02.02.2013 Views

`simbolisturi balada~ `om mani pedme hum~ dRiuri `wels leqsis ...

`simbolisturi balada~ `om mani pedme hum~ dRiuri `wels leqsis ...

`simbolisturi balada~ `om mani pedme hum~ dRiuri `wels leqsis ...

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

literaturuli literaturuli gazeTi<br />

gazeTi<br />

#20<br />

#20<br />

#20 19 Tebervali - 4 marti 2010<br />

gamodis or kviraSi erTxel, paraskeobiT<br />

fasi 50 TeTri<br />

mixo mosuliSvili<br />

<strong>`om</strong> <strong>mani</strong> <strong>pedme</strong><br />

<strong>hum~</strong><br />

paata Samugia<br />

<strong>`simbolisturi</strong><br />

<strong>balada~</strong><br />

da sxva leqsebi<br />

aka morCilaZe<br />

emzar kvitaiSvili<br />

<strong>dRiuri</strong><br />

guram odiSaria<br />

<strong>`wels</strong> <strong>leqsis</strong><br />

dawera mominda~<br />

eni dilari<br />

sityviT<br />

gamoxatvis<br />

Sesaxeb<br />

II-III<br />

IV-V<br />

legendaruli<br />

qemeras piradi<br />

da<br />

sazogadoebrivi<br />

cxovreba<br />

VIII-IX<br />

VIII-IX<br />

XI<br />

XIV-XV


2 proza<br />

mixo mosuliSvili<br />

<strong>`om</strong> <strong>mani</strong> <strong>pedme</strong> <strong>hum~</strong><br />

anu<br />

rogor avamoZravoT samyaro<br />

TanagrZnobisken<br />

(jariskacebisTvis mosayoli ambavi imaze,<br />

Tu rogor daamarcxes tibetelebma TavianTi dampyrobeli)<br />

Cemi yvelaze didi gawbileba is iyo,<br />

rom Setakebas gverds ver avuvlidiT,<br />

da Tumca tibeteli generlebi naklebad<br />

gvemxrobodnen, mainc SeuZlebeli<br />

brZanebebi mosdiodaT lhasadan: ar<br />

ebrZolaT, ar ewarmoebinaT molaparakebebi<br />

da arc winsvlis saSualeba moecaT<br />

CvenTvis. aqedan gamomdinare, Tu<br />

ar gvindoda, rom uari gveTqva Cvens<br />

misiaze, brZola gardauvali iyo, - ase<br />

moigonebs tibetis maSindel dapyrobas<br />

samefo geografiuli sazogadoebis<br />

prezidenti, ser frensis edvard<br />

ianghasbendi (Sir Francis Edward Younghusband).<br />

Tumca manamde imasac gaixsenebs,<br />

rom britanuli samxedro eqspedicia<br />

tibetSi, sinamdvileSi ki intervencia<br />

(1903-1904) damamTavrebeli etapi iyo<br />

mTli mecxramete saukunis ganmavlobaSi<br />

gagrZelebuli "didi TamaSisa" -<br />

intensiuri kolonialuri da politikuri<br />

metoqeobisa or udides - ruse-<br />

Tis da britaneTis msoflio imperiebs<br />

Soris.<br />

Sua aziaSi Tavisi kontrolis damyarebis<br />

Semdeg, ruseTis imperiis sazRvrebi<br />

saxifaTod mouaxlovda aRmosavleT<br />

Turqestans, romlis velobebi<br />

tibetTan mTardeboda. ufro metic,<br />

mecxramete saukunis bolo meoTxedSi<br />

am regionSi rusi mogzaurebis<br />

moRvaweoba gaaqtiurda.<br />

britanelebi SeSfoTebuli iyvnen<br />

im faqtiT, rom tibeturi mTavrobis<br />

erT-erT aqtiur figuras warmoadgenda<br />

rusuli warmoSobis agvan dor-<br />

Jievi. mis moRvaweobas "SpionaJis" Sefaseba<br />

mieca proinglisurad ganwyobili<br />

tibetis mkvlevarebis - ekai kavagutis<br />

da sarat Candra dasis mier. am<br />

periodSi moewyo ingliselTaTvis er-<br />

Tob SemaSfoTebeli rusuli eqspediciebi<br />

prJevalskisa da kozlovisa<br />

tibetis ganakideze, xolo cibikovisa<br />

da norzunovisa ki - tibetis dedaqalaq<br />

lhasaSi.<br />

meoce saukunis dasawyisisaTvis tibeti<br />

Seiqmna buferul qveynad sam Zlier<br />

saxelmwfos - ruseTis da britane-<br />

Tis imperiebis, da dasustebul, magram<br />

mWidrod dasaxlebul CineTs Soris.<br />

1901 wels indoeTis vice-mefem,<br />

lordma jorj kerzonma scada molaparakeba<br />

dalai-lamasTan, magram misi<br />

werili gauxsnelad daubrunda ukan.<br />

1903 wlis ivnisSi tibetSi gaigzavna<br />

maior frensis edvard ianghasbendis<br />

(1863 - 1942) diplomatiuri misia.<br />

tibetelebi aWianurebdnen molaparakebebs,<br />

mere saerTod uari Tqves da<br />

misia, romelmac noembramde dahyo kamba-jongaSi,<br />

uSedegod dabrunda indoeTSi.<br />

maSin ingliselebma gadawyvites<br />

samxedro eqspedicia gaegzavnaT tibetSi,<br />

romelsac kvlavac maiori ianghasbendi<br />

Cauyenes saTaveSi. am samxedro<br />

dajgufebis SemadgenlobaSi Sediodnen<br />

ocdamesame da ocdameTormete pioner-sikhebis<br />

da gurxebis merve<br />

polkebi, aseve norfolkis polkis metyviamfrqveveTa<br />

razmi da madraseli<br />

menaRmeebis gundi, sul daaxloebiT<br />

sami aTasi kaci. amgvarad dakompleqtebuli<br />

samxedro eqspedicia 1903 wlis<br />

pirvel dekembers Sevida tibetSi.<br />

xamba longSi eloda didxans mxardamWer<br />

nawilebs. Tanac Sexvda panCenlamas,<br />

visTanac isev uSedegod dasrulda<br />

molaparakebebi.<br />

roca xamba-longidan daiZra, ianghasbends,<br />

rogorc eqspediciis xelmZRvanels<br />

emorCileboda brigadis ge-<br />

nerali j. r. makdonaldi Tavisi aTasze<br />

meti britaneli, gurxa da pionersikha<br />

jariskaciT, artileriiT, tyviamfrqvevebiTa<br />

da Svidi aTasi damxmare<br />

muSiT. magram adre dazamTrda da<br />

jari ebrZoda sicives da ara tibetelebs.<br />

sikhebis bargis gadamtan iakebs<br />

jer cimbiris wyluli gauCndaT da<br />

rac gadarCa, imaTac, gulSemzaravad<br />

abRavlebulebs, yinva xocavda. ufro<br />

metic, bevr samxedros fexebic ki moeyina<br />

da mainc uars ambobdnen indoeTSi<br />

dabrunebaze.<br />

eqimi, polkovniki ostin uadeli mainc<br />

ar itexda guls – man erTxel scada<br />

lhasaSi Separva budisti beris tanisamosiT,<br />

salocav borbalSi sadazvervo<br />

saWiroebebi ewyo, magram cisferma<br />

Tvalebma gayida da tibetelma<br />

lamebma ukan gamoabrunes.<br />

dajgufebis mTavari Zalebi Cumbis<br />

velze darCnen, xolo oTxi aseuliT da<br />

metyviamfrqveveebis razmiT Sedgenili<br />

avangardi pari-jongisken daiZra,<br />

mere ki tang-las uReltexilis gavliT<br />

tunas xeobaSi, tibetis mTavar platoze<br />

dasca banaki.<br />

am poziciebze idgnen britanuli<br />

jarebi 1904 wlis aprilamde da Tan<br />

zurgs imagrebdnen, Tanac rTul garemo<br />

pirobebs eguebodnen.<br />

brigadis general j. r. makdonaldis<br />

armias ocdaTerTmet marts gza<br />

mouWra dedaqalaq lhsasken mimavali<br />

xeobis gadamRobi kedlis miRma Casafrebulma<br />

sami aTasma jaWv-muzaradianma<br />

tibetelma meomarma, romlebic<br />

SeiaraRebulni iyvnen farebiTa da<br />

SubebiT, xmlebiTa da xanjlebiT, primitiuli,<br />

fiTiliani muSketebiT. imaTTnve<br />

myof mebrZol berebs hqondaT xmlebi<br />

da gingalsebi (ingl. gingal, jingal) -<br />

mcirekalibriani saartilerio iara-<br />

Ri karteCis sasrolad; es iaraRi farTod<br />

gamoiyeneboda CineTis armiaSi<br />

1840 - 1842 wlebSi ingliselebis<br />

winaaRmdeg brZolisas, magram im droisaTvis<br />

usaSvelod moZvelebuli iyo...<br />

ai, rogor gviambobs am ambavs korespondenti<br />

edmund kendleri Tavis<br />

wignSi "lhasas aRmoCena":<br />

"31-is (martis) dila sastikad civi<br />

iyo. uberavda yinulovani qari da dedamiwa<br />

dafaruli iyo TovliT: me Cavicvi<br />

Cemi cxvris tyavis juba pirvelad<br />

am ori Tvis ganmavlobaSi da imisi madlobeli<br />

var, rom gadavrCi. erTi saa-<br />

Tis mere, rac inglisurma jarebma datoves<br />

tunu, mogvevlinnen tibeteli<br />

elCebi polkovnik ianghasbendTan mosalaparakeblad.<br />

isini arwmunebdnen,<br />

dabrunebuliyo iatungSi, sadac gamougzavnidnen<br />

rwmunebulebs mosalaparakeblad.<br />

rasakvirvelia, imaT uari eTqvaT<br />

da ukan gaWendnen. imaTi wasvlis<br />

mere maleve gamoCnda tibetelebis<br />

razmi lhaseli generlis meTaurobiT.<br />

xaliCa gaiSala miwaze da molaparakeba<br />

daiwyo. generali Cvens ukan dabrunebas<br />

iTxovda da amas Setakebis mosalodneli<br />

saSiSroebiT asabuTebda.<br />

ianghasbendma pirdapir da mkacrad<br />

upasuxa:<br />

"uTxariT, - uTxra man okonors, -<br />

rom Cven tibetTan vawarmoebT molaparakebebs<br />

ukve TxuTmeti welia. rom<br />

me TviTon rva Tve velodi pasuxismgebel<br />

elCebs lhasadan, da rom sael-<br />

Co modis giangZeSi. uTxariT maT, rom<br />

Cven ar gvinda brZola, da kargs izams,<br />

Tu Tavis jariskacebs wasvlas ubrZanebs.<br />

Tu isini gzas gadagviRobaven, me<br />

vTxov general makdonaldss, rom gzidan<br />

CamoiSoros isini".<br />

literaturuli literaturuli gazeTi<br />

gazeTi<br />

literaturuli gazeTi 19 Tebervali - 4 marti 2010<br />

tibetelma generalma, vidre ingliselebis<br />

sardlobasTan molaparakebas<br />

daiwyebda, keTilganwyobis niSnad,<br />

brZaneba gasca, rom mis jariskacebs<br />

cecxlmodebuli fiTilebi CaeqroT<br />

TavianT muSketebze; arada, am fi-<br />

Tilebis Tavidan anTeba metad rTuli<br />

da xangrZlivi operacia iyo. Tanac Tavis<br />

jari ise Caayena, rom dasavleTis<br />

mxare ar gaumagrebia da swored aqedan<br />

Semouares nepalel gurxaTa Zalebma.<br />

generali cdilobda gadaerwmunebina<br />

komisia, magram warumateblad;<br />

mere wavida.<br />

brigadis generalma makdonaldma<br />

Tavis Calmian pioner-sikhebs da meomrobiT<br />

saxelganTqmul nepalel gurxebs,<br />

ZilSiac ki rom ar iSorebdnen TavianT<br />

tradiciul, Sevardnis brWyals<br />

mimgvanebul danebs, saxelad "kiukrebs",<br />

ubrZana, rom ganeiaraRebinaT tibetelebi,<br />

radgan imaT ar SeswevdaT<br />

Zala win aRdgomodnen britanul-indur<br />

samxedro eqspedicias, romelic<br />

SeiaraRebuli iyo, samTo artileriaze<br />

rom araferi vTqvaT, imxanad gaumjobesebuli<br />

"li enfild 1904" SaSxanebiT<br />

da ser hairam stivens maqsimis<br />

axladgamogonili tyviamfrqvevebiT,<br />

ori aTas tyvias rom isroda yovel sam<br />

wuTSi.<br />

magram tibetelebi mowinaaRmdeges<br />

ase iolad ar anebebdnen TavianT<br />

iaraRs, ris gamoc male ayal-mayali<br />

atyda.<br />

am patara dapirispirebebs ra uSavda...<br />

arc ki eWvobda vinme, rom ase moaxloebuliyo<br />

sisxliani sasaklaos dro.<br />

mkacri brZaneba iyo gacemuli - esrolaT<br />

mxolod maSin, Tu tibetelebi<br />

daiwyebdnen srolas...<br />

iqve Sedga britanel oficerTa<br />

patakebi, rom tibetelebis pozicia<br />

gasrolis gareSe iqna dakavebuli.<br />

inglisur wyaroebSi weria, rom tibeteli<br />

generali Zalze ganrisxda, ra-<br />

Rai pioner-sikha jariskacs Tanamedrove<br />

pistoletis CamorTmeva undoda<br />

misTvis da saxeSi daaxala indoel<br />

jariskacs is Tanamedrove pistoleti;<br />

Turme, swored am faqtma gamoiwvia<br />

Zlieri sapasuxo cecxli mokluli jariskacis<br />

megobrebis mxridan.<br />

tibeturi wyaroebi gadmogvcemen,<br />

rom britanelebma moatyues tibeteli<br />

generali, Tavisi jarisTvis muSketebis<br />

fiTilebis Caqroba abrZanebines da<br />

rogorc ki es brZaneba Sesrulda, srola<br />

daiwyes.<br />

tibeteli generlis fataluri gasrolis<br />

brali iyo yvelaferio, - Tavisas<br />

ar iSlidnen britanuli gazeTebi...<br />

sikha-pionerebisa da nepaleli gurxebis<br />

polkebis SaSxanebis zalpebiTa<br />

da britanuli "maqsimis" tyviamfrqvevTa<br />

momakvdinebeli cecxliT daSinebuli<br />

mowinaaRmdege Tavqudmoglejili<br />

unda gaqceuliyo brZolis velidan,<br />

magram ase ar moxda...<br />

tibetelebi ar garbodnen, piriqiT,<br />

masobrivad modiodnen tyviebisken.<br />

modiodnen im TavianTi "<strong>mani</strong>s borblebis"<br />

trialiT da eqvsmarcvliani<br />

locvis sityvebis simReriT: "om <strong>mani</strong><br />

<strong>pedme</strong> hum", "om <strong>mani</strong> <strong>pedme</strong> hum", "om <strong>mani</strong><br />

<strong>pedme</strong> hum"...<br />

eqspediciis xelmZRvanelma, frensis<br />

ianghasbendma icoda, rom am cilindruli<br />

borbals tibeturad "xori"<br />

erqva. yvelanairi iyo: didi da saSualo,<br />

sulac patara, xelSi dasaWeri.<br />

mbrunavi borblebi mTel tibets<br />

mosdeboda: monastrebSi, taZrebSi,<br />

bibilioTekebSi, moednebze; iyo wyliT<br />

mbrunavi borblebi, qariTac da adamianis<br />

xeliTac.<br />

rogorc ki SesaZlebloba miecemodaT,<br />

atrialebdnen am TavianT salocav<br />

borbals. atrialebdnen, rom samyaro<br />

mSvidobisken aamoZraon; TanagrZnoba<br />

da harmonia aRzran; SeaCeron<br />

stiqiuri ubedurebebi.<br />

es salocavi borbali indoeTSic<br />

unaxavs maior ianghasbends da nepal-<br />

Sic, magram mxolod tibetSi gamxdara<br />

yovel<strong>dRiuri</strong> cxovrebis ganuyofeli<br />

nawili. fizikur aqtivobas uxameben<br />

suliers.<br />

da aqvT es borbali, rogorc simbolo<br />

codnisa, romelsac moemadle-<br />

ba niWi TanagrZnobisa, gonebis Zalmosileba<br />

da gonebis Zalis gafarToeba<br />

sibrZnis dasaufleblad.<br />

am borbals mxolod adamianebze ki<br />

ara, garemozec aqvs damamSvidebeli da<br />

samkurnalo zemoqmedebao...<br />

am mlocvelis borbals tibetelebi<br />

eZaxian "<strong>mani</strong>s borbals". sityva "<strong>mani</strong>"<br />

locvis am sityvebidan modis: "om <strong>mani</strong><br />

<strong>pedme</strong> hum", anu "o, margalito lotosis<br />

yvavilSi". es locva ki dabeWdilia<br />

Txel qaRaldze da dakrulia cilindrze;<br />

da roca "<strong>mani</strong>s borbali" trialebs,<br />

maSin es locva moqmedebas iwyebs<br />

da ganwmends mlocvels. "mxolod qarma<br />

rom daatrialos borbali, romelzec<br />

es locva weria, uamrav codvas CamoaSorebs<br />

adamians da aTavisuflebs".<br />

tibeteli budistebi Tvlian, rom am<br />

locvis warmoTqma xmamaRla anda Cumad,<br />

SenTvis, iwvevs Zlier da keTilganwyobil<br />

yuradRebas Cenrezigisa -<br />

TanagrZnobis RmerTisa da missave dalocvas.<br />

am locvis werilobiTi aslis<br />

danaxvasac igive Sedegi mosdevs da am<br />

locvis werilobiTi formis trialsac<br />

"menis borblis" garSemo.<br />

hoda, modiodnen axla tibetelebi,<br />

pirdapir tyviebze modiodnen im TavianTi<br />

"<strong>mani</strong>s borblebis" trialiT...<br />

SeuCerebliv isrodnen ingliselTa<br />

mxareze meomari sikhebi da gurxebi...<br />

kakanebda da kakanebda "maqsimis"<br />

tyviamfrqvevi...<br />

mocelili balaxiviT ecemodnen<br />

mSobliur miwaze tibetelebi.<br />

es sasaklao iyo.<br />

aq iyo kapitani artur hedou – roca<br />

tibetelebi tyviebze modiodnen da<br />

dainaxa, rom brZolam sasaklaos forma<br />

miiRo, ar SeaCera Tavisianebi, cecxlis<br />

Sewyveta ar ubrZanebia.<br />

samagierod, ianghasbendma iyvira<br />

da man SeZlo SeeCerebina sikha msrolelebis<br />

erTi nawili...<br />

edmund kendleri ambobs, rom imdenad<br />

ar ufiqria Setakebaze, rom Tavad,<br />

magaliTad, Zalian axlos mivida tibetelebTan<br />

da mundiris Sida jibidan<br />

revolveric ki ar amouRia. kendleri<br />

amtkicebs, rom tibetelebi, romlebsac<br />

Calmiani sikhebi aniaraRebdnen,<br />

bolos da bolos, Tavs daesxnen mters<br />

Casafrebis samxreT-aRmosavleT ganakideze,<br />

sadac Tavadac imyofeboda.<br />

hoda, kendlers miuxta orive xeliT<br />

xmalCabRujuli tibeteli da<br />

mTelis ZaliT mouqnia, Turme, xmali;<br />

man ki Tavi mxolod imiT gadairCina,<br />

rom swrafad daixara, metoqes fexeb-<br />

Si staca xelebi da miwaze moadenina<br />

zRarTani. am dros sul sxvisgan moxvda<br />

xmali, daeca da Tavi xelebiT daifara,<br />

ris gamoc mTavari Wrilobebi<br />

xelebze hqonda, marjvenaze gansaku-<br />

TrebiT mZime mdgomareoba iyo da mere<br />

mosaWreli gauxdaT eqimebs.<br />

am brZolaSi ingliselTa mxridan<br />

Tormeti jariskaci daiRupa.<br />

brZolis velze darCa eqvsasidan<br />

Svidasamde mokluli tibeteli da as<br />

samocdarva daWrili, romelTagan as<br />

ormocdarvis gadarCena SeZles britanul<br />

savele hospitlebSi...<br />

tibetelTa jarma daixia CrdiloeTisken<br />

da qalaq giangZeSi gamagrda.<br />

giangZe - tibeturad "riang-rtse",


19 Tebervali - 4 marti 2010<br />

qalaqi tibetis samxreTiT. es iyo mcire<br />

samefos dedaqalaqi meTxuTmete<br />

saukuneSi. sididiT mesame lhasas da<br />

SigaZes Semdeg. mdebareobs zRvis donidan<br />

3977 metrze, "almasis gzaze"<br />

katmandusa (nepali) da lhasas Soris.<br />

qalaqis Tavze wamomarTula Zongi -<br />

citadeli; qalaqs gars artyia cixesimagris<br />

kedlebi. qalaqSi aris kumbumi<br />

- mravaliarusian safexurebad<br />

aSenebuli taZari. tibetSi sul sami<br />

kumbumia. yvelaze saxelganTqmuli es<br />

aris - monaster pelkor Codes (igive<br />

palCos monasteri) teritoriaze, giangZeSi.<br />

es oTxiarusiani kumbumi aSenda<br />

1440 wels. Sig aris asrva oTaxi,<br />

xolo TiToeulSi moTavsebulia budisturi<br />

statuetebi da aTi aTasze meti<br />

kedlis xati. swored am gamaognebel<br />

darbazebSi daabijebdnen britaneTis<br />

armiis jariskacebi oTx ivliss, mTeli<br />

qalaqis dabobmvis da SturmiT<br />

aRebis Semdeg, roca kidev erTxel<br />

daamarcxes xuTi aTasi tibeteli.<br />

ianghasbendis eqspedicia am qalaq-<br />

Si darCa erTxans. mxardaWeras elodnen<br />

da damxmare Zalebis mosvlam maTi<br />

ricxvi gazarda 4600 kacamde. amasTan<br />

maiori cdilobda dalai-lamasTan<br />

daewyo molaparakebebi. mere ganaaxles<br />

Seteva da brZoliT wavidnen CrdiloeTisken.<br />

Tvramet ivliss samxedro eqspediciam<br />

mdinare brahmaputra gadalaxa.<br />

1904 wlis 2 agvistos ianghasbendi<br />

lhasaSi Sevida.<br />

mecamete dalai-lama mongoleTSi<br />

gaiqca, amitom ianghasbendma molaparakeba<br />

diwyo dalai lamas Semdeg mTavar<br />

lamasTan, ti-impoCesTan, romelsac<br />

RvTismetyvelebis kaTedra hqonda<br />

lhasas taZarSi da dalai-lamam<br />

Tavisi beWedi gaqcevamde mas dautova,<br />

amitomac swored ti-rampoCe iTvleboda<br />

tibetis mxridan meTaurad.<br />

am eqspediciidan ramdenime wlis<br />

mere mixvdeba am intervenciis gamo<br />

sinanulSi Cavardnili ianghasbendi,<br />

rom tibeturi budizmisaTvis (lamaizmi)<br />

unikaluria mecamete saukune-<br />

Si dawyebuli tradicia - swavlebis<br />

gadacema - rogorc sulieris, aseve<br />

xelisuflebisa - xelaxla dabadebebis<br />

(tulku) gziT. es mkveTrad ganasxvavebs<br />

tibetur civilizacias sxvebisagan,<br />

sadac moqmedebs liderebis mosvlis<br />

iseTi meTodebi, rogoricaa memkvidreobiToba<br />

da arCeviToba. "tulkus"<br />

ideam Tavis ganviTarebaSi migviyvana<br />

sasuliero da saxelisuflo Zalauflebis<br />

erT pirovnebaSi - dalailamaSi<br />

gaerTianebamde. dalai-lamas<br />

sikvdilis Semdeg berebi ramdenime weliwadi<br />

eZeben dalai-lamas Semdgom<br />

inkarnacias (tibeturad Sprul Shu)<br />

patara bavSvs, romelsac unda hqondes<br />

garkveuli niSnebi da gaiaros testebi.<br />

es Zebna ramdenime weliwads gr-<br />

Zeldeba. mere Cvili mihyavT lhasaSi,<br />

sadac gaivlis swavlebas gamocdili<br />

lamebis xelmZRvanelobiT. ZiriTad<br />

rols dalai-lamas aRiarebaSi asrulebs<br />

panCen-lama...<br />

CineTis rezidentis (ambanis) mxardaWeriT<br />

ianghasbendma SeZlo gaetexa<br />

tibetis xelisufleba samSvidobo xelSekrulebis<br />

xelmosawerad.<br />

lhasas xelSekrulebis arsi Semdegi<br />

iyo: tibetelebi aRiarebdnen 1890<br />

wlis inglisur-Cinur SeTanxmebas sikim-tibetis<br />

sazRvarTan dakavSirebiT;<br />

aseve, valdebulebas iRebdnen SeesrulebinaT<br />

1893 wlis inglisur-Cinuri<br />

xelSekruleba, romelic uzrunvelyofda<br />

indoeT-tibetis vaWrobas da ixdidnen<br />

kontribucias, Svid-naxevar<br />

milion rupias samocdaTxuTmeti wlis<br />

ganmavlobaSi. am gadasaxadis uzrunvelsayofad<br />

ingliselebi droebiT<br />

ikavebdnen Cumbis velobs...<br />

roca ianghasbendis eqspedicia<br />

lhasadan midioda, Tavisi ganuyreli,<br />

mosulelo RimiliT ti-rimpoCe Tavis<br />

tibetur mastifTan, "botinTan" erTad<br />

mivida ingliselebis banakSi da jer<br />

general makdonaldss aCuqa budas gamosaxuleba,<br />

Tanac madloba gadauxada,<br />

raki yurad iRes misi Txovna da,<br />

taZrebi da monastrebi ar gaunadgurebiaT.<br />

gakvirvebuli iyo maiori ianghasbendi<br />

- rogor sakvirvelad hgavda tirimCope<br />

Tavis ZaRls; rogorc Cinelebs<br />

uTqvamT: "Wkviani - briyvis saxiT,<br />

mamaci - laCris gamometyvelebiT"...<br />

ti-rimpoCec im Tavis "<strong>mani</strong>s borbals"<br />

atrialebda da isev iseTi Rimili<br />

dasTamaSebda saxeze, roca ianghasbends<br />

aCuqa patara qandakeba - "buda<br />

almasis taxtze" da ase mimarTa:<br />

"budistebi rom budas gamosaxulebas<br />

uyureben, maSin kamaTze da brZolaze<br />

ki aRar, mxolod mSvidobaze fiqroben.<br />

imedi maqvs, Tqven rom am budas<br />

SexedavT, keTilganwyobiT ifiqrebT<br />

tibetze".<br />

ianghasbendma madloba rom gadauxada,<br />

ti-ripoCem ganagrZo:<br />

"es ki Cveneburi ZaRlia, "botini"...<br />

Zvelad tibetSi iseTebi fasobdnen,<br />

romlebsac Tvalebis zemoT Ria feris<br />

laqebi hqondaT amasaviT da, rogorc<br />

xedavT, oTxTvalian ZaRls miagavs.<br />

iTvleba, rom es ZaRli xedavs borot<br />

sulebs da afrTxobs kidevac maT. ase<br />

rom, amisi imedi iqonieT, - "botinma"<br />

ZilSic ki icis, ra xdeba mis irgvliv"...<br />

***<br />

biografi patrik frenCi warmogvidgens<br />

ianghasbends im pirovnebad,<br />

romelic: "aRizarda, rogorc evangelisti<br />

qristiani, Tavis gzas tolstour<br />

ubraloebaSi xedavda; tibetis mTebSi<br />

zeSTagoneba gamoscada, erToboda<br />

telepaTiiT qaSmirSi, SesTavazes<br />

rasobriv Teoriaze dafuZnebuli "axali<br />

rwmena", romelic Semdgom gadaizarda,<br />

rogorc bertran raseli<br />

uwodebda, "aTeizmis religiaSi".<br />

sabolood igi gaxda, rogorc frenCi<br />

ityoda, "naadrevad bednieri", romelsac<br />

udidesi rwmena gaaCnda kosmosuri<br />

gamosxivebis Zalis mimarT da amtkicebda,<br />

rom planeta altairze arseboben<br />

naxevradgamWvirvale arsebebi.<br />

1904 wels, tibetidan dabrunebis<br />

Semdeg, ianghasbendma miiRo mistiuri<br />

gamocdileba, romelmac masSi "mTeli<br />

msoflios mimarT siyvaruli" warmoSva<br />

da Caunerga rwmena, rom "adamiani -<br />

guliT RvTismetyvelia". am rwmenam<br />

iZulebuli gaxada enana tibetSi SeWra<br />

da 1936 wels daaarsa "rwmenaTa msof-<br />

literaturuli literaturuli gazeTi<br />

gazeTi<br />

lio kongresi" (religiaTa msoflio<br />

partlamentis imitacia).<br />

ianghasbendma uamravi wigni gamosca,<br />

romelTac Tematikis mixedviT<br />

"axal eras" uwodeben, maT Sorisaa:<br />

"anarekli: nija svabavas cxovrebis analizi"<br />

(1920); "deda msoflio" (mogzauroba<br />

qristesaTvis, romelic aris)<br />

(1924); "cxovreba varskvlavebSi" (1927)<br />

- aq mocemulia im azris eqspozicia,<br />

rom zogierTi varskvlavis planetaze<br />

cxovroben cocxali arsebebi, romelic<br />

Cvenze maRlebi arian; moTxrobilia<br />

erT-erT msoflio liderze, samaradiso<br />

sulis xorcis Semsxmelze,<br />

romelic yovelives acocxlebs. am<br />

wigniT aRfrTovanebuli iyo lordi<br />

baden-paueli, "boiskautebis" damarsebeli.<br />

ZiriTadi cnebebi moicavs<br />

gaias hipoTezebsa da panTeizms. aq aris<br />

qristes msgavsi "msoflios winamZRoli",<br />

romelic planeta "altairze"<br />

cxovrobs da telepaTiis meSveobiT<br />

spiritualur xelmZRvanelobas eweva...<br />

***<br />

ai, ase daamarcxes tibetelebma ser<br />

frensis edvard ianghasbendi...<br />

Tavad ityodnen, rom sul im ti-ripoCes<br />

mier naCuqari ZaRlis, "botonis"<br />

bralia yvelaferi - iman daufrTxo<br />

Cvens dampyrobel inglisel vice-polkovniks<br />

boroti sulebio...<br />

yvelaze saintereso ki is gaxlavT,<br />

rom im oficrebisa da jariskacebis<br />

STamomavlebs Soris, vinc tibets ipyrobda<br />

da am qveynis dedaqalaqSi mdebare<br />

dalai-lamas sasaxlis, potalas<br />

gamaognebel darbazebSi dampyrobis<br />

CeqmebiT daabotebda, axla bevria tibetze<br />

ise Seyvarebuli, rom "almasis<br />

gzas" (gza nepalidan tibetis dedaqalaq<br />

lhasamde) momlocvel-piligrimad<br />

miuyveba "<strong>mani</strong>s borblis" trialtrialiT<br />

da eqvsmarcvliani locvis<br />

sityvebis simReriT: "om <strong>mani</strong> <strong>pedme</strong><br />

hum", "om <strong>mani</strong> <strong>pedme</strong> hum", "om <strong>mani</strong> <strong>pedme</strong><br />

