulobs, gamodis, rom igi im wlebis<br />

koSmaruli danaSaulobebis Tanamonawile da saqarTvelos<br />

sabWoTa socialisturi respublikis samarTalmemkvidre<br />

yofila. Tu es asea, maSin man (xelisuflebam) keTili unda<br />

inebos da zarali yvela dazaralebuls aunazRauros: mar-<br />

Tlmadidebel eklesiasac, meCeTsac, sinagogasac, amqrebsac,<br />

firmebsac da kerZo pirebsac.<br />

saxelmwifo, anu xazina im wlebSi miyenebuli zaralis<br />

anazRaurebas kisrulobso, weria am dokumentSi, magram is<br />

ki aRarsad dauweriaT, kerZod, vis xarjze an ra Semosav-<br />

204


lebiT apireben im marTlac eniT uTqmeli zaralis anaz-<br />

Raurebas. albaT, isev im dazaralebuli, ganadgurebuli,<br />

Seuracxyofili mrevlis zurgidan!<br />

es ukve gramatikuli da stilisturi ki ara, saxelmwifoebrivi<br />

mniSvnelobis Secdomaa da, veWvob, misi gamosworeba<br />

SeZlos konkordiummTxzvelebis Wkuis xalxma.<br />

`ganmartebiT baraTSi~ aseTi `brZnuli~ ganmartebac<br />

gvxvdeba: `proeqtis mixedviT, saeklesio samsaxuri gaTanabrebulia<br />

sajaro samsaxurTan. es ar niSnavs imas, rom moqmedi<br />

kanonmdebloba sajaro samsaxuris Sesaxeb saeklesio<br />

da sajaro samsaxurs erTmaneTTan aTanabrebs. marTlmadidebeli<br />

eklesiis damoukideblobisa da saxelmwifo samsaxurisgan<br />

gansxvavebuli amocanebis gamo, sajaro samsaxuris<br />

Sesaxeb normebi saeklesio samsaxurSi uSualo gamoyenebas<br />

ar hpovebs~.<br />

es aris farisevlobis, sicruis da Tavxeduri demagogiis<br />

naTeli magaliTi: marTalia, proeqtiT saeklesio da<br />

sajaro samsaxuri gaTanabrebulia, magram, nuras ukacravad,<br />

isini gaTanabrebuli sulac ar gaxlavTo, yovlad<br />

usircxvilod gvatyueben proeqtis avtorebi da marTlmadidebel<br />

eklesias uflebrivad soflis sakrebulosTan<br />

aTanabreben. mere, albaT, eklesiis mnaTeebis moxsna-daniSvnebis<br />

revizias da kontrolsac daiwyeben. mRvdlebze xom<br />

laparakic ar Rirs _ gubernatoris Caurevlad es saqme<br />

verasdidebiT ver gakeTdeba.<br />

axla mTavarze, anu uSualod konkordiumis proeqtze.<br />

preambula, rogorc velodi, friad poeturia: _ cxra<br />

abzaci, cxra sityva `vinaidan~, cxra wertil-mZimiT dam-<br />

Tavrebuli winadadeba da arc erTi Wkvianuri azri:<br />

`_ vinaidan qarTveli eris msoflmxedveloba,<br />

mTlianoba, tradiciebi, fsiqologia, cxovrebis wesi<br />

da mravalsaukunovani qarTuli kultura ganpirobebulia<br />

da gamsWvalulia marTlmadidebluri qristianuli<br />

moZRvrebiT;<br />

_ vinaidan saqarTvelos mosaxleobis absoluturi<br />

umravlesoba marTlmadidebeli qristiania;<br />

_ vinaidan marTlmadidebloba saqarTveloSi isto-<br />

205


iulad saxelmwifo religia iyo, istoriuli uwyvetoba<br />

ki niSnavs warsulis, awmyos da momavlis sinTezs;<br />

_ vinaidan saqarTvelos konstituciiT aRiarebulia<br />

saqarTvelos marTlmadidebeli eklesiis gansakuTrebuli<br />

roli qveynis istoriaSi;<br />

_ vinaidan saqarTvelos saxelmwifom aRidgina istoriuli<br />

roli msoflio civilizaciaSi, rogorc damoukidebelma<br />

da demokratiulma saxelmwifom;<br />

_ vinaidan msoflios ganviTarebul qveynebSi istoriul<br />

eklesiebs miniWebuli aqvT gansakuTrebuli iuridiuli<br />

statusi;<br />

_ vinaidan konstituciurad eklesia damoukidebelia<br />

saxelmwifosgan...~<br />

amis wamkiTxvels uneblied Seqspiri maxsendeba:<br />

`yvelafriT daRlils sanatrelad sikvdili damrCa...<br />

radgan uvici da regveni brZenobs advilad,<br />

radgan simarTle sisuleled iTvleba axla,<br />

radgan sikeTe borotebis tyved Cavardnila...~.<br />

didi poeziis da politikanobis Serwymis mcdeloba mudam<br />

kraxiT da uniWo dokumentis SeqmniT rom mTavrdeba,<br />

konkordiumis proeqtic amis dasturia. avtorebs gonebisTvis<br />

meti Zala rom daetanebinaT da rac ar icodnen, sxvisTvis<br />

ekiTxaT, ar dawerdnen, mravalsaukunovani qarTuli<br />

kultura marTlmadidebluri qristianuli moZRvrebiT<br />

aris ganpirobebuli da gamsWvalulio. xolo cota<br />

mSobliuri qveynis istoria rom scodnodaT, arc amgvari<br />

absurduli azri mouvidodaT, saqarTvelos mosaxleobis<br />

absoluturi umravlesoba marTlmadidebeli qristianiao.<br />

saqarTvelos mosaxleobis umravlesobisTvis aTeistoba<br />

rom daebralebinaT, gasakviri ar iqneboda. etyoba,<br />

avtorebma ar ician, rom saqarTveloSi marTlmadidebeli<br />

qristianebis garda cxovroben kaTolikeebi, iudevelebi,<br />

grigorianelebi, musulmanebi, baptistebi, evangelistebi,<br />

sxvebi da sxvebi. vSiSob, maTi raodenoba marTlmadideblebisas<br />

didad ar Camouvardeba.<br />

sakuTari uvicobiT kopwiaobas hgavs gancxadeba, rom,<br />

Turme, `msoflios ganviTarebul qveynebSi istoriul<br />

206


eklesiebs miniWebuli aqvT gansakuTrebuli iuridiuli<br />

statusi~. ras gvibrZanebT, marTlmadidebluri mimdinareobis<br />

Teokratiuli saxelmwifo SevqmnaT, Tu SariaTis<br />

samarTliT vixelmZRvaneloT? iqneb aiaTola homeinis<br />

modelis iranuli mmarTvelobiTi sistema avirCioT? an,<br />

iqneb, inkviziciis boboqrobis droindelma espanurma<br />

mmarTvelobam ajobos?!<br />

Tumca, vidre amas gadavwyvetdeT, is gavarkvioT, arian<br />

Tu ara WeSmariti marTlmadideblebi gulSi sanTelCaxutebuli<br />

yofili da axlandeli partiuli funqcionerebi,<br />

gaveSebul-gaalmasebuli xeljvariani xulignebi, ieRovelTa<br />

Sekrebebis cecxliTa da maxviliT damrbevi adamianebi,<br />

agrerigad momravlebuli nacisturi partiebis wevrebi,<br />

meqrTame da Rormucela `RvTismsaxurebi~, qurdi da<br />

moZalade Cinovnikebi...<br />

saxelmwifos da am saxelmwifoSi moqmed religiur mimdinareobebs<br />

Soris SeTanxmebis (konkordiumis) dadebas<br />

civilizebul samyaroSi didi xnis istoria aqvs. rogorc<br />

wesi, es aris SeTanxmeba erTmaneTis saqmeSi Caurevlobis<br />

Taobaze, imis aRiareba, rom eklesia damoukidebelia saxelmwifosgan.<br />

iqneb am SeTanxmebis proeqtis avtorebsac<br />

es mizani hqondaT, magram gamoucdelobisa da ucodinrobis<br />

gamo, parlaments gansaxilvelad waredgina bundovani,<br />

absurduli, enobrivad yovlad umsgavso da, rac mTavaria,<br />

provokaciuli proeqti. igi miznad isaxavs ara urTier-<br />

Tobebis garkveva-mowesrigebas saxelmwifosa da marTlmadidebel<br />

eklesias Soris, aramed am urTierTobaTa daZabvas.<br />

es Zalian saSiSia. am saSiSroebas zogierTi ura-patrioti<br />

xelovnurad qmnis qveyanaSi axali omis gasaCaReblad, amjerad<br />

_ religiur safuZvelze~ (`dronis~ informacia).<br />

socialuri publicistika<br />

am Sinaarsis publicisturi nawarmoebi sazogadoebis<br />

socialur mdgomareobas exeba. es gaxlavT sityvakazmul<br />

mwerlobasTan yvelaze axlo mdgomi Jurnalisturi Janri.<br />

Tu aseTi naSromis Seqmnas apirebT, gaxsovdeT, rom ar aris<br />

207


sakmarisi faqtebis, movlenebis virtuozulad aRweris ni-<br />

Wic ki. mTavaria, ise TqvaT, mkiTxvelma pirvelive sityvebidan<br />

dagijeroT, rom es swored asea da Tqven misi gulis<br />

mosagebad (an gulis asaCuyeblad) arafers igonebT.<br />

am Janris nimuSebad uTuod gamodgeba sul axlaxans<br />

Tqvens mier wakiTxuli nugzar SataiZis, giorgi pataSuris,<br />

nana joxariZis publicisturi naSromebi.<br />

Tu imasac waikiTxavT, rasac axla SemogTavazebT, Zalian<br />

kargi, iqneba. werili `7 dReSi~ 1991 wlis aprilSi gamoqveynda<br />

da saqarTvelos maSindeli xelisuflebis mxridan,<br />

SeiZleba iTqvas, grandiozuli reaqcia mohyva. imis garda,<br />

rom es koleqtiuri naSromi socialuri publicistikis nimuSia,<br />

nawilobriv, saqarTvelos maSindel politikur vi-<br />

Tarebazec SegiqmniT warmodgenas.<br />

mokled, Tqvens winaSea<br />

baroni wverikmazaSvili da sxvebi<br />

prefeqti ar aris. gviTxres, rom male mova da Cvenc,<br />

`saqarTvelos respublikis~, `Tbilisis~, `7 dRis~, `saqmis~<br />

korespondentebi velodebiT. gvainteresebs, rogor<br />

apirebs prefeqtura raionSi miwis kuTvnilebis sakiTxis<br />

mogvarebas miwis Sesaxeb kanonis ararsebobis pirobebSi.<br />

problemas isic amwvavebs, rom jerjerobiT ar arsebobs<br />

kanoni TviT prefeqtisa da prefeqturis Sesaxeb.<br />

samwuxarod, bunebis kanonebi ar scnobs administraciul<br />

kanonebs _ gazafxuli isev ise Zveleburad modis da<br />

Tan uamravi sazrunavi moaqvs. umcires uyuradRebobas da<br />

dagvianebas aravis patiobs.<br />

sagarejos raionis prefeqti, batoni guram isakaZe marTlac<br />

Zalian male movida (manamde mis moadgiles, baton uCa<br />

qoriZes vesaubreT). igi friad ganswavluli kacia, pedagogebis<br />

ojaxidan. prefeqtad daniSvnamde Tbilisis saxelmwifo<br />

universitetis birTvuli fizikis laboratoriaSi<br />

muSaobda. sagarejoelia da aqaurobas kargad icnobs.<br />

Cvens kiTxvaze, raionSi ra principiT nawildeba miwa da<br />

Semdeg misgan miRebuli Semosavali, batonma prefeqtma<br />

brZana:<br />

208


_ es aris Zalze rTuli sakiTxi. vinaidan ar arsebobs<br />

kanoni miwis Sesaxeb, metic _ kanoni sakuTrebis Sesaxeb;<br />

gviWirs miwis sakiTxis gadaWra. raionSi gvaqvs venaxebic,<br />

saxnav-saTesi farTobebic, saTibebic, tyeebic.<br />

venaxebs kolmeurneobebi da sabWoTa meurneobebi ijariT<br />

gascemen...<br />

aq odnav gavuswrebT movlenebs da mogaxsenebT, rom<br />

amave kiTxviT mivmarTeT sagarejos raionis kakabeTis `wi-<br />

Teli oqtombris~ saxelobis kolmeurneobis Tavjdomares<br />

SoTa keratiSvils; gurjaanis, Telavis, yvarlis raionebis<br />

prefeqtebs Salva winwalaSvils, avTandil rcxilaZes, levan<br />

iaSvils; Cumlayis kolmeurneobis Tavjdomares nodar<br />

qurdaZes. pasuxi TiTqmis yvelgan erTnairia: jerjerobiT,<br />

bevri ramea gasarkvevi da dasazustebeli. magaliTad,<br />

fasebi: dReisaTvis erTi kilogrami yurZnis moyvana glexs<br />

daaxloebiT erTi maneTi da eqvsi kapiki ujdeba. Tu Sesasyidi<br />

fasi igive darCa, glexi mis mier warmoebuli yurZnis<br />

yovel kilogramze eqvs kapiks... vals daidebs!<br />

aqve davumatebT, rom ijaris axlandeli zepiri forma<br />

glexsa da administracias Soris Tavisi SinaarsiT Zalian<br />

hgavs istoriidan ase kargad nacnob leninur `sasursaTo<br />

gaweras~. cnobilia soflis meurneobis amgvari gaZRolis<br />

erTob savalalo Sedegebic: socialuri, ekonomikuri,<br />

politikuri urTierTobebis ukiduresi gamwvaveba.<br />

isev baton guram isakaZesTan saubars davubrundeT:<br />

_ Zalian gviWirs. moSlilia struqturebi, aqeT _ mafia,<br />

iqiT _ `mxedrioni~... am ukanasknels Zlier hqonda<br />

gamdgari fesvebi Cvens raionSi. unda SevcvaloT struqturebi.<br />

Cven SevZeliT Tanamdebobidan gadagveyenebina<br />

da pasuxisgebaSi migveca sagarejos mevenaxeobis sabWo-<br />

Ta meurneobis direqtori...<br />

soflis meurneobaSi mZime situaciaa. axla gagimxelT<br />

erT saidumlos. albaT, gagikvirdebaT, magram me<br />

ase vfiqrob. es fantastikuria... iciT, mimaCnia, rom<br />

saukeTeso gamosavali Seqmnili mdgomareobidan aris...<br />

batonymobis aRdgena!..<br />

batoni prefeqtis es gancxadeba marTlac moulodneli<br />

da fantastikuria. miT ufro, rom civilizebulma msofli-<br />

209


om karga xania ganvlo feodalizmis epoqa. batonymobis instituti<br />

TviT ruseTis imperiaSic ki zustad 130 wlis winaT,<br />

1861 wels gaauqma imperatorma aleqsandre meorem.<br />

marTali giTxraT, ise davibeniT, isic ki ver vkiTxeT baton<br />

prefeqts, mxolod sagarejoSi apirebs batonymobis SemoRebas,<br />

Tu mTel saqarTveloSi. Tu ase moxda, vfiqrobT,<br />

batonebis sakiTxi SedarebiT iolad mogvardes, ai, ymoba ki,<br />

veWvobT, vinmem siamovnebiT ikisros. arada, naxeT, ra didebulad<br />

JRers: lordi isakaZe! Hhercogi qoriZe! grafi erbowonaSvili!<br />

baroni wverikmazaSvili! vikonti Samoevi!...<br />

imave dRes, saRamos, imave SekiTxviT mivmarTeT gurjaanis<br />

raionis prefeqts, baton Salva winwalaSvils. SegaxsenebT,<br />

rom baton prefeqts aseTi ram vkiTxeT:<br />

_ ra principiT nawildeba raionSi miwa da, bunebrivia,<br />

misgan miRebuli mosavali?<br />

_ gurjaanis raioni, _ brZana batonma prefeqtma,<br />

_ eTnikurad wminda raionia. aq absoluturi umravlesoba<br />

qarTvelebi arian. erTi patara sofelia, Cumlayis<br />

kolmeurneobaSi Sedis, yitaani da imaTac survili gamoTqves<br />

wavidnen raionidan. ase rom, male sul sufTa<br />

raioni viqnebiT...<br />

_ batono Salva, es Zalian kargi, magram miwis sakiTxi<br />

rogorRa wydeba?<br />

_ mZime mdgomareobaa, resursebi gaZvirda, yurZnis<br />

fasi ki igive darCa. saTadarigo nawilebic gviWirs. arsebobs<br />

ijaris ori forma _ individualuri da brigaduli.<br />

SarSanac ijaraze viyaviT. kargi Sedegi gamoiRo. wleuls,<br />

jerjerobiT, axali xelSekrulebebi glexebTan ar dagvidia,<br />

Zveli debulebiT vsargeblobT.<br />

_ es niSnavs, rom glexma miwa ijariT ki aiRo, magram jer<br />

cnobili ar aris, visi iqneba mosavali?<br />

_ ras brZanebT! Cven, jerjerobiT, xelSekrulebis<br />

forma ver SevimuSaveT, Torem, ise SeTanxmebuli varT,<br />

rom glexi mosavlis 30 procents saxelmwifos Caabarebs,<br />

danarCeni 70 procenti ki mas darCeba im pirobiT,<br />

rom im samocdaaT procentSi Seva yurZnis warmoebaze<br />

daxarjuli saxsrebi.<br />

_ ese igi, ra darCeba glexs sabolood?<br />

210


_ savaraudod, mogebis 20-25 procenti.<br />

_ Tqven brZaneT, rom sofel yitaanis mcxovreblebma<br />

gadasaxleba gadawyvites. maT Tqven amis Taobaze oficialurad<br />

mogmarTes?<br />

_ ara, ara, Cven TviTon SevTavazeT gadasaxleba.<br />

_ vTqvaT, soflelebi aiyarnen da wavidnen, ras moigebs<br />

amiT raioni?<br />

_ ras davkargavT, ro?..<br />

cnobisaTvis: yitaani aris istoriuli adgili gurjaanis<br />

raionSi. aq odesRac yofila sofeli, romelic<br />

istoriul bedukuRmarTobas da malarias gaunadgurebia.<br />

daaxloebiT asi wlis winaT, nasoflaris midamoebSi<br />

axalgoris raionidan osuri ojaxebi Camosaxlebulan.<br />

maT ramdenime adgili gamoucvliaT da sabolood iq dafuZnebulan,<br />

sadac axla cxovroben. maTi mSobliuri ena<br />

QqarTulia. yvela maTgans damTavrebuli aqvT qarTuli<br />

skola. misdeven, ZiriTadad, mevenaxeobas. raime antiqarTul<br />

da antisaxelmwifoebriv qmedebaSi romelime maTgani<br />

SemCneuli ar yofila.<br />

29 marts yitaanelebs gamourTes eleqtroenergia,<br />

mouxsnes samarSruto avtobusi (sofeli trasidan eqvsi<br />

kilometriT aris daSorebuli), Seuwyvites puris miwodeba,<br />

dauxures skola da baga-baRi, yvela glexs CamoarTves<br />

jer kidev SarSan ijariT aRebuli miwis nakveTebi. raionSi<br />

gavrcelda yovlad daujerebeli QWorebi. Cven gaxldiT am<br />

sofelSi da yvelaferi sakuTari TvaliT vixileT.<br />

_ batono nodar, aqvs Tu ara, raime samarTlebrivi<br />

safuZveli yitaaneli glexebisTvis ijariT aRebuli miwebis<br />

CamorTmevas? iqneb, kolmeurneobis gamgeobis dadgenileba<br />

mainc arsebobs? _ vkiTxeT Cumlayis kolmeurneobis<br />

axladdaniSnul Tavjdomares, baton nodar qurdaZes.<br />

_ara, dadgenileba ar aris, magram saqme is aris, rom<br />

yitaanelebma TviTon, Ddiax, TviTon ganacxades uari miwis<br />

damuSavebaze...<br />

_ Cven gaxldiT am sofelSi _ arcerT glexs sakuTari<br />

iniciativiT uari ar uTqvams miwaze, miT ufro, skolaze,<br />

ganaTebaze, purze, transportze, baga-baRze...<br />

_ ara, es iyo Cveni xalxis moTxovna. mas Semdeg, rac<br />

osma eqstremistebma mokles oTxi qarTveli, sofeli<br />

211


(igulisxmeba sofeli Cumlayi. red.) aRSfoTda da maTTvis<br />

miwebis CamorTmeva moiTxova.<br />

_ gamodis, rom Tqven omSi daRupuli qarTveli biWebis<br />

gamo Surs iZiebT udanaSaulo xalxze?<br />

_ Cven ar viZiebT araviTar Surs! da, saerTod, Tqven<br />

vina xarT? mivlineba gaqvT? Cvens xelmZRvanelobas-<br />

Tan iyaviT? me ra SuaSi var? me aqauri var da yvelaferi<br />

vici... wavideT, prefeqtTan vilaparakoT...<br />

prefeqtTan kidev erTxel saubari Cven zedmetad miviCnieT.<br />

(`7 dRis~ informacia).<br />

zemoT mogaxseneT, rom am statias gamsaxurdias xelisuflebisa<br />

da mis mier kontrolirebuli mediis mxridan mosalodnelze<br />

mZafri reaqcia mohyva. samTavrobo presa<br />

karga xans gulmodgined amtkicebda, rom Cvens werilSi<br />

naxsenebi Tanamdebobis pirebi ar iyvnen... giJebi.<br />

Cven arcerT amgvar Semotevaze araviTari pasuxi ar<br />

gagvicia.<br />

msoflio presaSi erTsa da imave socialur Temaze<br />

yoveldRiurad aTasobiT publicisturi naSromi iwereba.<br />

es srulebiTac ar amcirebs Tqvens Sanss, swored am JanrSi<br />

gamoiCinoT Tavi. magaliTad, qurdobaze an meZavobaze<br />

uamravi brwyinvale publicisturi naSromia Seqmnili, magram<br />

amis gamo arc erTze da arc meoreze kacobriobas jer<br />

xeli ar auRia. scadeT, vin icis, iqneb Tqven dagijeron.<br />

oRond, nu iCqarebT, jer imis garkveva scadeT, ratomaa<br />

amqveynad amdeni usamarTloba, qonebrivi uTanasworoba,<br />

qurduli kanonebi, prostitucia, narkomania da aTasi sxva<br />

socialuri ubedureba.<br />

umizno, anu cru publicistika<br />

samwuxarod, an, iqneb, sabednierodac, nebismieri qveynis<br />

sazogadoebaSi arseboben adamianebi, romlebsac aqvT<br />

bunebrivi survili, iyvnen popularulebi, aqvT e.w. `weris<br />

teqnika~; ician raRac istoriuli faqtebi; aqvT informacia<br />

mimdinare movlenebze da, rac mTavaria, sazogadoebis<br />

`gadarCena~ sakuTar wminda movaleobad miaCniaT. mizani<br />

212


SesaniSnavia, magram, rogorc wesi, mis misaRwevad am adamianebs<br />

xels uSliT gulgriloba da analitikuri uunaroba.<br />

1992 wlis gazafxulze CemTan `dronSi~ movida Tbilisis<br />

iv. javaxiSvilis saxelobis universitetis yofili<br />

aTeizmis kaTedris asistenti, imJamad erT-erTi aSkarad<br />

nacionalisturi partiis Tavmjdomare, romelmac Tavis<br />

droze Cemi lanZRva-ginebiTac gaiTqva saxeli. momitana<br />

daaxloebiT 50 nabeWd Tabaxze gadaWimuli `publicisturi<br />

naSromi~ da misi gamoqveyneba mTxova. Tanac, gulaxdilad<br />

miTxra, marTalia, Tqven sruli moraluri ufleba gaqvT<br />

uariT gamistumroT, magram me gicnobT, rogorc principul<br />

kacs, profesionals da imedi maqvs, gamigebTo.<br />

warmoidgineT mdgomareoba 16-gverdiani yovelkvireuli<br />

gazeTis redaqtorisa, romelsac gamosaqveyneblad 50gverdiani<br />

statia miutanes, Tanac, `namusze Seagdes~, mar-<br />

Talia, pirovnulad ar mogwonvarT, magram, modi, saqveyno<br />

saqme gavakeToTo!<br />

movikribe moTmineba da bolomde wavikiTxe SemoTavazebuli<br />

abdaubda. marTali giTxraT, ver davadgine, risi<br />

Tqma surda avtors. mere romis papzedac metad morwmune<br />

qristianad qceul aTeistTan kidev erTxel davjeqi da<br />

Sevecade, rom misi Sromis unayofobaSi damerwmunebina.<br />

gulwrfelad mainteresebda erTi ram, rac aseve gulwrfelad<br />

vkiTxe mofilosofoso avtors:<br />

_ ra grjiT, am veeberTela gaugebrobebs ra gawerinebT-meTqi?<br />

_ ra vqna, Tavs veraferi movuxerxe, mewereba da, aba, ar<br />

davweroo?<br />

marTlac da, ra qnas kacma, roca `ewereba~, daweros, Tu<br />

ar daweros?!<br />

Tu `ewereba~, albaT, unda daweros kidec, magram Cven<br />

aq vsaubrobT profesionalizmze, Jurnalistikis daniSnulebaze,<br />

Janrebzec ki. arafrismTqmeli `naSromebis~<br />

gamoqveynebas sazogadoebisTvis araviTari sargeblobis<br />

motana ar SeuZlia. es aris drois da fulis uazro fantva<br />

da sazogadoebis Seuracxyofa. marTalia, viRacas `ewereba~,<br />

magram isic unda gaviTvaliswinoT, rom iqneb mkiTxv-<br />

213


els Cveni ambiciebisTvis ar scxela da arc Cveni nacodvilarebi<br />

`ekiTxeba~.<br />

Cven, sabWoeTis Svilebs, cru publicistikasTan didi<br />

xnis nacnoboba gvakavSirebs _ sicrue iyo yvela is publicisturi<br />

nawarmoebi, romelic socializmis danarCen<br />

social-ekonomikur formaciebTan, warmoebis socialisturi<br />

wesis kapitalisturTan SedarebiT upiratesobas<br />

amtkicebda. gTxovT, damijeroT, rom Tavisufal<br />

konkurenciasTan SedarebiT, didi upiratesoba aqvs socialistur<br />

Sejibrebas; rom swored igia ekonomikis progresis<br />

safuZveli da socSejibrSi gamarjvebulis Jetoni<br />

mirCevnia 100 000 dolars!<br />

amgvar `msjelobaTa~ avtorebs sazogadoebisa ar rcxvenodaT.<br />

rcxvenodaT ki ara, vinc am sisulelis gamo mcireoden<br />

protests gamoxatavda, cimbirs ukan atovinebdnen.<br />

es iyo savaldebulo sicrue.<br />

axla es valdebuleba aRar arsebobs, magram arseboben adamianebi,<br />

visac `ewerebaT~ da hgoniaT, rom yalbi maRalfardovnebiT<br />

namdvil popularobas moipoveben. aseTi avtorebi,<br />

azris naTlad gadmocema xom ar SeuZliaT da ar SeuZliaT,<br />

winadadebebsac Segnebulad abundovaneben, im imediT, rom<br />

vinme umecari am bundovanebaSi sibrZnes dainaxavs. mokled,<br />

cru publicistikis mimdevrebi lamazi sityvebis uazro<br />

daxvavebiT sakuTari gonebrivi umweobis SeniRbvas cdiloben.<br />

ratom cdiloben, es ukve giTxariT _ popularoba<br />

xom erTob mimzidveli ramea, zogjer, momgebianic.<br />

mTavari is aris, rom, sabolood, sicruiT aravin briyvdeba<br />

TviTon avtorisa da misi `naSromis~ gamomqveynebeli<br />

redaqtoris garda.<br />

Tu ubralod, martivi winadadebebiT azris naTlad da<br />

sxartad gadmocema geZnelebaT, publicistobaze fiqrs<br />

saswrafod unda moeSvaT da gadaxvideT, vTqvaT, kulinariaSi<br />

_ gemrieli kerZis momzadebis xelovneba arafriT<br />

Camouvardeba Jurnalistikas. me, magaliTad, yovelTvis<br />

siamovnebiT vtrialeb samzareuloSi da bednieri var, Tu<br />

Cems naxelavs ojaxis wevrebi da megobrebi siamovnebiT miirTmeven.<br />

xolo Tu Semaqes!..<br />

214


axla SesaniSnavi sakmazebiT uxvad da ugemovnod Sezavebul<br />

erT Zalian ugemur kerZs SemogTavazebT, Tan bodiSs<br />

mogixdiT da umorCilesad gTxovT, iqneb rogorme bolomde<br />

CaikiTxoT:<br />

`saqarTvelos `cisartyelas~ ferebi...<br />

`wiTeli~, `mixakis-feri~, `cisferebis~, _<br />

`ikebana Taiguli...~<br />

_ eri _ haaa!...<br />

_ eri, _ faaa-fu...<br />

_ pir-da-piri da...<br />

_ ara pir-da-piri gagebiT...<br />

...<br />

patara qveyanas, _ CibuxSi Casadeb saqarTvelos, isedac<br />

daqucmacebul, dabeCavebul, ganwirul, _ erT dros `mamluqebis~<br />

mxares, _ dReisaTvis, jerac SemorCenil 3-5-sam<br />

Tu xuT milionian ers, _ kacebis `gaberwebis~ _ gadajiSebis<br />

xana-periodi xom ar daudga?!<br />

_ isedac ganwirulebs, _ esRa gvaklda?!<br />

_ kacebis `gaberweba~-gadajiSeba!!!(???)<br />

qarTveli `mamluqebis~ `gaberwebis~, `mamaT-mavlebad~<br />

gadajiSebis periodi xom ar daiwyo?!<br />

_ esRa gvaklda?!<br />

nuTu esec garedan, _ viRacisagan-viRaceebisagan<br />

`Semogdebuli~, _ `evropizaciis~ _ samyaros civilizaciis,<br />

erTiani evoluciis Sedegia?!<br />

_ ara mgonia!...<br />

es procesi, _ evoluciuri ganviTarebis, _ civilizaciis<br />

`sawarmoo xarjis~ _ Sinauri Sinaberebis, _ `mamaTmavlebis~<br />

aReb-micemobis Semotevis Sedegi xom ar aris?!<br />

dafiqreba gvmarTebs!<br />

kontr-moqmedeba gvmarTebs, sanamde mTlad `aReb-micemobaSi~<br />

ar gadavjiSebulvarT, _ am sityvebis pir-da-piri<br />

Tu... ara pir-da-piri gagebiT...(!!!).<br />

faqti, qronika, komentari, _ eqstremaluri gamoZaxili...<br />

215


...<br />

saqarTveloSi Seqmnil dRevandel umZimes, autanel<br />

politikur, saxelmwifoebriv ekonomikur, socialur vi-<br />

Tarebas, _ yvela mxare, subieqti `homo sapiensi~ _ Taviseburad<br />

ganWvrets, aRiqvams, _ Tavis sakuTar `receptebs~<br />

sTavazobs xalxs, sazogadoebas, _ maT Soris presas. _<br />

sainformacio saSualebebs, _ ideologias, moralis, eTikis<br />

sxva zneobrivi normebis dacviT klimatis gajansaRebis<br />

sferoSi...<br />

_ `gaucxoebis~, `gadajiSebis~ procesma dagvria msaxvrali<br />

xeli...<br />

...<br />

_ `aRar gaTendeba, Rame sazizRari?..<br />

romeli saaTia?, romeli saaTia?~<br />

_ galaktioni...<br />

...<br />

geo-politikur, politikur, socialur, ekonomikur<br />

dartymebs, Semotevebs, _ ideologiuri, religiuri seqtebis<br />

dartymebi, Semotevebi emateba, enacvleba...<br />

qarTul genetikur kods, _ Tavisufali seqsi-paTologiuri,<br />

fiziologiuri gadaxrebi emuqreba, _ CibuxSi<br />

Casadebi qveyana, _ mcire eri _ erT dros `mamluqebis~<br />

mxare, _ SemorCenili kacebis, mama-kacebis, deda-kacebad<br />

gadaqcevas ver aitans, _ genetikurad gadavSendebiT...<br />

...<br />

yofili `wiTeli~ ideologebi dRevandeli `mixakisferis~<br />

`ponti-pilatebi~, _ Riad Tu farulad, _ dRevandeli<br />

da momavali `demokratiuli~, `Tavisufali~, `damoukidebeli~<br />

saqarTvelos, _ gaukuRmarTebuli froidiseuli<br />

moZRvrebis, _ `cisferi~ gardaqmnis avtorebi,<br />

_ sauniversiteto kaTedridan irjebian, _ ixarjebian...<br />

(`marTali gazeTis~ informacia).<br />

cru publicistikisa da grafomaniis es klasikuri<br />

nimuSi imaze gacilebiT ufro saSiSi movlenaa, vidre<br />

erTi SexedviT SeiZleba Candes: misi avtori `cnobili~<br />

publicisti, `mamaci kaci~, kalmis `didostati~, `TiTiT<br />

saCvenebeli moqalaqe~, mokled, axalgazrdobisTvis<br />

misabaZi pirovnebaa. xolo Tu Tqven mis naSromSi raime<br />

216


undovnad an gaugebrad geCvenaT, sakuTar uvicobas<br />

daabraleT!<br />

sazogadoebis erTi nawilisTvis samagaliTod isaxeba<br />

futuro, uSinaarso, uazro, umizno nawarmoebi da misi<br />

uniWo da avanturisti avtori.<br />

vulgaruli, cru publicisturi Janri erTob damaxasiaTebelia<br />

meoce saukunis miwurulisa da ocdameerTes<br />

dasawyisis saqarTvelosTvis. am paTosiT gaiJRinTa jer<br />

yviTeli presa, Semdeg _ oficiozi, Semdeg _ seriozuli,<br />

damoukidebeli da TviT yovlad uwyinari studenturi<br />

presac ki. bolos am paTosma mTavrobasa da parlamentSic<br />

SeaRwia (an iqneb, sulac iqidan daiwyo!).<br />

megona, sityvis Tavisuflebisa da qveynis damoukideblobis<br />

miRebiT gamefebuli sayovelTao eiforiis Cavlis<br />

Semdeg cru da demagogiuri publicistikac istoriis<br />

sanagveze aRmoCndeboda, magram ase ar moxda. etyoba, sicruiT<br />

nasazrdoebi Jurnalisturi demagogia iseTive ukvdavia,<br />

rogorc Tavad Jurnalistika da adamianis uZvelesi<br />

xeloba.<br />

rogorc wesi, `publicisturi demagogia~ (gnebavT, `demagogiuri<br />

publicistika~ davarqvaT), mTeli Tavisi sigrZesiganiT<br />

tribunaze maSin gadmodgeba, roca qveyanaSi xelovnurad<br />

iqmneba revoluciuri aRtyineba. SesaZloa, igi<br />

istoriuli kanonzomierebiTac iyos gamowveuli, magram<br />

es viTarebas ver cvlis.<br />

saerTod, Jurnalistur Janrebze usasrulod bevri<br />

msjeloba SeiZleba. Jurnalistikis Teoretikosebi ase<br />

iqcevian kidec: momaval Jurnalistebs naSromis momzadebis<br />

mkacrad dadgenil wesebs sTavazoben _ jer kidev<br />

nedli masalis (studentis) mtkice yalibebSi Casxmas cdiloben.<br />

familarobaSi Tu ar CamomarTmevT, Jurnalisturi<br />

Janrebis Teorias kulinariuli receptebis krebuls<br />

Sevadarebdi.<br />

didi xnis winaT Cemma megobarma, niWierma aRmosavleTmcodne-istorikosma<br />

da Jurnalistma, Tamaz Ciqvanaiam er-<br />

Tob romantikuli dasaxelebis kerZis recepti maswavla _<br />

madam bovari: kargad unda moxarSoT da mere tafaze Sebra-<br />

217


woT cximgaclili Zroxis an Roris xorci. calke unda SewvaT<br />

wvrilad daWrili kartofili. unda daumatoT erTad<br />

modaRuli xaxvi da bulgaruli wiwaka, ramdenime naWeri<br />

Sveicaruli yveli, zemodan moawyoT kangaclili pamidvris<br />

naWrebi, moasxaT araJani, daayaroT Savi wiwaka da marili.<br />

yvelaferi es didi tafiT aTiode wuTiT unda amyofoT<br />

cxel haerRumelSi da madam bovariviT nazi, macduri da<br />

gemrieli kerZic mzadaa!<br />

Tumca, Tavad Tamaz Ciqvanaias SesrulebiT, am receptiT<br />

momzadebuli kerZi madam bovaris ki ara, Tavad gustav<br />

flobers* hgavs, Cemi momzadebuli ki _ Tamaz Ciqvanaias.<br />

nu gagikvirdebaT, Tu Tqveni naxelavi general de gols* an<br />

fidel kastros daemsgavsos. yovel SemTxvevaSi, sxvadasxva<br />

mzareulis mier momzadebuli zustad erTnairi gemos<br />

namcxvari `napoleoni~ arasodes Semxvedria.<br />

asea Jurnalisturi Janrebic. ki batono, iswavleT<br />

Teoria, daizuTxeT receptebi, magram nu daiviwyebT,<br />

rom receptebis (Teoriis) kargad codna ar aris kargi<br />

kerZis (naSromis) Seqmnis garantia. bunebaSi ramdeni<br />

mzareulicaa, imdeni kerZia, anu ramdeni Jurnalisticaa,<br />

imdenive Janria.<br />

218


Tavi VIII<br />

yovlisSemZle presa<br />

80-iani wlebis dasawyisidan sabWoTa kavSirSi ucnauri<br />

ambebi daiwyo. jer iyo da, `Zlevamosil, maradiul erTa<br />

urRvev kavSirs~ bzarebi gauCnda, rac e.w. `sxvagvarad<br />

moazrovneTa~ _ disidentTa ukidures gaaqtiurebasa da<br />

maT winaaRmdeg saxelmwifos damokidebulebis liberalizaciaSi<br />

gamoixata. mrisxane КГБ TiTqos Sedrka, an iqneb<br />

sisxlis sma moswyinda. politikuri arenidan zedized<br />

gaqrnen yovlisSemZle `super-bebrebi~: pelSe, polianski,<br />

podgorni, suslovi, breJnevi, andropovi, Cernenko, kosigini...<br />

1985 wels ki kremls patronad axalgazrda, ambiciuri,<br />

`perestroikis~ ideebiT STagonebuli mixeil gorba-<br />

Covi moevlina.<br />

marTalia, misi pirveli nabijebi diad da `cecxlovani<br />

wylis~ didad moyvarul sabWoeTSi antialkoholuri<br />

mimarTulebiT gadaidga, magram am mkvdrad Sobil ideas<br />

sul male komunisturi reJimisagan yovlad moulodneli<br />

gadawyvetilebebic mohyva: _ sityvis Tavisufleba<br />

sazogadoebis demokratizaciis mizniT!<br />

_ Я коммунист, при том, я убежденный коммунист, _ sajarod<br />

ganacxada axalgazrda gensekma da axali Semadgenlobis politbiurosTan<br />

erTad mmarTvelobis komunisturi reJimis<br />

modernizacia ganizraxa. arcTu uWkuo gorbaCovs gulubryvilod<br />

sjeroda, rom aseTi ram, saerTod, SesaZlebeli<br />

iyo. igi xedavda komunizmis dasasruls da misi sicocxlis<br />

gaxangrZlivebas seriozuli kosmetikuri saSualebebiT<br />

cdilobda. am gzaze pirveli iyo sityvis Tavisufleba.<br />

axlandelma Taobam icis sityvis da gamoxatvis Tavisuflebis<br />

mniSvneloba da Zala, magram misTvis Zneli warmosadgenia<br />

iseTi viTareba, roca sityvas SeuZlia pirwmindad<br />

daangrios kacobriobis istoriaSi yvelaze didi, yvelaze<br />

Zlieri, yvelaze veragi imperia.<br />

diax, sabWoTa imperiis aRsasruli istoriuli kanonzomierebiT<br />

iyo gamowveuli _ adre Tu gvian mZimed dasneule-<br />

219


uli goliaTi ueWvelad daecemoda, magram nebismier Sem-<br />

TxvevaSi aucilebeli iyo raRac, rac goliaTis daRupvis<br />

uSualo mizezi gaxdeboda: omi, revolucia, saxelmwifo<br />

gadatrialeba...<br />

es `raRac~ aRmoCnda sityva. ioanes saxarebaSic xom asea<br />

naTqvami: `pirvelad iyo sityva da sityva igi iyo RvTisa<br />

Tana~.<br />

komunistebma Tqves, ilaparakeTo da, odesRac umtkicesi<br />

duRabiT Sekruli msoflio socialisturi sistema<br />

koconze Semodgmul uzarmazar zRaprul qvabs daemsgavsa.<br />

arenaze gamovidnen erovnul-gamaTavisuflebeli moZraobebis<br />

liderebi da fsevdo-liderebi, partiebi da moZraobebi,<br />

oratorebi da demagogebi, patriotebi da renegatebi,<br />

demokratebi da `derJavnikebi~, nacionalistebi, farisevlebi<br />

da provokatorebi.<br />

sityvas mohyva saqme: uamravi axali Jurnal-gazeTi, radio<br />

da televizia. msoflio socialisturi Tanamegobrobis<br />

qveynebi TiTqos cieb-cxelebam Seipyro. dagrovilma ukmayofilebam<br />

vulkaniviT amoxeTqa da dauokebel Zalad iqca.<br />

axalma, demokratiulma masmediam elvis siswrafiT gaa-<br />

SiSvla 70 wlis ganmavlobaSi saguldagulod Cacxraklitulebuli<br />

socialisturi sinamdvile; farTod gauRo kari<br />

komunisturi jurRmulebidan gaTavisuflebul yofil<br />

disidentebs...<br />

raxan saqme sityvaze, sityvier garCevaze midga, yvelam Tavisi<br />

Tqva da yvelam Tavisi moiTxova. sabWoTa kavSiri da mTeli<br />

aRmosavleTi evropa mrisxane saprotesto moZraobebma<br />

Seazanzara. poloneTma, ungreTma, rumineTma, Cexoslovakiam,<br />

bulgareTma, gdr-m, iugoslaviam da sxvebma xma amoiRes.<br />

Teqvsmetive mokavSire respublikam jer sabWoTa konstituciiT<br />

miniWebuli uflebebi, Semdeg ki sruli damoukidebloba<br />

moiTxova. ganze arc saqarTvelo darCenila. ai, ras<br />

wers 1989 wlis ori ianvris gazeTi `Tbilisi~. ufro zustad,<br />

komunisturi gazeTi bedavs sabWoTa reJimis safuZvelTa<br />

safuZvlis, sasamarTlo sistemis kritikas: `samarTlebrivi<br />

reformis Sedegad, upirveles yovlisa, sasamarTlom mTeli<br />

sisruliT unda ganaxorcielos udanaSaulobis prezumfcia.<br />

220


udanaSaulo adamiani ar unda daiCagros. sasamarTlo misTvis<br />

unda iyos TavSesafari yovelgvari devnisagan. es mxolod<br />

maSin iqneba SesaZlebeli, roca mosamarTle miiRebs srul<br />

iuridiul, ekonomikur da pirovnul (moralur) damoukideblobas.<br />

Tu daveTanxmebiT gamoTqmas, rom `iafi marTlmsajuleba<br />

saxelmwifos Zviri ujdeba~, am mxriv Cven friad<br />

arasaxarbielo mdgomareoba gvaqvs...<br />

TveSi oras maneTad Sefasebulma mosamarTlis jojoxeTurma<br />

da uaRresad sapasuxismgeblo Sromam sasurveli<br />

nayofi rom ver gamoiRos, ar aris gasakviri...<br />

mosamarTlis pirovnuli (moraluri) damoukideblobis<br />

mopoveba uaRresad Znelia da imitom ki ara, rom am Tavisuflebas<br />

kanonmdebloba ver mianiWebs. TviT mosamarTle,<br />

gnebavT, sasamarTlo ar aris mzad sruli TavisuflebisTvis.<br />

iuristTa axlandeli kadrebi, bunebrivia, im Zvel<br />

tradiciebze, samarTlis im koncefciazea aRzrdili,<br />

romelsac dRes ase daundoblad vakritikebT. momavalSi,<br />

albaT, unda movides mosamarTlis sruliad axali tipi.<br />

Tavisi pirdapiri movaleobis idealuri msaxuris garda,<br />

igi unda iyos moRvawe am sityvis saukeTeso gagebiT da ara<br />

mosamsaxure-obivateli. amas marto normatiuli aqtebis<br />

Secvla ver uSvelis. saWiroa dro, moTmineba da aseT moRvaweTa<br />

aRzrda. imazec mifiqria, rom maSin mec, iseve, rogorc<br />

Cemi Taobis yvela iurists, mosamarTlis umZimesi tvirTis<br />

tareba erTob gamiWirdeba. Cveni iuridiuli azrovneba xom<br />

avtoritaruli reJimis pirobebSi Camoyalibda~.<br />

gTxovT, yuradReba miaqcioT: 1989 wlis ianvris damdegs<br />

sabWoTa socialisturi sistemis kraxze saubari metismetad<br />

naadrevia. amave dros, partiul gazeTSi, partiis wevri<br />

mosamarTle (upartio mosamarTle sabWoTa sinamdvileSi,<br />

saerTod, ar arsebobda!) sabWoTa samarTlebrivi sistemis<br />

mankierebasa da sabWoTa avtoritarul reJimze laparakobs.<br />

rac mTavaria, dausjelad laparakobs! da ara marto<br />

vaJa abakelia. igive `Tbilisi~ aqveynebs profesor oTar<br />

gamyreliZis statiebis serias samarTlebrivi reformebis<br />

aucileblobaze. amave Temaze qveyndeba uamravi sxva statiac<br />

da poet jansuR Carkvianis leqsi-mowodebac:<br />

221


`patara biWi `marTvedan~<br />

yels iRerebs da Tvals mikravs,<br />

mReris simReras qarTvelTa _<br />

`qarTvelo, xeli xmals ikar!~.<br />

imRere, orbis marTveo,<br />

mReriT gadaxval jebirsa,<br />

qarTveli kvlavac qarTvelobs,<br />

`dRe dadga gamarjvebisa~.<br />

jansuR Carkvianis sityvas, isic presaSi gamoqveynebuls,<br />

sxva fasi aqvs: Carkviani kompartiis Zveli wevria,<br />

umaRlesi sabWos uamravi mowvevis deputati, yvela mniSvnelovani<br />

adgilobrivi da sakavSiro `forumis~ monawile.<br />

swored es kaci yvelas saqveynod mouwodebs, qarTvelo<br />

xeli xmals ikar, dRe dadga gamarjvebisao!<br />

aseTi rameebis wera, ufro zustad, wera ki ara, komunistur<br />

presaSi gamoqveyneba, arc ise iolia. amitom redaqtori<br />

iZulebulia cota ieSmakos da sakuTari gazeTi<br />

amgvari gamoTqmebiTac Sealamazos: `partia yvelafers<br />

iRonebs socialisturi demokratiis Semdgomi ganviTarebisaTvis.<br />

sazogadoebriv-politikur cxovrebasa da<br />

marTvaSi TiToeuli adamianis aqtiuri monawileobisTvis,<br />

namdvili sruli saxalxo xelisuflebis gamarjvebisTvis~<br />

(gorbaCovis mimarTvidan partiisa da sabWoTa xalxisadmi).<br />

nu gagikvirdebaT, rom es citata amoRebulia erTi imdroindeli<br />

Cemi statiidan `mivdivarT demokratiisken~.<br />

`amxanagi~ gorbaCovi rom ar damemowmebina, sajarod ver<br />

vityodi mTavars: `dRevandel pirobebSi mosamarTle ver<br />

iqneba obieqturi. imitom ki ara, rom mas es ar unda, aramed<br />

imitom, rom mas ar SeuZlia iyos obieqturi.<br />

saxalxo mosamarTle arCeviTi Tanamdebobaa. sinamdvileSi<br />

aravin aravis ar irCevs _ mosamarTle iniSneba<br />

zemdgomi sasamarTlo organos mier partiul organoebTan<br />

SeTanxmebiT, an piriqiT _ partiuli organos mier<br />

zemdgom sasamarTlo organoebTan SeTanxmebiT. amdenad,<br />

saxalxo mosamarTle angariSvaldebulia ara xalxis,<br />

amomrCevlebis winaSe, aramed misi damniSnavis an damniS-<br />

222


navebis winaSe. viTarebaSi, roca arseboben Tanamdebobis<br />

pirebi da organoebi, romlebsac SeuZliaT sakuTari neba<br />

ukarnaxon saxalxo mosamarTles, am ukanasknelis mxridan<br />

raime obieqturobaze fiqri ararealuria. igive SeiZleba<br />

gavimeoroT sxva `arCeviTi~ Tanamdebobis pirebis mimarT~<br />

`Tbilisis informacia~.<br />

amgvari `eSmakobani~ arc Cemi gamogonilia da arc<br />

Cemi Taobis sxva Jurnalistebisa. es iyo sabWoTa presaSi<br />

gavrcelebuli sistema, rasac, pirobiTad, `striqonebs<br />

Soris wera~ erqva.<br />

es 1989-is dasawyisia. aprilSi kritikisa da mowodebebis<br />

moCvenebiTi realizaciis dro dgeba. TbilisSi, rusTavelze,<br />

mTavrobis sasaxlis win aTi aTasobiT adamiani TavdaviwyebiT<br />

ewafeba erT dros sastikad akrZalul mowodebebs<br />

Tavisuflebasa da damoukideblobaze. uwyinari mitingi<br />

TandaTan kategoriul politikur moTxovnebze gadadis<br />

da sabWoTa reJimi mTel msoflios kidev erTxel uCvenebs,<br />

rom `xmebi misi gardacvalebis Sesaxeb gadaWarbebulia~:<br />

darbeuli mitingi, Teqvsmeti mokluli, asobiT dasaxiCrebuli,<br />

milionobiT sulierad travmirebuli adamiani.<br />

am dRes, 1989 wlis 9 aprils, saqarTveloSi sabWoTa istoria<br />

damTavrda.<br />

uotergeitis saqme xom gaxsovT? _ rogorc ki presaSi<br />

gamoqveynda dasabuTebuli informacia prezidentis saar-<br />

Cevno gundis usaqcielobaze, prezidenti gadadga!<br />

arc ufiqria, arc uyoymania, arc Tavis marTleba dauwyia<br />

_ am informaciis gamoqveynebisTanave postidan gadadga<br />

msoflios #1 politikuri figura _ amerikis SeerTebuli<br />

Statebis prezidenti!<br />

aseTi masStabebisa ara, magram Tvisobrivad msgavsi Sem-<br />

Txvevebi msoflio istoriaSi iSviaTi sulac ar aris. masmedias<br />

sakmaod iolad SeuZlia beWebze dasces nebismieri<br />

rangis politikuri moRvawe. erTi enamware Jurnalistis<br />

TqmiT, politikosi da koRo imiT hgvanan erTmaneTs, rom<br />

gazeTiT orives gasresa SeiZleba. warmoidgineT, XX saukunis<br />

bolos msgavsi ram saqarTveloSic moxda: gazeT<br />

`saqarTveloSi~ gamoqveynda informacia, rom uSiSroebis<br />

223


saministro usmenda am gazeTis redaqtors nodar grigalaSvils.<br />

marTalia, rogorc civilizebul samyaroSi<br />

xdeba, amis gamo uSiSroebis ministri SoTa kviraia Tanamdebobidan<br />

sakuTari nebiT ar wasula, magram mis nacvlad<br />

es gaakeTa prezidentma SevardnaZem _ uSiSroebis ministri<br />

postidan gadaayena.<br />

ramdenime wlis Semdeg general kviraias bedi gaiziara<br />

misma memkvidre vaxtang quTaTelaZemac. 2001 wlis oqtombris<br />

bolos telekompania `rusTavi-2~-is ofisSi uSiSroebis<br />

saministros ramdenime TanamSromeli gamocxadda<br />

da kompaniis finansebis Semowmebis mizniT, dokumentebi<br />

moiTxova. kompaniis xelmZRvanelobam uSiSroebis Tanam-<br />

SromelTa moTxovna ukanonod miiCnia da Semmowmeblebs<br />

uari ganucxada. uSiSroebam telekompaniaSi damatebiTi Zalebi<br />

gamoiZaxa. kompaniis ofisi tyavis qurTukiani, Seiara-<br />

Rebuli kunTmagari biWebiT gaivso. Jurnalistebma televiziis<br />

ofisSi mimdinare koliziebis Ria eTerSi gadacema<br />

moaxerxes. popularuli telekompaniis mimarT Zaladoba<br />

Tbiliselebma sakuTar Seuracxyofad da sityvis Tavisuflebis<br />

xelyofad miiCnies _ telekompaniis ofisTan<br />

aTi aTasobiT adamiani Seikriba. viTareba ukiduresad daiZaba.<br />

isic saTqmelia, rom procesebs, faqtobrivad, TviT<br />

`dazaralebuli~ telekompania marTavda.<br />

uSiSroebis samsaxuris ramdenime TanamSromlis `iniciativa~,<br />

sabolood, katastrofuli aRmoCnda: Tanamdebobebi<br />

dakarges parlamentis Tavmjdomarem, saxelmwifo<br />

ministrma, uSiSroebis da Sinagan saqmeTa ministrebma da<br />

bevrma sxvam.<br />

SesaZloa, prezidents sxva, ufro mniSvnelovani motivebic<br />

hqonda odesRac sakuTari favoritebis mosaSoreblad,<br />

magram es mainc presis didi gamarjveba iyo.<br />

samarTlianobisTvis isic unda iTqvas, rom `rusTavi 2-<br />

Tan~ dakavSirebul procesebs virtuozulad warmarTavda<br />

prezident SevardnaZis xelisuflebis opoziciuri frTa<br />

momavali premieris, zurab Jvanias meTaurobiT. Tumca,<br />

vimeoreb, es mediis rols sulac ar akninebs _ sabolood<br />

xom yvelaferi misi xeliT gakeTda!<br />

224


droni mefoben<br />

presas bevri ram SeuZlia. Cemi naTqvamis sailustraciod<br />

minda SemogTavazoT ramdenime magaliTi 1991 wlis<br />

modelis gazeT `dronis~ sinamdvilidan.<br />

`droni~ 1991 wlis 1 ivniss gamovida da mkiTxvelTa<br />

uzarmazari simpaTia Tavisi obieqturobiT daimsaxura.<br />

saqarTveloSi Zalian daZabuli politikuri viTareba iyo.<br />

xelisufleba uxvad arigebda mtrebisa da moRalateebis<br />

iarliyebs. pirvel mravalpartiul arCevnebSi gamarjvebulma<br />

`mrgvalma magidam~ aSkarad Tavi ver gaarTva saxelmwifos<br />

marTvas. ukve zafxulSi SeiZleboda gvevarauda,<br />

rom saqme aucileblad mividoda SeiaraRebul dapirispirebamde<br />

da, sabolood, _ samoqalaqo omamde. prezident<br />

gamsaxurdias zedized mosdioda sabediswero Secdomebi.<br />

saqarTvelos TiTqmis mTeli sainformacio sivrce monopolizebuli<br />

iyo xelisuflebis mier. mokled, es is droa,<br />

roca saqarTvelos `RvTis mier movlenili adamiani~, `wamebuli~,<br />

`didi lideri~ da, saerTod, alahis asive epiTetis<br />

mflobeli zviad gamsaxurdia da misi yovlad gamoucdeli<br />

gundi marTaven.<br />

am uaRresad rTul da saSiS dros `dronSi~ qveyndeba<br />

profesor Tamaz kvaWantiraZis statia `vaglax, ukvdavi~.<br />

me ver gavbedav am statiis romelime Jurnalistur Car-<br />

CoSi Casmas (romelime JanrisTvis mikuTvnebas). igi erTdroulad<br />

publicisturi statiac gaxlavT, mecnieruli<br />

gamokvlevac, essec da, Tu gnebavT, ubralod, warsulis<br />

gaxsenebac.<br />

statiis SesavalSi naTqvamia:<br />

`pirovneba xasiaTia. es xasiaTi ikveTeba, erTi mxriv,<br />

misi qmedebis, meores mxriv, _ azrovneba-metyvelebis<br />

safuZvelze.<br />

kaci rasa iqm da ras ambob _ es sakiTxis erTi mxarea; sxvani<br />

rogor aRiqvamen Sens qceva-metyvelebas _ es meore,<br />

aranakleb mniSvnelovani.<br />

winaaRmdegobrivi SeiZleba aRmoCndes ara marto Seni<br />

naTqvami Sensave naqnarTan, aramed movlenaTa sxviseuli<br />

aRqma-Sefaseba _ SeneulTan. amgvari winaaRmdegoba<br />

225


zogjer tragikulia, zogjer _ komikuri, xSirad ki _<br />

tragikomikuri: pirovnebas gaaCnia~ (`dronis~ informacia).<br />

Semdeg mTel saqarTveloSi kargad cnobili oqropiri,<br />

literatori Tamaz kvaWantiraZe mogviTxrobs aseve mTel<br />

saqarTveloSi Zalian didi xania Zalian kargad cnobili<br />

literaturuli gmiris naTqvam-naqnarze da misi am naqnarnaTqvamis<br />

Sedegebsa da sazogadoebriv Sefasebaze.<br />

mokled, saubari exeba polikarpe kakabaZis* marTlac<br />

ukvdav gmirs _ yvaryvares*.<br />

arc erTi sityva arsebul xelisuflebaze, arc erTi<br />

sityva prezidentze an xelisuflebis romelime sxva warmomadgenelze!<br />

araviTari miniSneba, araviTari gadakruli<br />

sityva!<br />

amis miuxedavad, `dronis~ redaqcia da TviT Tamaz<br />

kvaWantiraZe kinaRam waleka xelisuflebis Tavgamodebul<br />

momxreTa risxvis niaRvarma _ rogor, Tqven Cveni prezidenti<br />

yvaryvare TuTabers SeadareTo?!<br />

asec iyo _ Tamaz kvaWantiraZem, yvaryvarizmis arsis<br />

CvenebiT, marTlac daxata zviad gamsaxurdias da misi fanatikuri<br />

mimdevrebis portreti.<br />

vwuxvar, batoni Tamazis im statias aq ver moviyvan, magram<br />

igi `dronSi~ 1991 wlis 18 oqtombers gamoqveynda da<br />

Zalian gTxovT, waikiTxoT, vinZlo yvaryvareSi zogierTi<br />

Tqveni Tanamedrove xelisufali amoicnoT _ yvaryvarizmi<br />

xom ukvdavia!<br />

`drons~ gulwrfelad surda maSindeli xelisuflebis<br />

mSvidobiani Secvla. am mizniT, man TiTqmis SeuZlebeli Se-<br />

Zlo _ sazogadoebas, amomrCevlebs daanaxa xelisuflebis<br />

namdvili saxe; daanaxa, rom fanatizmamde misuli patriotuli<br />

lozungebis ukan idga ukiduresi gulubryviloba,<br />

uvicoba, demagogia da farisevloba. `dronma~ es gaakeTa<br />

ubralod da genialurad _ xelisuflebis yvelaze<br />

aqtiuri mxardamWerebis werilebisa da umaRlesi rangis<br />

Cinovnikebis azrebis ukomentaro gamoqveynebiT!<br />

ar gjeraT? _ maSin Tvali gadaavleT am patar-patara<br />

werilebs, romlebic imdroindeli `dronidanaa~ amoRebuli:<br />

226


prezidentSi xalxi xedavs RmerTs<br />

xalxs brbos rom uwodebs, im milionobiT xalxs, romlebmac<br />

xma miveciT baton zviad gamsaxurdias, gadadgeso<br />

rom brZanes, magaTma airCia Tu ra. Cven ar gvekiTxebian,<br />

Tu gadavayenebT. Tu Cven brbo varT, rogorc brZanes da<br />

araferi ar gagvegeba.<br />

ramdeni Zvirfasi inteligentia TbilisSi, romlebmac<br />

xma misces baton zviad gamsaxurdias, ramdeni inteligentia<br />

raionebSi romlebmac xma misca da moipova 87 procenti.<br />

Tu am erT muWa inteligentis ZaliT gadavayenebdiT. ratom<br />

gwyinT, rom ambobs Tqvenze moRalateebio. ratom gikvirT,<br />

ratom gwyinT, ara xarT? aba daukvirdiT Tqvens moqmedebas,<br />

jer iyo da prezidentobis kandidatebi, rogori<br />

uSveri sityvebiT lanZRavdnen baton zviad gamsaxurdias.<br />

amiT rac gaakeTes, is iyo ra procentebic miiRes, kargad<br />

ician. Semdeg SuriT da boRmiT sxva xerxebs mimarTes. axla<br />

prezidenti ar gvindao. Tu ar undodaT, ratom iklavdnen<br />

cocxal Tavs prezidentobaze.<br />

Cemo Zvirfaso inteligentebo, icodeT, gons Tu ar<br />

moxvediT, Tqveni iaraRis qarTvel ers ar eSinia. prezidentis<br />

gadadgomiT, es dRe RmerTma nu mogvaswros, ramdenic<br />

gindaT imdeni ambobs Semdeg sicocxle aRar Rirso.<br />

prezidentSi xalxi xedavs RmerTs, xalxis mxsnels da<br />

amiT Tqven nu gaborotdebiT da qviT, boTlebiT, iaraRiT<br />

da daniT Tavs nu esxmiT mTavrobis saxls. amas istoria ar<br />

gapatiebT.<br />

pelo SafaqiZe<br />

veRar moviTmine amdeni daumsaxurebeli sityvebi...<br />

Cven saqarTveloSi mcxovreb yvela xalxs gvwams Cvens<br />

mier kanonierad arCeuli prezidentis, veRar moviTmine<br />

amdeni daumsaxurebeli sityvebi: `prezidenti gadadges~,<br />

`araferi gaukeTebia~, `diqtatoria~ da sxva.<br />

batono redaqtoro: Tu gind aviRoT ramodenime werili,<br />

romlebic gamoqveynebulia Tqvens gazeTSi. Tu gind<br />

227


werili `cixes rad unda rkinis karebi?~ batoni Wanturia<br />

misi weriliT cixidan moiTxovs xalxis mier arCeul da<br />

RmerTidan movlenil prezidentis gadadgomas. vin aris<br />

Wanturia? viTom qarTveli xalxis erTgulia? Wanturiam<br />

airCia Cveni prezidenti? rodesac mis partiam boikoti<br />

gamoucxada arCevnebs, da qarTveli xalxisaTvis mtrobis<br />

meti araferi gaukeTebia da akeTebs. aseve mis gverdiT mdgomi<br />

iaraRiT SeiaraRebuli batoni i. wereTeli moiTxovs<br />

prezidentis z. gamsaxurdia gadadges da qarTveli xalxis<br />

mtris eduard SevardnaZis Camoyvanas saqarTveloSi, risTvis<br />

viTomda qarTveli xalxis sakeTildReoT? qarTvelma<br />

xalxma kargad icis SevardnaZe is qarTvelia, romelsac ar<br />

uyvars arc saqarTvelo da arc qarTveli xalxi, is didi<br />

politikosia mxolod Tavisi TavisaTvis, kargad gaixsenon<br />

misi moRvaweoba saqarTveloSi, ramdeni qarTveli adamiani<br />

daRupa.<br />

aseve minda mogaxsenoT Jurnalist baton kvaracxeliaze<br />

da mis daweril werilSi, `darCa ori gza Tqven romels<br />

irCevT~? aq batoni kvaracxelia Txovs Cvens prezidents<br />

`Seibralos Tavisi xalxi~ da is xalxic, romelic TiTqos<br />

mas sZuls~ da rom sisxlis Rvra ar moxdes gadadges. batoni<br />

v. kvaracxelia cdeba am TxovnaSi, man kargad unda<br />

icodes Cveni prezidenti didi damTmobi brZandeba rom<br />

mas arcerTi qarTveli ar sZuls, Tu gind icodes, rom<br />

is misi mteria. da aseve yvelafer daTmobaze wava, rom<br />

saqarTveloSi ar moxdes ZmaTa sisxlis Rvra. batono v.<br />

kvaracxelia Tqven ra gaakeTeT qarTveli xalxisaTvis?<br />

da bolos batoni j. Carkvianis werili `poetis tyviiT<br />

mokluli kaci?~ Tavis werilSi batoni j. Carkviani sayvedurobs<br />

baton m. maWavarians, TiTqos man daketa mweralTa<br />

kavSiri da milicielebi daayena da koperativad gadaaqciao.<br />

batono jansuy saWiro yofila Tu ara ase moqceuliyo<br />

batoni m. maWavariani? exla ras brZanebs batoni jansuyi?<br />

vin dauSina mweralTa kavSirs tyviebi? amas TviT<br />

unda gvipasuxos batonma jansuyma. batono redaqtoro:<br />

Tqven kargad iciT Tu ra Caidines egrewodebul opozicionerma<br />

da puCistebma, magram amaT Sesaxeb erTi sityvac<br />

ar sweria, ise gamodis TiTqos yvelaferi es danaSauli<br />

228


prezidentis momxreebis mier ari Cadenili. sircxvili<br />

Tqven da imaT, vinc ase usamarTlo werilebs aqveyneben.<br />

gTxovT, SewyvitoT.<br />

batono redaqtoro: vnaxoT, Tu rogor gaakritikebT da<br />

ise `Selamazebuli~ gamoaqveynebT Cems werils.<br />

pensioneri<br />

mariam ZoZuaSvili,<br />

sof. ofSkviTi (`dronis~ informaciebi).<br />

gulze xeli daideT da, ara rogorc damwyebma an Tundac<br />

profesionalma Jurnalistma, aramed, rogorc qveynis<br />

moWirnaxule moqalaqem, TqviT, dadgebodiT Tu ara im<br />

xelisuflebis gverdiT, romelsac aseTi Wkuis adamianebi<br />

uWeren mxars?<br />

ra Tqma unda, gazeTSi ibeWdeboda opoziciis warmomadgenelTa<br />

analitikuri statiebi da redaqciis TanamSromelTa<br />

ironiuli, oRond obieqturi reportaJebi. es<br />

iyo sistematuri, gamiznuli mZime Sroma.<br />

xelisuflebam `dronisTvis~ raime seriozuli argumentebis<br />

dapirispireba ver SeZlo, Tu mxedvelobaSi ar<br />

miviRebT redaqciis TanamSromelTa lanZRva-ginebas, gaqilikebas,<br />

moRalated da agentad Seracxvas da sxva.<br />

maSindelma xelisuflebam ver gabeda da arc ikadra<br />

`dronis~ daxurva _ es Zalian cudad imoqmedebda xelisuflebis<br />

isedac SelanZRul saerTaSoriso avtoritetze<br />

da uamrav mters SesZenda Sin, saqarTveloSi. `dronis~ gadarCenaSi<br />

udavod didi wvlili miuZRvis maSindeli uzenaesi<br />

sabWos kulturisa da ganaTlebis komitetis Tavmjdomares,<br />

`mrgvali magidis~ mTavar ideologs, Temur<br />

qoriZes.<br />

maSindeli `dronis~ redaqciaSi, iqneb stiqiurad, magram<br />

mainc, Seiqmna namdvili `gonebrivi centri~, saidanac ganxorcielda<br />

uZlieresi da efeqturi Seteva sazogadoebriv<br />

cnobierebaze. SemdegSi msgavsi ram verc `dronma~ da verc<br />

romelime sxva gazeTma ver gaimeora. amas mravali mizezi<br />

hqonda da odesme mis Sesaxebac giambobT.<br />

ara, `drons~ ar moumzadebia saxelmwifo gadatrialeba,<br />

ar wamouwyia samoqalaqo omi, aTiaTasobiT adamianis codva<br />

229


sakuTar kiserze ar auRia _ rac moxda, istoriuli kanonzomierebiT<br />

iyo gamowveuli. `dronma~ gaakeTa mxolod is,<br />

rac axlaxans mogaxseneT _ sazogadoebas xelisuflebis<br />

namdvili, Seulamazebeli saxe daanaxa da amiT movlenaTa<br />

ganviTareba daaCqara.<br />

presa, ra Tqma unda, ar aris yovlisSemZle, magram igi<br />

aris uZlieresi da Zalian saxifaTo iaraRi Wkviani adamianebis<br />

xelSi.<br />

am Wkviani adamianebis gamoCenas saqarTvelo jer kidev<br />

elis.<br />

es maSin moxdeba, roca saqarTveloSi moulodneli TavisuflebiT<br />

dasadgurebuli eiforia gaivlis, roca politikaSi<br />

grZnobebis adgils civi goneba da civi angariSianoba<br />

daiWers.<br />

presa marTlac didi da saSiSi Zalaa. didia am Zalis<br />

aradaniSnulebisamebr gamoyenebis cdunebac. presa _<br />

Tavisufalic, oficiozic, yviTelic da mwvanec unda<br />

emsaxurebodes qveynis interesebs. vimeoreb, _ unda emsaxurebodes<br />

qveynis interesebs.<br />

axla Cven mivadeqiT kidev erT uaRresad saWirboroto<br />

problemas, romelsac pirobiTad SeiZleba ewodos<br />

xelisufleba da presa<br />

Tavisufali presa aris Tavisufali, demokratiuli<br />

sazogadoebis pirmSo, misi yovlad aucilebeli atributi.<br />

demokratiuli saxelmwifos gareSe warmoudgenelia<br />

damoukidebeli presis arseboba da piriqiT, _ damoukidebeli<br />

Tavisufali presis gareSe warmoudgenelia<br />

demokratiuli saxelmwifos arseboba.<br />

mokled, ar arsebobs erTi meorisgan damoukideblad.<br />

swored amitom da, albaT, imis gamoc, rom sakuTari demokratizmi<br />

msofliosTvis daenaxvebina, erT-erTi pirveli<br />

kanoni, romelic gamsaxurdias xelisuflebam miiRo,<br />

iyo kanoni presis Sesaxeb.<br />

es iyo uaRresad rTuli da areuli dro. faqtobrivad, ar<br />

moqmedebda Zveli da ar gvqonda axali sakanonmdeblo baza.<br />

230


aseT viTarebaSi presis kanonis miReba, presisa da sazogadoebis<br />

interesebidan gamomdinare, aucilebeli iyo.<br />

ver vityvi, rom kanoni uzado iyo. piriqiT, mas Zalian<br />

bevri xarvezi hqonda, magram igi unda mieRoT da miiRes<br />

kidec. es iyo 1991 wlis dasawyisSi. barem imasac vityvi,<br />

rom mravali mizezis gamo, is kanoni arasodes amuSavebula<br />

_ Tu SeiZleba ase iTqvas, sakanonmdeblo sistemidan<br />

amovardnili aRmoCnda. es yvelam Zalian swrafad<br />

SeniSna.<br />

saerTod, TiTqmis mTel msoflioSi drodadro ifeTqebs<br />

xolme kamaTi presis Sesaxeb kanonis `yofna-aryofnis~<br />

Taobaze. xelisuflebis warmomadgenelTa erTi nawili<br />

amtkicebs, rom aseTi kanonmdeblobis miReba aucilebelia.<br />

meore nawili radikalurad gansxvavebuli azrisaa. azrTa<br />

sxvadasxvaobaa TviT JurnalistTa Sorisac.<br />

vidre momxreTa da mowinaaRmdegeTa argumentebze gadavidodeT,<br />

kidev erTxel gavixsenoT, rom mas, visac presis<br />

gakontroleba SeuZlia, didi upiratesoba eZleva politikur<br />

oponentebTan brZolaSi. Tu gaviTvaliswinebT, rom<br />

saxelmwifo aris adamianis TavisuflebaTa SezRudvis<br />

daxvewili sistema, kontrolidan gasuli, anu Tavisufali<br />

presa xelisuflebas did, zogjer dauZlevel problemebs<br />

uqmnis.<br />

presaSi, rogorc wesi, aisaxeba saxelmwifos metnaklebad<br />

realuri suraTi. bunebrivia, aisaxeba zogadad xelisuflebisa<br />

da konkretulad xelisuflebis warmomadgenelTa<br />

mankierebanic: usamarTloba, uniaToba, meqrTameoba.<br />

xSirad, xelisuflebas Tavisufali presa sWirdeba<br />

msoflio sazogadoebriobis Tvalis asaxvevad _ SemogvxedeT,<br />

ra demokratebi varT, presis ra TviTnebobas viTmenTo.<br />

asea, vidre xelisufleba sustia da sazogadoebis<br />

daTrgunvis naklebi Sansi aqvs. rogorc wesi, naxevrad demokratiul<br />

qveyanaSi represiuli aparatis gaZlierebasTan<br />

erTad, Cndeba presis raRac `kanonier CarCoebSi~ moqcevis<br />

saWiroebac. amitomac xelaxla agordeba xolme kampania<br />

presis axali kanonis miRebis moTxovniT. am moTxovnaTa<br />

motivacia daaxloebiT aseTia:<br />

1. presaSi metismetad gaxSirda dausabuTebeli, uar-<br />

231


gumento, pirovnebis Rirsebisa da pativis Semlaxveli<br />

masalebis gamoqveyneba;<br />

2. qveyndeba cilismwamebluri da Seuracxmyofeli<br />

masalebi;<br />

3. qveyndeba saxelmwifo saidumloebasTan dakavSirebuli<br />

masalebi;<br />

4. presaSi daiwyo totaluri Seteva xelisuflebaze;<br />

5. presa xels uSlis saxelisuflo organoebis normalur<br />

funqcionirebas.<br />

ra Tqma unda, xelisufleba sakuTar moqalaqeebs amSvidebs<br />

kidec, _ presis kanonier CarCoSi Casma cenzuris<br />

SemoRebas sulac ar niSnavs, yvelaferi es Cveni megobari<br />

presis sakeTildReod keTdebao.<br />

es Zalian Zveli, nacnobi, gacveTili da mosawyeni hangebia<br />

da, ai, ratom:<br />

saqarTvelos magaliTi rom moviSvelioT, presaSi<br />

pirovnebis Rirsebisa da pativis Semlaxveli, Seuracxmyofeli<br />

an cilismwamebluri masalebis gamoqveyneba isjeba kanonmdeblobiT.<br />

Tu vinmes kanoniT gaTvaliswinebuli sasjeli<br />

metismetad loialuri eCveneba, maSin unda dadges Sesabamis<br />

kodeqsSi cvlilebebisa da damatebebis Setanis sakiTxi. Tuki<br />

misi ufleba, Rirseba an pativi Seilaxa, saqarTvelos nebismier<br />

moqalaqes ufleba aqvs mimarTos sasamarTlos da miyenebuli<br />

moraluri zaralis anazRaureba moiTxovos.<br />

saxelmwifo saidumloebis dacva unda uzrunvelyos<br />

saxelmwifom. Tu vinme Segnebulad moipovebs saxelmwifo<br />

saidumloebas misi meore qveynisTvis miyidvis mizniT, ase-<br />

Ti qmedebac mkacrad isjeba sisxlis samarTlis kanonmdeblobiT.<br />

rac Seexeba xelisuflebaze totalur Setevas, ar meguleba<br />

romelime demokratiuli qveynis presa, romelic<br />

sakuTar xelisuflebas `totalurad~ ar utevdes. ase rom<br />

ar iyos, presis arseboba, saerTod, azrs dakargavda. aqedan<br />

gamomdinare, masobrivi informaciis Sesaxeb kanonis<br />

miRebas, Cemi azriT, mxolod erTi mizani aqvs _ presaze<br />

saxelisuflo kontrolis daweseba.<br />

demokratiuli sazogadoebisTvis sruli anaqronizmi<br />

da fulis yovlad uazro fantvaa oficiozis, anu xelisu-<br />

232


flebis azris gamomxatveli presis arseboba. msoflio gamocdilebam<br />

didi xania daamtkica, rom viwro uwyebrivi an<br />

xelisuflebis azris gamomxatveli masobrivi informaciis<br />

saSualebebis Senaxva biujets, anu qveynis moqalaqeebs Zalian<br />

Zviri ujdeba. xolo arapirdapiri Semosavali aqedan,<br />

ubralod, ar arsebobs. roca xelisufleba presis Tavisuflebaze<br />

Tavis gamodebas iwyebs, es, upirveles yovlisa,<br />

avtoritarizmisken swrafvas niSnavs.<br />

saqarTvelos xelisuflebis mier 2000 wlis miwuruls<br />

presis mimarT gacxadebuli politikis (presisTvis `Tavisi<br />

adgilis~ miCenis mcdelobis) ganWvreta Zneli sulac<br />

ar yofila. jer kidev 1994 wels gamoqveynebul erT-erT<br />

statiaSi viwinaswarmetyvele, rom es uTuod ase moxdeboda.<br />

ubralod, zusti TariRi SemeSala _ presis winaaRmdeg<br />

mimarTuli kampania navaraudevze odnav gvian daiwyo.<br />

daukvirdiT, dRidan saqarTveloSi Camosvlisa (1992<br />

wlis marti) saqarTvelos prezidents (romelsac xan saxelmwifo<br />

sabWos Tavmjdomare erqva, xan _ parlamentis<br />

Tavmjdomare da xanac _ saxelmwifos meTauri) zogierT<br />

gazeTSi yovlad uSveri sityvebiT lanZRavdnen da fantastikur<br />

braldebebs uyenebdnen. da ara marto mas. Rrmad Casangrebuli<br />

prezidenti da misi amala principulad dumda.<br />

aqaoda, gagvdiso, presa sul gadairia _ kvlav mkvdruli<br />

mdumareba. igrZnoboda, rom xelisufleba Zalebs ikrebda<br />

da `mamxilebel dokumentebsac~ agrovebda.<br />

darwmunebuli var, amasobaSi specsamsaxurebi presis<br />

winaaRmdeg imden dokuments daagrovebdnen, saqarTvelos<br />

yvela damoukidebeli gamocemis asakrZalavad savsebiT<br />

sakmarisi rom iqneboda.<br />

magaliTebi Zalze Sors wagviyvans. mxolod 2000 wlis<br />

`literaturuli saqarTvelo~ rom gadaaTvalieroT, darwmundebiT,<br />

rom qarTuli presa namdvilad ascda Tavis orbitas:<br />

iq imdeni adamiania galanZRuli da cildawamebuli,<br />

salaparakod naxevari evropis gazeTebs rom eyofa. axla<br />

saqme teqnikazea _ Tu mraval codvaSi gareuli Tavisufali<br />

presa saswrafod dadumda, Zalian kargi. Tu ar dadumda,<br />

ise daadumeben (da savsebiT kanonieradac!), Tqvengan<br />

mowonebuli.<br />

233


oca xelisufleba iZulebulia presa gaaCumos, an moqmedebis<br />

areali SemousazRvros, es arc presis Zlierebaze<br />

miuTiTebs da arc xelisuflebisa. piriqiT, aseTi<br />

damokidebuleba, zogadad, presisa da xelisuflebis<br />

umweobaze metyvelebs. presa umweoa imis gamo, rom xelisufleba<br />

Tavisi ganzraxvis Tundac gamJRavnebas bedavs.<br />

xelisufleba ki umweoa imis gamo, rom mas presis<br />

Tundac odnav SezRudvis survili uCndeba.<br />

xelisufleba, romelic sakuTari tyavis gadarCenas<br />

presis SezRudvaSi xedavs, ganwirulia dasaRupavad.<br />

Tanac, presis SesazRudad gadadgmuli pirveli nabijisTanave.<br />

presis winaaRmdeg naTqvami gadakruli sityvac ki Jurnalistur<br />

wreebSi da mTlianad sazogadoebaSi tradiciulad<br />

Zalian mwvave reaqcias iwvevs. am dros TiTqos yvelas<br />

aviwydeba, rom es aris xelisuflebis ukiduresi<br />

krizisis, SeiZleba iTqvas _ agoniaSi myofi xelisuflebis<br />

ukanaskneli gabrZoleba. vimeoreb, amas gvkarxanobs<br />

msoflio gamocdileba. Tu qveyanaSi sagangebo mdgomareoba<br />

ar gamocxadda, presis SezRudva, mravali mizezis gamo,<br />

praqtikulad SeuZlebelia.<br />

mokled, qarTvel Jurnalistebs SeuZliaT mSvidad<br />

ixmauron _ msoflio istorias ar axsovs precendenti,<br />

xelisuflebisa da presis brZolaSi sabolood xelisuflebas<br />

gaemarjvos.<br />

icvlebian mTavrobebi, mmarTvelobis sistemebi, saxelmwifoebis<br />

sazRvrebi; zogi saxelmwifo sulac qreba<br />

msoflios politikuri rukidan da mis nacvlad axali<br />

aRmocendeba. asea qveynis gaCenidan dRemde. ucvlelia<br />

mxolod xelisuflebisa da presis kritikuli urTierTdamokidebuleba.<br />

swored es aris sazogadoebis ganviTarebis<br />

erT-erTi mamoZravebeli Zala. presa aiZulebs xelisuflebas,<br />

iyos fxizlad da... metnaklebad patiosnad.<br />

Tavisufali presa icavs sazogadoebas xelisuflebis<br />

TviTnebobisgan. nebismier normalur xelisuflebas<br />

haeriviT sWirdeba Tavisufali presa.<br />

ra Tqma unda, saubaria seriozul presaze da ara yvi-<br />

Telze, pornografiulze, uwyebrivze da a.S.<br />

234


Tavi VIII<br />

Jurnalisturi gamoZieba<br />

pirveli saqme<br />

Cemi Jurnalisturi moRvaweoba swored gamoZiebiT daiwyo.<br />

damwyebi Jurnalisti aRmaSfoTa Tbilisis metros<br />

sadgurSi momxdarma faqtma _ milicielma daakava Cveni<br />

dedaqalaqis stumari, sami Svilis deda rusi erovnebis qalbatoni<br />

(im periodSi mxolod sabWoTa moqalaqeebi arsebobdnen<br />

da, bunebrivia, cimbireli qalbatoni TbilisSic<br />

`Sin~ iyo). dakavebis mizezi metismetad trivialuri gaxldaT<br />

_ qalbatoni SeekamaTa metros molares. sinamdvile-<br />

Si, milicielis moqmedeba im qalis mSvenierma garegnobam<br />

da Cacmulobam, ufro sworad, Caucmelobam gamoiwvia _<br />

Tbilisis zRvidan momavali turisti, rbilad rom vTqva,<br />

metismetad Silifad Cacmuli gaxldaT.<br />

`wesrigis damcvelis~ saubedurod, naxevrad SiSveli<br />

qalbatoni erTob principuli da mebrZoli xasiaTisa aRmoCnda.<br />

misi dakavebis momentSi viTareba ise gamwvavda,<br />

rom milicielma metros matareblebis moZraoba oci wu-<br />

TiT gaaCera. bolos da bolos, Tavisas mainc miaRwia da,<br />

imdroindeli miliciuri terminologia rom moviSvelio,<br />

`eWvmitanili samorigeoSi warmoadgina~.<br />

milicielma moriges moaxsena, rom am qalbatonma uxeSad<br />

daarRvia sazogadoebrivi wesrigi, ar daemorCila mis<br />