hum"...<br />

***<br />

2008 wlis agvistoSi ruseTis kbilebamde<br />

SeiaraRebuli saarmio korpusebi<br />

idga mcirericxovani qarTuli<br />

jarisa Tu mSvidobiani mcxovreblebis<br />

pirdapir da isic daundoblad xocavda<br />

braliansa Tu ubralos...<br />

netavi, rusul generalitetSi aTeuli<br />

wlebis mere mainc Tu gamoCndeba<br />

am omis monawile romelime oficeri,<br />

romelic iseve inanebs qarTvelebis<br />

sasaklaos, rogorc ser frensis edvard<br />

ianghasbendi nanobda tibetelebisas?..<br />

armiis generalma, igor nikolaeviC<br />

rodionovma rom 1989 wlis 9 aprils<br />

momwamvleli gazebiTa da alesili<br />

bar-niCbebiT Tbilis-<br />

Si moawyo qarTvelebis<br />

sasaklao da<br />

lamis meoTxedi<br />

saukunea araferi<br />

etyoba sinanulisa, -<br />

maincdamainc es xom<br />

ar unda daisaxon magaliTad?..<br />

danarTi:<br />

"tibetis dakarguli<br />

samefo" (Tibets<br />

Hidden Kingdom) - "nacionalurigeografiuli<br />

sazogadoebis"<br />

seriis dokumenturi<br />

filmi. nebismieri asakis<br />

adamians SeuZlia<br />

naxos.<br />

filmi gvimbobs evropelebis Se-<br />

Wraze tibetSi.<br />

uZvelesi droidan es qveyana daxuruli<br />

iyo ucxoelebisTvis da yvelas<br />

izidavda Tavisi gamocanebiT. dasavleTis<br />

elCebi gamoCndnen aq, raTa gamoekvliaT<br />

tibeti da misi dedaqalaqi<br />

- lhasa. gzaSi mraval faTeraks gadaurCnen,<br />

ebrZodnen bunebas da adgilobriv<br />

mcxovrebTa mkacr adaTebs.<br />

1865 wels britanelebma daavales<br />

indus nain singhs, rom Seedgina akrZaluli<br />

samefos mTiani adgilebis ruka.<br />

budisti piligrimis safarqveS nain<br />

proza 3<br />

singhma gamoikvlia tibetis samxreTdasavleTi<br />

nawili da Seadgina sakmaod<br />

zusti ruka, risTvisac miiRo didi<br />

britaneTis samefo geografiuli sazogadoebis<br />

oqros medali.<br />

ormoci wlis Semdeg swored am rukiT<br />

xelmZRvanelobda britaneli kolonizatori<br />

frensis ianghasbendi.<br />

1903 wels indoeTis vice-mefem, lordma<br />

kerzonma ianghasbends samxedro eskorti<br />

gaayola da aRWurva rwmunebebiT,<br />

raTa ewamoebina molaparakebebi<br />

tibetis mmarTvelebTan savaWro da<br />

sasazRvro sakiTxebze. roca ianghasbendis<br />

cdebma nayofi ar gamoiRo, ingliselebma<br />

general-maior devid makdonaldsis<br />

meTaurobiT Seuties qveyanas.<br />

amis miuxedavad, molaparakebebis<br />

meore cdac CaifuSa. ingliselebma<br />

gaagzavnes meore samxedro eqspedicia<br />

ianghasbendis meTaurobiT. frensis<br />

ianghasbendma SturmiT aiRo tibetis<br />

dedaqalaqi lhasa, aiZula tibetelebi<br />

dalai-lamas aryofnaSi daedoT<br />

savaWro xelSekruleba da bolo<br />

mouRo tibetis izolacias.<br />

am operaciisTvis ianghasbends mianiWes<br />

randis wodeba.<br />

ianghasbendze didi STabeWdileba<br />

moaxdina tibetelebis winaaRmdegobis<br />

gauwevlobam da mTeli darCenili cxovreba<br />

sasuliero organizaciebs miuZRvna.<br />

filmis reJisori - grehem tounsli<br />

(Graham Townsley)<br />

scenaris avtori - elinor granti<br />

(leanor Grant)<br />

dro - 52, 29 wuTi<br />

2000 weli<br />

internetSi am filmis naxva SeiZleba<br />

Semdeg misamarTze - http://www.guba.com/<br />

watch/3000121035/Tibets-Hidden-Kingdom-National-Geographic<br />

vikipediidan:<br />

tibeti — istoriuli saxelmwifo<br />

tibetis platoze, axla CineTis SemadgenlobaSi<br />

avtonomiuri regioni. tibetis<br />

saSualo simaRlea 4900 metri<br />

zRvis donidan da igi dedamiwaze umaRlesi<br />

regionia. misi epiTetia "samyaros<br />

saxuravi".<br />

tibetis saxelmwifo warmoiSva meSvide<br />

saukuneSi. me-13-14 ss-Si monRol-<br />

Ta batonobis qveS iyvnen. meCvidmete<br />

saukuneSi budisturi (lamaisturi) seqtis<br />

meTauri gelugpa dalai-lama qveynis<br />

sasuliero da saero xelmZRvaneli<br />

gaxda. me-18 saukunis dasawyisidan<br />

tibeti CineTisa da monRoleTis yuradRebis<br />

obieqti gaxda. am paeqrobaSi<br />

imarjves Cinelebma da lhasaSi mcire<br />

garnizoni Caayenes, amasTan dalailamas<br />

SeunarCunes suverenoba Siga<br />

saqmeebSi. 1904 tibetSi Seyvanil iqna<br />

ingliselTa jarebi ruseTis zegavle-<br />

nisagan dacvis sababiT. 1910 wels Cine-<br />

Ti emzadeboda tibetSi SesaWrelad,<br />

magram revoluciam CaSala maTi gegmebi.<br />

CineTSi komunisturi reJimis damyarebis<br />

Semdeg, 1950 wels tibeti okupirebul<br />

iqna. winaaRmdegobis moZraobas<br />

saTaveSi Caudga dalai-lama XIV,<br />

daiwyo partizanuli brZola, romelic<br />

1959 wels CaaxSves. dalai-lamam indoeTs<br />

Seafara Tavi. 1965 wels Seiqmna<br />

avtonomiuri raioni. gaerom araerTi<br />

rezolucia miiRo tibetSi adamianTa<br />

uflebebis darRvevis faqtebis Sesaxeb.


4 poezia<br />

saniSne<br />

roca korpusebi fanjrebs moxuWaven<br />

da mTvareebi ayvavdebian gubeebSi<br />

da mdinareebi talRebs daikapiweben<br />

da Cveni gulebi, rogorc ZaRlebi,<br />

jaWvebs aiwyveten<br />

da yvela Seyvarebulis gulebad danawildebian,<br />

maSin minda iyo aq.<br />

roca sinaTleebi Caqrebian<br />

da sibneleebi aenTebian<br />

da sizmrebi gamaldebian da gamaRldebian da<br />

ganaRddebian<br />

da xeebi Citebs moisxamen<br />

da kalaTebs mwife beRurebiT gavavsebT<br />

da vityviT: “gvSia”,<br />

maSin minda iyo aq.<br />

roca qaris uricxvi moZraoba<br />

SeiZens uricxv mniSvnelobas<br />

da Cemi sixaruli<br />

daemTxveva qarebs da qarebs...<br />

da qarTagan erT-erTs, rogorc dasaklav cxvars,<br />

qamarze gamovibam,<br />

maSin minda iyo aq.<br />

roca qvebis acdenas viswavli<br />

da Cemken nasroli “lodebisgan taZars avageb”,<br />

sadac Semovlen RmerTebi da<br />

Cumad mTxoven beds da imedebs,<br />

romlebic CemTvis erTxelac ar gamoimetes,<br />

da viqnebi SesaZlebeli, rogorc droSa<br />

mTvaris zedapirze darWobili<br />

da mosalodneli,<br />

rogorc cvalebadi moRrubluloba<br />

da cvalebadi,<br />

rogorc mosalodneli siyvaruli,<br />

maSin minda iyo aq.<br />

***<br />

araferi Seicvleba. yvelaferi, rac iyo, kidev<br />

iqneba.<br />

gadamfreni sizmrebi Zilebze Semogvisxdebian<br />

da gvimRereben warsuls da trotuarebs,<br />

qarebi antenebze gadaivarcxnian Tmebs,<br />

mkvlelebi itireben moklulTa gvamebze<br />

da araferi Seicvleba.<br />

Cven kidev mraval oms da cremls da siZulvils da<br />

TviTmkvlelobas gavugebT gemos<br />

da vicekvebT sakuTari sxeulis CrdilqveS<br />

da vicekvebT Caqolili poetebis CrdilqveS<br />

da vicekvebT da vicekvebT da vicekvebT da<br />

vicekvebT<br />

da araferi Seicvleba,<br />

yvelaferi rac iyo, kidev iqneba.<br />

isev gaTendeba da SegSurdeba,<br />

rom Senma megobarma colad xelovnebis nimuSi<br />

moiyvana,<br />

Sen ki uazrod atareb dros da<br />

kargav megobrebs, kargav mamas da kargav dedas<br />

da kargav rwmenas da, cxadia, kargav uflebas,<br />

iyo mkvdari<br />

da ar gesmodes mamis sayvedurebi<br />

ardawyebul samsaxurze, armoyvanil colze,<br />

araRebul nobelze...<br />

aki giTxari, araferi Seicvleba...<br />

***<br />

xeebze maRla, caze maRla da qarze maRla<br />

yvelaze maRla mimomfrinav Citebze maRla<br />

SeuZlebel da SesaZlebel sibrZneze maRla,<br />

sadac Citebi frTebs ver awvdenen<br />

da arcerTi bgera ukan ar brundeba,<br />

sadac yoveli ZuZusTavi<br />

momarTulia Cveni tuCisken<br />

da yoveli kravi Cveni mglisaken.<br />

sadac siyvaruli iseTive saxifaToa, rogorc<br />

kontrabanda<br />

da Rimili pirdapiri, rogorc vardna.<br />

literaturuli literaturuli gazeTi<br />

gazeTi<br />

paata Samugia<br />

sikvdilis metafizika<br />

sabolood davrwmundi, rom sikvdili ar arsebobs<br />

da is borotma lingvistebma gamoigones.<br />

sinamdvileSi, adamiani Rrma Zils roca miecema,<br />

mas kosmonavtebi iparaven<br />

da mihyavT maRla, Zalian maRla,<br />

sadac haeri imdenad feradia,<br />

rom Tvalebi giWreldeba,<br />

sadac sxedan adremotacebuli adamianebi<br />

da msjeloben kirkegoris metapoetur<br />

Teoriebze...<br />

kosmonavtebi ki isev miqrian<br />

Semdegi CaZinebuli adamianebis mosaparavad.<br />

simbolisturi balada<br />

me aq var, magram meZebe sxvagan,<br />

me mjera, rom sxvagan viqnebi,<br />

ufro sxvagan, ufro Sors da ufro sufTa,<br />

vidre axla var.<br />

diliT Tu RamiT,<br />

Tu ufro RamiT,<br />

meZebe sxvagan.<br />

gadaSale wigni da<br />

meZebe Signidan.<br />

da ufro Signidan.<br />

gaaRviZe yvela mkvdari,<br />

postmodernistul sizmrebs rom xedavs,<br />

gaaRviZe mama, postmodernistul sizmrebs rom<br />

xedavs,<br />

da gagvaRviZe Cven, postmodernistul sizmrebs<br />

rom vxedavT.<br />

nu meZeb, roca qvecnobieri<br />

sakuTar Tavs acnobierebs<br />

da Cveni sunTqvebi galoben<br />

argardacvlil gmirebze ardaweril miTebs,<br />

sadac sxeuli dagveRala da kalTaSi gvidevs<br />

da ase vasvenebT.<br />

sadac vcocxldebiT<br />

da Tbil sizmrebs Semogvikecavs<br />

deda da deda dagveZebs sadRac,<br />

oRond ara aq.<br />

nu meZeb iq, sadac iqceva iqsadac<br />

suyvela igreki.<br />

meZebe sxvagan!<br />

nu meZeb iq, sadac sxvaa da zRvaa da<br />

nu meZeb iq, sadac meTevzes talRidan<br />

amoaqvs mkvdari Tevzi<br />

da<br />

martoobis aTasi weli<br />

da kidev ufro aTasi weli<br />

da kidev ufro aTasi weli<br />

da markesis WaRara Tavi<br />

da daberebul adamis nekni<br />

da hamburgeris namcecebi.<br />

nu meZeb iq, sadac zRvis talRebs gamoaqvT<br />

mkvdari meTevze da<br />

Seyvarebul qristes cremlebi,<br />

sadac Ramea da meZavi xdeba wmindani,<br />

an wmindani xdeba piriqiT,<br />

sadac Camodis ufali da<br />

sakuTar Tavs mSvidad gvirigebs.<br />

19 Tebervali - 4 marti 2010<br />

meTerTmete mcneba<br />

mokali, vinc ginda, Caqole pirwmindad,<br />

magram ara RmerT kla.<br />

mokali xuro da mamidis kuro da<br />

mokali poeturad, mokali esTeturad,<br />

magram ara RmerT kla.<br />

aafeTqe pentagoni, mokali buSi,<br />

mokali dRes da mokali guSin,<br />

magram ara RmerT kla.<br />

mokali sivrce, mokali instalacia,<br />

mokali politika, mokali izolacia,<br />

mokali abstraqcia, mokali konvencia,<br />

mokali recefcia, mokali kondicia.<br />

mokali siyvaruli, SenSi ro molekila,<br />

mokali atomi da mokali molekula,<br />

mokali momavali,<br />

magram ara RmerT kla.<br />

yvelaferi, rac Senia, amavdroulad Senicaa da<br />

ara RmerT kla.<br />

es ca Senia da Seni caa da Senicaa da<br />

ara RmerT kla.<br />

mokali ambicia, SenSi rom molekila,<br />

mokali atomi da mokali molekula,<br />

mokali trotuarze, mokali sanagveze,<br />

mokali kafeebSi leqsebi danakvesi,<br />

mokali momavali, icxovre or droSi da<br />

mokali quCaSi da mokali metroSi da<br />

mokali lideri da mefe da medroSe da<br />

ara RmerT kla!<br />

amin!<br />

Citebi<br />

Cemi sxeuli qaria,<br />

romelsac xelSi Citebi uWiravs<br />

da afrialebs droSasaviT<br />

da es qari gamudmebiT SublTan mogidis,<br />

rom gamowvrTnas Seni sizmrebi,<br />

rogorc erTguli jariskacebi,<br />

rom SeeZloT nebismier ritmis moyola<br />

da arc cxovrebas CamourCnen,<br />

romelic, gavrcelebuli TvalsazrisiT,<br />

Cqaria da moxelTebas saWiroebs.<br />

Cemi sxeuli qaria<br />

da miTumetes qaria, Tuki<br />

viwevi maRla, warmosaxviT TiTiswverebze<br />

da am dros yvela Semxvedri Citi<br />

gansazRvravs Cemi sizmrebis ferebs<br />

da Cemi sunTqvis traeqtorias.<br />

da sanam vikvlev mimarTulebebs,<br />

mkvdari Citebis wvima wamova<br />

da, CitebSi amolumpuli,<br />

xis ZirSi zantad wamovwvebi<br />

da koRoebi damikbenen<br />

saguldagulod nagroveb sizmrebs,<br />

maiZuleben, gamoviRviZo,<br />

maiZuleben, viyo araaq da araqari,<br />

roca viRviZeb,<br />

yvelaferi isev isea,<br />

Cemi sxeuli grili qaria,<br />

svel tansacmels vkideb sawolTan,<br />

moxerxebulad vjdebi buxarTan...<br />

iatakze Citebi moJonaven.<br />

menssi<br />

nebismieri Rimili usasrulo TviTgadarCenaa,<br />

roca araferi dagrCenia, garda imisa, rom<br />

gadarCe da<br />

nebismieri TviTgadarCena<br />

usasrulo moZraobaa sakuTari Tavis garSemo,<br />

roca xvdebi, rom erT dRes yvelaferi<br />

daimsxvreva:<br />

ca, gaurecxavi WurWeli,<br />

da farda<br />

da geometriuli figurebi<br />

da mizidulobis Teoria...<br />

nebismieri sizmari usasrulo TviTgadarCenaa,<br />

roca xvdebi, rom yvelaferi SeiZleba moxdes:<br />

Sen mokvde an ar mokvde,<br />

an RmerTs Rrubelze moucurdes fexi da<br />

Sen win Camovardnilma uxerxuli RimiliT<br />

gkiTxos:<br />

_xvdebi?! xvdebi?! xvdebi?!<br />

da Sen upasuxo:<br />

_vxvdebi... vxvdebi... vxvdebi..


19 Tebervali - 4 marti 2010<br />

SiSini<br />

(sareklamo parodia)<br />

minda saxli<br />

minda Cai<br />

minda yava<br />

minda fuli<br />

minda seqsi<br />

minda seqsi kleopatras abazanaSi<br />

minda sareklamo pauza<br />

minda froidis fsiqoanalizis meore tomi<br />

da froidis fsiqoanalizis mesame tomi<br />

da froidis fsiqoanalizis meoTxe tomi<br />

minda evolucia<br />

minda fsiqikuri mutacia<br />

minda me uot uitmeni viyo<br />

da Tqven iyoT teroristebi<br />

minda dada<br />

minda deda<br />

minda evrokavSiri da evroremonti<br />

minda SiSini<br />

Savi SaSvi<br />

Sio Sorapani<br />

Soria gurjistanamde<br />

Savsa kacsa Savqudosansa<br />

minda asfalti<br />

minda linda<br />

minda panda<br />

minda inkluziuri angelozebi<br />

da eqskluziuri gadacemebi `bi-bi-si-“ze<br />

minda pirad angariSze 100 milioni mejdes<br />

da kalTaSi `mis amerika” mejdes<br />

minda yava<br />

minda yava<br />

minda yava da ukacrieli kunZulebi<br />

minda asimetriuli RmerTebi<br />

da simetriuli megobrebi<br />

minda ekonomikuri kolafsis formula<br />

da adamianuri bednierebis formula<br />

minda iaffasiani arayi<br />

da iaxta dardanelis sruteSi<br />

da iaxta wynar okeaneSi<br />

minda gonkurebis premia<br />

mere bukeris premia<br />

mere nobelis premia<br />

rom viyido saxli<br />

rom viyido Tojinebi Cemi colisTvis<br />

rom viyido mSvidi sikvdili<br />

rom viyido samoTxeSi patara farTi<br />

sadac kargad gamoviZineb.<br />

irma beriZe<br />

* * *<br />

moulodneli sixaruliviT<br />

movida marti da mzis arSia,<br />

nazamTrevs ise mogesalbuna,<br />

rom marti lamaz aprils arCie. . .<br />

gaiaprilebs albaT maisic,<br />

ivniss SeakrTobs vardebis Cero,<br />

mere ivlisi Cadgeba mkaSi,<br />

mzeSi galRveba Sua agvisto.<br />

seqtembris qari noembris qarebs<br />

sasiyvarulos miswers baraTebs<br />

da RvinobisTve eWvisgan mTvrali<br />

im Rames saxlSi aRar gaaTevs. . .<br />

mere beRurebs, uflis erTgulebs<br />

Sobis lodinSi daelandebaT -<br />

rogor axloa Semodgomamde<br />

da Tebervali rogor Tavdeba. . .<br />

* * *<br />

yvelaze mTavars, yvelaze uRrmess,<br />

Turme Cems gulSi hqvia – xaSuri,<br />

iq pirvelyofis naz sisaTuTes<br />

ealerseba yofa bavSvuri. . .<br />

rogorc taZarTan mival im saxlTan,<br />

fexze vemTxvevi ezos dardians,<br />

iq Cemi papa dadis Svilmkvdari<br />

da baboCemi sanTlad anTia. . .<br />

literaturuli literaturuli gazeTi<br />

gazeTi<br />

momxdarTa locva<br />

(nagleji poemidan)<br />

`uecrad moxda Semodgoma”<br />

z. ratiani<br />

erTxelac movxdeT,<br />

ai, ase, erTbaSad movxdeT<br />

da movaxdinoT yvela Cvengani<br />

ise, rogorc iesom moaxdina TiToeuli wami<br />

da ar gamoacalkeva isini<br />

drois manqanidan.<br />

ubralod, movxdeT<br />

rogorc yovel<strong>dRiuri</strong> ritualebi,<br />

rogorc dilis meniu<br />

da Ramis meniu,<br />

an samadaSvilis Tavis qalaze<br />

mimxmari xvlikis Tavis qala<br />

da Seni Tavis qalaze<br />

miyrdnobili Cemi Tavis qala<br />

da muzeumSi dayudebuli<br />

pirveli evropelis Tavis qala.<br />

ubralod movxdeT,<br />

rogorc Cai da Caidani,<br />

rogorc burTi da moedani,<br />

rogorc boni da klaidi,<br />

rogorc boni da berlini,<br />

rogorc leonardo da keit mosi,<br />

rogorc leonardo da vinCi.<br />

ubralod movxdeT,<br />

rogorc xdeba cremli _ ganSorebisas,<br />

rogorc xdeba cremli _ sinanulisas,<br />

rogorc xdeba cremli _ siyvarulisas,<br />

rogorc siyvaruli _ siyvarulisas.<br />

de, sxvebi moxvdnen samoTxeSi,<br />

da askezas mindobilebma<br />

zilon sivrciTi warmosaxvebi,<br />

sxvebma agrovon balaxis foTlebi<br />

da SeuerTdnen eTerul simSvides,<br />

Cven ki visxdeT yviTel skverSi da<br />

xangamoSvebiT movxdeT xolme.<br />

isedac moxda mosaxdeni:<br />

yvela sityva daubrunda mniSvnelobas,<br />

yvela sunTqva daubrunda nestoebs,<br />

yvela gmiri daubrunda istorias,<br />

yvela cremli daubrunda gugebs,<br />

yvela jvari daubrunda qristes<br />

da yvela qriste daubrunda jvars.<br />

ai, Senc moxdi da axla ukve<br />

Sen miwyob RamiT sasTumalze legalur sizmrebs,<br />

Sen mCuqni Rames varskvlavians<br />

da foTlebakapiwebul Semodgomas,<br />

iq gadmodian karadebidan<br />

da kedlebidan Zveli SiSebi,<br />

rom Cems dazafrul yofierebas<br />

mimoafinon Rimili Svebis . . .<br />

yovel maisSi gulaTrTolebiT<br />

vkiTxulob ambavs Cemi balisas,<br />

xom ar gatexa didma zamTarma,<br />

xom iyvavilebs kidev gaissac,<br />

iq dRemde cremlebs miSrobs, mifarebs,<br />

usurnelesi kalTa mamidis,<br />

bavSvobas ratom hqvia warsuli,<br />

Tuki bavSvoba arsad ar midis?<br />

is miwa gulSi mamas minaxavs,<br />

oblobac albaT sadme mTavrdeba. . .<br />

da gza WiSkridan sasaflaomde,<br />

ufro da ufro pataravdeba.!!!<br />

nuSi<br />

daTba, ca daiwia, tyes miekra loyiT,<br />

moTovs! – muxam siCume xmiT gabzara boxiT,<br />

kabis Rilis amara darCenili nuSi<br />

isev aprils mistiris - naRdi baiyuSi,<br />

ra icis, rom fifqebiT cam gaivso upe,<br />

xval TeTr mantos moasxams dekemberi ukve.<br />

poezia<br />

Sen mCuqni nebas, rom gavuRo maT, vinc karebze,<br />

didi xania, uimedod akakuneben.<br />

Sen miCen imeds, rom urcxvad ar gaiweleba<br />

quTuToebze gakiduli molodinebi.<br />

Sen maZlev niSans, rom usaTuod<br />

movxdebiT, Tuki SeiZleba, rom<br />

iTqvas da albaT SeiZleba, rom<br />

iTqvas da Tanac, ise ubralod,<br />

rogorc - `ufali”,<br />

romelic moxda.<br />

lingvistikis wre<br />

gamudmebiT asea:<br />

vxdebi is sityva, romelic me momemarTeba<br />

da yvela sityva, romelic me momemarTeba,<br />

da maxsenebs sivrcis simyares,<br />

cdilobs, momces Tavisi saxe,<br />

Tavisi garsi da survilTa myife logika,<br />

ai, vTqvaT, “rame”,<br />

an iseTi martivi rame:<br />

rogoricaa “prezidenti”<br />

an “jeims bondi”.<br />

warmoTqmas verc ki davasruleb, vxdebi me TviTon<br />

da brifingebis paralelurad<br />

vigerieb sabWoTa agentebs.<br />

da me _ poeti,<br />

me _ meZavi,<br />

me _ patriarqi,<br />

me _ teroristi,<br />

liberali,<br />

avtomrboleli,<br />

me _ cirkis muSa,<br />

geniosi da RvTismSobeli,<br />

vzivar da vufrTxi mniSvnelobebs, romlebic ukve<br />

meqcnen sxeulis damatebiT organoebad<br />

da Zilis win ukve imdeni var,<br />

yvelafers azri ekargeba,<br />

Tvlas _ miTumetes,<br />

da mofrinaven Tbili qveynidan<br />

gauqmebuli sityvebi da frTebs aceceben<br />

da yvela Cemgans Sewuxebul saxiT nomraven,<br />

aRmricxaven, msinjaven da markas makraven<br />

da maqceven saimijo produqtad da<br />

brendad da feisad<br />

da porno-starad<br />

da spilbergad da farajanovad<br />

da lud “hainekenad”<br />

da modis ukanasknel wivil-kivilad<br />

da “vindous vistad” da galaktionad<br />

da vzivar qarSi<br />

da vkerav sizmrebs gadamfreni sityvebisgan.<br />

* * *<br />

sad qrebiT, xaxmatis Rameeboo???<br />

bisos varskvlavebo, saocaro,<br />

gverdi xom moridebiT agiare,<br />

rad gawyri, gudanis salocao?<br />

sad gkarge, xevsur biWis siyvarulo,<br />

gulo, rad gamixdi mgloviare,<br />

unda mapatio, aseTi var,<br />

ver mogefere, ver mogiare. . ..<br />

mzeo, obolisTvis amosulo,<br />

veRar daamwife puris yana,<br />

veRar daapure sefiskveriT<br />

Cemi sibere da bavSvobana . . .<br />

morCa! imedebic daiRalnen,<br />

aprils saaqaos aRar veli,<br />

radgan tyuilia, rac arsebobs,<br />

radgan ar arsebobs araferi!!!<br />

5


6 proza<br />

dasawyisi # 9-19 aka morCilaZe<br />

biWiko manTaSovis da<br />

ori fumfalis ambavi<br />

xoda, maSin moyva gvritisa am biWiko<br />

manTaSovis ambebs. kai xnis mkvdari<br />

iyo ukve es biWiko. Zaan Zvel ambebs moyva<br />

da kai magari mosasmenic iyo eg Zveli<br />

cxovreba da rogor iyo da ranairaT<br />

cxovrobden, adrindeli gagonilebic<br />

mqonda aqa-iqas, mara rato<br />

yveboda ver gavige. TiTon ukve sul<br />

sxvanairebi iyvnen, rac me eg saqmeebi<br />

vicodi da is Zvelebi kide samagali-<br />

ToT moyavdaT.<br />

dabrecilma icis xolme Tqma, ro telagreikiani<br />

qurdebio. pirvelaT ro<br />

gavigone imisgan mag naTqvami, egreve<br />

mivxvdi, ro Zvel qurdebze ambobda.<br />

bevri ki ver igebs, axlandelebi biWebi.<br />

erTs vexmarebodi, saTamaSos xsniden da<br />

axloblis xalxi iyo da mTxova miexmareo.<br />

eg axlobeli rogoria ici, vafSe ar<br />

mazavs, prosto kazinos igrokia, Zveli<br />

igroki, yvela ro icnobs da erTxel<br />

damireka, naxva minda Senio da kazinosTan<br />

Sevxvdi da meuneba ucbaT, maSin<br />

intertotooba iyo da zafxulia iasnia<br />

da intertotos TamaSs meuneba, albaneTis<br />

raRaca gundi da raRaca,<br />

aRarc maxsovs da uyure ras meuneba, ra<br />

sityvebs _ Jenevidan damirekeso, ro<br />

oTxi goli naRdaT gava mag TamaSSio<br />

da me magis azrze ara varo, prosto<br />

Jenevidan damirekeso da magis gamazva<br />

rogor undao, zaadno, Senc gaZlev mag<br />

mazso. ai, egeTi axlobeli. ai, azze ro<br />

iyo. exla Jenevidan damirekes rogori<br />

pontia ici, eg meJdunarodni igrokia<br />

da viRacam gamazuli TamaSis ambavSi<br />

pativi sca. viwro wreSi. ar gamigia<br />

merec, ro mag TamaSi didad dagruzuli<br />

yofiliyo. me maSin samgan aTasaasi<br />

Sevagde qviTarze da movige. iman xuTxuTi<br />

Seagdo organ, ar vici es mazebio.<br />

metze mainc ar miiRebden. mokled, mag<br />

axlobelma mTxova, patara biWebi arian,<br />

saTamaSos gaxsna undaT da egeba<br />

miexmaroo da mivexmare. kai biWebi<br />

iyvnen samive da sworaTac akeTebden<br />

yvelafers, prosto erTxel raRacaze<br />

laparaki Camovarda da egre vaxsene<br />

dabrecilis naTqvami telagreikiani<br />

qurdebio da imaT kide ver gaiges,<br />

riani qurdebio. vafSe telagreikac ar<br />

icoden ra iyo. patarebi arian da im<br />

pontSi. exla moyevi, Tan Cemi enis<br />

laparakiT, ro telagreika ra ari jer,<br />

mere rato ecva xalxs da vafSe, ra pontSi<br />

iTqva, ro telagreikiani qurdebio.<br />

xoda, iq ro laparaki wavida, vdrug<br />

am laparakSi gvritisam telagreika ax-<br />

literaturuli literaturuli gazeTi<br />

gazeTi<br />

legendaruli qemeras piradi<br />

da sazogadoebrivi cxovreba<br />

sena. erTi telagreika mqondao, veCnaia<br />

merzlataSi vijeqi paCtio da gamecina.<br />

da mamaCemma miTxra, ra gacinebs,<br />

ici vafSe eg ra ario, kacs mament yinvaSi<br />

TiTebi sul daZvrebao. meTqi, eg<br />

leningradSic daZvreba, Caurtyi, da<br />

ara, telagreikaze gamecinaTqo, Cemi<br />

axlobeliTqo Zvel qurdebs telagreikian<br />

qurdebs eZaxisTqo da es<br />

naTliaCemi gvritisa ki mixvda, raca<br />

vTqvi, kakraz biWiko manTaSovze vlaparakobdiT<br />

da oRond ra ifiqra, ar<br />

vici da TqmiT kide marto ega Tqva, ro<br />

biWikos droSi iyo telagreikebio da<br />

me minaxia xalxio, srokidan srokze ro<br />

inaxavden telagreikaso da magari<br />

miCveuli iyo egeni mag Casacmelso da<br />

svabodazec ro telagreikiT dadiodeno.<br />

xoda, meTqi, kakraz ega Tqva, ro<br />

nanaxi yavs mag drois qurdebi da momparavebiTqo,<br />

gaxunebul telagreikaSi.<br />

lurjebi ro iyo xolme, lurjebi da<br />

vafSe gaxunebulebi, ukve paSti TeTraT.<br />

is biWiko manTaSovi iyo Zveli<br />

drois Tbiliseli qurdi da didi<br />

srokebi qonda moxdili. bolo srokze<br />

ro Sevidao, gvritisam Tqva, uJe dambla<br />

qonda dacemulio da laparaki<br />

uWirdao da ori padelniki vinc yavda,<br />

isini im dResve srokze Sevideno,Seyveno<br />

ra, imito, ro imaT esmodaT<br />

magisi znakebi da laparakio da<br />

karoCe imis ena iyo ego.<br />

karoCe kide, pirvelaT ro vnaxeo,<br />

da ro gvelaparakao, vafSe biWi viyavio<br />

d amovida zemoT skverSi raRaca<br />

saqmezeo, vicodiT, ro raRaca saqmeze<br />

iyoo salaparakoTo da egeTi gamxdari<br />

iyo, seri kastumi ecva zemodan da Signi<br />

didi jempreo da kepkac exura Zveleburi<br />

didi kepkao, karoCe eg iyo pirveli<br />

qurdi, me ro vnaxeo da rogor vnaxe<br />

exlao. gavigeTo, ro raRaca saqmeze<br />

skverSi amovao. maSin didad egre ar<br />

iyo, ro qurdTan avideTo da egeTebi.<br />

vin icoda qurdi sada cxovrobdao.<br />

maSin qurdTan asvla ki iyo, mara ufro<br />

Camovao, ityoden, mara egec redki<br />

yofila, imito, ro iolaT iyo yvelaferi.<br />

eseni ki iparavden ukve cotacotas,<br />

mara jer ise ara, ro qurdamde<br />

misuliyven anda rame egeTio. xoda, gavigeTo,<br />

ro skverSi amovao da davaio,<br />

egre uTqviaT, avideT da Soriaxlodan<br />

SevxedoT, davinaxoT rogoriao. erTs<br />

yolia nanaxi adre da imas uTqvia me<br />

vcnobo. is skverSi sul sxva rameze<br />

yofila, viRaca vzroslebis saqmeze,<br />

erT imis Zvel Zmakacs Sari SemTxvevia<br />

da dasalaparakeblad wamouyvania,<br />

Tore maSin egre ar iyo, ro qurdi modis,<br />

vaimeo. Cven naxalovkeli biWebi<br />

viyaviTo da, iasnia, isedac su CavidodiT<br />

naxalovkis klubSio da prosto<br />

viTom exlac iq CavdivarT iqiTkeno,<br />

skameikebi ro iyo im adgilebSi da<br />

waveliT da daveyudeT iqao.<br />

egre unaxavT mokleT. imis yvela<br />

moZraobas ukvirdebodi egre oci<br />

nabijidano, gvritisam Tqva. laparaki<br />

ar gvesmoda da bevri arc ulaparakia.<br />

ra qurdis saqmea bevri laparaki, prosto<br />

exla, ese axloblebSi Tu davjdebiT<br />

da tkbilad gavixsenebT, Tore bevris<br />

molaparake qurdi me saidan minaxiao,<br />

naTliaCemi ambobs.<br />

xoda, aqeT videqiTo da imas angariSi<br />

ar miucia. arc ufiqria egeni vin<br />

arian, mand ro dayudebulan da iyurebian<br />

aqeTo. qurdi iyo, imas xalxis ar<br />

eSinodao, egre Tqva gvritisam. gamxdari-gamxdari,<br />

srokebidan axali mosulio<br />

da ro morCa iq laparaki,<br />

rogorc aqedan uyurebdiT, vizec iyo<br />

amoyolili, imas gauyara padruCkio,<br />

kepka gaisworao da wamovida pirdapir<br />

sadacas Cven videqiTo. Cvenc veRar<br />

gavinZeriTo. Tan ro fiqrof, ro gzac<br />

aqeT aaq, ro quCaze gavideso, mara Tan<br />

mivxdio, ro Cvenken wamovidao. da ro<br />

Camogviares, gaCerda, gamaixeda da ambobso:<br />

ra iyo, cirkiao?<br />

egreve dagvajaxao da vsio, me Cemi<br />

Tavi ar daminaxiao, mara iasnia gavSavdio.<br />

gamwvanda ra, me ro vityvi xolme.<br />

da sxvebic xoo, oTxi-xuTi biWi varTo<br />

da ver vaZlevT pasuxso da movida<br />

ufro axloso da kiTxvas pasuxi undao,<br />

Tu kaci xar, egreao da Tu kideo...<br />

karoCe ra.Tan ise gviTxrao, ro braziT<br />

da rame ki arao, mara arc prosto gacinebiTo.<br />

karoCe, seriozulSi da cirkiao?<br />

araTqo, amaT uTqviaT. biWiko man-<br />

TaSovs kide uTqvia, kaia Tu cirki ar<br />

ario, aba ra ario.<br />

exla gvritisa mamaCems eubneboda,<br />

im dRes naswavli bazariT mere kola ro<br />

bazarSi gavaCere, Tu gaxsovso. im kolasac,<br />

Turme, roca ubanSi TamaSobda<br />

da iq zedmet xalxs dainaxavda ro<br />

uyurebden, eg sityva qonda. ro gamoixedavda<br />

da ra ari, biWo, cirkiao, ityoda<br />

brazianaT da daiferTxeboden eseni<br />

sanam patarebi iyven. Tu vinme etyoda,<br />

cirki ar ario, es kola kide gaug-<br />

Zelebda, aba Tu cirki ar ari, ras<br />

uyurebTo. xodao, eg ro gviTxra biWiko<br />

manTaSovma, cirkiao, da arao, ro<br />

uTxariTo, vifiqreo, ro egec egre<br />

gvetyviso, mara sul sxva rame gviTxrao<br />

_ kaia Tu cirki ar ario.<br />

exla rato. xo iciT magaTi bazari.<br />

gvritisam Tqva, maSin bazars ukve cot-<br />

19 Tebervali - 4 marti 2010<br />

cotas vamuRamebdiTo da oRond ki<br />

kolas gagdebebi yvelas gulSi gvqonda<br />

CarCenilio da mere ukve mivxvdio,<br />

ro namdvili mobazreo arasdros ar<br />

ityoda, Tu cirki ar ari, ras uyurefo,<br />

imito, ro magaze ukve kiTxva ki ari,<br />

mara kiTxviTve Segilia upasuxo. karo-<br />

Ceo, ponti egreao, eg kiTxva _ cirki<br />

xo ar ario, mag Cven biWobaSi xSiraT<br />

iyoo da ro gvkiTxa qurdma, imis gag-<br />

Zeleba mere sxvanairaT Tqvao, oCin<br />

xaraSo Tu cirki ar ario da aba ra<br />

ario? karoCe. ise gvkiTxa biWiko man-<br />

TaSovmao, ro unda gveTqva an marTalio,<br />

an ravi, ise unda gveTqva, ro Cvenc<br />

gvekiTxao, imito, ro aba ra ari ar vici,<br />

ver upasuxebdiTo, imito, ro dagvtuqsavda<br />

mereo, Tu ar ici, ras iyurebi<br />

aba, ori kaci erTmaneTSi ro laparakobdes<br />

ar ginaxavso? yovel SemTxveva-<br />

Si, Cven egre gvegona, ro egre gamovidodao,<br />

amito pirdapirve uTxariTo,<br />

ro gavigeT ubanSio, ro aq biWiko man-<br />

TaSovi iyo mosulio da gamovixedeT es<br />

xo ar ario da raxanc abao, egre upasuxeTo<br />

da gaicinao, dapustim da eg<br />

ario, mere rao. araferio, Cven uTxariTTqo,<br />

pativsa vcemT da danaxva<br />

gvindodao da ras akeTebT vJiznio,<br />

leninis oTaxSi dadixarTo? ar davdivarTo,<br />

amaT uTqviaT. aba, sad dadixarTo<br />

da saqmeebze davdivarTo, Cven<br />

uTxariTo. aba, ra saqmebiao, da ravio,<br />

viparavTo da me uTxari, moqalaqis<br />

jibeze davdivarTo, gvritisam.<br />

egreo da aq ukiTxia biWiko manTaSovs,<br />

visa paravTo, sad dadixarTo da<br />

amaT uTqviaT, ubans gare viparavTo,<br />

Cven ubanSi xo ar moviparavTo. da aq<br />

kide ukiTxia uJe saxelebi, vina xarT,<br />

ki ambobT, iparavTo da me kide ar gamigia<br />

Zmaoo da mec momiparia raRacebio<br />

da Tqven gagigiaT, me ra momipariao?<br />

karoCe, gauSva dialogi amaTTan.<br />

mere Caikuncxao, cali fexi Seikeca da<br />

egre ijdao da Cvenc CavikuzeTo da es<br />

pirveli Cakuzva iyo, ro egre qurdTan<br />

CavikuzeTo. vinc axlda, is iyo magis<br />

Zveli Zmakaci, ar iparavda da rameebi,<br />

mara Zveli amxanagi iyo, erTaT gamoetarebinaT<br />

cxovreba da imito, imas<br />

moyolia sxvebTan saqmeze, exla rogorc<br />

vxvdebio, gvritisam Tqva.<br />

fiqrobda, eseni patarebi arian da jobia,<br />

rameebi Tavidanve icoden da Tu<br />

wamoizarden kargaT, egeba padelnikaTac<br />

gamomadges romelimeo. maSin,<br />

aba, ras mixvdeboda, marao mTavars mivxvdi,<br />

qurdoba ra bazariao, ufro ki ar<br />

mivxvdi, vigrZeni, ro amxela Zalis kaci<br />

iyo, egre ubraloT Cacmuli kacio.<br />

Cacma ra, me ro mkiTxo.<br />

bolos wamodgao da egre Tqvao,<br />

yovelTvis saqmeze ro midixarT, Tqveni<br />

sroki icodeTo. eg maSin kargaT ver<br />

gavigeT, mara kiTxvas vin gaubedavdao.<br />

karoCe, azri kide eg iyo, ro patarebi<br />

xarT da gastranomidan ro kalbasebi<br />

moiparoT, eg saxemwifo qonebis qurdobaa<br />

da Seileba didi sroki moyves da<br />

kargaT gamoTvaleTo. aRar uTqvia, me<br />

qurdi varo da Tu saqmeze movlen, ro,<br />

ai, saqme gvaq, me unda wayve da Cem sroks<br />

ar daviTvlio, mara Tqven daiTvaleT<br />

Tqveni srokio. vafSe giRirT Tu ara<br />

egeTi cxovrebao.<br />

mTel Rames Tvalwin medga iq ro CavikuzeT<br />

da imis sityvebs xan ase vatrialebdi,<br />

xan iseo. didi opiti iyo da<br />

mivxvdi namdvili cxovreba raSic<br />

ario.<br />

aba, egeTebi gauSva naTliaCemma<br />

gvritisam.<br />

yvela usmenda mowonebiT da mec ro<br />

giTxra, Cemzec imoqmeda ise kargaT<br />

moyva, mara Cemi tvini xo ici, me Cemi<br />

vaprosebi maq yovelTvis. ar vici mazaviki<br />

var da magito, ar vici egre maq<br />

mowyobili.<br />

ukve erTxel iTqvao, mamaCemma, mara<br />

am gaxsenebebSi varTo da Cvengan wasul<br />

qurdebs gaumarjoso da eg davlieT da<br />

meTqi, kolam raRa qna, kolam.<br />

da gvritisa ambobs, ai, toCni kacio,<br />

ai qurdulis mcodne kacio, vaprosi ar<br />

datova Cem monayolSio. es daainteresa,<br />

rac ar davamTavreo. egreo, qurduls<br />

damTavrebuli uyvarso da


19 Tebervali - 4 marti 2010<br />

mamaCems ki autyda sicili, kolas mandauSka<br />

kargic iqao.<br />

xoda, getyvi rac qnao, gvritisam.<br />

ukve vicodi biWiko manTaSovis laparakebis<br />

mere, ro kola ki nacixari iyo,<br />

mara bazari miSvebuli hqonda, egona<br />

svabodaze biW-buWebs eyofaTo da mand<br />

moeTxova pasuxio.<br />

erTic ari da viRaceebi Camoviden<br />

xudadovidan kolasTan saTamaSoT. gadmoabrunes<br />

iaSiki mexmanas saraiis ukan<br />

da wavida sekas yomarobao da viRaceebi<br />

uyurebdeno da mec ro gavige, mivedio.<br />

Tan ori patara biWi waviyvaneo.<br />

mivediT, davdeqiT, uyurebTo da kolam<br />

erTi gamogvxeda, agebda da ver iyo xasiaTze,<br />

is xudadovelic igroki iyo,<br />

karti icodao da kola kide burd-<br />

Runebs _ viTarsebi, viTarsebio da es<br />

ori patara biWic ro dainaxa, ra ari<br />

biWo, cirkia, moaSoreT iqiT Tvalebio.<br />

ro giTxra simarTle, CemTvis ar uTqvia,<br />

im patarebs ufro uTxra, mara me<br />

xo gangeb waviyvane egenio.<br />

xodi naxe, ra.<br />

ai, egrea cxovreba.<br />

da eg ro Tqvao, me uTxari, ara kolajan,<br />

cirki ar ario. da iman egreve moayola<br />

Tavisi araswore naTqvami _ aba,<br />

ras uyurebT pirdaRebulebio.<br />

meTqi, ra, yureba marto cirkis<br />

Seileba?<br />

da gamomxeda egreveo. mixvda, ro<br />

Zneli vaprosi mivecio.<br />

da meuneba, Sen ar geunebi da rato<br />

laparakof sxvis magivraTo.<br />

meTqi, aba, vis meunebi. am xudadovels<br />

kide karti xelSi uWiravs, unda<br />

daarigos, mara gaCerda. mixvda, bazaria.<br />

Sen ar geunebio, am lawirakebs veunebio.<br />

meTqi, maSin Tqvi, imito, ro amaTTan<br />

erTaT movedi, Cvensken iyurebi<br />

da ambof. Tu yureba ar Seileba, Tqvi,<br />

ro nu miyurebT, Tu ar ambof, me gekiTxebi,<br />

yureba marto cirkis Seileba?<br />

gaCumda da yurebao yvelafris Seileba,<br />

prosto me ar momwons, ro miyureben<br />

esenio.<br />

va, meTqi, aba, rato ambob, ro cirkia?<br />

kola kide zis, fiqrobs. avdge, ukve<br />

sxva bazaria. iaSikze zis da miyurebs<br />

da ra ginda Senao? me uTxari, meTqi,<br />

cirkia, Tqvi? vTqvio. gipasuxe, cirki<br />

ar ari. kio. miTxari, aba, ras uyuref?<br />

kio. xoda, me gekiTxebi, yureba marto<br />

cirkis Seileba? miyurebs.<br />

meTqi, xo miTxari, ro yvelafris<br />

Seileba, rasac dainaxav. kio.<br />

xoda, znaCiT, imiswin araswore mipasuxe.<br />

egrea? da wamodga.<br />

exla ra ario, gvritisa ambobs, eg<br />

kola tupoiao. ar icis, ra mipasuxoso.<br />

Cveulebrivi ro mipasuxos, isev iqiT<br />

miviyvan, ro bazarSi Caiwvao. magas<br />

xvdeba, mara sxva ra mipasuxos, ar iciso.<br />

meuneba, me SenTvis ar miTqviao. veunebi,<br />

aba, ras uyuref, me miTxari Tu am<br />

bavSvebs? eg Sen giTxario. Tan mivtrialdi<br />

da xudadovels da imis mayurebels<br />

veunebi, Tvali xarT am bazar-<br />

Si, Zmao, da imaTac Tvali varTo.<br />

karoCe, Tavidan SenTvis ar miTqviao.<br />

meTqi, me miyurebdi da me Cemze miviRe,<br />

win xo saxeli ar giTqvams. Seno, biWo,<br />

rame kastorka xo ar dagileviao, meuneba,<br />

ras abiJnikof aqao, vTamaSobT,<br />

SenTvis ara mcaliao. wamoyves Tavebi<br />

aqao, ukve sxvaSi gadayavs, ra, quCurSi.<br />

da meTqi, mipasuxe, marto cirkis yureba<br />

Seileba? da ara, Zmao, arao, vina xar<br />

Seno. meTqi, vina var da geunebi, araswores<br />

laparakof da vafSe arasworeT<br />

iqcevi da vinc arasworeT iqceva, meTqi,<br />

xeli moxvdeba da gavaqane da davartyi<br />

da egre wavida Cxubio.<br />

kaneSna is moeria. sanam gaSveleba<br />

iqneboda, meti momxvdao, naTliaCemma,<br />

mara eg egrec vicodio. meTqi, es saqme<br />

qurdTan gairCevaTqo, uTxariTqo da<br />

ki Tqva sadac ginda iq gairCeso, mara<br />

ukve etyoboda, magra ar evasa eg ambavio.<br />

im saRamosave karga naqoTi ki viyavio<br />

da me da mamaSenio biWiko manTaSovis<br />

im axlobelTan mivediT, visac<br />

Camoyva amwineebzeo da uTxariT egeTi<br />

ambavia, xeli mogvxvda marTal saqmeze<br />

da biWikos sityvis mosmena gvindao.<br />

gaxsovso? da mamaCemma, kaneSnaT maxsovso.<br />

karoCe, exla me xo aRar movyvebi,<br />

rogor gaurCia amaT saqme biWikom.<br />

erTi eg ari, ro eseni mere dauaxlovden<br />

da sadRacas vakeSi baiTze wayvnen. ra<br />

koxtaT gavasufTaeTo, egre Tqva gvritisam<br />

da maleve mere srokebic miiRes.<br />