moTxovnas, abuCad aigdo sazogadoeba da ase Semdeg. samorigeoSi<br />

daiwyes `saqmis Sekerva~. ar gaWra Cemi da sxva moqalaqeebis<br />

keTilma rCevebma, Txovnam, muqaram, rom es umsgavsoba<br />

gazeTis furclebze moxvdeboda... mokled, is qali<br />

da misi sami mcirewlovani bavSvi `kutuskaSi~ Casves, Cven ki<br />

dagvpirdnen, rom Tu bevrs `vixtunavebdiT~, mezobel kameraSi<br />

gvikravdnen Tavs.<br />

davukavSirdi metros policiis xelmZRvanelobas<br />

(ufrosis garda) _ araferi gamovida. mokled, rigiTma milicielma<br />

pirvel raundSi didi upiratesobiT gaimarjva.<br />

235


meore raundSi saqmeSi CaerTo `mZime artileria~<br />

`Tbilisis~ redaqtoris, arCil gogelias meTaurobiT.<br />

mesame raundSi gamoqveynda Cemi werili `da iqmna simar-<br />

Tle~, meoTxe raundSi ringze TeTri pirsaxoci gadmoagdo,<br />

anu redaqciaSi gvestumra metros miliciis ufrosi<br />

da mogvaxsena, rom damnaSave miliciels sadisciplino<br />

komisiam samudamo diskvalifikacia miusaja _ samsaxuridan<br />

daiTxova.<br />

es iyo gamoZieba cxel kvalze. Jurnalisti uSualod<br />

monawileobda sagamoZiebo RonisZiebebSi da, kacma rom Tqvas,<br />

didi gavlena iqonia gamoZiebis saboloo Sedegzec.<br />

am istoriis yvelaze saintereso Tavi swored amis Semdeg<br />

daiwyo. oriode kviraSi redaqciaSi momakiTxa ukve<br />

samoqalaqo pirad qceulma, umuSevrad darCenilma milicielma.<br />

_ sasayveduro aravisTan araferi maqvs. Cemma sibriyvem<br />

damRupa. unda damejerebina rom meubnebodiT, samsaxurs<br />

dakargavo. Sevcdi. Tqven ra, arasodes SemcdarxarT?<br />

_ CemTan amis saTqmelad moxvediT-meTqi? _ davubrune<br />

kiTxva.<br />

_ ara, batono. saqme is aris, rom me oTxi Svilis mama var,<br />

raionidan Camovedi da aq erToTaxian naqiravebSi vcxovrob.<br />

Cems sofelSi sam Zmas erTi patara saxli gvaqvs. Cemi<br />

samsaxuridan gagdeba niSnavs, rom col-Svili mSieri da<br />

Ria cis qveS mrCeba, binis miRebis aRricxvidanac momxsnian<br />

(gagikvirdebaT da, komunistur epoqaSi binebs saxelmwifo<br />

darkveuli pirobebiT ufasod iZleoda!). wasasvlelic<br />

aRarsad maqvs. miliciaSi komkavSiruli sagzuriT mivedi<br />

(mmarTvelobis komunisturi reJimi aseT rameebsac gulisxmobda).<br />

raime specialuri ganaTlebac ara maqvs, qarxanaSi<br />

rom vimuSavo. Tanac, am qalaqSi arc megobrebi myavs da<br />

arc naTesavebi. Tqvens garda aravisTan mimesvleba. Tqven<br />

dampirdiT, rom miliciidan damiTxovdnen da damiTxoves.<br />

axla isev Tqven unda miSveloT...<br />

monologi sakmaod grZeli iyo. Tvalcremliani milicieli<br />

ar cruobda.<br />

236


`karuselis~ ukan datrialeba gacilebiT rTuli aRmoCnda.<br />

sabWoTa miliciis Cinebs Zalian gauWirdaT dajereba,<br />

rom Cven gulwrfelad gvsurda davxmarebodiT swored<br />

im kacs, oriode dRis win samsaxuridan rom gavaZevebineT.<br />

sabolood, yvelaferi ise damTavrda, rogorc zRaprebSi<br />

xdeba-xolme _ rus qalbatons miliciis polkovnikma piradad<br />

mouxada bodiSi da isic mSvidobianad gaemgzavra<br />

mSobliur cimbirSi; me principuli da mebrZoli Jurnalistis<br />

saxeli movipove, Cvenma gazeTma _ ramdenime aTasi<br />

axali xelmomweri. Cveni redaqtoris mondomebiT, dasjili<br />

milicieli samsaxurSic aRadgines da Tavis raionSi sakarmidamo<br />

nakveTic misces.<br />

SegaxsenebT, es iyo komunistebis mmarTvelobis dros,<br />

roca presis principuloba erTob pirobiTi cneba gaxldaT,<br />

anu presa imdenad iyo principuli, ramdenadac amis<br />

uflebas iZleoda partiuli cenzura.<br />

90-iani wlebis dasawyisSi saqarTvelos JurnalistTa<br />

kavSiris egidiT Catarda ramdenime soliduri Sexvedra<br />

friad pativcemuli gvamebis monawileobiT. es patiosani<br />

sazogadoeba seriozulad ganixilavda sakiTxs JurnalistebisTvis<br />

raRac privilegiebis, sagangebo uflebamosilebisa<br />

da TviT cecxlsasroli iaraRis tarebis<br />

uflebis miniWebis Taobaze. rac mTavaria, JurnalistTa<br />

uflebebis amgvar gafarToebaze, Jurnalisturi<br />

gamoZiebis avan-Cavanze yvelaze TavgamodebiT is adamianebi<br />

msjelobdnen, visac Jurnalistad arasodes emuSava. anu<br />

me micavdnen is adamianebi, romlebmac arc icodnen da arc<br />

surdaT gaegoT, mWirdeboda Tu ara maTi dacva.<br />

aseTi adamianebi yvela qveyanaSi da yvela sferoSi arseboben.<br />

isini gamudmebiT fusfuseben cnobili mwerlebis,<br />

mxatvrebis, reJisorebis, msaxiobebis, Jurnalistebis Tu<br />

kriminaluri avtoritetebis gverdiT.<br />

Tu Tqven odesme gamoCenili adamiani gaxdiT, ecadeT, ar<br />

gagaRizianoT uniWoTa da xelmocarulTa momabezrebelma<br />

meurveobam. isinic adamianebi arian da sxvisi didebidan<br />

pawia natexis miTvisebas cdiloben.<br />

237


ogor daviwyoT?<br />

pasuxi Zalian ubraloa _ Jurnalisturi gamoZieba<br />

unda daviwyoT informaciis SegrovebiT. es aris rTuli,<br />

Sromatevadi, xangrZlivi da umaduri saqme. upirveles<br />

yovlisa, unda icodeT, sad da rogor eZeboT saWiro informacia.<br />

erT mxiarul Tavgadasavals giambobT.<br />

Cemma megobarma, SesaniSnavma iuristma damireka da<br />

mTxova, mimeRo misi kolega, prokuraturis maRali rangis<br />

Cinovniki. es iyo centnernaxevriani, RaJRaJa, sakmaod gulaxdili<br />

kaci.<br />

_ me ar dagiwyebT mtkicebas, mama abramis batkani var,<br />

cxovrebaSi ukanono araferi Camidenia-meTqi. dasamali<br />

ra maqvs _ Cemze ukeT iciT, rac aris prokuratura. xdeba<br />

xolme, aSkara ukanonobas CavdivarT, magram fuli swored<br />

saqmis kanonierad gadawyvetaSi keTdeba. ki batono, saqme<br />

saqmeze Tu midga, mec da prokuraturis TanamSromelTa<br />

absoluturi umravlesobac cimbirs ver unda gadavurCeT,<br />

magram im saqmeSi, risTvisac batonma (da aq prokurorma<br />

erTi cnobili mwerlis gvari daasaxela)... erT-erT JurnalSi<br />

gamakritika, sruliad ubralo var. es iyo urTulesi<br />

saqme. SemiZlia viamayo, rom me da Cemma megobrebma igi<br />

yvela wesisa da kanonis dacviT gamoviZieT. mweralma ki<br />

yvelaferi Tavdayira daxata.<br />

me ki, ubralod, ar vici, rogor vupasuxo mwerals. ai, ra<br />

davwere...<br />

da prokurorma wamikiTxa pasuxis varianti, _ raRac<br />

saSualo mecxreklaseli gogonas sasiyvarulo baraTsa da<br />

sabraldebo daskvnas Soris.<br />

mokled, prokurorTan ase SevTanxmdiT: igi gamacnobda<br />

saqmesTan dakavSirebul yvela dokuments, pirdapir da<br />

arapirdapir mtkicebulebebs, mwerlis publikaciasac. me<br />

Sevecdebodi mis nacvlad damewera sapasuxo werili. ra<br />

Tqma unda, Tu marTlac davrwmundebodi prokuroris simarTleSi.<br />

oriode dRis Semdeg Cvens `italiur~ ezoSi sabargo manqana<br />

Semovida da Cems isedac viwro binaSi dapirebuli do-<br />

238


kumentebis Semozidva daiwyes. es iyo uzarmazari `saqme~,<br />

asze meti sqeltaniani tomi!<br />

warmoidgineT, ramdeni dro da energia dasWirdeboda<br />

am dokumentaciis gacnobas, dakonspeqtebas, gaanalizebas,<br />

zogierTi saeWvo gadawyvetilebis kvalificiur<br />

iuristebTan Semowmebas. da yvelaferi es imisTvis, rom<br />

mere oriod saaTSi prokuroris saxeliT damewera asocstriqoniani<br />

pasuxi pativcemuli mwerlis vrcel braldebebze.<br />

gTxovT, yuradRebiT moekidoT erT faqts: me, Jurnalists<br />

mTxoves `ubralo~ samsaxuris gaweva _ davxmarebodi<br />

viRac prokurors viRac mwerlisTvis pasuxis gacemaSi,<br />

anu CemTvis saqmis masalebis gacnoba da sakuTari azris<br />

gamoTqma aravis dauvalebia...<br />

prokuroris pasuxi erT-erT respublikur gazeTSi<br />

gamoqveynda, rasac dauyovnebliv mohyva mwerlis reaqciac<br />

_ man prokuroris winaSe sajarod bodiSi moixada Tavis<br />

publikaciaSi daSvebuli uneblie, magram mZime Secdomebis<br />

gamo. prokurorma, namdvilad vici, didi siamovnebiT miiRo<br />

mwerlisgan sajarod bodiSis moxda da, Cemda gasakvirad,<br />

Tanamdebobidan gadadga.<br />

Cemi gvari, ra Tqma unda, arsad ar gamoCenila. bunebrivia,<br />

odesme verc prokuroris xelmoweriT gamoqveynebuli<br />

statiiT viamayeb (simarTle rom giTxraT, saTauric aRar<br />

maxsovs), magram kidev erTxel minda SegaxsenoT _ saqmisadmi<br />

profesiuli damokidebuleba nebismier SemTxvevaSi<br />

aucilebelia. im astomiani `saqmis~ Seuswavlelad kvalificiuri<br />

sagazeTo masala ver momzaddeboda. didi-didi,<br />

momzaddeboda prokuroris mier dawerili abdaubdis<br />

gramatikuli TvalsazrisiT kvalificiurad gasworebuli<br />

varianti, romelic sakmarisze metad ambiciur mwerals<br />

bodiSs ver moaxdevinebda.<br />

amiT mxolod erTi ram mindoda meTqva _ Tu Jurnalisturi<br />

gamoZiebis dauZleveli survili gagiCndaT, mzad<br />

unda iyoT nebismieri odenobis, nebismieri epoqisa da<br />

nebismieri Sinaarsis dokumentebis mosapoveblad, Sesaswavlad<br />

da gasaanalizeblad.<br />

Tumca, aseTi Tavgamodebac sakmarisi ar aris. saWiroa<br />

239


kidev uSualod Tqveni, piradi dakvirveba movlenaTa ganviTarebaze.<br />

ar unda daiviwyoT, rom Zalian xSirad saqme<br />

gaqvT samkvdro-sasicocxlod dapirispirebul mxareebTan<br />

da maTgan erT-erTi aucileblad tyuis (kanonis<br />

winaSe, ra Tqma unda). isic SeiZleba, orive tyuodes, magram<br />

warmoudgenelia, orive mxare marTali rom iyos.<br />

xSirad, adamianebi, samarTlebrivi gaunaTleblobis,<br />

Tu fsiqologiuri mdgomareobis gamo, gulwrfelad arian<br />

darwmunebuli sakuTar simarTleSi. aseTi adamianebis<br />

gadarwmuneba, ubralod, wylis nayvaa. uamravi calmxrivi<br />

dokumentiT da zepiri informaciiT kargad SeiaraRebuli<br />

aseTi adamianebi gansakuTrebuli mizandasaxulobiT<br />

gamoirCevian, dadian redaqciebSi da xSirad aRweven kidec<br />

mizans, _ sakuTar mosazrebebs Tavs axveven redaqciebs<br />

an romelime Jurnalists. isini xSirad ubeduri, sabralo<br />

adamianebi arian. jiutad eZeben sakuTari Svilis sikvdil-<br />

Si damnaSave pirebs. asaxeleben maT, mkvlelebis mfarvelebzec<br />

miuTiTeben, argumentebic moaqvT... da, samwuxarod,<br />

xSirad cdebian kidec.<br />

asea mTel msoflioSi da asea CvenTanac, saqarTveloSi.<br />

istoria, romelsac axla Zalian mokled giambobT, 1979<br />

wels daiwyo. igi nebismieri JurnalistisTvis mravalmxriv<br />

saintereso, ucnauri da sazarelic kia.<br />

tipiuri sabWoTa industriuli qalaqi SeZrwunebuli<br />

iyo _ dilis 7 saaTsa da 40 wuTze qarxanaSi mimavalma<br />

muSebma gareubanSi liandagze dagdebuli axalgazrda<br />

qali ipoves. sastikad nawamebi, tansacmel Semoxeuli gogona<br />

jer kidev cocxali iyo. igi saavadmyofoSi miyvanidan<br />

ramdenime saaTis Semdeg gons mousvlelad gardaicvala.<br />

dadginda daRupulis vinaoba _ saSualo skolis 17 wlis<br />

moswavle nunu gvazava.<br />

gamoZiebam damnaSave aTi wlis ganmavlobaSi ver aRmoaCina.<br />

saqme samudamod SeCerda.<br />

oTxmociani wlebis miwuruls sabWoTa sistemiT ukmayofilo<br />

mraval jgufTan erTad Tbilisis quCebSi gamovidnen<br />

adamianebi, romlebic xelisuflebisgan moiTxovdnen<br />

sxvadasxva dros saeWvo viTarebaSi daRupuli axloblebis<br />

saqmeebis xelaxla gamoZiebas, damnaSaveTa dad-<br />

240


genas da maT dasjas. rogorc giTxariT, mraval maTgans<br />

hqonda mkvlelobis sakuTari versia, asaxelebdnen mkvlelebs<br />

da maT mfarvelebsac. es iyo radikalurad ganwyobili<br />

sakmaod mravalricxovani jgufi, pirobiTi saxelwodebiT<br />

`Saosnebi~.<br />

rac mTavaria, am cxovreba gamwarebuli adamianebis ganwyobas<br />

da moTxovnebs hqonda realuri safuZveli. bevri<br />

maTgani iqneb mcdar daskvnamdec midioda, magram amis<br />

safuZvels iZleoda swored gamoZiebis mier xelovnurad<br />

`gafuWebuli~ saqmeebi.<br />

`SaosanTa~ Soris iyvnen `industriul qalaqSi~ mokluli<br />

gogonas mSoblebic.<br />

komunisturi xelisufleba iZulebuli gaxda Seeqmna<br />

`SaosanTa~ saqmeebis Semswavleli specialuri damoukidebeli<br />

jgufi. samarTlis profesor oTar gamyreliZesTan<br />

erTad, am mravalricxovani jgufis erT-erTi wevri mec<br />

gaxldiT.<br />

batonma profesorma gvazavas Tormettomiani sagamoZiebo<br />

saqmis Seswavla me momando.<br />

saqmis masalebis mixedviT, gogona saxlidan 25 maiss, dilis<br />

6 saaTsa da 50 wuTze gavida _ qalaqis meore boloSi<br />

megobar gogonasTan erTad mecadineobas apirebda. megobari<br />

erT-erT fabrikaSi muSaobda, Tavis TanamSromel<br />

gogonasTan erTad naqiraveb erToTaxian binaSi cxovrobda<br />

da isic, nunus msgavsad, misaRebi gamocdebisTvis emzadeboda.<br />

gamoZiebis oficialuri masalebis Seswavlis Semdeg<br />

pirveli didi Seusabamoba, rac TvalSi momxvda, aseTi iyo:<br />

nunu Sinidan dilis eqvs saaTsa da ormocdaaT wuTze gavida.<br />

daaxloebiT 50 wuTis Semdeg ki sulTmobrZavi ipoves<br />

saxlidan aTiode wuTis savalze. sasamarTlo-samedicino<br />

eqspertizis daskvniT, igi ramdenime piris mier gaupatiurebuli<br />

da sastikad nacemi iyo. anu gogona dilaadrian<br />

pirdapir quCidan moitaces, sadRac waiyvanes, winaaRmdegobis<br />

gawevis Semdeg barbarosulad scemes, ramdenjerme<br />

gaaupatiures, Semdeg ki waiRes da rkinigzis liandagebze<br />

daagdes. da yvelaferi es sul raRac 50 wuTSi!<br />

gasaocari is iyo, rom gamoZiebis am versias nunus mSo-<br />

241


lebic eTanxmebodnen. isini kategoriulad amtkicebdnen,<br />

rom gogona Sinidan swored im tragikuli SemTxvevis dilas,<br />

eqvs saaTsa da 50 wuTze gavida. mSoblebma igive gaimeores<br />

CemTan saubarSic.<br />

Znelia, ar endo erTaderTi Svilis damkargav mSoblebs,<br />

magram faqtebi jiutad ar emTxveoda oficialur versias.<br />

Zalian swrafad gavarkvie, rom gogona mSoblebis biologiuri<br />

Svili ar yofila. misi namdvili mSoblebi saqarTvelos<br />

erT-erTi maRalmTiani raionis sofelSi cxovrobdnen<br />

da gardacvlilis garda kidev Svidi Svili hyavdaT.<br />

qalaqeli mSoblebi, albaT, provinciuli simorcxvis<br />

gamo, malavdnen, rom gogona Sinidan im sabediswero diliT<br />

ki ara, wina saRamos gavida. Rame Sin ar gauTevia. davadgine,<br />

rom es ar yofila pirveli SemTxveva _ nunu Tavis megobrebTan<br />

RamisTeviT sxva drosac darCenila.<br />

male isic gavarkvie, rom industriul qalaqSi moqmedebda<br />

sabWoTa `oqros biWunebis~ xuTkaciani jgufi, romelic,<br />

ZiriTadad, qalwulebis gaupatiurebiT erToboda.<br />

jgufis `beladi~ TviT qalaqis mTavari partiuli bosis<br />

dediserTa vaJi iyo.<br />

gamoZiebis masalebidanac ki SeiZleboda mimxvdariyaviT,<br />

rom nunus megobari gogonebi `TanamSromlobdnen~<br />

garewrebis bandasTan. am daundobeli biWebisa eSinodaT<br />

kidec da patar-patara saCuqrebsac iRebdnen _ restornebi,<br />

piknikebi, biJuteria...<br />

roca sxva gamosavali ar darCa, erT-erTma gogonam<br />

miTxra, rom biWebi nunus uTvalTvalebdnen.<br />

darwmunebuli var, yvelaferi es SesaniSnavad icoda<br />

gamoZiebamac, magram mas qalaqis Tavis avtoriteti Trgunavda.<br />

amitom siamovnebiT CaeWida mSoblebis oficialur<br />

Cvenebas, gogona Sinidan diliT gavidao da damnaSave-<br />

Ta kvalis waSlac moaxerxa: saqmidan gaqra eqspertizis<br />

daskvnebi, mowmeTa `saeWvo~ (mamxilebeli) Cvenebebi da a. S.<br />

samagierod, daapatimres sxva jgufis wevrebi, romlebic<br />

male ise gaaTavisufles, arcerTi seriozuli SekiTxva ar<br />

dausvamT. gamoZiebisve mondomebiT, qalaqidan gaqra erTi<br />

242


inZuri meZavi, romelsac, savaraudod, bevri ram unda<br />

scodnoda.<br />

bedma gamiRima da, jer is meZavi aRmovaCine, xolo misi<br />

meSveobiT, mkvlelobis erT-erTi mowmec. sabolood, ase-<br />

Ti suraTi daixata:<br />

17 wlis nunu gvazava Sinidan gavida daaxloebiT saRamos<br />

rva saaTisTvis. mas ukve eloda avtomanqana volga `oqros<br />

biWunebis~ xalxiT. gogona ZaliT Casves manqanaSi da daaxloebiT<br />

aTi wuTis Semdeg qalaqgareT, vagonebSi mcxovreb<br />

muSebTan miiyvanes. iqve iyo is meZavic, romelic erTgvari<br />

Suamavlis rols asrulebda motacebul gogonas da moZaladeebs<br />

Soris. ufro zustad, cdilobda gogona winaaRmdegobis<br />

gawevis uazrobaSi daerwmunebina; urCevda, aeRo<br />

SeTavazebuli kompensacia _ 2500 maneTi. arc qrTamma, arc<br />

Segonebebma, arc muqaram rom ar gaWra, gagulisebulma bi-<br />

Webma (isini oTxni iyvnen) gogonas cemiT `Wkuaze moyvana~<br />

gadawyvites. gogonam biWebs sastiki winaaRmdegoba gauwia.<br />

maSin mas TavSi mZime saferfle Caartyes da ukve gonebadakarguli<br />

oTxma kacma rigrigobiT gaaupatiura. amasobaSi<br />

Rame gailia kidec.<br />

danarCeni ukve iciT, _ gogonas ugono sxeuli manqanis<br />

sabarguliT waiRes da liandagebze daagdes.<br />

sabolood, prokuraturam saqme samudamod SeaCera. mkvlelebi<br />

sasjels gadaurCnen.<br />

yvelafer amas ki, rogorc giTxariT, sakuTari provinciuli<br />

morcxvobisa Tu ampartavnobis gamo, gogonas mSoblebmac<br />

Seuwyes xeli.<br />

maT, albaT, arc SeeZloT Sedegis winaswar gamocnoba.<br />

sakuTari versiiT, isini, qveSecneulad gogonas namdvili<br />

mSoblebis winaSe Tavis marTlebas cdilobdnen _ maT xom<br />

SviliviT nazardi, usayvarlesi gogona Sinidan diliT ki<br />

ara, RamiT gauSves da amiT uneblied mkvlelebs Seuwyes<br />

xeli.<br />

simarTle mec ar miTxres. Tumca, TiTqmis zustad asaxelebdnen<br />

mkvlelebisa da maTi mfarvelebis vinaobas. magram<br />

ukve gviani iyo _ diliT, roca gogona sikvdils<br />

ebrZoda, yvela mkvlels sakuTar sawolSi mSvidad eZina _<br />

maT asprocentiani alibi hqondaT.<br />

243


modi, gamoviZioT...<br />

Jurnalisturi gamoZiebis, rogorc Janris usazRvro<br />

popularoba Jurnalistur bazarze am saxis produqciaze<br />

didi moTxovnilebiT aixsneba. es bunebrivia _ sazogadoebas<br />

ainteresebs kriminaluri istoriebi. oRond is, rac<br />

presaSi qveyndeba da mkiTxvels Jurnalisturi gamoZiebis<br />

nimuSebad miewodeba, Zalian xSirad sulac ar aris damoukidebeli<br />

gamoZiebis Sedegi.<br />

gamoZieba aris marTlmsajulebis erT-erTi yvelaze<br />

rTuli, Sromatevadi da xSirad sicocxlisTvis saxifaTo<br />

sfero. oficialuri organoebis profesional gamomZiebels<br />

civilizebul samyaroSi uzarmazar materialur anaz-<br />

RaurebasTan erTad aqvs kanoniT miniWebuli sagangebo<br />

uflebamosileba (dakiTxvis, dakavebis, cecxlsasroli<br />

iaraRis tarebis, sapatimroebSi, saxelmwifo dawesebulebebSi<br />

sagamoZiebo RonisZiebebis Catarebis ufleba; teqnikuri<br />

aRWurvilobiTa da saidumlo operatiuli monacemebiT<br />

sargeblobis, operatiuli da saidumlo samsaxurebis<br />

daxmarebis SesaZlebloba da a.S.).<br />

da mainc, uamravi danaSaulis saidumloeba samudamod<br />

saidumloebad rCeba _ oficialuri gamoZieba ver axerxebs<br />

danaSaulis gaxsnas, anu namdvili damnaSavisTvis bralis<br />

damtkicebas.<br />

Jurnalisti-gamomZiebeli am komforts moklebulia.<br />

mas aqvs friad SezRuduli materialuri resursebi da uflebrivi<br />

mdgomareoba: ar SeuZlia mowmis an eWvmitanilis<br />

oficialuri dakiTxva, eWvmitanilis droebiTi izolacia;<br />

mas ar exmareba araviTari saxelmwifo struqtura (piriqiT,<br />

siamovnebiT uSlis xels!); ara aqvs fizikuri pirisgan<br />

dokumentebis moTxovnis ufleba; aravin awvdis operatiul<br />

monacemebs da mravali sxva.<br />

imasac nu daviviwyebT, rom srulfasovani gamoZieba gamomZieblisgan<br />

Rrma profesiul codnas da gamocdilebas<br />

moiTxovs.<br />

yvelaferi amis sapirispirod, Jurnalist-gamomZieblebs<br />

aqvT ori ram _ profesiuli (Jurnalisturi) motivacia<br />

da Jini. erTic da meorec friad dasafasebeli da<br />

244


angariSgasawevia, magram, samwuxarod, saSualo sirTulis<br />

saqmis gamosaZieblad sakmarisi ar aris.<br />

Segnebulad, Tu qvecnobierad es yvela Jurnalistma da<br />

redaqciam icis, magram popularul Janrs amis gamo veravin<br />

Selevia. mokled, ikvreba jadosnuri wre:<br />

Jurnalisturi gamoZiebis, rogorc Janris, daTmoba<br />

SeuZlebelia; aseve SeuZlebelia redaqciis resursebiT<br />

metnaklebad rTuli saqmis obieqturi gamoZieba!<br />

vinaidan gamosavali arsebobs yvela gamouvali mdgomareobidan,<br />

igi am SemTxvevaSic moiZebna.<br />

damoukidebel Jurnalistur gamoZiebad warmatebiT<br />

saRdeba:<br />

1. romelime saxelmwifo sagamoZiebo uwyebis mier redaqciisTvis<br />

(an damoukidebeli JurnalistisaTvis) miwodebuli<br />

masalebis zerele analizi.<br />

XXI saukunis dasawyisis saqarTveloSi winaswari<br />

gamoZiebis prerogativa hqonda policias, prokuraturas da<br />

uSiSroebis samsaxurs. amas davumatoT sagadasaxado inspeqcia,<br />

finansTa saministro, Tavdacvis saministro, samxedro<br />

prokuratura, dazvervis departamenti da, rac mTavaria,<br />

kontrolis palata. rogorc wesi, yvela es saxelmwifo organizacia<br />

erTmaneTis mimarT gansakuTrebulad gulTbili<br />

damokidebulebiT ar gamoirCeva. anu TiToeuli maTgani<br />

redaqcias siamovnebiT miawvdis paraleluri sagamoZiebo<br />

organos saxelis gamtex da sakuTari `kaikacobis~ damamtkicebel<br />

masalebs. es masalebi, ra Tqma unda, calmxrivia,<br />

magram amis garkveva redaqciis Zalebs aRemateba. asec rom<br />

ar iyos, presa mudam Cqarobs sensaciuri masalebis gamoqveynebas<br />

da... sabediswero Secdomebic garantirebulia _<br />

sagamoZiebo organoebi mudam cdilobdnen, cdiloben da<br />

momavalSic ecdebian gamoZiebis sakuTari versiis da ara<br />

obieqturi sinamdvilis gaxmaurebas.<br />

2. erT-erTi mxaris advokatis xelT arsebuli masalebi<br />

da am advokatis mosazrebebi.<br />

modi, SevTanxmdeT: raime saintereso movlenis absoluturi<br />

sizustiT aRdgena praqtikulad SeuZlebelia,<br />

Tundac es saintereso ram dRisiT-mzisiT, uamravi mowmis<br />

Tvalwin iyos momxdari. nebismieri donis gamoZiebis mizani<br />

245


ar unda iyos da arc aris absoluturi WeSmaritebis dadgena.<br />

gamoZieba iuridiuli TvalsazrisiT mtyuan-marTlis<br />

garCevas cdilobs, sasamarTlo ki Cadenil danaSauls arsebuli<br />

kanonmdeblobiT gaTvaliswinebul kvalifikacias<br />

aniWebs da sasjelis zomasac gansazRvravs.<br />

am ubralo WeSmaritebas mxolod imis gamo vixseneb,<br />

rom Tqveni bevri winamorbedis Secdoma ar gaimeoroT _<br />

ararsebuli simarTlis Ziebas sakuTari Jurnalisturi<br />

kariera ar SeswiroT.<br />

aqve kidev erTi Zalian seriozuli safrTxis Taobazec<br />

mogaxsenebT. nebsiT Tu uneblied `gamomZiebeli Jurnalistebi~<br />

Zalian xSirad sakuTar Tavze iReben advokatis<br />

funqcias _ icaven romelime erTi mxaris interesebs.<br />

Jurnalisti ar SeiZleba iyos advokati, vinc kanoniT<br />

gaTvaliswinebuli yvela xerxiT icavs klientis interesebs.<br />

misTvis mniSvnelovania ara, zogadad, simarTle,<br />

aramed is simarTle, rac xels aZlevs mis klients. anu,<br />

bunebaSi TiTqmis ar arsebobs absoluturad obieqturi<br />

advokati, vinaidan igi valdebulia daicvas Tavisi klientis<br />

interesebi, _ swored amaSi iRebs gasamrjelos.<br />

Jurnalistis (redaqciis) amocana radikalurad gansxvavebulia<br />

_ igi cdilobs, zogadad, simarTlis dadgenas.<br />

vimeoreb, gamomZiebeli Jurnalisti romelime mxaris<br />

interesebs ki ara, simarTlis interesebs emsaxureba.<br />

yovel SemTxvevaSi, unda emsaxurebodes. es garemoeba<br />

kidev ufro amZimebs Jurnalistis mdgomareobas: Tu, magaliTad,<br />

advokats erTi mowinaaRmdege, erTi maginebeli hyavs,<br />

niWier da obieqtur (simarTlis maZiebel) Jurnalists<br />

erTbaSad samjer meti `mteri~ uCndeba _ orive dapirispirebuli<br />

mxare da ganmsjeli organo _ sasamarTlo.<br />

WirisufalTa Wirveuloba. bunebrivia, Wirisufali<br />

orive dapirispirebul mxares hyavs _ dazaralebulsac da<br />

gansasjelsac. bevri mtkiceba arc imas sWirdeba, rom erTsac<br />

da meoresac sakuTari Tavi usamarTlod dasjilad,<br />

xolo mowinaaRmdege _ usamarTlod dausjelad miaCnia.<br />

amitom orive mxaris argumentebs, _ dokumentebsac da<br />

Teoriulsac _ (pirdapir da irib mtkicebulebebs) udidesi<br />

sifrTxiliT unda moekidoT. isic unda gaiTvaliswinoT,<br />

246


om Wirisuflebi wlebis ganmavlobaSi naloliavebi argumentebis<br />

msxvrevas Zalian mtkivneulad ganicdian.<br />

jer kidev 1988 wlis seqtemberSi gazeT `TbilisSi~<br />

gamoqveynda sagamoZiebo da sasamarTlo masalebze dayrdnobiT<br />

Seqmnili publicisturi naSromi `ucxo naTesavi~.<br />

igi exeboda msoflioSi cnobili sportsmenis mier Cadenil<br />

SemaZrwunebel danaSauls. avtorma scada mkiTxvelisTvis<br />

daenaxvebina, rogor mivida 30 wlis saxelganTqmuli<br />

sportsmeni Semzarav danaSaulamde da amaSi arsebul<br />

samarTlebriv sistemasac adanaSaulebda. saqme is aris,<br />

rom vidre mcirewlovan biZaSvil gogonas gaaupatiurebda<br />

da moklavda, sportsmenma bevri sxva danaSauli Caidina,<br />

maT Soris, boroti xulignoba, xandazmuli qalbatonis<br />

gaupatiureba, mcirewlovani biWis gaupatiurebis mcdeloba<br />

da sxva. samarTaldamcvelebisTvis yvelaferi es Tavis<br />

droze cnobili iyo, magram avtoritetma Tavisi gaitana<br />

da damnaSave ar daisaja. sabolood ki moxda iseTi ram,<br />

risi dafarvac avtoritetis yovlisSemZle mfarvelebmac<br />

ver SeZles.<br />

maSindeli saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsi<br />

amgvari danaSaulisTvis sikvdiliT dasjas iTvaliswinebda.<br />

sasamarTlodan aTi wlis Semdeg avtorTan mTeli Can-<br />

Ta dokumentebiT xelSi gamocxadda damnaSavis deda. misi<br />

pretenzia Jurnalistisadmi, arc meti, arc naklebi, aseTi<br />

iyo: Sen mokali Cemi Svili!<br />

Turme, es ambavi presiT rom ar gaxmaurebuliyo, is cnobili<br />

sportsmeni sastik sasjels gadaurCeboda.<br />

scadeT da, sikvdiliT dasjilis dedas auxseniT, rom<br />

misi Svili Jurnalistma ki ara, sakuTarma saqcielma da<br />

mmarTvelobis maSindelma sistemam imsxverpla.<br />

didi xnis winaT erTma Cemma kolegam gamacno SavebSi<br />

Cacmuli dardiani kaci, saxelad SoTa da mTxova, davxmarebodi.<br />

rogorc gairkva, ramdenime wlis winaT SoTa ojaxiT<br />

avtoavariaSi moxvedrila da im tragikuli SemTxvevisas<br />

misi 22 wlis fexmZime qaliSvili daRupula.<br />

Seviswavle am SemTxvevasTan dakavSirebuli masalebi.<br />

Sevxvdi mowmeebs, davaTvaliere SemTxvevis adgili<br />

da orive naavarievi avtomanqana, gavecani eqspertebis<br />

247


daskvnebs, advokatebis, TviT mosamarTlis mosazrebebs da<br />

ase Semdeg. aRmoCnda, rom avtoavariaSi damnaSave mZRoli<br />

Ss saministros TanamSromeli, mfarvelTa wyalobiT, ramdenime<br />

wlis ganmavlobaSi dausjeli rCeboda. saqme ki Se-<br />

Cerebuli iyo bralis daudastureblobis gamo.<br />

gazeTSi werilis gamoqveynebis Semdeg, sisxlis samar-<br />

Tlis saqme xelaxla aRiZra, damnaSave mZRoli sakmaod operatiulad<br />

gaasamarTles da, Tu mexsiereba ar mRalatobs,<br />

Svidi wliT patimroba miusajes.<br />

werilis gamoqveynebidan ramdenime dRis Semdeg redaqciaSi<br />

im raionis sasamarTlos Tavmjdomare gvewvia. mas<br />

surda Cvenive gazeTiT ganecxadebina, rom Tavis droze<br />

damnaSave mZRolis saqmis gamoZiebasa da gasamarTlebaSi<br />

araviTari monawileoba ar miuRia da presaSi gamoTqmuli<br />

pretenziebi mas ar exeboda (misi gvari Cems statiaSi naxsenebi<br />

arc yofila). Txovna SevusruleT.<br />

mosamarTlis am umtkivneulo ganmartebas CemTvis yovlad<br />

moulodneli, magram Cveni sazogadoebisTvis damaxasiaTebeli<br />

Sedegi mohyva: redaqciaSi gamocxadda swored<br />

is Savebiani, dardiani batoni SoTa da sastikad gamlanZRa,<br />

radgan im raionis mosamarTles, Tundac savsebiT logikurad,<br />

gazeTSi Tavis marTlebis saSualeba miveciT!<br />

batonma SoTam mravali wlis Semdeg swored Cemi da redaqciis<br />

saSualebiT ipova samarTali. da mainc, yovlad<br />

daumsaxureblad gagvlanZRa da kari gaijaxuna.<br />

mudam unda gaxsovdeT, rom Tqveni keTilSobiluri<br />

TavgamodebisTvis madlobis nacvlad, SesaZloa, aliyuri<br />

miiRoT. adamianebis umravlesobas ar uyvars madlobis<br />

gadaxda mis mimarT gaweuli uangaro samsaxuris gamo.<br />

hgoniaT, rom madloba maT samudamod avaldebulebs sikeTis<br />

gamkeTeblisadmi. uWirT am tvirTis tareba da suls<br />

amgvari meTodiT imsubuqeben.<br />

sazogadoebrivi azri. kidev erTxel gavimeoreb: rac<br />

ukve vTqvi da ris Tqmasac am wignis damTavrebamde movaswreb,<br />

sulac ar gaxlavT absoluturi WeSmariteba. es aris<br />

erTi kacis mosazrebebi da gnebavT gaiziareT, gnebavT _<br />

ara. yovel SemTxvevaSi, ukritikod nurafers irwmunebT,<br />

maT Soris, aseT sakamaTo Tezissac _ sazogadoebrivi<br />

248


azri Zalian xSirad Zalian Sors dgas WeSmaritebisgan.<br />

es ar niSnavs, rom sazogadoebrivi azri saerTod ar arsebobs,<br />

an sazogadoebriv azrs, Tundac aSkarad mcdars,<br />

angariSi ar unda gavuwioT. saqmec is aris, rom igi arsebobs<br />

da, gvinda Tu ara, angariSic unda gavuwioT.<br />

erT mkafio magaliTs gavixseneb. gasuli saukunis oTxmociani<br />

wlebis bolos ura-patriotuli moZraobis propagandistebisa<br />

da aSkara provokatorebis ZalisxmeviT<br />

saqarTveloSi Camoyalibda mtkice sazogadoebrivi azri,<br />

rom saqarTvelos hqonda sakmarisze meti resursi sabWo-<br />

Ta kavSirisgan damoukideblad arsebobisTvis: citrusebi,<br />

venaxebi, Cais plantaciebi, mineraluri wylebi, qvanaxSiri,<br />

kurortebi, navsadgurebi, mZime da msubuqi samrewvelo potenciali<br />

da a.S. mTavari iyo politikuri da ekonomikuri<br />

damoukideblobis mopoveba. samwuxarod, Zalian swrafad<br />

davrwmundiT sawinaaRmdegoSi _ politikurma damoukideblobam<br />

erTbaSad Tavs dagvatexa ekonomikis arnaxuli ngreva,<br />

umwvavesi politikuri dapirispireba, samoqalaqo<br />

omi, sibnele, sicive, SimSili da usamarTloba.<br />

anu maSindeli sazogadoebrivi azri dafuZnebuli iyo<br />

demagogiaze, sicrueze da elementalur uvicobaze. magram<br />

es iyo sazogadoebrivi azri da maSin mis winaaRmdeg<br />

galaSqreba mxolod erTeulebma Tu gabedes. es erTeulebi<br />

ki gaxldnen is adamianebi, romlebic maSindeli politikuri<br />

elitisgan sakmarisze metad Sors idgnen. zogierTi maTgani,<br />

magaliTad, msoflio saxelis mqone filosofosi, akademikosi<br />

merab mamardaSvili* sakuTar ideebs Seewira kidec.<br />

sazogadoebrivi azri xSirad damTrgunvelad moqmedebs<br />

presaze.<br />

`gamomZiebeli~ Jurnalisti zogjer erTgvari aRfr-<br />

TovanebiTac ki ijerebs erT-erTi mxaris argumentebs.<br />

gansakuTrebiT maSin, Tu saqme pirovnebasa da romelime<br />

uwyebas (vTqvaT, Sinagan saqmeTa saministros) Soris dapirispirebas,<br />

an, ubralod, romelime saxelmwifo uwyebisa<br />

da misi xelmZRvanelobis saeWvo moqmedebas exeba. Jurnalistis<br />

simpaTiebi aTidan cxra SemTxvevaSi mainc, Zlevamosili<br />

saxelmwifo uwyebis winaaRmdeg amxedrebuli uSiSari<br />

meomris mxaresaa. da, ai, presaSi Cndeba statiebi, sadac<br />

249


saubaria, Tu rogor aiRo ministrma qrTamad asi aTasobiT<br />

dolari, rogor gaaTavisufles Tanamdebobidan simarTlisTvis<br />

mebrZoli TanamSromeli, rogorc daiCagra<br />

`sami Svilisa da xuTi SviliSvilis erTaderTi marCenali<br />

bebia~ da sxva uamravi momxiblavi zRapari.<br />

socialuri dakveTa. Cven xSirad da samarTlianad<br />

vamayobT, rom vemsaxurebiT Tavisufal presas. msoflios<br />

demokratiuli qveynebis xelisuflebebic amayoben, rom<br />

Tavisufali presa demokratiis upirvelesi monapovaria.<br />

TviT komunisti ideologebic TavgamodebiT amtkicebdnen,<br />

rom yvelaze Tavisufali, yvelaze demokratiuli presa mxolod<br />

socialistur samyaroSi arsebobda. mokled, yvela<br />

_ xarTumidan, Tbilisis gavliT vaSingtonamde mxolod<br />

Tavisufal presaze zrunavs.<br />

es, ra Tqma unda, asea, magram nu daizarebT da am wignis<br />

is adgilebi gaixseneT, sadac presis mniSvnelobaze, presisa<br />

da xelisuflebis damokidebulebaze, zogadad, presis<br />

raobazea saubari. gaixseneT? _ maSin sulac ar gagiWirdebaT<br />

daaskvnaT: presa kacobriobis iseTi Zvirfasi, iseTi<br />

mniSvnelovani monapovaria, iseTi gavlena aqvs sazogadoebaze,<br />

rom mis Tavisuflebaze saubari metismetad<br />

gadaWarbebulia.<br />

masobrivi informaciis nebismieri saSualeba, vaRiarebT<br />

Tu ara amas, emsaxureba misi mflobelis interesebs.<br />

ar aris savaldebulo, rom es mflobeli maincdamainc saxelmwifo<br />

iyos. igi SeiZleba iyos romelime partia, profkavSiri,<br />

banki, kompania, samrewvelo klani da a.S. ase rom,<br />

cneba `Tavisufali presa~ pirobiTia. igi, SesaZloa, gaTavisuflebuli<br />

iyos saxelmwifo cenzurisgan, magram araviTar<br />

SemTxvevaSi _ misi mflobeli-damfinanseblisgan.<br />

presa marTlac Zalian seriozuli Zalaa imisaTvis, rom<br />

sruliad Tavisufali iyos. gTxovT, kidev erTxel yuradReba<br />

miaqcioT, rom saubaria presis, zogadad, masobrivi<br />

informaciis saSualebaTa Tavisuflebaze da ara sityvis<br />

Tavisuflebaze.<br />

vimeoreb: rogorc wesi, `Tavisufals~ vuwodebT masobrivi<br />

informaciis saSualebebis im nawils, romelzec<br />

ar vrceldeba xelisuflebis diqtati.<br />

250


aqedan gamodinare, msoflio presaSi da, warmoidgineT,<br />

saqarTvelos presaSic xSirad gvxvdeba xelisuflebis<br />

romelime Stos, an romelime finansuri klanis dakve-<br />

TiT Sesrulebuli statiebi, maT Soris, Jurnalisturi<br />

gamoZiebis Janrisa.<br />

1995 wlis bolos da 1996 wlis pirvel naxevarSi profesor<br />

jaba ioselianisa da mis mier Seqmnil patriotul<br />

organizacia `mxedrionis~ danaSaulebriv qmedebaTa gamoaSkaravebas<br />

zedized ramdenime aTeuli nomeri miuZRvna<br />

yovelkvireulma `saxalxo gazeTma~. ganzraxva, ra Tqma<br />

unda, misasalmebelia, magram aq uxeSad iyo darRveuli<br />

udanaSaulobis prezumfcia, adamianis uflebebi da Jurnalisturi<br />

eTikac: xelisuflebis mier aSkarad politikuri<br />

mosazrebebiT dakavebuli mravali eWvmitanili, maT<br />

Soris, iseTebic, romlebic male sasamarTlom sxvadasxva<br />

motiviT gaaTavisufla pasuxismgeblobidan, damna-<br />

Saveebad iyvnen gamocxadebuli.<br />

komunistur presaze xom laparakic zedmetia. Tavi davaneboT<br />

ocian, ocdaaTian Tu samocian wlebs. ase iyo ma-<br />

Sinac, roca saqarTvelos cekas pirveli mdivani `demokrati~<br />

eduard SevardnaZe gaxda. im Soreul 1972 wels, jer<br />

kidev amxanagad wodebulma qveynis pirvelma pirma meqr-<br />

Tameobisa da `ukanono Semosavlebis~ winaaRmdeg daundobeli<br />

brZolis raundebi wamoiwyo. gadaxedeT maSindel<br />

presas _ igi aWrelebulia am aqciebis mxardamWeri yvela<br />

Janris `Jurnalisturi SedevrebiT~. Tumca, maSinac yvela<br />

metnaklebad moazrovne adamianma SesaniSnavad icoda, rom<br />

yvelaferi es farisevloba, sazogadoebisTvis TvalSi nacris<br />

Seyra iyo da meti araferi. am `raundebs~, kanonebis<br />

gasastikebas, gauTavebel taSiscemas Sedegi ar mohyveboda<br />

im ubralo mizezis gamo, rom `diadi sabWoeTis~ erT provinciaSi<br />

mmarTvelobis reJimis Seucvlelad cxovrebis<br />

wesis Secvla yovlad warmoudgeneli gaxldaT.<br />

rogor moviqceT?<br />

Jurnalistur gamoZiebasTan dakavSirebiT iseTi sura-<br />

Ti daixata, es kiTxva bunebrivad Cndeba. gamoviZioT, Tu<br />

ar gamoviZioT?! rogorc zemoTac vTqvi, Jurnalistur<br />

gamoZiebaze uaris Tqma SeuZlebelia da srulfasovani Ju-<br />

251


nalisturi gamoZiebis Catarebac TiTqmis gadauWreli<br />

problemebis winaSe gvayenebs!<br />

xolo namdvili gamoZiebis nacvlad, mkiTxvelisTvis<br />

naxevarfabrikatis SeCeCeba uRirsi saqcielia. aseT SemTxvevaSi,<br />

albaT, ajobebs, Cvens naSrom-najafs ar davarqvaT<br />

`Jurnalisturi gamoZieba~. gamoviZioT mxolod iseTi saqmeebi,<br />

risi Zalac Segvwevs da, rac gansakuTrebul operatiulobas<br />

ar moiTxovs.<br />

maS, evropeli da amerikeli Jurnalistebi rom iZiebeno?<br />

_ ikiTxavT da marTalic iqnebiT, magram gaviTvaliswinoT<br />

ori ram: jer erTi, im bednieri qveynebis Jurnalistebsac<br />

bevri da mZime Secdoma mosdiT; meorec _ iqauri da Cveneburi<br />

Jurnalistebis (redaqciebis) finansuri SesaZleblobebis<br />

Sedareba, ubralod, SeuZlebelia.<br />

mokled, vakeToT is, rac SegviZlia da davelodoT<br />

ukeTes droebas.<br />

rogor movamzadoT<br />

sagazeTo masala Jurnalisturi gamoZiebis<br />

Sedegebze<br />

Tqveni mZime da xangrZlivi Sroma warmatebiT dagvirgvinda<br />

_ xelTa gaqvT kargad gaanalizebuli dokumenturi<br />

masala. axla saWiroa misi presisTvis momzadeba _ statiis<br />

dawera. vimeoreb, unda daiweros sagazeTo statia da<br />

ara sabraldebo daskvna. roca saqme gamoZiebis Sedegebis<br />

gamoqveynebaze midgeba, am or cnebas (`sagazeTo statia~ da<br />

`sabraldebo daskvna~) Jurnalistebic da iuristebic Zalian<br />

xSirad erTmaneTSi ureven. ufro zustad, Jurnalistebi<br />

cdiloben statia sabraldebo daskvnas daamsgavson,<br />

iuristebi _ piriqiT, rogorme sabraldebo daskvna gadaakeTon<br />

statiad.<br />

sagazeTo statiaSi sulac ar aris savaldebulo Tqveni<br />

uklebliv yvela daskvnis faqtebiT da argumetebiT damtkiceba,<br />

kodeqsebisa da sxva normatiuli aqtebis moSvelieba,<br />

e.w. `saqmis furclebis~ miTiTeba da a.S. es mxolod ma-<br />

Sinaa aucilebeli, Tu vinme gekamaTebaT da sapirispiros<br />

252


damtkicebas cdilobs. statiaSi unda Candes, rom avtori<br />

mocemul saqmes srulyofilad icnobs; xelTa aqvs ufro<br />

meti dokumenti, vidre oficialur gamoZiebas. Tu yvela<br />

Tqveni dokumentis gamomzeurebas da yvela argumentis<br />

Sesabamisi faqtebiT damtkicebas ganizraxavT, miiRebT<br />

uzarmazar, mkiTxvelisTvis friad mosawyen mtkicebulebaTa<br />

nusxas. ra Tqma unda, ar vambob, rom faqtebis, argumentebis<br />

da mtkicebulebebis motana, saerTod, saWiro ar<br />

aris, _ saWiroa, magram isini Zalian faqizad unda SeirCes.<br />

magaliTad, Tqven gaqvT yvela damamtkicebeli sabuTi imisa,<br />

rom eWvmitanilma dazaralebulTan, vidre mas moklavda,<br />

gaukuRmarTebuli sqesobrivi kavSiri daamyara: nivTmtkicebani,<br />

eqspertizis daskvna da a.S. aseT SemTxvevaSi,<br />

ubralod ambobT, rom eWvmitanili ase moiqca da mkiTxvels<br />

ar acnobT eqspertizis vrcel daskvnas. SegiZliaT TqvaT,<br />

rom amas amtkicebs eqspertizis daskvna, an igi sulac<br />

ar axsenoT. mkiTxveli amaSi namdvilad ar SegekamaTebaT.<br />

SegiZliaT piriqiTac moiqceT _ moitanoT yvelaze mniSvnelovani<br />

citata eqspertizis daskvnidan ukomentarod.<br />

ar unda daiviwyoT, rom Jurnalisturi gamoZiebac, upirveles<br />

yovlisa, gamiznulia mkiTxvelisTvis. amitom mas<br />

unda axldes yvela is atributi, rac, zogadad, unda axldes<br />

yvela mniSvnelovan sagazeTo publikacias: TvalSi mosaxvedri<br />

saTauri, Sinaarsis Sesabamisi qvesaTauri, damaintrigebeli<br />

Sesavali, logikuri daskvna, fotomasala da a.S.<br />

Zalian xSirad, am Janris naSromebi publicisturi xasiaTisaa,<br />

Tumca, formis mixedviT, igi savsebiT SesaZlebelia<br />

iyos:<br />

1. mSrali informacia mtkicebulebaTa moSveliebiT;<br />

2. publicisturi `novela~;<br />

3. dokumenturi deteqtiuri `moTxroba~;<br />

4. romelime kerZo an saxelmwifo uwyebis (kompaniis,<br />

fizikuri piris) winaaRmdeg mimarTuli braldebebis<br />

nusxa, an braldebaTa gamaqarwylebeli argumentebis<br />

CamonaTvali;<br />

5. sensaciuri gancxadeba;<br />

6. interviu;<br />

7. monologi da a.S.<br />

253


yvelaferi Tqvens ostatobaze da Temis popularobazea<br />

damokidebuli. Tumca, mkiTxvelis TvalSi upiratesoba<br />

mainc ostatobas eniWeba.<br />

aq SeiZleboda Zalian bevri gvesaubra formebze, magram,<br />

vfiqrob, amis aucilebloba aRar aris, vinaidan roca, zogadad,<br />

Jurnalistur produqciaze vsaubrobdiT, am Temas<br />

sakmaod dawvrilebiT SevexeT. amis garda, Jurnalisturi<br />

gamoZieba iseTi rTuli fenomenia, mas, albaT, saTanado<br />

magaliTebis moSveliebiT calke seriozuli gamokvleva<br />

unda mieZRvnas. imedi maqvs, amis droc male dadgeba.<br />

axla, Tu am sakmaod grZeli saubriT Zalian ar dai-<br />

RaleT, SemogTavazebT Cems mosazrebas Tavis droze gaxmaurebuli<br />

erTi Jurnalisturi gamoZiebis Taobaze. ufro<br />

zustad, mosazrebas im sagazeTo produqciaze, rasac misi<br />

avtorebi uwodeben `Jurnalistur gamoZiebas~.<br />

manamde ki aucileblad meCveneba mcire ganmarteba: me,<br />

rogorc moqalaqe da rogorc Jurnalisti, ar vekuTnodi<br />

da ar vekuTvni mmarTveli an romelime opoziciuri Zalisadmi<br />

loialurad ganwyobilTa ricxvs _ Tu `saubrebs~<br />

bolomde waikiTxavT, vfiqrob, amaSi uTuod darwmundebiT.<br />

JurnalistTa winamdebare koleqtiuri `gamoZiebis~ analizs<br />

ki gTavazobT erTaderTi mizniT _ gaiTvaliswinoT,<br />

ra siZneleebi SeiZleba SegxvdeT Tqveni yovlad keTilSobiluri<br />

gadawyvetilebis aRsrulebisas:<br />

aqlemebis marula<br />

2001 wlis Semodgomaze saqarTveloSi saxelisuflebo<br />

krizisi gamwvavda. dapirispireba saxelmwifo kancelariasa<br />

da xelisuflebis egreT wodebul `reformatorul~<br />

frTas Soris ukiduresad daiZaba. daiwyo aSkara brZola<br />

ZalauflebisTvis.<br />

`reformatorebma~ (e. w. Jvania-saakaSvilis jgufi) SevardnaZisa<br />

da misi mTavrobis gadasayeneblad nacadi meTodis,<br />

quCis aqciebis gamoyeneba gadawyvites. sababic male<br />

gamoCnda _ telekompania `rusTavi 2-is~ incidenti 2001<br />

wlis 30 oqtombers. sityvis TavisuflebisaTvis brZola<br />

254


Zalian swrafad gadaizarda prezidentis gadasayeneblad<br />

mimarTul brZolaSi.<br />

sabolood, prezidenti prezidentad darCa. xolo `reformatorTa~<br />

jgufi xelisuflebidan erTbaSad radikalur<br />

opoziciaSi gadabargda.<br />

kacma rom Tqvas, ucnauri, miT ufro, saSineli araferi<br />

momxdara. msoflioSi ar meguleba qveyana, sadac Tundac<br />

genialuri prezidentis gadadgomas ar iTxovdnen. xan<br />

safuZvlianad, xan usafuZvlod. prezidenti an daeTanxmeba,<br />

an _ ara. Cvens SemTxvevaSi, ar daeTanxma.<br />

aseTia 2001 wlis oqtombris bolos da noembris dasawyisSi<br />

ganviTarebuli mwvave politikuri bataliebis Zalian<br />

mokle istoria.<br />

bunebrivia, maSindeli movlenebi cxare kamaTisa da<br />

seriozuli gansjis sagnad iqca. ganze arc masobrivi informaciis<br />

saSualebebi darCenila _ arc aqauri da arc<br />

ucxouri. Sefasebebic nairgvari iyo.<br />

rogorc ocdameerTe saukunis ucnobi qarTveli mematiane<br />

gvamcnobs, am ambebidan sul male Seqmnila Jurnalist-gamomZiebelTa<br />

jgufi, romelsac miznad dausaxavs,<br />

Seeswavla da xalxis samsjavroze gamoetana maSindeli<br />

politikuri brZolebis saidumloebani, saxeli daerqva<br />

yvela maSindeli qmedebisa da movlenisTvis. sabolood,<br />

`jgufma~ pirnaTlad Seasrula nakisri valdebuleba: ma-<br />

Sindel movlenebs saxelmwifo gadatrialebis mcdeloba<br />

daarqva, mis monawileebs _ gekaCepistebi (rus. ГКЧП _<br />

1991 wlis agvistoSi SeTqmulTa jgufi ruseTis umaRles<br />

xelisuflebaSi, romelmac prezident gorbaCovis gadayeneba<br />

moiTxova), sgp-istebi (`sgp _ saqarTvelos gambaxebelTa<br />

partia~), moRalateebi, agentebi, crupentelebi,<br />

maxinjebi da a. S.<br />

or gazeTSi paralelurad gamoqveynda werilebis seria,<br />

xolo 2002 wlis Semodgomaze am statiebis krebuli gamoica<br />

wignad _ `oTxi dRe, romelmac SeZra saqarTvelo~. werilebis<br />

da wignis avtorTa vinaoba ucnobia (ra Tavmdabali<br />

xalxi varT es qarTvelebi!) _ Cven, im werilebis seriisa da<br />

wignis madlierma mkiTxvelebma, mxolod is viciT, rom es<br />

produqcia aris `literaturuli saqarTvelos~ da `marTa-<br />

255


li gazeTis~ erToblivi Jurnalisturi gamoZiebis nayofi.<br />

ra Tqma unda, araviTari pretenzia ara maqvs naSromis<br />

Sinaarsze, iq mocemul daskvnebze. ar vamtkiceb, rom es<br />

movlenebi ar iyo saxelmwifo gadatrialebis mcdeloba;<br />

rom Jvania da saakaSvili ar arian `gekaCepistebi~, `gambaxeblebi~,<br />

ucxoeTis romeliRac qveynis `agentebi~ da a. S. Cemi<br />

pretenziebi exeba Jurnalist-gamomZiebelTa gamoZiebis<br />

stils, mtkicebulebaTa Seqmnis meTods da, zogadad, weris<br />

maneras. `saubrebSi~ `oTxi dRis~ ganxilvis aucileblobac<br />

swored amiT aris gamowveuli.<br />

`jgufis~ braldebebi 2001 wlis Semodgomis movlenebis<br />

organizatorebisadmi marTlac momakvdinebeli iyo<br />

_ saxelmwifo gadatrialebis mcdeloba, Tanamdebobrivi<br />

mdgomareobis borotad gamoyeneba, samSoblos Ralati,<br />

dezinformaciis gavrceleba, ucxo qveynebis agentoba,<br />

SeTqmulebaSi monawileoba, meqrTameoba da mravali sxva<br />

ram.<br />

faqtobrivad, es iyo sabraldebo daskvna, riTac mraval<br />

adamians sajarod brali edeboda umZimes antisaxelmwifoebriv<br />

qmedebebSi. imasac nu daviviwyebT, rom es `mravali<br />

adamiani~ iyo CvenTvis kargad nacnobi politikuri<br />

figurebi.<br />

aris kidev erTi Zalian mniSvnelovani mizezi, ris gamoc<br />

am Temaze wera gavbede. es gaxlavT TavisuflebanaCuqari<br />

qarTuli Jurnalistikis, kerZod, modad qceuli Jurnalisturi<br />

gamoZiebis mdgomareoba XXI saukunis dasawyisis<br />

saqarTveloSi.<br />

mogexsenebaT, gamomZiebeli saqmis sasamarTloSi<br />

warmarTvamde wers sabraldebo daskvnas. warmoidgineT,<br />

ras izams Jurnalisti (an redaqcia), romelsac xelSi Cauvarda<br />

sabraldebo daskvna, romlis ZaliTac eWvmitanils<br />

bralad edeba saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsiT<br />

gaTvaliswinebuli danaSauli, rac iTvaliswinebs sasjels<br />

aTi wlidan samudamo patimrobamde, braldebebi ki asea<br />

dasabuTebuli:<br />

`rogorc sando wyarodan cnobili gaxda, petre kievSi<br />

gamgzavrebula da, rogorc ambobs iqauri Jurnalisti vasia<br />

(romlis gvars ver davasaxelebT), Sexvedria central-<br />

256


uri sadazvervo samsaxuris agent jons, romlis vinaoba<br />

daudgenelia.<br />

amboben, rom jonma, Turme, zurikos xeliT petroviCs<br />

gamougzavna didi fuli samSoblos Ralatis sanacvlod.<br />

aiRo Tu ara zurikom fuli, ucnobia, magram kuluaruli<br />

informaciiT, mas samSoblo am fulze gauyidia. aqedan gamomdinare,<br />

petroviCs brali edeba saqarTvelos sisxlis<br />

samarTlis kodeqsis... muxliT~.<br />

imedia, ar mogewonebodaT, albaT, kaxuradac SemikurTxeT,<br />

ras krocams es kacio.<br />

`jgufelebis~ erToblivi sabraldebo daskvna mxolod<br />

varaudebze da Worebzea agebuli:<br />

`moarul xmebs Tu davujerebT, uSiSroebis TanamSromlebis<br />

iq yofnis momentSic `rusTavi-2~-is Tanam-<br />

Sromlebs Cumad gamohqondaT TavianTi oTaxebidan es<br />

kontrabanduli saqoneli da sxvadasxva sarTulebze malavdnen~<br />

(gv. 21, stili da punqtuacia aq da yvelgan daculia,<br />

T.q.).<br />

yuradReba miaqcieT: telekompanias brali edeba kontrabanduli<br />

saqonlis Semotanasa da SenaxvaSi, gamomZieblebi<br />

(romlebic Jurnalistebic arian) ki amboben, `moarul<br />

xmebs Tu davujerebTo~.<br />

`sagadasaxado samsaxurma `rusTavi-2~-Si veranairi<br />

darRvevebi ver naxa ki ara, rogorc amboben, iseTi ra-<br />

Raceebi naxa, nanaxisa TviTonve SeeSinda da `rusTavi-<br />

2~-is xelmZRvanelobis winadadebaze, mSvidobianad<br />

`moeyomarebinaT~ saqme, kategoriuli uari ganacxada,<br />

Turme, Tu mas raRac iuridiuli safuZveli ar eqneboda<br />

nanaxze Tvalis dasaxuWad~, (gv. 21-22).<br />

`_ SeinarCune situacia~, me axlave deputatebs mogaSveleb!<br />

_ aseTi miTiTeba miiRo, Turme, kiwmariSvilma<br />

(telekompaniis maSindeli mflobeli _ T. q.) Jvaniasgan~<br />

(gv. 25).<br />

`movlenaTa analizis da Seqmnili situaciis mixedviT<br />

Tu vimsjelebT, erT daskvnamde SeiZleba mivideT: zurab<br />

Jvaniam es fraza namdvilad Tqva da am frazidan daiwyo<br />

saxelmwifo gadatrialebis mcdelobis procesi~ (gv. 25).<br />

257


amas Jurnalistebi weren, Tanac _ jgufurad.<br />

SegaxsenebT, saubari exeba saxelmwifo gadatrialebis<br />

mcdelobas da masSi qveynis parlamentis Tavmjdomaris<br />

monawileobas. eseni ki _ ar viciT, Tqva Tu ara, magram movlenebi<br />

rom gavaanalizeT, Jvania amas ueWvelad ityoda da<br />

gadatrialebis mcdelobac aqedan daiwyoo!<br />

`morbenali striqonis saSualebiT (`rusTavi-2~-dan<br />

_ T.q.) ucxo qveynebis specsamsaxurebisTvis gadaicemoda<br />

konfidencialuri informaciebi~ (gv. 33).<br />

Zvirfas gamomZieblebs, mgoni, raRac eSlebaT. XXI saukunis<br />

teqnikuri arsenalis pirobebSi, nebismieri konfidencialuri<br />

informaciis gadacema araviTar siZnelesTan<br />

ar aris dakavSirebuli. Znelia TviTon informaciis mopoveba.<br />

Tanac, `rusTavi 2-is~ ambavi rom vici, informaciis<br />

daSifrviT da morbenal striqonad gadakeTebiT Tavs namdvilad<br />

ar Seiwuxebda _ pirdapir, Ria eTerSi gadascemda<br />

da Tan uSiSroebis saministros informaciis gaJonvaSi<br />

daadanaSaulebda!<br />

morbenali striqonis epizods Worsac ki ver daarqmev.<br />

es ufro uvicobisa da mwiri fantaziis nazavia.<br />

`amboben, rom am gegmam (igulisxmeba `jgufis~ mier navaraudevi<br />

Jvanias gegma SevardnaZis gadasayeneblad. T.q.)<br />

ruseTis federaciis prezidentis, vladimir putinis,<br />

yuramdec miaRwia, razec putins uTqvams: me ruseTis<br />

jars mxolod SevardnaZes mivcem, Tumca, darwmunebuli<br />

var, igi me aseTi TxovniT arasodes mommarTavso~ (gv.<br />

60).<br />

`rogorc amboben, is (igulisxmeba miSa saakaSvili, T.<br />

q.) maincdamainc didi avtoritetiT da siyvaruliT ar<br />

sargeblobs ruseTis specsamsaxurebsa da sxva seriozul<br />

institutebSi~ (gv. 60).<br />

`imasac amboben, rom droTa ganmavlobaSi swored `invalidTa<br />

liga~ gaxda e. w. `reformatorTa~ jgufis dafinansebis<br />

mTavari wyaro~ (gv. 68).<br />

xedavT, ra biWi yofila es valodia putini (deda hyolia<br />

ozurgeTeli mexuzlas qali!): ruseTis jars, Tu dasWirda,<br />

SevardnaZes mivcemo, Jvanias da saakaSvils ki _ ar mivcemo.<br />

imitom ar mivcem, rom bemurazebi arian da Cvens `spe-<br />

258


cialur samsaxurebsa da sxva seriozul institutebSi~<br />

araviTari avtoriteti ar gaaCniaTo. ai, batoni eduardi<br />

ki `ruseTis specsamsaxurebsa da sxva institutebSi~ didi<br />

avtoritetiT sargeblobso. saidumlod imasac gagimxelT,<br />

rom Turme, edo da vova bavSvobis megobrebi yofilan. ase<br />

amboben da, ra vici...<br />

gavagrZelo? _ ki, batono, magram, Zalian gTxovT, rasac<br />

axla waikiTxavT, Cemi gamonagoni ar gegonoT, `jgufis~<br />

wevri kriminalist-Jurnalistebis kuTvnilebaa:<br />

`amboben, rom tyveobidan gamoxsnilma petre ciskariSvilma<br />

teleekranze is tualeti icno, sadac is<br />

tyveobaSi yofnisas Tvalebaxveuli dahyavdaT, ese igi,<br />

axmetis raionis sofel birkianSi (pankisis xeoba). es is<br />

tualeti iyo, sadac vefxia margoSvili (im periodis gaxmaurebuli<br />

kriminaluri avtoriteti, T. q.) aafeTqes, aqedan<br />

erTi nabijia im daskvnamde, rom petre ciskariSvili<br />

vefxia margoSvilis saxlSi hyavdaT tyved~ (gv. 80).<br />

Tavidan mec TqvensaviT vfiqrobdi, aq raRac gaugebrobaa-meTqi,<br />

magram mere davrwmundi, rom avtorebi amas<br />

savsebiT seriozulad amboben:<br />

`aki Tqva batonma petrem: es is tualetia, sadac tyveobisas<br />

Tvalebaxveuli davyavdiTo~ (gv. 81).<br />

`Txrobis mdinarebam gagvitaca da Tvalebaxveuli<br />

petre margoSvilis tualetis karTan dagvaviwyda~ (gv.<br />

88).<br />

axla, Tu RmerTi gwamT, amixseniT, Tvalebi axveuli Tu<br />

hqonda da verafers ver xedavda, tyveobidan gamoxsnis Semdeg<br />

rogorRa `icno~ margoSvilis tualeti im Cemi codviT<br />

savse ciskariSvilma. Tanac, televiziiT tualeti ki ara,<br />

afeTqebis Semdeg darCenili natualetari adgili aCvenes.<br />

petrem iqneb marTlac Tqva, vicanio, magram gamomZieblebi<br />

xom unda daeWvebuliyvnen, Tvalebaxveuli kaci verafers<br />

dainaxavdao.<br />

magram saqmec is gaxlavT, rom avtorebs surT kavSiris<br />

Zafi gaaban maTganve saeWvo warsulis mqoned Seracxul<br />

margoSvilsa da qarTvel `putCist-gekaCepistebs~ Soris,<br />

romelTa erT-erT Tanamzraxvelad ciskariSvilic miaCniaT.<br />

259


`rogorc amboben (ciskariSvilma _ T.q.) iseTi pikanturi<br />

ambebi Camoarakraka videokameris win parlamentarTa<br />

politikuri vnebiT da SemarTebiT damuxtuli<br />

cxovrebidan, TviT mravlismnaxveli da mravlisgamgone<br />

maspinZlebic (pankiselebi _ T.q.) gaocdnen da gancvifrdnen<br />

Turme~ (gv. 88).<br />

samwuxarod, pativcemuli avtorebi ar gveubnebian, ker-<br />

Zod, iseTi ra `Camoarakraka~ petre ciskariSvilma, `mravalismnaxveli<br />

da mravlisgamgone~ pankiseli qistebi rom<br />

gaaoca da ganacvifra kidec.<br />

rac axla waikiTxeT, mxolod nawilia am `TurmeobiTi~<br />

gamoZiebisa. ra Tqma unda, albaT uaresic gvinaxavs, magram<br />

mas ar eqneboda Jurnalisturi gamoZiebis ambicia. es aris<br />

ara marto erTi Jurnalisturi Janris, aramed mTlianad<br />

Tanamedrove qarTuli Jurnalistikis profanacia.<br />

Tumca, mTavari jer winaa, es wigni xom xelisuflebis,<br />

kerZod, prezident SevardnaZis mxardasaWeradaa dawerili.<br />

isic vnaxoT, rogoria am mxardaWeris teqnologia.<br />

`is, rasac `Tavisuflebis instituti~ dRemde akeTebda,<br />

aris swored qarTuli saxelmwifos damoukideblobisa<br />

da Tavisuflebis winaaRmdeg mimarTuli qmedeba.<br />

dawyebuli sxvadasxva seqtebis dacviT da maTi interesebis<br />

lobirebiT, damTavrebuli maT mier bolos<br />

SemuSavebuli presis kanonproeqtiT, naTlad metyvelebs,<br />

rom saqme gvaqvs organizaciasTan, romelic, faqtobrivad,<br />

Riad eweva saxelmwifosTvis ZirgamomTxrel<br />

saqmianobas~ (gv. 99).<br />

`ruseTis reaqciul Zalebs zustad is surT, ris gakeTebasac<br />

`Tavisuflebis institutis~ biWebi, JvaniasaakaSvilis<br />

jgufis wevrebi, `rusTavi-2~ da sxva maTi<br />

mokavSire sainformacio saSualebebi Tavgadakluli<br />

cdiloben~ (gv. 99).<br />

samwuxarod, `jgufelebi~ ar akonkreteben, ra antisaxelmwifoebrivi<br />

qmedebebi SeiZleba iyos `seqtebis dacvasa~<br />

da `kanonproeqtis momzadebas~ Soris. vinaidan nebismieri<br />

kanonproeqtis SeTxzva `saxelmwifosTvis Zirgamom-<br />

Txrel~ saqmianobad ver CaiTvleba, rCeba erTi _ `Tavisuflebis<br />

instituti~ `icavs sxvadasxva seqtebs~.<br />

260


Tu `Tavisuflebis instituti~ gamodis religiuri<br />

eqstremizmis winaaRmdeg, igi seqtantebs da seqtebs ki ar<br />

icavs, aramed icavs swored saqarTvelos saxelmwifos interesebs<br />

da saqarTvelos saxelmwifos saerTaSoriso avtoritets.<br />

icavs moqalaqis fuZemdeblur, konstituciur<br />

uflebas!<br />

`jgufis~ erT-erTi mTavari braldeba Jvania-saakaSvilisadmi<br />

is gaxlavT, rom orive es pirovneba da maTTan<br />

`Sekruli~ sazogadoeba, Turme, dasavleTis romeliRac<br />

qveynis romeliRac specsamsaxuris agentebi brZanebulan.<br />

es umZimesi braldeba, ZiriTadad, eyrdnoba moskovis<br />

prokrizisuli kvlevebis institutis direqtoris, vaxtang<br />

Wkuaselis, Jurnalist dito tikaraZisa da erTi anonimi<br />

avtoris Cvenebebs. anonimis Cvenebis WeSmaritebaSi eWvi<br />

rom ar Segveparos, jgufi gvamcnobs:<br />

`pirovneba, romlis monaTxrobsac veyrdnobodiT<br />

am werilis momzadebisas da romelmac ar isurva Tavisi<br />

pirovnebis gamJRavneba, saerTaSoriso politikuri<br />

cxovrebis niuansebSi kargad Caxeduli da far-<br />

Tod informirebuli piria. cxadia, Cven ar SegveZlo<br />

am pirovnebis mier mowodebuli informaciis gadamowmeba,<br />

Tumca, misi miwodeba sazogadoebisaTvis mainc<br />

aucilebel saqmed migvaCnia _ sakiTxi xom Cveni qveynis<br />

bed-iRbals exeba~ (gv. 104).<br />

damwyebi Jurnalist-gamomZieblebis sayuradRebod:<br />

arasodes ar daweroT (miT ufro _ ar amtkicoT) is,<br />

risi dokumenturad dasabuTebac Tqvens Zalebs aRemateba.<br />

presa ar aris (ar unda iyos!) politikuri angariSsworebis<br />

iaraRi. rac mTavaria, TviT uneblie Secdomac<br />

ki (arafers vambob Segnebul sicrueze) vnebs Tqvens avtoritets<br />

_ rogorc Jurnalistisa da rogorc moqalaqisa.<br />

nurasodes nu endobiT sityvaze anonim avtorebs<br />

_ isini, rogorc wesi, Sarlatanebi arian da romelime<br />

specsamsaxuris an politikuri Zalis dakveTas asruleben,<br />

Tqven ki binZur TamaSSi giTreven. Tu ar gindaT, uvicoba<br />

dagwamon, nurasdros nu gaimeorebT aseT frazas:<br />

`pirovneba... farTod informirebuli piria~.<br />

es sityvebi, vimeoreb, damwyebi Jurnalistebis sayur-<br />

261


adRebod vTqvi, vinZlo, momavali moRvaweobisas gamousworebeli<br />

Secdomebi ar mouvideT. rac Seexeba `oTxi dRis~<br />

avtorebs, qarTul enaze wera-kiTxvas isini veRarasodes<br />

ver iswavlian. gadafurcleT maTi naxelavi da am mware simarTleSi<br />

Tavad darwmundebiT.<br />

davubrundeT `agentebs~.<br />

pativcemuli anonimis CvenebiT, `saakaSvili, romlis<br />

saidumlo fsevdonomia `verbliudi~, ruseTis specsamsaxurebis<br />

oficeria da dakavSirebulia specsamsaxurebis<br />

im ZalebTan, romlebic dasavleTidan miRebuli<br />

direqtivebiT moqmedeben SevardnaZe-putinis winaaRmdeg~<br />

(gv. 104, 106).<br />

`dasavleTidan miRebuli direqtivebis Sesabamisad<br />

moqmedi Jvania-saakaSvilis jgufi axal, morig `antirusul~<br />

da `antiSevardnaZistul~ kampanias gegmavs~<br />

(gv. 105).<br />

`rkiniseburi~ logikis wyalobiT, jgufi askvnis, rom<br />

Jvania-saakaSvili da mTeli maTi aqlemebis jogi, kozakebianad,<br />

arc meti, arc naklebi, buSi-putini-SevardnaZis mosisxle<br />

mtrebi arian.<br />

amis garda, Jvania-saakaSvili qarTul politikaSi Caunergavs<br />

iuridiul firma `peterson belqnafs~, romelsac,<br />

Turme, somxuri diaspora afinansebs da ganagebs.<br />

mokledo, askvnian `jgufelebi~, Jvania-saakaSvilis<br />

tandemi erovnuli ki ara, erevnuli warmoSobisaa da maTi<br />

yvela gza romisken ki ara, armeniisken midiso.<br />

axla yvelaferi naTelia _ Turme arsebobs saerTaSoriso<br />

somxuri organizacia, romelic erTdroulad ebrZvis<br />

amerikis SeerTebul Statebs, ruseTs da saqarTvelos. Jvania-saakaSvili<br />

da misi mimdevrebi am organizaciis wevrebi<br />

arian da armeniis Zlevamosili msoflio imperiis Seqmnaze<br />

ocneboben. amaSi maT ruseTisa da amerikis specsamsaxurebic<br />

(specsamsaxurebico, xalxo!) uwyoben xels!<br />

kidev erTxel SegaxsenebT, rom statiebis es krebuli<br />

(`oTxi dRe...~) Jvania-saakaSvilis da danarCeni `aqlemebis~<br />

mxilebasTan erTad, xelisuflebis, kerZod, prezident SevardnaZis<br />

mxardaWerasac emsaxureba.<br />

is, rac am wignis Taobaze aqamde mogaxseneT, didad sa-<br />

262


gangaSo ar unda iyos. ra moxda, cudi wignebi romel qveyanaSi<br />

ar gamodis. Tanac, xelisuflebis mxardasaWeri<br />

statiebis SeTxzva iseTive Zneli saqmea, rogoric ulamazesi<br />

qalis daxatva. kritika gacilebiT advilia _ xelisuflebisac<br />

da opoziciisac. `oTxi dRis~ avtorebic<br />

xelisuflebis mxardaWeras opoziciis diskreditaciiT<br />

cdiloben. aqac gasakviri araferia. opoziciis mxardam-<br />

Weri presac zustad ase iqceva _ lanZRavs xelisuflebas<br />

da dums opoziciaze. roca opozicia gaxelisufldeba,<br />

rolebic Seicvleba.<br />

es aris Zveli da mecnierulad kargad damuSavebuli teqnologia.<br />

igi, ZiriTadad, amomrCevelTa cnobierebaze zemoqmedebas<br />

gulisxmobs. samwuxarod, ara mxolod inteligenturi<br />

meTodebiT. `jgufma~ icis am teqnologiebis arseboba.<br />

icis misi mniSvnelobac, magram ar icis misi arsi da<br />

Suasaukuneobrivi Zaladobrivi meTodebiT cdilobs imis<br />

mopovebas, rac Tanamedrove pirobebSi codniT da RimiliT<br />

moipoveba.<br />

`jgufi~ cdilobs, radac unda daujdes, amxilos, Tavs<br />

lafi daasxas, gaaSavos... da umZimesi Secdomebic mosdis.<br />

vTqvaT, saSualo gonebrivi monacemebis amomrCevels<br />

surs irwmunos romelime opoziciuri dajgufebis antisaxelmwifoebrioba,<br />

misi liderebis agentoba, farisevloba,<br />

meqrTameoba, umaduroba, jandaba da dozana. ver irwmunebs,<br />

vidre xelT ar eqneba amis damadasturebeli dokumentebi.<br />

`amboben~, `Turme~, `kuluaruli informacia~ da anonimi avtorebis<br />

uniWo mieTmoeTi saqmes ver uSvelis. amisTvis verc<br />

moJurnalisto mwerlebis Tu momwerlo Jurnalistebis tyavSi<br />

gaZroma da maRalfardovani sisulele gamodgeba.<br />

adamians unda moTxovo mxolod imis gamo, raSic mas<br />

brali miuZRvis. ar SeiZleba oponentis pirad cxovrebaze,<br />

ojaxze, gvarze, eTnikur warmomavlobaze, rasaze, fizikur<br />

naklze saubari. es umZimesi Seuracxyofac xom aris<br />

da aris, gamryvnelad moqmedebs mTlianad sazogadoebaze.<br />

Tu saakaSvilis romeliRac qveynis specsamsaxuris agentobazea<br />

saubari, amis damamtkicebeli pirdapiri Tu iribi<br />

mtkicebulebani unda movipovoT da arafer SuaSia `lirikuli<br />

gadaxvevebi~ imis Taobaze, rogor eSxefeboda saa-<br />

263


kaSvilis nerwyvi TargamaZis pijaks. Tu elene TevdoraZis<br />

`mxileba~ gvsurs, misi qaliSvilobis gvaris gauTavebeli<br />

triali da kai xnis winaT gardacvlili mSoblebis warmomavlobaze<br />

layboba arafers mogvcems.<br />

ar vici, metismeti mondomebiT mouvidaT Tu marTla ase<br />

sjeraT, magram faqtia, rom `marTali gazeTis~ da `literaturuli<br />

saqarTvelos~ erToblivi sagamoZiebo jgufis<br />

wevrebma saTqmelis argumentacia ver SeZles da imis mtkiceba<br />

daiwyes, razec civilizebul samyaroSi gadakvriT<br />

laparakic ki kacobriobis winaSe danaSaulad iTvleba.<br />

ar minda borotad visargeblo Tqveni moTminebiT, magram<br />

`jgufis~ wignidan kidev ramdenime citatas Semog-<br />

TavazebT da mere, rogorc Tavad avtorebi irjebian,<br />

wakiTxulis Sefaseba vcadoT:<br />

`saqarTvelom dRemde ar icis vin aris zurab Jvania,<br />

saqarTvelom isic ki ar icis zustad, es kaci Jvaniaa Tu<br />

antoniani. ar icis ra erqva mis namdvil mamas, busa Tu<br />

sureni, ar icis ra erqva Tavidan zurabs _ zurabi Tu<br />

zanazani, ar icis vin aris misi deda _ somexi Tu ebraeli,<br />

Tu orive erTad~ (gv. 113-114).<br />

`viRac-viRacebma qarTuli parlamentis axladmovlenil<br />

TavkacSi is avadmyofi biWi Seicnes, romelic patara<br />

biWebis CxubSi ratomRac yovelTvis araqarTvelebis<br />

mxares dgeboda da maRla aRmarTuli yavarjnebis mrisxane<br />

qneviT `Tavisianebs~ amxnevebda: `bei gruzinov! bei<br />

gruzinov! bei gruzinov!<br />

`axali drois xvaSagi, qarTvel qalTa brwyinvale kohortis<br />

mTavari qalbatoni, qarTulis armcodne, dediT<br />

aSkenazi, mamiT tandoeva, TevdoraZis fsevdonomiT, qalbatoni<br />

elene masaviT `qarTveli~ axali mefis gverdiT<br />

aucileblad daikavebda sapatio adgils~ (gv. 139).<br />

Zalian gTxovT, kidev erTxel gadaavleT Tvali axlaxan<br />

wakiTxuls. iseTi grZnoba xom ar gagiCndaT, rom es ukve<br />

sadRac wagikiTxavT, ginaxavT, mogismeniaT? ocdaaTiani<br />

wlebis germania xom ar gagaxsendaT da sisxlis gamyinavi<br />

`hail!~ xom ar SemogesmaT?<br />

Tavi davaneboT `jgufelebis~ cinikur tons _ rogorc<br />

SeuZliaT, saTqmels ise amboben. aq mTavari Sinaarsia.<br />

264


da es Sinaarsi aris nacisturi.<br />

zurab Jvania, Turme, imitom gadabargda opoziciaSi, imitom<br />

iqca agentad, imitom ebrZvis sakuTar mamazec metad<br />

moamage gamzrdels, imitom aqvs metyvelebis defeqti, rom<br />

dediT goldbaumi yofila da mamiT _ antoniani.<br />

es elene TevdoraZec, Turme, imitom mietmasna putCistgekaCepist-gambaxeblebs,<br />

imitom abams saeWvo xlarTebs<br />

pankisel kriminalebTan, imitom ar icis qarTuli, rom dediT<br />

aSkenazi yofila da mamiT _ tandoeva.<br />

aseT rames civilizebuli msoflio aravis ar patiobs.<br />

Cven, saqarTvelos mosaxleobam, sakuTar Tavze erTxel<br />

ukve gamovcadeT, ra moaqvs nacistur ganwyobas. erTxel<br />

ukve vigemeT samoqalaqo omis simware. erTxel ukve davayeneT<br />

sisxlis da cremlebis zRva... es axlaxans iyo, meoce<br />

saukunis miwuruls.<br />

iZulebuli var, mravaljer naTqvami erTxel kidev<br />

gavimeoro: qarTveloba ar ganisazRvreba mxolod eTnikuri<br />

warmomavlobiT. qarTvelia yvela, visac surs, iyos<br />

qarTveli da emsaxureba saqarTvelos interesebs. araqarTvelia<br />

yvela, vinc ar emsaxureba saqarTvelos interesebs.<br />

Cveni didi kultura, _ qarTuli kultura, _ Seqmnilia<br />

qarTveli xalxis, anu im adamianebis mier (eTnikuri<br />

warmomavlobis miuxedavad), romlebic cxovrobdnen<br />

saqarTvelos teritoriaze. Cveni didi kultura ekuTvnis<br />

saqarTvelos xalxs da ekuTvnis mTel civilizebul<br />

samyaros.<br />

ocdameerTe saukuneSi moqalaqeebis (partiuli liderebic<br />

moqalaqeebi arian!) eTnikur qarTvelebad da eTnikur<br />

araqarTvelebad dayofa samarcxvinoa, antikonstituciuria<br />

da, rac mTavaria, saSiSia saqarTvelos saxelmwifoebriobisTvis.<br />

nacizmi ki, rogorc istoriidan gvaxsovs, Sobs faSizms,<br />

rogorc saxelmwifo wyobilebas (rogorc komunisturma<br />

Teoriam Sva socialisturi saxelmwifo wyobileba).<br />

Cveni Segnebuli, Tu Seugnebeli ltolva nacizmisken<br />

Cvenive komunisturi warsulidan momdinareobs. im nacistur-komunisturi<br />

ideologiis ase xelaRebiT uaryofa,<br />

marTlac Zneli saqmea, magram am Temaze statiebis seriis<br />

265


popularul gazeTSi gamoqveyneba da mere wignad gamocema,<br />

metismetia.<br />

avtorebi TavianT wignSi, marTalia, amboben, `sazogadoebis<br />

did nawils qaTmis sibrmave Wirso~ (gv. 51), magram<br />

es avtorebs hgoniaT ase. piriqiT, sazogadoeba yvelafers<br />

xedavs da, RvTis madliT, avis da kargis garCevac SeuZlia.<br />

erovnul da religiur Tavmoyvareobaze zemoqmedebiT<br />

xalxis, sazogadoebis droebiT ayolieba, ar aris Zneli<br />

saqme. magram, es xom ukve gaakeTes am aTiode wlis winaT<br />

(igulisxmeba 1988-1992 w.w. red.).<br />

Cven sakmaod mcirericxovani qveyana varT imisTvis, rom<br />

Tavs nacisturi ideebis propagandis fufuneba mivaniWoT.<br />

nacizmi Zalian saSiSi infeqciuri daavadebaa. adamiani<br />

arc doRis cxenia da arc monadire ZaRli, sakuTari wmindasisxlianobiT<br />

rom iamayos. imasac SegaxsenebT, rom `wmindasisxlianobiT~<br />

msoflioSi vercerTi aristokrati ver<br />

daikvexnis, bagrationebis CaTvliT...<br />

sxvaTa Soris, roca vambob, es wigni xelisuflebis mxardasaWerad<br />

dauweriaT-meTqi, savsebiT SesaZlebelia,<br />

vcdebode. iqneb, sulac, piriqiTaa _ avtorebma ganzraxva<br />

SeniRbes da es wigni, sinamdvileSi, xelisuflebis saxelis<br />

gasatexad daweres. niWierma jgufma Segnebulad iZaxa<br />

`Turme~ da `amboben~, Segnebulad miiwera iaffasiani nacisturi<br />

ideebi, specialurad SeTxza sasacilod uniWo<br />

maRalfardovani pasaJebi da amgvari gamoTqmebi: `Tavisi<br />

kuTvnili adgilis maZiebeli~, `gaocdnen da gancvifrdnen,<br />

Turme~, `gasaTxovari qaliSvili~, `gamoirCeoda sityvauxvobiT<br />

da enawylianobiT~, `aZlevda gezs da mimarTulebas~<br />

da mravali, mravali sxva.<br />

***<br />

gulwrfelad rom vTqva, ar vici, saWiroa Tu ara raime<br />

komentari. yovel SemTxvevaSi, rac axla waikiTxeT (`aqlemebis<br />

marula~), TviTon aris gamiznuli sazogadoebriv cnobierebaze<br />

zemoqmedebisTvis. oRond, ara parentiseuli e. w.<br />

sugestiis meTodiT, aramed mtkicebulebaTa moSveliebiT<br />

da oponentTa mosazrebebis ironiuli da mkacri kritikiT.<br />

avtorebma maSindeli politikuri koniunqturis zegav-<br />

266


leniT, Tavs zerelobis ufleba misces. Sedegic sasurvelis<br />

sruliad sawinaaRmdego miiRes. nebsiT Tu uneblied,<br />

xeli Seuwyes opoziciis avtoritetis zrdas da isedac saxelgatexili<br />

xelisuflebis kidev ufro diskreditacias.<br />

CvenTvis mTavari is aris, rom koleqtiuri `gamoZieba~<br />

Catarebulia uaRresad dabal profesiul doneze da samagaliTod<br />

amitom moviyvane _ igive Secdomebi Tqvenc<br />

rom ar gaimeoroT!<br />

aseTi moufiqrebeli, cru-patriotuli demagogiiT<br />

Sezavebuli yvela Janris statiebi maSindel (2001-2003 w.w.)<br />

qarTul presaSi uzomod bevri qveyndeboda. sapirispiro<br />

viTareba iyo opoziciur masmediaSi _ uaxles PR-teqnologiebze<br />

dayrdnobiT, arsebuli xelisuflebis winaaRmdeg<br />

mimdinareobda gegmazomieri, kargad mofiqrebuli kampania<br />

_ politikuri multiplikaciuri filmebiT dawyebuli,<br />

sagazeTo publikaciebiT, satelevizio politikuri SouebiT,<br />

plakatebiTa da proklamaciebiT damTavrebuli.<br />

Sedegmac ar daayovna _ 2003 wlis 23 noembers, giorgoba<br />

dRes, eduard-giorgi SevardnaZis xelisufleba politikuri<br />

arenidan usisxlod da usaxelod wavida.<br />

vimeoreb, amaSi udidesi wvlili presasac miuZRvis. imasac<br />

nu daviviwyebT, rom istoria STamomavlobas ar Seunaxavs<br />

am `revoluciis~ aTi aTasobiT monawilis, `revoluciis~<br />

Sedegad aRzevebuli politikosebis, redaqtorebis<br />

da... Jurnalistebis saxelebs. isic aravin icis, daundobeli<br />

istoria rogor Seafasebs momxdars. mxolod erTi ram<br />

aris garantirebuli _ istoria samudamod daimaxsovrebs<br />

ara Soreuli, Rataki da ambiciuri saqarTvelos erT-erTi<br />

prezidentis, aramed didi sabWoTa kavSiris sagareo saqme-<br />

Ta ministris, msoflio socialisturi sistemis erT-erTi<br />

damamxoblis, berlinis kedlisa da varSavis paqtis _ XX<br />

saukunis msoflios udidesi da uZlieresi samxedro-ekonomikuri<br />

blokis _ damangrevlis saxels. es saxelia eduard<br />

SevardnaZe.<br />

Jurnalistebis gauTavebeli qiliki SevardnaZeze xels<br />

uwyobs swored SevardnaZis da ara, Tundac, Zalze cnobili<br />

Jurnalistis istoriaSi damkvidrebas.<br />

Jurnalistma esec unda gaiTvaliswinos.<br />

267


Tavi IX<br />

eTika da Jurnalistika<br />

papis Cemis _ verusis wyalobiT veziare zneTa siwmindes,<br />

simSvides da aumRvrevlobas.<br />

markus avreliusi<br />

Rorebis revolucia<br />

roca vsaubrobT zneobaze, anu, cota uxeSad rom vTqvaT,<br />

adamianur qcevaTa normebze, maSinve Cndeba kiTxvebi<br />

am qcevis motivaciaze da istoriasTan, adaT-wesebTan,<br />

samarTalTan, kanonTan, politikasTan, religiasTan, mecnierebasTan,<br />

xelovnebasTan mis damokidebulebaze.<br />

sxvadasxva istoriul epoqaSi, sxvadasxva qveyanaSi, sxvadasxva<br />

xalxSi zneobisadmi damokidebuleba sxvadasxvagvari<br />

iyo da aris. inglisel filosofoss da sociologs,<br />

pozitivizmis erT-erT fuZemdebels herbert spensers*<br />

Tavis naSromSi, `zneobis mecnieruli safuZvlebi~, mohyavs<br />

fijis kunZulebze mcxovrebi tomis magaliTi: ojaxis<br />

moxucebul wevrebs Svilebi cocxlad koconze wvaven.<br />

imaTi warmodgeniT, sikvdilis Semdeg adamiani cxovrebas<br />

agrZelebs im fizikuri kondiciebiT, riTac amqveyniuri<br />

cxovreba datova. amitom, sasurvelia, amqveynidan gadasaxlebis<br />

momentSi igi myarad idges fexze, rom imqveynad<br />

maradiuli tanjva ascdes. anu koconze cocxlad dawviT<br />

Svilebi mSoblebs friad keTilSobilur samsaxurs uweven.<br />

es imaTi wmidaTawmida movaleobaa.<br />

mSoblebisadmi Cveni tradiciuli damokidebulebis gadasaxedidan,<br />

ra Tqma unda, koconze dawva ki ara, mSoblis<br />

komfortul moxucebulTa TavSesafarSi mibarebac uzneobad<br />

iTvleba, magram im tomisTvis, religiuri mrwamsisa<br />

da iq dakanonebul qcevaTa normebis gamo, amaSi ucnauri<br />

da uzneo araferia. vimeoreb, amgvari qceva zneobrivia im<br />

tomisTvis da im epoqisTvis, saidanac es magaliTi mohyavs<br />

herbert spensers, magram uzneoa Tanamedrove civilizebuli<br />

samyarosTvis. rogorc artur Sopenhaueri* brZaneb-<br />

268


da (`zneoba da nebis Tavisufleba~), Teologia morals<br />

RvTis nebaze dafuZnebulad miiCnevs, filosofosebi ki,<br />

mcire gamonaklisis garda (am gamonaklisad Sopenhaueri<br />

sokrates miiCnevs), jiutad cdiloben, saerTod, amgvari<br />

safuZvlis arsebobis uaryofas. didi germaneli midis<br />

daskvnamde, rom `eTikis Zveli safuZvlebi sabolood<br />

moirya~.<br />

raxan sityva artur Sopenhauerze, im kacze Camovarda,<br />

vinc gonebaze nebelobis, racionalurze iracionaluris<br />

upiratesobas amtkicebda, barem mis oriode friad yuradsaReb<br />

mosazrebasac SemogTavazebT. danarCeniT Tu<br />

dainteresdebiT, urigo namdvilad ar iqneba, radgan eTikis<br />

(Sesabamisad _ Sopenhauerisa da sxvaTa mosazrebebis)<br />

zogadi safuZvlebis ucodinrad Jurnalistikis varskvlavoba<br />

SeuZlebelia. Tumca, amis garantias arc eTikis<br />

safuZvliani codna iZleva.<br />

maS, ase _ artur Sopenhaueris, dResac msoflios erTerTi<br />

udidesi da upopularesi filosofosis azriT, adamianTa<br />

didi umravlesoba darwmunebulia, rom zneoba arsebobs<br />

sxva adamianebisTvis. sakuTari Tavis mimarT ki<br />

es wminda wylis egoizmia. imisave mtkicebiT, eTikuri<br />

wesebi adamianis mxecuri bunebis SeniRbvis mcdelobaa<br />

da sxva araferi. saxelmwifo da samarTali aris alikapi,<br />

romelic aokebs adamianis yvelaze damangreveli<br />

bunebis gamovlinebas. Tu saxelmwifo dakargavs Zalas<br />

da adamiani alikaps moiSorebs, Sedegi yvela goniers<br />

SeaZrwunebs.<br />

ra Tqma unda, SegviZlia, ar daveTanxmoT brZen germanels,<br />

SegviZlia, uarvyoT adamianSi mtacebluri (mxecuri)<br />

bunebis arseboba, magram, samwuxarod, mware sinamdvile<br />

da saRi goneba, nawilobriv mainc, Sopenhaueris sityvebis<br />

marTebulobaze migviTiTebs.<br />

Mmisi azriT, adamianSi, erTis mxriv, arsebobs zneoba,<br />

meores mxriv, arsebobs egoizmi da mxecuri buneba, rasac<br />

ueWvelad sWirdeba alikapi samarTlisa da saxelmwifos<br />

saxiT. Tanac, kidev erTi didi germanelis, emanuel kantis<br />

azriT, adamianis TiTqmis yvela zneobrivi nabijis axsna<br />

misive egoisturi bunebiTac SeiZleba.<br />

269


mokled, jer kidev ar viciT, sad veZeboT zneobis sawyisebi<br />

(an TviTon zneoba) _ saganTa bunebaSi, Tu adamianTa<br />

bunebaSi, cnobierSi Tu qvecnobierSi?! swored es gaxlavT<br />

is mankieri wre, romlis garRveva TviT `yovlismcodne da<br />

yovlisSemZle~ marqsistulma filosofiamac ki ver SesZlo.<br />

me, Cveulebrivma mokvdavma, jer kidev zustad ar vici,<br />

namdvilad zneobrivia Tu ara dasjis muqariT, an jildos<br />

dapirebiT gamowveuli moraluri qmedeba. ufro prozaulad<br />

rom vTqva, zneobrivia Tu ara xelisuflebis qmedeba,<br />

roca igi arCevnebis wina dRes pensionerebis xmebis mosapoveblad<br />

xuTi (an xuTasi) erTeuliT zrdis pensiebs?!<br />

am qcevis Sefasebisas, ra kriteriumi unda gamoviyenoT,<br />

Sedegi _ pensioneri SimSiliT sikvdils gadaurCa, Tu motivi<br />

_ xelisuflebam pensionerTa umweobiT isargebla!<br />

1945 wlis agvistoSi inglisSi gamovida jorj oruelis*<br />

wigni `cxovelebis ferma~, romelic saliteraturo kritikam<br />

iaponiaSi atomuri bombis Camogdebis dar movlenad Seafasa.<br />

orueli (erik artur bleri) gviambobs, rogor moaxdines<br />

revolucia cxovelebma erT-erT inglisur fermaSi,<br />

gayares eqsploatatori adamianebi da sruli demokratia<br />

daamyares. revoluciis sulisCamdgmelebi brZandebodnen<br />

cxovelTa Soris yvelaze moazrovneebi, Rorebi taxi napoleonis<br />

meTaurobiT. Semdeg naCvenebia, rogor iqca napoleoni<br />

diqtatorad, qofakebisgan Seqmna specialuri daniSnulebis<br />

razmi, mtkice alikapi amosdo Tanamoazreebs,<br />

gaaZeva disidentebi, rkinis eSviT Cakla Tavisufali azri,<br />

fermaSi usastikesi diqtatura daamyara da, sabolood,<br />

`sazizRar~ adamianebsac ki gaurigda!<br />

sabralo revolucionerma cxovelebma (ixvebma, batebma,<br />

qaTmebma, cxvrebma, cxenebma) ki ukve aRar icodnen, ra<br />

eqnaT, ver gaerkviaT, romeli iyo Rori da romeli _ adamiani.<br />

me rom meTqva, Rori da adamiani erTmaneTisgan zogjer<br />

Zneli gasarCevia-meTqi, iqneb arc dagejerebinaT. arada,<br />

oruelma dagvanaxa, rom Turme, Rori adamianzec ki uaresia,<br />

roca Tavis `Rorul zneobas~ kargavs. Tavis mxriv,<br />

adamiani yvela Rorze uaresia, Tu adamianur zneobaze mwy-<br />

270


alad brZandeba. Jurnalistis valic swored is aris, kargad<br />

daanaxvos sazogadoebas adamianis saxe _ zneobrivic<br />

da uzneoc. daanaxvos zRvari adamianobasa da Rorobas<br />

Soris. auxsnas, rom adamiani hqvia mxolod zneobriv moazrovne<br />

arsebas. mxolod imas, visac aqvs sindisi _ pasuxismgebloba<br />

sakuTari qcevis gamo.<br />

es rom SeZlos, Jurnalistma unda icodes eTikis raoba<br />

da, rac mTavaria, TviTon unda iyos zneobrivi adamiani.<br />

samarTlis sociologiaze msjelobisas, maqs veberi<br />

ambobs: sociologia `eTikurad~ miiCnevs kriteriums,<br />

romlisTvisac xalxis racionaluri rwmena iTvleba<br />

adamianuri qcevis im normad, rasac, zneobrivi TvalsazrisiT,<br />

hqvia `kargi~.<br />

zneobis arseboba, umravles SemTxvevaSi, garantirebulia<br />

imiT, rom misi xelyofa iwvevs adamianTa garkveuli<br />

wris aRSfoTebas. magaliTad, gurjaanis raionis sofel<br />

yitaanis mkvidrTa ukidures aRSfoTebas uTuod gamoiwvevs<br />

tradiciuli warmarTuli kerpis _ elias demonstraciuli<br />

Seuracxyofa, imis miuxedavad, rom soflelebi<br />

marTlmadidebeli qristianebi arian. samecniero terminologia<br />

rom moviSvelioT, aseT SemTxvevaSi, eTika konvenciurad<br />

garantirebulia. Tumca, konvenciurad an iuridiulad<br />

garantirebul yvela sistemas arca aqvs da arc<br />

SeiZleba hqondes eTikuri normatiulobis pretenzia.<br />

modi, droebiT gverdze gadavdoT Zveli da axali filosofiebi<br />

da isev XXI saukunis dasawyisis saqarTvelos<br />

davubrundeT. Tumca, jer vladimer leninis erTi Zalian<br />

cnobili formulireba gavixsenoT (miT ufro, rom igi Setanili<br />

iyo yvela donis sabWoTa eTikis saxelmZRvaneloSi):<br />

`eTikuria yvelaferi, rac emsaxureba komunizmis mSeneblobis<br />

saqmes~.<br />

zneobis leniniseuli gansazRvreba, ra Tqma unda, veraviTar<br />

mecnierul kritikas ver uZlebs. kacma rom Tqvas,<br />

aq sakritiko da samsjeloc araferia, radgan revoluciis<br />

beladis azriT, mTavaria saqme (anu komunizmis mSenebloba)<br />

da araviTari mniSvneloba ar aqvs, ra gziT gavakeTebT mas:<br />

sicruiT, orpirobiT, daSinebiT, masobrivi mkvlelobebiT.<br />

zneobis amgvarma interpretaciam dedamiwis TiTqmis<br />

271


naxevarze samocdaaTi wlis ganmavlobaSi ibogina, mravali<br />

milioni adamiani fizikurad mospo da mravali milioni sulierad<br />

daasaxiCra.<br />

imis miuxedavad, rom 2003 wlis noembridan saqarTvelos<br />

xelisuflebis saTaveSi Zalian axalgazrda, ucxoeTSi<br />

(ZiriTadad, amerikis SeerTebul StatebSi) naswavli, arc-<br />

Tu uniWo axalgazrdoba mivida, misi zneoba da, aqedan gamomdinare,<br />

mTlianad mentaluri mdgomareoba, iyo leninuri,<br />

komunisturi.<br />

amis damadasturebeli uamravi TvalsaCinoebidan erTs,<br />

yvelaze `umniSvnelos~ moviyvan:<br />

saqarTvelos energomomaragebis sistema, rogorc sabazro<br />

kanoni moiTxovs, saswrafod ucxoeli kerZo mflobelis<br />

xelSi gadavida da masze raime saxelmwifo an arasaxelmwifo<br />

kontrolis daweseba SeuZlebeli aRmoCnda. zepiri<br />

garigeba energomflobelebsa da energomomxmareblebs<br />

Soris daaxloebiT aseTi iyo: (eleqtro)energia aris<br />

Cveni. Cven mas mogawvdiT, ai, am fasad (anu yvelaze Zvirad<br />

msoflioSi!), energiis xarisxze pasuxs ar vagebT; forsmaJorul<br />

viTarebaSi dazaraldebiT mxolod Tqven, momxmareblebi;<br />

roca saWirod miviCnevT, energias SegiwyvetT<br />

gaufrTxileblad da ganusazRvreli vadiT; uxarisxo enrgiis<br />

mowodebiT gamowveul zaralze pasuxs ar vagebT;<br />

tarifebs gavzrdiT sakuTari Sexedulebisamebr; davalianebis<br />

SemTxvevaSi, sanqciebi ganxorcieleba e. w. koleqtiuri<br />

pasuxismgeblobis principiT, anu mtyuan-marTlis<br />

ganurCevlad; nebismieri pretenzia momxmareblis mxridan<br />

ar miiReba!<br />

am konkretul SemTxvevaSi, saqme gvaqvs xelisuflebis,<br />

energomflobelebisa da TviTon energomomxmareblebis<br />

uzneobasTan: sakuTari angarebiTi motivebis gamo, amgvari<br />

viTareba Seqmna TviTon xelisuflebam; zemogebebis miRebisa<br />

da xelisuflebis mxridan ueWveli wayruebis imediT,<br />

borotad sargeblobs energomflobeli; xolo sakuTar<br />

inteleqtualur ZalebSi daeWvebuli da materialur umweobaSi<br />

darwmunebuli energomomxmarebeli sakuTari<br />

uflebebis aRdgenisTvis brZolis survils ar amJRavnebs,<br />

riTac xels uwyobs sayovelTao uzneobis damkvidrebas.<br />

272


axla, rac Seexeba am periodis Jurnalistikas, kerZod,<br />

presas.<br />

albaT, swori ar iqneba imis Tqma, rom igi mTavari da<br />

yvelaze saSiSi uzneobis, xelisuflebis TviTnebobis winaaRmdeg,<br />

ar ibrZoda. ibrZoda, magram es brZola, wminda<br />

profesiuli TvalsazrisiT, iyo Zalian mdare xarisxisa.<br />

anu, XXI saukunis dasawyisis qarTulma presam ver moaxerxa<br />

zneobis gadarCenisTvis brZolis organizeba. metic,<br />

arakompetenturi, mSieri da sxvisi xelis Semyure presa<br />

metnaklebad TviTon aRmoCnda uzneobis WaobSi. vgulisxmob,<br />

ZiriTadad, masmediis im warmomadgenlebs, romlebic<br />

TavgamodebiT ibrZodnen `vardebis revoluciis~ barikadebze,<br />

Semdeg ki `revoluciis monapovrebis~ dasacavad.<br />

maqs veberis azriT, adamianuri qcevis aseT normebs<br />

zneobrivi TvalsazrisiT ar SeiZleba daerqvas `kargi~.<br />

Tumca, iqneb vcdebi kidec. Tu gaviTvaliswinebT, rom<br />

zneoba aris sazogadoebis ganviTarebis romelime etapze<br />

Camoyalibebuli adamianis qcevaTa normebi, maSin xom Sesa-<br />

Zlebelia, rac erTs uzneoba da araeTikuri hgonia, mkvlevar-filosofosTa<br />

gulze gasaxeTqad, sxvisTvis sworedac<br />

eTikuri, zneobrivi iyos!<br />

avtoritaruli da humanisturi eTika<br />

XX saukunis germano-amerikeli filosofosisa da<br />

fsiqoanalitikosis, erix fromis* azriT, avtoritaruli<br />

eTikis pirobebSi `kargsa~ da `cuds~ saxelebs xelisufleba<br />

arqmevs, TviTonve adgens qcevis kanonebsa da normebs _<br />

dawerilsac da dauwerelsac.<br />

humanisturi eTikis pirobebSi adamiani Tavad gvevlineba<br />

eTikuri normebis kanonmdebladac da aRmsrulebladac.<br />

vfiqrob, aq aucilebelia dazusteba terminisa `avtoriteti~.<br />

miT ufro, rom sabWoTa sinamdvileSi es termini<br />

iwvevda beladomaniis, usamarTlobis, kriminaluri samyaros<br />

asociaciebs, xolo postsabWoTa epoqaSi igivdeboda<br />

axalgamoCekil partiul liderebTan, CinovnikebTan,<br />

273


uwyebebTan, saeWvod gamdidrebul `biznesmenebTan~, qurduli<br />

samyaros bosebTan da a. S.<br />

es niSnavs, rom namdvili (racionaluri) avtoritetis<br />

ararsebobis (an ugulebelyofis) pirobebSi asparezze<br />

ueWvelad gamodis moCvenebiTi (iracionaluri) avtoriteti.<br />

sagulisxmoa, rom avtoritetebze saubrisas, asidan<br />

oTxmocdacxramet SemTxvevaSi, oratori Segnebulad ar<br />

azustebs, romel avtoritetze saubrobs, _ namdvilze<br />

Tu moCvenebiTze. imave erix fromis azriT, racionaluri<br />

avtoritetis wyaro aris kompetenturoba. amgvar avtoritets<br />

ar sWirdeba adamianis daSineba, maTi ndobis mopoveba<br />

araordinaluri an eqstravaganturi saqcieliT,<br />

radgan misi avtoriteti codnasa da gamocdilebaze myarad<br />

dgas. mas ar sWirdeba arc eqspluatacia da arc iracionaluri<br />

mowiweba. racionaluri avtoriteti ara marto<br />

SesaZleblobas uSvebs, aramed sazogadoebisgan iTxovs<br />

kidec sakuTari qmedebis Sefasebas da kritikas.<br />

moCvenebiTi (iracionaluri) avtoritetis wyaro adamianebze<br />

sakuTari Zalauflebis gavrcelebaa. es Zalaufleba,<br />

SesaZlebelia, iyos fizikuri an sulieri, absoluturi<br />

an SefardebiTi. iracionaluri avtoriteti or sayrdenze<br />

dgas _ SiSsa da Zalaze. aseT SemTxvevaSi, avtoritetis<br />

kritika ara marto dauSvebelia, aramed, ubralod, akrZalulia.<br />

namdvili avtoriteti dafuZnebulia ZalauflebiT<br />

aRWurvil pirTa da maTze daqvemdebarebul adamianTa<br />

Tanasworobaze. isini erTmaneTisgan SeiZleba gansxvavdebodnen<br />

mxolod codnis xarisxiTa da ostatobis doniT.<br />

iracionaluri avtoriteti Tavisi bunebiT efuZneba<br />

uTanasworobas, rac sakuTar TavSi Seicavs RirebulebaTa<br />

uTanasworobasac.<br />

termini `iracionaluri eTika~ gamoiyeneba iracionaluri<br />

avtoritetis arsebobis SemTxvevaSi, roca `avtoriteti~<br />

gvevlineba totalitaruli, antidemokratiuli sistemis<br />

(reJimis) sinonimad.<br />

avtoritaruli eTika humanisturisgan ori kriteriumiT<br />

gansxvavdeba: formaluriT da SinaarsobriviT.<br />

274


formaluri TvalsazrisiT, avtoritaruli eTika ar scnobs<br />

adamianis unars, Seimecnos keTili da boroti. aseTi<br />

avtoritetis mier dawesebuli qcevis normebi yovelTvis<br />

maRla dgas individualurze. ufro zustad, ase nebavs avtoritets<br />

da am nebis adamianebze gavrcelebas axerxebs<br />

kidec. aseTi sistema efuZneba ara codnasa da gonierebas,<br />

aramed subieqtis (individis) mier avtoritetis winaSe sakuTari<br />

uZlurebis, krZalvis, arasrulfasovnebis aRiarebas.<br />

aseT SemTxvevaSi, avtoriteti swrafad iZens SeuzRudav<br />

Zalauflebas, aravis ara aqvs mis gadawyvetilebebSi<br />

daeWvebis ufleba da SesaZlebloba.<br />

Sinaarsobrivi TvalsazrisiT, avtoritaruli eTika<br />

sikeTesa da borotebas ganixilavs xelisuflebis (da ara<br />

individebis) interesebidan gamomdinare. Tavisi arsiT,<br />

amgvari xelisufleba eqspluatatorulia. araviTari mniSvneloba<br />

ara aqvs im faqts, rom calkeul adamianebs aseT<br />

SemTxvevaSic eZlevaT fsiqiuri, Tu materialuri keTildReobis<br />

mopovebis SesaZlebloba. gTxovT, yuradReba<br />

miaqcioT, rom saubaria swored fsiqiur da ara moralur<br />

upiratesobaze.<br />

naTqvamis sailustraciod, erix froms erTi aseTi magaliTic<br />

mohyavs: roca patroni sakuTar ZaRlze ambobs,<br />

`kargiao~, igi ZaRlis im Tvisebebs gulisxmobs, rac patronis<br />

moTxovnebs akmayofilebs _ modarajea, meZebaria<br />

an, sulac, alersiania da Tan, ukana TaTebze xtomac Seu-<br />

Zlia. sagani `kargia~ maSin, roca igi kargad emsaxureba mis<br />

mflobels. amave kriteriumiT SeiZleba mivudgeT adamianebsac.<br />

ufrosi `kargad~ miiCnevs im TanamSromels, visac<br />

piradad ufrosisTvis moaqvs sargebloba.<br />

vfiqrob, amiT gasagebi unda gaxdes, vTqvaT, prezidentis<br />

zneobrivi motivacia, roca igi `kargs~ uwodebs sakuTar<br />

Sinagan saqmeTa ministrs. zogadad, ministri ar Sei-<br />

Zleba iyos kargi an cudi _ igi asrulebs an ver asrulebs<br />

masze dakisrebul movaleobas. prezidenti ki mxolod imitom<br />

arqmevs saxels ministris saqciels, rom igi `kargia~<br />

ara saxelmwifosTvis, sazogadoebisTvis, aramed mmarTveli<br />

reJimisTvis da piradad prezidentisTvis.<br />

275


xelisuflebas rom xelqveiTebis eqspluatireba ar<br />

undodes, cxadia, arc SiSiTa da emociuri daTrgunviT<br />

marTvis aucilebloba dadgeboda; xelisufleba racionalur<br />

gansjasa da kriticizmsac waaxalisebda. magram amiT<br />

TviTonve Seqmnida sakuTari arakompetenturobis gam-<br />

JRavnebis saSiSroebas.<br />

sakuTari absolutisturi interesebis sasworze<br />

dadeba rom ar surs, swored amitom xelisufleba mor-<br />

Cilebas asaRebs udiades sikeTed, xolo daumorCileblobas<br />

_ momakvdinebel codvad. avtoritaruli eTikis<br />

TvalsazrisiT, miutevebeli danaSaulia amboxi, radgan<br />

igi saeWvos xdis avtoritetis mier dawesebul normebsa<br />

da mis mTavar dogmas, romlis Tanaxmadac, es normebi Seqmnilia<br />

xalxis sakeTildReod.<br />

bunebrivia, zogadad, Tavis naSromebSi, da, kerZod, Cems<br />

mier damowmebulSic (`fsiqoanalizi da eTika. adamiani sakuTari<br />

TavisTvis~) erix fromi eyrdnoboda warsulis did<br />

moazrovneebs epikuredan*, platonidan da aristoteledan<br />

moyolebuli, neoplatonistebis, makiavelis, hobsis*,<br />

dekartis, kantis*, spinozas*, kierkegoris*, Sopenhaueris,<br />

hegelis* da Tanamedrove filosofos-interpretatorTa<br />

CaTvliT. ase rom, misi naSromebi XXI saukunis dasawyisis<br />

saqarTvelos sinamdvilesac exmaureba.<br />

modi, Cveni didi winapari, vaJa-fSavela gavixsenoT.<br />

ufro zustad, gavixsenoT misi damokidebuleba swored<br />

humanisturi da avtoritaruli eTikisadmi. nu SegvaSinebs<br />

is faqti, rom es terminologia vaJa-fSavelasTan, saer-<br />

Tod, ar gvxvdeba _ es didi poeti da moralisti xom,<br />

ZiriTadad, poetur nawarmoebebs qmnida da ara filosofiur<br />

traqtatebs!<br />

bevri qistisTvis marjvenis momWreli aluda qeTelauri<br />

`urjulo~ mucalTan pirispir SebrZolebam da misma mokvlam<br />

Seacbuna da iseT rameebze Caafiqra, razec manamde ar<br />

efiqra _ adamianis daniSnulebaze, adaT-wesebze, zneobaze<br />

da uzneobaze. aqamde xevsurTa Temis adaTis morCili<br />

raindi mixvda, rom, Turme, qistic adamiania, isic raindia,<br />

masac deda zrdis:<br />

276


`Cven vityviT, kacni Cvena varT,<br />

martoT Cven gvzdian dedani;<br />

Cvena vscxondebiT, urjuloT<br />

kuprSi mieliT qSenani.<br />

amis TqmiT vwaramaraobT,<br />

RvTiSvilT ukeTes ician;<br />

yvelani marTals amboben<br />

gana, vinaca hfician?!~<br />

aluda qeTelauri pirvelad Cafiqrda xevsuruli samar-<br />

Tlis codva-bralianobaze, misi uzneoba Tvalwin gadaeSala<br />

da mware simarTle amoaTqmevina:<br />

`vai, egeTas samarTals,<br />

monaTluls codva braliTa~.<br />

aluda qeTelaurisa da Temis sxva wevrTa Soris gaCenili<br />

konfliqti aris swored maradiuli brZola borotsa<br />

da keTils, zneobasa da uzneobas Soris. am konkretul<br />

brZolaSi, erTi SexedviT, aluda marcxdeba _ igi ojaxTan<br />

erTad Temidan gaaZeves, magram es ar aris kapitulacia;<br />

aluda ar icvlis principebs, ar midis sindisTan garigebaze.<br />

`erTxel maisma SoriTa mware qviTini qalisao~, gvamcnobs<br />

vaJa da amiT gvagrZnobinebs, rom aludas, mis ojaxs<br />

TemSi gulSematkivari da Tanamoazre hyavs. es SoriT mware<br />

amoqviTineba, Cemi azriT, iqneb xevsurTa TemSi gaRviZebuli<br />

sindisis xmianobac iyos. aludas brZola samarTliania,<br />

zneobrivia. man maSin gaimarjva, roca masaviT raindulad<br />

mebrZol sxvatomels, xevsurTa tomis wesisamebr,<br />

xeli ar mosWra, raindis Sesaferi pativi miago. ai, aq iRviZebs<br />

swored adamianSi Cabudebuli kantiseuli `RvTiuri<br />

moraluri kanoni~. aludas saqcieli arc akviatebaa,<br />

arc SiSi, arc Temisadmi kriWaSi Cadgoma _ es aris keTil<br />

sawyisze, anu `RvTiur moralur kanonze~ dafuZnebuli<br />

qmedeba.<br />

didma humanistma da moralistma, vaJa-fSavelam aludas,<br />

joyolas (`stumar-maspinZeli~) da sxvaTa saxiT dagvanaxa,<br />

rom sikeTisTvis brZolas yovelTvis aqvs azri. es Widili,<br />

277


es Tavganwirva rom ara, didi xania, boroti imZlavrebda da<br />

qveyniereba gaudaburdeboda.<br />

klasikurad miCneuli qarTuli literaturidan kidev<br />

erT magaliTs moviyvan. es gaxlavT konstantine gamsaxurdias<br />

mSvenieri leqsi:<br />

`zRvisferi gaqvs Tvalebi da Tavad hgevxar zRvas,<br />

Tu ar Segiyvardebi da misTxovdebi sxvas,<br />

gazafxulze mivatoveb Tesvasa da xvnas,<br />

gadavlaxav modidebul Woroxsa da mtkvars,<br />

cecxls gavatan Sens samyofels, Sens siyvaruls _ qars<br />

da mogiklav, moRalatev, mag nafereb qmars...~.<br />

ar vici, ras fiqrobs da ras ambobs am leqsze qarTuli<br />

literaturuli kritika. samagierod, vici, rom igi Zalian<br />

popularulia gardatexis asakis qarTvel biWebSi _ mec<br />

im asakSi viswavle da axlac maxsovs. daukvirdiT, leqsis<br />

gmiri rogor emuqreba satrfos _ Tu ar Segiyvardebi da<br />

sxvas misTxovdebi, Sens siyvaruls Sevelevi, Sens saxlkars<br />

cecxls mivcem, yvelafers davTmob, yvelgan mogZebni<br />

da mag nafereb-naloliaveb qmars mogiklavo! anu gamsaxurdias<br />

literaturul gmirs, sinamdvileSi, is zRvisferTvaleba<br />

qali ki ara, ubralod, sxva adamiani ki ara, mxolod<br />

sakuTari Tavi uyvars da im gaTxovili qalis (romelmac,<br />

savaraudod, misi arsebobac ki ar icis!) xelSi Casagdebad<br />

mzadaa, udanaSaulo adamians yeli gamoRadros. aq siyvarulze<br />

saubari, saerTod, uxerxulia. miT ufro, uxerxulia<br />

saubari zneobaze. albaT, qarTuli literaturis<br />

klasikoss CvenTvis `patiosnad uzneo~ adamianis daxatva<br />

surda da es am leqsiT moaxerxa kidec. iseve, rogorc es<br />

moaxerxa franguli (da msoflio!) literaturis siamayem,<br />

prosper merimem Tavis Tavzardamcem moTxrobaSi `mateo<br />

falkone~.<br />

Tumca, am Temaze saubars TavzexelaRebuli fsevdo<br />

Seyvarebulisa da daundobeli mamis uzneo magaliTebiT<br />

nu davasrulebT _ gulisSemZvreli qarTuli xalxuri<br />

`vefxvisa da moymis leqsi~ gavixsenoT, misi is nawili, sadac<br />

Svilmkvdari deda vefxvis dedasTan misasamZimreblad<br />

wasvlas epireba:<br />

278


`xan ifiqrebda: udedod<br />

gazda vina Tqva Svilisa?<br />

iqneba vefxvis dedai<br />

Cemebr dRedaRam stirisa.<br />

wavid, mec aiq mivida,<br />

samZimar uTxra Wirisa,<br />

isic miambobs ambavsa,<br />

mec uTxra Cemi Svilisa,<br />

imasac bralid eqnebis<br />

uwyalod xmliT daWrilisa!~<br />

am sityvebis srulad gasigrZeganeba Zalian Znelia: deda<br />

sakuTari Svilis mkvleli vefxvis dedasTan misvlaze, misamZimrebaze<br />

da Wiris Semsubuqebaze fiqrobs: isic dedaa,<br />

isic, albaT, CemsaviT mwared dastiris xmliT daCexili<br />

Svilis sxeulso, mis ubedurebaSi xom brali Cems Svilsac<br />

miuZRviso...<br />

qarTveli deda TanagrZnobas ucxadebs daRupuli vefxvis<br />

dedas, im vefxvisa, vinc misi erTaderTi vaJiSvili Seiwira!<br />

albaT, es unda iyos adamianis bunebaSi Casaxlebuli<br />

RvTiuri zneobis gamoxatuleba. im zneobisa, romelic,<br />

sokrates azriT, mxolod codnaze, gamocdilebaze, sibrZnezea<br />

dafuZnebuli da saerTo araferi aqvs angarebasa<br />

da egoizmTan.<br />

Cven, vefxvis alali cremliT damtirebeli dedis Svilebs,<br />

zneoba, wesiT, sxvisgan ar unda gveswavlebodes. magram<br />

zogjer am codvil qveyanaze iseTi rameebi xdeba, Sei-<br />

Zleba, zneobis arsebobaSi eWvi Segeparos da Tavi oruelis<br />

`cxovelebis fermaSi~ gegonos.<br />

Mmeoce saukunis miwuruls, qarTul revoluciur telearxze<br />

`rusTavi 2~ didi popularobiT sargeblobda<br />

yovelkvireuli iaffasiani deteqtiuri Janris gadacema<br />

`60 wuTi~. misi wamyvani, deteqtiv-Jurnalisti akaki gogiCaiSvili<br />

iZiebda da yoveli kviris bolos `daundoblad<br />

amxelda~ SevardnaZis xelisuflebaSi gamefebul aTasgvar<br />

uzneobas.<br />

`60 wuTis~ erTi tipiuri siuJetis Sinaarsi aseTia: Ju-<br />

279


nalistebi e<strong>saubrebi</strong>an saqarTvelos erT-erTi mTiani<br />

raionis policiis ganyofilebis ufross. policieli, vuwodoT<br />

mas Serifi, mzadaa gulwrfelad upasuxos samar-<br />

TlianobisTvis Tavdadebul Jurnalistebs, oRond, erTi<br />

pirobiT _ telekamerebis gareSe: mec Svilmkvdari mama<br />

var da Tu Cems oponents usmenT, iqneb Cemi argumentebic<br />

moisminoTo.<br />

Jurnalistebi Tanxmdebian Serifis winadadebas.<br />

aparaturas misaRebSi toveben, kabinetSi Sedian da... ukve<br />

faruli kameriT agrZeleben gadaRebas. marTalia, sakmaod<br />

gulwrfelad ilaparaka, magram Serifs raime saxelmwifo<br />

saidumloeba an, Tundac, Jurnalisturi TvalsazrisiT<br />

saintereso informacia ar gaucia.<br />

mTavari da SemaZrwunebeli aq Jurnalistebis saqcielia<br />

_ isini uTanxmdebian Serifs da maSinve veragulad atyueben<br />

mas. gTxovT, sworad gamigoT, _ me, zogadad, faruli<br />

kameriT gadaRebis winaaRmdegi ki ara var (Tu amis ukiduresi<br />

aucilebloba arsebobs), winaaRmdegi var Jurnalistebis<br />

mier gamoyenebuli uzneo meTodisa. saqme isaa, rom<br />

gapolitikosebulma Jurnalistebma erT sakmaod banalur<br />

istorias gadaayoles yovlad udanaSaulo adamianic da<br />

Jurnalistis Rirsebac.<br />

amitom gasakviri ar aris, rom am ambidan cota mogvianebiT,<br />

`revolucionerTa~ xelisuflebaSi misvlis Semdeg,<br />

gacilebiT STambeWdvi uzneoba Caidina sxva Jurnalistma<br />

qalbatonma, romelmac agreTve faruli kameris<br />

gamoyenebiT erT-erT sindisgarecxil deputatTan erTad<br />

aqtiuri monawileoba miiRo policiis saministros dakveTiT<br />

dadgmul speqtaklSi, romelic soliduri Tanxis<br />

gamoZalvis braldebiT im qalbatoni Jurnalistis kolegisa<br />

da megobris, Jurnalist Salva ramiSvilis dapatimrebiT<br />

damTavrda.<br />

samagierod, revoluciaSi wildadebulma `rusTavi 2ma~<br />

sakuTari TavisTvis `gamarjvebuli xalxis televiziis~<br />

sapatio tituli gamoigona da saswrafod saxelisuflo<br />

navSi gadajda. imave wuTidan odesRac misi mokavSire<br />

da Tavgamodebuli damcveli `gamarjvebuli xalxic~ pirwmindad<br />

daiviwya. bunebrivia, mrisxane `60 wuTi~ da misi<br />

280


wamyvani `ayvavebuli~ qarTuli biznesis apologetebad<br />

iqcnen.<br />

es is SemTxvevebia, roca adamianis arsebaSi RvTiur<br />

zneobaze saubari uadgiloa. roca oruelis `cxovelebis<br />

fermidan~ is ambavi gaxsendeba, garevolucionerebuli<br />

Rorebi da gaRorebuli adamianebi Sexmatkbilebulad<br />

karts rom TamaSoben.<br />

araferia mzis qveS axali<br />

281<br />

eklesiaste<br />

eTika, anu, rogorc SevTanxmdiT, mecniereba zneobis<br />

Sesaxeb, maradiuli da sayovelTaoa, imis miuxedavad, rogor<br />

ganixilaven mas msoflios sxvadasxva kuTxeSi. zneobac,<br />

adamianis mier uangarod sikeTis qmnisken mimarTuli<br />

qcevaTa kompleqsi, am mecnierebis Seswavlis sagani, maradiuli<br />

da sayovelTaoa.<br />

amitom yvelaferi is, razedac fiqrobdnen da msjelobdnen,<br />

fiqroben da msjeloben Zveli da Tanamedrove<br />

moazrovneebi, Tanabrad exeba saqarTvelosac. ufro zustad,<br />

Tanabrad exeba saqarTvelos yvela moqalaqes rasis,<br />

religiuri da eTnikuri kuTvnilebis, profesiisa da<br />

sazogadoebrivi mdgomareobis miuxedavad.<br />

iqneb vcdebi kidec, magram sruliad uazrod meCveneba<br />

CvenSi gavrcelebuli gamoTqma `maRali zneoba~, `maRali<br />

zneobis adamiani~ da a. S. zneoba, _ adamianis Tviseba uangarod<br />

sikeTis qmnisa, ar SeiZleba iyos elitaruli (maRali)<br />

an plebeuri (mdabali). ar SeiZleba, Tundac im mizezis<br />

gamo, rom zneoba ar gaxlavT uzneobis ubralo antonimi.<br />

uzneoba Tavis TavSi moicavs iseT qmedebasac, rac ara marto<br />

sazogadoebrivad (adamianurad) miuRebelia, aramed<br />

samarTlebrivad dasjadia. xolo arazneobrivi saqcielis<br />

samarTlebriv sibrtyeSi gadatana, xSirad, SeuZlebelia.<br />

Tumca, rogorc vatyob, rac ufro mets visaubrebT eTikaze,<br />

miT ufro davSordebiT mTavar saTqmels _ eTikisa<br />

da Jurnalistikis damokidebulebas. es, albaT, kanonzomiericaa,<br />

radgan eTika rTuli, saintereso da lamazi qali-


viT macduri mecnierebaa _ rac ufro axlos ecnobi, miT<br />

ufro meti saidumlos amoxsna giwevs.<br />

Tu es asea, modi, cota kidev Tavs Zala davatanoT da<br />

amovxsnaT erTi arcTu martivi zneobrivi amocana: 2006<br />

wlis seqtemberSi zarzeimiT gvamcnes, rom `Tavisuflebis<br />

instituts~ xangrZlivi da mZime Sromis Semdeg SeumuSavebia<br />

eTikuri kodeqsi JurnalistebisTvis koduri saxelwodebiT<br />

`Jurnalisturi eTika~.<br />

ra mizniT SeiZleba Seqmniliyo es uZvirfasesi dokumenti?<br />

sanam uSualod amocanis amoxsnas SevudgebodeT, neba<br />

miboZeT, SegaxsenoT, rom arasamTavrobo organizacia<br />

`Tavisuflebis instituti~ 2003 wlis 23 noembris egreT<br />

wodebuli `vardebis revoluciisTanave~ qveynis umaRlesi<br />

mmarTvelobis paralelur organod gadaiqca. es SiSismomgvreli<br />

`arasamTavrobo~, wlebis ganmavlobaSi Tavisi<br />

gonebrivad mWle wiaRidan axalgazrda da uvici kadrebiT<br />

akompleqtebda ara marto umaRles sakanonmdeblo, aRmasrulebel<br />

da sasamarTlo xelisuflebas, TviT saxelisuflo<br />

daqvemdebarebaSi myof masobrivi informaciis saSualebebsac.<br />

Tu zneoba ar cnobs araviTar sazRvrebs da socialur<br />

barierebs, Tu eTika, rogorc mecniereba, sayovelTaoa,<br />

ratom aris aucilebeli profesiuli niSniT eTikuri kodeqsebis<br />

SemuSaveba?!<br />

rTuli SekiTxvaa. amitom, cota xniT mSobliuri komunisturi<br />

istoria gavixsenoT.<br />

oqtombris socialisturi revoluciis Semdeg (1917 w.)<br />

dauyovnebliv gamocxadda, rom diadi komunizmis mSenebloba<br />

iwyeboda carieli adgilidan. araviTari burJuaziuli<br />

ekonomika, mecniereba da kultura, araviTari bur-<br />

Juaziuli azrovneba, araviTari burJuaziuli zneoba! Cven<br />

gvinda yvelaferi axali: mecnierebac, kulturac, ekonomikac,<br />

saxelmwifo mowyobac, relsebic, azrovnebac da zneobac<br />

_ proletaruli, wiTeli zneoba!<br />

Tqves da gaakeTes kidec. rac imas mohyva, uTuod iciT<br />

istoriidan _ yvela sikeTesTan erTad (magaliTad, proletaruli<br />

mwerloba, sabWoTa xalxi, sabWoTa eqimis fici,<br />

282


wiTeli rkinigza...) saswrafod SeiTxza `komunizmis mSeneblis<br />

moraluri kodeqsi~. igi iqca savaldebulo wesad<br />

msoflio socialisturi sistemis xalxebisTvis _ TiTqmis<br />

naxevari kacobriobisTvis!<br />

axla advilia pasuxis gacema, radgan amaze istoriam<br />

ukve upasuxa: msoflio proletariatis beladebs sulac<br />

ar sWirdebodaT zneobrivi moazrovneebi. maT sWirdebodaT<br />

efemeruli `komunizmis~ mSeneblebi, proletaruli<br />

zneobis, anu zneobawarTmeuli Semsruleblebi.<br />

profesiuli `eTikuri kodeqsi~, Cvens SemTxvevaSi, `Jurnalisturi<br />

eTikis kodeqsi~, sulac ar gaxlavT viRac<br />

usaqmuri vigindarebis nacuRlutari. misi avtorebi arc iseTi<br />

gulubryviloebi unda iyvnen, gulwrfelad daijeron,<br />

rom farisevluri `Jurnalisturi eTikis~ SeTxzva marTlac<br />

xels Seuwyobs sazogadoebaSi zneobrivi faseulobebis<br />

damkvidrebas. ase rom iyos, maSin avtorebi, upirveles yovlisa,<br />

xelisuflebas miuTiTebdnen, rom uzneobaa, Tu mkvlelebisTvis<br />

sasjelis Sesamsubuqeblad, parlamenti sisxlis<br />

samarTlis kodeqsSi Sesworebebs Seitanda (2006 wlis<br />

aprilSi saqarTvelos parlamentma aseTi gadawyvetileba<br />

mkvlelobaSi braldebuli CinosnebisTvis sasjelisa da<br />

patimrobis pirobebis Sesamsubuqeblad marTlac miiRo).<br />

xelisuflebas (romelsac warmoadgens `arasamTavrobo~<br />

organizacia `Tavisuflebis instituti~) romelime<br />

profesiuli niSniT gaerTianebuli adamianTa<br />

jgufisTvis specialuri eTikuri kodeqsis SemuSaveba<br />

SeiZleba sWirdebodes am jgufis moqmedebaze mkacri<br />

saxelisuflo kontrolis dasamyareblad.<br />

civilizebul samyaroSi Jurnalisturi amqari aris<br />

sazogadoebis erT-erTi yvelaze moazrovne, Seurigebeli,<br />

meamboxe da, rac mTavaria, gavleniani nawili. revolucias<br />

ar uyvars urCebi da moazrovneebi. diqtaturaze meocnebe<br />

da demokratobanas moTamaSe revoluciuri xelisufleba<br />

yvelafers akeTebs moazrovneTa da meamboxeTa gasaneitraleblad,<br />

maTTvis `adgilis misaCenad~. istoriidan<br />

isic gvaxsovs, XX saukunis 30-ian wlebSi ra dRe daayara<br />

sabWoTa revoluciurma xelisuflebam urCebs da moazrovneebs.<br />

283


samwuxarod, XXI saukunis dasawyisis saqarTvelos xelisuflebac<br />

iyo revoluciuri.<br />

`Jurnalisturi eTikis kodeqsis~ gamoCena aris xelisuflebis<br />

aSkara mcdeloba Jurnalistebis samoqmedo<br />

arealis mkacr CarCoebSi Casasmelad. es aris xelisuflebis<br />

qceva, romelsac safuZvlad udevs SiSi da<br />

Zaladoba. zemoT naTqvams Tu gaviTvaliswinebT, es aris<br />

xelisuflebis uzneobis mWevrmetyveluri magaliTi.<br />

etyoba, XXI saukunis dasawyisis saqarTvelos umaRles<br />

xelisuflebaSi ar aRmoCnda damrigebeli, vinc, verusis<br />

msgavsad, SviliSvils zneTa siwmindes aziarebda; arc iseTi<br />

SviliSvili aRmoCnda, vinc, markus avreliusis msgavsad,<br />

brZeni papisgan raimes iswavlida.<br />

rac Seexeba Jurnalists, am rTuli, Zneli da uaRresad<br />

sapasuxismgeblo profesiis warmomadgenels, man unda ixelmZRvanelos<br />

mxolod im zneobrivi faseulobebiT, rac<br />

uzenaesma adamianis bunebaSi Cado da amiT igi adamianad<br />

aqcia.<br />

284


Tavi X<br />

samarTali da Jurnalistika<br />

daviwyoT samarTlis im ganmartebiT, romelsac 85 weliwads<br />

gulmodgined aswavlidnen qarTul umaRles saswavleblebSi:<br />

`samarTali aris zogadsavaldebulo qcevis wesebis,<br />

normebis sistema, romelic dadgenilia an sanqcirebulia<br />

kompetenturi saxelmwifo organoebis mier, an _<br />

referendumis gziT. misi Sesruleba savaldebuloa yvelasTvis,<br />

xolo realizacia uzrunvelyofilia saxelmwifos<br />

mier~.<br />

adamianebi, albaT, Tavs bednierad vigrZnobdiT, am ganmartebis<br />

wakiTxvisa da gaazrebiT Semdeg rom SegvZleboda<br />

alalad gveTqva _ `me vici, ra aris samarTali.~ iqneb ase-<br />

Ti adamiani dedamiwaze marTlac moiZebneba da igi swored<br />

saqarTveloSi cxovrobs, magram darwmunebuli var, igi ar<br />

iqneba qarTvel JurnalistTa amqarSi.<br />

vinaidan filosofiur moZRvrebebs dRemde ar gaucia<br />

saboloo da amomwuravi pasuxebi zneobis, Tavisuflebis,<br />

demokratiis, samarTlis, kanonis, sikeTis, borotebis,<br />

codnis... raobaze, `me vici samarTalis~ mTqmeli adamiani,<br />

SesaZloa, filosofosTa an JurnalistTa Soris ki ara,<br />

fsiqiatriuli dawesebulebis mudmiv klientTa Soris<br />

ufro iolad aRmovaCinoT.<br />

albaT, sainteresoa, ras fiqroben sakuTari codnis Sesaxeb<br />

is adamianebi (politikosebi, saxelmwifo Cinovnikebi,<br />

marTlmsajulebis sferos warmomadgenlebi...), visac gangebam<br />

samarTlianobis saxeliT gadawyvetilebis miRebis<br />

ufleba-movaleoba mianiWa (an, iqneb, miusaja!). Tu am socialuri<br />

jgufis warmomadgenelTa moRvaweobiTa da sajaro<br />

gamosvlebiT vimsjelebT, daskvna Zneli gasakeTebeli ar<br />

unda iyos _ maTi umravlesoba sakuTari karieris garda<br />

araferzec ar fiqrobs, maT Soris arc sakuTar codnaze da<br />

arc mis mier miRebuli gadawyvetilebis Sedegebze.<br />

samarTlis sfero didad pativdebulia Jurnalistika-<br />

Sic. deteqtiur siuJetebs da qronikebs rom Tavi davane-<br />

285


oT, mTel msoflioSi da saqarTveloSic gansakuTrebiT<br />

popularulia e. w. Jurnalisturi gamoZieba. am gamoZiebis<br />

av-kargze ukve visaubreT, magram erTi ram aucileblad<br />

unda iTqvas _ bevr sxva ramesTan erTad, samarTlebrivi<br />

TemebiT dainteresebuli JurnalistisTvis yovlad aucilebelia,<br />

zogadad, samarTlis Teoriis codna. ufro<br />

metadac ki, vidre es sWirdeba profesional gamomZiebels,<br />

radgan Jurnalisti valdebulia sakuTar simarTleSi<br />

daarwmunos sazogadoebis farTo warmomadgenloba,<br />

gamomZieblis interesebi ki, ZiriTadad, prokuroris da<br />

mosamarTlis iqiT ar midis.<br />

CinovnikTa da Temidas msaxurTa Temas male isev davubrundebi<br />

da Sevecdebi dagarwmunoT, rom Cemi es ironia sulac<br />

ar aris usafuZvlo.<br />

meoce saukunis erT-erTi udidesi samarTlis filosofosis,<br />

gustav radbruxis azriT, samarTali adamianis gonebis<br />

qmnilebaa da rogorc adamianis yoveli qmnileba, isic<br />

mxolod sakuTari ideidan gamomdinare SeiZleba aixsnas.<br />

anu raime sagnis an movlenis arsi me _ adamianma, SemiZlia<br />

avxsna, rogorc misi daniSnulebidan gamomdinare (rasakvirvelia,<br />

ise, rogorc me vxedav da ganvixilav am sagans an<br />

movlenas). profesori radbruxi erTi SexedviT Zalian ubralo<br />

magaliTs gvTavazobs: misi miznobrivi daniSnulebidan<br />

gamomdinare, modi, avxsnaT, ra aris... magida _ es aris<br />

oTx fexze mdgari specialurad damuSavebuli zedapiris<br />

mqone ganieri ficari. amgvar axsnas, bunebrivia, maSinve<br />

mohyveba Tqveni protesti _ xom arsebobs samfexa, calfexa<br />

an, sulac ufexo (e. w. gadmosaSleli) magidebic. e. i. fexi<br />

magidisTvis ganmsazRvrelad ver gamodgeba. darCa ficari,<br />

magram magidis ganmsazRvrelad arc is gamodgeba, radgan<br />

igi sxva araferia, garda sufTa zedapiris mqone dafisa,<br />

romelsac, SesaZloa, uamravi sxva daniSnulebac hqondes.<br />

sabolood, magida SeiZleba ganvsazRvroT, rogorc zed<br />

raimes dasadebad gamiznuli mowyobiloba (ra Tqma unda,<br />

es gansazRvrebac ar aris sruli). ese igi, Semfasebluri<br />

gansjis gareSe raime sagnis an movlenis axsna, ubralod,<br />

SeuZlebelia. aseve SeuZlebelia instinqturi, araSemfasebluri<br />

(Sefasebas moklebuli) msjeloba samarTalze an<br />

286


aime samarTlebriv movlenaze. ufro zustad, SesaZlebelia<br />

nebismieri msjeloba, Tu igi sagnis an movlenis arsSi<br />

metnaklebi siRrmiT Casawvdomad gamodgeba.<br />

mokled, Tu Jurnalisti SeZlebs da cnobismoyvare publikas<br />

Semfasebluri gansjis safuZvelze auxsnis magidis,<br />

skamis, qvevris, doqis, yanwis, WinWilis da adamianisTvis<br />

aucilebeli nebismieri sxva konkretuli sagnis arssa da<br />

mniSvnelobas, igi, mondomebis SemTxvevaSi, samarTlisa<br />

da samarTlianobis arsSi Cawvdomas da sakuTari naazrevis<br />

mkiTxvelTa samsjavroze gamotanasac moaxerxebs.<br />

mxolod maSin moaxerxebs, Tu moTminebiT aRiWurveba da<br />

samarTlis filosofiis zogierT problemas gaecnoba.<br />

magaliTad, aseTs:<br />

ra aris samarTali?<br />

modi, samarTlis cnebaSi vigulisxmoT is, riTac es saubari<br />

daviwyeT: `samarTali aris zogadsavaldebulo qcevis<br />

wesebis, normebis sistema...~ da a. S. maSin samarTali<br />

SeiZleba ganvsazRvroT, rogorc mocemuloba, romlis dedaazri<br />

aris samarTlebrivi ideis realizacia. barem aqve<br />

vTqvaT, rom es samarTlebrivi idea sami elementisgan Sedgeba:<br />

samarTlianoba, mizanSewoniloba, samarTlebrivi<br />

stabiluroba. ZiriTadad, es sami elementi qmnis `marTal<br />

samarTals~. samwuxarod, es sameuli sulac ar hgavs eJvneb-<br />

Sebmul cxenebs, erTsulovnad win rom miaqaneben rusul<br />

`troikas~, arc leninur `samerTian amocanasTan~ aqvs raime<br />

kavSiri da, RmerTo mapatie _ arc RvTiur samebasTan.<br />

qveynebisa da epoqebis mixedviT upiratesoba samarTlis<br />

romelime elements eniWeboda. magaliTad, revoluciebis<br />

epoqaSi, rogorc wesi, Zalian popularulia xolme samarTlianobis<br />

Tema, Sua saukuneebSi _ stabilurobisa, liberaluri<br />

demokratiis xanaSi _ politikuri mizanSewonilobisa.<br />

es niSnavs, rom, Tumca es `sameuli~ erTad qmnis<br />

da `marTavs~ samarTals, magram zogjer (qveyanas da epoqas<br />

gaaCnia!) maT Soris umwvavesi dapirispireba gardauvalia.<br />

vinaidan amgvar dapirispirebas sagareo an Sina omebis garda<br />

287


araferi moaqvs, mas yvela gonieri xelisufleba unda ufr-<br />

Txodes da ufrTxis kidec (Tumca, safrTxes rom moerido,<br />

misi arsebobis Sesaxeb unda icode!). nebismierma gonierma<br />

xelisuflebam icis, rom, zogadad, samarTlianoba (rac<br />

gansazRvravs qveynis politikur da ekonomikur stabilurobas),<br />

yvela urTierTsawinaaRmdego saxelmwifoebrivsamarTlebriv<br />

Tvalsazrisze da politikur dapirispirebebze<br />

maRla dgas. amitom raime mkveTrad dapirispirebul<br />

sakiTxebze kamaTis damTavrebis faqti ufro mniSvnelovania,<br />

vidre TviTon am sakiTxis samarTlianad da mizanSewonilad<br />

gadawyveta. sxva sityvebiT, qveyanaSi Tavad marTlwesrigis<br />

arseboba ufro mniSvnelovania, vidre am marTlwesrigis<br />

samarTlianoba da mizanSewoniloba.<br />

marTlwesrigis arseboba aris samarTlis meore udidesi<br />

amocana. pirveli ki isaa, razec aravin ar kamaTobs _ samarTlebrivi<br />

stabiluroba da samarTlebrivi uSiSroeba.<br />

sxvaTa Soris, CvenTvis, ocdameerTe saukunis saqarTvelos<br />

moqalaqeebisTvis, ase `mSobliuri~ politikuri<br />

brZolebi Tavisi arsiT araferia, samarTlianobaze gau-<br />

Tavebeli da ukompromiso dava-kamaTis garda.<br />

jer, Zalian mokled, samarTlianobaze vilaparakoT,<br />

mere am gauTavebeli dava-kamaTebis safuZvelsac mivadgeT.<br />

vinaidan dro (amqveynad Cemi cxovrebis vadas vgulisxmob)<br />

Zalian cota maqvs, vityvi pirdapir _ samarTlianoba<br />

SeiZleba ganvixiloT, rogorc adamianebis uflebebis<br />

uzrunvelyofa.<br />

samarTlianoba ormagi bunebisaa _ kanonmorCileba da<br />

sakuTriv kanoni. pirvels SeiZleba vuwodoT msajulis<br />

(mosamarTlis) samarTlianoba, anu patiosneba; meores _<br />

kanonmdeblis (xelisuflebis) samarTlianoba.<br />

samarTali _ es aris sinamdvile (faqti), romlis Rirebuleba<br />

aris is, rom emsaxureba samarTlianobas. Tu samar-<br />

Tali ar emsaxureba samarTlianobas (samwuxarod, asec xSirad<br />

xdeba, gansakuTrebiT, Cvens `mziur da RvTismSoblis<br />

wilxvedr~ saqarTveloSi), igi ar aris sinamdvile (moCvenebiTia)<br />

da arc Rirebuleba gaaCnia (aqve didi mokrZalebiT<br />

SegaxsenebT, rom RirebulebaTa Teoriis Sesaxeb mSvenieri<br />

288


naSromebi aqvs gamoqveynebuli SesaniSnav qarTvel filosofoss<br />

da sazogado moRvawes, niko WavWavaZes).<br />

samarTlis (erT-erTi) Teoriis Tanaxmad, saxelmwifos<br />

da demokratiis burjad aRiarebuli samarTlis erTader-<br />

Ti da uzenaesi mizani samarTlianobisadmi samsaxuria. sxva<br />

sityvebiT, saxelmwifo da samarTali aris mxolod dawesebuleba,<br />

romelic icavs da stimuls aZlevs moqalaqes.<br />

Tumca, aqve Cndeba sabediswero kiTxvac (Tu ar vcdebi,<br />

igi jer kidev me-18 saukunis Sua xanebSi dasva didma germanelma<br />

mweralma gothold efraim lesingma): saxelmwifo<br />

arsebobs adamianebisTvis, Tu adamianebi _ saxelmwifosTvis?!<br />

samwuxarod, es ar aris ritorikuli kiTxva. bolosdabolos,<br />

me, moqalaqe, uzarmazari saxelmwifo manqanis<br />

marTlac erTi WanWiki var, romelmac am dauzeTavi manqanis<br />

xaTriT yvelaferi unda viTmino (riskenac mogviwodebda<br />

saqarTvelos yvela mmarTveli imperator pavle pirvelidan,<br />

prezident miSa saakaSvilamde), Tu var Rirseuli,<br />

patiosani pirovneba, visac icavs da exmareba saxelmwifo.<br />

jer sami sruliad gansxvavebuli adamianis aseve radikalurad<br />

gansxvavebuli Tvalsazrisebi vnaxoT:<br />

`mTeli Rrianceli yvela poetebis<br />

gauTavebeli roca kamaTia,<br />

ar Rirs im erT cremlad, Tvals rom moedebis<br />

da Rrma mogonebam me rom damaTia~.<br />

galaktioni<br />

`italieli eri aris moraluri, politikuri da ekonomikuri<br />

erToba, romelmac srulad Seisxa xorci (italiis)<br />

faSistur saxelmwifoSi~.<br />

musolini*<br />

`Cven didad vafasebT xelovnebis qmnilebebs, magram gv-<br />

Zuls misi Semqmnelebi~.<br />

plutarqe*<br />

am citatebidan gamomdinare, pirobiTad, galaktionisTvis<br />

samarTlis uzenaesi mizani aris adamiani; benito<br />

289


musolinisTvis _ saxelmwifo, xolo plutarqesTvis _<br />

kultura. anu gamoikveTa samarTlis sami uzenaesi mizani<br />

_ adamiani, saxelmwifo, kultura.<br />

TiTqos am Tvalsazrisebs Soris winaaRmdegoba ar unda<br />

iyos, magram erTis xarjze meorisTvis upiratesobis mini-<br />

Webas an diqtaturamde mivyavarT, an saxelmwifo mmarTvelobis<br />

sistemis rRvevamde. es winaaRmdegoba wiTel xazad<br />

gasdevs kacobriobis istorias. da, ai, didma qarTvelma,<br />

ilia WavWavaZem sul raRac samiod sityviT gamoxata adamianTa<br />

saukuneobiT nafiqri da naocnebari: `mamuli, ena,<br />

sarwmunoeba~.<br />

didma iliam gaaerTiana samive Tvalsazrisi _ mamuli<br />

(saxelmwifo), ena (adamiani), sarwmunoeba (kultura) da<br />

agvixsna, rom saWiroa ara TvalsazrisTa da msoflmxedvelobaTa<br />

dapirispireba, aramed maTi harmoniuli Tanaarseboba.<br />

misi Rrma rwmeniT, samarTlis uzenaesi mizani unda<br />

iyos adamianic, saxelmwifoc da kulturac.<br />

axla, modi, Tanamedroveobas gadavxedoT da kiTxva ase<br />

davsvaT, ra iyo XXI saukunis dasawyisis qarTuli samarTlis<br />

uzenaesi mizani _ adamiani, saxelmwifo, kultura, Tu<br />

samive erTad? an, iqneb _ arc erTi?<br />

darwmunebuli var, rom mravali wlis Semdegac, es kiTxva<br />

saqarTveloSi da msoflios kidev bevr qveyanaSi isev aqtualuri<br />

iqneba.<br />

codvas ver davideb _ saqarTveloSi, aRmosavleT evropis<br />

da, saerTod, postsocialisturi qveynebis umetesoba-<br />

Si didxans mimdinareobda seriozuli <strong>saubrebi</strong> demokratiuli<br />

principebis damkvidrebaze, samoqalaqo sazogadoebis<br />

mSeneblobaze, kanonis Tu samarTlis uzenaesobaze, xelisuflebisa<br />

da xalxis erTianobaze, Tavisuflebaze, gamarjvebebze<br />

da, ra Tqma unda, naTel momavalze, romelsac<br />

Cven, qarTvelebs, Turme, ratomRac mogvitanda Crdiloatlantikuri<br />

samxedro-politikuri gaerTianeba (NATO),<br />

yazaxebs ki _ ruseTi.<br />

Tumca, es iqiT iyos da, britanul-amerikul iuridiul<br />

praqtikaSi damkvidrebuli samarTlis uzenaesoba da evropulSi<br />

damkvidrebuli samarTlebrivi saxelmwifo<br />

identuri cnebebia da samarTlis SemakavSirebel Zalas,<br />

290


despotizmisa da tiraniis SemzRudvel samarTlis sistemas<br />

gulisxmobs.<br />

es niSnavs, rom samarTali, SesaZloa, atarebdes despotizmis<br />

niSnebs da iyos ara samarTlianobis, aramed tiraniis<br />

(diqtaturis, absolutizmis...) msaxuri. metic, Tanamedrove<br />

msoflios qveynebis umravlesobaSi samarTali<br />

aris ara samarTlianobis, aramed xelisuflebis, partiahegemonis,<br />

saxelisuflo klanis msaxuri.<br />

TviT samarTlis uzenaesoba, anu samarTlebrivi saxelmwifo<br />

ar aris absoluturi Rirebuleba. marTalia, samarTlis<br />

uzenaesoba, anu xelisufalTa (Zalis gamomyenebelTa<br />

da SeRavaTebis mimniWebelTa) nebis SezRudva uzrunvelyofs<br />

moqalaqeTa uflebebis dacvas, amave dros, samarTlis<br />

uzenaesobis xelmiwevniT dacvac ki samarTlianobisa da<br />

wminda adamianuri faqtoris gamoyenebis saSualebas ar iZleva,<br />

radgan samarTals ar SeuZlia mxedvelobaSi miiRos<br />

iseTi ram, risi gazomvac SeuZlebelia (magaliTad, tkivili,<br />

tanjva, aRtaceba, aRSfoTeba, SiSi, siZulvili). aseT<br />

SemTxvevaSi, mTavari xdeba ara TanamSromloba, aramed dapirispireba<br />

da gamarjvebis wyurvili.<br />

samarTali ar aris panacea, naklic bevri aqvs, magram mainc<br />

igi demokratiis, adamianTa uflebebisa da Tavisuflebebis<br />

safuZvelia. ruso brZanebda, amqveynad uZlieresic ki<br />

uZluria, Tu sakuTar Zlierebas samarTlad, xolo morCilebas<br />

aucileblobad ar gadaaqcevso. am mxriv, marTlac<br />

sainteresoa is kiTxva, axlaxan rom davsviT _ ra unda iyos<br />

qarTuli samarTlis uzenaesi mizani. gaviTvaliswinoT, rom<br />

samarTlis uzenaesobis uSualo ganmaxorcielebeli nebismier<br />

samarTlebriv saxelmwifoSi aris sasamarTlo.<br />

maS, ase: ra iyo am periodis qarTuli samarTlis uzenaesi<br />

mizani _ adamiani,saxelmwifo, Tu kultura, an iqneb,<br />

arc erTi?!<br />

_ modi, am siidan Tavidanve amovricxoT kultura. Tundac<br />

im motiviT, rom Ratak saxelmwifoSi Rataki biujeti<br />

kulturul Rirebulebebze maRla kuWis problemebs unda<br />

ayenebdes. is faqti, rom TbilisSi yovel SabaT-kviras<br />

feierverkebi imarTeboda, axal-axali Sadrevnebi da kafe-<br />

Santanebi ixsneboda, mTavrobis wevrebi sawnaxelSi Wyum-<br />

291


palaobdnen, funikulioris satelevizio anZaze naTurebi<br />

cimcimebda, samarTlis uzenaes miznad kulturis aRiarebas<br />

ar niSnavs.<br />

xolo grandiozuli marTlmadidebluri taZris da wminda<br />

giorgis aranakleb grandiozuli Zeglis aSeneba (Tumca,<br />

amaSi saxelmwifos finansuri monawileoba, faqtobrivad,<br />

nulis tolia!), gaxlavT ara kulturaze zrunva, anu<br />

samarTlis uzenaes miznad kulturis gamocxadeba, aramed<br />

xelisuflebis diqtaturisken swrafvis ucxadesi materialuri<br />

gamoxatuleba.<br />

rac Seexeba adamians:<br />

2003 wlis noembridan moyolebuli, ori wlis ganmavlobaSi<br />

mxolod policiam, mxolod quCaSi, mxolod eWvis niadagze<br />

mokla 19 adamiani;<br />

Tbilisis e. w. `cixis buntis~ dros policiam mokla kidev<br />

7 adamiani;<br />

2006 wlis bolosTvis saqarTvelos cixeebSi yovlad<br />

araadamianur pirobebSi ijda 20000-mde adamiani; (2010<br />

wlisTvis am cifrma 35 aTass miaRwia! red.)<br />

maTgan gasamarTlebas eloda 12 000-mde adamiani;<br />

2006 wlis mxolod 10 Tvis ganmavlobaSi cixis saknebSi<br />

gardaicvala 79 adamiani;<br />

parlamentma miiRo kanonebi, konstituciaSi Seitana<br />

specialuri Sesworebebi prezidentis uflebaTa gazrdis<br />

Taobaze;<br />

sisxlis samarTlis saproceso kodeqsSi Seitana cvlilebebi,<br />

riTac kanons mianiWa ukuqceviTi Zala sasjelis<br />

damZimebis TvalsazrisiT;<br />

saqarTvelos moqalaqis saSualo Tviuri Semosavali<br />

1,5-jer Camouvardeboda somxeTisa da azerbaijanis, 2-jer<br />

_ ruseTis, 2,5-jer _ belorusis da ukrainis, 5-jer _ estoneTis<br />

moqalaqis saSualo Tviur Semosavals;<br />

2004-2006 wlebSi fasebma produqtebze, energomatareblebze<br />

da ZiriTad samomxmareblo saqonelze saSualod<br />

250-300 procentiT moimata;<br />

sameurneo danaSaulisTvis gamarTuli aTasobiT sasamarTlo<br />

procesidan dacvis mxaris gamarjvebiT ar dam-<br />

Tavrebula arc erTi saqme;<br />

292


arasruli statistikiT, `vardebis revoluciis~ Semdeg<br />

sami wlis ganmavlobaSi saqarTvelo datova 100 000-mde<br />

saqarTvelos moqalaqem;<br />

saqarTvelos prezidentma sajarod gamoacxada e. w. `nulovani<br />

tolerantobis~ politika danaSaulSi eWvmitanil-<br />

Ta mimarT da piradad Ss ministrs, specsamsaxurebs maTi<br />

dauyovnebeli likvidaciisken mouwoda;<br />

saqarTvelos xelisuflebis qedmaRluri da sinamdvilisadmi<br />

araadekvaturi rusuli politikis gamo, saqarTvelo<br />

mTlianad izolirebuli aRmoCnda ruseTisgan;<br />

parlamentma da prezidentis administraciam moamzada<br />

kanonproeqtebi 12 wlis mozardebisTvis sisxlis samarTlis<br />

pasuxismgeblobis dakisrebis da kerZo biznesis mimarT<br />

saxelmwifos damokidebulebis gasastikebis Sesaxeb;<br />

mTeli saqarTvelos masStabiT mxolod administraciuli<br />

organoebis miTiTebiT, sasamarTlos gverdis avliT,<br />

daangries, daarbies an daluqes aTeulobiT warmatebuli<br />

kompania;<br />

sxvadasxva motiviT, saqarTvelos parlamentidan gaaZeves<br />

xuTi deputati;<br />

sami wlis ganmavlobaSi xuTjer (!) Seicvala qveynis samxedro<br />

ministri;<br />

sami wlis ganmavlobaSi saqarTvelos parlamentis partia-hegemonis<br />

(nacionaluri moZraoba) mxardamWeri orasze<br />

meti (235-dan) deputatidan, romelime sakamaTo gadawyvetilebis<br />

gamo sakuTari azri ar gamouTqvams arc erTs<br />

_ orasze meti deputatis azri sami wlis ganmavlobaSi<br />

jiutad emTxveoda prezidentisas!...<br />

es gaxlavT mcire CamonaTvali imisa, rac 2003 wlis 23<br />

noembris Semdeg demokratiulad mosulma xelisuflebam<br />

gaakeTa moqalaqeTa uflebebis SesazRudavad, magram,<br />

vfiqrob, am daskvnis gasakeTeblad sakmarisi unda iyos _<br />

ocdameerTe saukunis dasawyisis qarTuli samarTlis<br />

uzenaesi mizani ar yofila adamiani!<br />

darCa saxelmwifo, Tumca, CvenTvis ukve kargad nacnob<br />

mis ganmartebas Tu gaviTvaliswinebT, qarTuli samarTlis<br />

uzenaes miznad saxelmwifos gamocxadeba TviT formaluri<br />

logikis moSveliebiTac ki, Zalian gaWirdeba.<br />

293


arc saxelmwifo, arc adamiani, arc kultura! es niSnavs,<br />

rom xelisuflebas samarTali sWirdeba mxolod<br />

sakuTari Zalauflebis gansamtkiceblad, ufro zustad<br />

_ reJimis SesanarCuneblad.<br />

ocdameerTe saukunis dasawyisis saqarTvelos samarTlebrivi<br />

sistema lesingis SekiTxvaze pasuxis gasacemad<br />

ver gamodgeba, radgan qarTuli samarTlis<br />

uzenaesi mizani iyo `adamianic da saxelmwifoc xelisuflebisTvis!~<br />

ver vityvi, rom es ar aris samarTali. ra Tqma unda, aris,<br />

magram, rogorc didi vaJa brZanebda, es aris `codva-braliT<br />

monaTluli~ samarTali, romelic mwvaved upirispirdeba<br />

realobas, istoriis ganviTarebis kanonzomierebas da emsaxureba<br />

qveyanaSi revoluciuri viTarebis Camoyalibebas.<br />

zemoT avRniSne, rom egreT wodebuli politikuri<br />

brZolebi araferia samarTalze da samarTlianobaze gau-<br />

Tavebeli dava-kamaTis garda.<br />

wesier qveyanaSi, sadac samarTlis uzenaesi mizani iliaseuli<br />

mamuli-ena-sarwmunoebis, anu adamiani-saxelmwifo-kulturis<br />

erTobaa, politikuri debatebi, ZiriTadad,<br />

Teoriuli xasiaTisaa da kamaTisTvis oficialurad gamoyofil<br />

sivrces ar scdeba, mrisxane demonstraciebSi da<br />

qvebis srolaSi ar gadaizrdeba. kamaTs, rogorc wesi, didi<br />

xelovnebiT warmarTavs Jurnalistika. misi Sinaarsic,<br />

daaxloebiT am CarCoebSi eteva: erTs ar surs mieces isi,<br />

rasac iTxovs; meores surs, dauTmon is, rac ukve mii-<br />

Ro; yvela erTad cdilobs, ar moiTxovos araferi iseTi,<br />

ris moTxovna sxvasac SeuZlia... anu wesieri qveynebis<br />

politikosebi icaven politikuri TamaSis wesebs. icaven,<br />

upirveles yovlisa, imitom, rom arsebobs Tavad es mtkiced<br />

dadgenili wesebi da am wesebis dacvis mdidari tradiciac.<br />

iseT qveyanaSi, rogoric iyo XX saukunis miwurulis da<br />

XXI-is dasawyisis saqarTvelo, umwvavesi politikuri debatebi,<br />

ZiriTadad, absurdul Temebze imarTeboda, magaliTad,<br />

aseTebze:<br />

unda gadadges Tu ara Tanamdebobidan policiis ministri,<br />

romlis uaxloesi garemocva, maT Soris, meuRlec,<br />

294


eWvmitanilia mkvlelobaSi;<br />

kanonieria Tu ara premier-ministris daniSvna navTobis<br />

korporaciis sameTvalyureo sabWos Tavmjdomared, Tu<br />

aseTi ram akrZalulia kanoniT;<br />

miiRebs Tu ara obieqtur gadawyvetilebas mosamarTle,<br />

romelsac akontrolebs da miTiTebebs aZlevs prokurori;<br />

aris Tu ara udanaSaulobis prezumfciis darRveva,<br />

roca eWvmitanils sajarod damnaSaved acxadebs qveynis<br />

prezidenti;<br />

SeiZleba Tu ara kerZo sakuTrebis ganadgureba imis<br />

gamo, rom igi ar moswons qalaqis mers;<br />

aris Tu ara xalxis mier arCeuli gamgebeli, romelic<br />

Tavisi brZanebiT daniSna prezidentma;<br />

gaaumjobesebs Tu ara sazogadoebis socialur mdgomareobas<br />

dedaqalaqis centralur moedanze agebuli Sadrevani;<br />

sWirdeba Tu ara ganaTleba da gamocdileba saministrod<br />

gamzadebul axalgazrda revolucioners...<br />

kamaTi, TavisTavad, argumentebis moSveliebas, SejibrebiTobas<br />

gulisxmobs _ imarjvebs is, visac meti argumenti,<br />

meti codna da ukeTesi logika aqvs. yovel SemTxvevaSi, asea<br />

JurnalistikaSi, asea mecnierebaSi da bolo dromde darwmunebuli<br />

viyavi, rom ase iyo politikaSic. magram, rogorc<br />

prezidenti saakaSvili ambobda _ nuras ukacravad! ocdameerTe<br />

saukunis qarTuli politikuri kultura, ker-<br />

Zod, politikuri kamaTi, uprecedento aRmoCnda msoflio<br />

politikis istoriaSi _ erT mxares ar ainteresebda, ras<br />

fiqrobda da ras akeTebda meore mxare. es iyo ara kamaTi,<br />

aramed politikosTa dauswrebeli Sejibri usagno qiliksa<br />

da enakvimatobaSi. partia-saxelmwifos (nacionaluri<br />

moZraobis) wevrebs Zalian moswondaT yvela da yvelaferi,<br />

vinc da rac moswonda prezidents. ar arsebobda araviTari<br />

gamonaklisi!<br />

meore mxriv, partia-saxelmwifos oponentebs ar moswondaT<br />

aravin da araferi, rac moswonda prezidents. araviTari<br />

gamonaklisi aqac ar arsebobda!<br />

metic, moxda msoflio politikaSi gaugonari ambavi _<br />

opozicia gaebuta xelisuflebas, xolo xelisufleba _<br />

295


damoukidebel medias! qarTveli `jiuti Txebis~ logika<br />

aseTi iyo: Tu davamtkiceb, rom Cemi oponenti `cudia~ (sulelia,<br />

uvicia, maxinjia...) amiT imasac davamtkiceb, rom me<br />

`kargi~ (Wkviani, ganaTlebuli, lamazi...) var!<br />

saqarTveloSi Seiqmna iseTi viTareba, roca xelisuflebis<br />

warmomadgenlebma ar ician da arc surT icodnen<br />

samarTlis uzenaesobis aucilebloba, xolo misi oponentebi<br />

erTobian da tkbebian maTi am uvicobiT. marTalia,<br />

opozicia mwared akritikebs xelisuflebas, magram, adre<br />

Tu Ggvian isic xelisuflebaSi misvlas gegmavs da urCevnia,<br />

rom qveyana imarTebodes `kargi biWebis~ `magari xeliT~ da<br />

ara mtkice samarTlebrivi sistemiT.<br />

XXI saukunis qarTul samarTlebriv sivrceSi marTlac<br />

pikanturi viTareba Seiqmna _ `reformebis~ saxeliT aRmasrulebelma<br />

xelisuflebam araraobad aqcia sasamarTlo<br />

xelisufleba. amas isic daerTo, rom saqarTveloSi, istoriulad,<br />

ar mzaddeboda kanonSemoqmedi da mosamarTle<br />

iuristebi; Zalian mcire yuradReba eTmoboda samarTlis<br />

filosofiis mcodne kadrebis momzadebasac.<br />

dRevandeli `cudi~ mmarTvelebi xval rom `kargebma~<br />

Secvalon, isinic `cudebi~ iqnebian, radgan marTvis<br />

Teoria da samarTlis filosofia arc maT ecodinebaT,<br />

kvalificiuri kanonSemoqmedebi da mosamarTleebi arc<br />

maT eyolebaT, kanonis arsSi Cawvdoma maTac gauWirdebaT,<br />

isinic ver upasuxeben sabediswero kiTxvas: saxelmwifo<br />

arsebobs adamianisTvis, Tu adamiani _ saxelmwifosTvis?<br />

qarTul politikur Zalebsa da politikosebs<br />

Soris ar moiSleba politikuri dava-kamaTiT SeniRbuli<br />

qiSpoba da mocileoba, samarTlis uzenaesoba ver<br />

damkvidrdeba, kanoni ver ikanonebs, qveyanaSi simSvide<br />

ver daisadgurebs da kars axali revolucia Semogvimtvrevs.<br />

axla, albaT, is dro dadga, roca oriode sityva kanonzec<br />

unda iTqvas:<br />

klasikuri da aRiarebuli ganmartebiT, kanoni aris<br />

saxelmwifos uflebamosili organos mier miRebuli da<br />

damtkicebuli qcevis normebi, romlebic darwmunebis an<br />

iZulebis wesiT savaldebuloa Sesasruleblad am saxelm-<br />

296


wifos teritoriaze myofi yvela fizikuri da iuridiuli<br />

pirisTvis. es `darwmuneba da iZuleba~, bunebrivia, samar-<br />

Taldamcavi da represiuli sistemebis arsebobasac gulisxmobs.<br />

adamianis qmedebaTa SezRudvebisa da akrZalvebis<br />

mTeli es arcTu unaklo, rTuli da bumberazi sistema<br />

kacobriobam Seqmna adamianis uflebaTa da TavisuflebaTa<br />

dasacavad. me, adamians, saxelmwifo mzRudavs, maiZulebs,<br />

mikrZalavs, raTa me viyo Tavisufali! paradoqsia, magram<br />

adamianis uflebebis da Tavisuflebebis sagarantiod<br />

ufro efeqtiani saSualeba Zneli warmosadgenia.<br />

saxelmwifos arsebobis pirobebSi, sazogadoebis nebismier<br />

wevrs ara aqvs bevri qmedebis Sesrulebis Tavisufleba<br />

(rasac kanoni krZalavs), magram ufleba aqvs, Seasrulos<br />

uamravi is qmedeba, romelTa Sesrulebis garantias iZleva<br />

igive kanoni. anu, marTalia, kanoni me mzRudavs, magram,<br />

amave dros, sxvasac ukrZalavs CemTvis raRac (uamravi) qmedebis<br />

SesrulebaSi xelis SeSlas (vewvio eklesias, gamovaqveyno<br />

Cemi azri, gavakritiko xelisufleba, vimogzauro,<br />

ganvqorwinde...).<br />

modi, kidev erTxel gavixsenoT `mama~ basil mkalaviSvilis<br />

dapatimrebis ambavi. am sasuliero pirad gadacmul<br />

xuligans da aSkarad antiqristian `moRvawes~, dapatimrebis<br />

Semdeg qarTul sazogadoebaSi bevri damcveli gamouCnda.<br />

sasamarTlo gadawyvetileba mis mimarT iqneb,<br />

marTlac zedmetad mkacri iyo da xelisuflebis dakveTis<br />

sunic dahkravda, magram aq mTavari is aris, rom sazogadoebis<br />

erTma nawilma mis qmedebaSi kanonis darRveva ver<br />

dainaxa. anu sazogadoebis erT nawils miaCnia, rom kanoni<br />

arsebobs TavisTavad, ganyenebulad da igi ganurCevlad<br />

Yyvelas mimarT ar unda ganxorcieldes. cota ufro Sors<br />

Tu wavalT, adamianebis erT nawils Tavisufleba sakuTar<br />

privilegiad warmoudgenia.<br />

aseTi ram, ZiriTadad, iq xdeba, sadac kanoni sxvisTvis<br />

da Tavisufleba sakuTari TavisTvis warmoudgeniaT<br />

TviT xelisuflebis warmomadgenlebs da, sadac kanoni<br />

ar Seesabameba sayovelTaod aRiarebul normebs.<br />

samarTalma unda daakmayofilos raRac pirobebi, raTa<br />

Seasrulos Tavisi umTavresi funqcia _ adamianis qcevaTa<br />

297


warmarTva. am pirobebTan dakavSirebiT, arsebobs sayovel-<br />

Tao konsensusi. fuleris cnobili `CamonaTvalis~ gaTvaliswinebiT,<br />

es pirobebi daaxloebiT ase gamoiyureba:<br />

1. kanoni unda iyos zogadi;<br />

2. unda gamocxaddes sajarod;<br />

3. ar unda hqondes ukuqceviTi Zala;<br />

4. unda iyos cxadi;<br />

5. ar unda Seicavdes urTierTsawinaaRmdego normebs;<br />

6. ar unda adgendes Sesasruleblad SeuZlebel normebs;<br />

7. unda iyos stabiluri;<br />

8. unda gamoiyenebodes Tanmimdevrulad.<br />

ra Tqma unda, SeiZleba kidev bevri ramis Tqma, rogori<br />

unda iyos an rogori ar unda iyos kanoni. aq amis ganxilvis<br />

dro da saSualeba ar aris, magram damoukidebeli saqarTvelos<br />

kanonmdebloba, mTlianad samarTlebrivi sivrce,<br />

faqtobrivad, vercerT am moTxovnas ver akmayofilebs,<br />

rac kanonebis TviTneburi interpretaciis saSualebas<br />

iZleva da, sabolood, sazogadoebaSi samarTlebrivi nihilizmisa<br />

da kanondaumorCileblobis sindroms ayalibebs.<br />

ocdameerTe saukunis dasawyisis politikur xvanjebSi<br />

gaxlarTulma, mSierma, sakuTari uTavisuflebobiT Tu<br />

usazRvro TavisuflebiT gawamebulma qarTulma Jurnalistikam<br />

amisTvis ver moicala.<br />

samwuxarod, arc codna da gamocdileba eyo.<br />

298


Tavi XI<br />

Tavisufleba da Jurnalistika<br />

sakmaod xangrZlivi Jurnalisturi moRvaweobisas Sevxvedrivar<br />

bevr adamians, vinc TavgamodebiT ibrZoda<br />

Jurnalistikis TavisuflebisTvis. sanaqebo da keTilSobiluri<br />

saqcielia, magram saqme is aris, rom am adamianTa<br />

umravlesobas miaxloebiTi warmodgenac ki ar hqonda arc<br />

Tavisuflebaze da arc <strong>Jurnalistikaze</strong>. Tavisufleba<br />

gulwrfelad egona Tandayolili an memkvidreobiT miRebuli<br />

uflebebis paketi, xolo Jurnalistika _ yvelafris<br />

daubrkoleblad Tqmis da weris SesaZlebloba.<br />