me kide ama ambavSi isev damrCa SekiTxvebi.<br />

prosto, erTi rame ar momewona<br />

da SekiTxva ise unda damesva, ro<br />

amaTTvis iasni yofiliyo, ra ar momwons<br />

da meorec kide, arc ise yofiliyo,<br />

ro es exla mawveba raRacaso Cemze<br />

ro efiqraT. raT minda magisi miwola,<br />

prosto, Tavidanve vicodi, ro eg SekiTxvebi<br />

meqneboda.<br />

meTqi, xo gasagebia, daiStrafa is<br />

kola Tu vinc ari, mara manamde ro gegonaT,<br />

ro magari roJa iyo, biWiko man-<br />

TaSovi ro ar genaxaT isev kola gegonebodaT<br />

magari roJa da ramdensac ar<br />

ityoda, cirki xo ar ario, verafers<br />

ver upasuxebdiT?<br />

mamaCemma, raebs laparakofo. bavSvs<br />

raRaca megona, mere gavizarde da<br />

aRar megonao. meTqi, exla erT rames<br />

literaturuli literaturuli gazeTi<br />

gazeTi<br />

getyvi, ro Cven dros rogor iyo skolaSi<br />

da Tqven dros ki ar vici rogor<br />

iyo, vafSe ar vici. Cven dros kide egre<br />

iyo, ro skolaSi rame ro SeeSleboda<br />

vinmes, an CauSvebda maswavlebelTan an<br />

rame vafSe SeeSleboda, prosto galaxva<br />

ki ar iyo, iq iyo trakaT dasma. da<br />

eg saidan modis erTi miTxari. amas imito<br />

vekiTxebi, ro Semyavs. bazari Semyavs.<br />

Cem SekiTxvamde unda mivide. imito,<br />

ro magra maxsovs, ro vafSe Tormet-cameti<br />

wlis viyaviT da garSemo<br />

sul trakaT dasma iyo. karoCe, es mimqaravi<br />

vinc iyo, Caiyenebden SuaSi da<br />

vinme erTi vinc iyo viTom vaJaki iqa,<br />

daifurTxebda xelze, fexze gaisvamda<br />

tuflis Zirze da aiRebda da am xels<br />

Caartyamda TavSi imas da etyoda, Cem<br />

TvalSi traki xaro. da mere sxvebic<br />

Camouvliden saTiTaoT. daJe, Sors Tu<br />

iyavi, getyoden, davaio, modio, Sen<br />

TvalSi ra traki ar ario, yvelas Tval-<br />

Si trakiao. egre iyo Cven dros skola-<br />

Si da me egeTi azri mqonda, ro eg iyo<br />

motanili cixidan, Seileba iq sxvanairaT<br />

iyo, magis gazomva ar damiwyia, mara<br />

iq ro gafuWeba da Tavisi rameebia, eg<br />

maxsovsmeTqi da iyo egeTi rameebi? da<br />

kide, Tu iyo egeTi rameebi, kide romeTqi<br />

Wrelis Cacma ar iyo kai rame, imito,<br />

ro getyoden, Wreli ro gacvia, fuflo<br />

xo ara xaro. fuflo Wreliao da<br />

imitoo. meTqi, eg raRa iyo da vafSe,<br />

bevr rameze ambobden, ro grexia, grexia.<br />

da egec xo iasnia, ro zonidan iyo<br />

da meTqi, ai, Tqven ro iwyebdiT, eg iyo<br />

skolaSi da quCaSi? da egreve miTxres<br />

amaT orivem da im magas moyolilebidan<br />

erTma arao, vafSe Cven droso, qurdi<br />

su motexilSi iyoo, egre sad iyo, ro<br />

qurdi genaxao, da egeni, kide trakaT<br />

dasma da rame skolaSi naRdaT ar iyoo.<br />

am gvritisam Tqva Wkvianuri rame.<br />

mgonia vafSeo, Cveni pakalenia ro pirveli<br />

srokebidan gamovida da quCaSi bi-<br />

Webi daxvden, im biWebis Setanilia skolaSio.<br />

da magar rames moyva, ro erTic<br />

ario da karoCe, dampatiJes imereTSio.<br />

erTi kai biWi iyo da dampatiJa qorwil-<br />

Si, kai xnis ambaviao da svabodaze varo<br />

da meTqi wavideT, rato ara, imis Zma<br />

irTavs colso da waveliTo. exla iq<br />

rogor yofila, ro sanam qorwilia,<br />

TamaSi midis ra, ezoSi, vzrosli kacebi<br />

nards TamaSoben da es maladoebi<br />

vinc ari kide karts da igrokoben ra<br />

sofluraT, ician TamaSi. fulze mosula<br />

ra, prosto tipebic TamaSoben qorwilSi,<br />

mosuli pontia. exla iq TamaSs<br />

xo ar daviwyebdiTo da davdeqi, uyurefo<br />

da es Cemi Zmakaci kide midi-modis,<br />

rogorc ari Tavis saxSio da erTic,<br />

TamaSoben da waago erTma da adgao da<br />

viRaca dajda da es igroki euneba, Sen<br />

ar geTamaSebi davai aqedano, is kide euneba,<br />

ar meTamaSebi da nu meTamaSebio,<br />

sxva meTamaSebao. adeqi, dasvi sxvao. es<br />

proza<br />

7<br />

kide rato adgeba, uyurebs, mosdis da<br />

Sen adeqio. glexuri bazari ra. isic ara<br />

dgeba. da spori wavida. imis mosmenas<br />

aba ra jobdao, gvritisa ambobs, movkvdi<br />

siciliTo. da ro deetaken erTmaneTso,<br />

xalxi Cadga SuaSio da movida<br />

es Cemi Zmakacic da aSvelebso da ro<br />

gaaSveles, iman dauZaxa, dajdoma ro<br />

undodao, ro mag saqmeze qurdTan mogiwevs<br />

laparakio da aman kide dauZaxa,<br />

Sen romeli qurdi mogismenso da exla<br />

amaT ki ar ician, es Cemi Zmakaci xo ar<br />

ityvis imden xalxSi, qurdi aq ario. ra<br />

ici, vin xalxia iqa, raionia, ZaRlebic<br />

arian dapatiJebuli, mere damanaxa,<br />

iqiT ijden da meTqi, rato ggonia, ro<br />

ar daelaparakeba? magaso, vin daelaparakebao,<br />

ego fumfaliao. meTqi ra<br />

ari? fumfalia, fumfalio.<br />

exlao, gvritisa ambobs, vafSe ar<br />

vici, eg fumfali ras niSnavso. iZaxis,<br />

fumfali, fumfalio, exla xo ar vkiTxav,<br />

fumfali ra ario da gavCerdi, imas<br />

uyurefo da iman iqedan dauZaxa, Cven<br />

Soris meti fumfalis dedao. pirdapir<br />

deda. meTqi, dedas nu iginebi, apravdanias<br />

veRar aiReb da is pirveli fumfali<br />

iZaxis, magasTan apravdania raT<br />

mindao, eg arakaciao da, aba, ra Sevaginoo.<br />

es ro gaigo am meore fumfalmao,<br />

vafSe gadairiao da ari karoCe ezos<br />

boloSi Cxubi da isev erTmaneTze gineba,<br />

mara ro uyuref, arcerTs Zmakaci<br />

ar udgas da arc rame, ro an imis magier<br />

daartyaso, an egreo. uWiravs xalxs<br />

da agineben erTmaneTso, gvritisa ambobs<br />

da es Cemi Zmakacic veRara Sveba<br />

verafers da bodiSi, gvritiso, ufleba<br />

momeci, ro davawynaroo da meTqi,<br />

daawynare da mivida da jer erTs uTxra<br />

yurSi raRaca da mere _ meores. kaneSna,<br />

uTxra qurdi aq ari da nu amoidgiT<br />

enao da gacucunden iqedano. romeli<br />

sad wavida aRarc daminaxia qorwil-<br />

Sio. karoCe, mere am maspinZels mouyolia,<br />

ro egenio aq qorwilis igrokebi<br />

ariano da qorwilSi fuli egreve ixdeba,<br />

boCkazeve def, ro TamaSofo da<br />

qorwilSi Tu waageben, xo gadaxdili<br />

aqTo da Tu ise waage, iparebian da<br />

imalebiano. xuT Tumanze da egeTebzea<br />

laparaki da exla erTmaneTis ambebi<br />

iciano da auSardeno. egre qorwilidan<br />

qorwilamde kide sad naxaven erTmaneTso.<br />

eg fumfali kide iqaurulaT fuflo<br />

yofilao, gvritisa ambobs. mamaCemma,<br />

ra gadarCenili xar, ro dauwyebdi<br />

saqmis garCevas da ar icodi, ro fufloebi<br />

yofilano da daiwyes sicili.<br />

metyoda, too, gvritisam, metyoda<br />

is Cemi Zmakaci manamdeo.<br />

me kide, Cemi SekiTxva gaugZele.<br />

gagrZeleba Semdeg nomerSi


8<br />

Canawerebi<br />

01.03.1993. sadRac wamikiTxavs (yvelaferi<br />

zustad unda aRnusxos da<br />

miuTiTos kacma, mexsierebis ndoba ar<br />

SeiZleba) aseTi, sakmaod gonivruli,<br />

gamosadegi da gasaTvaliswinebeli<br />

azri - araa sakmarisi, mxatvari, xelovani<br />

Tundac romelime elitaruli<br />

jgufis gemovnebas Seesabamebodes. es<br />

ver mogcems damSvidebis sababs. aucilebelia,<br />

Semoqmedma drois CarCoebi,<br />

sa<strong>mani</strong> gaarRvios da mTeli arsebiT<br />

momavlisken iyos mimarTuli, amasTanave,<br />

mdgradobas, waruvalobis niSans<br />

unda inarCunebdes, rac, albaT, yvelaze<br />

arsebiTi pirobaa. aseTi ram,<br />

vfiqrob, yvela namdvil xelovans moeTxoveba.<br />

uniWoebi saamisod ar gamodgebian<br />

da maTi garja, rac ar unda<br />

ecadon, aTeulobiT tomebi rom daawyon,<br />

sasurvel nayofs ver gamoiRebs,<br />

drois da qaRaldis fuWi xarjva iqneba.<br />

mTavaria, TavisTavadoba Seinar-<br />

Cuno, mouaro imas, rac bunebam mogmadla<br />

da Tanac mxolod amis imedad ar<br />

darCe, unda ecado, gaaRrmavo, gaamdidro<br />

Seni xedva, rac uTuod raRac<br />

kanonzomierebas emyareba. SenSi fesvgadgmuli<br />

niWisa da unaris ramdenadme<br />

srulyofil gamovlenas dro sWirdeba.<br />

savalalo is ari, rom sicocxlis<br />

manZilze (gulsaklavad moklea igi)<br />

ver aswreb SesaZleblobebis Tundac<br />

sanaxevrod gamomJRavnebas.<br />

ras izam, unda dasjerde wlebis im<br />

SezRudul raodenobas, rac uzenaesma<br />

giwyaloba. vin ar icis - adamiani ise-<br />

Ti amouyoravi WurWelia, samasi welic<br />

rom hqondes ganaRdebuli, icotavebs,<br />

ar imyofinebs.<br />

erTic saTqmelia: rac adamianTa<br />

modgmis istoria, civilizacia arsebobs,<br />

imdeni didebuli ramea Seqmnili<br />

(dakarguls da gamqrals Tavi gavaneboT),<br />

meaTasedis wakiTxvasac ver<br />

vaswrebT da TiTqos arc aris aucilebeli,<br />

dagrovils, dawerils raime mivamatoT,<br />

magram erT adgilze gayinva,<br />

mxolod Zvelis CiCqna da ReWva, SemoqmedebiTi<br />

procesis SeCereba, momakvdinebeli<br />

iqneba - yovelgvar cnobiswadilsa<br />

da TviT sicocxlesac Caklavs.<br />

06.08.1989. xSirad memarTeba ase -<br />

gonebas bindi efareba. viRacis dasaflavebas<br />

vnanob. ver vixseneb, visas.<br />

zustadac rom Camewera, araferi Seicvleboda.<br />

imisi gvar-saxeli aravis<br />

arafers etyoda. ramdeni vinme qreba<br />

ase ukvalod da daviwyebis SemCerebeli<br />

ar Cans.<br />

ra dila iyo, ra mze, ra haeri!.. im<br />

sacodavs kukiaze, lodebsa da goraxebSi,<br />

Tavdaxuful kuboSi CaWedils, ra<br />

unda esunTqa?! suli SemexuTa, gavtrialdi,<br />

CamovSordi samgloviaro procesias.<br />

dazafruls, aTasi sikvdilis<br />

piridan gasxletils, mowyenam damria<br />

xeli, magram male (zafxulis brali Tu<br />

iyo), sxvagan gameqca fiqri, ocdaaT<br />

welze metis miRma. msgav rameebs<br />

SeCveuli var.<br />

studentobisas, navTluRis mxares,<br />

samxedro banakis yazarmaSi yofnis<br />

dros, Cvenze momagrebulma erT-erTma<br />

leitenantma (ukraineli iyo, tanmorCili,<br />

Savgvre<strong>mani</strong>, gamxdari kaci,<br />

gvarad balvanko, leitenant glans<br />

verafriT Sevadarebdi), mecadineobis<br />

Casatareblad, romeliRac mTaze<br />

agviyvana. gzaze kai mindori da civi<br />

wyaro Segvxvda. molsac sxvanairi,<br />

Tvalis maamebeli simwvane dahkravda.<br />

mcire xniT SevisveneT. moCqriale wyalTan<br />

didi, xavsgadakruli brtyeli<br />

qva ido. zed gavweqi. xuTiode wuTs Tu<br />

viqnebodi ase (mets vin gamaCerebda!).<br />

lurj caze TeTri Rrublis qulebi<br />

aqafebuliyo. neta sul ase mamyofameTqi,<br />

vnatrobdi. ucnauri ZaliT SevigrZeni<br />

qarTlis silamaze. yvelafers<br />

zRapris ieri hqonda. salamuris Ru-<br />

Runi rom gamegona, namdvili samoTxe<br />

iqneboda. aseTi wuTebi bevri araa adamianis<br />

cxovrebaSi.<br />

balvanko, sabWoTa oficris pirobaze,<br />

sakmaod ganaTlebuli Canda,<br />

hqonda iumoris grZnoba. ramdenjerme<br />

axsena Cexovi da zoSCenko. erTxel<br />

emzar kvitaiSvili<br />

literaturuli literaturuli gazeTi<br />

gazeTi<br />

literaturuli gazeTi 19 Tebervali - 4 marti 2010<br />

<strong>dRiuri</strong><br />

wignidan _ `rqawiTelis mtevani~<br />

guli gagvixsna - 9 marts mec gamiyvanes<br />

rusTavelze, SeiaraRebuli, saSineli<br />

qaosi iyo, magram Cems oceuls<br />

erTi tyviac ar gausvriao. ramdenime<br />

dRis mere romeliRac Cvengani tutucurad<br />

moiqca da balvankom yvelani<br />

dagvsaja. ormoc gradus sicxeSi, gagania<br />

mzeSi, gagviyvana uCrdilo moedanze,<br />

placze. airwinaRebi gagvakeTebina<br />

da asfaltze, im jojoxeTur buRSi,<br />

karga xans gvarbenina. ar megona, Tu<br />

guli ar gamiCerdeboda. ofli Rvarad<br />

Camdioda kiserSi da mTeli tani<br />

gawebili mqonda. Zlivs gavuZeliT im<br />

wamebas.<br />

erT saRamos me da rezo WeiSvili<br />

(warmoudgeneli Zalis setyvam dascxo,<br />

muxlamde gvwvdeboda yinulis<br />

marcvlebi, mTeli banaki panikam moicva)<br />

Robeze gadavxtiT da qalaqSi gamovipareT.<br />

is Rame CemTan gavaTieT. dedaCemi<br />

gagiJda, ar dagsajono. Tan uxaroda<br />

Cveni danaxva murabiani Cai vigemeT.<br />

adre diliT banakis meserze Cumad<br />

gadavZveriT da is ganavardeba xaxviviT<br />

SegvrCa.<br />

is wyaro da xavsiani, veeberTela<br />

qva arasodes damaviwydeba da meeWveba,<br />

rodisme ganmeordes. maSindeli<br />

siTbo axlac midgas sxeulSi.<br />

23.09.1989. ranairi azri aRar momdis<br />

TavSi, aTasi ramiT gatanjuls.<br />

TiTo dRe rom vicxovro dedamiwis<br />

yvela qalaqSi, meyofa Tu ara darCenili<br />

sicocxle? ufro safiqrebelia,<br />

rom ara. Zalze saeWvoa meyos, Tumca<br />

ra madli eqneba ase aRasferiviT wanwals?<br />

Tuki ar davZabundi da siarulis<br />

Tavi meqna, maradiul arsebobaze uars<br />

ar vityodi, magram axloblebis gareSe<br />

gaZleba gamiWirdeba. neta rogori<br />

gamova, aseT aburdul, daulagebel<br />

survilebs <strong>leqsis</strong> saxe da forma rom<br />

mieces. aq meti sifrTxile, zomiereba<br />

da sinatife iqneba saWiro. aRar maxsovs,<br />

aseTi rame davwere Tu awi momiwevs<br />

am saCoTiro TemasTan Sebma!..<br />

* * *<br />

amgvari gancda Cemamde mravals<br />

hqonia da es arcaa gasakviri. xSirad<br />

vyofilvar moSxamuli, daTrgunuli,<br />

magram aseTi mdgomareoba didxans ar<br />

grZeldeba, sasowarkveTas vZlev xolme.<br />

Cveulebriv, dilaa Cemi Semwe da mSveleli,<br />

mkvdreTiT aRmdgeni mziani<br />

dila mayenebs weris gunebaze, maSin mebadeba<br />

da Camoiqneba striqonebi, mTeli<br />

Rame rom mitrialebda TavSi. Tumca<br />

amas gansakuTrebuli mniSvneloba<br />

arc unda hqodes. umetesoba imisa, rac<br />

Camiweria, gverdzea gadasadebi, rogorc<br />

literaturul Rirebulebas moklebuli.<br />

erTi ram gamixarda - didad<br />

niWieri ingliseli dramaturgi tom<br />

stopardi Tavis sakvirvel piesaSi (`arkadia~)<br />

wers dilis aRmdgenel, STamagonebel,<br />

gamaxalisebel Zalaze. Cveni<br />

genialuri poetis, nikoloz baraTaSvilis<br />

striqonic ar unda daviviwyoT:<br />

`rom gaTendeba dila mziani da yovels<br />

bindsa is gananaTlebs!~<br />

araerTi, SemTxveviT nanaxi suraTi,<br />

rasac mZafri zemoqmedeba mouxdenia,<br />

dro rom gadis, TandaTanobiT maviwydeba,<br />

mkrTaldeba. zogi ki, erTi SexedviT<br />

yovlad Cveulebrivi, samudamod<br />

mebeWdeba mexsierebaSi. Cvens quCaze,<br />

gverdiTa ezoSi (11), SarSan am dros,<br />

Semodgomaze, neSoSi sanaxevrod iyo<br />

Cafluli da gamalebiT iqeqeboda ori<br />

ulamazesi, Jangisferi varia. SevkrTi,<br />

guli SemekumSa. imaT didxans aravin<br />

datovebda cocxals, kisers waawyvetavdnen<br />

da mduRareSi gafufqavdnen.<br />

erTob sazizRari vinmea adamiani, sastiki,<br />

daundobeli. yvelaferma mis gaumaZRar,<br />

amouyorav kuWSi unda gaiaros.<br />

07.08.1992. tragikuli da mouSorebelia<br />

amis SegrZeba, gancda. didi fantazia<br />

ar gWirdeba, TvalnaTliv xedav:<br />

drois uzarmazari talRa TandaTan<br />

farTovdeba, Senken moiwevs, rom sili-<br />

ani zedapiridan gadagrecxos, gagriyos,<br />

mogiSoros.<br />

maxsovs, kubaSi, wynar okeanis napirze<br />

gasuli, moqcevisgan gamoriyul da<br />

silaSi CarCenil, nairgvari formis<br />

niJarebs vagrovebdi, droisave patara,<br />

SekumSul metaforebs. Znelia<br />

Tqma, sanamde gastans Cemi uwyveti xsovna,<br />

rodis Camoicleba gamWvirvale<br />

WurWlidan Cemi arsebobis Sriala,<br />

didi xnidan daZruli sila.<br />

iq, okeanis gaSlil sanapiroze, sxvebTan<br />

erTad, ramdenime suraTi gadaviRe.<br />

varaderoSi, ramdenime dRe mefurad<br />

davisveneT. dekemberi idga da,<br />

Cvenda gasakvirad, mze daundoblad<br />

acxunebda, trusebis amara davrbodiT.<br />

saerTod, kubaSi ramden xansac ar unda<br />

woliliyavi sicxisgan daxeTqil miwaze,<br />

gindac CagZineboda, nesti ar<br />

agyveboda da gacivebis magvars verafers<br />

igrZnobdi.<br />

guram fanjikiZe Ce gevaraze iyo<br />

Seyvarebuli. ramdenjerme viskiT dalia<br />

misi mosagonari. sadRac iyo dabarebuli<br />

hamlet WipaSvilTan erTad<br />

da mSvenieri, didi foto usaxsovres<br />

kubeli revolucionerisa. sul ar<br />

ukvirda Ce gevaras mouTokavi azarti,<br />

gadatrialebis mosaxdenad, Tanamzraxvelebis<br />

gundiT boliviaSi rom<br />

Cavida da iq erT SenobaSi daCexes, mokles.<br />

havanaSi bankis mmarTvelad, Cinovnikad<br />

muSaoba gauWirda. wakiTxuli<br />

maqvs misi ambebi, magram wvrilmanebi<br />

gadamaviwyda. mxolod majaSi gada-<br />

Wrili xelebi Camoitanes kubaSi am Seudrekeli<br />

vaJkacisa. spirtian qilaSi<br />

inaxaven, niSnad dafasebisa da pativiscemisa.<br />

fidel kastros, miuxedavad aSkara<br />

siRaribisa, ubralo xalxi mxars uWers.<br />

televiziiT aCvenebdnen sagangebo<br />

Sekrebas, did darbazSi gamarTuls.<br />

fideli uecrad wyvetda Tavis cecxlovan<br />

gamosvlas. xan romelime kacs<br />

gamoixmobda siRrmidan, xan - qals,<br />

eubneboda, rom misi sityva ganegrZoT.<br />

isinic or-sam wuTs ilaparakebdnen<br />

imave Temaze da TavianT adgils ubrundebodnen.<br />

kubelebis lideri ki acaxcaxebuli,<br />

saxeaTrTolebuli, nerviulad<br />

agrZelebda Tavis mravalsaaTian<br />

moxsenebas. ar iyo cudi mosasmeni da<br />

samzeri.<br />

Zalian momewona iqauri ludi, patar-patara,<br />

muq boTlebSi rom asxia.<br />

gansacvifreblad musikaluri da xalisiani<br />

xalxia. STabeWdileba grCeba,<br />

dilidan saRamomde mRerian da cekvaven,<br />

seqsualuri TavaSvebiTac gamoirCevian.,<br />

Tanac pataraobidanve.<br />

dasanani kia - imodena manZili gaviareT<br />

da marto kuba vnaxeT. erTxel<br />

ki mindoda amerikisTvis momevlo Tvali,<br />

Tumca iq cxovrebas arasodes visurvebdi,<br />

verc gavZlebdi.<br />

is daundobeli, zemoT naxsenebi<br />

talRa ki albaT ukve ayalyulia da<br />

jiqur moiwevs; vin icis, rodis da sad<br />

damacxreba, damatrialebs da ugrZnobel,<br />

civ qviSaSi Cammarxavs.<br />

08.08.1992. amdeni xania gasuli da<br />

axlac Tvalwin midgas es suraTi - mamidaCemis<br />

oTaxSi, sadac fexiani sakeravi<br />

manqana idga, mamaCemis nayidi `zingeri~,<br />

mzis iribad, damrecad SemoWril<br />

sxivze oqrosfrad brWyvialebs<br />

abreSumis sifrifana qsoviliviT gakiduli<br />

mtveri. maSin iyo, dedaCemma<br />

Tbilisidan samborbliani velosipedi<br />

rom Camogvitana, patara da dabali.<br />

imdeni vajiriTeT aRma da daRma (avixunZlebodiT<br />

zed, xan - sami, xan - oTxi),<br />

rom aseT datvirTvas veRar gauZlo<br />

da foladis RerZi SabiviT gadautyda,<br />

daiSala, gadasagdebi Seiqna. aseve<br />

davamtvrieT me da Cemma Zmam komodze<br />

Semodebuli bambukis ori momsxo vaza,<br />

albaT baTumSi an qobuleTSi nayidi.<br />

zed zRvis peizaJebi iyo Savad amomwvari.<br />

palmebis fonze frTebgaSlili<br />

didi frinvelebi miirweodnen. is va-<br />

zebi imdeni vagorialeT da vaxaTquneT<br />

Saraze, qvebSi, sanam ar daskda. am<br />

velurobaze sayveduri aravis uTqvams.<br />

zafxulobiT Zalian miyvarda Relis<br />

wyalSi, wisqvilis qveS, Wavlisgan<br />

dabzrialebuli borblis axlos, banaoba.<br />

iq sakmaod Rrma, sufTa morevi<br />

dgeboda da gulaRma gawolili vWyumpalaobdi,<br />

zantad mocurave Tevzebiskenac<br />

vaparebdi Tvals. uCveulod<br />

lamazi iyo brtyeli, mogrZno, Ria mwvane<br />

feris Tevzi, romelsac ucnaur<br />

saxels - `guwus~ - eZaxdnen. zomiT mtkavlisodenac<br />

ar izrdeboda, magram<br />

qvis kecze Semwvars kalmaxze aranaklebi<br />

gemo hqonda. maxsovs Savzurga da<br />

vercxlisferi. aseve gemrieli momcro<br />

Tevzebi - Warfala, TavSaqara...<br />

wverac saukeTeso Tevzad iTvleba. ar<br />

momwonda silisferi, farTolayuCebiani<br />

Rorjo, romelic Relis fskerze<br />

cocavda da ioli dasaWeri iyo.<br />

erT dResac ReleSi veeberTela<br />

rkinis milebi moitanes da gzis gaswvriv,<br />

xeobis siRrmemde dayares. mere<br />

is milebi erTmaneTs miaduRes da Cveni<br />

Relis wyali raionis centrSi gaiyvanes,<br />

Sadrevani rom moewyoT. ReleSi<br />

Cadgmuli wisqvilebi gauqmda, Tanda-<br />

Tan daSales, daarRvies da wisqvileb-<br />

Si dabudebuli Tagvebi da virTxebi<br />

mosaxleebs Seesivnen. virTxebma wiwilebs<br />

musri gaavles. yelSi wvdebodnen<br />

da sisxls wovdnen, iqve agdebdnen.<br />

sazareli sanaxavi iyo. Relis daSrobam<br />

Cveni sofeli daauSnova, gaaudabura.<br />

gaxedvac aRar mindoda iqeTken.<br />

13.03.1991. es ucnauri SegrZneba,<br />

romlis gadmocemasac mokled Sevecdebi,<br />

erT Tavisufal leqsSi maqvs<br />

gamoxatuli. is leqsi bevriT verafriT<br />

gamoirCeva, magram risi Tqmac mindoda,<br />

ar SevuzRudivar.<br />

ConCxi Tu safaneli aseTia: saZinebeli<br />

oTaxis naxevrad Cabnelebuli<br />

kedeli. ruxi Spaleris miRma, Sav, rgolebad<br />

Semovlebul tuCebs swrafad<br />

acmacuneben mklavissigrZe, muqi nacrisfei<br />

Tevzebi, zRvis talRebs moyolilni<br />

da sadacaa, sisvele gamoJonavs,<br />

garedan moizlazneba, TandaTan<br />

Camoyveba kuTxes moyviTalo zolad,<br />

atalaxdeba wylis binadarTagan mokbeCili<br />

da ugemurad gaReWili gaji.<br />

ase mgonia, mec usiamod misveldeba<br />

beWebi, weli da male yinuliviT gam-<br />

ToSvel tborSi CaviZirebi.<br />

vfiqrob, igive gancda, riTmian<br />

leqsSi gadatanili, Tanazomier ritmul<br />

monakveTebSi Casmuli, Sesaferisad<br />

ver gaiSleboda, suraTebis mxriv,<br />

gaRaribdeboda, zemoqmedebac naklebi<br />

an sulac ar eqneboda. gonebis, gansjis<br />

garda, sxeuliTac vgrZnob amdagvar<br />

rameebs da iSviaTad Tu Sevcdebi.<br />

aqve erT sapirispiro magaliTsac moviSvelieb.<br />

karga xnis win davwere da gamovaqveyne<br />

kidec mozrdili riTmiani leqsi<br />

(erTmaneTs enacvleba rva da Svidi<br />

marcvali), romelSic Sevecade warmomesaxa<br />

mimozas adreuli, yviTeli<br />

yvavili da bgerebiT gamomexata is gam-<br />

Woli wuili Tu wivili, rasac gamoscems<br />

guliswamRebi sakravis, gitaris<br />

pirveli ori simi. ganwyobileba sevdiania,<br />

aTasi gansacdelis mnaxveli, gza-<br />

Caketili kacisa (`arsad ar mimesvleba~),<br />

magram tonaloba araa dune, moSvebuli.<br />

ganzraxuli mqonda amave mo-


19 Tebervali - 4 marti 2010<br />

tivze (saxeebi mTlianad unda Semenar-<br />

Cunebina) damewera Tavisufali leqsi,<br />

romelSic meti tragizmi iqneboda da<br />

metadac SesZravda wamkiTxvels, magram<br />

rogorc xSirad memarTeba, ganzraxva<br />

ganzraxvad damrCa. yvelaferi bolomde<br />

mqonda gaTvlili, magram gadavde<br />

da gadavde. awi meeWveba, mivubrunde.<br />

Cemi cxovreba wrialsa da raRacis<br />

dasawerad mzadebaSi gadis.<br />

10.06.1998. xeebs, xe-xils roca vuyureb,<br />

fiqri mudam Soreul warsul-<br />

Si, bavSvobaSi gadamisvris da Tvalwin<br />

midgas Cveni ezo, guriaSi, romlisganac<br />

gansakuTrebuli madli gamomyva.<br />

axlac ase damemarTa - vards vuyureb<br />

da xsovnaSi sul sxva rame iWreba. es<br />

imdenad bunebrivad xdeba, droTa monacvleobas<br />

verc vgrZnob, miTumetes,<br />

Tqven ver igrZnobT.<br />

fanjridan gadavcqeri: ezoSi, dabla,<br />

cxeli qari awvalebs leRvis Cvil,<br />

jiSiani lekvis yurebiviT CamogrZelebul<br />

foTlebs, blis foTlebSi areuls.<br />

ase Tu gagrZelda, es nedli, xaoiani<br />

foTlebi TandaTan moiCvareba.<br />

ucnauri mcenarea leRvi - arasodes<br />

yvavilobs - pirdapir nayofi gamoaqvs.<br />

zogierTi ormosavlianic aris. Tu<br />

ivarga nayofma, Signidan ar gamoSra,<br />

icocxle, gemrielia. mowyveta ar unda<br />

dagigviandes, Torem moiflaSeba,<br />

amZaRdeba. pirTan, nasvretSi, cremliviT<br />

Caudgeba lurji, motkbo wveTi,<br />

sinaTleze ucimcimebs. leRvmac, Tu ar<br />

gadaaxalise, garSemo ar Semoubare<br />

(aRar maxsovs, zed raimes amynian Tu<br />

ara) atamiviT icis daglaxeba. ugemrielesi<br />

iyo didi, yviTeli nayofiT daxunZluli<br />

atmis xe, sofelSi, Wis gverdiT<br />

rom gvedga, trifoliatis RobesTan,<br />

magram or-sam weliwadSi dako-<br />

Rinda. dapataravda. gemoc Seecvala,<br />

veRar vcnobdi. gamocdilma meurnem<br />

miTxra, rom damyna Wirdeboda da gaixarebda,<br />

aRorZindeboda. im Cvens ezo-<br />

Si, ukana mxares (bebiaCemis gardacvalebis<br />

mere pirvelad is nawili CamogvarTves),<br />

veeba alvis xis maxloblad,<br />

idga TafliviT leRvi, TeTri, wvniani,<br />

simwifeSi kani esereboda, TeTri zolebi<br />

aCnda sigrZeze, gaswvriv. imisi<br />

Wama namdvili netareba iyo, enaze dneboda.<br />