xeibari Tavisufleba<br />

Tu gulwrfelad gainteresebT Tavisuflebis raoba,<br />

miT ufro, Tu Jurnalisti xarT da amis codna TqvenTvis<br />

mniSvnelovania, girCevT, CaataroT ubralo eqsperimenti:<br />

avtoritetul mecnierebs, samecniero dawesebulebebs,<br />

gnebavT, ase momravlebul adamianis uflebaTa damcvel<br />

arasamTavrobo organizaciebs gaugzavneT Txovna, Zalian<br />

mokled gipasuxon kiTxvaze: ra aris Tavisufleba?<br />

darwmunebuli brZandebodeT, rom orasidan orasive<br />

SemTxvevaSi miiRebT gansxvavebul pasuxs da... yvela pasuxi<br />

iqneba principulad swori!<br />

guls nu gaitexT _ rogorc raimond aroni ambobs, `Tavisuflebis<br />

universaluri da erTaderTi formula ar<br />

arsebobs~. TviTon Tavisuflebis arsebobaSi, mgoni, eWvi<br />

aravis epareba, magram Tavisuflebis zusti gansazRvreba<br />

TiTqmis iseve SeuZlebelia, rogorc, magaliTad, SiSis, si-<br />

Zulvilis an siyvarulisa.<br />

roca Tavisuflebaze laparakoben, rogorc wesi, moqalaqis<br />

politikur Tavisuflebas gulisxmoben, rac moqalaqisa<br />

da saxelmwifos, moqalaqisa da kanonis sakmaod<br />

rTul urTierTobebs exeba.<br />

absolutur, srul, usazRvro Tavisuflebaze sauba-<br />

299


i araseriozulia. SegviZlia vTqvaT, rom Tavisufleba<br />

aris nebadarTuli qmedebebisTvis raime winaaRmdegobis<br />

ararseboba. sityva `nebadarTuli~ imitom moviSvelie,<br />

rom saxelmwifos arseboba, rogorc vTqvi, TavisTavad gulisxmobs<br />

SezRudvaTa da akrZalvaTa mTel sistemas. imedia,<br />

saxelmwifos warmoSobis principic gaxsovT: Tvi-<br />

Teulis yvelasTan da yvelasi TviTeulTan dadebuli<br />

xelSekruleba. sakuTari uflebebis da SesaZleblobebis<br />

nebayoflobiTi delegireba arCeuli piris an rCeulTa<br />

krebulis xelSi qmnis demokratiul saxelmwifos, romelic<br />

aris (unda iyos!) TviTeulis Tavisuflebis garanti.<br />

aseT viTarebaSi, SezRudvebis da akrZalvebis gaTvaliswinebiTac<br />

ki, yovel moqalaqes aqvs, upirveles yovlisa,<br />

arCevanis Tavisufleba. saxelmwifo qmnis pirobas, rom<br />

moqalaqem SeZlos Tavisufali arCevanis gakeTeba, xolo<br />

kanoniT daSvebuli qmedebisTvis mas ar xvdeba raime garegani<br />

dabrkoleba. anu Tavisufalia is adamiani, visac saqmis<br />

keTebaSi xels araferi ar uSlis da ris keTebac mas saku-<br />

Tari fizikuri da gonebrivi SesaZleblobebidan gamomdinare<br />

SeuZlia.<br />

magaliTad, Tu adamians xelfexi Sekruli aqvs da ar<br />

SeuZlia siaruli, igi ar aris Tavisufali, radgan winaaRmdegoba<br />

masSi ki ara, borkilebSia. siaruli ar SeuZlia xeibarsac,<br />

magram am SemTxvevaSi winaaRmdegoba TviTon am<br />

adamianSia. amitom igi Tavisufalia, Tumca, siaruli masac<br />

ar SeuZlia. Tu maqvs arCevanis Tavisufleba, ese igi, var<br />

Tavisufali. me aravin ar maiZulebs, Sevide maincdamainc<br />

ieRovelTa seqtaSi an leiboristul partiaSi. arc vinme<br />

miSlis, sakuTari surviliT avirCio religiuri konfesia<br />

an politikuri partia, viswavlo harvardis universitetSi<br />

an jixaiSis sasoflo-sameurneo akademiaSi, colad SevirTo<br />

mozambikeli zangi an daniis princesa, viyido `zaporoJeci~<br />

an milionnaxevar evrod Rirebuli `bugat-veironi~. sxva<br />

saqmea, realurad SemiZlia Tu ara imis gakeTeba, risi ar-<br />

Cevanis sruli Tavisuflebac maqvs. magaliTad, sakmarisia<br />

Tu ara Cemi arCevani daniis princesaze dasaqorwineblad an<br />

`bugat-veironis~ sayidlad. aqedan gamomdinare, SegviZlia<br />

vTqvaT, rom realuri Tavisufleba aris is, rasac vuwodebT<br />

300


SesaZleblobas: Tavisufalia Cemi Svili, vinc swavlis gagr-<br />

Zeleba harvardis universitetSi arCia, magram Tavisufali<br />

ara var me, misi mSobeli, radgan materialuri mdgomareoba<br />

Svilis harvardSi gagzavnis saSualebas ar maZlevs.<br />

raRacis akrZalva an SezRudva ar ewinaaRmdegeba Tavisuflebis<br />

cnebas. me, gazeT `dronis~ (an saqarTvelos sazogadoebrivi<br />

televiziis) korespondents ufleba maqvs ar<br />

Sevasrulo redaqtoris nebismieri davaleba. aseT SemTxvevaSi,<br />

redaqtorsac SeuZlia Cems mimarT gamoiyenos kanoniT<br />

misTvis miniWebuli uflebebi _ damajarimos, misayveduros,<br />

samsaxuridan gamaTavisuflos. magram ufleba ara<br />

aqvs, mcemos, gamlanZRos, an kuTxeSi damayenos.<br />

sabolood, Tavisufleba da SesaZlebloba erTmaneTs<br />

upirispirdeba. liberaluri demokratiis qveyanaSi saxelmwifo<br />

yovelTvis cdilobs am dapirispirebis Serbilebas<br />

da, rogorc wesi, amas axerxebs kidec. magaliTad, fermerebs<br />

aZlevs SeRavaTian kreditebs, amaragebs mecnieruli<br />

rekomendaciebiT, teqnikiTa da sasuqebiT, raTa maTi arCevanis<br />

Tavisufleba miuaxlovdes maTsave SesaZleblobas _<br />

moiyvanos maRali mosavali, miiRos mogeba da iyos konkurentunariani;<br />

aregulirebs sagadasaxado sistemas; iZleva<br />

mitingebis da manifestaciebis Catarebis saSualebas; opoziciur<br />

politikur partiebs uqmnis moRvaweobis srulfasovan<br />

pirobebs; gahyavs jari vietnamidan (avRaneTidan,<br />

erayidan, kambojidan, angolidan...).<br />

mokled, saxelmwifo yvelanairad cdilobs bunebrivad<br />

dapirispirebuli Rirebulebebi `Tavisufleba~ da<br />

`SesaZlebloba~ gadaaqcios erTazrovan `Tavisufleba-<br />

SesaZleblobad~. xazs vusvam _ amas liberaluri demokratiis<br />

saxelmwifo akeTebs realurad, sazogadoebrivi<br />

azris gaTvaliswinebiT, zedmeti facifucis gareSe,<br />

daumadleblad da utyuarad.<br />

yvelaferi es sazogadoebas miewodeba, rogorc masze<br />

zrunva (da, rasakvirvelia, asec aris). yvela saxelmwifom<br />

icis, rom Tu ase ar moxda, sazogadoebaSi revoluciuri<br />

dapirispireba, praqtikulad, gardauvalia.<br />

zogjer umravlesoba moiTxovs iseTi RonisZiebebis gatarebas<br />

(magaliTad, konstituciur cvlilebebs), rac um-<br />

301


ciresobas usamarTlod an damTrgunvelad eCveneba. aseT<br />

SemTxvevaSi, kanonmorCil umciresobas isRa darCenia,<br />

elodos, rodis Seignebs umravlesoba sakuTar sibriyves<br />

da Secvlis Tavis gadawyvetilebas. Tu vaRiarebT, rom<br />

demokratiuli normebi aris Tavisuflebis arsi da fundamenti,<br />

maSin yvelaze didi demokratic ki iZulebuli<br />

gaxdeba daeTanxmos paradoqss _ unda SeveguoT Cagvras<br />

Tavisuflebis saxeliT! aseTia liberaluri demokratiis<br />

dogmatizmi. magram cxovrebaSi aseTi ram TiTqmis ar xdeba.<br />

cxovrebaSi mware sinamdvilesTan gvaqvs saqme _ erTmaneTis<br />

pirispir dgeba maradiuli antinomia: formaluri<br />

Tavisufleba da realuri Tavisufleba, anu zustad is, razec<br />

ukve visaubreT _ Tavisufleba da SesaZlebloba.<br />

Cven gvaqvs arCevanis Tavisufleba da SegviZlia daubrkoleblad<br />

avirCioT CvenTvis sasurveli religiuri konfesia<br />

(sxvaTa Soris, meoce saukunis bolos am mtkivneuli<br />

arCevanis winaSe saqarTvelos mosaxleobis aTeisturi nawili<br />

marTlac dadga). amasTanave, konstituciurad da, CavTvaloT,<br />

realuradac, eklesia gamoyofilia saxelmwifosgan.<br />

mokled, morwmunis Tavisufleba saxelmwifosTan mimarTebaSi<br />

TiTqmis ukideganoa. vwuxvar, magram unda vTqva,<br />

rom sinamdvileSi mTlad ase ar aris: nebismieri religiuri<br />

konfesiis (kaTolike, marTlmadidebeli, ebraeli, budisti,<br />

baptisti, luTerani, kalvinisti, Siiti, suniti, ismailiti,<br />

vahabiti, kriSnaidi da a.S. da a.S.) wevri valdebulia daemor-<br />

Cilos am konfesiisTvis aRiarebul dogmebs. am dogmebis<br />

gansja-ganxilva xSirad kategoriulad akrZalulia, radgan<br />

isini `RvTis mieraa nakarnaxevi~ da `WeSmaritia~. ase rom ar<br />

iyos, am religiuri konfesiis arsebobas azri ar eqneboda.<br />

bevri konfesiis dogmebis mixedviT, dauSvebelia qmedeba,<br />

romelic Seuracxyofs misi wevris religiur rwmenas. ase-<br />

Ti gamovlinebani sasjels imsaxurebs. zogi konfesia, Tavis<br />

mxriv, pirdapir moiTxovs aqtiur moqmedebas urwmunoTa<br />

sulebis gadasarCenad _ vinc Tavis uflebebs sxvaTa mosaqcevad<br />

ar gamoiyenebs, igi sakuTar sulsac ver ixsnis.<br />

anu erTs dauSveblad da udides codvad miaCnia sakuTar<br />

saqmeebSi sxvisi Careva, meore kategoriulad moiTxovs sxvaTa<br />

moqcevas da swored sxvis saqmeSi Caurevloba miaCnia<br />

302


udides codvad. nu daiviwyebT, rom uklebliv yvela konfesia<br />

aris `WeSmariti~, xolo yvela dogma _ ~uryevi~!<br />

aseT SemTxvevaSi, rogorc wesi, mwvave dapirispireba<br />

gardauvalia. sxvas rom Tavi davaneboT, mrisxane da daundobeli<br />

jvarosnuli omebis ideologiuri safuZvelic<br />

swored religiur konfesiebs Soris dapirispireba iyo.<br />

Tanamedrove epoqaSi religiur safuZvelze omebi iSvia-<br />

Tia, magram sakmaod xSiria konfliqtebis mosagvareblad<br />

saxelmwifos represiuli aparatis amoqmedeba.<br />

viTareba zogjer marTlac pikanturia. magaliTad, ie-<br />

Rovelebs, sakuTari pacifisturi rwmenebidan gamomdinare,<br />

yovlad warmoudgenlad miaCniaT... sisxlis gadasxma.<br />

arada, aseTi aucilebloba ieRovelis winaSec xSirad Cndeba<br />

_ ubeduri SemTxveva an seni adamianebs religiuri<br />

niSniT erTmaneTisgan ar ansxvavebs! iwyeba xelCarTuli<br />

dava medicinasa da ieRovas mowmeebs Soris, rac pacientis<br />

daRupviT (Tu morwmuneebma gaimarjves), an morwmune-<br />

Ta umZimesi SeuracxyofiT (Tu medpersonalma gaimarjva)<br />

mTavrdeba. ufro sworad, dapirispireba amiT ar mTavrdeba,<br />

radgan diskusiaSi dauyovnebliv erTvebian politikuri<br />

Zalebi, arasamTavroboebi, sxva religiuri konfesiebi,<br />

samarTaldamcavebi, Sarlatanebi, demagogebi, studentebi,<br />

usaqmurebi da a. S.<br />

Cemi mSvenieri Tavisufleba<br />

dedamiwaze arc erTi despoti ar uaryofs Tavisuflebis<br />

mSvenierebas, oRond igi sxvisTvis ar emeteba. darwmunebulia,<br />

rom `sxva~ ar aris am mSvenierebis Rirsi. uTanxmoeba<br />

`despotsa~ da `sxvas~ Soris sufevs ara TviTon Tavisuflebis<br />

gagebaSi (igi orivesTvis mSvenieria!), aramed adamianebis<br />

SefasebaSi (me var Tavisuflebis Rirsi, is _ ara!).<br />

Tavisufleba Tanasworobasac gulisxmobs. bunebrivia,<br />

ar vlaparakob iseT (saqarTvelosnair) qveyanaze, sadac,<br />

magaliTad, sapatimro adgilebis departamentis norC<br />

Tavmjdomares qveynis parlamentis xandazmuli wevri Tavis<br />

tol-sworad ar miaCnia; parlamentis umravlesoba ar<br />

303


scnobs umciresobas da romelime ministri parlamentis<br />

Tavmjdomares amreziT uyurebs. me klasikuri (liberaluri)<br />

demokratiis qveyanaze vlaparakob.<br />

aseT qveyanaSic ki socialuri da politikuri Tanasworoba<br />

araviTar SemTxvevaSi ar iZleva ekonomikuri Tanasworobis<br />

safuZvels, magram kategoriulad moiTxovs iseTi<br />

instrumentis Seqmnas, romelic adamianebs Rirseuli<br />

cxovrebisTvis aucilebel resursebs gadaunawilebs.<br />

ocdameerTe saukunis dasawyisis saqarTveloSi aseTi<br />

`gadamanawilebeli~ instrumenti ar arsebobda da, albaT,<br />

amis brali unda iyos, rom parlamentis wevris saSualo<br />

xelfasi daaxloebiT 80-jer aRemateboda pensioneris<br />

saSualo Semosavals. amiT imis Tqma minda, rom Tundac am<br />

parametriT, saqarTvelos rigiTi moqalaqe (pensioneri)<br />

da saSualo Cinovniki (ministris moadgile) ar SeiZleba<br />

yofiliyvnen da arc iyvnen Tanaswori _ Cinovniks Tavisufleba<br />

sakuTari mSvenieri nivTi egona, `rigiTs~ _ caSi<br />

mokiafe varskvlavi.<br />

Tavisufleba, rogorc wesi, Taviseburad esmiT liberalebs,<br />

socialistebs, diqtatorebs, nacistebs, komunistebs<br />

da, Tundac, e. w. planifikatorebs, romlebic<br />

fiqroben, rom Tavisufleba aris `gacnobierebuli aucilebloba~.<br />

vfiqrob, planifikatorTa `gacnobierebuli<br />

aucileblobidan~ umciresobis mZlavrobamde da<br />

liberaluri Tavisuflebis srul uaryofamde misvlas<br />

didi filosofosoba ar unda sWirdebodes. Tu xelisuflebis<br />

umaRlesi eSelonis warmomadgeneli (vTqvaT,<br />

premier-ministri) parlamentis deputatis SekiTxvaze<br />

pasuxobs, `asea saWiro, mets arafers getyvi~, es niSnavs,<br />

rom batoni premieri aris planifikatori da qveyanaSi<br />

ukve dasrulebulia `umciresobis mZlavrobisa~ da `liberaluri<br />

Tavisuflebis sruli uaryofis~ Camoyalibebis<br />

procesebi.<br />

sxvaTa Soris, planifikatorebs isic miaCniaT, rom qveyanaSi<br />

ekonomikuri keTildReoba mxolod iZulebiT miiRweva.<br />

orazrovneba rom gamoiricxos, ganvmartav, rom planifikatorebi<br />

me, moqalaqes gamdidrebas ki ar maiZuleben,<br />

aramed maiZuleben viSromo praqtikulad ufasod, sxvaTa<br />

304


gasamdidreblad, an nebismieri sababiT CamomarTvan qoneba,<br />

Tu igi gamaCnia.<br />

vinaidan Tavisufleba Taviseburad esmiT sazogadoebis<br />

sxvadasxva socialuri jgufis warmomadgenlebs,<br />

amitom, rogorc vTqvi, adamianebs xSirad abnevs Tavisuflebis<br />

macduri xibli da nebsiT Tu uneblied, erTmaneTSi<br />

ureven Tandayolil da memkvidreobiT miRebul<br />

uflebebs imaSi, rac kanoniT saxelmwifos ekuTvnis. xolo<br />

Tu am Secdomas zurgs umagrebs maRali avtoritetis mqone<br />

pirovnebis Teoriuli dasabuTebac, ueWvelad mivalT<br />

ajanyebamde da saxelmwifo gadatrialebamde.<br />

amgvari perspeqtivis klasikur nimuSad `vardebis revoluciac~<br />

gamodgeba.<br />

marTali giTxraT, ar mjera, rom igi saqarTveloSi da<br />

qarTvelebis xeliT daigegma _ saqarTveloSi ar arsebobda<br />

instituti, romlis inteleqtualuri SesaZleblobebi<br />

aseTi grandiozuli masStabis aqciis ase uzadod dagegmvasa<br />

da ganxorcielebas gawvdeboda. Tumca, aq mniSvnelovania<br />

Sedegi _ xelisuflebis Zaladobrivi Secvla,<br />

romelsac misma organizatorebma uwodes revolucia. igi<br />

ganxorcielda da ganviTarda Teoriuli TvalsazrisiT<br />

brwyinvaled damuSavebuli sqemis mixedviT da ultraTanamedrove<br />

politikuri teqnologiebis virtuozuli gamoyenebiT:<br />

Tavidan moqalaqeTa kavSirs, mmarTvel partias<br />

(partia-saxelmwifos) radikalurad daupirispirda misive<br />

erT-erTi frTa, romelmac sakuTari Tavi Zalian swrafad<br />

warmoadgina xalxis absoluturi umravlesobis nebis<br />

gamomxatvelad; Semdeg manve Seqmna xalxis dauZinebeli<br />

mtris xati prezident SevardnaZis saxiT (nu daiviwyebT,<br />

rom im periodSi SevardnaZe samarTlianad sargeblobda<br />

msoflio socialisturi sistemis erT-erTi damangrevlis<br />

saxeliT, anu misgan mtris xatis Seqmna urTulesi amocana<br />

iyo!); Semdeg, Zalian mokle droSi, TiTqmis araraobidan<br />

Seqmna uryevi avtoriteti, beladi mixeil saakaSvilis<br />

saxiT; Semdeg ipovna Zalian faqizi sababi `masebis~ asamoZraveblad<br />

_ 2003 wlis 2 noembris arCevnebi, romelic<br />

arafriT ar gamoirCeoda uaxloesi winamorbedi arCevnebebisgan;<br />

Semdeg Zalian iolad `aabunta~ sazogadoeba da<br />

305


gadaibira SevardnaZis gankargulebaSi arsebuli mTeli<br />

represiuli aparati armiis, Ss saministros, specialuri<br />

da saidumlo samsaxurebis CaTvliT; bolos, xelvardiani<br />

beladi piradad SeiWra umaRlesi sakanonmdeblo organos<br />

sxdomaTa darbazSi, rasac TiTqmis dauyovnebliv mohyva<br />

prezident SevardnaZis istoriuli gadawyvetileba _ wavedi<br />

saxlSi! yvelaferi es, Cemi dakvirvebiT, sul mcire,<br />

rva wlis ganmavlobaSi (1995 wlidan) mzaddeboda da, rac<br />

CvenTvis, JurnalistebisTvis yvelaze sagulisxmoa, mzaddeboda<br />

masobrivi informaciis saSualebebis uaqtiuresi<br />

monawileobiT. SeiZleba Tamamad iTqvas, rom `vardebis<br />

revoluciis~ yvelaze mrisxane iaraRi iyo masmedia.<br />

ra Tqma unda, amis gamo maSindel qarTul masmedias arc<br />

vaqeb da arc vaZageb. ubralod, igi Zalian efeqturad gamoiyenes<br />

politteqnologiebis brwyinvaled mcodne uCinarma<br />

reJisorebma. mere ki, xelisuflebaSi mosulma axalma<br />

klanma guSindeli Tavgamodebuli mokavSireebi gulgrilad<br />

da ubodiSod nagavSi moisrola. Tan ise, rom protestis<br />

gamoTqmis moraluri uflebac ar dautova.<br />

es mware gakveTili, wesiT, didxans ar unda daaviwydes ara<br />

marto qarTul, aramed msoflio Jurnalistikas. imaTac ki,<br />

visac Tavi, meti rom ar SeiZleba, iseTi Tavisufali hgonia.<br />

qarTuli Jurnalistikis am `revoluciurma~ nawilma,<br />

demokratizmis principebidan gamomdinare, isargebla ar-<br />

Cevanis TavisuflebiT da mxarSi daudga revolucias. Tu<br />

gulwrfel Secdomas gamovricxavT, SesaZloa, igi ase arc<br />

moqceuliyo SesaZleblobis, anu ekonomikuri Tavisufleba<br />

rom hqonoda.<br />

igiveobaTa jaWvi<br />

qarTuli revoluciis analizidan gamomdinare, SegviZlia<br />

davaskvnaT, rom TviT liberaluri demokratia<br />

da Tavisufleba ar aris sayovelTao Tanxmobisa da ke-<br />

TildReobis garantia. magram mainc, iZulebuli varT daveTanxmoT<br />

aristoteles (yvela gza xom aristotelesTan<br />

midis!): `demokratia gulisxmobs Tavisuflebas, vinaidan<br />

306


sayovelTaod aRiarebulia, rom nebismieri sxva mmarTvelobis<br />

pirobebSi aravin ar aris Tavisufali~. Tavisuflebis<br />

Semoqmedi demokratiuli saxelmwifo, SesaZloa, iyos<br />

militaristulic da pacifisturic, progresulic da<br />

reaqciulic, absolutisturic da liberaluric, centralizebulic<br />

da decentalizebulic _ sxvadasxva epoqaSi<br />

sxvadasxvagvari, magram mainc demokratiuli. cxadia, rom<br />

demokratiis ekonomikur sferoSi gadataniT misTvis raime<br />

axali Sinaarsis miniWeba SeuZlebelia. maS, raRa gvrCeba<br />

demokratiisgan? es rom davadginoT, igiveobaTa mTeli<br />

rigi unda ganvixiloT.<br />

demokratiisTvis arsebiTia is sakiTxi, rom miRebuli<br />

gadawyvetilebebi mniSvnelovania mxolod gadawyvetilebis<br />

mimRebTaTvis. is, rom amiT unda ugulebelvyoT<br />

umciresoba (vinc umravlesobas xmebi dauTmo), siZneleebs<br />

qmnis mxolod Teoriulad da mxolod erTi SexedviT. aq safuZvels<br />

qmnis demokratizmis logikidan gamomdinare igiveobebi<br />

_ arsebiTad demokratiuli argumentacia, rom neba<br />

umciresobisa, sinamdvileSi, emTxveva umravlesobis nebas.<br />

vinaidan kanoni gamoxatavs sayovelTao nebas, demokratiis<br />

pirobebSi, moqalaqe sakuTari nebis sawinaaRmdegod miRebul<br />

kanonsac eTanxmeba; anu moqalaqe, Tundac ar aRiarebdes<br />

konkretul Sinaarss, abstraqtulad mainc aRiarebs<br />

sayovelTao nebis gamomxatvel arCevnebis Sedegebs. xolo<br />

arCevnebSi monawileobs imis gamo, rom SesaZlebeli gaxdes<br />

xmebis daTvla, ris meoxebiTac es sayovelTao neba gacxaddeba.<br />

Tu Sedegebi ar emTxveva calkeuli adamianis arCevans,<br />

maSin misTvis naTelia, rom sayovelTao nebis Sefasebisas<br />

Semcdara _ rac me megona, Turme, is sulac ar yofila sayovelTao<br />

neba. vinaidan sayovelTao neba Seesabameba WeSmarit<br />

Tavisuflebas, gamodis, rom vinc umravlesobasTan waago,<br />

igi ar yofila Tavisufali. am iakobinuri logikis Tanaxmad,<br />

SegviZlia gavamarTloT umciresobis umravlesobaze batonoba,<br />

Tanac, demokratiis moSveliebiT. amave dros, SegviZlia<br />

SevinarCunoT demokratiuli principis mTavari ZarRvi,<br />

kerZod, kanonisa da xalxis nebis igiveobis damkvidreba.<br />

Tu saxelmwifos yvela moqalaqis neba ar aris absoluturad<br />

erTsulovani, maSin abstraqtuli logikisTvis aravi-<br />

307


Tari mniSvneloba ara aqvs, rasTan gaaigiveben xalxis nebas<br />

_ umravlesobisa Tu umciresobis nebasTan.<br />

marTalia, qarTuli demokratizmis istoria mxolod<br />

1990 wlidan daiwyo, magram qarTveli `sulerTia~ amomrCevlebis<br />

yuri swrafad mieCvia gamoTqmas `Cven xelisufleba-<br />

Si varT~. es sityvaTSeTanxmeba orTografiuli da vokaluri<br />

TvalsazrisiT isedac tyupiscaliviT hgavda gamoTqmas<br />

`Cven xelisufleba varT~, xolo 2004 wlis bolosTvis mas<br />

Sinaarsobrivadac Seerwya. metic, ultraTanamedrove politikuri<br />

teqnologiebis wyalobiT, sabediswero `Cven<br />

xelisufleba~, `Cven erTi gundi varT~, amomrCevelTa<br />

cnobierebaSi gaigivda `saxelmwifosTan~. anu, roca vinme<br />

ubiri `naci~ warmoTqvamda sityvas `Cven~, igi gulisxmobda<br />

ara marto saxelisuflo gunds, an mTlianad, xelisuflebas,<br />

aramed saqarTvelos saxelmwifos.<br />

es magiuri `Cven~, anu partia-saxelmwifo, nacionaluri<br />

moZraoba, igive xelisufleba, igive umravlesoba, igive Cveni<br />

gundi, xmebis absoluturi umravlesobiT avirCieT Cven _<br />

upirovno masam. amitom yvelaferi, rasac `Cven~ Caidens, savsebiT<br />

samarTliania, Cveni nebis gamoxatulebaa da keTdeba<br />

saxelmwifos sakeTildReod. aseT SemTxvevaSi, ver vityviT,<br />

rom saqarTvelos xelisuflebam cixeebSi gausamarTleblad<br />

gamoketa aTi aTasobiT adamiani. es aTi aTasobiT adamiani,<br />

romelic aris `erTi gundis~, `Cvenis~ nawili, saerTo<br />

keTildReobisTvis cixeSi Camjdara nebayoflobiT!<br />

aseTi logikiT SesaZlebelia xelisuflebis nebismieri<br />

danaSaulebrivi qmedebis, maT Soris, demokratiuli principebis<br />

uaryofis, eTnikur umciresobaTa an gansxvavebuli<br />

azris matarebelTa masobrivi xocva-Jletis, diqtaturis<br />

damyarebisken swrafvis gamarTleba.<br />

istoriaSi cnobili uklebliv yvela revoluciuri xelisufleba,<br />

upirveles yovlisa, pirovnuli, moazrovne<br />

`Cvenis~, anu xalxisa da `Cven xelisuflebis~ gaigivebas<br />

cdilobs. sazogadoeba, rogorc wesi, Tavidan am mcdelobas<br />

yuradRebas ar aqcevs; mere Segnebulad ugulebelyofs<br />

(pasuxismgeblobidan Tavis daZvrenis mizniT); mere ki moqmedebs<br />

yovlad Cveulebrivi SiSis sindromi da adamianuri<br />

vnebebi _ vinZlo uzarmazari muqTi xaWapuridan cota mec<br />

308


mergos! sabolood, rogorc gardauval Sedegs, viRebT demokratiis<br />

mantiiT uxeSad SeniRbuli mmarTvelobis usastikes<br />

totalitarul reJims. amitom Jurnalistikis upirvelesi<br />

valia, adamianebs gaagebinos, rom Cven, amomrCeveli<br />

da `Cven~ xelisufleba sulac ar aris identuri cnebebi.<br />

piriqiT, maTi gaigiveba, amis mcdelobac ki, sazogadoebas,<br />

saxelmwifos udides gansacdels umzadebs.<br />

roca farTo saarCevno uflebebs iRebs uamravi adamiani,<br />

es saxelmwifosa da xalxis igiveobis damkvidrebisken<br />

swrafvis niSania. mas safuZvlad udevs garkveuli winapirobebi,<br />

romelTa gamo igiveobebi realobad aRiqmeba. es<br />

sulac ar vnebs im ZiriTad ideas, rom logikurad yvela<br />

demokratiuli argumenti igiveobaTa wyebas efuZneba. aq<br />

Sedis mmarTvelTa da marTulTa, batonTa da qveSevrdom-<br />

Ta igiveoba; saxelmwifoebrivi avtoritetis subieqtisa<br />

da obieqtis igiveoba; xalxisa da parlamentSi misi warmomadgenlobis<br />

igiveoba; saxelmwifosa da kanonis igiveoba;<br />

sabolood, raodenobrivisa (ricxobrivi umravlesobis an<br />

erTsulovnebis) da xarisxobrivis (kanonis sisworis) igiveoba.<br />

saubari exeba ara iuridiulad, politikurad an sociologiurad<br />

sinamdvileSi arsebul raRac erTianobas,<br />

aramed _ gaigivebas. saarCevno uflebebis gafarToeba,<br />

saarCevno periodebis Semcireba, referendumebis Catareba,<br />

mokled, yvelaferi, rac demokratiaze migvaniSnebs,<br />

gamsWvalulia igiveobebiT, Tumca, ar arsebobs absoluturi,<br />

uSualo, realurad arsebuli igiveoba. realur<br />

erTgvarovnebasa (erTnairobasa) da gaigivebis Sedegs Soris<br />

mudam rCeba raRac manZili. anu, sulac ar aris savaldebulo,<br />

rom milionobiT adamianis mier gamoxatuli<br />

neba emTxveodes calkeuli individisas. yvelaferi imazea<br />

damokidebuli, rogor iqmneba TviTon es neba. xalxis<br />

nebis Taobaze uZvelesi moZRvrebis dialeqtika dRemde<br />

sakamaToa. xalxis WeSmarit nebas, SesaZloa, umciresobis<br />

neba gamoxatavdes, xalxi SeiZleba motyuvdes. sazogadoebriv<br />

cnobierebaze propagandiTa da politikuri manipulaciebiT<br />

zemoqmedebis teqnikac didi xania, cnobilia.<br />

Tavisuflebisa da demokratizmis urTierTmimarTebebze<br />

Tanamedrove samarTlis filosofiaSi mosazrebebi uamra-<br />

309


via. sulac ar aris savaldebulo, romelime erTs daveTanxmoT<br />

da danarCeni uarvyoT, an avdgeT da yvela mosazrebas<br />

ukritikod daveTanxmoT. Cemi azriT, mTavaria, vicodeT<br />

aseTi Teoriebis arseboba da saWiroebis SemTxvevaSi, amovirCioT<br />

isini, romlebic Cvens sinamdviles yvelaze metad<br />

miesadageba. Secdomisac nu SegveSindeba, vinaidan Tqvens<br />

(Cvens!) Secdomas aucileblad gamouCndeba `patroni~, romelic<br />

mwared gagvakritikebs da TviTonac aucileblad<br />

Secdeba, rac Tavis mxriv, axal oponents gaaCens. ase nabijnabij<br />

mivuaxlovdebiT WeSmaritebas. vimeoreb _ mxolod<br />

mivuaxlovdebiT!<br />

yovel SemTxvevaSi, vinc Tavisuflebaze, demokratiaze,<br />

xalxis nebaze laparakobs (diasaxlisebi, umuSevrebi, politikosebi)<br />

da vinc wers (politologebi, `weras atanili~<br />

usaqmurebi, Jurnalistebi), am cnebebze zogadi warmodgena<br />

mainc unda hqondes. amas Cemi Tanamemamule kolega-Jurnalistebis<br />

sagulisxmod vambob.<br />

Cemi neba xalxis nebaa!<br />

davubrundeT xalxis nebas da mis gamomxatvelebs. Tu ar<br />

vcdebi, umciresobaze vsaubrobdiT. maS ase, savsebiT SesaZlebelia,<br />

Cemi, erTi adamianis azri ufro mniSvnelovani da<br />

sasargeblo iyos, zogadad, qveynis yvela moqalaqisTvis,<br />

ufro obieqturad gamoxatavdes moqalaqeTa umravlesobis<br />

nebas, vidre, vTqvaT, Tbilisis lilos, eliavas da gldanis<br />

bazrobebis uklebliv yvela myidvel-gamyidvelisa erTad.<br />

es ar gaxlavT ubralo sityvebiT TamaSi an sofisturi<br />

msjeloba _ `namdvili demokratebi~ Zalian xSirad aRmoCndebian<br />

xolme umciresobaSi _ parlamentSic da, rac<br />

kidev ufro tragikulia, parlaments gareTac. naTqvami<br />

rom ufro cxadi gaxdes, modi, isev saqarTvelos uaxles<br />

istorias davubrundeT.<br />

rogorc vTqvi, meoce saukunis miwurulidan mmarTveli<br />

partiis, moqalaqeTa kavSiris umciresobam daiwyo sazogadoebrivi<br />

azris `damuSaveba~, rom swored igi (umciresoba,<br />

anu `axalgazrda reformatorebi~) gamoxatavda xalxis ab-<br />

310


soluturi umravlesobis nebas. man sakuTari neba gaaigiva<br />

xalxis nebasTan. metic, SeZlo, faqtobrivad, gaekontrolebina<br />

xalxis survilebic, ufro zustad, moxerxebulad<br />

emarTa isini. moxda zustad is, rac moxda kubaSi gasuli<br />

saukunis 50-iani wlebis bolos, roca arcTu mravalricxovanma<br />

SeiaraRebulma jgufma fidel kastros meTaurobiT<br />

daamxo prezident batistas xelisufleba da jer sabWoTa<br />

kavSiris, Semdeg ruseTis samxedro, ekonomikuri,<br />

politikuri mxardaWeriT naxevari saukunis ganmavlobaSi<br />

SeinarCuna Zalaufleba. `demokratma~ kastrom maSin dauyovnebliv<br />

gamoacxada sakuTari SeiaraRebuli razmi kubeli<br />

xalxis nebis erTaderT gamomxatvelad. movlenaTa<br />

aseT ganviTarebas yovelTvis mohyveba xolme swrafva diqtaturisken<br />

WeSmariti demokratiis saxeliT. es swrafva<br />

Zalian male gadaiqceva realobad _ guSindeli umciresoba<br />

moipovebs TiTqmis sayovelTao mxardaWeras da ukve<br />

umravlesobis saxeliT diqtaturas amyarebs. kidev ufro<br />

mokled da cxadad rom vTqva, demokratia ar gamoricxavs<br />

diqtaturas. aqac saqme gvaqvs gaigivebasTan, ufro zustad,<br />

im sakiTxis garkvevasTan, vis xelSi unda iyos xalxis<br />

nebis Camomyalibebeli saSualebebi: samxedro da politikuri<br />

Zalebi; propaganda; masmediis saSualebebiT sazogadoebriv<br />

azrze, partiul organizaciebze, ganaTlebis sistemaze,<br />

profkavSirebze kontroli...<br />

kidev erTxel, gTxovT, yuradReba miaqcioT, ra mniSvnelovani<br />

roli ekisreba masmedias xelisuflebis diqtaturisken<br />

mimaval gzaze.<br />

aRmsareblobis Tavisufleba<br />

saxelmwifos da religiis `samoqmedo zonebis~ gamijvna<br />

kacobriobis istoriaSi erT-erTi urTulesi sakiTxia.<br />

xan eklesia mZlavrobda saxelmwifoze, xan saxelmwifo _<br />

eklesiaze. mas Semdeg, rac napoleon bonapartem romis paps<br />

imperatoris gvirgvini gamostaca da Tavze sakuTari xeliT<br />

moirgo, iniciativa sabolood gadavida saxelmwifos<br />

mxares (albaT, Rirs gavixsenoT, rom napoleonis am gaxmau-<br />

311


ebul Jestamde Svidi saukuniT adre, saero xelisuflebis<br />

gansamtkiceblad gatarebuli STambeWdavi RonisZiebebi<br />

mefe daviT aRmaSenebelma* ruis-urbnisis saeklesio<br />

krebiT daagvirgvina). Tumca, religiis roli da mniSvneloba<br />

amiT sulac ar dakninebula. TviT sabWoTa epoqaSic<br />

ki, 1918 wlis konstituciis Tanaxmad, eklesia gamoeyo saxelmwifos,<br />

gamocxadda rwmenis Tavisufleba, yovel moqalaqes<br />

mieca religiuri da aTeisturi propagandis ufleba.<br />

Tumca, konstituciaSi naTqvami iyo, rom morwmuneebs<br />

hqondaT rwmenis sruli Tavisufleba... `RvTismsaxurebis<br />

garkveuli religiuri wesebiT aRsrulebisa da kultis pirobebis<br />

Seqmnis gareSe~(!). ar SeiZleboda sakulto nagebobebis<br />

mSenebloba, religiis istoriisa da religiis flosofiis<br />

swavleba yvela donis skolebSi. saxelmwifo uars<br />

acxadebda RvTis msaxurTa socialur uzrunvelyofaze<br />

da sxva mravali. anu pirveli (da yvela momdevno) sabWoTa<br />

konstituciiT aRiarebuli aRmsareblobis Tavisufleba<br />

iyo farsi.<br />

komunisturi reJimisa da ideologiisgan gaTavisuflebuli<br />

saqarTvelos xelisuflebebi TxuTmet weliwadze<br />

meti xnis ganmavlobaSi moqmedebdnen lozungiT: `meti<br />

Tavisufleba qarTul marTlmadidebel eklesias!~ amave<br />

dros, marTlmadidebel eklesiasTan dades xelSekruleba<br />

(konkordiumi), romlis ZiriTadi mizani iyo am religiuri<br />

konfesiis sajaro samarTlis subieqtad gadaqceva<br />

da masze saxelisuflo kontrolis damyareba. amasTanave,<br />

misTvis gansakuTrebuli privilegiebis miniWeba sxva religiur<br />

konfesiebTan SedarebiT. moxda erTi religiuri<br />

konfesiis Tavisuflebis sazRvrebis xelovnuri gafar-<br />

Toeba sxva konfesiebis Tavisuflebis SezRudvis xarjze,<br />

rac religiur niadagze moqalaqeTa dapirispirebis winapirobaa.<br />

saqarTvelos xelisuflebam kuTvnili ki ar miuzRo<br />

saqarTvelos istoriis winaSe marTlac uzarmazari damsaxurebis<br />

mqone qarTul marTlmadidebel eklesias, aramed<br />

misi mosyidva da ZalauflebisTvis politikuri brZolebis<br />

oromtrialSi CaTreva scada. metic, marTlmadidebeli<br />

eklesiis marTvis sistema qveynis politikuri mmarTvelo-<br />

312


is sistemis Targze gadaiyvana, ramac, rogorc gardauvali<br />

Sedegi, TviTon eklesiis wiaRSi gaaCina mravali dapirispireba,<br />

rogorc pirovnul, ise msoflmxedvelobriv<br />

da ierarqiul doneebze: gaCnda axali e.w. `Cemi eklesiebi~,<br />

`Cemi eparqiebi~, Seurigebeli Teologiuri Tvalsazrisebi,<br />

revizionistuli mimdinareobebi da a. S.<br />

vidre marTlmadidebeli eklesia Tavisuflebas zeimobda,<br />

mTeli saqarTvelos masStabiT axali mcire, didi<br />

Tu grandiozuli masStabis taZrebisa da rezidenciebis<br />

mSeneblobebiT, axal-axali wmindanebisa da saocrebebis<br />

aRmoCenebiT gvatkbobda, qveyanaSi uamravi Zveli da axali,<br />

Sinauri da ucxouri seqta gaaqtiurda... amas zed daerTo<br />

saxelgatexil da sindisgarecxil Cinovnik-funqcioner-<br />

Ta xatebis win sajaro seriuli keklucobani; sasuliero<br />

kadrebis gaaxalgazrdavebis yovlad ucnauri da gaugebari<br />

procesebi; orTodoqs marTlmadidebelTa religiurpolitikuri<br />

jgufebis Seqmna; saswavleblebSi marTlmadideblobis,<br />

rogorc sagnis swavlebisa da sasuliero pirebis<br />

Seyvanis mcdelobebi; uvicTa da vigindaraTa xeliT<br />

da WkuiT Seqmnili `religiuri~ Jurnal-gazeTebis gamocema...<br />

sabolood, SeiZleba iTqvas, rom qarTulma marTlmadidebelma<br />

eklesiam realuri Tavisuflebis nacvlad xelisuflebisgan<br />

miiRo privilegiebi, xolo xelisuflebam<br />

madlieri eklesiisgan _ politikuri mxardaWeris Cumi<br />

dasturi.<br />

religiuri Seferilobis skandalur istoriebs Tu ar<br />

gaviTvaliswinebT, qarTuli Jurnalistika, gansakuTrebiT,<br />

telearxebi, qarTuli marTlmadidebeli eklesiis TavisuflebiT,<br />

saerTod, religiuri problemebiT seriozulad<br />

arc maSin da arc mere ar dainteresebulan. gulSematkivrul,<br />

saqmis codniT gakeTebul gadacemebs da statiebs<br />

vgulisxmob.<br />

Tumca, albaT, qarTuli Jurnalistikisgan metismets<br />

moviTxov _ mas xom `gonebrivi Seteva~ maSinac ki ar wamouwyia,<br />

roca prezidentis miTiTebiT Tbilisis `respublikis<br />

moednidan~ daviT aRmaSeneblis Zegli gareubanSi<br />

gadaitanes, mis adgilas 2003 wlis `revoluciis~ simbolos<br />

313


dadgma gadawyvites, xolo TviTon moedans saxeli gadaarqves<br />

da `vardebis revoluciis moedani~ uwodes. es problema<br />

xom religiurTan SedarebiT ganuzomlad martivi<br />

iyo. qarTulma Jurnalistikam suverenis nebis winaaRmdeg<br />

wasvla ver gabeda, an saWirod ar CaTvala, an kompetencia<br />

ar eyo, an _ yvelaferi erTad. Tavs ar vimarTleb _ mec<br />

im mxdalebSi, miuxvedrelebsa da arakompetenturebSi vwerivar,<br />

radgan, albaT, cda davakeli da Tanamoqalaqeebs<br />

kargad ver vuTxari, ras uqadda xelisuflebis zRvardaudebeli<br />

Tavxedoba.<br />

saerTod, postkomunistur sivrceSi religiis Tavisuflebaze<br />

saubari saWiro da sasargeblo mgonia. mxolod<br />

im SemTxvevaSi, Tu amiT Jurnalistebis garda filosofosebi,<br />

Teologebi, sasuliero moRvaweebi da maRali rangis<br />

Cinovnikebic dainteresdebian.<br />

Jurnalistika WaobSi<br />

pasuxgaucemeli kiTxva XXI saukunis damdegs gacilebiT<br />

meti dagrovda, vidre platonis, aristoteles an aRorZinebis<br />

epoqaSi. amis miuxedavad, cxovreba grZeldeba: saxelmwifoebi<br />

qrebian da iqmnebian; ar wydeba omebi da revoluciebi<br />

_ arc iaraRiT, narkotikebiT da adamianebiT vaWroba;<br />

adamianebi isev Cagraven erTmaneTs, isev Ralatoben,<br />

isev cruoben, isev ocneboben Zalauflebaze da idealur<br />

saxelmwifo wyobilebaze; isev uyvarT da isev sZulT; isev<br />

weren filosofiur traqtatebs, elegiebs da sasiyvarulo<br />

baraTebs. ase iqneba kacobriobis istoriis dasasrulamde.<br />

es ki niSnavs, rom momavalSic, usasrulod didi xnis<br />

ganmavlobaSi gagrZeldeba kamaTi adamianebis WeSmarit<br />

uflebebsa da Tavisuflebebze, am mimarTebiT saxelmwifos,<br />

samarTlis, kanonis rolsa da daniSnulebaze.<br />

demokratiuli principebis ugulebelyofis naTeli magaliTi<br />

iyo rusuli bolSevizmi, Tumca, misi Teoriuli argumentacia<br />

ar scdeboda demokratiis CarCoebs da politikuri<br />

demokratiiis borotad gamoyenebis mizniT, warmatebiT<br />

iyenebda Tanamedrove kritikas da gamocdilebas: is,<br />

314


ac dRes dasavleTevropuli saxelmwifoebis kulturaze<br />

demokratiis saxeliT batonobs, kapitalis ekonomikuri<br />

batonobis fasadia da sxva araferi. pirvelad kacobriobis<br />

istoriaSi mxolod komunizms SeuZlia moitanos WeSmariti<br />

demokratia.<br />

Tu davukvirdebiT, demokratiis bolSevikebiseuli<br />

argumentacia didad ar gansxvavdeba iakobinurisgan da<br />

orive erTad _ XXI saukunis damdegis qarTul-nacionalurisgan.<br />

Tumca, vmsjelob prezident saakaSvilis xelisuflebis<br />

mxolod moqmedebidan gamomdinare, radgan<br />

mas sakuTari qmedebebis gasamarTleblad raime Teoriuli<br />

werilobiTi dokumenti ar Seuqmnia. Tavis mxriv,<br />

sainteresoa demokratiisadmi roialistebis (`kontrrevolucionerebis~)<br />

zizRiani damokidebulebac: `dRes<br />

gabatonebuli sazogadoebrivi azri ise suleluria, rom<br />

Tu sworad daamuSaveb, uars sakuTar Zalauflebazec ki<br />

aTqmevineb. marTalia, es niSnavs, rom sulelisgan Wkvianuri<br />

saqcieli moiTxovo, magram isic xom ar SeiZleba, mudam<br />

poulobde sulelur motivebs im qmedebebisTvis, rac<br />

srulebiT ar aris suleluri..~<br />

gvinda Tu ara, es simpaTiuri msjeloba Tavisuflebademokratiaze<br />

uTuod migviyvans xelisuflebis legimitaciis,<br />

parlamentarizmis, mmarTvelobis sxva sistemebis<br />

Zalian aqtualur, saintereso da usasrulod bevr problemamde,<br />

rac, bunebrivia, ver eteva Cveni `<strong>saubrebi</strong>s~ interesebSi.<br />

Cvens uganaTlebules saukuneSic ar wydeba gonebaTa<br />

Widili `ubralo~ sakiTxis gasarkvevad _ sad veZeboT<br />

Tavisuflebis arsi, CemSi (adamianis arsebaSi), Tu Cems<br />

gareT (saxelmwifo mowyobaSi). isic problematuria,<br />

uzrunvelyofda Tu ara adamianis politikur uflebebsa<br />

da Tavisuflebebs Tundac idealuri samarTali,<br />

Tu ki misi Seqmna saerTod, SesaZlebelia.<br />

Tu mogeCvenebaT, rom msjelobisas metismetad xSirad<br />

viSvelieb magaliTebs saqarTvelos istoriidan, gTxovT,<br />

didsulovnad momitevoT _ ungreli an kolumbieli rom<br />

viyo, ungrul an kolumbiur magaliTebs moviSveliebdi<br />

(icocxleT, problemebi iqac Tavze sayrelia). saqarTvelo<br />

315


sulac ar aris erTaderTi da ganumeorebeli. gza, romelsac<br />

igi daadga, odesRac ukve bevrma CvenTvis sanimuSo qveyanam<br />

ganvlo. am gzaze msoflios bevri qveyana dResac mijaxirobs<br />

_ zogi win migviZRvis, zogic ukan mogvCanCalebs.<br />

albaT, mkrexeloba iqneba imis mtkiceba, rom XXI saukunis<br />

damdegis saqarTvelos mmarTvelobis reJimi yvelaze<br />

Savbneli, xolo qarTuli Jurnalistika yvelaze uunaro<br />

da uufleboa dedamiwis zurgze. ase, ra Tqma unda, ar aris<br />

da amis dasturia Tundac is faqti, rom Tqven Cems am mosazrebebs<br />

ecnobiT. Tumca, arc pirovnuli, arc politikuri,<br />

arc ekonomikuri Tavisufleba ubrZolvelad ar moipoveba.<br />

am brZolaSi ki Zalian seriozuli, Zalian sapatio da<br />

Zalian sapasuxismgeblo misia swored Jurnalistikas akisria.<br />

imJamindeli qarTuli Jurnalistika am misias, rbilad<br />

rom vTqva, cudad asrulebda. amas bevri mizezi hqonda,<br />

ris Taobaze ukve mogaxseneT da, Tu nebas momcemT, kidev<br />

erTxel gavimeoreb: qveynis umZimesi ekonomikuri mdgomareoba;<br />

sazogadoebis metismeti politizacia; Zlieri komunisturi<br />

inercia; xelisuflebis swrafva absoluturi<br />

Zalauflebisken da Tavisufali masmediis arsebobiT misi<br />

dauinteresebloba; gamoucdeloba; srulfasovani profesiuli<br />

Jurnalisturi kadrebis ukiduresi simwire; Jurnalisturi<br />

skolis faqtobrivi ararseboba; biznes wreebis<br />

mxridan masmediis ugulebelyofa; akademiuri wreebis<br />

aSkarad mogonili neitraliteti (sinamdvileSi _ xelisuflebisadmi<br />

SiSi), gare Zalebis Carevebi...<br />

am da kidev sxva mravali didi da mcire obieqturi da<br />

subieqturi mizezis gamo, ocdameerTe saukunis damdegis<br />

saqarTveloSi miviReT Jurnalistikis surogati, romelic,<br />

faqtobrivad, veraviTar (sagrZnob) zegavlenas<br />

ver axdenda verc xelisuflebaze, verc sazogadoebriv<br />

cnobierebaze, verc movlenaTa ganviTarebaze. man dakarga<br />

umTavresi funqcia sazogadoebrivi azris warmmarTvelisa<br />

da brbos iaffasiani moTxovnebis donemde daeSva.<br />

qarTuli Jurnal-gazeTebis udidesi umravlesoba, wminda<br />

profesiuli TvalsazrisiT, Rrma provincializmis WaobSi<br />

yelamde Caeflo. saRi analizis, e. w. konstruqciuli kritikis<br />

adgili uazro qilikma, axladgamoCekili qarTuli<br />

316


omondis pikanturma istoriebma da xelisuflebis TavzexelaRebulma<br />

lanZRva-ginebam daikava. sabolood, am periodis<br />

qarTul JurnalistikaSi Seiqmna is viTareba, rac<br />

mxolod SeiZleboda enatra demokratiiT SeniRbul, absoluturi<br />

Zalauflebisken mimaval xelisuflebas.<br />

is, rom amaSi axali araferia da, Tundac, meoce saukunis<br />

msoflio istorias uaresic axsovs, didi veraferi nuge-<br />

Sia. avadmyofma qarTulma Jurnalistikam, imis garda, rom<br />

sakuTar funqcias ver asrulebda da qveynis demokratizaciis,<br />

zogadad, qveynis winsvla-aRmSeneblobis procesSi<br />

ver monawileobda, Tavisi iZulebiTi umoqmedobiT uaRresad<br />

negatiuri gavlena iqonia mTlianad sazogadoebriv<br />

cnobierebaze, daamkvidra saSiSi stereotipi _ `albaT<br />

asea saWiro~, `mainc araferi Seicvleba~.<br />

istoriis ganviTarebis logikidan gamomdinare, amgvari<br />

viTarebis xangrZlivi droiT SenarCuneba (Tundac, 15-20<br />

wliT) SeuZlebelia. SeuZlebelia revoluciuri cvlilebebiT<br />

problemebis gadawyvetac _ kidev erTxel ramdenime<br />

aTeuli wliT ukan dabrunebis perspeqtiva. rCeboda<br />

ori imedi _ qarTul inteleqtualur sazogadoebaSi Si-<br />

Sis Zleva (sindisis karnaxiT gmiruli qmedebebisken miswrafeba);<br />

da e. w. megobari qveynebis (pirvel rigSi, aSS, germania,<br />

ruseTi..) daxmareba, Tu am qveynebSi miaCndaT, rom<br />

saqarTvelo iyo msoflio civilizaciis nawili da qarTvel<br />

xalxs imaze meti inteleqtualuri SesaZleblobebi<br />

hqonda, vidre es provinciuli sastumroebis mosamsaxure<br />

personals sWirdeba.<br />

sxvaTa Soris, qarTveli xalxisadmi `megobrebis~ daxmareba<br />

iyo maTi moraluri valdebulebac, radgan qarTvel<br />

xalxs swored maT moaxvies Tavs `vardebis revolucia~<br />

da auxdines bibliuri winaswarmetyveleba: `sardlebad<br />

biW-buWebs davudgen da qarafSutebi ibatoneben maTze.<br />

daiTrguneba xalxi, kaci kacs daCagravs, moyvasi moyvass,<br />

bavSvi gaumedidurdeba moxucs, uRirsi _ pativdebuls~<br />

(esaia, T. 2. 4-5).<br />

317


Tavi XII<br />

politika da Jurnalistika<br />

`me politikosi var!~ _ Cemda samarcxvinod, ar maxsovs,<br />

msgavsi ram sajarod ganecxadebinos msoflio politikaSi<br />

aRiarebul iseT avtoritetebs, rogorebic iyvnen Sarlmorisi<br />

taleirani, uinston CerCili, Sarl de goli, franklin<br />

ruzvelti*, jon adamsi, oto fon bismarki*, jorj va-<br />

Singtoni, ioseb stalini, henri kisinjeri*, jeims beikeri*,<br />

helmut koli*, hans-ditrix genSeri* da mravali sxva. aRarafers<br />

vambob dResac Tbilisis krwanisis rezidenciaSi<br />

mcxovreb eduard SevardnaZeze _ meore qarTvelze (stalinis<br />

Semdeg), vinc meoce saukuneSi uSualod monawileobda<br />

axali msoflio wesrigis damyarebaSi.<br />

msoflio politikaSi moRvawe aq CamoTvlilma da kidev<br />

uamravma uniWieresma adamianma, savaraudod, SesaniSnavad<br />

icoda da icis sakuTari Tavis fasi. arc sakuTari naRvawis<br />

Sefaseba-warmoCenaze ambobs uars (amaze metyvelebs,<br />

Tundac, umdidresi memuaruli literatura), magram mainc<br />

yvela erTsulovnad erideba gancxadebas _ `me politikosi<br />

var!~<br />

es imis brali unda iyos, rom politika adamianTa moRvaweobis<br />

urTulesi sfero da xSirad, umaduri saqmea _<br />

Sens mier patiosnad da rudunebiT nakeTebi keTili saqme<br />

iqneb mravali aTeuli wlis Semdeg dafasdes, an ar dafasdes<br />

arasodes. politikosoba rTulic aris, sapatioc, Tavis<br />

gamoCenis da istoriaSi Sesvlis saSualebasac iZleva,<br />

magram sakuTari avtoritetisTvis did safrTxes Seicavs<br />

da Tavganwirvasac moiTxovs. is, vinc am ambiciur gancxadebas<br />

gaakeTebs, faqtobrivad, kargavs Secdomis uflebas.<br />

politika ki, sxva mravalTan erTad, Secdomebis aRiarebis<br />

da gamosworebis xelovnebacaa.<br />

axla CamogiTvliT gvarebs, romlebic Cvens STamomavlobas<br />

arc rameze daafiqrebs da arc rames gaaxsenebs: arvelaZe,<br />

bokeria, beqauri, begaSvili, baqraZe, baRaTuria,<br />

kalandaZe, kirkitaZe, gvaramia, samyuraSvili, nadiraZe,<br />

gogoriSvili, gugava, SatberaSvili, TargamaZe... am adami-<br />

318


anebs maRali tribunebidan xSirad uTqvamT fraza _ `me<br />

politikosi var~. msoflio politikas rom Tavi davaneboT,<br />

isini verasodes ver daimkvidreben adgils saqarTvelos<br />

politikur istoriaSic ki, radgan maT, saeWvoa, icodnen,<br />

ra aris politika. kacma rom Tqvas, arc SeiZleba icodnen,<br />

radgan aq CamoTvlili da XXI saukunis dasawyisis qarTul<br />

politikaSi `moRvawe~ sxva adamianTa umravlesobas saku-<br />

Tari moRvaweobis asparezad arCeuli sferos Sesaswavlad<br />

da gasacnobiereblad arc dro hqonia da arc gonebrivi SesaZleblobebi.<br />

mTavari ubedureba ki is aris, rom am adamianebs<br />

`politikosebad~ aRiarebs sazogadoebis mniSvnelovani<br />

nawili, maT Soris, bevri Jurnalistic.<br />

mainc, ras niSnavs es avbediTi politika?<br />

politikuri sociologiis erT-erTi fuZemdeblis, maqs<br />

veberis azriT, am cnebas Zalian farTo gageba aqvs da gulisxmobs<br />

damoukidebeli marTvis TiTqmis yvela saxeobas<br />

_ bankebis savaluto politikidan dawyebuli, Wkviani colis<br />

mier niWieri qmris marTvis politikiT damTavrebuli.<br />

tradiciuli da farTo gagebiT, politika niSnavs politikuri<br />

kavSiris (saxelmwifos) marTvaze zegavlenas<br />

an uSualod marTvas.<br />

politika niSnavs agreTve xelisuflebaSi monawileobisken<br />

an Zalauflebis ganawilebisken swrafvas saxelmwifos<br />

SigniT an saxelmwifoTa Soris.<br />

samwuxarod, saqme ise ubralod ar aris, rom politikaze<br />

saubari amiT dagvemTavrebina.<br />

vinaidan politika saxelmwifos Sida da saxelmwifoTa<br />

Soris urTierTobebis marTvas, an masze zegavlenas gulisxmobs,<br />

jer TviTon saxelmwifos ganmarteba vcadoT.<br />

maqs veberis ganmartebiT, saxelmwifo aris adamianTa<br />

erToba, romelsac aqvs nebadarTul (legitimur) fizikur<br />

iZulebaze monopoliis safuZvliani pretenzia.<br />

saxelmwifoSi arsebul yvela kavSirs an calkeul pirs<br />

(individs) eZleva im zomis fizikuri iZulebis ufleba,<br />

ra zomiTac amis nebas miscems saxelmwifo. naTqvami gulisxmobs,<br />

rom iZulebis erTaderTi wyaro aris saxelmwifo.<br />

sakmaod mZime suraTia, magram, rogorc `arapolitiko-<br />

319


si~ uinston CerCili ityoda, samwuxarod, ukeTesi ram kacobriobas<br />

jer ar mougonia.<br />

politikaSi, rogorc wesi, sxvadasxva mizniT monawileoben.<br />

ufro zustad, sxvadasxva adamiani Zalauflebas<br />

sxvadasxva mizniT eltvis. erTisTvis Zalauflebis mopovebis<br />

mizani aris sxvebze batonobis SesaZlebloba, sxvebisTvis<br />

_ `Zalaufleba ZalauflebisTvis~, anu ZalauflebiT<br />

miniWebuli upiratesobis grZnobiT tkboba. arc erTi da<br />

arc meore, bunebrivia, ar gamoricxavs saqmis maRal doneze<br />

keTebis SesaZleblobas, iseve, rogorc ar gamoricxavs<br />

saqmisadmi arakeTilsindisier damokidebulebas.<br />

politikaSi moRvaweoba, SesaZlebelia, iyos SemTxvevi-<br />

Ti, rogorc `damxmare~ saqmianoba da ZiriTadi, anu profesiuli<br />

saqmianoba.<br />

`SemTxveviTi~ politikosia yvela, vinc monawileobs<br />

arCevnebSi, politikur aqciebSi, taSs ukravs mitingze, sakuTar<br />

politikur mosazrebebs gamoTqvams sajaro skolis<br />

sameurveo sabWos sxdomaze, an, Tundac, cixis sakanSi. mokled,<br />

`SemTxveviTi~ politikosia kacobriobis zrdasruli<br />

mosaxleobis umravlesoba.<br />

`profesionalebs~ SeiZleba mivakuTvnoT yvela, vinc politikuri<br />

saqmianobisTvis oficialurad xelfass iRebs.<br />

am kampaniaSi sruliad gansakuTrebuli adgili uWiravT<br />

Jurnalistebs. isini ar arian profesionalebi, magram sakuTari<br />

saqmianobis specifikidan gamomdinare, aqtiurad<br />

monawileoben politikur procesebSi. rac mTavaria, seriozuli<br />

Jurnalistika mniSvnelovan gavlenas axdens am<br />

procesebze. amitomac uwodeben mas meoTxe xelisuflebas.<br />

Tu gaviTvaliswinebT, rom `sxvis saqmeSi cxviris Cayofis~<br />

gamo mTel msoflioSi Jurnalistebs xocaven kidec,<br />

Jurnalistikis da Jurnalistebis zegavlena politikur<br />

cxovrebaze Zalian seriozuli unda iyos.<br />

yvela WkuaTmyofelma politikosma SesaniSnavad icis,<br />

rom Jurnalistika aris umTavresi da efeqturi saSualeba<br />

adamianTa cnobierebaze zemoqmedebisTvis. amitom isini Zalian<br />

ufrTxildebian JurnalistebTan sakuTar damokidebulebas<br />

da sworadac iqcevian. Tumca, Jurnalistikis ybadaRebuli<br />

damoukideblobisa da Tavisuflebis miuxeda-<br />

320


vad, politikur wreebs, partiebs, calkeul politikosebs<br />

xSirad meti gavlena aqvT masmediaze, vidre masmedias _<br />

politikaze. gansakuTrebiT, es TvalSi sacemia e. w. `mesame<br />

samyaroSi~, romelsac, samwuxarod, XXI saukunis dasawyisis<br />

saqarTveloc miekuTvneba. ra gaewyoba, vinc fuls ixdis,<br />

musikasac is ukveTavs. Jurnalistebma ki SegviZlia Tavi<br />

movityuoT, rom es zegavlena ar aris calmxrivi.<br />

politika rom profesiad gaixado, amisTvis, ZiriTadad,<br />

ori motivacia arsebobs:<br />

1. icxovro politikiT, anu politikuri moRvaweoba<br />

cxovrebis wesad, sulier mowodebad aRiaro;<br />

2. icxovro politikis xarjze.<br />

msoflio istoriaSi `politikiT cxovrebis~ magali-<br />

Tebi uricxvia-meTqi, ver getyviT, magram sakmaod bevria.<br />

sanimuSod, albaT, abraam linkolnis*, benJamin dizraelis*,<br />

jorj vaSingtonis, Sarl de golis, ilia WavWavaZis,<br />

dimitri yifianis*, grigol lorTqifaniZis*, uinston Cer-<br />

Cilis, margaret tetCeris, mahaTma gandis* da sxvaTa saxelebic<br />

sakmarisia. igives ver vityvi yvela droisa da yvela<br />

qveynis erT-erT ugamoCinebules politikosze, perigor<br />

taleiranze an istoriaSi udidesi da uZlieresi imperiis<br />

Semqmnel ioseb stalinze. sulier mowodebasTan erTad,<br />

erTisTvis politika uzarmazari qonebis dagrovebis sa-<br />

Sualeba iyo, meorisTvis _ ganusazRvreli ZalauflebiT<br />

Trobis wyaro. msoflio politikur sarbielze warmatebebis<br />

mosapoveblad erTi sakuTar gansakuTrebul alRos,<br />

gonebamaxvilobas, adamianis fsiqologiis da politikuri<br />

intrigebis filigranul codnas eyrdnoboda, meore ki yvelafer<br />

amasTan erTad _ sakuTar politikur usindisobas,<br />

sxvaTa adamianur sisustesa da uxeS Zalas.<br />

diax, SegviZlia daveTanxmoT Tomas hobss, maqs vebers,<br />

sxva did moazrovneebs da vaRiaroT, rom saxelmwifo aris<br />

adamianTa nebayoflobiTi urTierT SeTanxmebis safuZvelze<br />

agebuli Senoba, romelsac ganagebs arCeuli piri<br />

da rCeulTa krebuli (uxeSad rom vTqvaT, prezidenti da<br />

parlamenti Tavisi sammarTvelo, sasamarTlo, aRmasrulebeli<br />

da represiuli aparatebis meSveobiT). magram dRemde<br />

arsebuli msoflio gamocdileba imasac gvkarnaxobs, rom<br />

321


idealurTan ki ara, sasurvelTan miaxloebuli saxelmwifo<br />

marTvis sistema kacobriobis istoriaSi jer ar arsebula<br />

_ rCeulebi (beladebi, monarqebi, diqtatorebi, prezidentebi,<br />

ojaxebi, klanebi, partiebi, sindikatebi) mudam<br />

poulobdnen absoluturi Zalauflebisken mimaval gzebs.<br />

imasac axerxebdnen, rom sakuTari mosaxleoba marTvis<br />

swored amgvari (magaliTad, totalitaruli) wesis sxvagvarTan<br />

(demokratiuli) upiratesobaSi daerwmunebinaT.<br />

an, ubralod, daerwmunebinaT, rom marTvis mocemuli wesi<br />

aris swored yvelaze demokratiuli.<br />

sityva `totalitaruli~, etyoba, gonebaSi SemTxveviT<br />

ar amotivtivebula. Tu ar vcdebi, XX saukunis 60-iani wlebis<br />

dasawyisSi, cnobilma filosofosma raimond aronma<br />

berklis (kalifornia) universitetSi gamosvlisas, ase-<br />

Ti ram brZana: `Cveni saukunis mTavari safrTxe, ra Tqma<br />

unda, aris totalitarizmi _ reJimi, sadac monopolisturi<br />

partiuli organizacia lamobs sakuTar Zalauflebas<br />

daumorCilos mTeli yofa da, amavdroulad, arsebobis<br />

ufleba waarTvas yvela sxva organizacias~.<br />

SegaxsenebT, rom XX saukunis 60-iani wlebis dasawyisi is<br />

periodia, roca nikita xruSCovis* `brZnuli xelmZRvanelobiT~<br />

dedamiwis TiTqmis naxevarze `srulad da sabolood~<br />

gamarjvebulad gamocxadebulia socializmi da iwyeba<br />

gamalebuli brZola oc weliwadSi nanatri komunizmis dasamkvidreblad!<br />

xalxi? is adamianebi, vinc Tavis droze `naTeli momavlisTvis~<br />

brZolaSi zRva sisxli daRvara? _ is xalxi _<br />

SeSinebuli, mSieri, motyuebuli, ufleba da sakuTrebawarTmeuli<br />

xalxi mquxare taSiT xvdeboda beladebis da<br />

partia-hegemonis uklebliv yvela uazro da kacTmoZule<br />

gadawyvetilebas, moiTxovda axal-axali `mtrebis~ mxilebas<br />

da sikvdiliT dasjas; partias, socialistur samSoblos,<br />

mSobliur beladebs leqsebs da simRerebs uZRvnida;<br />

RamiT mSieri kuWiT da damTrgunveli SiSiT iZinebda, raTa<br />

diliT, maRaroSi Tu mindorSi samuSaod, kvlav droSebis<br />

frialiT, marSebis grialiT da xelSi beladebis portretebiT<br />

wasuliyo...<br />

kidev erTxel gavixsenoT Cveni kargi nacnobi, inglise-<br />

322


li mwerali jorj orueli. 1948 wels gamovida misi romani<br />

`1984~. romanSi gasaocari sizustiTaa aRwerili sabWoTa<br />

sinamdvile, sicruisa da daSinebis manqanis kbilanebSi moyolili<br />

adamianebis xvedri, TviT am daundobeli manqanis<br />

moqmedebis principi. es SemaZrwunebeli simarTle Zalian<br />

mniSvnelovania, magram, Cemi azriT, mTavari am romanSi<br />

mainc sxva ramea _ TandaTanobiT rogor eufleba adamianis<br />

sxeuls da gonebas yovlismomcveli partia-hegemoni<br />

da, sabolood, orives spobs. romanis orive mTavari gmiri,<br />

uinston smiti da o′braiani _ msxverpli da jalaTi, orive<br />

erTnairad ubeduria. visac sabWoTa reJimis TareSisas ucxovria,<br />

misTvis es ioli gasagebia.<br />

gTxovT, daimaxsovroT _ oruelma dagvanaxa, rogor<br />

eufleba totalitaruli saxelmwifo adamianis sxeuls da<br />

gonebas da ra tragedia mosdevs amas.<br />

es romani, iseve, rogorc mravali sxva mxatvruli nawarmoebi<br />

Tu mecnieruli gamokvleva, iyo mowodeba kacobriobisTvis<br />

_ adamianebo, ufrTxildiT totalitarizms!<br />

bunebrivia, es gafrTxileba axlandeli Taobis (XXI saukunis<br />

dasawyiss vgulisxmob) gasagonadac iyo naTqvami,<br />

gamgonma gaigo kidec (magaliTad, aRmosavleT evropisa da<br />

baltiispireTis qveynebis xalxebma), magram, rogorc Cans,<br />

am xmas saqarTveloSi yuri movuyrueT.<br />

Mme, ganviTarebuli socializmis epoqaSi nacxovrebi<br />

adamiani, XX saukunis miwuruls darwmunebuli viyavi, rom<br />

raimond aronis sifrTxile yovlad usafuZvlo Tu ara,<br />

metismetad gadaWarbebuli mainc iyo. vfiqrobdi, rom<br />

nebismieri politikuri Zala saqarTveloSi xelisuflebis<br />

uzurpacias veRar SesZlebda. Cven, qarTvelebi xom<br />

pirvelebi viyaviT, vinc socializmis nangrevebze „namdvili<br />

demokratiis’’ mSenebloba daviwyeT! oRond jer socializmis<br />

epoqaSi Cvenive xeliT da gonebiT Seqmnili Yyvela<br />

faseuloba nacartutad vaqcieT, yvela WaSi CavafurTxeT,<br />

yvela safrTxe daviviwyeT da Seneba ise daviwyeT.<br />

da davisajeT kidec. im ubralo mizezis gamo davisajeT,<br />

rom ar vicodiT, an ar gvindoda gvcodnoda, rogori saxelmwifo<br />

unda agveSenebina da rogor unda agveSenebina.<br />

naTqvami ar niSnavs, rom im epoqaSi gonieri saqarTvelo<br />

323


aRar arsebobda, qveynis moWirnaxule adamianebi aRar arsebobdnen,<br />

qarTuli Jurnalistika ki sakuTari qveynis momavals<br />

prezident SevardnaZis administraciis tualetidan<br />

uyurebda _ ara, yvela da yvelaferi iyo, ubralod, xelisuflebaSi<br />

ar iyvnen gulmxurvale da gamWriaxi adamianebi.<br />

presaSic xSirad qveyndeboda iseTi Sinaarsis statiebi,<br />

axla rom SemogTavazebT. igi gazeT „dronSi` gamoqveynda<br />

2001 wlis 27 noembers, „vardebis revoluciamde` zustad<br />

ori wliT adre!<br />

statiaSi Sefasebulia imdroindel saqarTveloSi Seqmnili<br />

politikuri da socialuri viTareba da erTaderTi<br />

mokle winadadebiT mocemulia daskvnac _ „saqarTvelos<br />

mrisxane da daundobeli proletaruli revolucia uaxlovdeba!`<br />

gTxovT, yuradReba miaqcioT, rom statiaSi mocemuli<br />

yvela gansja sabolood mocemuli daskvnis dasabuTebas<br />

emsaxureba. es daskvna, SesaZloa, yofiliyo statiis dasawyisSi,<br />

SuaSi an, sulac, SesavalSi _ es, ubralod, gemovnebis<br />

saqmea. mTavaria, mtkicebulebaTa damajerebloba da<br />

statiis mkiTxvelze zemoqmedebis xarisxi, erTi sityviT _<br />

Jurnalistis ostatoba. Tu Sedegis mixedviT vimsjelebT,<br />

presaSi gamoqveynebulma am da bevrma sxva politikuri publicistikis<br />

Janris naSromebma mizans ver miaRwia: moxda<br />

is, risic eSinoda ganaTlebul da patiosan saqarTvelos<br />

_ saxelmwifo gadatrialeba, romelsac farisevlurad<br />

daerqva revolucia. amis erT-erTi mTavari mizezi SevardnaZis<br />

xelisuflebis mxridan mediis sruli ugulebelyofac<br />

iyo. sainteresoa, rom xelisuflebaSi misvlis Semdeg<br />

zustad am gzas daadga saakaSvilis „Cemi gundic~. amitom<br />

savsebiT kanonzomieri iqneba, rom igi adre Tu gvian winamorbedis<br />

xvedrs gaiziarebs.<br />

revolucia modis<br />

Zalian miyvars pirveloba. vamayob, rom pirvelma me gamovacale<br />

aguri umtkicesi komunisturi duRabiT nageb<br />

sabWoTa imperias _ samtrediaSi gadavukete rkinigza da<br />

ekonomikur blokadaSi movaqcie; pirvelma gamovacxade<br />

324


damoukidebloba da avirCie pirveli prezidenti; pirvelma<br />

Sevyavi Tavi grdemlsa da uros Soris; pirvelma daviwye<br />

samoqalaqo omi da pirveli var, vinc igi ver davamTavre;<br />

pirveli var kacobriobis istoriaSi, visac Tavis sarCenad<br />

TveSi eqvsi dolari hyofnis; me var pirveli kavkasieli,<br />

vinc gaxda evropeli...<br />

kacobriobis winaSe sakuTari upiratesobis dasamtkiceblad<br />

kidec bevri argumentis moyvana SemiZlia. magaliTad,<br />

aseTis: me yvelaze damajereblad vcruob; yvelas<br />

gamorCeulad vuyvarvar; var yvelaze mimtevebeli qristiani;<br />

yvelaze didi mebrZoli (ieRovelTa da sxva antiqristeTa<br />

winaaRmdeg); yvelaze didi patrioti...<br />

magram mainc mTavari Cemi Rirseba gaxlavT is, rom yvelaze<br />

didi korufcioneri var!<br />

iqneb zogi ram baqiaobad CamiTvalon, magram amaSi aravin<br />

Semedaveba: marTlac yvelaze didi korufcioneri var.<br />

amas mTeli msofloo aRiarebs, TviT saqarTvelos xelisuflebac<br />

ki.<br />

amboben, rom korufcia cudia; rom sadac korufciaa,<br />

iq saxelmwifo ver aSendeba, oRond ar amboben, ra aris korufcia<br />

da sad aris korufcia.<br />

radgan me msoflioSi umamacesic var, getyviT xmamaRla:<br />

korufcia aris saxelmwifo moxeleTa organizebuli,<br />

sistematizebuli meqrTameoba. Sesabamisad, igi sufevs xelisuflebis,<br />

saxelmwifo mmarTvelobiTi sistemebis sxvadasxva<br />

eSelonSi.<br />

anu am grandiozul da uCinar urCxuls sul tyuilad<br />

eZebT ergneTis an eliavas bazrobebze, „dezertirebze`<br />

da „yazbegis~ ludxanebSi. igi unda eZeboT parlamentis,<br />

saxelmwifo kancelariis, ministrebisa da generlebis<br />

gakrialebul kabinetebSi. Tqven, Zvirfaso xarazebo, durglebo,<br />

xuroebo, zeinklebo, glexebo, policielebo, Jurnalistebo,<br />

mwerlebo, mecnierebo da parikmaxerebo, sul<br />

amaod ocnebobT, rom odesme korufcioneris sapatio wodebas<br />

moipovebT.<br />

korufcia ar aris samuSaoze gamoucxadebloba, davalebis<br />

Seusrulebloba, Semosavlebis malva, kerZo pirisgan<br />

zedmeti gasamrjelos gamoZalva, gaberili honorare-<br />

325


is moTxovna da miReba, mzeTunaxav qalze ocneba da misi<br />

loginSi Cawvenac ki. korufcia aris is, rac ukve mogaxseneT<br />

_ Zalauflebis gamoyenebiT saxelmwifo an kerZo qonebis<br />

organizebuli dataceba. Zalauflebis gamoyenebiT! vinaidan<br />

korufcia mxolod Cinosani saxelmwifo moxeleebisa<br />

da mmarTvelobis saxelmwifo sistemebisaTvis damaxasiaTebeli<br />

infeqciuri daavadebaa, mis winaaRmdeg brZola arsebuli<br />

kanonmdeblobiT da am kanonmdeblobaze morgebuli<br />

saxelmwifo makontrolebeli struqturebis meSveobiT<br />

SeuZlebelia. saqarTvelos prezidenti meqrTameoba-korufcias<br />

da sxva „mavne` tradiciebs uxsovari droidan, gasuli<br />

saukunis samociani wlebidan ebrZvis. icvlebodnen<br />

mTavrobebi, kanonebi, saxelmwifo wyobilebebi _ raikomis<br />

mdivan SevardnaZis, Sinagan saqmeTa ministr SevardnaZis,<br />

cekas mdivan SevardnaZis, prezident SevardnaZis Tavdadebulma<br />

antikorufciulma brZolam ki is Sedegi gamoiRo, rom<br />

korufciis masStabebi usazRvrod gaizarda da saxelmwifo<br />

mmarTvelobis sistemis uklebliv yvela rgoli moicva.<br />

aRmoCnda, rom kanonebis gasastikeba (avadsaxsenebeli<br />

96-e prima muxlis amoqmedeba da meqrTame-damtacebelTa<br />

sikvdiliT dasja), nairnairi reidebis da raundebis Catareba,<br />

lozungebi da mowodebebi, Tanamdebobis pirTa cvla,<br />

specialuri antikorufciuli komisiebis Seqmna, TviT sab-<br />

WoTa kavSiridan gasvla da damoukideblobis gamocxadebac<br />

ki mxolod sasurvelis sawinaaRmdego Sedegebs iZleva<br />

_ korufciis masStabebi izrdeba. yvelaferi es niSnavs,<br />

rom SevardnaZis epoqis saqarTveloSi am mimarTulebiT<br />

gadadgmuli yvela nabiji iyo Secdoma. ufro zustad, yvela<br />

es nabiji mimarTuli iyo korufciis, rogorc Sedegis<br />

winaaRmdeg. misi mizezebis Ziebaze ki Tavs didad arc im<br />

„uxsovar dros` iwuxebda vinme da, samwuxarod, arc axla<br />

iwuxebs. Ziebas arc hqonda azri _ korufciaze agebuli<br />

mmarTvelobis sabWoTa sistemis pirobebSi korufciis<br />

winaaRmdeg realuri brZola, ubralod, SeuZlebeli iyo.<br />

amas met-naklebad yvela droisa da yvela xalxis udidesi<br />

beladi, ioseb stalini axerxebda. rogor axerxebda, modi,<br />

amas nuRar gavixsenebT _ sadardo da sadavidarabo isedac<br />

bevri gvaqvs.<br />

326


Tvali gavusworoT simarTles: rom ar arsebobdes grandiozuli<br />

korufcia, saqarTvelos ar eyoleboda xelisufleba<br />

_ arc aRmasrulebeli, arc sakanonmdeblo, arc<br />

sasamarTlo; ar eyoleboda policia da prokuratura, ar<br />

eyoleboda gamgeblebi da rwmunebulebi...<br />

marTalia, gulwrfelad ar gvinda korufcia, magram umisod<br />

arsebobac rom ar SegviZlia? postkomunisturi epoqis<br />

erTaderTi qarTveli Cinovniki, vinc gulaxdilad laparakobda<br />

„Tavis` uwyebaSi korufciis mZvinvarebaze, iyo<br />

Sinagan saqmeTa ministri kaxa TargamaZe.<br />

TiTqmis aravin (Jurnalistebis garda) ar laparakobda<br />

da ar laparakobs uSiSroebis saministros, sazRvris<br />

dacvis departamentis, prokuraturis, sasamarTlos, sabaJo<br />

da sagadasaxado samsaxurebis, kontrolis palatis,<br />

ministrebis, parlamentis wevrebis, „aparatCikebis` meqr-<br />

Tameobaze....<br />

saqarTveloSi Seqmnili viTareba arc axalia da arc ise<br />

tragikuli, rogorc es erTi SexedviT SeiZleba mogveCvenos<br />

_ msgavsi gza msoflios bevrma qveyanam gaiara an axla<br />

gadis. korufcia met-naklebi doziT msoflios TviT yvelaze<br />

demokratiul qveynebSic ki arsebobs. amave dros, am<br />

qveynebSi arsebobs korufciasTan brZolis efeqturi sa-<br />

Sualebebi da amitom am momakvdinebeli senis lokalizeba,<br />

misi raRac doneze SeCereba SesaZlebelia. anu dasaSvebia<br />

misi arseboba gamonaklisis da ara cxovrebis wesis saxiT.<br />

istoriac gvidasturebs, rom sazogadoebis demokratizaciisa<br />

da ekonomikuri keTildReobisaken mimavali gza,<br />

rogorc wesi, korufciaze gadis. korufcia aris revoluciuri<br />

gardaqmnebis aucilebeli atributi. ver gavbedav Tqmas<br />

da amis arc sabuTi maqvs, rom prezidenti SevardnaZe aris<br />

korunpirebuli. savsebiT SesaZlebelia, igi, pirovnulad,<br />

ubralo iyos, magram igi namdvilad aris korumpirebuli<br />

mTavrobis meTauri. amas, faqtobrivad, TviTonac aRiarebs,<br />

roca antikorufciul komisia-komitetebs qmnis.<br />

bunebrivi da kanonzomieria saqarTvelos mosaxleobis<br />

udidesi umravlesobis ukiduresi gaWirvebac, finansuri<br />

oligarqiis Camoyalibebac, xalxis drtvinvac da xelisuflebis<br />

damxobis survilic. bunebrivia xelisuflebis e. w.<br />

327


„reformatoruli~ frTis aqtiurobac. Tumca, maTi aqtiurobidan<br />

Zalauflebisaken ltolva ufro gamosWvivis, vidre<br />

xalxis da saxelmwifos keTildReobaze zrunvis survili<br />

viyoT realistebi: sityvis TavisuflebisTvis mebrZoli<br />

axalgazrdobis energia da vneba swored „axalgazrda<br />

reformatorTa~ ZalisxmeviT gadaizarda jer mTavrobis,<br />

mere prezidentis gadadgomis, mere riggareSe saparlamento<br />

arCevnebis moTxovnebSi. dRes ukve SeiZleba iTqvas,<br />

rom revoluciurad ganwyobili „axalgazrda reformatorebis~<br />

usisxlo brZola prezidentTan „revolucionerTa~<br />

marcxiTa da SevardnaZis morigi gamarjvebiT damTavrda.<br />

esec kanonzomieria, radgan „reformatorebis~ ganzraxva<br />

ar iyo gulwrfeli: xalxi, am SemTxvevaSi, studentoba maT<br />

WirdebodaT sakuTari politikuri miznebisaTvis da ara<br />

maRali idealebisTvis. maT mmarTvelobis sistemis Secvla<br />

ki ara, arsebul sistemaSi strategiuli simaRleebis<br />

dakaveba surdaT. rac mTavaria, miznis misaRwevad airCies<br />

kuluaruli brZolis meTodi, anu is, ris xelovnebasac<br />

virtuozulad flobs maTi uSualo oponenti, eduard SevardnaZe.<br />

axali prezidenti, axali parlamenti, axali mTavroba<br />

saqarTveloSi arsebul viTarebas ver Secvlis. ucvleloba,<br />

samwuxarod, ar niSnavs adgilze dgomas, arsebuli status-qvos<br />

SenarCunebas. es niSnavs viTarebis ukiduresad<br />

daZabvas, qveyanaSi revoluciuri (proletaruli) ganwyobis<br />

Seqmnas da, sabolood, mrisxane socialur afeTqebas.<br />

etyoba, xelisuflebaSi myof „Zvelebs~ proletaruli<br />

revoluciebis mware istoriuli gamocdileba daaviwydaT,<br />

„axlebma~ ki istoria, saerTod, ar ician, Torem saku-<br />

Tar xalxs da qveyanas Tu ara, sakuTar Tavebs mainc gaufrTxildebodnen.<br />

liberaluri demokratiisaken mimaval gzaze saqarTvelo<br />

arc pirvelia da arc ukanaskneli _ es gza TviT amerikis<br />

SeerTebulma Statebmac ki wamebiT gaiara. gamosavali<br />

sakmaod ubraloa _ Zireuli samarTlebrivi reformebi...<br />

da rac SeiZleba swrafad: saqarTvelos mrisxane da daundobeli<br />

proletaruli revolucia uaxlovdeba („dronis~<br />

informacia).<br />

328


marad cocxali leviaTani<br />

Tavis ukvdav naSromSi (`leviaTani, anu materia, forma<br />

da saeklesio Tu samoqalaqo saxelmwifos Zalmosileba~)<br />

Tomas hobsi saxelmwifos ase ganmartavs (sxvaTa Soris,<br />

mogvianebiT am ganmartebas `mokvdavi RmerTis~ Teoria<br />

uwodes): erTaderTi gza, romelic adamianebs Sida da<br />

gare saSiSroebebisgan daicavs, mis gamokvebas, mSvidobas<br />

da keTildReobas uzrunvelyofs, aris xalxis mier mTeli<br />

Zalauflebis erTi piris an pirTa jgufisTvis gadacema.<br />

es adamiani, an rCeulTa krebuli aris xalxis warmomadgeneli<br />

da misi interesebis damcveli. es ufro metia, vidre<br />

Tanxmoba an erTsulovneba. es aris realuri erToba, romelic<br />

gansaxierebulia TviTeulis SeTanxmebiT yvelasTan<br />

ise, rom TviTeuls SeuZlia uTxras sxvas: am adamians,<br />

an adamianTa jgufs gadavcem marTvis sakuTar uflebas im<br />

pirobiT, rom Senc aseve gadascem mas Sens wil uflebas da<br />

daadastureb yvela mis qmedebas. Tu ase moxda, erT pirad<br />

gaerTianebul uamrav adamians daerqmeva saxelmwifo (civitas).<br />

ase ibadeba mokvdavi RmerTi _ leviaTani.<br />

arCeuli adamianis an sakrebulos xelSi Tavs iyris<br />

usazRvro Zalaufleba. misgan mogvrili SiSi arCeul adamians<br />

an rCeulTa krebuls aiZulebs mTeli xalxis neba Sinagani<br />

mSvidobis dacvisa da sagareo mtris winaaRmdeg gaer-<br />

Tianebisken mimarTos. am adamianSi an rCeulTa krebulSi<br />

Zevs swored arsi saxelmwifosi, rac ase unda ganimartos:<br />

saxelmwifo aris erTiani saxe, romelsac ormxrivi Se-<br />

Tanxmebis safuZvelze, yvela Tavis qmedebaze pasuxismgebloba<br />

daakisra adamianTa uzarmazarma raodenobam im<br />

angariSiT, rom am pirma (an rCeulTa krebulma) saWiroebis<br />

SemTxvevaSi SeZlos yvela maTganis Zalisa da saSualebebis<br />

gamoyeneba. SegaxsenebT, rom es gaxlavT Tomas<br />

hobsis azri, xolo misi naSromi `leviaTani...~ dawerilia<br />

1851 wels.<br />

samarTlianobisTvis isic unda iTqvas, rom saxelmwifos<br />

amgvar ganmartebas ar eTanxmeba Zalian bevri mecnieri<br />

da maT Soris mari n. rotbardi. misi azriT, `saxelmwifo<br />

arasdros ar Seqmnila sazogadoebrivi kontraqtis sa-<br />

329


fuZvelze; igi yovelTvis dapyrobisa da eqspluataciis<br />

Sedegad Cndeboda~.<br />

kidev erTxel mivubrundeT genialuri hobsis daskvnas<br />

_ `ase ibadeba mokvdavi RmerTi _ leviaTani (anu saxelmwifo)~.<br />

leviaTani bibliaSi ramdenjermea naxsenebi (fsalmunebi,<br />

iobis wigni, isaia). igi warmodgenilia, rogorc<br />

RmerTis mier Seqmnili grandiozuli Zalisa da borotebis<br />

gansaxiereba. xmeleTze _ behemoTis, xolo zRvaSi _ niangis<br />

msgavsi uzarmazari cecxlis mfrqveveli urCxuli, romelsac,<br />

sabolood, RmerTma `Tavi gauWeWya~.<br />

Cemi azriT, hobsi saxelmwifos (Sesabamisad, suverens)<br />

ar aigivebs leviaTanTan, rogorc borotebis, daundoblobisa<br />

da Zalmomreobis simbolosTan. saxelmwifo-leviaTani,<br />

am SemTxvevaSi, aris yvela adamianis gaerTianebuli,<br />

erTi miznisken mimarTuli Zal-Rone, inteleqtualuri<br />

da materialuri SesaZleblobebi, uzarmazari Zala,<br />

romlis damarcxeba mxolod missave Semoqmeds, RmerTs,<br />

xelewifeba. saxelmwifo efuZneba adamianTa sayovelTao<br />

SeTanxmebas da moqmedebs mkacrad gansazRvruli kanonierebis<br />

farglebSi. hobsis saxelmwifo, mokvdavi RmerTi, ar<br />

aris borotebis sawyisi. roca arCeuli piris an rCeulTa<br />

krebulis suvereniteti gadaiqceva absolutur da ganuyofel<br />

sakuTrebad, romelic ar cnobs xelisuflebis<br />

ganawilebis SesaZleblobas, Sedegad viRebT absolutistur<br />

saxelmwifoebs, magaliTad, sabWoTa kavSirs, kubas,<br />

libias, erays da a. S. am SemTxvevaSi, SegviZlia vimsjeloT<br />

saxelmwifos iseT tipze, rasac XX saukunis ganaTlebulma<br />

samyarom `borotebis imperia~ uwoda.<br />

saxelmwifo borotebis wyarod maSin gadaiqceva,<br />

roca gaigivdeba, an erTmaneTSi aireva sami umniSvnelovanesi<br />

cneba: nacia, politikuri sazogadoeba (kavSiri,<br />

partia) da saxelmwifo.<br />

frangi filosofosisa da politologis, Jak maritenis<br />

azriT, am sami cnebis aRreva an gaigiveba iyo Tanamedrove<br />

(igulisxmeba, XX saukune) istoriis wyevla.<br />

am cnebebis gamijvna raime gadaulaxav sirTuleebTan<br />

dakavSirebuli sulac ar gaxlavT _ mecnierebam maT didi<br />

xania miuCina adgili. mTavari is aris, rom cnebebis aRreva<br />

330


an gaerTianeba surs absolutur Zalauflebaze meocnebe<br />

xelisuflebas da amas, rogorc wesi, akeTebs kidec.<br />

marTalia, marqsistebi Tavis droze daundoblad akritikebdnen<br />