bebiaCemi, ratomRac, `TaTrulas~<br />

eZaxda. albaT, sadme iqneba Senaxuli<br />

is jiSi. aseve miyvarda dekoratiuli<br />

Sesaxedaobis didi, qisasaviT<br />

CamogrZelebuli, Rvinisferi (izabelas<br />

felamuSi gaixseneT) leRvi, aranakleb<br />

gemrieli. sqeli da rbili kani<br />

hqonda, iolad ifcqvneboda, ori-sami<br />

cali amogyoravda.<br />

20.06.1998. sursaT-sanovagis SesaZenad,<br />

me miwevs xolme siaruli. es kidevac<br />

mexaliseba. adrianad, sigrileSi<br />

mirCevnia saxlidan gasvla. miyvars siuxve<br />

- xiliTa da xoragiT dazvinuli<br />

daxlebis Tvaliereba (sezoni ukve<br />

dawyebulia), aTasnairi Seferilobisa<br />

da moxazulobis suraTebi mrCeba Tav-<br />

Si, valageb, viniSnav. esaa Cemi mousvenari<br />

warmosaxvis erT-erTi yvelaze<br />

mZlavri mkvebavi, biZgis momcemi. bevri<br />

rame damawerina ase quCa-quCa da<br />

bazar-bazar xetialma (vasili rozanovi<br />

mudam miawerda xolme, romeli<br />

azri sad mouvida). amitomac jibeSi<br />

sul midevs pasta, furceli, raTa gaelvebuli<br />

suraTi Tu fraza ar gadamaviwydes<br />

- erTi STabeWdileba meores<br />

aZevebs.<br />

wina mxares laRad movivli, xalxs<br />

iolad vuqcev gverds. aq, SedarebiT,<br />

sisufTavea Tvalis maamebeli, moubezrebeli<br />

silamazec igrZnoba. sxva gunebaze<br />

vdgebi, roca ukana mxares gavdivar.<br />

gaxsenebaze axlac suli mexuTeba.<br />

dezertirebis bazris gaqonil, gazintlul<br />

gvirabSi autanelma Smorma<br />

karga manZilze gaiyola kudi - saSineli<br />

gulis amrevi, mJave. cxvirze vitace<br />

xeli, is murdali simZaRe rom ar<br />

SemesunTqa. alag-alag, amotexil<br />

RrmulebSi mRvried Canda damwnilebuli<br />

jonjolisa da kitris kasrebSi<br />

nayeni da dayiravebuli, wurwuriT gadaRvrili<br />

wvire. sxva amazrzen sisaZagleebTan<br />

erTad, esec sicocxlis saxea,<br />

adamianTa yofis da sacxovrisis<br />

myrali da ganuyreli Tanamdevi... rogor<br />

ginda aicdino, Tvali aarido?!<br />

09.09.1992. xSirad mifiqria: vin momca<br />

imdeni Wkua, sxva davarigo da mec<br />

damrCes. ise, Tuki SemeZleba, damadlebiT,<br />

aravis arafers davamadleb.<br />

codna sxva Rirebulebaa, magram didad<br />

verc amiT davikvexni. yvelas gvaxsovs<br />

guramiSvilis Segoneba, moqnil striqonad<br />

Camosxmuli: `codna Tan axlavs<br />

mcodnelsa, razomca daetarebis...~ anda:<br />

`mas gecilebis veravin, ar aris wasarTmeveli...~<br />

rac ara maqvs, vin wamarTmevs<br />

an ra unda maxldes, garda mouSorebeli<br />

xelmokleobisa da ugunebobisa.<br />

weliwadi weliwads cvlis, mi-<br />

Wenaobs dro da sadardebeli ar makldeba,<br />

piriqiT, memateba, miaskecdeba.<br />

vin aRnusxavs, ramdenjer mimiqaravs<br />

da davsjilvar; sul mgonia, awi<br />

mainc viswavli Wkuas. meti ar iyos Cemi<br />

mteri, mudam erTsa da imave bedovla-<br />

Tobaze wavimtvrev xolme fexs,<br />

uTavbolo mideb-modebaSi. leqsebis,<br />

werilebis da kidev zogi rameebis wera<br />

ar meSleba, magram es didi veraferi<br />

nugeSia. davberdi da rac SemZina gamocdilebam,<br />

ostatobam, kargad Cans,<br />

sxvaTa xelis Semyure var. miamitoba,<br />

gulubryvilobac ver moviSale - nametani<br />

iolia Cemi gacureba. darwmunebuli<br />

var, sarfis moyvarulni kidev<br />

mravalgzis gamomiyeneben, Zal-Rones<br />

gamomaclian da carielze damsvamen,<br />

magram es ver Semicvlis xasiaTs; kvlav<br />

viRac-viRaceebis iolad dasayolielebeli<br />

msxverpli gavxdebi. amas winaswar<br />

unda Sevurigde.<br />

13.08.1992. otia paWkoria, visTan er-<br />

Tadac, garemoebaTa gamo, davamTavre<br />

universiteti, friad impulsuri pirovneba<br />

iyo, xelad aRegzneboda xolme.<br />

iolad ahyveboda kacs, asakisTvis<br />

Seuferebeli bavSvuri aRtaceba eZaleboda.<br />

is da givi maRularia, gadasaxlebidan<br />

dabrunebulebi, Cvens kursze<br />

dasves. otia da me male davaxlovdiT,<br />

albaT ufro imitom, rom mamaCemic<br />

represirebuli iyo. otias nakiTxobaze,<br />

literaturasa da istoriaSi<br />

mis ganswavlulobaze bevrjer Tqmula.<br />

wignebis kiTxvas da muSaobas kai<br />

gvarian smas uTavsebda. vicodi, prozas<br />

werda. erTxel saxlSi amiyvana, petriaSvilis<br />

quCaze da didxans mikiTxa<br />

Tavisi nawerebi. kargi Tvali Canda,<br />

magram cotaTi amorfuli meCvena, arc<br />

movismine. vuTxari, rom misi manera<br />

pSibiSevskis magonebda. gamomityda,<br />

pSibiSevski Cemi sayvareli mweraliao.<br />

Zalze marjved hqonda aRwerili gadasaxlebis<br />

adgilebi. rva weli moixada.<br />

erTgan (es ukve Tbilisuri epizodebi<br />

iyo) karlo qilarjiani hyavda<br />

gamoyvanili, Staineris moZRvrebi-<br />

Ta da induri filosofiiT gatacebuli<br />

ucnauri, garemosTan SeuTavsebeli<br />

arseba, romelic uecrad, monologis<br />

warmoTqmisas, TovlSi Cajdeba,<br />

nirvanaSi danTqmuliviT gairindeba.<br />

roca karuCi qilarjiani vicani da<br />

personaJis prototipad davasaxele,<br />

gaexarda da kidevac gaukvirda, sxvebsac<br />

wavukiTxe da ver mixvdneno.<br />

maSin vkiTxe, samyaros rogor uyureb-meTqi.<br />

me da Cems garSemo usasrulobaa,<br />

egocentrikosi varo, daufaravad<br />

mipasuxa. mere is Tavisi nawerebi<br />

(samas gverdze meti iqneboda) daundoblad,<br />

yovelgvari yoy<strong>mani</strong>s gareSe dafxriwa<br />

da gadayara, gaanadgura. roca<br />

amis gamo sinanuli gamovTqvi, xeli<br />

Caiqnia, me kritikosi varo. saukeTesoa<br />

misi werili stendalze, rasac didi<br />

dro da energia Sealia. dawerils gulmodgined<br />

xvewda, ar enaneboda mTeli<br />

gverdebis gadaxazva, gadakeTeba.<br />

yvela, SemoqmedebiTi cecxliT an-<br />

Tebuli adamianebis msgavsad, hqonda<br />

sisusteebi. poetiviT iolad mowyvladi<br />

iyo. nawerebSi Tavisi `me~ pirvel<br />

planze gamohqonda, magram amas pozad<br />

ar aRviqvamdi da arc mainteresebda.<br />

mTavari misi xalasi niWi iyo. erTxel<br />

ramdenime mcire daxasiaTeba maCvena<br />

Tavisi Tanatolebisa. zedmiwevniT zusti,<br />

moxdenili Strixebi hqonda daZebnili.<br />

givi ZnelaZis gverdnaxevriani<br />

portreti maleve gamoaqveyna da yvelas<br />

moewona. muxran maWavarianzec<br />

hqonda amxelave dakvirveba. is ar daubeWdavs.<br />

maxsovs, ediSer yifianis romanze<br />

literaturuli literaturuli gazeTi<br />

gazeTi<br />

(`caSi asrolili qudebi~) werili dawera.<br />

Sefasebisas keTil ganwyobilebas<br />

iCenda (es otias mxridan didi pativi<br />

iyo), oRond bolosken cota mCxvletavi<br />

SeniSvna hqonda; kobo abes erTi<br />

gamonaTqvami moitana - me fostalioni<br />

ara var, nacnob misamarTebze viaroo;<br />

ediSers siaxlis grZnobis nakleboba<br />

usayvedura. masala awyobili iyo,<br />

roca ediSeri `ciskris~ redaqciaSi<br />

movida da anabeWdebi waikiTxa. Sevatyve,<br />

rogor apilpilda, wamouwiTlda<br />

Rawvebi da otias uTxra - mirCevnia<br />

Cems romanze iman daweros rame, visac<br />

moewonebao. amaze otia gacecxlda da<br />

Tavisi werili maSinve gadaxaza, nomridan<br />

amoiRo.<br />

meore dRes ediSerma bodiSi SemouTvala.<br />

gavcxardi da mapatie, werili<br />

iseve gamoaqveyne, rogorc ariso. otiam<br />

ukan aRar daixia da mgoni im werilis<br />

dedanic mospo. damdurebiT ar damdurebian<br />

erTmaneTs, megobruli urTierToba<br />

SeinarCunes.<br />

erTxel, universitetis pirveli<br />

korpusis meore sarTulze (zamTari<br />

iyo, palto mecva, magram garderobSi<br />

ar Camibarebia), kibis axlos otia Semxvda.<br />

dainaxa, jibeSi wigni medo da ras<br />

kiTxulobo, mkiTxa. patara formatis<br />

prusti iyo, frankovsis Targ<strong>mani</strong>. amoviRe<br />

da vaCvene. saxe gaebadra, kargi<br />

biWi xaro, miTxra, mxarze xeli momi-<br />

TaTuna.<br />

sufraze, studentobis drosac,<br />

xSirad viyaviT erTad. rezo WeiSvili<br />

da me TiTqmis ar vSordebodiT erTmaneTs.<br />

danarCeni Cveni amxanagebic - Temur<br />

maRlaferiZe, rezo siraZe, griver<br />

farulava, pavle Carkviani, kako<br />

bregaZe, Tamaz mamulaiSvili, boris<br />

darCia, gigi xornauli da sxvebi, roca<br />

stipendias aviRebdiT, an cotaoden<br />

fuls CavigdebdiT, dros vatarebdiT.<br />

iyo erTi xorxoci, aTasnairi improvizaciebi,<br />

vmasxrobdiT, ras aRar vyvebodiT.<br />

otia gaxarebuli da gaocebuli<br />

gviyurebda, rogor mSurs Tqveni,<br />

ase laRad rom iqceviT, yvelaferze<br />

getyobaT, reJimis xeli rom ar gigrZvniaTo.<br />

otiasTan erTad gadanasaxlebi da<br />

CvenTan mesame kursze dasmuli givi<br />

maRulariac aseve Zalian ganaTlebuli<br />

da niWieri, magram metismetad moridebuli,<br />

Cumi kaci iyo, ufro koniaks<br />

etaneboda. mogvianebiT saucxoo<br />

esseebi da uaRresad mniSvnelovani<br />

ro<strong>mani</strong> dawera - `gaqceva~, sxvadasxva<br />

erovnebis ucnauri tipebi hyavda daxatuli,<br />

patimrebi. givi gegeWkors da me<br />

gagvendo, wagvakiTxa. orivem gamov-<br />

TqviT Cveni aRtaceba. magram verafers<br />

gadavwyvetdiT (givi da me `ciskarSi~<br />

vmuSaobdiT), TviTonac Seguebuli<br />

iyo azrs, rom imxanad misi disidenturi<br />

ro<strong>mani</strong>s dabeWdva ar moxerxdeboda.<br />

givi maRularias prozaSi,<br />

ramdenadme, sityvamravloba SeiniSneboda,<br />

magram misTana didi kulturis<br />

adamiani ufro metad dasafasebelia.<br />

sawyali kibom imsxverpla. darCa qvrivi<br />

meuRle, mravali sikeTiT Semkuli<br />

adamiani mzia yuraSvili da erTi gogona.<br />

otias saxeze ar edo maincdamainc<br />

janmrTelis feri. sigarets bevrs eweoda.<br />

roca raime sawyens, gasabrazebels<br />

gaigebda, feri mTlad ekargeboda,<br />

fiTrdeboda, nestoebi ucaxcaxebda,<br />

ebereboda. nametani gulkeTili<br />

iyo, uyvarda kacis gaxareba. studentobis<br />

dros (Tanakursel Jurnalistebs<br />

vejibrebodiT, armaz sanebliZisa<br />

da zaal Jvanias gunds) fexburTic<br />

ki uTamaSnia CvenTan. erTxel penaltis<br />

ufleba movipoveT da gvTxova - biWebo,<br />

am bebruli, jalaTebisgan daCexili<br />

fexiT (marTlac, dakiTxvis dros,<br />

ewamebinaT da fexebi daserili hqonda)<br />

damartymevineTo. daartya da aacdina<br />

kars. ar dagviyvedrebia. TviTon<br />

simwrisgan gaeRima.<br />

mudam guldamZimebuli vigoneb im<br />

dros, rodesac `ciskris~ redaqciaSi<br />

Zireuli cvlilebebi moxda da, gadaadgilebaTa<br />

gamo, redaqtorad saziz-<br />

Rari arseba, pirwavardnili karieristi<br />

da provokatori x.b. daniSnes. gagonili<br />

mqonda, rom simon Ciqovani am<br />

moCekisto funqcioners `mikrobe-<br />

Canawerebi<br />

9<br />

rias~ eZaxda da es Sefaseba odnavadac<br />

ar aris gadaWarbebuli. albaT vinme<br />

Seiswavlis mis `saqmianobas~, aTas saCo-<br />

Tiro rameebTan dakavSirebuls da bevri<br />

rame gamovlindeba.<br />

redaqcia male datoves namdvilma<br />

mwerlebma (Zvelebidan bolos marto<br />

otia paWkoria darCa da imasac suli<br />

exuTeboda, lamis kacoba daakargvina<br />

gaiZvera da damsmenma x.b.-m) da maTi<br />

adgili surogatebma daikaves, savalalo<br />

mdgomareoba Seiqmna. erTxel, roca<br />

mweralTa kavSirSi `mnaTobisa~ da<br />

`ciskris~ nomrebis ganxilva iyo (me ar<br />

davswrebivar, mZime avadmyofi viyavi,<br />

filtvis infarqti mqonda), erTi oratori<br />

gamosula da `ciskarSi~ Seqmnil<br />

arasaxarbielo mdgomareobaze ulaparaknia,<br />

mere sia waukiTxavs imaTi,<br />

vinc iZulebuli gaxda iqauroba daetovebina<br />

da imJamad vin muSaobda wasulebis<br />

adgilas. komikuri suraTi<br />

daxatula da darbazSi, SeZaxilebis<br />

fonze, sicil-xarxari amtydara. amis<br />

Semxedvare da gamgone x.b.-s Tavzari<br />

dascemia da Tavisi Statianad ganxilva<br />

miutovebia, marjaniSvilis moedanze,<br />

redaqciaSi gaqceula, sagangebo<br />

TaTbiris Casatareblad da `zomebis<br />

misaRebad~. kabinetSi Sesuls, daZabulobisa<br />

da nerviulobisgan, Savi mongreuli<br />

yba kidev ufro mongrevia,<br />

TvalT dabnelebia, aTiode wuTis ganmavlobaSi<br />

sinaTle daukargavs, kedels<br />

mihyveboda Turme da Wkuidan gadasuls,<br />

bRavili autexia: - lamara, Cito,<br />

naTela, ioram! sada xar, vercerTs<br />

ver gxedavT, ra memarTeba! - iZaxda<br />

da Tan Turme xelebs afaTurebda<br />

(es ambavi mogviyva yvelafris Semswre<br />

otia paWkoriam, romelsac Sinaganad<br />

ezizReboda x.b., magram, iZulebis gamo,<br />

bevr rames iTmenda).<br />

lado gudiaSvils aqvs erTi Semzaravi<br />

STabeWdilebis momxdeni sura-<br />

Ti `boroti ojaxi~. yvelaze sazarelia<br />

im paTologiuri `ojaxis~ mamakaci<br />

wevri, yovelgvari siavis Camdeni<br />

(amaze galesili, nikapqveS mixatuli<br />

sisxliani danac migvaniSnebs), visac<br />

awrialebuli, ucnaurad wamaxuli Tvalebi<br />

wacvenaze aqvs. albaT imas gavda<br />

droebiT SuqdaSretili x.b. da warmosaxviT<br />

vxedav - aCqarebul eleqtromricxveliviT<br />

rogor atrialebda<br />

budeebidan amovardnil qvewarmavlis<br />

Tvalebs. sinaTle TandaTanobiT dabrunebia,<br />

erTgul TanamSromlebsac<br />

mousulierebiaT, magram saxeldaxelo<br />

TaTbiris Catarebis Tavi sadRa eqneboda,<br />

aseT panikaSi Cavardnils da nirwamdars?!<br />

male kidevac daiTxoves redaqtorobidan<br />

es urCxuli da `ciskars~ saTaveSi<br />

jansuR Carkviani Caudga. rogorc<br />

ityvian samarTlianobam izeima. es<br />

iyo redaqcis cxovrebaSi yvelaze na-<br />

Teli da nayofieri periodi, roca<br />

mTlianad aRdga vaxtang WeliZis saukeTeso<br />

tradiciebi. jansuRi aT welze<br />

metxans redaqtorobda `ciskars~<br />

da am drois ganmavlobaSi araerTi<br />

umniSvnelovanesi nawarmoebi gamoqveynda<br />

qarTuli literaturisa.<br />

otia paWkoriasTan urTierTobidan<br />

mravali ramis gaxseneba SemiZlia (zogierTi<br />

epizodi kidevac gamovaqveyne<br />

dasasruli me-13 gverdze


10 poezia<br />

gerda<br />

mivcuravT. mxolod motivtive yinulebi Cans, -<br />

brolis burTebi, Tundac Saqris didi natexi.<br />

droc aRar maxsovs...<br />

es xangZlivi mogzauroba me movigone,<br />

Sen arcerTi sityva ar giTqvams.<br />

sqeli xeebic me davCexe, navad mWirdeba,<br />

kunZulebamde mzis Casvlisas rom CavaRwio.<br />

gza damRlelia... qariSxlebi Zvrebian ZilSi<br />

da qsovilebSi saxldebian infeqciebad.<br />

Sen SegiZlia ar gamomyve,<br />

es viwro navic saguldagulod SegiZlia damalo<br />

Cemgan,<br />

Sen SegiZlia ar gamiSva,<br />

dagafrTxos ferma wylis zedapirze,<br />

an polarulma naTebam RamiT.<br />

Sen ukve ici,<br />

es umizno mogzauroba Cemi bralia,<br />

erTi var(T) TiTqmis,<br />

(uCveulod fiTrdeba kani),<br />

mitovebuli freziebiT ferad qoTnebSi,<br />

samxreTis mxares,<br />

uzarmazar mzian fanjrebTan.<br />

mivcuravT...<br />

mxolod motivtive yinulebi Cans, -<br />

brolis burTebi,<br />

Tundac Saqris didi natexi,<br />

swored iseTi, Cais smisas pirSi rom dneba<br />

da sitkboebas enidan rom minawilebdi.<br />

civa... gekrobi... wamwamebiT vesobi haers.<br />

Cemi saxelis Tanxmovnebi ZaliT Segabi,<br />

mxolod samia – ar agereva.<br />

xmovnebs TviTonve (uCemodac), kanqveS damalav,<br />

sxvis dialeqtze saubrisas dagWirdes iqneb,<br />

iqneb sxvis enas gaurio bolo xmovani –<br />

sxvisi anbanic iq iwyeba,<br />

me rom vmTavrdebi.<br />

an iqneb ZilSi sxvisi xilva Semomaparo,<br />

aswleulia yovel RamiT erT rames vxedav –<br />

ori fanjara...<br />

girliandebi...<br />

kopenhageni...<br />

romelic axla Sors, uTovlo zamTars isizmrebs<br />

da Zvel mTvareze saSobaod Cven ors gvnatrulobs.<br />

* * *<br />

ai, aq vdgavarT, mdinaresTan<br />

da gvamebs viTvliT.<br />

damxrCval qalebs ki morevisken Tmebi miaTrevs,<br />

fskers exebian fexis TiTebiT,<br />

aTiveSi ukve Zala gamoecalaT.<br />

Cven aqeT vdgavarT, sul sxva mxares<br />

da xeebs Soris kenWebs vagrovebT, kaJis kenWebs -<br />

usicocxlos da Waobisfers.<br />

sqel merqans webo wyaliviT mosdis,<br />

wels albaT nayofs verc gamoisxams.<br />

Turme metyeve, CrdiloeTis qoxSi rom cxovrobs,<br />

mova da moWris. iqneb hgonia,<br />

momakvdav cols amiT gankurnavs.<br />

Cven aq davrCebiT mdinareSi welamde mdgomni,<br />

nayofs verc am wels gamovisxamT,<br />

Semodgomazec cariel tyes ver moveswrebiT.<br />

iqneb foTlebma ise dagvfaros,<br />

sxeulebsac veRar miagnon Camosulebma...<br />

Sen Tu darCena moindome,<br />

veRarc me waval. gaunZrevlad CavdgebiT wreSi,<br />

xolo balaxs TiTze davixvev erTgulebisTvis,<br />

ase amboben, am sezonze metyeveebi tyis axlosac<br />

veRar modian.<br />

mdinare ufro metad diddeba<br />

* * *<br />

givi CiRvinaZe<br />

mSobeli mTebi migzavnian Tovlis baraTebs,<br />

guli ivseba monatrebiT, rogorc am diliT<br />

ivseba zeca fifqebiT da TeTri mandiliT<br />

faravs Soreul mwvervalebs da SeSlil qalaqebs.<br />

gadaviviwyeb grZel Rameebs, TeTrad ganaTevs,<br />

sizmarTa landebs moicilebs yofa namdvili,<br />

mere lamazad movirTvebi, viT avTandili,<br />

da Sens fiqrebSi elvasaviT SemovanaTeb.<br />

rodesac Tvalebs mofarfate fifqebs mivandob,<br />

maSin bavSvoba magondeba _ netav ima dros! _<br />

da Cems sarkmelTan dafifquli mTebi movlian.<br />

gaikvaleba momavlisken axali gzebi,<br />

isev ocneba mibrundeba, gavxalisdebi<br />

da imedebiT gavuyvebi dReebs Tovlians...<br />

literaturuli literaturuli gazeTi<br />

gazeTi<br />

qeTi TuTberiZe<br />

da napirebTan mogrovil Cvilebs Tan gaiyolebs.<br />

Cven ki aq vdgavarT,<br />

SiSvel bavSvebs kenWebiT viTvliT,<br />

lifsitebiviT rom curaven Ramis muq wylebSi.<br />

greteli<br />

am adgilidan yvela saxli wertilad moCans.<br />

sakvamuridan sitkboeba kvamlad amodis.<br />

xels Tu Seaxeb, Senc agyveba namcxvrebis suni –<br />

TiTisodena marcipanis TeTri saxlebis...<br />

saRamoobiT im nivTebs vrwyav, Sen rom datove,<br />

mcenaresaviT avayvavo zamTramde unda.<br />

kedlis RriWodan martooba wyaliviT wveTavs –<br />

megapolisis virusia...<br />

rac ginda is Tqvi –<br />

damTxvevaa Cveni sizmrebic,<br />

rac ginda is Tqvi,<br />

msgavsebaa am bgerebs Soris.<br />

verafers metyvi, mwyurvaliviT gaaxel Tvalebs,<br />

sawvimar arxSi sityvebs vaxrCob,<br />

radgan tba daSra da tyeebi SeWama cecxlma,<br />

radgan tyeebi ar arsebobs, xeebic gaqra,<br />

da asanTis Rers xelSi vmalav,<br />

rogorc sinaTles uRran tyeSi kudianisgan.<br />

rac ginda is Tqvi,<br />

sanaxevrod gagigeb mxolod,<br />

da Senc naxevrad ityvi rames SenTvis, CurCuliT.<br />

Semodgomaze naxevrad Cans kenWebis saxlic,<br />

sadac Sen unda dageZina tyis suniT Tmaze,<br />

sadac me unda momeZebne xorblis marcvlebiT.<br />

* * *<br />

Cven Soris mxolod Senobebi dgas Cagubebuli<br />

SigniT sulebiT.<br />

sul ramdenime xids Tu daiTvli da oriode<br />

damSral wyalsacavs.<br />

rodesac Cemi ufragmento mexsiereba welSi<br />

moxrilma vzide karamde,<br />

Seni oTaxis aRmosavleTiT zurgSeqceuli yvela<br />

kedeli CamoiSala,<br />

adre Citebi ar frinavdnen fanjrebTan axlos.<br />

frenac Cvevaa,<br />

* * *<br />

Tovlis sonetebi<br />

xeebi fifqebs umSvidesi TrTolviT xvdebian,<br />

qedebze wveba zamTris Rame civad mdumari,<br />

Rrubeli _ Sori mwvervalebis Tavsaburavi _<br />

bnel xeobebSi eSveba da iwyebs xetials.<br />

Camomefara sevdiani nislebis farda _<br />

gardasul ferebs Zveleburad veRar vexebi.<br />

daveZeb, magram vis vipovi, viRas Sevxvdebi<br />

am Tovlisa da mofarfate fifqebis garda?<br />

Senc martoobas gaurbixar da sevdas iTmen,<br />

Senc sinanuliT moinatreb im dros da im mTebs<br />

da sanugeSod mogexveva Tovlis bindebi.<br />

daRlili qari miyuCdeba mTebis ubeSi<br />

da zamTris Ramis gadanislul civ siCumeSi<br />

daififqeba Soreuli tye da mindvrebi.<br />

19 Tebervali - 4 marti 2010<br />

romelsac ukve gadaveCvie.<br />

mavne Cvevebsac ZaliT maglejdnen Tavis qalidan.<br />

yvela Tviseba gamoviSigne<br />

da ase gavxdi Cveulebrivi.<br />

(xandaxan mainc mesizmreba<br />

yviTel tylapoSi moTamaSe patara spilo).<br />

TiTqos sizmrebi Camovamwkrive mWidrod,<br />

gverdi-gverd da mozaika erTad avawyeT.<br />

Tvalis feridan amogwove yvela SegrZneba,<br />

rom siyvaruli SemZleboda mavne CvevebiT.<br />

da Senobebi, am manZils rom amoezarda sokoebiviT,<br />

qalaq-aCrdils gavs, rodesac yvela gamqralia<br />

andac sulerTi.<br />

axla ki Cemi areuli mexsiereba<br />

welSi moxrilma unda vzido Sens TiTebamde,<br />

rom saTiTaod damacalo Tmis Rerebidan<br />

sxvisi mtveri,<br />

sxvisi haeri.<br />

roca midian<br />

tansacmliT vwvebiT –<br />

Ceqmebi, kaba, yvelaferi tanze macvia.<br />

veRaraferi ver gaaTbobs gayinul kedlebs,<br />

ZvelisZvel nivTebs mtvrad daedo sxvebis cxovreba.<br />

TiTebiT geZeb, sibnelea.<br />

qrebian gzebi fanjrebs miRma,<br />

Sors ki tba moCans gvamebiT fskerze,<br />

ufro Sors saxli,<br />

imis iqiT nisli Camowva,<br />

albaT dilamde ase iqneba...<br />

tansacmliT vwevarT –<br />

ferad Citebs Tmaze mamagreb,<br />

mkvdari peplebiT vaWrelebT zewars.<br />

es Zveli taxtic sakmarisia siyvarulisTvis.<br />

cecxls vanTebT TovlSi –<br />

gavyriT aCrdilebs,<br />

dRes es sxeuli liTonia, ar daviwvebi,<br />

kudianiviT xis Zelzec rom mimakra ZuiT,<br />

kans Tu momafcqvni, mxolod wyali gadmoiRvreba,<br />

davitborebiT.<br />

tansacmliT vwevarT...<br />

am oTaxSi cxovroben sxvebic,<br />

gviTvalTvaleben.<br />

ra xmauria!<br />

mourideblad saxuravze daabijeben,<br />

irxeva Weri...<br />

lamisaa miwisqveSeTs gadaveylapoT.<br />

TiTqmis CurCuliT geubnebi: "minda giyvarde..."<br />

CurCuliT... TiTqmis...<br />

gveleSapiviT cecxls afrqveven Seni beWebi,<br />

Sen aRar gesmis Cemi ena,<br />

gegoneba, emigranti var sxvis samSobloSi,<br />

gaTenebasac aRar vucdiT, gareT gavdivarT.<br />

sisxli mTlianad mag civ oTaxs miveci vaxSmad,<br />

kedlis RrmulebSi Cavuwure broweuliviT,<br />

"geyoT? gaZexiT?" – gekiTxebiT,<br />

fexisgulebze nemsebs marWob... –<br />

Terapiaa albaT erTgvari,<br />

iqneb Tqvens mxares ase ician,<br />

iqneb wesia, ritualia winaprebisgan.<br />

ra msubuqia satareblad sircxvilis grZnoba,<br />

franiviT mimaqvs,<br />

sakmarisia xeli gavuSva, nisli Caylapavs.<br />

ra advilia mTeli weli ataro SenTvis,<br />

mainc aravin migixvdeba, aravin gkiTxavs,<br />

risi bralia kans silurje Tu Seepara,<br />

balas tilos gavs,<br />

xis cxeniviT usargebloa.<br />

neta icode, ra mCatea es siyvaruli,<br />

rogorc zamTarSi gadamfreni Citebis fiqri<br />

samxreTul caze.<br />

* * *<br />

mTebis siCumiT moxibluli viyaviT im dRes,<br />

zamTars qedebi moeqarga yinvis mZivebiT,<br />

mivdiodiT da gavcqerodiT daxril sxivebiT<br />

aciagebul mwvervalebs da Tovlian mindvrebs.<br />

ferdobze nelad monadeni niavi qroda,<br />

mTaTa Crdilebi SeumCnevlad wvebodnen xevSi,<br />

sxivebSi Tovli ise TrToda, rogorc Cems xelSi<br />

Seni saTuTi, Tovlisferi TiTebi TrToda.<br />

dRes menatreba is zamTari da TeTri mTebi,<br />

dRes areuli da SeSlili cxovrebiT vTvrebi<br />

da roca sxiviT gabrwyinebul TvalebSi gicqer,<br />

Sori mTebidan is xilvebi wamova qrolviT<br />

da mzis sxivebSi mociage, mocisfro TovliT<br />

daifareba wamierad Cvens irgvliv sivrce.


19 Tebervali - 4 marti 2010<br />

literaturuli literaturuli gazeTi<br />

gazeTi<br />

mwerali<br />

guram odiSaria:<br />

<strong>`wels</strong> <strong>leqsis</strong> dawera mominda~<br />

guram odiSarias Semoqmedebas kargad icnobs qarTveli mkiTxveli.<br />

misi Semoqmedeba Janrobrivad mravalferovania. igi asparezze gamovida rogorc poeti da gamosca ramdenime<br />

poeturi krebuli.<br />

calke unda gamovyoT devnilobis xana mis cxovrebaSi, radgan am periodSi daiwera mxatvrul-dokumenturi<br />

Janris proza, romelic mTlianad moicavs devnilTa tragizmiT aRsavse cxovrebas, maT imedebsa da ocnebebs,<br />

umwares realobas. ukeTesi dReebis molodini ar neldeba, igi mudam cocxalia nebismieri qarTvelis gulSi.<br />

devnilTa cxovrebis JamTaaRmwereli dRemde dauRalavad agrZelebs naRvliani, magram imediT aRsavse ambebis<br />

Txrobas da mkiTxvelic interesiT moelis da misi wignebis axal-axal gamocemebs.<br />