`mefis RvTaebriv uflebaTa~ Teorias (gaixseneT<br />

ludoviko XIV ukvdavi gamoTqma _ `saxelmwifo, es me<br />

var!~) Tumca, sinamdvileSi, TviTon eswrafodnen da Seqmnes<br />

kidec absolutisturi saxelmwifo, romelmac, vaJas<br />

`maoxrebeli mkvdariviT~, gardacvalebis Semdegac kacobriobas<br />

bevri Tavsatexi gauCina.<br />

me warmovadgen im Taobas, romelsac universitetSi savaldebulo<br />

sagnebad aswavlidnen skkp (sabWoTa kavSiris<br />

komunisturi partia) istorias, istoriul materializms,<br />

mecnieruli aTeizmis Teorias, marqsizmis `klasikosebis~<br />

naSromebs. amitom, Tu nebas damrTavT, mTavari saTqmelis<br />

sailustraciod, visargebleb am codniT da gagacnobT zogierT<br />

yvelaze cnobil gamonaTqvams da mowodebas:<br />

`Cven yoveli mxridan mtrebiT varT garSemortymuli<br />

da TiTqmis yovelTvis maT cecxlqveS muSaoba<br />

gvixdeba.~<br />

`yoveli revoluciis mTavari sakiTxi aris Zalauflebis<br />

sakiTxi~.<br />

`Cven unda agveRo Zalaufleba, radgan aravis ar undoda<br />

misi dacva~.<br />

`imisTvis, vinc proletariatis interesebis dacva<br />

ikisra, yvelaferi nebadarTulia~.<br />

`samkvdro-sasicocxlo brZola unda gamovucxadoT<br />

mdidrebs, muqTaxorebs da burJuaziul muqTamWamelebs,<br />

omi gaiZverebs, wurbelebs da xulignebs... es aris<br />

kapitalizmiT nakvebi parazitebis ori mTavari wyeba...<br />

am mimarTebiT gamoCenili yovelgvari sisuste, yovelgvari<br />

yoymani, yovelgvari sentimentaloba iqneboda<br />

udidesi danaSauli socializmis winaaRmdeg~.<br />

citatebi amoRebulia leninis naSromebidan: `ra vake-<br />

ToT~, `orxelisuflebianobis Sesaxeb~, `rogor movawyoT<br />

socialisturi Sejibreba~.<br />

leninis bolo amosunTqvidan naxevar saukuneze meti<br />

xnis Semdeg, 1977 wels, `ganviTarebuli socializmis konstituciis~<br />

preambulaSi aseTi ram Caiwera: `es aris (sa-<br />

331


WoTa) sazogadoeba, sadac patriotebma da internacionalistebma<br />

organizaciis, ideologiisa da Segnebis ma-<br />

Ral dones miaRwies; sadac dakanonebulia yvelas zrunva<br />

TviTeulis keTildReobaze da TviTeulis zrunva yvelas<br />

keTildReobaze. es aris WeSmariti demokratiis sazogadoeba,<br />

sadac politikuri sistema yvela socialuri Zalis<br />

efeqturi marTvis, saxelmwifos cxovrebaSi mSromelTa<br />

ufrodaufro aqtiuri monawileobis garantias iZleva; sadac<br />

moqalaqeTa Tavisuflebebi da uflebebi ganuyofelia<br />

sazogadoebis winaSe maTive valdebulebebisa da pasuxismgeblobisagan~.<br />

sabWoTa lozungebi da mowodebebic gavixsenoT:<br />

`partia Cveni epoqis Wkua, Rirseba da sindisia!~<br />

`partia Cveni mesaWea!~<br />

`komkavSiri partiis Rirseuli cvlaa!~<br />

`didi oqtombris socialisturi revolucia _ axali<br />

eris dasawyisi kacobriobis istoriaSi!~<br />

`skkp migviZRvis komunizmis gamarjvebisaken!~<br />

`Cveni SromiTi nobaTi skkp ck-is plenums!~<br />

sabWoeTSi komunisturi partia aRiarebulia TviT Rmer-<br />

Tzec maRla mdgom substanciad. partia brZeni, umwikvlo<br />

da yovlisSemZlea, Zalisa da energiis uSreti wyaroa, Cveni<br />

gonebisa da qmedebebis mesaWea (рулевой), samarTlianobis<br />

da usafrTxoebis garantia...<br />

oqtombris gadatrialebis Semdeg dedamiwis erT meeqvsedze<br />

Zalian swrafad Seiqmna da adamianebis gonebaSi cecxliT<br />

da maxviliT CaiWeda socialur-politikuri miTi<br />

Zlevamosil, gamarjvebul, mSromeli xalxis interesebis<br />

erTaderT damcvel partiaze, partia-hegemonze, sabolood<br />

_ partia-saxelmwifoze. anu erT-erTi politikuri<br />

kavSiri, kerZod, skkp TviTon iqca jer xelisuflebad,<br />

Semdeg _ saxelmwifod. skkp iqca sabWoTa xalxis sinonimadac.<br />

es aris swored cnebaTa is aRreva, risic ase eSinoda ganaTlebul<br />

evropas.<br />

yuradReba miaqcieT im Zalian mniSvnelovan faqts, rom<br />

skkp ar yofila erTaderTi partia-saxelmwifo imdroindel<br />

evropaSi _ gasuli saukunis 20-iani wlebidan centra-<br />

332


lur evropaSi, germaniaSi politikur arenaze gamovida<br />

kompartiaze aranakleb ambiciuri nacional-socialisturi<br />

partia adolf hitleris meTaurobiT.<br />

Tu sabWoTa kompartiis ideologia, ZiriTadad, internacionalizms,<br />

mSromelTa saerTaSoriso solidarobaze<br />

agresiul laybobas efuZneboda, nacizmi germanuli rasis<br />

gansakuTrebulobaze, upiratesobaze da kacobriobis<br />

winaSe mis RvTiur misiaze qadagebda. rasakvirvelia, isic<br />

ukiduresad agresiuli formiT. rusul da germanul partia-saxelmwifoebs<br />

Soris gansxvaveba mxolod formalur<br />

motivaciaSia _ erTgan internacionalizmi, meoregan _<br />

rasizmi, Tumca, erTic da meorec, sabolood, aris PR-teqnologia<br />

sakuTari namdvili (monopolisturi, totalitaruli)<br />

zraxvebis SesaniRbad da usastikesi partia-saxelmwifos<br />

Sesaqmnelad.<br />

komunistur da nacistur mmarTvelobiT reJimebs Soris<br />

msgavseba, ubralod, gasaocaria _ droSebis friali,<br />

aRlumebi, pompezuri Tavyrilobebi, beladebis gamosvlebi,<br />

axalgazrduli organizaciebi (komkavSiri _ hitleriugendi)<br />

da banakebi, grandiozuli mSeneblobebi,<br />

feierverkebi, marSebi, militaristuli lozungebi, Tavbrudamxvevi<br />

`gamarjvebebi~, mowodebebi da, ra Tqma unda,<br />

mtrebi, mtrebi, mtrebi!...<br />

araferi miTqvams rekviziciebze (erTgan _ burJuebi da<br />

kulakebi, meoregan _ komunistebi, ebraelebi, polonelebi,<br />

slavebi) da inteligenciis devnaze...<br />

am gasaocar msgavsebaze imitom vamaxvileb yuradRebas,<br />

rom vTqva: nacizmi da komunizmi, nacisturi da komunisturi<br />

partia-saxelmwifoebi ar yofila kerZo SemTxveva,<br />

es iyo istoriuli kanonzomierebebiT ganpirobebuli<br />

movlenebi. rac mTavaria, mindoda meTqva, rom komunizmi<br />

ar momkvdara stalinis gardacvalebis an msoflio<br />

socialisturi sistemis daSlisTanave. arc nacizmi<br />

momkvdara niurbergis procesis damTavrebisTanave.<br />

partia-saxelmwifoebi XX saukunis msoflioSi saSiSrad<br />

bevri iyo. maTi rigebi SesamCnevad gaizarda yofili sabWo-<br />

Ta kavSiris respublikebis xarjze. Zalian vwuxvar, magram<br />

unda vaRiaro, rom XXI saukunis dasawyisSi sakuTari Tva-<br />

333


liT vuyure `damoukidebeli da suverenuli~ saqarTvelos<br />

totalitaruli tipis saxelmwifod Camoyalibebis<br />

process.<br />

rogorc adre bevrjer gavimeore, yvelaferi daiwyo<br />

egreT wodebuli `vardebis revoluciiT~. prezident SevardnaZis<br />

mSiSara da, savaraudod, korumpirebulma xelisuflebam<br />

Zalaufleba, faqtobrivad, ubrZolvelad daTmo<br />

`axalgazrda reformatorTa~ sasargeblod. xelisuflebis<br />

revoluciur cvlas dauyovnebliv mohyva istoriidan<br />

kargad cnobili faSistur-komunisturi seriuli `wmendebi~,<br />

mZlavri represiuli aparatis Camoyalibeba, dasmenis<br />

ucxo da amazrzeni sistemisa da Taobebs Soris xelovnuri<br />

dapirispirebis Seqmna, saxelmwifoebriv doneze mecnierebis<br />

da, saerTod, inteligenciis sruli ugulebelyofa,<br />

gauTavebeli konstituciuri cvlilebebi Zalauflebis<br />

ganmtkicebis mizniT, policiisTvis usazRvro uflebebis<br />

miniWeba, parlamentis sruli stagnacia, nacionaluri<br />

(mmarTveli) partiis gafetiSeba, opoziciuri azris<br />

ugulebelyofa-gatrizaveba, militaristuli demarSebi,<br />

saCvenebeli mkvlelobebi, ararsebuli gamarjvebebiT<br />

trabaxi, yvela wina xelisuflebis umsgavsi da gauTavebeli<br />

lanZRva-gineba, sazogadoebisTvis cru-inteligenciis<br />

SeCeCebis mcdelobebi, reformebis safarqveS ganaTlebis<br />

sistemis da sasamarTlo xelisuflebis sruli politizacia,<br />

yovlad usafuZvlo ambiciebi sagareo politikaSi,<br />

`kargi xelisuflebis~ sindromi, bolos _ beladomania da<br />

nacistur-komunisturi lozung-mowodebebi...<br />

Sors mimavali daskvnebis gamosatanad ara, magram ise,<br />

gansjisTvis erT istoriul analogias SegaxsenebT: 1933<br />

wlis 30 ianvars cxovrebisgan daRlilma prezidentma hindenburgma<br />

xelisufleba germaniis nacional-socialistur<br />

partias da mis belads, adolf hitlers Caabara. Aamaze<br />

istorikosebi dRemde kamaToben, magram darwmunebuli<br />

var, es gadabareba ar momxdara mravlismnaxveli grafis<br />

wrfeli surviliT. Mman daaxloebiT mainc icoda, ra gansacdeli<br />

eloda germanias nacional-socialistebis saxiT,<br />

magram sisxlisRvras moerida da xeli Caiqnia. germanel-<br />

Ta umravlesobis azric gaiTvaliswina. im umravlesobisa,<br />

334


omelic germaniis `gabrwyinebaze~ ocnebobda da TavdaviwyebiT<br />

gahkioda _ hail! hail!H hail!<br />

2003 wlis 23 noembers prezidentma SevardnaZem xelisufleba<br />

mSvidobianad gadaabara saqarTvelos nacionalur<br />

partias da mis belads, mixeil saakaSvils _ isic sisxlis<br />

Rvras moerida da xeli Caiqnia. qarTvelTa umravlesobis<br />

azric gaiTvaliswina. im umravlesobisa, romelic saqar-<br />

Tvelos `gabrwyinebaze~ ocnebobda da TavdaviwyebiT<br />

gahkioda _ miSa! miSa! miSa!..<br />

orive SemTxvevaSi, saR azrze egzaltirebulma brbom<br />

imZlavra, magram amjerad kacobriobas gaumarTla, radgan<br />

1933 wlis Semdeg 70 weliwads Caevlo, Tanac, saqarTvelo<br />

ar iyo centraluri evropis 60-milioniani qveyana.<br />

Ggrafi hindenburgi 1934 wels, 87 wlisa gardaicvala. Mman<br />

ver naxa, ra ubedureba moutana kacobriobas misma mSvidobismoyvarulma<br />

Jestma _ xelisuflebis nebayoflobiT<br />

daTmobam.<br />

2006 wels prezident SevardnaZes 76 weli Seusrulda.<br />

Mman sakuTari TvaliT naxa, ra gansacdeli mouvlina saaka-<br />

Svilma da misma nacionalurma partiam saqarTvelos. vwuxvar,<br />

magram meCveneba, rom mTavari gansacdeli mainc win<br />

gvelis. SevardnaZe, RvTis nebiT, imasac naxavs da es aris<br />

misi tragedia. Aamas im Jurnalistebis da istorikosebis,<br />

yvela im adamianis sayuradRebod vambob, vinc odesme XXI<br />

saukunis dasawyisis saqarTvelos istoriaSi garkvevas<br />

moindomebs...<br />

1945 wlis adrian gazafxulze mesame raixSi bolo totaluri<br />

mobilizacia gamocxadda. TofqveS dadga 14-dan 70<br />

wlamde asakis yvela germaneli mamakaci.<br />

sulierad da fizikurad gatexili fiureri 14-15 wlis<br />

biWebisgan Semdgar `Serengas~ miuyveba da loyaze xels<br />

uTaTunebs misganve sasikvdilod ganwirul mcirewlovan<br />

`hitleriugendel~ jariskacs. jariskacebi smenaze dgebian,<br />

marjvena xels gaSlili mtevniT Tavs zemoT sweven da<br />

saTayvano fiurers esalmebian _ hail hitler!...<br />

2006 wlis oqtomberSi mSieri saqarTvelos axalgazrda,<br />

mxne, energiuli prezidenti pirze bednierebis Rimildafrqveuli<br />

Tbilisis erT-erT rusulenovan skolas stu-<br />

335


mrobs. Pprezidentis Sesaxvedrad skolis kibeebze, orive<br />

mxares, axalTaxal saskolo formebSi gamowyobili 6-7<br />

wlis gogo-biWebi Camwkrivebulan. prezidenti erT-erTs<br />

uaxlovdeba da loyaze xels alersianad uTaTunebs.<br />

bavSvebi erTxmad esalmebian saTayvano prezidents:<br />

_ miSa, miSa!..<br />

2006 wlis Semodgomaze nacionaluri partiis (daukvirdiT!)<br />

iniciativiT, TbilisSi gaimarTa grandiozuli<br />

folkloruli festivali koduri saxelwodebiT... `nacionaluri<br />

xma~.<br />

Zalauflebis sruli uzurpaciis procesi, simbolurad,<br />

amiT dasrulda.<br />

Cven gadavTxareT!...<br />

2003 wlis Semdeg saqarTveloSi ganviTarebuli movlenebi<br />

Zalian hgavs 1917 wlis Semdeg ruseTSi da 1933 wlis<br />

Semdeg germaniaSi ganviTarebul movlenebs. Mmsgavsia Zalauflebis<br />

uzurpaciisTvis brZolis teqnologiebi da,<br />

rac mTavaria, msgavsia Sedegebi _ saxelmwifoTa tipi.<br />

XXI saukunis dasawyisis saqarTvelos da XX saukunis 30iani<br />

wlebis germaniis reJimebis qmedebebi TviT umcires<br />

detalebSic ki emTxveva erTmaneTs: xalxmraval mitingebze<br />

fiurerebis sityvauxvi da arafrismTqmeli gamosvlebi;<br />

axalgazrdebis gadabireba da garyvna ZalauflebiT; demonstraciuli<br />

`xalxSi gasvlebi~; pompezuri dResaswaulebi,<br />

maT Soris _ RamRamobiTac; informaciebiT manipulaciebi;<br />

quCebisa da moednebisTvis `vardebis revoluciis~<br />

Ciniani da uCino `moRvaweebis~ saxelebis darqmeva;<br />

grandiozuli Zeglebis mSenebloba; moazrovneTa ugulebelyofa<br />

da devna; brZola realobis winaaRmdeg...<br />

oriode sityviT swored am ukanasknelze SevCerdebi.<br />

Yyvela totalitaruli reJimi Zalauflebis SenarCunebis<br />

mizniT, iZulebulia, upirveles yovlisa, Seqmnas mZlavri<br />

represiuli aparati _ armia, specialuri da saidumlo<br />

samsaxurebi, policia, agenturuli qseli, `sakuTari~ sasamarTlo<br />

sistema da, raRa Tqma unda, sakuTari `Tavisufali~<br />

masmedia. yYvelaferi es moiTxovs Zalian did Tanxebs.<br />

336


daumateT amas sanaxaobebi, ritualuri mSeneblobebi, dagegmili<br />

`gamarjvebebi~, arCevnebi da mravali sxva biujet-<br />

Si oficialurad vergasaTvaliswinebeli xarji.<br />

Zalian swrafad fulis Sovnis erTaderTi gza aris saku-<br />

Tari mosaxleobis Zarcva. Aase iqceoda hitleris xelisuflebac<br />

da stalinisac. sxva gamosavali ar hqonda TavisuflebanaCuqari<br />

saqarTvelos xelisuflebasac _ 2003 wlis<br />

`vardebis revoluciis~ Semdeg qveyanaSi totaluri rekviziciebis<br />

epoqam daisadgura. ruseTis, germaniis, belorusis,<br />

yazaxeTis, TurqmeneTis, uzbekeTis, azerbaijanis da<br />

sxva qveynebisgan gansxvavebiT, saqarTvelos sakmaod mwiri<br />

materialuri resursebi male gamoilia. `megobari qveynebis~<br />

daxmareba simboluri aRmoCnda, yovel SemTxvevaSi,<br />

veraviTari pozitiuri gavlena ver moaxdina mosaxleobis<br />

absoluturi umravlesobis materialur mdgomareobaze.<br />

Aamitom saWiro gaxda axal-axali Sinauri da gare mtrebis<br />

aRmoCena, yvela ubedurebis maTze gadabraleba da propagandistuli<br />

manqanis mTeli ZaliT amuSaveba. Sinauri mtrebi,<br />

ra Tqma unda, male da mravlad gamoinaxa _ opoziciur<br />

partiebSi, wina xelisuflebis momxreebSi, biznesmenebSi,<br />

inteligenciaSi, saxelmwifo struqturebSi, TviT mmar-<br />

Tvel partiaSi da saparlamento umravlesobaSic ki.<br />

qveynis udides da pirsisxlian mtrad, rogorc mosalodneli<br />

iyo, ruseTi daisaxa.<br />

Tu gaviTvaliswinebT, rom kenigsbergidan (kaliningradidan)<br />

vladivostokamde gadaWimul ruseTTan Cveni maradiuli<br />

mezobloba RmerTma ineba, masTan urTierTobebis<br />

gafuWebiT, TiTqos, dainteresebuli aravin ar unda yofiliyo.<br />

Mmagram, rogorc mogaxseneT, realobis winaaRmdeg<br />

brZola totalitaruli saxelmwifos erT-erTi mTavari<br />

niSania.<br />

aRarafers vambob prezident saakaSvilis sajaro gamonaTqvamebze,<br />

romlebic arafriT Camouvardeba, zogjer<br />

aSkarad aWarbebs kidec leninis zemoT moyvanil gamona-<br />

Tqvamebs. gansakuTrebiT, es exeba kategoriul moTxovnebs<br />

`damnaSaveTa~ likvidaciaze, parlamentis mier misTvis sasurveli<br />

kanonebis miRebaze (`vinc am gadawyvetilebas xmas<br />

ar miscems, piradad CemTan eqneba saqme~) da a. S.<br />

337


Llenini Tavis mowinaaRmdegeebs ase moixseniebs: `xulignebi,<br />

sisxlismsmelebi, muqTaxorebi, morielebi, sazizRari<br />

mwerebi...~<br />

saakaSvils, savaraudod, leninis naSromebi ar uswavlia,<br />

magram Tavis oponentebs mainc leniniseuli epiTetebiT<br />

amkobs: `mCmaxavebi, crupentelebi, meqrTameebi, damnaSaveebi,<br />

usaqmurebi, wurbelebi, sindisgarecxilebi, cru<br />

mecnierebi...~<br />

sainteresoa isic, rom saakaSvili da misi politikuri<br />

partia `nacionaluri moZraoba~ (SegaxsenebT: adolf hitleris<br />

partias `nacional-socialisturi~ erqva!) xelisuflebis<br />

saTaveSi ise mivida, qveynis ganviTarebis aravi-<br />

Tari ekonomikuri gegma ar hqonia. Mmetic, msgavsi dokumenti<br />

arc xelisuflebis sruli uzurpaciis Semdeg ar warmoudgenia.<br />

mTeli gegma oriode magiuri sityviT iTqmis _<br />

Cven gavakeTebT!<br />

Bbunebrivia, realoba winaaRmdegobas uwevs Zaladobas.<br />

cxovreba Tavisas moiTxovs _ ekonomikis ganviTarebis kanonzomiereba<br />

ver hguobs karCaketilobas. totalitarul<br />

partia-saxelmwifos Zalauflebis SesanarCuneblad yoveldRe<br />

meti da meti resursi sWirdeba. Aamitom igi saswrafod<br />

da daufiqreblad hyidis qveyanaSi arsebul yvela materialur<br />

faseulobas, amkacrebs rekviziciebis process<br />

(`socialisturi amoRebis~ politika!), eZebs da poulobs<br />

axal-axal mtrebs.<br />

axalgazrda `patriotebis~ TanxlebiT, prezidenti xSirad<br />

Cndeba ukve sabolood gatexil-damorCilebuli qar-<br />

Tuli telearxebis ekranebze da muqaranarevi toniT didaqtikur<br />

tiradebs warmoTqvams, romlebsac mudam erTnairad<br />

iwyebs: `me unda giTxraT Tqven, rom... Tqven unda icodeT,<br />

rom...~ da mudam erTnairad amTavrebs: `rac ar unda<br />

iyiyinos Cvenma egreT wodebulma opoziciam, dawyebul<br />

saqmes miviyvanT bolomde... arsad _ evropaSi, baltiispireTSi,<br />

peterburgSi, parizSic ki ar aris am donis skverebi,<br />

saTamaSo moednebi, Sadrevnebi... mtrebis jinaze, Cven kidev<br />

ufro gavanaTebT quCebs, davagebT asfalts... Cven gvyavs<br />

SesaniSnavi sapatrulo policia da brwyinvaled muSaobs<br />

Cveni generaluri prokurori... rusebs egonaT gagvtexa-<br />

338


vda, xalxs xelisuflebis winaaRmdeg aamxedrebda, magram,<br />

nuras ukacravad, ver mivarTviT... vin gvicnobda Cven? _<br />

aravin. Cven gagvicno msofliom Cveni revoluciiT... Cven<br />

gavxseniT asi ufaso sasadilo, gadavTxareT asi quCa, ava-<br />

SeneT asi xelovnur safariani mini stadioni...~<br />

araviTari miniSnebac ki moqalaqeTa udidesi umravlesobis<br />

umZimes socialur pirobebze, qveynidan mosaxleobis,<br />

gansakuTrebiT, axalgazrdobisa da inteleqtualuri<br />

nawilis migraciaze, ekonomikis kraxze, mitovebul soflebze,<br />

grandiozul umuSevrobaze... arcerTi sityva qveyanaSi<br />

realurad arsebul viTarebaze.<br />

Zalian sagulisxmoa prezident saakaSvilis mier `rTvelis<br />

ministrad~ daniSnuli samxedro ministris, `feldmaWar~<br />

oqruaSvilis mravalTagan erTi sajaro gancxadeba<br />

kaxeli glexebis misamarTiT da saqarTvelos yvela moqalaqis<br />

gasagonad: `yvela miiRebs imas, rac ekuTvnis. Tu<br />

vinme mitingebs moawyobs, Cven adeqvatur zomebs miviRebT.<br />

frTxilad iyaviT, mTeli Tqveni naSromis cixeebSi mitana<br />

ar dagWirdeT~.<br />

sazogadoebis nawili, daaxloebiT 12-15 procenti, mainc<br />

mxars uWerda arsebul xelisuflebas. Ees gamoCnda 2006<br />

wlis oqtomberSi mmarTvelobis adgilobrivi organoebis<br />

arCevnebze, sadac amomrCevelTa daaxloebiT 32 procenti<br />

gamocxadda da umravlesobam mxari partia-hegemonis<br />

kandidatebs dauWira. Aaq moqmedebs ori Zveli da nacnobi<br />

sindromi _ `es Tu ara, maS vin?~ da `SeCveuli Wiri sjobs<br />

SeuCvevel lxins~. ra Tqma unda, gasaTvaliswinebelia xelisuflebis<br />

mier arCevnebisTvis sakuTari administraciuli<br />

resursebisa da sabiujeto saxsrebis, umZlavresi<br />

propagandistuli manqanis SesaZleblobebis ganukiTxavi<br />

gamoyeneba da SiSis sindromic.<br />

saqarTveloSi 2003 wlis `vardebis revoluciis~ Sedegad<br />

miRebuli suraTi daaxloebiT aseTi iyo: Zalauflebis<br />

sruli koncentracia partia-saxelmwifos xelSi, lideris<br />

(prezidenti) kulti, Zaladobisa da daSinebis samefo, adamianuri<br />

urTierTobebis gaxrwna, `SeTqmulTa~ winaaRmdeg<br />

erTiani brZolisken gauTavebeli mowodebebi, sakuTari<br />

gamarjvebebiT da uZlevelobiT trabaxi, masmediis (Ziri-<br />

339


Tadad, telearxebis) TiTqmis sruli monopolizacia, `Ca-<br />

Svebis~ institutebis amoqmedeba, sasamarTlo sistemis Ss<br />

saministrosTvis daqvemdebareba, SiSismomgvreli specialuri<br />

razmebis ganukiTxavi TareSi, umaRlesi sakanonmdeblo<br />

organos wminda wylis formalobad gadaqceva...<br />

partia-saxelmwifo (nacionaluri moZraoba) sakuTar<br />

moqalaqeebs araorazrovnad eubneba: `me var Zala, me yvelaferi<br />

SemiZlia. Sen, individi, partia-saxelmwifos wina-<br />

Se xar araraoba!~<br />

rogorc odesRac germaniaSi, ruseTSi da sxvagan, revoluciurma<br />

reJimma XXI saukunis dasawyisis saqarTveloSi<br />

adamiani gadaaqcia reJimis monad. rogorc jorj oruelma<br />

dagvanaxa, es exeba msxverplsac da jalaTsac _ reJimis<br />

monad iqca yvela qarTveli ministri, parlamentis wevri,<br />

biznesmeni, mdidaric da uqonelic.<br />

samwuxarod, `sardlebad dadgenilma biW-buWebma da qarafSutebma~<br />

axalgazrdobis, gamoucdelobisa da, ubralod,<br />

uvicobis gamo, sakuTari savalalo mdgomareoba ver<br />

dainaxes. gamocdilebma da gonierebma ki SiSis gamo xma Tavad<br />

Caigdes, an xma ZaliT gaakmendines, an xma aRarsad miuwvdebodaT.<br />

sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg saqarTvelos yvela<br />

xelisuflebam, TavisTvisac moulodnelad, moqmedebis<br />

usazRvro Tavisufleba miiRo. usazRvro Tavisuflebas,<br />

rogorc cnobilia, usazRvro tiraniamde, absolutur Zalauflebamde<br />

mivyavarT. absoluturi Zalaufleba ki, mogexsenebaT,<br />

absoluturad ryvnis.<br />

rasac saqarTvelos magaliTze vambob, savsebiT Seesabameba<br />

bevr postsabWoTa respublikas. iqac arian adamianebi,<br />

visac msgavsi problemebi awuxebT da amis Sesaxeb weren kidec.<br />

me, saqarTvelos moqalaqes, saqarTvelos momavali ma-<br />

SfoTebs da minda, rom amaze Cemma Tanamoqalaqeebmac ifiqron.<br />

ifiqron axlac da momavalSic, radgan absoluturi<br />

Zalauflebis siyvaruli mxolod Cemi Tanamemamuleebis<br />

an mxolod Cemi epoqis seni ar gaxlavT. igi maradiulia da<br />

kacobriobas Tavs kidev bevrgan da kidev bevrjer Seaxsenebs.<br />

340


saqarTvelos rusuli politika da<br />

qarTuli Jurnalistika<br />

imis gamo, rasac axla vityvi, Cemi Tanamedrove partiasaxelmwifos<br />

warmomadgenlebi, opozicionerebi da gaalmasebuli<br />

ura-patriotebi uTuod SemaCveneben. amitom<br />

movaswreb da qveynis gasagonad daviyvireb: gaumarjos damoukidebel<br />

saqarTvelos! Zirs ruseTis boroti imperia!<br />

1801 wels saqarTvelo ruseTs SeuerTda. Tvrameti<br />

wliT adre ruseT-saqarTvelos Soris georgievskSi xelmowerili<br />

traqtatiT movlenaTa amgvari ganviTareba gaTvaliswinebuli<br />

ar yofila. axalgazrda, didmpyrobeluri<br />

JiniT Sepyrobilma rusulma imperiam indoeTisken mimaval<br />

gzaze patara saqarTvelo ise gadaylapa, rom samokavSireo<br />

xelSekruleba arc gaxsenebia. erT dros Zlieri da ayvavebuli,<br />

axla ki daSlil-dauZlurebuli qveyana ruseTis<br />

ukidegano imperiis Soreul provinciad iqca.<br />

amier da imier (aRmosavleT da dasavleT) saqarTveloSi<br />

saswrafod gauqmda mefoba da avtokefaluri eklesia. daiwyo<br />

qarTuli samefo-samTavroebis Semomtkiceba. samiode<br />

weliwadSi yvelaferi damTavrda: aRarc mefe, aRarc mTavari,<br />

aRarc samefo kari, aRarc saxelmwifo, aRarc sazrunavi...<br />

im narCenebs, rasac odesRac saqarTvelo erqva, amieridan<br />

rusi daepatrona!<br />

amierkavkasiis (samxreT kavkasiis) dedaqalaqad gamocxadebul<br />

tiflisSi rusi general-gubernatori morWmiT dajda.<br />

rusi saldaTi yvelaze saSiS da yvelaze sapativcemo<br />

personad iqca. saqarTvelos saxelmwifoebriobis istoriis<br />

wigni orasi wliT daixura.<br />

ai, wavikiTxe es sityvebi da tanSi mec TqvensaviT<br />

gamcra.<br />

barem isic vTqvaT, ra miiRo ruseTis yovlisSemZle<br />

imperatorma, aleqsandr pavloviCma, saqarTvelos saxiT:<br />

daaxloebiT 700 000-iani mosaxleoba; erTmaneTze<br />

samkvdro-sasicocxlod gadakidebuli qarTuli samefosamTavroebi;<br />

gauTavebeli lekianoba; adamianebiT vaWrobis<br />

tradicia; saqarTvelosadmi aSkarad mtrulad ganwyobili<br />

mezoblebis kampania; arcerTi saero skola, saSualo-<br />

341


teqnikuri, an umaRlesi saswavlebeli; arcerTi fabrika an<br />

qarxana, arcerTi biblioTeka, arcerTi manufaqtura da<br />

administraciuli Senoba; sazRvrebi _ morRveuli, jari<br />

_ dafantuli, gzebi _ dangreuli, sofeli _ daqceuli,<br />

xazina _ carieli, imedi _ gadawuruli.<br />

amis garda, ar arsebobda centralizebuli an adgilobrivi<br />

sammarTvelo struqturebi, sasamarTlo sistema,<br />

sakanonmdeblo baza; rac mTavaria, ar arsebobda myari sazogadoebrivi<br />

azri saqarTvelos saxelmwifoebriobis aucileblobaze.<br />

aseTi iyo Cveni istoriis es unugeSo monakveTi.<br />

beberi saqarTvelo bednieri da ayvavebuli qveyana rom<br />

yofiliyo, axalgazrda da ambiciuri rusuli imperia, survilis<br />

SemTxvevaSi, mis damorCilebas mainc SeZlebda. iseve,<br />

rogorc odesRac es moaxerxes sparselebma, arabebma,<br />

monRolebma Tu jalaledinma. magram maSin, mecxramete<br />

saukunis gariJraJze, saqarTvelos ukanaskneli Zlieri<br />

xelisuflis, erekle meoris katastrofuli marcxisa da<br />

qveynis sulieri da fizikuri gapartaxebis Semdeg, marTlmadidebeli<br />

rusuli imperia saqarTvelosTvis erTaderTi<br />

nugeSi iyo.<br />

didma imperiam saqarTvelos istoriulad kuTvnili teritoriebis<br />

did nawils sazRvari Semoavlo da mas saqar-<br />

Tvelo uwoda; Seqmna centraluri da adgilobrivi administraciuli<br />

erTeulebi, marTvisa da represiuli sistemebi;<br />

sasamarTlo sistema, sakanonmdeblo baza. daiwyo skolebisa<br />

da sxva saganmanaTlebo struqturebis mSenebloba,<br />

soflis meurneobisa da manufaqturebis aRorZineba, qalaqmSenebloba,<br />

axalgazrda qarTvel TavadaznaurTa gagzavna<br />

saswavleblad imperiis inteleqtualur da administraciul<br />

centrebSi; gamoica pirveli gazeTi, rasac 1828<br />

wels solomon dodaSvilis mecadineobiT, jer pirveli<br />

rusulenovani qarTuli gazeTi (`tiflisskie vedemosti~),<br />

maleve ki qarTulenovani `tfilisis uwyebani~ mohyva...<br />

imperia atarebda aSkara rusifikatorul politikas<br />

_ kanonmdeblobac rusuli iyo, mmarTvelobis sistemac,<br />

sakanonmdeblo bazac, swavlebisa da samoxeleo enac, saxelmZRvaneloebic,<br />

jaric, Cacmulobac da mixvra-moxvrac.<br />

342


yvelaferi es kargs arafers uqadda qarTul kulturas da,<br />

saerTod, saqarTvelos, magram imasac nu daviviwyebT, rom<br />

imperiis mxridan misi erT-erTi samxreTuli provinciis<br />

saswrafo rusifikacia iyo erTaderTi swori politika...<br />

imperiisTvis. ruseTi saqarTveloSi (da uklebliv yvela<br />

sxva dapyrobil Tu `SemoerTebul~ teritoriaze) atarebda<br />

im politikas, rac misaRebi da sasargeblo iyo rusuli imperiisTvis.<br />

Tu gnebavT, kidev erTxel gavimeoreb: ruseTi<br />

aSkara rusifikatorul politikas atarebda imperiis mTel<br />

teritoriaze _ poloneTSi, baltiispireTSi, cimbirSi,<br />

Sua aziaSi, Crdilo da samxreT kavkasiaSi; iyenebda am politikis<br />

Sesatyvis teqnologiebs Zaladobis CaTvliT. mwared<br />

cdeba, Tu vinme fiqrobs, rom rusebs saqarTveloSi qarTuli<br />

skolebi unda eSenebinaT, kanonmdebloba istoriul qar-<br />

Tul samarTlebriv Zeglebze da adaTebze unda daefuZnebinaT,<br />

qarTuli armia da policia unda SeeqmnaT, siRnaRSi,<br />

kavTisxevSi da sajavaxoSi qarTuli universitetebi unda<br />

gaexsnaT, qarTuli inteligenciisa da qarTuli politikuri<br />

istebliSmentis Camoyalibebaze unda ezrunaT...<br />

aseTi ram istoriaSi arasdros ar momxdara da, darwmunebuli<br />

brZandebodeT, momavalSic arasdros ar moxdeba.<br />

xolo, rac saqarTveloSi ruseTTan SeerTebis Semdeg moxda,<br />

msoflio istoriaSi kidev bevrjer ganmeordeba. raRa<br />

Sors mivdivarT: amerikelebTan damegobrebidan raRac<br />

xuTiod weliwadSi mTeli qarTuli mTavroba inglisurad<br />

`aJRurtulda~, inglisurenovani sabavSvo baRebi, skolebi<br />

da umaRlesi saswavleblebi gaixsna; qarTvelebi saswavleblad<br />

okeanis gaRma daiZrnen; jari da policia amerikul<br />

yaidaze gaewyo; kanonmdebloba evro-amerikuli dafuZnda;<br />

qarTul-rusuli abrebi inglisuriT Seicvala; rusulenovanis<br />

nacvlad, inglisurenovani Jurnal-gazeTebi gamovida;<br />

melaanis quCas TbilisSi umcrosi jorj buSis saxeli<br />

daerqva; Zveli miwaTmoqmedebi metrdotelebad, `stilistebad~,<br />

portieebad da xelze movaWreebad, qarTveli<br />

biWebi _ mamluqebad, gogoebi _ `opermedxenebad~ da me-<br />

Zavebad iqcnen...<br />

odesRac rusi jariskacis xiStiT gaerTianebul da XXI<br />

saukunemde motanil saqarTvelos (sadac 1990 wlisTvis<br />

343


xuTi milioni adamiani cxovrobda!) damoukideblobis mopovebis<br />

Semdeg yovelwliurad asi aTasobiT moqalaqe tovebda<br />

da vinc rCeboda, Tvali masac gaqcevaze eWira. nu<br />

gagikvirdebaT da, wamsvlelTa naxevarze meti yofil `imperiaSi~,<br />

ruseTSi damkvidrda.<br />

XIX saukunis dasawyisSi ruseTma saqarTvelo fizikur<br />

ganadgurebas gadaarCina. funqcia dakargul saqarTvelo-<br />

Si evropuli kultura da ganaTleba ruseTidan Semovida.<br />

qarTveli ganmanaTleblebi (`Tergdaleulebi~) saqarTvelos<br />

ruseTidan moevlinen. qarTuli mecniereba, qarTuli<br />

sazogadoebrivi azri rusul mecnierebaze, rusul sazogadoebriv<br />

azrze aRmocenda. bolo orasi wlis ganmavlobaSi<br />

rusisgan damoukideblad da rusuli fulis gareSe<br />

saqarTveloSi ar aSenebula araferi, TviT sazogadoebrivi<br />

tualetic ki japanis rkinigzis sadgurze.<br />

geTanxmebiT, saqarTvelo ar yofila arc ruseTis da<br />

msoflios arc erTi sxva qveynis Rirseuli partniori,<br />

radgan igi iyo jer mefis ruseTis, Semdeg sabWoTa ruse-<br />

Tis erT-erTi provincia. rom ara ruseTi, saqarTvelo XXI<br />

saukunemde verasdidebiT ver miaRwevda. anu Cven, qarTvelebi,<br />

rusebisgan sakuTari sicocxliT varT davalebuli.<br />

ruseTis mmarTvelma wreebma, SesaZloa, ar icodnen, ra<br />

xdeboda saqarTveloSi XIX saukunemde, magram SesaniSnavad<br />

ician, ra moxda da ra xdeba 1801 wlidan moyolebuli. XXI<br />

saukunis dasawyisis rusul politikur elitas (da rusul<br />

plebssac) saqarTveloc, somxeTic, azerbaijanic, Crdilo<br />

kavkasiac, ukrainac da belorusic, moldovac da Sua aziac<br />

Tavis sakuTrebad miaCnia. darwmunebulia, rom amgvari<br />

ganwyobisTvis arsebobs sakmarisi istoriuli da samarTlebrivi<br />

safuZveli. sxva Tu araferi, maT xom am teritoriebis<br />

dasapyrobad da SesanarCuneblad zRva sisxli daRvares!<br />

nu gavkicxavT rusebs am ganwyobisTvis _ vin icis, rogor<br />

moviqceodiT maT adgilze Cven, qarTvelebi! imasac nu<br />

daviviwyebT, rom umadurobas arasodes aravisTvis sikeTe<br />

ar moutania.<br />

arc mecxramete saukuneSi, arc manamde da arc mas Semdeg<br />

ruseTi ar yofila demokratiis akvani. Cven, vinc TiTqmis<br />

orasi weliwadi gavatareT ruseTis SemadgenlobaSi, es<br />

344


unda gvcodnoda. amiT imis Tqma minda, rom RvTis SewevniT<br />

da ganaTlebuli msoflios uzarmazari ZalisxmeviT damoukideblobanaCuqar<br />

saqarTvelos xelisuflebebs, ruseTTan<br />

urTierTobisas gacilebiT frTxili, moqnili da<br />

mozomili politikis gatareba marTebdaT. albaT _ meti<br />

moTminebac.<br />

istoriul urTierTobebs rom Tavi davaneboT, ruseTi<br />

obieqturad aris msoflios erTi yvelaze didi, praqtikulad,<br />

amouwuravi bunebrivi resursebis da udidesi saomari<br />

gamocdilebis mqone sakmaod agresiuli sagareo politikis<br />

matarebeli qveyana. damoukidebeli saqarTvelo am<br />

Tvaluwvdeneli, msoflio hegemonobaze meocnebe da ekonomikurad<br />

mzardi qveynis karis mezobelia. saqarTvelos<br />

keTildReoba, misi arsebobac ki, ruseTis keTilganwyobazea<br />

damokidebuli. ar vambob, rom amave periodis ruseTis<br />

qarTuli politika, Tavis mxriv, sanimuSo iyo, magram Cvenma<br />

revoluciurma xelisuflebam rom Tavi mamlayinwurad,<br />

ukacravad pasuxia da, cota xulignurad daiWira, amasac<br />

versad gaveqceviT.<br />

saakaSvilis (da yvela wina) xelisufleba xSirad xazs<br />

usvams saqarTvelos geografiul mdebareobas msoflio<br />

rukaze. darwmunebulia, rom es mniSvnelovani da sakmarisi<br />

koziria ruseT-amerikisTana partniorebTan TamaSisas.<br />

ucnauria, rom qarTvel politikosebs am rukaze ar undaT<br />

dainaxon saqarTvelos uaxloesi garemocva da ruseT-amerikis<br />

`sasicocxlo interesebi~ maxlobel aRmosavleT-<br />

Tan dakavSirebiT. Zalian ubralo ambavia: Tu ruseTi da<br />

amerika iranis Taobaze erTmaneTSi garigdnen, `megobar~<br />

cicqna saqarTvelos mimarT zustad imdeni interesi dar-<br />

Ceba, ramdenic aqvs mas sxva nebismieri metnaklebad `mziuri~<br />

da cota veluri qveynisadmi, sadac kargi cekva-TamaSi<br />

ician, kargad svamen da ekzotikur xinkalsac kargad ake-<br />

Teben. xolo, RmerTma dagvifaros da, Tu ver garigdnen,<br />

anu amerikam muqara Seasrula da iranSi amerikuli demokratiis<br />

saeqsportod `megobari~ saqarTvelos teritoria<br />

gamoiyena, saqarTvelos arseboba amerikuli bombdamSenebis<br />

iranuli operaciidan dabrunebisTanave damTavrdeba.<br />

kavkasiaSi saqarTvelos oriode potenciuri mokavSi-<br />

345


e hyavs _ somxeTi, azerbaijani da CrdiloeT oseTi. 2006<br />

wlis gadasaxedidan, osebTan srulfasovan TanamSromlobaze<br />

saubari sakmaod Soreuli perspeqtivis ambavia.<br />

somxeTi Cveni `mosisxle mtris~, ruseTis Zma, megobari da<br />

strategiuli partnioria. azerbaijanis politika saqar-<br />

Tvelosadmi, karis mezoblis pirobaze, sakmaod civi da<br />

oficialuria (Tumca, amas saakaSvilis xelisufleba principulad<br />

ar imCnevs).<br />

faqtia, rom ruseTis avtoriteti msoflioSi kolosaluria.<br />

kidev ufro sainteresoa, rom igi zrdis tendenciiT<br />

gamoirCeva. ruseTi sWirdeba msoflios, ruseTs<br />

ufrTxian da pativs scemen _ evropaSic da amerikaSic! ruseTze<br />

bevradaa damokidebuli saqarTvelos teritoriuli<br />

mTlianoba, ekonomikis aRmavloba da, aqedan gamomdinare,<br />

saqarTvelos saxelmwifoebrioba.<br />

ai, am ruseTs Cveni bibliuri `biW-buWebiT~ dakompleqtebuli<br />

xelisufleba kriWaSi udgas, gamudmebiT utevs da<br />

zedized `zeimobs~ masze ritualur gamarjvebebs (naxeT,<br />

saakaSvilma ra Tqva?! Bbokeriam rusebi miwasTan gaaswora!..<br />

sainformacio omi movigeT! ruseTis namdvili saxe msoflios<br />

davanaxeT!).<br />

im dros, roca saqarTvelos xelisufleba ruseTze morig<br />

`gamarjvebas~ zeimobs, Cveni xelisuflebis usaqcielobis<br />

gamo, ruseTi sazRvrebs gviketavs, Tavisi teritoriebidan<br />

qarTul saqonels da eTnikur qarTvelebs<br />

ubodiSod aZevebs, gazis fass gviZvirebs, saerTaSoriso<br />

masStabiT dauZlevel sirTuleebs gviqmnis, `msoflioSi<br />

uniWieres~ saqarTvelos saxelisuflo gunds axal-axali<br />

umZimesi Secdomebisken ubiZgebs...<br />

ruseTis saxiT, saqarTvelom dakarga ara mxolod<br />

udidesi da uZlieresi samxedro da biznes partniori,<br />

ara mxolod usazRvro gasaRebis bazari, aramed dakarga<br />

marTlmadidebeli kulturis matarebeli uzarmazari<br />

qveyana, bunebrivi mokavSire, erTaderTi dasayrdeni<br />

sakuTari marTlmadidebluri kulturis da, Sesabamisad,<br />

erovnuli TviTmyofadobis gadasarCenad. kidev er-<br />

Txel gavimeoreb _ es moxda XXI saukunis damdegs!<br />

orasi wlis winaT uzarmazarma rusulma piTonma mar-<br />

346


Tlac gadaylapa patara saqarTvelo, sakuTar sxeulSi<br />

gaaTbo, moaRoniera, gamozarda da ukanve gadmoagdo. Tan<br />

rkinigzebi, skolebi, biblioTekebi, Teatrebi, universitetebi,<br />

mecnierebi, laboratoriebi, aeroportebi, iara-<br />

Ris sawyobebi, generlebi, partiebi da ideebi amoayola.<br />

TxuTmetwliani damoukideblobis ganmavlobaSi saqar-<br />

Tvelom sakuTari ekonomikuri potencialis ganadgurebac<br />

moaswro da rusuli amagis pirwmindad daviwyebac. rusulis<br />

nacvlad axla sakuTari nebiT ybaSi Turqul piTons Cauvarda.<br />

isic neba-neba Seeqceva nugbar lukmas da ise moinelebs,<br />

nasaxsac ar datovebs. mere ki rusi, arabi da amerikeli mecnierebi<br />

erToblivad daiwyeben qarTvelTa nakvalevis Zebna-Seswavlas<br />

naqarTvelar samxreT kavkasiaSi.<br />

sainteresoa, rom ruseTTan urTierTobis sakiTxSi xelisuflebam<br />

da misma radikalurma opoziciam sakvirveli<br />

erTsulovneba gamoaCina. metic, opozicia, romelic xelisuflebis<br />

TiTqmis yvela nabijs iwunebda, ruseTTan kidev<br />

ufro mkacri da kategoriuli politikis momxre aRmoCnda.<br />

xelisufleba-opoziciis gaerTianebulma ugunurebam<br />

erTaderTi gamosavali dainaxa: saqarTvelos mosaxleobam<br />

unda gaiWirvos, gauZlos SimSils, sicives, usamarTlobas.<br />

samagierod, odesme uTuod SevalT prestiJul samxedro<br />

blok NATO-Si da mTeli saqarTvelo foCiani kanfetebiT,<br />

xalviT, rahaT-luxumiT, hamerebiT da lamazi mulati bozebiT<br />

aivseba!<br />

sakuTar karieraze TavdaviwyebiT Seyvarebuli politikosebis<br />

garda, saqarTvelos mosaxleobis didi umravlesoba<br />

ruseTTan keTilmezobluri, urTierTdamTmobi, rbili<br />

politikis da odindeli biznes-kavSirebis aRdgenis momxre<br />

iyo da aris. brZenma qarTvelma kacma icis, rom karis mezobelTan<br />

daubreba, Cxubi, ayal-mayali da Zveli codvebis wamoZaxeba<br />

ar SeiZleba. maSinac ki ar SeiZleba, Tu im mezobels<br />

arafriT ar Camouvardebi da umisodac iolad gaxval. xolo<br />

Tu Seni suli, momavali, siTbo da sinaTle im Zlieri mezoblis<br />

xelSia da masTan saCxubrad Soreuli da ucxo axalgamoCekili<br />

Zmakacis imedad midixar, Seni saqme wasulia _ ise<br />

gaisrisebi, rogorc kozaki aqlemebis CxubSi.<br />

XXI saukunis rusul-qarTuli politikisadmi qarTuli<br />

347


Jurnalistikis damokidebuleba qalwulebrivad kdemamosili<br />

aRmoCnda. es kdemamosileba gamJRavnda qarTuli da<br />

ara rusuli politikisadmi damokidebulebaSi. amis asaxsnelad,<br />

albaT, kidev erTxel unda gavixsenoT, zogadad, Tavisuflebis<br />

da, kerZod, presis Tavisuflebis problema.<br />

qarTul mediaze, rogorc Cans, damTrgunvelad imoqmeda<br />

sakuTari arasrulfasovnebis kompleqsma. warmoidgina,<br />

rom Tu qarTul-rusul urTierTobaze simarTles ityoda,<br />

es laCrobad an antisaxelmwifoebriv qmedebad CaeTvleboda.<br />

sabWoTa istorias rom Tavi davaneboT, 1989 wlis<br />

9 aprils TbilisSi datrialebuli tragedia ruseTTan,<br />

rusul armiasTan, rus jariskacTan gaigivda. e. w. `erovnuli<br />

moZraobis~ liderTa udidesma umravlesobam popularoba<br />

swored abstraqtuli `rusis~ mxilebiT da daundobeli<br />

lanZRva-ginebiT moipova. qarTuli revoluciuri<br />

da, nawilobriv, misi winamorbedi mTavrobebic yvela Cveni<br />

ubedurebis saTaved `russ~ saxavdnen. es stereotipi qar-<br />

Tul Jurnalistikas, etyoba, mZime tvirTad daawva da igi<br />

sakuTari warmodgenebis tyveobaSi aRmoCnda. ra Tqma unda,<br />

Tavisi gaakeTa revoluciuri xelisuflebis umZlavresma<br />

propagandistulma manqanamac _ qarTuli Jurnalistika<br />

rus reaqcioner politikosebTan da maT mxardamWer JurnalistebTan<br />

usagno, arafrismomcemi kinklaobis WaobSi<br />

Caeflo. qarTveli Jurnalistebi cecxliviT ufrTxodnen<br />

am Temaze (politikuri) opoziciis warmomadgenlebTan<br />

polemikasac _ vaiTu vinmes maT simamaceSi eWvi Seetana da<br />

xelisuflebasTan `garigeba~ daewamebina! yvelaferi es SesaniSnavad<br />

gamoCnda im periodis satelevizio politikur<br />

SouebSi (romelTa profesiuli done veraviTar kritikas<br />

ver uZlebs) da sagazeTo statiebSi. samwuxarod, oriode<br />

Jurnalistis Tavgamodeba saerTo suraTis Sesacvlelad<br />

sakmarisi ar aRmoCnda.<br />

SeiZleba iTqvas, rom am periodis qarTuli Jurnalistika,<br />

pirdapiri gagebiT, `gabavSvda~. seriozuli analizis<br />

adgili umaqnisma enakvimatobam da faqtebis meqanikurma<br />

gadamRerebam daikava.<br />

qarTuli Jurnalistika sazogadoebrivi azris warmmar-<br />

Tvelis da `politikuri modis~ kanonmdebelis nacvlad,<br />

348


faqtebis ubralo aRmnusxvelad da movlenaTa pasiur<br />

damkvirveblad iqca. bunebrivia, vgulisxmob, obieqturobis<br />

pretenziis mqone presisa da eleqtronuli mediis warmomadgenlebs,<br />

romelTa raodenoba xelisuflebis mxardamWer<br />

e. w. `mdumare JurnalistebTan~ SedarebiT mudam<br />

gacilebiT mcirea.<br />

isic unda iTqvas, rom Jurnalistebi, tradiciulad, galiaSi<br />

(Tundac, oqrosi) yofnas didi xniT ver eguebian da<br />

adre Tu gvian maTi `saSineli gamoRviZeba~ (galaktioni) gardauvalia.<br />

upirveles yovlisa, es leTargiuli ZiliT Sepyrobil<br />

qarTul saxelisuflo satelevizio arxebs (sazogadoebrivi<br />

mauwyebeli, rusTavi-2, mze, aWara, alania...) exeba.<br />

iqneb vcdebi kidec, magram XXI saukunis qarTuli Jurnalistikis<br />

agresiuli `mdumareba~, dezorganizacia, arsebuli<br />

safrTxeebis winaSe panikuri SiSic, saqarTvelos mravalsaukunovani<br />

usaxelmwifoebriobis brali unda iyos _<br />

Tu gulSi Rrmad CavixedavT, uTuod davinaxavT, rom Cven,<br />

saqarTvelos moqalaqeTa umravlesobas, ar gvaqvs samSoblos<br />

gancda. ufro zustad, samSoblo mxolod sadRegr-<br />

ZeloebSi gviyvars. rac Seexeba xelisuflebis warmomadgenlebs,<br />

isini samSoblos Cvenze metad afaseben, radgan<br />

igi sakuTari politikuri da biznes ambiciebis dakmayofilebis<br />

saSualebad miaCniaT.<br />

makiavelis* moraliT<br />

1469 wlis sam maiss florenciaSi, gaRaribebuli aristokratis<br />

ojaxSi daibada adamiani, visac bedad ewera samudamo<br />

da gansakuTrebuli adgili daekavebina msoflio<br />

politikis, filosofiis da diplomatiis istoriaSi.<br />

meTeqvsmete saukunis 30-iani wlebis dasawyisidan, mas<br />

Semdeg, rac pirvelad gamoqveynda misi naSromebi, ar wydeba<br />

mZafri kamaTi am kacis moralze, RvTismgmobelobaze,<br />

patriotizmze, cinizmze da genialobaze. mas aRmerTeben,<br />

akritikeben da lafs esvrian; igi uyvarT da sZulT; mis saxels<br />

dResac krZalviT ixsenieben is adamianebic ki, visac<br />

misi naSromebis Sesaxeb yurmokvriT Tu gaugia.<br />

349


am kacis saxelia nikolo di bernardo makiaveli.<br />

legendad qceul makiavelis yvela epoqaSi da yvela qveyanaSi<br />

maqebarze, TanamgrZnobze da neitralur interpretatorze<br />

meti mqirdavi da maginebeli hyavda. es arc mis<br />

Rirsebas akninebs da arc misi kaikacobis niSnad gamodgeba.<br />

Tumca, erTi ramis gaTvaliswineba namdvilad ar gvawyenda:<br />

nikolo makiaveli CagrulTa meoxad da proletariatis<br />

interesebisTvis Tavdadebul mebrZolad miaCndaT marqsizmis<br />

`klasikosebs~ da, bunebrivia, sabWoTa istoriografiasac.<br />

marTalia, am genialurad ubralo moazrovnis<br />

Semoqmedebaze dawvrilebiT saubris saSualeba aq ar gveqneba,<br />

magram, albaT, am ucnauri siyvarulis namdvil mizezs<br />

naTqvamidanac iolad daaskvniT.<br />

makiavelisTvis adamianTa samyaro or nawilad iyofa;<br />

rCeulebi (zeadamianebi), romlebmac unda marTon; da absoluturi<br />

umravlesoba, romelic unda imarTos.<br />

`zeadamianma~ icis, rom adamianTa umravlesoba umaduri,<br />

matyuara, TvalTmaqci, gulSavi, xarbi, qedmaRali, gaiZvera<br />

da uvicia. maT gverdiT arseboben agreTve qristianuli<br />

moralis usazRvrod pativismcemeli, religiuri fanatizmiT<br />

an religiuri eqstremizmiT Sepyrobilnic. adamianebs<br />

ar adardebT Tavisufleba, radgan maTTvis pirovnebis saxeli<br />

realobaze Zvirad, xolo Tavisufleba sakuTrebaze<br />

da SurisZiebis wyurvilze iafad fasobs. isic SesaniSnavad<br />

icis, rom adamiani unda garyvna, rom mere misi marTva gagiioldes.<br />

Tanac, adamianis garyvna xom ase advilia! marTalia,<br />

arsebobis ufleba yvelas aqvs, magram sazogadoebis<br />

marTva, Zlieri, mdidari, bednieri `samTavrosken~ xalxis<br />

gaZRola da aRTqmul miznamde miyvana mxolod rCeulis,<br />

`zeadamianis~ xvedria.<br />

`bednieri samTavrosken~ mimavali mmarTvelisTvis,<br />

makiavelis azriT, codna aucilebelia _ kargi qveyana rom<br />

aaSeno, unda icode, rogor unda aaSeno. sxvaTa Soris, zustad<br />

am azrs sityvasityviT imeorebs meoce saukunis udidesi<br />

`zeadamiani~, ioseb stalini: rom aSeno, unda icode,<br />

rom icode, unda iswavlo! Tu stalinis moRvaweobas, misi<br />

marTvis meTodebs, mis mier Seqmnil sammarTvelo reJims<br />

gadavxedavT da axlaxan rom vTqvi, iseT gamonaTqvameb-<br />

350


sac gavixsenebT, davaskvniT, rom igi brwyinvaled icnobda<br />

makiavelis (da aramarto mis) moZRvrebas. rac mTavaria,<br />

es moZRvreba iyo umZlavresi iaraRi civi gonebis da civsisxliani<br />

diqtatoris xelSi _ man Seqmna msoflio `samTavro~,<br />

romlis bolomde dangreva diqtatoris gardacvalebidan<br />

ormocdaaTi wlis Semdegac ki ver moxerxda. makiavelis<br />

saTayvano Cezare borjia* stalinTan SedarebiT mama<br />

abramis batkania. sabWoTa imperia rom enaxa, darwmunebuli<br />

var, makiaveli Zalian iamayebda Tavisi moZRvrebiT.<br />

Mmorali makiavelis miaCnia ara TavisTavad arsebul, aramed<br />

raRac damxmare Rirebulebad Zlieri saxelmwifosken<br />

mimaval gzaze. kargad struqturirebuli, Zlieri saxelmwifo,<br />

misi azriT, Tavad aris morali. ufro martivad _<br />

morali aris saxelmwifos samsaxuri, simtkice, simamace,<br />

wesrigi, stabiluroba. xolo TanagrZnoba, gulmowyaleba,<br />

msxverplis gaReba, miteveba, xorciel siamovnebaze uaris<br />

Tqma, sulierebaze zrunva, saiqio cxovrebis rwmena _ arafris<br />

maqnisi qristianuli idealebia.<br />

misi azriT, tradiciuli qristianuli idealebis mimdevari<br />

adamianebi mxolod maSin SeZlebdnen Zlieri saxelmwifos<br />

aSenebas da marTvas, qveyanaSi yvela adamiani aseTi<br />

(qristianuli moralis matarebeli) rom yofiliyo. vinaidan<br />

adamianebi ar arian da, samwuxarod, arc odesme gaxdebian<br />

aseTebi, maT lagami unda amosdo!<br />

adamianebi unda ganvixiloT iseTebad, rogorebic isini<br />

arian, xolo maTi ganviTarebis gzebi unda veZeboT SesaZleblis<br />

da ara SeuZleblis sazRvrebSi.<br />

aseTia makiavelis morali, romelsac wuns ver dasdeb.<br />

Cveni dedamiwa mxolod marTlmorwmune qristianebiT rom<br />

yofiliyo dasaxlebuli, dapirispirebebi da omebi mainc<br />

ar agvcdeboda, radgan yvela qristiani marTlac ar aris<br />

qristianulad znekeTili. ampartavnoba, Suri, mucelRmerToba,<br />

avxorcoba, sixarbe da sxva mankierebani adamianis<br />

iseTive ganuyofeli Tvisebebia, rogoric miteveba, uangaroba,<br />

guluxvoba, sasoeba da WirTaTmena.<br />

magram saqmec is aris, rom Tavisi am `swori~ moZRvrebiT,<br />

makiaveli qadagebs `Zlieri~, Cveulebriv adamianur SesaZleblobebze<br />

maRla mdgomi pirovnebebis upiratesobas.<br />

351


misi azriT, saxelmwifos marTvaSi upiratesoba eniWeba ara<br />

sistemas (magaliTad, marTvis liberalur-demokratiul<br />

sistemas), samarTals, aramed pirovnebas, `zeadamians~.<br />

rigiTi mokvdavi, aseT SemTxvevaSi, aris ara saxelmwifos<br />

marTvaSi monawile sazogadoebis Rirseuli wevri, aramed<br />

upirovno masis Semadgeneli nawili.<br />

makiavelis ainteresebs saxelmwifo saqmeebi: qveynis<br />

usafrTxoeba, warmateba, dideba, Zliereba; miwieri da ara<br />

zecieri bedniereba; warsulze myarad mdgari awmyo da momavali;<br />

realuri da ara warmosaxviTi samyaro. igi darwmunebulia,<br />

rom vinaidan adamiani ar aris is, rasac qristianuli<br />

morali moiTxovs, xSirad aucilebelia mis mimarT<br />

sastiki mopyroba.<br />

Tu Cemi azri gainteresebT, im mecnierebs vemxrobi, visac<br />

miaCniaT, rom, Tumca makiaveli sisastikis aucileblobas<br />

da eklesiis ususurobas (Zalian rbilad rom vTqvaT)<br />

qadagebs, igi ar aris amoraluri _ ubralod, gonebamaxvili<br />

damkvirvebelia da aRwers imas, rac realur cxovrebaSi<br />

namdvilad arsebobs.<br />

swored Tavisi Semzaravi ubraloebis gamo aris makiavelis<br />

moZRvreba ase momxiblavi `revoluciiT nawrTobi~<br />

metismetad energiuli, `istoriaSi jer arnaxuli~ saxelmwifos<br />

mSeneblobis ideiT Sepyrobili `mesame samyaros~<br />

mmarTvelebisTvis. miT ufro, rom Zaladobis, usindisobis,<br />

orpirobis, farisevlobis gamarTleba, Tundac saku-<br />

Tari mSieri Tanamoqalaqeebis TvalSi, yovelTvis SeiZleba<br />

samSobloze da xalxze zrunvis motiviT.<br />

samagierod, xalxisTvisac da Tavad konkretuli mmar-<br />

TvelisTvisac, sakmaod rTuli asaxsnelia is faqti, rom<br />

sisastike, ramac cxraasze meti wlis Semdeg wmindanis saxeli<br />

moutana daviT aRmaSenebels, sruliad gamousadegaria<br />

XXI saukunis demokratiulobaze pretenziis mqone xelisuflisTvis.<br />

dRevandelobaSi gadmotanili makiavelisturi<br />

marTvis principebi ganuxorcielebeli da amazrzenia.<br />

makiaveli moralis or standarts gvTavazobs: SegiZlia<br />

airCio cxovrebis zneobrivi gza, icxovro, rogorc erTma<br />

znekeTilma kerZo pirma, ganerido sazogadoebas da ipovno<br />

kidec Seni patara kuTxe. aseT SemTxvevaSi, verasdros<br />

352


ver ikisreb pasuxismgeblobas sxva adamianebis cxovrebaze<br />

da ar geqneba raime seriozuli warmatebis Sansi. materialuri<br />

TvalsazrisiT, mzad unda iyo ugulebelyofisa,<br />

an, sulac, ganadgurebisTvis.<br />

xolo Tu ginda, moipovo didi warmatebebi, gavlena da<br />

Zalaufleba, unda daiviwyo `dampali qristianuli morali~<br />

da miaRwio mizans, Tundac, zRva sisxlis fasad.<br />

aqedan gamomdinare, arsebobs ori kategoriuli moraluri<br />

kodeqsi _ piradi cxovrebisa da sazogadoebrivi<br />

organizaciis (saxelmwifos) cxovrebisa. am or urTierT<br />

dapirispirebul RirebulebaTa sistemas Soris adamianma<br />

erT-erTi unda airCios.<br />

imisTvis, vinc sazogadoebrivi organizaciis cxovrebis<br />

moralis sasargeblod ukve gaakeTa arCevani, makiavelis<br />

Tavisi utyuari receptebi aqvs. kerZod, igi erT-erTi<br />

provinciis dampyrobels urCevs, dapyrobil teritoriaze<br />

gadaakeTos yvelaferi: daawesos axali mmarTveloba axali<br />

samarTliTa da axali adamianebiT; bibliuri daviTis<br />

msgavsad, gaaRatakos mdidrebi da gaamdidros Ratakebi;<br />

daangrios Zveli qalaqebi da aagos axlebi; xalxs Seucvalos<br />

sacxovrebeli adgilebi; qveyanaSi Zvel adgilas ar<br />

datovos arc saxeli, arc wodeba, arc dawesebuleba, arc<br />

Tanamdeboba _ araferi, rac dakavSirebuli ar iqneba<br />

axal mmarTvelTan (anu dakavSirebuli iqneba winamorbedebTan).<br />

amgvari qmedebis sisworis dasadastureblad makiaveli<br />

filipe makedonelis moRvaweobas iSveliebs da, rasakvirvelia,<br />

savsebiT samarTlianadac.<br />

vfiqrob, arc me Sevcdebi, Tu amgvari qmedebebis sailustraciod<br />

makiavelis gardacvalebidan (1527 w.) oTxasi<br />

wlis Semdeg ganviTarebul movlenebs da pirovnebebs moviSvelieb.<br />

`didi oqtombris socialisturma revoluciam~ dedamiwis<br />

erT meeqvsedze marTlac qva qvaze ar datova _ cecxliT<br />

da maxviliT gadauara gigantur sivrceebs; pirwmindad<br />

daangria mmarTvelobis arsebuli sistemebi, qalaqebi<br />

da soflebi; Zveli dasaxlebebi axlebiT Secvala; axali<br />

qalaqebi aaSena, axali `religia~ (leninizmi) gamoigona;<br />

353


axali sakulto nagebobebi aago; mmarTvelobis manamde<br />

arnaxuli sistema danerga; waSala yvelaferi, rac Zvels,<br />

tradiciuls ukavSirdeboda; gaanadgura milionobiT adamiani;<br />

faqtobrivad, mospo sazogadoebis moazrovne nawili<br />

_ inteligencia; revoluciis, anu xalxis saxeliT agreTve<br />

fizikurad mospo sazogadoebis SeZlebuli fena...<br />

amis sulisCamdgmeli iyo `mSobliuri~ komunisturi<br />

partia-hegemoni ioseb stalinis meTaurobiT.<br />

amave periodSi zustad igive gaakeTa germanulma nacional-socialisturma<br />

partiam `Cemi fiureris~ (mein Führer),<br />

adolf hitleris meTaurobiT.<br />

arc CineTis, vietnamis, koreis, kubis, libiis, Turqmene-<br />

Tis, kidev bevri sxva qveynis magaliTebis da pirovnebebis<br />

daviwyeba Rirs: mao Ze duni, xo Si mini, kim ir seni, fidel<br />

kastro da mravali sxva. arCevani calsaxad da uyoymanod<br />

gaakeTa prezidentma saakaSvilmac: XXI saukunis saqarTvelos<br />

mosaxleobis SemecnebaSi xelisufleba jiutad nergavda<br />

socialur-politikur miTs, rom saqarTvelos istoria<br />

iwyeba 2003 wlis 23 noembris `vardebis revoluciidan~;<br />

quCebs da moednebs daerqva `sworupovar~ revolucionerpolitikosTa<br />

saxelebi; aigo grandiozuli Zeglebi; daidga<br />

grandiozuli speqtaklebi; gamocxva grandiozuli<br />

xaWapuri; Seiqmna axali saxelmwifo simbolika; waiSala<br />

mmarTvelobis `revoluciamdeli~ sistemis nakvalevi; Seicvala<br />

konstitucia; daiwyo dausrulebel sakadro gadaadgilebaTa<br />

cieb-cxeleba yvela saxelmwifo dawesebulebis<br />

yvela doneze; dadga wmendebis, dapatimrebebis, SekveTili<br />

da politikuri mkvlelobebis epoqa...<br />

brZeni makiaveli mmarTvels urCevs, yvela `didi~ saqme<br />

xalxis saxeliT akeTos. amis iuridiuli ufleba rom gqondes,<br />

xalxma beladad TviTon unda agirCios, Tanac, xmis<br />

uflebis mqoneTa rac SeiZleba didma raodenobam.<br />

komunistur sabWoeTSic da nacistur germaniaSic<br />

did-patara `beladebs~ xmebis absoluturi umravlesobiT<br />

irCevdnen. yovel SemTxvevaSi, xmebs aseTi proporciiT<br />

iTvlidnen. es xelisuflebas mxolod xalxis<br />

saxeliT samoqmedod da sakuTari danaSaulis xalxze<br />

gadakisrebis mizniT sWirdeba. mxolod asea SesaZlebeli<br />

354


saxelmwifos, xalxis, partiis, beladis cnebebis gaigiveba<br />

(sabWoeTi_skkp_sabWoTa xalxi_stalini) da usazRvro<br />

TviTnebobisken xelisufals gza xsnili aqvs. saakaSvilis<br />

`Cveni gundic~ sxva araferia _ saqarTvelo_xalxi_nacmoZraoba_miSa.<br />

aqedan gamomdinare, xelisuflebis mier<br />

Cadenili nebismieri fantastiuri danaSaulis uSualo<br />

Camdenis aRmoCena, faqtobrivad, SeuZlebelia. amitomac<br />

eltvian mmarTvelebi makiavelis.<br />

saakaSvili Tavisi alRos, uzRvavi energiis, yovlisSemZle<br />

megobrebisa da misi udidebulesoba bedisweris wyalobiT,<br />

zustad saWiro dros aRmoCnda saWiro adgilas da er-<br />

TaderTi Sansi xelidan ar gauSva _ vladimer ulianovis<br />

msgavsad, umalve daepatrona xelisuflebas, romelic,<br />

Turme, `aRaravis aRar undoda~ (lenini). didi da msuqani<br />

Tevzis dasaWerad mas ar SeeSinda fexebis dasvelebisa; sanam<br />

sxvebi yoymanobdnen, gadawyvetileba miiRo da Seasrula<br />

kidec _ prezidentis savarZeli daisakuTra. danarCeni<br />

ukve `wvrilmani~ iyo. makiavelis moZRvrebis Tanaxmad,<br />

roca sazogadoebis gardaqmnas daiwyeb, igi unda gaagrZelo<br />

nebismieri saSualebiT: yovelgvari yoymani, Seferxeba,<br />

ukan daxeva, sindisis qenjna dasaxuli miznis Ralats da,<br />

Sesabamisad, damarcxebas niSnavs. saakaSvils xelis gulze<br />

edo inteligent mixail gorbaCovis mware gamocdileba da<br />

man is ar gaimeora. roca eqimoba ginda, profesionali unda<br />

iyo _ Tu saWiroa, unda amoSanTo da unda amokveTo kidec,<br />

pacientis vaebam da konvulsiebma guli ar unda agiCuyos.<br />

dandoba, gulkeTiloba, miteveba, sasoeba da qristianuli<br />

moralis mier aRiarebuli sxva Rirebulebani, icocxleT,<br />

kargia, magram isini absoluturad gamousadegaria<br />

makiavelis `mTavrisTvis~, anu saakaSvilisa da misi `Cveni<br />

gundisTvis~. saakaSvilma arCevani gaakeTa da amis Semdeg<br />

ukan mixedva mis ueWvel daRupvas niSnavda. Tumca, ise nu<br />

gavigebT, TiTqos misi `Cveni gundi~ qristianuli moralis<br />

arsebobas ar aRiarebda. aRiarebda kidec da yovelnairad<br />

cdilobda, qveynis moqalaqeebs swored am moralis moTxovnaTa<br />

zedmiwevniT dacviT ecxovraT. ubralod, TviTon ar<br />

SeeZlo am moraliT cxovreba.<br />

TiTqmis xuTi saukunea, rac kacobriobas sZuls niko-<br />

355


lo makiaveli (fridrix didi* mas `adamianTa modgmis uborotes<br />

mters~ uwodebda). Tanamedrove demokratiuli<br />

mmarTvelobebisTvis erTmniSvnelovnad miuRebelia misi<br />

moZRvreba. mis Segonebebs ironiulad uyureben TviT buSi<br />

umcrosis tipis demokratebi. magram Tu saqme Zalauflebas<br />

exeba, makiavelis maqsimebi erTbaSad momxiblav da aucilebel<br />

Segonebebad gadaiqceva. TviT aseTebic ki:<br />

_ viTarebis Sesabamisad, unda gamoiyenoT teroric<br />

da gamoiCinoT gulmowyalebac;<br />

_ rogorc wesi, sisastike ufro efeqturia, magram<br />

keTili nayofi zogjer humanurobasac moaqvs;<br />

_ unda daTesoT SiSi, magram arasodes _ siZulvili,<br />

radgan, sabolood, siZulvils Tqveni ganadgureba<br />

SeuZlia;<br />

_ umjobesia, adamianebi mudmiv gaWirvebaSi da ganuwyveteli<br />

omebis SiSSi amyofo: es mogaSorebs namdvili<br />

morCilebis or umTavres mters _ pativmoyvareobas da<br />

mowyenilobas. _ Tanac, Tqvens qveSevrdomebs mudmivad<br />

eqnebaT didi winamZRolis moTxovnileba;<br />

_ Tu ginda, rom mowyaleba gasce, umjobesia, es Tvi-<br />

Ton gaakeTo, binZuri saqmis keTeba ki sxvebs daavalo:<br />

xalxi daadanaSaulebs maT da ara xelisufals. xelisufali<br />

mowonebas daimsaxurebs, Tu (binZuri saqmis mkeTeblebs)<br />

droulad daayrevinebs Tavebs, radgan adamianebi<br />

SurisZiebas da usafrTxoebas Tavisuflebaze maRla<br />

ayeneben;<br />

_ akeTe is, rasac ginda rom akeTebde, magram Tavi ise<br />

moaCvene, TiTqos amas xalxis sakeTildReod akeTeb;<br />

_ Tu danaSaulis Cadenas apireb, amis Sesaxeb winaswar<br />

nu gamoacxadeb, radgan mtrebi manamde gaganadgureben,<br />

vidre Sen moaswrebde maT ganadgurebas;<br />

_ nu Semoikreb metismetad gavlenian msaxurebs _<br />

sjobs Tavidan moiSoro Zlevamosili generlebi, Torem<br />

isini mogiSoreben Sen;<br />

_ adamianebi an unda moTaflo, an unda gaanadguro;<br />

mSvidobismoyvare da neitraluri politika yovelTvis<br />

damRupvelia;<br />

_ adamianebi manam ecdebian Sens motyuebas, sanam maT<br />

356


simarTlis Tqmas ar aiZuleb, anu sanam ar Seqmni iseT vi-<br />

Tarebas, roca tyuili wamgebiania...<br />

aseTi magaliTebi tipiuria `eSmakTan wilnayari~ (isaia<br />

berlini*) nikolo makiavelisTvis. isini iqneb mcdaria, sa-<br />

SiSia, sazizRaric kia, magram absoluturad gulwrfelia.<br />

mTeli misi moZRvrebis arsi oriode sityviT ase SeiZleba<br />

gadmoices: diadi miznis misaRwevad _ idealuri saxelmwifos<br />

da sazogadoebis asaSeneblad _ yvela gza gamar-<br />

Tlebulia, maT Soris, gvamebis mTebze gadavlac.<br />

ase iqceoda yvela didi mmarTveli solomon brZenidan*<br />

sadam huseinamde. gadaSaleT Zvel istorikosTa wignebi da,<br />

Tundac, biblia _ isini ar kicxaven amgvar qmedebas, piriqiT,<br />

mas misabaZ magaliTad saxaven. hkiTxeT makedonelis*,<br />

iulius keisris*, napoleonis, stalinis, Tundac, daviT<br />

aRmaSeneblis Tayvanismcemlebs da isini, Tqveni uvicobiT<br />

da intriganobiT aRSfoTebulebi, oriod wuTSi `dagisabuTeben~<br />

makiavelis moZRvrebis WeSmaritebas. Tanac, am<br />

adamianebs sakuTari Tavi Rrmad morwmune qristianebad da<br />

qristianuli moralis Tayvanismcemlebad miaCniaT.<br />

bolo xuTasi wlis ganmavlobaSi makiavelis moralze<br />

Zalian bevri Tqmula da dawerila. es aris Tavisi ubraloebiT<br />

SemaZrwunebeli da Zalze efeqturi kacTmoZule<br />

Teoria. makiavelis `mTavari~, `msjelobani~, iq mocemuli<br />

maqsimebi dResac bevr mmarTvels umRvrevs gonebas da `kacobriobis<br />

gakeTilSobilebisTvis~ brZolis sababiT, xelisuflebis<br />

uzurpaciis, diqtatoruli reJimis damyarebisa<br />

da sazareli danaSaulobebis Cadenisken ubiZgebs.<br />

kidev erTxel visargebleb Tqveni moTminebiT da kidev<br />

erTxel gavimeoreb: sulac ara var darwmunebuli, rom<br />

piradad prezidenti saakaSvili da misi `Cveni gundis~ wevrebi<br />

zedmiwevniT icnobdnen nikolo makiavelis, Tomas<br />

hobsis, Toma akvinelis* an sxvaTa Teoriebs da yvelafers<br />

zustad maTi moZRvrebis mixedviT akeTebdnen.<br />

fundamenturi gansxvavebac makiaveliseul marTvis<br />

Teoriasa (albaT, sjobs, principebi vuwodoT) da XXI<br />

saukunis saqarTvelos mmarTvelobiT reJims Sors swored<br />

aq unda veZeboT. marTalia, saakaSvili cdilobda TiTqmis<br />

zustad gadmoeRo xuTi saukunis winaT Seqmnili Teoria,<br />

357


magram es ver moaxerxa erTi ubralo, magram Zalian mniSvnelovani<br />

mizezis gamo _ saakaSvils da mis `Cvens gunds~<br />

ar amoZravebdaT Zlieri, ayvavebuli, mdidari `samTavros~<br />

Seqmnis diadi mizani. maT ainteresebdaT `Zalaufleba ZalauflebisTvis~<br />

da cxovreba politikis xarjze. aqedan<br />

gamomdinare, makiavelic ainteresebdaT mxolod imdRevandeli<br />

gadasaxedidan. nu daviviwyebT, zogadad, saakaSvilis<br />

xelisuflebis ukidures gamoucdelobas, demokratobanas<br />

TamaSis survils da, mapatieT, uvicobasac. amitomaa, rom<br />

maT xelSi makiavelizmi ver iqca iseT mrisxane iaraRad,<br />

rogorc igi, SesaZloa, yofiliyo mizandasaxuli, Wkviani,<br />

gamocdili `Cveni gundis~ xelSi da, ra Tqma unda, sxva epoqaSi<br />

da sxva qveyanaSi.<br />

kacma rom Tqvas, nikolo makiavelis araferi ar aRmou-<br />

Cenia _ man, ubralod, Tqva is, rac iyo manamde, iyo mis epoqaSi,<br />

aris dRes da, samwuxarod, iqneba momavalSic. man kacobriobas<br />

mTeli sigrZe-siganiT daanaxa is, ris gamomzeurebas<br />

manamdec da mis Semdegac yvela tirani erideboda.<br />

makiavelis moswonda respublikuri wyoba da aTenuri<br />

respublikis msgavsi `samTavros~ Sesaqmnelad adamianTa<br />

msxverplad Sewirvazec uars ar ambobda. igi aRmerTebda<br />

Cezare borjias, espanuri warmoSobis aristokrats (romis<br />

papis, aleqsandre VI vaJiSvili), italiis gaerTianebis<br />

ideiT Sepyrobil da `florenciis respublikis~ Semqmnel<br />

adamians. axalgazrda makiavelim mis karze ToTxmeti wlis<br />

ganmavlobaSi iRvawa (`aTeulis~ sabWos wevrad) da, savaraudod,<br />

kacobriobis istoriaSi erT-erTi yvelaze sastiki<br />

tiranisTvis rCeva-darigebanic ar dauSurebia.<br />

***<br />

zemoT makiavelis uamravi Segonebidan aTiode moviSvelie.<br />

Tu moTmineba ar SemogeliaT, modi, kidev erTxel<br />

gavixsenoT maTgan ramdenime da qarTul sinamdviles mivusadagoT<br />

_ iqneb davadginoT, marTla makiavelis gziT<br />

iara Tu ara XXI saukunis damdegis saqarTvelos xelisuflebam.<br />

_ viTarebis Sesabamisad, unda gamoiyenoT teroric<br />

da gamoiCinoT gulmowyalebac.<br />

358


qarTulma xelisuflebam, iseve, rogorc kacobriobis<br />

istoriaSi cnobilma yvela sxva revoluciurma xelisuflebam,<br />

moRvaweoba daiwyo swored teroriT. erTbaSad<br />

cixeebSi aRmoCnda wina xelisuflebis asobiT warmomadgeneli<br />

da TanamgrZnobi; mravalma aTasma Tavs gaqceviT<br />

uSvela. gansakuTrebiT TvalSisacemia egreT wodebuli<br />

`abaSiZis klanis~ ganadgureba. sinamdvileSi, es iyo sastiki<br />

SurisZieba ara aWaris mmarTvel `patara diqtator~<br />

aslan abaSiZeze da mis `ojaxze~ (siciliuri mafiis gagebiT),<br />

aramed mTlianad avtonomiur respublikaze da mis<br />

mosaxleobaze. revoluciurma xelisuflebam, upirveles<br />

yovlisa, samarTlebrivi TvalsazrisiT erTbaSad araraobad<br />

aqcia avtonomiis statusi, yvela saxelmwifoebrivad<br />

mniSvnelovan Tanamdebobaze ucnobi qarafSutebi daniSna,<br />

yvela mniSvnelovani komerciuli obieqti adgilobrivi<br />

mosaxleobis daukiTxavad gaasxvisa; vinc xmis amoReba<br />

gabeda, an daapatimra, an daaSina.<br />

aseTi qmedebiT saakaSvilis xelisuflebam aramarto<br />

Tavis iurisdiqciaSi arsebul teritoriaze, aramed afxazeTisa<br />

da samxreT oseTis `respublikebSi~ mcxovrebi moqalaqeebic<br />

daaterora da deda-saqarTvelos wiaRSi dabrunebis<br />

survili daukarga. vfiqrob, es iyo makiavelis am<br />

Segonebis gaukuRmarTebuli gagebiT gamowveuli sabediswero<br />

Secdoma. kerZod, makiaveli mmarTvels teroris gamoyenebas<br />

urCevs `viTarebis Sesabamisad~ da ara `nebismier<br />

viTarebaSi~. aRmoCnda, rom saakaSvilma icoda teroris<br />

gamoyenebis aucilebloba (anu makiavelis moZRvreba),<br />

magram ar icoda, ra viTarebaSi da rodis unda gamoeyenebina<br />

igi. rac Seexeba gulmowyalebas, rogorc Cans, TviTon<br />

saakaSvils da misi `Cemi gundis~ wevrebs makiavelis es Segoneba<br />

bolomde ar waekiTxaT, an gulmowyaleba ufaso sasadiloebis<br />

gaxsna egonaT.<br />

amasTan dakavSirebiT, erTi mravlismetyveli faqtis<br />

aRniSvnac Rirs. saaxalwlod, TbilisSi, meriis iniciativiT,<br />

ginesis wignis sakadrisi zoma-wonis xaWapuri gamoacxves.<br />

mSieri moqalaqeebi rigSi dilaadrian Cadgnen, magram<br />

xaWapuri mxolod 11 saaTisTvis gaiWra. meriis keTilmowyobis<br />

samsaxuris ymawvilma ufrosma telekamerebis win<br />

359


sakuTari xeliT CamoWra erTi zorba naWeri da... pirdapir<br />

xalxSi moisrola(!), zustad ise, rogorc mawanwala ZaRls<br />

gadaugdeben xolme lukmas. am simboluri JestiT xelisuflebam<br />

sakuTar Zlevamosilebas xazi gausva da sakuTar<br />

xalxs kidev erTxel mWevrmetyvelurad mianiSna, rom igi<br />

aris araraoba, upirovno masa, romelic mxolod amgvar<br />

`gulmowyalebas~ imsaxurebs.<br />

_ unda daTesoT SiSi, magram arasodes _ siZulvili,<br />

radgan, sabolood, siZulvils Tqveni ganadgureba Seu-<br />

Zlia.<br />

bevrjer vTqvi, rom revoluciurma xelisuflebam,<br />

upirveles yovlisa, Seqmna patara saqarTvelosTvis<br />

Seufereblad bumberazi represiuli aparati. kunTmagari<br />

niRbiani biWebis moulodnelma Tavdasxmebma komerciul<br />

ofisebze, restornebze da kafeebze; mitingebis da<br />

manifestaciebis, bazrobebisa da ltolvilTa TavSesafrebis,<br />

TviT sakulto dawesebulebebis umowyalo darbevebma<br />

saqarTvelos mTeli mosaxleoba SeaZrwuna. amas zed<br />

daerTo prezident saakaSvilis yovlad upasuxismgeblo<br />

gancxadebebi `nulovani tolerantobis~, anu sisastikisa<br />

da daundoblobis legalizaciaze, cvlilebebi sisxlis<br />

samarTlis da saproceso kodeqsebSi sasjelis damZimebis<br />

TvalsazrisiT; represiuli aparatis xelmZRvanelTa qeba<br />

msxverpliT damTavrebuli yoveli policiuri operaciis<br />

Semdeg. policiuri, sagamoZiebo, operatiuli, dazvervis<br />

da kontrdazvervis samsaxurebis gaerTianebiT miRebulma<br />

monstrma mTlianad gaanadgura samarTlebrivi sistema,<br />

yovelgvari funqcia daukarga sasamarTlos, prokuraturas<br />

da iusticiis saministros.<br />

xalxi CurCuliT, magram mainc, umaRlesi xelisuflis<br />

jer gamoucdelobaze, mere _ realobisadmi araadekvatur<br />

damokidebulebaze, mere _ siZulvilze alaparakda.<br />

saintereso da Zalze saxifaTo is iyo, rom es `CurCuli~<br />

(romelic xSirad xmamaRal lanZRva-ginebaSi gadadioda<br />

da teleekranebidan da Jurnal-gazeTebidanac sul ufro<br />

jiutad gaismoda), formalurad, prezidentamde ver aRwevda.<br />

ufro zustad, umaRles xelisufals Tavi ise eWira,<br />

TiTqos verc rames xedavda da arc rame esmoda.<br />

360


qarTulma xelisuflebam ver moaxerxa, sazogadoebaSi<br />

arsebuli xelisuflebisadmi SiSi xelisuflebisadmi si-<br />

ZulvilSi ar gadaezarda.<br />

_ umjobesia, adamianebi mudmiv gaWirvebaSi da ganuwyveteli<br />

omebis mdgomareobaSi amyofo: es mogaSorebs<br />

namdvili morCilebis or umTavres mters _ pativmoyvareobas<br />

da mowyenilobas. Tanac, Tqvens qveSevrdomebs<br />

mudmivad eqnebaT `didi winamZRolis~ moTxovnileba.<br />

am mxriv, saqarTveloSi idealuri viTareba Seiqmna<br />

_ moqalaqeTa oTxmoci procentze meti stabilurad<br />

gaWirvebul mdgomareobaSi, pativayrili da RirsebawarTmeuli<br />

aRmoCnda. metic, qveynis ukiduresi gaWirveba didi<br />

warmatebiT dabralda `erT ucxo saxelmwifos~ (prezident<br />

saakaSvilis terminia).<br />

sazogadoebaSi didi mondomebiT inergeboda azri, rom<br />

`ruseTTan molaparakeba SeuZlebelia, radgan... ruseTTan<br />

molaparakeba, saerTod, SeuZlebelia~. iqidan gamomdinare,<br />

rom ruseTis saxelmwifos dedamiwis sxva regionSi (magaliTad,<br />

antraqtidaSi) TviT saqarTvelos Zlevamosili<br />

`megobrebic~ ki ver gadaitanen, gamodis, rom Cveni qveynis<br />

gaWirvebac da saakaSvilis xelisuflebac maradiuli yofila!<br />

aseve maradiuli yofila saakaSvilis qveSevrdomTa<br />

moTxovnileba `did winamZRolze~.<br />

amave dros, teritoriuli problemebis avad Tu kargad<br />

gadawyvetamde saqarTvelo, formalurad mainc, omis pirobebSi<br />

rCeboda, rac idealur pirobebs uqmnida xelisuflebas.<br />

amitom igi ar cdilobda samSvidobo molaparakebebis<br />

gaaqtiurebas. piriqiT, saomari ritorikis gamZafrebiT<br />

arsebul uaRresad daZabul viTarebas inarCunebda<br />

_ man qveSecneulad icoda, rom omis damTavreba da mtris<br />

xatis gaqroba qarTul sazogadoebaSi xelisuflebisadmi<br />

protests gaaasmagebda.<br />

swored am istoriuli gamocdilebidan gamomdinare,<br />

SemiZlia TiTqmis asprocentiani albaTobiT vivaraudo,<br />

rom saakaSvilis xelisufleba, adre Tu gvian, iZulebuli<br />

gaxdeba, axal-axali mtrebi gamoigonos. Tu 2006 wlamde eseni<br />

iyvnen SevardnaZe da `misi klani~, biznesmenebi, opozicionerebi,<br />

Jurnalistebi, `Carecxili inteligencia,~<br />

361


separatistebi, agentebi da moRalateebi, xval mTeli es<br />

galerea ueWvelad dakargavs aqtualobas _ aseTia istoriuli<br />

kanonzomiereba. sazogadoebis dasaSineblad, misi<br />

`pativmoyvreobisa da mowyenilobis dasaTrgunavad,~ did<br />

winamZRolze moTxovnilebis SesanarCuneblad aucilebeli<br />

iqneba axali Zlevamosili mtris xatis Seqmna. Tanac,<br />

es `mteri~ Cvenze bevrad aRmatebuli unda iyos. Mmxolod<br />

am SemTxvevaSi SeZlebs saakaSvilis xelisufleba Zalauflebis<br />

SenarCunebas. winaswarmetyvelis niWi sulac ar<br />

sWirdeba imis gamocnobas, vis airCevs `Cveni gundi~ saocnebo<br />

mtrad _ es iqneba putinis ruseTi.<br />

qarTuli revoluciuri xelisufleba movlenaTa mxolod<br />

amgvari ganviTarebis SemTxvevaSi SeZlebs sakuTar<br />

qveyanaSi sazogadoebis morCilebisadmi protestis Cax-<br />

Sobas. Tumca, arsebobs ori didi safrTxec: gamogonili<br />

mtris realur mtrad gadaqceva da yovliswamlekavi socialuri<br />

afeTqeba. erTica da meorec, ukeTes SemTxvevaSi,<br />

gaurkveveli xniT gadaswevs saqarTvelos saxelmwifoebriobas,<br />

uares SemTxvevaSi _ miwis pirisgan samudamod<br />

aRgvis im politikur erTeuls, romelsac jer kidev saqarTvelo<br />

hqvia.<br />

_ Tu ginda, rom mowyaleba gasce, umjobesia, es Tvi-<br />

Ton gaakeTo; binZuri saqmis keTeba ki sxvebs daavalo:<br />

xalxi daadanaSaulebs maT da ara xelisufals. xelisufali<br />

mowonebas daimsaxurebs, Tu (binZuri saqmis mkeTeblebs)<br />

droulad daayrevinebs Tavebs, radgan adamianebi<br />