_ Tqven gamoiareT saken-Wuberis<br />

tragizmiT aRsavse gza. Tavad aRmoCndiT<br />

monawile da TviTmxilveli im<br />

Semzaravi da sastiki movlenebisa,<br />

devnilebma rom gadaitanes am uReltexilze.<br />

Tqveni pirveli mxatvruldokumenturi<br />

proza _ "devnilTa<br />

uReltexili" maleve daiwera.<br />

- rodesac saken-Wuberis uReltexilze<br />

gadmovdiodi, megona, romeliRac<br />

uZveles wignSi movxvdi, sadac<br />

aRwerili iyo Cemi ambavica da isic,<br />

rogor gaurbodnen adamianebi oms saken-Wuberis<br />

uReltexiliT, rogor ixocebodnen<br />

gzadagza. bevri sikvdili<br />

vnaxe maSin, gansakuTrebiT, uReltexilis<br />

alpur zonaSi, sadac buCqic ar<br />

xarobda da SeuZlebeli iyo cecxlis<br />

danTebac. jer wvimda, Semdeg daTova<br />

kidec. adamianebi ixocebodnen sicivis,<br />

tvirTis simZimis, sasowarkve-<br />

Tis, erTmaneTis gawirvis, uimedobis<br />

gamo. manamde Cems mSobliur qalaqSi<br />

_ soxumSi mTeli omis ganmavlobaSi<br />

sikvdili iyo gabatonebuli, magram<br />

uReltexili sxva iyo, iq adamianis sulis<br />

simdablec da misi simaRlec sxvagvarad<br />

gamoCnda. movdiodi da vfiqrobdi<br />

_ Tu gadavrCi, yvelafers aRvwer-meTqi.<br />

asec moxda. megobrebmac<br />

damaCqares da "devnilTa uReltexili"<br />

jer kidev 1993 wlis noemberSi calke<br />

wignad gamomices, omis dasrulebidan<br />

sul oriode Tvis Semdeg.<br />

afxazeTis omma da uReltexilma<br />

Cemi cxovreba gayves da Secvales. omamde<br />

leqsebs vwerdi, Semdeg mxolod _<br />

moTxrobebsa da romanebs. mis mere<br />

leqsebi ar damiweria, survilic ar<br />

mqonia, mxolod CanawerebSi maqvs ramdenime<br />

saleqso striqoni CaniSnuli.<br />

arasodes damaviwydeba is xari,<br />

romelic uReltexilis alpur zona-<br />

Si Semogvxvda _ Cvenze aranakleb<br />

SeZrwunebuli, gaognebuli da gafar-<br />

Toebuli TvalebiT Sescqeroda gaubedurebul,<br />

cocxal-mkvdari adamianebis<br />

usasrulo mwkrivs. im xaris mzeram<br />

magrZnobina mTeli Cemi tragedia da<br />

bevr rameze Tvalebi amixila. uReltexiliT<br />

ramdenime aTeul aTasma mosaxlem<br />

datova soxumi, soxumis raioni<br />

da gulrifSi, kidev _ jarma.<br />

- mas Semdeg, ramdenime prozauli<br />

nawarmoebi dabeWdeT, erT-erTi "soxumSi<br />

dabruneba" iyo. bunebrivia, albaT,<br />

drodadro ixsenebT da warmoidgenT<br />

Tqvens saxl-kars, mTeli cxovreba<br />

rom gakavSirebT. ucnauria,<br />

magram mogecaT saSualeba, mogenaxulebinaT<br />

Tqveni saxli, sadac axla<br />

sxvebi cxovroben. ra gancda dageuflaT,<br />

roca amdeni xnis Semdeg<br />

moaxerxeT da "Sin dabrundiT"?<br />

- "devnilTa uReltexilis" Semdeg<br />

megobarma Jurnalistebma _ bondo<br />

qurdaZem da gigla gobeCiam mTxoves,<br />

omis Temaze wera gamegrZelebina. sa-<br />

Tqmeli bevri mqonda _ maxrCobda wyena,<br />

tkivili, sinanuli... davwere novelebi,<br />

moTxrobebi, Canaxatebi omze,<br />

imaze, rac Cemi TvaliT vnaxe, rac ganvicade.<br />

ase daiwera da 1994-95 wlebSi<br />

mTlianad daibeWda gazeT "SansSi" axali<br />

wigni "soxumSi dabruneba", romel-<br />

Sic "devnilTa uReltexilis" ganaxlebuli<br />

variantic Sevida. "soxumSi<br />

dabruneba" 1995 wels gamoica, Semdeg<br />

kidev samjer gamoica, rusuladac daibeWda<br />

calke wignad, misi Tavebi sxva<br />

enebzec iTargmna. axla rom vixseneb,<br />

Zalze aRgznebuli vwerdi "soxumSi<br />

dabrunebas", rom ar damewera, ar SemeZlo,<br />

Zalian cudad gavxdebodi. is<br />

wigni CemTvis sul sxvaa. megobrebis TanadgomiT<br />

sul 9.000 egzemplari daibe-<br />

Wda, mxolod erTaderTi cali SemomrCa.<br />

siamovnebiT gamovcemdi isev, sa-<br />

Sualeba rom iyos, bevri mTxovs.<br />

rodesac wignis weras vamTavrebdi,<br />

saTauris SerCeva gamiWirda. maSin er-<br />

Ti soxumeli kaci Semxvda, miTxra _<br />

omis Semdeg avad viyavi, mTeli weli ver<br />

viZinebdi, bolos, aseT rames mivakvlie<br />

_ Zilis win warmovidgen, rom soxumSi<br />

var, gamovdivar "brexalovkaSi", yavas<br />

vsvam, megobrebTan vsaubrob, vxumrob,<br />

mere "amraSi" avdivar, Sampanurs vwrupavT,<br />

gavxedav qalaqs _ lamazia! zRva<br />

mSvidia... da balRiviT meZinebao. es<br />

miTxra da imave wuTs mec saTauri Ser-<br />

Ceuli mqonda _ "soxumSi dabruneba".<br />

bednieri var imiT, rom "soxumSi<br />

dabrunebas" Cems mSobliur qalaqSic<br />

kiTxuloben. soxumSi omis Semdeg orjer<br />

viyavi _ pirvelad eqvsi wlis<br />

winaT da meored _ SarSan, maisSi. iq<br />

ramdenime ojaxSi vnaxe Cemi wignebi. ra<br />

Tqma unda, es Sexvedrebi mZime iyo<br />

CemTvis _ amdeni wlis, aseTi omis Semdeg<br />

moiaro bavSvobisa da ymawvilkacobis<br />

adgilebi, ar aris Cveulebrivi<br />

saqme, yvela ver gauZlebs. ase megona,<br />

erTdroulad or qalaqSi davdiodi _<br />

kargad nacnobSic da ucxoSic. soxumelma<br />

megobrebma roca mkiTxes _ xom<br />

ar gagiWirdeba Sens saxlTan gavlao?!<br />

vuTxari _ ukanasknel wlebSi kavkasia<br />

moviare _ samxreTic, CrdiloeTic,<br />

naomar adgilebSic viyavi, bevri gaubedurebuli<br />

adamiani vnaxe, axla CemTvis<br />

mTavaria, vicode, SevrigdebiT Tu ara<br />

qarTvelebi da afxazebi, mainteresebs<br />

_ rogor xarT Tqven, ra giWirT, ra<br />

gilxinT, ras fiqrobT; Cemi saxli ki<br />

uCemod idga amdeni wlis ganmavloba-<br />

Si, Cven Tu gamosavali ar gamovnaxeT,<br />

kvlav uCemod iqneba-meTqi, Cemi saxli.<br />

saxli ar aris-meTqi axla mTavari.<br />

soxumSi, pirvel rigSi, mamaCemis,<br />

Cemi winaprebis saflavebs vakiTxavdi,<br />

Tbilisidan wamoRebul sanTlebs van-<br />

Tebdi. erT-erT sanTels im micvalebulebis<br />

saxelze vanTebdi, romelTa<br />

Wirisuflebic maT saflavze ver midian.<br />

- bolo wlebSi dawereT axali romanebi:<br />

"Savi zRvis okeane", "prezidentis<br />

kata", "saTvaliani bombi". am wignebsac,<br />

rogorc sxvebs, didi gamoxmaureba<br />

mohyva. Tqven nawarmoebebSi<br />

ZiriTadad asaxavT afxazeTs da iqaurebs<br />

omamde da omis Semdgom periodSi.<br />

- rogorc nebismieri mwerali, mec<br />

Cems TiToeul wignTan im droiTa var<br />

dakavSirebuli, roca wigni iwereboda.<br />

"Savi zRvis okeane"-s roca vwerdi, mindoda,<br />

gamexangrZlivebina soxumisa da<br />

Cemi usayvarlesi qalaqis _ gagris<br />

aRwera, raRacnairad vnebivrobdi<br />

kidec, amitomac bevri vwere da ro<strong>mani</strong>c<br />

moculobiT didi gamomivida. axlaxan<br />

rom gadavxede, bevr adgils Sevamcirebdi.<br />

ara mgonia, awi am moculobis<br />

ro<strong>mani</strong> davwero. "prezidentis<br />

kata" mTlianad omamdel soxumzea.<br />

ro<strong>mani</strong>s mTavari gmiri erTi metad<br />

saintereso kaci _ mixeil bRaJbaa. is<br />

rusuladac iTargmna. dRes bRaJbas<br />

bevri nacnobi mikavSirdeba da miyveba,<br />

telefoniTac meubneba bRaJbas soxumur,<br />

metad egzotikur istoriebs,<br />

axal gamocemas daamateo. Tuki SevZeli<br />

"prezidentis katis" kvlav gamocema,<br />

zogi ram aucileblad unda Cavamato.<br />

rac Seexeba "saTvalian bombs", is<br />

ufro politikuri ro<strong>mani</strong>a, afxazeTs<br />

naklebad exeba, iq meti kavkasiaa, teleoperatorebs<br />

vuZRveni, telescenaris<br />

stiliTaa dawerili. SesaZloa,<br />

wels "saTvaliani bombi" sxva enazec<br />

gamosces mweralTa da publicistTa<br />

saerTaSoriso aociaciam (I), romlis<br />

centri londonSi imyofeba...<br />

mapatieT, meuxerxuleba amdens rom<br />

vsaubrob Cems wignebze.<br />

- Tqveni wignebi iTargmneba rusu-<br />

lad da xelmisawvdomia afxazi<br />

mkiTxvelisTvis. sainteresoa, ratom<br />

ar Targmnian wignebs afxazurad?<br />

axla, rogorc vici, erTi afxazi mwerlis<br />

romans TargmniT qarTulad.<br />

- am ramdenime wlis winaT erTma<br />

afxazma mweralma wignidan "soxumSi<br />

mosalodnelia wvima" afxazur enaze<br />

Targmna Cemi vrceli moTxroba "ZmisSvili",<br />

magram ver moxerxda misi calke<br />

wignad gamocema.<br />

Cven da afxaz mwerlebs ar gvaqvs<br />

ufleba erTmaneTisagan zurgSeqceviT<br />

visxdeT, Tanac - amdeni xnis ganmavlobaSi.<br />

literatura, kultura, xelovneba<br />

wmidaTawmindaa. mamaCemi samxedro<br />

oficeri iyo, meubneboda _ meore<br />

msoflio omis dros, frontze, Setakebebs<br />

Soris, xandaxan sabWoTa radios<br />

vusmendiT, rogorc ki levitani axal<br />

ambebs gvacnobda, mere klasikur musikas<br />

CarTavdnen, umetesad, germanuls<br />

_ baxs, beThovens, mocarts... amiT germanelebs<br />

eubnebodnen _ TqvenTan vomobT,<br />

magram musikam ra daaSava, is yvelaze<br />

maRlaao.<br />

axla vzivar da erTi afxazi mwerlis<br />

romans vTargmni. didi da rTuli<br />

ro<strong>mani</strong>a, Zneli saTargmneli, magram<br />

Zalian minda, qarTvelma mkiTxvelma<br />

waikiTxos. is, faqtobrivad, pirveli<br />

postmodernistuli afxazuri ro<strong>mani</strong>a<br />

omze. im mwerlis saxels jer ar<br />

vacxadeb, mxolod imas vityvi, rom<br />

wignis redaqtori batoni zaza abzianiZe<br />

iqneba. imedi maqvs, ro<strong>mani</strong> maisamde<br />

gamoicema.<br />

- 2005 wels Tqveni piesa "zRva,<br />

romelic Soria" reJisorma Temur CxeiZem<br />

dadga soxumis TeatrSi. rogor<br />

daiwera es piesa?<br />

- CemTvis pativi da bedniereba iyo<br />

iseT did SemoqmedTan da SesaniSnav<br />

adamianTan muSaoba, rogoric batoni<br />

Temur CxeiZea. speqtaklis dadgmis<br />

idea dima jaianisa gaxldaT. misi iniciativiT<br />

SevikribeT, viTaTbireT, da<br />

Semdeg, mTeli Tvis ganmavlobaSi, vxvdebodi<br />

baton Temurs, vsaubrobdiT<br />

qarTul-afxazur urTierTobaze,<br />

omze, warsulze, momavalze... bolos,<br />

gadavwyviteT, dagvedga speqtakli or<br />

megobarze _ qarTvelsa da afxazze.<br />

gamoviyene Cemi soxumSi pirveli Casvlis<br />

STabeWdilebebi. piesis werisas<br />

gamomadga ukanaskneli 12 wlis ganmavlobaSi<br />

afxazebTan Sexvedrebisas miRebuli<br />

gamocdileba, dRevandeli vi-<br />

Tarebis codna, omis istoriebi da a.S.<br />

piesa realurad momxdar ambebs eyrdnoba,<br />

TiToeul gmirs hyavs Tavisi prototipi.<br />

SesaniSnavad TamaSoben dima<br />

da misi dasis wevrebi. Tavidanve vicodiT,<br />

rom meyureblisTvis speqtakli<br />

mZime sanaxavi iqneboda. piesa<br />

qarTulad daiwera. magram batonma<br />

Temurma mkiTxa _ ra enaze elaparake<br />

soxumSi afxazebso. rusulad-meTqi.<br />

meti realobisTvis piesa rusulad<br />

iTargmna da daidga.<br />

speqtakls, ukve mexuTe welia, mayurebeli<br />

ar aklia. SeiZleba imitomac,<br />

rom SevecadeT, siyalbisa da paTosisTvis<br />

maqsimalurad agveridebina<br />

Tavi. batonma tariel Wanturiam generaluri<br />

repeticiis Semdeg gviTxra<br />

_ am speqtaklma galaktioni momanatrao.<br />

gadavwyviteT, speqtklisTvis<br />

saxelad galaktionis romelime <strong>leqsis</strong><br />

striqoni SegverCia. qalbatonma<br />

nani CiqviniZem gvirCia _ "zRva, romelic<br />

Soria". ase moinaTla speqtakli,<br />

romelic ukve Zalian bevrma qarTvelma<br />

da ucxoelma naxa. speqtakli DVDiT<br />

afxazeTSi gavrcelda, is maT-<br />

Tvisac mZime sayurebeli aRmoCnda, magram<br />

iqac bevrma naxa, dResac<br />

aCveneben universitetSi da Cvenebis<br />

Semdeg diskusiebs awyoben. aseve, Tbi-<br />

interviu<br />

11<br />

lisSi Catarebuli konferenciebis Tu<br />

somxur-azerbaijanuli molaparakebebis<br />

monawileebi speqtaklis xSiri<br />

stumrebi arian.<br />

- amas winaT "mSvidobis elCis"<br />

statusi mogeniWaT...<br />

- es iyo samxreT koreaSi, ori wlis<br />

winaT. iq, saerTaSoriso konferenciaze<br />

"globaluri mSvidobis federaciam"<br />

mimipatiJa, romelic gaeros<br />

erT-erTi ganyofilebaa. seulSi gadmomeca<br />

"mSvidobis elCis" damadasturebeli<br />

dokumenti, rac CemTvis moulodneli<br />

iyo. maT icodnen, rom sxvadasxva<br />

qveyanaSic xSirad vxvdebi afxazebs,<br />

osebs da ara marto maT _ xSirad<br />

var sxva konfliqtur zonebSic.<br />

saxalxo diplomatias dRevandel<br />

viTarebaSi didi sikeTis motana Seu-<br />

Zlia. am bilikze fexSedgmul arc erT<br />

kacs ara aqvs iluzia, rom konfliqtebs<br />

mxolod isini moagvareben, magram,<br />

maT, Tu gamocdileba, niWi da intuicia<br />

eyoT, SeuZliaT adamianebs Soris<br />

gaaban dawyvetili Zafebi, yovelgvari<br />

politikuri qveteqstebis<br />

gareSe aRadginon gadamwvari xidebi.<br />

mokled, SuZliaT gaakeTon is, rac ar<br />

SeuZliaT politikosebs. am saqmeSi, CemTvisac<br />

moulodnelad, Cemma wignebma<br />

gadamadgmevines nabiji: Tavdapirvelad<br />

Cemi mcire proza Targmnes da<br />

dabeWdes afxazeTSi, Tavisufal gazeTebSi,<br />

mere me vTargmne afxazi megobrebis<br />

moTxrobebi. am ramdenime wlis<br />

winaT moTxrobebis erToblivi wigni<br />

"Jami sicocxlisa" gamoveciT rusulad,<br />

sadac samxreT kavkasiis konfliqturi<br />

zonebis mwerlebi movipati-<br />

JeT. yvelafers erTad da SeTanxmebulad<br />

vakeTebdiT. wigni warmatebuli<br />

gamovida, yvelgan kargad Caiara wignis<br />

wardgenam; im wignidan bevri moTxroba<br />

erovnul enebze iTargmna.<br />

afxazma mwerlebma afxazeTidan<br />

ramdenime devnili mxatvris tilo Camoitanes;<br />

mxatvrebs egonaT, isini samudamod<br />

dagvekargao. SevaxvedreT awgardacvlili<br />

mxatvari levarsa buTba<br />

da soxumidan devnili, niWieri mxatvari<br />

lado foCxua. maT erTad gaaformes<br />

ramdenime wigni da a.S. da a.S.<br />

ra Tqma unda, ruseT-saqarTvelos<br />

2008 wlis omma viTareba Secvala, magram<br />

adamianebi kvlav ganagrZoben<br />

urTieTobas. amas winaT zugdidSi galidan<br />

devnilebs Sevxvdi, maTTan saubrisas<br />

gavarkvie, rom ruseTTan omis<br />

Semdeg imata qarTul-afxazurma qorwilebma,<br />

Sereuli ojaxebis ricxvma. es<br />

yvelaferi kargadaa gasaanalizebeli<br />

da gadasadgmelia swori politikuri<br />

nabijebi. am Temaze Zalian didxans SemiZlia<br />

visaubro, magram, upriani iqneba,<br />

mkiTxveli ar gadavRaloT.<br />

- leqsebs Tu werT drodadro? an<br />

iqneb apirebT kidec axali poeturi<br />

krebulis gamocemas?<br />

- wels, omis Semdeg pirvelad,<br />

leqsebis dawera mominda. garda amisa,<br />

ukve meramdened mirCevs Cemi megobari,<br />

SesaniSnavi poeti Salva bakuraZe, rom<br />

leqsebis saerTo krebuli gamovce.<br />

marTlac, Cemi poemebisa da leqsebis<br />

umravlesoba soxumSi daibeWda. Sevecdebi,<br />

erT wignad Sevkra isini da Tu<br />

vinme RvTisnierma Tanadgoma gamiwia,<br />

welsve gamovce.<br />

esaubra xaTuna alxaziSvili


12 interviu<br />

gamomcemeli rusudan mosiZe:<br />

literaturuli literaturuli gazeTi<br />

gazeTi<br />

`vcdilobT bavSvebs mcire<br />

asakidanve SevayvaroT kiTxva~<br />

wlevandeli weli gamomcemlobisTvis `bakmi” saiubileoa. ukve aTi welia, rac gamomcemlobis damfuZneblebi –<br />

direqtori bondo macaberiZe da mTavari redaqtori rusudan mosiZe cdiloben mkiTxveli kargi qarTuli wigniT<br />

gaanebivron. maT gamocemebs erTguli momxmarebeli hyavs.<br />

dRes wignis bazari myidvels mravalferovan arCevans sTavazobs, gamomcemlebi Sromoben, rom maRali xarisxis<br />

produqciiT iyvnen warmodgenilni, yvelas Tavisi `xelwera” da Tavisi niSi aqvs... `bakmis” wignebi, gamomcemlobis<br />

daarsebis dRidan, maRali poligrafiuli xarisxiT gamoirCeva. maTi gamocemebi gansakuTrebulad mimzidvelia,<br />

Tumca mkiTxvels arc wignis gadafurcvlis Semdeg ucruvdeba imedi, radgan garekans miRma mas kargi qarTuli<br />

literatura `elis”.<br />

`bakmis” direqtori, batoni bondo sabavSvo mweralia, gamomcemlobis Seqmnis idea swored mas ekuTvnis. qalbatoni<br />

rusudani filologia da literaturasTan, garda siyvarulisa, profesiuli urTierTobac akavSirebs, amitom,<br />

gamomcemlobis Seqmnis ideam imTaviTve daainteresa da mas Semdeg, sagamomcemlo sferoSi erTad iRwvian. `bakmis”<br />

saqmianobis aTwlian istoriaze qalbaton rusudan mosiZes vesaubrebiT:<br />

_ sagamomcemlo sivrceSi `bakmis”<br />

pirveli nabijebis Sesaxeb miambeT...<br />

_ saqmianoba sabavSvo da saymawvilo<br />

literaturis gamocemiT daviwyeT.<br />

dRemde, es Cvens mTavar mimar-<br />

Tulebad rCeba.<br />

_ xSirad msmenia sxvadasxva gamomcemlisgan,<br />

rom saqmianobis<br />

dasawyisSi, ucxouridan Targmnili<br />

sabavSvo wignebis gamocemas amjobinebdnen.<br />

ramdenadac vici, Tqven<br />

qarTveli avtorebis mier Seqmnili<br />

sabavSvo wignebi arCieT...<br />

_ diax, qarTuli nawarmoebebiT<br />

daviwyeT. saerTod, qarTuli literaturis<br />

propaganda, popularizacia<br />

gamomcemlobis prioritetad davitoveT.<br />

im dros, roca Cven saqmianobas<br />

SevudeqiT, saqarTveloSi kargi poligrafiuli<br />

wigni TiTqmis ar arsebobda.<br />

seria `literaturuli zRaprebi”<br />

`bakmis” pirveli gamocema gaxldaT, is<br />

cxra wignad gamovida. sagamomcemlo<br />

sivrceSi, SeiZleba iTqvas, es pirveli<br />

maRalxarisxiani poligrafiuli gamocema<br />

iyo. Tumca vityvi, rom `literaturuli<br />

zRaprebi” aramarto beWdvis<br />

xarisxiT gamoirCeoda, aramed mxatvruli<br />

TvasazrisiTac Rirebuli<br />

iyo. Sinaarsobriv mxares dRemde did<br />

mniSvnelobas vaniWebT.<br />

_ romeli avtorebi iyvnen warmodgenili<br />

cxratomeulSi?<br />

_ daviwyeT klasikuri nawarmoebebiT.<br />

davbeWdeT akaki wereTlis, aleqsandre<br />

yazbegis, vaJa fSavelas, aseve<br />

sxva klasikosTa zRaprebi. amasTan<br />

vcdilobdiT, rom Tanamedrove mwerlobac<br />

warmogveCina, axalgazrda avtorTa<br />

nawarmoebebi Segvetana, amitom<br />

sistematurad Ziebis procesSi viyaviT...<br />

sakmaod kargi gamocema gamovida.<br />

SevecadeT kargad dabeWili wignebi<br />

dagvebeWda da bavSvebs avtorebic<br />

moswonebodaT. ai, aseTi dasawyisi<br />

gvqonda. survili gvaqvs da vfiqrobT,<br />

samomavlod, literaturuli, anu<br />

avtoriseuli zRaprebi erT wignad<br />

gamovceT.<br />

_xalxuri zRaprebic araerTxel<br />

gamogiciaT...<br />

_ diax, ramdenjerme gamoveciT.<br />

erT-erTi iyo seria `kidobani”, romelic<br />

or wignad gamovida.<br />

_ Tanamedrove avtorebze saub-<br />

risas brZaneT, mudmivad Ziebis procesSi<br />

viyaviTo, vin iyvnen is mwerlebi,<br />

romlebsac maSin miakvlieT?<br />

_ amaTgan zogierTi Zalian axalgazrdaa,<br />

eseni gaxlavT qeTi doliZe,<br />

qeTi Sengelia; `literaturuli zRaprebis”<br />

erT-erTi avtori iyo, aseve,<br />

mariam wiklauri...<br />

_ es imitom gkiTxeT, rom minda<br />

visaubroT Temaze – gamomcemlebi<br />

da axalgazrda avtorebi. Tanamedrove<br />

qarTuli literaturis ganvi-<br />

Tarebis saqmeSi, vfiqrob, gamomcemlebis<br />

roli mniSvnelovania. isini<br />

gafacicebulni unda iyvnen axali<br />

saxelebis aRmosaCenad da axalbeda<br />

mwerlebs maqsimalurad exmarebodnen.<br />

_ gamomcemloba `bakms” araerTi<br />

axalgazrda avtorisTvis Seuwyvia xeli.<br />

yovelTvis vcdilobT maT daxmarebas.<br />

roca niWier, axalbeda mwerals<br />

sakuTari nawarmoebebis dabeWdvis<br />

saSualeba ar aqvs, xSirad saCuqars<br />

vukeTebT – mis wigns ufasod gamovcemT.<br />

gvyavs aseTi avtorebi, dasaxelebisgan<br />

Tavs Sevikaveb. iseTi droa,<br />

axalgazrda mwerlebs didi yuradReba<br />

sWirdebaT.<br />

iyo periodi, roca aqtiurad vTanamSromlobdiT<br />

gazeTTan `Tormeti<br />

mtredi”. iq norCi avtorebis leqsebi,<br />

moTxrobebi ibeWdeboda. Cven saukeTeso<br />

nawarmoebebis konkursi gamovacxadeT,<br />

gamarjvebulebs wignebiT vasa-<br />

CuqrebdiT.<br />

_ prioritetebze vsaubrobdiT.<br />

sabavSvo da saymawvilo literatura<br />

sakmaod farTo arealia, is mravali<br />

Janrisa Tu mimarTulebis momcvelia.<br />

`literaturul zRaprebs”<br />

ra wignebi mohyva?<br />

_ Semdeg, saymawvilo SemecnebiTi<br />

mimarTulebiT vimuSaveT da gamoveciT<br />

samtomeuli `miTologiuri enciklopedia”.<br />

am proeqtma Zalian kargad<br />

imuSava. es warmateba gamocemis<br />

avtorebis, qalbatoni nana toniasa da<br />

batoni zurab kiknaZis damsaxurebaa.<br />

samtomeuli Tbilisis saxelmwifo<br />

universtetis klasikuri filologiis<br />

kaTedraze momzadda. kaTedras,<br />

mogexsenebaT, batoni rismag gordeziani<br />

xelmZRvanelobs. es pirveli mi-<br />

Tologiuri enciklopedia gaxlavT,<br />

Semdgenlebma didi Sroma gawies da<br />

zRva masalas mouyares Tavi. wigni sakmaod<br />

male movamzadeT – samive tomi<br />

sam weliwadSi gamoveciT. 2003 wels,<br />

gamomcemloba `bakms” miTologiuri<br />

enciklopediisTvis saxelmwifo premia<br />

mieniWa.<br />

_ SemecnebiTi mimarTulebiT<br />

`bakmma” sakmaod seriozulad da nayofierad<br />

imuSava. vgulisxmob `simboloebis<br />

ilustrirebul enciklopediasac”,<br />

romelic `miTologiuris”<br />

Semdeg gamovida.<br />

_ es gamocemac ymawvilTaTvisaa<br />

gankuTvnili. `simboloebis enciklopedia”<br />

zaza abzianiZisa da qeTevan<br />

eloSvilis avtorobiT Seiqmna. wignSi<br />

Tavmoyrili masala imdenad mravalferovani<br />

da sainteresoa, rom aramxolod<br />

bavSvebsa da mozardebs, aramed<br />

ufrosebsac ki miizidavs. aseTi enciklopediac<br />

pirvelia saqarTveloSi.<br />

orive gamocema, garda imisa, rom<br />

uxvad ilustrirebuli da vizualu-<br />

rad Zalian STambeWdavi wignebia, imiTac<br />

aris mniSvnelovani, rom teqsti qarTveli<br />

avtorebis mieraa dawerili da Cveni<br />

mkiTvelisTvis, gacilebiT iolad aRsaqmeli<br />

da sainteresoa. principic<br />

swored esaa. aseTi qarTuli gamocemis<br />

momzadeba gacilebiT Sromatevadi<br />

saqmea, vidre Targmnili literaturis<br />

dabeWdva, finansebsac bevrad mets<br />

moiTxovs, droSic iweleba... magali-<br />

Tad, `simboloebis enciklopediaze”<br />

muSaobas oTxi weli movandomeT. misi<br />

pirveli varianti daaxlovebiT aTjer<br />

mainc iqna wakiTxuli, bevri viSromeT,<br />

sanam saboloo saxes mivcemdiT. miuxedavad<br />

amisa, Sedegi amad Rirda. es wignebi<br />

qarTul enaze, qarTveli bavSvebisTvis,<br />

mozardebisTvis Seiqmna. esaa mTavari.<br />

SemecnebiTi literaturis ganxriT,<br />

muSaoba ar Segviwyvetia. qalbatonma<br />

nana toniam masala gadaamuSava, kidev<br />

ufro gaamdidra da amjerad, `miTologiur<br />

leqsikons” amzadebs.<br />

_ rogorc vici, Tqveni gamocemebidan<br />

erT-erTi yvelaze masStaburi da<br />

amave dros, warmatebulia mravaltomeuli<br />

`saskolo biblioTeka”.<br />

_ `saskolo biblioTeka” erT-erTi<br />

ZiriTadi proeqtia. Tavidan Cafiqrebuli<br />

gvqonda misi ocdaaT tomad gamocema.<br />

sami wlis ganmavlobaSi oci<br />

tomi gamoveciT. vfiqrobT, am seriis<br />

wignebis raodenoba ocdaaTs gacdeba.<br />

es saxelmZRvanelo literatura ar gaxlavT.<br />

Tumca masSi warmodgenilia yvela<br />

is avtori, yvela is nawarmoebi (poezia,<br />

proza, publicistika), skolaSi rom<br />

iswavleba. TiToeuli avtoris Semoqmedebas<br />

TiTo tomi eTmoba. Tumca, garda<br />

saskolo programiT gaTvaliswinebuli<br />

nawarmoebebisa, aq Sesulia, magaliTad,<br />

iakob gogebaSvilis `saRvTo istoria”.<br />

CavTvaleT, rom bavSvebisaTvis<br />

gogebaSvilis mier moTxrobili bibliuri<br />

ambebi Zalian advilad wasakiTxi da<br />

aRsaqmeli iqneboda. wignze muSaobis<br />

dros, saqarTvelos sapatriarqos mivmarTeT<br />

da xatmwerTa daxmareba viTxoveT.<br />

Sedga sagangebo jgufi,, romelmac<br />

kanonikis sruli dacviT moxata<br />

wigni, siuJeturad daalaga.<br />

_ roca aseT literaturas gamoscem,<br />

misi sworad gaformeba, albaT,<br />

sakmaod mniSvnelovania.<br />

_ diax. sanam wignis mxatvrobaze<br />

diwyeboda muSaoba, konkursic ki gaimarTa,<br />

zogierTi namuSevari daiwunes.<br />

sabolood, `saRvTo istoria” xatweris<br />

principiT Sesrulebuli ormocda-<br />

ToTxmeti naxatiT dasuraTda.<br />

_ saSualo skolebis saswavlo<br />

programa moswavleebs arc qarTvel<br />

wmindanTa cxovrebis Seswavlas avaldebulebs.<br />

Tumca, Tqvens mravaltomeulSi,<br />

Tanamedrove sasuliero piris<br />

mier, SesaniSnavad daweril `cxovrebebs”<br />

vxvdebiT.<br />

_ `qarTvel wmindanTa cxovreba” dekanozma<br />

zaqaria maCitaZem dawera. igi,<br />

yvelaferTan erTad, Semoqmedi adamianic<br />

brZandeba da ramdenime wignis avtoria.<br />

rac Seexeba wigns, romelic erTerT<br />

tomad gamoveciT, saeklesio kalendris<br />

mixedviT Sedgenili `cxovrebebia”.<br />

masSi yvela qarTvel wmindanzea<br />

moTxrobili. wigni Zalian sainteresoa<br />

da kargad ikiTxeba.<br />

axla mzaddeba Semdegi tomebi,<br />

19 Tebervali - 4 marti 2010<br />

romelSic Tanamedrove qarTuli mwerloba<br />

iqneba warmodgenili. vcdilobT,<br />

`saskolo biblioTekam”<br />

qarTveli avtorebi maqsimalurad<br />

moicvas da mozards iseTi literatura<br />

miawodos, romelic aucilebelia<br />

misi ganaTlebisTvis.<br />

_ samomavlod, kidev ra gamocemebs<br />

gvpirdebiT?<br />

_ axla gamosacemad mzaddeba<br />

`vefxistyaosani”. es CvenTvis Zalian<br />

mniSvnelovani proeqtia. masze<br />

muSaobas sakmaod didi dro movandomeT.<br />

es gaxlavT `wereTliseuli<br />

vefxistyaosani”, romelsac xelnawerTa<br />

erovnul fondSi mivakvlieT da<br />

SeviZineT. mefisadmi miZRvnili<br />

wignia, saucxoodaa moxatuli. Tvis<br />

bolos, albaT, daistambeba. gvinda<br />

Zalian lamazi sasaCuqre wigni gamovides.<br />

_ sasaCuqre wignebs gamoscemT?<br />

_ sasaCuqre wignebic gvaqvs. am<br />

mimarTulebiT, Cveni saamayo gamocemaa<br />

Seqspiris `sonetebis”, TabukaSviliseuli<br />

Targ<strong>mani</strong>. am wignze eqskluziuri<br />

ufleba batonma laSam da misma<br />

ojaxma gadmogvca. wignma Zalian<br />

didi mowoneba daimsaxura da axlaxan<br />

ukve meored gamoveciT. am Targmans<br />

aseTi istoria aqvs: igi mxolod<br />

erTxel, 1979 wels, arcTu didi tiraJiT<br />

daibeWda, mas Semdeg oci weli<br />

gavida da wigni aRar gamocemula. mogexsenebaT,<br />

qarTveli kaci kargi mki-<br />

Txvelia, xarisxiani literatura uyvars<br />

da afasebs mas. ar vici, albaT<br />

amitom, am Targmanze garkveuli nostalgia<br />

arsebobda. miuxedavad imisa,<br />

rom `bakmis” mier gamocemuli Seqspiris<br />

`sonetebi” sasaCuqre wignia<br />

da aqedan gamomdinare, iafi ar Rirs,<br />

masze Zalian didi moTxovnaa.<br />

_ roca drois mcire monakveTSi<br />

wigns orjer gamoscem, es marTlac<br />

mis warmatebaze miuTiTebs... qalbatono<br />

rusudan, radgan Seqspiri axseneT,<br />

minda gkiTxoT - prioritetebis<br />

miuxedavad, `bakmi” ucxour literaturasac<br />

gamoscems?<br />

_ mxolod ori wigni gvaqvs gamocemuli,<br />

es erTgvari gamonaklisia.<br />

rasakvirvelia, Seqspirs udides<br />

pativs vcemT, magram aranaklebad<br />

gviyvars TabukaSvili, misi Targ<strong>mani</strong><br />

Zalian maRali donisaa. swored Targ<strong>mani</strong>s<br />

xarisxi iyo erT-erTi mTavari<br />

mizezi, ramac am wignis gamocema gadagvawyvetina.<br />

meore wigni ki, aRmosavluri zRaprebia.<br />

esec Zalian lamazi sasaCuqre<br />

wigni gaxlavT, rusudan fetviaSvilis<br />

mieraa moxatuli. ratom aRmosavluri<br />

zRaprebi? _amasac Tavisi<br />

mizezi aqvs; roca rusikos TanamSromloba<br />

SevTavazeT, gviTxra, rom Tavisi<br />

xelweridan gamomdinare, aRmosavluri<br />

literaturis gaformebas amjobinebda.<br />

ar minda ifiqroT, rom ucxour<br />

literaturas ar vafasebT da amitom<br />

varidebT Tavs mis gamocemas. piriqiT<br />

- Zalian gviyvars, xolo im adamianebs,<br />

romlebic xarisxiani Targ<strong>mani</strong>s<br />

ganxorcielebas axerxeben, udides<br />

pativs vcemT, magram vTvliT, rom<br />

Tuki ucxoeli mwerlis gamocemas<br />

gadawyvet, Targ<strong>mani</strong> srulyofili<br />

unda iyos. garda amisa, migvaCnia, rom


19 Tebervali - 4 marti 2010<br />

Cvens literaturasa da karg qarTvel<br />

mwerlebs aranaklebi yuradReba<br />

sWirdeba. Tu ara Cven, sxva vin gaakeTebs<br />

amas?<br />

_ qalbatono rusudan, wignebis<br />

vizualur mxareze vin zrunavs?<br />

_ gvyavs Cveni ilustratorebi da<br />

mxatvrebi, maTTan ase vmuSaobT: veubnebiT<br />

ra gvinda, romeli siuJeti<br />

unda daixatos. rac Seexeba wignis<br />

dizains, amas me da batoni bondo erToblivad<br />

vqmniT. patara eSmakobasac<br />

mivmarTavT – garekans Zalian did<br />

yuradRebas vaqcevT, radgan vTvliT,<br />

rom wignma adamiani danaxvisTanave<br />

unda miizidos. bavSvi - ar aqvs mniSvneloba<br />

xuTi wlisa iqneba, Tu TxuTmetis<br />

- wigns rom xelSi aiRebs, misi<br />

gadafurcvla unda moundes. Tumca<br />

ara mgonia imedi gaucruvdeT, roca<br />

kargad gaformebuli wignis kiTxvas<br />

Seudgebian. rezo inaniSvilis, goderZi<br />

Coxelis, miTufro ilia WavWavaZis<br />

Semoqmedeba, marTalia bevrjeraa<br />

gamocemuli, magram isini mainc<br />

ikiTxeba, da radgan asea, ise igi mkiTxvels<br />

moswons.<br />

_ mkiTxvels xSirad sTavazobT<br />

yvelasaTvis sayvarel avtorebs,<br />

cnobil nawarmoebebs, magram am literaturas<br />

yovelTvis axleburad<br />

awvdiT...<br />

_ yovelTvis vcdilobT sazogadoebas<br />

poligrafiuli siaxleebic<br />

SevTavazoT. pirvelad, musikaluri<br />

wigni gavakeTeT. es iyo bondo macaberiZis<br />

`Zilis win sakiTxavi zRaprebi”.<br />

Semdeg, aseTi wignebi bevrma gamomcemlobam<br />

dabeWda, bazarze erTdroulad<br />

ramdenime gamoCnda, magram<br />

`Zilis win sakiTxavi zRaprebis” gansakuTrebuloba<br />

is iyo, rom musikaluri<br />

modulis saSualebiT, bavSvebi<br />

kiTxvisas qarTul iavnanas ismendnen.<br />

iavnanas aranJireba, ormocdaSvidwamiani<br />

qronometraJiT, erTma kompozitorma<br />

gaakeTa.<br />

getyviT, aseve, rom meore musikaluri<br />

wignic mzadaa gamosacemad. avtori<br />

kvlav bondo macaberiZea, wigns<br />

`zRapari beqna biWze” hqvia. gamocema<br />

araCveulebrivad ilustirebuli iqneba.<br />

axalgazrda mxatvars vTxoveT,<br />

zRapris mTavari gmiris saxeze emuSava,<br />

bolomde mivandeT mas es saqme da<br />

saocrad saintereso personaJi Seqmna.<br />

ase rom, qarTvel bavSvebs, daaxloebiT<br />

erT TveSi saucxood gaformebuli<br />

zRaprebis wigni eqnebaT. wigns<br />

Tan erTvis audio Canaweri, sadac yvela<br />

zRapars marlen egutia kiTxulobs.<br />

_ CemTvis cnobilia, rom `bakmi”<br />

`uqarqaSo xmlebis” gamocemazec<br />

muSaobs. vfiqrob, levan sanikiZis<br />

mkiTxvelisaTvis es sasiamovno siaxlea.<br />

_ darwmunebiT SemiZlia giTxraT,<br />

rom levan sanikiZe erT-erTi yvelaze<br />

kiTxvadi avtoria, misi wignebi qarTvelebs<br />

Zalian uyvarT. `uqarqaSo<br />

xmlebi” absoluturad gansxvavebuli<br />

da saintereso sasaCuqre gamocema<br />

iqneba. sagangebod am wignisTvis Seqmnili<br />

ruka da uxvi ilustraciebi mkiTxvels<br />

erTgvar istoriul eqskurss<br />

`Cautarebs”. vcdilobT amgvari poligrafiuli<br />

efeqtebiT wigni ufro mimzidveli<br />

gavxadoT. siaxle ar aris, rom<br />

dRes, aramarto saqarTveloSi, aramed<br />

mTels msoflioSi internet-saSualbebma<br />

adamiani, miTufro axalgazrda<br />

Taoba, beWdviT gamocemebs sakmaod<br />

daaSora. albaT, gamomcemlebma Zalian<br />

unda movindomoT, rom wigns mkiTxveli<br />

hyavdes.<br />

_ am TvalsazrisiT, gamomcemlebs,<br />

romlebic sabavSvo da saymawvilo<br />

literaturaze arian orientirebulni,<br />

albaT gansakuTrebuli pasuxismgebloba<br />

akisriaT - bavSvebs, romlebic<br />

momavali mkiTxvelebi arian,<br />

wignis gemo unda gaagebinon.<br />

_ swored amitom vcdilobT asakobrivi<br />

wyveta ar gvqondes da mcirewlovani<br />

bavSvebidan ymawvilebamde, uklebliv<br />

yvela, Sesabamisi literaturiT<br />

uzrunvelvyoT. momaval Taobas mcire<br />

asakidan SevayvaroT kiTxva, lamazad<br />

gaformebuli da kargad Sedgenili<br />

literatura mivawodoT. Cveni mTavari<br />

mizani swored esaa. qarTvel klasikosebs<br />

amitomac vubrundebiT xolme...<br />

Cvens saqmianobas gamarTlebulad miviCnevT,<br />

roca mkiTxveli gvirekavs da<br />

sakuTar azrs gviziarebs, gveubneba: `ra<br />

kargad Sedgenili gamocemaa, rogori<br />

lamazi wignia”...<br />

_ wignebs sad beWdavT?<br />

_ wignebs mxolod ucxoeTSi vbeWdavT.<br />

Tavidanve ase daviwyeT. amisTvis<br />

araerTi mizezi gvqonda. Tumca, pirveli,<br />

mainc maRali poligrafiuli xarisxi<br />

iyo. warmoidgineT, im dros, viqtor<br />

hiugos aTasgverdiani wigni, Zveli gamocema,<br />

ormocdaaTi TeTri Rirda da<br />

mainc Znelad iyideboda, xolo ormocdaaTgverdiani<br />

`literaturuli<br />

zRaprebi” gacilebiT ZviradRirebuli<br />

wignebi iyo, magram myidveli mainc hyavda.<br />

amiT imis Tqma minda, rom sazogadoebis<br />

damokidebuleba avtorebis,<br />

nawarmoebebis mimarT ki ar Secvlila,<br />

aramed moTxovnebi Seicvala, wignis<br />

mimarT axleburi damokidebuleba Camoyalibda.<br />

dRes arCevani Zalian didia. qarTvel<br />

gamomcemels, swored axla marTebs<br />

iseTive wignebi gamosces, romelic<br />

ucxours arafriT Camouvardeba. unda<br />

vecadoT, rom vizualuri Tu beWdvis<br />

xarisxiTac da Sinaarsobrivadac maRali<br />

rangis gamocemebi SevqmnaT. vfiqrob,<br />

mTavari amocana esaa.<br />

_ bazarze arsebuli konkurencia<br />

wignis xarisxs Sesabamisad zrdis.<br />

albaT konkurenciis pirobebSi warmatebis<br />

SesanarCuneblad swori menejmentic<br />

aucilebelia.<br />

_ am TvalsazrisiT, aTi wlis ganmavlobaSi<br />

ar gagvWirvebia. gvyavs Cveni<br />

xelmomwerebi, gvyavs Cveni mkiTxveli...<br />

gvixaria wignis maRaziebSi Sesvla,<br />

gveubnebian: `bakmis” wignebs kiTxuloben”,<br />

“ainteresebT Semdegi tomi<br />

rodis gamova”... vfiqrobT, es warmatebis<br />

niSania. ar vcdilobT vinmes gavejibroT,<br />

Cveni prioritetebi gvaqvs,<br />

Cveni principebis erTguli varT, wign-<br />

Tan urTierToba gviyvars da vcdilobT<br />

Cveni saqme vakeToT. es sixarulis<br />

momtani saqmea.<br />

literaturuli literaturuli gazeTi<br />

gazeTi<br />

esaubra Tamar Juruli<br />

misi gardacvalebis mere). gansakuTrebulad<br />

uyvarda Zveli memuaruli<br />

literatura. erTxel erTad viyideT<br />

meCvidmete saukunis frangi avtoris<br />

taliman de reos `saxaliso istoriebi~,<br />

sadac samefo karis anegdoturi<br />

ambebi da didgvarovanTa galanturi<br />

Tavgadasavlebi moxdenilad aris<br />

moTxrobili. otia mTel kviras karg<br />

xasiaTze iyo, moxibla am wignma. maxsovs,<br />

didxans melaparaka andersenis<br />

zRaprebis ganumeorebel samyaroze,<br />

yvelasagan gamorCeul poeturobasa<br />

da idumalebaze. raRacis dawerasac<br />

apirebda da ar dascalda. maxsendeba,<br />

rogor uyvarda redaqciis did, SuSis<br />

kedelTan midgoma da garindeba, ocnebaSi<br />

gadasvla. am dros xeli ar unda<br />

SegeSala. mis uecar gardacvalebaze,<br />

Sin dabrunebulma raRac Caviwere. ar<br />

mSordeboda otias erTaderTi qaliSvilis,<br />

TaTias, sasowarkveTili saxe,<br />

arafriT ar undoda daejerebina mis<br />

Tavs datexili ubedureba: `es ar Sei-<br />

Zleboda momxdaiyo! es ar aris marTali!~<br />

- gaognebuli imeorebda.<br />

15.08.1992. Cems mwuxarebaTa Jams<br />

(romeli erTi CamovTvalo) yvelaze<br />

metad ori kaci damamaxsovrda. erTi<br />

poeti mixeil qvliviZe iyo. mamaCemi<br />

bevrjer hyavda wayvanili, rogorc<br />

eqimi, jer Tavisi gerisa da mere Svilis<br />

gamo daumegobrda. 60 wlisa roca<br />

xdeboda, mivida mamaCemTan da sTxova,<br />

emzarma Cemze werili daweros, `mna-<br />

TobSi~ elodebian, misTvis adgilia<br />

Senaxulio. mamaCemma mokled momwera<br />

(sadRac Sevinaxe is qaRaldi) da Tavisi<br />

mxridan SemomiTvala, aseT patiosan<br />

adamians nu gaawbilebo. davwere<br />

aTiode gverdi, ramdenadac SemeZlo<br />

Tbilad da `mnaTobSi~ gamovaqveyne.<br />

manamde, coli rom dameRupa imxanad,<br />

miSa qvliviZem aRfrTovanebuli, caSi<br />

amyvani recenzia dabeWda Cems wignze<br />

- `xe cxovrebisa~ - Cemi falavani xaro,<br />

werda. Sevwuxdi, dantes madarebda.<br />

arc maSin mjeroda misi gadametebuli<br />

aRtacebisa da arc mere. gulwrfelobas<br />

mxolod garkveul momenteb-<br />

Si iCenda. miSasTan, SeiZleba iTqvas,<br />

megobruli urTierToba mqonda, leqsebic<br />

aqvs Cemdami moZRvnili, magram<br />

keTilganwyobasa da gulwrfelobas,<br />

rogorc aRvniSne, didxans ver inarCunebda,<br />

sul axal-axali `varskvlavebis~<br />

Ziebasa da waxalisebaSi iyo, Tavi<br />

metrad miaCnda. ras izam, es misi xasiaTi<br />

gaxldaT da, drodadro, Taviseburad<br />

avlenda.<br />

erTxel nametani ukadrisad moiqca.<br />

TbilisSi sakmaod cnobilma pirovnebam,<br />

gedi Wyoniam wagviyvana dasalevad<br />

- rezo WeiSvili, isa da me.<br />

sololakis myudro duqanSi arays vsvamdiT.<br />

alkoholi rom moekida, Cvenma<br />

Zvirfasma mixom boTaobas umata. me<br />

momibrunda da viTom gacinebulma,<br />

miTxra: daka xeli, rom givi gegeWkori<br />

Senze ukeTesi poetia! amaze, Semcbarma,<br />

vupasuxe, SeiZleba bevri sxvac<br />

mjobia, magram Sen amis ganmsjelad ar<br />

gamodgebi-meTqi. usiamod gaiRrija -<br />

misi gamoSverili xelisTvis xeli ar<br />

damikarebia. kargad icoda, givi Cemi<br />

uaxloesi megobari rom iyo da ratom<br />

ikisra aseTi gvelaZuoba, ver Cavxvdi.<br />

me, saerTod, arasodes aravis gavjibrebivar<br />

da vin ra gaakeTa, vfiqrob,<br />

cota mogvianebiT gairkveva. jobnebaze<br />

ramdenadme gansxvavebuli azrisa<br />

var. roca vinmes jobixar, es Sinaganad<br />

kidevac unda gawuxebdes, gbo-<br />

Wavdes da yelyelaoba, Tavmowoneba<br />

sulac ar gaxlavT adamianis, Semoqmedis<br />

saukeTeso Tviseba.<br />

im saRamos Semdeg ori kvirac ar<br />

iyo gasuli, igive miSa Semxvda maCabelze<br />

da miseburad `damipadxoda~ -<br />

saiubileo TariRi misruldeba da Sengan<br />

werili mindao. ramdenadac Sev-<br />

Zeli, delikaturad, TavSekavebulad<br />

Canawerebi 13<br />

emzar kvitaiSvili<br />

<strong>dRiuri</strong><br />

wignidan _ `rqawiTelis mtevani~<br />

dasawyisi me-8-9 gverdebze<br />

vuTxari - rac adre, aTi wlis win dagiwere,<br />

Senze imave azrisa var da axals<br />

verafers getyvi-meTqi. ixtibari<br />

ar gaitexa, gaibrZola - ar gaCqareb,<br />

sakmaris dros mogcemo. ramdenic ar<br />

unda madrovo, sulerTia-meTqi, vupasuxe.<br />

sxva albaT miaxlida - Cemze<br />

ukeTesma poetebma dagiwerono, magram<br />

amdeni veRar vakadre, moveride. civad<br />

gamSorda.<br />

ai, es kaci movida samZimarze, roca<br />

mamaCemi esvena did oTaxSi, gulze Te-<br />

Tri vardebis Taiguli daado da xelebi<br />

daukocna. am dros namdvilad<br />

gulwrfeli iyo. merec bevrjer uTqvams<br />

- unda davwero, rom sadme aqve, veraze,<br />

Cvenma qalaqma baton daviTs Zegli<br />

daudgaso. me mudam im azrisa viyavi,<br />

rom mamaCems arc Zegli da arc memorialuri<br />

dafa daWirdeboda, mis xsovnas<br />

isedac Seinaxavda xalxi da misganve<br />

daTesili sikeTe.<br />

meore pirovneba, visma gamoCenamac<br />

isedac dafleTili guli Camglija,<br />

istorikosi da mwerali levan sanikiZe<br />

iyo.... oRond es Cemi daTunas panaSvidis<br />

dRes moxda. Semovida acremlebuli,<br />

iebis didi kona mohqonda - faqizad,<br />

frTxilad. momeCvena - xelis<br />

gulebSi momwyvdeuli ulurjesi ali<br />

eWira da SiSobda, qarma ar Camiqroso.<br />

mere daixara da cremlmoreulma,<br />

aravisTvis rom ar Seuxedavs, ise, iebis<br />

veeba Sekvra Cems biWs sudaraze daado...<br />

welSi moxrilma Semouara kubos.<br />

mas gancdili hqonda da im wuTebSic<br />

RrRnida Svilis daRupvis mounelebeli<br />

mwuxareba.<br />

ori kacisgan sxvadasxva dros<br />

gamoxatuli samZimari, aq rom gavixsene,<br />

albaT sicocxlis bolomde mexsomeba.<br />

gviandeli minaweri:<br />

es naCqarevi, vnebamouTokavi striqonebi<br />

mixeil qvliviZis sicocxleSi<br />

daiwera da bodiSi unda movixado -<br />

alag-alag toni mTlad delikaturi<br />

ver aris; etyoba utaqtobis, utifrobis,<br />

daumsaxurebeli gulistkenis<br />

gadaxarSva miWirs da nervebi veRar<br />

davimorCile. (20.07.2009).<br />

15.09.1992. mudam sinanuliT vigoneb<br />

Cavlil gamsxltar zafxuls da sul<br />

mgonia, bolomde ver SevigrZeni igi. ra<br />

samwuxaroa agvistos damdegs, moedanze,<br />

lampionebis ZirSi, koplebiani Ramis<br />

peplebis gauTavebeli cvena. amave<br />

dros, mimzidvelic aris maTi sayvareli,<br />

Savi, bususa, pawawina, mokle-mokle<br />

fexebis cqera. Znelia mixvedra, am<br />

ucnaur arsebebs Tu aqvT jer sicocxlis<br />

SegrZneba da mere - daxocvisa.<br />

yvelaferi SefardebiTia, Torem<br />

Cvenc albaT mwerebad movCanvarT<br />

gulgrili, Tvalaxveuli kameCiviT<br />

mcoxneli maradisobis TvalSi, pepelas<br />

frTebiviT, namcecebad brwyinavs da<br />

qreba is ubadruki wlebi, rac CvenTvis<br />

gangebam Tu bunebam gamoimeta. mudmiv<br />

oromtrialSi gaxveulebs dafiqrebis,<br />

sinanulis droc aRar gvrCeba.<br />

peplebzedac vapirebdi wignis daweras<br />

(leqsad da prozad), magram amden<br />

survils erTi kacis cxovreba verasgziT<br />

ver gaswvdeba da, amdenad, Tavs vityueb.<br />

peplebi, albaT priala frTebis gamo,<br />

magonebs gzispirad, mcxeTis misadgomebTan<br />

Carigebul oqrococxas<br />

yvavilebs, Tumca oqrococxa yviTelia,<br />

is frTebawinwkluli farvanebi ki<br />

WiqaSi CarCenili Cais ferisani arian<br />

umetesad. sxva ferebic gamoerevaT<br />

xolme. Tu SiSvel sxeulze gagedo<br />

Rameuli, mozrdili peplebi, Sindis<br />

foTlebiviT dagSuSxaven da koRos nakbenze<br />

aranaklebad agitydeba qavili,<br />

xorcs Semoiglej. Tavad rom ixocebian,<br />

es srulebiT ar adardebT.


14 Targ<strong>mani</strong><br />

eni dilari<br />

literaturuli literaturuli gazeTi<br />

gazeTi<br />

sityviT gamoxatvis Sesaxeb<br />

amerikeli mwerali eni dilari 1945 wlis 30 aprils pensilvaniis qalaq pitsburgSi daibada. enim saxeli samecniero<br />

xasiaTis literaturuli Txzulebebis SeqmniT gaiTqva, ramac mas puliceris premiac ki moapovebina. dilari aris<br />

ori ro<strong>mani</strong>s, leqsebis krebulebis, eseebis, kritikuli werilebis avtori da ramdenime mwerlis biografi. 1971<br />

wels janmrTelobis gauaresebis gamo eni dilari 8 Tvis ganmavlobaSi samyaros mowyda da es dro bunebis wiaRSi<br />

gaatara. am rvaTvianma gandegilobam Sedegi gamoiRo. mas Semdeg, rac enim Tavis dRiurebs wignis saxe misca, 1974<br />

wels literaturul wreebSi 29 wlis gogonas saxeli xmamaRla gaisma. swored am wignis (`ilgrim at Tinker Creek~)<br />

wyalobiT eni dilari puliceris premiis mflobeli gaxda. sxvaTa Soris, 1985 da 1991 wels eni Tavad iyo puliceris<br />

premiis Jiuris wevri. dilari cnobili amerikeli biografis robert riCardsonis meuRlea, hyavs erTi qaliSvili<br />

da eweva pedagogiur saqmianobas samxreT karolinasa da virjiniis universitetebSi.<br />