Tavisuflebaze maRla SurisZiebas da usafrTxoebas<br />

ayeneben.<br />

XXI saukunis damdegis saqarTvelos umaRlesi xelisufali<br />

zustad ase iqceoda _ sakuTari xeliT didi siamovnebiT<br />

gascemda mowyalebas, romelic isedac am xalxs ekuTvnoda<br />

_ uzarmazari represiuli aparatis meSveobiT atarebda<br />

rekviziciebs, debda saidumlo garigebebs saeWvod gamdidrebul<br />

adamianebTan; generalur prokuraturaSi, Sinagan<br />

saqmeTa saministroSi, Tavdacvis saministroSi qmnida<br />

fondebs, sadac Tavs iyrida didi odenobiT saidumlo an<br />

gaurkveveli warmomavlobis fuladi saxsrebi. paralelurad,<br />

Seiqmna e. w. `prezidentis fondi~, sadac agreTve did-<br />

362


Zali fuli iyo Tavmoyrili. swored am fondebis kuTvnili<br />

fuliT prezidenti aSenebda atraqcionebs da Sadrevnebs,<br />

afinansebda `patriotTa banakebs~ da rezervistebis `swavlebebs~.<br />

xsnida ufaso sasadiloebs.<br />

saqme xSirad kuriozebamde midioda: xelisuflebis<br />

warmomadgenlebi usircxvilod iTvisebdnen kerZo biznesis<br />

warmomadgenelTa saqvelmoqmedo naRvaws _ magali-<br />

Tad, `psp jgufis~ mier SeZenili medikamentebi da saaxalwlo<br />

saCuqrebi uamravi telekameris TanxlebiT daariga...<br />

janmrTelobis ministris moadgilem, xolo saxelmwifo<br />

biujetiT nayidi sawvavi _ piradad prezidentma!<br />

amave dros, prezidenti da sxva maRalCinosnebi demonstraciulad,<br />

aseve telekamerebis win uars ambobdnenen<br />

`Cveni gundis~ dabalCinosnebisgan mirTmeul ubralo<br />

saCuqrebze.<br />

revoluciur saqarTveloSi binZuri saqmeebis absoluturi<br />

umravlesobis Semsruleblebad generaluri prokurori,<br />

Sinagan saqmeTa ministri, iusticiis ministri, yvela<br />

donis mosamarTleebi da TviTon uzenaesi sasamarTlos<br />

Tavmjdomare mogvevlinnen. am mxriv, makiavelis moZRvrebasTan<br />

sruli harmonia sufevda, Tumca, binZuri saqmeebis<br />

mTavari Semoqmedi `Tavebis dasayrevineblad~, anu Tanamdebobidan<br />

gadasayeneblad ver imetebda uSualo Semsruleblebs.<br />

gansakuTrebiT, es exeba Ss ministr merabiSvils,<br />

romelmac Tavisi umZimesi SecdomebiT da aSkara danaSaulebrivi<br />

qmedebebiT sazogadoebas Tavi sastikad SeaZula.<br />

sakmarisia, davasaxeloT e. w. `girgvlianis saqme~, sadac axalgazrda<br />

kacis ganzrax barbarosul mkvlelobaSi cxadad<br />

Cans Ss saministros maRalCinosnebis, amave saministros<br />

sazogadoebasTan urTierTobis departamentis Tavmjdomaris<br />

da TviT Ss ministris meuRlis Tanamonawileoba.<br />

rogorc istoria gvaswavlis da makiavelic amasve adasturebs,<br />

piradad prezidents amgvari `humanizmi~ Zalian<br />

Zvirad daujdeba _ `Cveni gundi~ xom xelisuflisgan<br />

msxverplSewirvas, anu saZulvel adamianebze SurisZiebas<br />

iTxovs. gaixseneT lenini, hitleri, stalini, sxvebi ra<br />

gasaocari siioliT iSorebdnen erTgul TanamebrZolebsa<br />

da Tanamzraxvelebs. leninuri eTikac xom missave kacTmo-<br />

363


Zule Teorias efuZneboda _ `eTikuria yvelaferi, rac<br />

komunizmis mSeneblobas emsaxureba~.<br />

_ Tu danaSaulis Cadenas apireb, amis Sesaxeb winaswar<br />

nu gamoacxadeb, radgan mtrebi manamde gaganadgureben,<br />

sanam Sen maT ganadgurebas moaswrebde.<br />

rogorc Cans, prezidenti saakaSvili am sakiTxSi makiavelis<br />

kategoriulad ar eTanxmeboda. ver vityvi, sakuTari<br />

danaSaulebrivi ganzraxvis gamo-meTqi, magram, saerTod,<br />

ris gakeTebasac apirebda, amaze winaswar sajarod acxadebda<br />

kidec (Tumca, zogjer yovlad moulodnel nabijebsac<br />

dgamda) da Tavisi am ganzraxvis Teoriul dasabuTebasac<br />

cdilobda. es `dasabuTebani~, umravles SemTxvevaSi,<br />

yovlad absurduli iyo (magaliTad, saprezidento da saparlamento<br />

arCevnebis erTdroulad Catarebis aucilebloba),<br />

magram igi mainc jiutad agrZelebda Tavisas.<br />

amiT saakaSvili Zalian waagavda adolf hitlers, romlis<br />

devizi swored aseTi iyo _ `jer sityva, mere saqme~ (ioseb<br />

stalini piriqiT moqmedebda _ `jer saqme, mere sityva~).<br />

saakaSvilis metismeti gulaxdiloba missave metismeti<br />

Tavdajerebulobidan momdinareobda _ igi xom mmarTvelad<br />

xmebis absoluturi umravlesobiT airCies! Tumca, is,<br />

rac amomrCevlebs avansad ar enanebaT kandidatisTvis _<br />

mxardaWeras vgulisxmob _ Zalian enanebaT ukve arCeuli<br />

mmarTvelisTvis. amitom amomrCevelTa imedis gamcruebel<br />

prezidents, rogorc wesi, mxardamWerTa dakargva emuqreba,<br />

rac, sabolood, `Cveni gundis~ daSlas da guSindeli<br />

beladis CamorigiTebas (rusuli samxedro terminologiiT<br />

_ разжалование до рядового), anu swored imas niSnavs,<br />

rasac makiaveli winaswarmetyvelebs _ mtrebi manam gaganadgureben,<br />

sanam Sen moaswrebde maT ganadgurebas. mosisxle<br />

mtrebi ki, mendeT, TviT abraam linkolnis da jon<br />

kenedis msgavs usayvarles mmarTvelebsac hyoliaT.<br />

Pprezidenti saakaSvili ki, mraval sxva sikeTesTan erTad,<br />

gulwrfeli mxardamWerebisa da apolitikuri moqalaqeebis<br />

mosisxle mtrebad mokidebis niWiTac iyo Semkuli.<br />

_ nu Semoikreb metismetad gavlenian msaxurebs _<br />

sjobs Tavidan moiSoro Zlevamosili generlebi, Torem<br />

isini mogiSoreben Sen.<br />

364


saakaSvilma mmarTvelobis pirvelive dRidan daiwyo da<br />

Zalian male Seqmna favorit `generalTa~ jgufi (generaluri<br />

prokurori adeiSvili, Ss ministri merabiSvili, Tavdacvis<br />

ministri oqruaSvili, parlamentis wevri bokeria,<br />

elCi CubiniSvili, Tbilisis meri ugulava, ekonomikis ministri<br />

arvelaZe). es ubiografio adamianebi `generlebad~<br />

mxolod saakaSvilis wyalobiT iqcnen. bunebrivia, es icodnen<br />

`generlebma~, icoda Tavad maTma Semqmnelma da `Cveni<br />

gundis~ danarCenma ufunqcio da ambiciurma wevrebmac.<br />

marTalia, saakaSvilma moaxerxa erTi xelis dakvriT<br />

moekveTa maT Soris erT-erTi yvelaze gavleniani da<br />

`meamboxe~ oqruaSvili, mis adgilze paiki kezeraSvili<br />

daesva, magram `generalTa~ amboxis saSiSroeba amiT ar<br />

Semcirebula. prezidentis uaxloes garemocvaSi darCa<br />

adeiSvili-merabiSvilis yovlisSemZle tandemi. am wyvilis<br />

xelSi, isev prezidentis wyalobiT, civilizebuli<br />

samyarosTvis uprecedento Zalaufleba aRmoCnda. igi<br />

dadga aRmasrulebel, sakanonmdeblo da TviT sasamarTlo<br />

xelisuflebaze maRla. is, rom saakaSvils bevri ram<br />

`ar esmoda~, am wyvilis udidesi damsaxurebaa _ swored<br />

igi amyofebda saakaSvils informaciul wyvdiadSi da moqmedebis<br />

gegmasac is karnaxobda. mis xelSi prezidenti<br />

Zvirfasi tikinad gadaiqca. Aamave dros, Sua saukuneebisgan<br />

gansxvavebiT, TiTqmis ar arsebobda saSiSroeba, rom<br />

es wyvili uaxloes momavalSi prezidentis damxobas Seecdeboda<br />

_ Tu civi gonebiT ganvsjiT, es misTvis realurad<br />

arafers moitanda. piriqiT, es wyvili, prezidents<br />

Tvalis CiniviT unda gafrTxileboda.<br />

xolo Tu Tavad prezidenti odesme mixvdeboda, ra<br />

sabediswero Secdoma mouvida adeiSvil-merabiSvilis<br />

uzomo gaZlierebiT, maSin am `generlebisTvis~ `Tavebis<br />

dayrevineba~ sasaxlis karis gadatrialebis tolfasi movlena<br />

mainc iqneboda. imasac veravin ivaraudebda, rom im<br />

momaval brZolaSi maincdamainc saakaSvili gaimarjvebda<br />

_ operatiuli informacia da uzarmazari represiuli<br />

aparati xom, faqtobrivad, iyo `tandemis~ xelSi da ara<br />

prezidentisa.<br />

_ adamianebi an unda moTaflo, an unda gaanadguro;<br />

365


mSvidobismoyvare da neitraluri politika yovelTvis<br />

damRupvelia.<br />

prezidenti da misi `Cveni gundi~ swored ase iqceoda _<br />

sasuqebis da sawvavis darigeba, saCvenebeli `xalxSi gasvlebi~,<br />

atraqcionebi, Sadrevnebi, `patriotTa~ banakebi,<br />

Zalian xSiri satelevizio gamosvlebi, sxvaTa warmatebebiT<br />

gauTavebeli trabaxi, ruseTTan Zalis poziciebidan<br />

laparaki, natoSi Sesvlis muqara, afxazeTis da samxreT<br />

oseTis `respublikebisTvis~ TiTis qneva, urCTa da moazrovneTa<br />

xelisuflebidan gandevna... yvelaferi es makiavelis<br />

am Segonebis mixedviT moqmedebas hgavs. swored am<br />

principiT moqmedebda is sulwawymedili da gandidebis maniiT<br />

Sepyrobili Cezare borjiac, makiavelis kumiri.<br />

Tu kidev erTxel gavixsenebT makiavelis mTavar Segonebebs<br />

da saakaSvilis mTavar naTqvam-namoqmedarebsac, didi<br />

ganCxreka-gaanalizebis gareSe davaskvniT, rom qarTveli<br />

mmarTveli zereled, ugulisyurod, magram mainc icnobda<br />

makiavelis moZRvrebas; suliTa da guliT mowadinebuli<br />

iyo, rogorme mniSvnelovan saxelmwifo figurad qceuliyo.<br />

xelisuflebis saTaveSi mosvliT man es nawilobriv<br />

moaxerxa kidec. axla mas Sinauri da gareuli mtermoyvrisTvis<br />

unda daemtkicebina (ufro zustad, Sinauri<br />

da gareuli mter-moyvare unda daerwmunebina), rom misi<br />

gaprezidenteba ar yofila brma SemTxveva, arc RvTis wyaloba<br />

da arc SevardnaZis madlieri amerikeli an germaneli<br />

xalxebis saCuqari saqarTvelosadmi.<br />

saakaSvil-mmarTvels marTlac mZime social-politikuri<br />

memkvidreoba ergo, magram ganuzomlad ukeTesi, vidre<br />

mis winamorbed eduard SevardnaZes 1992 wels. Tanac,<br />

am mZime socialuri da politikuri viTarebis SeqmnaSi<br />

didi iyo e. w. reformatorTa jgufis `damsaxureba~ piradad<br />

saakaSvilis meTaurobiT.<br />

mravlismnaxveli, dinji da cxovrebisgan dabrZenebuli<br />

`TeTri melasgan~ gansxvavebiT, uzarmazari energiiT aRsavse,<br />

yvelas da yvelafris saswrafod gadakeTebis mwveli<br />

surviliT anTebuli ajilRa yvelas da yvelafers erTdroulad<br />

daeZgera.<br />

igi gulwrfelad iyo darwmunebuli, rom mas, miSa saakaS-<br />

366


vils, mxolod mTeli saqarTvelo ki ara, mTeli civilizebuli<br />

samyaro mxarSi amoudgeboda da aRTqmul mizans uTuod<br />

miaRwevinebda _ igi xom axalgazrda, axovani, amerikul<br />

yaidaze aRzrdili, qalebis gulTa mpyrobeli poligloti<br />

iyo da ara vinme `mamaTeli naferSlal-nacekasmdivnari<br />

uemocio moxuci~.<br />

saakaSvils, murabebis sawyobSi moxvedril Tavneba bavSvs,<br />

gamorCa mTavari _ Cezare borjias matarebels didi<br />

xnis winaT Caevlo da didi qarTveli mefis, daviT aRmaSeneblis<br />

saflavze daficeba mas ukan ver daabrunebda.<br />

man irealur samyaroSi cxovreba airCia _ `Cven erTi<br />

gundi~ varT, maSasadame, me var koleqtiuri goni da yovlisSemZle<br />

Rone, me yvelaferi vici, yvelaferi mepatieba<br />

da araferi ar mevaleba!<br />

yvelaferze pasuxs `Cveni gundi~ agebs, anu pasuxs<br />

araferze arasdros aravin ar agebs!<br />

saakaSvilis gaprezidentebidan Zalian male cxadi gaxda,<br />

rom mas, `amerikul tradiciebze aRzrdil~ biWunas,<br />

Sinaganad sZulda demokratia, radgan igi areuli qveynis<br />

mmarTvelisgan udides da mravalmxriv codnas, moTminebas,<br />

gamocdilebas moiTxovda, xelisuflis ucilobel cvlas<br />

da umadurebis mTeli armiis arsebobasac gulisxmobda.<br />

areuli qveynis beladobisTvis igi aSkarad moumzadebeli<br />

aRmoCnda. saakaSvilma iwama makiavelisa, rom adamianTa<br />

umravlesobisTvis pirovnebis saxeli (avtoriteti)<br />

TviT realobaze da Tavisuflebaze Zvirad fasobs. misi<br />

sulieri winamorbedis, zviad gamsaxurdias msgavsad, Tavi<br />

sakuTar genialobaSi da uaxloesi garemocvis uangaroba-<br />

Si dairwmuna. `samTavros~ marTva erTob saeWvo gonebrivi<br />

SesaZleblobebis `gundelebs~ miando. murabebis sawyobSi<br />

moxvedrili sakuTar Tavze Seyvarebuli da sakuTar ucdomelobaSi<br />

darwmunebuli Wirveuli `zeadamiani~ biWuna<br />

ki amasobaSi zedized asufTavebda murabiT savse qilebs<br />

tkbileulis sawyobSi. amiT saakaSvilma, gamsaxurdias msgavsad,<br />

sakuTar Tavs sakuTari xeliT ganumzada tragikuli<br />

dasasruli. gansakuTrebuli sicxadiT es misi mmarTvelobis<br />

mesame wlisTavze gamoCnda...<br />

im epoqis qarTul beWdur presas, movlenaTa tragikul<br />

367


ganviTarebaze metad, vinme mesamexarisxovani qarTveli<br />

modelis meore qmarTan ganSorebis saidumlo aRelvebs.<br />

sagazeTo bazari gadaWedilia fsevdo-elituri `yviTeli~<br />

Jurnal-gazeTebiT. opoziciuri politikuri Zalebi ki,<br />

ZiriTadad, qilikiT erTobian.<br />

sabediswero SeZaxilamde, _ `Zirs diqtatori!~ _ Zalian<br />

mcire dro rCeba...<br />

yvelaferi im dawyevlili nikolo makiavelis bralia,<br />

vis sikvdilsac, xuTasi weliwadia, saSveli ar daadga.<br />

uweso TamaSebi<br />

anu<br />

presa, rogorc politikuri manipulaciebis<br />

instrumenti<br />

rogorc wesi, saqarTveloSi am Temaze xmamaRla saubars<br />

elituri politikis warmomadgenlebic gaurbian da<br />

seriozuli presisac. marTalia, presis mniSvnelobas aravin<br />

uaryofs, magram igi Segnebulad dahyavT leniniseuli<br />

`koleqtiuri agitatoris~ donemde. arada, ukve Zalian didi<br />

xania, presa (aq da yvelgan igulisxmeba mTlianad masobrivi<br />

informaciis saSualebebi, rogorc beWduri, ise eleqtronuli,<br />

internetisa da zepiri gamosvlebis CaTvliT) politikuri<br />

manipulaciebis, sazogadoebriv cnobierebaze zemoqmedebis<br />

uZlieres da Seucvlel iaraRad iqca. evropasa<br />

da amerikaSi, TviT ruseTSic maRal mecnierul donezea damuSavebuli<br />

`manipulaciebis Tema~ da igi udidesi warmatebiT<br />

gamoiyeneba politikuri dapirispirebebis dros.<br />

manipulireba, rogorc socialuri marTvis meTodi,<br />

udides moqnilobas moiTxovs. mas Zalian didi upiratesoba<br />

aqvs Zalismier da ekonomikur meTodebTan SedarebiT _<br />

xorcieldeba marTvis obieqtebisTvis SeumCnevlad; politikuri<br />

oponentebis mosasyidad da dasamSvideblad ar<br />

moiTxovs did materialur danaxarjebs, araviTar sisxlsa<br />

da msxverpls. presas masobriv (sazogadoebriv) cnobierebaze<br />

zemoqmedebisTvis, faqtobrivad, usazRvro SesaZleblobebi<br />

gaaCnia.<br />

368


Sevecdebi, Zalian mokled Camovayalibo presiT politikuri<br />

manipulirebis ZiriTadi mimarTulebebi. aqve<br />

aRvniSnav, rom manipulirebis mizania, masobriv SemecnebaSi<br />

Canergos is socialur-ekonomikuri miTebi, iluzoruli<br />

ideebi, romlebic ganmtkicebuli iqneba, ZiriTadad,<br />

rwmeniT da ara racionaluri, kritikuli gaazrebiT; imis<br />

codniT da gaTvaliswinebiT, rom adamianis Semecnebaze<br />

zemoqmedeba savsebiT SesaZlebelia im arxebiT, romlebsac<br />

yvelaze naklebad akontrolebs goneba. es meTodi miT<br />

ufro efeqturi iqneba saqarTveloSi, sadac movlenaTa<br />

racionalur gaazrebas TiTqmis aravin ar cdilobs (codnis<br />

dabali donis gamo).<br />

XXI saukunis dasawyisis saqarTveloSi mmarTveli elitis<br />

batonobis gansamtkiceblad ramdenime socialurpolitikuri<br />

miTi mogvevlina:<br />

1. xelisufleba qveyanas marTavs demokratizmis principebiT;<br />

2. mimdinareobs samarTlebrivi reformebi da sul<br />

male kanonis uzenaesobis pirobebSi vicxovrebT;<br />

3. socialuri siduxWire gamowveulia ara xelisuflebis<br />

uunarobiT da momxveWelobiT, aramed gare bneli<br />

(rusuli, amerikuli) Zalebis moqmedebiT an `mSromeli<br />

xalxis xarjze gamdidrebuli vigindarebis~ gamo;<br />

4. korufcia aris sazogadoebis erTaderTi dauZinebeli<br />

mteri da xelisuflebis mxridan mimdinareobs mas-<br />

Tan daundobeli brZola;<br />

5. saqarTvelos yvela moqalaqe, miuxedavad eTnikuri<br />

warmoSobisa da religiuri mrwamsisa, Tanabari uflebebiT<br />

sargeblobs;<br />

6. qarTveli eri yvelaze tolerantulia msoflioSi;<br />

7. presa Tavisufalia da amis naTeli dadasturebaa<br />

TviT `vardebis revoluciis~ beladis arcTu mokrZalebuli<br />

kritika.<br />

miTi sxvac bevri gavrcelda (mrewveloba gadagvarCens,<br />

`truba~ gadagvarCens, ruseTi an aSS gviSvelis, mdidrebs<br />

wavarTmevT da Raribebs davurigebT, mimdinareobs sasamarTlo<br />

reforma, ganaTlebis sistemis reforma, soflis<br />

meurneobaze zrunva...), magram, vfiqrob, zemoT CamoT-<br />

369


vlili aris mTavari. yvela es miTi adamianebis azrovnebaSi<br />

inergeboda da inergeba presis saSualebiT.<br />

amerikeli sociologis, parentis TqmiT, swored presa<br />

(aq da yvelgan `presaSi~ igulisxmeba mTlianad masobrivi<br />

informaciis saSualebebi T. q.) arCevs im informacias da<br />

dezinformacias, rasac Cven social-politikuri sinamdvilis<br />

Sesafaseblad viyenebT. problemebis da movlenebisadmi<br />

Cveni damokidebuleba, TviT imis aRqmac ki, ra miviCnioT<br />

problemad da movlenad, damokidebulia im xalxze,<br />

vis xelSic aris presa. dedamiwaze yovelwuTierad milionobiT<br />

movlena xdeba, Cven ki vsargeblobT maTi im nawiliT,<br />

rasac presidan gvawvdian.<br />

Cven vcxovrobT presis mier Seqmnil warmosaxviT (virtualur)<br />

samyaroSi. es samyaro an koSmarulia, an idiliuri,<br />

gaaCnia, vin gvelaparakeba _ opoziciuri, Tu saxelisuflo<br />

presa.<br />

Tavis manipulaciur SesaZleblobebs presa yvelaze metad<br />

saarCevno (saparlamento, saprezidento, adgilobrivi)<br />

kampaniis dros avlens. gansakuTrebiT efeqturia sociologiuri<br />

gamokiTxvebiT manipulireba _ erTidaigive<br />

cifri sxvadasxva konteqstSi SeiZleba auditorias<br />

miawodo, rogorc warmateba, an, rogorc katastrofa.<br />

manipulireba, rogorc auditoriaze zemoqmedebis<br />

meTodi, erTob mimzidveli ram gaxlavT im xalxisTvis,<br />

vinc dauokeblad eltvis xelisuflebas.<br />

manipulirebis winaaRmdeg brZola praqtikulad Seu-<br />

Zlebelia im ubralo mizeziT, rom mis (manipulirebis)<br />

safuZvlad gvevlineba sityva, rogorc komunikaciis sa-<br />

Sualeba _ SeuZlebelia vinmes pasuxismgebloba daakisro<br />

sityvis Tavisuflebis gamoyenebis gamo! msoflios masStabiT<br />

jerac veranairi Sedegi ver moitana nairnairi eTikuri<br />

kodeqsebis weramac.<br />

axla ufro dawvrilebiT ganvixiloT presis mier gamoyenebuli<br />

politikuri manipulirebis xerxebi. rogorc<br />

vTqviT, presa manipulirebs informaciiT, ufro zustad,<br />

informaciis marTviT.<br />

SesaZlebelia informaciis:<br />

370


_ gayalbeba da sazogadoebisTvis SeCeCeba, rogorc<br />

namdvilis;<br />

_ damaxinjeba romelime mxaris sasargeblod;<br />

_ redaqtireba sakuTari gamonagonisa da komentarebis<br />

damatebiT;<br />

_ interpretacia manipulatorisTvis sasargeblo<br />

mimarTulebiT;<br />

_ romeliRac mniSvnelovani detalis miCqmalva.<br />

amis garda, presas SeuZlia:<br />

_ amomrCevelTa yuradReba gaamaxvilos sakuTari<br />

(manipulatoris) poziciebis ganmamtkicebel faqtebze;<br />

_ obieqturad gadmocemul masalas SeurCios Sinaarsis<br />

absoluturad Seusabamo, an sawinaaRmdego sa-<br />

Tauri;<br />

_ romelime gamomsvlels miaweros gancxadeba, romelic<br />

mas ar gaukeTebia;<br />

_ obieqturi informacia gamoaqveynos mas Semdeg,<br />

rac man ukve dakarga aqtualoba;<br />

_ gamoaqveynos damaxinjebuli citata, gamosvlis<br />

nawili an frazebi, romlebic konteqstis gareSe sxva,<br />

zogjer naTqvamis sawinaaRmdego azrs iZens.<br />

zemoT aRniSnuli ileTebi SeiZleba gamoyenebuli iyos<br />

kompleqsurad, an moTxovnilebis Sesabamisad. oRond,<br />

yvelaferi unda gakeTdes virtuozulad, maRal profesiul<br />

doneze.<br />

presis xelT arsebuli samanipulacio arsenali Zalian<br />

mdidaria _ zogierTi faqtis miCqmalviTa da sxva faqtebis<br />

warmoCeniT realuri viTarebis winaswar ganzraxuli damaxinjeba,<br />

cru informaciebis gamoqveyneba, vizualuri<br />

an sityvieri saSualebebiT auditoriaSi negatiuri emociebis<br />

gamowveva da mravali sxva.<br />

marTalia, isini gansxvavdebian zemoqmedebis ZaliTa da<br />

SinaarsiT, magram aerTianebT erTi ram: yvelaferi mimar-<br />

Tulia auditoriaSi sasurveli emociuri da fsiqologiuri<br />

ganwyobis Sesaqmnelad.<br />

manipulirebis fundamenturi meqanizmi gaxlavT e. w.<br />

sugestia, anu konkretuli msjelobiT adamianis darwmuneba<br />

raime logikuri mtkicebulebebis gamouyene-<br />

371


lad. TvalsaCinoebisTvis mogaxsenebT, rom am meTods<br />

politikuri oponentebis winaaRmdeg erTob warumateblad<br />

iyenebda (cdilobda gamoeyenebina) yofili prezidenti<br />

gamsaxurdia da misi garemocva (petriaSvili, qobulaSvili,<br />

guguSvili, qoriZe...). amiT imis Tqma minda, rom maT<br />

icodnen politikuri manipulirebis xerxebis arsebobis<br />

Sesaxeb, magram ar icodnen misi gamoyeneba. samwuxarod, mas<br />

Semdeg TxuTmeti wlis ganmavlobaSi saqarTveloSi bevri<br />

araferi Secvlila.<br />

sxvaTa Soris, naTqvami exeba saxelisuflebo (romelic<br />

saqarTveloSi, tradiciulad, Suasaukuneobrivi meTodebiT<br />

ebrZoda da ebrZvis politikur opozicias) Zalebsac da<br />

opoziciursac. Tu odnav kritikulad ganvixilavT, magaliTad,<br />

naTelaSvilis leiboristuli (Sromis) partiis moRvaweobas,<br />

davinaxavT, rom es politikuri Zala moqmedebda<br />

absoluturad gauazreblad. politikuri mowinaaRmdegeebis<br />

dasamarcxeblad misi erTaderTi iaraRi iyo zogadi,<br />

dausabuTebeli, xSirad, cilismwamebluri gancxadebebi:<br />

mTavroba korumpirebulia, Tbilisis meri meqrTamea,<br />

biujeti korufciis wyaroa, prezidenti qveynis da xalxis<br />

mteria da a. S. anu naTelaSvilis jgufi sazogadoebaSi<br />

avtoritetis moxveWas mxolod sxvisi saxelis uxeSi diskreditaciis<br />

gziT cdilobda. misi logika, daaxloebiT<br />

aseTi iyo: saakaSvili `cudi biWia~, ese igi, naTelaSvili<br />

`kargi biWia~. anu am partiisTvis ucnobi iyo sazogadoebriv<br />

cnobierebaze zemoqmedebis mecnieruli meTodebi.<br />

davubrundeT gansaxilvel sakiTxs da ganvixiloT sugestiis<br />

ramdenime xerxi:<br />

a) stereotipebis gamoyeneba. stereotipSi igulisxmeba<br />

adamianTa mier romelime socialuri obieqtis gaubraloebulad,<br />

sqematurad aRqma. adamianis romelime `socialur<br />

tipze~ mikuTvneba savsebiT bunebrivi movlenaa. zogier-<br />

Ti `socialuri tipi~ adamianis SemecnebaSi myarad aris<br />

dafiqsirebuli da sakuTari gamocdilebiT Semowmebas ar<br />

eqvemdebareba. magaliTad, qarTveli adamianebis SemecnebaSi<br />

jer kidev myarad `zis~ iseTi stereotipebi, rogoricaa,<br />

`nacisti~ (nacional-socialisti), `faSisti~, `Sadimani~,<br />

`kapitalisti~, `ebraeli~, `somexi~ da sxva. aqedan<br />

372


gamomdinare, presa Zalian advilad axerxebs arasasurveli<br />

pirovnebis gaigivebas stereotipTan: germanelma nacionalistebma<br />

qveyana daaqcies, uamravi adamiani daxoces. saakaSvili<br />

_ kemularia _ grigalaSvili (nacionaluri moZraobis<br />

wevrebi) nacionalistebi arian. anu es jentlmenebi<br />

nacistebi, kaciWamiebi brZandebian. an ufro martivi magaliTi:<br />

`somexi~ saqarTvelos dauZinebeli mteria. beJuaSvili<br />

_ `somexia~.<br />

sagulisxmoa, rom 2000 wlis Semodgomidan moyolebuli,<br />

am xerxs qarTveli politikuri oponentebi sul ufro da-<br />

JinebiT da sul ufro uxeSad iyenebdnen piradad Jvanias,<br />

saakaSvilis, merabiSvilis, TevdoraZis da sxvebis winaaRmdeg.<br />

am ugunuri kampaniis gvirgvini gaxldaT erTdroulad<br />

or yovelkvireul gazeTSi gamoqveynebuli werilebis<br />

seria saerTo saTauriT `oTxi dRe, romelmac SesZra saqarTvelo~,<br />

romelic male wignadac gamoica (SegaxsenebT,<br />

rom es sakiTxi sakmaod dawvrilebiT ganvixileT Jurnalistur<br />

gamoZiebaze saubrisas).<br />

opoziciuri Zalebis xelisuflebaSi triumfiT misvlas,<br />

nebsiT Tu uneblied, didad daexmara dabal profesiul<br />

doneze Sesrulebuli, mouzomavi da gauazrebeli<br />

kritikis, ufro zustad, uargumento dedakacuri lanZ-<br />

Rva-ginebisa da wyevla-krulvis niaRvari.<br />

zustad sapirispiros Tqma SeiZleba 2001-2003 wlebis<br />

qarTul opoziciur presaze _ es iyo xelisuflebis winaaRmdeg<br />

mimarTuli maRal inteleqtualur da mecnierul<br />

doneze Sesrulebuli PR kampania.<br />

vimeoreb, rom ara saxelisuflo presis srul uvicobaze<br />

damyarebuli winaaRmdegoba, opozicia amgvar yovlismomcvel<br />

gamarjvebas ver moipovebda. Tumca, nu gamogvrCeba<br />

mTavari _ imJamindeli qarTuli sazogadoebis gausaZlisi<br />

socialuri siduxWire, ramac, ZiriTadad, ganapiroba<br />

kidec masobrivi gamosvlebi xelisuflebis winaaRmdeg.<br />

b) iarliyebis mikereba. es aris kargad cnobili meTodi<br />

sabWoTa sinamdvilidan. mis gamoyenebas (komunistebisgan<br />

gansxvavebiT) warumateblad cdilobda prezident<br />

gamsaxurdias garemocva gasuli saukunis 90-iani wlebis<br />

dasawyisSi (sigua narkomania, naTaZe qurdia, SevardnaZe<br />

373


useTis agentia...). daaxloebiT igive suraTi miviReT<br />

TiTqmis 15 wlis Semdegac. marTalia, es aris politikuri<br />

brZolis erT-erTi Zliermoqmedi iaraRi, magram igi Zlier<br />

saxifaTocaa, vinaidan iarliyebis mikereba sazogadoebas<br />

Cvevad eqceva xolme. `moRalate~, `mteri~, `agenti~, `meqr-<br />

Tame~ da sxva, sabolood, Cveulebriv, yoveldRiur sityvebad<br />

aRiqmeba da namdvil mniSvnelobas kargavs. Tanac,<br />

leqsikonidan aZevebs monaTesave, aranakleb agresiul<br />

cnebebs.<br />

ver vityvi, rom mixeil saakaSvili saqarTvelos prezidentad<br />

arCevamde ar icnobda `uweso TamaSebis~ wesebs. rom<br />

ar scodnoda, `vardebis revoluciis~ mosamzadebel periodSi<br />

misi gundi presas ase efeqturad ver gamoiyenebda.<br />

albaT, `iarliyebis mikerebis~ teqnologiasac icnobda.<br />

amis dasturad is garemoeba gamodgeba, rom revoluciamde<br />

da umaRles xelisuflebaSi misvlis Semdeg, saakaSvili<br />

politikur oponentebs uxvad urigebda meqrTamis, qurdis,<br />

banditis, moRalatis iarliyebs. Semdeg amas daemata<br />

`yiyini~, `Cmaxva~, `wkmutuni~ da misTanani. ase gagrZelda<br />

mravali Tvis ganmavlobaSi. Sedegad ki is miviReT, rom Tu<br />

Tavidan saakaSvilis am gamoTqmebs sazogadoebriv cnobierebaze<br />

marTlac SeeZlo zemoqmedeba, Semdeg mniSvneloba<br />

dakarga da mxolod Rimilismomgvrel aso-bgeraTa<br />

uazro grovad iqca.<br />

g) informaciis gameoreba. cnobilia, rom 30 wuTis Semdeg<br />

auditorias miRebuli informaciis Sinaarsis mxolod<br />

60 procenti axsovs. dRis bolosTvis igi 40, xolo kviris<br />

bolosTvis _ 10 procentamde mcirdeba. aqedan gamomdinare,<br />

problema TavisTavad qreba aTiode dRis ganmavloba-<br />

Si. amitom aucilebelia mniSvnelovani informaciis axali<br />

faqtebiT gamdidreba da garkveuli periodulobiT gameoreba,<br />

raTa igi droulad miiRos auditoriam da `Cajdes~<br />

masebis SemecnebaSi.<br />

d) mtkiceba. ara var darwmunebuli, rom es manipulirebis<br />

saukeTeso saSualebaa, magram presaSi sakmaod xSirad<br />

gamoiyeneba. vgulisxmob iseT viTarebas, roca presa<br />

ugulebelyofs oponents da sakuTari Tezisis dasacavad<br />

SiSvel mtkicebulebebs sjerdeba.<br />

374


e) xmebis gavrceleba. xerxi ubralo da genialuria:<br />

presis saSualebiT ismis racionaluri kiTxva mravalmniSvnelovani<br />

miniSnebebiT (`gvars ar davasaxeleb, Cveni<br />

kolmeurneobis Tavmjdomare~...). auditoria iZulebulia,<br />

TviTon ganaviTaros azri da daskvnac TviTon gamoitanos.<br />

presam SesaniSnavad icis sazogadoebis moTxovnileba ama<br />

Tu im informciaze. icis am Temis mniSvneloba auditoriis<br />

ama Tu im nawilisaTvis. amitomac presa Segnebulad `agdebs~<br />

sazogadoebas, iZleva ritorikul SekiTxvas. erTi<br />

SexedviT, ucnauri araferi xdeba _ presa mxolod kiTxvas<br />

svams da pasuxi arc ainteresebs. Sedegad, sazogadoebaSi<br />

vrceldeba uamravi Wori, rac, bunebrivia, vnebs politikuri<br />

oponentis reputacias (nuTu, prezidenti saakaSvili<br />

marTla meqrTame, grantiWamia da meqalTanea?!).<br />

v) naxevarsimarTle. am meTods presa auditoriis<br />

ndobis uzrunvelsayofad iyenebs. igi Segnebulad savsebiT<br />

obieqturad da dawvrilebiT ganixilavs konkretul<br />

umniSvnelo detalebs im mizniT, rom aseve Segnebulad<br />

wauyruos mniSvnelovan movlenebs, an mogvces maTi cru<br />

(TviTneburi) interpretacia.<br />

z) gamasxaraveba. es aris masebis Semecnebaze zemoqmedebis<br />

yvelaze gavrcelebuli da saintereso meTodi.<br />

SeiZleba gavamasxaravoT, rogorc pirovnebebi, ise Sexedulebebi,<br />

ideebi, partiebi, moZraobebi, uwyebebi, institutebi,<br />

programebi da a. S. am meTodis saidumlo is gaxlavT,<br />

rom gamasxaravebis sagani SeiZleba iyos adamianis<br />

raime gamonaTqvami an misi saqcielis raime detali, rac<br />

Semdeg vrceldeba mTlianad am adamianis moRvaweobaze da<br />

saqcielze. Sedegad, am adamians (partias, organizacias,<br />

moZraobas) uvardeba araseriozulis, arakompetenturis<br />

saxeli. saxeli iseTi subieqtisa, visi winadadebebi da<br />

ideebi ar SeiZleba iyos seriozuli gansjis sagani.<br />

TvalsaCinoebisTvis erT sagulisxmo magaliTs Semog-<br />

TavazebT. e. w. `samTavrobo saaTze~ parlamentSi ar gamocxadda<br />

Sinagan saqmeTa ministri. deputatebisTvis misi<br />

gamoucxadeblobis mizezi iyo ara moucleloba, aramed<br />

parlamentisTvis sakuTari Zlevamosilebis demonstrireba.<br />

amis pasuxad, erT-erTma deputatma sajarod Camoayal-<br />

375


iba ministris gamoucxadeblobis sakuTari versia: `batoni<br />

ministri imitom ar cxaddeba parlamentSi, rom igi SeCveulia<br />

wuTnaxevrian brifingebs, radgan misi goneba met datvirTvas<br />

ver uZlebs~.<br />

gasaTvaliswinebelia, rom adamianis buneba miiswrafvis<br />

miRebuli informaciis ukiduresi gaubraloebisa da mis<br />

SemecnebaSi ukve arsebul kategoriebTan Serwymisken (kategorizacia).<br />

presa, romelmac mSvenivrad icis adamianis<br />

am Tvisebis Sesaxeb, cdilobs, maqsimalurad gaamartivos<br />

informacia, daiyvanos igi `cud~ an `karg~ kategoriamde<br />

da amiT sasurveli (Zlieri) zegavlena moaxdinos sazogadoebriv<br />

azrze. sxvaTa Soris, am meTodis gamoyenebiT, XX<br />

saukunis dasawyisSi uzarmazari warmatebebi moipova sxvadasxva<br />

religiurma seqtam.<br />

amjerad ar Sevudgebi presis mier iseTi mZlavri iaraRis<br />

gamoyenebaze saubars, rogoric gaxlavT neirolingvisturi<br />

programireba, politikuri reklamiT manipulireba<br />

da zogierTi sxva. Tumca, am Temebze dawvrilebiT saubari<br />

namdvilad Rirs.<br />

manipulireba Jurnalisturi komentarebiT. Tu ar<br />

vcdebi, 2002 wlis TebervalSi telekompania `si-en-enma~<br />

gaavrcela aseTi videoinformacia: teleekranze Cans 30iani<br />

wlebis berlinis Sav-TeTri gamosaxuleba. faSistebi<br />

koconze wvaven germaneli da msoflio klasikosebis, maT<br />

Soris, Tomas manisa* da bertold brextis* wignebs. ekranze<br />

Cndeba warwera: `berlini, germania, 1933 weli~. Sav-<br />

TeTrs daaxloebiT imave siuJetis feradi gamosaxuleba<br />

enacvleba _ SavebSi Cacmuli gaveSebuli brbo koconze<br />

wvavs religiur literaturas, maT Soris, biblias. ekranze<br />

icvleba warwera: `Tbilisi, saqarTvelo, 2002 weli~. araviTari<br />

sityvieri komentari!<br />

msoflios erT-erTma udidesma da avtoritetulma<br />

telekompaniam mTel civilizebul samyaros acnoba, rom<br />

XXI saukuneSi arsebobs qveyana, sadac jer kidev mZvinvarebs<br />

inkviziciis `wminda koconi~. aravis uTqvams, rom es aris<br />

uZvelesi kulturis mqone qveyana; rom qarTvel ers ekuTvnis<br />

erT-erTi dRemde Semonaxuli damwerlobaTagani; rom am<br />

qveyanaSi qristianoba jer kidev IV saukunis dasawyisSi aRi-<br />

376


ares saxelmwifo religiad; rom es aris uaRresad stumarTmoyvare,<br />

niWieri xalxiT dasaxlebuli suverenuli saxelmwifo<br />

da a. S. `si-en-enma~ oriode samsityviani winadadebiT<br />

mTel civilizebul msoflios amcno: erideT `megobar~<br />

saqarTvelos, iq kaciWamiebi cxovroben!<br />

rogorc wesi, aseTi mWevrmetyveluri, `usityvo komentarebi~<br />

JurnalistikaSi iSviaTobaa, vinaidan igi uzarmazar<br />

ostatobas moiTxovs. gacilebiT ufro gavrcelebulia<br />

sityvieri komentarebiT manipulireba.<br />

Jurnalisturi eTika RaRadebs, rom profesionalma<br />

Jurnalistma informacia obieqturad unda gaaSuqos;<br />

informaciis gangeb damaxinjeba, an zedapiruli Sefaseba<br />

dauSvebelia. amis miuxedavad, JurnalistikaSi arsebuli<br />

viTareba Zalian Sorsaa eTikisgan. Jurnalisti-komentatorebi<br />

sasurveli sazogadoebrivi azris Sesaqmnelad<br />

mraval xerxs iyeneben:<br />

1. azrebis kiTxva. Jurnalists Tavi ise uWiravs, TiTqos<br />

sxvadasxva adamianis azrebs gvTavazobdes. sinamdvileSi,<br />

gvTavazobs erT romelime mosazrebas, rogorc sazogadoebriv<br />

azrs.<br />

2. informaciis gafiltrva. Jurnalisti cdilobs,<br />

eTerSi (gazeTis furclebze) ar moxvdes is informacia, romelic<br />

mas ar moswons an xels ar aZlevs. Jurnal-gazeTebSi<br />

amis gakeTeba Zalian advilia. Tumca, arc eleqtronul mediaSia<br />

Zneli: `axla reklamis droa~; `sityvas mogvianebiT<br />

mogcemT~; `axla gansxvavebuli azri movisminoT~; `amaze<br />

xom ukve visaubreT~ da a. S.<br />

2004 wlis maisSi gavrcelda informacia, rom gaeros<br />

generalurma mdivanma, kofi ananma Tavis mrCevlad miiwvia<br />

saqarTvelos yofili prezidenti eduard SevardnaZe.<br />

bunebrivia, es iyo erTgvari pativis migeba 76 wlis<br />

SevardnaZisTvisac da misi samSoblo saqarTvelosTvisac.<br />

telekompania `rusTavi 2-ma~ maSinve gadasca siuJeti yovlad<br />

odiozuri figuris, manana arCvaZis saprotesto mitingis<br />

Taobaze, sadac prezident gamsaxurdias qvrivi SevardnaZis<br />

gasamarTlebas da dasjas moiTxovda! wamyvanma<br />

gakvriT isic Tqva, es saprotesto aqcia kofi ananis keTil-<br />

Sobilur Jests mohyvao.<br />

377


3. Seufaravi qeba. Jurnalisti daufaravad gamoxatavs<br />

Tavis simpaTiebs romelime movlenis mimarT, aidealebs<br />

romeliRac pirovnebas, jgufs an process.<br />

4. damcireba (daknineba). am SemTxvevaSi Jurnalisti<br />

cdilobs gakicxos individis, jgufis (partiis) an procesis<br />

moraluri mxare.<br />

Jurnalistur arsenalSi arsebobs damcirebis ramdenime<br />

utyuari xerxi:<br />

a) pirdapiri Seteva. iSviaTad, magram Jurnalistur<br />

praqtikaSi aseTi ramec gvxvdeba. am SemTxvevaSi, Jurnalisti<br />

aSkarad gamoxatavs ara sakuTar, aramed SemkveTis<br />

azrs. Tumca, vimeoreb, sakuTari Tavis pativismcemeli Jurnalistebi<br />

am xerxs TiTqmis ar iyeneben.<br />

b) iribi Seteva. Jurnalisti utevs ara uSualod romelime<br />

misTvis saintereso personas, aramed mis garemocvas<br />

(`prezidenti idealuria, ai, misi ministrebi ki meqrTameebi<br />

da matrabazebi arian~). xolo Tu Setevis obieqti deputatobis<br />

(prezidentobis) kandidatia, utevs mis momxreebs.<br />

magaliTad: `TofaZe SesaniSnavi mrewveli da politikosia,<br />

magram mis momxreTagan erTi _ arakompetenturia, meore<br />

_ sasaciloa, mesame _ demagogia...~<br />

Tu romelime partiis diskreditacia gvsurs, amisTvis<br />

sulac ar aris aucilebeli misi lideris saxelis gamtexi<br />

faqtebis gamogoneba _ sakmarisia davaxasiaToT misi<br />

uaxloesi garemocva. am xerxs gaprezidentebamde sakmaod<br />

warmatebiT iyenebda saqarTvelos nacionaluri moZraobis<br />

lideri mixeil saakaSvili. magaliTad, oponent naTelaSvilTan<br />

erT-erTi satelevizio debatebis dros, mas sityvac<br />

ar dauZravs piradad naTelaSvilis an misi partiis araswor<br />

qmedebaze. samagierod, sajarod gamofina naTelaSvilis<br />

partiaSi meore kacis saeWvo moqmedeba, riTac oponenti mwyobridan<br />

gamoiyvana da aiZula Tavi emarTlebina.<br />

g) dartyma wels qvemoT. Jurnalistebi obieqts uteven<br />

im iaraRiT, rasac ar iyeneben sxva obieqtebis winaaRmdeg.<br />

ufro zustad, samzeoze gamoaqvT obieqtis is nakli (namdvili<br />

an gamogonili), romelic saerToa sxva obieqtebisTvisac.<br />

magaliTad, profesor jaba ioselians gamudmebiT<br />

akritikebdnen misi kriminaluri warsulis gamo, Tumca,<br />

378


igive nakli ar gauxsenebiaT deputatobis sxva kandidatisTvis.<br />

soflis meurneobis yofil ministrs, bakur guluas,<br />

akritikebdnen amerikuli grantebis `SeWmisTvis~,<br />

Tumca, biujetis ZarcvisTvis aravis gaukritikebia finansTa<br />

yofili ministri Wkuaseli.<br />

moqalaqeTa kavSirs akritikebdnen, rom ar gaaCnda qveynis<br />

ekonomikuri ganviTarebis (gnebavT, teritoriuli<br />

mTlianobis aRdgenis) mkafio gegma, Tumca, aseTi gegma ar<br />

gaaCnda arc erT sxva politikur Zalas.<br />

d) iumori, sarkazmi, satira, ironia. Jurnalisturi<br />

arsenalis am gamanadgurebeli iaraRiT SesaZlebelia araraobad<br />

iqces nebismieri politikuri oponentis Sexedulebebi,<br />

ideebi, doqtrinebi, mTeli moRvaweoba. oRond,<br />

saWiroa zomiereba da udidesi taqti. arafers vambob imaze,<br />

rom am iaraRis warmatebiT gamoyeneba SeuZlia mxolod<br />

iumoris niWiT dajildoebul adamianebs.<br />

roca iumori (sarkazmi, ironia) SeuracxyofaSi gadaizrdeba,<br />

igi yovelgvar azrsa da mniSvnelobas kargavs.<br />

Tanac, am iaraRis gamoyeneba ar SeiZleba pirovnebis fizikuri<br />

naklis xazgasasmelad. roca iumori SeuracxyofaSi<br />

gadadis, igi, rogorc wesi, momakvdinebel iaraRad<br />

avtorsve ubrundeba. niWier adamians sasacilos danaxva<br />

TviT tragikul situaciaSic ki SeuZlia. vinaidan bunebaSi<br />

ar arsebobs unaklo adamiani, iumoris asparezic usazRvroa.<br />

Tumca, vimeoreb, saWiroa zomiereba.<br />

e) asociaciuri braldebebi. esec sakmaod popularuli<br />

Jurnalisturi teqnikaa _ sazogadoebis yuradRebis centrSi<br />

xvdeba romelime politikuri jgufis an misi lideris<br />

namdvili an gamogonili amoraluri midrekilebebi. faqtobrivad,<br />

presaSi gamoqveynebulma amgvarma braldebebma<br />

imsxverpla saqarTvelos uSiSroebis sabWos yofili Tavmjdomare<br />

nugzar sajaia (Tavi moikla). gTxovT, yuradReba<br />

miaqcioT im faqtsac, rom presis mxridan iyo sajaias mimarT<br />

gamoTqmuli braldebebis sxva pirebze gavrcelebis mcdelobebic.<br />

Tavis droze, daaxloebiT aseTive asociaciuri<br />

braldebebi gamoiTqva zurab Jvanias, miSa saakaSvilisa da<br />

sxvaTa mimarTac.<br />

5. yalbi neitraliteti. amis magaliTebs yoveldRiurad<br />

379


vxedavT msoflios telearxebze. sainformacio gadacemebis<br />

redaqtorebi (wamyvanebis uaqtiuresi monawileobiT)<br />

cdiloben, programis wamyvani neitralur pirovnebad<br />

warmoaCinon. am dros aSkaraa, rom mTlianad gadacema da,<br />

bunebrivia, wamyvanic mondomebiT emsaxurebian romeli-<br />

Rac politikuri Zalis interesebs. bunebrivia, es keTdeba<br />

SefarviT, araprofesionalisTvis dafarulad. Tavs<br />

uflebas mivcem, ganzraxvis SeniRbvis uamravi variantidan<br />

ramdenime SemogTavazoT:<br />

a) yalbi komplimenti. Jurnalisti Tavmdablad aRniSnavs<br />

politikuri moRvawis inteleqtualuri SesaZleblobebs,<br />

Semdeg ki mTlianad uaryofs naTqvams da amiT miwas-<br />

Tan asworebs oponents. magaliTad, Jurnalisti ambobs,<br />

rom deputati zurab qafianiZe aris kargi msaxiobi, Tamada,<br />

moleqse, politikuri moRvawe da lingvisti. Semdgom saubarSi<br />

ki arkvevs, rom parlamentSi moRvaweobis ganmavlobaSi<br />

qafianiZes monawileoba ar miuRia arc erTi kanonis<br />

SemuSavebaSi, parlaments ar gauTvaliswinebia misi arc<br />

erTi winadadeba, mis Teoriul naSromebs ar aRiarebs arc<br />

erTi mecnieri, xolo ar akritikeben imis gamo, rom Rirseul<br />

partniorad ar miaCniaT. aqedan gamomdinare, xelT<br />

SegvrCeba politikuri moRvawis aseTi portreti _ yofili<br />

msaxiobi, Tamada, moleqse, anu SemTxveviTi kaci politikur<br />

elitaSi. amave dros, obivatelis TvalSi Jurnalisti `obieqturia~.<br />

man warmoaCina pirovnebis naklica da Rirsebac.<br />

sinamdvileSi, man yalbi komplimentebis gamoyenebiT `gaaSiSvla~<br />

erTi politikosi da amiT saqme gaukeTa meores.<br />

b) yalbi kritika. es gaxlavT yalbi komplimentis Sebrunebuli<br />

varianti. Jurnalisti mamacurad akritikebs,<br />

vTqvaT, deputat miSvelaZis mosazrebas piradobis damadasturebeli<br />

dokumentebidan erovnebis mimaniSnebeli<br />

rekvizitis amoRebasTan dakavSirebiT. Tavisi poziciis<br />

gansamtkiceblad ki mohyavs iseTi (ususuri) argumentebi,<br />

romlebic iolad imsxvreva deputatis `rkiniseburi~<br />

logikiT. sabolood, mayurebelTa (msmenelTa, mkiTxvelTa)<br />

cnobierebaSi rCeba mamulisTvis Tavdadebuli politikosis<br />

xati. Jurnalistis (siuJetis damkveTis) mizanic es iyo.<br />

g) seriuli siyalbe. me, Jurnalisti, viwyeb saqarT-<br />

380


velos prezidentis postze xuTive kandidatis kritikas.<br />

ganvixilav pirveli oTxis Secdomebs, xolo mexuTeze...<br />

vcvli saubris Temas. amiT auditorias vaiZuleb ifiqros<br />

pirveli oTxis Secdomebze. imis garda, rom, me, Jurnalisti,<br />

obieqturi analitikosis saxels vixveW, sazogadoebas<br />

mexuTis (anu Cemi favoritis) sasargeblod ganvawyob.<br />

Tanac, ukan dasaxev gzasac vitoveb _ me xom `mexuTe~ ar<br />

Semiqia, metic, masze krintic ar damiZravs!<br />

***<br />

is, rac zemoT mogaxseneT, ar aris gamonagoni, miT<br />

ufro, ar aris sauniversiteto Teoriuli Jurnalistikis<br />

Semadgeneli nawili. darwmunebuli var da Tqvenc darwmunebuli<br />

brZandebodeT, rom msoflios arc erT universitetSi<br />

Jurnalistikis fakultetis studentebs manipulatorebad<br />

da falsifikatorebad ar wvrTnian. samwuxarod,<br />

kacobriobas TviTon cxovrebam ukarnaxa presis `axali~<br />

daniSnuleba. vimeoreb, es aris uZlieresi da utyuari<br />

iaraRi niWieri adamianebis xelSi. aq gangeb ar vxmarob<br />

gansazRvrebas `wesieri~, vinaidan presiT politikur manipulirebas<br />

saerTo bevri araferi aqvs wesierebasTan,<br />

anu moralTan. magram vidre arsebobs politikuri dapirispirebebi,<br />

e. w. `politikuri TamaSebi~ da arsebobs presa,<br />

iarsebebs uzarmazari moTxovna kanonierebis CarCoSi moqceul<br />

`uweso TamaSebze~. es araeTikuria, amoraluria,<br />

magram es aris mecniereba, romlis ucodinrad da gamouyeneblad<br />

xelisuflebamde verasodes ver miaRwevs verc<br />

erTi wesieri adamiani (Homo moralis).<br />

Zveli axali samyaro<br />

zemoT Sevecade, Zalian mokled da Zalian zogadad Semexsenebina<br />

TqvenTvis politikis raoba da XXI saukunis dasawyisis<br />

saqarTveloSi Seqmnili politikuri viTareba. ra<br />

Tqma unda, axali araferi miTqvams, vinaidan, am Temaze axlis<br />

Tqma TiTqmis SeuZlebelia. samwuxarod, arc ise mamaci<br />

var, rom kacobriobis istoriaSi platonis, aristoteles,<br />

381


Toma akvinelis, makiavelis, hobsis, kantis, hegelis, sxvaTa<br />

arsebobis Sesaxeb vicode da politologiaSi axali sityvis<br />

Tqma gavbedo. Tanac, saqarTveloSi TavzexelaRebulebi<br />

uCemodac sakmarisze metia.<br />

rogorc didi frangi ganmanaTlebeli, Jan de labriuieri<br />

brZanebda, `zeimebiT, sanaxaobebiT, siamovnebebiT,<br />

simdidriT, fufunebiT xalxis miZineba, zizil-pipiloebiT<br />

moTafvla da misi pativmoyvare, usasoo da umaqnis<br />

brbod gadaqceva aris is utyuari politika, rasac uxsovari<br />

droidan mraval saxelmwifoSi mimarTaven.~<br />

Jan de labriuieris gardacvalebidan (1696 w.) sam saukuneze<br />

meti xnis Semdeg totalitaruli saxelmwifoebi isev<br />

arseboben, Zalauflebas isev eltvian, droSebs isev afrialeben,<br />

isev cruoben da isev Zaladoben. saqarTveloSic<br />

axali araferia, magram es viTareba namdvili demokratiisa<br />

da TavisuflebisTvis brZolaze uaris argumentad ar<br />

gamodgeba. xolo rom ibrZolo, unda kargad icode, ratom<br />

da ris winaaRmdeg ibrZvi. iaraRiT xelSi brZolas ar vgulisxmob<br />

_ sityviT gamoxatuli goni xmalze gacilebiT<br />

basri da efeqturia.<br />

Cven, msoflios bevri saxelmwifos xalxebTan erTad,<br />

jer kidev vcxovrobT sicruis samefoSi, sadac moqmedebs<br />

realuri socializmis (gnebavT, realuri faSizmis) sami<br />

ZiriTadi principi:<br />

boroti da keTili Zalebi mudam iyofdnen qveynierebas<br />

da ase iqneba sikeTis saboloo gamarjvebamde (anu<br />

ase iqneba usasrulod);<br />

partia mudam da yvelas winaSe marTalia;<br />

sabWoTa kavSiri sikeTis da samarTlianobis gansaxierebaa<br />

(benetoni).<br />

is yvela xmalzec ufro basri da efeqturi iaraRi, weRan<br />

rom vaxsene, xelSi Jurnalistikas uWiravs (unda eWiros!)<br />

da gordias kvanZis gaxsnas, anu analizs da saRi sazogadoebrivi<br />

azris Seqmnas, swored is unda emsaxurebodes.<br />

swored man unda daanaxos Tanamoqalaqeebs is sabediswero<br />

istoriuli paralelebi, razec zemoT visaubreT da, mgoni,<br />

gunebac wagixdineT.<br />

swored Jurnalistikam unda daasabuTos sruli uni-<br />

382


adagoba yvela totalitaruli xelisuflebis mtkicebisa,<br />

TiTqos xelisuflebaSi misi mosvliT `Zveli samyaro axliT<br />

Seicvala~; rom sityva, axalia, saqme _ Zveleburi; rom<br />

jer ar wasula reJimebis dro; rom `jerarnaxul, argagonil~<br />

demokratiasa da brwyinvale gamarjvebaze layboba<br />

naadrevia.<br />

totalitaruli reJimis pirobebSi <strong>Jurnalistikaze</strong><br />

saubari Zalian Znelia, vinaidan, presa, mTlianad masmedia,<br />

usastikes marwuxebSi eqceva. Tu mas davumatebT mosaxleobis<br />

udidesi umravlesobis materialur siduxWires, Jurnalistikis<br />

mdgomareoba tragikulad SeiZleba Sefasdes<br />

_ igi yofna-aryofnis mijnaze dgas. saqarTvelosnair, SedarebiT<br />

patara qveynebSi es tragizmi kidev ufro mwvave,<br />

mniSvnelovani da TvalSisacemi xdeba. problemebi Tanamedrove<br />

liberaluri demokratiis qveynebis Jurnalistikis<br />

winaSec dgas, magram isini, ZiriTadad, SemoqmedebiTi da<br />

konceptualuri xasiaTisaa. Tanac, problemebis gadaWraSi<br />

Jurnalistur wreebTan erTad aqtiurad monawileoben sxva<br />

SemoqmedebiTi kavSirebi, saxelisuflo da opoziciuri<br />

politikuri partiebi, sazogadoebrivi da arasamTavrobo<br />

organizaciebi, biznesjgufebi, saxelmwifo struqturebi,<br />

mecenatebi, samecniero wreebi, studenturi organizaciebi<br />

da a. S. anu srulfasovani, Zlieri, Tavisufali Jurnalistikis<br />

arsebobiT gulwrfelad dainteresebulia yvela,<br />

maT Soris, xelisuflebac da opoziciac. es im ubralo<br />

mizeziT xdeba, rom yvelam icis uryevi WeSmariteba: Tavisufali<br />

presa xels uwyobs sazogadoebis, qveynis winsvlas;<br />

presis TavisuflebiT SeiZleba Sefasdes mTlianad qveyanaSi<br />

arsebuli demokratiis, moqalaqeTa uflebebisa da<br />

Tavisuflebebis xarisxi.<br />

moqalaqeTa uflebebi da Tavisuflebebi ki liberaluri<br />

demokratiis qveynebSi Zalze Zvirad fasobs.<br />

XX saukunis 90-iani wlebidan, cota ufro adrec, qar-<br />

Tul JurnalistikaSi imedismomcemi moZraoba SeiniSneboda<br />

_ gaCnda movlenaTa seriozuli analizis tendenciebi.<br />

ra Tqma unda, iyo gulubryvilobac, tendenciurobac,<br />

ura-patriotizmic, wminda teqnikuri wunic, magram mainc,<br />

Jurnalistika midioda im adgilisaken, rac mas demokra-<br />

383


tiuli sazogadoebis cxovrebis kanonebiT ekuTvnoda. igi<br />

TandaTan yalibdeboda racionalur avtoritetad, angariSgasawev<br />

Zalad mTeli sazogadoebisTvis. upirveles<br />

yovlisa, es exeba saxelmwifo televiziis I da II arxebs,<br />

gazeTebs `literaturul saqarTvelos~, `Tbiliss~, `rezonanss~<br />

`drons~, `7 dRes~, zogierT regionul televizias<br />

da beWdur gamocemas.<br />

am mxriv, gansakuTrebiT aRsaniSnavia gazeT `dronis~<br />

fenomeni. swored man pirvelma SesZlo redaqciis irgvliv<br />

Semoekriba moazrovne adamianebis didi jgufi da Seeqmna<br />

e.w. gonebrivi centri, romelmac 1991 wlidan moyolebuli,<br />

aT weliwadze met xans iarseba.<br />

`dronis~ Semdeg am rolis Sesruleba scades gazeTebma<br />

`literaturulma saqarTvelom,~ `24 saaTma~ da `saqarTvelos<br />

respublikam~, telearxebma `iberiam~, `rusTavi 2~ma,<br />

`mzem~, `imedma~, `I arxma~, `kavkasiam~, `202~-ma, magram am<br />

wamowyebidan araferi ar gamovida da arc SeiZleboda gamosuliyo.<br />

saqme is aris, rom istoriulad, revoluciebs sZulT<br />

Tavisufali azri, radgan misi eSiniaT. ubralod, aseTia<br />

revoluciebis buneba.<br />

evropasa da amerikaSi ganswavluli, Tanamedrove dasavlur<br />

civilizacias naziarebi qarTuli revoluciis `mamebi~,<br />

marTalia, sityviT ibrZodnen sityvis Tavisuflebisa<br />

da qveyanaSi demokratizmis principebis dasamkvidreblad,<br />

magram zustad im dRemde, vidre xelisuflebaSi mividodnen.<br />

Tundac, maTi brZolis meTodebidan gamomdinare, gonieri<br />

adamianisTvis Zneli sulac ar iyo revolucionerTa<br />

namdvili da saboloo miznis gamocnoba _ partia-hegemonis<br />

Seqmna da xelisuflebis sruli uzurpacia. 1995 wlidan<br />

moyolebuli, 2003 wlis Semodgomamde `axalgazrda<br />

reformatorebma~ qveynis mTeli mediasivrcis mniSvnelovan<br />

nawilze sakuTari kontrolis damyareba SeZles. cota<br />

ucnaurad mogeCvenebaT, magram revolucionerTa Setevebs<br />

seriozuli winaaRmdegoba uRaribesma qarTulma beWdurma<br />

mediam gauwia. Tumca, gamosavali aqac gamoinaxa _<br />

revoluciamde karga xniT adre gamovida momxiblavi revoluciuri<br />

lozungebiT gaJRenTili da qarTuli sinamd-<br />

384


vilisTvis SesaniSnavad dafinansebuli mravalgverdiani<br />

yoveldRiuri gazeTi (`24 saaTi~), sxvadasxva mizeziT daixura<br />

zogierTi saRad moazrovne gamocema (`dilis gazeTi~,<br />

`droni~, `respublika~). sxvebisTvis ki xelisuflebam<br />

marTlac novatoruli xerxi gamoiyena _ sruli ugulebelyofa.<br />

piradad amerikaSi naswavlma da amerikuli politikuri<br />

wreebis aSkara mxardaWeriT gaprezidentebulma<br />

mixeil saakaSvilma ramdenjerme sajarod (televiziiT!)<br />

ganacxada, qarTul gazeTebs ar vkiTxulobo da sxvebsac<br />

amisken mouwoda. es `sxvebi~, bunebrivia, sxvadasxva rangis<br />

saxelmwifo Cinovnikebi iyvnen da prezidentis `rCeva~<br />

kanonad da mowyalebad miiCnies.<br />

Zalian gTxovT, warmoidgineT romelime evropuli qveynis<br />

prezidenti, romelsac Zilis win TavSi amgvari azri<br />

gauelvebs da diliT isev prezidentad gaiRviZebs!<br />

revoluciis Semdeg, pirvelive TveebSi xelisuflebam,<br />

mcire gamonaklisis garda, mTeli qarTuli eleqtronuli<br />

mediis monopolizeba moaxerxa: gauqmda telekompania<br />

`iberia~, gaCerda `202~, saswrafod Caesvena erTob simpa-<br />

Tiuri telekompania `mzis~ mze _ igi saxelisuflebo<br />

telekompania `rusTavi 2-ma~ SeiZina, TviTon `rusTavi<br />

2-dan~ gaaTavisufles revoluciaSi Rvawldadebuli Jurnalistebi,<br />

absoluturi kontroli daamyares `pirvel<br />

arxze~ da `aWaraze~, aSkarad daaSines milioner badri patarkaciSvilis<br />

telekompania `imedi~, romelic ambiciebis<br />

dakmayofilebas qveyanaSi Seqmnili mZime socialuri viTarebis,<br />

policiis TviTnebobis da saprotesto mitingebis<br />

amsaxveli siuJetebiT Seecada...<br />

satelevizio ekranebi mTlianad daipyro udablesi<br />

xarisxis, ucnob qarTul Jargonze Targmnilma samxre-<br />

Tamerikulma serialebma.<br />

dasavluri kulturis codnaze pretenziis mqone qar-<br />

Tulma provinciul-revoluciurma xelisuflebam, sruli<br />

SemadgenlobiT(!) kategoriuli uari ganacxada... nebismieri<br />

donis teledebatebze! xelisuflebaSi misvlidan<br />

mTeli sami wlis ganmavlobaSi qarTul beWdur presaSi ar<br />

gamoCenila xelisuflebis arc erTi warmomadgenlis arc<br />

erTi, vimeoreb, arc erTi analitikuri statia!<br />

385


2005 wels `saqarTvelos respublikaSi~ gamovaqveyne<br />

sakmaod vrceli werilebis ori seria rubrikebiT `axali<br />

politikuri leqsikoni~ da `Teqvsmeti nabiji diqtaturisken~<br />

(sul ocamde werili). es iyo analitikuri publicistika<br />

istoriuli analogiebiT da Tanamedrove qarTuli<br />

politikur-socialuri viTarebis mZafri SefasebebiT.<br />

gamomexmaurnen dedamiwis TiTqmis yvela kuTxeSi<br />

mcxovrebi qarTvelebi, saqarTveloSi mcxovrebi qarTuli<br />

inteligenciis warmomadgenlebi, ubralo adamianebi _<br />

zogi dameTanxma, zogma gamamxneva, zogs Cemi daskvnebi da<br />

daxatuli suraTi gadaWarbebulad moeCvena, zogma piriqiT<br />

_ gambedaoba damiwuna...<br />

arc oficialurad, arc piradad ar gamomxmaurebia xelisuflebis<br />

(anu partia-hegemonis, anu partia-saxelmwifos<br />

_ nacionaluri moZraobis) arc erTi Ciniani warmomadgeneli<br />

da arc erTi opoziciuri partiis arc erTi e. w.<br />

lideri!<br />

erTi genialuri qarTuli (kaxuri) simReris teqsti<br />

maxsendeba: `pursa sWamen da Rvinos smen, simReras ar ityviano,<br />

ar vici, vismes hglovoben, ar vici, ar iciano...~ mec<br />

ar vici, ra vifiqro _ erT sufrasTan msxdom im Cvens axalgazrda<br />

revoluciur xelisuflebas da mis oponentebs<br />

siCumis aRTqma hqondaT dadebuli, Tu mSobliur qarTul<br />

enaze werilobiT an sityvierad azris gadmocema ar See-<br />

ZloT.<br />

es ise, xumrobiT, sinamdvileSi, albaT, xelisuflebas<br />

seriozuli polemikis doneze saTqmeli marTlac araferi<br />

hqonda. rac Zalian sagulisxmoa, saTqmeli ar hqonda arc<br />

oficialur opozicias. vgulisxmob im politikur Zalebs,<br />

romlebic xelisuflebis uSveri lanZRva-ginebiT aTenaRamebdnen.<br />

amis mizezi is unda iyos, rom damoukidebeli saqarTvelos<br />

yvela xelisuflebis ZiriTadi opoziciuri Zalebi<br />

saxelisuflo wiaRidan iSvnen: prezident gamsaxurdias<br />

`mrgvali magidis~ xelisuflebis damxobis organizatorebad<br />

gamsaxurdiasve Tavgadakluli momxreebi mogvevlinen;<br />

prezident SevardnaZis `moqalaqeTa kavSiris~ xelisufleba<br />

SevardnaZis yvelaze erTgulma momxreebma<br />

386


daamxes; saakaSvilis `nacionaluri moZraobis~ yvelaze radikalur<br />

mowinaaRmdegeTa rigebic im adamianebma Seavses,<br />

vinc guSin `nacionaluri moZraobis~ yvelaze `cnobadi saxeebi~<br />

iyvnen. daqsaqsulma da mravalTavianma opoziciurma<br />

partiebma sazogadoebas ver SesTavazes qveynis ganviTarebis<br />

metnaklebad realuri da damajerebeli koncefcia;<br />

ver moaxerxes gaerTianeba da xelisuflebisTvis angariSgasawev<br />

Zalad Camoyalibeba; maT rigebs, iseve, rogorc Tavis<br />

droze partia-saxelmwifo `komunistur partias~, partia-saxelmwifo<br />

`moqalaqeTa kavSirs~, partia-saxelmwifo<br />

`nacionalur moZraobas~ uamravi medrove da vigindara<br />

mietmasna. Seqmnili tragikuli viTarebis seriozuli da<br />

yovelmxrivi analizis nacvlad, sazogadoebam miiRo isev<br />

is, rasac mas Tavis droze sTavazobdnen komunisturi,<br />

zviadisturi, SevardnaZiseuli reJimebis mowinaaRmdegeebi.<br />

SegviZlia cota ufro Sorsac wavideT: xruSCovis<br />

kompartia sastikad akritikebda stalinisas, breJnevisa _<br />

xruSCovisas, andropov-Cernenkosi _ breJnevisas, gorba-<br />

Covisa _ yvela winamorbedisas erTad, elcinisa _ gorba-<br />

Covisas... anu icvlebodnen politikuri figurebi, reJimi<br />

ki Zveleburi rCeboda.<br />

xalxis mexsiereba arc ise moklea, rogorc es axalgamomcxvar<br />

`liderebs~ hgoniaT. xalxi, marTalia, pasiuria<br />

(stenka razinis epoqisgan gansxvavebiT, SurdulebiT, fiwlebiT<br />

da najaxebiT SeiaraRebuli, jerjerobiT, quCebSi<br />

ar gamodis da masobriv darbevebs ar iwyebs), magram mas<br />

yvelaferi axsovs da amitom iseve ver endoba opozicias,<br />

rogorc xelisuflebas. Tavisas Svreba komunisturi memkvidreobac<br />

_ mainc araferi gamogviva!<br />

gindaT, rom gaqebdnen?<br />

presam, Tavisi epoqis da Tavisi sazogadoebis RviZlma<br />

Svilma, XXI saukunis dasawyisis saqarTveloSi, istoriis<br />

uaRresad mniSvnelovan etapze gaTamaSebul dramaSi mTavari<br />

gmiris rolze uari Tqva da sapatio stumris loJa-<br />

Si Tvlema amjobina. vinmes ki ar vsayvedurob, ubralod,<br />

387


mogaxsenebT sakuTari dakvirvebis Sedegs, rac, SesaZloa,<br />

mcdaric iyos.<br />

damoukidebel saqarTveloSi Jurnalistikis done daeca-meTqi,<br />

namdvilad ver vityvi, radgan sabWoTa saqarTveloSi<br />

Jurnalistikis raime doneze saubari Zalze saWoWmano<br />

sakiTxia. sxva saqmea, rom iyvnen niWieri Jurnalistebi,<br />

romlebsac ar hqondaT sakuTari niWis da SesaZleblobebis<br />

gamJRavnebis saSualeba da ufleba. rogorc vTqvi,<br />

jer `7 dRem~ da `dronma~, Semdeg `rezonansma~, `24 saaTma~<br />

da `saqarTvelos respublikam~ scades analitikosis, gzis<br />

maCveneblis da, Sesabamisad, sazogadoebrivi azris warmmarTvelis<br />

rolis tvirTva, magram maTi mcdeloba kraxiT<br />

damTavrda. presam ver SesZlo raime zegavlena moexdina<br />

egreT wodebul reformebze samarTlebriv da ganaTlebis<br />

sferoebSi, saxelmwifos mowyobis problemebze, xelisuflebis<br />

sagareo, Sida ekonomikur, Tu fiskalur politikaze,<br />

Cinovnikebis TviTnebobis aRkveTaze, Zalian gaxmaurebuli<br />

kriminaluri saqmeebis srulfasovnad gamoZiebaze,<br />

TviT saxelmwifo simbolikis (himni, droSa, gerbi)<br />

dadgenazec ki.<br />

presa da televizia, anu am periodis mTeli qarTuli<br />

Jurnalistika gonebrivi centris, lideris nacvlad Tavad<br />

daeSva brbos doneze. man nebayoflobiT daTmo Suamavlis<br />

roli obieqturad arsebul gonsa da aTasi sazrunaviT<br />

datvirTul sazogadoebas Soris.<br />

Jurnalistikas siyviTlis seni Seeyara. igi, rogorc<br />

qarTuli sazogadoebis didi nawili, lukmapurisTvis, sicocxlis<br />

gadarCenisTvis yoveldRiur gawamawiaSi Caeba.<br />

ar vambob, rom xelisuflebas, mis gadawyvetilebebs,<br />

kanonebs, pirovnebebs, faqtebs da movlenebs ar akritikebdnen.<br />

`rezonansi~, `asaval-dasavali~, `alia~, `jorjian<br />

Taimsi~, `qronika~, `axali versiebi~ da sxva, marTlac<br />

xmalamoRebuli ibrZodnen, magram es brZola Tavidanve<br />

ganwiruli iyo dasamarcxeblad, radgan ar arsebobda araviTari<br />

strategia, ar Canda gamokveTili mizani, ar Canda<br />

movlenaTa analizi, ar iyo optimaluri gzis miniSnebis<br />

mcdeloba. saakaSvili da misi xelisufleba cudia! _ da<br />

meti araferi.<br />

388


isic sainteresoa, rom am periodis presa iseve erideboda<br />

opoziciis konstruqciul kritikas, rogorc odesRac<br />

komunisturi presa erideboda sabWoTa reJimis kritikas.<br />

magaliTad, qarTul masmediaSi Zalian mware SeniSvnebi<br />

gamoiTqva prezident saakaSvilis misamarTiT, roca man<br />

erTmaneTSi auria SoTa rusTaveli da grigol orbeliani.<br />

Tumca, igive ar momxdara, roca leiboristebis liderma<br />

naTelaSvilma erTmaneTSi auria anderseni da Zmebi<br />

grimebi. anu nacionaluri partiis iqneb samarTliani, magram<br />

aSkarad dausabuTebeli kritikiT me, saqarTvelos<br />

moqalaqe unda mivmxvdariyavi, rom Zalian kargia leiboristuli<br />

partia. miT ufro, Tu am partiis namdvili gegmebi<br />

CemTvis aravis ar gaucvnia!<br />

mimtkicebdnen (samarTlianad!), rom, vTqvaT, samtrediis<br />

gamgeblis TanamdebobisTvis aSkarad Seuferebeli<br />

iyo vinme avTo sturua, magram ar meubnebodnen, ratom iyo<br />

am TanamdebobisTvis zedgamoWrili deputat zviad ZiZiguris<br />

Zma, koba!<br />

amomrCeveli, ra Tqma unda, amgvar logikas ver eTanxmeba<br />

da, sabolood, mTeli es Tavgamodebuli antisaxelisuflo<br />

kampania wyals asxams swored xelisuflebis wisqvilze.<br />

SegaxsenebT, rom Cven vsaubrobT ara Jurnalistikis<br />

politikaze, aramed, zogadad, Jurnalistikis da politikis<br />

urTierTdamokidebulebasa da urTierT zegavlenaze.<br />

totalitaruli reJimis, ufro zustad, Tanamedrove<br />

modernizebuli totalitaruli reJimis pirobebSi es<br />

zegavlena calmxrivia _ reJimi ar cnobs Jurnalistikis<br />

Tavisuflebas. qarTul Jurnalistikas saqmes kidev ufro<br />

urTulebs dabali profesionalizmi, istoriuli usaxelmwifoebriobis<br />

gancda, demokratiuli Jurnalisturi<br />

tradiciebis simwire, materialuri siduxWire, srulfasovani<br />

Jurnalisturi skolebis faqtobrivi ararseboba<br />

da, ra Tqma unda, bizneswreebis Jurnalistikisadmi zerele,<br />

xSirad nihilisturi damokidebuleba, rac, Tavis<br />

mxriv, biznesisadmi reJimis damokidebulebis pirdapiri<br />

Sedegia.<br />

Tumca, naTqvami ar niSnavs, rom Jurnalistika unda elodos,<br />

rodis moiRebs mowyalebas reJimi da misdami keTil-<br />

389


ganwyobas gamoiCens. XXI saukunis dasawyisis qarTul JurnalistikaSi<br />

bevri niWieri da mamaci adamiani moRvaweobs.<br />

saWiroa maTi Zalebis gaerTianeba da erTi miznisken<br />

warmarTva. amas ki dro unda.<br />

Tu istorias vendobiT, es dro dadgeba. ai, maSin ki aucileblad<br />

gaixseneT brZeni frangi Jan de la briuieri*:<br />

`zogi (Jurnalisti) qebis da didebis Rirsia imis<br />

gamo, rom kargad wers, zogi ki imis gamo, rom, saerTod,<br />

arafers ar wers~.<br />

Tqvenc ecadeT, mudam qeba daimsaxuroT.<br />

390


Tavi XIII<br />

ena da Jurnalistika<br />

2004 wlis seqtember-oqtomberSi safuZvlianad Seviswavle<br />

saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros<br />

mier momzadebuli kanonproeqti zogadi ganaTlebis<br />

Sesaxeb (koduri saxelwodebiT `ilia WavWavaZe~).<br />

mxolod karga xnis Semdeg davadgine, rom am kanonproeqtis<br />

da mTlianad `ganaTlebis reformis~ erT-erTi Semoqmedi<br />

da sulisCamdgmeli yofila filosofiis profesori<br />

gigi TevzaZe.<br />

dokumentis wakiTxvis Semdeg pirveli STabeWdileba<br />

Tavzardamcemi iyo _ kanonproeqtis avtorebma ar ician<br />

mSobliuri ena! arcodnaSi vgulisxmob qarTuli enis gramatikas,<br />

leqsikas, orTografias, punqtuacias, azris werilobiT<br />

gadmocemis xelovnebas.<br />

rogorc gairkva, enTuziast-reformatorTa jgufs,<br />

romelsac, maTive `naSromidan~ gamomdinare, erTob bundovani<br />

warmodgena hqonda kanonSemoqmedebaze, samarTalze,<br />

pedagogikaze, marTvaze, ganaTlebis sistemaze, qarTuli<br />

enis normebze da profesiul sindisierebazec, ramdenime<br />

ucxo enidan eTargmna ramdenime ucxo qveynis Sesabamisi<br />

kanonebis fragmentebi.<br />

madloba RmerTs, maSin parlamentma ar ganixila es abdaubda.<br />

eWvi maqvs, rom pativcemulma deputatebma ver<br />

daadgines, ra ewera kanonproeqtSi. es is SemTxvevaa, roca<br />

gulwrfelad vuTanagrZnob Cveni parlamentis umravlesobas<br />

_ marTlac Znelia aseTi normebis gageba:<br />

`saqarTvelos mTavroba warudgens dasamtkiceblad<br />

saqarTvelos parlaments zogadi ganaTlebis erovnuli<br />

miznebis dokuments~;<br />

`ganaTlebisa da mecnierebis saministroSi monacem-<br />

Ta registracia iwvevs maT ZalaSi Sesvlas~;<br />

`zogadsaganmanaTleblo dawesebulebis mimarT, romelic<br />

arsebobs kerZo samarTlis iuridiuli piris saxiT,<br />

vrceldeba am kanonis I, II, III da IV Tavebi~;<br />

391


`am Cvevebis gamomuSaveba unda moxdes saskolo garemos<br />

sruli CarTviT...~<br />

`erovnuli saswavlo gegma _ dokumenti, romelic<br />

moicavs zogadi ganaTlebis yvela safexurisTvis saa-<br />

Tebis ganawilebas, moswavleTa maqsimalur da aucilebel<br />

datvirTvas, im miRwevebis (unar-Cvevebis da codnis)<br />

CamonaTvals, romelsac moswavle unda flobdes yoveli<br />

safexuris damTavrebisas da am unar-Cvevebisa da<br />

codnis miRwevis saSualebebis aRweras~.<br />

ase da ufro uaresic Tavidan bolomde.<br />

ra Tqma unda, minaxavs aranakleb pativcemuli dawesebulebis<br />

mier SeTxzuli bevri aranakleb briyvuli dokumenti,<br />

magram saxeldobr es kanonproeqti imitom gavixsene,<br />

rom igi Seiqmna swored ganaTlebisa da mecnierebis saministroSi.<br />

Tanac, mtris Tvalis dasayeneblad da moyvris<br />

TvalSi nacris Sesayrelad, saqarTvelos istoriaSi erTerTi<br />

saukeTeso moqarTulis da qarTuli enis udidesi<br />

moamagis _ ilia WavWavaZis saxels amoefara.<br />

enis mniSvnelobaze saubari Sors wagviyvans da, iqneb,<br />

iseT uRranebSi Segvityuos, ukan dabruneba rom gagvi-<br />

Wirdeba. amitom Zalian mokled gavimeoreb oriode Zalian<br />

gavrcelebul mosazrebas.<br />

ena aris eris kulturis gamoxatulebac da pirovnebis<br />

am kulturisadmi kuTvnilebis sazomic.<br />

ena adamianis, pirovnebis gonebrivi SesaZleblobebis<br />

sazomicaa. magaliTad, ena erTnairad mniSvnelovani ar<br />

gaxlavT, vTqvaT, profesor nadiraSvilisTvis* da TavisTvisac<br />

ki moulodnelad gadeputatebuli qalbatoni nadiraZisTvis.<br />

batoni profesorisTvis ena aris instrumenti<br />

urTulesi filosofiuri kategoriebis rac SeiZleba<br />

ubralod (gasagebad) gadmosacemad. amitom, profesoris<br />

ena mdidari, feradi (mravalferovani) da sadaa. qalbatoni<br />

deputatisTvis ki enas aqvs meore deputatisTvis sakuTari<br />

upiratesobis dammtkiceblis funqcia (`iciT, ra, me es magonebs<br />

imas, roca Tqven, isa... sad iyaviT vardebis revoluciis<br />

dros, Tqven ara gaqvT am Temaze saubris ufleba...~).<br />

amitom deputatis ena iseTive primitiulia, rogoric misive<br />

azrovneba.<br />

392


ena, rogorc komunikaciis saSualeba, azris sworad da<br />

lakoniurad gadmocemis, azris damaxinjebis, an azrebis<br />

dafarvis (kodirebis) xelovnebasac gulisxmobs. sagazeTos<br />

garda, arsebobs mxatvruli sityvis, samarTlis,<br />

diplomatiis, mecnierebis, kompiuteris, brZanebebis, protokolis,<br />

reklamis, Jestebisa da mimikebis, musikis, kinos,<br />

arqiteqturis, futkrebis da a. S. ena.<br />

ena meoradia. pirvelia azri, anu goneba. ena verasodes<br />

ver aswrebs azrs, Tu azri, saerTod, aris. anu enis siRaribe<br />

gonebis SezRudulobaze miuTiTebs. xolo Tu kamaTisas<br />

argumentad Zala (muSti, wixli, dedis gineba) gvevlineba,<br />

saqme srul ugonobasTan gvaqvs.<br />

ukve mesmis protestis xma, rom ena, SesaZloa, Tavad<br />

iyos azrovnebis wyaro, anu adamiani eniT azrovnebdes,<br />

magram piradad me am filosofiuri Teoriis gaziareba Zalian<br />

miWirs.<br />

damimesijeT Tqveni mxardaWera<br />

`Tqvas~ mniSvnelobis gadmosacemad, qarTul enas umdidresi<br />

arsenali aqvs: brZana, ilaparaka, isaubra,<br />

ibaasa, imusaifa, imetyvela, iyvira, iubna, ganacxada,<br />

gaaba, ilayba, ibazra, ilaqlaqa, ikapasa, iratrata,<br />

irakraka, itlikina, itiktika, iJRurtula, ibuxuna,<br />

iWikWika, iwripina, isisina, ijajRana, ijujRuna, iWuk-<br />

Wuka, iCurCula, iwkmutuna, ikakana, iknavla, iTlifina,<br />

iburdRuna, ibRavla, iWaWyana, itatyana, idadRana, idudRuna,<br />

iburtyuna, iyayana, dafqva, iyiyina, dabeWda, be-<br />

Wedi dausva, ena gamoiba, ena miutana, ena moiqava, ena<br />

amoidga, ena ailesa, enaze wavida, ena zurgze gadaigdo,<br />

eniT zurgi moifxana, piri gaaRo, piri aiqafa, piri aiduRa,<br />

gudas piri moxsna, tvini waiRo, tvini SeWama, xma<br />

amoiRo, yuri gaxvrita, yuri waiRo, guli SeaRona, layafi<br />

gaaba, tribuna Caigdo, radio gadaylapa, TviT_mesiji<br />

gaugzavnac ki...<br />

am mravalferovnebidan moazrovne adamiani viTarebisTvis<br />

Sesaferis gamoTqmas irCevs. Tu darbaisel adami-<br />

393


ans gulisxmobs, ityvis imusaifao; Tu anCxl dedakacs _<br />

ikapasao; Tu vinmes Seuracxyofa surs _ piri aiqafa, tvini<br />

waiRoo; _ Tu viRacis gvelTan Sedareba unda _ isisinao;<br />

Tu lomTan _ ibuxunao, Tu bayayTan _ iyiyinao da ase Semdeg,<br />

usasrulod.<br />

roca saqme politikasTan da politikosebTan gvaqvs,<br />

maSin arCevani SezRudulia _ politikoss ara aqvs ufleba,<br />

Tqvas yvelaferi, rasac gulSi gaivlebs da rac enaze<br />

moadgeba. roca deputati brZanebs, yvela uzrdelobaze<br />

uzrdelobiT vupasuxebo, kolega deputats is vuTxari,<br />

rac daimsaxura da rasac masze vfiqrobo, es zneobis sayovelTao<br />

da katastroful dacemazec metyvelebs da,<br />

zogadad, uvicobazec.<br />

albaT, dajereba gagiWirdebaT, magram rasac axla vityvi,<br />

sruli simarTlea: odesRac, 21-e saukunis dasawyisSi,<br />

saqarTvelos hyavda axalgazrda, energiuli prezidenti,<br />

romelmac ar icoda saliteraturo qarTuli ena da arc<br />

pativs scemda mas. amitom politikuri oponentebis misamarTiT<br />

xSirad imeorebda, `wkmutuneben, yiyineben, aCmaxebeno~.<br />

amiT igi araorazrovnad miuTiTebda im oponentebis<br />

ususurobaze, uWkuobaze da umniSvnelobaze. ase egona<br />

TviTon da amasve gulmodgined imeorebdnen prezidentis<br />

`erTguli~ maRali da dabali rangis Cinovnikebi.<br />

es aris swored enis mniSvnelobis ucodinrobidan momdinare<br />

sabediswero Secdoma. Tu prezidents, mTlianad<br />

xelisuflebas oponenti da xelisSemSleli ara hyavs, raRa<br />

saWiroa saparlamento debatebi da amdeni iwilo-biwilo _<br />

midi da akeTe, rac ginda, gamarjvebebisTvis dafnis gvirgvinic<br />

Sen gergeba da damarcxebisTvis _ riyis qvac.<br />

prezidentma arasodes aravis, TviT mosisxle mtris misamarTiTac<br />

ki ar unda ixmaros aseTi gamoTqmebi: yiyinebs, aCmaxebs,<br />

wkmutunebs, ymuis, bRavis, giJi xom ara xar, meti saqme<br />

ara maqvs, sxva kide ra undaT, ver mogarTvi, nuras ukacravad,<br />

civi wyali dalios, davsji, daviWer, mivuzRav, damna-<br />

Savea, xrova, brbo, vigindarebi, xelmocarulebi, usaqmurebi,<br />

kriminalebi, wurbelebi, mousavleTSi wavida da sxva.<br />

Cveni maSindeli prezidenti Sinac da gareTac, TviT<br />

biujetis kanonis ganxilvis drosac ki sityviT zepirad,<br />

394


`uSpargalkod~ gamododa. viRacis rCeviT, Tu sakuTari<br />

intuiciiT, darwmunebuli iyo, rom publikas amiT Tavs<br />

ufro moawonebda. esec bavSvuri gulubryvilobaa: erTi<br />

da imave Sinaarsis gamosvlebi, erTi da imave ararsebuli<br />

warmatebebiT kvexna, uadgilo, ukbilo iumoriT Sezavebuli<br />

komentarebi, oponentebis da wina xelisuflebis<br />

gauTavebeli lanZRva-gineba axalgazrda prezidentis saxels<br />

aSkarad vnebda, misi fariseveli `megobrebi~ ki amaze<br />

arafers eubnebodnen. piriqiT, aqezebdnen kidec.<br />

adamianis ganaTleba, kulturosnoba, codna, gazrdiloba,<br />

ganzraxva, ojaxiSviloba, rTuli azrebis ubralod<br />

da koreqtulad gadmocemis unari _ yvelaferi es adamianis<br />

metyvelebidan Cans. samwuxarod, yvelaferi es aklda im<br />

epoqis qarTvel politikosTa udides umravlesobas. rac<br />

mTavaria, swavlis survilic aravis etyoboda.<br />

geficebiT, ar minda politikaze da politikosebze<br />

saubari, magram gverdis avlasac ver vaxerxeb. gTxovT,<br />

waikiTxoT 2003 wlis Semdeg maRal saxelmwifoebriv Tanamdebobebze<br />

daniSnuli pirebis mokle biografiebi. isini<br />

gamoqveynebulia presaSi. uklebliv yvelgan miTiTebulia,<br />

rom aman da aman icis inglisuri, franguli, germanuli, rusuli,<br />

arabuli... ena (ufro zustad, ase weren: flobs ... enas).<br />

arsad, aravis biografiaSi miTiTebuli ar aris, rom am kacma<br />

_ saqarTvelos ministrma, gubernatorma, gamgebelma, deputatma,<br />

departamentis Tavmjdomarem, mosamarTlem... icis<br />

mSobliuri ena. TiTqos sazogadoebis am nawilisTvis mSobliuri<br />

enis codna arc saWiro iyos da arc savaldebulo. amitomac,<br />

pativcemuli politikosebi, ai, ase metyvelebdnen:<br />

_ gTxovT, daafiqsiroT Tqveni Tavi;<br />

_ minda sworad viyo gagebuli;<br />

_ rasac igives iTxovs nato CvenTan;<br />

_ me var amayi da amaRlebuli im zomaze, rom...<br />

_ es aris (aseTia) Cemi mesiji;<br />

_ vimuSaveT da miviReT axali kombinirebuli sistema,<br />

romelic iTvaliswinebs imas, rom adgili hqondes<br />

realur angariSvaldebulebas~..<br />

Mmodi, qarTveli medikosebis Canawerebsac gavecnoT,<br />

darwmunebuli var, Zalian ixalisebT:<br />

395


_ mimReb ganyofilebaSi avadmyofs guli gauCerda da<br />

Tavi ukeT igrZno;<br />

_ meore dRes muxli ukeT gamoiyureboda, mesame dRes<br />

ki, saerTod, gaqra;<br />

_ miuxedavad gafrTxilebisa, avadmyofma ganavali<br />

mainc sxva klinikaSi datova;<br />

_ avadmyofi yinulze waiqca da fexebi Sua dekemberSi<br />

urTierTsapirispiro mimarTulebiT gaucurda;<br />

_ sunTqvis gaZneleba filtvis SeSupebis aSkara niSnebiT,<br />

avadmyofs daewyo saxlSi, sqesobrivi aqtis dros,<br />

romelic mimReb ganyofilebaSi TandaTan gaurTulda;<br />

_ avadmyofi palataSi ar aris, e. i. mdgomareoba damakmayofilebelia;<br />

_ uCivis mxedvelobas: qaliSvils qalisgan ukve ve-<br />

Rar arCevs;<br />

_ mkurnalobda Sinauri meTodebiT: diliT svamda<br />

arays, sadilad_Rvinos;<br />

_ avadmyofma daniSnuli reJimis darRveviT organizmSi<br />

Seiyvana Semwvari goWi da ajika;<br />

_ avadmyofs aReniSneba mdgomareobis gaumjobeseba:<br />

fexebs ukve damoukideblad Wimavs;<br />

_ avadmyofi depresiaSia da gamudmebiT tiris, amave<br />

dros, Cans, raRacaze gulnatkenia;<br />

_ avadmyofi n. g. asaki 70 weli. Ddiagnozi: mwvave qolecistiti,<br />

Tanmxlebi paTologia _ qalwuloba;<br />

_ avadmyofs aReniSneba coli, ori qaliSvili da sazardulis<br />

Tiaqari...<br />

sicili sicilad, magram am winadadebebis wakiTxvis Semdeg<br />

mec im pacientis mdgomareobaSi var, `gamudmebiT rom<br />

tiris da amave dros, Cans, raRacaze gulnatkenia.~<br />

vfiqrob, komentari ar Rirs. mxolod erT WeSmaritebas<br />

gagaxsenebT _ vinc mSobliuri ena ar icis, sityvis (Lingua)<br />

mniSvneloba ar icis, igi ver iqneba sakuTari eris kulturis<br />

memkvidre da, Sesabamisad, ver iqneba patrioti. anu ver<br />

gamodgeba politikosad. ar vlaparakob enis mecnierul<br />

codnaze, _ ubralod, azris gamarTulad da daumaxinjeblad<br />

gadmocemis SesaZleblobaze mogaxsenebT.<br />

Tumca, ras verCiT `tlu~ deputatebs, roca im Soreul<br />

396


epoqaSi aseTi winadadebiT saubrobs erT-erTi samecniero-kvleviTi<br />

centris xelmZRvaneli: `davadgineT is mizezebi,<br />

romelTa gamoc moxda Senobis avariuloba~.<br />

guli rom ar dagwydeT, cnobili da saxeliani qarTveli<br />

Jurnalistebis gamoTqmebsac gavixseneb:<br />

_ Tu romeli proeqtiT iqneba aSenebuli, mTeli darbazis<br />

suraTi Tqven saxeze gaqvT;<br />

_ albaT, odnav daagvianebs am Sexvedris gamarTva;<br />

_ axla ki, Tu ras elian is xalxi, romlebic saRamos<br />

koncerts elis;<br />

_ dapirebuli 2000 buSti bavSvebTan erTad saqarTvelos<br />

prezidentmac gaafrina.<br />

modi, arc am winadadebis avtoris gvars gavamxel: `sociologiuri<br />

kvlevebi aCvenebs, rom qveyanaSi saakaSvilis<br />

mere yvelaze reitinguli qalbatoni burjanaZea~.<br />

es sagazeTo informaciaa. miT ufro, gasaocaria misi avtoris<br />

uvicoba Tu windauxedaoba. Tu spiker burjanaZes<br />

qalbatonobiT moixsenieb, prezident saakaSvils raRas<br />

erCi _ is ra, rangiT qalbaton burjanaZeze naklebia?!<br />

Tumca, am winadadebaSi mTavari is aris, rom avtors prezidenti<br />

mixeil saakaSvili mdedrobiTi sqesisa hgonia! amitomac<br />

ambobs, `saakaSvilis Semdeg yvelaze reitinguli<br />

qalbatoni burjanaZea~, anu am ori qalbatonidan (burjanaZe<br />

da saakaSvili) burjanaZe meore adgilzeao...<br />

mecnierebis ena<br />

Tavadac vxvdebi da uTuod Tqvenc SeamCnieT, rom gamoTqma<br />

_ `mecnierebis ena~ _ orazrovani da cota gaugebaricaa.<br />

ar aris naTeli, razea saubari _ mecnierebze,<br />

Tu mecnierebaze. me ki mindoda damewera is, rasac qarTulad<br />

niSnavs `язык науки~ da ara `язык ученых~. bunebrivia,<br />

aseT SemTxvevaSi, sjobda meTqva `mecnieruli ena~ da arc<br />

es axsna-ganmartebebi damWirdeboda. magram maSin gamiWianurdeboda<br />

mTavar saTqmelTan misvla: erTidaigive azri<br />

SeiZleba mravalnairad iTqvas, magram es ar gaxlavT erTferovani<br />

nairgvaroba _ yvela sityvas da gamoTqmas Ta-<br />

397


visi konkretuli misamarTi, mxolod misTvis damaxasiaTebeli<br />

elferi, suni da gemo aqvs.<br />

bolo ori saukunis ganmavlobaSi saqarTveloSi gabatonebuli<br />

imperiuli azriT, qarTuli mecnieruli ena unda<br />

yofiliyo mSrali, aucileblad ucxo terminologiiT gadatvirTuli,<br />

mTavari azri Rrmad Camaluli unda yofiliyo<br />

striqonebs Soris, dawerili unda yofiliyo mravlobiT<br />

ricxvSi (aRmovaCineT, davadgineT, gamovikvlieT) da winadadebebi<br />

agebuli unda yofiliyo rusuli enis gramatikis<br />

Sesabamisad. saxelmZRvaneloebi, samecniero literatura,<br />

ZiriTadad, rusulenovani da, nawilobriv, rusulidan Zalian<br />

cudi Targmanis saxiT arsebobda.<br />

viTareba axlac zustad Zveleburia erTaderTi gansxvavebiT<br />

_ inglisuri rusulis nacvlad.<br />

gasaTvaliswinebelia erTi garemoebac _ adre wignebis,<br />

miT ufro, samecniero literaturis gamocema Zneli saqme<br />

iyo (didma mecnierma da mTargmnelma, baCana bregvaZem* Ta -<br />

visi naSromebis gamocema dRemde ver moaxerxa!). axla am<br />

mxriv sruli demokratia, anu sruli ganukiTxaobaa _ oRond<br />

fuli iyos da, gamoeci, rac ginda da ramdenic ginda!<br />

naSromi, romelzec minda oriode sityva vTqva, jer<br />

kidev 1997 wels gamosula. am wigns mxolod qarTuli enis<br />

interesebidan gamomdinare Sevexebi da isic gakvriT,<br />

Torem mis safuZvlian komentars, albaT, mravali wlis<br />

TavauRebeli garja dasWirdeba.<br />

saubaria Jurnalistis da filosofosis (ase uwodebs<br />

avtori sakuTar Tavs), janri kaSias naSromze `Tavisufleba<br />

da federalizmi~.<br />

jer es citata vnaxoT:<br />

`civilizaciaTa tipebis amgvari modelirebis uflebamosilebas,<br />

cxadia, veravin SeewinaaRmdegeba, magram<br />

sakiTxavi swored isaa, am civilizaciaTa makonstituirebel<br />

matricas ra warmoadgens, codnis ra tipologiaSi<br />

(velSi da horizontSi) Tavsdebian isini, ra struqtura<br />

aqvT am tipebs da, arsebiTi sakiTxi: riTi aris<br />

gansazRvruli aRniSnul civilizaciaTa (vTqvaT, ebraulis,<br />

an Cinuris) tipologiuroba? Tu es civilizaciebi<br />

TavisTvis tipologiurebi arian, amgvari nebismieri<br />

398


civilizaciaa, xolo Tu es civilizaciebi raRac sxva,<br />

ukve cnobili zecivilizaciis mimarT idgenen tipologiurobas,<br />

maSin es zecivilizaciaa jer gansasazRvri da<br />

misi tipologiuroba dasadgeni, da Semdeg ki sxvadasxva<br />

civilizaciebisa, relativistur istoriosofiaSi xan<br />

erebi (ebraeli, Cineli, elini da sxv.) gamodian civilizaciis<br />

tipebad, xan religiebi (qristianuli, budisturi<br />

da sxv.)~.<br />

batoni kaSia am grandiozuli naSromis Seqmnas, albaT,<br />

did dros da energias Sealevda. mizanic friad keTilSobiluri<br />

dausaxavs _ CvenTvis, filosofiaSi arcTu gacnobierebuli<br />

TanamemamuleebisTvis, Tavisuflebisa da<br />

federalizmis arsis warmoCena. madlobis meti ra gveTqmis,<br />

magram aris erTi garemoeba, rac wyalSi yris mecnieris<br />

da Jurnalistis najafs _ ena, romelsac igi sakuTari<br />

naazrevis gadmosacemad irCevs.<br />

samwuxarod, ar mqonia bedniereba batoni kaSias sxva<br />

naSromebic wamekiTxa (`Tavisufleba da federalizmi~<br />

misi pirveli da ukanaskneli naSromi ar iqneba!). imedia,<br />

isini ufro gasageb enaze daiwereboda. albaT, Cemi gauna-<br />

Tleblobis bralia, rom ar mesmis Jurnalistis da filosofosis<br />

aseTi `ubralo~ aRmoCenac ki: `safrangeTis<br />

revoluciam pirveli didi bzari gaaCina safrangeTis<br />

Sidasazogadoebrivi erTobis urTierTgamosacnobobis<br />

TvalsazrisiT~. qarTuli enis gramatikis gaTvaliswinebiT,<br />

es winadadeba, sjobda, ase daweriliyo: `safrangeTis<br />

Sidasazogadoebrivi erTobis urTierTgamosacnobobaSi<br />

pirveli didi bzari revoluciam gaaCina~.<br />

Tumca, es bevrs verafers Secvlis, radgan ubralo mokvdavTaTvis<br />

gaugebaria mTavari _ `Sidasazogadoebrivi<br />

erTobis urTierTgamosacnoboba~.<br />

`eris~, rogorc socialuri kategoriis gaazreba<br />

garkveul sirTuleebTan aris dakavSirebuli, radgan<br />

am cnebaTa Soris aris garkveuli winaaRmdegoba RirebulebiTi<br />

TvalsazrisiT~.<br />

kaci, romelic enas ase epyroba, am enaze ar unda werdes.<br />

albaT, ajobebda, baton kaSias Tavisi naSromebi frangulad<br />

daewera da mere isini profesional mTargmnels qarTul<br />

399


enaze eTargmna. nebismieri sakuTari Tavis pativismcemeli<br />

mTargmneli aseT rameebs ar dawerda: `xdeba urTierTobebis<br />

gamwvaveba~; `xdeba viTarebis aRwera~; `aqvs universalizebisaken<br />

miswrafeba~; `ideologizirebuli<br />

azrovneba~; `ontologialuri istoriuloba~; `tiurgos<br />

kalmis qveS warmoqmnili cnebis gamoqveynebisas~;<br />

`am epoqidan erT mxares gvaqvs civilizebuli xalxebi,<br />

meores ki veluri~; `civilizacia warmoadgens kulturis<br />

garkveul formas~...<br />

esec mecnieris naazrevi gaxlavT: `metyveleba intonaciaTa<br />

da registrTa monacvleoba. monotonurobis koSmari<br />

mudam Tan sdevs ritmulad daunawevrebel brwyinvale<br />

striqonebsac. ocneba brunavs wris garSemo. variaciebi<br />

da ganwyobilebaTa triali. moZraoba arsaiT. Caketili<br />

swrafva. cnobierebis usasrulo dineba. zmanebaTa<br />

lenta gvaziarebs realobis darbilebul namsxvrevebs.<br />

feradi fiqrebi musikalur kompoziciad aigeba.<br />

reminiscenciaTa siCqare da simbolikuri parabolebi,<br />

lamazi da rafinirebuli frazebi gadmoSlian furclebs<br />

poetis gonebis wignisa, xolo mis yovel gverds<br />

firfita ewodeba~.<br />

es mravlismetyveli citata aRebulia literaturis<br />

kritikosis, profesor soso siguas statiebisa da monografiebis<br />

krebulidan `avangardizmi qarTul literaturaSi~.<br />

kritikosi rene kalandias poeziaze gvesaubreba. albaT<br />

surs gviTxras, rom mas moswons poetis leqsebi. mgoni, imis<br />

Tqmac surs, ratom moswons da Cven, sabralo mkiTxvelebsac<br />

ratom unda mogvwondes. yvelaferi es iseT burusSia<br />

gaxveuli, gzis gagneba warmoudgenelia. SesaZloa, saqme<br />

ufro prozauladac iyos: kritikoss ar moswons rene kalandias<br />

poezia, xaTrs ver utexs megobar poets da masze<br />

ganzrax iseT rames wers, rasac Zexorcieli Tavs da bolos<br />

ver miabams. arsebobs kidev erTi mosazreba, romelsac batoni<br />

profesori uTuod daeTanxmeba: me, Teimuraz qoriZe<br />

(da nawilobriv Tqvenc, vinc ecadeT da ver CawvdiT siguaseul<br />

striqonebs Soris saimedod Camarxul azrebs!) ver<br />

verkvevi Tanamedrove qarTul avangardul poeziaSi. Se-<br />

400


sabamisad, rame arc avangarduli poeziis mecnieruli<br />

kritikisa gamegeba... batoni sigua ki sazogadoebis im<br />

nawilisTvis iRvwis, vinc icis da visac gaegeba.<br />

axla mcire xniT mecnierebis sxva sferos, filosofias<br />

mivubrundeT. ufro zustad, gavagrZeloT saubari mecnierebis<br />

enaze.<br />

1999 wels samecniero-popularulma Jurnalma `saqarTvelos<br />

telekomunikacia~ gamosca p. kervaliSvilisa<br />

da n. jiblaZis naSromi `samecniero politikis ramdenime<br />

sakiTxi~. mas win uZRvis CvenTvis ukve nacnobi filosofiis<br />

doqtoris, profesor gigi TevzaZis winasityvaoba. igi sakmaod<br />

mcire moculobisaa da aq mTlianad gTavazobT.<br />

`es wigni unikaluria imiT, rom is, erTi mxriv, saintereso<br />

da sasargeblo SeiZleba aRmoCndes maTTvis, vinc<br />

saqarTveloSi Tavs politikosebs miakuTvnebs, xolo<br />

meore mxriv, isinic unda daainteresos, visac Tavi saqarTvelos<br />

samecniero sazogadoebis wevrad warmoudgenia.<br />

mTavari, rac dReisaTvis SeiZleba iyos Rirebuli qarTveli<br />

mkiTxvelisaTvis am wignSi, aris mecnierebis rolis<br />

da adgilis aRwera rogorc ganviTarebul, aseve ganviTarebad<br />

qveynebSi. garda amisa, wignSi socialisturi<br />

qveynebis mecnierebaTa sistemis saintereso analizia Catarebuli;<br />

rogorc analizidan irkveva, mecnierebis msgavsi<br />

politika da sistema mxolod istoriis sakuTreba ar aris<br />

da Tavs sxvadasxva gamovlinebiT dResac gvaxsenebs.<br />

wignis avtorebi cxadad warmoadgenen, Tu riT gansxvavdeba<br />

ganviTarebuli qveynis mecniereba saxelmwifos<br />

urTierToba sxva qveynebis analogiuri mimarTebebidan:<br />

Tu ganviTarebul qveynebSi politikosebi aqcents akeTeben<br />

mecnierebis politikis SemuSavebaze, socialistur da<br />

post-socialisturi saxelmwifoebis umetesobaSi xelisuflebis<br />

reprezentatorebi Tavs valdebulad Tvlian uxelmZRvanelon<br />

mecnierebis ganviTarebas da erTiani, centralizebuli<br />

marTvis sistema daafuZnon.<br />

idea, romelic am wigns laitmotivad gasdevs, aris mecnierebis<br />

ori saxelmwifo gagebis (ganviTarebuli qveynisaTvis<br />

da socialisturi qveynisaTvis damaxasiaTebeli)<br />

dapirispireba: 1. qveyanaSi arsebuli mecnierebis siste-<br />

401


ma, rogorc saxelmwifo socialur-politikuri gadawyvetilebis<br />

miRebis monawile, da 2. mecniereba, romelsac<br />

xelisufleba uyurebs rogorc damxmare instruments,<br />

cnobars, romelic yoveli SemTxvevisTvis xelT unda<br />

hqondes.<br />

es analizi miT ufro mniSvnelovania saqarTvelosaTvis,<br />

radganac, sul cota xnis winaT, saqarTvelos mecnierebis<br />

oficialuri sistema sakanonmdeblo doneze dafiqsirda,<br />

rogorc xelisuflebis samecniero mrCeveli.<br />

`samecniero politikis ramdenime sakiTxi~ dainteresebul<br />

mkiTxvels sTavazobs arCevans: an mecnierebis politika<br />

da gaxsnili gza, rogorc gonivruli saxelmwifo<br />

politikis sawarmoeblad, aseve saerTaSoriso samecniero<br />

urTierTobebSi CasarTvelad, an mecnierebis xisti marTva<br />

da kvlav marTvis socialisturi sistemis gadmonaSTebSi<br />

triali.<br />

iseve rogorc adamianis yvela Semoqmedebas, am wignsac<br />

aqvs ramdenime sadavo Tezisi: SeiZleba mecnierebis istoriaSi<br />

gaTviTcnobierebul mkiTxvels zogi adgili sakamaTod<br />

moeCvenos, anda, zogierTi cxrilis marTebulobaSi<br />

daeWvdes. magram, avtorebTan warmoebuli polemika, romelic<br />

maTi naSromis kiTxvis dros warmoiSoba, rogorc<br />

wesi, ufro sainteresod aqcevs wignis gacnobis process<br />

da mkiTxvels aiZulebs ifiqros.<br />

gigi TevzaZe<br />

filosofiur mecnierebaTa doqtori<br />

Tbilisis saxelmwifo universitetis profesori<br />

ivnisi, 1999~<br />

vnaxoT, ra saxe miiRo profesoris am naazrevma arcTu<br />

safuZvliani stilisturi, gramatikuli da punqtuaciuri<br />

koreqtivebis Semdeg:<br />

`es wigni, SesaZloa, saintereso da sasargeblo<br />

aRmoCndes maTTvis, visac saqarTveloSi Tavi politikosad<br />

an samecniero sazogadoebis wevrad miaCnia.<br />

wignSi gaanalizebulia mecnierebis roli da adgili<br />

ganviTarebul da ganviTarebad qveynebSi: Tu erTgan<br />

402


xelisufleba gansakuTrebul yuradRebas mecnierebis<br />

politikis SemuSavebas uTmobs, meoreTa umetesobaSi<br />

mecnierebis xelmZRvanelobas da mecnierebis marTvis<br />

erTiani centralizebuli sistemis damkvidrebas eswrafvis.<br />

wignis dedaazria mecnierebis ori saxelmwifoebrivi<br />

gagebis dapirispireba: qveyanaSi arsebuli mecnierebis<br />

sistema, rogorc saxelmwifoebrivad mniSvnelovani socialur-politikuri<br />

gadawyvetilebebis erT-erTi mim-<br />

Rebi; da mecniereba, romelsac xelisufleba damxmare<br />

instrumentad miiCnevs.<br />

es analizi miT ufro mniSvnelovania saqarTvelosTvis,<br />

radgan axlaxans saqarTvelos mecnierebis sistema<br />

oficialurad aRiares xelisuflebis samecniero<br />

mrCevlad.<br />

`samecniero politikis ramdenime sakiTxi~ dainteresebul<br />

mkiTxvels sTavazobs arCevans _ an mecnierebis<br />

politika da Ria gza gonivruli saxelmwifo politikis<br />

warmarTvisTvis saerTaSoriso samecniero urTierTobaSi<br />

CarTvis mizniT; an mecnierebaze Zaladoba da kvlav<br />

marTvis socialisturi sistemis narCenebSi triali.<br />

bunebrivia, ramdenime sadavo Tezisic SegxvdebaT.<br />

Tumca, avtorebTan kamaTi, rogorc wesi, ufro sainteresod<br />

aqcevs wignis gacnobis process da mkiTxvels<br />

bevr rameze daafiqrebs~.<br />

marTalia, winasityvaoba sagrZnoblad Semcirda, magram<br />

es didi ubedureba ar unda iyos _ fransua rables* `gargantua<br />

da pantagruelis~ germanul Targmans herman hesem*<br />

sul raRac xuTiode striqoni waumZRvara.<br />

geTanxmebiT, didi bedena arc es gasworebuli teqsti<br />

gamovida, magram Zveli Jurnalisturi sibrZne xom gaxsovT<br />

_ SesaZlebelia mxolod kargad dawerilis gasworeba!<br />

albaT, maradiul saidumloebad darCeba, ratom sTxoves<br />

avtorebma pativcemul profesors winasityvaobis dawera<br />

TavianTi naSromisTvis, an profesori ratom daeTanxma avtorebis<br />

Txovnas. me Tu mkiTxavT, gacilebiT sargebliani<br />

iqneboda, naSroms kvalificiuri redaqtori rom hyoloda<br />

_ mSobliuri enisadmi aseTi umagaliTo daudevrobiT<br />

403


mopyrobis uflebas igi arc wignis avtorebs miscemda da<br />

arc winasityvaobisa.<br />

`haidegeris* mier kiTxvis dasmam ZiriTadi Temis iseTive<br />

amogleja moaxdina inteleqtualuri sivrcidan,<br />

rogorc politikidan. am amoglejam sabolood gansaz-<br />

Rvra aralegitimuri da legitimuri garemos SeWidulobis<br />

da urTierTgadafarvis diskursuli anarekli~<br />

(gigi TevzaZe, `erTi SekiTxvis istoria~, Jurnali `ena da<br />

kultura~).<br />

am citatis pirveli winadadeba, albaT, ase unda daweriliyo:<br />

`haidegeris SekiTxvam ZiriTadi Tema inteleqtualuri<br />

sivrcidanac amoglija da politikidanac~.<br />

anu im cametsityvian winadadebaSi xuTi sityva aSkarad<br />

zedmetia (mier, dasmam, iseTive, moaxdina, rogorc). gansakuTrebiT<br />

sagulisxmoa bolo aTwleulebis qarTulSi<br />

damkvidrebuli trafaretuli sityvaTSeTanxmebani: `haidegeris<br />

mier kiTxvis dasmam~ da `amogleja moaxdina~ (amave<br />

periodis qarTuli teleenis analogiebi: `seriali Targmnilia<br />

telekompania rusTavi oris mier~ da `dajdoma ganaxorciela~).<br />

citatis meore winadadebis Tanamedrove aramecnierul<br />

(adamianur) qarTul enaze Targmna Znelia, magram Tu mas<br />

zedmet sityvebs movaSorebT, miviRebT am martiv winadadebas:<br />

`amoglejam... gansazRvra... anarekli~.<br />

es winadadeba sintaqsurad diaxac gavamartiveT, magram<br />

Sinaarsobrivad isev bundovani darCa. imis gaTvaliswinebiTac<br />

ki, rom `anarekli diskursulia~ da, saer-<br />

Tod, saubari `aralegitimuri da legitimuri garemos<br />

SeWidulobas da urTierTgadafarvas~ Seexeba.<br />

naTqvamiT batoni profesoris xsenebul an sxva naSrom-<br />

Ta mecnieruli Rirebulebis dakninebas sulac ar vapireb.<br />

vlaparakob Zalian saSiS tendenciaze _ qarTuli enisadmi<br />

farisevlur da agdebul damokidebulebaze saqarTvelo-<br />

Si moRvawe sakmaod cnobili qarTveli mecnierebis (politologi,<br />

filologi, filosofosi)... mxridan. darwmunebuli<br />

brZandebodeT, xsenebuli da sxva qarTveli mecnierebi<br />

ucxo enaze msgavsi abdaubdis daweras arc sakuTar Tavs<br />

akadrebdnen da arc im ucxo enas. batoni gigi TevzaZe ki<br />

404


mxolod imitom gamovarCie, rom qarTulma revoluciurma<br />

xelisuflebam mas qarTuli ganaTlebis sistemis reformatoris<br />

misiac daakisra da Tbilisis ramdenime prestiJuli<br />

umaRlesi saswavleblis gaerTianebiT miRebuli universitetis<br />

reqtorobac.<br />

reformatori profesoris moRvaweobis Sedegs odesme<br />

aucileblad vnaxavT, magram, samwuxarod, ganaTlebis<br />

sistemaSi reformebis sawyis etapze mis keTil nayofze<br />

saubari, rbilad rom vTqvaT, problematuria. savsebiT<br />

SesaZlebelia, reformebi marTlac ganxorcieldes, magram<br />

gaqres saliteraturo qarTuli ena, anu arseboba Sewyvitos<br />

cocxalma qarTulma kulturam, adaTma da, saerTod,<br />

yvelaferma qarTulma.<br />

ra Tqma unda, arsebobs `mecnierebis~ iseTi enac, romelic<br />

specialurad momzadebul mkiTxvels gulisxmobs<br />

da xSirad gadatvirTulia terminologiiT. savsebiT Sesa-<br />

Zlebelia, filosofiis profesorma veraferi gaugos medicinis<br />

profesoris nawers Tu naambobs. sxvaTa Soris, amis<br />

TvalsaCino magaliTia qarTul telearxebze eqimTa arcTu<br />

iSviaTi interviuebi, saidanac, Tu samedicino terminologiaSi<br />

kargad ver erkvevi, ver gaigeb, ra sWirs da ra SeiZleba<br />

daemarTos pacients (am mxriv, gansakuTrebiT koloritulad<br />

gamoiyureba telekompania `rusTavi 2-is~ gadacema `patruli~).<br />

maTematikosebi, Tavis mxriv, imis garda, rom uxvad<br />

iyeneben ucxo terminebs, mtkicebis procesSi xSirad gamotoveben<br />

xolme logikuri msjelobis safexurebs, radgan<br />

darwmunebuli arian, rom maTi mkiTxveli (msmeneli) maTTan<br />

erTad `gadaaxteba~ erT an ramdenime safexurs. msjelobis<br />

specifikurobisa da specialuri terminologiis gamoyenebis<br />

winaaRmdeg ki ar gamovdivar, ubralod, mimaCnia, rom<br />

mkiTxvelze emociuri zemoqmedebis mizniT, wminda mecnieruli<br />

naSromis metaforebiT da SedarebebiT gadatvirTva mxolod<br />

aZnelebs am naSromis aRqmas. xolo azris xelovnurad<br />

gabundovaneba mecnieris dabal kvalifikaciaze da rTuli<br />

viTarebidan `Tavis daZvrenis~ survilze miuTiTebs.<br />

metaforebi, Sedarebebi, aliteraciebi, e. w. saxeebiT<br />

azrovneba did poezias uxdeba da, sabednierod, qarTul<br />

enaze amis uamravi brwyinvale nimuSi gvaqvs:<br />

405


`mxolod nislis TareSSi, samudamo mxareSi,<br />

zeviT Tu samareSi, wyevliT SenaCvenebi,<br />

rogorc zRvis xetiali, rogorc bedis triali,<br />

Cqari grgvinva-grialiT qrian lurja cxenebi~.<br />

es galaktionia. Tu mis am striqonebs ZiriTadi azris<br />

dasadgenad iseve SemovacliT Sedarebebisa da metaforebis<br />

mTel wyebas, rogorc es gigi TevzaZis naSromis erTi winadadebis<br />

ganxilvisas gavakeTeT, isev samsityvian martiv<br />

winadadebas miviRebT: `mxareSi... qrian... cxenebi~. aq, mar-<br />

Talia, yvelaferi gasagebia (SedarebisTvis: `amoglejam...<br />

gansazRvra ... anarekli~), magram galaktioni rom ase moqceuliyo,<br />

maSin gaugebari darCeboda mTavari _ ratom<br />

dawera poetma es sityvebi (`mxareSi... qrian... cxenebi~).<br />

Tavs ver davdeb, ar vcdebi-meTqi, magram am leqsiT galaktioni<br />

kidev erTxel Segvaxsenebs bibliur WeSmaritebas,<br />

rom amqveynad yvelaferi warmavalia: mxolod samyaro, mxolod<br />

RmerTi da mxolod misi poeziaa maradiuli! amisTvis<br />

sWirdeba RvTiur galaktions riTmebis, metaforebis,<br />

Sedarebebis, aliteraciebis `wyebaTa-wyeba~. vimeoreb,<br />

sWirdeba azris damajereblad, naTlad da STambeWdavad<br />

gadmosacemad da ara mkiTxvelis mosatyueblad an saku-<br />

Tari uvicobis SesaniRbavad.<br />

sabednierod, Cveni istoriidan da Tanamedroveobidanac,<br />

SegviZlia davasaxeloT aseulobiT moRvawe, mokrZalebuli<br />

gadamwerebidan da kiriTxuroebidan (qarTul<br />

taZrebze samSeneblo warwerebs rom tovebdnen), enis mkvlevarebamde<br />

da mxatvruli sityvis didostatebamde, vinc<br />

`ese enaB, Semkuli da kurTxeuli saxeliTa uflisaB~<br />

STamomavlobisTvis gadasacemad dRemde Semogvinaxa da<br />

misi rudunebiT movla-patronoba gvianderZa.<br />

qarTuli enis moamageebma SesaniSnavad icodnen da ician:<br />

_ `ra ena waxdes, eri daeces.~ anu enis waxdoma-daknineba<br />

am enaze molaparake xalxis istoriis asparezidan gasvlas<br />

niSnavs.<br />

sxvaTa Soris, eris identifikaciis upirveles niSnad<br />

ena miaCnda msoflio socialisturi imperiis Semoqmeds<br />

ioseb stalinsac, romelic orive enaze uzadod werda da<br />

406


metyvelebda. SesaniSnavad grZnobda saliteraturo rusuli<br />

da qarTuli enebis umcires niuansebsac ki da enis<br />

sakiTxebze erTob kompetentur SeniSvnebsac iZleoda.<br />

vimeoreb, saubaria stalinze, giganturi imperiis Semqmnelsa<br />

da mmarTvelze, vinc yovelTvis poulobda dros qarTuli<br />

poeziis nimuSebis rusulad Targmnis procesisTvis<br />

Tvalyuris sadevneblad.<br />

meore mxriv, stalinis leqsikonSi mravlad iyo sityvebi<br />

da gamoTqmebi, SiSis zars rom scemda milionobiT<br />

adamians, mTel saxelmwifoebs _ mtrebi, moRalateebi,<br />

mavneblebi, imperialistebi, trockistebi, menSevikebi,<br />

kulakebi, wiTeli terori, socialisturi samSoblo<br />

safrTxeSia, sikvdili kontrrevolucionerebs da mravali,<br />

mravali sxva.<br />

ioseb juRaSvilis sxeulSi Casaxlebuli ori pirovneba<br />

_ ioseb stalini da soso juRaSvili, sxvadasxvanairad moqmedebda,<br />

sxvadasxvanairad azrovnebda da sxvadasxvanairad<br />

metyvelebda kidec. erTi _ kacobriobis istoriaSi<br />

umagaliTo imperiis erTaderTi da daundobeli mmarTvelis<br />

Sesaferisad, meore _ alali da gulTbili goreli bi-<br />

Wis, brwyinvale momRerlisa da poetis, megobrisTvis Tavdadebuli<br />

kacis, xelovnebisa da literaturis mcodnisa<br />

da damfaseblis Sesaferisad.<br />

naTqvami imis dadasturebaa, rom ena, rogorc wesi, sxva<br />

movlenebze naTlad (da swrafadac) asaxavs socialur realobas.<br />

magaliTebisTvis arc Sors wasvla dagvWirdeba da arc<br />

filosofiuri wiaRsvlebi. gavixsenoT, ra enaze elaparakeboda<br />

Tavis xalxs saakaSvili-opozicioneri da mogvianebiT<br />

_ saakaSvili-prezidenti. zustad prezidentis<br />

darad da sworad laparakobdnen misi mxardamWerebic<br />

_ xom ganaTda mTeli Tbilisi, xom avaSeneT msoflioSi<br />

saukeTeso saavadmyofo, xom gaviyvaneT gvirabi, xom varT<br />

erTi gundi!.. am warmosaxviTi `gundis~ wevrTa didi umravlesoba<br />

(ufro zustad, is adamianebi, romlebic cdiloben,<br />

`gundis~ belads TvalSi moxvdnen), anu erTi socialuri<br />

jgufi sakuTari lideris enaze laparakobs _ SeZlebisdagvarad<br />

imeorebs mis leqsikas, frazeologias, saubris<br />

407


maneras, Jestebsa da mimikebsac ki. imitom ki ara, rom gansakuTrebiT<br />

moswons, an hgonia, rom belads moswons es ena.<br />

ubralod, aseTia kanonzomiereba _ rogorc ki adamian-<br />

Ta erTi jgufi gamoeyofa koleqtiur erTobas, maSinve<br />

iwyeba axali, am jgufisTvis damaxasiaTebeli enis Camoyalibeba.<br />

rusul bolSevikur elitas proletariatTan sasaubrod<br />

ar sWirdeboda puSkinis da tolstois, eseninis da<br />

cvetaevas, arc peterburguli daxvewili salonuri ena.<br />

bolSevikur politikur elitas sWirdeboda primitiuli,<br />

uxamsi, brbosTvis da am brbodan gamosuli saldaTebis da<br />

CekistebisTvis gasagebi ena.<br />

XXI saukunis dasawyisis qarTul politikur `faSios~<br />

(samwuxarod, mas elitas ver davarqmevT) saliteraturo<br />

qarTuli ena ar sWirdeboda ramdenime Zalze seriozuli<br />

mizezis gamo:<br />

1. sazogadoebaSi brbos sindromis danergva. 2003 wlis<br />

noembris susxian dReebSi brbod qceulma saqarTvelos mosaxleobam,<br />

gansakuTrebiT, misma axalgazrdulma nawilma,<br />

Tavisi misia pirnaTlad Seasrula _ ahyva `liderTa~ mowodebebs<br />

da xelisuflebis saTaveSi revoluciuri triumvirati<br />

miiyvana. amiT brbos misia amoiwura, magram Tvi-<br />

Ton brbos darCa arcTu usafuZvlo ambicia qveynis aRmasrulebel<br />

xelisuflebaSi monawileobisa. msurvelTa<br />

raodenoba bevrad aRemateboda nomenklaturul TanamdebobaTa<br />

raodenobas. Tu xelisufleba brbosTan saliteraturo<br />

qarTul enaze gaabamda dialogs, es masTan Tavis gayadrebas,<br />

Tanasworobas da misi ambiciebisTvis angariSis<br />

gawevas niSnavda. saxelisuflo kasta sazogadoebas jer<br />

fizikurad mowyda _ limuzinebSi da kabinetebSi Caiketa,<br />

dacva daiyena, xazgasmulad maRali xelfasebi dainiSna;<br />

mere ki msoflmxedvelobrivad da enobrivadac _ `gaebuta~<br />

presas da televizias, uari Tqva sajaro debatebze<br />

nebismier oponentTan da saswrafod Secvala yofil mokav-<br />

SiresTan (brbosTan) salaparako enac. axla igi sazogadoebas<br />

(romelic aRar iyo brbo) ise elaparakeboda, rogorc<br />

mwyemsi naxirs _ SorisdebulebiT.<br />

amiT politikuri `faSio~ xazs usvamda sakuTar gansa-<br />

408


kuTrebulobasac da sazogadoebis usasoobasac _ Sen xar<br />

araraoba, upirovno masa, pirutyvTa krebuli, rasac gibrZaneben,<br />

is unda gaakeTo, yvela damcireba unda aitano.<br />

metic, damcireba wyalobad unda miiRo.<br />

2. sazogadoebaSi codnisadmi nihilisturi damokidebulebis<br />

danergva. nebismieri qveynis politikuri elita,<br />

amavdroulad, ar ganekuTvneba samecniero elitasac _<br />

mecnierebi Zalian Znelad elevian sayvarel saqmes. politikosebi,<br />

ZiriTadad, uprofesio, an xelmocaruli adamianebi<br />

brZandebian. ra Tqma unda, aris gamonaklisebic, roca<br />

politikur sarbielze niWieri da uaRresad ganaTlebuli<br />

adamianebic Cndebian. XXI saukunis dasawyisis qarTul<br />

politikaSi aseTebi TiTo-orola Tu iqneba da isini, bunebrivia,<br />

`politikur aminds~ ver qmnian.<br />

politikosebma, qveSecneulad mainc, kargad uwyian, rom<br />

saSualo an ufro dabali gonebrivi SesaZleblobebis adamianebi<br />

arian (Tumca, amaSi sakuTar Tavsac ar utydebian!).<br />

samagierod, maT xelSia Zalaufleba, riTac sakuTari naklis<br />

gadafarvas, ufro xSirad ki am naklis Rirsebad warmoCenas<br />

cdiloben _ moCvenebiTi sidarbaisliT, agresiulobiT,<br />

Seuferxebeli laybobiT, an, sulac, `brZnuli~<br />

mdumarebiT.<br />

XXI saukunis dasawyisis saqarTvelos xelisuflebis<br />

warmomadgenelTa sul mcire, 90 procentisTvis saliteraturo<br />

qarTul enaze saubris mcdeloba katastrofa iqneboda<br />

_ jer erTi, am enaze rom ilaparako, igi unda icode;<br />

meorec, saliteraturo enaze saubari maSinaa saWiro da<br />

aucilebeli, Tu TviTon saubris Tema aris inteleqtualuri.<br />

magaliTad, uniWo intrigebis gabmas an romelime<br />

deputatis piromaniaSi dadanaSaulebas didi ganaTleba ar<br />

sWirdeba*. magram Tu parlamenti, kriminalis aRmofxvris<br />

mizniT, 10-12 wlis bavSvebisTvis sisxlis samarTlis pasuxismgeblobis<br />

damkisrebeli kanonis miRebas apirebs, amas<br />

samarTlis Teoriis, pedagogikis, istoriis, filosofiis,<br />

fsiqologiis, logikis da kidev bevri sxva ramis safuZvliani<br />

codna sWirdeba. faruli konfliqti politikosebsa<br />

da sazogadoebas Soris swored aq iwyeba _ sazogadoeba<br />

moiTxovs xelisuflebis nebismieri gadawyvetilebis<br />

409


srulfasovan Teoriul dasabuTebas. xelisuflebas es<br />

ar SeuZlia (arc codna hyofnis da arc survili aqvs) da<br />

iZulebulia, ifarisevlos, ilaybos an uxeSad icruos.<br />

codnad saRdeba ara, zogadad, kompetencia, aramed romelime<br />

ucxo enaze laparakis SesaZlebloba, partiuli kuTvnileba,<br />

piradad prezidentisadmi erTguleba. am mxriv,<br />

klasikur magaliTad SeiZleba CaiTvalos vinme ymawvili<br />

arvelaZis saqarTvelos ekonomikuri ganviTarebis ministrad<br />

daniSvna: prezidentma jer bevri ilaparaka ekonomikis<br />

mniSvnelobaze. Tqva, rom es iyo `frontis xazi~, `gadamwyveti<br />

ubani~, `rubikoni~, `yvelaze mniSvnelovani~ da<br />

a. S. amitom am postze `yvelaze mZimewonian politikoss~,<br />

anu Tavdacvis yofil ministrs, irakli oqruaSvils vniSnavo.<br />

oqruaSvilma, rogorc mosalodneli iyo, arc komplimentebi<br />

miiRo da arc axali Tanamdeboba. maSin prezidentma<br />

ekonomikis ministrad sakuTari administraciis<br />

ymawvili ufrosi daniSna. qarTuli politikuri `elita~<br />

`msubuqwoniani~ arvelaZis daniSvnas zustad iseTive didi<br />

kmayofilebiT Sexvda, rogoriTac oriode dRis win amave<br />

Tanamdebobaze `mZimewoniani~ oqruaSvilisas. rac mTavaria,<br />

yvelam erTxmad da `damajereblad~ ganmarta, rom ekonomikurad<br />

gaCanagebuli qveynis ekonomikis ministrobas<br />

sulac ar sWirdeba... ekonomikis codna!<br />

uprofesio, Tineijeruli asakis adamianebi sakanonmdeblo,<br />

aRmasrulebeli da sasamarTlo xelisuflebaSi,<br />

xelisuflebis mxridan universitetebis profesurisadmi<br />

cinikuri damokidebuleba, ganaTlebis sistemis sruli<br />

politizaciis mcdeloba, sauniversiteto avtonomiebis<br />

gauqmeba, skolebis `optimizacia~ _ yvelaferi es sazogadoebaSi<br />

codnisadmi nihilistur damokidebulebas amkvidrebda.<br />

3. sazogadoebaSi gaucxoebis sindromis danergva.<br />

`Tavisufal~ saqarTveloSi, 2003 wlis `revoluciis~ Semdeg,<br />

erTi SexedviT ucnauri viTareba Seiqmna _ TviT udablesi<br />

rangis saxelmwifo CinovnikisTvisac ki savaldebulod<br />

iqca inglisuri enis codna. nebismieri enis codna,<br />

TavisTavad, kargia, magram saqme is aris, rom principulad<br />

aravis ar ainteresebs, icis Tu ara vinmem saxelmwifo (qa-<br />

410


Tuli) ena. amas zed daerTo umZlavresi propaganda uaxloes<br />

momavalSi saqarTvelos turistul qveynad gadaqcevis<br />

Taobaze. propaganda ganmtkicda saqmiTac _ saqarTveloSi<br />

daiwyo sastumroebis, saerTod, turistuli industriis<br />

gamalebuli mSenebloba.<br />

xelisuflebis azriT, me, saqarTvelos moqalaqe, istoriuli<br />

miwaTmoqmedi, mSenebeli, umdidresi kulturuli<br />

memkvidreobis Semqmneli, var brbo. me ar mWirdeba codna<br />

da ganaTleba, arc mrewveloba da miwaTmoqmedeba, arc<br />

freskebis xatva, arc literatura, arc mSobliuri ena.<br />

aRar mWirdeba araferi, rac sakuTari Tavis qarTveli<br />

erisadmi mikuTvnebis (identifikaciis) saSualebas momcemda.<br />

aRarc samSoblo mWirdeba _ Cemi samSoblo Cemi<br />

lamazi sastumroa, sadac yovel dilas mosirmul livreaSi<br />

gamowyobili mivdivar da ucxoel stumrebs maTsave enaze<br />

Tavazianad ve<strong>saubrebi</strong>; vcdilob, yvelaferi vasiamovno da<br />

amisTvis gasamrjelo davimsaxuro!<br />

turistuli industria saqarTveloSi fexs mxolod<br />

axla, XXI saukunis damdegs, idgams. imedia, somex da yazax<br />

biznesmenebs male gverdiT arabi, afrikeli da indoCineli<br />

kolegebic amoudgebian da, RvTis wyalobiT, saqarTvelo<br />

sastumroebiT, restornebiT, kazinoebiT, kempingebiT, saroskipoebiT<br />

da keTilmowyobili mosasaqmebeli dawesebulebebiT<br />

moifineba.<br />

Aaborigeni qarTvelebisTvis enas erTaderTi _ ucxoel<br />

turistebTan, saerTod, ucxoelebTan urTierTobis funqcia<br />

darCeba. samwuxarod, amisTvis qarTuli ena ar gamodgeba.<br />

Aamitom, Tu integraciaze, globalizaciaze da fulis<br />

iolad Sovnaze vocnebobT, odesRac mSobliur qarTuls<br />

unda davemSvidoboT.<br />

es iqneba xval. magram ukve dRes CemTvis, saqarTvelos<br />

moqalaqisTvis, `samSoblo~ asoebis da bgerebis uazro<br />

grovad qceula _ ar vici, ratom unda miyvardes, an ratom<br />

unda vemsaxurebode swored am geografiul wertilSi<br />

aRmocenebul administraciul erTeuls, romelsac `saqarTvelo~<br />

hqvia! _ saxelmwifoebriobis niSnebis mqone es<br />

politikuri warmonaqmni xom me, mis moqalaqes, arc rames<br />

maZlevs da arc rames mpirdeba. amitom, mirCevnia, kargad<br />

411


viswavlo inglisuri, aviTviso laqiis manerebi, gavyido<br />

mamis saflavze dadebuli granitis fila da pirdapir kuala-lumpurisken<br />

aviRo gezi _ iq feSenebluri sastumroebi,<br />

karga xania, aSenebulia...<br />

XXI saukunis damdegis saqarTvelos moqalaqe gauucxovda<br />

sakuTar warsuls, tradiciebs, samSoblos da sakuTar<br />

Tavsac. igi aRar aris farnavazis amayi STamomavali, arc<br />

opizarebisa, arc erekle mefisa, arc guramiSvilis da sabasulxanisa...<br />

misi arsebidan ganidevna erTaderTi da ganumeorebeli<br />

`me~. swored is, vinc azrovnebda, mis grZnobebs<br />

ganagebda, sakuTari saqcielis gamo pasuxismgeblobas<br />

akisrebda. `mes~ adgili daikava usamSoblo, utyvma,<br />

ugrZnobelma `sxvam~ _ meqanikurma xorcsakepma, romlis<br />

erTaderTi daniSnuleba sakuTar sxeulSi produqtebis<br />

gatarebaa.<br />

sanam stiqia jebirs gaarRvevdes<br />

roca enis da Jurnalistikis urTierTobaze vsaubrobT,<br />

enis uamravi cnobili da jer kidev dasadgeni ganmartebidan<br />

erT-erTi yvelaze misaRebi, albaT, es unda iyos: ena is<br />

ki ar aris, rasac moviazrebT (rasac vfiqrobT), aramed<br />

is, radac gardaiqmneba Cveni azri. anu ena aris adamianis<br />

azrovnebis cxadi gamoxatuleba _ zepiri, werilobiTi,<br />

JestebiT da mimikebiT, musikiT, arqiteqturiT da a. S.<br />

aqedan gamomdinare, Tu vendobiT mecnierebas, rom futkrebi,<br />

delfinebi, Taxvebi, ZaRlebi... erTmaneTSi saubroben,<br />

maSin isini azrovneben kidec. Tu azrovneba primitiulia,<br />

an naklovania, bunebrivia, primitiuli da naklovani<br />

(adamianuri TvalTaxedviT) iqneba misi gamoxatvis saSualebac<br />

_ ena. roca amtkiceben, rom `adamiani azrovnebs<br />

eniT~ (magaliTad, profesori janri kaSia), albaT, amas gulisxmoben.<br />

vfiqrob, yvela profilis JurnalistisTvis enis mniSvnelobaze<br />

saubari saWiro ar unda iyos. magram, albaT,<br />

saWiro da aucilebelia safuZvliani saubari qarTulenovani<br />

JurnalistebisTvis mSobliuri enis, enis filoso-<br />

412


fiis swavlebisa da enisadmi gulisyuriani damokidebulebis<br />

Taobaze. es gaxlavT urTulesi saxelmwifoebrivi<br />

problema, romlis gadasaWrelad zrunva erTdroulad<br />

unda daiwyon mecnierebma da saxelmwifo struqturebma.<br />

jerjerobiT (2006 wlis miwuruls) es erTeulTa keTil<br />

survilad rCeba da xelisuflebis mxridan axirebulTa<br />

akviatebad aRiqmeba.<br />

enis erTi mTavari funqcia isaa, rom igi komunikaciis sa-<br />

Sualebaa (sxvaTa Soris, bevri qarTveli politikosi darwmunebulia,<br />

rom es aris enis erTaderTi funqcia da Tu<br />

pirze klites daidebs, mis azrs veRaravin Seityobs). ese<br />

igi, arsebobs gadamcemi _ erTis sametyvelo aparatura<br />

da mimRebi _ meoris mosasmeni aparatura, romelic miRebul<br />

informacias gasaanalizeblad da gadawyvetilebis<br />

misaRebad myisierad gzavnis `kompiuterul centrSi~ _<br />

tvinSi.<br />

vimeoreb, Semosuli informaciis gaanalizebis safuZvelze<br />

adamianis tvini iRebs gadawyvetilebas. es informacia,<br />

Tavis mxriv, aris bgerebis, asoebis, sxva niSnebis sakmaod<br />

rTuli sistema. amitom sust, zarmac tvins uWirs misi<br />

gaanalizeba da arcTu iSviaTad, sinamdvilisadmi araadekvatur<br />

gadawyvetilebas iRebs.<br />

fantastikuri teqnikuri miRwevebis saukuneSi es sqema,<br />

SeiZleba, ase warmovidginoT: vTqvaT, Tbilisis zRvaze damontaJebulia<br />

raRac tivtivas msgavsi mowyobiloba. rogorc<br />

ki wylis done kritikul zRvars miaRwevs, specialur<br />

ekranze inTeba wiTeli naTura, rac sagangaSo viTarebaze<br />

migvaniSnebs. specialuri samsaxuri maSinve iwyebs zrunvas<br />

wyalsacavSi wylis donis Sesamcireblad. Tu ase ar moxda,<br />

anu specialuri samsaxuris TanamSromlebma gangaSis<br />

niSans yuradReba ar miaqcies da adekvaturi RonisZiebebi<br />

ar gaatares, katastrofa gardauvalia _ wyali jebirebs<br />

gaarRvevs da didi qalaqis mosaxleobas walekavs.<br />

zustad aseTive meqanizmi moqmedebs liberaluri demokratiis<br />

saxelmwifoSic: specialuri saxelmwifo da<br />

arasaxelmwifo institutebi uzarmazar warmosaxviT<br />

ekranze akvirdebian sazogadoebis yvela sferodan wamosul<br />

signalebs, aanalizeben maT da iReben Sesabamis zomebs.<br />

413


es signalebi, SesaZloa, gadmocemuli iyos pirdapir, `Ria<br />

teqstiT~ (rogorc amas, Cveulebriv, akeTebs radikaluri<br />

opozicia), an e. w. niSnebis, anu kinos, Teatris, qandakebis,<br />

poeziis, musikis, arqiteqturis da a. S. eniT.<br />

vTqvaT, Tavgadakluli opozicioneri naTelaSvili yvela<br />

xerxiT cdilobs politikuri dividendebis mopovebas,<br />

xelisuflebis diskreditacias da roca ambobs, qveynis<br />

aRsasruli axlovdebao, mis sityvas ar daejereba. xelisufleba<br />

asec iqceva da leiboristebis xmaurs yuradRebas<br />

ar aqcevs. amave dros, presaSi qveyndeba apolitikuri poetis<br />

leqsi:<br />

`aq araferi aRar Secvlila _<br />

sul unugeSod wivis mzewvia;<br />

sawyalobelad sul bRavis kravi,<br />

erTaderT notze yrantalebs yvavi...<br />

aq araferi aRar Secvlila _<br />

qveyana dadis ToxiT da bariT,<br />

gadaxunebul nivTebs da sagnebs<br />

wmends da alagebs yaliCas qali.<br />

jaxuc, nugzaric, jamuc, beqiac<br />

daxunZlulia iseve valiT.<br />

aq araferi aRar Secvlila...~<br />

badri ciramua<br />

im grandiozul warmosaxviT ekranze, sadac qveynis<br />

cxovrebaa asaxuli, amgvari poeturi striqonebis gamoCena<br />

avis momaswavebelia _ qveyana gaqvavebula, adamianebi unugeSod<br />

darCenilan, yelamde valebSi Caflulan, realuri<br />

sakeTebeli warTmeviaT da sakuTari arsebobis gamarTlebas<br />

`gadaxunebuli~ nivTebis wmenda-lagebiTRa cdiloben.<br />

2006 wlis gazafxulze Tbilisis erT-erTi skolis qarTuli<br />

enisa da literaturis gonebamaxvilma maswavlebelma<br />

Tavis moswavleebs misca weriTi davaleba pirobiTi<br />

saTauriT, `iyo da ara iyo ra~. bavSvebs `Txzulebis~ dasawerad<br />

sul xuTiode wuTi eZleodaT. bunebrivia, es dro mxolod<br />

erTi winadadebis dasaweradaa sakmarisi:<br />

_ iyo da ara iyo ra... iyo mosalodneli tragedia,<br />

saSineleba da ar iyo misi SemCerebeli;<br />

414


_ iyo da ara iyo ra... iyo erTi adamiani, keTili, Wkviani,<br />

saTno, yuradRebiani, magram ar iyo im sikeTis da siyvarulis<br />

ukan dambrunebeli, sikeTis damfasebeli;<br />

_ erTxel sizmarSi vnaxe, rom yvelaferi, rac realobaSi<br />

areuli iyo, dalagebuliyo. sizmarSi ise bednieri<br />

viyavi, rom aRarc ki maxsovda realoba da mivxvdi, rom<br />

ara iyo ra;<br />

_ iyo da ara iyo ra, ...iyo erT dros samarTali, magram<br />

exla aRar aris. iyo erT dros siyvaruli da ocneba, magram<br />

Caqra da sevdian warsuls fiqrebad gahyva:<br />

_ iyo ocneba, magram gamqraliyo,<br />

iyo survili, survilic aRar iyo,<br />

iyo monatreba _ cremliT gamTbariyo...<br />

RmerTo, yvelaferi iyo da aRar iyo?<br />

amas weren 12-13 wlis gogo-biWebi. am asakis bavSvebi,<br />

samarTalze, areuli qveynis dalagebaze, `sevdian warsuls<br />

fiqrebad gayolil ocnebaze~, mware imedgacruebaze,<br />

`cremliT gamTbar monatrebaze~ ar unda fiqrobdnen.<br />

raxan fiqroben da amas weren kidec, qveyanaSi raRac didi<br />

socialuri ubedureba trialebs. aseT SemTxvevaSi, xelisufleba<br />

valdebulia, imoqmedos, raTa mosalodneli<br />

katastrofa Tavidan aicilos. bolos da bolos, Tavi mainc<br />

gadairCinos.<br />

im dros, roca am gogo-biWebs civ saklaso oTaxSi gauwafavi<br />

xeliT asoebi gamohyavdaT da mSieri poeti gulisSemZvrel<br />

striqonebs werda, prezidentis mier Tbilisis merad<br />

daniSnulma jeelma gigi ugulavam yvela Tbilisur ojaxs<br />

daugzavna sakuTari gaRimebuli portretiT damSvenebuli<br />

Ria baraTebi, sadac sityva-sityviT naTqvami iyo: `Cveni<br />

amocanaa, TbilisSi ar darCes arc erTi ubani, quCa Tu<br />

ezo sadac ar iqneba sportuli moedani an Tundac erTi<br />

keTilmowyobili kalaTburTis fari, raTa vicodeT sad<br />

da risTvis vuSvebT ezoSi Cven Svilebs. Cxubi, narkotiki<br />

da usaqmuroba CavanacvloT jansaRi cxovrebis wesiT...<br />

mozard Taobas yvela pirobas SevuqmniT imisTvis,<br />

rom mocildes quCis mavne zegavlenas, miiRos sportuli<br />

aRzrda da Cempionad Tu ara, normalur moqalaqed<br />

415


mainc aRizardos~.<br />

aseTia xelisuflebis oficialuri pasuxi qveyanaSi Seqmnil<br />

tragikul viTarebaze.<br />

dedaqalaqis meris xelmowerili da asiaTasobiT egzemplarad<br />

gamravlebuli es erTi SexedviT uwyinari baraTi<br />

ar aris mxolod demagogiuri politikuri ritorika,<br />

politikuri lozungebis uwesrigo konglomerati. misi<br />

umTavresi daniSnulebaa, mkiTxvelis (moqalaqis) motyueba<br />

da misi yuradRebis umwvavesi socialuri problemebidan<br />

SedarebiT nakleb seriozulze gadatana (sportuli<br />

moednebi, `quCis mavne zegavlena~, usaqmuroba, narkotiki).<br />

aq aris dapirebac (da es aris sicrue), rom xelisufleba<br />

(`Cven~, `Cveni gundi~) `yvela pirobas Seqmnis~.<br />

sicrue da demagogia aris Zaladoba adamianis gonebaze,<br />

rasac, rogorc wesi, yovelTvis mosdevs moqalaqeTa<br />

fizikuri iZuleba saxelmwifos represiuli aparatis yvela<br />

SesaZleblobis gamoyenebiT. anu amgvari politikuri<br />

gancxadebebi aris qveyanaSi arsebuli mkveTri socialuri<br />

disbalansis da am niadagze mosalodneli socialuri dapirispirebis<br />

utyuari niSani.<br />

rogorc vTqvi, avtoris, an avtorTa jgufis gonebrivi<br />

SesaZleblobebis dadgena Zalian advilad SeiZleba teqstis<br />

ubralo lingvistur-fsiqologiuri analiziT, TviT<br />

punqtuaciuri da koreqturuli Secdomebis mixedviTac ki.<br />

Cvens SemTxvevaSi, pirvelive winadadebis am monakveTSi `...<br />

quCa Tu ezo sadac ar iqneba sportuli moedani an Tundac<br />

erTi...~ sul mcire, oTxi punqtuaciuri uzustobaa.<br />

`Cveni amocanaa, TbilisSi ar darCes arc erTi ubani,<br />

quCa Tu ezo sadac ar iqneba sportuli moedani an Tundac<br />

erTi keTilmowyobili kalaTburTis fari, raTa vicodeT<br />

sad da risTvis vuSvebT ezoSi Cvens Svilebs~.<br />

`keTilmowyobili kalaTburTis fari~ uxerxuli da<br />

gaugebari sityvaTSeTanxmebaa, rasac `kalaTburTis<br />

faris~ msazRvrelad `keTilmowyobili~ zedsarTavis<br />

gamoyeneba iwvevs. sjobda, ubralod, `kalaTburTis<br />

fari~ eTqva, magram avtorma mkiTxvelze emociuri STabeWdilebis<br />

gaZliereba moindoma da, sabolood, sisulele gamouvida.<br />

quCaSi raime sportuli nagebobis, Tundac, saka-<br />

416


laTburTo faris dadgma (Tu quCis daniSnulebas gaviTvaliswinebT)<br />

yovlad warmoudgenelia. amitom, aRniSnul<br />

konteqstSi `quCis~ Cakvexebac kvlav mkiTxvelze emociur<br />

zemoqmedebazea navaraudevi. winadadebis daskvniTi<br />

nawili (`raTa vicodeT sad da risTvis vuSvebT ezoSi<br />

Cven Svilebs~), erTi SexedviT, elementaluri uvicobis,<br />

xolo sinamdvileSi, sazogadoebis abuCad agdebis TvalsaCino<br />

magaliTia: Tu me sakuTar Svilebs `vuSveb ezoSi~,<br />

vici, rom Svilebs vuSveb ezoSi da Cems winaSe logikurad<br />

ar SeiZleba dadges kiTxva _ sad vuSveb Svils? miT ufro,<br />

ar dadgeba meore kiTxva _ risTvis vuSveb?<br />

uxeSi demagogiis TvalsaCino nimuSia Semdegi winadadeba-lozungi:<br />

`Cxubi, narkotiki da usaqmuroba CavanacvloT<br />

jansaRi cxovrebis wesiT~.<br />

SegaxsenebT, rom meris Ria baraTSi saubaria bavSvebze.<br />

xolo qalaqis merisgan bavSvebis narkomanebad da<br />

usaqmurebad moxsenieba erTdroulad aris sibriyve<br />

da yvela Tanamoqalaqis Tavxeduri Seuracxyofa. rac<br />

Seexeba kinklaobas, muSti-krivs an sityvier Seuracxyofas<br />

(rasac sityva `Cxubis~ mniSvneloba gulisxmobs), maT<br />

yovlad feSenebluri sportuli arenebic ver gamoricxavs.<br />

saqarTvelos safexburTo stadionebze gaxSirebul<br />

ayal-mayalebs rom Tavi davaneboT, amis dasturad, 2006<br />

wlis msoflio safexburTo Cempionatis finalSi ori supervarskvlavis,<br />

italieli materacisa da frangi zidanis<br />

incidentic sakmarisia*.<br />

is bavSvebi, visac ezoSi saTamaSod gasasvlelad mSoblebis<br />

nebarTva sWirdebaT, ar SeiZleba iyvnen moCxubrebi,<br />

narkomanebi an usaqmurebi. aqedan gamomdinare, maTi am<br />

senisgan gankurnebaze saubari usargeblo laybobis garda<br />

araferia. dokumentis avtori, ubralod, cdilobs xelisufleba,<br />

konkretulad, dedaqalaqis meri, sazogadoebaze<br />

Tavgadaklul mzrunvelad mogvaCvenos. amis dasamtkiceblad<br />

mas, etyoba, sxva argumenti ara aqvs da fons gasvlas<br />

sityvebis uazro daxvavebiT lamobs. amis mWevrmetyveluri<br />

magaliTia idioturi lozungic: `Cxubi, narkotiki<br />

da usaqmuroba CavanacvloT jansaRi cxovrebis wesiT~.<br />

Cxubi, Tavisi usasrulod bevri gamovlinebiT, cxovr-<br />

417


ebis arajansaRi, anu avadmyofuri wesis maCvenebeli ar<br />

aris da am konteqstSi sruliad uadgiloa. rac Seexeba<br />

`narkotiks~ (logikurad, konteqstSi unda iyos sityva<br />

`narkomania~) da `usaqmurobas~, erTic da meorec aris,<br />

ZiriTadad, socialuri problema da veraviTari `keTilmowyobili<br />

kalaTburTis fari~ maT ver `Caanacvlebs~.<br />

Tu gamovalT winadadebis klasikuri gansazRvrebidan<br />

(sityva, an sityvaTa jgufi, romelic gamoxatavs damTavrebul<br />

azrs) da `azris da mniSvnelobis~ filosofiur mniSvnelobas<br />

gaviTvaliswinebT, aRniSnuli winadadeba wminda<br />

lingvisturi TvalsazrisiTac sasacilod uazro aRmoCndeba<br />

(`Cxubi... CavanacvloT... wesiT~). gansakuTrebiT<br />

aRsaniSnavia xelovnuri zmna `CavanacvloT~, romelic<br />

mxolod politikur Jargonze saubrisas gamoiyeneba da<br />

ucxoa saliteraturo qarTuli enisTvis.<br />

axla, rac Seexeba moyvanili citatis bolo winadadebas:<br />

`mozard Taobas yvela pirobas SevuqmniT imisTvis, rom<br />

mocildes quCis mavne zegavlenas, miiRos sportuli aRzrda<br />

da Cempionad Tu ara, normalur moqalaqed mainc<br />

aRizardos~.<br />

am winadadebis avtori `quCaSi~ ojaxis gareT yofnas gulisxmobs.<br />

`quCas~, `gareT yofnas~ TavisTavad ar SeuZlia<br />

adamianze raime `mavne zegavlenis~ moxdena. `mavne zegavlena~<br />

adamianze, SesaZloa, moaxdinos quCaSi, skolaSi, ofis-<br />

Si, xelisuflebaSi, qveyanaSi, ojaxSi an, sulac, msoflioSi<br />

Seqmnilma eqstremalurma viTarebam (omi, SimSiloba, saxadi,<br />

miwisZvra, revolucia, korufcia..). aqedan gamomdinare,<br />

adamiani ki ar unda movglijoT SeCveul garemos, an masTan<br />

urTierToba SevuzRudoT, aramed unda vcadoT am garemos<br />

gakeTilSobileba. Tu bavSvs Sia da quCaSi TanatolebTan<br />

erTad funTuSebis mosaparad gadis, `mavne zegavlenis~<br />

SiSiT mSoblebs bavSvebis saxlSi gamomwyvdeva ki ar unda<br />

movTxovoT, aramed Rirseuli samuSao unda SevTavazoT da<br />

ojaxis rCena SevaZlebinoT.<br />

`miiRos sportuli aRzrda~ imdenad briyvuli gamoTqmaa,<br />

salaparakodac ar eRireboda, misi gagrZeleba rom ara<br />

_ `da Cempionad Tu ara, normalur moqalaqed mainc aRizardos~.<br />

samwuxarod, `miiRos sportuli aRzrdas~ avtoris<br />

418


prototipebi qarTul sazogadoebaSi blomad arian. mTeli<br />

ubedureba isaa, rom es uwignuri adamianebi werilobiTi<br />

dokumentebis Sedgenas bedaven. metic, isini, Tanamdebobrivi<br />

mdgomareobis gamo, adamianebis beds ganageben.<br />

Tbilisis meris Wkuis adamianebs `Cempionad~ sakuTari<br />

persona warmoudgeniaT, xolo yvela danarCeni _ araraobad,<br />

anu, maTi sityvebiT, `normalur adamianebad~.<br />

am konteqstidan swored es ikiTxeba _ `Cempionebis~ da<br />

`normaluri adamianebis~, anu xelisuflebisa da danarCeni<br />

sazogadoebis dapirispireba.<br />

vfiqrob, rac axla Tbilisis meris erTi pawawina Ria<br />

baraTis gamo iTqva, sakmarisi sabuTi unda iyos im mosazrebis<br />

gasaziareblad, rom ena marTlac ar aris is, rasac<br />

moviazrebT _ ena aris is, radac Cveni azri gardaiqmneba.<br />

ena arc niSnebis, bgerebis, sityvebis, winadadebebis, teqstebis,<br />

notebis, kadrebis da a. S. grovaa.<br />

rogorc nobelis premiis Cineli laureati gao sinZiani<br />

ambobs, `ena ar aris marto cnebebisa da warmodgenebis<br />

sacavi. uSualo SegrZnebebis daxmarebiT, mas SeuZlia<br />

gaaRviZos intuicia da grZnoba _ kidev erTi mizezi<br />

imisa, ratom ar SeuZlia niSans an mSral informacias,<br />

Secvalos cocxali adamianis ena~.<br />

Cveni am saubris dros, mec vecade yuradReba gamemaxvilebina<br />

cocxal sametyvelo enaze da ara niSanTa sistemaze.<br />

zemoT moxmobili magaliTebi mowmobs, rom sazogadoebidan<br />

wasuli sagangaSo signalebi xelisuflebamde ver aRwevs,<br />

an xelisufleba am signalebs araadekvaturad exmaureba.<br />

imasac mowmobs, rom mTlianad moSlilia ukukavSiri<br />

_ xelisufleba-sazogadoeba. aseT SemTxvevaSi, rogorc<br />

wesi, socialuri afeTqeba gardauvalia.<br />

axla mTavari, risTvisac, saerTod, daviwye es sakmaod<br />

xangrZlivi saubari enisa da Jurnalistikis urTierTobaze.<br />

Jurnalistis valia, icodes enis `kiTxva~. anu man unda<br />

gaigos, ra mniSvneloba aqvs mecnieris, politikosis, plebeis,<br />

aristokratis, xelovanis sityviT an sxva ram xerxiT<br />

gamoxatul azrs da igi (es azri) SeZlebisdagvarad<br />

419


daumaxinjeblad miitanos mkiTxvelamde. yvelam, vinc ki<br />

xalxis saxeliT da xalxis gasagonad laparaks bedavs, unda<br />

icodes, rom amqveynad arseboben adamianebi, romlebic,<br />

Tundac politikur abdaubdaSi, xedaven erTaderT kanonzomierebas,<br />

wvdebian azris mniSvnelobas da sazogadoebis<br />

damcirebas aravis ar apatieben. amisTvis ki gacilebiT<br />

meti codnaa saWiro, vidre es aqvT XXI saukunis dasawyisis<br />

qarTvel analitikos Jurnalistebs.<br />

Tu qveyanaSi arsebobs aseTi `mkiTxveli~ Jurnalistika,<br />

iq diqtatura didxans ver iboginebs.<br />

420


saocari wigni<br />

ara mxolod <strong>Jurnalistikaze</strong><br />

_ gamarjobaT, me Teimuraz qoriZe var! _ xeli gamomiwoda<br />

ucxo stumarma da saxeze maspinZlis dabneulobiT<br />

gamowveuli erTgvari kmayofileba gamoexata.<br />

_ ras brZanebT, Teimuraz qoriZe me gaxlavarT. Tqven<br />

ki, albaT, raRac geSlebaT, _ mivmarTav ucnobs da is<br />

grZnoba meufleba, adamiani moulodnelobiT aRZruli<br />

cnobismoyvareobis gamo rom ganicdis.<br />

`<strong>saubrebi</strong>s~ avtorTan am pirveli Sexvedridan ukve<br />

ocdaxuTi grZeli weliwadi gavida, magram Cems mexsiereba-<br />

Si swored is Teimuraz qoriZe aRibeWda: gamousworeblad<br />

moulodneli, saintereso da, raRa Tqma unda, _ laRi iumoriT<br />

aRsavse mosaubre.<br />

ra dasamalia da, arc imas velodi, rom `<strong>saubrebi</strong>s~ winasityvaobis<br />

daweris pativi swored me mergeboda. sxva<br />

rom ara iyos ra, Cemma sexniam kargad uwyis, rom mis wignSi<br />

gamoTqmuli zogierTi mosazreba sruliadac ar emTxveva<br />

Cems principebsa da Sexedulebebs*.<br />

amiT imis Tqma minda, rom Teimuraz qoriZes SeiZleba<br />

vekamaToT kidec _ `<strong>saubrebi</strong>s~ mimzidvelobis saidumloc<br />

swored is aris, rom avtori Tavad giwvevs sakamaTod,<br />

mas mosaubre enatreba da saubari swyuria. sakamaTos da<br />

gansasjels ki aq yvela dainteresebuli ipovis, radgan<br />

wignis Sinaarsi didad scildeba erTi romelime Tematikis<br />

farglebs da Cveni kulturul-istoriuli yofis, gansakuTrebiT,<br />

qarTuli Jurnalistikis umwvaves problemaTa<br />

siRrmiseul analizs eZRvneba.<br />

aq ki, rogorc ityvian, Teimuraz qoriZe Tavs Cveul<br />

stiqiaSi grZnobs da marTlac Seudarebelia! qarTulma<br />

sazogadoebam gulwrfelad iwama, rom masobrivi informaciis<br />

saSualebaTa Tavisuflebas amqveynad mxolod diqtatoruli<br />

reJimebi emuqrebian; rom mxolod tiranebi da demokratiis<br />

mtrebi axSoben Tavisufal azrs, devnian marTal<br />

sityvas da SemoqmedebiTi cxovrebiT gatacebul adamianebs<br />

mxolod isini aiZuleben Cadgnen siyalbisa da sicruis<br />

samsaxurSi. arada, am keTilSobilur, magram gulubryvi-<br />

421


lo Tvalsazriss ukve karga xania, rac yavli gauvida. jer<br />

kidev gasuli saukunis Sua xanebSi pozitivizmis FfuZemdeblad<br />

aRiarebuli karl iaspersi* pirdapir miuTiTebda im<br />

saSiSroebaze, romelic dRes masebis gemovnebisadmi Jurnalistikis<br />

damokidebulebaSi iCens xolme Tavs. `namdvili<br />

saSinelebaa, _ werda is, _ rom Jurnalistis pasuxismgebloba<br />

da sulier-SemoqmedebiTi Tavisufleba kiTxvis niSnis<br />

QqveS dgeba sxvadasxva politikur-ekonomikuri Zalis<br />

survilebze damokidebulebis gamo... imisTvis, rom mogeba<br />

miiRos, presa iZulebulia gaiTvaliswinos milionebis instiqtebi,<br />

umravlesobas miawodos masis cnobierebisTvis<br />

gasagebi sensacia, vulgaruloba da ase Semdeg. aseT SemTxvevaSi<br />

presa iTvisebs Segnebuli sicruis xelovnebas, romelic,<br />

Tavis mxriv, sulisTvis ucxo Zalazea gaTvlili.<br />

igi qeds ixris am Zalis winaSe!~ (karl iaspersi, `istoriis<br />

arsi da daniSnuleba~).<br />

Teimuraz qoriZis `<strong>saubrebi</strong>~ JurnalistikaSi swored<br />

am `Segnebuli sicruis~ (TviTon amas `savaldebulo sicrues~<br />

uwodebs) daZlevis daucxromeli suliskveTebiT<br />

aris aRsavse. Tuki imasac gaviTvaliswinebT, rom amasTan<br />

erTad, is Tavad aris Cinebuli mTxrobeli, mosaubre, _<br />

unda vivaraudoT, rom wigns aseTive mkiTxveli, anu `kaci<br />

vargi~ uxvad gamouCndeba.<br />

Temur qoriZe,*<br />

literatori<br />

2010 wlis ivnisi<br />

422


a<br />

abakelia vaJa 221<br />

abaSiZe aslan 359<br />

abaSiZe dodo 143<br />

abaSiZe vaxtang 163<br />

absanZe guram 68, 69, 70<br />

adamsi jon 318<br />

adeiSvili 365<br />

avreliusi markus 268, 284<br />

ainStaini 84<br />

akvineli Toma 357, 381<br />

aleqsandre II 210<br />

aleqsandre VI (romis papi) 358<br />

aluda qeTelauri 199, 200, 201,<br />

202, 277<br />

alxastaiZe 113<br />

alilueva svetlana 103<br />

ananiaSvili nino 30<br />

anderseni 389<br />

andropovi 219, 387<br />

antoniani 264, 265<br />

arvelaZe 318, 365, 410<br />

aristotele 84, 113, 276, 306,<br />

314, 381<br />

aroni raimond 322<br />

arCvaZe manana 377<br />

asaTiani lado 203<br />

afciauri jemal 73<br />

aSkenazi 264, 265<br />

b<br />

bagauri anatoli 153, 154<br />

bagrationi 116, 117, 266<br />

batista 211<br />

bacikaZe kaxa 181<br />

baqraZe 318<br />

baRaTuria jondi 199, 200, 201,<br />

202,318<br />

baxtaZe giorgi 169<br />

baxturiZe vaxtang 167<br />

begaSvili 318<br />

benetoni 382<br />

saxelTa saZiebeli<br />

423<br />

beJuaSvili 373<br />

beraZe merab 61<br />

beria lavrenti 24, 57, 101,<br />

102, 104, 105, 106, 107, 108, 196<br />

beria sergo 105, 106<br />

beriaSvili irakli 15, 43, 80, 159<br />

berlini isaia 357<br />

beqauri 318<br />

bismarki 318<br />

bokeria 318, 346, 365<br />

borjia Cezare 351, 358, 366<br />

bocvaZe zeinab 13<br />

bregvaZe baCana 398<br />

breJnevi leonid 23, 67, 219, 387<br />

brexti bertold 376<br />

brolaZe 35<br />

buaCiZe berdia 145<br />

buaCiZe elguja 143<br />

burboni 194<br />

burjanaZe nino 138, 191<br />

busa 264<br />

buSi jorj 262, 356<br />

g<br />

gagua oTar (riCa) 143<br />

gamsaxurdia zviad 34, 35, 189,<br />

190, 191, 194, 196, 212, 225, 227,<br />

228, 230, 377, 386<br />

gamsaxurdia konstantine 22, 23,<br />

24, 70, 143, 278<br />

gamyreliZe oTar 221, 241<br />

gegeWkori nino 101, 107, 108 109<br />

gegeWkori saSa 101, 102<br />

gegeSiZe guram 145<br />

gelaZe hamlet 130, 134<br />

gergedava ambrosi 167<br />

gvazava nunu 240, 243<br />

giligaSvili roland 167<br />

girgvliani 343<br />

gogelia arCil 13, 14, 15, 16, 19,<br />

43, 80, 81, 170<br />

gelovani akaki 111


genSeri hans-ditrix 318<br />

gogiCaiSvili akaki 279<br />

gogoriSvili 318<br />

goderZiSvili lia 15, 43<br />

goldbaumi 265<br />

gorbaCovi mixeil 62, 219,<br />

222, 255, 355, 387<br />

goreliSvili guram 21, 22<br />

gociriZe irakli 134<br />

grakleli 172, 173<br />

graneli terenti 183<br />

grigalaSvili nodar 133, 224, 373<br />

gugava 318<br />

guguSvili 372<br />

gulua bakur 98, 99, 379<br />

guramiSvili daviT 182, 203<br />

d<br />

daviT IV aRmaSenebeli 312, 313, 357<br />

dantoni 193<br />

de goli 218, 318, 321<br />

deda tereza 88<br />

dekarti 84<br />

demuleni 193<br />

dizraeli benJamin 321<br />

dirixle 115<br />

diuma aleqsandre (mama) 192, 193<br />

dodaSvili solomon 159, 342<br />

don kixot lamanCeli 74<br />

doCanaSvili guram 92, 115<br />

e<br />

ekermani iohan peter 110, 111, 112<br />

elia 271<br />

elcini boris 387<br />

engelsi fridrix 84, 182<br />

epikure 276<br />

eraZe oTar 58<br />

erbowonaSvili 210<br />

erSovi 103<br />

v<br />

varazi avTo 169<br />

vardosaniZe iago 143<br />

424<br />

vaJa-fSavela 182, 183, 199,<br />

200, 201, 202,203, 276, 277<br />

vaSalomiZe zurikela 181<br />

vaSingtoni jorj 318, 321<br />

vaCnaZe Tengiz 145<br />

veberi maqs 271, 319, 321<br />

verusi 268, 284<br />

viSinski andrei 196<br />

volteri 84<br />

z<br />

zanazani 264<br />

zaqareiSvili mito 143<br />

zinovievi 24<br />

ziraqaZe aleqsandre 167<br />

T<br />

TabukaSvili rezo 145<br />

TargamaZe givi 264, 318<br />

TevdoraZe elene 50, 264, 265, 373<br />

TevzaZe gigi 391, 401, 402, 404<br />

TevzaZe daviT 39<br />

TvaraZe rezi 141, 154<br />

TofuriZe levan 18<br />

i<br />

iaSvili levan 209<br />

iaspersi karl 7<br />

ilfi da petrovi 182<br />

iobi 330<br />

ioane 220<br />

ioane-pavle II 136<br />

ioseliani jaba 191, 251, 378<br />

isaia 330<br />

isakaZe guram 208, 209, 210<br />

iulius keisari 357<br />

k<br />

kakabaZe zurab 142<br />

kakabaZe nodar 145<br />

kakabaZe polikarpe 226<br />

kalandaZe irina 169


kalandia zaur 183<br />

kalandia rene 400<br />

kamenevi 24<br />

kanti imanuel 276, 381<br />

karnegi deil 29, 82, 83, 115<br />

karaulovi andrei 37<br />

kastro fidel 196, 218, 311, 354<br />

kaSia janri 398, 399, 412<br />

kelenjeriZe mitrofane 167<br />

keratiSvili SoTa 209<br />

kereseliZe uSangi 167<br />

kervaliSvili p. 401<br />

kvaracxelia valeri 228<br />

kvaWantiraZe Tamaz 225, 226<br />

kviraia SoTa 224<br />

kemularia 373<br />

kierkegori 276<br />

kiknaZe giorgi 71<br />

kim ir seni 354<br />

kisinjeri henri 318<br />

kitovani Tengiz 191<br />

kiwmariSvili erosi 257<br />

klintoni bil 38<br />

kobaxiZe iuza 167<br />

koli helmut 318<br />

korde Sarlota 193<br />

kosigini 219<br />

kostava merab 31<br />

kotetiSvili vaxuSti 145<br />

kofi anani 377<br />

krutini valeri 167<br />

kulumbegovi 129<br />

kurnakovi sergei 139<br />

kutoni 193<br />

l<br />

la briuieri 381, 389<br />

la roSfuko 84<br />

londoni jek 59, 157<br />

lenini 84, 142, 191, 198, 209,<br />

271, 287, 331, 338, 355, 363<br />

lesingi gothold efraim 289<br />

425<br />

leoniZe giorgi 144<br />

linkolni abraam 321<br />

lomaZe sergi 181, 182<br />

lorTqifaniZe grigol 321<br />

m<br />

madam bovari 217, 218<br />

mavzaraSvili Tengiz 167<br />

maisuraZe marina 15<br />

makiaveli nikolo 349, 350, 351,<br />

352, 354,<br />

355, 356, 357, 358, 359, 363, 366,<br />

367, 368, 381<br />

makedoneli aleqsandre 357<br />

malarme stefan 84<br />

malkina tatiana 37<br />

malenkovi 104<br />

mailsi riCard 198<br />

mamardaSvili merab 249<br />

mani Tomas 376<br />

manjgalaZe erosi 71<br />

marati 191, 193<br />

margoSvili vefxia 259<br />

marqsi 83, 182, 191<br />

mao Ze duni 196<br />

maRraZe daviT 74, 75, 76, 146<br />

maWavariani muxran 228<br />

mahaTma gandi 321<br />

meliqiZe neli 169,170<br />

menaRaraSvili karlo 145<br />

merabiSvili ivane 363, 365, 373<br />

metreveli Teimuraz 19, 82<br />

mefe liri 109<br />

mirianaSvili Temur 134<br />

miqava utu 194<br />

miqoiani anastas 104<br />

miSvelaZe rezo 380<br />

mkalaviSvili basil 297<br />

mopasani 183<br />

mocarti 145<br />

msxvilaZe rezo 167<br />

muamar kadafi 196<br />

musolini benito 289, 290<br />

mucali 201, 276


n<br />

nadiraSvili SoTa 392<br />

nadiraZe akaki 153<br />

nadiraZe maia 318, 392<br />

naTaZe nodar 373<br />

naTelaSvili Salva 93, 94, 372,<br />

378, 389<br />

naneiSvili irakli 144<br />

napoleoni 193, 194, 218, 270,<br />

312, 357<br />

nikala (niko firosmaniSvili) 75<br />

nicSe fridrix 3, 144<br />

nozaZe Tengiz 144<br />

o<br />

ozgani konstantine 129<br />

orbeliani grigol 74, 389<br />

orbeliani sulxan-saba 79<br />

orueli jorj 270, 323<br />

oqruaSvili irakli 339, 365, 410<br />

p<br />

pavle I (imperatori) 289<br />

parenti 266, 370<br />

patarkaciSvili badri 138<br />

patarkaciSvili nana 150<br />

pataSuri giorgi 161, 208<br />

pelSe 219<br />

petriaSvili 372<br />

platoni 84, 110, 276, 314, 381<br />

plutarqe 289, 290<br />

podgorni 219<br />

polianski 219<br />

pugaCovi 194<br />

putini vladimir 258, 262, 362<br />

J<br />

Jvania zurab 191, 224, 254, 257, 258,<br />

260, 261, 262, 264, 265, 373, 379<br />

Jirinovski vladimir 93, 94<br />

r<br />

rable fransua 403<br />

razini stenka 387<br />

426<br />

ramiSvili nino 31<br />

ramiSvili Salva 280<br />

ratiSvili merab 19<br />

rostropoviCi 31<br />

reigani ronald 83<br />

rembo artur 84<br />

rikovi 24<br />

robaqiZe grigol 143<br />

robespieri maqsimilian 192, 193<br />

robespieri ogiust 193<br />

rotbardi mari n. 329<br />

ruzvelti franklin 318<br />

rusTaveli SoTa 114, 181, 182,<br />

203, 389<br />

rcxilaze avTandil 209<br />

s<br />

saakaSvili mixeil 191, 195,196,<br />

197, 202, 254,258, 260, 261, 262, 264,<br />

289, 295, 305, 315, 338, 345, 346,<br />

354, 357, 359, 360, 361, 362,364, 365,<br />

366, 367, 372, 373, 374, 375, 378,<br />

379, 387, 388, 389, 407<br />

saakaZe giorgi 167<br />

sadam huseini 196, 357<br />

savatski jon 155<br />

saSa partnoi 105<br />

sajaia nugzar 379<br />

sigua 191, 373<br />

sigua soso 400, 401<br />

simoniSvili soso 19<br />

sokolovi daviT 190<br />

solomon brZeni 357<br />

sorosi jorj 27, 197, 198<br />

spartaki 194<br />

spenseri herbert 268<br />

spinoza 276<br />

stalini 24, 83, 103, 104, 107, 124,<br />

142, 193, 194, 195, 318, 321, 326,<br />

333, 350, 351, 354, 357, 363, 364,<br />

387, 407<br />

sturua avTo 389


sturua vano 104<br />

sturua p. 24<br />

sturua melor 23<br />

sureni 264<br />

suslovi 219<br />

sxirtlaZe guram 145<br />

t<br />

tabiZe galaktion 182, 183, 188,<br />

203, 289, 406<br />

tabiZe tician 143<br />

taleirani 84, 318, 321<br />

tandoeva 264, 265<br />

tetCeri margaret 138, 321<br />

tikaraZe dito 261<br />

u<br />

ugulava gigi 365, 415<br />

f<br />

faRava rezo 143<br />

facacia germane 50<br />

fetelava zaza 154<br />

fircxalava gia 145<br />

fixteliusi erik 156<br />

floberi gustav 218<br />

foresti lui 44<br />

fridrix didi 356<br />

fromi erix 273, 274, 275, 276<br />

fuleri 298<br />

q<br />

qarTveliSvili 102<br />

qafianiZe zurab 380<br />

qiqoZe geronti 143<br />

qobulaSvili 372<br />

qoriZe Teimuraz 14, 19, 421<br />

20, 83, 109, 126, 127, 128, 129,<br />

130, 131, 132,134,172<br />

qoriZe Temur 7, 9, 229, 372<br />

qoriZe uCa 208, 210<br />

quTaTelaZe vaxtang 224<br />

qurdaZe nodar 209, 211<br />

427<br />

y<br />

yavelaSvili 71<br />

yvaryvare 226<br />

yifiani dimitri 321<br />

S<br />

Savdia gogi 144<br />

Saio andraS 5<br />

Samanidi guram 183, 185<br />

Samoevi 210<br />

SaraZe guram 186<br />

SatberaSvili 318<br />

SataiZe nugzar 159, 160, 208<br />

SafaqiZe pelo 227<br />

SevardnaZe eduard 27, 28, 38,<br />

39, 40, 69, 72, 156, 191, 195, 197,<br />

224, 258, 262, 267, 305, 306, 318,<br />

324, 335, 361, 366, 373, 377, 386<br />

Sengelaia giorgi 145<br />

Sengelaia eldar 145, 182<br />

Seqspiri 204, 206<br />

SoTa 247, 248<br />

Sopeni 145<br />

Sopenhaueri artur 268, 269, 276<br />

C<br />

Carkviani gela 39, 40<br />

Carkviani jansuR 145, 222, 228<br />

Carkviani jimi 145<br />

Ce gevara ernesto 191<br />

CeredniCenko vladimir 27, 44,<br />

58, 139<br />

Cernenko 219<br />

CerCili 144, 318, 320, 321<br />

Ciqvanaia Tamaz 217, 218<br />

Ciqovani Tamar 19<br />

CoCiSvili giorgi 19<br />

CoCievi alan 129<br />

Coxeli arCil 68<br />

CubiniSvili 365<br />

CumouriZe mixeil 167


c<br />

carciZe uCa 153, 154<br />

ciramua badri 414<br />

ciskariSvili petre 259, 260<br />

ciciaSvili abon 83<br />

Z<br />

ZiZiguri zviad 389<br />

ZiZiguri koba 389<br />

Zmebi grimebi 185, 389<br />

ZoZuaSvili mariam 226<br />

w<br />

wereTeli akaki 203<br />

wereTeli irakli 48, 228<br />

wverikmazaSvili 208, 210<br />

winwalaSvili 122, 209, 210<br />

W<br />

WavWavaZe ilia 157, 290<br />

294, 321, 391, 392<br />

WavWavaZe niko 289<br />

Wanturia gia 44, 228<br />

Wkuaseli vaxtang 261<br />

Wkuaseli (ministri) 378<br />

Wkuaseli roland 157<br />

x<br />

xabeiSvili soliko 44,<br />

xeteSvili uSang 75<br />

xo Si mini 196, 354<br />

428<br />

xruSCovi nikita 322, 387<br />

xundaZe luka 145<br />

xuciSvili oTar 15<br />

j<br />

jabauri giorgi 58<br />

jabuSanuri gabriel 104<br />

javaxiSvili ivane 181, 213<br />

javaxiSvili mixeil 143, 203<br />

javeliZe biZina 145<br />

javeliZe elizbar 145<br />

jamarauli 71<br />

jamruliZe levan 30<br />

jefersoni 84<br />

jiblaZeEn. 401<br />

joxariZe nana 43, 169, 208<br />

juRaSvili iaSa 103<br />

juRaSvili soso 407<br />

h<br />

haidegeri 404<br />

hamleti 109, 196<br />

hegeli 276, 381<br />

heminguei 157<br />

herostrate 185<br />

hese herman 403<br />

hindenburgi 334,335<br />

hitleri 333, 334, 338,<br />

354, 363, 364<br />

hobsi Tomas 276, 321,<br />

329, 330, 357, 381


SeniSvnebi da ganmartebebi<br />

1. fridrix vilhelm nicSe (gv. 3) _ 1844-1900 w.w. germaneli<br />

fi losofosi; avtori naSromebisa: „Sopenhaueri, rogorc<br />

aRmzrdeli~, „adamianuri, Zalian adamianuri, anu wigni Tavisuflad<br />

moazrovneebisTvis~, „gariJraJi, anu azrebi moralur<br />

gadmonaSTebze~, „mxiaruli mecniereba~, „amas ambobda zaraTustra~,<br />

„sikeTisa da borotebis miRma~, „antiqristiani~, „moralis<br />

genealogiisaTvis~ ...<br />

2. andraS Saio (gv. 5) _ Tanamedrove ungreli samarTalmcodnekonstitucionalisti;<br />