me vwer wigns, romelic formiT<br />

Zalze waagavs memuarebs: igi iRebs<br />

CanawerTa saxes, dawerils pirvel<br />

pirSi da aRwers gardasul movlenebs.<br />

Tumca es wigni avtobiografia ar<br />

aris, arc memuarebia. CemTvis memuar-<br />

Ta wera jer adrea: me xom mxolod<br />

ormoci wlis var. es rom avtobiografia<br />

yofiliyo, maSin Cemi cxovrebis<br />

dawvrilebiT aRwera mxolod mTqnarebas<br />

Tu mogvrida mkiTxvels, radgan<br />

mTeli ocdaaTi weli wignisa da saweri<br />

magidis miRma arc gamixedavs. me<br />

aRvwer gogonas bavSvobas, romelic<br />

pitsburgSi cxovrobda, sadac vizrdebodi<br />

mec.<br />

memuarTagan saukeTesoni, ase mgonia,<br />

Tavad hpoveben Tavis formas. nebismieri<br />

nawarmoebis avtorma, gansakuTrebiT<br />

nawarmoebisa, romelic ar<br />

moicavs gamogonil ambebs, unda gadawyvitos<br />

ori umniSvnelovanisi sakiTxi:<br />

ra CarTos TxzulebaSi da ra –<br />

gamotovos.<br />

`risi aRwera SeiZleba am wignSi?~ –<br />

vekiTxebodi sakuTar Tavs. `Cemi<br />

amerikuli bavSvoba~ esaa wigni bavSvobis<br />

mZafri gancdebis Sesaxeb, misi sicocxliT<br />

tkbobis, TviTmyofadobis,<br />

cnobismoyvareobis Sesaxeb.<br />

esaa wigni sicocxlisaTvis gaRvi-<br />

Zebis Sesaxeb. gogona iRviZebs, kidev da<br />

kidev, da icnobierebs, rom is cocxalia.<br />

igi ocnebobs, axarebs Tavis SegrZnebaTa<br />

sicxovele, TavdaviwyebiT<br />

uyvardeba silamaze, da uecrad – xelaxla<br />

iRviZebs da axali ZaliT<br />

SeigrZnobs sakuTar TavSi sicocxlis<br />

Cqrolvas. da igi acnobierebs Tavis am<br />

SegrZnebas, xvdeba, rom Seyvanilia –<br />

raRac idumali Zalis mier – mis movlinebamde<br />

ukve arsebul samyaroSi. es<br />

samyaro aRsavsea warmtaci sagnebiT da<br />

cnobebiT – aTasgvari informaciiT,<br />

romliTac mas SeuZlia gamdidrdes da<br />

aRfrTovandes. garda amisa, am samyaroSivea<br />

adamianTa sazogadoebac,<br />

romelic arsebobs istoriis kanonTa<br />

Sesabamisad da adgens eTikur faseulobebs.<br />

amgvarad, wigni moZraobs ori<br />

xaziT: pirveli – esaa Sinagani cxovreba<br />

gogonasi, naTeli, mocaxcaxe<br />

droisa da sivrcis gareSe mimdinare,<br />

meore ki – garemomcveli samyaros<br />

gonismieri gacnobiereba. wignis arqiteqtonika<br />

mimarTulia Sinagani<br />

landSaftidan – gulisa da gonebismieri<br />

individualuri aRqmidan zogadamerikuli<br />

landSaftisaken – Cveni<br />

saerTo istoriis realuri suraTebisaken.<br />

patara gogo, sakuTar xelze rom<br />

iCqmets, TvalnaTliv xedavs, RmerTma<br />

rogor Seqmna adami miwisagan. xolo<br />

roca wamoizrdeba, iwyebs quCebSi xetials<br />

da fiqrs Tavis momavalze: sakuTar<br />

Tavs xan gamomZieblad warmoidgens,<br />

xan – epidemiologad, xan – mxatvrad.<br />

xolo ufro didi rom xdeba,<br />

igi mRelvarebiT dadis qalaqSi, xididan<br />

xidze, da Zveli aRTqmisa da<br />

frang simbolistTa poeziaSi poulobs<br />

misive damatyvevebel bgeraTSexamebebs.<br />

Sinagani cxovreba yovelTvis vertikalurad<br />

moZraobs: xan maRlaa, xan<br />

– dabla, TiTqos trombonis moZravi<br />

nawiliao. qvemoT is ocnebebSi inTqmeba,<br />

zemoT – icnobierebs garemomcvelobas<br />

da, TviTSemecnebad rom<br />

iqceva, – sakuTar Tavsac. mec swored<br />

es mitacebs – vertikaluri sriali<br />

cnobierebisa, mimarTuli qvemodan<br />

zemoT da zemodan – qvemoT.<br />

gogonas Sinagani cxovrebis aRsawerad<br />

me amovarCie – TiTqmis SemTxveviT<br />

– Cemi sakuTari cxovreba. aqve unda<br />

iTqvas, es arCevani arcTu ise udavoa,<br />

rogorc erTi SexedviT SeiZleba moeCvenos<br />

kacs.<br />

Tormeti wlis win akademiaSi – menis<br />

Statis nacionalur parkSi xetialisas<br />

ganvizraxe damewera<br />

narkvevi. erTi kviris fiqris Semdeg<br />

gadavwyvite, ZiriTadad bunebaze mewera,<br />

raki megona, rom ase Tavs ufro<br />

laRad vigrZnobdi. moqmedebis adgilad<br />

menis sanapiro avirCie. jer vifiqre,<br />

metafizikosi rom eTqmis, ise-<br />

Ti ormocdaaTs mitanebuli<br />

filosofiurad moazrovne mamakaci<br />

aRmewera, magram erTi Tvis Semdeg,<br />

raki am Stats ukeT vicnob, mTeli es<br />

ambavi virjiniaSi gadmovitane.<br />

Semdgom mesame piri pirveliT<br />

Sevcvale, magram gmiri mamakacad davtove.<br />

da mxolod pirveli Tavis gasrulebis<br />

Semdeg, romelsac hqvia `piligrimi<br />

mdinare tinker-krikze~, uari<br />

vTqvi mewera mamakacis saxeliT.<br />

amitom wignSi saqmis gaiolebis<br />

mizniT mkiTxvels Cemi sakuTari Sinagani<br />

cxovrebis Sesaxeb movuTxrob. me<br />

aRvwere is, rac ase maRelvebda –<br />

drois SegrZneba: TiTqos dro mcems<br />

mTel sxeulze CanCqeris nakadebad. me<br />

miyvarda SegrZneba Cemi garemomcveli<br />

sicocxlis Zalisa. me miyvarda misi<br />

TiToeuli detalis SegrZneba mTeli<br />

misi daZabulobiT. me aRvwere, ra<br />

grZnobiT vexebodi dedis xels. me<br />

aRvwere, rogor visrodi beisbolis<br />

burTs – mTeli sxeuliT miznisaken<br />

rogor xar mipyrobili da xedav,<br />

rogor gwydeba burTi da mifrinavs,<br />

TiTqos Senive waglejili Taviao. me<br />

aRvwere, rogor vxatavdi beisbolis<br />

xelTaTmans, rogor vagrovebdi mwerebs...<br />

Cem kabinetSi, keip-kodSi, masa-<br />

Cusetsis StatSi saweri magidis zemoT<br />

CanCqeris qveS mdgari amazoneli biWis<br />

didi fotosuraTi davkide. qvemimswrafi<br />

wylis nakadSi mxolod misi<br />

Tavi Cans. qafiani wyali gvirgvinisebrad<br />

gars ecleba mis Tavs, magram saxe<br />

sruliad mSvidi aqvs da Savi Tvalebic<br />

meocnebed miupyria SoreTisaken. es<br />

arsebobis saidumloTi garemoculi<br />

biWi sicocxliTaa aRsavse. igi<br />

SeigrZnobs Tavis bavSvobas da, ase mgonia,<br />

esmis kidec es. vfiqrob CanCqeridan<br />

igi ganmtkicebuli da sikeTisaTvis<br />

SemarTuli gamova. ai, am fotosuraTs<br />

vawydebi xolme, roca Cemi kompiuteris<br />

ekrans Tvals vaSoreb da<br />

zemoT vixedebi.<br />

da me CavrTe `bavSvobaSi~ es wuTi<br />

sicocxlisaTvis gaRviZebisa, gacnobiereba<br />

imisa, rom Sen moxvdi am samyaroSi,<br />

ukve arsebulSi, ukve moZrav-<br />

Si. Sen gaRviZebs Sen miRma mimswrafi<br />

dro. Sen samzareulos iatakze zixar<br />

da TamaSob, fiqrisa da drois gareSe,<br />

xolo drois nakadi iqve, Sen gverdiT<br />

miCuxCuxebs. is Sen miRma miedineba<br />

swrafad, wyaluxvad da roca sicocxlisaTvis<br />

gaRviZebs, Sen uecrad masSi<br />

vardebi.<br />

sicocxlisaTvis gaRviZebuli Sen<br />

sadRac poulob sakuTar Tavs.<br />

Cem SemTxvevaSi sadRac niSnavda<br />

pitsburgs. me aRvwere sami mdinare, aq<br />

rom miedineba: alegeini Crdilo-<br />

eTidan da monongahila – samxreTidan<br />

erTimeores ohaioSi, misisipis mTavar<br />

marcxena SenakadSi rom uerTdebian,<br />

romelic Tavis mxriv misurisTan er-<br />

Tad – saTaves kldovan mTebSi rom<br />

iRebs – miaqvs wylebi kontinentis aRmosavleT<br />

nawilisa. aleganis mTebi<br />

akavebdnen axalmosaxleebs pitsburgis<br />

raionSi SeRwevisagan, sadamdec mxolod<br />

1760 wlisaTvis moaRwies - jeimstaunis<br />

– amerikaSi ingliselebis<br />

pirveli mudmivi dasaxlebis dafuZnebidan<br />

150 wlis Semdeg.<br />

me aRvwere aqauri tyiani mTebi da<br />

borcvebi, xeobebSi mdored mimavali<br />

mdinareebi da Tavad tyiT dafaruli<br />

xeobebic da napirebis zemoT dakiduli<br />

frialoebic.<br />

me aRvwere eris tba da damsveneblebi,<br />

mis napirebze rom irujebodnen. da<br />

jazis samSoblo – axali orleani, sadac<br />

erTxel naviT gaemarTa mamaCemi –<br />

dinebas Tavqve dauyva hek finiviT.<br />

me aRvwere pirvelmosaxlenic, ucnob<br />

mxares rom imorCilebdnen da<br />

fortebis – dukenisa da pitis raionebSi<br />

frangebTan da indielebTan omis<br />

romantikac. aRvwere mdinaris mSfoTvare<br />

xalxic – metiveebi, memarkeebi da<br />

sxva danarCenic.<br />

TxrobaSi CavrTe Zveli Sotlandiur-irlandiuri<br />

ojaxebis aRwerac,<br />

yovelTvis TvalsaCino adgili rom<br />

eWiraT pitsburgis sazogadoebaSi.<br />

swored maT ekuTvnodnen endriu melonic,<br />

vaSingtonSi xelovnebaTa nacionaluri<br />

galereis damaarsebeli, da<br />

endriu karnegic, romelmac niuiorkis<br />

sakoncerto darbazi `karnegiholi~<br />

da qveynis sxvadasxva adgilas<br />

3000-mde biblioTeka aago; henri klei<br />

frikic, niu-iorks Tavisi mSvenieri<br />

mxatvruli koleqcia rom uanderZa.<br />

yvela isini presviterianelebi iyvnen.<br />

swored am samyaroSi gavizarde, mis<br />

metad eqscentrul warmomadgenlebs<br />

Soris da misiT aRfrTovanebuli var.<br />

is asrulebda da axlac asrulebs umniSvnelovanes<br />

rols qveynis cxovrebaSi.<br />

is warmoadgens amerikisaTvis<br />

niSandobliv RvTismoSiSobis, Sromismoyvareobisa<br />

da simdidrisaken<br />

ltolvis Serwyma-Sexamebas.<br />

axla ukve imasac vTvli, rom<br />

amerikuli azrovnebis wesze Sotlandiur-irlandiuri<br />

warmoSobis presviterianelebma<br />

ufro didi gavlena<br />

moaxdines, vidre puritanebma. bolos<br />

da bolos qveyanaSi isini puritanebze<br />

gacilebiT metni iyvnen! isini yvela<br />

koloniaSi ikidebdnen fexs da yvelgan<br />

avrcelebdnen demokratiisa da<br />

pragmatizmis suls.<br />

pitsburgSi Sotlandiur-irlandiuri<br />

ojaxebi imTaviTve mWidrod<br />

iyvnen erTmaneTTan dakavSirebulni.<br />

maTi winaprebi kargad icnobdnen erTmaneTs.<br />

yvelani afasebdnen erTimeoris<br />

TavSekavebas da unars, dajerebiT<br />

daekavebinaT sazogadoebaSi maT-<br />

Tvis Sesaferisi adgili. am wris mamakacebi<br />

sityvaZunwni arian, qalebi ki –<br />

ironiulni. maT uyvarT Tavisi samyaro,<br />

swamT misi da pitsburgidan arsad<br />

midian. mSoblebis darad iqve rCebian<br />

maTi Svilebic. mxolod me erTi gamovusxlti<br />

am sivrces, raTa mis Sesaxeb<br />

momeTxro mkiTxvelisTvis. me da mwerali<br />

deivid makkala, Cvengan or<br />

nabijze rom edga saxli da kidev gamomcemeli<br />

jeims loflini...<br />

me da Cemi debi am samyaroSi<br />

19 Tebervali - 4 marti 2010<br />

gavizardeT da swored mas aRvwer `Cem<br />

amerikul bavSvobaSi~. am wignSi vuambe<br />

mkiTxvels kerZo skolis, kerZo<br />

klubisa da SiferiT gadaxuruli qvissaxlebiani<br />

qalaqis wynari raionis<br />

Sesaxeb. aRvwere, rogor vcekvavdi bi-<br />

WebTan erTad cekvis skolaSi da vaTvalierebdi<br />

zogierTi maTganis saintereso<br />

kefas presviterianul eklesiaSi.<br />

am wignSi fulTan dakavSirebuli<br />

wvril-wvrili ambebic CavrTe, ise,<br />

ubralod, ancobisaTvis. bebias<br />

araerTxel gavufrTxilebivar, xelTaT<strong>mani</strong>s<br />

gareSe xelis WuWys nu Seexebio.<br />

vaxsene Cemi kiTxvisadmi siyvarulic,<br />

imitom, rom `bavSvobis~ wera arsebiTad<br />

daviwye Cemi aseTi wignis kiTxvis<br />

Sesaxeb, romelic Jurnalma `niuiork<br />

taims magazinma~ SemikveTa. TiTqmis<br />

yvela Cemi interesi da SexedulebaTa<br />

cvaleba wignis kiTxvasTan iyo<br />

dakavSirebuli. wignis wakiTxvis Semdeg<br />

araerTxel damidvia raime aRTqma.<br />

dokumenturi wignebi realur samyaros<br />

mwyvetdnen da me vocnebobdi,<br />

gamovsuliyavi skotland-iardis gamomZiebeli<br />

an hidrologi an udabno-<br />

Si dasaxlebuli mineralebis koleqcioneri<br />

an mxatvari, romelic pariz-<br />

Si daidebs binas.<br />

xolo beletristika realur samyaroSi<br />

mabrunebda, radgan vkiTxulobdi<br />

yvelafers, rac ki xelSi mxvdeboda,<br />

xolo xelSi imxanad yvelaze<br />

xSirad meore msoflio omis amsaxveli<br />

wignebi mxvdeboda. omis Sesaxeb imdeni<br />

wigni wavikiTxe, rom SemeZlo naRmis<br />

traleris mTeli jgufi CamomeTvala<br />

manam, sanam maRal quslebze<br />

siaruls viswavlidi. da, ra Tqma unda,<br />

omis Sesaxeb daweril wignTa kiTxvam<br />

Zalze male mamcno, rom samyaro<br />

sulieri faseulobebisaTvis brZolis<br />

asparezia, sadac adamians simtkice da<br />

gamZleoba sWirdeba.<br />

im xanad vTvlidi, rom nebismieri<br />

saqme sainteresoa, Tuki Zirfesvianad<br />

Seiswavli mas. da axla, roca raime saganze<br />

vwer, am sagnis kidev erTxel gacnoba<br />

siamovnebas <strong>mani</strong>Webs. am wignSi<br />

daviwye Cemi sakuTari da mkiTxvelTa<br />

codnis gafarToeba iseT iSviaT saqmianobaze,<br />

rogoricaa mineralTa<br />

koleqcioneroba, rasac sul cota<br />

ocdaaTi wlis win davanebe Tavi.<br />

Tormeti wlisam megazeTe biWisagan<br />

ori tomara qva miviRe saCuqrad. mTeli<br />

wlis manZilze varCevdi da vaxarisxebdi<br />

am qvebs. mineralogiur<br />

muzeumSi baraTebi viyide erTi bewo<br />

nimuSebiTa da aRwerilobebiT. da<br />

vkiTxulobdi wignebs axirebuli xalxis<br />

Sesaxeb, `qvismaZieblebs~ rom<br />

uwodebdnen Tavs da saxlSi kirqvuli<br />

tufis dekoratiul filebs xerxavdnen,<br />

mere kedelze rom daekidaT.<br />

Cem wignSi vixseneb riT mxiblavda<br />

qvaTa koleqcioneroba: Cemi azriT es<br />

koleqcia ukavSirdeboda kristalTa<br />

warmoSobis adgils, pitsburgisa da


19 Tebervali - 4 marti 2010<br />

misi mosawyeni avtostradebis qvemoT<br />

rom meguleboda. is iyo organuli nawili<br />

im saunjeTa, miwis wiaRSi rom moipoveboda.<br />

wignebSi moTxrobili iyo<br />

imis Sesaxeb, maZieblebi rogor<br />

amtvrevdnen granitis lodebs, rogor<br />

poulobdnen maTSi Casmul wiTel Zows,<br />

topazs, qrizoberils, Tur<strong>mani</strong>ls,<br />

zurmuxts. maT xelSi eWiraT Zvirfaseuloba,<br />

miwis qveS gamoqvabulis wyviadSi<br />

miliardi weli rom gaatara! es<br />

azri aRfrTovanebas mgvrida. mec<br />

msurda marjvniv da marcxniv metrialebina<br />

CaquCi, kaklis naWuWiviT<br />

memtvria miwis qerqi da feradi Tvalebi<br />

dRis sinaTleze gamometana. ai, ra<br />

msurda mekeTebina. da es CavrTe wign-<br />

Si.<br />

didi siamovnebiT aRvwer Cem<br />

mSoblebsac – mamac da dedac iumoris<br />

grZnobiT dajildoebuli mSvenieri<br />

mTxrobelebi iyvnen da mec xalisiT<br />

vyvebi maT mier naambob SesaniSnav istoriebs.<br />

CvenTan, saxlSi yvelani axalgazrdebi<br />

viyaviT da siamtkbiloba-<br />

Si vatarebdiT wuTisofels.<br />

mama meocnebe iyo da sxvebisagan<br />

gansaxvavebulad cxovrobda. erT mSvenier<br />

dRes man Tavi daaneba ojaxur<br />

firmas – maSin aTi wlis viqnebodi, –<br />

da martodmarto gaemarTa naviT –<br />

mdinare ohaioTi – axali orleanisaken,<br />

raTa amerikuli jazis saTaveebisaTvis<br />

miekvlia. igi ramdenime Tvis<br />

Semdeg dabrunda Sin da axla ukve samudamod<br />

gamoeTxova firmas.<br />

man icoda Zalze bevri ram da Cven-<br />

Sic aRvivebda interess imiT, rom<br />

mogviTxrobda, magaliTad, rogor<br />

amagreben ximinjebs Sua mdinareTSi,<br />

rogor auyva jazi aRma mdinares, raTa<br />

CikagoSi srulyofilebisaTvis mieRwia,<br />

axalmosaxleni rogor miiwevdnen<br />

dasavleTisaken – ohaioze barjebiT<br />

rom eSvebodnen da gembanebze simRerebs<br />

agugunebdnen.<br />

xolo deda filosofiuri<br />

azrovnebiT gamoirCeoda da, rogorc<br />

ityvian, ucnaurobebi qveyanas erCivna.<br />

ase, magaliTad, Tu plaJze iwva megobrebTan<br />

erTad da saubriT Tavs ver<br />

iqcevda, dahkravda qviSas qusls da<br />

Cagordeboda wylisaken. yvela gaocebiT<br />

miaCerdeboda, rogor migoravda<br />

xelfexgaWimuli, seriozuli saxiT<br />

zed wylamde. mere iq rCeboda kidec –<br />

Sors SekrebilTa xmebisagan – da sxeulze<br />

talRebi gadasdioda. mas xaliss<br />

matebda ara marto ubralo oini,<br />

aramed cxovrebaSi uwesrigobis Setanac.<br />

yrmebsac ise mimarTavda,<br />

rogorc mozrdilebs da uyvarda,<br />

roca pataras, romelic iatakze mixoxavda,<br />

fexs daadgamda kabaze ise, rom<br />

rogorc ar unda cdiliyo, sabralo<br />

veRarsad gaxoxebuliyo.<br />

enaSi mis yuradRebas moulodneli<br />

SeTanxmebani iqcevda. erTxel me da<br />

mama samzareuloSi beisbolis matCis<br />

reportaJs vismendiT radioTi – pitsburgeli<br />

`mekobreebi~ niu-iorkel `gigantebs~<br />

eTamaSebodnen. niu-iorkelebs<br />

hyavdaT moTamaSe uein tervilingeri.<br />

dedam rom gamoiara samzareuloSi,<br />

diqtorma swored im dros<br />

Tqva: `tervilingeri uberavs!~ deda<br />

adgilze gaSeSda da ikiTxa: `ra Tqva?<br />

ra enaze laparakobs?~ mamam auxsna:<br />

`tervilingeri moTamaSis gvaria. is<br />

kargad TamaSobs – uberavs.~ deda<br />

aRfrTovanda. mas Semdeg igi aTi wlis<br />

manZilze mainc sargeblobda am<br />

bgeradTSexamebiT. Tuki mas surda, mikrofonis<br />

muSaoba Seemowmebina an ise<br />

daeWira Tavi, viTom raRac saidumlos<br />

meubneba yurSi, ambobda: `tervilingeri<br />

uberavs!~ mas rom saSualeba<br />

miscemoda karnegiviT devizi aer-<br />

Cia gerbisaTvis, albaT am frazas –<br />

`tervilingeri uberavs!~ – gamoiyenebda.<br />

xolo karnegim devizad airCia<br />

`sikvdili privilegiebs!~<br />

ai, aseTi SesaniSnavi mSoblebi gvaswavlidnen<br />

me da Cems debs zneobriv simamaces,<br />

sxvisi azris Sewynarebas, mTeli<br />

Rame cekvas ise, rom partniors mxarze<br />

ar CamovkidebodiT da xumrobas<br />

– Tavis droze da Tavis adgilze.<br />

wignSi aRvwere mrewvelobis ganvi-<br />

Tarebis dasawyisic, radgan is saintereso<br />

aRmoCnda. sanam foladi gaCndeboda,<br />

yvelaferi rkinisagan iWedeboda,<br />

da es yovelTvis mancvifrebda.<br />

naWedi rkinisagan relsebic ki ise keTdeboda,<br />

TiTqos Sandaliao. aseT<br />

relsebs mTel qveyanaSi avrcelebdnen.<br />

rbil, Wedad rkinas gansakuTrebul<br />

pudlingur RumelSi amzadebdnen,<br />

muSebic mepudlingeTa – `vulkanis va-<br />

JTa~ profkavSirSi eTiandebodnen.<br />

me bevri ram Sevityve im periodis<br />

Sesaxeb, roca msxvili mewarmeni gaCndnen.<br />

gavecani endriu karnegis figuras,<br />

erTaderT amerikel magnats, romelic<br />

ara marto kiTxulobda, aramed werda<br />

kidec wignebs. erT maTgans man wminda<br />

amerikulad `simdidris evangelie~<br />

daarqva. swored man mihyida metalurgiuli<br />

firma `i. s. stili~ j.p. morgans<br />

492 milion dolarad. da masve<br />

ekuTvnis gamonaTqvami, `is, vinc kvdeba<br />

rogorc mdidari, kvdeba samarcxvinod~.<br />

Tavisi sicocxlis miwuruls<br />

man sxvadasxva mizniT Tavisi qonebis<br />

oTxmocdaaTi procenti gasca.<br />

da raRa unda gamotovos TxzulebaSi?<br />

me Cemi drois istorikosi ar var.<br />

Cemi wigni ar miekuTvneba im wignTa<br />

ricxvs, romlebSic avtorebi Tavisi<br />

drois poetTa leqsebis citirebas<br />

axdenen, SlagerTa saxelebs axseneben,<br />

da radiogadacemebs, telespeqtaklebs,<br />

sareklamo gancxadebebs da modis<br />

siaxleebs CamoTvlian. me es ar mizidavs.<br />

msurs, mkiTxvelis yuradReba or<br />

rames mivapyro: Tavad teqsts, mis mxatvrul<br />

Rirsebebs da im samyaros –<br />

erTob, erTob saintereso adgils –<br />

romelSic Cven, sicocxlisaTvis<br />

gaRviZebulni vpoulobT sakuTar<br />

Tavs.<br />

swored amitom me vtoveb sakuTar<br />

Tavs, anu vcdilob, naklebi vwero sakuTari<br />

Tavis Sesaxeb. avtors SeuZlia<br />

Seasrulos qvemdebaris roli – `me<br />

vnaxe esa da es, me gavakeTe esa da es.~<br />

magram igi ar unda gadaiqces Tavisi<br />

moqmedebis obieqtad; `me vaanalizeb<br />

sakuTar Tavs, me aRvwer sakuTar Tavs,<br />

me sakuTari Tavis citirebas vaxden.~<br />

wignze muSaobis procesSi bevri ram<br />

gavixsene, gavaanalize, bevri ram aRmovaCine<br />

sakuTar TavSi, Cem damokidebulebaSi<br />

sagnebisa da adamianebis mimarT,<br />

zogjer sruliad moulodnelic.<br />

magram wignisTvis es aRmoCenani<br />

saintereso ar aris da amitom didi<br />

awon-dawonis gareSec gamovtove. raki<br />

sakuTar Tavze ar vwer, bevr rames<br />

vtoveb kidec. me gverds vuqcev bevr<br />

iseT rames, mniSvnelovani roli rom<br />

Seasrula Cem cxovrebaSi, magram am<br />

wignTan kavSiri ar aqvs. magaliTad,<br />

zafxuls, romelic vaiomingSi gavatare,<br />

roca TxuTmeti wlis viyavi. wignis<br />

moqmedeba pitsburgSi mimdinareobs<br />

da ver vxedav mizezs, ris gamoc<br />

mkiTxvels vaiomingSi waviyvan da iq<br />

literaturuli literaturuli gazeTi<br />

gazeTi<br />

gatarebul ardadegebze vuambob.<br />

Tval-yuri unda adevno sakuTar Tavs,<br />

raTa Seni monaTxrobiT mkiTxvels<br />

Tavi ar moabezro mTvrali kaciviT:<br />

`mere ki esa da es gavakeTe, da es Zalze<br />

saintereso aRmoCnda!~<br />

meore mxriv, me vxapav – vin uwyis<br />

ramdens! - bavSvis aRfrTovanebuli<br />

sulidan da mozardis daudgromeli,<br />

mSfoTvare sulidan, – xolo es bavSvi<br />

da es mozardi xom me viyavi!<br />

Cem pirad urTierTobebs axalgazrda<br />

kacebTan ar vexebi, radgan ar<br />

vapireb sakuTar patar-patara saidumloTa<br />

gamJRavnebas. Tumca or-sam adgilas<br />

biWebisa da maTi mimzidvelobis<br />

Sesaxeb mainc vwer. erTi xanoba koxtapruwa<br />

Wabukebis kampanias davuaxlovdi.<br />

isini ise SesCveodnen `maRal sazogadoebaSi~<br />

trials, rom zogierTi<br />

maTgani Sveicarul danasac atarebda,<br />

xolo erTs mastika dahqonda Tan im<br />

SemTxvevisTvis, cekva Tu mouxdeboda<br />

sadme. Tuki aseTi SemTxveva miecemoda,<br />

mimoaSxefebda mastikas iatakze da<br />

mieqaneboda SenTan erTad cekvaSi. ai,<br />

visTan vmegobrobdi erTi xanoba. is<br />

vaJebi halstuxiT dadiodnen im<br />

droidan, rac maTma dedebma kiseri<br />

aRmouCines.<br />

me vcdilobdi, gamometova yvelaferi,<br />

rac SeiZleba ar moswonebodaT<br />

Cem naTesavebs. Cemi mSoblebi jer<br />

kidev axalgazrdebi arian. debi Tvalyurs<br />

adevneben Cem yovel sityvas. Cem<br />

mier naxsenebi xalxi jer kidev cocxalia,<br />

isini srul Wkuaze arian da kargi<br />

mexsierebac aqvT da Tuki saWiro<br />

iqneba, ganmsjian kidec pirovnebis<br />

SeuracxyofisaTvis.<br />

avtori, romelsac pirvel pirSi<br />

mihyavs Txroba, SeiZleba daemorCilos<br />

cdunebas da Zvel wyenaze Civils<br />

mohyves. leqciebs rom vkiTxulob samwerlo<br />

ostatobis Sesaxeb, vcdilob,<br />

Cavunergo damwyeb mwerlebs, rom literatura<br />

xelovnebaa, romelic ar Sei-<br />

Zleba farikaobaSi aurio. ro<strong>mani</strong>s<br />

gverdebi is adgili araa, sadac Sei-<br />

Zleba areklo namdvili Tu warmosaxviTi<br />

Tavdasxmebi an Tavad daece Tavs<br />

sxvebs, miTumetes im adamianebs, romlebmac<br />

didi garjis fasad aseT Wkuis<br />

kolofad gamogzardes.<br />

me Civils ar vapireb. kacma rom Tqvas,<br />

dasaCivlic araferi maqvs. samwuxarod,<br />

rogorc Cans, ise damajereblad<br />

avsaxe Cemi yrmobisdroindeli mgznebare<br />

gancdebi, rom mSoblebma,<br />

roca wignis im nawilis kiTxva gaasrules,<br />

daaskvnes, rom axlac im gancdaTa<br />

tyveobaSi var. me amasac vuwev<br />

angariSs. garda amisa, am delikatur<br />

sferoSi sxva problemebic arsebobs.<br />

mSoblebi da umcrosi da winandeburad<br />

pitsburgSi cxovroben, amitom wignSi<br />

ukiduresi sifrTxilis gamoCena<br />

mmarTebs.<br />

me davpirdi yvela Cem naTesavs, rom<br />

saSualebas mivcemdi, dastambvamde<br />

gascnobodnen am Txzulebas. piroba<br />

Targ<strong>mani</strong> 15<br />

miveci maT, rom amovagdebdi nebismier<br />

pasaJs, romelsac romelime maTgani<br />

daiwunebda. Cem ymawvilqalobaSi, simarTle<br />

giTxraT, gulze ar mexateboda<br />

pitsburgis sazogadoeba, ris gamoc<br />

sixaruliT Sevdiodi ucxo wreSi, magram,<br />

vfiqrob, arc amaSi gamotydoma<br />

SeiZleba, radgan naTesavebi axla imas<br />

ifiqreben, rom maT ormocdaaTiani<br />

wlebis rigiT pitsburgelebSi vurev.<br />

me vicnob erT mwerals, romelic<br />

Tavis moTxrobebSi aRwers misi<br />

mSoblebis arcTu sasiamovno portretebs.<br />

magram miuxedavad amisa,<br />

orives axarebs, radgan deda siamovnebiT<br />

kiTxulobs mamis naklovaneba-<br />

Ta Sesaxeb, mama ki – dedis naklovanebebze.<br />

ase mgonia, kargis garda arafers<br />

vambob im xalxze, Cem wignSi rom vaxseneb.<br />

ufro metic; vcdilob, isini<br />

ukeTac gamoviyvano, radgan vTvli,<br />

rom saWiro ar aris, mweralma akritikos<br />

adamianebi, romlebsac sabeWd mowyobilobebTan<br />

misvlis saSualeba ar<br />

aqvT da Tavis dacva ar SeuZliaT.<br />

me vurCev yvela mwerals, wignisTvis<br />

memuarebis formas Tu airCeven, ise<br />

moeqcnen mas, rogorc nebismier sxva<br />

formas. imuSaon teqstze, daxvewon<br />

fraza.<br />

imedi nu geqnebaT, rom wigni dagexmarebaT,<br />

ganimtkicoT mogonebebi. Tu<br />

es mogonebebi Zvirfasni arian<br />

TqvenTvis, ecadeT, Tavidan aiciloT<br />

maTi qaRaldze gadatana, radgan es<br />

maTi dakargvis ueWveli gzaa. Tqven ver<br />

dawerT memuarebs ise, msxverplad ar<br />

gaiRoT sakuTari mogonebani. memuarebi<br />

mogonebebiT ikvebebian da bolos da<br />

bolos nTqaven kidec maT.<br />

saqme imaSia, rom mwerals sinaTlisa<br />

da feradovnebis gancda aqvs mogonebis<br />

sityvad qcevis procesSi. Tuki orisami<br />

dRe migdiT rTuli abzacis daxvewaze<br />

an mTeli kvira – movlenis aRweraze,<br />

es imas niSnavs, rom mwerali<br />

ufro met dros xarjavs movlenis aRweraze,<br />

vidre am movlenam cxovrebaSi<br />

moiTxova. garda amisa, es dro aRwerisas<br />

ufro daZabulad miedineba.<br />

amitom weras rom amTavrebT,<br />

aRaraferi gaxsovT, garda sakuTari<br />

aRwerisa. ra simarTliTac ar unda<br />

gadmosceT movlena, Tqven SeqmeniT<br />

monstri, romelic nTqavs mas. es bevrjer<br />

gamomicdia, radgan xalisiT vaqcev<br />

movlenebs qaRaldis furclebad.<br />

roca aRvwer movlenas, mogonebani am<br />

movlenaze, es mofarfate, mouxelTebeli<br />

nafleTebi ferebisa da SegrZnebebisa,<br />

ifantebian. maT cvlis Seqmnili<br />

Txzuleba. igi iqceva Tqveni<br />

saxlis parmaRze migdebul, Tqveni<br />

Svilisagan gansxvavebul ucxo bavSvad,<br />

xolo Tqveni sakuTari Svili<br />

ikargeba.<br />

mexsiereba arasagnobrivia. sagnebi<br />

niadag aviwroeben mas. fotosuraTebis<br />

albomi erTsa da imave dros ganamtkicebs<br />

da arRvevs kidec Tqven mogonebebs<br />

mogzaurobis, sakuTari bavSvobis<br />

Tu Svilebis bavSvobis Sesaxeb.<br />

Tqven ukve aRaraferi gaxsovT Tqven<br />

mogzaurobaze am oriode ubralo<br />

fotosuraTis garda. Tqven saRebavebiT<br />

asaxeT Suqis TamaSi wyalze da amis<br />

Semdeg ukve veRarasodes SeZlebT<br />

dainaxoT es TamaSi sxvagvarad. igive<br />

xdeba flamandielTa tiloebis gacnobis<br />

Semdegac...<br />

wignis wera igivea, rac bavSvis kveba.<br />

nebisyofa aq TiTqmis arafer Sua-<br />

Sia. Tu yrma RamiT itirebs da Tqven<br />

mxolod sakuTari nebisyofis imediT<br />

adgebiT sawolidan da aWmevT mas, ma-<br />

Sin yrma mSieri darCeba. Tqven fexze<br />

gayenebT siyvaruli. nebisyofa sustia,<br />

siyvaruli – Zlieri. bavSvisTvis rom<br />

adge, saWiro ar aris, sakuTar Tavs<br />

maTraxi mouRero. Tqven dgebiT imitom,<br />

rom giyvarT is. imave mizeziT midixarT<br />

sawer magidasTan. amaSi araferia<br />

arabunebrivi. risime mgznebare<br />

siyvaruli ar ewinaaRmdegeba bunebas,<br />

miTumetes – adamianur bunebas. Cven am<br />

qveyanaze siyvarulisTvis varsebobT.<br />

Targmna TinaTin cankaSvilma


16 iumori<br />

qristine bebia<br />

stumarTmoyvare<br />

qarTveli<br />

Rarib qarTvels ewvia stumari.<br />

_ colo, gamogvitane pur-marili.<br />

sircxvili ara vWamoT.<br />

_ ki, batono! stumari RmerTma<br />

gvimravlos, adRegrZelos da adidos!<br />

dafacurda, datrialda coli,<br />

Tumc ki saxlSi saWmeli ar ido. stumars<br />

arara movakloT. stumari RvTisa<br />

ariso.<br />

neknebi amoiRo, erTmaneTs daawyo.<br />

Zvlebi axaxuna da cecxli daanTo.<br />

barklebidan xorci moiglija. sisxliani<br />

mwvadebi dabrawa.<br />

sisxli gamoidina. damaTrobeli<br />

siTxe kokaSi Caasxa.<br />

ZuZudan rZe gamoiwvela da TasSi<br />

CaRvara. nawili mawvnad Seadeda.<br />

nawiliT yveli daayena. sulgunic gadazila.<br />

kbilebi daimtvria da dafqva. naxevari<br />

_ msxvilad, RerRilad, naxevari<br />

wvrilad gacra, fqvilad.<br />

simwris cremlebi waskda. cremliT<br />

fqvili mozila da mWadebi daakra.<br />

fqvilSi yveli Cado. xaWapuri gamoacxo.<br />

Romi daago. sulguni CaarWo.<br />

Roms yveli CaaWylita. elarji<br />

amozila.<br />

Tmebi daiglija da Zafi dagrixa.<br />

Tavi gaipo, tvini amoiRo, Zafze aan-<br />

_ megobrebo, gSiaT?<br />

_ au, magra, to!<br />

_ mSia kubSi! cotac da, kuboSi<br />

viqnebi Casawveni. SimSilisagan vkvdebi!<br />

_ axla kai imeruli xaWapuri maWama,<br />

yveli rom gadmoyrili aqvs, ai, ager,<br />

margos ZuZuebiviT.<br />

_ yveli rom Cemi ZuZuebiviT aqvs<br />

da comi Seni yveriviT.<br />

_ axla SimSilisgan ar mqondes<br />

goneba gadaketili, kai raRacas getyodi.<br />

bedi gaqvs!<br />

_ Sen rom giyureb, Tan mSiers, Tan<br />

mSieri, es bedia?!<br />

_ arc ki vici, ra giTxra! ara, ra,<br />

marTla Zaan mSia. sul mTlad<br />

gamoborebuli var.<br />

co. sisxls fqvili Seazila. CurCxela<br />

amoavlo.<br />

felamuSic daago.<br />

gul-RviZli amoiglija da kuWmaWi<br />

Seamzada.<br />

nawlavebi gamoiSigna da datena. kupati<br />

dakida.<br />

aqiT qababi.<br />

iqiT ocdaerTnaoWiani xinkali.<br />

ra ar gaakeTa, nair-nairi kerZi<br />

noyieri. Tavi ar dazoga, stumari rom<br />

gaeSva madlieri.<br />

sufra gaSala. kerZebi daalaga. yvela<br />

daagemovna stumarma. TiTebi<br />

Caikvnita. msgavsi manam araferi gaesinja.<br />

gaifiqra: ,,ai, kerZi _ gemrieli,<br />

naturaluri. sCans, rom maspinZelma<br />

Sig Cado alali guli da suli.”<br />

colma Tmebi daiputa. leibi da saban-baliSi<br />

dabumbla. stumari moasvena.<br />

stumars mSvidad eZina, TiTqos<br />

RrublebSi efrina.<br />

colma Zvali, xorci da tyavi rZeSi<br />

moxarSa. madasaRmZvreli suni auSva<br />

xaSma. gamoRviZebul stumars gamoutana<br />

da miarTva. stumars oflma dauwyo<br />

dena. nabaxusevma igrZno Sveba.<br />

qmarma cols diasaxlisoba uqo da<br />

stumarma kidev ufro.<br />

kmayofili wavida stumari. adida<br />

ufali.<br />

Wames<br />

_ eg iseTi simarTlea, rogorc...<br />

_ ra rogorc?<br />

_ Tundac is rogorc, me rogorc<br />

mSia axla.<br />

_ ar gSiebia Sen da tyuilad nu gvacodeb<br />

Tavs!<br />

_ vai, Se sacodao!<br />

_ kargi, ra, erTmaneTTan kinklaobaSi<br />

nu xarjavT kinkila energias!<br />

_ fenovanze ras ityodiT?<br />

_ kargia, magram 1<br />

marto fenovani xaWapuri dasaplomb<br />

kbilSi CamrCeba. fenovani sufra<br />

minda axla me, Torem fena-fena Camkeca<br />

SimSilma.<br />

_ kargi lobianic magrad gamiswordeboda.<br />

literaturuli literaturuli gazeTi<br />

gazeTi<br />

gamodis saqarTvelos kulturis, ZeglTa dacvisa<br />

da sportis saministros finansuri mxardaWeriT<br />

literaturuli literaturuli gazeTi<br />

gazeTi<br />

_ Sen gaisworo da Cven gagvasworo?!<br />

_ ara, ras ambob! me ,,vafSe” ar mberavs<br />

lobiani.<br />

_ gagberavs da Cvenc<br />

dagimatebT_cemiT gagberavT.<br />

_ axla gripian qaTams da Rorsac<br />

daufiqreblad SevWamdi.<br />

_ nato gviSveliso, raRac did imeds<br />

amyareben, nato, Senze da aba, Sen<br />

ici, gaamarTle imedebi _ gviSvele<br />

rame!<br />

_ me ra giSveloT?!<br />

_ ra ra gviSvelo! mTel saqarTvelos<br />

Seni imedi aqvs, nato!<br />

_ imedi bolos kvdeba!<br />

_ damrCes oxrad imedi! mominela<br />

SimSilma! xaWapuri da lobiani misca<br />

axla Cems kuWs mosaneleblad?!<br />

_ yvela gza romSi ki ara, kuWSi midis<br />

da mere _ sxvagan. kuWze gverdis<br />

avliT Sors versadac ver waxval. kuWi<br />

samyaros centria!<br />

_ xinkal-centrSi dagvsva?! cxelcxel<br />

xinkalze ra azri gaqvT?<br />

_ gvevaseba. magari kacia.<br />

_ auuu, nerwyvi momadga.<br />

_ Tu RmerTi gwams, ar gadmoafurTxo,<br />

Caylape.<br />

_ sxva ra gza maqvs! ise mSia, saku-<br />

Tar nerwyvs ki ara, quCaSi gadmofurTxebul<br />

nerwyvebsac xinklis<br />

wveniviT Sevxvripavdi.<br />

_ fuuuu...<br />

_ fuuze fuli gamaxsenda da<br />

wertili daesva Cems SimSilisagan<br />

gafuWebul xasiaTs. fuli rom<br />

gvqondes axla, sxvanair fuuus daviZaxebdiT<br />

cxeli xinklebis gasacieblad.<br />

_ vWame, vWamo, maWama, gaWame... nu<br />

SeWameT, ra, tvini!<br />

_ gindaT, gaWamoT?<br />

_ gvaWamo?!<br />

_ ho, gaWamoT.<br />

_ gvinda?! Tundac Tavi dagvidevi<br />

SesaWmelad.<br />

_ goWis Tavi ufro mogewonebaT da<br />

wavediT restoranSi!<br />

19 Tebervali - 4 marti 2010<br />

_ ar mjera, ra! SimSilisgan melandeba<br />

Tu RmerTma gadmogvxeda?<br />

_ RmerTma ki ara, giom gadmogvxeda.<br />

_ amieridan Senze vilocebT: mamao<br />

Cveno gio, romeli xar caTa Sina, wmida<br />

iyavn saxeli Seni, movedin sufeva Seni,<br />

iyavn neba Seni viTarca caTa Sina, egreca<br />

qveyanasa zeda, puri Cveni arsobisa<br />

momec Cven dRes...<br />

_ wamo, ra, droze, Torem aman sul<br />

mTlad gareka.<br />

_ gagrekav me Sen kai adgilas!<br />

_ cota moicade. axla gio<br />

migverekeba restoranSi.<br />

magidas miusxdnen restoranSi.<br />

xaWapurebic SeukveTes, lobianebic,<br />

xinklebic... goWis Tavic... Rvinoc, gios<br />

dasalocad.<br />

_ ooo! ai, cxoneba! samoTxe me ukve<br />

vnaxe, megobrebo.<br />

_ jer sada xar!eg samoTxis Sesasvlelia.<br />

saWmelebi mogvitanon da mere<br />

naxe Sen samoTxe.<br />

_ es restorani samoTxea, da gio _<br />

RmerTi.<br />

_ da Cven angelozebi, ara?!<br />

_ aba?!<br />

_ aba, da... aba, angelozebo, me unda<br />

dagtovoT.<br />

_ sad midixar, gio?<br />

_ jojoxeTSi.<br />

_ samoTxidan jojoxeTSi midixar?<br />

_ eSmakisTvis samoTxe jojoxeTia<br />

da jojoxeTi samoTxea.<br />

_ Cven xom angelozebi varT?<br />

_ mSieri angelozebi ar arseboben!<br />

_ hoda, cotac da, gavxdebiT angelozebi.<br />

_ ase iolia angelozad gaxdoma?<br />

_ ra ioli! lamisaa davixoceT, magram<br />

Sen gvixsen da Segviyvane samoTxe-<br />

Si.<br />

_ misia Sesrulebulia da wavedi.<br />

_ ki, magram fuli?!<br />

_ ra fuli?!<br />

_ aba, gaWmevTo?!<br />

_ mereda, ar gaWameT?!<br />

redaqtori irakli javaxaZe<br />

redaqtoris moadgile uCa SerazadiSvili<br />

Jurnalistebi xaTuna alxaziSvili, nana kobaiZe, Tamar Juruli<br />

tel.: 292196; mob. tel.: (877)742277; (899)269852; e-mail: litgazeti@yahoo.com

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!