ungreTis akademiis wevri; aSS samarTlis<br />

institutis wevri; adamianis uflebaTadacvis evropuli<br />

sasamarTlos wevri; aSS samarTlis institutis wevri; avtori<br />

naSromebisa saxelmwifosa da samarTlis, sakonstitucio sa marTlis,<br />

politikuri istoriisa da praqtikis, samarTlis filosofiis<br />

sakiTxebze.<br />

3. „mis wignSi gamoTqmuli zogierTi mosazreba sruliadac ar<br />

emTxveva Cems principebsa da Sexedulebebs~ (gv. 6) _ igulisxmeba<br />

avtoris mier winamdebare naSromsa da publicistur werilebSi<br />

gamoTqmuli mosazrebebi zviad gamsaxurdias xelisuflebis<br />

moRvaweobaze (1990-1991 w. w.).<br />

4. karl Teodor iaspersi (gv. 7) _ 1883-1969 w.w. germaneli fil<br />

o sofosi, fsiqologi da fsiqiatri, egzistencializmis<br />

erT-erTi TvalsaCino warmomadgeneli. avtori naSromebisa:<br />

„zogadi fsiqopaTologia~, „msoflmxedvelobis fsiqologia~,<br />

„filosofia~, „egzistencialuri filosofia~, „WeSmaritebis<br />

Sesaxeb~, „germanuli danaSaulis problema~, „filosofiuri<br />

rwmena~, „istoriis warmoSobisa da miznis Sesaxeb~, „gamoCenili<br />

filosofosebi~, „atomuri bombi da kacobriobis momavali~,<br />

„transcendenciis Sifrebi~...<br />

5. Temur qoriZe (gv. 421) _ daibada 1954 wels. qarTveli literaturismcodne<br />

da kritikosi; saqarTvelos parlamentis wevri<br />

1990-1991 wlebSi. mravali literaturuli esses da publicisturi<br />

naSromis avtori.<br />

6. „afxazebi rom Semovidnen SromaSi...~ (gv. 21) _ igulixmeba qar-<br />

Tul-afxazuri konfliqti 1993 wlis zafxulSi; Sroma _ sofeli<br />

soxumTan axlos.<br />

7. konstantine gamsaxurdia (gv. 22) _ 1893-1975 w.w. qarTveli mwerali,<br />

poeti da mTargmneli, saqarTvelos mecnierebaTa akademiis<br />

akademikosi; avtori istoriuli romanebisa: „didostatis konstantines<br />

marjvena~, „daviT aRmaSenebeli~, „mTvaris motaceba~,<br />

„vazis yvaviloba~, „beladi~.<br />

8. breJnevi, kosigini, pelSe, podgorni, polianski, Cernenko, andropovi,<br />

suslovi, gromiko... (gv. 23) _ sabWoTa kavSiris politi-<br />

429


kuri xelmZRvanelobis wevrebi gasuli saukunis 60-80-ian wlebSi.<br />

9. zinovievi, kamenevi, buxarini, rikovi... (gv. 24) _ sabWoTa politikuri<br />

moRvaweebi, socializmis cnobili Teoretikosebi, romlebic<br />

stalinurma xelisuflebam 30-ian wlebSi samSoblos da socializmis<br />

mtrebad, „mavneblebad~ Seracxa da sikvdiliT dasaja.<br />

maT dasjas win uZRoda grandiozuli e.w. „saxalxo ganxilvebi,~<br />

rac agreTve inspirirebuli iyo sabWoTa xelisuflebis mier.<br />

10. lavrenti beria (gv. 24) _ 1899-1953 w.w. sabWoTa politikuri da<br />

samxedro moRvawe, skkp politbiuros wevri, sabWoTa kavSiris<br />

marSali, stalinis uaxloesi TanamebrZoli. samSoblos da socializmis<br />

Ralatis braldebiT daxvrites 1953 wels.<br />

11. `am striqonebs im dros vwer~...(gv. 25.~ _ igulisxmeba 2005-<br />

2006 w.w.<br />

12. jorj sorosi (diord SoroSi, gv. 27) _ daibada 1930 w. ungruli<br />

warmoSobis amerikeli miliardeli, finansisti, investori da<br />

filantropi; „Ria sazogadoebis~ Teoriis momxre; saerTaSoriso<br />

„sorosis fondis~ damaarsebeli; mis moRvaweobas msoflioSi sxvadasxvagvarad<br />

afaseben. arsebobs mosazreba, rom man dagegma da<br />

daafinansa qarTuli „vardebis revolucia~ 2003 wlis 23 noembers.<br />

13. deil karnegi (gv. 29) _ 1888-1955 w.w. amerikeli pedagogi, fsiqologi<br />

da mwerali; adamianTa Soris ukonfliqto da dauZabavi urTierTobebis<br />

Teoriis Semqmneli; avtori popularuli naSromebisa:<br />

„oratoruli xelovneba da saqmian partniorebze zegavlenis moxdena~,<br />

„ucnobi faqtebi cnobili adamianebis cxovrebidan~, „rogor<br />

SeviZinoT megobrebi~, „rogor SeviZinoT DTavdajereba sajaro<br />

gamosvlis dros da zegavlena movaxdinoT adamianebze~, „rogor<br />

vZlioT mRelvarebas da daviwyoT cxovreba~.<br />

14. mstislav rostropoviCi (gv. 31) _ 1927-2007 w.w. gamoCenili<br />

rusi violonCelisti da diriJori; sabWoTa kavSiris saxalxo artisti;<br />

sazogado moRvawe _ adamianis uflebebisa da Tavisuflebebis<br />

damcveli.<br />

15. „qalbatoni Jurnalisti amave dros gaxldaT prezidentis<br />

pressamsaxuris TanamSromeli...~ (gv. 38) _ igulisxmeba tele-<br />

Jurnalisti, imJamad prezident SevardnaZis pressamsaxuris<br />

xelmZRvaneli nato oniani.<br />

16. bil klintoni (uiliam jeferson klintoni gv. 38) _ daibada<br />

1946 wels. aSS 42-e prezidenti (1993-2001 w.w.); demokratiuli<br />

partiis wevri.<br />

17. jek londoni (jon grifit Ceini, gv. 59) _ 1876-1916 w.w. amerikeli<br />

mwerali da Jurnalisti, avtori saTavgadasavlo moTxrobebisa<br />

da romanebisa: „Tovlis dedofali~, „winaparTa Zaxili~, „qemf-<br />

Ton uaisis werilebi~, „zRvis mgeli~, „TamaSi~, „TeTri eSvi~, „adamis<br />

gaCenamde~, „rkinis qusli~, „martin ideni~, „mewamuli Wiri~,<br />

„mzis Svili~, „mziani veli~, „amboxi elsinorze~, „didi saxlis pa-<br />

430


tara diasaxlisi~, „kunZuleli jeri~, „jeris Zma~, „samTa guli~...<br />

18. mixail gorbaCovi (gv. 62) _ daibada 1931 wels. rusi sabWoTa<br />

politikuri moRvawe; skkp wevri 1952-1992 w.w. skkp ck-is generaluri<br />

mdivani 1985-1992 w.w. sabWoTa `perestroikis~ mTavari<br />

iniciatori; sabWoTa kavSiris pirveli da ukanaskneli prezidenti<br />

(1990-1991 w.w.); msoflio socialisturi sistemis daSlis<br />

erT-erTi organizatori; nobelis mSvidobis premiis laureati;<br />

avtori wignebisa: „XX saukunis moraluri gakveTilebi~, „fiqrebi<br />

oqtombris revoluciaze~, „axleburi azrovneba~, „fiqrebi warsulze<br />

da momavalze~, „gardaqmnis Secnoba“...<br />

19. `adamon nixas~ (gv. 62) _ separatistuli politikuri moZraoba<br />

saqarTvelos samxreT oseTis avtonomiur olqSi gasuli saukunis<br />

80-iani wlebis dasasrulsa da 90-ianis dasawyisSi. „adamon<br />

nixas~ osuridan _ „xalxis sityva~.<br />

20. „aseTi magaliTebi am epoqis nebismier gazeTSi SeiZleba Segxvdes~<br />

(gv. 69) _ igulisxmeba gasuli saukunis 90-iani wlebi.<br />

21. „vxedav, erTi Cemi nacnobi profesori modis, erovnebiT osi...~<br />

(gv. 73) _ saubaria gasuli saukunis 80-iani wlebis bolosa da 90ianis<br />

dasawyisSi saqarTveloSi mZvinvare qsenofobiur afeTqebaze.<br />

„nacnob profesorSi~ avtori, profesori jemal afciauri,<br />

osuri warmoSobis cnobil qarTvel mecniers, filosofos oTar<br />

jioevs gulisxmobs.<br />

22. „me nikalasTan erTad gaxldiT orTaWalis duqanSi, jambazTa<br />

yiJinam rom daigrgvina...~ (gv. 75) _ igulisxmeba gamoCenili qarTveli<br />

mxatvari-primitivisti niko firosmanaSvili (nikala) da<br />

hafezis popularuli leqsi, romelic am sityvebiT iwyeba: „bazrisTavs<br />

uceb jambazTa yiJinam daigrgvinao...~<br />

23. ronald uilson reigani (gv. 83) _ 1911-2004 w.w. aSS me-40 prezidenti;<br />

yofili msaxiobi; kaliforniis gubernatori; cnobilia<br />

Tavisi gansxvavebuli ekonomikuri politikiT („reiganomika~);<br />

sabWoTa kavSirs pirvelad man uwoda „borotebis imperia~;<br />

msoflioSi antikomunisturi moZraobebis mxardamWeri. aRiarebulia<br />

erT-erT yvelaze warmatebul prezidentad aSS istoriaSi.<br />

24. rene dekarti (gv. 84) _ 1596-1650 w.w. frangi filosofosi da<br />

maTematikosi; racionaluri filosofiis erT-erTi fuZemdebeli;<br />

„Tanamedrove maTematikis mama~. analizuri geometriis<br />

fuZemdebeli; cvladi sidideebis, koordinatTa meTodebis damnergavi.<br />

25. fridrix engelsi (gv. 84) _ 1820-1895 w.w. germaneli politikosi,<br />

filosofosi, samxedro istorikosi da mewarme. karl marqsTan<br />

erTad marqsistuli moZRvrebis fuZemdebeli; „komunisturi<br />

partiis manifestis~ Tanaavtori; avtori naSromebisa marqsTan<br />

erTad: „germanuli ideologia~, „wminda ojaxi~, „statiebi<br />

CrdiloeT amerikaSi samoqalaqo omis Sesaxeb~, „kapitali~; da-<br />

431


moukideblad: „muSaTa klasis mdgomareoba inglisSi~, „glexTa<br />

omebi germaniaSi~, „revolucia da kontrrevolucia germaniaSi~,<br />

„anti-diuringi~, „socializmis ganviTareba utopiidan mecnierebamde<br />

(bunebis dialeqtika)~, „ojaxis, kerZo sakuTrebisa da saxelmwifos<br />

warmoSoba~, „ludvig foierbaxi da germanuli klasikuri<br />

filosofiis dasasruli~...<br />

26. fransua VI de la roSfuko (gv. 84) _ 1613-1680 w.w. cnobili frangi<br />

filosofosi-moralisti; „maqsimebisa~ da „memuarebis~avtori.<br />

27. volteri (fransua mari arue, gv. 84) _ 1694-1778 w.w. didi frangi<br />

filosofosi-ganmanaTlebeli; mwerali, poeti, satirikosi,<br />

istorikosi da publicisti; adamianis uflebaTa damcveli; volterianelobis<br />

fuZemdebeli. 28 klasikuri tragediis avtori, maT<br />

Soris: „oidiposi~, „brutusi~, „keisari~, „al-zira~, „muhamedi~,<br />

„meropa~, „semiramida~, „Cinuri obloba~, „tankredi~... avtori<br />

filosofiuri romanebisa: „babukis moCveneba~, „zadigi anu bediswera~,<br />

„mokromegasi~, „kandidi~, „zRapari babilonel princesaze~,<br />

„Scarmentado~ da sxva.<br />

28. platoni (gv. 84) _ Zv.w. 427-347 w.w. didi berZeni filosofosi;<br />

sokrates mowafe da aristoteles maswavlebeli. filosofiuri<br />

dialogebis avtori.<br />

29. taleirani (Sarl moris de taleiran-perigori, gv 84) _ 1754-<br />

1838 w.w. frangi saxelmwifo moRvawe, politikosi da diplomati;<br />

iyo sasuliero piri _ episkoposi; safrangeTis sagareo saqmeTa<br />

ministri; Tavisive ironiuli gancxadebiT, politikuri karieris<br />

ganmavlobaSi ToTxmet xelisuflebasTan dado erTgulebis fici<br />

da arcerTi ar Seusrulebia.<br />

30. stefan malarme (gv. 84) _ 1842-1898 w.w. frangi poeti-simbolisti;<br />

misma poeziam mniSvnelovani gavlena iqonia cisferyanwelebze<br />

(galaktion tabiZe, tician tabiZe, paolo iaSvili, valerian gafrindaSvili,<br />

kolau nadiraZe, Salva afxaiZe, sandro cirekiZe...).<br />

31. deda tereza (agnes goja boiaju, gv. 88) _ 1910-1997 w.w. albanuri<br />

warmoSobis makedoneli kaTolike monazoni. „qvelmoqmedebis<br />

misioneri~; nobelis mSvidobis premiis laureati; gardacvalebis<br />

Semdeg romis papma ioane-pavle II wmindanad Seracxa; aRiarebulia<br />

XX saukunis sikeTisa da saTnoebis simbolod.<br />

32. saSa (aleqsi) gegeWkori (gv. 101) _ 1887-1928 w.w. revolucioneri-bolSeviki;<br />

soflis meurneobis ministri sabWoTa mTavrobaSi.<br />

nino gegeWkoris biZa. sicocxle daamTavra TviTmkvlelobiT.<br />

33. svetlana alilueva (mogvianebiT _ lana petersi, gv. 103) _<br />

daibada 1926 w. ioseb stalinisa da misi meore colis, nadeJda<br />

aliluevas qaliSvili. istorikosi, folologi da mTargmneli;<br />

1967 wels wavida emigraciaSi (indoeTSi); 1984 wels dabrunda<br />

sabWoTa kavSirSi da sajarod moinania Tavisi saqcieli. ori wlis<br />

Semdeg isev wavida _ amjerad aSS-Si. aris oTxi memuaruli wignis<br />

432


avtori: „oci werili megobars~, „mxolod erTi weliwadi~, „wigni<br />

Cemi SviliSvilebisTvis: „mogzauroba samSobloSi~, „Soreuli<br />

musika~. amJamad cxovrobs aSS-Si, viskonsinis StatSi.<br />

34. sergo beria (gv. 105) _ 1924-1998 w.w. fizikosi, profesori, radiolokaciuri<br />

sistemebis cnobili specialisti. avtori wignisa<br />

„mamaCemi lavrenti beria~.<br />

35. iohan peter ekermani (gv. 110) _ 1792-1854 w.w. germaneli poeti,<br />

mwerali da literaturismcodne. TiTqmis aTi weliwadi gaatara<br />

goeTes gverdiT da germanuli punqtualobiT Caiwera didi poetisa<br />

da moazrovnis gamonaTqvamebi. mis nawarmoebs asec ewodeba<br />

_ „goeTes <strong>saubrebi</strong> ekermanTan~.<br />

36. bagrationi (gv. 116) _ saqarTvelos samefo dinastia 809-1810<br />

wlebSi. sakuTar warmoSobas bagrationebi bibliur daviT winaswarmetyvels<br />

ukavSirebdnen. am sagvareulos pirveli warmomadgeneli<br />

saqarTveloSi iyo qarTlis erismTavari 575-590 wlebSi<br />

guaram I kurapalati.<br />

37. „Tumca, xelisuflebam gadawyvetileba mainc naCqarevad da<br />

aseT SenTxvevebSi gaTvaliswinebuli saproceso normebis<br />

ugulebelyofiT miiRo...~ (gv. 118) _ avtori gulisxmobs im<br />

faqts, rom istoriuli qarTuli droSa miiRes saTanado Teoriuli<br />

dasabuTebis gareSe da parametrebis daudgenlad, xolo<br />

gerbs saerTo araferi aqvs qarTul istoriul gerbTan.<br />

38. „baRuaS-orbelianebi, konstantine da giorgi batoniSvilebi~<br />

_ (gv. 121) _ igulisxmeba Zlevamosili qarTveli didebulebi,<br />

romelTa TavkerZoba alagma daviT IV aRmaSenebelma; konstantine<br />

batoniSvili, igive kostan-mirza, Sah-abasis karze aRzrdili qarTveli<br />

ufliswuli, romelmac 1608 wlis 12 marts, Sahisve davalebiT<br />

alaverdis taZarSi mokla mama _ mefe aleqsandre meore da Zma<br />

_ giorgi; informacia giorgi batoniSvilze (av-giorgi) ix. gv. 59.<br />

39. ioane-pavle II (eriskacobaSi karol iozef voitila, gv. 136) _<br />

1920-2005 w.w. romis papi 1978-2005 w.w. papobis istoriaSi pirveli<br />

araitalieli wminda petres taxtze.<br />

40. margaret tetCeri (gv. 138) _ daibada 1925 wels; britaneli<br />

saxelmwifo da politikuri moRvawe; konservatiuli partiis<br />

lideri; didi britaneTis premier-ministri 1979-1990 w.w. 2002<br />

wels politikuri sarbieli samudamod datova. istoriaSi Sevida<br />

„rkinis ledis~saxeliT.<br />

41. geronti qiqoZe (gv. 143) _ 1885-1960 w.w. qarTveli mwerali,<br />

kritikosi, mTargmneli da literaturismcodne. klasikuradaa<br />

miCneuli frangulidan mis mer Targmnili: „wiTeli da Savi~,<br />

„tristan da izolda~, „italiuri qronikebi~, „Sagrenis tyavi~,<br />

prosper merimes moTxrobebi da sxva.<br />

42. mixeil javaxiSvili (gv. 143) _ 1880-1937 w.w. qarTveli mwerali,<br />

Jurnalisti da sazogado moRvawe; romanebisa („arsena marab-<br />

433


deli~, „TeTri sayelo~, „jayos xiznebi~) da mravali moTxrobis<br />

avtori. sikvdiliT dasajes 1937 wels „mavnebluri antisabWoTa<br />

moRvaweobisTvis.~<br />

43. tician tabiZe (gv. 143) _ 1893-1937 w.w. gamoCenili qarTveli poeti<br />

da sazogado moRvawe; cisferyanweli; daxvrites 1937 wels<br />

antisabWoTa propagandis braldebiT.<br />

44. grigol robaqiZe (gv. 143) _ 1882-1962 w.w. qarTveli mwerali, publicisti<br />

da sazogado moRvawe; filosofiis doqtori; antibol-<br />

Seviki; moRvaweobda germaniaSi; germanuli nacizmis TanamgrZnobi.<br />

saqarTvelos mweralTa kavSiris daarsebis erT-erTi iniciatori<br />

(1917 w.) avtori romanebisa `falestra~, `gvelis perangi~,<br />

`imam Samili~... gardaicvala JenevaSi. dasaflavebulia levilSi,<br />

parizis gareubanSi.<br />

45. zurab kakabaZe (gv. 144) _ 1926-1982 w.w. qarTveli filosofosi,<br />

poeti da mTargmneli; avtori naSromebisa: „xelovneba, filosofia,<br />

cxovreba~; „filosofiuri <strong>saubrebi</strong>~; „adamiani, rogorc filosofiuri<br />

problema~, „xelovnebis nawarmoebis gagebis problema~<br />

da sxva.<br />

46. giorgi (gogla) leoniZe (gv. 144) _ 1899-1966 w.w. qarTveli mwerali,<br />

poeti da sazogado moRvawe; saqarTvelos saxalxo poeti;<br />

saqarTvelos mecnierebaTa akademiis akademikosi.<br />

47. uinston CerCili (ser uinston leonard spenser CerCili, gv. 144)<br />

_ 1874-1965 w.w. britaneli politikosi, sazogado moRvawe, mwerali,<br />

oratori da mxatvari; didi britaneTis premier-ministri 1940-1945<br />

da 1951-1955 w.w. faSisturi germaniis winaaRmdeg saerTaSoriso koaliciis<br />

Seqmnis erT-erTi mTavari organizatori. nobelis premiis<br />

laureati literaturis dargSi. istorikosebis azriT, „CerCilis<br />

gareSe XX saukunis istoriis dawera SeuZlebelia~.<br />

48. volfgang amadeus mocarti (gv. 145) _ 1756-1791 w.w. avstrieli<br />

kompozitori; genialuri operebis („motaceba seralidan~, „figaros<br />

qorwineba~, „don Juani~, „ase iqceva yvela qali~, „jadosnuri<br />

fleita~), simfoniebis, sxva musikaluri nawarmoebebis avtori.<br />

49. frederik franciSek Sopeni (gv. 145) _ 1810-1849 w.w. didi poloneli<br />

kompozitori da pianisti; polonezebis, noqtiurnebis, valsebis,<br />

baladebis avtori. werda, ZiriTadad, fortepianosTvis.<br />

50. ernest miler heminguei (gv. 157) _ 1899-1961 w.w. amerikeli Jurnalisti<br />

da mwerali; nobelis premiis laureati; avtori dokumenturi<br />

prozis, moTxrobebis da romanebisa „aRmoxdebis mze~,<br />

`mSvidobiT, iaraRo!~ „iq, sadac sinaTle da sispetakea~, „qona da<br />

arqona~, „vis uxmobs zari~, „mdinaris gaRma, xeebis CrdilqveS~,<br />

„moxuci da zRva~, „kilimanjaros Tovliani mTa~, „edemis baRebi~,<br />

„martin ideni~...<br />

51. solomon dodaSvili (gv. 159) _ 1805-1836 w.w. qarTveli filosofosi,<br />

publicisti, literatori da sazogado moRvawe; pirve-<br />

434


li qarTuli rusulenovani gazeTis `tiflisskie vedemosti~<br />

damaarsebeli da redaqtori (gamodioda 1828-1832 w.w.); 1832 wlis<br />

ajanyebis monawile; avtori samecniero naSromebisa „logika~<br />

(rusul enaze) da „qarTuli Rramatika~. gardaicvala gadasaxlebaSi,<br />

viatkaSi.<br />

52. ivane javaxiSvili (gv. 181) _ 1876-1940 w.w. qarTveli istorikosi<br />

da sazogado moRvawe; pirveli qarTuli universitetis TanadamfuZnebeli<br />

(1818 w.); saqarTvelos da kavkasiis istoriis samecniero<br />

skolis erT-erTi fuZemdebeli; sabWoTa kavSiris da saqarTvelos<br />

mecnierebaTa akademiebis wevri; avtori naSromebisa:<br />

„Zveli qarTuli saistorio mwerloba~, „qarTuli numizmatika~,<br />

qarTuli diplomatika~, „qarTveli eris istoria~ (xuT wignad),<br />

„saqarTvelos sazRvrebi~, „saqarTvelos ekonomikuri istoria~,<br />

„qarTuli samarTlis istoria~...<br />

53. daviT guramiSvili (gv. 182) _ 1705-1792 w.w. gamoCenili qarTveli<br />

poeti da moazrovne; ruseTis armiis oficeri; monawileobda<br />

ruseT-osmaleTis, ruseT-SvedeTisa da ruseT-prusiis omebSi.<br />

1759 wlidan sicocxlis bolomde cxovrobda ukrainaSi, mirgorodSi.<br />

avtori filosofiuri poeturi nawarmoebebis krebulisa<br />

„daviTiani~.<br />

54. galaktion tabiZe (gv. 182) _ 1891-1959 w.w. didi qarTveli poeti;<br />

simbolisti da cisferyanweli; saqarTvelos saxalxo poeti;<br />

saqarTvelos mecnierebaTa akademiis akademikosi; „saqarTvelos<br />

poetebis mefe~; 1959 wlis 17 marts sicocxle TviTmkvlelobiT<br />

daamTavra.<br />

55. terenti graneli (kvirkvelia, gv. 183) _ 1897-1934 w.w. qarTveli<br />

poeti da publicisti.<br />

56. gi de mopasani (anri rene alber gi de mopasani, gv. 183) _ 1850-<br />

893 w.w. gamoCenili frangi mwerali da Jurnalisti; misi moTxrobebis<br />

pirveli krebuli (1881 w.) `telies saxli~ or weliwadSi<br />

Tormetjer gamoica. avtori gaxmaurebuli romanebisa: `wuTisofeli~,<br />

`pieri da Jani~, `lamazi megobari~. D<br />

57. “Sennairi gaqanebis kaci rom erma daimaxsovros, sul cota,<br />

sveticxoveli unda dawva...~ (gv. 185) _ igulisxmeba istoria-<br />

Si Sesvlis akviatebuli ideiT Sepyrobili vinme herostrate,<br />

romelmac Zv.w. 356 wlis 20 ivliss gadawva Zveli msoflios erTerTi<br />

saocreba _ artemidas taZari efesoSi.<br />

58. ernesto Ce gevara (rafael gevara linC de la serna, 191) _<br />

1928-1967 w.w. kubeli revolucioneri, fidel kastros TanamebrZoli;<br />

profesiiT eqimi-qirurgi; komunisturi partiis wevri;<br />

mrewvelobis ministri kastros xelisuflebaSi (1961-1964 w.w.);<br />

revoluciis eqsportis ideologi da Semsrulebeli. mokles boliviaSi<br />

revoluciis mowyobis mcdelobisTvis.<br />

59. zurab Jvania (gv. 191) _ 1963-2005 w.w. qarTveli politikosi;<br />

435


saqarTvelos „mwvaneTa partiis“ damaarsebeli da lideri; saqarTvelos<br />

„moqalaqeTa kavSiris~ (mmarTveli partia prezident<br />

SevardnaZis dros, 1994-2003 w.w.) generaluri mdivani; saqarTvelos<br />

parlamentis Tavjdomare da premier-ministri; gaurkvevel<br />

viTarebaSi daiRupa 2005 wlis 3 Tebervals.<br />

60. zurab kakabaZe (gv. 144) _ 1926-1982 w.w. qarTveli filosofosi,<br />

poeti da mTargmneli; avtori naSromebisa: „xelovneba, filosofia,<br />

cxovreba~; „filosofiuri <strong>saubrebi</strong>~; „adamiani, rogorc filosofiuri<br />

problema~, „xelovnebis nawarmoebis gagebis problema~<br />

da sxva.<br />

61. marati, dantoni, demuleni, robespieri, kutoni... _ (gv. 191) _<br />

iakobinuri moZraobisa da safrangeTis didi revoluciis (1789-<br />

1793 w.w.) didi liderebi. aRsaniSnavia, am da sam aTasamde sxva revolucionerma<br />

sicocxle giliotinaze daasrules (garda maratisa,<br />

romelic sakuTar sawolSi xanjliT aCexa Sarlota kordem).<br />

simbolurad, giliotinaze Tavi mohkveTes im adamianebsac (magaliTad,<br />

maqsimilian robespiers), romlebmac ganaCenis aRsrulebamde<br />

sicocxle TviTmkvlelobiT daasrules.<br />

62. aleqsandre diuma (mama, gv. 192) _ 1802-1870 w.w. gamoCenili<br />

frangi mwerali, dramaturgi da Jurnalisti; avtori saTavgadasavlo<br />

da istoriuli romanebisa: „sami muSketeri (trilogia),<br />

„grafi monte-kristo~, „ori diana~, „dedofali margo~, „henri<br />

meoTxis cxovreba~, „Savi tita~ da mravali sxva.<br />

63. napoleon bonaparte (gv. 193) _ 1769-1821 w.w. frangi saxelmwifo,<br />

politikuri da samxedro moRvawe; erT-erTi udidesi strategi<br />

da mxedarTmTavari kacobriobis istoriaSi; safrangeTis didi<br />

revoluciis Semdeg pirveli konsuli da Semdeg imperatori<br />

(1804-1815 w.w.). udidesi dampyrobeli da reformatori. gardaicvala<br />

gadasaxlebaSi, atlantis okeanis samxreTSi mdebare wm.<br />

elenes kunZulze.<br />

64. burbonebi (gv. 194) _ franguli aristokratiuli warmoSobis<br />

sagvareulo. safrangeTis mefeebi 1589-1830 w.w. espaneTis mefeebi<br />

1700 wlidan dRemde; vandomis, orleanis da parmis hercogebi;<br />

kondesa da kontis princebi; suverenuli da nominaluri hercogebi...<br />

samefo sagvareulo saTaves iRebs cnobili kapetingebis<br />

samefo saxlidan (rober kapetingi 1256-1317 w.w.).<br />

65. spartaki (gv. 194) _ dabadebis TariRi ucnobia. gardaicvala Zv.<br />

w. 71 wels. msoflios istoriaSi monaTa udidesi ajanyebis meTauri<br />

(74-71 w.w.) warmoSobiT _ Trakieli; romaelebis winaaRmdeg<br />

brZolisas tyved Cavarda da gaqcevis mcdelobis Semdeg gahyides<br />

gladiatorad qalaq kapuaSi. aqedan daiwyo monaTa ajanyeba<br />

spartakis meTaurobiT, romelic TiTqmis sami wlis ganmavlobaSi<br />

gagrZelda da sabolood marcxiT damTavrda. TviTon spartaki<br />

brZolaSi daiRupa.<br />

436


66. emelian pugaCovi (gv. 194) _ 1742-1775 w.w. donel kazakTa atamani;<br />

imperator ekaterine meoris winaaRmdeg kazakTa grandiozuli<br />

ajanyebis meTauri (1773-1774 w.w.). Tavs asaRebda imperator<br />

petre III. sikvdiliT dasajes moskovSi 1775 wlis 10 ianvars.<br />

67. utu miqava (gv. 194) _ 1812-1878 w.w. walenjixeli glexi, mWedeli<br />

da zeinkali; samegrelos glexTa ajanyebis meTauri (1856-1857<br />

w.w.).<br />

68. andrei viSinski (gv. 196) _ 1883-1954 w.w. sabWoTa mecnieri, politikuri<br />

da saxelmwifo moRvawe; iuristi da diplomati; sabWoTa<br />

kavSiris mecnierebaTa akademiis akademikosi; saxkomsabWos Tavjdomaris<br />

moadgile; sagareo saqmeTa ministri; generaluri prokurori;<br />

samarTlis Teoretikosi da „reformatori~. 40-iani wlebis<br />

bolos misi iniciativiT gatarebuli samarTlebrivi reformebis<br />

wyalobiT, kanons eniWeboda ukuqceviTi Zala, xolo eWvmitanilis<br />

aRiareba miCneuli iyo „mtkicebulebaTa dedoflad~, rac<br />

usazRvro masStabebs aniWebda bolSevikur represiebs.<br />

69. mao Ze duni (gv. 196) _ 1893-1976 w.w. Cinuri komunizmis fuZemdebeli<br />

da mTavari ideologi; CineTis komunisturi partiisa da misi<br />

SeiaraRebuli Zalebis Semqmneli; CineTis politikuri da samxedro<br />

lideri gasuli saukunis 30-iani wlebidan; CineTis saxalxo<br />

respublikis erTpirovnuli mmarTveli 1949-1976 w.w. CineTSi e.w.<br />

„kulturuli revoluciis~ organizatori, romelmac mravali<br />

milioni adamianis sicocxle Seiwira; „Tavmjdomare maos~ kulti<br />

XXI saukunis dasawyisis CineTSic Zalian aqtualuria.<br />

70. fidel kastro (fidel alexandro kastro rusi, gv. 196) _<br />

daibada 1926 wels. kubis komunisturi partiis wevri; 1959 wlis 1<br />

ianvars, samxedro gadatrialebisa da diqtator batistas damxobis<br />

Semdeg, rogorc premier-ministri, saTaveSi Caudga kubis xelisuflebas.<br />

1976-dan 2008 wlamde erTdroulad iyo kubis prezidenti,<br />

saxelmwifo sabWos Tavmjdomare, premier-ministri da<br />

umaRlesi mTavarsardali. 2008 wels, janmrTelobis gauaresebis<br />

gamo Zalaufleba umcros Zmas, raul kastros gadaabara.<br />

71. muamar kadafi (muammar ben muhamed abu meniar abd as-salam ben<br />

hamid al-kaddafii, gv. 196) _ daibada 1942 wels mwyemsi beduinis<br />

ojaxSi; libiis saxelmwifos meTauri 1970 wlidan (saerTosaxalxo<br />

kongresis generaluri mdivani, premier-ministri da<br />

Tavdacvis ministri). marqsisti; xelisuflebis saTaveSi mivida<br />

misi xelmZRvanelobiT ganxorcielebuli revoluciis (saxelmwifo<br />

gadatrialebis) Sedegad, romelmac daamxo mefe idris I xelisufleba.<br />

aRiarebulia saerTaSoriso terorizmis mfarvelad<br />

da msoflios #1 teroristad.<br />

72. sadam huseini (sadam husein abd al-majid aT-TiqriTi, gv. 196)<br />

_ 1937-2006 w.w. erayeli samxedro da politikuri moRvawe; daibada<br />

mecxvaris ojaxSi qalaq TiqriTTan axlos; erayis premier-min-<br />

437


istri 1979-2003 w.w. prezidenti _ 1994-2003 w.w. mmarTveli baasis<br />

partiis generaluri mdivani; erayis marSali da revoluciuri<br />

samxedro sabWos Tavmjdomare; 1980 wels wamoiwyo omi iranTan,<br />

romelic 8 wlis ganmavlobaSi gagrZelda; bralad edeba erayeli<br />

qurTebisa da Siitebis genocidi; 2003 wlis martSi, im motiviT,<br />

rom saidumlod mzaddeboda birTvuli iaraRi, aSS iniciativiT<br />

eraySi koaliciuri jarebi Sevida, romelmac Zalian swrafad<br />

daamxo sadamis xelisufleba. imave wlis 13 dekembers sadam huseini<br />

Seipyres, 2006 wlis 30 dekembers sikvdiliT dasajes.<br />

73. xo Si mini (nguen Sin kungi, nguen tat Txani, nguen ai kuoki,<br />

gv, 196) _ 1890-1969 w.w. msoflio komunisturi moZraobis<br />

aqtivisti,sabZoTa komunisturi skolis aRzrdili, safrangeTis<br />

komunisturi partiis wevri, indoCineTisa da vietnamis komunisturi<br />

partiebis damaarsebeli, vietnamis socialisturi gadatrialebis<br />

organizatori, vietnamis premier ministri da prezidenti<br />

1946-1969 w.w. CrdiloeT vietnamisTvis dResac uryevi avtoriteti,<br />

yvela xalxis da yvela drois ubrZnesi beladi.<br />

74. “umorCilesad vTxov jondis maswavlebels, amis wamkiTxveli<br />

gulSi tyvias nu daixlis~ (gv. 200) _ igulisxmeba akaki<br />

wereTlis cnobili poemis, `gamzrdelis~ personaJi haji usubi,<br />

romelmac Tavisi namowafaris danaSaulis gamo Tavi moikla.<br />

75. fulxensio batista (gv. 211) _ 1901-1973 w.w. kubis diqtatori<br />

1933-1944 da 1952-1958 wlebSi. fidel kastros razmebis Setevisgan<br />

Tavis aridebis mizniT, kubidan espaneTSi gaiqca 1959 wlis<br />

pirvel ianvars.<br />

76. Sarl de goli (gv. 218) _ 1890-1970 w.w. frangi samxedro da politikuri<br />

moRvawe; meore msoflio omis dros safrangeTis gaTavisuflebis<br />

moZraobis lideri da droebiTi mTavrobis Tavjdomare;<br />

safrangeTis prezidenti 1958-1969 w.w.<br />

77. gustav floberi (gv. 218) _ 1821-1880 w.w. frangi romanisti,<br />

avtori gaxmaurebuli romanebisa: „madam bovari~, „grZnobebis<br />

damorCileba~, „buvari da pekiuSe~, „salambo~.<br />

78. polikarpe kakabaZe (gv. 226) _ 1893-1972 w.w. qarTveli dramaturgi;<br />

avtori piesebisa: „gzajvaredinze~, „sisxli sinaTlemde~,<br />

„sami asuli~, „lisabonis tusaRebi~, „kolmeurnis qorwineba~,<br />

„cicinaTela~, „paeqroba~, „kaxaberis xmali~... sayovelTao aRiareba<br />

moutana piesam „yvaryvare TuTaberi~.<br />

79. yvarvare (gv. 226) _ qarTul literaturaSi konformizmisa da<br />

farisevlobis simbolod aRiarebuli polikarpe kakabaZis amave<br />

saxelwodebis piesis personaJi.<br />

80. mamardaSvili merab (gv. 249) _ 1930-1990 w.w. cnobili qarTveli<br />

filosofosi da sazogado moRvawe. avtori naSromebisa: `azrovnebis<br />

formebi da SigTavsebi~, `simbolo da eWvi~, `racionalizmis<br />

klasikuri da araklasikuri idealebi~, `rogor mesmis fi-<br />

438


losofia~, `kartezianuli gansjani~, `kartezianuli variaciebi~,<br />

`Semecnebis isari~, `leqciebi antikur filosofiaSi~.<br />

81. niko WavWavaZe (gv. 249) _ 1923-1997 w.w. qarTveli filosofosi<br />

da sazogado moRvawe; saqarTvelos mecnierebaTa akademiis akademikosi;<br />

meore msoflio omis monawile; saqarTvelos filosofiis<br />

institutis direqtori 30 wlis ganmavlobaSi; avtori naSromebisa:<br />

„esTetikis sakiTxebi~, „esTetikuri sagnis bunebisaTvis~,<br />

„kultura da Rirebulebebi~.<br />

82. herbert spenseri (gv. 268) _ 1820-1903 w.w. ingliseli filosofosi<br />

da sociologi; evolucionizmis erT-erTi fuZemdebeli;<br />

avtori naSromebisa: „sinTeturi filosofiis sistema~, „adamiani<br />

da saxelmwifo~, „filosofia da religia~, „saxelmwifo xelisuflebis<br />

aucilebeli sazRvrebi~, „gonebrivi, moraluri da fizikuri<br />

aRzrda~, „eTikis Sesaxeb~, „samarTlianoba~, „mecnieruli,<br />

politikuri da filosofiuri esseebi~.<br />

83. artur Sopenhaueri (gv. 268) _ 1788-1860 w.w. germaneli filosofosi,<br />

iracionalizmis erT-erTi udidesi warmomadgeneli; mistikosi;<br />

avtori naSromebisa: „mxedvelobisa da ferbis Sesaxeb~,<br />

„samyaro, rogorc nebeloba da warmodgena~, „nebelobis Tavisuflebis<br />

Sesaxeb~, „moralis safuZvlebis Sesaxeb~, „eTikis ori<br />

ZiriTadi problema~.<br />

84. jorj orueli (erik artur bleri, gv. 270) _ 1903-1950 w.w. ingliseli<br />

mwerali da esseisti; avtori gaxmaurebuli romanebisa:<br />

„cxovelebis ferma~ da „1984~.<br />

85. erix fromi (gv. 273) _ 1900-1980 w.w. germaneli filosofosi, socialuri<br />

fsiqologi da fsiqoanalitikosi; avtori naSromebisa:<br />

„gaqceva Tavisuflebidan~, „adamiani sakuTari TavisTvis~, „adamianuri<br />

destruqciulobis anatomia~, „froidis Teoriis didebuleba<br />

da SezRuduloba~, „siyvarulis xelovneba~, „fsiqoanalizis<br />

krizisi~...<br />

86. epikure (gv. 276) _ 341-270 w.w. Zv. w. berZeni filosofosi, moralisti<br />

da aTeisti. epikureizmis fuZemdebeli filosofiaSi; samasamde<br />

naSromis avtori.<br />

87. imanuil kanti (gv. 276) _ 1724-1804 w.w. germaneli filosofosi,<br />

germanuli klasikuri filosofiis fuZemdebeli. avtori naSromebisa:<br />

„wminda gonebis kritika~, „praqtikuli gonebis kritika~,<br />

„zneobriobis metafizikis safuZvlebi~, „berdeba Tu ara<br />

dedamiwa fizikuri TvalsazrisiT~, „leqciebi eTikaze~ ...<br />

88. sioren kierkegori (gv. 276) _ 1813-1855 w.w. danieli filosofosi,<br />

Teologi da mwerali, Tanamedrove egzistencializmis<br />

erT-erTi fuZemdebeli. avtori naSromebisa: „jer kidev cocxlis<br />

Canawerebidan~, „ironiis gagebisaTvis~, „Wkuissaswavlebeli<br />

sityvebi~, „SiSis gagebisaTvis~, „SiSi da TrTolva~, „qristianobis<br />

Sesavali~...<br />

439


89. benediqte spinoza (barux de spinoza, gv. 276) _ 1632-1677 w.w. ebr<br />

auli warmoSobis niderlandeli filosofosi; axali droebis<br />

filosofiis (racionalizmis) erT-erTi udidesi warmomadgeneli;<br />

avtori naSromebisa: „eTika~, „saRvTismetyvelo-politikuri traqtati~,<br />

„RmerTis, adamianisa da misi bednierebis Sesaxeb~, „traqtati<br />

gonis srulyofilebis Sesaxeb~, „politikuri traqtati~.<br />

90. hegeli (georg fridrix vilhelm hegeli, gv. 276) _ 1770-1831<br />

w.w. germaneli filosofosi; germanuli klasikuri filosofiis<br />

udidesi warmomadgeneli; avtori naSromebisa „sulis fenomenologia~;<br />

„logika~, „samarTlis filosofia~, „naturfilosofia~,<br />

„istoriis filosofia~, „religiis filosofia~, „leqciebi esTetikaSi~,<br />

„qristianobis arsi da misi momavali~...<br />

91. Tomas hobsi (gv. 276) – 1588-1679 w.w. ingliseli filosofosi, saxelmwifos<br />

warmoSobisa da sazogadoebrivi SeTanxmebis Teoriis<br />

fuZemdebeli; avtori naSromebisa „filosofiis safuZvlebi (filosofiuri<br />

trilogia)~, „leviaTani, anu sasuliero da saero<br />

saxelmwifos forma da Zalaufleba~.<br />

92. gothold efraim lesingi (gv. 289) _ 1729-1781 w.w. didi germaneli<br />

mwerali, filosofosi da ganmanaTlebeli; avtori piesebisa:<br />

„axalgazrda mecnieri~, „qalTa moZule~, „Sinabera~, „ebraelebi~,<br />

„Tavisuflad moazrovne~, „mis sara samfsoni~, „mina fon barnhelmi~,<br />

„emilia da galoti~, „naTan brZeni~...<br />

93. benito amilkare andrea musolini (gv. 289) – 1883-1945 w.w. fa-<br />

Sizmis fuZemdebeli da propagandisti; italiaSi faSisturi gadatrialebis<br />

organizatori 1922w. italiis diqtatori 1922-1945<br />

wlebSi.<br />

94. plutarqe (gv. 289) _ Zv. w. daaxloebiT 46-130 w.w. kacobriobis<br />

istoriaSi erT-erTi yvelaze cnobili da popularuli berZeni<br />

mwerali, literatori, filosofosi da istorikosi; saxelganTqmuli<br />

`paraleluri biografiebis~ avtori.<br />

95. daviT IV aRmaSenebeli (bagrationi, gv. 312) _ 1073-1125 w.w. saqarTvelos<br />

mefe 1089-1125 w.w. „mefe afxazTa, qarTvelTa, ranTa da<br />

somexTa~; saqarTvelos gamaerTianebeli da erT-erTi yvelaze<br />

gamoCenili mefe saqarTvelos istoriaSi; Zireuli saero-politikuri<br />

da saeklesio reformebis iniciatori da ganmaxorcielebeli;<br />

arabTa batonobisgan saqarTvelos ganmaTavisuflebeli.<br />

96. henri alfred kisinjeri (hainc alfred kisingeri, gv. 318) _<br />

daibada 1923 wels. amerikeli saxelmwifo moRvawe, diplomati,<br />

eqsperti saerTaSoriso sakiTxebSi; aSS rigiT 56-e saxelmwifo<br />

mdivani; nobelis premiis laureati; 2002 wels aRiares pirvel<br />

nomrad msoflios as saukeTeso inteleqtuals Soris.<br />

97. helmut koli (helmut iozef mixael koli, gv. 318) – daibada<br />

1930 wels. germaneli saxelmwifo da politikuri moRvawe; germaniis<br />

federaluri kancleri 1982-1998 wlebSi; udidesi wvlili<br />

440


miuZRvis germaniisa da evropis gaerTianebaSi, `civi omis~ dam-<br />

Tavrebasa da „axali msoflio wesrigis~ SeqmnaSi.<br />

98. franklin delano ruzvelti (gv. 318) _ 1882-1945 w.w. aSS 32-e<br />

prezidenti; erTaderTi aSS istoriaSi, vinc prezidentis postze<br />

oTxjer airCies; igi da misi meuRle eleonora iTvlebian Tanamedrove<br />

liberaluri demokratiis fuZemdeblebad; stalinTan da<br />

CerCilTan erTad, udidesi Rvawli miuZRvis antihitleruli koaliciis<br />

Seqmnasa da germanuli faSizmis damarcxebaSi. moixsenieba<br />

aSS sam udides prezidents Soris.<br />

99. jorj vaSingtoni (gv. 318) _ 1732-1799 w.w. amerikelTa britanulfranguli<br />

kolonizaciis winaaRmdeg brZolis organizatori da<br />

meTauri; aSS umaRlesi mTavarsardali; aSS pirveli prezidenti<br />

(1789-1797 w.w.) erT-erTi udidesi politikuri moRvawe msoflio<br />

istoriaSi.<br />

100. jon adamsi (gv. 318) _ 1935-1826 w.w. aSS erT-erTi yvelaze gavleniani<br />

damaarsebeli; aSS vice prezidenti jorj vaSingtonis prezidentobisas<br />

(1789-1797 w.w.); aSS meore prezidenti (1797-1801 w.w.);<br />

aSS meeqvse prezidentis, jon kuinsi adamsis mama; colTan, abigail<br />

adamsTan erTad, adamsebis politikuri ojaxis damaarsebeli.<br />

101. jeims adison beikeri (gv. 318) _ daibada 1930 wels; amerikeli<br />

politikuri moRvawe; prezident reiganis administraciis xelmZRvaneli;<br />

aSS 61-e saxelmwifo mdivani (1989-1992 w.w.). 1992 wels imyofeboda<br />

saqarTveloSic da mieniWa `sapatio mxedrionelis~ wodeba.<br />

102. hans-ditrix genSeri (gv. 318) _ daibada 1927 wels. germaneli<br />

politikuri moRvawe; germaniis Tavisufali demokratiuli partiis<br />

wevri; gfr sagareo saqmeTa ministri 1974-1992 w.w. germaniis<br />

Sinagan saqmeTa ministri 1969-1974 w.w. germaniis bundestagis<br />

wevri 1965-1974 w.w. mniSvnelovani roli Seasrula „civi omis~<br />

dasrulebasa da „axali msoflio wesrigis~ CamoyalibebaSi; avtori<br />

memuaruli xasiaTis wignisa „mogonebani~.<br />

103. bismarki (oto eduard leopold fon bismark-Sionhauzeni, gv.<br />

318) _ 1815-1898 w.w. gamoCenili germaneli diplomati da politikuri<br />

moRvawe; germaniis gamaerTianebeli da pirveli kancleri<br />

(1871-1890 w.w.); sapatio general-feldmarSali; „samTa kavSiris~<br />

(germania-avstria-italia) Seqmnis mTavari iniciatori. mas miaweren<br />

gamoTqmas: „Tu gindaT aaSenoT socializmi, airCieT qveyana,<br />

romlis daRupva ar dagenanebaT~.<br />

104. mahaTma gandi (mohandas yaramCand mahaTma gandi, gv. 321) _<br />

1869-1948 w.w. indoeTis damoukideblobisaTvis araZaladobrivi<br />

gzebiT brZolis Teoretikosi da organizatori, indoeli xalxis<br />

sulieri winamZRoli TavisuflebisTvis brZolaSi; iuristi da<br />

filosofosi. tituli „mahaTma~ („didi suli~) mis mimarT pirvelad<br />

gamoiyena didma indoelma mweralma, rabindranaT Tagorma<br />

1915 wels.<br />

441


105. dimitri yifiani (gv. 321) _ 1814-1887 w.w. qarTveli sazogado<br />

moRvawe, publicisti da erovnul-gamaTavisuflebeli moZraobis<br />

Tavkaci. Tbilisisa da quTaisis guberniebis Tavadaznaurobis<br />

winamZRoli; Tbilisis qalaqisTavi (1876-1879 w.w.) Tbilisis<br />

sasuliero seminariis reqtroris mkvlelobis gamo egzarxosma<br />

pavlem qarTveli eri SeaCvena, ris gamoc mas dimitri yifianma<br />

saqarTvelos datoveba oficialurad mosTxova. amisTvis dimitri<br />

yifiani Tanamdebobidan gadaayenes da stavropolSi gadaasaxles,<br />

sadac erTi wlis Semdeg mZinare mohkles. 2007 w. igi saqarTvelos<br />

sapatriarqom wmindanad Seracxa.<br />

106. benJamin dizraeli (gv. 321) _ 1804-1881 w.w. ebrauli warmoSobis<br />

britaneli saxelmwifo moRvawe; iuristi, mwerali da Jurnalisti.<br />

britaneTis konservatiuli partiis lideri; didi britaneTis<br />

premier-ministri 1868 da 1874-1880 w.w. lordTa palatis<br />

wevri 1876 wlidan; mas miewereba cnobili gamoTqma _ „mizani amarTlebs<br />

saSualebas~.<br />

107. abraam linkolni (gv. 321) _ 1809-1865 w.w. aSS me-16 prezidenti<br />

(1861-1865 w.w.). amerikuli monobis winaaRmdeg mebrZoli; respublikuri<br />

partiis lideri.; samoqalaqo omis gmiri da amerikis<br />

gamaerTianebeli. aRiarebulia saukeTeso prezidentad aSS istoriaSi.<br />

1865 wlis 14 aprils sasikvdilod daWra „samxreTelTa~ mxardamWerma<br />

jon buTma. ^<br />

108. grigol lorTqifaniZe (gv. 321) _ 1881-1937 w.w. qarTveli politikuri<br />

da sazogado moRvawe; 1918 1921 wlebSi asrulebda gana-<br />

Tlebis da samxedro ministris, premier-ministris moadgilis<br />

movaleobas. bolSevikuri okupaciis dros darCa saqarTveloSi<br />

da xelmZRvanelobda aWaridan Turqi okupantebis gandevnis operacias;<br />

awarmoebda molaparakebebs bolSevikur revkomTan saqarTvelos<br />

politikuri mowyobis Taobaze; rogorc politikurad<br />

arasaimedo, represirebuli iyo bolSevikebis mier; daxvrites<br />

1937 wels. avtori filosofiur-esseisturi Janris nawarmoebebisa:<br />

„fiqrebi saqarTveloze~ da „politikuri anderZi~.<br />

109. nikita xruSCovi (gv. 322) _ 1894-1971 w.w. sabWoTa politikuri<br />

moRvawe; skkp ck pirveli mdivani 1953-1964 w.w. ssrk ministrTa<br />

sabWos Tavjdomare 1958-1964 w.w. sabWoTa kavSiris gmiri, samgzis<br />

socialisturi Sromis gmiri; 50-iani wlebis „civi omis~ mTavari<br />

inspiratori; erT-erTi yvelaze odiozuri mmarTveli sabWoTa<br />

istoriaSi.<br />

110. hindenburgi (paul ludvig hans anton fon benekendorf und<br />

fon hindenburgi, gv. 334) _ germaneli politikosi da mxedar-<br />

TmTavari; pirveli msoflio omis dros germaniis aRmosavleTis<br />

frontis mTavarsardali; generaluri Stabis ufrosi; prusiis<br />

general-feldmarSali. germaniis raixsprezidenti 1925-1933 w.w.<br />

1933 wlis 21 marts samoqalaqo dapirispirebis Tavidan acilebis<br />

442


mizniT, xelisufleba nebayoflobiT gadaabara adolf hitlers<br />

da mis nacional-socialistur partias.<br />

111. nikolo di bernardo makiaveli (gv. 349) _ 1469-1457) w.w. italieli<br />

(florencieli) filosofosi, mwerali da politikuri<br />

moRvawe. misi Teoriis Tanaxmad, saxelmwifos, xelisuflebis<br />

Zlierebis gansamtkiceblad da SesanarCuneblad nebismieri saSualeba<br />

gamarTlebulia. florenciis samTavroSi asrulebda saxelmwifo<br />

mdivnis Tanamdebobas. makiavelis ZiriTadi naSromebia<br />

„mTavari~ da „msjelobani~. dawerili aqvs agreTve istoriuli<br />

narkvevebi, lirikuli da dramatuli nawarmoebebi, romani.<br />

112.Cezare borjia (gv. 351) _ 1475-1507 w.w. espanuri warmoSobis italieli<br />

didgvarovani; kardinal rodrigo borjias, SemdgomSi<br />

_ papi aleqsandre VI vaJiSvili; gonfalieri da wminda eklesiis<br />

general-kapitani; hercogi valanseli, grafi dioseli, andriis<br />

princi; piombinos, kamerinos da ubinos mmarTveli; cnobilia Tavisi<br />

sisastikiT da daundoblobiT; italiis samefo-samTavroebis<br />

gaerTianebisTvis mebrZoli; leonardo da vinCis megobari;<br />

nikolo makiavelis kumiri.<br />

113. kim ir seni (kim son CJu, gv. 354) _ 1912-1994 w.w. marqsizmis<br />

koreuli versiis (CuCxe) avtori; Crd. koreis saxelmwifos damaarsebeli;<br />

koreis Sromis partiis generaluri mdivani, saxelmwifos<br />

meTauri da prezidenti; koreis marSali da generalisimusi;<br />

oficialuri tituli _ „didi beladi, amxanagi marSali kim ir<br />

seni~. sikvdilis Semdeg gamocxadda maradiul prezidentad.<br />

114. fridrix didi (hohencoleri, `beberi frici~, gv. 356) _ 1712-<br />

1786 w.w. prusiis mefe 1740-1786 w.w. evropuli ganaTlebuli absolutizmis<br />

brwyinvale warmomadgeneli da prusiul-germanuli<br />

saxelmwifoebriobis erT-erTi mTavari fuZemdebeli; mefe-filosofosi<br />

da mefe-musikosi; poligloti, umamacesi meomari<br />

da mxedarTmTavari. umniSvnelovanesi saero da saeklesio reformebis<br />

organizatori.<br />

115. gaius iulius keisari (gv. 357) _ Zv. w. 100-44 w.w. Zveli romis<br />

da kacobriobis erT-erTi ugamoCinebulesi politikuri da saxelmwifo<br />

moRvawe; mxedarTmTavari, reformatori, mwerali da<br />

oratori. mokles SeTqmulebma. erT-erTi versiiT, keisris mkvleloba<br />

erTmmarTvelobisken misma swrafvamac gamoiwvia.<br />

116. Toma akvineli (gv. 357) _ 1225-1274 w.w. gviani Sua saukuneebis<br />

erT-erTi yvelaze cnobili da gavleniani italieli filosofosi;<br />

Tomizmis (kaTolicizmis umTavresi filosofiuri moZRvreba)<br />

fuZemdebeli; avtori naSromebisa: „Teologiis Sejameba~, „Sejameba<br />

warmarTTa winaaRmdeg~, „WeSmaritebis Sesaxeb~.<br />

117. isaia berlini (gv. 357) _ 1909-1997 w.w. ingliseli filosofosi<br />

da istorikosi, Tanamedrove liberaluri politikuri filosofiis<br />

erT-erTi damaarsebeli; britaneTis akademiis prezidenti<br />

443


1974-1978 wlebSi. avtori naSromebisa: „zRarbi da mela~ (Sesulia<br />

XX saukunis as saukeTeso arabeletristul wigns Soris), „istoriuli<br />

garduvaloba~, „Tavisuflebis ori koncefcia~, „oTxi esse<br />

Tavisuflebaze~, „cnebebi da kategoriebi~, „rusi moazrovneebi~,<br />

„dinebis sawinaaRmdegod~...<br />

118. aleqsandre makedoneli (gv. 357) _ Zv.w. 356-323 w.w. makedoniis<br />

mefe 336-323 w.w. erT-erTi yvelaze saxelovani mxedarTmTavari<br />

kacobriobis istoriaSi; makedoniis mefe filipe II da misi meoTxe<br />

colis, olimpiadas vaJiSvili; aristoteles usayvarlesi da uni-<br />

Wieresi mowafe. misi meTaurobiT Catarebuli brZolebi dRemde<br />

samxedro strategiis nimuSebadaa aRiarebuli.<br />

119. solomon brZeni (gv. 357) _ israel-iudeis saxelmwifos mesame<br />

mefe (daaxloebiT Zv.w. 965-928 w.w.); mefe daviTis mesame vaJiSvili;<br />

RmerTis rCeuli da gansakuTrebuli sibrZniT dajildoebuli.<br />

mis saxels ukavSirdeba mravali legenda da miTi; masve miewereba<br />

eklesiastes avtorobac.<br />

120. paul Tomas mani (gv. 376) _ 1875-1955 w.w. germaneli mwerali da<br />

esseisti; nobelis premiis laureati literaturis dargSi; antifaSisti;<br />

hainrix manis Zma; klaus da erika manebis mama; avtori<br />

epikuri romanebisa: `budenbrokebi~, `jadosnuri mTa~, `doqtori<br />

faustusi~, `lota vaimarSi~, `iosebi da misi Zmebi~, `rCeuli~...<br />

121. bertold brexti (oigen bertold fridrix brexti, gv. 376)<br />

_ 1898-1956 w.w. germaneli poeti, dramaturgi da reJisori;<br />

Teatris reformatori, Teatr `berlinis ansablis~ damaarsebeli.<br />

avtori msoflioSi cnobili dramatuli nawarmoebebisa:<br />

`baali~, `dafdafebi RameSi~, `samgroSiani opera~, `gamonaklisi<br />

da wesi~, `III raixis SiSi da gaWirveba~, `kavkasiuri carcis wre~,<br />

„antigone~ da sxva.<br />

122. kofi anani (gv. 377) _ daibada 1938 w. ganeli diplomati, gaeros<br />

generaluri mdivani 1997-2006 w.w. nobelis mSvidobis premiis<br />

laureati.<br />

123. boris elcini (gv. 387) _ 1931-2007 w.w. sabWoTa da ruseTis<br />

politikuri da saxelmwifo moRvawe; ruseTis pirveli prezidenti<br />

1991-1999 w.w. ruseTis sazogadoebriv-politikuri da ekonomikuri<br />

mowyobis radikaluri reformatori. akrZala skkp moRvaweoba<br />

da daSala sabWoTa kavSiris umaRlesi sabWo.<br />

124. stefan (stenka) razini (gv. 387) _ 1630-1671 w.w. donel kazakTa<br />

atamani; yirimel TaTarTa winaaRmdeg laSqrobis xelmZRvaneli;<br />

mZarcvelTa didi SeiaraRebuli bandis meTauri; iranis winaaRmdeg<br />

TviTneburi laSqrobis organizatori; ruseTis imperiis<br />

winaaRmdeg kazakTa da glexTa udidesi ajanyebis meTauri (1670-<br />

1671 w.w.); rusuli folkloris usayvarlesi gmiri; sikvdiliT<br />

dasajes moskovSi 1671 wlis 16 ivniss.<br />

125. Jan de la briuieri (gv. 390) _ 1645-1996 w.w. frangi filosofo-<br />

444


si-moralisti; msoflio saxeli da dideba moutana erTaderTma<br />

nawarmoebma _ „xasiaTebi~.<br />

126. SoTa nadiraSvili (gv. 392) _ daibada 1926 wels; qarTveli filosofosi,<br />

fsiqologi da sazogado moRvawe; saqarTvelos mecnierebaTa<br />

akademiis akademikosi.<br />

127. baCana bregvaZe (gv. 398) _ daibada 1936 wels. gamoCenili qarTveli<br />

mTargmneli da literaturismcodne; Targmnis Zveli<br />

berZnuli, laTinuri, italiuri, franguli da espanuri enebidan.<br />

Targmnili aqvs platonis „nadimi~, „fedoni~, „ioni~, „didi hipia~,<br />

„menoni~, „kritoni~; markus avreliusis „fiqrebi~; dantes „axali<br />

cxovreba“; agreTve fransis, valeris, lorkas, mistralis, la<br />

briuieris Txzulebebi da mravali sxva.<br />

128. herman hese (gv. 403) _ 1877-1962 w.w. germano-Sveicarieli mwerali,<br />

poeti, kritikosi da mxatvari; nobelis premiis laureati;<br />

avtori naSromebisa „peter kamencidi~, „borblebqveS~, „hertruda~,<br />

„kleini da vagneri~ „klingzoris ukanaskneli zafxuli~,<br />

„stepebis mgeli~, „narcisi da goldmundi~, „biseris TamaSi~...<br />

129. fransua rable (gv. 403) _ 1994-1553 w.w. renesansis epoqis frangi<br />

mwerali-humanisti; Tanamedrove literaturuli franguli enis<br />

fuZemdebeli; avtori romanisa „gargantua da pantagriueli~.<br />

130. martin haidegeri (gv. 404) _ 1889-1976 w.w. germaneli filosofosi;<br />

Tanamedrove egzistencializmis fuZemdebeli; germaniis<br />

nacional-socialisturi partiis wevri; avtori naSromebisa:<br />

„dro da yofiereba~, „ra aris filosofia?~ „metafizikis Sesavali~,<br />

„fenomenologiis ZiriTadi problemebi~, „nicSe da sicariele~,<br />

„kanti da metafizikis problema~, „platonis moZRvreba<br />

WeSmaritebis Sesaxeb~...<br />

131. `romelime deputatis piromaniaSi dadanaSaulebas didi ganaTleba<br />

ar sWirdeba~ (gv. 409) _ igulisxmeba saqarTvelos parlamentis<br />

gadawyvetileba (2004 w.), riTac deputat gelaSvils<br />

brali daedo Tbilisis erT-erTi sajaro skolisTvis cecxlis<br />

wakidebis mcdelobaSi da am sababiT Seuwyda uflebamosileba<br />

(piromania _ berZ. cecxlis wakidebisadmi dauZleveli ltolva,<br />

fsiqopatiis gamoxatuleba).<br />

132. `italieli materacisa da frangi zidanis incidenti~ (gv. 417)<br />

_ igulisxmeba incidenti, roca frangi fexburTeli zinedin<br />

zidani msoflio Cempionatis finalur matCis dros italiel<br />

mcvel materacis mZime sityvieri Seuracxyofis gamo fizikurad<br />

gausworda, ris gamoc msajma moednidan gaaZeva.<br />

445


ibliografia<br />

1. Milton Friedmann, „Capitalism and Freedom“, University of Chikago Press. ISBN<br />

0226264211.<br />

2. iaSa langi, „media da arCevnebi,~ Tbilisi, 2002.<br />

3. saubris warmarTva, seria _ “rCevebi moxeleTaTvis~, Tbilisi,<br />

2005.<br />

4. В. В. Ворошилов, „Журналистика~, С.-Петербург, 2000.<br />

5. Raymond Aron, „Essai sur les Libertes“ ,Paris: Calmann-Levi, 1995.<br />

6. Аристотель,“Никомахова этика~(Zv. berZnuli - Ἠθικὰ Νικομάχεια).<br />

7. aristotele, „aTenelTa saxelmwifo wyobileba~, Tbilisi. 1978.<br />

8. Аристо́тель; „Политика“, М. 1986.<br />

9. markus avreliusi, „fiqrebi~, Tbilisi, 1972.<br />

10. Архив Троцкого, в 4-х т., М. 1990.<br />

11. banZelaZe, „eTika~, Tbilisi, 1969.<br />

12. mose belenki, „spinoza~, Tbilisi, 1966.<br />

13. Isaiah Berlin, „Four Esseys on Liberti~, Oxford University Press, 1969<br />

14. Исайя Берлин, „Оригинальность Маккиавелли~, ж. „Человек~ №2-4, М.<br />

2001.<br />

15. И. Р. Галперин, „Текст как объект лингвистического исследования~, М.<br />

1981.<br />

16. „goeTes <strong>saubrebi</strong> ekermanTan~; baTumi, 1988.<br />

17. Томас Гоббс, „О свободе и необходимости~, М. 1989.<br />

18. Thomas Hobbes, „Leviathan, or the Matter, Forme, and Power of a Commonwealth,<br />

Ecclesiasticall and Civil~.<br />

19. hans-ditrix genSeri, „mogonebani~, or tomad, Tbilisi, 2002.<br />

20. Хосэ Ортега и Гассет, „Избранные труды~, М. 2000.<br />

21. Е. Гусерли, „Логические исследования~, М. 1909.<br />

22. hamlet gelaZe, „kidev vis unda respublika?~ gaz. „saqarTvelos<br />

samreklo~, Tbilisi, 08. 12. 1992.<br />

23. norberto bobio, „demokratiis momavali~, Tbilisi, 2003.<br />

24. nodar grigalaSvili, „amis mets aRar gitireb...~ gaz. „saqarTvelo“,<br />

Tbilisi, 18. 12. 1992.<br />

25. demosTene, „filipikebi~, Tbilisi, 1984.<br />

26. Клод Давид, „Франц Кафка~, Харковь, 1984.<br />

27. „raze gvwydeba guli~; gaz. „droni~, 12. 01. 1993.<br />

28. Умберто Эко, „Пять эссе на темы этики~, Пер. с итал. Е. Костюкович<br />

— СПб.<br />

29. Умберто Эко, „Отсутствующая структура. Введение в семиологию~,<br />

Пер. с итал. В. Резник А. Погоняйло. — СПб.: Trattato di semiotica<br />

generale (1975 - English translation: A Theory of Semiotics. 1976); La Struttura<br />

Assente (1968 – „The Absent Structure“).<br />

30. J. „ena da kultura~ # 2, Tbilisi, 2001.<br />

446


31. Н. Вайнонен, „Каждый пишет так, как дышет~, ж. „Журналист~, # 8 М.1997.<br />

32. vaJa-fSavela, poemebi, Tbilisi, 1990.<br />

33. Макс Вебер, „Избранные труды~, М. 1990<br />

34. И. И. Зилберфарб, „Идеи и традиции Великой французской революции“,<br />

М. 1971.<br />

35. И. М. Захер, „Движение „Бешенные~, М. 1961.<br />

36. avlip zurabaSvili, „pirovnebis fsiqologiisa da paTofsiqologiis<br />

problemebi~, Tbilisi, 1969.<br />

37. g. TavaZe, „germanuli neokantianelobis Semecnebis Teoria~, Tbilisi,<br />

1963.<br />

38. rezi TvaraZe, „ubani~, gaz. „Tbilisi~, 04. 04. 1989.<br />

39. „roca mxardaWeras grZnob~, gaz. „Tbilisi~, Tbilisi, 08. 04. 1989.<br />

40. Karl Jaspers, „The Origin and Goal of History~. Translated by Michael Bullock.<br />

New Haven, CT: Yale University Press.<br />

41. Газета „Южная Осетия~, 17. 12. 1992.<br />

42. Alberte Camus, „Le Mythe de sisyphe ~ (1945).<br />

43. Иммануил Кант „Критика чистого разума~, Пер. с нем. Н. Лосского<br />

сверен и отредактирован Ц. Г. Арзаканяном и М. И. Иткиным; Примеч.<br />

Ц. Г. Арзаканяна. — М.: Эксмо, 2007. — 736 с. — ISBN 5-699-14702-0<br />

44. vaxtang kotetiSvili, „xalxuri poezia~, Tbilisi, 1961.<br />

45. Е. А. Лазарева, Т.Б. Черкасова, „Заглавия в местных газетах~, Свердловск.<br />

1997.<br />

46. Съерен Киеркегор, „Страх и трепет~, М. 1993.<br />

47. janri kaSia, „Tavisufleba da federalizmi~, Tbilisi, 1997.<br />

48. paata kervaliSvili, nodar jiblaZe, „samecniero politikis ramdenime<br />

sakiTxi,~ Tbilisi, 1999.<br />

49. „Красная книга ВЧК“ в 2-х томах, М. 1990.<br />

50. zurab kakabaZe, „narkvevebi~, Tbilisi, 1990.<br />

51. К.М. Какабадзе, „Человек, как философская проблема~, Тбилиси, 1970.<br />

52. i. kaWarava, „saqarTvelos kp brZola memarjvene oportunistuli<br />

ideologiis da praqtikis winaaRmdeg~, saqarTvelos istoriis narkvevebi,<br />

t. VII, Tbilisi. 1976.<br />

53. С. В. Лаине, „Заглавие, как вид литературы~, М. 1996.<br />

54. Г. В. Лазутина, „Параметры журналистского текста~, ж. „Журналист~, # 8.<br />

М. 1982.<br />

55. Fransua de La Rochefoukauld, „Maxsimes“.<br />

56. nikolo makiaveli, „mTavari~, Tbilisi, 1972.<br />

57. Жак Маритен, „Человек и государство~, М. 1998.<br />

58. А. Манфред, „Французская буржуазная революция конца XVIII века~,<br />

М., 1956;<br />

59. С. Муратов, „Мораль, как апетдикс“, ж. „Журналист~, #1, М. 1998.<br />

60. К.П. Новицкий, „От самодержавия до диктатуры пролетариата“, М. 1920.<br />

61. Friedrich Wilhelm Nietzsche, „The Antichrist“.<br />

447


62. Viktop Marie Hugo, „Quatrevingt-treize“, 1874.<br />

63. „oTxi dRe, romelmac SeZra saqarTvelo“, Tbilisi, 2002.<br />

64. А. О Лари „Политическая история Французской революции“, М. 1938.<br />

65. Georg Orwell, „Animal Farm“.<br />

66. Georg Orwell, „1984“ (Nineteen Eighty-Four).<br />

67. j. odiSvili, „saqarTvelos ruseTTan SeerTebis istoriuli mniSvneloba~,<br />

„m. t.~ # 8, Tbilisi, 1983.<br />

68. platoni; „fedoni~, Tbilisi, 1966.<br />

69. Платон, „Сочинения~, М. 1988.<br />

70. Плутарх , „Избранные биографии~, в 2-х томах, М.1987.<br />

71. „Принципы описания языков народов мира“, Коллективная монография,<br />

М. 1976.<br />

72. giorgi paiWaZe, „georgievskis traqtati da misi istoriuli mniSvneloba“,<br />

Tbilisi, 1980.<br />

73. Е.П. Прохоров, „Введение в теорию журналистики~, М. 1996.<br />

74. И. Ц. Попов, „Теофраст Рендо _ основоположник французской журналистики~,<br />

„Вестник МГУ“ # 4, М. 1978.<br />

75. mari n. rotbardi, „saxelmwifos anatomia, liberalizmi da Zalaufleba~,<br />

wigni II, Tbilisi, 2004.<br />

76. „Религия и общественная мысль народов вастока~, М. 1971.<br />

77. Gustav Radbruch, „Rechtsphilosophie“, Studienausgabe, herausgegeben von<br />

Ralf Dreier und Stanley L. Paulson, C. F. Müller, 2. Aufl ., Heidelberg 2003.<br />

78. David Randall, „The universal Journalist“.<br />

79. Жан Жак Руссо, „О политическом договоре~, М. 1938.<br />

80. Жан Жак Руссо, „Об общественном договоре~, М. 1998.<br />

81. А. Собуль, „Парижские санкюлиты во время диктатуры якобинцев~, М. 1966.<br />

82. Bill Kovach, Tom Rosenstiel, „The Elements of Journalism“. New York: Croun<br />

Publishers, c2001.<br />

83. John R. Searle, „Studies in the Theory of Speech Acts“.<br />

84. ssrk istoria (1917-1937) Tbilisi, 1980.<br />

85. Константин Симонов, „Размышления о И. Б. Сталине~, М. 1990.<br />

86. Д. Сидоров, „Организованные расстрелы общественных деятелей в московской<br />

Бутырской тюрме~, Ростов на Дону, 1999.<br />

87. Б. В. Стрельцов, „Основы публицистики, жанры~, Минск, 1990<br />

88. Гурам Тевзадзе, „Иммануил Кант~, Тбилиси, 1979.<br />

89. Лев Троцкий, „Сталин~, в 2-х томах, М. 1990.<br />

90. .James George Frazer, „Volk-lore in the Old Testament~.<br />

91. Sigmund Freud, „Introduction to Psichoanalysis~ (Vorlesungen zur Einführung<br />

in die Psychoanalyse) .<br />

92. Sigmund Freud, „The Fututre of an Illusion~ (Die Zukunft einer Illusion).<br />

93. Erich Fromm, „Psychoanalyse & Ethik~, 1946, ISBN 3-423-35011-3.<br />

94. Friedrich Ludvig Gotlob Frege, „Über Sinn und Bedeutung, Zeitschrift für<br />

Philosophie und philosophische Kritik~, (1892): 25-50.<br />

448


95. Friedrich Ludvig Gotlob Frege, „Der Gedanke. Eine logische Untersuchung~,<br />

wignSi: „Beiträge zur Philosophie des Deutschen IdealismusI~, 58-77<br />

96. qsenofonte, „mogonebebi sokrateze~, Tbilisi, 1969.<br />

97. „qarTuli mwerloba~, t. I, Tbilisi, 1987.<br />

98. Татьяна Малкьина, Андрей Караулов, „Автопортрет~, газ. „Незовисимая газета~,<br />

М. 16. 09. 1991.<br />

99. Tamaz kvaWantiraZe, „vaglax, ukvdavi~; gaz. „droni~, # 12, Tbilisi,<br />

1991.<br />

100. avTandil qurxuli, „... da rom gaxsovdes~, Tbilisi, 2004.<br />

101. Teimuraz qoriZe, „didi wvrilmanebi~, Tbilisi, 2002.<br />

102. Teimuraz qoriZe, „Cemi qmari lavrenti beria~, gaz. `7 dRe~, # 1,<br />

Tbilisi, 1990.<br />

103. Teimuraz qoriZe, „omi unda davamarcxoT~, gaz. „droni~, Tbilisi,<br />

27. 11. 1992.<br />

104. Teimuraz qoriZe, „saiT mivdivarT...“ gaz. “Tbilisi~, Tbilisi, 25.<br />

02. 1993.<br />

105. Teimuraz qoriZe, „sanam jamSi Rvino aqafdebodes...~ gaz. „kviras~,<br />

Tbilisi, 14. 10. 2004.<br />

106. Teimuraz qoriZe, „Seqspiris motivebi Tanamedrove QqarTul kanonSemoqmedebaSi,~<br />

gaz. „kviras~, # 14, Tbilisi, 2004.<br />

107. Teimuraz qoriZe, „baroni wverikmazaSvili da sxvebi~, gaz. „7<br />

dRe~ # 16, Tbilisi, 1991.<br />

108. Teimuraz qoriZe, „revolucia modis!~, gaz. „droni~, 27. 11.<br />

Tbilisi, 2001.<br />

109. giorgi pataSuri, „inkasatori~, gaz. „tfilisis uwyebani~ # 11,<br />

Tbilisi, 1996.<br />

110. guram Samanidi, „dawvi sveticxoveli...~ gaz. „droni~, # 23, Tbilisi.<br />

111. nana joxariZe, „portreti interierSi~, gaz. „droni~ # 36, 1999.<br />

Tbilisi, 2000.<br />

112. nugzar SataiZe, „inspeqtorebi~, gaz. „tfilisis uwyebani~ #6, Tbilisi,<br />

1996.<br />

113. iamze asaniSvili, „guram doCanaSvilis cxovrebis qronika~, gaz.<br />

„droni~ #32, Tbilisi, 1992.<br />

114. konstantine gamsaxurdia, „zRvisferi gaqvs Tvalebi...~ Txzulebani<br />

10 tomad, Tbilisi, 1985.<br />

115. БСЭ, Александр Дюма-отец, т. XV, М. 1952.<br />

116. Carl Shmitt, „Politische Theologie. Vier Kapitel zur Lehre von der Souveränität~,<br />

1922.<br />

117. Carl Shmitt, „Die Diktatur. Von den Anfängen des modernen Souveränitätsgedankens<br />

bis zum proletarischen Klassenkampf~, 1921.<br />

118. Arthut Schopenhauer, „On the Will in Nature~ (Über den Willen in der<br />

Natur), 1836 ISBN 978-0-85496-999-9On.<br />

449


119. Arthut Schopenhauer, „the Freedom of the Will~ (Über die Freiheit des<br />

menschlichen Willens), 1839 ISBN 978-0-631-14552-3<br />

120. andraS Saio, „xelisuflebis TviTSezRudva~, Tbilisi, 2003.<br />

121. Rudolf Steiner, „Theosophy: An Introduction to the Spiritual Processes in<br />

Human Life and in the Cosmos~, (1904) ISBN 0-88010-373-6.<br />

122. Rudolf Steiner, „The Education of the Child~ (1907) ISBN 0-85440-620-4ю<br />

123. М. Шостак, „Оперативное коментирование~, ж. „Журналист~, 12, М. 1997.<br />

124. М. Шостак, „Давай сочиним заглавие~, ж. „Журналист~, # 3. М. 1998.<br />

125. Владимир Чередниченко, „Основы журналистики~, Краснодар, 1998.<br />

126. М. С. Черепахов, „Проблемы теории публицистики~, М. 1978.<br />

127. s. wereTeli, „antikuri filosofia~, Tbilisi, 1968.<br />

128. ilia WavWavaZe, „Txzulebani~, t. II,<br />

129. ivane javaxiSvili, „qarTveli eris istoria~, wigni I-II, Tbilisi,<br />

1913.<br />

130. „sasamarTlo Jurnalistikis saxelmZRvanelo~, Tbilisi, 2002.<br />

131. galaktion tabiZe, `rCeuli~, Tbilisi, 1966.<br />

132. „saqarTvelos istoriis narkvevebi~, tomi IV, redaqtori mamia<br />

dumbaZe, Tbilisi, 1973.<br />

133. Biorn Erik Fichtelius, „Nyhetsjournalistik~ – Tio gullene regler,version 2.0 ISBN<br />

978-91-25-08004-3<br />

134. Фихтелиус Э. „Десять заповедей журналистики~, Стокгольм, 1999. С. 78.<br />

135. Jon Savatski, „How To Ask Powerful Questions~, leqciebis kursi, Jurnalistikis<br />

evropuli centri, maastrixti, 2000.<br />

136. Шумилина Т. „Метод и жанр: диалектика взаимодействия - Методы<br />

журналистского творчества~, М. 1982<br />

137. Шумилина Т. „Мастерство журналиста~, М.. 1977. С. 98-120.<br />

138. Теплюк В. „Этика журналистского творчества~, М., 1980.<br />

139. Муратов С. „Нравственные принципы тележурналистики~, М. 1995.<br />

140. Лазутина Г. „Основы творческой деятельности журналиста~, М. 2000.<br />

141. Шостак М. „Репортер - профессионализм и этика~, М., 1999.<br />

142. Killenberg G., Anderson R. „Before the Story. Interviewing and Communication<br />

Skills for Journalists~. St. Martin’s Press, 1989.<br />

143. „qarTuli enis ganmartebiTi leqsikoni~, mT. redaqtori arnold<br />

Ciqobava, Tbilisi, 1986.<br />

144. aleqsandre neimani, „qarTul sinonimTa leqsikoni~, Tbilisi,<br />

1978.<br />

145. ilia abulaZe, „Zveli qarTuli enis leqsikoni~, Tbilisi, 1973.<br />

146. „qarTuli oTxTavis ori bolo redaqcia~, teqsti gamosca da<br />

gamokvleva daurTo ivane imnaiSvilma, Tbilisi, 1979.<br />

147. biblia, Tbilisi, 1989.<br />

148. Г. Гече, „Библейские истории“, М. 1989.<br />

149. Коран (arab. ﻥ‎‎<br />

ﺃَﻝْﻕُﺭﺁ akad. kraCkovskis Targmani), М. 1990.<br />

450


sarCevi<br />

zeg ar iqneba gvian 3<br />

6<br />

Tavi I<br />

umoklesi gza popularobisken 8<br />

vin aris Jurnalisti? 10<br />

rogor gavxdi Jurnalisti 12<br />

Jurnalistis profesia _ miTi da sinamdvile 16<br />

mwerlebi da Jurnalistebi 22<br />

ratom kiTxuloben gazeTs? 25<br />

Tavi II<br />

yovlismcodne Jurnalistebi 31<br />

rogor movamzadoT sagazeTo statia 31<br />

yovlismcodneoba saSiSi senia 38<br />

Tavi III<br />

statia iwyeba saTauridan 43<br />

saTauri 43<br />

pirveli gverdi 51<br />

lidi 55<br />

rubrika 62<br />

Tavi IV<br />

sagazeTo ena da stili 66<br />

erideT maRalfardovnebas! 73<br />

`rogorc aristotele ambobda~, anu<br />

citirebis xelovneba 82<br />

Tavi V<br />

Zveli da maradiuli problemebi 87<br />

interviu 87<br />

Secdomebi 93<br />

Jurnalistika SekiTxvebis xelovnebaa 95<br />

metoqe, Tu Tanamoazre 96<br />

monologi 100<br />

451


dialogi 110<br />

polemika 112<br />

reportaJi 137<br />

ifiqreT, sanam ikiTxavdeT 155<br />

Tavi VI<br />

Jurnalisturi publicistika 157<br />

Canaxati 159<br />

narkvevi 161<br />

statia 163<br />

interviu 169<br />

polemikuri publicistika 171<br />

ironiuli publicistika 179<br />

politikuri publicistika 186<br />

mecnieruli publicistika 203<br />

socialuri publicistika 207<br />

umizno, anu cru publicistika 212<br />

Tavi VII<br />

yovlisSemZle presa 219<br />

droni mefoben 225<br />

xelisufleba da presa 230<br />

Tavi VIII<br />

Jurnalisturi gamoZieba 235<br />

pirveli saqme 235<br />

rogor daviwyoT? 238<br />

modi, gamoviZioT... 244<br />

rogor movamzadoT sagazeTo masala G<br />

gamoZiebis Sedegebze 252<br />

aqlemebis marula 254<br />

Tavi IX<br />

eTika da Jurnalistika 268<br />

Rorebis revolucia 268<br />

avtoritaruli da humanisturi eTika 273<br />

araferia mzis qveS axali 281<br />

452


Tavi X<br />

samarTali da Jurnalistika 285<br />

ra aris samarTali? 287<br />

Tavi XI<br />

Tavisufleba da Jurnalistika 299<br />

xeibari Tavisufleba 299<br />

Cemi mSvenieri Tavisufleba 303<br />

igiveobaTa jaWvi 306<br />

Cemi neba xalxis nebaa! 310<br />

aRmsareblobis Tavisufleba 311<br />

Jurnalistika WaobSi 314<br />

Tavi XII<br />

politika da Jurnalistika 318<br />

marad cocxali leviaTani 329<br />

Cven gadavTxareT! 336<br />

saqarTvelos rusuli politika da<br />

qarTuli Jurnalistika 341<br />

makiavelis moraliT 349<br />

uweso TamaSebi, anu presa, rogorc politikuri<br />

manipulaciebis instrumenti 368<br />

Zveli axali samyaro 381<br />

gindaT, rom gaqebdnen? 381<br />

Tavi XIII<br />

ena da Jurnalistika 391<br />

damimesijeT Tqveni mxardaWera 393<br />

mecnierebis ena 397<br />

sanam stiqia jebirs gaarRvevdes 412<br />

saocari wigni ara mxolod <strong>Jurnalistikaze</strong> 421<br />

saxelTa saZiebeli 423<br />

SeniSvnebi da ganmartebebi 429<br />

bibliografia 446<br />

sarCevi 451<br />

453


454

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!